Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Παρακολουθήσαμε μέσα από ταινίες και λογοτεχνικά έργα την προσπάθεια της ζωής για τη διατήρησή της μέσα στον πόλεμο. Καθώς ζωή και θάνατος αντιπαλεύουν, η ζωή χρησιμοποιώντας ως όπλα την ανθρωπιά, την αγάπη, την τέχνη, τη φιλία και την αλληλεγγύη προσπαθεί να επικρατήσει. Από την άλλη ο θάνατος , μέσα από τη βία και το μίσος, τον φανατισμό και τη μισαλλοδοξία, αναδεικνύεται στον δυνατό… Τα πράγματα όμως μπορούν να ανατραπούν όταν υπάρχει θάρρος, θυσία και γενικότερα αξίες που δεν χάνονται στον πόλεμο. Στα πρώτα μαθήματα προσπαθήσαμε να εμβαθύνουμε και να καταλάβουμε τον τίτλο και στην συνέχεια το θέμα της εργασίας. Είδαμε τις ταινίες «La Vita e Bella» και «Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται». Έτσι πιάσαμε το νόημα και προτείναμε μια λίστα με παρομοίου μηνύματος ταινίες. Γνωρίσαμε τα φασιστικά κόμματα που υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα και σήμερα και καταδικάσαμε τις πράξεις τους, μέσα από τα τραγούδια, τις ταινίες και τα βιβλία που χρησιμοποιήσαμε ως υλικό της έρευνάς μας. Είδαμε την ανθρωπιά να λυγίζει μπροστά στην όψη του εχθρού και μια προπαγάνδα να τυφλώνει έναν-έναν τους στρατιώτες. Αναλύσαμε τα αποτελέσματα του πολέμου μέσα από τα λάθη του παρελθόντος και κατανοήσαμε την ομορφιά της ειρήνης όσο καλύτερα μπορούσαμε. Ταξιδέψαμε κάποιες χιλιετίες πίσω στο χρόνο και μάθαμε την ιστορία του ένδοξου Δεξίλεω και άλλων συγχρόνων του που έπεσαν νέοι στον πόλεμο. Καταφέραμε να συλλέξουμε πλούσιο υλικό για το οποίο και είμαστε περήφανοι. Μέσα από την καθοδήγηση των καθηγητριών μας και τη βοήθειά τους υλοποιήσαμε γρήγορα, εύκολα και ευχάριστα τους ζητούμενους στόχους. Peacemakers Μέσα από αυτή την εργασία μας δόθηκε η ευκαιρία να αποκτήσουμε σημαντικές γνώσεις σχετικά με τη φρίκη του πολέμου, να βγουν στην επιφάνεια διάφορες ευαισθησίες που όλοι σαν άνθρωποι οφείλουμε να έχουμε . Μέσα από την ενασχόληση μας με αντιπολεμικά έργα κατανοήσαμε πως ακόμα και σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, όπως είναι ο πόλεμος, η ανθρωπιά και η αγάπη για την ζωή δεν χάνονται… 1η Ενότητα: Ταινίες La vita e Bella Roberto Benini La vita e bella...ελληνιστί η ζωή είναι ωραία η τουλάχιστον, γίνεται ωραία, όταν προσπαθούμε να βλέπουμε με θετικό μάτι ότι αναποδιά και κακουχία κι αν περνάμε. Ακόμα και τον ίδιο τον θάνατο... Αυτό είναι το νόημα της ταινίας που αποτέλεσε το αποκορύφωμα, όσων αφορά τουλάχιστον την δικαίωση μέσω των βραβείων Oscar, του ευρηματικού Ρομπέρτο Μπενίνι. Είναι η δικαίωση της ανθρώπινης φυλής απέναντι στην φρικώδη. Και αλήθεια, τι πιο φρικιαστικό από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί του Β` Παγκοσμίου Πολέμου, όπου βασανιστήκαν και θανατωθήκαν τόσες αθώες ψυχές; Πάντως, το "κόψιμο" της ταινίας σε δυο περιόδους, είναι απότομο και ανάμεσα σ` αυτές μοιάζει σαν να υπάρχει ένα χάσμα γενεών. Η ανάλαφρη και γεμάτη χιούμορ εξιστόρηση του πώς ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Μπενίνι γνώρισε την γυναίκα του...και στην αντίπερα όχθη, το στρατόπεδο συγκέντρωσης και το παιχνίδι που διοργανώνει για να μην αντιληφθεί ο μικρός γιος του την ανατριχιαστική πραγματική διάσταση των πραγμάτων. Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται Srdjan Dragojenic Ο Μίλαν, πρωταγωνιστής της ταινίας, σχολιάζοντας το γνωστό ρητό πως ο πόλεμος βγάζει το καλύτερο και το χειρότερο στους ανθρώπους, αναρωτιέται: ποιο είναι άραγε το καλύτερο; Η ταινία είναι γέννημα της εποχής της, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Γυρισμένη στο τέλος του εμφυλίου πολέμου στη Βοσνία (1996), αφηγείται μέσα από τα μάτια δύο αδερφικών φίλων (Milan -Σέρβος, χριστιανός- και Halil -Βόσνιος, μουσουλμάνος), που μεγάλωσαν μαζί στον "υπαρκτό" του Τίτο και της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, την μετεξέλιξη τους σε στρατευμένους νέους στην υπόθεση της "εθνικής και θρησκευτικής" ολοκλήρωσης, με το όπλο στο χέρι. Μιας υπόθεσης που χαρακτηρίζεται σαν τον δράκο στο βάθος του τούνελ. Στη πλούσια από αλληγορικές σκηνές ταινία, ο σκηνοθέτης Srdjan Dragojevic δεν χαρίζει κάστανα. Με διεισδυτική και κυρίως δίκαιη ματιά, γεμίζει αίμα τα χέρια των υπευθύνων, από τη κομματική νομεγκλατούρα ως και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οραματίζεται μαζί μας μια διεθνική κοινωνία, με τα χαρακτηριστικά της παιδικής αθωότητας. Παρότι επιλέγει να ρίξει το βάρος του κινηματογραφικού φακού στη Σέρβικη πλευρά, κάνει ένα δυνατό διεθνιστικό σχόλιο, που δεν φοβάται να στήσει απέναντι ακόμη και τον υποκριτικό και αδιέξοδο πασιφισμό. Αποκάλυψη Τώρα Francis Ford Coppola Το Apocalypse Now ήταν το μακροχρόνιο όραμα ενός μεγαλομανούς, όπως αποδείχτηκε, σκηνοθέτη, του Francis Ford Coppola. Επένδυσε όλη του την περιουσία, διακινδύνεψε τα πάντα για να φέρει στη μεγάλη οθόνη μια ταινία που «δεν είναι για τον πόλεμο του Βιετνάμ, είναι ο πόλεμος του Βιετνάμ». Αρχικά το φιλμ αποτελεί ένα πολεμικό έπος, με δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα και μεγαλειώδεις σκηνές. Το χάος, η παραπληροφόρηση, η τρελά και η φρίκη του Βιετνάμ αποτυπώνονται σε όλη τους την έκταση. Η ταινία όμως δεν παραμένει εκεί, αλλά σιγά μετατρέπεται σε έναν σουρεαλιστικό εφιάλτη, που θα μελετήσει τις επιπτώσεις του πολέμου στον ψυχισμό του κάθε στρατιώτη για να καταλήξει σαν ο απόλυτος ορισμός της φρίκης. Παρόλα όμως τα συναισθήματα που σου δημιουργεί, και είναι έντονα, δεν παραμελείται ουδέποτε το πολιτικό της μήνυμα, ιδιαίτερα στο μοντάζ που έγινε από τον σκηνοθέτη και όχι από τους παραγωγούς. Και δυστυχώς αποδεικνύεται ξανά και ξανά μέσα στην ιστορία ότι παραμένει τραγικά επίκαιρη, έτσι ώστε να αναρωτιέσαι: Γιατί να μην είχαν δει την ταινία όλοι όσοι αρχίζουν τον βασιλιά των παραλογισμών, τον πόλεμο, διότι μετά από τέτοια φιλμ και εμπειρίες δεν μπορεί να συνέχιζαν να επιδιώκουν ακόμα το συμφέρον τους, ανεξαρτήτως κόστους. Θωρηκτό Ποτέμκιν Sergei Eisenstein Το 1925 με την ταινία ΘΩΡΗΚΤΟ ΠΟΤΕΜΚΙΝ ο Eisenstein οδήγησε τον κινηματογράφο πολύ μπροστά. Από την ταινία αναφέρουμε αρχικά τη σκηνή που είναι γνωστή με τον τίτλο «ομίχλες στο λιμάνι της Οδησσού», η οποία λειτουργεί ως εισαγωγή στο μοιρολόι του πλήθους της Οδησσού πάνω στο λείψανο του ήρωαναύτη. Πρόκειται για μια σειρά εικόνων όπου μέσα από την αργόσυρτη κίνηση της ομίχλης που αιωρείται πάνω στα νερά και τις μαύρες σιλουέτες των καραβιών που προβάλλουν από το πούσι, υποβάλλεται η σιωπή και η θλίψη, ενώ στα πλάνα όπου οι ηλιαχτίδες αρχίζουν να διαπερνούν την ομίχλη γεννιέται ένα συναίσθημα προσδοκίας. Η σκηνή είναι διάσημη διότι, για πρώτη φορά στον κινηματογράφο, το φυσικό τοπίο παρουσιάζεται σε μια εντελώς νέα ποιότητα: περιέχεται στη δραματική δομή της ταινίας σαν εκφραστικό στοιχείο, ενώ η ζωγραφική φόρμα του τοπίου έχει μεταβληθεί σε κατ' εξοχήν κινηματογραφική. Οι εικόνες αυτές "έγραφαν" τη μουσική της βωβής ταινίας, διότι η μορφοπλαστική τέχνη του Eisenstein έπρεπε επιπλέον να ηχεί. Ήταν ένας τρόπος να "βγει από τον εαυτό του", να περάσει σε μια άλλη διάσταση. Το ίδιο το φυσικό τοπίο αναλάμβανε να δώσει την συγκινησιακή πλήρωση που μόνο η μουσική είναι σε θέση να εκφράσει ολοκληρωτικά. Σε αυτήν την σεκάνς μάς προσφέρεται ένα από τα πιο επεξεργασμένα δείγματα αυτού που θα ονομάσουμε "μουσικό τοπίο". Θα δούμε να επιτυγχάνεται αυτό χρησιμοποιώντας πρελούντια "τοπιο-μουσικής", τα ρυθμικά στοιχεία των οποίων, αφού πρώτα δημιουργούν ατμόσφαιρα και την επιθυμητή συγκινησιακή κατάσταση, γλιστρούν στην παραπέρα ανάπτυξη της αμέσως επόμενης σκηνής (του μοιρολογιού) που αυτό καθεαυτό το θέμα της έχει την ίδια ηχητική τονικότητα: οι εισαγωγικές εικόνες μέσα στην ομίχλη του λιμανιού αναπτύσσουν αυτήν την τονικότητα στην καθαρή της μορφή, έτσι ώστε σ' όλο το μάκρος της σκηνής του μοιρολογιού -που είναι χτισμένη πάνω στην ίδια ρυθμική και οπτικά μελωδική δομή- αυτή η ενδόμυχη μουσική εξακολουθεί να ηχεί στον κόσμο των συναισθημάτων του. 2η Ενότητα: Κείμενα/Βιβλία Το Ποτάμι Αντώνης Σαµαράκης Η διαταγή ήτανε ξεκάθαρη: Απαγορεύεται το μπάνιο στο ποτάμι, ακόμα και να πλησιάζει κανένας σε απόσταση λιγότερο από διακόσια μέτρα. Δε χώραγε λοιπόν καμιά παρανόηση. Όποιος την παρέβαινε τη διαταγή, θα πέρναγε στρατοδικείο. Τους τη διάβασε τις προάλλες ο ίδιος ο ταγματάρχης. Διέταξε γενική συγκέντρωση, όλο το τάγμα, και τους τη διάβασε. Διαταγή της Μεραρχίας ! Δεν ήτανε παίξε γέλασε. Έχανε κάπου τρείς βδομάδες που είχαν αράξει δώθε από το ποτάμι. Κείθε από το ποτάμι ήταν ο εχθρός, οι Άλλοι όπως τους λέγανε πολλοί. Τρείς βδομάδες απραξία. Σίγουρα δε θα βάσταγε πολύ τούτη η κατάσταση, για την ώρα όμως επικρατούσε ησυχία. Και στις δύο όχθες του ποταμού, σε μεγάλο βάθος, ήτανε δάσος. Πυκνό δάσος. Μες το δάσος είχανε στρατοπεδεύσει και οι μεν και οι δε. Οι πληροφορίες τους ήτανε πως οι Άλλοι είχανε δύο τάγματα εκεί. Ωστόσο, δεν επιχειρούσαν επίθεση, ποιός ξέρει τι λογαριάζανε να κάνουν. Στο μεταξύ, τα φυλάκια, και από τις δύο μεριές, ήταν εδώ κι εκεί κρυμμένα στο δάσος, έτοιμα για πάν ενδεχόμενο. Τρείς βδομάδες ! Πως είχανε περάσει τρείς βδομάδες ! Δε θυμόντουσαν σ' αυτόν τον πόλεμο που είχε αρχίσει εδώ και δυόμισι περίπου χρόνια , άλλο τέτοιο διάλειμμα σαν και τούτο. Όταν φτάσανε στο ποτάμι, έκανε ακόμα κρύο. Εδώ και μερικές μέρες, ο καιρός είχε στρώσει. Άνοιξη πια ! Ο πρώτος που γλίστρησε κατά το ποτάμι ήτανε ο λοχίας. Γλίστρησε ένα πρωινό και βούτηξε. Λίγο αργότερα σύρθηκε ως τους δικούς του, με δύο σφαίρες στο πλευρό. Δεν έζησε πολλές ώρες... Την άλλη μέρα, δύο φαντάροι τραβήξανε για κει. Δεν τους ξαναείδε πια κανένας. Ακούσανε μόνο πυροβολισμούς, και μετά σιωπή. Τότε βγήκε η διαταγή της Μεραρχίας. Ήταν ωστόσο μεγάλος πειρασμός το ποτάμι. Τ' ακούγανε που κυλούσε τα νερά του και το λαχταρούσανε. Αυτά τα δυόμισι χρόνια, τους είχε φάει η βρώμα. Έχανε ξεσυνηθίσει ένα σωρό χαρές. Και να, τώρα, που είχε βρεθεί στο δρόμο τους αυτό το ποτάμι. Αλλά η διαταγή της Μεραρχίας.... Στο διάολο η διαταγή της Μεραρχίας ! είπε μες' από τα δόντια του εκείνη τη νύχτα. Γύριζε και ξαναγύριζε και ησυχία δεν είχε, Το ποτάμι ακουγότανε πέρα και δεν τον άφηνε να ησυχάσει. Θα πήγαινε την άλλη μέρα, θα πήγαινε οπωσδήποτε. Στο διάολο η διαταγή της Μεραρχίας ! Οι άλλοι φαντάροι κοιμόντουσαν. Τέλος τον πήρε κι αυτόν ο ύπνος. Είδε ένα όνειρο, έναν εφιάλτη. Στην αρχή, το είδε όπως ήταν: ποτάμι. Ήταν μπροστά του αυτό το ποτάμι και τον περίμενε. Και αυτός γυμνός στην όχθη, δεν έπεφτε μέσα. Σαν να τον βάσταγε ένα αόρατο χέρι. Ύστερα το ποτάμι μεταμορφώθηκε σε γυναίκα. Μια νέα γυναίκα, μελαχρινή, με σφιχτοδεμένο κορμί. Γυμνή, ξαπλωμένη στο γρασίδι, τον περίμενε. Και αυτός , γυμνός μπροστά της, δεν έπεφτε πάνω της. Σαν να τον βάσταγε ένα αόρατο χέρι. Ξύπνησε βαλαντωμένος, δεν είχε ακόμα φέξει.... Φθάνοντας στην όχθη, στάθηκε και το κοίταξε. Το ποτάμι ! Ώστε υπήρχε λοιπόν αυτό το ποτάμι ; Ώρες, συλλογιζότανε μήπως δεν υπήρχε στ' αλήθεια. Μήπως ήταν μια φαντασία τους, μια ομαδική ψευδαίσθηση. Είχε βρει μια ευκαιρία και τράβηξε κατά το ποτάμι. Το πρωινό ήταν θαύμα ! Αν ήταν τυχερός και δεν τον παίρνανε μυρουδιά... Να πρόφταινε να βουτήξει στο ποτάμι, να μπει στα νερά του, τα παρακάτω δεν τον νοιάζανε. Σ' ένα δέντρο , στην όχθη, άφησε τα ρούχα του, και όρθιο πάνω στον κορμό, το τουφέκι του. Έριξε δύο τελευταίες ματιές, μια πίσω του, μην ήτανε κανένας από τους δικούς του, και μια στην αντίπερα όχθη, μην ήτανε κανένας από τους Άλλους. Και μπήκε στο νερό.... Από τη στιγμή που το σώμα του, ολόγυμνο, μπήκε στο νερό, τούτο το σώμα που δυόμισι χρόνια βασανιζότανε, που δύο τραύματα το είχανε ως τώρα σημαδεύσει, από τη στιγμή αυτή ένοιωσε άλλος άνθρωπος. Σαν να πέρασε ένα χέρι μ' ένα σφουγγάρι μέσα του και να τα ' σβήσε αυτά τα δυόμισι χρόνια. Κολυμπούσε πότε μπρούμυτα, πότε ανάσκελα. Αφηνότανε να τον πηγαίνει το ρεύμα. Έκανε και μακροβούτια... Ήταν ένα παιδί τώρα αυτός ο φαντάρος, που δεν ήτανε παρά εικοσαριών χρονών κι όμως τα δυόμισι τελευταία χρόνια είχαν αφήσει βαθειά ίχνη μέσα του. Δεξιά κι αριστερά, και στις δύο όχθες, φτερουγίζαμε πουλιά, τον χαιρετούσανε περνώντας πότε από πάνω του. Μπροστά του, πήγαινε τώρα ένα κλαδί που το έσερνε το ρεύμα. Βάλθηκε να το φτάσει μ' ένα μονάχα μακροβούτι. Και τα κατάφερε, Βγήκε από το νερό ακριβώς δίπλα στο κλαδί. Ένοιωσε μια χαρά ! Αλλά την ίδια στιγμή είδε ένα κεφάλι μπροστά του, κάπου τριάντα μέτρα μακριά. Σταμάτησε και προσπάθησε να δει καλύτερα. Και εκείνος που κολυμπούσε εκεί τον είχε δει, είχε σταματήσει κι αυτός. Κοιτάζονταν. Ξανάγινε αμέσως αυτός που ήταν και πρωτύτερα: ένας φαντάρος που είχε κιόλας δυόμισι χρόνια πόλεμο, που είχε έναν πολεμικό σταυρό, που είχε αφήσει το τουφέκι του στο δέντρο. Δεν μπορούσε να καταλάβει αν αυτός αντίκρυ του ήτανε από τους δικούς του η από τους Άλλους. Πως να το καταλάβει ; Ένα κεφάλι έβλεπε μονάχα. Μπορούσε νάνε ένας από τους δικούς του. Μπορούσε νάνε ένας από τους Άλλους. Για μερικά λεπτά, και οι δύο τους στέκονταν ακίνητοι στα νερά. Τη σιωπή διέκοψε ένα φτάρνισμα. Ήταν αυτός που φταρνίστηκε, και κατά τη συνήθειά του βλαστήμησε δυνατά. Τότε εκείνος αντίκρυ του άρχισε να κολυμπάει γρήγορα προς την αντίπερα όχθη. Κι αυτός όμως δεν έχασε καιρό. Κολύμπησε προς την όχθη του μ' όλη του τη δύναμη. Βγήκε πρώτος. Έτρεξε στο δέντρο που είχε αφήσει το τουφέκι του, το άρπαξε. Ο Άλλος ότι έβγαινε από το νερό. Έτρεξε τώρα κι εκείνος να πάρει το τουφέκι του. Σήκωσε το τουφέκι του αυτός, σημάδεψε. Του ήταν πάρα πολύ εύκολο να του φυτέψει μια σφαίρα στο κεφάλι. Ο Άλλος ήταν σπουδαίος στόχος έτσι καθώς έτρεχε ολόγυμνος, κάπου είκοσι μονάχα μέτρα μακριά. Όχι, δεν τράβηξε τη σκανδάλη. Ο Άλλος ήταν εκεί, γυμνός όπως είχε έρθει στον κόσμο. Κι αυτός ήταν εδώ, γυμνός όπως είχε έρθει στον κόσμο... Δεν μπορούσε να τραβήξει. Ήταν και οι δύο γυμνοί. Δύο άνθρωποι γυμνοί. Γυμνοί από ρούχα. Γυμνοί από ονόματα. Γυμνοί από εθνικότητα. Γυμνοί από τον χακί εαυτό τους.. Δεν μπορούσε να τραβήξει. Το ποτάμι δεν τους χώριζε τώρα, αντίθετα τους ένωνε. Δεν μπορούσε να τραβήξει. Ο Άλλος είχε γίνει ένας άλλος άνθρωπος τώρα, χωρίς άλφα κεφαλαίο, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Χαμήλωσε το τουφέκι του. Χαμήλωσε το κεφάλι του. Και δεν είδε τίποτα ως το τέλος, πρόφτασε να δει μονάχα κάτι πουλιά που φτερουγίσανε τρομαγμένα σαν έπεσε από την αντικρινή όχθη η τουφεκιά,... κι αυτός, γονάτισε πρώτα,.... ύστερα έπεσε.... με το πρόσωπο στο χώμα..... Το Κόκκινο Σήμα Stephen Crane Η πεποίθηση έφερε και την αυτοπεποίθηση. Ένιωθε πως ήταν άντρας μ' έναν ήσυχο τρόπο, ένιωθε το αίμα του να ταξιδεύει δυνατό και ρωμαλέο. Είχε αγγίξει το θάνατοι είχε ανακαλύψει πόστο κάτω της γραφής, δεν ήταν παρά ο μεγάλος θάνατος. Κι ο ίδιος ήταν άντρας. Έτσι λοιπόν, όπως απομακρυνόταν από τον τόπο του αίματος και της οργής ψυχή του αλλάζετε σημάδια και οι ουλές έσβηναν κι εξαφανιζόταν. Έβρεχε. Η πομπή των κουρασμένων στρατιωτών έγινε ένα λασπωμένο καραβάνι, αποθαρρημένο και γκρινιάρικα, που βάδιζε με τεράστιες προσπαθείς μέσα στην καφετιά λάσπη, κάτω από ένα χαμηλό συννεφιασμένο ουρανό. Ο νεαρός όμως χαμογελούσε, γιατί καταλάβαινε πια πως ο κόσμος ήταν φτιαγμένος γι ατονείτε απαλλαγεί από την κόκκινη αρρώστια της μάχης πνιγηρός εφιάλτης ανήκε πια στο παρελθόν Είχε ζήσει για λίγο σαν ζώο που ματώνει και ιδρώνει στην κάψα του πολέμου. Τώρα, γύριζε με τη διψά ερωτευμένου σε ήρεμους ουρανούς, δροσερά λιβάδια, ποταμάκια και πηγεμένε μια ζωή αιωνίας ειρήνης. Περά από το ποταμίσια χρυσαφένια ηλιαχτίδα διαπέρασε τα μολυβένια σύννεφα. Ματωμένα Χώματα Διδώ Σωτηρίου Ονομάστηκε "Βίβλος της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιατικού Ελληνισμού". Η ιστορία της μικρασιατικής γης που ποτίστηκε με το αίμα, το δάκρυ και τον πόνο δυό λαών τόσο διαφορετικών μεταξύ τους αλλά και τόσο κοντά στην ιδία μητέρα πατρίδα.... Ανάμεσά τους, στα βάθη της ψυχής τους το μίσος πήρε τη θέση του χαμόγελου και οι ανθρώπινες καρδιές γέμισαν από τρόμο και θάνατο. Έλληνες και Τούρκοι...Οι ξένες δυνάμεις που μπήκαν στη μέση και αποφάσισαν ότι οι δημιουργικοί Έλληνες ήταν ένα παθητικό στα τεφτέρια τους που έπρεπε να διαγραφεί... Το σβήσιμο έγινε με αναρίθμητα εγκλήματα ...Εκεί , απέναντι στα μικρασιατικά παράλια όπου αναβοσβήνουνε φωτάκια και μάτια...Εκεί όπου οι ήρωες αφήσανε συγυρισμένα σπίτια, κλειδωμένα μαγαζιά, στεφάνια στο εικονοστάσι , προγόνους στα κοιμητήρια , παιδιά, γονείς και αδέλφια...Εκεί απέναντι , ίσαμε χθες ήταν η πατρίδα τους... Τα Ματωμένα χώματα (1962), το δεύτερο μυθιστόρημα της Σωτηρίου, είναι ένα από τα αρτιότερα και γνωστότερα βιβλία για τη ζωή στις χαμένες πατρίδες πριν από τη μικρασιατική καταστροφή αλλά και για την τραγωδία του 1922. Πιθανότατα και το πιο πολυδιαβασμένο, αφού αριθμεί πλέον 98 εκδόσεις και 404.000 αντίτυπα. Για τη δημιουργία του συνδυάστηκαν με απόλυτη επιτυχία πολλοί παράγοντες. Πρώτα από όλα τα προσωπικά βιώματα της Διδώς, που γεννήθηκε το 1919 στο Αϊδίνι και κατόρθωσε να διαφύγει από τη Σμύρνη λίγες μόλις ημέρες πριν από την πυρπόλησή της. Επειτα το συγγραφικό της ταλέντο μαζί με την πολύχρονη πείρα της στο δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, η καίρια χρήση του λόγου και η οξύτατη παρατηρητικότητα. Επιπλέον οι αριστερές ιδέες της, που διαμόρφωσαν την κριτική στάση της απέναντι στα γεγονότα. Τέλος, οι αυτοβιογραφικές σημειώσεις ενός μικρασιάτη πρόσφυγα, που η Σωτηρίου στον πρόλογο του βιβλίου της τον χαρακτηρίζει « σαράντα χρόνια λιμενεργάτη συνδικαλιστή, μαχητή της Εθνικής Αντίστασης ». Τοποθετώντας τον ως πρωταγωνιστή στο μυθιστόρημα, στοχεύει ακριβώς στο να μη χαθεί η ζωντανή μαρτυρία εκείνων που έζησαν τη θύελλα του πολέμου και της καταστροφής. Η Σωτηρίου, όπως προηγουμένως ο Στρατής Δούκας στην Ιστορία ενός αιχμαλώτου (1929), χρησιμοποίησε ως πρώτη ύλη το γραπτό ενός υπαρκτού προσώπου, μεταπλάθοντάς το με μεγάλη δεξιοτεχνία σε λογοτεχνικό κείμενο. Ο πρωταγωνιστής, Μανώλης Αξιώτης, χωρικός από τον Κιρκιντζέ αφηγείται την ιστορία του από την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα ως το 1922, την αναγκαστική επιστράτευσή του, τη φρίκη των Ταγμάτων Εργασίας, τις προσπάθειές του να δραπετεύσει από αυτά, τη στράτευσή του στον ελληνικό στρατό, την αγωνία του να σώσει την οικογένειά του στην καταστροφή της Σμύρνης και την τελική σωτηρία του. Μέσα στη μεγάλη ρεαλιστική παράδοση, με πολλά ηθογραφικά στοιχεία, η συγγραφέας κατόρθωσε να ζωγραφίσει μια πλατιά τοιχογραφία της σκληρής ζωής των ελλήνων χωρικών της Μικράς Ασίας και της ειρηνικής συνύπαρξής τους με τους τούρκους αγρότες. Κοινό στοιχείο αυτού του μυθιστορήματος με το σύνολο σχεδόν της πεζογραφίας των χαμένων πατρίδων είναι ο ύμνος στη μικρασιατική γη, στην αφθονία και στον πλούτο του ευλογημένου τόπου, η προβολή της ομορφιάς της Σμύρνης (που αναδείχτηκε σε πόλη-σύμβολο της Εξόδου) και η διανθισμένη με μικρασιατικούς ιδιωματισμούς και τουρκικές λέξεις γλώσσα. Η Σωτηρίου μέσω του πρωτοπρόσωπου αφηγητή της, που ωριμάζει ψυχικά και πνευματικά μέσα από τις τραγικές εμπειρίες του, επισημαίνει τους λόγους της μεγάλης συμφοράς και κατονομάζει θαρραλέα τους αίτιους. Οι ήρωές της δεν διαιρούνται αντιθετικά σε Ελληνες και Τούρκους, αλλά σε πλούσιους και φτωχούς, δίκαιους και άδικους. Αποδίδει την ευθύνη της μικρασιατικής καταστροφής όχι στην αντιπαλότητα των δύο λαών, αλλά σε παράγοντες όπως η διείσδυση των Μεγάλων Δυνάμεων, που επιδίωκαν σχέσεις (κυρίως οικονομικές και εμπορικές) με την Τουρκία, ο αυξανόμενος τουρκικός εθνικισμός, η κακή εξωτερική πολιτική της Ελλάδας η απληστία ορισμένων Ελλήνων για περισσότερα κέρδη, που τους οδηγούσε σε κακή συμπεριφορά απέναντι στους Τούρκους και στους ομοεθνείς τους κ.ά. Τον Καιρό Του Βουλγαροκτόνου Πηνελόπη Δέλτα Η Αλεξία αποτελεί τη βασική ηρωίδα-πρωταγωνίστρια του έργου «Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου» (1911). Γόνος της ανώτερης κοινωνικής τάξης, ορφανή και μεγαλωμένη στη διάρκεια του αγώνα που διεξήγαγε ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος εναντίον των Βουλγάρων, παρακολουθεί από κοντά τα σημαντικότερα γεγονότα αυτής της Εποποιίας, καλυπτόμενη πίσω από το προσωπείο της βουβής Βουλγάρας. Παρακινούμενη από τον έρωτά της για τον Κωνσταντίνο, τον φανερό, βασικό πρωταγωνιστή, και πιστή στις πατρικές εντολές, οδηγείται σε πράξεις ηρωικές, παίζοντας τον ρόλο της βοηθού-δωρήτριας στους άνδρες-πρωταγωνιστές. Στο τέλος, ωστόσο, χάνει όλους όσους αγαπά και παραμένει αδικαίωτη. Η διαδικασία συγκρότησης της ταυτότητάς της δεν παρουσιάζεται μέσα στην αφήγηση, παρά μόνο μέσω αναλήψεων, καθώς η ίδια, ως ηρωίδα, εμφανίζεται σε τρεις διαφορετικές ηλικιακές φάσεις, που εντοπίζονται στην παιδική ηλικία (5 ετών), την εφηβική (15 ετών) και την ενηλικίωσή της (18 ετών). Κάποιοι από τους συνήθεις βασικούς παράγοντες συγκρότησης ταυτότητας (οικογένεια, επάγγελμα, θρησκεία), εμφανίζονται αποδυναμωμένοι, ενώ άλλοι (εθνικότητα, φιλία, έμφυλος ρόλος) παρουσιάζονται ήδη ισχυροί, ενταγμένοι μέσα σε ένα μυθιστόρημα με θέση, που ακολουθεί τη δομή της αντιπαράθεσης, έχει εθνικούς στόχους και απευθύνεται σε παιδιά. Έτσι, ο εκούσιος θάνατος του πατέρα της και ο πρόωρος χαμός της μητέρας της, το καθεστώς πολέμου που την οδηγεί σε προσωρινή αιχμαλωσία, καθώς και η ελλιπής εκπαίδευση, που συμβαδίζει με την εμπόλεμη κατάσταση αλλά και με τα δεδομένα της εποχής της, όσον αφορά το φύλο της, συνιστούν ένα μη ομαλό και ασταθές κοινωνικό περιβάλλον. Αυτά τα ίδια στοιχεία, ωστόσο, ευνοούν την εξωτερίκευση της εθνικής της ταυτότητας, η διαμόρφωση της οποίας παραλείπεται από την αφήγηση, καθώς θεωρείται ήδη δεδομένη. Από την άλλη πλευρά, στο μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης, η Αλεξία στερείται βιωμάτων από την κοινωνική τάξη καταγωγής της, δεν ζει ως κόρη στις κοινωνικές ομάδες στις οποίες, ηλικιακά και ως προς το φύλο της, ανήκει, ενώ, αντίθετα, μεριμνά για την επιβίωση τη δική της και του κηδεμόνα της και κινείται και δρα σε εξωτερικούς χώρους, όπου κυρίαρχοι είναι οι άνδρες, καλυπτόμενη πίσω από το προσωπείο μιας ξένης ταυτότητας, την οποία υιοθετεί για λόγους ασφαλείας και κατασκοπίας, όσο κυκλοφορεί στην εμπόλεμη ζώνη. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η επιλεγμένη εκ των συνθηκών αλαλία της, που την ωθεί σε άλλους τρόπους επικοινωνίας, ενώ, παράλληλα, την καθιστά στα μάτια των άλλων, Ελλήνων και Βουλγάρων, ιδιόρρυθμη και, γι’ αυτό, ακίνδυνη. Η χρήση της γλώσσας (λόγος-ομιλία), ο ρόλος της οποίας είναι εξαιρετικά σημαντικός για τη συγκρότηση ταυτότητας, στην προκειμένη περίπτωση, συνδυάζεται με τη διατήρηση και την εξωτερίκευση της εθνικής ταυτότητας, αλλά και με την απόκρυψή της για λόγους ασφαλείας. Έτσι, στη μέση της αφήγησης, η ομιλία επανέρχεται με την αποκάλυψη της πραγματικής της ταυτότητας σε ασφαλές περιβάλλον, ενώ προς το τέλος της αφήγησης, μετατρέπεται ξανά σε σιωπή, που, αυτή τη φορά, συνδυάζεται με την κοινωνικά επιβεβλημένη σιωπή των γυναικών. Παράλληλα, η αποκάλυψη της πραγματικής της ταυτότητας συνδυάζεται με τον παραδοσιακό της ρόλο ως αδελφής, κόρης και αρραβωνιαστικιάς, που ενστερνίζεται από τη μητέρα τις ιδέες του πατέρα, φροντίζει τον κηδεμόνα της, σώζει τους φίλους της και τους βοηθά, ως γυναίκα, στην ολοκλήρωση της αποστολής τους για την Πατρίδα. 3η Ενότητα: Τραγούδια Καλλιτέχνης: 30 Seconds To Mars Τίτλος: This Is War Σύνδεσμος: http://www.youtube.com/watch?v=Zcps2fJKuAI&ob=av3n 4η Ενότητα: Εκδρομή στον Κεραμικό Κανείς δεν είναι τόσο ανόητος ώστε να προτιμά τον πόλεμο από την ειρήνη. Γιατί στον καιρό της ειρήνης τα παιδιά θάβουν τους γονείς, ενώ στον καιρό του πολέμου οι γονείς θάβουν τα παιδιά τους. Ηρόδοτος Μέλη: Μάιρα Φωτιάδη Χρύσα Κωνσταντινέα Στέφανος Τελώνης Γιώργος Φλούδας Σπύρος Τσάκουλης Νικόλας Φαταχί Το όνομα της ομάδας μας είναι only peace,γιατί πιστεύουμε ότι το μόνο πράγμα που αξίζει είναι η παγκόσμια ειρήνη . Η ομάδα αποτελείται από την Μυρτώ Κονδύλη(Α2) ,την Ελένη Κοτζέγιεν (Α3) ,την Κωνσταντίνα Μικελάτου (Α3) ,την Ελένη Μουστάκα (Α4),την Χριστίνα Παπασταθοπούλου(Α5) , την Μαρία Τσαρούχα(α6) και τον Χάρη Χαραλάμπους(Α6). Μερικούς μήνες πριν, στα πλαίσια του μαθήματος του project ,δημιουργήθηκε μια ομάδα ,αποτελούμενη από μαθητές της Α' λυκείου με σκοπό να αναδείξουμε την αξία της ζωής, όπως αυτή εξελίσσεται κατά την διάρκεια ενός πολέμου καθώς και την αντιπαράθεσή της με τον θάνατο... Η ομάδα αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα. Για παράδειγμα υπήρξε μια προσθήκη της τελευταίας στιγμής. Η ομάδα μέχρι εκείνη την ώρα αποτελούνταν μόνο από κορίτσια και το νέο μέλος ήταν αγόρι. Επίσης μερικές φορές αντιμετωπίσαμε προβλήματα συνεννόησης, γιατί ο ελεύθερος χρόνος των μελών ήταν περιορισμένος. Όταν όμως συναντιόμασταν περνάγαμε πολύ όμορφα κάνοντας παράλληλα την δουλειά μας. Παρά τις δυσκολίες που είχαμε συνεργαστήκαμε και με πολύ κόπο και μεράκι φτιάξαμε μια ωραία εργασία. Όλος ο κόσμος ξέρει τι θα πει << ΕΙΡΗΝΗ >> και τι <<ΠΟΛΕΜΟΣ>>. Για αυτό όλοι υποστηρίζουμε την ειρήνη. ΕΙΡΗΝΗ είναι να μπορεί ο κόσμος να ζει ευτυχισμένος. Να μορφωθεί και να μιλάει ελεύθερα. Αντίθετα ο πόλεμος είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να γίνει. Αρρώστιες , σκοτωμούς , πυρκαγιές και άλλα πολλά δεινά που μπορεί να προκαλέσει ο πόλεμος. Η ειρήνη μέσα από τη ζωή χρησιμοποιεί ισχυρότερα όπλα που αντιμετωπίζουν την φρίκη του πολέμου. Τέτοια όπλα τα διακρίνουμε από τις παρακάτω ταινίες : La vita e bella ( Η ζωή είναι ωραία ) Μέσα από την ταινία (la vita e bella) ανακαλύψαμε την αξία της ζωής και το φόβο του θανάτου . Ο πρωταγωνιστής (Roberto begnini) παρουσίασε σαν παιχνίδι τις δύσκολες συνθήκες ζωής στο στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου καταδίκαζαν σε βασανιστήρια τους ανθρώπους λόγο της καταγωγής τους. Ήταν συγκινητικό και μας εντυπωσίασε η εξυπνάδα και η φαντασία του πατέρα που ήταν πάντα ετοιμόλογος. Κατάφερε να συνδέσει την βαρβαρότητα του πολέμου με αισιοδοξία. Ήταν μια πάρα πολύ ωραία ταινία με πολλά αντιπολεμικά μηνύματα , όταν ο πατέρας προσπαθούσε να κάνει τον γιό του να νομίζει ότι όλο αυτό ήταν ένα παιχνίδι με έπαθλο ένα τανκ . Στο τέλος αυτό το έπαθλο πραγματοποιήθηκε χάρη στον αμερικανό που εμφανίστηκε για να σώσει τους Εβραίους από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. LEPA SELA LEPO GORE: (ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΧΩΡΙΑ ΟΜΟΡΦΑ ΚΑΙΓΟΝΤΑΙ) Ο παραλογισμός του πολέμου στη Βοσνία μέσα από την ιστορία δύο φίλων, ενός Σέρβου και ενός Μουσουλμάνου, που βρίσκονται ξαφνικά σε αντίπαλα στρατόπεδα. Η ταινία σκηνοθετήθηκε από τον Srdjan Dragojevic και σύμφωνα με το σενάριο, η ιστορία διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, ένας πόλεμος που έγινε αιτία να διαλυθεί η χώρα και να χωριστεί σε άλλα μικρότερα κράτη που υπήρξαν εχθροί στον πόλεμο. Στην ταινία ο αφηγητής διηγείται 3 διαφορετικές ιστορίες που αφορούν την αρχή, την πορεία και το τέλος της ζωής του πρωταγωνιστή Μίλαν (Dragan Bjelogrlic) έναν Σέρβο που υπηρέτησε στο στρατό της Σερβίας ενάντια στην Κροατία και τον παιδικό του φίλο κατά την διάρκεια της ειρήνης. Η μία ιστορία απεικονίζει τις παιδικές αναμνήσεις του Μίλαν με τον φίλο του Χαλίλ και το μυστήριο γύρω από το τούνελ της αγάπης, η δημιουργία του οποίου στόχευε στην αιώνια ειρήνη μεταξύ του Βελιγραδίου και του Ζάγκρεμπ. Όπως διαπιστώνουμε από την ταινία , αυτός ο σκοπός απέτυχε και πλέον ο Μίλαν βρίσκεται εγκλωβισμένος στο ίδιο τούνελ , που φοβόταν ως παιδί βλέποντάς το εγκαταλελειμμένο και ακούγοντας μύθους για το εσωτερικό του. Τώρα όμως μαζί με τους 5 συμπολεμιστές του και μία αμερικανίδα πολεμική ανταποκρίτρια βρίσκεται πολιορκημένος από μία ομάδα Μουσουλμάνων. Ένας από τους πολιορκητές είναι και ο παιδικός του φίλος, ο Χαλίλ με τον οποίο είχαν περάσει πολλά μαζί . Ο αποκλεισμός όμως στο εγκαταλειμμένο τούνελ και οι στιγμές που έζησε σε αυτόν τον πόλεμο , στον οποίο διαδραματίζονταν καθημερινά σκηνές φρίκης και εξαθλίωσης ,σε συνδυασμό με τον αγώνα του για την επιβίωση , αποτελούν τις αναμνήσεις του καθώς είναι καθηλωμένος σε ένα νοσοκομείο. Το μεγάλο συν της ταινίας είναι η ουδέτερη στάση που κρατάει ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα. War Horse ( ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ) Σκηνοθετημένη από τον Steven Spielberg . Ο πατέρας μιας φτωχής οικογένειας στην Αγγλία, επενδύει ένα υπέρογκο ποσό για την αγορά ενός ημίαιμου αλόγου , παρά τις αντιρρήσεις της συζύγου του, για την αδυναμία του ζώου . Την εκπαίδευση του αλόγου το οποίο το ονομάζει Τζόυ αναλαμβάνει ο γιος της οικογένειας, Άλμπερτ, ο οποίος καταφέρνει να οργώσει μια έκταση μαζί του παρά τις δυσμενείς συνθήκες. Παράλληλα αναπτύσσεται μεταξύ τους μία ισχυρή φιλία . Στη συνέχεια θα ξεσπάσει πόλεμος ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γερμανία και σύμφωνα με το νόμο όλοι οι πολίτες οφείλουν να ενδυναμώσουν τον στρατό της χώρας . Τότε ο Joey και ο Άλμπερτ θα χωριστούν καθώς δεν έχουν άλλη επιλογή. Εκείνη τη στιγμή ξεκινάει για τον Joey μία περιπέτεια όπου από ελεύθερος θα γίνει σκλάβος του πολέμου. Θα γνωρίσει από κάθε πλευρά τη φρίκη του πολέμου και τις βίαιες πράξεις , στις οποίες βαίνουν οι άνθρωποι κατά τη διάρκειά του και θα ζήσει την εξαθλίωση που επιφέρει ο πόλεμος. Ο Joey θα αντισταθεί σε κάθε δυσκολία και βάναυση εικόνα που θα συναντήσει μέχρι να επιστρέψει στην οικογένειά του. Είναι ένα συγκινητικό μελόδραμα που αγγίζει τις καρδιές των θεατών. Οι εικόνες του πολέμου είναι πολύ έντονες και ρεαλιστικές ,καθώς ο Σπίλμπεργκ δεν δίστασε να παρουσιάσει τη σκληρή πραγματικότητα του πολέμου. Η ταινία ,αν και βασίζεται σε γεγονότα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, δεν αναφέρεται ουσιαστικά στα αίτια του πολέμου, αλλά στις συμφορές που προκαλεί στις ζωές των ανθρώπων. Τονίζει την αθωότητα των ζώων ,την αξία της αγάπης και της φιλίας και την σκληρότητα ενός πολέμου. Επίσης έδειχνε την μεγάλη αξία της φιλίας και πόσο σημαντική είναι σε κάθε στιγμή της ζωής μας, αλλά και πόσο στενά μπορεί να «δεθεί» κάποιος με ένα ζώο ή και το ζώο με αυτόν. ‘’Die Welle’’ ( Το Κύμα ) Ένας εκπαιδευτικός σε Γερμανικό Λύκειο, οδηγούμενος από την απαθή στάση των μαθητών του και τη βεβαιότητα αυτών ότι η ύπαρξη φασισμού σε προοδευμένους λαούς είναι αδύνατη, θα μετατρέψει το μάθημά του σε πείραμα, μελετώντας τα στάδια ανάπτυξής του. Ο καθηγητής θα υποχρεώσει τους μαθητές να ντύνονται ομοιόμορφα, να αποδίδουν σεβασμό προς το πρόσωπο του και να δρουν με κοινούς σκοπούς. Τα μέλη των οποίων η οργάνωση ονομάστηκε ως << κύμα >> , θα πολλαπλασιαστούν, και οι μαθητές που το αποτελούν θα ξεφύγουν από τα πλαίσια δράσης που όρισε ο καθηγητής Βένγκερ. Είναι μια ταινία με ξεκάθαρους στόχους, που περνάει πολλά μηνύματα και θέτει ένα τεράστιο ερώτημα, του οποίου η απάντηση είναι προφανής. Επίσης πολλά όπλα μπορούμε να διακρίνουμε και σε διάφορα ποιήματα. Θεωρήσαμε σημαντικό να αναφέρουμε τα εξής ποιήματα από τρείς σπουδαίους ποιήτες : ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 στη Ζάκυνθο, ως εξώγαμο τέκνο του κόντε Νικολάου Σολωμού και της υπηρέτριας του Αγγελικής Νίκλη. Σε πολύ μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και το 1808 έφυγε για σπουδές στην Ιταλία, με τη συνοδεία του Ιταλού δασκάλου του Ρώσση. Επτά χρόνια αργότερα πήρε το απολυτήριο από το λύκειο της Κρεμόνας και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Παβίας, απ’ όπου πήρε το πτυχίο της νομικής. Παράλληλα με τις σπουδές στη νομική, για την οποία ουδέποτε ενδιαφέρθηκε, αρχικά άρχισε να γράφει στίχους την Ιταλική γλώσσα ενώ ήρθε σε επαφή με διαπρεπείς φιλοσόφους και αξιόλογους εκπροσώπους της λογοτεχνικής κίνησης της εποχής. Το 1818 επέστρεψε στη Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε για δέκα χρόνια. Εκεί άρχισε να γράφει τα πρώτα αξιόλογα στιχουργήματα στα Ελληνικά. Το πρώτο εκτενές ελληνικό ποίημα του και πλέον γνωστό είναι ο << Ύμνος εις την ελευθερίαν >>, απόσπασμα του οποίου καθιερώθηκε ως εθνικός μας ύμνος. Λίγο αργότερα, σύνθεσε το λυρικό ποίημα <<Εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον >> και ακολούθησαν <<Η καταστροφή των ψαρών>>, <<Η φαρμακωμένη>>, <<Ο Λαμπρός>>, <<Εις μονάχην>>, <<Ο κρητικός>>, <<Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι>>. Στα τέλη του 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα, συνεχίζοντας την ενασχόληση του με την ποίηση σχεδόν απομονωμένος. Δεν έκανε ούτε ένα ταξίδι στην ελευθερωμένη Ελλάδα, γιατί όπως υποστηρίζεται <<δεν συνωθούσε να θεατρίζει στο εθνικό του φρόνημα αλλά μες το άγιο βήμα της ψυχής>> Στις 3 Φεβρουαρίου του 1849 παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος, διότι <<με την ποίηση του διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία>>. Πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου του 1857 στην Κέρκυρα, ύστερα από αλλεπάλληλες εγκεφαλικές συμφορήσεις. Μέσα από το ποίημα ΄΄ Πειρασμός ΄΄ βλέπουμε τα όπλα της ζωής σε περίοδο ειρήνης και πολέμου: ΄΄ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΄΄ Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ Μέσα από το ποίημα του Δ. Σολωμού η φύση βάζει σε πειρασμό τους πολιορκημένους, για αυτό και λέγεται έτσι ο τίτλος του. Ο πειρασμός είναι η ομορφιά της ανοιξιάτικης φύσης η οποία προκαλεί τους πολιορκημένους να προτιμήσουν τη ζωή εγκαταλείποντας τον αγώνα για την λευτεριά. Στον πειρασμό υπάρχουν δύο αντίθετες μεταξύ τους εικόνες. Στην πρώτη κυριαρχεί η ορμητική κίνηση των νερών. Αντίθετα στην δεύτερη εικόνα επικρατεί η σιωπή και η ακινησία των νερών και της φύσης. Επίσης αντίθεση επικρατεί και στην ώρα καθώς η πρώτη εικόνα είναι μια ζωηρή ημέρα με ήλιο. Ενώ στην δεύτερη εντοπίζουμε την νύχτα η οποία περιγράφεται με ακινησία και άπνοια δείχνοντας το φεγγάρι μοναχό του. Σημαντικό σημείο του ποιήματος αποτελεί η πεταλούδα η οποία συμβολίζει την ελευθερία η οποία με το πέταγμά της μπορεί να πάει σε όποια μέρη θέλει. Επιπλέον η ζωή της πεταλούδας κυμαίνεται από τρείς έως εφτά μέρες. Έτσι όπως η πεταλούδα δεν γνωρίζει το πότε θα πεθάνει και οι πολιορκημένοι δεν ξέρουν πότε θα έρθει το τέλος τους. Στη συνέχεια με το ποίημα ΄΄ Γράμματα από το Μέτωπο ΄΄ καταλαβαίνουμε την σκληρότητα του πολέμου: Γιάννης Ρίτσος - Γράμματα ἀπ᾿ τὸ μέτωπο 1 Μάνα, τὸν ἥλιο ἐδῶ σκεπάζουν ἴσκιοι κι ἀναπαμὸ ποτὲ ἡ καρδιὰ δὲ βρίσκει ἕνα: οἱ αὐγὲς κ᾿ οἱ νύχτες μας γυρνοῦν φρικτὲς πεντάλφες γράφουν στὸ σκοτάδι σήματα, ποὺ τὸν κίνδυνο μηνοῦν, πύρινα φίδια ἀπὸ τὰ βάθη τοῦ Ἅδη. Ζοῦμε στ᾿ ἀμπριὰ θαμμένοι, διπλωμένοι κ᾿ ἔξω ἀπ᾿ τὴν τρύπα ὁ θάνατος περιμένει. Μᾶς ἔπνιξαν τὸ φῶς καὶ τὴ χαρά, στεγνῶσαν τὴν ψυχή μας καὶ τὸ σῶμα, μὰ κάτι μέσα μας κυλᾶ βουερὰ καὶ ξέσπασμα δὲ βρῆκε κάπου ἀκόμα. Φουσκώνουν τῆς ζωῆς μας τὰ πελάη σ᾿ ὅλες τὶς φλέβες μου, στο αίμα μου κυλάει τῆς Μαριγῶς τὸ φλογερὸ φιλί... (θέλω νὰ πῶ ,μητέρα μου, γιὰ κεῖνο τὸ φιλί της ποὺ μου δωσε δειλὴ προτοῦ γιὰ τὴν πατρίδα μας μακρύνω). Ἡ κάθε μου ίνα τὴ χαρὰ φωνάζει, μὰ ὁ πόλεμος, τὴ νιότη μου σκεπάζεικαὶ μὲ ἀτσάλι ἀναμμένο μὲ κεντᾶ ὅμως, μέσα μου ἡ καρδιά μου δὲ λυγίζει. Μητέρα, ἐδῶ, στὸ θάνατο κοντά, πρωτόμαθα τὸ πόσο ἡ ζωὴ ἀξίζει. Μάνα, μιὰ παπαρούνα σήμερα εἶδα ἔξω ἀπ᾿ τ᾿ ἀμπρὶ καὶ μ᾿ ἄγγιξε ἡ ἐλπίδα. Σὰν τὸ πουλί, ποὺ πάει κλαδὶ-κλαδί, παίρνω καὶ γὼ στρατὶ τὸ μονοπάτι,στῆς μνήμης ἀκουμπώντας τὸ ραβδί,ν᾿ ἀράξω στὸ χωριὸ ψυχὴ καὶ μάτι.Τέτοιον καιρὸ μᾶς δέχονταν οἱ κάμποι, μέσ᾿ ἀπ᾿ τὰ φύλλα βλέπαμε εὐώδιαζαν τὶς ὦρες κι ἀκούαμε στὴ σιωπὴ τὴν αὐγινὴ στὴ χλόη νὰ πέφουν οἱ ὀπῶρες. Τῆς Κυριακῆς τὰ βράδια, καθισμένοι στῆς αὐλῆς τὸ πεζούλιεἰρηνεμένοι, ἀφουγκραζόμασταν ἐκστατικοὶ τοῦ τριζονιοῦ τὶς τρίλλιες ἀπ᾿ τὸ φράχτη καὶ πλάι μου ἐσύ, σὰ Μοίρα φιλική, τῆς στοργῆς σου ξετύλιγες τ᾿ ἀδράχτι. Στὸν οὐρανὸ ἕνα-ἕνα ἀνάβαν τ᾿ ἄστρα κι ἄνθιζαν τ᾿ ἄστρα στοῦ νοῦ μας τὴ γλάστρα κι ὅλα εἴταν γύρω ἁγνά, γλυκά, ἱερά, καὶ μοῦ εἴταν ἡ καρδιὰ τόσο καθάρια ποὺ ἤθελα νὰ χαϊδεύω τρυφερὰ τοὺς ἀνθρώπους, τὰ ζῶα καὶ τὰ λιθάρια. Ο Ύμνος Στη Ζωή, του Κωστή Παλαμά μας συμβουλεύει να ζούμε μια ξέγνοιαστη ζωή χωρίς να σκεφτόμαστε το θάνατο : ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ – ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ Αγάπα και ξεφάντωνε και δούλεψε και ζήσε Και προσηλώσου στη ζωή σαν τον κισσό στο δέντρο , και δέσου με τη γήν αυτή στρείδι στο βράχο απάνω και μη σε μέλει που θα πας τα μάτια σου όταν κλείσεις. ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Το τραγούδι των Guns and Roses civil war αναφέρεται στη φρίκη καθώς και στα δεινά που δημιουργεί ο πόλεμος , δείχνοντας τους άνδρες που πολεμάν και συχνά σκοτώνονται . Επίσης αναφέρεται στις γυναίκες που ανησυχούν καθημερινά αν πρόκειται να ξαναδούν τους αγαπημένους τους ή αν τους αποχαιρετήσουν για πάντα Guns Civil War "What we've got here is failure to communicate Some men you just can't reach... So, you get what we had here last week Which is the way he wants it! Well, he gets it! N' I don't like it any more than you men" N' Roses - Look at your young men fighting Look at your women crying Look at your young men dying The way they've always done before Look at the hate we're breeding Look at the fear we're feeding Look at the lives we're leading The way we've always done before My hands are tied The billions shift from side to side And the wars go on with brainwashed pride For the love of god and our human rights And all these things are swept aside By bloody hands time can't deny And are washed away by your genocide And history hides the lies of our civil wars D'you wear a black armband When they shot the man Who said "peace could last forever" And in my first memories They shot Kennedy I went numb when I learned to see So I never fell for Vietnam We got the wall of D.C. to remind us all That you can't trust freedom When it's not in your hands When everybody's fightin' For their promised land And I don't need your civil war It feeds the rich while it buries the poor Your power hungry sellin' soldiers In a human grocery store Ain't that fresh I don't need your civil war Ow, oh no, no, no, no, no Look at the shoes you're filling Look at the blood we're spilling Look at the world we're killing The way we've always done before Look in the doubt we've wallowed Look at the leaders we've followed Look at the lies we've swallowed And I don't want to hear no more My hands are tied For all I've seen has changed my mind But still the wars go on as the years go by With no love of god or human rights 'Cause all these dreams are swept aside By bloody hands of the hypnotized Who carry the cross of homicide And history bears the scars of our civil wars "We practice selective annihilation of mayors and Government officials for example to create a vacuum Then we fill that vacuum as popular war advantage Peace is closer" ** I don't need your civil war It feeds the rich while it buries the poor Your power hungry sellin' soldiers In a human grocery store Ain't that fresh And I don't need your civil war No, no, no, no, no, no, no, no, no, no, no, no I don't need your civil war I don't need your civil war Your power hungry sellin' soldiers In a human grocery store Ain't that fresh I don't need your civil war No, no, no, no, no, no, no, no, no uh-oh-uh, no uh-oh, uh no I don't need one more war I don't need one more war No, no, no, no uh-oh-uh, no uh-oh, uh no Whaz so civil 'bout war anyway? Ο John Lennon ως υποστηρικτής της ειρήνης έγραψε ένα αντιπολεμικό τραγούδι και μας προτρέπει όλους να δώσουμε μια ευκαιρία στην ειρήνη : Give Peace a Chance Ev'rybody's talkin' 'bout Bagism, Shagism, Dragism, Madism, Ragism, Tagism This-ism, that-ism, ism ism ism All we are saying is give peace a chance All we are saying is give peace a chance (C'mon) Ev'rybody's talkin' 'bout Minister, Sinister, Banisters and Canisters, Bishops, Fishops, Rabbis, and Pop Eyes, Bye bye, Bye byes All we are saying is give peace a chance All we are saying is give peace a chance (Let me tell you now) Ev'rybody's talkin' 'bout Revolution, Evolution, Masturbation, Flagellation, Regulation, Integrations, mediations, United Nations, congratulations All we are saying is give peace a chance All we are saying is give peace a chance Ev'rybody's talkin' 'bout John and Yoko, Timmy Leary, Rosemary, Tommy Smothers, Bobby Dylan, Tommy Cooper, Derek Taylor, Norman Mailer, Alan Ginsberg, Hare Krishna Hare Hare Krishna All we are saying is give peace a chance All we are saying is give peace a chance Κατά την έρευνά μας διαπιστώσαμε ότι ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς της ειρήνης, ένα από τα ισχυρότερα όπλα του πολέμου, είναι ο εθνικισμός, γι αυτό και θεωρήσαμε σκόπιμο, να αφιερώσουμε ένα μεγάλο μέρος της εργασίας μας σ΄αυτόν. Τι είναι εθνικισμός; Ο εθνικισμός είναι πολιτική ιδεολογία που υποστηρίζει την ιδέα της εθνικής ταυτότητας για μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ,τη διατήρηση της ταυτότητας αυτής και των ξεχωριστών χαρακτηριστικών ενός έθνους. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές ο εθνικισμός είναι "η επίκληση της εθνικής ταυτότητας σαν βάση για μαζική κινητοποίηση και δράση" Οι υποστηρικτές του εθνικισμού βλέπουν το έθνος σε ένα πλαίσιο πολιτικής νομιμότητας το οποίο πιθανόν να προέρχεται από την θεωρία του ρομαντισμού περί πολιτιστικής ταυτότητας, με το επιχείρημα ότι η πολιτική νομιμότητα προέρχεται από ένα συγκεκριμένο πληθυσμό, τον γηγενή. Η σημερινή χρήση της λέξης Εθνικισμός αναφέρεται στον εθνικό ή θρησκευτικό εθνικισμό. Ο εθνικισμός ως ιδεολογία μπορεί να έχει και να εμφανίζεται με διάφορες μορφές, είτε ως προοδευτική και απελευθερωτική δύναμη, η οποία εξασφαλίζει την εθνική ενότητα και ανεξαρτησία, είτε ως ανορθολογικό και αντιδραστικό δόγμα, που επιτρέπει στους εκάστοτε ηγέτες να ακλουθούν πολιτικές στρατιωτικής παρέμβασης ή επεκτατικούς πολέμους στο όνομα του έθνους. Μπορούμε να πούμε ότι ο εθνικισμός κατά καιρούς υπήρξε προοδευτικός, και αντιδραστικός, δημοκρατικός και δεσποτικός, απελευθερωτικός και καταπιεστικός, αριστερός και δεξιός, οπότε και προτιμότερο θεωρείται από πολλούς μελετητές να αντιμετωπίζεται ως μια σειρά "εθνικισμών", δηλαδή όχι ως ένα καθ' αυτού συνεκτικό φαινόμενο, αλλά μια ποικιλομορφία παραδόσεων με ένα και μόνο κοινό χαρακτηριστικό, τη κεντρική πολιτική σημασία του έθνους. Χαρακτηριστικά του σύγχρονου εθνικισμού Στην εποχή μας ,εδώ και μια δεκαπενταετία περίπου , παρατηρείται μια αναβίωση του φαινομένου του εθνικισμού στην Ευρώπη : από τον λόγο των Μ.Μ.Ε. Έως την τυπική καθημερινότητα σημειώνονται φαινόμενα ενδεικτικά μιας -άλλοτε υφέρπουσας κι άλλοτε όχι – εθνικιστικής ή σοβινιστικής διάθεσης. Ο Λίποβατς (1994 :371) σημειώνει ότι ο σημερινός εθνικισμός είναι εν μέρει το αποτέλεσμα της διάλυσης των ιστορικών υπερεθνικών ταυτοτήτων , όπως της Ε.Σ.Σ.Δ. και της Γιουγκοσλαβίας .Αυτή η ιστορική συνθήκη δημιούργησε την ανάγκη συσπείρωσης του κάθε έθνους σε μια ομοιογενή ενότητα. Επιπλέον , με την εμφάνιση των διαφόρων τοπικιστικών κινημάτων στη δυτική Ευρώπη από το 1968 ( Μ. Βρετανία ,Ιταλία ,Ισπανία , Γαλλία ) ,το δικαίωμα στη διαφορά εξελίχτηκε σε πάγιο και κυρίαρχο αίτημα ,με αμφιλεγόμενο όμως χαρακτήρα , ενώ η αφετηρία του ήταν η αυτονομία ,η ανεξαρτησία και η ισότητα , εν συνεχεία παρουσίασε σοβινιστικά και φανταμενταλιστικά στοιχεία .Η απόλυτη συσπείρωση τη ομάδας και ο μανιχα'ι'στικός προσδιορισμός των σχέσεων με τους άλλους (την έξω ομάδα, τις άλλες εθνότητες ) οδήγησε σε μια φετιχοποιήση της έννοιας της διαφοράς .Έτσι η εθνικότητα δεν αποτελούσε πλέον ένα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ άλλων ,αλλά ένα “απόλυτο” ιδίωμα ,μια αίσθηση φαντασιακής ανωτερότητας στο πλαίσιο της οποίας οι άλλοι δεν ήταν απλώς “έταίροι” ,”ανταγωνιστικοί” ή “αντίπαλοι” αλλά και “εχθροί”. Παράλληλα ,η προοπτική της παγκοσμιοποίησης και πιο ειδικά ,ανέδειξε μια άλλη διάστασης του σύγχρονου εθνικισμού ,που προέρχεται από την αμηχανία και την αβεβαιότητα απέναντι στις νέου τύπου κοινωνίες ,στα προβλήματα αυτών και στον ρόλο των εθνικών κρατών σε ευρύτερους υπερεκρατικούς σχηματισμούς . Παράδειγμα εθνικισμού Ο εθνικισμός στις σχολικές αίθουσες ..το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα ,ο τρόπος και το περιεχόμενο των μαθημάτων αλλά και το ίδιο το πνεύμα των ιστορικών εγχειριδίων που χρησιμοποιούνται ,καλλιεργεί το έδαφος να περνάνε στις συνειδήσεις των μαθητών μια σειρά από εθνικιστικές αντιλήψεις. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά παραδείγματα εθνικιστικών πολέμων, όπως τους είδαμε στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Όπως αναφέραμε και παραπάνω τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται ,δείχνουν τη σκληρή πραγματικότητα του Γιουγκοσλαβικού Πολέμου έτσι και το βιβλίο του Ερνεστ Χεμινγουι ΄΄ Για ποιον χτυπά η καμπάνα ΄΄ μιλάει για τον Ισπανικό Εμφύλιο. Με αφορμή αυτό το βιβλίο πήραμε την απόφαση να αντλήσουμε πληροφορίες για τον Ισπανικό Εμφύλιο : Ισπανικός Εμφύλιος Ο Ισπανικός Εμφύλιος, ο οποίος διήρκεσε από τις 17 Ιουλίου 1936 μέχρι την 1 Απριλίου 1939, ήταν ο πόλεμος μεταξύ των Ισπανών Εθνικιστών υπό την καθοδήγηση του πραξικοπηματία στρατηγού Φρανσίσκο Φράγκο και των Δημοκρατικών Ισπανικών Δυνάμεων που καθοδηγούνταν από τον Πρόεδρο της 2ης Ισπανικής Δημοκρατίας Μανουέλ Αθάνια. Νικήτριες αναδείχθηκαν οι δυνάμεις του Φράνκο μετά από φριχτές σφαγές κατά αμάχων και ένοπλων τμημάτων της νόμιμης κυβέρνησης. Οι Δημοκρατικοί εφοδιάζονταν με όπλα και εθελοντές που προέρχονταν από την Ε.Σ.Σ.Δ. και την Κομμουνιστική Διεθνή. Η βοήθεια πάντως αυτή δεν ήταν συνεχής και σταμάτησε περί το 1938 όταν η ΕΣΣΔ άρχισε να αλλάζει τη διπλωματική τακτική της και να ευνοεί μια μελλοντική συμμαχία με τον Χίτλερ. Κάπου 250 Έλληνες εθελοντές πολέμησαν στην Ισπανία. Οι εθνικιστές υποστηρίζονταν από την Φασιστική Ιταλία και την Ναζιστική Γερμανία οι οποίοι προσέφεραν συνεχώς και αδιάλειπτα το καλλίτερο ως τότε πολεμικό υλικό στον κόσμο και πολεμικά σώματα ελίτ , όπως η γερμανική Λεγεώνα Κόνδωρ και τα 'Ιταλικά Εθελοντικά Σώματα. που συχνά ενεργούσαν αυτόνομα στην πρώτη γραμμή του πυρός. Ήταν αυτή ακριβώς η βοήθεια που επέτρεψε στους εθνικιστές να φτάσουν στην τελική νίκη.Το πολιτικό εύρος των Δημοκρατικών Δυνάμεων ήταν μεγάλο, από Φιλελεύθερους αστούς μέχρι Κομμουνιστές και αναρχικούς επαναστάτες. Η κύρια δύναμή τους βρισκόταν στις αστικές και βιομηχανικές περιοχές, όπως η Αστουρία και η Καταλωνία αλλά είχαν επίσης ισχυρά ερείσματα στους ακτήμονες. Μαζί τους τάχτηκαν και η εθνικιστική κυβέρνηση των Βάσκων αυτονομιστών. Αντίθετα οι Εθνικιστικές Δυνάμεις είχαν περισσότερα ερείσματα στις αγροτικές περιοχές και στις ανώτερες και πλούσιες τάξεις. Βάση τους ήταν και η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία της Ισπανίας αλλά και απλοί κακοποιοί που πολεμούσαν έμμισθα.Αν και ο πόλεμος κράτησε 3 χρόνια, οι βιαιότητες στη χώρα είχαν ξεκινήσει καιρό πριν. Ο αριθμός των θυμάτων είναι αμφισβητήσιμος και κυμαίνεται από 300.000 μέχρι 1.000.000 ανθρώπους. Πολλοί από αυτούς τους θανάτους οφείλονται σε μαζικές εκτελέσεις κατά συντριπτική πλειοψηφία από το στρατό του Φράνκο. Ο πόλεμος άρχισε με τη στάση του Φράνκο και άλλων στρατιωτικών εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης με αποτέλεσμα ξεσηκωμούς σε όλη την Ισπανία και τις αποικίες όπου οι Δημοκρατικοί εξεγείρονταν εναντίον της εκκλησίας που τη θεωρούσαν φορέα της παλαιάς τάξης πραγμάτων.Στη διάρκεια αυτών των εξεγέρσεων θανατώθηκαν 12 αρχιεπίσκοποι, 238 μοναχές 2.365 μοναχοί και 4.184 παπάδες. Μεγαλοϊδιοκτήτες και βιομήχανοι έγιναν επίσης στόχοι επιθέσεων. Κατά τη διάρκεια του πολέμου οι Εθνικιστές οργάνωσαν μεγάλο πρόγραμμα δολοφονίας, βιασμού και βασανισμού πολιτικών αντιπάλων του Φρανθίσκο Φρανκο Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου η Γερμανική ναζιστική αεροπορία (Luftwaffe) και η Ιταλική βομβάρδισαν πολλές πόλεις και χωριά. Ανάμεσα τους και τη βασκική πόλη Γκερνίκα (Guernica/Gernika), την οποία ισοπέδωσαν στις 26απριλίου 1937 σκοτώνοντας μόνο αμάχους. Ο Πάπλο Πικάσο, συγκλονισμένος από τη φρίκη της καταστροφής, ζωγράφισε τον ομώνυμο διάσημο πίνακα του και τον εξέθεσε για πρώτη φορά στο ισπανικό περίπτερο της Διεθνούς Έκθεσης του Παρισίου του 1937. Ο πίνακας έγινε σύμβολο διαμαρτυρίας ενάντια στη βία και τον πόνο του πολέμου και του φασισμού. ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ Οι γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι ήταν μία σειρά πολέμων. Οι πόλεμοι χαρακτηρίζονται περίπλοκοι, από τις μικρές συγκρούσεις μεταξύ της πρώην Γιουγκοσλαβίας, κυρίως μεταξύ Σέρβων (και σε μικρότερο βαθμό μαυροβούνιοι) Κροατών και Βοσνίων. (και σε μικρότερο βαθμό Σλοβένοι). Η σύγκρουση είχε ξεσπάσει στη Μακεδονία η οποία ήταν η μόνη διάδοχος του κράτους. Συχνά περιγράφονται ως οι πιο θανατηφόρες συγκρούσεις στην Ευρώπη από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Οι συγκρούσεις έχουν γίνει διαβόητες για τα εγκλήματα του πολέμου που εμπλέκονται , συμπεριλαμβανομένου και αυτού της εθνοκάθαρσης. . Παρά το γεγονός ότι οι εντάσεις στη Γιουγκοσλαβια είχαν αρχίσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 , ήταν το 1990 που αποδείχθηκε καθοριστικό. Εν μέσω της οικονομικής δυσπραγίας , η Γιουγκοσλαβία αντιμετωπίζει αυξανόμενο εθνικισμό μεταξύ των διαφόρων εθνοτικών ομάδων . Στο 14 Έκτακτο συνέδριο του Συνδέσμου Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας, τον Ιανουάριο του 1990, κυριαρχεί η σέρβικη συνέλευση ,και οι Σέρβοι συμφώνησαν να καταργήσουν το μονοκομματικό σύστημα . Σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Μεταβατικής Δικαιοσύνης, οι Γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι οδήγησαν σε θάνατο σε 140.000 άτομα. Το κέντρο Ανθρωπιστικού Δικαίου, γράφει ότι στις συγκρούσεις στις πρώην Γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες, τουλάχιστον 130.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. «Η ειρήνη θα έρθει μόνο τότε, όταν οι αιτίες που προκαλούν τον πόλεμο κατανικηθούν. Όσο θα διαρκεί η κυριαρχία μιας χώρας πάνω στην άλλη ή η εκμετάλλευση μιας τάξης από μια άλλη, αδιάκοπα θα γίνονται προσπάθειες για την ανατροπή της υπάρχουσας κατάστασης. Ποτέ η ειρήνη δεν μπορεί να 'ρθει απ' τον ιμπεριαλισμό και τον καπιταλισμό.» Παντίτ Τζαβαρχαλάλ Νεχρού «Τι άλλον μπορούν οι πόλεμοι, παρά αδιάκοπους πολέμους να γεννήσουν;» Τζον Μίλτον Πρόλογος 3ης ομάδας “Ή η ανθρωπότητα θα τελειώσει τους πολέμους, ή οι πόλεμοι θα αποτελειώσουν την ανθρωπότητα.” Κένεντι Τζ. “Ουδείς γαρ ούτω ανόητος εστί, όστις πόλεμον προ ειρήνης αιρείται• εν μεν γαρ τη οι παίδες τους πατέρας θάπτουσι, εν δε τω οι πατέρες τους παίδας.” Ηρόδοτος “Για μένα η πατρίδα και τα πατριωτικά ιδεώδη έχουν πάψει να υπάρχουν. Αποτελούν απλώς βιτρίνα των κυρίων που στο μεταξύ προετοιμάζονται για τον επόμενο σκοτωμό.” Έσσε Χ. “Δε γνωρίζω κανένα λαό που πλούτισε ύστερα από μια νίκη σ' ένα πόλεμο.” Βολτέρος “Η ειρήνη απαιτεί μεγαλύτερο ηρωισμό από τον πόλεμο. Απαιτεί περισσότερη πίστη στην αλήθεια και μια πολύ πιο καθαρή συνείδηση.” Μέρτον Τόμας “Εγκλήματα βαφτίζονται τα εγκλήματα του άλλου, ενώ τα δικά τους θεωρούνται υπέρτατο χρέος, εξυμνούνται ως ηρωισμός που ανταμείβεται με μνημεία, τιμές και δόξες.” Καραϊσκάκη Τ. “Δια την των χρημάτων κτήσιν πάντες οι πόλεμοι γίγνονται.” Πλάτων ,427-347π.Χ., Φιλόσοφος “Ο παιδαγωγός πρέπει να μαθαίνει στο νέο να αγαπά δύο πράγματα, την ειρήνη και την εργασία, και να μισεί ένα, τον πόλεμο.” Anatole France “Γλυκός ο πόλεμος γι αυτούς που δεν τον δοκίμασαν. Μα όσοι τον δοκίμασαν τρέμει η καρδιά τους δυνατά εμπρός στον ερχομό του.” Πίνδαρος “Πάντων δε αυτών αίτιον αρχή η δια πλεονεξίαν και φιλοτιμίαν.” Θουκυδίδης “Όταν η δύναμη της αγάπης ξεπεράσει την αγάπη της δύναμης, ο κόσμος θα γνωρίσει την ειρήνη.” Jimi Hendrix Πόλεμος Πόλεμος (θερμός) Η οργανωμένη, ένοπλη σύρραξη μεταξύ κρατών ή κοινωνικών ομάδων (εντός των κρατών) με στόχο την κατάκτηση εδάφους και πλουτοπαραγωγικών πηγών ή την πολιτική επικράτηση. Αποτελεί μια ακραία μορφή βίας, στο πλαίσιο της οποίας κάθε πλευρά επιδιώκει να επιβάλει τη θέλησή της στην άλλη. Ψυχρός Πόλεμος Έτσι ονομάστηκε ο γεωπολιτικός, ιδεολογικός και οικονομικός αγώνας μεταξύ των δυο υπερδυνάμεων, Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ. μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κράτησε από το 1947, μέχρι την πτώση του τείχους του Βερολίνου στις 11 Νοεμβρίου 1989 και λίγο αργότερα την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στα άλλα κράτη επιρροής της Ε.Σ.Σ.Δ. Ονομαζόταν Ψυχρός Πόλεμος γιατί δεν έγινε ποτέ πόλεμος μεταξύ των Η.Π.Α. και της Ε.Σ.Σ.Δ.. Ο "πόλεμος" έγινε με τη μορφή αγώνα επικράτησης σε διάφορους τομείς όπως τα συμβατικά και τα πυρηνικά όπλα, τα δίκτυα συμμαχιών, την οικονομία, με οικονομικούς αποκλεισμούς, προπαγάνδα, κατασκοπεία, πολέμους σε περιφερειακά κράτη, και ανταγωνισμό για την κατάκτηση του διαστήματος. Μορφές πολέμου Συμβατικά οι πόλεμοι μπορούν να διακριθούν, ως προς τους σκοπούς και τα κίνητρα αυτών που τους προκαλούν, σε: επιθετικούς - κατακτητικούς αμυντικούς εθνικοαπελευθερωτικούς κοινωνικο-επαναστατικούς θρησκευτικούς Ειδικότερα, αίτια θεωρούνται: • η υπεράσπιση ή η τάση επέκτασης των οικονομικών συμφερόντων(για παράδειγμα, ιδιοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών, άνοιγμα νέων αγορών για βιομηχανικά προϊόντα, οικονομική ύφεση στη «μητρόπολη»-χώρα) • η διαπλοκή μεταξύ οικονομικής (βιομηχανίας όπλων), πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας των κρατών • η κρίση ηθικών αξιών, ο ατομικισμός • οι εθνικιστικές τάσεις σε πολλές περιοχές του κόσμου (π.χ. Βοσνία, Κροατία) • ο θρησκευτικός φανατισμός • η συνεχιζόμενη εκμετάλλευση κρατών του Τρίτου Κόσμου (π.χ. Αφρική, Ασία) από αναπτυγμένες, που συσσωρεύει αθλιότητα, καταπίεση και τρομερές κοινωνικές ανισότητες • η προσπάθεια κρατών να επιβάλλουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα • οι πρωτοφανείς ανακατατάξεις στην παγκόσμια πολιτική σκηνή και η επεκτατική πολιτική ορισμένων νεοεμφανιζόμενων κρατιδίων που επιζητούν τον αναγκαίο για την ανάπτυξή τους ζωτικό χώρο. Συνέπειες των πολέμων: Στις σημαντικότερες συνέπειες των πολέμων συγκαταλέγονται: • η απώλεια της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων (νεκροί στο πεδίο μάχης, άμαχοι θύματα, πείνα, αρρώστιες και άλλα) • ο θάνατος μικρών παιδιών και η χρησιμοποίηση ανηλίκων ως στρατιωτών σε πολλές χώρες στον κόσμο • η εμφάνιση αστέγων και προσφύγων (για παράδειγμα, από τις εμφύλιες συρράξεις στην Αφρική) • οι τραυματικές εμπειρίες των αμάχων και των στρατιωτών, που τους «σημαδεύουν» στο υπόλοιπο της ζωής τους • η καταστροφή των περιουσιακών στοιχείων των ατόμων, αλλά και των πλουτοπαραγωγικών πηγών των κρατών • η παρεμπόδιση της ομαλής λειτουργίας των πολιτειακών θεσμών (αναστέλλονται θεμελιακά για την ελευθερία άρθρα του Συντάγματος) • η εξαγρίωση και εξαχρείωση του ανθρώπου Ειρήνη Με τον όρο ειρήνη περιγράφουμε, στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων, την απουσία εσωτερικών ταραχών ή εξωτερικών πολέμων, τη φιλική σχέση ανάμεσα σε κράτη. Η σημασία της ειρήνης Ο άνθρωπος στην ειρήνη: • αισθάνεται ασφαλής • ζει σε περιβάλλον όπου ισχύουν νόμοι και αρχές που υπηρετούν τον άνθρωπο • σκέφτεται και δρα δημιουργικά • βιώνει μια καθημερινότητα μέσα στην οποία επιδιώκει την ευτυχία • αντιμετωπίζει τους συνανθρώπους του ως αξίες, σεβόμενος το δικαίωμα της ύπαρξής τους και της ευτυχίας • μαθαίνει να υποτάσσει την παρόρμηση στη λογική Εθνικισμός Υπερβολική και αποκλειστική προσήλωση προς την ιδέα του έθνους και των εθνικών ιδεωδών, με κύριο χαρακτηριστικό την διάκριση των εθνών σε ανώτερα και κατώτερα και την διάθεση επιβολής των πρώτων στα δεύτερα. Ειδικότερα η έντονη προβολή της εθνικής ταυτότητας κυρίως όταν συνδέεται με τάσεις αποσχίσεως ή επεκτατισμού. Η χαμηλή στάθμη της παιδείας. Η εκπαίδευση, ειδικότερα, σε πολλές χώρες δεν οριοθετεί στην ορθή διάσταση την έννοια του έθνους και δεν παρέχει σε βάθος ενημέρωση για τις πολιτιστικές αξίες των άλλων εθνών. Πολλά άτομα, που δε διαθέτουν ευρύτερη καλλιέργεια, πέφτουν εύκολα θύματα προπαγάνδας, γιατί δεν μπορούν να διακρίνουν την έννοια του πατριωτισμού από τον υπερπατριωτισμό, τον ακραίο εθνικισμό. Εξάλλου η έλλειψη παιδείας διευκολύνει τον αποπροσανατολισμό, τη μαζοποίηση και τον ετεροκαθορισμό τους. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης υποκινούμενα από συμφέροντα καλλιεργούν το πνεύμα του εθνικισμού. Τα προβαλλόμενα πρότυπα και οι κατευθυνόμενες, εθνικιστικού αντιλήψεις. περιεχομένου, εκπομπές διαμορφώνουν ακραίες εθνικιστικές Η προσκόλληση στις παραδόσεις. Σε αρκετές χώρες καλλιεργείται υπερβολικά η προσήλωση στις παραδόσεις, με αποτέλεσμα τα άτομα να φτάνουν στην πατριδολαγνία και στην παρωπιδική αντιμετώπιση των αξιών του έθνους. Σχηματίζεται με τον τρόπο αυτό πνεύμα μονολιθικότητας, που διευκολύνει απόλυτα την επικράτηση των εθνικιστικών αντιλήψεων. Οι πολιτικές σκοπιμότητες. Ηγέτες διαφόρων χωρών προωθούν εθνικιστικές αντιλήψεις, για να αποπροσανατολίσουν τους πολίτες από τα αδιέξοδα που δημιουργούν τα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και άλλα εσωτερικά ή εξωτερικά προβλήματα. Ο εθνικισμός, επειδή δημιουργεί συναισθηματικές καταστάσεις και φανατίζει τα άτομα, αποτελεί ισχυρό όπλο για τη μετάθεση των πολιτικών ευθυνών και τη δημιουργία αιτίων της πολιτικής κακοδαιμονίας. Η τακτική αυτή είναι προσφιλής σήμερα σε πολλές χώρες του κόσμου. Φιλόδοξοι ηγέτες, επειδή θέλουν να κρατηθούν στην πολιτική επικαιρότητα και να εξασφαλίσουν το ρόλο, του εθνικού ηγέτη, καταφεύγουν στο λαϊκισμό και στον υπερτονισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του έθνους τους, όπως είναι η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία και οι παραδόσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα παρόμοιου ηγέτη αποτελεί η περίπτωση του Αδόλφου Χίτλερ. Οι εδαφικές διεκδικήσεις. Ηγέτες όμορων λαών καλλιεργούν τις εθνικιστικές αντιλήψεις, γιατί επιθυμούν να φανατίσουν τους πολίτες τους και να προβούν σε διεκδίκηση εδαφών από άλλους λαούς. Η επιθυμία μεγάλων δυνάμεων να δημιουργήσουν σφαίρες επιρροής. Τα ισχυρά κράτη καλλιεργούν εθνικιστικές τάσεις σε μικρά κράτη, που βρίσκονται κοντά σε στρατηγικές θέσεις και τους υπόσχονται βοήθεια για την υλοποίηση των διεκδικήσεων τους, με απώτερο στόχο να ασκούν την εξουσία στις περιοχές αυτές. Η ανεργία και τα κοινωνικά αδιέξοδα. Σε πολλές χώρες, που υπάρχει ξένο εργατικό δυναμικό, οι πολίτες των χωρών αυτών αντιμετωπίζουν κοινωνικά προβλήματα, καθώς και πρόβλημα ανεργίας. Στις περιπτώσεις αυτές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη οι εθνικιστικές αντιλήψεις. Οι πολίτες οργανώνονται με βάση τα εθνικά τους χαρακτηριστικά και δημιουργούν ομάδες που στρέφονται δυναμικά εναντίον του ξένου εργατικού δυναμικού. Παρόμοιες εκδηλώσεις παρατηρούνται σε πολλές χώρες, αλλά, στην εποχή μας, ιδιαίτερα οξύ παρουσιάζεται το φαινόμενο στη Γερμανία. Οι μειονότητες σε πολλά κράτη, επειδή πιέζονται πολλαπλά από την κρατική εξουσία, συσπειρώνονται και υπερτονίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, για να αναπτύξουν αντιστάσεις στις αφομοιωτικές προσπάθειες της κρατικής εξουσίας. Η άμβλυνση των ηθικών αξιών και των ανθρωπιστικών ιδανικών εξαχρείωσε τα άτομα και τα απευαισθητοποίησε απέναντι στο συνάνθρωπο. Χωρίς αναστολές και τύψεις υιοθετούν αρχές, όπως ο θάνατος σον η ζωή μου, ή ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Η χαλάρωση της ηθικής συνείδησης, είναι φυσικό, να διευκολύνει τις ακραίες, δογματικές θέσεις. Ο φόβος αφομοίωσης. Στην εποχή μας όλο και περισσότερο οι λαοί συνασπίζονται σε οργανισμούς και κοινοπολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πολλές χώρες, ιδίως μικρές, υπερτονίζουν εσκεμμένα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έθνους τους, γιατί φοβούνται την πολιτιστική τους αφομοίωση από τις ισχυρότερες χώρες, που με τη σειρά της συνεπάγεται και τον εθνικό τους αφανισμό. Στην εποχή μας η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, αλλά και η πρόσφατη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας συντέλεσαν στην αναβίωση των εθνικιστικών κινημάτων. Η αυτοδιάθεση των εθνοτήτων, που είχε παγώσει μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο, βρίσκει πρόσφορο έδαφος στις μέρες μας και η επιθυμία αυτή επιβεβαιώνεται καθημερινά. Φασισμός φασισμός ο [fasizmós] 1. πολιτικοκοινωνικό σύστημα της άκρας δεξιάς, με έντονα αυταρχικό και εθνικιστικό χαρακτήρα, που καταργεί τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία και βασίζεται στο μονοκομματισμό και στον ολοκληρωτισμό 2. (ιστ.) δικτατορικό καθεστώς που, με αρχηγό το Μουσολίνι, επικράτησε στην Ιταλία: 3. χαρακτηρισμός αυταρχικής ενέργειας, πράξης ή καταπιεστικής, δεσποτικής συμπεριφοράς. Για να διακρίνουμε καλύτερα την αντιπαράθεση της ζωής και του θανάτου σε περιόδους ειρήνης και πόλεμου διαβάσαμε τα παρακάτω αντιπολεμικά λογοτεχνικά κείμενα και είδαμε τις παρακάτω αντιπολεμικές κινηματογραφικές ταινίες: Λογοτεχνικά Κείμενα: Η ζωή εν τάφω: Η μυστική παπαρούνα Ζάβαλη Μάικω Η παθολογία του πολέμου Θουκυδίδης Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 82-83 Ελένη, Σεφέρης Ειρήνη, Ρίτσος Παίαν, Βακχυλίδης Κινηματογραφικές Ταινίες: Η ζωή είναι ωραία, Οι σημαίες των προγόνων μας, Γράμματα από το Iwo Jima, Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται, Το Κύμα Η ζωή εν τάφω: Στρατής Μυριβήλης Ο Στρατής Μυριβήλης, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ευστράτιου Σταματόπουλου γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου 1892 στην επί τουρκικής κατοχής Συκαμιά της Λέσβου. Το 1912 λαμβάνει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, τραυματίζεται στη μάχη του Κιλκίς το 1913 και επιστρέφει στην Αθήνα. Το 1917, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στρατεύεται ξανά και παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις στη Μακεδονία. Τότε αρχίζει να γράφει το αριστούργημά του «Η Ζωή εν Τάφω». Το 1924 δημοσιεύει σε πρώτη έκδοση το «Η Ζωή εν τάφω», το οποίο θα γίνει γνωστό και θα σημειώσει μεγάλη επιτυχία στη δεύτερη έκδοσή του το 1930, όταν θα λάβει την οριστική μορφή του. Πρόκειται για ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα με τη μορφή ημερολογίου, επικό, ρεαλιστικό, αλλά και λυρικό. Κεντρικό πρόσωπο, ο λοχίας Αντώνης Κωστούλας, που καταγράφει στο ημερολόγιό του, τη φρικτή πραγματικότητα του πολέμου. Μέσα από αυτό το βιωματικό έργο θέλει να περάσει αντιπολεμικά μηνύματα και να εκφράσει τον αποτροπιασμό του για τη κτηνωδία του πολέμου. Λόγω της αντιπολεμικής ιδεολογίας που υπερισχύει στο διήγημα, το έργο του καίγεται την περίοδο της Χούντας. Ο Στρατής Μυριβήλης τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας το 1949 και προτάθηκε τρεις φορές για το Νόμπελ. Η αντιπολεμική θεματολογία, το λυρικό και ποιητικό ύφος, η καλοδουλεμένη γλώσσα ενός μεγάλου τεχνίτη του λόγου, κατατάσσουν τον Μυριβήλη ανάμεσα στους μεγάλους συγγραφείς μας. Πέθανε στις 19 Ιουλίου 1969, έπειτα από μακροχρόνια ασθένεια, σε ηλικία 78 ετών. Η μυστική παπαρούνα Το απόσπασμα είναι αφηγηματικό. Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο και περιλαμβάνει άφθονες μεταφορές, παρομοιώσεις, περιγραφές τοπίων και συναισθηματικών καταστάσεων. Το μήνυμα είναι αντιπολεμικό. Ο λοχίας Κωστούλας, που ταλαιπωρείται μέρες τώρα από ένα τραύμα στο πόδι και είναι παραμένει για πολύ καιρό στο χαράκωμά του, αυτή τη μέρα αισθάνεται κάπως καλύτερα. Αποφασίζει λοιπόν να σηκωθεί και να περπατήσει λίγο μέσα στο χαράκωμα αναζητώντας το ποτάμι που ακούει. Γύρω του επικρατεί σιωπή. Αισθάνεται μόνος. Αισθάνεται την ανάγκη να επικοινωνήσει με κάποιον. "Θα προτιμούσα", λέει χαρακτηριστικά, "να ξέρω πως ζούνε γύρω μου κρυμμένοι άνθρωποι, κι ας ήτανε μόνο οχτροί". Αλήθειες που έχουν ήδη τονιστεί από τον Αριστοτέλη, ο οποίος λέει ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως κοινωνικό ων και δεν μπορεί να ζήσει μόνος του. Ο λοχίας Κωστούλας προχωρεί ως την άκρη του χαρακώματος. Εκεί βρίσκεται μια μυστική πόρτα και ένα προκάλυμμα με γαιόσακους. Οι γαιόσακοι από τον πολύ καιρό είχαν ήδη σαπίσει και οι λινάτσες τους είχαν ξεφτίσει. Ο λοχίας ακούγοντας από μακριά το βουητό ενός ποταμού, επιθυμεί να το δει, έτσι προσπαθεί να βγάλει το κεφάλι του πάνω από τους γαιόσακους. Τότε ένας γαιόσακος λιώνει και αδειάζει πάνω του ,αποκαλύπτοντάς του μία κατακόκκινη παπαρούνα, μια "μικρή ευτυχία", που είχε φυτρώσει ανάμεσα στους σάπιους γαιοσάκους. Ο λοχίας πλημμυρισμένος από χαρά και ευτυχία θέλει να βάλει τις φωνές. Συγκινημένος ακουμπά προσεχτικά το κατακόκκινο λουλούδι. Το περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια. Πάνω στο κοτσάνι της διακρίνει ακόμα ένα μπουμπούκι: "Και θα'ναι δυο λουλούδια τότες! Δυο λουλούδια μέσα στο περιβόλι του θανάτου".". Τα μάτια του δακρύζουν. Η παπαρούνα μετατρέπεται σε σύμβολο ζωής και ειρήνης. Η χαρά του λοχία είναι τώρα ανησυχία και φόβος για την προστασία του λουλουδιού. Το λουλούδι αυτό ήταν η παρουσία του ιδίου του Θεού. Έτσι ο λοχίας φροντίζει να προστατέψει το λουλούδι. Το αγγίζει για μια ακόμα φορά, το καληνυχτίζει και γυρίζει πίσω στο καταφύγιό του. Στο καταφύγιο του δεν μπορεί να συγκρατήσει άλλο τη χαρά του. Ανάβει το λυχνάρι του. Έτσι όπως είναι ξαπλωμένος με το χαμόγελο στα χείλη τραγουδά το "φεγγαράκι μου λαμπρό …", καθώς είναι ένα τραγούδι που συμβολίζει την παιδική αθωότητα αλλά και τον παιδικό ενθουσιασμό που έχει κατακλύσει τη ψυχή του. Επιπλέον το τραγούδι αυτό λειτουργεί και ως εκδήλωση ευγνωμοσύνης για το φως του φεγγαριού που τη νύχτα αυτή τον οδήγησε να ανακαλύψει την κρυμμένη του παπαρούνα, την κρυμμένη του ελπίδα. Χαρακτηρισμός του λοχία Αντώνη Κωστούλα Σκιαγραφείται από την έντονη αντιπολεμική διάθεση του , που διαχέεται στο απόσπασμα μετά την ανακάλυψη του λουλουδιού, αφού ένα πλήθος από λυρικά συναισθήματα τον πλημμυρίζουν. Παρά την βαναυσότητα και τη σκληρότητα του πόλεμου , ο λοχίας Κωστούλας δεν έχει χάσει την ευαισθησία του και την τρυφερότητα του. Γι’ αυτό και αισθάνεται ψυχική ευφορία , η οποία είναι τόσο μεγάλη, ώστε, στο τέλος του κειμένου, έχοντας απομακρυνθεί ο νους του ολότελα από το κλίμα πόλεμου, τραγουδάει ένα παιδικό τραγούδι Η λειτουργία της πλαστοπροσωπίας στο διήγημα Ο συγγραφέας επινοεί το λοχία Κωστούλα, ο οποίος γράφει ένα είδος ημερολόγιου ή επιστολών. Αυτά τα χειρόγραφα τα βρίσκει, υποτίθεται, ο συγγραφέας μετά το θάνατο του λοχία και τα εκδίδει. Έτσι, αποφεύγει να δώσει τη μορφή αυτοβιογραφίας στο έργο του, αφού παρά τη χρήση α΄ προσώπου, ο αφηγητής είναι ένα φανταστικό πρόσωπο. Επίσης κατορθώνει έτσι να κρατήσει την αμεσότητα και αντικειμενικότητα, αφήνοντας πίσω του το υποκειμενικό στοιχείο. Ιδέες: Η παπαρούνα σύμβολο ευτυχίας, ζωής ,ειρήνης και ομορφιάς πράγματα που ο πόλεμος στερεί από τον άνθρωπο. Περνάει τα χαρακτηριστικά της ζωής μέσα από το σημαντικότερο στοιχείο της ζωής, τη φύση. Ο άνθρωπος ως κοινωνικό όν έχει την ανάγκη της επικοινωνίας Ο θεός είναι γεμάτος από αγάπη και καλοσύνη, αποστρέφεται τον πόλεμο. Οι παρομοιώσεις και οι χαρακτηρισμοί που αποδίδονται στους γαιόσακους εκφράζουν την αλλοίωση που δέχεται η ψυχή του ανθρώπου στον πόλεμο, την κατάντια του ανθρώπου. Σε αντίθεση οι παρομοιώσεις και οι χαρακτηρισμοί που αποδίδονται στην παπαρούνα εκφράζουν τα ευγενικά αισθήματα που υπάρχουν εκ φύσεως στην ψυχή του ανθρώπου, αλλά ο πόλεμος δεν τα αφήνει να εκδηλωθούν. Μέσα από αυτούς τους αντιθετικούς χαρακτηρισμούς πηγάζει ένα μήνυμα αντιπολεμικό. Για τους γαιόσακους: (πόλεμος) "Θα' φάγαν υγρασίες, βροχάδες, χιόνια και ήλιους", "Σάπισαν από τα νερά", "ο ήλιος τα τσουρούφλισε και τα' κάψε", "Σαν τα ξεθαμμένα ρούχα των πεθαμένων που ξεφτάνε", "Κρεμάζουν σαχλά", "Μοιάζουν με ψοφίμια σκυλιών, άλλα πρησμένα κι άλλα ξαντερισμένα", "σαπρακιασμένοι γαιόσακοι", "σαπισμένα σακιά". Για την παπαρούνα: (ειρήνη) "Καλοθρεμμένη", "ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια φούχτα", "άλικη", "καλοθρεμμένο λουλούδι, γεμάτο χαρά, χρώματα και γεροσύνη". Ζάβαλη Μάικω Ο λοχίας Αντώνης Κωστούλας ο οποίος βρίσκεται στα χαρακώματα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου κάπου στην περιοχή του Μοναστηρίου Σερβίας αισθανόμενος την ανάγκη να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους που τον φιλοξενούν, δημιουργεί ένα πρόχειρο λεξικό με λέξεις από το γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής. Στην προσπάθειά του να συνεννοηθεί με τους ντόπιους προκαλεί ξεκαρδιστικά γέλια στους συνομιλητές του. Παρόλα αυτά καταφέρνει πάντα να συνεννοηθεί. Το πιο σπουδαίο είναι ότι μπορεί να συνεννοείται με τη σπιτονοικοκυρά του, την Άντσιω, ανακαλύπτοντας έτσι μια σπουδαία ανθρώπινη ψυχή. Η Άντσιω τον περιποιείται σαν παιδί της. Με το μητρικό ένστικτο της προβλέπει κάθε του ανάγκη. Τον κοιτάζει γλυκά και στοργικά. Ο Κωστούλας αισθάνεται την ανάγκη να την ευχαριστήσει. Το "ευχαριστώ" θα ήταν πολύ λίγο μπροστά σε όσα του προσφέρει η Άντσιω. Συνομιλώντας μαζί της μαθαίνει ότι η Άντσιω έχει δυο γιους στα αντίπαλα χαρακώματα. Τους πήραν οι Βούλγαροι με τη βία για να πολεμήσουν στο πλευρό τους. Έτσι έκαναν και με τους άλλους νέους της περιοχής γι' αυτό και οι ντόπιοι μισούν του Βουλγάρους. Οι ίδιοι δεν αισθάνονται ούτε Σέρβοι ούτε Βούλγαροι. Μάλιστα, τους Σέρβους τους μισούνε γιατί τους βασανίζουν και τους μεταχειρίζονται για Βουλγάρους. Τους μόνους που συμπαθούν είναι τους Ρωμιούς, κι αυτό εξαιτίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου το οποίο διατηρεί την αίγλη του στην περιοχή. Η Άντσιω έχει αποδεχθεί στη μοίρα της. Υπομένει τον αποχωρισμό των παλικαριών της και προσεύχεται. Ο λοχίας Κωστούλας σκέφτεται πως μπορεί να βρεθεί ξαφνικά αντιμέτωπος με τα παιδιά της. Η Άντσιω όμως δεν σκέφτεται έτσι. Ο Κωστούλας είναι κι αυτός ένας "ζάβαλη άσκερ", ένας δυστυχισμένος στρατιώτης. Μια μάνα κάπου θα τον καρτερεί όπως κι αυτή καρτερεί τα δικά της παιδιά. Συχνά τον ρωτάει αν κλαίει η μάνα του κι αν τον περιμένει. Ναι, απαντάει ο Κωστούλας και η Άντσιω αναστενάζει: "ζάβαλη μάικω", δύστυχη μάνα. Εξηγεί πως στην αρχή τα παιδιά της τα πήραν οι Σέρβοι και τα έδειραν για να πολεμήσουν τους Βουλγάρους. Μετά ήρθαν οι Βούλγαροι και με τη βία τα πήραν για να πολεμήσουν τους Σέρβους. "Ζάβαλη μάικω", λέει τώρα ο λοχίας Κωστούλας για την τραγική μητέρα Άντσιω. Ανάλυση Το μήνυμα του αποσπάσματος είναι αντιπολεμικό. Η δυστυχία που φέρνει ο πόλεμος απλώνεται σ' όλο τον πληθυσμό και των δυο πλευρών. Όμως η πιο τραγική φιγούρα του πολέμου είναι η "ζάβαλη μάικω", η δύστυχη μάνα κι από τις δυο πλευρές των χαρακωμάτων. Τα παιδιά πολεμούν στο μέτωπο, όμως κάποια μάνα σίγουρα τα περιμένει. Ο πόνος είναι ο ίδιος. Η καρδιά της μάνας δεν γνωρίζει εχθρό. Όλα τα παιδιά, άσχετα σε πιο χαράκωμα βρίσκονται, είναι και δικά της παιδιά. Η μανά παραμερίζει τα προσωπικά της πάθη και την έχθρα που νιώθει και ανοίγεται στον φιλοξενούμενο της. Αυτό μπορεί να σημαίνει επίσης ότι το κενό που νιώθει από την απώλεια του γιου της, καλύπτεται από αυτό το άτομο, ανεξάρτητα από την στρατιωτική του πλευρά. Το συμπέρασμα που αποσπούμε τελικά από το απόσπασμα αυτό είναι πως ακόμη και κατά τη διάρκεια ενός πόλεμου κάποιοι χαρακτήρες, όπως της Άντσιω, παραμένουν αναλλοίωτοι. Ανθρωπιστικά στοιχεία του κειμένου Ο αφηγητής μιλώντας για την Άντσιω λέει: «Έναν αληθινό θησαυρό της αθώας ανθρώπινης ψυχής, από κείνους που σε κάμουν να καμαρώνεις γιατί είσαι ανθρωπος». Η Άντσιω με τη συμπεριφορά της παραδίδει μαθήματα ανθρωπιάς, καλοσύνης, καρτερίας και προσφοράς. Αυτή η ζεστασιά που πηγάζει μέσα από την αγνή καρδιά της ξένης μητέρας λειτουργεί ανακουφιστικά για το βασανισμένο λοχία, ο οποίος με τη σειρά του θεωρεί την Άντσιω ως πρότυπο, και είναι υπερήφανος που είναι ανθρωπος και για το ανθρώπινο γένος που διαφέρει τέτοιους εκπρόσωπους, ικανούς να αναδείξουν την αληθινή ουσία της ανθρωπιάς. Ειδικά στην περίπτωση της ηρωίδας, το γεγονός ότι είναι φτωχή αγρότισσα και πιθανόν αμόρφωτη, αποδεικνύει ακόμη περισσότερο το μεγαλείο της ψυχής της. Χαρακτηριστικά της Ειρήνης και του Πόλεμου στα έργα: ‘’Η ζωή εν τάφω’’ και ‘’Zάβαλη Μάικω’’ Μέσα από τα έργα ‘’Η ζωή εν τάφω’’ και ‘’Ζάβαλη Μάικω’’ υπάρχει αντιπαράθεση των χαρακτηριστικών που επικρατούν στον πόλεμο και στην ειρήνη. Πόλεμος: ακινησία θανάτου, χαρακώματα, γκρίζο χρώμα της φύσης, απόγνωση και μοναξιά, ψυχικός και σωματικός πόνος, νεκρό τοπίο, δυστυχία, ιδιοτέλεια Ειρήνη: ζωή, κινητικότητα, έντονα χρώματα φύσης, αλτρουισμός, αγάπη, καλοσύνη, ευτυχία, ευγνωμοσύνη, ανιδιοτέλεια, γέλιο ως πηγή ζωή, ελπίδα, ανθρωπιά Η παθολογία του πολέμου Θουκυδίδης,Βιβλίο 3. Κεφ.82-3 Θουκυδίδης Ο Θουκυδίδης (περίπου 460 -398 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, παγκοσμίως γνωστός για τη συγγραφή της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου. Γεννημένος στον Άλιμο, ο Θουκυδίδης είχε συγγενικούς δεσμούς με τον Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό Μιλτιάδη και το γιο του Κίμωνα. Ο Θουκυδίδης ήταν περίπου 25-30 ετών στην αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου (431 π.Χ.). Αρρώστησε και ο ίδιος κατά τον λοιμό που έπληξε την Αθήνα μεταξύ 430 και 427 π.Χ. Ο Θουκυδίδης πιθανότατα εκπαιδεύτηκε από τους Σοφιστές, δασκάλους και φιλοσόφους της κλασικής Αθήνας. Αυτοί τον παρότρυναν να μη δέχεται τα πράγματα όπως είναι και να αμφισβητεί τις καθιερωμένες αλήθειες, τον δίδαξαν τις τεχνικές που χρησιμοποίησε στη συγγραφή και τον βοήθησαν να αναπτύξει τις ικανότητες εκείνες που χρησιμοποίησε για να προσεγγίσει την αλήθεια. Ο Θουκυδίδης θαύμαζε τον Περικλή και επιδοκίμαζε την εξουσία που είχε στο λαό, παρόλο που απεχθανόταν τους λαϊκιστές δημαγωγούς που τον ακολουθούσαν. Ο Θουκυδίδης δεν ήταν υπέρμαχος της ριζικής δημοκρατίας που προωθούσε ο Περικλής, αλλά πίστευε ότι ήταν αποδεκτή όταν λειτουργούσε υπό την καθοδήγηση ενός ικανού ηγέτη. Ανάλυση Ο πόλεμος φέρει την στέρηση στους ανθρώπους, τους εξαγριώνει , ερεθίζει τα πνεύματα και γι’ αυτό γίνεται δάσκαλος της βίας προκαλώντας μεγάλες και αμέτρητες συμφορές. Αντίθετα στην ειρήνη οι άνθρωποι δεν έχουν ούτε την πρόφαση, ούτε τη διάθεση να καλέσουν για βοήθεια τους ισχυρούς γιατί είναι ήρεμοι, σκέφτονται ορθότερα, καθώς δεν τους πιέζουν φοβερές ανάγκες. Στο πόλεμο οι άνθρωποι αλλάζουν ακόμα και την σημασία των λέξεων για να δικαιολογήσουν τις άνομες ενέργειες τους. Έτσι: Η παράλογη τόλμη θεωρείται ανδρεία και αφοσίωση. Η διστακτικότητα δειλία. Η σωφροσύνη πρόσχημα ανανδρίας. Η παραφορά ανδρική αρετή . Η επινόηση για κακουργία λογίζεται σπουδαία αρετή. Η εξαλλοσύνη εισακούεται ενώ η προβολή αντιρρήσεων προκαλεί καχυποψία. Η προσεκτική εξέταση ενός ζητήματος πρόταση για υπεκφυγή. Τις ορθές και λογικές προτάσεις ενός αντιπάλου για συμφιλίωση ο άλλος τις δέχεται με υστεροβουλία και ανειλικρίνεια εάν είναι αδύναμος κι φοβάται μήπως πάθει κακό. Τους όρκους για συμφιλίωση οι αντίπαλοι τους τηρούν όσο δεν έχουν την δύναμη να τους καταπατήσουν, όταν όμως βρουν την ευκαιρία και θάρρος τους, αν δουν τον εχθρό τους αφύλαχτο τον χτυπούν παρά τις ένορκες δεσμεύσεις. Προτιμούν να φαίνονται επιδέξιοι και κακούργοι παρά τίμιοι και αφελείς. Κάνουν το κακό για να θεωρούνται έξυπνοι παρά να είναι καλοί και να τους λένε κουτούς, γιατί για το πρώτο καμαρώνουν ενώ για το δεύτερο ντρέπονται. Όποιος επικρατεί, ξέροντας ότι η εξουσία του είναι προσωρινή, προτιμά να δυσπιστεί απέναντι στον αντίπαλο του κα να παίρνει τα μέτρα του για να μην πάθει κακό. Συνήθως επικρατούν οι διανοητικά κατώτεροι. Αυτοί, έχοντας συναίσθηση της δικής τους ανεπάρκειας και της ικανότητας των αντιπάλων τους για να μη γίνουν θύματα, προχωρούν αδίστακτα σε βίαιες πράξεις. Ελένη Γ.Σεφέρης Γιώργος Σεφέρης είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και εκ των δύο μοναδικών βραβευμένων με το Νόμπελ λογοτεχνίας Ελλήνων. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιώργος Σεφεριάδης. Γεννήθηκε στα Βουρλά της Σμύρνης στις 29 Φεβρουαρίου του 1900. Το 1914, εποχή κατά την οποία άρχισε να γράφει τους πρώτους στίχους, με το ξέσπασμα του Παγκοσμίου Πολέμου κατά τη θερινή περίοδο του έτους, η οικογένεια μεταναστεύει στην Ελλάδα. Λόγω της διπλωματικής ιδιότητάς του, η ζωή του Γιώργου Σεφέρη χαρακτηριζόταν από συνεχείς μετακινήσεις, γεγονός το οποίο καθόρισε σημαντικά το έργο του. Το γεγονός όμως που χάραξε ανεξίτηλα τη σφραγίδα του στη συνείδηση του ποιητή ήταν η εθνική καταστροφή του 1922 κι ο ξεριζωμός του μικρασιατικού ελληνισμού. Το 1963 η φήμη του Σεφέρη ξεφεύγει από τα εθνικά όρια και εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Καρπός της, η βράβευσή του με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας από τη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών. Είναι ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με το ανώτερο, παγκοσμίως, βραβείο πνευματικής προσφοράς. Έως σήμερα, ακολούθησε μόνο ο Οδυσσέας Ελύτης, το 1979. Το 1967 η δικτατορία των συνταγματαρχών κατέλυσε το σύνταγμα στην Ελλάδα αναστέλλοντας τις ατομικές ελευθερίες. Ο Σεφέρης εκδηλώθηκε έντονα εναντίον της, τόσο γραπτά, όσο και με δημόσιες ρητές δηλώσεις του. Στις 28 Μαρτίου 1969 ο Σεφέρης μίλησε για πρώτη φορά δημόσια εναντίον της Χούντας και γι' αυτό το λόγο του αφαιρέθηκε ο τίτλος του πρέσβη επί τιμή, καθώς και το δικαίωμα χρήσης διπλωματικού διαβατηρίου. Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 20 Σεπτεμβρίου του 1971, ο Γιώργος Σεφέρης πέθανε και η κηδεία του εξελίχθηκε σε σιωπηρή πορεία κατά της δικτατορίας. Ανάλυση Αφηγηματικό ποίημα με ελεύθερο στίχο. Στο ποίημα ο ποιητής δανείζει τη φωνή του στον Τεύκρο, ο οποίος μας αφηγείται τη δική του περιπέτεια, η οποία έχει πολλές ομοιότητες με τις περιπέτειες και τη ζωή του Σεφέρη. Το μήνυμα του ποιήματος είναι αντιπολεμικό. Στην πρώτη ενότητα ο ποιητής μας μεταφέρει στην Κύπρο από τον πρώτο κιόλας στίχο "τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες" (ο στίχος αυτός αποτελεί και το κλείσιμο της ενότητας). Ο ποιητής πάντοτε με τη φωνή του Τεύκρου, συνομιλεί με το αηδόνι, το οποίο ξυπνάει τη μνήμη όλων των πονεμένων ανθρώπων και αφυπνίζει την συνείδησή του. Στη δεύτερη ενότητα ο Τεύκρος συνεχίζει να μιλά και δίνει πολλά βιογραφικά στοιχεία του ποιητή. Ο Τεύκρος, είναι τοξότης, όμως όπως αναφέρει ο ποιητής "ξαστόχησε" στη ζωή. Το ίδιο και ο Σεφέρης. Ως διπλωματικός υπάλληλος της κυβέρνησης έκανε πολλά λάθη. Στην ενότητα αυτή προσδιορίζεται και ο χρόνος: "ανάμεσα στο στερνό σπαθί ενός Αίαντα και μιαν άλλη Σαλαμίνα", δηλαδή ανάμεσα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον απελευθερωτικό αγώνα των Κυπρίων το 1955. Το "σπαθί" του Αίαντα είναι σύμβολο πολέμου, καταστροφής. Υπήρξε η αιτία της συμφοράς και του ξεριζωμού του Τεύκρου. Ο πόλεμος είναι και η αιτία του ξεριζωμού του ποιητή. Ο Σεφέρης είναι πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία. Ακόμα ο ποιητής βλέπει το φεγγάρι να αναδύεται από το πέλαγος όπως η Αφροδίτη και να σκεπάζει τα πολεμικά σύμβολα Τοξότη και Σκορπιό σαν μια απάτη. Στην τρίτη ενότητα ο Τεύκρος, απευθυνόμενος πάλι προς το αηδόνι, αναφέρεται στο θρήνο των Σπαρτιατισσών και της Ελένης. Οι γυναίκες θρηνούν γιατί θυμήθηκαν την πατρίδα τους. Η Ελένη ανακοίνωσε στον Τεύκρο ότι δεν πήγε ποτέ στην Τροία: "Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι. Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία". Στην Τροία βρισκόταν μόνο το είδωλο της. Στην τέταρτη ενότητα ο ποιητής δίνει μια λυρική περιγραφή της Ελένης. Αυτή η Ελένη λοιπόν βρισκόταν στην Αίγυπτο, ενώ στην Τροία ήταν μόνο ένα είδωλο, ένα φάντασμα. Ο Πάρης πλάγιαζε τόσα χρόνια μ' ένα φάντασμα και οι Έλληνες πολεμούσαν δέκα ολόκληρα χρόνια μάταια. Στην πέμπτη ενότητα ο ποιητής περιγράφει τη φρίκη και τη δυστυχία που επικρατεί στην Ελλάδα. Τόσοι θάνατοι και τόσος πόνος για το τίποτα, "για μια νεφέλη, μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη". Ο ποιητής θέτει τώρα κάποια ερωτήματα "Κι ο αδερφός μου;" Ο αδελφός του Τεύκρου σκοτώθηκε κι αυτός άδικα, το ίδιο και ο κάθε άνθρωπος που σκοτώθηκε στον πόλεμο. "Τ' είναι Θεός; τι μη Θεός; και τι τ' ανάμεσο τους". Τι είναι λοιπόν το δίκαιο και τι το άδικο; Τι υπάρχει ανάμεσα; Στην έκτη και τελευταία ενότητα ο ποιητής επιστρέφει στην Κύπρο, η οποία διεξάγει τον απελευθερωτικό της αγώνα ενάντια στους Άγγλους κατακτητές. Τι θα γίνει άραγε στην Κύπρο; Θα είναι κι αυτός ο αγώνας μάταιος; Ο ποιητής διακατέχεται από ανησυχία και αγωνία για την έκβαση του αγώνα των Κυπρίων. Τον προβληματίζει ο χαρακτήρας των πολέμων. Γιατί γίνονται οι πόλεμοι; Ποιο το αποτέλεσμα; Οι άνθρωποι κατορθώνουν να πετύχουν αυτό για το οποίο αγωνίζονται; όπως οι Αχαιοί πολεμούσαν στην Τροία δέκα ολόκληρα χρόνια για ένα φάντασμα, έτσι και σήμερα οι άνθρωποι πολεμούν άδικα. Ο τρωικός πόλεμος ταυτίζεται με το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι άνθρωποι πολεμούσαν δήθεν για ελευθερία και δικαιοσύνη. Να όμως που αυτοί οι άνθρωποι, οι Άγγλοι, καταπατούν την ελευθερία των Κυπρίων. Άρα, εκείνος ο πόλεμος δεν έγινε για ελευθερία και δικαιοσύνη, αλλά για είδωλα και φαντάσματα. Ήταν ένα ψέμα, μια απάτη. Ο Σεφέρης αισθάνεται βαθιά απογοήτευση γιατί οι πόλεμοι, στους οποίος πεθαίνουν τόσοι άνθρωποι, γίνονται μάταια. Σκοπός του Σεφέρη είναι να αφυπνίσει τους ανθρώπους και να τους κάνει να καταλάβουν ότι γύρω τους παραφυλάει η απάτη και το ψέμα. Να μην γίνονται λοιπόν εύκολα θύματα σ' αυτούς που διακηρύσσουν υψηλά ιδανικά. Να μην οδηγούνται σε πολέμους για ξένες φιλοδοξίες και συμφέροντα, γιατί οι πόλεμοι το μόνο που πετυχαίνουν είναι να προξενήσουν τον πόνο, τον όλεθρο, την καταστροφή και το θάνατο. Ιδέες: Οι πόλεμοι που γίνονται για ψεύτικα ιδανικά είναι μάταιοι και το μόνο που πετυχαίνουν είναι να φέρουν τη δυστυχία και τον όλεθρο. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν άδικα, ενώ οι ίδιοι νόμιζαν ότι πολεμούσαν για κάποια ιδανικά. Να είμαστε ορθολογιστές και να μην παρασυρόμαστε εύκολα από μεγάλα λόγια. Ειρήνη Γ. Ρίτσος Ο Γιάννης Ρίτσος (Μονεμβασιά 1 Μαΐου 1909 - Αθήνα 11 Νοεμβρίου 1990) ήταν Έλληνας ποιητής. Το 1921 άρχισε να συνεργάζεται με τη «Διάπλαση των Παίδων». Συνεισέφερε επίσης ποιήματα στο φιλολογικό παράρτημα της «Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας» του Πυρσού. Το 1934 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Τρακτέρ», ενώ ξεκίνησε να δημοσιεύει στο «Ριζοσπάστη» τη στήλη «Γράμματα για το Μέτωπο». Την ίδια χρονιά γίνεται μέλος του ΚΚΕ, στο οποίο παρέμεινε πιστός μέχρι το θάνατό του. Το 1935 κυκλοφορούν οι «Πυραμίδες», το 1936 ο «Επιτάφιος» και το 1937 «Το τραγούδι της αδελφής μου». Έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ενώ κατά το χρονικό διάστημα 1948-1952 εξορίστηκε σε διάφορα νησιά. Συγκεκριμένα συλλαμβάνεται τον Ιούλιο του 1948 και εξορίζεται στη Λήμνο, κατόπιν στη Μακρόνησο (Μάης 1949) και το 1950 στον Αι Στράτη. Μετά την απελευθέρωσή του τον Αύγουστο του 1952 έρχεται στην Αθήνα και προσχωρεί στην ΕΔΑ. Το 1954 παντρεύεται με την παιδίατρο Γαρυφαλλιά (Φαλίτσα) Γεωργιάδη κι ένα χρόνο αργότερα γεννιέται η -μοναδική- κόρη τους Ελευθερία (Έρη). Το 1956, τον ίδιο χρόνο δηλαδή, τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος». Το 1968 προτάθηκε για το βραβείο Νομπέλ. Το 1975 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1977 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης του Λένιν. Ανάλυση Ποίημα αντιπολεμικό. Η «Ειρήνη» είναι ένας ύμνος για την ειρήνη.Το ποίημα αναφέρεται στις αρετές της ειρήνης. Ο ποιητής μέσα από παραδείγματα αναδύει με απλά λόγια τη σημασία της ειρήνης. Έτσι λέει χαρακτηριστικά πως στην ειρήνη επικρατεί: Χαρά, Αγάπη, Ευτυχία, Γαλήνη , Ασφάλεια , Σιγουριά , Πνευματική ανάπτυξη Ομόνοια, Ανεμελιά και Καλοσύνη. Οι άνθρωποι μπορούν να διασκεδάζουν με τραγούδια, γιορτές, χορούς, γιατί πια δεν έχουν τη έγνοια των όπλων. Ειρήνη είναι απλά και καθημερινά πράγματα όπως η εικόνα μιας οικογένειας που τρώει ευτυχισμένα , η ανάγνωση ενός βιβλίου σε ένα παιδί και τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων. Σε αντίθεση στον πόλεμο κυριαρχεί φόβος ,ανασφάλεια, λύπη και συσκοτισμός των ανθρώπων. Παιάν Βακχυλίδης Βακχυλίδης (Ιουλίδα Κέας 518 π.Χ. - 452 π.Χ.) ήταν αρχαίος έλληνας συγγραφέας και λυρικός ποιητής. Βιογραφία [Επεξεργασία] Ήταν από την Κέα, ανιψιός του Σιμωνίδη και εκπρόσωπος της χορικής ποίησης. Έζησε το 518 π.Χ. - 452 π.Χ. Πολύ νέος πήγε στη Θεσσαλία και συνάντησε τον Πίνδαρο στην αυλή των Αλευαδών. Τότε άρχισε ένας συναγωνισμός μεταξύ τους, που κράτησε 30 ολόκληρα χρόνια. Με το θείο του, το Σιμωνίδη, έμεινε πολύ στην αυλή του Ιέρωνα στη Σικελία απ' όπου, άγνωστο γιατί, έφυγε για την Πελοπόννησο. Έργο Από τα έργα του Βακχυλίδη ελάχιστα σώθηκαν κι αν δε βρίσκονταν, προ εκατό περίπου ετών, μερικοί πάπυροι με ποιήματά του σε μούμιες της Αιγύπτου, δε θα ξέραμε πολλά πράγματα γι' αυτόν. Ο Βακχυλίδης είχε γράψει Επινίκια. Ο Βακχυλίδης βάδισε στα ίχνη του μεγάλου θείου του Σιμωνίδη, αλλά δεν έφτασε ποτέ στο ύψος και τη δύναμη της έμπνευσης εκείνου. Από τα σωζόμενα του φαίνεται πως με την ακρίβεια και την επιμέλεια του ύφους εξαγοράζει την έλλειψη ανώτερων ποιητικών προτερημάτων. Ωραιότατος είναι ο ύμνος του στην Ειρήνη, ίσως ένα από τα πιο δυνατά ποιήματα που έχουν γραφτεί κατά καιρούς γι' αυτήν. Στην Παλατινή Ανθολογία σώζονται δύο επιγράμματά του (και ένα αμφισβητούμενο). Ανάλυση Το κείμενο του Βακχυλίδη προβάλλει τα αγαθά της ειρήνης. Η απαλλαγή από τους πολέμους, η οικονομική ευημερία και η απόλυτη και η ολοκληρωτική ευτυχία είναι κάποια από τα αγαθά της ειρήνης. Το κείμενο του ποιητή αναφέρεται στα αγαθά που δίνει η ειρήνη στην κοινωνική και πνευματική ζωή ενός τόπου, Έτσι στον Παιάνα περιγράφονται εικόνες καθημερινής ζωής σε περίοδο ειρήνης.Το ενδιαφέρον του προσελκύουν τα εξής: Η ενασχόληση με την τέχνη Οι πνευματικές / μεταφυσικές αναζητήσεις Η ψυχαγωγία – διασκέδαση Οι αθλητικές δραστηριότητες Η σωματική και ψυχική χαλάρωση Οι ευοίωνες προβλέψεις για το μέλλον των παιδιών. Η ζωή είναι ωραία Η Ζωή Είναι Ωραία είναι ιταλική δραματική κωμωδία παραγωγής 1997 σε σκηνοθεσία Ρομπέρτο Μπενίνι και σε σενάριο του ίδιου μαζί με τον Βιντσέζο Τσέραμι. Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός Ιταλού Εβραίου, τον Γκουίντο, που πρέπει να βάλει όλη του τη φαντασία σε λειτουργία για να βοηθήσει την οικογένειά του που κρατείται σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο τίτλος προέρχεται από τη φράση του Λέοντα Τρότσκι. Εξόριστος στο Μεξικό, γνωρίζοντας ότι θα σκοτωθεί από δολοφόνους του Στάλιν, είδε τη σύζυγό του στον κήπο και έγραψε ότι "η ζωή είναι ωραία". Η ταινία έγινε τεράστια εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία, αποσπώντας αμέτρητα βραβεία και υποψηφιότητες, ανάμεσά τους και 3 βραβεία Όσκαρ. Υπόθεση Ο Γκουίντο, ένας Ιταλός εβραϊκής καταγωγής, φτάνει σε μια μικρή πόλη της Ιταλίας για να πιάσει δουλειά ως σερβιτόρος στο ξενοδοχείο του θείου του. Ο Γκουίντο είναι αστείος και χαρισματικός, ειδικά όταν γνωρίζει μια δασκάλα, τη Ντόρα. Η Ντόρα, όμως, προέρχεται από μια πλούσια, αριστοκρατική, μη εβραϊκή οικογένεια. Η μητέρα της θέλει να καλοπαντρευτεί, αλλά η Ντόρα ερωτεύεται τον Γκουίντο και τη μέρα του γάμου της, κλέβονται. Περνούν αρκετά χρόνια και τώρα το ζευγάρι έχει ένα γιο, τον Τζιοζέ. Η Ντόρα και η μητέρα της έχουν αποξενωθεί εξαιτίας του γάμου της με τον Γκουίντο αλλά οι σχέσεις τους καλυτερεύουν λίγο πριν τα τέταρτα γενέθλια του εγγονού της. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος μόλις έχει ξεσπάσει. Ο Γκουίντο, μαζί με το θείο του και το γιο του αναγκάζονται να επιβιβαστούν σε ένα τρένο με προορισμό ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η Ντόρα ζητάει να πάει μαζί τους αλλά δεν της επιτρέπεται.Τελίκα όμως πηγαίνει. Στο στρατόπεδο, ο Γκουίντο κρύβει το γιο του από τους Ναζί φύλακες, του δίνει κρυφά φαγητό και προσπαθεί να τον κάνει να μην καταλάβει τι πραγματικά συμβαίνει. Έτσι, τον πείθει ότι το στρατόπεδο είναι απλά ένα παιχνίδι, στο οποίο ο παίκτης που θα καταφέρει να μαζέψει 1.000 πόντους θα κερδίσει ένα τανκ. Του λέει αν κλάψει, παραπονεθεί, ζητήσει τη μαμά του ή πει ότι πεινάει θα χάσει. Ο Γκουίντο τον πείθει ότι οι φύλακες του στρατοπέδου είναι κακοί γιατί θέλουν κι αυτοί να κερδίσουν το τανκ και έτσι όλα τα άλλα παιδιά κρύβονται για να κερδίσουν το παιχνίδι. Όταν ο Τζιοζέ δε θέλει να παίξει άλλο και ζητά να επιστρέψει σπίτι, του λέει ότι είναι λίγους πόντους πριν τη νίκη. Παρά το γεγονός ότι είναι περιτριγυρισμένος από μιζέρια, αρρώστια και θάνατο, ο Τζιοζέ δεν αμφιβάλλει καθόλου για τα λεγόμενα του πατέρα του, χάρη στην πειστική του ερμηνεία και τη δική του αθωότητα. Η ιστορία του Γκουίντο κρατάει μέχρι το τέλος, όταν μέσα στο χάος που προκάλεσε η αμερικανική εισβολή, λέει στο γιο του να μείνει μέσα σε ένα κουτί μέχρι να φύγουν όλοι, πείθοντάς τον ότι αυτό είναι το τελευταίο μέρος του παιχνιδιού. Ο Γκουίντο, ενώ προσπαθεί να βρει τη Ντόρα, συλλαμβάνεται και πυροβολείται από έναν φύλακα, αλλά όχι πριν κάνει το γιο του να γελάσει για τελευταία φορά, παριστάνοντας τον Ναζί φύλακα. Ο Τζιοζέ καταφέρνει να επιζήσει και νομίζει ότι νίκησε το παιχνίδι όταν ένα αμερικανικό τανκ φτάνει και ελευθερώνει το στρατόπεδο. Βρίσκει τη μητέρα του, μη γνωρίζοντας ότι ο πατέρας του έχει πεθάνει. Χρόνια αργότερα, συνειδητοποιεί τη θυσία του πατέρα του, που στην ουσία του έσωσε τη ζωή. Σκηνοθέτης: Ρομπέρτο Μπενίνι Ο Ρομπέρτο Μπενίνι γεννήθηκε στο Μαντσιάνο λα Μιζερικόρντια κοντά στο Καστιλιόν Φιορεντίνο στηνΤοσκάνη της Ιταλίας. Έγινε γνωστός τη δεκαετία του 1970 με τη συμμετοχή του στην τηλεοπτική εκπομπή Τηλεαγελάδα του Ρέντζο Άρμπορε. Η τολμηρότητα όμως της εκπομπής σε συνδυασμό με την αυστηρότητα της λογοκρισίας την εποχή εκείνη, οδήγησε στην διακοπή της. Ο εναγκαλισμός του κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης με τον αρχηγό του Κομουνιστικού Κόμματος Ενρίκο Μπερλινγκουέρ (Enrico Berlinguer) δημιούργησε σκάνδαλο, λόγω της τυπικότητας των πολιτικών της εποχής. Την δεκαετία του 1980 τον έκοψε η λογοκρισία για κάποια έκφραση προσβλητικού περιεχομένου σχετικά με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ σε μια σημαντική ζωντανή αναμετάδοση στην τηλεόραση. Ξεκινά να σκηνοθετεί το 1983 αλλά και να πρωταγωνιστεί, με τη Νικολέτα Μπράσκι, με την οποία παντρεύεται το 1991, σε πολλά έργα. Πασίγνωστος έγινε «αυθημερόν» με την κινηματογραφική τραγική κωμωδία Η Ζωή Είναι Ωραία (1997), όπου παρουσιάζει τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν Εβραίοι κρατούμενοι σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο πατέρας του, Λουίτζι Μπενίνι, είχε κάνει δύο χρόνια στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν. Η ταινία με πρωταγωνιστή ένα παιδάκι και τον ίδιο, καθώς και σκηνοθεσία του ίδιου, προτάθηκε για εφτά Όσκαρ και έλαβε τα Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας (το βραβείο απονέμεται στο σύνολο των συντελεστών της ταινίας, αλλά το παραλαμβάνει ο σκηνοθέτης), Α΄ Ανδρικού Ρόλου (Μπενίνι) και Μουσικής (Νικόλα Πιοβάνι). Ανάλυση Η ταινία «Η ζωή είναι Ωραία» είναι καθαρά αντιπολεμική. Στη ταινία διακρίνεται η τεραστία διάφορα ανάμεσα στη Ζωή και στο Θάνατο, στην Ειρήνη και στο Πόλεμο. Πρωταρχικό σημάδι ζωής στη ταινία είναι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, ο Γκουίντο αφού ήταν ένας άνθρωπος με πίστη, αγάπη για τη ζωή, αυθόρμητος και με πολύ χιούμορ. Εξευτέλιζε το φασισμό και έκανε τα πάντα για την οικογένεια του, καθώς μέχρι τέλους προστάτεψε το παιδί του από τη σκληρή αλήθεια του πόλεμου με γέλιο και χιούμορ παρόλο που γνώριζε ότι οι φασίστες θα τον εκτελέσουν. Όμως ακόμη και η ζωντάνια, το αυθόρμητο και έξυπνο χιούμορ του Γουίντο δεν μπορούσε να καλύψει το φαύλο κύκλο του φασισμού. Το κίνημα αυτό έβαλε παρωπίδες στους ανθρώπους, στον τρόπο που σκέφτονται και στην παιδεία που προάγουν. Ένα παράδειγμα που θίγεται στην ταινία είναι ο φασισμός στα σχολεία. «Ο Φασισμός είναι τέλειος» έγραφε ο πίνακας της τάξης. Το σχολείο είχε θεοποιηθεί και αυτό έχει ως συνέπεια τα παιδία να μην μπορούν να ξεφύγουν από την αισχρή ιδεολογία της εποχής, μιας και η εκπαίδευση πρέπει να συμβαδίζει με το πολίτευμα και τις ιδέες του κράτους. Η δύναμη του φασισμού στη συγκεκριμένη ταινία διακρίνεται επιπλέον και μέσα από τα βασανιστήρια, σωματικά και ψυχολογικά, που υπέβαλλαν οι φασίστες στους Εβραίους, στα άτομα με ειδικές ανάγκες, στους ηλικιωμένους , ακόμη και στα μικρά παιδία. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, όταν οι Αμερικανοί εισέβαλλαν στο στρατόπεδο συγκεντρώσεις για να απελευθερώσουν τους Εβραίους κρατούμενους, οι φασίστες κυνηγούσαν να σκοτώσουν όσον το δυνατόν περισσότερους. Η φασιστική αυτή νοοτροπία δηλαδή, τους οδήγησε στο να πιστεύουν ότι οι ίδιοι αποτελούν μια ανώτερη φυλή με αποτέλεσμα να πιστεύουν ότι μπορούν να κατακρίνουν οτιδήποτε τους φαινόταν διαφορετικό. Τέλος συμβολισμός της κατάστασης που επικρατούσε εκείνη την εποχη ηταν και τα παιχνίδια που έπαιζε ο μικρός Τζιοζέ. Δεν τον ενθουσίαζαν τα κοινά παιχνίδια αλλά τα τανκ, και η επιθυμία του για αυτά χρησιμοποιήθηκε από τον πατέρα του ως κίνητρο για το μικρό παιδί , ώστε να καταφέρει να υπομείνει τις βάναυσες συνθήκες στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Οι σημαίες των προγόνων μας Συγγραφέας Bradley James, Paul Haggis. Σκηνοθέτης Κλιντ Ιστγουντ,Σπίλμπεργκ Περίληψη Ο Τζον “doc” Μπράντλευ είναι βετεράνος του πολέμου στο Ίβο Τζίμα και βρίσκεται ετοιμοθάνατος σε κάποιο νοσοκομείο των Η.Π.Α. Ποτέ όμως δε μίλησε στον γιο του για τη μάχη και τώρα αυτός αναζητά το παρελθόν του. Η ιστορία ξεκινά. Το Ιαπωνικό νησί πολιορκείται και η σφαγή αρχίζει. Μια αμερικανική διμοιρία καταφέρνει να υψώσει την αστερόεσσα στην κορυφή του νησιού. Η είδηση μεταφέρεται στους πολιτικούς κύκλους και κάποιος πολιτικός ζητά τη συγκεκριμένη σημαία. Έτσι κάποιος υψηλά ιστάμενος αξιωματικός στο νησί, ζητά από μια άλλη διμοιρία την αντικατάσταση της σημαίας. Μαζί ακολουθεί και ένας φωτογράφος που απαθανατίζει τη στιγμή. Η φωτογραφία κάνει τον γύρο των Η.Π.Α., μόνο που ο κόσμος δεν ξέρει την ιστορία για τη δεύτερη σημαία. Τρεις από τους έξι που ύψωσαν τη σημαία επιστρέφουν τιμητικά στην πατρίδα σαν ήρωες. Ήταν ο Τζον “doc” Μπράντλευ, ο Άιρα Χέιζ και ο Ρένι Γκάνιον. Δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ήρωες, αλλά κάνουν περιοδεία στις πολιτείες με σκοπό να αναζωογονήσουν το ηθικό του λαού αλλά και να μαζέψουν χρήματα για την έκβαση του πολέμου. Έχουν επιστρέψει στην πατρίδα κι όμως το μυαλό τους γυρνά συνεχώς στο νησί. Κουβαλούν μαζί τους σκηνές ατελείωτης βίας που κάποιοι πολιτικοί, όταν μάθαιναν γι’ αυτά ένιωθαν υπερηφάνεια, εκείνοι όμως ένιωθαν ντροπή και πόνο γι αυτά που είχαν κάνει και είχαν υποστεί. Σκηνές που δεν έμελλε να τους αφήσουν ήσυχους για όλη τους τη ζωή... Ανάλυση Η ταινία είναι καθαρά αντιπολεμική. Ο Τζεημς Μπράντλεϊ, συγγραφέας του βιβλίου που είναι στηριγμένη η ταινία, δεν ξεκίνησε με σκοπό να γράψει ένα ακόμη βιβλίο για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά για να ανακαλύψει για ποιο λόγο ο πατέρας του ήταν τόσο σιωπηλός. Η ταινία αρχίζει με τη συνέντευξη ενός από αυτούς που επιβίωσε μετά τον πόλεμο: «Πολλοί νομίζουν ότι ξέρουν τι είναι πόλεμος ειδικά αυτοί που δεν τον έχουν ζήσει καθόλου. Καλό και κακό, ήρωες και αχρείοι…Τις περισσότερες φορές δεν είναι αυτοί που νομίζουμε! Όσοι επιβίωσαν δεν μιλούν για τότε , γιατί προσπαθούν να ξεχάσουν…Οι περισσότεροι που πολέμησαν δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ήρωες» Στο πόλεμο κυριαρχεί παντού η βαναυσότητα… Συνεχίζει σχολιάζοντας τη χρήση της φωτογραφίας για προπαγανδιστικούς λόγους: «Η σωστή φωτογραφία μπορεί να χάσει ή να κερδίσει τον πόλεμο!» Η Αμερική είχε καταχρεωθεί με τον πόλεμο, το έλλειμμα είχε φτάσει τα 14 δις. Ο κόσμος είχε καταντήσει να είναι κυνικός και είχε κουραστεί με τον πόλεμο. Όλοι ήθελαν να πιστέψουν κάπου, οι μητέρες ήθελαν να ελπίζουν πως τα παιδιά τους θα γυρίσουν πίσω. «Μια φωτογραφία μπορεί από μόνη της να αλλάξει την ροή της ιστορίας.» Όταν η φωτογραφία μπήκε στις εφημερίδες, όλη η Αμερική πανηγύριζε. Στο Ιβο Τζίμα όμως τα πράγματα δεν ήταν και τόσο ρόδινα. Οι νεκροί ήταν πάρα πολλοί, δεν υπήρχαν πυρομαχικά και οι στρατιώτες είχαν βιώσει τόσο πόνο που δεν άντεχαν άλλο. Οι στρατιώτες όμως δεν ήταν έτσι από την αρχή και ούτε ξέρανε τι τους περίμενε εκεί. Οι πιο πολλοί είχαν στρατευτεί μόνο για τη στολή και το κύρος που τους έδινε. Στα πλοία που πήγαιναν στο νησί επικρατούσε η χαρά και η ξεγνοιασιά. Η τζαζ μουσική χαρακτηριστικό της εποχής ηχούσε ιδιαίτερα τα βράδια, από τα μεγάφωνα του πλοίου. Άλλοι παίζανε χαρτιά άλλοι διαβάζανε και άλλοι ξεκουράζονταν για τη μεγάλη μάχη…Τα γεγονότα τους γειώνουν όμως απότομα. Αρχικά ένας φίλος τους στην διάρκεια ενός πανηγυρισμού πέφτει από το πλοίο στη θάλασσα, αλλά κανένα πλοίο δεν σταματά για να τον σώσει. Το δεύτερο είναι η συμπεριφορά μιας ραδιοφωνικής παραγωγού η οποία τους λέει πως τα κορίτσια τους δεν τους ανήκουν πια και πως ο λόγος είναι η πατρίδα, που τόσο υποστηρίζουν με αποτέλεσμα να χάσουν τα πάντα για κείνη, και τρίτο είναι κάποιες φωτογραφίες που απεικονίζουν τα βασανιστήρια που έκανα οι Ιάπωνες σε όσους έπιαναν αιχμαλώτους. «Είναι άσχημη η μάχη; Ναι ή όχι;», «Είναι σφαγή» Οι στρατιώτες κάνουν απόβαση στο νησί. Πια δεν είναι χαρούμενοι καθώς συνειδητοποιούν την βάναυση κατάσταση που τους περιμένει. Παρατάσσονται και κάνουν έφοδο. Πυροβολισμοί, βομβαρδισμοί. Πτώματα παντού ή μέλη από αυτά. Την επόμενη μέρα έξι άντρες ανεβαίνουν στην υψηλότερη κορυφή του νησιού και τοποθετούν μια αμερικάνικη σημαία. Θρίαμβος! Πανηγυρισμοί! Γέλια, χαρά ! Απαθανάτιση της στιγμής με μια φωτογραφική μηχανή η οποία τελικά χαλάει. Και στη συνέχεια ένα τηλεφώνημα από ένα υπουργό ο οποίος ήθελε τη σημαία για το σαλόνι του. Έπαρση μιας άλλης σημαίας από άλλους έξι άντρες. «Κανείς δεν κατάλαβε την διαφορά» «Όσοι είδαν την φωτογραφία, νόμιζαν ότι βάζοντας τη σημαία, σήμαινε νίκη αυτό ήθελαν μόνο να ξέρουν ,την νίκη. Μετά από αυτό οι μισοί άντρες ήταν νεκροί» Οι τρεις επιζώντες (εκ των οποίων ο ένας είναι ινδιάνος) από τους στρατιώτες που ζήσανε την έπαρση της δεύτερης σημαίας, χρησιμοποιούνται για να μαζευτούν λεφτά. Γίνονται διάφορες τελετές και μιλάνε σε πολλά σημεία της Αμερικής. Όλοι τους παρουσιάζουν ως ήρωες, οι ίδιοι όμως δεν πιστεύουν πως είναι. «Δεν μπορώ να με αποκαλούν ήρωα. Το μόνο που προσπάθησα ήταν να μην με πυροβολήσουν. Κάποια πράγματα είδα, κάποια έκανα. Δεν είναι πράγματα που με κάνουν υπερήφανο.», λέει ο Ινδιάνος με λυγμούς. Οι εφημερίδες για να κερδίσουν χρήματα επικεντρώνονται στη κοπέλα του τρίτου και στον αρραβώνα τους. Κανείς δεν παρατηρεί πως ο ινδιάνος της παρέας ο οποίος δέχεται τον ρατσισμό από παντού, διώχνεται πάλι στη μάχη γιατί είναι συνέχεια μεθυσμένος στην προσπάθεια του να ξεχάσει όλα αυτά που έχουν γίνει. Επίσης η απάντηση στο αίτημα του να δει την μητέρα του πριν γυρίσει πίσω στον πόλεμο είναι αρνητική , παρόλο που έχει κάνει τόσα για την πατρίδα. Τελικά ο Ινδιάνος αυτοκτονεί. «Ήρωες δεν υπάρχουν είναι κάτι που εμείς δημιουργούμε κάτι που χρειαζόμαστε. Είναι ο τρόπος για να κατανοήσουμε το ακατανόητο. Πώς μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να θυσιάσουν τόσα πολλά για μας.» «Οι βετεράνοι λένε πως προτιμούν να χτυπηθούν παρά να αφήσουν τους φίλους τους. Πολέμησαν για τη πατρίδα αλλά πέθαναν για τους φίλους τους.» Γράμματα από το Iwo Jima Βασισμένο σε αληθινά γράμματα σενάριο της Iris Yamashita,και του βοηθού του Paul Haggis στις 'Σημαίες'. Περίληψη Τον Ιούνιο του 1944, κι ενώ ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνεται στον Ειρηνικό Ωκεανό μεταξύ των Η.Π.Α. και της Ιαπωνίας, ο ιάπωνας στρατηγός Tadamichi Kuribayashi (Ken Watanabe), καταφτάνει στην ηφαιστιακή βραχονησίδα Ίβο Τζίμα. Η αποστολή του είναι να οργανώσει τους περίπου 20 χιλιάδες άνδρες που έχουν στρατοπεδεύσει εκεί και να σχεδιάσει την ιαπωνική αμυντική δράση, με την οποία θα επιχειρήσει ν' αποκρούσει την επερχόμενη αμερικανική επίθεση. Η κατάσταση που αντικρύζει στο Ίβο Τζίμα είναι αρκετά απελπιστική, με τις προμήθειες να τελειώνουν επικίνδυνα, τους φαντάρους να σκάβουν χαρακώματα στην άμμο με κουρελιασμένες στολές αγγαρείας και τους ανώτερούς τους ν' ακολουθούν την πεπατημένη στην οργάνωση της στρατηγικής τους. Μελετώντας τη μορφολογία του νησιού, καταλαβαίνει ότι η μόνη ελπίδα είναι να σκάψουν σήραγγες ώστε να προστατευτούν από τις μυριάδες αμερικανικές οβίδες που θα σφυροκοπήσουν το τοπίο πριν την όποια απόβαση. Καθώς περνούν οι ημέρες, οι περισσότεροι στο νησί συνειδητοποιούν ότι ετοιμάζονται για μια χαμένη μάχη που θα τους οδηγήσει στο θάνατο. Ανάλυση Το, βασισμένο σε αληθινά γράμματα, εμπνευσμένο σενάριο της Iris Yamashita, βοηθού του Paul Haggis στις 'Σημαίες', επικεντρώνεται σε μερικά μόνο πρόσωπα, διαλεγμένα απ' όλες τις στρατιωτικές (και κοινωνικές) βαθμίδες της Αυτοκρατορίας: από τον φιλεύσπλαχνο στρατηγό Kuribayashi, ο οποίος είχε μείνει χρόνια στην Αμερική, μέχρι το φαντάρο, πρώην φούρναρη, Saigo (Kazunari Ninomiya) που επιθυμεί να γυρίσει για να δει τη νεογέννητη κόρη του, και από το γαλαζοαίματο 'Βαρώνο' λοχαγό, ολυμπιονίκη στην ιππασία, Nishi (Tsuyoshi Ihara) μέχρι τον υποβιβασμένο πρώην 'αλφαμίτη' Shimizu (Ryo Kase). Ο μόνος τρόπος απόδρασης αυτών των ελεύθερων πολιορκημένων από τα παράλογα και τα μάταια που παρατηρούν να συμβαίνουν γύρω τους είναι οι αναμνήσεις από την πατρίδα, από την ειρήνη. Ανάμεσά τους, διάφοροι αδιάλλακτοι χαρακτήρες, πιστοί στο πνεύμα παλαιάς κοπής, ήρωες των γαλονιών και των μεγάλων λόγων. Εγκλωβισμένοι όλοι μαζί στις σπηλιές και τα λαγούμια σαν τα ποντίκια, περιμένουν το χειρότερο. Το ποιος είναι πραγματικά ήρωας και ποιος έχει τιμή φαίνεται με τους πρώτους βομβαρδισμούς, γιατί ο Eastwood δε θέλησε να κάνει αυτές τις ταινίες για να μιλήσει για τα δεινά του πολέμου, αλλά για να δείξει την αληθινή ανθρώπινη υπόσταση υπό αυτές τις συνθήκες. Ακόμα και η εκατέρωθεν προπαγάνδα του 'αιμοδιψούς εχθρού' εξανεμίζεται μερικές φορές στις ελάχιστες περιπτώσεις που οι δυο πλευρές συναντιούνται, εκεί όπου το γράμμα της αγρότισσας μάνας από την επαρχία ακούγεται το ίδιο και στ' αμερικανικά και στα ιαπωνικά. Σύγκριση Οι σημαίες των προγόνων μας, Γράμματα από το Iwo Jima Τα «Γράμματα από το Ιwo Jima» αποτελούν την άλλη όψη του «Οι Σημαίες των Προγόνων μας». Η διαφορά ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι πως ο αμερικάνικος στρατός παριστάνει τον κατακτητή, ενώ οι Ιάπωνες βρίσκονται εκεί για να προστατέψουν τα εδάφη και την τιμή τους πάνω απ’ όλα, έχοντας δώσει όρκο ιερό στην πατρίδα να μη φύγουν ζωντανοί και ηττημένοι. Αμερική εναντίον Ιαπωνίας Οι Αμερικάνοι είναι σχετικά απαθείς και δεν έχουν εμπειρίες από το πόλεμο οπότε δεν ξέρουν τι έχουν να αντιμετωπίσουν στο νησί. Έχουν μπει οικειοθελώς στο στρατό όχι για την πατρίδα αλλά για τη στολή που τους έδινε κάποιο κύρος. Πεθαίνουν για τους φίλους συμπολεμιστές και όχι για την πατρίδα. Οι Ιάπωνες ήταν φιλοπάτριδες και παρόλο που ήξεραν τι τους περίμενε στο νησί δεν έκαναν πίσω. Ο υπερβολικός εθνικισμός τους δεν τους επιτρέπει να πέσουν στα χέρια του εχθρού ή να ηττηθούν χωρίς να έχουν πολεμήσει ηρωικά και γι’ αυτό αυτοκτονούν. Οι Ιάπωνες γνώριζαν ότι επρόκειτο να πεθάνουν. Ήξεραν όμως ότι η μοναδική τους σωτήρια είναι αυτό το νησί, γι΄ αυτό και θα το υπερασπιστούν με κάθε μέσο. Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται. Τίτλος: Lepa sela lepo gore Σκηνοθέτης:Srdjan Dragojevic Χώρα προέλευσης:Σερβία Υπόθεση Άνοιξη 1992: μια ομάδα Σέρβων πολεμιστών και μια αμερικανίδα δημοσιογράφο παγιδεύονται σε ένα έρημο τούνελ, φρουρούμενο από τους εχθρούς, χωρίς νερό και φαγητό. Δεν υπάρχει τρόπος να βγουν έξω, ούτε όμως και οι εχθροί να μπουν μέσα στο τούνελ και ο καιρός περνάει. Η ομάδα των πολεμιστών δε θα αργήσει να αναπτύξει προσωπικές σχέσεις με τους εχθρούς. Ανάμεσά τους δύο παιδικοί φίλοι, ο Σέρβος Μίλαν και ο μουσουλμάνος Χαλίλ, ξαναβρίσκονται τώρα πια αντιμέτωποι, ο ένας μέσα στο τούνελ και ο άλλος έξω, με τη φιλία τους «τραυματισμένη» από τη σκληρότητα του πολέμου. Παρά το θετικό κλίμα ανάμεσα στις δύο πλευρές, οι Σέρβοι πολεμιστές πάντα προσπαθούν να μεθοδεύσουν την απόδρασή τους. Μια νύχτα που οι φρουροί αποκοιμούνται, κάποιοι, μαζί με το Μίλαν, καταφέρνουν να το σκάσουν και κατευθύνονται στη Σερβική περιοχή. Η ταινία συνεχίζεται στο νοσοκομείο που βρίσκονται οι τραυματίες του πολέμου και των δυο πλευρών. Εκεί οι νοσοκόμες είναι τελείως αδιάφορες και έτσι μία νύχτα ο Μίλαν σκέφτεται να σκοτώσει τον παιδικό του φίλο Χαλίλ. Τελευταία όμως στιγμή αναλογίζεται ότι δεν φταίνε εκείνοι για την μοίρα τους αλλά ο πόλεμος και αποφασίζει να μην τον σκοτώσει. Τελικά ο Μιλάν πεθαίνει εκείνη την στιγμή. Ανάλυση Δραματική κοινωνική-αντιπολεμική ταινία που τονίζει τον εθνικισμό που επικρατούσε στις συγκεκριμένες χώρες, βασική αιτία του πολέμου. Το τούνελ φιλίας που φτιάχτηκε για να ενώσει τις δύο περιοχές τελικά τις χωρίζει. Η ταινία δείχνει την φθορά που δέχονται οι άνθρωποι μέσα από τον εθνικισμό και πως ακόμα και αδερφικοί φίλοι μπορούν να καταλήξουν εχθροί. Οι δύο αντίπαλοι κάνουν αλόγιστα πράγματα, κατασπαράζουν περιουσίες και σκοτώνουν αθώους ανθρώπους. Αντιμετωπίζουν το πόλεμο σαν παιχνίδι και δεν καταλαβαίνουν τι συνέπειες θα φέρει αυτό. Όσο περνάνε οι μέρες όμως αρχίζουν και αντιλαμβάνονται την κατάσταση που ζουν. «Λένε ότι ο πόλεμος βγάζει το καλύτερο και το χειρότερο…Ποιο είναι το καλύτερο;». Το Κύμα Σκηνοθεσία: Dennis Gansel Σενάριο: Dennis Gensel, Todd Strasser, Peter Thorwarth Είδος: Δραματικό Πολιτικό Θρίλερ Βασισμένο στο Die Welle Martin Rhue Η ταινία βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Martin Rhue (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Todd Strasser), υποχρεωτικό ανάγνωσμα σε πολλά σχολεία της Γερμανίας, που με τη σειρά του είναι εμπνευσμένο από πραγματική ιστορία. Σκηνοθέτης, Σεναριογράφος: Ο Dennis Gensel γεννήθηκε το 1973 στο Ανόβερο. Ενώ σπούδαζε στην Κινηματογραφική Ακαδημία του Μονάχου, γύρισε τις μικρού μήκους «The Wrong Trip» και «Living Game» το 1995 και 1996. Και στις δύο ήταν παραγωγός ο συμφοιτητής του Christian Becker (παραγωγός και του «The Wave») και κέρδισαν το βραβείο F.W.Murnau για την καλύτερη ταινία μικρού μήκους. Μετά την αποφοίτησή του, γύρισε την πρώτη του ταινία «The Phantom» για τη γερμανική τηλεόραση, ένα πολιτικό θρίλερ για την RAF, όπου συνεργάστηκε ξανά με τον Becker αλλά και τον Jurgen Vogel, (τον πρωταγωνιστή του «The Wave»). Το 2001 γύρισε την πρώτη του κινηματογραφική ταινία, τη νεανική σεξοκωμωδία «Girls on top» που γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία. Το 2004 γύρισε το «Before the fall», μια ιστορία για ένα εσωτερικό σχολείο για νεαρούς Ναζί, σε σενάριο του ιδίου και της Maggie Peren, που διακρίθηκε με πολλά βραβεία σε Φεστιβάλ του εξωτερικού. Περίληψη Ένα πείραμα σε ένα σχολείο της Γερμανίας ξεκινά με τις καλύτερες των προθέσεων, αλλά εξελίσσεται σε κάτι άγριο και βίαιο. Ο Ράινερ Βένγκερ, καθηγητής Λυκείου με αναρχικό παρελθόν και πρωτοποριακές ιδέες για την εκπαίδευση, αναλαμβάνει, στο πλαίσιο του μαθήματος της πολιτικής θεωρίας, να διδάξει στους φοιτητές του για την τυραννία. Ο ίδιος, βέβαια, θα προτιμούσε να αναλάβει να μιλήσει για την αναρχία, αλλά σε αυτό τον έχει προλάβει ένας αυστηρός καθηγητής της παλιάς σχολής. Προκειμένου, λοιπόν, να κάνει το μάθημα πιο ενδιαφέρον και με αφορμή το σχόλιο ενός μαθητή του πως «δεν μπορεί σήμερα να ξανά υπάρξει φασισμός, σοφίζεται ένα παιχνίδι ρόλων: Ο ίδιος αναλαμβάνει το ρόλο του ηγέτη και οι μαθητές του το ρόλο των ακολούθων του. Οι τελευταίοι ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό στις ανάγκες του «ρόλου». Πειθαρχούν με χαρά σε μια σειρά κανόνων συμπεριφοράς, ονοματίζουν την μικρή κοινωνία τους «Το κύμα», φορούν ένα είδος ενιαίας στολής, επινοούν έναν κοινό χαιρετισμό, φιλοτεχνούν ένα διακριτικό σήμα, μαθαίνουν τελικά να αντιλαμβάνονται ο ένας τον άλλο ως μέλη μιας εκλεκτής ομάδας, όπου όλοι είναι ίσοι με όλους. Ο Μάρκο, γιος διαλυμένης οικογένειας, είναι ίσος επιτέλους με τον πλούσιο συμμαθητή του. Η ντροπαλή, συνεσταλμένη Λίζα είναι ίση επιτέλους με τα άλλα, δημοφιλή κορίτσια. Ο Τιμ, που βρισκόταν πάντα στο περιθώριο και κινούνταν καμιά φορά και εκτός νόμου, μπαίνει επιτέλους στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αισθάνεται χρήσιμος. Ο Ντένις, που ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο και αναζητά διαρκώς το νόημα, διοχετεύει επιτέλους κάπου το πάθος του. Ένας μαθητής Τούρκικης καταγωγής είναι ίσος με τον Γερμανό. Μόνο που αν για τα μέλη της ομάδας όλα φαίνονται σωστά, όσοι βρίσκονται στην απ' έξω δείχνουν την δυσπιστία, αν όχι την αγωνία τους. Πρώτες πρώτες, η σύζυγος του Ράινερ, και αυτή καθηγήτρια στο ίδιο σχολείο, αλλά και η νεαρή Κάρο, το κορίτσι του Μάρκο που βρέθηκε στην ομάδα, εξοστρακίστηκε γιατί αρνήθηκε να φορέσει το ίδιο λευκό πουκάμισο με τους υπόλοιπους και παλεύει να δείξει στους υπόλοιπους το πόσο επικίνδυνες είναι οι νέες ιδέες του. Κανείς όμως δεν μπορεί να σταματήσει το «Κύμα» και την καταστροφή που φέρνει μαζί του.Έτσι ο Ράινερ αποφασίζει να βάλει ένα τέλος στο πείραμά του.Κατά τη διάλεξη του όμως ο Τιμ σκοτώνει ένα από τους συμμαθητές του απειλεί να σκοτώσει τον Ράινερ και τελικά αυτοκτονεί ο ιδιος.Το «Κυμα» πεθαίνει. Ανάλυση Η ταινία τονίζει το πόσο εύκολα οι πιο «αδύναμοι» άνθρωποι μπορούν να γίνουν θύματα φασισμού,το πόσο εύκολο είναι δηλαδή να εδραιωθεί ένα απολυταρχικό καθεστώς με "μεγάλες ιδέες" ανάμεσα σε απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Το «Κύμα» διαδραματίζεται σε ένα σύγχρονο γερμανικό λύκειο και είναι σαν ένα πείραμα που μοιάζει με ανατομία του ναζισμού. Το σχολείο μοιάζει με γκρίζα ζώνη. Η αλληλεγγύη, η συλλογικότητα και τα ιδανικά, που λείπουν από το κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών, είναι τα στοιχεία που δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για πάσης φύσεως δικτατορίες. Όσο υπάρχουν οι συνθήκες που μπορούν να το στηρίξουν, πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι πρόθυμοι να πιστέψουν. Τέλος επισημαίνονται οι συνέπειες του φασισμού, οι παραβατικές συμπεριφορές, οι οποίες οδηγούν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις (αυτοκτονία και δολοφονία). Έχει λοιπόν διδακτικό χαρακτήρα που δεν πρέπει να παραβλέπεται, παρά τις αδυναμίες της. Η ιστορία άλλωστε έχει την τάση να επαναλαμβάνεται και αυτό πρέπει να μας ανησυχεί και να μας προβληματίζει. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης της ταινίας Ντένις Γκάνσελ: «Είναι λάθος να λες: Με τίποτα δε γίνεται μια ναζιστική δικτατορία να συμβεί εδώ. Νομίζω πως είναι πιθανό ακόμη και σήμερα να εμφανιστεί κάτι παρόμοιο στη Γερμανία. Η δυναμική του πλήθους μπορεί να γίνει από καλοσυνάτη μέχρι δαιμονική. Είναι τρομακτικό πως μπορεί τα πράγματα να εξελιχθούν». Πιο επικίνδυνες γίνονται οι καταστάσεις όταν πρόκειται για νέους ανθρώπους, οι οποίοι είναι το μέλλον κάθε χώρας. Ο άνθρωπος χάνει τις αξίες στις οποίες πίστευε, χάνει την πίστη του στον ίδιο τον άνθρωπο καθώς μέσα στην κόλαση αυτή αποκτηνώνεται. Τα τραγικά τους βιώματα τους συνοδεύουν μια ζωή και επηρεάζουν βαθιά τον πνευματικό και ψυχολογικό τους κόσμο, στους οποίους επικρατεί μια συνεχής αμφισβήτηση. Η ειρήνη, αντιθέτως, είναι γόνιμη, αφού επιτρέπει την ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα: πνευματικά, κοινωνικά, οικονομικά κ.α. Η πρόοδος συνεχίζεται απρόσκοπτα σε όλους τους τομείς και αυτό σημαίνει ότι το βιοτικό επίπεδο Επίλογος Η λέξη «πόλεμος» έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του ανθρώπου ως κάτι το αρνητικό λόγω των ολέθριων συνεπειών που έχει. Πιο εμφανείς είναι οι υλικές καταστροφές και πρώτα απ’ όλα ο θάνατος ανθρώπων. Τα ανθρώπινα θύματα είναι το μεγαλύτερο κόστος όλων των πολέμων, ειδικά αναβαίνει κι έτσι οι άνθρωποι ζουν πιο ευτυχισμένοι αφού και οι συνθήκες ζωής είναι καλύτερες. Μπορούν να απολαύσουν τα αγαθά των κόπων τους μαζί με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Κανένας όταν σκεφτεί και εκτιμήσει την ποιοτική διαφορά πολέμου και ειρήνης και μετρήσει τα κατά και τα υπέρ των δύο δε θα διαλέξει τον πόλεμο, εκτός κι αν είναι ανόητος. Δεν υπάρχει κανείς σώφρων που θα προτιμήσει τον όλεθρο του πολέμου, που έχει άμεσο αντίκτυπο και πάνω στον ίδιο, αντί της ευεργετικής ειρήνης. Είναι αδιανόητο να υπάρχουν άνθρωποι, μέλη της παγκόσμιας κοινωνίας, που να προτιμούν τη δυστυχία των όπλων. Η ειρήνη είναι το αγαθό που έχουμε χρέος απέναντι στον εαυτό μας και στην ανθρωπότητα να προστατέψουμε και να διαφυλάξουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Πηγές: http://el.wikipedia.org// Οι μαθήτριες: Μαδεμτζή Καλλιόπη Μελαδάκη Εμμανουέλλα Μπόντη Δήμητρα Παλιούρα Σοφία Ομάδα: Γεωργίου Άκης Μαριόγλου Αλέξανδρος Σεμερτζάκη Μαρία Ντότη Όλγα Τσουκάτου Ελισάβετ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Ναζισμός και Φασισμός 1. Τα δικτατορικά καθεστώτα της Μεσοπολεμικής Ευρώπης ( 1917-1939) 2. Ε.Ο.Ν 3. Χιτλερική Νεολαία Αναφορές σε βιβλία και ταινίες 1. Ιστορία ενός αιχμαλώτου 2. Το αγόρι με τη ριγέ πυτζάμα 3. Ο μικρός αδελφός 4. Το παιδί πίσω από το συρματόπλεγμα 5. Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται Εθνικισμός Ανθρωπιστικές ενέργειες σε πόλεμους 1. Α' Παγκόσμιος Πόλεμος-Χριστούγεννα 1914 2. ΑΕΚ – ΠΑΡΤΙΖΑΝ ( 1999) 3. Αντιπολεμική συναυλία 1999 Κεραμεικός Επίλογος Πρόλογος Στην συγκεκριμένη εργασία θα ασχοληθούμε με την αντιπαράθεση του πολέμου και της ζωής σε αντιπολεμικά έργα. Θα μιλήσουμε και τις τρείς μεγάλες κατά τη γνώμη μας ιδεολογίες, τον Ναζισμό το Φασισμό και τον Εθνικισμό. Θα αναλύσουμε μέσα από διάφορες ταινίες και βιβλία πως εν καιρώ πολέμου, πως πάντα μπορεί να υπάρξει κάθε είδους αγάπη και φιλία, και να δώσει ελπίδα στον άνθρωπο. Ναζισμός – Φασισμός Ασχοληθήκαμε με το Ναζισμό και το Φασισμό γιατί πιστεύουμε πως είναι τα κυριότερα κομμάτια της αντιπολεμικής ιστορίας ολόκληρου του Κόσμου. Με όλα τα γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια αυτών των ‘’πολιτευμάτων’’, θάνατοι αθώων, εκτελέσεις, τρομοκρατία κ.α. ήρθαν σε αντίθεση με πολλά ειρηνικά και αντιπολεμικά μηνύματα μέσα από πράξεις και συναισθήματα ανθρώπων όπως μπορούμε να δούμε σε πολλές ταινίες και βιβλία. Τέτοια συναισθήματα είναι η ανθρώπινη αδελφική φιλία αλλά και η αγάπη κάθε είδους. Ορισμός: Ο Ναζισμός ή Εθνικοσοσιαλισμός, είναι πολιτικό κίνημα που εμφανίστηκε στη κατά την δεκαετία του 1920 και το οποίο το 1933 οδήγησε στην καθιέρωση μονοκομματικού καθεστώτος, ιδεολογικά βασισμένου στη φυλετική ιδέα. Τα δικτατορικά καθεστώτα Ευρώπης ( 1917-1939) της Μεσοπολεμικής Ιταλία: (28.10.1922 -1943) Μπενίτο Μουσολίνι ---> Φασιστικό κίνημα και κατάληψη της εξουσίας με την ανοχή του βασιλιά .Η συνταγματική μοναρχία αντικαταστάθηκε από το '' Κορπορατιστικό κράτος''. Από το 1926 καταργούνται τα υπόλοιπα κόμματα. Γερμανία:(30.01.1933–1945) Αδόλφος Χίτλερ ---> Νίκη του ναζιστικού ( εθνικοσοσιαλιστικού) κόμματος στις εκλογές. Μονοκομματικό κράτος έκτακτων εξουσιών. Τρομοκρατία. Εθνικισμός, μιλιταρισμός, ρατσισμός, χρησιμοποίηση της πιο προωθημένης τεχνολογίας για την εξόντωση των αντιπάλων, πολιτική ενσωμάτωση της νεολαίας, των μικροαστών και της εργατικής τάξης. Ισπανία: ( 23.09.1923 -20.01.1930) Στρατηγός Πριμο ντε Ριβέρα ----> Αυταρχικό καθεστώς με τη συναίνεση του βασιλιά Αλφόνσο ΙΓ ' , κατάργηση του συντάγματος. (1936-1975) Στρατηγός Φράνκο ---> Στρατιωτική φασιστική δικτατορία. Ολοκληρωτικό καθεστώς. Τρομοκρατία. Ελλάδα:(04.08.1936- 1941) Στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς ---> Αυταρχικό βασιλικό- στρατιωτικό καθεστώς, διάλυση της βουλής, κατάργηση του συντάγματος, τρομοκρατία εναντίων των αντιπάλων, ‘’Εθνική Οργάνωση Νεολαίας ( Ε.Ο.Ν)’’, ιδεολογία του ‘’Τρίτου ελληνικού πολιτισμού’’. Τουρκία:(29.10.1923- 1938) Μουσταφά Κεμάλ ---> Προσωπική δικτατορία. Μονοκομματικό εθνικό κράτος, εκκοσμίκευση του κράτους, αυταρχικός εκσυγχρονισμός. Ακόμα κάποιες χώρες που είχαν δικτατορικό καθεστώς ήταν: Ουγγαρία , Βουλγαρία, Αυστρία, Πορτογαλία, Φιλανδία, Αλβανία, Πολωνία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία, Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία. Και τα δύο αυτά καθεστώτα πάντα προσπαθούσαν να πάρουν με το μέρος τους τη νεολαία γιατί πίστευαν και έλεγαν πως ‘’ Όποιος ελέγχει τη νεολαία ελέγχει τα πάντα’’. Εθνική Οργάνωση Νεολαίας ( Ε.Ο.Ν.) Η Ε.Ο.Ν. Ιδρύθηκε από το δικτατορικό καθεστώς του Ι. Μεταξά το 1936 και διαλύθηκε το 1941 με την κατάρρευση του μετώπου από τη Γερμανική εισβολή . Σκοπός ήταν να διαμορφωθούν οι χαρακτήρες των νέων έτσι ώστε όταν ενηλικιωθούν να γίνουν <<καλοί πατριώτες >> και θερμοί υποστηρικτές της δικτατορίας . “για την «επωφελή διάθεσιν του ελευθέρου από της εργασίας χρόνου των νέων, προς προαγωγήν της σωματικής και ψυχικής καταστάσεως αυτών, ανάπτυξιν του εθνικού φρονήματος και της πίστεως προς την θρησκείαν, δημιουργίαν πνεύματος συνεργασίας και κοινωνικής αλληλεγγύης...” Υποτίθεται πως η κατάταξη στην Ε.Ο.Ν . ήταν προαιρετική , όμως οι καθηγητές και διάφορα σωματεία λειτουργούσαν προπαγανδιστικά έτσι ώστε να στέλνουν στην οργάνωση όσο το δυνατόν περισσότερους νέους . Υποχρεωτικά επίσης εντάχθηκαν στην Ε.Ο.Ν . και οι πρόσκοποι .Το 1940 τα μέλη της έφτασαν τα 1.250.000. “Η εγγραφή ολοκλήρου της ελληνικής νεολαίας εις την Ε.Ο.Ν. αποτελεί καθήκον όλων” απόσπασμα του εσωτερικού κανονισμού Ιεραρχία: 1. Γενικός αρχηγός 2. Γενικός επιθεωρητής 3. Κυβερνητικός επίτροπος 4. Επιτελάρχης 5. Γενικός επόπτης 6. Διοικητής 7. Υποδιοικητής 8. Φαλαγγάρχης 9. Λοχίτης ή 1. Γενικός Επόπτης 2. Περιφερειακός Διοικητής 3. Περιφερειακός Υποδιοικητής 4. Φαλαγγάρχης 5. Υποφαλαγγάρχης 6. Τετράρχης 7. Λοχίτης 8. Ομαδάρχης 9. Ενωμοτάρχης 10. Υπενωμοτάρχης Τα μέλη της οργάνωσης εκπαιδεύονταν στρατιωτικά , συμμετείχαν σε αθλητικές δραστηριότητες , εκδρομές και επιβλητικού χαρακτήρα παρελάσεις. Ακόμα τελούσαν κοινωνικά έργα . ύμνος της ΕΟΝ: Στην γλυκειά μας την Πατρίδα την τρανή κι ηρωική σ' είσαι πάντοτε η ελπίδα Νεολαία Ελληνική. Την ολόθερμη ψυχή σου εθνική φωτίζει αυγή κι ο Μεγάλος Κυβερνήτης πάντα εμπρός θα σ' οδηγεί. Εμπρός για μιαν Ελλάδα νέα, εμπρός, μ' ελληνική καρδιά, εμπρός, περήφανα, γενναία, ναι, της Ελλάδος τα παιδιά. Εμπρός, η δόξα η παληά μας να ξαναζήση είναι καιρός με τον μεγάλο Βασιληά μας, εμπρός, πάντοτε εμπρός! Ακόμα και ο Χίτλερ ήθελε να ελέγχει την νεολαία. Χιτλερική Νεολαία Η χιτλερική νεολαία του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Κόμματος ήταν μια παραστρατιωτική οργάνωση , η οποία έδρασε από το 1922 έως το 1945 . Αρχηγός της ήταν ο Άρτουρ Άξμαν .Ξεκίνησε με 1000 μέλη το 1923 και έφτασε τα 2.300.000 το 1933.Χρησιμοποιήθηκε για τη συγκρότηση της Volkssturm ( “ Εθνοφυλακή” )από το Μπόρμαν. Προπαγάνδα στη Γερμανία – Έλεγχος μέσων ενημέρωσης Για τον αποτελεσματικό έλεγχο της πολιτιστικής ζωής στη Γερμανία, ο Υπουργός Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς ιδρύει, το 1933, το Πολιτιστικό Επιμελητήριο του Ράιχ (Reichskulturkammer), του οποίου και ηγείται μέχρι το θάνατό του. Σκοπός αυτού του Επιμελητηρίου είναι, όπως αναφέρεται, "...είναι να κρίνει αν όλα τα πολιτιστικά προϊόντα που θα παραχθούν, αλλά και αυτά που ήδη υπάρχουν, θα έχουν ως αποτέλεσμα την πρόοδο του Γερμανικού Λαού. Ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα του Δρος Γκέμπελς εγγυώνται γι' αυτο".Σε αυτό υπάγονται τα εξής επιμέρους Επιμελητήρια:Επιμελητήριο Καλών Τεχνών (Reichskammer der bildenden Künste) Επιμελητήριο Κινηματογράφου (Reichsfilmkammer) Μουσικό Επιμελητήριο (Reichsmusikkammer) Επιμελητήριο Τύπου (Reichspressekammer) Ραδιοφωνικό Επιμελητήριο (Reichsrundfunkkammer) Λογοτεχνικό Επιμελητήριο (Reichsschriftumskammer) Θεατρικό Επιμελητήριο (Reichstheaterkammer) Εφόσον κάποιος δημιουργός δεν είναι εγγεγραμμένος στο αντίστοιχο Επιμελητήριο, δεν μπορεί να εκθέσει, δημιουργήσει ταινίες, εκδώσει βιβλία κτλ. Με άλλα λόγια, όλο το πολιτιστικό έργο, το οποίο δεν είναι αρεστό στην ηγεσία του Ράιχ, απλά αποσιωπάται, ως να μην είχε ποτέ δημιουργηθεί. Στις περί προπαγάνδας αντιλήψεις εκμετάλλευσης της μουσικής από το ναζιστικό καθεστώς ανήκουν και τα τραγούδια "Horst Wessel Lied", το οποίο ενσωματώθηκε στον (τότε) Γερμανικό Εθνικό Ύμνοκαι το τραγούδι του Νόρμπερτ Σούλτσε (1938) "Λιλί Μαρλέν", το οποίο έγινε δημοφιλές (με στίχους του Τόμι Κόνορ στα αγγλικά) και στις δύο πλευρές των εμπόλεμων. Ο Χίτλερ αντιπαθούσε την μοντέρνα τεχνοτροπία στην ζωγραφική. Θεωρώντας εαυτόν ως μεγάλο καλλιτέχνη και ζωγράφο, έδωσε εντολή να αφαιρεθούν από τα γερμανικά μουσεία όλα τα εκθέματα που αυτός θεωρούσε ως μοντέρνας τεχνοτροπίας: Έργα των Κοκότσκα και Γκρος, αλλά και των Πωλ Σεζάν, Πάμπλο Πικάσο, Πωλ Γκωγκέν, Ανρί Ματίς και Βίνσεντ βαν Γκογκ δεν είναι κατάλληλα για τα μάτια του εθνικοσοσιαλιστή Γερμανού φιλότεχνου και αποσύρονται. Όλα αυτά , περί φασισμού, ναζισμού αλλά και την αντιπαράθεση ζωής και θανάτου μέσα σε όλα αυτά τα γεγονότα μπορούμε να τα δούμε σε πολλά βιβλία και ταινίες όπως: Η Ιστορία ενός αιχμαλώτου – Στρατής Δούκας Το αγόρι με τη ριγέ πυτζάμα – Τζόν Μπόιν Ο μικρός αδελφός – Λότη Πέτροβιτς Ανδουτσοπούλου Το αγόρι πίσω από το συρματόπλεγμα - Μαρκ Χέρμαν Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται La vita e bella ( Η ζωή είναι ωραία ) Στρατής Δούκας (1895-1983) ήταν Πεζογράφος, από τα Μοσχονήσια της Μ. Ασίας. Γράφτηκε στη Νομική Αθηνών, αλλά πήρε την απόφαση να διακόψει τις σπουδές του για να υπηρετήσει στην Εθνική Άμυνα στο Μικρασιατικό και Μακεδονικό Μέτωπο ως στρατιώτης και αξιωματικός. Σύναψε συμφωνίες και δούλεψε σε ποικίλα περιοδικά και εφημερίδες ως τεχνοκριτικός . Έργα: •"Η ιστορία ενός αιχμαλώτο" •"Ο οδοιπόρος" •"Ενώτια" •"Εις εαυτόν" •"Γράμματα και συνομιλίες" •"Δεσμός" •"Ο μικρός αδελφός" •"Μαρτυρίες και κρίσεις" •"Ενθυμήματα από δέκα φίλους μου" •"Οι δώδεκα μήνες" •"Θερμοκήπιο" κ.ά. Τα έργα του τα διακατέχει η λεπταισθησία και η οξεία διανόηση. Προσπάθησε να αφανίσει τον εαυτό του από τον υπόλοιπο κόσμο ώστε να αποκτήσει ότι δεν είχε. ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥ Υπόθεση: Ο Στρατής Δούκας, αφηγείται με απλά λόγια την ιστορία ενός Έλληνα στρατιώτη κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης. Συλλαμβάνεται και οδηγείται στα βάθη της Τουρκίας. Προσπαθεί να παραμείνει ζωντανός και έτσι υποδύεται έναν Τούρκο πολίτη και έτσι εργάζεται σε κάποιο υποστατικό της Μ. Ασίας μέχρι να του δοθεί η ευκαιρία να δραπετεύσει και να γυρίσει πίσω στην πατρίδα του. Ανθρωπιστικά στοιχεία: Αρχικά, ο ήρωας συναντά κάποιους Γιουρούκηδες. Τους ρωτά πώς θα πάει στα Θείρα και εκείνοι του απαντούν πρόθυμα , και μάλιστα του προτείνουν τον καλύτερο δρόμο . Στη συνέχεια τον μυρίστηκαν κάτι σκυλιά και ένας άνθρωπος που βρισκόταν εκεί κοντά έσπευσε να τον βοηθήσει και αφού έδιωξε τα σκυλιά τον προσκάλεσε για φαΐ . Ενώ συνεχίζει τη διαδρομή του χρειάζεται μία προσωρινή στέγη και κάποιες κυράδες προσφέρονται να τον βάλουν στο σπίτι τους , παρά την απουσία των αντρών τους . Κι οι υπόλοιποι τσοπάνηδες τον υποδέχονται με καλοσύνη και ευγένεια και τον περιποιούνται . Του παρέχουν φαγητό και ζεστασιά . Κι όλα αυτά χωρίς να γνωρίζει το παραμικρό γι αυτόν .Το επόμενο πρωί , όταν αυτός κρίνει πως πρέπει να φύγει εκείνοι κάνουν τα πάντα , για να τον βοηθήσουν και του δίνουν όχι μόνο το ψωμί που τους ζήτησε , αλλά και τυρί . Ακόμα ο Χατζημεμέτης όχι μόνο τον προσλαμβάνει αμέσως , αλλά και τον βάζει να καβαλήσει δικό του άλογο , για να τον ξεκουράσει . Ο αφηγητής αναγκάζεται να υποκριθεί πως είναι κάποιος άλλος και έτσι , ως Μπεχτσέτ, δέχεται άριστη μεταχείριση από το αφεντικό του . Του παρέχεται στέγη , τροφή , ρούχα , καθώς και ικανοποιητικό μισθό, Μάλιστα , ο Χατζημεμέτης του μιλά σε πλαίσια φιλικά και όχι επαγγελματικά . Παραδείγματος χάρη όταν τον αγκαλιάζει , ενώ του λέει πως δεν κατάφερε να προσκυνήσει και όταν του προτείνει με επιμονή να παντρευτεί την ανηψιά του , για να τον κρατήσει κοντά του , αλλά και για να του δείξει το πόσο τον εκτιμά . Ο Μπεχτσέτ τους ζητά να πάει στην Προύσα προκειμένου να ειδοποιήσει την αδερφή του . Το αφεντικό δείχνει άμεσο ενδιαφέρον να εξυπηρετήσει τον αγαπημένο του τσοπάνη και φίλο . Χρησιμοποιεί γνωστούς του , για να εκδοθεί τουρκικό διαβατήριο στο Μπεχτσέτ , αλλά και για να ενημερώνεται για την αδερφή του στην Προύσα . Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της αναχώρησής του όλοι τον περιποιούνται και τον φροντίζουν με αγάπη , σαν να ήταν δικός τους άνθρωπος . Του επισημαίνουν με κάθε ευκαιρία πως η πόρτα του σπιτιού τους θα είναι πάντα ανοικτή γι 'αυτόν και του δίνουν προμήθειες καθώς και πεσκέσια για την αδελφή του . Οι τελευταίες στιγμές που περνάνε μαζί είναι συναισθηματικά φορτισμένες . Γευματίζουν όλοι μαζί σαν κανονική οικογένεια . Οι ευχαριστίες και τα αποχαιρετιστήρια λόγια κρύβουν πολλή ανθρωπιά και ζεστασιά . Πόσο μάλλον όταν το αφεντικό του τον συνοδεύει και κάνει ύστατες μα μάταιες προσπάθειες με σκοπό να τον πείσει να μείνει . Σε όλες αυτές τις πράξεις αντικατοπτρίζονται τα ευγενή ανθρώπινα ιδεώδη . Βλέπουμε ακόμα και φτωχούς να προθυμοποιούνται να βοηθήσουν κάποιον που έχει ανάγκη , δίνοντας του από αυτά που δεν τους περισσεύουν . Ακόμη και σε δύσκολους καιρούς συναισθήματα όπως η συμπόνια κι η αγάπη είναι δυνατό να ανθίσουν στις καρδιές τον ανθρώπων . Δυστυχώς , αν όλοι αυτοί που φέρθηκαν με τόση ευγένεια , μάθαιναν για την πραγματική ταυτότητα και καταγωγή του ήρωα μας τα γεγονότα δεν θα είχαν την ίδια έκβαση . Ο Μπεχτσέτ πολύ πιθανόν θα είχε την ίδια κατάληξη με το σύντροφό του , ο οποίος , αφού αποκαλύφθηκε , κρεμάστηκε . Αυτό συμβαίνει γιατί τους ανθρώπους τους χωρίζουν οι πατρίδες , οι θρησκείες και η ιστορία . Οι άνθρωποι , όμως , πολύ λίγο διαφέρουν μεταξύ τους . Δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε . Όσο κρίνουμε τους άλλους βασισμένοι σε προλήψεις και προκαταλήψεις θα χάσουμε το νόημα της ανθρώπινης φύσης μας . Δεν θα αγαπάμε , μονάχα θα μισούμε . Γι' αυτό πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια μας , να κρίνουμε τους άλλους γι αυτό που η καρδιά τους κρύβει και μόνο έτσι θα μπορέσουμε να χαρούμε το δώρο της ζωής ,μόνο έτσι θα μπορέσουμε να είμαστε άνθρωποι , με όλη τη σημασία της λέξης. Τίτλος: Ο τίτλος του κειμένου είναι ο πιο εύστοχος που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο Στρατής Δούκας κι αυτό γιατί ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μπορεί να θεωρηθεί αιχμάλωτος όχι μόνο κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά. Μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε αιχμάλωτο κυριολεκτικά γιατί είναι υπό την κατοχή των Τούρκων . Στην πορεία όμως το σκάει , αλλά εξακολουθεί να είναι αιχμάλωτος αφού αρχίζει να παίζει ένα είδους θέατρο. Προσποιείτε ότι είναι Τούρκος πολίτης, αποκρύπτοντας την ελληνική του ταυτότητα φοβούμενος για την ζωή του και τις συνέπειες του έστω και κατά λάθος εμφανίσει την πραγματική του ταυτότητα, την ελληνική . Έτσι καταλήγει παγιδευμένος σε μια φυλακή που έχει δημιουργήσει ο ίδιος προκειμένου να σωθεί. Βιβλίο: ‘’Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα’’ Ασχοληθήκαμε με αυτό το βιβλίο γιατί αφού το συζητήσαμε είδαμε πως μας γεννιούνται συναισθήματα θλίψης για τα δύο παιδιά. Ακόμα είδαμε πως μέσα από μια ειλικρινής και πραγματική φιλία όλα τα εμπόδια μπορούν να ξεπεραστούν αλλά και τα προβλήματα να μοιάζουν μηδαμινά. Υπόθεση: ‘Ένα αγόρι ο Μπρούνο ζει με την οικογένεια του. Ο πατέρας του είναι ένας από τους καλύτερους και πιο έμπιστους στρατηγούς του Χίτλερ. Ο Μπρούνο με την οικογένεια του αναγκάζονται να μετακομίσουν στην περιοχή του Ούστ-Βιτς σε ένα παλιό αρχοντικό. Κοντά στο σπίτι τους υπάρχει ένα συρματόπλεγμα που χωρίζει το σπίτι τους από το στρατόπεδο Άουσβιτς αλλά και τον ίδιο από έναν καινούριο φίλο. Μπρούνο ανακαλύπτει αυτό το συρματόπλεγμα αλλά και ένα παιδί με το όνομα Σμούλ. Τα δύο παιδιά συναντιούνται κρυφά κάθε μέρα. Ο Μπρούνο αναγκάζεται να φύγει από την περιοχή του Ους-Βιτς μαζί με την μητέρα του και την αδελφή του, έτσι την τελευταία φορά που συναντιούνται με τον Σμούλ για να αποχαιρετιστούν αποφασίζουν να παίξουν ένα παιχνίδι. Ο Σμούλ φέρνει στον Μπρούνο την χαρακτηριστική στολή που φορούσαν οι φυλακισμένοι στο στρατόπεδο, έτσι ώστε ο Μπρουνο να βοηθήσει τον Σμούλ να βρει τον πατέρα του , ο οποίος όπως πιστεύει έχει χαθεί. Με το που μπαίνει ο Μπρούνο στο στρατόπεδο γίνεται μια ξαφνική συγκέντρωση όλων τον Εβραίων σε έναν θάλαμο αερίων. Ζωή-Θάνατος: Η φιλία των δύο παιδιών αντιπροσωπεύει το φώς που εκπέμπει η ζωή, μόνο που αυτό το φώς έρχεται σε αντιπαράθεση με το χάος και το σκοτάδι που αφήνουν στο πέρασμα τους οι Γερμανοί με τους φόνους που προκαλούν. Επίσης τα αθώα αλλά και αυθεντικά συναισθήματα έρχονται σε αντιπαράθεση με τα συναισθήματα της τότε κοινωνίας για τους Εβραίους. Σύμβολα: Με το έργο του αυτό ο Τζον Μποιν θέλει να παρουσιάσει τα δύο παιδιά και τη φιλία του ως ένα φώς μέσα σε όλη τη μαυρίλα και το σκοτάδι του πολέμου και της όλης κατάστασης. Συναισθήματα: Κατά τη διάρκεια ανάγνωσης του συγκεκριμένου βιβλίου μπορούν να γεννηθούν ποικίλα συναισθήματα και αντιδράσεις. Κατά τη γνώμη μας τα πιο έντονα συναισθήματα είναι η θλίψη όχι μόνο για το άδικο τέλος και των δύο παιδιών αλλά και το ότι η φιλία τους ήταν εξαρχής καταδικασμένη. Ακόμα ένα άλλο συναίσθημα που έχεις κατά τη διάρκεια που διαβάζεις αυτό το βιβλίο είναι η χαρά που σε κατακλύζει μέσα από τη φιλία των παιδιών, γιατί αν και δύο εντελώς διαφορετικά παιδιά κατάφεραν να αναπτύξουν μια πραγματική φιλία. Μηνύματα: Τα μηνύματα που θέλει να περάσει να περάσει ο συγγραφέας είναι πως ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις πάντα υπάρχει κάτι που θα σου δίνει ελπίδα για ζωή όπως είναι η φιλία, και αυτό μπορεί να κρατήσει ως το ‘’τέλος’’. Βιβλίο:Ο μικρός αδερφός -Λότη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου Ασχοληθήκαμε με αυτό το βιβλίο γιατί μας κίνησε το ενδιαφέρον η υπόσχεση του μεγάλου αδερφού στη μάνα και πώς η αδελφική αγάπη μπορεί να δώσει δύναμη και ώθηση σε κάποιον να κάνει πολλά. Υπόθεση: 'Α Παγκόσμιος πόλεμος. Οι βιαιότητες φτάνουν και στην Ελλάδα , καθώς και στο σπίτι του Άγγελου και του Αλέξανδρου . Οι κάτοικοι του χωριού μαζί με την οικογένεια των αδερφών σπεύδουν να φύγουν από το μέρος και να αναζητήσουν καταφύγιο σε άλλες πόλεις . Μετά από κόπο , καταφέρνουν να επιβιβαστούν στο τελευταίο τρένο . Αλλά , ο μικρός αδερφός , ο Αλέξανδρος , πηδάει από το τρένο , για να φέρει πίσω το γατάκι του που του ξέφυγε . Το τρένο συνεχίζει την πορεία του . Ο Άγγελος βλέποντας την έκφραση απελπισίας στο πρόσωπο της μητέρας του , της υπόσχεται πως θα φέρει τον Αλέξανδρο πίσω και βγαίνει κι αυτός από το τρένο . Ο Άγγελος βρίσκει τον αδερφό του και οι δυό τους μένουν μαζί με κάποιους στενούς τους συγγενείς που δεν κατάφεραν επίσης να μπουν σε κάποιο τρένο . Είναι εγκλωβισμένοι στο χωριό τους . Παρά το γεγονός ότι τους δίνεται η ευκαιρία να ξεφύγουν από τις γραμμές του εχθρού κρυφά , αποφασίζουν να μείνουν , προκειμένου να βοηθήσουν το νεαρό , άρρωστο ξάδερφό τους . Όμως , τα δυσάρεστα δεν αργούν να συμβούν . Τα αδέρφια χωρίζονται . Ο Άγγελος οδηγείται στη γη του εχθρού για καταναγκαστική εργασία . Κατά τη διάρκεια της εξαντλητικής διαδρομής προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης , αλλά και κατά τη μακροπερίοδη παραμονή του εκεί αγωνιά , βοηθά και συμπαραστέκεται σε οποιονδήποτε μικρότερο του , καθώς βρίσκει στο πρόσωπο τους τον αγαπημένο του αδερφό . Υφίσταται πολλά δεινά και υποφέρει μα δεν παραιτείται . Πάλετε για την επιβίωση του , αλλά και για την εκπλήρωση την υπόσχεση του να γυρίσει πίσω τν Αλέξανδρο στη μητέρα του . Κριτικές: • ‘’Πρόκειται για ένα έργο που μέσα από τα άγρια εθνικά μίση προβάλλει το περιστέρι της ειρήνης όλο συναίσθημα και τον κλάδο της ελιάς όλο λογική’’ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ , 22-10-1976 . • ‘’Θα μπορούσε να γίνει ένα θαυμάσιο φιλμ . Εκείνο ,όμως , που κάνει το βιβλίο ξεχωριστό είναι το πνεύμα του . Τέτοιο έμπρακτο κήρυγμα αγάπης του πλησίον και ανθρωπιάς , σπάνια βρίσκεται σε παιδικό βιβλίο’’. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΟΥΣΤΑΚΑ , ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟ ΒΗΜΑ 23-12-1976 • ‘’Το βιβλίο ολόκληρο είναι ένας ύμνος προς την αγάπη , την πανανθρώπινη ειρήνη και μια καταδίκη του πολέμου’’ ΜΑΡΙΑ ΠΥΛΙΩΤΟΥ , ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ “ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ” , Κύπρος 1-2-1979 Ταινία: ‘’ Το παιδί πίσω από το συρματόπλεγμα ’’ Η συγκεκριμένη ταινία βασίζεται στο βιβλίο ‘’το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα’’ του συγγραφέα Τζόν Μπόιν. Ασχοληθήκαμε με αυτή γιατί θέλαμε να δούμε πως δύο άνθρωποι παρουσιάζουν με διαφορετικά μάτια κάτι ίδιο. Συγγραφέας: John Boyne Σκηνοθέτης: Μαρκ Χέρμαν Ιδέες: Η ταινία παρουσιάζει τον παραλογισμό του ρατσισμού και την διάκριση κάθε είδους ‘’συρματοπλέγματος’’ ανάμεσα στους ανθρώπους. Αυτά τα ‘’συρματοπλέγματα’’, η παιδική φιλία η αιώνια αγάπη και επικοινωνία τα κατέρριψαν ολοσχερώς. Η ταινία θέλει να προβάλει μήνυμα συμφιλίωσης καθώς και ένα δυνατό χτύπημα στην ασύλληπτη ανθρώπινη αγριότητα. Ζωή-Θάνατος: Σε αυτή την ταινία η άγνοια της πραγματικότητας , η παιδική αθωότητα η φιλία μεταξύ των 2 παιδιών και η ευαισθησία τους τα οποία αντιπροσωπεύουν τη ζωή έρχονται σε αντιπαράθεση με το χάος και το θάνατο όπου οι Γερμανοί σκορπάνε το θάνατο στο πέρασμα τους. Το φώς της ζωής επισκιάζεται από το σκοτάδι του θανάτου. Σύμβολα: Τα 2 παιδιά είναι ένα είδος δίπολου. Το ένα παιδί είναι Εβραιόπουλο και το άλλο γιός Γερμανού αξιωματικού, δηλαδή δύο εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι. Ο ένας έχει χάσει τα πάντα ενώ ο άλλος έχει τα πάντα. Αυτό όμως δεν τους εμποδίζει γίνουν φίλοι, να αναπτύξουν τη φιλία τους και να γίνει ο ένας απαραίτητος για τον άλλον. Κάποιοι άλλοι έχουν δημιουργήσει το συρματόπλεγμα ανάμεσα τους. Οι δύο ήρωες συμβολίζουν όλα τα ιστορικά δίπολα: Αριστεροί – Δεξιοί , Ρώσοι – Αμερικάνοι , Έλληνες – Τούρκοι κ.α. Συναισθήματα: Η αγριότητα του φασισμού σοκάρει χωρίς βίαιες σκηνές αλλά με έντονα συναισθήματα. Συγκινεί με τα έντονα αθώα μπερδεμένα αλλά και αφοπλιστικά βλέμματα των δύο παιδιών. Μας χαστουκίζει και μας ξαφνιάζει για όσες φορές σκεφτήκαμε ρατσιστικά. Μας θλίβει για τις συνέπειες του πολέμου. Νιώθουμε αγωνία καθώς υποψιαζόμαστε το τέλος. Τέλος, μες συγκλονίζει με το σπαρακτικό του τέλος και οδηγεί στην κορύφωση του το αντιπολεμικό του μήνυμα. Υπόθεση : Ο μικρός γιος ενός από τους πιο έμπιστους στρατηγούς του Χίτλερ , ο Μπρούνο θέλοντας να γνωρίσει το χώρο που περιβάλει το καινούριο τους σπίτι στο Ους - Βιτς . Γνωρίζει ένα συνομήλικο αγόρι εβραϊκής καταγωγής , τον Σμούλ που όμως είναι κλεισμένος μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τους χωρίζει ένα ψηλό συρματόπλεγμα. Τα δύο παιδιά συναντιούνται κρυφά. Δεν μπορούν να κατανοήσουν τον κόσμο των μεγάλων. Οι γονείς του θέλουν να απομακρύνουν αυτόν και την αδελφή του από την περιοχή. Τα δύο παιδιά πρέπει να αποχαιρετιστούν μάλλον για πάντα. Πριν από αυτό όμως θέλουν να παίξουν το τελευταίο τους παιχνίδι. Το Γερμανόπουλο μεταμφιέζεται και μπαίνει στο στρατόπεδο. Θέλει να βοηθήσει τον φίλο του να βρει τον πατέρα του όπου έχει χαθεί μέσα στο στρατόπεδο και δεν μπορεί να τον βρει. Πριν καλά-καλά ο Μπρόυνο μπει στο στρατόπεδο γίνετε μια αναταραχή και βίαιη συγκέντρωση πολλών Εβραίων υπό τις διαταγές των Γερμανών. Τους οδηγούν σε ένα θάλαμο αερίων. Την τελευταία στιγμή . Πριν από το τέλος τους τα δύο παιδιά λες και ήξεραν τι επρόκειτο να τους συμβεί , σμίγουν τα χέρια τους. Ταινία: ''Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται'' Περίληψη: Η ταινία διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του εμφυλίου της Γιουγκοσλαβίας. Ο Μίλαν ένας Σέρβος ορθόδοξος και ο Χαλίλ ένας Βόσνιος μουσουλμάνος, παρά τις εθνικές και θρησκευτικές διαφορές ήταν δυο πολύ στενά δεμένοι άνθρωποι, σαν αδέλφια. Μέχρι που ήρθε ο πόλεμος. Οι δύο αυτοί φίλοι καταλήγουν να βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα, εχθροί, και καταλήγουν να φέρονται με βάναυσο τρόπο ακόμα και ο ένας απέναντι στον άλλον. Αργούν να καταλάβουν πως μέσα από τον πόλεμο έχουν μετατραπεί σε δύο πιόνια του πολέμου. Συμβολισμοί: – Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του τούνελ ‘’φιλίας’’ ο εκπρόσωπος του καθεστώτος αντί να κόψει την κορδέλα , κόβει το δάχτυλο του. Μέσα από αυτό μπορούμε να διακρίνουμε πως το τούνελ θα μετατρεπόταν από τούνελ φιλίας ανάμεσα στα δύο έθνη σε τούνελ πόνου και αίματος. – Η φιλία ανάμεσα στους δύο άνδρες , οι οποίοι ανήκουν σε διαφορετικά εθνότητες και θρησκείες, συμβολίζει ανθρωπιστικές και ευγενείς αξίες , όπως η αγάπη και η ζωή. – Κατά τη διάρκεια του έργου βλέπουμε ένα σιντριβάνι , το οποίο ξεχειλίζει από νερό, έτσι μπορούμε να δούμε μέσα σε όλο το χάος του πολέμου ένα σημάδι ζωής. – Τέλος οι δύο φίλοι όταν ήταν μικροί δεν ήθελαν να μπουν στο τούνελ, φοβούμενοι πως εκεί μέσα υπήρχε ένα είδος τέρατος, ένας δράκος. Όλοι τους οι φόβοι στο μέλλον έγιναν πραγματικότητα, αφού όντως κρυβόταν ένας δράκος εκεί , ο πόλεμος. Εθνικισμός Κάτι άλλο, το οποίο δημιούργησε αντιπαράθεση ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο κατά τη διάρκεια του, είναι και ο εθνικισμός. Κάτι ανάλογο του φασισμού και του ναζισμού. Μόνο που κατά τη διάρκεια αυτής της ιδεολογίας το χάος ήταν μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά. Ορισμός: Είναι το πολιτικό δόγμα το οποίο θεωρεί το έθνος την κύρια κοινωνική πραγματικότητα. Βασική του αρχή είναι να διατηρούν οι άνθρωποι κοινά ιστορικά στοιχεία με τα οποία βρίσκουν την ταυτότητα τους. Πρωταρχικός ρόλος των εθνικιστών είναι να ανήκει κάθε εθνότητα σε χωριστό έθνος και να εξασφαλιστούν τα δικαιώματα της. Ακόμα μπορούμε να πούμε πως ο εθνικισμός συνδέεται με τον αγώνα κατά της αποικιοκρατίας. Γενικότερα, ο εθνικισμός υποστηρίζει πως πρωταρχικός ρόλος της θα πρέπει να είναι η εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος σε αντίθεση με το συμφέρον μες συγκεκριμένης ομάδας. Ο εθνικισμός με εξαίρεση τις κινήσεις ανεξαρτητοποίησης κρατών υπό αποικιακό καθεστώς βασίζεται σε μια συντηρητική και ορισμένες φορές ρομαντική πολιτική φιλοσοφία που δίνει έμφαση στο παρελθόν ενός έθνους . Ανθρωπιστικές ενέργειες σε καιρούς πολέμου Παρά το χάος που επικρατούσε κατά τη διάρκεια του φασισμού, του ναζισμού, και του εθνικισμού υπήρχαν και πολλές ενέργειες αξιοσημείωτες για την ανθρωπιά αλλά και σπάνιες για τις τότε εποχές. •Α' Παγκόσμιος Πόλεμος-Χριστούγεννα 1914 4 (τέσσερις ) μήνες μετά την έναρξη του Α ' Παγκοσμίου Πολέμου , τη μέρα των Χριστουγέννων του 1914.ένα πραγματικά συγκινητικό γεγονός έλαβε χώρα στο Βέλγιο. Πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες ( Γάλλοι ,Αυστροουγγαροί , Βρετανοί και Γερμανοί ),σε μήκος 800 χιλιομέτρων , άφησαν τα όπλα και οδηγήθηκαν σε μία ημερήσια εορταστική ανακωχή αψηφώντας τους ανωτέρους τους , οι οποίοι τους κατηγόρησαν για προδοσία και τους θεώρησαν υπόλογους για στρατοδικείο . -Το όνομα του Βρετανού δεκανέα παραμένει άγνωστο , αλλά ο Αυστριακός δεκανέας είναι σε όλους μας γνωστός , αφού τα επόμενα χρόνια έγινε ο Führer της Ναζιστικής Γερμανίας ...Όλα ξεκίνησαν από την πρωτοβουλία ενός Γερμανού στρατιώτη ( οπλίτης Μέκελ ) , ο οποίος ήταν γνώστης της αγγλικής . Άρχισε να μιλάει στους στρατιώτες του αντίπαλου χαρακώματος και σε λίγη ώρα όλοι οι στρατιώτες είχαν βγει από τα χαρακώματα και αντάλασσαν χριστουγεννιάτικες ευχές και μικρά τυπικά δώρα που έτυχε να φέρουν πάνω τους , όπως κονιάκ και τσιγάρα . Ένα ακόμα αξιοσημείωτο συμβάν ήταν το ότι οι στρατιώτες ξεκίνησαν να παίζουν ποδόσφαιρο με αυτοσχέδιες μπάλες και τέρματα , γεγονός που δείχνει πως τους είχαν λείψει οι ξέγνοιαστες μέρες ειρήνης. Ακόμα , το πρωί έθαψαν όλοι μαζί τους νεκρούς ψάλλοντας <<Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει… >>( 23ος ψαλμός του Δαυίδ ). Μπορεί , λόγω διαφορετικής γλώσσας , να μην υπήρχε πλήρης συνεννόηση μεταξύ τους ,όμως τους ένωσαν η αγάπη και η ανθρωπιά , ιδεώδη που κατάφεραν έστω για λίγο να νικήσουν τις φρικαλεότητες του πολέμου . ‘’ Ήταν τα ομορφότερα Χριστούγεννα της ζωής μου ‘’ Ο Βρετανός Φράνσις Τόλιβερ , επιζήσας του Α' Παγκοσμίου, διηγήθηκε τα γεγονότα εκείνης της ημέρας , τα ομορφότερα Χριστούγεννα της ζωής του . Καθώς ήταν ξαπλωμένος άκουσε από το αντίπαλο χαράκωμα κάποιον να τραγουδά .Οι στρατιώτες εξεπλάγησαν και σιώπησαν . Την σιωπή αυτή έσπασε η κουβέντα ενός στρατιώτη .<< Ο Θεός να σας έχει καλά , κύριοι .>>ευχήθηκε στους αντιπάλους .Στη συνέχεια ακολούθησε το τραγούδι Stille Nacht ( Άγια Νύχτα ). Καλά Χριστούγεννα Η αξιοθαύμαστη αυτή πράξη των στρατιωτών, ήρθε ξανά στο προσκήνιο με τη δημιουργία της ταινίας ‘’Καλά Χριστούγεννα’’ του Κριστιάν Καριόν που βασίζεται σε αυτά τα αληθινά γεγονότα που προκάλεσαν τη σύγχυση και το θυμό των διοικητών •ΑΕΚ – ΠΑΡΤΙΖΑΝ ( 1999) Ενώ το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε το Βελιγράδι ( Σερβία ) η ΑΕΚ ταξίδεψε στην Σερβία , για ένα φιλικό παιχνίδι ποδοσφαίρου , συμβολικής σημασίας . Αξίζει να σημειωθεί πως η ΑΕΚ ήταν η πρώτη που έσπασε το διεθνές εμπάργκο που είχε υποβληθεί κατά της Σερβίας . Οι φίλαθλοι έγιναν ένα και συμμετείχαν σε αυτή τη μεγάλη “αντιπολεμική γιορτή” . Ο κόσμος και οι ποδοσφαιριστές εμφανίστηκαν με πανό κατά του πολέμου . Αντιπολεμική συναυλία 1999 Περισσότεροι από εκατό καλλιτέχνες ένωσαν τις φωνές τους κατά τη διάρκεια του Αντιπολεμικού Συλλαλητηρίου που έλαβε χώρα στην πλατεία Συντάγματος , για συμπαράσταση στον κόσμος της Σερβίας και κατά των αποφάσεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ . Υπήρξε επίσης μεγάλη προσέλευση κόσμου που δείχνει πως μπορεί να υπάρξει ελπίδα και αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων και των λαών . Καλλιτέχνες : “Active Member “( o x-Ray έκαψε το αμερικάνικο διαβατήριό του ), Χάρις Αλεξίου , Ελευθερία Αρβανιτάκη , Φοίβος Δεληβοριάς , “Διάφανα Κρίνα “ , “Ενδελέχεια “, Μίκης Θεοδωράκης ,Βασίλης Καζούλης , Μελίνα Κανά ,Αλκίνοος Ιωαννίδης , Λάκης Λαζόπουλος, Μανώλης Λιδάκης ,” Magic De Spell ( με το γνωστό τραγούδι : “Sarajevo”),Λαυρέντης Μαχαιρίτσας ,Δημήτρης Μητροπάνος , Βασίλης Παπακωνσταντίνου , Μίλτος Πασχαλίδης ,Διονύσης Τσακνής , “Υπόγεια Ρεύματα και πολλοί άλλοι ακόμα . Κεραμεικός Τέλος σχετικό κομμάτι για την εργασία μας είναι ο Κεραμεικός γιατί από έναν πόλεμο αναμενόμενο είναι οι χιλιάδες νεκροί. Αυτό όμως έρχεται σε αντιπαράθεση με το ποίημα του Κωστή Παλαμά ‘’Ύμνος στη ζωή’’. Γιατί όπως περιγράφει πρέπει να ζεις την ζωή σου όσο καλύτερα μπορείς. ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ Αγάπα και ξεφάντωνε και δούλεψε και ζήσε, και προσηλώσου στη ζωή σαν τον κισσό στο δέντρο, και δέσου με τη γήν αυτή στρείδι στο βράχο απάνω, κ αι μη σε μέλει πού θα πάς τα μάτια σου όταν κλείσεις. Κωστής Παλαμάς Κεραμεικός: Δήμος της Αρχαίας Αθήνας. Περιελάμβανε το σημερινό χώρο του Θησείου και του Μοναστηρακίου. Η ονομασία του οφείλεται είτε στην ύπαρξη πολλών εργαστηρίων κεραμικής είτε στον ήρωα Κέραμο. Επίσης ήταν νεκροταφείο, το οποίο ήταν το μεγαλύτερο της πόλης. Ο Θουκυδίδης θεωρούσε πως βρισκόταν στο ωραιότερο προάστιο της πόλης. Το νεκροταφείο εκτεινόταν εκτός των τειχών γιατί απαγορευόταν η ταφή εντός της πόλεως. Με τις ανασκαφές βρήκαμε τάφους διαφόρων περιοχών, ιερά, δημόσια και ιδιωτικά οικοδομήματα και πολλά είδη κεραμικής. Στην νοτιοανατολική πλευρά του υψώνονταν δύο από τις σπουδαιότερες πύλες της Αθήνας. Η πρώτη η Ιερά πύλη , ονομάστηκε έτσι γιατί από αυτή ξεκινούσε η Ιερά οδός εκεί οπού ακολουθούσε πομπή των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Πιο πέρα βρισκόταν το Δίπυλο, η μεγαλύτερη και επισημότερη είσοδος της Αθήνας. Έξω από το Δίπυλο βρισκόταν το ‘’ Δημόσιο Σήμα ‘’ , το οποίο ήταν δημόσιο νεκροταφείο οπού κηδεύονταν επιφανείς δημόσιοι άντρες και πεσόντες του πολέμου. Ανάμεσα στις δύο πύλες μπορούμε να παρατηρήσουμε τα θεμέλια του Πομπηίου. Κτήριο οπού φυλάσσονται σκεύη τα οποία χρησιμοποιούνται στις Αθηναϊκές γιορτές. Στα νοτιοδυτικά ανακαλύφθηκε το ιερό των νεκρών προγόνων και δίπλα τάφοι αθηναϊκών οικογενειών στολισμένοι σύμφωνα με τα αρχαία έθιμα. Επίλογος Από την αρχή της εργασίας μας αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε πως κατά τη διάρκεια ενός πολέμου μπορεί να υπάρξει μια σπίθα ελπίδας. Ακόμα πως η κάθε είδους αγάπη μπορεί να δώσει ώθηση σε έναν άνθρωπο για να κάνει το ακατόρθωτο, αλλά και πώς η αγάπη ή η φιλία μπορεί να σε κάνει να μην βλέπεις τα προβλήματα γύρω σου. Γενικός Επίλογος Εμείς, ως τμήμα ερευνητικής εργασίας, νιώσαμε πως κάναμε κάτι διαφορετικό, κάτι που γέμιζε εκείνα τα τρίωρα της Δευτέρας με γέλιο, εκπλήξεις και ακόμα αντιπαραθέσεις. Βελτιώσαμε σε μεγάλο βαθμό την ικανότητά μας για αρμονική συνεργασία με τα άτομα των πολυμελών ομάδων που απάρτιζαν το project. Αναπτύξαμε αρκετά την κριτική μας ικανότητα από συγκρίσεις που κάναμε μεταξύ διαφόρων συνθηκών που γνωρίσαμε από τις ταινίες. Στο τέλος καταλάβαμε πως όλο αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μας και θα μας φανεί χρήσιμο στο μέλλον και κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μας. Καταφέραμε να φτάσουμε στο συμπέρασμα που έφτασαν πολλοί σημαντικοί άνθρωποι πριν από μας και εκεί που αξίζει κανείς να φτάσει, όχι για επίδειξη γνώσεων αλλά για απόδειξη ανθρωπιάς: τόσος πόνος τόση ζωή πήγαν στην άβυσσο για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη. Γιώργος Σεφέρης, «Ελένη»
© Copyright 2024 Paperzz
