ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΜΟΥΣΙΚΗ
Ερευνητική Εργασία
2ο Γενικό Λύκειο Αλεξανδρούπολης
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:
Κα Τσονίδου Κωσταντία
Βοσνιάκος Νίκος
Σικλαφίδης Δήμος
Σταντσίδου Ισιδώρα
© 2012-2013
2
ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΜΟΥΣΙΚΗ
Ερευνητική Εργασία
2ο Γενικό Λύκειο Αλεξανδρούπολης
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:
Κα Τσονίδου Κωσταντία
Βοσνιάκος Νίκος
Σικλαφίδης Δήμος
Σταντσίδου Ισιδώρα
© 2012-2013
3
4
Αυτή η ερευνητική εργασία αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της συντακτικής ομάδας των τριών
μαθητών του 2ου Γενικού Λυκείου Αλεξανδρούπολης, οι οποίοι ερεύνησαν και συνέθεσαν το
θέμα της εργασίας. Το παρόν δημιούργημα δεν είναι πρωτότυπο αλλά βασίζεται σε διάφορες
πηγές πληροφόρησης και σε ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή και η
εκμετάλλευση του βιβλίου για εμπορικούς ή κερδοσκοπικούς σκοπούς από τρίτους, καθώς και η
ανατύπωση μέρους από αυτό. Την διαχείριση και την κατοχή των δικαιωμάτων της εργασίας
έχουν οι μαθητές που τη συνέθεσαν και απαγορεύεται η δημοσίευσή και η επεξεργασία της από
τρίτους, χωρίς την αδειοδότηση και την έγκριση των ίδιων των μαθητών.
5
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ…………………………………………………………………….. 8
2. ΕΙΔΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
2.1. Η Rock μουσική……………………………………………………….. 10
2.1.1. Ορισμός……………………………………………………… 10
2.1.2. Επιρροές της ροκ μουσικής…………………………………. 11
2.1.3. Ιστορία της ροκ μουσικής…………………………………… 11
2.1.4. Η ροκ μουσική στην ελληνική σκηνή……………………….. 13
2.2. Η Τζαζ μουσική……………………………………………………….. 17
2.2.1. Ορισμός…………………………………………………….... 17
2.2.2. Ιστορία της τζαζ μουσικής…………………………………... 17
2.2.3. Τα χαρακτηριστικά της τζαζ μουσικής……………………... 21
2.2.4. Η τζαζ μουσική στην Ελλάδα……………………………….. 23
2.3. Η Μουσική Blues……………………………………………………… 24
2.3.1. Ορισμός……………………………………………………… 24
2.3.2. Καταγωγή και γεωγραφική προέλευση……………………... 25
2.3.3. Ιστορία της μπλουζ………………………………………….. 27
2.3.4. Εξέλιξη της μπλουζ………………………………………….. 30
6
2.4. Η Ποπ μουσική………………………………………………………... 33
2.4.1. Ορισμός……………………………………………………… 33
2.4.2. Ιστορία και προέλευση της ποπ μουσικής………………….. 34
2.4.3. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποπ…………………… 36
2.5. Η R&B μουσική………………………………………………………. 38
2.5.1. Ορισμός……………………………………………………… 38
2.5.2. Ιστορική αναδρομή………………………………………….. 38
2.6. Η hip hop μουσική…………………………………………………….. 40
2.6.1. Ορισμός……………………………………………………… 40
2.6.2. Οι απαρχές της χιπ χοπ μουσικής……………………........... 43
2.6.3. Η ελληνική Hip-Hop………………………………………… 44
2.7. Η Μουσική Τέκνο……………………………………………………... 47
2.7.1. Ορισμός……………………………………………………... 47
2.7.2. Ιστορία της τέκνο……………………………………………. 47
2.7.3. Τα χαρακτηριστικά της τέκνο……………………………….. 48
2.8. Ηλεκτρονική μουσική…………………………………………………. 49
2.9. Η Κλασική μουσική…………………………………………………… 55
2.9.1. Ορισμός……………………………………………………… 55
2.9.2. Η ιστορία της κλασικής μουσικής………………………….. 56
2.9.3. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κλασικής μουσικής………… 57
7
2.10. Country μουσική……………………………………………………... 58
2.11. Μουσική Disco………………………………………………………. 61
2.11.1. Η εμφάνιση της ντίσκο…………………………………….. 61
2.11.2. Η ιστορία της ντίσκο……………………………………….. 61
2.12. Η Reggae Μουσική…………………………………………………... 65
2.12.1. Ορισμός…………………………………………………….. 65
2.12.2. Η ιστορία της Ρέγκε μουσικής……………………………... 66
2.12.3. Η Ρέγκε στον ελλαδικό χώρο………………………………. 68
3. ΕΙΔΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΧΟΡΩΝ
3.1. Χορός Hip hop………………………………………………………… 70
3.2. Χορός Fox trot………………………………………………………… 72
3.3. Χορός Βαλς……………………………………………………………. 74
3.4. Χορός Quick step……………………………………………………… 76
3.5. Χορός Street dance……………………………………………………. 78
3.6. Χορός Disco…………………………………………………………… 79
3.7. Μπαλέτο………………………………………………………………..81
3.8. Χοροί Latin……………………………………………………………. 83
3.8.1. Χορός Cha-Cha……………………………………………… 84
3.8.2. Χορός Rumba……………………………………………….. 84
3.8.3. Χορός Samba………………………………………………... 84
8
3.8.4. Χορός Salsa…………………………………………………..85
3.8.5. Χορός Mambo………………………………………………..86
3.8.6. Χορός Tango………………………………………………… 86
3.8.7. Χορός Flamenco…………………………………………….. 87
3.8.8. Χορός Paso Doble…………………………………………… 87
3.8.9. Χορός Jive……………………………………………………88
4. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ………………………… 90
4.1. Η επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο……………………………... 90
4.2. Η επίδραση της μουσικής στον ψυχισμό του ανθρώπου……………... 93
4.3. Σωματικές επιδράσεις της μουσικής………………………………….. 95
4.4. Ψυχολογικές επιδράσεις της μουσικής……………………………….. 96
4.4.1. Συναισθηματικές αντιδράσεις………………………………. 96
4.4.2. Διανοητική επίδραση…………………………………….….. 97
5. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ ΧΟΡΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ…………………………….. 99
5.1. Η χρησιμότητα του χορού στην εφηβεία……………………………… 99
5.2. Οι χοροί μειώνουν το άγχος και βελτιώνουν τη ζωή…………………. 101
6. ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ……………… 104
7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ………………………………… 107
8. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ………………………………………………………………….. 114
9
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αγαπητοί αναγνώστες
Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι αποτέλεσμα ερευνητικής εργασίας που
πραγματοποιήθηκε από ομάδα μαθητών του 2ου Γενικού Λυκείου στα πλαίσια του
μαθήματος πρότζεκτ. Το θέμα της εργασίας είναι η σύγχρονη μουσική και οι επιδράσεις
που έχει αυτή στον άνθρωπο, καθώς και οι σχέσεις που παρουσιάζει με την παραδοσιακή
μουσική, σε συνδυασμό και με τον σύγχρονο χορό.
Σκοπός της εργασίας είναι να αναλύσει τις πτυχές της σύγχρονης μουσικής, καθώς
και να παρουσιάσει όλες τις εκφάνσεις της μουσικής βιομηχανίας. Επίσης, μέσα από την
έρευνα σκοπός είναι να αποδειχθεί η ισχυρή απήχηση και επιρροή που έχει η μουσική σε
διάφορες πτυχές της ζωής του ανθρώπου. Ακόμη, μέσα από την θεωρητική προσέγγιση
γίνεται μια προσπάθεια για να εκτιμηθεί και να καταγραφεί η παγκόσμια μουσική
κληρονομιά. Έτσι, προσεγγίζοντας τον ελληνικό αλλά και τον διεθνή χώρο γίνεται
κατανοητή η στάση της σύγχρονης μουσικής στην ανθρωπότητα.
Η εργασία είναι χωρισμένη σε εφτά κεφάλαια με ιδιαίτερα προσεγμένη
θεματολογία. Αρχικά, παρουσιάζονται τα δημοφιλέστερα είδη σύγχρονης μουσικής και
αναλύονται με βάση τον ορισμό του κάθε είδους, καθώς επίσης παρατίθενται διάφορα
ιστορικά στοιχεία και πηγές που αφορούν το κάθε είδος. Στη συνέχεια, δίνονται αρκετές
πληροφορίες για τα δημοφιλέστερα είδη χορού που υπάρχουν με πλούσιο φωτογραφικό
υλικό. Επίσης, μετά από την ανάλυση των ειδών μουσικής και χορού, ακολουθούν
διάφορα συμπεράσματα και πορίσματα στα οποία κατέληξε η ομάδα, όσον αφορά την
επίδραση της μουσικής και των χορών στον άνθρωπο. Τέλος, παρουσιάζονται, σε μια
συγκεντρωτική έκθεση, οι σχέσεις μεταξύ σύγχρονης και παραδοσιακής μουσικής, ως
γενικό πόρισμα της εργασίας ενώ στο παράρτημα του βιβλίου υπάρχει επιπλέον
φωτογραφικό υλικό και διάφοροι πίνακες σχετικά με το θέμα της εργασίας, για την
καλύτερη κατανόηση από τον αναγνώστη.
Έτσι, μέσα από αυτήν την ερευνητική εργασία προσπαθήσαμε να μετατρέψουμε
τις σελίδες του βιβλίου σε μουσική σκηνή, παρουσιάζοντας με ευχάριστο τρόπο την
ακτινοβολία που έχουν οι χοροί και η μουσικοί στον κόσμο.
Η συγγραφική ομάδα
10
ΕΙΔΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ
ΜΟΥΣΙΚΗΣ
11
2.1 Η ROCK ΜΟΥΣΙΚΗ
2.1.1. Ορισμός
Η ρόκ1 μουσική αποτελεί εξέλιξη
ενός άλλου είδους μουσικής, του ροκ εν
ρολ. Ως ρόκ μουσική μπορούμε να
ορίσουμε το είδος λαϊκής χορευτικής
μουσικής,
που
χαρακτηρίζεται
από
γρήγορο και έντονο ρυθμό που άκμασε
στην Αμερική στη δεκαετία του 1950.
Επίσης, στον όρο ροκ μπορεί να απαντηθεί
και ο χορός που χορεύεται σύμφωνα με το
ρυθμό αυτής της μουσικής.2 Η μουσική
ροκ στο σύνολό της, αποτελεί ένα είδος
δημοφιλούς μουσικής που χαρακτηρίζεται
συνήθως και από την ευδιάκριτη και
χαρακτηριστική μελωδία φωνητικών, η
οποία
συνοδεύεται,
συνήθως,
από
ηλεκτρικές κιθάρες, ηλεκτρικό μπάσο και ντραμς . Πολλές φορές χρησιμοποιούνται και
πληκτροφόρα όργανα, όπως πιάνο ή συνθεσάιζερ.3
1.
2.
3.
http://www.livinblues.com/rockroll2.asp. BLUES ROOTS - ROCK n' ROLL. Ο όρος "rocking"
εμφανίζεται από τραγουδιστές και τραγουδίστριες των γκόσπελ αναφερόμενοι στην κίνηση που
έκαναν τραγουδώντας γκόσπελ, για να επιτύχουν θρησκευτική έκσταση. Επίσης, χρησιμοποιείται
από μαύρους τραγουδιστές εκτός του γκόσπελ, για να δηλώσει τις χορευτικές τους κινήσεις.
Πολυλεξικό της ελληνικής γλώσσας, Επιστήμη και Ζωή, εκδόσεις Χατζηιακώβου Α.Ε., 5 ος τόμος,
σελίδα: 199
Ιστοσελίδα ανάλυσης μουσικών ειδών, http://f1school.gr/music/rock/, Δανάη Ντουμανά- Μαρία
Νικολουδάκη
12
2.1.2. Επιρροές της ροκ μουσικής
Η μουσική ροκ επηρεάστηκε και επηρεάζεται ακόμη και σήμερα από τα άλλα είδη
μουσικής που είναι δημοφιλή ανά περίοδο. Στη δεκαετία του 1960, η παραδοσιακή (folk)
μουσική των λευκών κοινοτήτων των ΗΠΑ επηρέασε το υβρίδιο που ήταν γνωστό ως ροκ
εκείνη την περίοδο, αλλά και επηρεάστηκε από αυτό με αποτέλεσμα τη δημιουργία του
φολκ ροκ. Παράλληλα, γίνεται γνωστό το μπλουζ ροκ που αποτελεί την έκφανση του ροκ
που δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ηλεκτρική κιθάρα και στις μπλουζ ρίζες της
μουσικής αυτής. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, εμφανίζεται το ψυχεδελικό ροκ, που
φέρει στοιχεία από μουσικές της ανατολής. Λίγα χρόνια αργότερα, οι μουσικοί της ροκ
που είχαν τζαζ παιδεία και μουσικοί τζαζ, δημιούργησαν το μίγμα που έγινε γνωστό ως
τζαζ-ροκ φιούζιον, ή απλά φιούζιον. Στη δεκαετία του 1970, το ροκ υποσκελίστηκε από
την επικράτηση της ντίσκο που αποτελούσε ένα μίγμα σόουλ, φανκ και λάτιν μουσικής
και δέχτηκε επιρροές από τα είδη αυτά. Παράλληλα, δημιουργούνται τα υποείδη σοφτ ροκ,
προγκρέσιβ ροκ, πανκ ροκ και χέβι μέταλ. Τη δεκαετία του 1980, γίνεται δημοφιλές το
χαρντ ροκ και το εναλλακτικό ροκ (alternative rock) κάνει τα πρώτα του βήματα. Στην
επόμενη δεκαετία, τα υποείδη της ροκ που εισάγονται είναι το γκραντζ, το μπριτ ποπ και
το ανεξάρτητο ροκ (indie).
2.1.3. Ιστορία της ροκ μουσικής
Για να αναζητήσουμε την καταγωγή της ροκ θα πρέπει να γυρίσουμε αρκετά
χρόνια πίσω και να μεταφερθούμε στις ζούγκλες του Αμαζονίου και της Αφρικής. Το 1619
οι πρώτοι κάτοικοι της Αφρικής μεταφέρονται στην Αμερική ως σκλάβοι, μεταφέροντας
μαζί τους τις παραδόσεις, τα έθιμα και τη μουσική τους παράδοση. Κλιμακωτά με την
ανάμιξη αφρικανικής και ευρωπαϊκής μουσικής δημιουργείται η μητέρα της rock, η jazz.
Στη γέννηση της rock συνέβαλαν επίσης το rhythm and blues και τα gospels, που είναι
αφροαμερικάνικα ιδιώματα, και η countrie, είδος φολκλορικής μουσικής που εμφανίστηκε
στη Ιρλανδία. Συγκεκριμένα, η ρόκ είχε ως βάση την τεχνοτροπία του Rhythm and Blues
13
και το ρυθμό του rock and roll των αφροαμερικάνικων κοινοτήτων των Ηνωμένων
Πολιτειών, καθώς και το rockabilly, που ουσιαστικά ήταν η έκφραση των λευκών μέσω
των προαναφερθέντων ειδών αφροαμερικανικής προέλευσης.
Το πρώτο τραγούδι της rock ήταν
το ''Rock around the clock'' του Bill
Haley και των His Comets το 1954. Το
τραγούδι αυτό ήρθε σε συνδυασμό με τις
περιοδείες του συγκροτήματος στις ΗΠΑ.
Έτσι ξεκίνησε η διάδοση της μουσικής
rock. Επίσης στη διάδοση της καινούριας
μουσικής συνέβαλαν οι ραδιοφωνικοί
σταθμοί, οι οποίοι στο πνεύμα του
ανταγωνισμού με την τηλεόραση έπαιζαν
συνεχώς κομμάτια rock.
O
πρώτος
τραγουδιστής
που
Εικόνα 1: Ο Bill Haley και οι His Comets
έδωσε στη rock παγκόσμια λάμψη ήταν ο
Elvis Prisley, που εμφανίστηκε στη
μουσική σκηνή το 1955.Ο Elvis άρεσε
στη νεολαία γιατί ήταν νέος, ωραίος και
προκλητικός. Γι’ αυτό το λόγο μπόρεσε
και προσέλκυσε πάρα πολλούς
νέους
οπαδούς, συμβάλλοντας αισθητά στην
απότομη
εξέλιξη
μουσικής.
αυτού
του
Έτσι,
είδους
σύντομα
δημιουργήθηκαν δύο ρεύματα rock στην
Αμερική. Από τη μια το rockabily,
ερμηνευμένο
κατάγονταν
από
από
τις
λευκούς
νότιες
που
Εικόνα 2: Ο Elvis Prisley, κυρίως εκπρόσωπος
της ροκ. Είναι ένας από τους λίγους
τραγουδιστές που έχει τεράστια χρηματικά
έσοδα από τη μουσική, καθώς και άλλα οφέλη
ακόμη και μετά το θάνατό του.
κυρίως
14
πολιτείες των ΗΠΑ, με αντιπροσώπους τους Elvis Prisley, Ricky Nelson, Bandy Holy,
Jerry Lee Liouis. Από την άλλη το μαύρο rock, πιο ορμητικό4 και με δαιμονισμένο ρυθμό,
με αντιπροσώπους τους Litte Richard, Bo Didly, Chuk Berry.
2.1.4. Η ροκ μουσική στην ελληνική σκηνή
Η Ελλάδα παρουσιάζει την δική της ιστορία στον χώρο της ροκ μουσικής. Από τις
αρχές της δεκαετίας του 60, ο Νίκος Μαστοράκης ήταν ένας από τους πρωτοπόρους που
στήριξε την ροκ μουσική με το ραδιοφωνικό πρόγραμμα «Λεωφορείο η Μελωδία», με
συναυλίες της ελληνικής ρόκ κ.τ.λ. Το μεγαλύτερο γεγονός εκείνης της εποχής ήταν τα
μουσικά πρωινά που διοργανώνονταν κάθε Κυριακή σε διάφορα συνοικιακά Σινεμά. Την
ίδια εποχή πολλά γκρουπ αρχίζουν να εμφανίζονται κυρίως στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Ήταν η εποχή που κάθε γειτονιά είχε και το συγκρότημα της.
Στα τέλη του 50 και το 60 τα πάρτι ήταν στο πρόγραμμα κάθε Σαββατόβραδο σε
γειτονιές και συνοικίες του Πειραιά, Αθήνας και άλλων πόλεων της Ελλάδας. Τα πάρτι και
τα μουσικά πρωινά καθώς και οι πειρατικοί ραδιοσταθμοί5 θα μείνουν για πάντα μια
γλυκιά ανάμνηση σε όλους όσους είναι από 50 και πάνω. Επίσης, στη χρυσή δεκαετία του
60 κάνουν την εμφάνιση τους τα περισσότερα ελληνικά συγκροτήματα μοντέρνας
μουσικής.
Η δεκαετία το 70 σημαδεύεται από μεγάλες αλλαγές. Η χούντα και οι λογοκρισία
δεν μπόρεσαν να σταματήσουν την εξέλιξη της ελληνικής ροκ μουσικής. Παρά το γεγονός
ότι πολλοί νέοι συλλαμβανόταν και οδηγούνταν στα αστυνομικά τμήματα ή αποβαλλόταν
από τα σχολεία για τα μακριά μαλλιά ή το μούσι6,
4.
5.
6.
Ορμητικός: αυτός που εκδηλώνεται με ορμή , ο σφοδρός
Οι πειρατικοί ραδιοσταθμοί ήταν μόδα εκείνη την εποχή και αποτελούσαν έναν ελεύθερο και πιο
επαναστατικό τρόπο έκφρασης.
Σύμβολα των οπαδών της ρόκ.
15
η ελληνική νεολαία ακολούθησε τον δικό της δρόμο στην πολιτική και στην κουλτούρα
γενικά, συνεχίζοντας να υποστηρίζει και «Όλα τα πράγματα που ήταν σπουδαία για
να ζει στους ρυθμούς της ροκ7. μένα, προτού γνωρίσω την επιτυχία,
παραμένουν σπουδαία και σήμερα. Τα ωραία
Επηρεασμένοι από το φεστιβάλ του πράγματα είναι ακόμη τα ίδια, η ανατολή του
Γούντστοκ τη μουσική του Τζίμη Χέντριξ, ήλιου και η δροσιά του γρασιδιού. Τα υλικά
αγαθά που απέκτησα δεν άλλαξαν τον τρόπο
που αισθάνομαι γι' αυτά τα πράγματα.»
πολλά νέα συγκροτήματα δημιουργούνται
Τζίμι Χέντριξ
των Σαντάνα , των Χού και των Ντορς,
με νέο στυλ εμφάνισης, με κυρίαρχο το μακρύ μαλλί και με νέους ήχους στη κιθάρα. Το
θετικό είναι ότι παρά τον αυστηρό περιορισμό που δεχόταν η ροκ μουσική, αυτή την
περίοδο,
πολλά
τραγούδια
της
πέρασαν ανυποψίαστα από τη χουντική
λογοκρισία. Τέλος, είναι γεγονός ότι τα
περισσότερα τραγούδια και στυλ των
Ελληνικών γκρουπ εκείνης της εποχής
επηρεάστηκαν από την Ιταλική κυρίως
μουσική.
Μετά την μεταπολίτευση η
Εικόνα 3: Τζίμι Χέντριξ Ένας blues rock ερμηνευτής.
Ήταν σπάνιο είδος για το χώρο του εκείνη την εποχή:
ένας μαύρος που έπαιζε psychedelic rock, όπως δεν
το έπαιξε ποτέ κανείς.
Ελληνική ροκ συνεχίστηκε περνώντας
από
μια
σύντομη
διακοπή
λόγω
πολιτικού τραγουδιού και της εποχής
του αντάρτικου. Η νέα χιλιετία δεν έφερε τίποτα το αξιόλογο στη Ροκ μουσική σκηνή,
όπως
άλλωστε
συμβαίνει
και
παγκόσμια,
καθώς
οι
εταιρίες
αρκούνται
σε
κονσερβαρισμένη μουσική και εφήμερα ταλέντα που αναδεικνύονται από λαμπερά σώου.
7.
η ροκ μουσική θεωρούνταν πολύ επαναστατική , η οποία ξεσήκωνε και προκαλούσε συνεχώς, για
το γεγονός ότι συνήθως οι στίχοι των τραγουδιών περιλάμβαναν και έθιγαν πολλά κοινωνικά
προβλήματα της ζωής της μεσαίας τάξης, καθώς μιλούσαν για την ελευθερία, την αγάπη, την
δικαιοσύνη, την ισοτιμία κ.α. Ωστόσο, υπήρχαν και περιπτώσεις όπου η ροκ προκαλούσε την
πολιτεία ή την εκκλησία, διότι στην μουσική της και στους στίχους της περνούσε έντονα
υπονοούμενα, θίγοντας πολύ έντονα τις ανώτερες τάξεις.
16
Το Φεστιβάλ Γούντστοκ
Εικόνα 4: Το πλήθος στο φεστιβάλ
Το Φεστιβάλ Γούντστοκ ήταν ένα τετραήμερο ροκ μουσικό φεστιβάλ. Ξεκίνησε στις 15και
τελείωσε στις 18 Αυγούστου του 1969. Έλαβε χώρα σε φάρμα, που ανήκε στον Μαξ
Γιασγκούρ, στο Μπέθελ της Νέας Υόρκης. Η προσέλευση των θεατών αναμενόταν στις
60,000, ωστόσο, στο χώρο παρευρέθηκαν, περίπου, 500,000 άνθρωποι, οι περισσότεροι εκ
των οποίων ανήκαν στο κίνημα των χίπις. Πολλά μουσικά συγκροτήματα δεν κατάφεραν
ποτέ να φθάσουν στο χώρο του φεστιβάλ, παραμένοντας στο αεροδρόμιο, λόγω του
τεράστιου αριθμού των θεατών. Με τη λήξη του, σχηματίστηκε το μεγαλύτερο
μποτιλιάρισμα που είχε ποτέ συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Την ιδέα για
τη διοργάνωση του φεστιβάλ είχαν οι νεαροί Μάικλ Λανγκ, Άρτι Κόρνφελντ, Τζων
Ρόμπερτς και Τζόελ Ρόουζενμαν, με σκοπό την ανοικοδόμηση ενός μουσικού στούντιο
στην περιοχή. Αρχικά, έβαλαν εισιτήριο και τοποθέτησαν φράκτες, περιμετρικά του
χώρου, όμως, όταν έμαθαν για τον αριθμό των θεατών, έκοψαν τους φράκτες και
σταμάτησαν να εκδίδουν εισιτήρια, ώστε να μη δημιουργηθούν συμπλοκές. Για την
εξυπηρέτηση των θεατών, στήθηκαν εξακόσιες φορητές τουαλέτες (καταστράφηκαν από
τις πρώτες ώρες του φεστιβάλ), πολλές δεξαμενές νερού (εξαιτίας τους δημιουργήθηκαν
μικρά έλη, στο χώρο του φεστιβάλ, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σαν λασπόλουτρα από
τους χίπις), ενώ τα αποθέματα φαγητού εξαντλήθηκαν, επίσης, από τις πρώτες ώρες.
Συνολικά, ιατρική βοήθεια χρειάστηκαν πάνω από 5,000 άνθρωποι, οι 797 εκ των οποίων,
λόγω υπερβολικής χρήσης ναρκωτικών. Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, όλο και
περισσότερα αυτοκίνητα προσπαθούσαν να πλησιάσουν το σημείο, με αποτέλεσμα να
δημιουργηθεί ένα μεγάλο μποτιλιάρισμα. Μέσα στις τρεις αυτές ημέρες, σημειώθηκαν ένας
θάνατος από υπερβολική δόση ναρκωτικών, ένα δυστύχημα με τρακτέρ, δύο γεννήσεις,
ενώ οκτώ μέλλουσες μητέρες απέβαλαν.
17
Την ασφάλεια, τη σίτιση και την ιατρική περίθαλψη είχε αναλάβει η εταιρεία Hog. Οι
σημαντικότεροι συμμετέχοντες ήταν ο Κάρλος Σαντάνα, η Τζάνις Τζόπλιν, ο Τζίμι
Χέντριξ, η Τζόαν Μπαέζ, o Τζο Κόκερ, οι Who, οι Jefferson Airplane, οι Grateful Dead, οι
Band, οι Crosby, Still, Nash & Young, o Ρίτσι Χέιβενς, ο Πωλ Μπάττερφιλντ και o
Κάντρυ Τζο ΜακΝτόναλντ. Οι μεγάλοι μουσικοί που έλειψαν από το φεστιβάλ ήταν ο
Μπομπ Ντύλαν (λόγω ασθενείας ενός εκ των παιδιών του), οι Rolling Stones
(ασχολούνταν με την παραγωγή του νέου τους άλμπουμ, Let It Bleed), οι Beatles
(βρίσκονταν υπό διάλυση, ενώ η κυβέρνηση των Η.Π.Α. δεν επέτρεψε στον Τζων Λέννον
να μπει στη χώρα) και οι Doors. Οι ιδέες που προέβαλλε το Φεστιβάλ Γούντστοκ ήταν
υπέρ της ειρήνης, της αγάπης, της ελεύθερης χρήσης ναρκωτικών και του ελεύθερου
έρωτα και κατά του πολέμου (κυρίως αυτού του Βιετνάμ) και του ρατσισμού. Το 1979, το
1989, το 1994 και το 1999, έγιναν απόπειρες αναβίωσης του θρυλικού φεστιβάλ, σε
Ευρώπη και Αμερική. Ωστόσο, οι προσπάθειες γνώρισαν παταγώδη αποτυχία, καθώς δεν
υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα ή κάποια συγκεκριμένη ιδέα, που να προβαλλόταν
από αυτά και τους νέο-χίπις, αν και από μουσικής πλευράς, είχαν μαζευτεί τα μεγαλύτερα
ονόματα.
Εικόνα 5: Αεροφωτογραφία του χωρου διεξαγωγής της συναυλίας
18
2.2 Η JAZZ ΜΟΥΣΙΚΗ
2.2.1. Ορισμός
Είναι λίγο δύσκολο στο μουσικό είδος
αυτό να αποδοθεί ένας ακριβής ορισμός για
το μουσικό αυτό είδος. Σαν έναν γενικό
ορισμό θα λέγαμε, ότι πρόκειται για μία
μουσική στην οποία ο μουσικός εκτελεί
μελωδικές παραλλαγές πάνω σε μία δεδομένη
αρμονική βάση και αυτό σε διάλογο με τον
ρυθμικό παλμό. Πιο συγκεκριμένα τζαζ είναι
η μουσική των «μαύρων» της βόρειας Αμερικής που συνοδεύει ομώνυμο χορό, καθώς και
η ορχήστρα που εκτελεί τη μουσική αυτοί.1 Έτσι, μπορούμε να ορίσουμε αρχικά αυτό το
δημοφιλές είδος μουσικής.
2.2.2. Ιστορία της τζαζ μουσικής
Τις απαρχές της τζαζ μουσικής μπορούμε να αναζητήσουμε γύρω στο 1900 2, την
περίοδο κατά την οποία αναπτύχθηκε το εμπόριο της μαύρης σάρκας. Θεωρείται δεδομένο
πως οι καταβολές της τζαζ μουσικής είναι Αφρικανικές. Οι έγχρωμοι σκλάβοι, οι οποίοι,
προερχόμενοι κατά κύριο λόγο από τη Δυτική Αφρική, μεταφέρθηκαν στο Νότο των
Ηνωμένων Πολιτειών, με σκοπό την εκτενής εκμετάλλευσή τους ως εργατικό δυναμικό
των λευκών Αμερικανών.
1.
2.
Πολυλεξικό της ελληνικής γλώσσας, Επιστήμη και Ζωή, εκδόσεις Χατζηιακώβου Α.Ε., 5 ος τόμος,
σελίδα: 419
Πριν από αυτή τη χρονιά εκτείνεται η προϊστορία της, το χρονικό διάστημα δηλαδή κατά το οποίο
συγχωνεύτηκαν όλα τα μουσικά αλλά και κοινωνικά συστατικά της. Για την περίοδο αυτή δεν
υπάρχουν πολύ σημαντικές μαρτυρίες.
19
Κατά
την
μεταφορά
εγκατάσταση
των
και
Αφρικανών
την
έδαφος της Αμερικής, μετέφεραν μέρος
των παραδόσεων τους, μεταξύ των
οποίων κυρίως λατρευτικά έθιμα αλλά
και
μουσικά
χαρακτηριστικά,
αφρικανικά
όπως
η
ρυθμική
πολυπλοκότητα και οι αφηρημένες
μουσικές
ακόμα
κλίμακες.
ορισμένα
Μεταφέρθηκαν
είδη
τραγουδιού,
καθώς και μουσικές φόρμες όπως η
πολυφωνία και ο αυτοσχεδιασμός. Στην
Αμερική εκείνης της εποχής, καθαρές
μορφές
αφρικάνικης
Ο Τελόνιους Μονκ είχε πει: "Η Τζαζ
είναι Ελευθερία"
στο
μουσικής
συναντάμε ως επί το πλείστον στην
τελετουργική ή θρησκευτική μουσική
και στα λαϊκά τραγούδια όπως τα
αποκαλούμενα χόλερς. Από αρκετά
Ο αυξημένος βαθμός αυτοσχεδιασμού
που περικλείει το είδος αυτό σε κάθε
συστατικό της μουσικής (Μελωδία, Αρμονία,
Ρυθμό) μας επιβεβαιώνει το βασικό αυτό
πλαίσιο της μουσικής Τζαζ. Εάν στα
παραπάνω χαρακτηριστικά προσθέσουμε ότι,
αντικειμενικός στόχος κάθε μουσικού της Τζαζ
είναι να απελευθερώσει τις μουσικές ιδέες που
έχει στο μυαλό του και να τις παίξει στο
μουσικό του όργανο ή να τις τραγουδήσει, τότε
η έκφραση αυτή του Τελόνιους Μονκ γίνεται
ακόμα πιο συγκεκριμένη. Ο μουσικός της τζαζ,
ασκείται επίπονα σε γνωστά συστατικά
στοιχεία της μουσικής, κοινά για κάθε μουσικό
είδος, όπως οι Κλίμακες, οι Συγχορδίες, η
Μελωδία, ο Ρυθμός, η Αρμονία, ώστε να είναι
σε θέση, οι μελωδίες που ακούει με το μυαλό
του να κατευθύνουν τα δάχτυλά του, σε μια
πραγματικά προσωπική έκφραση, σε ένα
διάλογο με τον εαυτό του, τους μουσικούς που
τον συνοδεύουν και με το κοινό.
νωρίς ωστόσο, η μαύρη μουσική έρχεται σε μίξη με "λευκά" στοιχεία και η γέννηση της
τζαζ αποτέλεσε τελικά προϊόν αυτής της πρόσμιξης. Στην πραγματικότητα, η τζαζ
γεννήθηκε στο σταυροδρόμι της ισπανικής, της γαλλικής και της αγγλοσαξονικής
πολιτισμικής παράδοσης. Όλα αυτά τα μουσικά ιδιώματα αναμείχθηκαν και η μαύρη
λαϊκή μουσική εξελίχθηκε μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με την ανάπτυξη
παράλληλα του μπλουζ τραγουδιού αλλά και την εξέλιξη των περισσότερων
θρησκευτικών σπιρίτσουαλς (spirituals). Στο τέλος του 19ου αιώνα, όλες οι διαφορετικές
προσμίξεις φαίνεται πως έφτασαν στο σημείο της δημιουργίας του πρώτου αναγνωρίσιμου
τζαζ είδους, του ράγκταϊμ (ragtime). Το ράγκταϊμ ήταν κυρίως μουσική με συνοδεία
πιάνου και με χαρακτηριστικό συγκοπτόμενο ρυθμό. Γύρω στο 1900, το ράγκταϊμ
αφομοιώθηκε από ένα άλλο μουσικό είδος, το Τιν Παν Άλι. Αυτή η διαδικασία
20
συνεχίστηκε σε όλη τη μετέπειτα εξέλιξη της τζαζ, δηλαδή κάποιο πρωτογενές στιλ τζαζ
να ενσωματώνεται στην βιομηχανία της ελαφριάς μουσικής.
Γενέτειρα της τζαζ3 μουσικής
θεωρείται συνήθως η Νέα Ορλεάνη4.
Αν και οι διάφορες προσμίξεις των
ευρωπαϊκών
στοιχείων
και
γέννησαν
αφρικανικών
διαφορετικές
μουσικές φόρμες σε πολλά σημεία της
αμερικανικής ηπείρου, η Νέα Ορλεάνη
διεκδικεί περισσότερο από κάθε άλλη
Εικόνα 1: Τζαζ ορχήστρα του 1921
πόλη τον τίτλο αυτό, κυρίως διότι εκεί η τζαζ ορχήστρα αποτέλεσε μαζικό φαινόμενο,
γεγονός που αποτυπώνεται και στην ύπαρξη τουλάχιστον τριάντα ορχηστρών στις αρχές
του 1900. Επιπλέον αποτέλεσε τον τόπο γέννησης και δράσης πολλών τζαζ μουσικών, ήδη
από το 1870. Αξίζει να σημειωθεί πως η ανάπτυξη της τζαζ μουσικής στο δεύτερο μισό
του 19ου αιώνα δεν υπήρξε τυχαία ή ανεξάρτητη, καθώς σε αυτή τη χρονική περίοδο
σημειώθηκαν πολλές επαναστάσεις στις λαϊκές τέχνες.
Η διάδοση της τζαζ μουσικής στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στη μετανάστευση ή
τις περιοδείες πολλών έγχρωμων και μη μουσικών. Οι μουσικοί της Νέας Ορλεάνης είχαν
αρχίσει να περιοδεύουν σε ολόκληρη την Αμερική από πολύ νωρίς και σε κάθε τόπο
αποτελούσαν ερέθισμα για τους ντόποιους μουσικούς, γεγονός που βοήθησε σημαντικά
στην ανάπτυξη, επέκταση και εξέλιξη της τζαζ.
Η ανακάλυψη του γραμμοφώνου συντέλεσε επίσης αποφασιστικά στην εξάπλωση
του νέου μουσικού είδους. Ο πρώτος τζαζ δίσκος ηχογραφήθηκε το 1917 από την
3.
4.
Jazz, νωρίτερα συναντάται και ο όρος jass.
Η Νέα Ορλεάνη αποτελούσε παράλληλα την μοναδική μεγαλούπολη του αμερικανικού Νότου,
αστικό κέντρο, εξαγωγικό λιμάνι αλλά και πρωτεύουσα των φυτειών του Δέλτα του Μισσισιπή.
Υποστηρίζεται ακόμα πως το μουσικό είδος που αναπτύχθηκε στη Νέα Ορλεάνη ήταν το πρώτο που
έλαβε την ονομασία τζαζ.
21
ορχήστρα
Original
Dixieland Jass Band. Οι
δίσκοι της "λευκής" αυτής
ορχήστρας
προκάλεσαν
αίσθηση,
αν
και
κατατάσσονται από πολλούς
σε ένα είδος "νόθας"5 τζαζ,
εμπλουτισμένης
με
εμπορικά μουσικά στοιχεία
Εικόνα 2: Η ορχήστρα της Νέας Ορλεάνης Original Dixieland
Jass Band, η πρώτη που ηχογράφησε τζαζ δίσκο το 1917.
και λειτούργησαν ως το
ορόσημο
της
λεγόμενης
"εποχής της τζαζ". Παράλληλα, η μεγάλη αύξηση του έγχρωμου πληθυσμού στις
αμερικανικές μεγαλουπόλεις είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του αποκαλούμενου race
record, δηλαδή του δίσκου γραμμοφώνου που προοριζόταν αποκλειστικά για το "μαύρο"
κοινό, στον οποίο οφείλεται η βασική ακουστική πληροφόρηση για την πρώιμη τζαζ.
Χάρη στην αξιοσημείωτη ανάπτυξη αυτής της ειδικής αγοράς, πολλοί μαύροι καλλιτέχνες
είχαν τη δυνατότητα να ηχογραφήσουν αν και η τζαζ δεν περιορίστηκε στις ειδικές αυτές
σειρές.
Η εμφάνιση του ραδιοφώνου στις αρχές της δεκαετίας του 1920 είχε επίσης
συμβολή στη διάδοση της τζαζ. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στην Αμερική ξεκίνησε
να εκπέμπει το 1922 στο Πίτσμπουργκ. Στη δεκαετία του 1920 η τζαζ είχε πλέον
διαμορφωθεί σε πανεθνικό αμερικανικό μουσικό ιδίωμα, ενώ στα τέλη της κάνουν την
εμφάνισή τους και ευρωπαϊκά μουσικά συγκροτήματα στα υπόλοιπα μέρη του κόσμου,
ελκύοντας όλο και περισσότερους οπαδούς στο μέρος του.
5.
νόθα: μη φυσιολογική, άστατη, ψεύτικη, πλαστή, διότι παρόλο που η τζαζ ξεκίνησε από μαύρους ο
πρώτος δίσκος της ηχογραφήθηκε από λευκούς, προσβάλλοντας την καταγωγή της και θίγοντας την
υπερεκμετάλλευση των μαύρων
22
2.2.3. Τα χαρακτηριστικά της τζαζ μουσικής
Η τζαζ μουσική έχει κάποια
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα,
τα οποία την κάνουν να ξεχωρίζει από
τα άλλα είδη μουσικής. Αρχικά, η τζαζ
παρουσιάζει ιδιομορφίες σε σχέση με
την Ευρωπαϊκή μουσική, καθώς δεν
χρησιμοποιεί
μόνο
τις
βασικές
κλίμακες της Ευρωπαϊκής μουσικής,
δηλαδή
τις
μείζονες
και
τις
ελάσσονες6, αλλά και πολλές άλλες
κλίμακες
με
Αφρική
προέλευση
και
αλλού,
χρησιμοποιούνται σε
ευρωπαϊκές
από
αρμονίες.
την
που
Εικόνα 3: Λούις Άμστρονγκ
μίξη με τις
Συχνά
οι
μουσικοί της Τζαζ, τη στιγμή του
αυτοσχεδιασμού,
σκέφτονται
και
επιλέγουν νότες με βάση τις κλίμακες
που αποδίδουν καλύτερα το αρμονικό
πλαίσιο μιας συγχορδίας. Επίσης, , η
τζαζ στηρίζεται βαθύτατα σε ένα
ακόμα αφρικανικό στοιχείο, το ρυθμό,
ο
οποίος
αποτελεί
θεμελιώδες
συστατικό της, καθώς οργανώνει τη
μουσική.
Εικόνα 4: Κλίφ Έντουαρντς
6.
σύστημα που αντικατέστησε τον 17ο αιώνα τους Εκκλησιαστικούς Τρόπους της Δυτικής
Εκκλησιαστικής Μουσικής
23
Οι ρυθμοί της τζαζ μουσικής είναι
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ
περισσότερο σύνθετοι και με συνεχείς
παραλλαγές
που
εναλλάσσονται
συνεχώς. Ακόμη, στη τζαζ μουσική, ο
ήχος των μουσικών οργάνων αλλά και
η φωνή, χρησιμοποιούνται με έναν
ξεχωριστό
τρόπο.
Το
ιδιαίτερο
"χρώμα" του τζαζ ήχου, οφείλεται σε
μεγάλο
βαθμό
στην
ανορθόδοξη
τεχνική παιξίματος από τους πρώτους
και αυτοδίδακτους μουσικούς της.
Κύριο χαρακτηριστικό της τζαζ είναι
πως τα όργανα χρησιμοποιούνται
σαν
ανθρώπινες
Εικόνα 5: Ρέυ Τσάρλς
φωνές.
Παράλληλα, η τζαζ έχει διαμορφώσει ειδικές μουσικές φόρμες και ένα ιδιαίτερο
ρεπερτόριο. Οι δύο βασικές φόρμες που χρησιμοποιεί είναι το μπλουζ7
και η μπαλάντα8. Τέλος, κυρίαρχο στοιχείο της τζαζ είναι ακόμα οι
ίδιοι οι οργανοπαίκτες και οι προσωπικοί αυτοσχεδιασμοί τους
πάνω στο κυρίως μουσικό θέμα. Γενικά, η σύνθεση στην
τζαζ
είναι
κατά
ενορχήστρωση,
κανόνα
απλή
παρουσιάζοντας
διάφορες παραλλαγές στα πλαίσια του
ατομικού ή ομαδικού αυτοσχεδιασμού.
7.
8.
ένα κύριο θέμα, κατά κανόνα δώδεκα μέτρων
τυποποιημένο είδος συνήθως 32 μέτρων
24
για
2.2.4. Η τζαζ μουσική στην Ελλάδα
Όπως συμβαίνει με τόσα πράγματα στον τόπο μας, η ελληνική σκηνή της τζαζ
είναι μια πονεμένη ιστορία. Αφενός η παντοκρατορία του λαϊκού τραγουδιού και
αφετέρου η αμερικανική της καταγωγή9, την έθεσαν στο περιθώριο. H τζαζ δεν υπήρξε
ποτέ το μαζικό φαινόμενο που ήταν το ροκ ή άλλα είδη μουσικής, που προσέλκυσαν
πολλούς οπαδούς, διότι αντιμετωπίστηκε συχνά ως δυσπρόσιτη10, εγκεφαλική και
«εστετίστικη»11. Σήμερα, στη χώρα μας υπάρχει ένα μικρό μεν, αλλά δυναμικό, τζαζ
κοινό.
Σήμερα, με όλο το ένδοξο παρελθόν της12, η τζαζ έχει περάσει πια τον
Aτλαντικό αλλά και τον Eιρηνικό13, «συνομιλεί» με «έθνικ» μουσικά σχήματα,
είναι ένας ζωντανός, παλλόμενος οργανισμός που δεν αφορά τους
«αμερικανόφιλους» ή τους «ανατρεπτικούς» αλλά, απλούστατα, όλους όσους
αγαπούν το αυθεντικό στη μουσική. Mέσα από την υποβλητική της
ατμόσφαιρα, με την οργιαστική σωματικότητα του ρυθμού, τον, συχνά
ρομαντικό, πλούτο της μελωδίας και τον στοχασμό του
αυτοσχεδιασμού, η τζαζ αναδεικνύει τον Άνθρωπο, το σώμα και τη
σκέψη, εμπνέοντας, παρέχοντας ερεθίσματα ώστε να είναι κανείς
πιο ανήσυχος, πιο δημιουργικός.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Η τζαζ μουσική δεν αγκαλιάστηκε στην Ελλάδα λόγω του αμερικάνικου στίγματός της. Γι’ αυτό το
λόγω στην ελληνική κοινωνία για την αποτροπή των ανθρώπων από την τζαζ κυριαρχούσε το
πρόσχημα ότι ξορκίζουμε σχεδόν κάθε τι αμερικανικό, τη στιγμή που μιμούμαστε αβασάνιστα τους
Aμερικανούς στις χειρότερες στιγμές τους.
Δυσπρόσιτος: αυτός που πλησιάζεται δύσκολα, ο δυσκολοπλησίαστος
Εστετίστικος: χαρακτηριστικό μιας ομάδας ανθρώπων με συνήθως αλαζονικά χαρακτηριστικά
από το ράγκταϊμ και το μπλουζ, το σουίνγκ και το μπούγκι, το μπίμποπ, το κουλ, το φρι και το
φάνκι (κάποια είδη της τζαζ)
οι Iάπωνες τρελαίνονται για την τζαζ
εφημερίδα καθημερινή, Ηλίας Μαγκλίνης & Δημήτρης Δανασκός, αφιέρωμα: η τζαζ στην Ελλάδα
25
2.3 Η ΜΟΥΣΙΚΗ BLUES
2.3.1. Ορισμός
Ως
μπλουζ
μουσική
μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το
Ορισμός μέσω συναισθημάτων
είδος της απαλής μουσικής που
Μεγάλοι μουσικοί των μπλουζ έχουν
δηλώσει ότι η ουσία των blues είναι όταν ένας καλός
άνθρωπος, νιώθει χάλια και ξεκινά να εξιστορεί όλες
τις αναποδιές και τα βάσανα που του συμβαίνουν,
μέσα από τη μουσική, για να τις ξορκίσει και να
νιώσει καλύτερα. Και κατά μία έννοια ισχύει. Τα
blues μεταφράζονται ως ‘οι μαύρες’ (sic) στα
ελληνικά. Από τη μία έχουν τις ρίζες τους στη
συναισθηματική κατάσταση που νιώθει κανείς όταν
έρχονται κακοτυχίες, προδοσία και το να μετανιώνεις
για κάτι που έκανες ή δεν έκανες, όταν χάνεις το
ταίρι σου ή ένα αγαπημένο πρόσωπο. Σίγουρα έχουν
να κάνουν με τις προσωπικές τραγωδίες και βάσανα,
αλλά δεν είναι μόνο αυτό, η μουσική πηγαίνει πιο
πέρα από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τα blues έχουν
να κάνουν και με το να ξεπρνάς τις δυσκολίες και
κακοτυχίες, να εκφράζεις αυτό που νιώθεις, να
ξεφορτώνεσαι την απόγνωση και να περνάς καλά. Τα
καλύτερα blues είναι ενστικτώδη, οδηγούν στην
κάθαρση και διαθέτουν βαθιά συναισθήματα. Από
την απερίγραπτη ευτυχία στη μαύρη θλίψη, δεν
υπάρχει άλλη μουσική έκφραση με πιο αυθεντικό
συναίσθημα.
προέρχεται από τους νέγρους της
Αμερικής,
καθώς
και
την
συνοδεία του ομώνυμου αργού
χορού, που χορεύεται στους
ρυθμούς αυτής της μουσικής.1
Με τον όρο μπλουζ αναφέρεται
το
φωνητικό
και
οργανικό
μουσικό ιδίωμα που εκφράζεται
με «Μπλου» νότες (blue notes).2
Γεννήθηκε
στις
αφροαμερικανικές
των
Η.Π.Α.
ως
κοινότητες
ανάμειξη
στοιχείων με αφρικανικές ρίζες,
εκκλησιαστική μουσική3, ύμνους
του
εμφυλίου
πολέμου
κ.ά.
μουσικά ιδιώματα. To μπλουζ
επηρέασε σε σημαντικό βαθμό την ύστερη αμερικανική και δυτικοευρωπαϊκή μουσική
ενώ
1.
2.
3.
ταυτόχρονα
συνδέθηκε
με
άλλα
είδη
μουσικής,
όπως
το
ράγκταϊμ,
Πολυλεξικό της ελληνικής γλώσσας, Επιστήμη και Ζωή, εκδόσεις Χατζηιακώβου Α.Ε., 4ος τόμος,
σελίδα: 408
Blue notes: υφέσεις στην 3η και 7η νότα της κλίμακας και επαναλαμβανόμενο μοτίβο συνήθως
δωδεκάμετρης μορφής.
Σπιρίτσουαλς και Γκόσπελ
26
η Τζαζ, το Ρυθμ εντ μπλουζ (rhythm and blues) το Ροκ εντ ρολ (rock and roll), το Χιπ χοπ
και με την Ποπ μουσική. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι το μπλούζ είναι η βάση για την
εξέλιξη όλων των υπόλοιπων ειδών μουσικής. Τέλος, ετυμολογικά ο όρος “blues”
προέρχεται από τη φράση “blue devils”, φράση η οποία έγινε ευρέως γνωστή όταν ο Hart
Wand δημοσίευσε το πρώτο πνευματικά κατοχυρωμένο μπλουζ κομμάτι εν έτη 1912. Οι
«Διάβολοι της Θλίψης» αναφέρονται κυρίως στη μελαγχολία και τα δυσάρεστα
συναισθήματα.
2.3.2. Καταγωγή και γεωγραφική προέλευση
H πιο εύκολη ίσως προσέγγιση, αναφορικά
με την προέλευση των μπλουζ, είναι η εισαγωγή των
νέγρων της Αφρικής ως σκλάβων στις πολιτείες της
Νότιας Αμερικής λίγο πριν τον εμφύλιο πόλεμο
(1861–1865). Πολλά δείγματα της μπλουζ μουσικής
σκηνής παρουσιάζουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία
Αφρικανικής προέλευσης , παρ’ όλα αυτά υπήρξαν
πολλές επιρροές υπεύθυνες για το μετασχηματισμό
των μπλουζ όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Τα blues μεγάλωσαν στο Mississippi Delta, η περιοχή πάνω από τη Νέα Ορλεάνη,
η οποία ήταν και η γενέτειρα της jazz. Σε αντίθεση όμως με τη jazz, τα blues δεν
εξαπλώθηκαν πολύ μακριά από το Νότο στην Κεντρική και Βόρεια Αμερική, τουλάχιστον
μέχρι τα ’30s
και ’40s. Μόλις τα blues του Delta άρχισαν από το Mississippi να
ανεβαίνουν στις αστικές περιοχές, η μουσική εξελίχθηκε στα ηλεκτρικά blues του
Chicago, αλλά και σε άλλα τοπικά είδη και jazz-blues υβρίδια. Η εξάπλωση των blues είχε
ως κέντρα για τη μετεξέλιξή της εκτός από το Chicago, το Texas και μετέπειτα τους
καλλιτέχνες που μετακόμισαν στη Δυτική Ακτή και συγκεκριμένα στην California, το
Memphis, το St. Louis, τη Louisiana και το Kansas. Μία δεκαετία περίπου αργότερα, τα
blues θα γεννούσαν τα rhythm and blues και rock and roll.
27
Μουσικές Ρίζες των μπλουζ
Είναι σίγουρο ότι αυτή η μουσική απέκτησε το όνομά της στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ
ήδη υπήρχε αρκετό καιρό πριν. Πολλοί λένε ότι τα blues βασίζονται στη μουσική που
έφεραν μαζί τους οι σκλάβοι από τη Δυτική Αφρική στην Αμερική. Στη δική τους ήπειρο
οι τραγουδοποιοί τους έφτιαχναν ιστορίες για την αγάπη, τους αρχηγούς, την οικογένεια
και αυτή ήταν η παραδοσιακή τους μουσική, η οποία διέσχισε τον ωκεανό για να φτάσει
στη Β. Αμερική. Άρα η αφρικανική τους προέλευση είναι δεδομένη, όπως και το γεγονός
ότι αποτελούν την εξέλιξη των spirituals και των τραγουδιών που έλεγαν οι μαύροι
σκλάβοι κατά τη διάρκεια της σκληρής δουλειάς στις φάρμες ή και της τιμωρίας τους από
τους αφέντες τους. Οι βάρβαρες και απάνθρωπες συνθήκες της δουλείας, δεν μπορεί να
πει κανείς ότι δημιουργούσαν εύφορο έδαφος για την εξέλιξη οποιασδήποτε
καλλιτεχνικής έκφρασης. Παρά λοιπόν τις δυσκολίες καλλιεργήθηκε η μουσική
επικοινωνία, κυρίως για να κάνει τη ζωή των σκλάβων πιο υποφερτή. Τα τραγούδια της
δουλειάς και οι φωνές των χωραφιών, ήταν οι πιο κοντινοί πρόγονοι των blues. Ήταν τα
μέσα για να αφηγηθούν ιστορίες, να θεραπευθούν από τις ατελείωτες ώρες μόχθου ή απλά
για να ξεθυμάνουν, κάτι που ήταν αδύνατο να συμβεί κάτω από συνθήκες στενής
επιτήρησης. Το call-and-response χαρακτηριστικό (όταν ο τραγουδιστής λέει τους στίχους
και οι υπόλοιποι τους επαναλαμβάνουν ή του απαντούν) της blues, αλλά και της gospel
μουσικής μάλλον οφείλεται σε αυτή την πρωτόλεια μορφή. Η προσήλωση των blues σε
πιο γήινες και καθημερινές καταστάσεις και αγώνες είναι πιθανό να έχει και αυτή τις ρίζες
τις στα τραγούδια που ηχούσαν στις φυτείες βαμβακιού του Νότου.
Στα τέλη του 19ου αιώνα αυτά τα τραγούδια συναντήθηκαν με τα παραδοσιακά
τραγούδια των Appalachians (ονομασία για την εθνότητα των πρώτων λευκών
Ευρωπαίων αποίκων της περιοχής του νότου στη Β. Αμερική). Αν και οι φυλετικές
διακρίσεις επικρατούσαν σε ακραία μορφή την εποχή της δουλείας των μαύρων, αυτό δεν
εμπόδισε την αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο ειδών μουσικής των σκλάβων και των
αφεντών τους, όπως συνέβη και στα περισσότερα είδη της αμερικανικής μουσικής. Οι
σκλάβοι γνώρισαν για πρώτη φορά από κοντά όργανα, όπως το πιάνο και διάφορα
έγχορδα, που δεν είχαν στην πατρίδα τους, αλλά που έμελλε να παίξουν κυρίαρχο ρόλο
στη μουσική που θα δημιουργούσαν τους επόμενους αιώνες.
Οι εκκλησιαστικοί ψαλμοί είχαν σημαντικότατο ρόλο στη διαμόρφωση των blues. Η
gospel μουσική έδωσε την ευκαιρία στην Αφροαμερικάνικη κοινότητα να τραγουδήσει με
ένταση. Οι αρμονίες και τα solo φωνητικά στυλ που ταυτίστηκαν με τη φωνητική
μουσική, χάραξαν ανεξίτηλα τη μαύρη μουσική μέχρι και σήμερα, χωρίς να μένουν απ’
έξω και τα blues.
Τελικά, για να πάρει αναγνωρίσιμη μορφή αυτή η μουσική έπρεπε πρώτα η
αφροαμερικάνική κοινότητα να μεγαλώσει και να αποτελέσει σημαντικό μέρος του
28
πληθυσμού του αμερικανικού Νότου, λόγω της παρουσίας αφρικάνικου πληθυσμού στην
περιοχή εκείνη.
Εικόνα 1: Σκληρή εργασία στις βαμβακοφυτείες
2.3.3. Ιστορία της μπλουζ
Οι ρίζες της μουσικής είναι τόσο βαθιές και φτάνουν μέχρι την αρχή της
αμερικανικής ιστορίας, της ιστορίας με την οποία είναι αλληλένδετα συνδεδεμένη. Οι
μαύροι σκλάβοι του αμερικανικού νότου ήταν οι πρωτεργάτες της μουσικής Blues, οι
οποίοι βασιζόμενοι στην αφρικανική μουσική των προγόνων τους, τα γνωστά spirituals,
αλλά και στα αυτοσχέδια τραγούδια των εργατών4 την εξέλιξαν και την εμπλούτισαν με
όργανα του νέου κόσμου. Έτσι, σταδιακά τα φωνητικά τραγούδια των σκλάβων, άρχισαν
να ακολουθούν έναν “δυτικό” τρόπο μουσικής έκφρασης και σιγά – σιγά να εκφράζουν
όλο και περισσότερους ανθρώπους, για να φτάσουμε στις μέρες μας το Blues να εκφράζει
ή να ερμηνεύεται εκτός από μαύρους και από λευκούς καλλιτέχνες. Πολλά, μάλιστα,
συγκροτήματα της Rock μουσικής έχουν ξεκάθαρες επιρροές από τη Blues μουσική, όπως
4.
Τα αυτοσχέδια τραγούδια με τον εκχριστιανισμό των σκλάβων εξέφραζαν σταδιακά και τη
θρησκευτική τους πίστη
29
οι Beatles, οι Rolling Stones, οι Led Zeppelin και άλλοι.
Το Blues, λοιπόν, είναι η
Διαφορά τζαζ και μπλουζ μουσικης
Η μεγάλη διαφορά της Blues μουσικής σε σχέση με
τη Jazz είναι η διάδοσή της στην αμερικανική
επικράτεια. Ενώ, δηλαδή, η Jazz μουσική διαδόθηκε
πολύ νωρίτερα και σχετικά ευκολότερα, το Blues
άρχισε να καθιερώνεται σαν ξεχωριστό είδος
μουσικής τη δεκαετία του 1930. Αργότερα, βέβαια, με
την έκρηξη της σκηνής του Σικάγου, όπου το Blues
από ακουστικό έγινε σκληρά ηλεκτρικό5 άρχισε η
ραγδαία διάδοσή του και η έκφρασή του μέσα από
διαφορετικές φόρμες και είδη, τα οποία θα δούμε
αργότερα.
συλλογική
έκφραση
ή
το
αποτέλεσμα των όσων υπέφεραν
οι μαύροι της Αμερικής από το
17ο μέχρι τις αρχές του 20ου
αιώνα.
Δεν
υπάρχουν
διασταυρωμένα στοιχεία για το
ποιος πρώτος επινόησε αυτό το
μουσικό είδος. Μια από τις πηγές
της ιστορίας του Blues, ο WC
Hardy ισχυρίζεται ότι το είδος
αυτό πρωτοπαίχτηκε στο σιδηροδρομικό σταθμό του Tutwiler του Μισισιπή από ένα
κιθαρίστα του δρόμου, ενώ σαν πρώτη ολοκληρωμένη καταγραφή της Blues μουσικής σε
δίσκο θεωρούνται οι ηχογραφήσεις του Robert Johnson το 1936. Το Blues έχει κοινό τόπο
γέννησης με το δεύτερο ισχυρό μουσικό τρόπο έκφρασης των μαύρων, τη Jazz μουσική:
το περίφημο Δέλτα του Μισισιπή στην ευρύτερη περιοχή της Νέας Ορλεάνης.5 Τα δυο
αυτά είδη, συνυπάρχοντας και εκδηλώνοντας τα ίδια προβλήματα και πόνους επηρέασαν
το ένα το άλλο σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δεν είναι
τυχαίο που παραδοσιακοί Jazz τραγουδιστές, όπως ο
Luis Armstrong έχουν τραγουδήσει Blues, αλλά και
μπλουζίστες, όπως ο Willie Dixon εμφανίζουν Jazz
επιρροές.
5.
Λόγω της εκτενούς χρήσης της ηλεκτρικής κιθάρας και άλλων ηλεκτρικών οργάνων και όχι τόσο
των ακουστικών οργάνων (όπως η κλασική κιθάρα).
6.
Η Νέα Ορλεάνη στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν από τα πιο σημαντικά παραγωγικά και εμπορικά
κέντρα των Ηνωμένων Πολιτειών συγκεντρώνοντας μεγάλο μέρος της τότε άρχουσας αστικής
τάξης.
30
Όντας, λοιπόν, ένα καθαρά λαϊκό είδος
μουσικής
δε
μπορούμε
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ
να
ισχυριστούμε ότι δημιουργήθηκε από
ένα συγκεκριμένο άτομο, αν και ο WC
Ηardy επιμένει ότι η Blues μουσική,
τουλάχιστον
σήμερα,
όπως
τη
γνωρίζουμε
πρωτοακούστηκε
στο
σιδηροδρομικό σταθμό του Tutwiler
στο
Μισισιπή.
μερικοί
Υπάρχουν,
πρωτοπόροι
της
όμως,
Blues
μουσικής, ιδιαίτερα από τα μέσα του
18ου αιώνα μέχρι και τις αρχές του 20
ου αιώνα, οι οποίοι συνέβαλαν, ο
καθένας με το δικό του τρόπο, τόσο
Εικόνα 2: Charley Patton Ήταν πιθανότατα το πρώτο
“αστέρι” της Delta Blues. Με το θάνατό του το 1934
άφησε πίσω του περίπου 60 ηχογραφημένα τραγούδια.
Άνοιξε το δρόμο τόσο σε μεγάλους μπλουζίστεςαλλά
και σε πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες της Rock και
του Blues
στη διατήρηση όσο και στη διάδοση
των
παραδοσιακών
gospel
και
spirituals τραγουδιών και οι οποίοι
διαμόρφωσαν διαχρονικά τη μορφή της
Blues μουσικής. Αν και δεν υπάρχουν
ηχογραφήσεις
των
τραγουδιστών
αυτών, η συμβολή τους στη διατήρηση
της μουσικής από στόμα σε στόμα είναι
τεράστια.
Με
την
ανάπτυξη
της
μουσικής
τεχνολογίας στις αρχές του 20ου αιώνα
και τις πρώτες ηχογραφήσεις Blues
μουσικής άρχισαν να καταγράφονται
όλα αυτά τα τραγούδια που είχαν
Εικόνα 3: William Christopher Handy Παρά τον τίτλο
του “ο Πατέρας των Blues”, ο Handy δεν τα εφηύρε.
Ήταν απλά υπεύθυνος για το ότι τα έκανε γνωστά
κατοχυρώνοντας και εκδίδοντας τις παρτιτούρες των
blues συνθέσεων.
γεννηθεί μέσα από τις δυσκολίες και τα
31
προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι
μαύροι
του
αμερικανικού
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ
νότου.
Καθώς, βέβαια, το Blues εξαπλωνόταν
και
εξελισσόταν
άρχισαν
να
ξεχωρίζουν τα διάφορα είδη της
μουσικής αυτής.
2.3.4. Εξέλιξη της μπλουζ
Μετά
το
τέλος
του
Αμερικάνικου Εμφυλίου, οι μαύροι
είχαν ελάχιστες επιλογές διαβίωσης,
δηλαδή είτε να σπάνε τη μέση τους με
σκληρή δουλειά στις φυτείες ή να
Εικόνα 4: Tommy Johnson Ήταν ένας ισχυρός μουσικός
του πρώιμου Delta Blues, o οποίος ήταν ο πρώτος που
έπαιξε με την κιθάρα πίσω από το κεφάλι, σε μια από
τις πολύ δυνατές του εμφανίσεις. Με τεράστιες
φωνητικές ικανότητες έγινε σύντομα γνωστός για την
έφεσή του στο αλκοόλ.
γίνουν περιπλανώμενοι καλλιτέχνες.
Πολλοί διάλεξαν το δεύτερο και
έπαιζαν θορυβώδη country χορευτική
μουσική, σε γιορτές και στα λεγόμενα
juke
joints7.
Αυτοί
οι
μουσικοί
στηρίζονταν στη φυσική τους αντοχή
και
στο
ρεπερτόριό
συμπεριλάμβανε
τους
πολλά
που
blues
τραγούδια, αν και μέχρι το 1912 δεν
είχε εκδοθεί επίσημα κανένα του
είδους, αφού κυριαρχούσε το ragtime.
Και όμως η ανάμιξη του ragtime με τα
7.
Εικόνα 5: Robert Leroy Johnson Θεωρείται ο
πατριάρχης του Blues, και έχει επηρεάσει όσο λίγοι
τόσο τη Blues όσο και τη Rock μουσική.
Υπογράφοντας συμβόλαιο με την Columbia τo 1936
ηχογράφησε ιστορικά τραγούδια. Δίκαια
αναγνωρίζεται από όλους τους μεγάλους μουσικούς
της Rock σαν βασική πηγή έμπνευσης και επιρροής.
Πέθανε το 1938, σε ηλικία 27 ετών.Λίγο πριν πεθάνει,
Ο Johnson, παρόλο θανάσιμα άρρωστος συνέχισε να
παίζει για άλλες 4 ημέρες, μέχρι που πέθανε.
κέντρα διασκέδασης ή αλλιώς ταβέρνες της μαύρης κοινότητας με μουσική, τζόγο και αλκοόλ.
32
blues κατάφεραν να τα καθιερώσουν ως
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ
το
σημαντικότερο
είδος
της
Αφροαμερικάνικης και Αμερικάνικης
λαϊκής μουσικής, κατά τη διάρκεια της
δεκαετίας του 20. Παραστάσεις blues
παρουσιάζονταν σε nightclubs, όπως το
Cotton Club και juke joints όπως τα
μπαράκια
της
Αρκετές
Memphis.
Street
Beale
στο
δισκογραφικές
εταιρείες όπως οι American Record
Corporation,
Okeh
Paramount
Εικόνα 6: Ma Rainey Ήταν η πρώτη μαύρη γυναίκα
που ηχογράφησε Blues τη δεκαετία του 1920. Η
πρώτη ηχογράφηση της οποίας, το “Crazy Blues”
πούλησε 17,000 αντίτυπα, μόνο τον πρώτο μήνα
κυκλοφορίας, ανοίγοντας διάπλατα τις πόρτες της
μουσικής βιομηχανίας και σε άλλες μαύρες
τραγουδίστριες. Είναι γνωστή και ως μητέρα των
μπλουζ.
Records
Records,
ηχογραφούν
κατά
και
άρχισαν
κόρον
να
την
Αφροαμερικάνικη μουσική.
Οι πρώτες ηχογραφήσεις της
νέας μουσικής έγιναν από τις μεγάλες
δισκογραφικές εταιρείες της εποχής.
Συνήθως,
οι
ηχογραφήσεις
περιλάμβαναν ένα άτομο το οποίο
τραγουδούσε και έπαιζε ένα όργανο για
συνοδεία,
άνθρωποι
συνήθως
των
κιθάρα.
εταιρειών
Οι
δίσκων,
ξεκίνησαν να ψάχνουν “καλλιτέχνες”
του
είδους,
διατεθειμένοι
οι
να
όποιοι
θα
ήταν
μοιραστούν
το
ταλέντο τους, ώστε να ηχογραφηθούν
τα τραγούδια τους. Αν και οι πρώτες
ηχογραφήσεις
Εικόνα 7: Bessie Smith ήταν η καλύτερα
αμειβόμενη τραγουδίστρια τη δεκαετία του 1920
33
δεκαετία
του
ξεκίνησαν
1920,
από
η
τη
πρώτη
οργανωμένη προσπάθεια καταγραφής του Delta Blues έγινε από τον John Lomax, έναν
από τους μεγαλύτερους μουσικολόγους της Αμερικής, μαζί με το γιο του Alan τη
δεκαετίας του 1940.
Όσο
μεγάλωνε
η
μουσική
“Το μπλουζ είναι ότι το γάλα για ένα μωρό, ότι
βιομηχανία, οι country blues ερμηνευτές το πνεύμα για έναν λειτουργό. Τραγουδούμε τα
έγιναν γνωστοί στην κοινότητα των μπλουζ επειδή οι καρδιές μας έχουν πληγωθεί
μαύρων. Οι πρώτες blues ηχογραφήσεις
από
τη
δεκαετία
των
και οι ψυχές μας έχουν διαταραχθεί”
Alberta Hunter
’20s
χαρακτηρίζονται από τα πιο παραδοσιακά, αγροτικά country blues και τα πιο
εξευγενισμένα της πόλεως ή αλλιώς αστικά blues8.
Τα
blues
παράδοση
είναι
ταυτόχρονα
και
προσωπική
έκφραση. Παραμένει η ίδια από
την πρώτη στιγμή ύπαρξή της και
αποτελεί την πιο αυθεντικό είδος
μουσικής στην ιστορία. Έχει την
πιο πλούσια ιστορία και τους πιο
θρυλικούς καλλιτέχνες, μαζί με
την jazz, ενώ αδιαμφισβήτητα
αποτελεί την αφετηρία για τα
Εικόνα 8: Blues μπάντα της εποχής
περισσότερα είδη της μαύρης
μουσικής.
8.
Τα αστικά blues ήταν πιο κωδικοποιημένα και πολύπλοκα, αφού ο ερμηνευτής δεν απευθυνόταν
στη μικρή τοπική κοινότητά του, αλλά σε ένα μεγαλύτερο και ποικιλόμορφο κοινό με πολλά
διαφορετικά γούστα
34
2.4 Η POP ΜΟΥΣΙΚΗ
2.4.1. Ορισμός
Με αυτό τον όρο χαρακτηρίζονται
ελαφριές
μορφές
ξένης
μουσικής,
ή
αντίστοιχες ελληνικές δημιουργίες πάνω στα
ίδια πρότυπα ρυθμού και μελωδίας1. Ο όρος
ποπ προέρχεται από τον αγγλικό όρο popular,
που σημαίνει δημοφιλής. Είναι η μοντέρνα
εμπορική μουσική που προορίζεται για το
νεανικό, κυρίως, κοινό και χαρακτηρίζεται
από απλές μελωδίες, σε συνδυασμό με
έντονο ρυθμό. Επίσης, κάποια από τα πιο κοινά θέματα στα οποία αναφέρεται η ποπ
μουσική είναι τα συναισθήματα και η ρομαντική αγάπη. Τα κύρια μουσικά όργανα που
χρησιμοποιούνται είναι η κλασική κιθάρα, η ηλεκτρική κιθάρα, το αρμόνιο και τα ντραμς.
Το λεξικό της Οξφόρδης, της μουσικής δηλώνει πως η ποπ μουσική σήμαινε ένα
είδος μουσικής που ήταν ελκυστική σε μεγάλο κοινό. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950,
ωστόσο, η ποπ είχε την ειδική έννοια της μη-κλασικής μουσικής , και συνήθως κομμάτια
τέτοιας μουσικής εκτελούνταν από καλλιτέχνες όπως οι Beatles, οι Rolling Stones, ABBA,
κλπ.
1.
Η ελληνική ποπ μουσική δεν θα πρέπει να συγχέεται με την αντίστοιχη ελληνική λαϊκή μουσική
σκηνή.
2.
Η ποπ μουσική χαρακτηρίζεται εμπορική, διότι στοχεύει στο οικονομικό κέρδος μέσα από την
προβολή και προώθηση εύπεπτων τραγουδιών, τα οποία απευθύνονται σε μια μεγάλη μάζα
ανθρώπων.
35
2.4.2. Ιστορία και προέλευση της ποπ μουσικής
Από ιστορικές καταγραφές γνωρίζουμε ότι ο όρος ποπ μουσική χρησιμοποιήθηκε
για πρώτη φορά το 1926, με την έννοια του ενός κομματιού
μουσικής «που έχει
απήχηση». Η ποπ μουσική γεννήθηκε στο Λονδίνο3 τη δεκαετία του '50, κυρίως χάρη στις
προσπάθειες
του
Richard
Hamilton.
Η
ονομασία Pop Art αποδίδεται στον Βρετανό
κριτικό τέχνης Lawrence Alloway, ο οποίος
χρησιμοποίησε τον όρο για πρώτη φορά
το 1958 αλλά καθιερώθηκε μερικά χρόνια
αργότερα και συγκεκριμένα στη δεκαετία του
'60, περίοδος που η pοp Αrt γνώρισε και την
μεγαλύτερη απήχηση, και ως είδος μουσικής
αλλά και σαν ολόκληρο καλλιτεχνικό κίνημα.
Εικόνα 1: Richard Hamilton
Πρωτεργάτης της ποπ αρτ
Μέχρι τότε, συχνά οι Ποπ Αρτ καλλιτέχνες
αποκαλούνταν και Νεο-Νταντά, με αναφορά
στο κίνημα του Ντανταϊσμού. Από αρκετούς
ο Ντανταϊσμός θεωρείται πρόδρομος της Ποπ
Αρτ και σίγουρα αποτέλεσε ισχυρή επιρροή.
Τα δύο κινήματα συνδέονται μεταξύ τους,
κυρίως
μέσω
προκαλέσουν
της
κοινής
διάθεσης
να
και
να
ανυψώσουν
το
καθημερινό και συνηθισμένο στη θέση του
αντικειμένου της τέχνης.
Εικόνα 2: Lawrence Alloway
Ιδρυτής του όρου της ποπ αρτ
3.
Είναι ένα είδος επηρεασμένο απ το rock and roll και τα νέα στυλ μουσικής για τη νεολαία που
υπήρχαν τη δεκαετία του 50.
36
Στις αρχές της δεκαετίας του '60, η ποπ Αρτ
άρχισε να αναπτύσσεται κυρίως στην Αμερική. Ως
πρώτοι
Ποπ
αναγνωρίζονται
Αρτ
οι
Αμερικανοί
Jasper
Johns
καλλιτέχνες
και
Robert
Rauschenberg, ωστόσο η προσωπικότητα του Άντι
Γουόρχολ και του Ρόι Λίχτενσταϊν είναι που θα
δώσουν τη μεγαλύτερη ώθηση στην Ποπ Αρτ. Αν και
η Βρετανία αποτελεί τον τόπο γέννησης της Ποπ Αρτ,
Εικόνα 3: Jasper Johns
στην Αμερική γνωρίζει πραγματική έξαρση, γεγονός
που ευνοείται και από την οικονομική ευρωστία4 της
Αμερικής.
Γενικότερα,
εκείνη
την
εποχή
η
αμερικάνικη τέχνη, ιδίως τα κινήματα της Ποπ και της
Οπ αρτ επηρεάστηκαν βαθιά από την εικονογραφία
των κόμικς.5
Εικόνα 4: Robert Rauschenberg
Εικόνα 5: Ρόι Λίχτενσταϊν
Εικόνα 6: Άντι Γουόρχολ
4.
Ευρωστία: ζωντάνια, άνεση, (οικονομική) δύναμη
5.
Αλεξάνδρα Στράτου, 2009, Έκφραση Έθεση Β’ Λυκείου, Εκδόσεις Σαββάλας, Κεφάλαιο 1ο,
σελίδα:83
37
2.4.3. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποπ
Πολλά είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά του μουσικού αυτού είδους, τα οποία
κάνουν την ποπ μουσική να διαφέρει αισθητά από τα υπόλοιπα είδη μουσικής. Αρχικά, η
ποπ αποτελεί ελκυστική μουσική για το ευρύ κοινό, και όχι μόνο για κάποια συγκεκριμένη
κουλτούρα ή κάποια ιδεολογία. Στην ποπ δίνεται έμφαση στην ποιότητα της κατασκευής
της και όχι στις τυπικές "καλλιτεχνικές" ιδιότητες. Επίσης, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή και
έμφαση στην καταγραφή της , στην παραγωγή και την τεχνολογία, αλλά και στην απόδοση
σε ζωντανές παραστάσεις, διότι απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό στο οποίο και πρέπει να
αρέσει. Ακόμη, η ποπ έχει μια τάση στο να αντανακλώνται οι υφιστάμενες τάσεις παρά οι
προοδευτικές εξελίξεις ενώ παράλληλα η ποπ μουσική έχει ως στόχο να ενθαρρύνει το
χορό, αφού πολλές φορές χρησιμοποιείται σε ζωντανή απόδοση.
Το κύριο μέσο της ποπ μουσικής είναι το τραγούδι, διαρκεί δύο και μισή και
τρεισήμισι λεπτά
συνήθως χαρακτηρίζεται από ένα συνεχές
και αισθητό ρυθμικό
στοιχείο, ένα ύφος με μια απλή παραδοσιακή δομή. Το beat και οι μελωδίες έχουν την
τάση να είναι άπλες , με περιορισμένη αρμονική συνοδεία οργάνων. Οι στίχοι των
σύγχρονων ποπ τραγουδιών συνήθως επικεντρώνονται σε απλά θέματα . Συχνά στην
αγάπη και σε ρομαντικές σχέσεις, αν και υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις.
Σημαντικά όργανα για την αναπαραγωγή της ποπ μουσικής αποτελούν η
ακουστική κιθάρα ,το ηλεκτρικό μπάσο. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η συμβολή ενός
συνθεσάιζερ και ενός δειγματολήπτη. Ακόμη, η χρήση των πλήκτρων καθίσταται
αναγκαία. Τέλος, τα ντράμς ηλεκτρικά και μη αποτελούν σημαντικά όργανα για τη
παραγωγή ενός τέτοιου είδους μουσικής. Λόγω του μεγάλου κοινού που απευθύνεται η
ποπ μουσική μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μια μορφή μαζικής κουλτούρας, κυρίως για
τον πολύ έντονο κερδοσκοπικό και εμπορευματοποιημένο χαρακτήρα της,
6.
Δειγματολήπτης: είδος μουσικής κονσόλας
38
Η ποπ μουσική: μια «σύγχρονη» αυταπάτη
Η μουσική βιομηχανία δεν έκρυψε ποτέ την αγωνία της για το καινούργιο. Κάθε νέα
μπάντα, κάθε νέα κυκλοφορία άλμπουμ, συντηρεί, με ποικίλους τρόπους, την παλιά
υπόσχεση του μοντερνισμού για το καινούργιο και τη ρήξη με το παρελθόν. Ακόμα και
σήμερα, όμως, που η τεχνολογία έχει πολλαπλασιάσει την ψευδαίσθηση της αδιάκοπης
εξέλιξης, με τις πληροφορίες να ανανεώνονται, ανά δευτερόλεπτο, πριν καταναλωθούν,
υπάρχει περιθώριο για πιο νηφάλιες προσεγγίσεις της πραγματικότητας. Η ενδιαφέρουσα
έρευνα που δημοσιεύει το επιστημονικό περιοδικό Nature, με αντικείμενό της την εξέλιξη
της δυτικής ποπ μουσικής, αποκαλύπτει ότι η πραγματική ανανέωση του μουσικού είδους
είναι πολύ μικρότερη από αυτή που φανταζόμαστε. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα
δημοφιλή είδη μουσικής δεν έκαναν θεαματικά άλματα και εξέλιξης τα τελευταία 50
χρόνια. Πώς έφτασαν σε αυτό το συμπέρασμα και σε ποια στοιχεία βασίστηκε η έρευνά
τους;
Ακόμα κι αν η αντίληψή σας περί νέου είναι διαφορετική από εκείνη των ερευνητών, τα
συμπεράσματά τους έχουν αρκετό ενδιαφέρον. Με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας, που
επιτρέπει πια την επεξεργασία και την ανάλυση χιλιάδων πληροφοριών, μελέτησαν γύρω
στις 500.000 ηχογραφήσεις που έγιναν από το 1955 μέχρι το 2010. Ανάμεσά τους τα
δημοφιλέστερα είδη μουσικής: η ποπ, η ροκ, το hip hop, το heavy metal και η
ηλεκτρονική μουσική. Η έρευνά τους στα μουσικά είδη εξέτασε τα μοτίβα, την
περιοδικότητα ή τις μεταβολές κάποιων στοιχείων - πολλά από αυτά είναι δάνεια από την
κλασική μουσική παράδοση - και τον τρόπο δόμησής τους. Η μελέτη τέτοιου είδους
πληροφοριών ανοίγει το δρόμο για να ερευνηθεί διεξοδικότερα η οργάνωση, η δομή και η
δυναμική της μουσικής, γεγονός που θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε καλύτερα, όχι
μόνο τον μαγικό κόσμο της μουσικής αλλά και τον ανθρώπινο πολιτισμό. Οι πιο
εντυπωσιακές, πάντως, αλλαγές που εντοπίστηκαν από τους ερευνητές και αφορούν την
εξέλιξη των μουσικών ειδών συνδέονται με την περιστολή των μεταβολών του τονικού
ύψους, την ομογενοποίηση της ηχοχρωματικής παλέτας και την ενδυνάμωση της έντασης
του ήχου. Αν θεωρήσουμε, λοιπόν, ότι τα παραπάνω είναι τα νέα χαρακτηριστικά της ποπ
μουσικής, μια παλιά μελωδία θα μπορούσε κάλλιστα να ακουστεί φρέσκια και σύγχρονη,
αν αποτελείτο από απλές αρμονικές προόδους, αλλάζαμε την ενορχήστρωση της, και
αυξάναμε τη μέση ένταση του ήχου της.
7.
Ομογενοποίηση: δημιουργία ενός ομογενούς μέσου, δηλαδή μιας μουσικής που θα έχει κοινές
ιδιότητες σε όλη την έκτασή της
39
2.5 Η R&B ΜΟΥΣΙΚΗ
2.5.1. Ορισμός
Το Rhythm and blues, συχνά ως σύντμηση R&B, είναι ένα δημοφιλές είδος
αφροαμερικάνικης
μουσικής
που
ανάγεται
στη δεκαετία του
1940. Ο όρος
χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τις δισκογραφικές εταιρίες για να περιγράψει ηχογραφήσεις
που απευθύνονταν στο αστικό αφροαμερικανικό αγοραστικό
κοινό. Το 1930 αντικατέστησε τον ρατσιτσικό Όρο 'Race
Music'. Το όνομα προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων
Rhythm & Blues…τον δημιούργησε ο Jerry
Wexler to 1948 για λόγους marketing στην
Αμερική. Αργότερα ο συγγραφέας και
παραγωγός Robert Palmer καθορίζει ότι
οποιαδήποτε
μουσική
γράφεται
για
μαύρους ή γράφεται από μαύρους να λέγεται RnB.
2.5.2. Ιστορική αναδρομή
Ένα είδος που δημιουργήθηκε το 1940 και 1950
από Αφροαμερικάνους και φτάνει μέχρι και τις μέρες μας.
Η r&b μουσική γεννήθηκε, κυρίως, για την μετανάστευση
των αφροαμερικανών στις αστικές περιοχές του Σικάγο,
του Ντιτρόιτ, του Λος Άντζελες και άλλων πόλεων γύρω
στο 1930. Το Rhythm and Blues έχει τις ρίζες του στα δύο
σημαντικά προγενέστερα είδη της μουσικής, τη Jazz και τη
Blues, που άκμασαν κυρίως την δεκαετία του 30’.
40
Όμως
όσο
τα
χρόνια
περνούσαν
οι
ήχοι
προσαρμόζονταν στα θέλω της κάθε εποχής. Οι μπάντες
που έπαιζαν μαύρη μουσική συνήθως αποτελούνταν από
πιάνο – μια ή δυο κιθάρες – μπάσο – ντραμς και σαξόφωνο.
Επίσης, υπήρχαν και δεύτερες φωνές, για να δίνουν μια
άλλη αίσθηση σε μερικά σημεία των κομματιών.
Ωστόσο η R&B έχει εξελιχθεί από την πρώτη της
εμφάνιση.
Στο
παρελθόν
η
μουσική
αυτή
χρησιμοποιούνταν για την επισήμανση των Blues αλλά όσο
περνούσαν τα χρόνια εξελισσόταν όλο και περισσότερο
μέχρι που έφτασε στην σημερινή της μορφή. Μέχρι το
1970’s η Rnb έχει επηρεασμούς από boogie, soul, funk και jazz ρυθμούς. Όλα τα τοπ 5
ήταν γεμάτα από κομμάτια rhythm and blues με αποτέλεσμα να επηρεάσει πολλά
συγκροτήματα στα 60’s. Τέλος η rhythm and blues βάζει τα θεμέλια για την garage rock
και επηρεάζει πολύ έντονα την ανάπτυξη της ska μουσικής στην Jamaica. Απ’ την
δεκαετία του 70 και μετά η RnB σκεπάζει την soul – funk και την disco με πάρα πολλές
επιτυχίες που ακούγονται μέχρι και σήμερα.
Από το 2000 και έπειτα έχουμε την contemporary RnB που είναι η rhythm & blues
του σήμερα με ήχο προσαρμοσμένο στα τωρινά δεδομένα χωρίς όμως να χάνει τα soulfunk στοιχεία της. όλη η ιστορία της RnB τη δεκαετία του 80 γέννησε μερικά από τα
μεγαλύτερα αστέρια της RnB. Έτσι, τα γεγονότα και οι καλλιτέχνες είναι πάρα πολλοί από
την δεκαετία του 70 και μετά.
Γενικότερα, η RnB μουσική περιελάμβανε το χορευτικό στυλ του Μέμφις και του
Σικάγου, καθώς και το μπλουζ της Δυτικής Ακτής, επηρεασμένο από την τζαζ. Το 1940
από την ανάγκη για διασκέδαση προέκυψε το χορευτικό R&B, που έχει το χορευτικό στυλ
του σουίνγκ και το ρυθμό του Boogie-woogie. Ξεχωρίζουν οι τραγουδιστές, ενώ η
ορχήστρα αποτελείται από πνευστά, κυρίως σαξόφωνο.
41
2.6 Η HIP HOP ΜΟΥΣΙΚΗ
2.6.1. Ορισμός
Το Hip – Hop ξεκίνησε ως περιθωριακή αφροαμερικανική κουλτούρα που
ξεπήδησε από τα γκέτο1 των μεγαλουπόλεων της βορείου Αμερικής τη δεκαετία του 1970.
Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε γραπτά ο όρος hip hop ήταν στην εφημερίδα "The
Village Voice" από τον Steven Hager. Ωστόσο, δεν μπορεί να δοθεί ένας συγκεκριμένος
ορισμός για αυτό το είδος διότι, το Χιπ χοπ δεν είναι ένα είδος μουσικής ή ένα είδος
χορού, αλλά μία κουλτούρα που αποτελείται από 5 στοιχεία:
1.Ραπ (Ο στίχος)
2.Μπρέικ Ντανς (O χορός)
3.Μc -Master Of Ceremonies- (Ο τραγουδιστής)
4.DJ (Η μουσική)
5.Γκράφιτι (Η εικόνα)
Παρακάτω αναλύονται ξεχωριστά οι παραπάνω έννοιες, οι οποίες αποτελούν όλες μαζί, σε
συνδυασμό, τον όρο χιπ χοπ.
1.Ραπ (Ο στίχος)
Πρόκειται για είδος που δίνει έμφαση στους στίχους (ρίμες) και στο περιεχόμενο
αυτών και η μουσική συνήθως είναι συνοδευτική και δευτερεύουσας μέριμνας. Οι στίχοι
είναι αυτοσχέδιοι αποτυπωμένοι στην καθημερινή έκφραση αλλά επεξεργασμένοι στις
1.
Γκέτο: τόπος, συνοικία, όπου ομάδες προσώπων ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας
42
παραγωγές, δεν τραγουδιούνται, αλλά απαγγέλλονται με ιδιαίτερο, ρυθμικό, τρόπο ενώ η
μουσική δανείζεται στοιχεία από τη soul, τη τζαζ όσο και από άλλα ποικίλα μουσικά
ρεύματα. Οι στίχοι, οι οποίοι έχουν μεγάλη έκταση και ποσότητα, εκφράζουν κατά κανόνα
καθημερινά βιώματα και εμπειρίες, ενώ σε τραγούδια ορισμένων καλλιτεχνών αποκτούν
πολιτική προέκταση, κατά κύριο λόγο ανατρεπτική, ρηξικέλευθη2 όσο και καυστική, αφού
πηγή της μουσικής αυτής είναι τα γκέτο των περιθωριοποιημένων μαύρων των Ηνωμένων
Πολιτειών ενώ δεν απουσιάζει η λυρικότητα και η ποιητική πνοή από ορισμένους
καλλιτέχνες και συγκροτήματα. Τέλος, η λέξη RAP4 φαίνεται πως αποτελεί επίσης
ακροστιχίδα της φράσης Rhythmic American Poetry.
2. Μπρέικ Ντανς (O χορός)
Το
Μπρέικ
ντανς
(Break Dance) είναι είδος
χορού. Οι πρώτοι
(breakdancing),
B-boys
χορευτές
Μπρέικ
ντανς, εμφανίστηκαν το 1973. Το
μπρέικ ντανς ήρθε ως δια μαγείας και
έλυνε
τις
συμμοριών.
διαφορές
μεταξύ
Έτσι,
καταλαβαίνουμε ότι οι περιθωριοποιημένοι
άνθρωποι σε
υποβαθμισμένες περιοχές το μόνο που μπορούσε να τους ενώσει και να τους εντάξει στο
σύνολο της κοινωνίας, μακριά από λανθασμένες συμπεριφορές και κακές πράξεις, ήταν
ένας τρόπος έκφρασης. Αυτό το ρόλο έπαιξε το μπρέικ ντανς.
2.
Ρηξικέλευθος: ο τολμηρός, αυτός που επιχειρεί κάτι νέο με τόλμη, ο προοδευτικός, ο νεωτεριστής
3.
Δεν φτιάχτηκε γι' αυτό το λόγο απλά χρησιμοποιήθηκε ως μέσο διαχωρισμού
4.
rap: χτυπώ. Χτυπητός τρόπος ομιλίας
43
3.Μc -Master Of Ceremonies- (Ο τραγουδιστής)
Το MCing (MC = Master Of Ceremonies) άρχισε το '75-'78 όταν ένας Dj συνέδεσε
το μικρόφωνο στον μίκτη του και άρχισε να λέει διάφορους στίχους, σαν σλόγκαν, για να
εμψυχώσει τους B-boys. Έτσι ξεκίνησαν οι πρώτοι MC's το '79-'85. Έπαιρναν το
μικρόφωνο και μιλούσαν για την προσωπική τους ζωή, για διάφορα προβλήματα της
κοινωνίας, καθώς και για θέματα, όπως οι προσωπικές τους σχέσεις, το χιούμορ και άλλα.
Αυτό που έκανε διαφορετική την Ραπ και το Mcing, εν τέλει, καθώς και ολόκληρη την Χιπ
χοπ κουλτούρα, είναι ότι δεν χρειάζεται να έχεις τελειώσει κάποια σχολή για να χορέψεις,
να τραγουδήσεις, να ζωγραφίσεις ή να παίξεις μουσική. Το έκανες επειδή το ένιωθες και
για να περάσεις το δικό σου μήνυμα, με όποιον τρόπο εσύ ήθελες.
4. DJ (Η μουσική)
Το DJing δημιουργήθηκε το 1975-1978
και χρησιμοποιήθηκε στην αρχή για να έχουν
ρυθμό οι B-Boy και μετά για να απαγγέλλονται
πάνω στο ρυθμό των μπιτ τους, οι στίχοι τους
από τους ράπερ. Ο πρώτος DJ ήταν ο Kool
Herc: με την απομόνωση κομματιών από
διάφορους δίσκους και την ανάμιξή τους
δημιούργησε τον ήχο του Χιπ-Χοπ. Αργότερα,
η δεύτερη γενιά των Hip-Hop DJ και οι
μετέπειτα γενιές με πολλές καινοτομίες όπως η
Εικόνα 1: Kool Herc
μίξη δύο τραγουδιών σε ένα έφτασε τους DJ σε αυτό που είναι σήμερα. Οι DJ ήταν τα
αστέρια του Χιπ-Χοπ τα πρώτα χρόνια αλλά από το 1978 και μετά τα φώτα έκλεψαν οι
MC.
44
5. Γκράφιτι (Η εικόνα)
Το Γκράφιτι ενσωματώθηκε στο Χιπ χοπ
ως ένα από τα στοιχεία του στα τέλη του '60,
όταν ένας Ελληνοαμερικάνος, που έκανε τον
διανομέα πίτσας έγραφε όπου πήγαινε το
ψευδώνυμο του και τον αριθμό της οδού όπου
έμενε (TAKI 183). Έτσι γεννήθηκε η σύγχρονη
μορφή του Γκράφιτι. Από τότε μεταφέρθηκε σε
κάθε γωνιά του πλανήτη, από την Βραζιλία
Εικόνα 2: Ένα σπρέι χρώματος
μέχρι το Ιράν, και έγινε ένας τρόπος έκφρασης
του καλλιτέχνη κατά της πολιτικής ή για
διάφορους άλλους σκοπούς. Το Γκράφιτι γεμίζει
το αστικό γκρίζο με ένα χρώμα της ψυχής, που
γεννιέται εκείνη τη στιγμή στο μυαλό του
καλλιτέχνη και από τη καρδιά του μεταφέρεται
στο χέρι του, που κρατάει το σπρέι. Το γκράφιτι
σε κάνει να νιώθεις πιο απελευθερωμένος και να
εκφράζεσαι μέσα από αυτές τις δημιουργίες που
Εικόνα 3: Φωτογραφία από ζωγραφιές
graffiti στην αυλή του γαλλικού
ο
Ινστιτούτου Αθηνών. (απέσπασε 1
πανελλήνιο βραβείο φωτογραφίας)
πραγματοποιείς. Το γκράφιτι είναι μία ξεχωριστή εμπειρία, παρά το γεγονός ότι
αντιμετωπίζεται ως βανδαλισμός και αναρχικός τρόπος έκφρασης, ο οποίος ομορφαίνει
τους τοίχους και τους δίνει μία νέα ζωντάνια. Γενικά, το γκράφιτι εκφράζει κάθε νέο στη
σημερινή εποχή.
2.6.2. Οι απαρχές της χιπ χοπ μουσικής
Το Χιπ χοπ αναπτύχθηκε σε υποβαθμισμένες περιοχές των ΗΠΑ, όπως το Μπρονξ
στη Νέα Υόρκη και σε άλλες μεγάλες πόλεις, όπου υπήρχε μεγάλη ανεργία και φτώχεια.
Τα 5 στοιχεία δεν αναπτύχθηκαν την ίδια χρονική στιγμή αλλά σε διαφορετικές χρονικές
περιόδους. Οι ρίζες του ανάγονται στην δεκαετία του '70, όταν άρχισαν τα πρώτα δειλά
45
βήματα στην hip hop. Ο χορός Hip-hop εξελίχθηκε τη δεκαετία του '70 παράλληλα με τη
μουσική Hip-hop και -όσο παράδοξο κι αν φαίνεται- με την Jazz μουσική του δρόμου. Το
hip hop ως μουσικό είδος, θεωρείται ότι δημιουργήθηκε στο Μπρονξ από έναν
Τζαμαϊκανό DJ με το όνομα Kool Herc. Το στιλ του Herc ως DJ ήταν η προσθήκη στίχων
με ομοιοκαταληξία πάνω στην μουσική. Ο Τζαμαϊκανός DJ, όταν έπαιζε μουσική σε
πάρτι, ράπαρε πάνω στον ρυθμό της μουσικής, την οποία συχνά εμπλούτιζε
χρησιμοποιώντας και χρηστικά αντικείμενα του σπιτιού. Σύντομα, μιμητές του Herc
εμφανίστηκαν
και
σε
άλλες
περιοχές
της
Αμερικής και μέσω αυτών, το hip hop διαδόθηκε
σε όλο τον κόσμο, αποκτώντας εκατομ. οπαδούς.
Επίσης, φαίνεται πως οι ρίζες της Hip – Hop
μουσικής βρίσκονται στους Γκριο της Δυτικής
Αφρικής, ενώ διαθέτει επίσης αμερικανικές
μπλουζ και τζαζ επιρροές. Το Hip – Hop ταξίδεψε
κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970, στην
Ευρώπη και λίγο αργότερα στην Ελλάδα, μέσω
του κινηματογράφου και του MTV.
2.6.3. Η ελληνική Hip-Hop
Από τα πρώτα του βήματα μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κάποιος συναυλιακός χώρος ή
κλάμπ που να στεγάσει αποκλειστικά το ελληνικό χιπ – χοπ. Οι χιπ χόπερς μαζεύονταν σε
πάρκα και πλατείες. Αρκούσε ένας τοίχος για graffiti και χώρος ελεύθερος για breakdance.
Το ελληνικό χιπ χοπ, φαίνεται πως ιδιαίτερα στα πρώτα του βήματα, αποτέλεσε την
απόλυτη μουσική του δρόμου. Βέβαια από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα το Αν club,
το Ρόδον: Live αλλά και άλλοι χώροι έχουν φιλοξενήσει πολλές χιπ χοπ συναυλίες χωρίς
όμως να θεωρούνται χιπ χοπ κλαμπ.
46
Εκτός
από
τους
FF.C.
που
συναντήθηκαν το 1987, τα άλλα γνωστά
συγκροτήματα του χώρου είναι οι Active
Member , Going Through , Terror ex
Crew , Ημισκούμπρια, Νέβμα , Ζωντανοί
νεκροί , Razastarr , Άλφα Γάμα κ.ά.
δημιουργήθηκαν μετά την είσοδο της
δεκαετίας του 1990. Τα περισσότερα από
Εικόνα 4: το συγκρότημα FF.C.
αυτά συνεχίζουν τη δράση τους μέχρι
σήμερα.
Νεότερα
γκρουπ
που
την
δουλειά τους επιμελήθηκαν οι Active
Member είναι οι Βαβυλώνα , Antiterra ,
Παράξενοι Ταξιδιώτες κ.ά.
Οι στίχοι στο Χιπ Χοπ είναι μια
εξαιρετικά
κείμενα
Εικόνα 5: το συγκρότημα Active Member
σημαντική
των
υπόθεση.
τραγουδιών
Τα
είναι
μακροσκελή. Ιδιαίτερα στο ελληνικό χιπ
χοπ πολύ συχνά η θεματολογία κινείται
γύρω από κοινωνικά και πολιτικά θέματα
με μια εμφανή διάθεση για αμφισβήτηση
και επανάσταση. Αυτό ίσως να οφείλεται
στο γεγονός ότι το ελληνικό χιπ χοπ
ιδιαίτερα την δεκαετία του 1990 δεν
έγινε τόσο εμπορικό, ώστε οφείλει να
υιοθετήσει
και
μια
πιο
εμπορική
θεματολογία . Τα τελευταία χρόνια
Εικόνα 6: το συγκρότημα Going Through
γίνεται από τα συγκροτήματα μια στροφή
που περιλαμβάνει συνεργασίες με λαϊκούς καλλιτέχνες της πίστας και θεματολογία που
σχετίζεται με την ερωτική απιστία, το χρήμα κ.ά. Τέλος, το χιπ χοπ εξελίχθηκε σε
47
παγκόσμιο φαινόμενο, αφού πλέον συναντάται από την Αλβανία και την Παλαιστίνη έως
την Ινδία και τη Νότιο Αφρική, ξεπερνώντας ακόμη και τον ατλαντικό αλλά και τον
Ειρηνικό ωκεανό. Η πρόκληση της συνεργασίας με μουσικούς από διαφορετικές
κουλτούρες δεν άφησε αδιάφορους τους έλληνες χιπ χόπερς.
Αιτία άνθισης της χιπ χοπ
Για πολλά χρόνια η κουλτούρα και ορολογία της hip-hop συνδέθηκε με την αφρικανικοαμερικανική κουλτούρα του δρόμου και την μουσικοποιημένη διάλεκτο της αφρικάνικης
διασποράς. Ωστόσο, σήμερα η hip-hop ως ταυτόχρονα τοπική και παγκόσμια μορφή,
ξεπερνάει τα όρια της αφρικανικο-αμερικανικής της κληρονομιάς.Σε αυτό το πλαίσιο, οι
ορισμοί και η αυθεντικότητα της hip-hop διαρκώς επαναπροσδιορίζονται, ανάλογα με τις
διαφορετικές ομάδες που την οικειοποιούνται σε όλο τον κόσμο, προσθέτοντας σε αυτή
καινούργια στοιχεία, περιεχόμενα και νοήματα. Έτσι και στην Ελλάδα, οι κοινωνικές
ομάδες που διεκδικούν μια τέτοια ταυτότητα διαφοροποιούνται, κυρίως ως προς το ζήτημα
του τι συνιστά «σοβαρή» και «αυθεντική» hip-hop.
Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας παρατηρείται μια αυξανόμενη οικειοποίηση των χορών hiphop γεγονός που συνδέεται με τις ταχύρρυθμες συνθήκες αστικοποίησης, τις γεωγραφικές
αλλαγές, τους αποικισμούς και τοπικισμούς της πόλης, την ευρεία αποδοχή της κουλτούρας
του δρόμου από τους νέους και την έντονη μεταναστευτική ροή. Εκτός αυτών, η hip-hop
από μόνη της κουβαλάει μια μακρά ιστορία ανατροπών και αντισυμβατικότητας, μια ουσία
επαναστατικότητας, που βρίσκει γόνιμο έδαφος στην οικονομική, πολιτική και ηθική κρίση
της εποχής μας.
48
2.7 Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΕΚΝΟ
2.7.1. Ορισμός
Η Techno είναι μια μορφή ηλεκτρονικής μουσικής που προέκυψε στα μέσα της
δεκαετίας του 80’
και αναφέρεται πρώτιστα1 σε ένα ιδιαίτερο ύφος που αναπτύχθηκε
στην περιοχή του Ντητρόιτ και στη συνέχεια υιοθετήθηκε από πολλούς ευρωπαϊκούς
παραγωγούς. "Techno" είναι επίσης ένας άτυπος και παραπλανητικός όρος που
χρησιμοποιείται συχνά στη Βόρεια Αμερική, και ίσως και αλλού, με τον οποίο
περιγράφονται όλες οι μορφές της ηλεκτρονικής μουσικής και χορού.
2.7.2. Ιστορία της τέκνο
Τα αρχικά
σχέδια
για την techno
αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας
του 1980 στο Μπελβίλ,
του Michigan, ένα
προάστιο του Ντιτρόιτ από τους Juan Atkins,
Kevin Saunderson, Derrick May High Μπελβίλ,
με την προσθήκη των Eddie Fowlkes, Blake
Baxter και James Pennington. Με το κλείσιμο
της
δεκαετίας
του
1980,
οι
πρωτοπόροι
κυκλοφορήσει υλικό σε διάφορες μορφές.
Εικόνα 1: Το ηλεκτρονικό ντραμς
Υπήρχαν, επίσης, μια σειρά από κοινές επιτυχίες , το πιο εμπορικά επιτυχημένο εκ των
οποίων ήταν ομάδα Inner City του Kevin Saunderson, η οποία συνεργαστηκε με τους
Atkins, Φορεστ , και τον Paris Grey, αλλά
Pennington και Arthur Φόρεστ .
1.
Πρώτιστα: αρχικά
49
και με
τους συναδέλφους DJ James
2.7.3. Τα χαρακτηριστικά της τέκνο
Στιλιστικά, techno είναι γενικά επαναληπτική οργανική μουσική που παράγεται για
χρήση σε συνεχή DJ set . Ο ρυθμός τείνει να κυμαίνεται μεταξύ περίπου 120 παλμούς ανά
λεπτό και 150 bpm, ανάλογα με το ύφος της. Η δημιουργική χρήση οργάνων, όπως τα
ντραμς ,
τα synthesizers, , θεωρούνται
ως
σημαντικές πτυχες της αισθητικής της μουσικής.
Πολλοί
παραγωγοί
ηλεκτρονικες
χρησιμοποιούν
μουσικες
συσκευες
ρετρό
για
να
δημιουργήσουν
ένα αυθεντικό techno ήχο.οι
μηχανές ντραμς
από τη δεκαετία του 1980.
Μουσική δημοσιογράφοι και θαυμαστές της
techno κάνουν γενικά επιλεκτική χρήση τους του
όρου της. Έτσι, μπορεί να γίνει σαφής διάκρισή
Εικόνα 2: Το συνθεσάιζερ
ανάμεσα σε άλλα στυλ, όπως την tech house και trance. H "Techno" συχνά συγχέεται με
γενικευμένες περιγραφές, όπως η ηλεκτρονική μουσική και ηλεκτρονικής χορευτικής
μουσικής. Σημαντικό ρόλο στη μουσικη αυτή παίζει το συνθεσάιζερ. Εξίσου σημαντικό
ρόλο έχει η ύπαρξη ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή όσο και τα ντραμς και το ηλεκτρικό
πιάνο. Τέλος, μεγάλη είναι και η συμβολή ενός σεκουένσερ2.
Εικόνα 3: Ο DJ TIESTO
2.
Εικόνα 4: O Steve Bug
Σεκουένσερ: όργανο που ρυθμίζει την συχνότητα του ήχου (sequence)
50
2.8 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Ένα από τα πιο αναγνωρισμένα μουσικά είδη τον τελευταίο καιρό είναι η
ηλεκτρονική
μουσική,
η
οποία
ξεκίνησε το 1960, μαζί με τη
γέννηση του πρώτου ηλεκτρονικού
synthesizer.
Ο
ηλεκτρονικής
πρωτοπόρος
μουσικής,
ήταν
της
ο
Jean-Michael Jarre, o οποίος ήταν
και ο πρώτος που έπαιξε στην Όπερα
του Παρισιού με ήχους Ελέκτρο σε
συνδυασμό
πρώτος
Κλασσικής. Ήταν
που
ηλεκτρονική
συνδύασε
μουσική
με
ο
την
την
Κλασική και έγινε γνωστός κυρίως
από
τα
πρωτότυπα
φαντασμαγορικά
σόου
αλλά
και
ανά
τον
Εικόνα 1: Jean-Michael Jarre Το πρώτο του άλμπουμ
ήταν το 1976 με τίτλο Oxygène και έχει πουλήσει πάνω
απο 80 εκατομύρια άλμπουμ και σινγκλ παγκοσμίως ενώ
το 2000 έβγαλε το άλμπουμ Métamorphoses το πρώτο
με vocals (φωνητικά). Βραβευμένος και αναγνωρισμένος
ανα το κόσμο εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να εμπνέει
νέους καλλιτέχνες και να κλέβει τις εντυπώσεις. Ένα
κομμάτι που διακρίθηκε και παρέμεινε ανεξίτηλο στα
χρόνια είναι το Magnetic Fields.
κόσμο.
Το 1964 ο Robert Moog προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα και έγινε ο πρώτος, ο
οποίος χρησιμοποίησε το πρώτο αναλογικό synthesizer και αναμφίβολα έδωσε το βήμα για
την εξέλιξη του κινήματος. Η electronica θεωρείται μία από τις πρώτες μορφές που έδωσε
ροή στο είδος και χρησιμοποίησε κυρίως μελωδικούς αλλά και αρμονικούς ήχους που
1.
Πρόκειται για τα synthesizers που δεν χρησιμοποιούν καθόλου ψηφιακή επεξεργασία σήματος
(ψηφιακά σήματα αναλύονται σε 0 και 1) αλλά λειτουργούν αποκλειστικά με εξειδικευμένο
χειρισμό τάσεων ρεύματος
51
αγγίζουν τα όρια της dance.
Με την πάροδο του χρόνου, τα
είδη
της
ηλεκτρονικής
μουσικής
διασπάστηκαν σε διάφορες γκάμες,
όπως techno, house, acid jazz, trance,
drum n bass. O κάθε μουσικός ή dj
άρχισε να ξεχωρίζει το είδος με βάση
την ένταση αλλά και το πόσο βαθύς
είναι ο ήχος. Η techno βοήθησε να
εξελιχθεί το κίνημα ακόμα παραπάνω,
Εικόνα 2: Robert Moog
στα χέρια των καλύτερων djs, οι οποίοι
έβαλαν τη δική τους πινελιά, με τις δημιουργίες τους.
Από το 1970 και μετά άλλαξαν πολλά. Οι Γερμανοί Kraftwerk άρχισαν την πορεία
τους
κάνοντας
συνδυασμούς
διαφόρων
στυλ, remixes με hip-hop αλλά και
πραγματοποιώντας συνεργασίες με διάφορους μουσικούς. Ταυτόχρονα, στην άλλη γωνία
της γης, στην Jamaica, πολλοί καλλιτέχνες άρχισαν εκείνη την περίοδο σε πειραματικό
στάδιο να ασχολούνται με τα synths και να δημιουργούν ένα καινούργιο ρεύμα με την
ονομασία «sound system». Τα πάρτι τους ήταν συνήθως παράνομα, εκείνοι όμως έπαιζαν
live στον κόσμο με τα μηχανήματα τους, προσθέτοντας τις περισσότερες φορές το γνωστό
«rap».
Καθώς τα χρόνια περνούσαν, το hip hop αλλά και το rap οδήγησαν το αμερικανικό
house σε ένα από τα δημοφιλέστερα στυλ μουσικής που άρχισε να παίζεται σε πολλά
γνωστά clubs όπως το Studio 54 στην Νέα Υόρκη. H House εμφανίστηκε πρώτη φορά στο
Σικάγο και απογειώθηκε μετά το 1984. Επηρέασε και ενσωματώθηκε κυρίως στην τωρινή
mainstream pop και dance σκηνή. Αυτό το είδος δεν είναι μετεξέλιξη κάποιου πρότερου
2.
Πρότερου: προηγούμενου, αυτός που προηγείται χρονικά ή σε τάξη, ο πρωτύτερος
52
μουσικού είδους αλλά σίγουρα έχει
Πιθανή προέλευση του όρου House
επηρεαστεί από τη disco και την soul.
Όσο για την ονομασία και πως την
πήρε,
δεν
γνωρίζουμε
ακριβώς.
Αναμφίβολα, τη δεκαετία του ’80 η
house σκηνή αποτελεί ένα από τα
δημοφιλέστερα
μουσικής.
είδη
ηλεκτρονικής
[…] «Όσο για την ονομασία και πως την πήρε,
άκρη δεν βγάζουμε χρόνια τώρα. Άλλοι λένε ότι
το όνομα της το πήρε από ένα nightclub του
Σικάγο “The Warehouse” και άλλοι πως επειδή
ο καθένας την δημιουργούσε σπίτι του εξού και
το ονοματάκι. Όποια και να είναι η αλήθεια ένα
είναι σίγουρο. Η House είναι από τα
σημαντικότερα είδη και η απαρχή της
σημερινής ηλεκτρονικής μουσικής.»
Τη γενικότερη τάση ακολούθησαν και jazz πιανίστες, οι οποίοι επίσης
χρησιμοποίησαν καινούργιες μεθόδους, που οδήγησαν τη σκηνή της jazz ένα ακόμα βήμα
παραπάνω. Ακολούθησαν πολλές παραγωγές αλλά και remixes με ύφος ηλεκτρονικό,
έγιναν πολλά hits, και ο κόσμος άρχισε να
«ψάχνεται» με την ηλεκτρονική μουσική
ακόμα περισσότερο.
Τα τελευταία 20 χρόνια, με την
τεράστια εξέλιξη στα computers και τα
synths, πολλοί καλλιτέχνες, στράφηκαν στην ηλεκτρονική μουσική, και έτσι ολόκληρη η
βιομηχανία άρχισε να εξελίσσεται με γοργούς πλέον ρυθμούς. Περιοδικά, εξειδικευμένα
μουσικά σχολεία, αλλά και φεστιβάλ ήρθαν στο φως. Ο μεγάλος ανταγωνισμός που
επικρατούσε έφερε τα πάνω κάτω και πολλά ονόματα έκαναν την άνοδο τους.
Στις μέρες μας, η ηλεκτρονική μουσική δεν θα μπορούσε να μένει «υποταγμένη»
μόνο στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Κάνει το γύρο του κόσμου, επηρεάζει και επιφέρει
αλλαγές. Καλλιτέχνες και μπάντες κάνουν περιοδείες και μεταφέρουν τους ρυθμούς τους
σε κάθε γωνιά της γης. Αμέτρητες συναυλίες πραγματοποιούνται παντού και το τεράστιο
κύμα της ηλεκτρονικής μουσικής συνεχίζει να παρασύρει μία μεγάλη μερίδα κοινού που
το ακολουθεί και γεμίζει τα clubs και τα dancefloors όλου του κόσμου.
53
Η μουσική συναντά την τεχνολογία ... το αποτέλεσμα;
Λίγο πολύ σχεδόν όλοι μας έχουμε ακούσει «ηλεκτρονικά κομμάτια», το πρώτο
ηλεκτρικό synthesizer εφευρέθηκε το 1876 από τον Elisha Gray.
Στην δεκαετία του 1960 ο Robert Moog παρουσίασε το πρώτο εμπορικά διαθέσιμο
σύγχρονο synthesizer. Από εκεί και πέρα τα πράγματα πήραν μια σειρά…
Κατά την δεκαετία του ’70 ονόματα της ροκ σκηνής όπως Pink Floyd, Tangerine Dream,
Yes, Emerson, Lake & Palmer χρησιμοποίησαν το synthesizer στα κομμάτια τους
εμπλουτίζοντας τα με ηλεκτρονικούς ήχους και εναλλακτικά μουσικά ακούσματα.
Την ίδια εποχή κάνουν την εμφάνισή τους αρκετά προτωποριακα ηλεκτρονικά
συγκροτήματα όπως:
- Oι Γερμανοί kraftwerk με ιδρυτές τον Ralf Hütter και τον Florian Schneider
κυκλοφορούν το πρώτο τους άλμπουμ : kraftwerk τo 1970
- O Γάλλος jean michelle jarre την μεγάλη επιτυχία :oxygene 1976
- Oι Γερμανοί Tangerine Dream : Electronic Meditation 1970
- Ο Γερμανός Klaus Schulze μέλος των Tangerine Dream και Ash Ra Tempel, ο οποίος
αργότερα ξεκίνησε σόλο καριέρα με άλμπουμ: Irrlicht το 1972
- Ο δικός μας Βαγγέλης Παπαθανασίου γνωστός ως Vangelis. Ξεκίνησε την καριέρα του
το ‘60 σε μπάντες όπως οι :Aphrodite's Child (666)
- Ο Άγγλος Brian Eno με πρώτο άλμπουμ : Here Come the Warm Jets το 1974.
Η Δεκαετία του ‘80 ανέδειξε ακόμη ποιο πολλά ονόματα όπως : οι new order, depeche
mode, o Gary Numan, yellow, joy division κ.α
Την ίδια δεκαετία κάνει την εμφάνιση του και το midi (Musical Instrument Digital
Interface) δίνοντας την ευκαιρία σε πολλούς ερασιτέχνες να ασχοληθούν και να
δημιουργήσουν νέα ακούσματα βασισμένα σε αυτό το κύμα.
Είδη όπως η Progressive/psychedelic rock, folk, Berlin School of electronic music,
Krautrock, ambient, Space rock, jazz, blues, και η electronica σκηνή έδωσαν την ώθηση
στο να ανοίξει το εύρος σε νέα μουσικά ηλεκτρονικά είδη.
Από τα μέσα του ‘80 έχουμε ένα νέο ανερχόμενο μουσικό κύμα και μια εξέλιξη,
παίρνοντας τεράστιες διαστάσεις. Το κάθε είδος είναι επηρεασμένο από άλλα παλαιότερα
δίνοντας μία πρωτοποριακή ταυτότητα.
54
Προχωρώντας προς το 1957, έχουμε μπει στην εποχή των πρώτων ηλεκτρονικών
υπολογιστών και συναντούμε τα πρώτα πειράματα στην ηλεκτρονική μουσική με
υπολογιστή. Όπως θα φανταστείτε, δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο laptop μικρών
διαστάσεων, αλλά για έναν υπολογιστή που είχε μέγεθος όσο ένα μεγάλο δωμάτιο. Παρ’
όλα αυτά κάποιοι άνθρωποι προσπαθούσαν συνέχεια να ωθήσουν την τεχνολογία και μέσα
από αυτή, και την μουσική, πέρα από τα όρια της φαντασίας.
Επίσης,
ίδια
την
χρονιά
παρουσιάζεται και το
πρώτο
προηγμένο
synthesizer
με
το
όνομα “RCA MK II
Sound Synthesizer“,
μια
σχέση
βελτίωση
με
σε
τον
προκάτοχό του, που
κυκλοφόρησε
το
1955. Το ενδιαφέρον
Εικόνα 3: Ο Milton Babbitt μπροστά σε ένα "RCA MK II Sound Synthesizer"
σε αυτό το μηχάνημα ήταν οτι είχε εγκατεστημένο και ένα sequencer που μπορούσε να
αναπαράγει μια μουσική εκτέλεση. Αυτό το ογκώδες μηχάνημα εγκαταστάθηκε και
παραμένει ακόμα και σήμερα στο Columbia-Princeton Electronic Music Center στην Νέα
Υόρκη, το ίδιο μέρος στο οποίο ο Robert Moog εργαζόταν για κάποιο διάστημα. Λόγω
όγκου, εκείνη την εποχή, synthesizers μπορούσαν να βρεθούν μόνο σε εργαστήρια
μελετών και πανεπιστήμια δίνοντας έτσι την δυνατότητα για μουσικό πειραματισμό μόνο
σε συγκεκριμένους ανθρώπους.
Το επόμενο βήμα όμως στην ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής αλλά και των
moog synthesizers έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με την βασιλική εμφάνιση του
Minimoog. Ένα φορητό και ιδιαίτερα μικρό για την εποχή του synthesizer, που πρόσφερε
νέους (και μπάσους) ήχους στους μουσικούς που λατρεύτηκαν και χρησιμοποιούνται μέχρι
55
και σήμερα. Σήμερα θα δείτε το minimoog στον στάνταρ εξοπλισμό πολλών στούντιο και
live συναυλιών ανά τον κόσμο. Προσπαθώντας να κλέψουν λίγο από την φήμη και χάρη
αυτών των καταπληκτικών ηλεκτρονικών μουσικών οργάνων, εταιρίες όπως Roland, Korg
και Sequential Circuits ξεκίνησαν την παραγωγή των δικών τους synthesizer. Εκείνη την
περίοδο γεννήθηκε η ηλεκτρονική μουσική υποκουλτούρα.
Ηλεκτρονικές Συναυλίες
Η πρώτη ηλεκτρονική μουσική συναυλία δεν είχε
πραγματοποιηθεί το 1970 ή 1960, αλλά την δεκαετία του
’20. Το πρώτο καθαρά ηλεκτρονικό όργανο, το Theremin,
που όπως κάποιοι θα γνωρίζετε είναι το μόνο όργανο που
παράγει ήχο χωρίς να το ακουμπήσουμε (για την ακρίβεια
τον παράγει ανάλογα με την θέση που έχουμε τα χέρια
μας) κατασκευάστηκε από τον Ρώσο επιστήμονα και
τσελίστα Lev Termen (1896 – 1993) το 1919.
Το 1924, το Theremin έκανε την παρθενική του συναυλία
σε ένα κοντσέρτο με την Φιλαρμονική του Λένινγκραντ.
Από τότε δημιουργήθηκε ενδιαφέρον για το όργανο με
τον πανέμορφο ήχο, που θύμιζε ανθρώπινη φωνή και μια
σειρά απο συναυλίες ξεκίνησαν ανά τον κόσμο. Στην Νέα
Υόρκη, το 1930 στο Carnegie Hall, έγινε η πρώτη
συναυλία με 10 Theremin. Η απόλαυση μιας σειράς από
ειδικευμένους μουσικούς που έπαιζαν αυτό το
μυστηριώδες μουσικό όργανο κουνώντας τα χέρια τους
γύρω απο κεραίες πρέπει να ήταν κάτι τουλάχιστον σουρεάλ και εξωγήινο για τους
ακροατές.
H Λιθουανέζα, Clara Rockmore συνεργάστηκε με τον εφευρέτη του μουσικού οργάνου
στην Νέα Υόρκη, για να τελειοποιήσει το όργανο στα πρώτα του χρόνια. Αυτό την
βοήθησε και της έδωσε φήμη ώστε να αναγνωριστεί ως η πιο λαμπρή θερεμινίστρια όλων
των εποχών.
3. Σουρεαλ: υπερρεαλιστικό, πρωτοποριακό
56
2.9 Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
2.9.1. Ορισμός
Με τον όρο κλασική μουσική
αναφέρεται
ευρύτερα
η
Δυτικοευρωπαϊκή
μουσική
παραγωγή που εκτείνεται σε
μία αρκετά μεγάλη χρονική
περίοδο, περίπου από το έτος
470 μέχρι και την σύγχρονη
εποχή. Το επίθετο "κλασικός"
προέρχεται από τη λατινική
λέξη -classicus, σηματοδοτεί
δηλαδή κάτι εξαιρετικό. Διάφοροι ορισμοί συνδέουν τον όρο με την ελληνική και λατινική
αρχαιότητα, ως συμμόρφωση του ύφους ή της σύνθεσης με τα πρότυπα της ελληνικής και
λατινικής αρχαιότητας (Oxford English Dictionary). Οι ορισμοί αυτοί μεταφέρθηκαν στην
μουσική για να δηλώσουν περισσότερο την διάκριση μεταξύ της "έντεχνης" μουσικής από
την λαϊκή ή παραδοσιακή. Η έννοια της κλασικής μουσικής, παρέπεμπε επομένως σε μία
"ανώτερη" μορφή μουσικής σύνθεσης, με "σοβαρούς" σκοπούς και πέρα από τον
ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Ο όρος "Κλασική Σχολή" χρησιμοποιήθηκε αργότερα στη
Γερμανία το 1830 για το έργο των Χάυδν, Μότσαρτ και Μπετόβεν.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ
Εικόνα 1: Μπετόβεν
Εικόνα 2: Μότσαρτ
57
Εικόνα 3: Χάυδν
Επιπλέον μπορεί να ενταχθεί σε μια γενικότερη πολιτιστική αλλαγή που συντελέστηκε από
τα μέσα του 18ου αιώνα, έχοντας ως σημαντική επιρροή τις ιδέες του Διαφωτισμού, με
αποτέλεσμα την δημιουργία εξαιρετικών μουσικών επιτευγμάτων.
2.9.2. Η ιστορία της κλασικής μουσικής
Η περίοδος του Μπαρόκ συνδέθηκε με την άνοδο του
απολυταρχισμού στην Ευρώπη αλλά και με μια σταδιακή
αναθεώρηση των παραδοσιακών ιδεών και αξιών. Ήδη από τον 17ο
αιώνα οικοδομήθηκε μια νέα κοσμοαντίληψη περισσότερο ορθολογική
και μηχανιστική, που θεμελιώθηκε από τον Καρτέσιο, τον Λοκ και τον
Νεύτωνα. Η πνευματική αυτή επανάσταση αποτέλεσε και την βάση του
πολιτιστικού κλίματος μέσα στο οποίο γεννήθηκε και ο Διαφωτισμός. Όπως ο
Διαφωτισμός έτσι και ολόκληρη η καλλιτεχνική παραγωγή του 17ου και 18ου αιώνα
αντανακλά ένα θαυμασμό για τον κλασικό κόσμο και οι δημιουργοί μιμούνται τα κλασικά
πρότυπα.
Στο γεγονός αυτό, σημαντική συμβολή έχουν και οι αρχαιολογικές αποστολές που
πολλαπλασιάζονται και οδηγούν σε σημαντικές ανακαλύψεις στηνΕλλάδα, την Ιταλία και
την Αίγυπτο. Την περιόδο του κλασικισμού, το Λονδίνο και το Παρίσι αποτελούν
σημαντικά αστικά κέντρα με έντονο καλλιτεχνικό στοιχείο. Στην Γερμανία και την Ιταλία
υπάρχουν αρκετές μικρότερες πόλεις με αξιοσημείωτη καλλιτεχνική δραστηριότητα ενώ
στηνΑυστρία, η Βιέννη μετατρέπεται σε τόπο συγκέντρωσης ευγενών και καλλιτεχνών
από ολόκληρη την Ευρώπη. Στη Βιέννη πραγματοποιήθηκε η ανάμειξη όλων των
διαφορετικών εθνικών χαρακτηριστικών στην τέχνη.
Στα μέσα του 18ου αιώνα, έχει διαμορφωθεί πλήρως ένα νέο ρεύμα στην
αρχιτεκτονική, τη μουσική και γενικά τις τέχνες. Η διαύγεια και καθαρότητα είναι βασικά
γνωρίσματα του νέου αυτού ύφους. Η απλότητα, η ευθύτητα και η συνοχή, αποτελούν
58
βασικές αρχές της νέας αισθητικής, η οποία αξίωνε την κατάργηση περιττών
διακοσμητικών στοιχείων επιζητώντας μια περισσότερη φυσική και άμεση έκφραση.
2.9.3. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κλασικής μουσικής
Η κλασική μουσική χαρακτηρίζεται γενικά από μια ομοφωνική μουσική γραφή
κατά την οποία κυριαρχεί μια βασική μελωδία ενώ τα υπόλοιπα συνοδευτικά μέρη
υποστηρίζουν την μελωδία αυτή. Το ύφος αυτό ήταν σε πλήρη αντίθεση με την
πολυφωνική και αντιστικτική δομή της προκλασικής ή μπαρόκ μουσικής. Επιπλέον το
κλασικό ύφος εισάγει μια μελωδική και αρμονική περιοδικότητα. Το μουσικό κείμενο
χωρίζεται τις περισσότερες φορές σε σύντομες περιόδους ή φράσεις ενώ οι αρμονίες
εναλλάσονται με βραδύτερο ρυθμό. Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό της κλασικής μουσικής
είναι η εναλλαγή συναισθημάτων και διάθεσης, κάτι που δεν παρατηρείται στην μπαρόκ
μουσική όπου ένα μουσικό κομμάτι εκφράζει από την αρχή ως το τέλος του μια
συγκεκριμένη συναισθηματική κατάσταση.
Τα
βασικά
όργανα
που
κυριαρχούν στην μουσική της κλασικής
περιόδου είναι: το πιάνο (pianoforte),
που
σταδιακά
προγενέστερο
αντικαθιστά
το
κλειδοκύμβαλο,
το
βαρύτονο (baryton), μπάσο έγχορδο
όργανο που παιζόταν με δοξάρι, το
κλαρινέτο, που βρίσκει θέση μέσα στην
ορχήστρα
και
αποκτά
αξιόλογο
Εικόνα 4: το κόρνο
ρεπερτόριο και το φυσικό κόρνο, χάλκινο πνευστό.
59
2.10 COUNTRY ΜΟΥΣΙΚΗ
Η κάντρι ή κάντρυ (αγγλ.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ
country)
είναι
είδος
αμερικάνικης
λαϊκής μουσικής που ξεκίνησε από τις
αγροτικές
περιοχές
των
νοτίων
Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής
στη δεκαετία του 1920. Οι ρίζες της
βρίσκονται στην παραδοσιακή μουσική
της Ιρλανδίας, της Σκωτίας και
της
Αγγλίας. Η κάντρυ αποτελείται συχνά
από μπαλάντες και χορευτικά κομμάτια
με γενικά απλές φόρμες και αρμονίες
που ως επί το πλείστον συνοδεύονται
από έγχορδα όργανα, όπως το μπάντζο,
Εικόνα 1: Τζόνι Κάς
η ακουστική κιθάρα, το βιολί και η
φυσαρμόνικα.
Ο όρος «κάντρυ» απέκτησε
δημοτικότητα στη δεκαετία του 1940
κατά τη διάρκεια της οποίας ο όρος
αυτός προτιμήθηκε του προηγουμένου
«χίλλμπίλυ» (hillbilly). Το 2009 η
κάντρυ ήταν το πιο δημοφιλές είδος
μουσικής
κατά
τη
ραδιοφωνική
ώρα
δεύτερο πιο
δημοφιλές
βραδυνή
αιχμής
και
το
κατά την
πρωινή ραδιοφωνική ώρα αιχμής στις
Εικόνα 2: Χάνκ Ουίλιαμς
Ηνωμένες Πολιτείες.
60
Κάντρυ: Η μουσική της πατριωτικής Αμερικής
Αν υπάρχει μία μουσική που εκφράζει την μέση Αμερική αυτή είναι η μουσική country, η
λαϊκή μουσική της λευκών Αμερικανών. Αυτή υπήρξε η μουσική που πάντα εξέφραζε τον
πιστό στα εθνικά ιδανικά απλό αγρότη του Νότου και τον λαϊκό Αμερικανό των πόλεων.
Αυτή ήταν που εξέφραζε τις χαρές και τους πόνους του. Περιφρονημένη για χρόνια στην
Ελλάδα και την Ευρώπη, ως μουσική αποκλειστικά για αμερικάνικα «βλαχαδερά», η
«κάντρυ» αγνοείτο από τα lifestyle περιοδικά και το σύγχρονο ροκ κοινό. Όχι όμως πια.
Ξεκινώντας το 1992, μια καινούργια γενιά από καλλιτέχνες με πρώτους τον Γκαρθ
Μπρουκς και τον Μπίλυ Ραίη Σάϋρους, θα εκτόπιζε τον Μάϊκλ Τζάκσον, τους «Γκανς εντ
Ρόουζες» και τους όμοιους τους από την κορυφή του πίνακα επιτυχιών. Έτσι στα country
clubs της Αμερικής μπορούσες να δεις γιάπηδες με καουμπόϋδες και απλούς
οικογενειάρχες να διασκεδάζουν δίπλα - δίπλα. Ενώ σήμερα «κάντρυ» τραγουδίστριες
όπως η Λη Ανν Ράϊμς, και η Σάνια Τουαίην έχουν δημιουργήσει μια νέα μουσική που
είναι πετυχημένη και σέξι, πατάει στην παράδοση και έχει κάνει το αμερικάνικο ΜΤV να
δείχνει τα βιντεοκλίπ τους σε ώρες αιχμής.
Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι οι πρώην οπαδοί της ροκ και της ποπ
στρέφονται σήμερα στην «κάντρυ», καθότι από τον Τζέρρυ Λη Λιούϊς και το «σάουθερν
ροκ» του '70 στον Νηλ Γιανγκ και τους «Κρήντενς Κλήγουώτερ Ρηβάϊβαλ», η επίδραση
της μουσικής «κάντρυ» στο κλασσικό ροκ υπήρξε καταλυτική.
Το 1969 ήταν επίσης η χρονιά που η βασίλισσα της «κάντρυ» Τάμμυ Γουϊνέτ θα
τραγούδαγε τον ύμνο της συζυγικής πίστης και του αντιφεμινισμού Stand By Your Man
(Μείνε δίπλα στον Άνδρα σου). Ενώ οι Αμερικάνοι πατριώτες θα έκαναν ύμνο τους το
Okie from Muskogee (Ο Άνθρωπος από το Μουσκόγκι της Οκλαχόμα) του μεγάλου
Μερλ Χάγκαρντ με αντιχίπικους στίχους.
Ο Μερλ Χάγκαρντ θα συνέχιζε την αντιχίπικη του καριέρα με την επόμενη επιτυχία του
The Fighting Side of Me (Η Πολεμική Πλευρά μου), όπου θα υπερασπιζόταν τον πόλεμο
του Βιετνάμ. Το 1972, ο θρύλος της «κάντρυ» Τζώννυ Κας θα κυκλοφορούσε το άλμπουμ
Ragged Old Flag (Παλιά Κουρελιασμένη Σημαία), που μετά την 11/9 θα αποκτούσε
ιδιαίτερη σημασία για τους Αμερικανούς πατριώτες. Στο ομώνυμο τραγούδι με αφορμή με
μια παλιά σημαία κουρελιασμένη από τους πολέμους, θα τραγουδούσε την ιστορία του
αμερικανικού έθνους από τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας μέχρι το Βιετνάμ.
Στην δεκαετία του '70 το «κάντρυ ροκ»,αυτό το πάντρεμα παράδοσης και νεωτερισμού,
θα έβρισκε την βασίλισσα του στο πρόσωπο της ψηλής και πανέμορφης Έμμυλου Χάρρις,
που ξεκίνησε την καριέρα της τραγουδώντας ντουέτα με τον αείμνηστο «πατέρα του
κάντρυ ροκ» Γκραμ Πάρσονς. Ο Τζων Ντένβερ θα συνδύαζε «κάντρυ ροκ» και
οικολογία. Ενώ Καλιφορνέζοι «ρόκερς» όπως, οι Ήγκλς, ο Ράι Κούντερ, η Λίντα
61
Ρόνσταντ και οι «Νίττυ Γκρίττυ Ντέρτ Μπαντ» θα ανέβαζαν το είδος στις ψηλότερες
θέσεις του καταλόγου των ποπ επιτυχιών.
Αρκετά πιο νότια, στο Ώστιν του Τέξας, ο Γουίλλι Νέλσον και ο Γουαίηλον Τζένινγκς,
δύο επαναστάτες του «ρέντνεκ ροκ», δημιουργούσαν μια συναρπαστική «κάντρυ»
επηρεασμένη από το ροκ και το μπλουζ, μαζεύοντας γύρω τους ένα κοινό που αποτελείτο
από παραδοσιάρχες αγρότες και μακρυμάλληδες οπαδούς του ροκ.
Όλοι αυτοί, αλλά και πολλά άλλα αστέρια της «κάντρυ», θα συμμετείχαν σε συναυλίες
για τους βετεράνους του Βιετνάμ, ενώ στην δεκαετία του '80 θα έπαιζαν στα τέσσερα
Farm Aid, που οργάνωσε ο Γουΐλι Νέλσον, για να σώσουν τους Αμερικανούς αγρότες από
την απληστία των τραπεζών που απειλούσαν να κατασχέσουν τα κτήματα τους.Οι
«Αλαμπάμα» θα έφερναν το «κάντρυ ροκ» στα ετήσια βραβεία της μουσικής «κάντρυ».
Ενώ στις δεκαετίες του '80 και του '90 θα δημιουργείτο ένα καινούργιο κίνημα country
rock - rockabilly - southern rock…
Η 11/9 συσπείρωσε τους Αμερικανούς πατριώτες και πολλοί από τους μεγάλους αστέρες
της «κάντρυ», από τους «Αλαμπάμα» στους «Μπρουκς εντ Ντανν», συμμετείχαν στις δύο
συλλογές Patriotic Country Vol 1 &2, αφιερωμένες στον Αμερικανικό Στρατό. Ενώ οι
εισπράξεις θα πήγαιναν στις χήρες των Αμερικανών αξιωματικών και στρατιωτών που
θυσίασαν την ζωή τους για την πατρίδα στους σύγχρονους πολέμους.
Όλα αυτά δεν θα άφηναν ανεπηρέαστο το σύγχρονο Χόλλυγουντ. Το «σάουντρακ» της
ταινίας του Τζωρτζ Κλούνεϋ «Πού είσαι αδελφέ μου;» συμπεριελάμβανε την αφρόκρεμα
του σύγχρονου «μπλούγκρας» (του παραδοσιακού στυλ της «κάντρυ» με βιολιά και
μπάντζο) και ανέβηκε στις κορυφαίες θέσεις του καταλόγου των ποπ επιτυχιών. Τέλος,
στα φετινά Όσκαρ η Αμερικάνικη Ακαδημία Κινηματογράφου έδωσε την Χρυσή Σφαίρα
στον Γιοάκιμ Φοίνιξ για τον ρόλο του Τζώννυ Κας στην ταινία Walk the Line και το
«Όσκαρ» Γυναικείας Ερμηνείας στην Ριζ Γουϊδερσπουν για τον ρόλο της δεύτερης
γυναίκας του, Τζουν Κάρτερ, στην ίδια ταινία.
62
2.11 Η DISCO ΜΟΥΣΙΚΗ
2.11.1. Η εμφάνιση της ντίσκο
Η
Ντίσκο
είναι
είδος
χορευτικής μουσικής. Εμφανίστηκε
στην αρχή της δεκαετίας του 70’
και έφτασε στη κορύφωση της προς
το τέλος της δεκαετίας σε διάφορα
μπαρ Αφροαμερικανών στη Νέα
Υόρκη και τη Φιλαδέλφεια. Η
Ντίσκο ξεκίνησε ως αντίδραση στη
Rock
μουσική
επεκτάθηκε
σε
αλλά
γρήγορα
ένα
από
τα
γνωστότερα είδη μουσικής. Μέχρι τα τέλη του 70′ όλες οι μεγάλες πόλεις των Ηνωμένων
Πολιτειών είχαν Ντίσκο Μπαρ αν και τα κυριότερα βρίσκονταν στο Σαν Φρανσίσκο, το
Μαϊάμι και τη Νέα Υόρκη. Πολλά από αυτά είχαν και ειδικό φωτισμό για να συνοδεύει το
χορό και τη γνωστή σε όλους «ντίσκο μπάλα». Στόχος των DJs της εποχής ήταν να
παίζουν ένα συνδυασμό παρόμοιων τραγουδιών με αποτέλεσμα κανείς να μη σταματάει να
χορεύει όλο το βράδυ.
2.11.2. Η ιστορία της
ντίσκο
Τα πάντα για τη disco
μουσική ξεκίνησαν το 1969
στο club
“Stonewall ” της
Νέας Υόρκης, το μοναδικό
gay club εκείνης της εποχής,
το
οποίο
κατάφερνε
να
Εικόνα 1: Stonewall club
63
διατηρεί τη φυσιογνωμία του αυτή λόγω καλών σχέσεων του ιδιοκτήτη και των τοπικών
αστυνομικών αρχών. Το playlist του εν λόγω club ήταν pure funk and soul (μορφές
μουσικής) και αν σήμερα θεωρούμε το club αυτό ως την απαρχή της disco είναι γιατί εκεί
συναντήσαμε για πρώτη φορά όλα τα lifestyle στοιχεία που θα χαρακτήριζαν αργότερα τη
μουσική αυτή. Ένα χρόνο μετά, ο David Mancuso έστησε τα πρώτα του “Loft” parties με
κοινό για ακόμη μία φορά
ως επί το πλείστον άτομα
της gay κοινότητας και με
playlist που ξεκίναγε από
τον
James
Brown
και
έφτανε μέχρι τους Rufus.
Ταυτόχρονα
στη
Philadelphia ξεκίναει μία
νέα
μουσική
σκηνή,
ο
περίφημης Philly ήχος, που
Εικόνα 2: ο David Mancuso σε Loft party
μουσικά
τουλάχιστον
θα
έδινε στη disco μουσική τις
πρώτες ρυθμικές βάσεις και
που η επιρροή της κράτησε
για δέκα περίπου χρόνια
(1972 – 1982). Σιγά σιγά τα
disco parties άρχισαν να
γίνονται
ολοένα
και
στη
Νέα
περισσότερα
Υόρκη ενώ η μουσική που
κυριαρχούσε σε αυτά ήταν
τόσο
Εικόνα 3: James Brown
κομματιών
των καλλιτεχνών.
64
πολλών
Όσο η disco μουσική
δυνάμωνε στους gay κύκλους
τόσο όλο και περισσότερες
γυναίκες
ερμηνεύτριες
έβρισκαν πρόσφορο έδαφος
στη μουσική αυτή. Η Gloria
Gaynor, η Chaka Khan, η
Diana Ross και η Donna
Summer γνώριζαν απίστευτη
επιτυχία στους fan της disco,
γεγονός
που
βρίσκει
πρόσφορο έδαφος και σήμερα
όπου σε κάθε gay party οι
Εικόνα 5: Το θρυλικό studio 54 της Νέας Υόρκης, φημισμένο
για την φράση “You are not in the list”. Αυτή ήταν η
απάντηση που έδιναν στην είσοδο σε όσους δεν ήταν
προσκεκλημένοι, λόγω της μεγάλης φήμης που διακατείχε το
κλαμπ.
περισσότερες drag queens ντύνονται σαν αυτές.
Εντωμεταξύ, το studio 54 του Andy Warhol είχε πλέον αποδεχθεί για τα καλά τη
disco κουλτούρα και έτσι κάθε βράδυ στο studio 54 στήνονταν τα πιο μοδάτα disco parties
της πόλης, πολλά εκ των οποίων είχαν ως οικοδέσποινα την Grace Jones.
Ιδιαίτερη Ιστορία
[…] Εδώ αξίζει να αναφέρουμε και ένα περιστατικό που αφορά ένα από τα κορυφαία disco
groups και το πως αυτό έγραψε το μεγαλύτερο του hit . Ο λόγος για τους Chic εκ των οποίων
ο Nile Rodgers και ο Bernard Edwards έφαγαν πόρτα ένα βράδυ από το Studio 54.
Εκνευρισμένοι έφυγαν από το club και πήγαν στο διαμέρισμα του Nile Rodgers όπου
άρχισαν να τζαμάρουν πάνω σ' έναν αυτοσχέδιο disco ρυθμό με μοναδικό σκοπό μέσω των
στίχων να βρίζουν όλο το βράδυ το Studio 54. Στην πορεία κατάλαβαν ότι ο ρυθμός αυτός
ήταν κάτι παραπάνω από εντυπωσιακός και αποφάσισαν να τον ηχογραφήσουν σ' ένα
κασετόφωνο για να τον επεξεργαστούν ακόμα καλύτερα την επομένη στο studio …ε, λοιπόν,
ο ρυθμός αυτός δεν ήταν τίποτα άλλο από τον ρυθμό που τελικά γέννησε το super hit τους “
Le Freak”…
65
To Studio 54 έκλεισε τελικά τον
Δεκέμβριο του 1978 λόγω ναρκωτικών
Οριστικό τέλος
και έτσι μία ολόκληρη σκηνή, αυτή της
Το οριστικό τέλος της disco ήρθε με την
τρομακτική επιτυχία του film “ Saturday
Night Fever ”, ενός film δηλαδή που
μετέφερε χωρίς ποτέ να ονομάζει τα
τεκταινόμενα στο Studio 54 στη μεγάλη
οθόνη. Το soundtrack του εν λόγω film , με
τη μουσική των Bee Gees που γνώρισε
τρομακτική επιτυχία – τόσο μεγάλη που η
disco έγινε πια μέρος της pop κουλτούρας
χάνοντας εν τέλει τα ιδεώδη της και τα
πραγματικά της εκείνα συστατικά που της
έδιναν πνοή μέχρι τότε. Από το soundtrack
αυτό και μετά έπαψε να υπάρχει η disco
μουσική, όπως την ξέραμε μέχρι τότε και
στη θέση της ξεπρόβαλλαν κάποια pop
κομμάτια που χρησιμοποιούσαν ως
πρόφαση ελλιπή στοιχεία disco . Τελευταία
φορά που ακούστηκε original disco κομμάτι
ήταν το 1981 με το καταπληκτικό “ Ai No
Corrida ” του Quincy Jones μέσα από το
album “ The Dude ”…
disco
μουσικής,
αναφοράς
της.
έχασε
το
σημείο
Επιπροσθέτως,
το
σκάνδαλο αυτό με τα ναρκωτικά σε
συνδυασμό με το φόβο του μέσου
Αμερικανού
απέναντι
στην
ταχέως
αναπτυσσόμενη gay κουλτούρα της disco
, έμοιαζε να δίνει την χαριστική βολή σε
ένα ολόκληρο κίνημα.
Τέλος, υπάρχει μεγάλη ποικιλία
μουσικών οργάνων τα οποία συνοδεύουν
τη Disco μουσική. Κάποια είναι κοινά με
αυτά της Rock όπως τα ντραμς, το μπάσο,
η ηλεκτρική κιθάρα και το πιάνο ή
συνθεσάιζερ, ενώ άλλα παραπέμπουν σε
διάφορα είδη που φαινομενικά δεν έχουν
καμία σχέση μεταξύ τους, όπως το βιολί καθώς και διάφορα πνευστά και έγχορδα.
66
2.12 Η REGGAE ΜΟΥΣΙΚΗ
2.12.1. Ορισμός
Η ρεγκε είναι ένα ιδιόμορφο
είδος
μουσικής
παρουσιάζοντας
ιδιαίτερα ακούσματα.
είδος
εξέφρασε
καταπιεσμένες
Ως μουσικό
κυρίως
και
τις
οικονομικά
υποβαθμισμένες κοινωνικές τάξεις, με
συχνές
αναφορές
στην
ανάγκη
ισότητας και δικαιοσύνης, όπως αυτές
αποτυπώθηκαν στους στίχους των
Εναλλακτικός Ορισμός
Ο τραγουδιστής του συγκροτήματος
των Maytals, Φρέντερικ Χίμπερτ, όρισε τον όρο
ρέγκε σχολιάζοντας χαρακτηριστικά:
«Ρέγκε σημαίνει ό,τι προέρχεται από το λαό,
κάτι καθημερινό, από το γκέτο [...] σημαίνει
φτώχεια, δεινά, Ρασταφάρι, οτιδήποτε από το
γκέτο. Είναι μουσική επαναστατών, ανθρώπων
που δεν έχουν αυτό που επιθυμούν»
τραγουδιών. Ο μουσικός όρος ρέγκε και
ο χαρακτηριστικός ρυθμός που ταυτίζεται με αυτόν χρονολογούνται από το 1968, έτος
κυκλοφορίας του τραγουδιού Do the Reggay του συγκροτήματος Toots & the Maytals.
67
2.12.2. Η ιστορία της Ρέγκε μουσικής
H ρέγκε (reggae) είναι σύγχρονο μουσικό είδος
που αναπτύχθηκε με επίκεντρο τη Τζαμάικα στα
τέλη της δεκαετίας του 1960. Στη δεκαετία του
1970 διαδόθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, κυρίως
μέσω
Τζαμαϊκανών μεταναστών
αλλά και
εγχώριων μουσικών, ενώ σημαντική συνεισφορά
στη διάδοση της στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε
πολλές ακόμα χώρες του κόσμου είχε ο Bob
Marley, ηγέτης του συγκροτήματος The Wailers και ένας από τους δημοφιλέστερους
καλλιτέχνες του είδους παγκοσμίως. Ο Marley εισήγαγε επίσης ορισμένες καινοτομίες στη
ρέγκε, επιταχύνοντας ελαφρά το ρυθμό της, χρησιμοποιώντας ενισχυμένες ροκ και μπλουζ
κιθάρες, καθώς και ένα φωνητικό γκόσπελ τρίο (I-Threes). Επιπλέον, οι Wailers
ενσωμάτωσαν στοιχεία δανεισμένα από παραδοσιακούς αφρικανικούς και τζαμαϊκανούς
ρυθμούς, όπως και από τους τελετουργικούς τυμπανισμούς που αποτελούσαν μέρος της
μουσικής παράδοσης του κινήματος των Ρασταφάρι.
Ως μουσικό είδος εξέφρασε κυρίως τις καταπιεσμένες και οικονομικά
υποβαθμισμένες κοινωνικές τάξεις, με
συχνές αναφορές στην ανάγκη ισότητας
και
δικαιοσύνης,
αποτυπώθηκαν
στους
όπως
στίχους
αυτές
των
τραγουδιών. H ρέγκε διατήρησε κυρίως
τοπικό χαρακτήρα κατά τα πρώτα
χρόνια διαμόρφωσής της, καθώς οι
περισσότεροι
εκπρόσωποί
της
παρέμεναν στη Τζαμάικα ενώ μικρό
Εικόνα 1: Ο Μπομπ Μάρλεϊ θεωρείται η αιχμή
του δόρατος της ρέγκε μουσικής
δείγμα της μουσικής τους ακουγόταν σε
68
ραδιοφωνικούς σταθμούς εκτός της χώρας, που περιστασιακά προβάλλονταν στην
Αμερική και στην Ευρώπη.
Μορφολογικά, η ρέγκε περιλαμβάνει μουσικά στοιχεία της μουσικής
μπλουζ (R&B), της τζαζ, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, μουσική,
καθώς και άλλα είδη. Ένα από τα πιο εύκολα αναγνωρίσιμα στοιχεία
είναι ο οφπιτ ρυθμός, ο οποίος αποδίδεται κοφτός με κιθάρα η πιάνο.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, η ρέγκε συνδέθηκε επίσης
στενά με το ρασταφαριανισμό1, μεταφέροντας τα κοινωνικά και
θρησκευτικά μηνύματά του και συμβάλλοντας στη διάδοσή του.
Χαρακτηριστικό όργανο στην ρέγκε αποτελεί το ηλεκτρονικό μπάσο. Σημαντική
είναι και η συμβολή ενός ηλεκτρονικού πιάνου όσο και των ντραμς, κυρίως των απλοϊκών
και όχι των ηλεκτρικών. Ωστόσο αξιοσημείωτη είναι χρήση κάποιων κρουστών στα ρεγκε
τραγούδια, χαρακτηριστικό όργανο αποτελούν οι μαράκες. Τέλος σε πολλά τραγούδια
ρέγκε χρησιμοποιείται η ακουστική κιθάρα.
Εικόνα 3: Τζίμι Κλιφ σημαντικός
εκπρόσωπος της ρέγκε μουσικής
Εικόνα 2: The Wailers
1.
Ο Ρασταφαριανισμός είναι θρησκευτικό και πολιτικό κίνημα που συνδυάζει στοιχεία του
προτεσταντισμού με το μυστικισμό και μία παναφρικανική πολιτική συνείδηση
69
2.12.3. Η Ρέγκε στον ελλαδικό χώρο
Το μεγαλύτερο συγκρότημα ρέγκε στην Ελλάδα προέρχεται από την Θεσσαλονίκη και
είναι οι Soul Fire. Ο Βασίλης Σαββόπουλος “Jah Smilley” επηρεασμένος από το κλασικό
τραγούδι των 70s του Lee Scratch Perry, “Soul Fire” αποφάσισε να δημιουργήσει το δικό
του συγκρότημα με αυτή την ονομασία. Έτσι και έγινε το 1990 ιδρύει μαζί με τους King
John (drums) και T Wise (μπάσο), τους Soul Fire, οι οποίοι είναι επίσημα το πρώτο reggae
συγκρότημα στην Ελλάδα, με έδρα τη Θεσσαλονίκη.
Ξεκίνησαν να παίζουν διασκευές reggea κομματιών κυρίως του Bob Marley και του Max
Romeo. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα όμως αρχίζουν να καλύπτουν τις ζωντανές
εμφανίσεις τους με δικές τους reggae συνθέσεις. Από τότε έχουν κερδίσει το σεβασμό των
reggae fan στην Ελλάδα και θεωρούνται οι πρωτοπόροι της σκηνής στην Ελλάδα.
Με
τις
ζωντανές
τους
εμφανίσεις τα τελευταία 20
χρόνια,
στο
Μύλο,
στην
Υδρογειο-Block33, στο 1ο
και 2ο Rastavibe Festival, στο
River Party το ’96, στο ΑΝ
Club σε μια κοινή εμφάνιση
με τον Mad Professor 2005
και σε διάφορα άλλα μέρη
της
Ελλάδας
και
του
Εικόνα 4: Οι Soul Fire
εξωτερικου όπως The big big reggae party in Sofia (Βουλγαρια) και Ostroda reggae
festival (Poland) summer 2007. Το 2004 βρίσκει τους Soul Fire σε ανοδική πορεία για την
καριέρα τους, καθ’ ότι η συνεργασία τους με τον διάσημο παραγωγό Mad Professor και τη
δισκογραφική εταιρία Music Kitchen, αποφέρει ένα εξαίρετο δισκογραφικό αποτέλεσμα.
Στο άλμπουμ αυτό συμμετέχουν γνωστοί καλλιτέχνες, όπως ο drummer Sinclair, του
συγκροτήματος Roboticks, του Lee Scratch Perry, ενώ δανείζουν τις φωνές τους οι Aisha
Cofi και Mafia του σχήματος Mafia & Fluxy μαζί με τον mc Fredi Kruga.
70
ΕΙΔΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ
ΧΟΡΩΝ
71
3.1 ΧΟΡΟΣ HIP HOP
Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο όρος hip hop δεν είναι μία έννοια ή ένα είδος
μουσικής ή χορού που μπορεί να οριστεί αλλά είναι πολλές έννοιες μαζί που συγκροτούν
τον όρο Hip Hop. Έτσι, το hip hop αποτελείτε από 5 στοιχεία:
1.Ραπ (Ο στίχος)
2.Μπρέικ Ντανς (O χορός)
3.Μc -Master Of Ceremonies- (Ο τραγουδιστής)
4.DJ (Η μουσική)
5.Γκράφιτι (Η εικόνα)
Συνεπώς, αν θέλαμε να αναλύσουμε και να εξετάσουμε το hip hop από τη χορευτική του
διάσταση, θα πρέπει να αναφερθούμε στο μπρέικ ντανς (break dance).
Το Μπρέικ ντανς (Break Dance) είναι είδος χορού. Οι πρώτοι B-boys
(breakdancing), χορευτές Μπρέικ ντανς, εμφανίστηκαν
το 1973. Στην περίπτωση του B-Boying, αναφερόμαστε
στην πρώτη μορφή χορού hip-hop, στο breaking, ευρέως
γνωστό με τον μιντιακό όρο, breakdance. Το breaking
εκτός από χορός hip-hop αποτελεί και ένα επιθετικό
στιλ χορού του δρόμου, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι
συμμορίες του Bronx (Αφρικανοί και Πορτορικάνοι) για
να διεκδικήσουν τα εδαφικά τους δικαιώματα. Οι
βασικές κινήσεις που το χαρακτηρίζουν είναι τα
toprocks (βήματα που εκτελούνται σε όρθια θέση), τα
footworks (κινήσεις με τα χέρια και τα πόδια στο
έδαφος χωρίς να ακουμπάει η λεκάνη), τα powermoves (δυναμικές-ακροβατικές κινήσεις)
και τα freeze (πάγωμα κίνησης σε θεατρική πόζα). Οι breakers, ή αλλιώς b-boys και b-girls
72
διαγωνίζονται συνήθως σε ομάδες (ή και ατομικά) σε τοπικούς και παγκόσμιους
διαγωνισμούς που διοργανώνονται από καταξιωμένους χορευτές, οργανισμούς και σχολές,
και χορηγούνται από πολυεθνικές εταιρίες όπως η Red Bull, η Puma, η Adidas, η Nike
κ.ο.κ. Ωστόσο συναντάμε τους breakers σε δημόσιους χώρους (πλατείες με σκακιέρες),
κοινωνικά δρώμενα και δρώμενα του δρόμου, τηλεοπτικούς διαγωνισμούς και shows,
όπως και σε videoclips. Στο εξωτερικό το breaking έχει εγκαθιδρυθεί ως γνήσια μορφή
τέχνης, διδάσκεται ανάμεσα σε άλλες ακαδημαϊκές σπουδές χορού και πρωτοστατεί σε
διάσημα musicals. Κάποια άλλα είδη χορού του δρόμου και της hip-hop είναι το popping
(ρομποτικές κινήσεις, hits/waves), το locking (δέσμευση από μια γρήγορη κίνηση και
«κλείδωμα» σε συγκεκριμένη θέση), το Krumping (επιθετικές κινήσεις θώρακος) και το
new style (ένα είδος free style που προσπαθεί να συνδυάσει όλα τα προηγούμενα) για τα
οποία διοργανώνονται εξίσου διαγωνισμοί.
Όχι απλά ένας τρόπος έκφρασης…
Οι χοροί αυτοί είναι δημοφιλείς και αποτελούν ένα λαϊκό σπορ εμπλουτισμένο με
χορογραφική φαντασία, αλλά και μια σοβαρή – για διαφορετικές ομάδες και με
διαφορετικούς τρόπους – κουλτούρα. Για τους περισσότερους που εμπλέκονται
σστηματικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε αυτές τις χορευτικές επιτελέσεις, η
εμπλοκή αυτή σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από μια δημιουργική χρήση του ελεύθερου
χρόνου η μία ξενόφερτη πρακτική. Το να είναι κανείς «πάνω στο ρυθμό», να
αυτοσχεδιάζει, να διαθέτει προσωπικό στιλ και πρωτοτυπία, αποτελούν βασικά κριτήρια
επίτευξης. Έννοιες όπως ο σεβασμός (respect) στον αντίπαλο και η «ψυχή» στη μάχη
(battle) είναι εξίσου σημαντικές για τις αγωνιστιτές ταυτότητες και τις χορευτικές τους
αναμετρήσεις.
Έτσι εκτός από ανερχόμενη μόδα που συνδέεται με μιντιακές και παγκοσμιοποιημένες
χορευτικές τάσεις, οι χοροί hip-hop ή χοροί του δρόμου, αντανακλούν βαθύτερες αξίες
τιμιότητας, αγωνιστικότητας, ισότητας, ομαδικότητας και πολυπολιτισμικής συνύπαρξης.
Για τους νεαρούς μετανάστες και τα παιδιά μεταναστών που εμπλέκονται, οι χοροί αυτοί
αποτελούν – εκτός των άλλων – και έναν αρμονικό τρόπο ενσωμάτωσης στην ελληνική
κοινωνία, αλλά και ενδεχομένως έναν τρόπο ανάδειξης της εθνοτικής τους ιδιαιτερότητας
και περηφάνιας. Όμως τόσο για αυτούς όσο και για τους γηγενείς νέους, σηματοδοτούν μια
εναλλακτική αντισυμβατική πρακτική, με γνώμονες την αποδοχή της διαφορετικότητας και
του «άλλου», όπου οι διαφορές λύνονται ισότιμα «πάνω στο χορό», όπως τότε στο Bronx,
στα ιδανικά της ειρήνης, της αγάπης και της ενότητας.
73
3.2 ΧΟΡΟΣ FOXTROT
Η γέννηση του φοξτροτ χρονολογείται
το 1914 ή τουλάχιστον τότε εντοπίζονται τα
πρώτα γραπτά κείμενα για το χορό αυτό.
Πράγματι, στις 26 Ιουλίου του 1914 η έγκριτη
εφημερίδα New York Times δημοσίευσε μια
σειρά διαφημίσεων για την εκμάθηση του
συγκεκριμένου χορού. Παρ' όλα αυτά, οι
μελέτες για την προέλευση του στηρίζονται
σε τέσσερις διαφορετικές θεωρίες. Όλες όμως
συμφωνούν στο όνομα του εφευρέτη του φοξ
τροτ: Ήταν ο Αμερικανός καλλιτέχνης Χάρι
Εικόνα 1: Χάρι Φοξ
Φοξ, ο οποίος χόρευε στα διαλείμματα των
κινηματογραφικών προβολών του θεάτρου New York με πολύ μεγάλη
επιτυχία. Το περιοδικό Variety έκανε μνεία στη δημοτικότητα αυτών
των χορών και των παραστάσεων Jardin de danse (Ο
κήπος του χορού), που έθεσαν τις βάσεις για την
επιτυχία του θεάματος. Μέσα σε λίγο χρονικό
διάστημα αυτός ο χώρος έγινε το σημείο
σύνδεσης της νεοϋορκέζικης υψηλής κοινωνίας.
Έτσι, το φοξ τροτ γεννήθηκε στο
πλαίσιο των παραστάσεων Jardin de danse, με
τη μαγική εκτέλεση των Dolly Sisters και του
ίδιου του
του χορού στο ρυθμό του αμερικανικού ράγκταϊμ.1
1.
Ράγκταϊμ :είδος μουσικής
74
Φοξ, που προσάρμοσε τα βήματα
Αυτή η εκδοχή για την καταγωγή του φοξ τροτ βασίζεται στη θεωρία που ανέπτυξε το
1951 ο Όσκαρ Ντουριέα, ένας από τους πιο διάσημους και διακεκριμένους δασκάλους του
χορού. Βέβαια, τα βιβλία πάνω σε αυτό το θέμα αφιερώνουν αρκετές σελίδες στον Φοξ,
αφού η ζωή αυτού του ασυνήθιστου ανθρώπου ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Το fox trot είναι
ένας ήρεμος αλλά επιδέξιος χορός που χαρακτηρίζεται από βαδιστικές κινήσεις κυρίως, οι
οποίες έχουν τακτικές εναλλαγές στο ρυθμό τους. Οι στροφές που χρησιμοποιούνται είναι
παρόμοιες με αυτές του βαλς, με τη διαφορά ότι είναι πιο ήπιες-μετριασμένες και δίνεται
μεγαλύτερη έκταση στην κίνηση τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος της στροφής. Το fox
trot χορεύεται σε μουσική 4/4,όπου το 1ο και το 3ο τέταρτο τονίζονται ιδιαίτερα στην
κίνηση. Χορεύεται σε συνδυασμούς αργών και γρήγορων βηματισμών, όπου κάθε αργός
βηματισμός διαρκεί δύο τέταρτα και κάθε γρήγορος ένα τέταρτο του μέτρου.
75
3.3 ΧΟΡΟΣ ΒΑΛΣ
Ένα από τα διασημότερα
και κυριότερα είδη του βαλς που
υπάρχουν το πιο σημαντικό και
αντιπροσωπευτικό
είναι
το
Βιεννέζικο Βαλς, το οποίο αξίζει
να αναλυθεί.
Το
Βιεννέζικο
Βαλς
γεννήθηκε τον 13ο αιώνα στη
Βιέννη,
στην
θεωρείται
αρχαιότερους
Αυστρία,
και
από
τους
ένας
απαλούς
χορούς.
Πολύ πριν εισαχθεί στην υψηλή
κοινωνία, οι χωρικοί, και γενικά ο
φτωχός λαός της Αυστρία και της
Βαυαρίας,
«στριφογυριστούς»
χόρευαν
(με πολλές
στροφές) χορούς, όμοιους, τόσο
χορευτικά, όσο και μουσικά, με το
Βιεννέζικο Βαλς. Ένα είδος χορού που θύμιζε αρκετά το Βιεννέζικο Βαλς, και ήταν πολύ
αγαπητό στη Γαλλία το 1959, ήταν το «Volter» (στρίβω). Έτσι, όταν εμφανίστηκε στα
τέλη του 17ου αιώνα, το αυστριακό Βιεννέζικο Βαλς γνώρισε αμέσως τεράστια επιτυχία
ακόμα και στην υψηλή κοινωνία της Γαλλίας. Όμως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες
το Βιεννέζικο Βαλς δέχτηκε μεγάλη αποδοκιμασία.
Οι δάσκαλοι χορού θεώρησαν το Βαλς απειλή για το επάγγελμά τους, διότι ήταν
αρκετά εύκολη η εκμάθηση του βασικού βήματος σε σύγκριση με τους χορούς που
χορεύονταν στο παλάτι και δεν απαιτούσε πολύ εξάσκηση. Το Βιεννέζικο Βαλς δέχτηκε
αρνητική κριτική και από ηθικής πλευράς που αφορούσε σε ένα βασικό χαρακτηριστικό
76
του χορού, τη σωματική επαφή. Οι χορευτές (ειδικά οι ντάμες) έπρεπε να σηκώνουν με τα
χέρια τους τα ενδύματά τους προκειμένου να μην πατηθούν και αυτό τους υποχρέωνε να
κρατιούνται έχοντας σωματική επαφή. Επιπλέον, ο χορός περιείχε πολλές στροφές που
εκτελούνταν συνεχόμενα με μεγάλη ταχύτητα, επομένως η σωματική επαφή ήταν
αναπόφευκτη.
Παρά τις επιθέσεις που δέχτηκε, το Βιεννέζικο Βαλς έγινε τελικά αποδεκτό σε
ολόκληρη την Ευρώπη τον 19ο αιώνα αποκτώντας μεγάλη δημοτικότητα και σήμερα
θεωρείται από τους πιο δύσκολους απαλούς χορούς που απαιτεί άψογο στυλ και αρχοντικό
αέρα. Το Βιεννέζικο Βαλς ανήκει στους απαλούς χορούς και κινείται προοδευτικά στον
χώρο αριστερόστροφα, όπως το Αργό Βαλς και το Foxtrot. Η ταχύτητα του είναι δύο
φορές πιο γρήγορη από ότι του Αργού Βαλς.
Πολλά από τα βήματά του μοιάζουν με αυτά του Βιεννέζικου Βαλς στο
International style. Η βασική τους διαφορά είναι το επίπεδο του Βιεννέζικου Βαλς στο
American Style είναι περισσότερο κοινωνικό, παρά αγωνιστικό, καθώς στο πρώτο
επιτρέπεται η χρήση «ανοικτών» βημάτων που όμως δεν χρησιμοποιούνται στο
International Style. Ως κοινωνικός χορός το Βιεννέζικο Βαλς απαιτεί μεγάλες αίθουσες και
εμφανή γραμμή χορού. Η άρση και η πτώση είναι ανεπαίσθητες, καθώς δεν τις επιτρέπει η
ταχύτητα του χορού. Περισσότερο ορατή είναι η κίνηση στο πάνω μέρος του σώματος.
Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα στο βιεννέζικο Waltz είναι η υπερβολική
περιστροφή που προκαλείται από τον μη καλό έλεγχο των κινήσεων των παρτενέρ. Το να
σκέφτονται οι χορευτές (κυρίως ο καβαλιέρος) τον βαθμό στροφής (συνήθως μισή
στροφή) που πρέπει να πραγματοποιήσουν είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το να
κάνουν ασυναίσθητα συνεχείς στροφές.
Όλες οι κινήσεις πρέπει να πηγάζουν από το κέντρο βάρους των παρτενέρ. Με
αυτόν τον τρόπο η κίνηση περιορίζεται χαμηλά προς το πάτωμα με αποτέλεσμα να έχουν
οι χορευτές μεγαλύτερο έλεγχο του άξονά τους ιδίως κατά τη διάρκεια των στροφών.Το
βιεννέζικο waltz είναι ένας πραγματικά συναρπαστικός χορός. Κατακτείται μεν δύσκολα,
αλλά αξίζει την προσπάθεια.
77
3.4 ΧΟΡΟΣ QUICKSTEP
Το Quickstep είναι ένας χορός που
πήρε σάρκα και οστά τον εικοστό αιώνα και
περί τα τέλη της δεκαετίας του 1920. Η
μουσική του στηρίζεται κυρίως σε ρυθμούς
της Τζάζ και μοιάζει με το χορό Charleston1.
Η εξυπνάδα της μουσικής απεικονιζόταν στη
ποικιλία της χορογραφίας στο χορό. Ο χορός
αυτός θεωρείται πως είναι η πιο γρήγορη
εκδοχή του Foxtrot και πήρε το όνομά του
κυρίως με βάση το γεγονός ότι λόγω της
μεγάλης ταχύτητάς του αποτελείται από
«Γρήγορα
βασίζονται
Βήματα».
Οι
περισσότερο
φιγούρες
στις
του
κλειστές
στροφές του Waltz και τις ανοιχτές στροφές
του Foxtrot. Χορεύεται περίπου στα 50
μέτρα ανά λεπτό και αποτελεί τον πέμπτο χορό της κατηγορίας Standard αναφορικά με τον
Αθλητικό χορό.
Το Quickstep προέκυψε από συνδυασμό του Foxtrot και του Charleston που ήταν
δημοφιλείς χοροί τη δεκαετία του '20. Οι μπάντες εκείνης της εποχής άρχισαν να παίζουν
μουσική Foxtrot σε πολύ γρήγορο ρυθμό και τελικά εξελίχθηκε σε δύο διαφορετικούς
χορούς. Ο ρυθμός του Foxtrot έγινε ακόμα πιο αργός και το Quickstep έγινε η γρήγορη
εκδοχή του Foxtrot. Λίγα χρόνια αργότερα, έκανε την εμφάνισή του ένα νέο είδος χορού,
το Charleston, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του Quickstep. Οι άγγλοι
διαμόρφωσαν το Quickstep συνδυάζοντας το Foxtrot με το Charleston.
1.
Κυρίως σαν μουσικό άκουσμα
78
Στην πραγματικότητα, το Quickstep εκτελείται με τη συνοδεία ορχηστρικής
μουσικής, τζαζ ή Foxtrot, υπό
την προϋπόθεση ότι ο ρυθμός
είναι αρκετά γρήγορος: το
λιγότερο 50 βήματα το λεπτό.
Έτσι, λοιπόν, γεννήθηκε το
Quickstep
(το
όνομα
του
σημαίνει «γρήγορο βήμα»).
Τη δεκαετία του 20, όταν
ξεκίνησε
η
σπουδαίων
εποχή
των
ορχηστρών,
μερικές από αυτές έπαιζαν φοξ
τροτ με πιο έντονο ρυθμό,
ώστε οι χορευτές να νιώθουν
μεγαλύτερη
χαρά
και
ευχαρίστηση. Φυσικά, για να
ακολουθήσουν τη μουσική,
ήταν
απαραίτητο
να
επιταχύνουν τα βήματα τους.
Αν
και
οι
δύο
χοροί
διατήρησαν το γρήγορο τέμπο
των 4/4, χωρίστηκαν σε δύο είδη Foxtrot. Το πιο γρήγορο ονομάστηκε Quickstep. Το
Charleston το 1927 είχε φτάσει στο απόγειό του και επηρέασε και το Quickstep, που δεν
άργησε να κωδικοποιηθεί. Σύντομα μάλιστα διδασκόταν στις ακαδημίες χορού.
79
3.5 ΧΟΡΟΣ STREETDANCE
Τη δεκαετία του ’70 μέσα
από τη funk μουσική γεννιέται το
street dance, ο χορός του δρόμου.
Αρχικά αναπτύσσεται έξω από
τις σχολές χορού και χορεύεται
σε οποιοδήποτε χώρο, στους
δρόμους, τα πάρκα, τα σχολεία,
τα
πάρτι.
χρησιμοποιηθεί
Ο
όρος
σαν
θα
ομπρέλα
κάτω από την οποία θα συνυπάρξουν πάρα πολλά είδη χορών του δρόμου. Οι πολιτισμικές
επιστήμες θα κατατάξουν το street dance στους λαϊκούς χορούς με τον όρο street να είναι
ο πιο ακριβής και την περιγραφή αυτού του είδους, καθώς πια μιλάμε για αστικοποιημένες
κοινωνίες.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 το street dance θα αλλάξει αυτή τη φορά εξ
αιτίας της τηλεόρασης. Το κανάλι MTV με τα μουσικά βίντεο θα βάλλει το street dance σε
όλα τα σπίτια. Το αυξανόμενο ενδιαφέρον των νέων και η ζήτηση για μαθήματα χορού
αυτού του είδους θα ανοίξει τις πόρτες των σχολών χορού. Έτσι, οι τεχνικές των
διαφορετικών στυλ χορών
του δρόμου θα πάρουν τις
θέσεις
ανάμεσα
στα
μαθήματα του κλασσικού
και του σύγχρονου χορού.
Τέλος, πολλές φορές αυτό
το
είδος
μπορεί
να
συσχετιστεί με το hip hop,
ωστόσο το αποδεχόμαστε
ως ένα ξεχωριστό είδος χορού.
80
3.6 ΧΟΡΟΣ DISCO
Η ιστορία του χορού disco ξεκινά
στις αρχές της δεκαετίας του '70 από
αφροαμερικάνικες και λατινοαμερικάνικες
κοινότητες των Ηνωμένων Πολιτειών, γι'
αυτό ακριβώς και έχει δυνατές επιρροές
από τους χορούς των κοινοτήτων αυτών.
Ο χορός disco είχε σαφέστατες
μουσικές επιρροές από rock, soul, blues
και funk, τις οποίες εμπλούτισε με ηχητικά
εφέ και φωνητικά. Από τις μουσικές αυτές
προέκυψε το χορευτικό στιλ με το όνομα
"Hustle" το οποίο περιλάμβανε κινήσεις με τα χέρια και στροφές. Δε διέφερε και πάρα
πολύ από το swing των δεκαετιών '50 και '60. Γενικά, ο χορός disco προήλθε από
παλιότερους χορούς, όπως το mambo και τη salsa.
Ενσωμάτωσε το ρυθμό της salsa και χρησιμοποίησε τις κινήσεις των γοφών του
swing. Γενικά, ο χορός disco δεν έχει τεχνικές δυσκολίες, ούτε περίπλοκα βήματα. Ο
ρυθμός ήταν καθαρός και μπορούσε οποιοσδήποτε να χορέψει ντίσκο, με κινήσεις προς τα
εμπρός και προς τα πίσω με κάποιες στροφές. Οπωσδήποτε, βέβαια, κάποιοι ήθελαν να
κάνουν εντύπωση στην πίστα και αυτοί χόρευαν με δύσκολες φιγούρες και εντυπωσιακές
κινήσεις.
Πέρα, όμως, από το χορό και τη μουσική, η disco σαν ολοκληρωμένη κουλτούρα
περιλάμβανε και ειδικό ντύσιμο, όπως και ξεχωριστή τεχνολογία φωτισμού της πίστας. Οι
άνθρωποι που ακολουθούσαν την κουλτούρα αυτή είχαν το δικό τους ενδυματολογικό
κώδικα, όπως και ιδιαίτερη κόμμωση, ενώ μέχρι σήμερα είναι πασίγνωστες οι
ντισκομπάλες που συνόδευαν το ρυθμό της μουσικής και δημιουργούσαν πολύ ξεχωριστή
ατμόσφαιρα.
81
Ένα χαρακτηριστικό, επίσης, των ντισκοτέκ της εποχής ήταν η διοργάνωση των
διαγωνισμών χορού. Οι διαγωνισμοί αυτοί είχαν μέχρι και χρηματικά βραβεία, ενώ έγιναν
η αιτία να δημιουργηθούν νέες χορογραφίες που γρήγορα γίνονταν της μόδας.
Παρόλο που σήμερα δεν υπάρχει αυτό που κάποτε αποκαλούνταν "Disco", παρ' όλ'
αυτά ο χορός και το μουσικό στιλ έχουν επιζήσει. Οι χορευτές hip-hop διατηρούν τους
διαγωνισμούς χορού (battles) και το Electric Slide χορεύεται ακόμα σε γάμους και σε
dance clubs σε όλο τον κόσμο. Η κουλτούρα της disco ήταν στενά συνδεδεμένη με
ηδονιστικές εμπειρίες, ναρκωτικά και ελεύθερο σεξ σε μια εποχή που προηγήθηκε του
AIDS, γι' αυτό και σήμερα έχουν εξαφανιστεί πολλά από τα βασικά της συστατικά. Όπως
και να 'χει, η ουσία της disco είναι ακόμα ζωντανή, μιας κι έχει να κάνει με τη χαρά της
μουσικής και του χορού και των ανθρώπων που τη μοιράζονται πάνω στην πίστα.
82
3.7 ΜΠΑΛΕΤΟ
Το μπαλέτο (ή μπαλλέτο, αλλά και κλασικός χορός)
είναι είδος χορού, με καταγωγή από την Ιταλία του
15ου αιώνα, το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στη
σκηνική του μορφή, κυρίως στη Γαλλία και τη
Ρωσία. Στην πρώιμη μορφή του απουσίαζε η χρήση
σκηνικών και λάμβανε χώρα σε μεγάλες αίθουσες
συναθροίσεων, όπου οι θεατές καταλάμβαναν τις
θέσεις μπροστά και εκατέρωθεν της σκηνής. Έκτοτε
έχει εξελιχθεί σε είδος χορού υψηλών τεχνικών
απαιτήσεων, με δική του ορολογία και δομική
σύσταση. Η μουσική συνοδεία είναι κατά κύριο λόγο
από το ρεπερτόριο της κλασικής μουσικής, ενώ πολλοί συνθέτες έχουν γράψει μουσική
ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό. Το μπαλέτο διδάσκεται σε σχολές ανά τον κόσμο, σε καθεμία
από τις οποίες εναποτίθενται στοιχεία του πολιτισμού και της ιδιοσυγκρασίας1 του κάθε
λαού.
Ο
χορός
αυτός
καθαυτός
καθορίζεται στα βήματα και τις κινήσεις
του, ως μέρος μιας διεργασίας που
ονομάζεται χορογραφία, η οποία με τη
σειρά της εκτελείται από επαγγελματίες
του χώρου και περιλαμβάνει άλλες μορφές
καλλιτεχνικής
έκφρασης,
όπως
την
ηθοποιία και τη μιμητική. Θεωρείται μία
από τις πλέον υψηλόβαθμες
1.
Ιδιοσυγκρασία: η ιδιαίτερη και ξεχωριστή οργανική και ψυχική διάθεση κάθε ατόμου και ο τρόπος
με τον οποίο αντιδράει στις εξωτερικές επιδράσεις
83
τέχνες, που απαιτεί πολυετή εξάσκηση ώστε να φτάσει κανείς σε επαγγελματικό επίπεδο.
Η πιο γνωστή και δημοφιλής απόχρωση του μπαλέτου είναι αυτή που αναπτύχθηκε την
εποχή του Ρομαντισμού (το λεγόμενο Ballet blanc =λευκό μπαλέτο), κατά την οποία το
βάρος πίπτει στην κορυφαία του χορού (τη λεγόμενη πρίμα μπαλαρίνα), που ως
πρωταγωνιστικός ρόλος αποκλείει την ανάδειξη σχεδόν όλων των άλλων• καλείται να
εκτελέσει δύσκολες τεχνικές, που περιλαμβάνουν κατακόρυφη κίνηση στηριζόμενη στα
δάκτυλα του ποδιού (en pointe), πιρουέτες και λοιπές ακροβατικές κινήσεις δεξιοτεχνίας,
ενώ έχει καθιερωθεί η ένδυσή της με τη λεγόμενη γαλλική τουτού (κοντό φόρεμα από
λευκό τούλι που αφήνει εκτεθειμένους τους μηρούς και επιτρέπει έτσι την ελευθερία
κινήσεων). Η εξέλιξη του μπαλέτου περιλαμβάνει τα είδη του εξπρεσιονιστικού2 και
νεοκλασικού3 μπαλέτου, αλλά και στοιχεία του σύγχρονου χορού. Το κλασικό μπαλέτο
θεωρείται ως το πλέον δομημένο από τα είδη μπαλέτου, καθώς έχει ως βάση τις
παραδοσιακές χορευτικές τεχνικές.
2.
Εξπρεσιονισμός: καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό ρεύμα κατά το οποίο ο δημιουργός εξωτερικεύει τον
ψυχικό του κόσμου αδιαφορώντας για την αντικειμενική απόδοση της πραγματικότητας
3.
Νεοκλασικός: αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στο νεοκλασικισμό, δηλαδή την καλλιτεχνική και
φιλολογική τάση που επιδιώκει τη μίμηση των έργων της κλασικής αρχαιότητας
84
3.8 ΧΟΡΟΙ LATIN
Με τον όρο «Χοροί Latin» αναφερόμαστε σε μια πλειάδα χορών της Λατινικής
Αμερικής ή χορών που το στυλ τους μοιάζει με αυτό των χορών της Λατινικής Αμερικής.
Οι Latin χοροί χορεύονται συνήθως σε ζευγάρια, είναι σε πιο γρήγορο ρυθμό από τους
Ευρωπαϊκούς χορούς, είναι περισσότερο αισθησιακοί, δίνουν μεγαλύτερο βάρος στη
σωστή ρυθμική έκφραση και τέλος συνδυάζουν ρυθμό, ελευθερία έκφρασης και πάθος.
Επίσης ως λάτιν χοροί αναφέρονται οι χοροί που διδάσκονται σε διεθνές επίπεδο στις
σχολές λάτιν χορού. Σε σχέση με τους χορούς Λάτιν που διδάσκονται στις σχολές οι
αυθεντικοί χοροί Λάτιν είναι γενικώς πιο γρήγοροι, πιο αισθησιακοί και
έχουν περισσότερες ρυθμικές εκφράσεις. Ο ρυθμός των χορών Λάτιν είναι
4/4. Τα ζευγάρια στον Λάτιν χορό ξεκινούν στέκοντας
αντικριστά.
Αυτοί είναι χοροί ζευγαριών που με τον
καιρό
εξελίσσονται
ακροβατικά,
περισσότερες
πιο
και
αποκτούν
ακριβείς
φιγούρες.
τεχνικές
Οι
νέα
και
λαβές
που
χρησιμοποιούνται σε αυτούς τους χορούς ποικίλουν
από φιγούρα σε φιγούρα και μπορεί να είναι από
κλειστό πιάσιμο με Frame μέχρι ανοιχτό
κράτημα ενός χεριού ή τελείως ελεύθερο. Οι
φιγούρες των χορών αυτών έχουν πλέον καταγραφεί και κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με το
βαθμό δυσκολίας εκτέλεσης και εκμάθησης. Από τις αρχές του 20ου αιώνα που οι
Λατινοαμερικάνικοι χοροί άρχισαν να διαδίδονται στη δυτική Ευρώπη, συμφωνήθηκαν
παγκοσμίως λεξιλόγια, τεχνικές, ρυθμοί και φιγούρες ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη και
σωστότερη οργάνωση σε αθλητικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο χορού. Τα σημαντικότερα
είδη χορού Latin περιγράφονται παρακάτω.
85
3.8.1. Χορός Cha-Cha
Η ιστορία του Cha-cha ξεκινάει το 1952 από τον Pierre Lavalle, ιδρυτή του
τμήματος Latin χορών του I.S.T.D., ο οποίος ανακάλυψε αυτό το Κουβανέζικο στυλ του
Mambo (ή Rumba κατά άλλους) και το έφερε στην Ευρώπη. Πολλά έχουν γραφτεί για την
Ρούμπα και το Μάμπο ενώ για την ιστορία του τσα, τσα, τσα έχουν γραφτεί πολύ
λιγότερα. Πιθανόν το ταυτίζουν με το Μάμπο. Παρόλα αυτά έχει πολλά δικά του στοιχεία
που το κάνουν έναν τελείως διαφορετικό χορό. Ο ρυθμός του είναι μέτριος και κοφτός.
Είναι ένας αυθόρμητος χορός, που χωρίς να το θέλει κανείς αφήνει τον εαυτό του και τα
αισθήματα του να παρασυρθούν από τον ρυθμό.
3.8.2. Χορός Rumba
Η Rumba είναι ένας χορός που έχει την καταγωγή του στην Κούβα. Έγινε ιδιαίτερα
δημοφιλής γύρω στο 1890 στην Αβάνα. Η σημερινή του μορφή παραμένει από τα μέσα
της δεκαετίας του 1940, μετά από τη συγχώνευση των δύο βασικότερων τύπων της Rumba
(του Danzón και του Son Montuno) σε ένα ενιαίο στυλ. Η Rumba θεωρείται από τους πιο
ερωτικούς χορούς, όχι μόνο επειδή αναδεικνύει θαυμάσια τις γραμμές του γυναικείου
σώματος, αλλά και λόγω του ρυθμού, των κινήσεων και του συναισθήματος που
αποπνέουν οι χορευτές. Η σημερινή κοινωνική Ρούμπα που κατέκλυσε την Αμερική γύρω
στο 1930, είναι μια μακρινή συγγενής των γοητευτικών χορών των ιθαγενών. Η Ρούμπα
είναι ένας ευχάριστος ρυθμός που τον χαρακτηρίζει η απαλή, εύκαμπτη κίνηση των γοφών
και ένας μάλλον βαρύς βηματισμός. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το άλλο όνομα της
Rumba είναι «ο χορός του έρωτα».
3.8.3. Χορός Samba
Η Samba είναι ένας ζωντανός ρυθμικός χορός, ο χορός του κεφιού, του
καρναβαλιού και της σαμπάνιας, είναι ένας καθαρά Βραζιλιάνικος χορός βασισμένος σε
νέγρικους ρυθμούς. Έγινε πρώτα γνωστή στο Ρίο Ντε Τζανέιρο και αργότερα οι
86
χορευτικές μελωδικές νότες της χρησιμοποιήθηκαν από διάφορους λατινοαμερικάνους
συνθέτες κατακτώντας τον κόσμο. Η Σάμπα εμφανίστηκε στην Νέα Υόρκη το 1929 όπου
εξελίχθηκε σε έναν πολύ δημοφιλή χορό. Στην νότια Αμερική, όπου και πατρίδα της, η
Σάμπα χορεύεται σε μέτριο έως αργό ρυθμό, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες ο ρυθμός της
είναι πολύ γρήγορος., και άρχισε να γίνεται γνωστός με την εμφάνιση της ομώνυμης
μουσικής στα τέλη του 19ου αιώνα. Στην πραγματικότητα, η Samba δεν είναι ένας χορός
αλλά μια ομάδα χορών της Βραζιλίας με κάποια κοινά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να
μην υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο στυλ Samba που να θεωρείται με βεβαιότητα ως
γνήσιο.
3.8.4. Χορός Salsa
Η Salsa είναι μίξη διαφόρων ρυθμικών
χορών της Κούβας (κατά κύριο λόγο Son), πολύ
πλούσιος και πολύμορφος σε κινήσεις, αλλά η
καταγωγή της διεκδικείται και από το Πουέρτο Ρίκο.
Εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του
1940 και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του
1970 είχε γίνει πολύ δημοφιλής - ειδικά στη Ν. Υόρκη
- λόγω του μεταναστευτικού ρεύματος προς τις Η.Π.Α.
Κουβανών και Πορτορικάνων. Η μουσική της δεν είναι
καθαρή μουσική τεχνοτροπία αλλά είναι μείγμα των
λαϊκών ρυθμών από όλη την καραϊβική ζώνη. Η Salsa
αποτελεί δηλαδή, απόσταγμα πολλών Λατινοαμερικάνικων και Αφροκαραιβικών χορών.
Η Salsa μπορεί να χορεύεται σε διάφορες παραλλαγές αλλά τα βήματα σε κάθε μία
παραλλαγή είναι τρία και μία παύση επειδή αυτός είναι ο ρυθμός της μελωδίας. Πριν
πολλά χρόνια μεταξύ των νεαρών της Καραβαϊκής δημιουργήθηκε μια καινούρια μορφή
του χορού Salsa, πιο μοντέρνα και εντυπωσιακή, η Rueda Cubana ή Rueda de Casino, που
87
σημαίνει χορός σε ομάδα, αλλάζοντας συνεχώς τον παρτνέρ. Η Salsa έχει μερικές
διαφορετικές τεχνοτροπίες όπως: Cuban, LΑ, Puerto Rico κ.ά.
3.8.5. Χορός Mambo
Ήδη από τις αρχές του 1930 οι ορχήστρες Λατινοαμερικάνικης μουσικής όλο και
πλήθαιναν στη Βόρειο Αμερική, δίνοντας μια ανακατεμένη γεύση από Τανγκό, Σάμπα και
Ρούμπα και προετοιμάζοντας το έδαφος για την ορμητική εισβολή του Μάμπο!! Το
Mambo είναι η εξέλιξη του Κουβανέζικου «Danzon», το οποίο προήλθε από την Ισπανική
«Contradanza». Στην πραγματικότητα, το Mambo είναι ο χορός που παρουσιάστηκε στην
Αβάνα από το μουσικό Perez Prado το 1940, προκειμένου να προωθήσει την ομόνυμη
μουσική. Και όμως, ξεκινώντας από την πόλη του Μεξικού, η μουσική αυτού του
ανθρώπου δημιούργησε μια πραγματική επανάσταση που εξαπλώθηκε και αγαπήθηκε σε
ολόκληρο τον κόσμο. Το Μάμπο είναι ένας ρυθμικός χορός που απαιτεί γρήγορες και
απαλές κινήσεις. Μπορεί να χορεύει με ανεξάντλητο συνδυασμό από φιγούρες ανάλογα με
την διάθεση του χορευτή.
3.8.6. Χορός Tango
Γύρω στο 1910 και 1914 το tango έκανε την εμφάνιση του στην Αμερικάνικη
ήπειρο και σύντομα έγινε δημοφιλές στο χορευτικό κοινό με τις ασύμμετρες και
πρωτότυπες φιγούρες, οι οποίες δίνουν φινέτσα στον χορό αυτό. Πολλοί πίστευαν ότι το
tango προέρχεται από την Αργεντινή. Αυτό όμως είναι μόνο η αρχή της ιστορίας, γιατί
πράγματι τα πρώτα ίχνη του tango ανάγονται στον 19ο αιώνα στους λαϊκούς τοπικούς
χορούς της Αργεντινής. Όμως η Βραζιλία, η Ισπανία και το Μεξικό προσέφεραν πολλά,
ώστε να διαμορφώσει ο χορός το στυλ που έχει σήμερα. Έχει χαρακτηριστεί ως σύγχρονος
χορός τις φωτιάς, γιατί οι φιγούρες του είναι συγχρόνως δραματικές και δυναμικές, οι
κινήσεις απαλές και κοφτές. Είναι ο χορός που η γυναίκα αφήνει να φανούν τα πόδια της
88
μέσα από άνετα φορέματα με αέρινα υφάσματα, καθώς και το μπούστο μέσα από το
ντεκολτέ, ενώ αντίστοιχα ο άντρας προβάλλει το μπροστινό μέρος των γοφών, φορώντας
στενά υφασμάτινα παντελόνια. Εξάλλου, η φιγούρα, που ονομάζεται κόρτε και στην οποία
ο καβαλιέρος «κολλάει» την ντάμα πάνω του, είναι η πλέον χαρακτηριστική που
επιβεβαιώνει το στόχο των δύο πλευρών για την ανάδειξη των ιδιαίτερων αυτών σημείων
του σώματος τους. Ο χορός απαιτεί ευελιξία, ως εκ τούτου οι καθηγητές προτείνουν να
αποφεύγονται τα σκληρά υφάσματα όπως είναι το τζιν.
3.8.7. Χορός Flamenco
Είναι κυρίως ατομικός χορός. Υπάρχει μια βασική δομή στην χορογραφία ακόμα
και για αυτούς που δεν είναι επαγγελματίες, οι οποίοι χορεύουν με βάση το συναίσθημά
τους. Κινητήριος δύναμη είναι το πώς αισθάνεσαι τη συγκεκριμένη στιγμή που χορεύεις,
για να μπορέσεις να το εκφράσεις μέσω του χορού και όχι απλά να μιμηθείς το δάσκαλο
σου. Την ίδια μουσική, το ίδιο τραγούδι θα μπορούσε να το χορέψει και άντρας και
γυναίκα, με διαφορετικό τρόπο. Ακόμα κι αν χορεύουν μαζί, ο καθένας να χορεύει για τον
εαυτό του. Μέσα από το φλαμένκο τελικά γνωρίζεις το σώμα σου και το κέντρο του,
εκφράζεσαι μέσα απ’ αυτό, έρχεσαι σε επαφή με τα βαθύτερα συναισθήματά σου. Το
σώμα γίνεται ένα εργαλείο το οποίο το γνωρίζουμε, το αγαπάμε, το σεβόμαστε, αλλά στην
ουσία το χρησιμοποιούμε ως μέσο έκφρασης.
3.8.8. Χορός Paso Doble
Το Paso Doble προέρχεται από τη Νότια Γαλλία. Θεωρείται παρ' όλα αυτά Χορός
Latin λόγω του ρυθμού του και των βημάτων του, που μοιάζουν με ταυρομαχία. Το Paso
Doble είναι σχεδόν αποκλειστικά διαγωνιστικός χορός. Σε κοινωνικό επίπεδο χορεύεται
σαν άνοιγμα σε ορισμένες περιοχές της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Γερμανίας.
89
3.8.9. Χορός Jive
Το Jive προέρχεται από μια χορογραφία του James Cronin, ο οποίος την
εμπνεύστηκε την περίοδο που ζούσε στη Γαλλία, γύρω στο 1980, όπου η Disco δεν ήταν
τόσο διαδεδομένη όσο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το αρχικό όνομα του χορού ήταν Ceroc,
από παραφθορά της φράσης «C'est le Roc» (=αυτό είναι το ροκ) και έγινε γρήγορα πολύ
δημοφιλής. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο Cronin κατοχύρωσε το όνομα «Ceroc» ως
πνευματική του ιδιοκτησία απαγορεύοντας στις σχολές που το δίδασκαν να χρησιμοποιούν
το όνομα του χορού χωρίς να καταβάλουν πνευματικά δικαιώματα. Έτσι οι σχολές που
συνέχισαν να διδάσκουν το συγκεκριμένο χορό έπρεπε να βρούν ένα νέο όνομα. Ο πρώτος
που χρησιμοποίησε το όνομα Jive ήταν ο Robert Austin από την επωνυμία της σχολής του
«Le Jive».
90
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
ΜΟΥΣΙΚΗΣ-ΧΟΡΩΝ
91
4. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
4.1. Η επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο
Είναι γνωστό ότι η μουσική παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον άνθρωπο και
αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Πολλοί είναι εκείνοι οι λόγοι, οι οποίοι
μαρτυρούν την αναμφισβήτητη αξία της μουσική, καθώς και την καθοριστική της σημασία
στη ζωή του ανθρώπου. Ωστόσο, η μουσική δεν κατέχει σημαντικό μέρος από το χρόνο
του ανθρώπου, καθώς στην πυραμίδα της ιεράρχησης των ανθρωπίνων αναγκών, η
μουσική για τους περισσότερους θα μπορούσε να στριμώχνεται στην κορυφή, στις
δραστηριότητες αυτές που δεν αποτελούν βασικές ανάγκες επιβίωσης, αλλά διόδους
αυτογνωσίας και αυτοεκπλήρωσης, δηλαδή μια πολυτέλεια για λίγους.
Η μουσική αποτελεί μέσο τέρψης, έκφρασης, διαπαιδαγώγησης κοινωνικοποίησης
και θεραπείας. Πιστεύεται ότι η ενασχόληση του παιδιού με τη μουσική, έχει ευεργετικό
αντίκτυπο και στις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής του, καθώς η μουσική εκπαίδευση
ενισχύει την αυτοπειθαρχία, την αυτοεκτίμηση, τη διάδραση, την επικοινωνία και τη
συνεργασία, το συντονισμό, τις νοητικές, τις αναλυτικές και τις ακουστικές δεξιότητες του
ατόμου, τη δημιουργικότητα και την προσωπική έκφραση. Η παραπάνω παραδοχή, αν και
δεδομένη για τους ήδη ασχολούμενους με τη μουσική, συνεχώς αναδεικνύεται και πολύ
συχνά εμπλουτίζεται με νέες αποκαλύψεις μέσω συγκριτικών πειραμάτων και κλινικών
ερευνών από διαφόρους πανεπιστημιακούς, επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς.
Πολλά επιστημονικά πειράματα και μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί για να
αποκαλυφθεί η δύναμη της μουσικής στον άνθρωπο. Ανακαλύφθηκε ότι η αργή μουσική
μπορούσε να επιβραδύνει τον καρδιακό παλμό και τον αναπνευστικό ρυθμό, ενώ η πιο
“γρήγορη” μουσική είχε τα αντίθετα αποτελέσματα. Η μουσική προκαλεί πολλαπλές
αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό ενώ o ρυθμός οργανώνει τις σωματικές κινήσεις
και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το ανθρώπινο σώμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
αποτελούν οι αγροτικές ή μη εργασίες, που απαιτούν σωματική επαναλαμβανόμενη
92
δραστηριότητα. Αυτές αν συνοδευτούν με ρυθμικά τραγούδια μπορούν να πετύχουν το
συγχρονισμό των κινήσεων και την αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ ταυτόχρονα
μειώνουν το αίσθημα της κούρασης και της ανίας.
Πειράματα έχουν δείξει ότι η
μουσική
μπορεί
να
προκαλέσει
ένα
αίσθημα ευφορίας, αλλάζοντας τη διάθεση
και τα συναισθήματα του ανθρώπου. Έτσι,
το σώμα χαλαρώνει, ενώ δίνεται τη
δυνατότητα, στο μυαλό, να λειτουργήσει
αποτελεσματικότερα. Επίσης, η μουσική
βοηθά το συναίσθημα με τη νόηση να
λειτουργούν
αρμονικά.
Η
ενεργή
συμμετοχή σε μουσικά δρώμενα αυξάνει
την αυτοεκτίμηση και κατ’ επέκταση τις
κοινωνικές δεξιότητες των νέων. Έρευνες
έχουν δείξει ότι ομαδικά πολιτιστικά
δρώμενα που περιλαμβάνουν συγχρονισμό (όπως ο χορός, το τραγούδι, τα μουσικά
σύνολα) ενισχύουν, κατ’ αρχήν το αίσθημα αποδοχής των συμμετεχόντων, και κατά
δεύτερον τη συνεργασία και την επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη. Τέλος, η μουσική
δημιουργεί στον εγκέφαλο τις απαραίτητες συνδέσεις που μας διευκολύνουν να κάνουμε
επαγωγικές ή παραγωγικές συλλογιστικές πορείες, όπου αυτό είναι απαραίτητο στις
καθημερινές, σχολικές, επαγγελματικές ή ακαδημαϊκές μας υποχρεώσεις.
Η μακρά ενασχόληση με τη μουσική εξασκεί τον εγκέφαλο και όχι μόνο. Το να
παίζει κανείς ένα μουσικό όργανο απαιτεί συντονισμό αρκετών λειτουργιών, της όρασης,
της ακοής, της αφής, του σχεδιασμού και συγχρονισμού κινήσεων, της ερμηνείας
συμβόλων, της συναισθηματικής έκφρασης, της επικοινωνίας. Η μουσική θα πρέπει να
θεωρείται και να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της βασικής εκπαίδευσης του παιδιού ή του
ενήλικα, δημιουργώντας έτσι είτε συνειδητούς ακροατές είτε άρτιους μουσικούς,
οπωσδήποτε, όμως, ολοκληρωμένους και υγιείς ανθρώπους.
93
Σημαντικές διάσημες φυσιογνωμίες που έχουν επηρεαστεί από τη μουσική
-Alexander Graham Bell (1847 – 1922) – Επινόησε το τηλέφωνο πρίν κλείσει τα 30.
Έπαιζε πιάνο, κυρίως αυτοδίδακτος.
-Thomas Edison (1847 – 1931) – Από τους πιο παραγωγικούς εφευρέτες με πάνω από
1093 πατέντες, εφήυρε μεταξύ άλλων τον ηλεκτρικό λαμπτήρα και το φωνόγραφο. Έπαιζε
πιάνο.
-Charlie Chaplin (1889 – 1977) – Διάσημος Βρετανός ηθοποιός, έπαιζε ακκορντεόν.
-Mahatma Gandhi (1869 – 1948) – Ηγέτης του Ινδικού Εθνικού Κινήματος, γνωστός για
τις ειρηνικές του μεθόδους επίλυσης αντιπαραθέσεων. Λέγεται πως έπαιζε κοντσερτίνα
(είδος ακκορντεόν). Όπως έλεγε και ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του “Η μελίρρυτη
μελωδία με συγκίνησε βαθύτατα, και την έπαιξα στην κοντσερτίνα που ο πατέρας μου
είχε αγοράσει.”
-Charles Dickens (1812 – 1870) – Βρετανός συγγραφέας, γνωστός για τις νουβέλες του,
συμπεριλαμβανομένης “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία” . Έπαιζε ακκορντεόν.
-Neil Armstrong (γεννημένος 1930) – Γνωστός ως ο πρώτος αστροναύτης που περπάτησε
στο φεγγάρι. Παίζει κόρνο βαρύτονο.
-Woody Allen – Σκηνοθέτης, Σεναριογράφος, Ηθοποιός, παίζει κλαρινέτο.
-Albert Einstein – Ο βραβευμένος με Νόμπελ Φυσικής (1921) ήταν ένας εξαιρετικός
βιολονίστας. Ο ίδιος δήλωσε ότι ο λόγος που έγινε τόσο έξυπνος ήταν αυτή η ενασχόλησή
του με το βιολί και ότι, αν δεν γινόταν επιστήμονας, θα γινόταν σίγουρα μουσικός. Η
μουσική βοηθούσε τον Einstein όταν επεξεργαζόταν τις θεωρίες του.
94
4.2. Η επίδραση της μουσικής στον ψυχισμό του ανθρώπου
H τέχνη της μουσικής φαίνεται να επηρέασε τον άνθρωπο, καθώς είναι
συζευγμένη με την θρησκεία των λαών αλλά και με τις άπειρες εκφάνσεις1 της
καθημερινής ζωής.
Από την αρχαία Ελλάδα οι μεγάλοι φιλόσοφοι της εποχής άρχισαν να μελετούν τον
τρόπο που επηρεάζει η μουσική τον ανθρώπινο ψυχισμό καθώς επίσης και τον τρόπο που
αλληλεπιδρά με την υγεία του. Η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στην ίαση2 ασθενειών
τόσο σωματικών όσο και ψυχικών. Αυτό έχει να κάνει άμεσα με την ευεργετική δράση της
επάνω στη λειτουργία του ατόμου. Η μουσική έχει την δυνατότητα να μειώσει την
αρτηριακή πίεση και να βελτιώσει την αναπνοή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση
του στρες και του άγχους, την επίτευξη της καλύτερης και απαρακώλυτης 3 κυκλοφορίας
του αίματος, ενώ συμβάλει στην αύξηση της αυτοπεποίθησης των ασθενών έχοντας σαν
αποτέλεσμα την ταχύτερη ανάρρωση τους.
Η μουσική είναι ένας σημαντικός παράγοντας και στην εκπαίδευση. Όλα τα παιδιά
τα οποία ασχολούνται με την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου έχουν αυξημένη
ικανότητα απομνημόνευσης πληροφοριών και γνώσεων όσον αφορά την προφορική τους
μνήμη. Με τον τρόπο αυτό η βελτίωση της προφορικής μνήμης των παιδιών είναι ένα
δευτερογενές παράγωγο της μουσικής τους εκπαίδευσης. Ακόμη, η μουσική εκπαίδευση
μπορεί και επιδιορθώνει τα τμήματα του εγκεφάλου του ανθρώπου που έχουν υποστεί
βλάβη.
Η τέχνη της μουσικής μπορεί να ωφελήσει το άτομο γενικότερα στην προσωπική
του ζωή. Είναι δυνατόν δυο άνθρωποι τελείως ξένοι μεταξύ τους που τους συνδέει το
κοινό πάθος για την μουσική, να επικοινωνήσουν, ασχέτως το πνευματικό επίπεδο, την
1.
Έκφανση: η φανέρωση, η εκδήλωση, η εμφάνιση
2.
Ίαση: η θεραπεία, η γιατρειά, η αποκατάσταση της υγείας, η εξυγίανση
3.
Απαρακώλυτος-η-ο: ο ανεμπόδιστος, ο ελεύθερος
95
κοινωνική θέση, τις προσωπικές προτιμήσεις, και την γλώσσα ακόμα που μιλά ο καθένας.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε δηλαδή την μουσική ως ένα μέσο ψυχικής
επικοινωνίας, μία παγκόσμια γλώσσα που ακόμα και εμπειρικά μπορεί να μάθει κάποιος!
Η τέχνη αυτή είναι συνυφασμένη4 με πολλές εκφάνσεις της καθημερινής μας ζωής
όπως είναι ο έρωτας, ο φόβος για το άγνωστο, ο
θάνατος, η χαρά, η θλίψη, η δουλειά κ.ά.
Συνεπώς, ο άνθρωπος έχει έμφυτα μια τάση να
εξυμνεί της καταστάσεις της καθημερινότητας
αλλά και να αποδέχεται την συντριβή και την
θλίψη του, με ήχους. Ο σύγχρονος άνθρωπος
δείχνει μια νοσταλγία και μια στροφή προς την
φύση, διότι η φύση με τους ήχους της
κατευνάζει4 τα πνεύματα και ευεργετεί το άτομο.
Ο ρυθμός στην μουσική παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο όσο και η μουσική. Αυτός
είναι συνυφασμένος4 με την μουσική, και ως γνωστόν υπάρχει παντού στην ζωή μας.
Χωρίς ρυθμό δεν υπάρχει χρόνος, χωρίς χρόνο δεν υπάρχει οργάνωση πράγμα που
συνεπάγεται ότι χωρίς οργάνωση δεν υπάρχει και τάξη. Χωρίς ρυθμό καταρρέει το
οικοδόμημα της οργανωμένης κοινωνίας του ανθρώπου, αλλά και το οργανωμένο
οικοδόμημα του οργανισμού του. Επομένως αποτελεί και αυτός ένα από τα συστατικά της
ζωής που δεν μπορεί να λείπει.
Παρατηρούμε ότι η μουσική είναι δεμένη τόσο με την ανθρώπινη ύπαρξη όσο και
με την καθημερινότητα. Συνοδεύει το άτομο παντού, σε όλες τις πτυχές της ζωής του, και
συνιστά έναν δεσμό με το σήμερα το χθες και το αύριο του ανθρώπου, διότι η επιρροή της
σ’ αυτόν ήτανε πάντοτε η ίδια.
4.
Συνυφασμένος-η: ο στενός συσχετισμός
5.
Κατευνάζω: καθησυχάζω, καταπραΰνω, καλμάρω
96
4.3. Σωματικές επιδράσεις της μουσικής
Όταν η μουσική εισχωρήσει στα αυτιά του ανθρώπου, οι ήχοι μετατρέπονται σε
ερεθίσματα που ταξιδεύουν από τα ακουστικά νεύρα στο θάλαμο του εγκεφάλου, τον
σταθμό αναμετάδοσης των συναισθημάτων και των αισθήσεων. Κατά την ακρόαση
μουσικής μπορεί να εκδηλωθούν εξωτερικές σωματικές αντιδράσεις που μπορεί να έχουν
τη μορφή ρυθμικού χτυπήματος του ποδιού, λικνίσματος, κουνήματος του κεφαλιού ή
ρυθμικών κινήσεων των χεριών. Τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα, ανταποκρίνονται σε
μουσικά και ακουστικά ερεθίσματα, αντίστοιχα, με μεταβολές στην κυκλοφορία του
αίματος, την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συστολή.
Μέσα στον εγκέφαλο ο θάλαμος, ο υποθάλαμος, η παρεγκεφαλίδα και τα
εγκεφαλικά ημισφαίρια, παίζουν ενεργό ρόλο στην επεξεργασία των μουσικών τόνων και
των ρυθμών. Μέσω αυτών τα ερεθίσματα της μουσικής μεταφέρονται στα άλλα
εγκεφαλικά κέντρα. Η μελέτη των σωματικών αντιδράσεων προέρχεται και βασίζεται στη
φυσιολογία, την ανατομία, τη νευρολογία και τη βιοχημεία και περιλαμβάνει μετρήσεις σε
πολλές σωματικές αντιδράσεις, όπως κινητικές, μυϊκές, χημικές και άλλες, επικεντρωμένες
σε εγκεφαλικές λειτουργίες.
Σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2001, σχετικά με τις
αντιδράσεις ατόμων που βίωσαν μία ισχυρή μουσική εμπειρία, αποδεικνύεται ότι η πιο
συχνή αντίδραση ήταν τα δάκρυα. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή η αντίδραση
σχετιζόταν με θετικά συναισθήματα αν και υπήρχαν παραδείγματα όπου τα δάκρυα
συνδεόταν με αίσθημα λύπης ή θλίψης.
Γενικότερα η μουσική επηρεάζει:
τον καρδιακό ρυθμό και το σφυγμό • την ηλεκτροδερματική αντίδραση • το ρυθμό της
αναπνοής • την αρτηριακή πίεση • την μυϊκή ένταση και το μυϊκό τόνο • τον όγκο του
αίματος • τη δερματική θερμοκρασία • τη γαστρική κίνηση • τα ανακλαστικά της κόρης
του ματιού • την οξυγόνωση του αίματος • τις ορμονικές εκκρίσεις
97
4.4. Ψυχολογικές επιδράσεις της μουσικής
4.4.1. Συναισθηματικές αντιδράσεις
Η μουσική συμβάλει στην ψυχολογία του ατόμου και μας κάνει αισθανόμαστε ένα
συναίσθημα ως αντίδραση σε μια κατάσταση και το συναίσθημά μας κατευθύνεται προς
κάποιο αντικείμενο-στόχο, δηλαδή έναν άνθρωπο, ένα αντικείμενο, ή ένα γεγονός, το
οποίο διαδραματίζει έναν αιτιώδη ρόλο στο να προκαλέσει μια συναισθηματική
κατάσταση. Τα συναισθήματα θεωρούνται γενικά ως «αρκετά συνοπτικές αντιδράσεις»
έχουν δηλαδή σύντομη διάρκεια. Οι περισσότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί στην
αντίληψη των ακροατών για τη συναισθηματική έκφραση και όχι στη δημιουργία
συγκεκριμένων συναισθηματικών αντιδράσεων. Παρόλα αυτά, υπάρχει σήμερα μια
διαδεδομένη πεποίθηση ότι η μουσική κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να
δημιουργήσει συναισθήματα στους ακροατές.
Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι τα συναισθήματα που προκαλεί η ακρόαση
μουσικής είναι δύο ειδών: (α) τα συναισθήματα που αφορούν την αισθητική αξία της
μουσικής, δηλαδή το τι αντιλαμβάνεται κανείς ως ωραίο στη μουσική και (β) τα
συναισθήματα που παράγονται ή εκφράζονται από τη μουσική, λίγο ή πολύ ανεξάρτητα
από την αισθητική της αξία. Ωστόσο, οι δύο κατηγορίες δεν είναι ανεξάρτητες η μία από
την άλλη και όπως επισημαίνουν οι ερευνητές. Οι ίδιοι επίσης αναφέρουν ότι φαίνεται να
υπάρχει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στην ένταση των συναισθημάτων που βιώνονται
εξαιτίας της μουσικής και σε συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά της μουσικής. Αυτή η
ένταση μεταβάλλεται συνεχώς κατά το σταδιακό «ξετύλιγμα» της μουσικής.
Τα δομικά χαρακτηριστικά που φάνηκαν να σχετίζονται με τη δημιουργία
συναισθηματικών αντιδράσεων είναι οι συγκοπές, οι εναρμόνιες μετατροπίες, οι
μελωδικές ακολουθίες και άλλες μουσικοθεωρητικές έννοιες οι οποίες αναφέρονται στη
δημιουργία και τη διατήρηση ή διακοπή των μουσικών προσδοκιών. Σύμφωνα δε με τη
«θεωρία της διέγερσης», η μουσική προκαλεί συναισθήματα στους ακροατές ανάλογα με
αυτά που η ίδια εκφράζει. Η διέγερση είναι καθαρά μια καθολική αντίδραση στη μουσική
98
ακρόαση, η οποία συνδυασμένη με μια εστιασμένη και ενσυνείδητη προσοχή, μπορεί να
συνεισφέρει σε ακραίες καταστάσεις συναισθήματος.
4.4.2. Διανοητική επίδραση
Ορισμένα είδη μουσικής φαίνεται να επηρεάζουν τη διανοητική κατάσταση ενός
ατόμου αν και παραμένει αδιευκρίνιστος ο ακριβής τρόπος με τον οποίο συμβαίνει αυτό.
Η χρήση ορισμένων ειδών μουσικής σε θρησκευτικές και θεραπευτικές
τελετουργίες προκειμένου να οδηγηθεί κανείς σε κατάσταση έκστασης είναι γνωστή από
την αρχαιότητα. Η έκσταση μπορεί να προκληθεί όταν παίζονται ταυτόχρονα πολλά
επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μοτίβα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η μουσική που μπορεί
να οδηγήσει σε έκσταση συναντάται σε όλους τους πολιτισμούς. Συνήθως στηρίζεται σε
μεγάλο βαθμό στη χρήση τυμπάνων καθώς η έκσταση και τα συνοδευτικά της
χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, οφείλεται στην επίδραση της ρυθμικής χρήσης κρουστών
στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η διέγερση επιφέρει τις παρακάτω αλλαγές στη
συμπεριφορά όσων συμμετέχουν σε τέτοιου είδους τελετουργίες

Οπτικές και ακουστικές εντυπώσεις χρωμάτων, κίνησης και ήχου.

Σωματική
κίνηση
όπως
λίκνισμα,
περιδίνηση,
αναπηδήσεις,
τρεμούλιασμα και συσπάσεις.

Ασυνήθεις ενοράσεις ή παραισθήσεις.

Αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, γρήγορο καρδιακό ρυθμό, έντονη
εφίδρωση και αναποδογύρισμα των ματιών.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η παρόρμηση για χορό. Η χορευτική μουσική συνήθως
6.
Έκσταση: η πνευματική απόσπαση κάποιου από την κανονική του κατάσταση και η πλήρης
απορρόφησή του σε κάποια πολύ ισχυρή εντύπωση ή σκέψη. Επίσης, είναι μια κατάστασταση
υπερδιέγερσης της φαντασίας και η νάταση της ψυχής κατά την οποία ο άνθρωπος αποσπάται
τελείως από τον αισθητό κόσμο και αφοσιώνεται ψυχικά και νοερά σε κάποια ανώτερη δύναμη.
99
περιλαμβάνει έναν συνδυασμό διαφόρων ρυθμών από κρουστά, οι οποίοι συνοδεύουν το
βασικό ρυθμό και αντικατοπτρίζονται στις κινήσεις των χορευτών. Αυτού του είδους η
αισθητηριακή διέγερση οδηγεί στην έκσταση. Η μουσική που χρησιμοποιείται στις τελετές
αυτού του είδους επιλέγεται με βάση την ικανότητά της να προκαλεί τις αναγκαίες
σωματικές και πνευματικές αντιδράσεις
Η Σωματική και ψυχολογική επίδραση της μουσικής
Η επίδραση της μουσικής στην ψυχολογική και φυσιολογική κατάσταση του ατόμου έχει
αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού και μελέτης από πολύ νωρίς στην ιστορία του
ανθρώπινου πολιτισμού.
 Ο Πυθαγόρας, ο πρώτος αναγνωρισμένος θεωρητικός της μουσικής, περιγράφει
τον τρόπο με τον οποίο η μουσική μπορεί να επιδρά στη συναισθηματική
κατάσταση του ανθρώπου και το πώς η χρήση κατάλληλων μελωδιών μπορεί
να συμβάλει στην ψυχική υγεία.
 Ο Πλάτωνας υποστήριζε ότι η μουσική έχει ηθοπλαστική δύναμη και υποδείκνυε το
ρόλο της στην ανατροφή μιας γενναίας και ηρωικής προσωπικότητας- στηρίγματος του
κράτους. Θεωρούσε ότι οι ρυθμοί και οι τόνοι, επιδρώντας στη σκέψη, την κάνουν
αντίστοιχη με αυτούς τους ίδιους, γι’ αυτό η καλύτερη φύλαξη του κράτους είναι η
«σοβαρή και με καλό ρυθμό» μουσική, η σεμνή και η απλή και όχι η «θηλυπρεπής ή
άγρια». Κατά τη γνώμη του η μουσική της απόλαυσης αποσταθεροποιούσε τη σύνδεση
του ατόμου και της κοινωνίας και αυτό αποτελούσε την αρχή της ηθικής και
σωματικής κατάπτωσης, που οδηγεί σε διαφόρων ειδών ασθένειες.
 Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι οι μουσικοί τόνοι διαφέρουν ουσιαστικά ο ένας από
τον άλλο, ώστε κατά την ακρόασή τους εμφανίζεται σε μας διαφόρων ειδών διάθεση,
και δε συμπεριφερόμαστε καθόλου κατά τον ίδιο τρόπο σε κάθε έναν από αυτούς.
 Ο Ιπποκράτης συνιστούσε θεραπείες με μουσική και τεκμηρίωνε τις ποικίλες
επιδράσεις της στους ανθρώπους.
Είναι πολυάριθμες οι αναφορές για τις επιδράσεις της μουσικής, που συναντά κανείς όχι
μόνο σε αρχαία ελληνικά κείμενα αλλά και σε κείμενα από την αρχαία Ρώμη μέχρι την
εποχή της Αναγέννησης και αργότερα από το Μεσαίωνα μέχρι και σήμερα και τα οποία
καλύπτουν ολόκληρο το δυτικό πολιτισμό. Οι σωματικές επιδράσεις της μουσικής
άρχισαν ουσιαστικά να μελετώνται από τα τέλη του 19ου αιώνα, με την ανάπτυξη των
φυσικών επιστημών και της Φυσιολογίας, οπότε έγιναν εφικτές και οι πειραματικές
μετρήσεις.
100
5. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ ΧΟΡΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
5.1. Η χρησιμότητα του χορού στην εφηβεία
Τα τελευταία χρόνια ο χορός έχει αποκτήσει εκατομ. υποστηρικτές παγκοσμίως,
κυρίως μέσω κινηματογραφικών ταινιών, όπως το dirty dancing, και διάφορων
τηλεοπτικών σόου. Λάτρεις του χορού εμφανίζονται σε άτομα κάθε ηλικίας και
κοινωνικής τάξης, λόγω της ποικιλίας που παρουσιάζει ως προς τις μορφές και τα είδη
χορών που υπάρχουν. Ο χορός είναι επιστημονικά και εμπειρικά αποδεδειγμένα μία από
τις πιο ωφέλιμες και ευεργετικές δραστηριότητες για κάθε άνθρωπο και από κάθε άποψη.
Παρ' όλα αυτά, στην εφηβεία παρατηρείται μεγάλη αποχή από τον χορό, κυρίως
λόγω των απαιτήσεων του σχολείου. Έτσι, περιορίζονται οι δυνατότητες ενασχόλησής των
εφήβων με εξωσχολικές δραστηριότητες. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο στην αποχή των νέων
από τον χορό παίζουν και οι γονείς, που εξαιτίας της δυσμενούς οικονομικής και πολιτικής
κατάστασης που επικρατεί σε παγκόσμιο επίπεδο, αγωνιούν για το μέλλον των παιδιών
τους, με αποτέλεσμα να ασκούν πίεση σε αυτά για τις σχολικές επιδόσεις και τα μαθήματά
τους.Όλη αυτή η πίεση και οι απαιτήσεις αγχώνουν και κουράζουν τους μαθητές, οι οποίοι
πάνω στην προσπάθειά τους να επιτύχουν άριστες επιδόσεις στο σχολείο, χάνουν την
κοινωνική τους ζωή και καταστρέφουν την ψυχολογία τους. Μερικές ώρες ελεύθερης
ενασχόλησης με κάποια εξωσχολική δραστηριότητα είναι απαραίτητες.
Ο χορός αποτελεί ίσως την πλέον κατάλληλη δραστηριότητα για κάθε άτομο, ιδίως
για άτομα στην εφηβεία, καθώς συνδυάζει τη διασκέδαση με την ψυχαγωγία και την
άσκηση, προσφέροντας πολλά πλεονεκτήματα τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό
και σε διανοητικό επίπεδο.
101
Όσον αφορά τα σωματικά οφέλη ο έφηβος χορευτής πετυχαίνει:
1. Καλή φυσική κατάσταση.
2. Απόκτηση και διατήρηση σωστού σωματικού βάρους.
3. Ενδυνάμωση των οστών.
Στα ψυχολογικά οφέλη επάγονται:
1. Βελτίωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης.
2. Αύξηση της κοινωνικότητας και της ομαδικότητας
3. Αποβολή του άγχους της καθημερινότητας.
Τέλος ο χορός προσφέρει και σημαντικά διανοητικά οφέλη όπως:
1. Όξυνση του νου.
2. Αύξηση της αντίληψης.
3. Βελτίωση της μνήμης.
Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της εφηβείας, όπου διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό το
σώμα και η προσωπικότητα του ανθρώπου, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αγωγή
και τη εκπαίδευση που λαμβάνει το παιδί. Ο χορός είναι μία μορφή τέχνης που προσφέρει
σε ένα έφηβο άτομο υγιές και όμορφο σώμα, ωραία κορμοστασιά και χάρη, βελτιώνει τις
διανοητικές του ικανότητες, αυξάνει την αυτοεκτίμησή του, βελτιώνει την κοινωνικότητά
του, καλλιεργεί στον νέο το αίσθημα της ομαδικότητας, της συνεργασίας και της
πειθαρχίας και επιπλέον, αποτελεί ένα εφόδιο το οποίο θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει ο
102
έφηβος στην ζωή του για προσωπικούς ή επαγγελματικούς στόχους, κάνοντας το χόμπι
του επάγγελμα.
5.2. Οι χοροί μειώνουν το άγχος και βελτιώνουν τη ζωή
Λιγότερο άγχος φαίνεται ότι έχουν οι νέοι, που ακούν λαϊκή μουσική και χορεύουν
παραδοσιακούς χορούς. Αλλά οι παραδοσιακοί χοροί έχουν ωφέλιμες επιδράσεις και στα
ηλικιωμένα άτομα, διότι τα βοηθούν να είναι λειτουργικά στην καθημερινή τους ζωή,
συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της ευεξίας και της ποιότητας ζωής τους.
Αυτά προκύπτουν από τα αποτελέσματα ερευνών, που παρουσιάζονται στο 2ο
Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα «Σύγχρονος Τρόπος Ζωής και Πρόληψη Καρδιαγγειακών
και Μυοσκελετικών Παθήσεων», που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.
Η πρώτη έρευνα με θέμα την «Επίδραση του χορού και της μουσικής στο άγχος»
πραγματοποιήθηκε από το ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ και το 7ου Λύκειο Καλλιθέας Αττικής σε
δείγμα 200 φοιτητών ΤΕΙ (100 γυναίκες και 100 αγόρια ηλικιών 21.76+2.65 χρονών) και
από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι στο μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών αρέσει να
χορεύουν
ελληνικούς
παραδοσιακούς
χορούς
(38.5%),
ενώ
μεγάλα
ποσοστά
συγκεντρώνουν οι μοντέρνοι χοροί (19.5%) και ο κλασικός χορός (18.5%).
Σε ό,τι αφορά τα προτιμητέα ακούσματα, φάνηκε ότι υπερτερεί η ελληνική
παραδοσιακή μουσική (24%) και ακολουθούν η rock (18.5%), η κλασική (16%), η έντεχνη
(12.5%) και η μοντέρνα μουσική (11.5%). Μικρά ποσοστά προτίμησης καταγράφονται για
τη λαϊκή μουσική, την pop, την trance και την RnB μουσική.
Σε ό,τι αφορά το άγχος των φοιτητών, φάνηκε ότι οι φοιτητές που ακούν λαϊκή
μουσική έχουν το χαμηλότερο άγχος (30.87+6.92 βαθμούς), ακολουθούν οι φοιτητές που
προτιμούν την trance μουσική (32.67+3.88 βαθμούς), την ελληνική παραδοσιακή μουσική
(33.87+8.17 βαθμούς), την έντεχνη μουσική (35.32+9.13 βαθμούς), τη rock (35.97+8.85
103
βαθμούς), τη μοντέρνα μουσική (36.09+9.50 βαθμούς), την RnB (36.25+7.68 βαθμούς),
την κλασική μουσική (37.06+8.67 βαθμούς) και την pop μουσική (38.56+8.32 βαθμούς).
Στα συμπεράσματα της έρευνας αναφέρεται πως ο ελληνικός παραδοσιακός χορός
και η μουσική που τον συνοδεύει όχι μόνο βρίσκονται υψηλά στις προτιμήσεις των
φοιτητών, αλλά και ασκούν θετικές επιδράσεις στο άγχος των ατόμων με τα ανάλογα
ακούσματα.
Η δεύτερη έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Εργαστήριο Αθλητιατρικής του
ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ σε δείγμα 40 γυναικών από τα ΚΑΠΗ του δήμου Θεσσαλονίκης και είχε
σκοπό τη μελέτη της επίδρασης ενός προγράμματος ελληνικών παραδοσιακών χορών στην
κινητική και λειτουργική ικανότητα ηλικιωμένων ατόμων. Διαπιστώθηκε ότι η εφαρμογή
ενός προγράμματος ελληνικών παραδοσιακών χορών, διάρκειας 14 εβδομάδων, σε
ηλικιωμένους, οδήγησε σε σημαντική βελτίωση στη δύναμη και την αντοχή των κάτω
άκρων, τη δυναμική ισορροπία και την αντοχή στην κόπωση, την κινητική ικανότητα και
το χρόνο αντίδρασης. Οι ωφέλιμες αυτές επιδράσεις βοηθούν τα ηλικιωμένα άτομα να
είναι λειτουργικά στην καθημερινή τους ζωή συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της ευεξίας
και της ποιότητας ζωής τους.
Ένας στους δυο χορευτές τραυματίζονται στη διάρκεια του χορού
Σχεδόν ένας στους δύο χορευτές (49,7%) τραυματίζονται κατά τη διάρκεια του
χορού, ενώ το 22% από αυτούς εμφανίζουν τους ίδιους τραυματισμούς αρκετά συχνά
(κάτω άκρα, μέση, άνω άκρα).
Αυτά προκύπτουν από έρευνα του ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ και της Β΄Νευρολογικής
Κλινικής του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε
δείγμα 167 χορευτών διαφόρων σχολών χορού του νομού Θεσσαλονίκης με σκοπό τη
διερεύνηση των παραγόντων τραυματισμού χορευτών διαφόρων ειδών χορού όπως, hiphop, oriental, ευρωπαϊκοί, latin, μπαλέτο και ελληνικοί.
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι συχνότεροι τραυματισμοί αφορούσαν τα κάτω
άκρα, σε ποσοστό 72% και η αντιμετώπισή τους ήταν ως επί τω πλείστον συντηρητική. Σε
104
ποσοστό της τάξης του 9,5% των χορευτών κρίθηκε αναγκαίος ο περαιτέρω ιατρικός
έλεγχος με πιο εξειδικευμένες εξετάσεις (μαγνητική τομογραφία), ενώ δόθηκε
φαρμακευτική αγωγή σε ποσοστό 13.7% και σε μικρότερο (2.3%) χρειάστηκε χειρουργική
αντιμετώπιση της κάκωσης. Οι συχνότεροι τραυματισμοί ήταν μυϊκοί σπασμοί σε ποσοστό
29% και ακολουθούσαν οι απλές εκδορές 13.7%, οι μυϊκές θλάσεις 27.5% και τα
διαστρέμματα α' βαθμού 8.4%.
Οι κυριότεροι παράγοντες, που ευνοούσαν τις κακώσεις, αποδόθηκαν κυρίως στην
κακή τεχνική σε ποσοστό 68%, στην απουσία προθέρμανσης κατά 57,1%, στην κόπωση
κατά 39%, καθώς και σε παράγοντες που σχετίζονται με το χώρο διεξαγωγής των χορών
όπως το δάπεδο, φωτισμός, υπόδηση κ.α, σε ποσοστό 22,3%. Οι ειδικοί εφιστούν την
προσοχή των χορευτών και χοροδιδασκάλων, καθώς και των εμπλεκόμενων φορέων για
την πρόληψη και μείωση των παραγόντων εκείνων, που ευνοούν τους τραυματισμούς.
105
6. ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Παραδοσιακή και σύγχρονη μουσική αποτελούν δυο έννοιες αντίθετες. Η
παραδοσιακή περιλαμβάνει στοιχεία από την παλαιότερη ζωή ενώ η σύγχρονη
περιλαμβάνει πτυχές από τη σύγχρονη ζωή και καινούριες εμπειρίες . Ωστόσο, και οι δύο
διαθέτουν αρκετά θετικά στοιχεία αλλά και αρνητικά. Επίσης, αποτελούν δύο ξεχωριστές
κατηγορίες οι οποίες έχουν επηρεάσει σε μέγιστο βαθμό την τέχνη, τον πολιτισμό και τη
ζωή του ανθρώπου. Επομένως, γίνεται κατανοητό πως κι οι δυο μουσικές και χοροί
κατέχουν μια εξέχουσα θέση στην κοινωνία.
Η παραδοσιακή μουσική όσο και ο χορός της φέρουν πολλά θετικά στοιχεία.
Αρχικά, μέσω αυτών όλοι οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι νέοι έρχονται σε επαφή με τις
παραδόσεις, τα ήθη, τα έθιμα και γενικά με τον πολιτισμό της πατρίδας τους. Έπειτα,
μαθαίνουν για την ιστορία του τόπου τους ,καθώς η παραδοσιακή μουσική αρκετές φορές
φέρει ιστορικά στοιχεία. Κάθε είδος παραδοσιακής μουσικής και χορού που συναντάται σε
κάθε μέρος της Ελλάδας, κάνει αυτόν τον τόπο ξεχωριστό και αποκτά τη δική του
ταυτότητα. Έτσι, διασφαλίζεται η ενότητα μεταξύ των Ελλήνων αλλά και η ταυτότητα
τους. Όσον αφορά την επίδραση της στη σωματική αλλά και στη ψυχική υγεία του
ανθρώπου είναι δυναμική, καθώς κατευνάζει το νου και τη ψυχή του ατόμου. Τέλος,
σύμφωνα με έρευνες που έχουν εμφανισθεί, διαπιστώνεται πως τα άτομα τα οποία
ασχολούνται με τη μουσική και το χορό αυτού του είδους, είναι απαλλαγμένα απ το άγχος
και η ζωή τους βελτιώνεται.
Παρόλα τα θετικά στοιχεία που περιλαμβάνουν η παραδοσιακή μουσική και ο
χορός, διαθέτουν και αρκετά αρνητικά. Πιο αναλυτικά, αποτελούν πεπαλαιωμένα είδη
μουσικής και χορού, καθώς αναφέρονται τις περισσότερες φορές στο παρελθόν. Έτσι, οι
νέοι δε στρέφουν τον ενδιαφέρον τους σ’ αυτά και ασχολούνται με νέα ειδή μουσικής και
χορού. Ακόμα, αποξενώνουν τους ανθρώπους απ τις υπόλοιπες διεθνείς μουσικές. Αυτό
βέβαια
συμβαίνει
ελάχιστες
φορές.
Λόγω
της
ανάπτυξης
των
σύγχρονων
μουσικοχορευτικών ειδών, αυτή παρακμάζει και φθίνει συνεχώς. Όσον αφορά της
εκμάθηση του χορού είναι αρκετά δύσκολη και απαιτεί μεγάλη συγκέντρωση και πάντα η
106
χορευτική κίνηση να συνδυάζεται άψογα με το γρήγορο ρυθμό της μουσικής. Έτσι, λόγω
αυτών των δυσκολιών οι περισσότεροι στρέφονται σε άλλα είδη χορών. Τέλος, εξαιτίας
του γρήγορου ρυθμού της όσο και της ποικιλίας των ήχων που δημιουργούνται από τα
μουσικά όργανα της μουσικής, δεν ηρεμεί το άτομο αλλά αντιθέτως το κουράζει.
Από την άλλη πλευρά, η σύγχρονη μουσική συνδέεται με μια σειρά από θετικά
χαρακτηριστικά. Καταρχήν, περιέχει μια ποικιλία ειδών μέσω τον οποίων μπορεί κάποιος
να εκφραστεί ανάλογα με το είδος που του αρέσει. Ωστόσο, συνδέεται και με μια σειρά
από χορούς οι οποίοι αποτελούν έναν πρακτικό τρόπο έκφρασης μέσω του σώματος των
συναισθημάτων που προκαλεί. Επιπρόσθετα, ενώ κάποια είδη δίνουν μια αισθητική
εικόνα, τα περισσότερα εκφράζουν διάφορα συναισθήματα και μπορούν να αλλάξουν την
διάθεση του ανθρώπου, κάνοντας την χαρά πιο έντονη ή δίνοντας μια πιο μαγική διάσταση
στην θλίψη. Επιπλέον τα περισσότερα είδη σύγχρονης μουσικής συνδέονται με κάποια
ιδεολογία διαφορετική από είδος σε είδος. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία σε πνευματικούς
ανθρώπους που ασχολούνται με αυτήν να εκφράσουν μέσα από την μουσική τους την
ιδεολογία τους, και έτσι να αποτελέσουν πρότυπα για τους νέους.
Πέρα από τα πολλά θετικά στοιχεία που συνοδεύουν την σύγχρονή μουσική
υπάρχουν και κάποια αρνητικά που δεν πρέπει να αγνοούνται. Αρχικά, όταν μουσική
και χρήμα ανακατεύονται στην ίδια συνταγή το μόνο που μπορεί να προκύψει είναι μια
άνοστη ανάμειξη. Ακόμη, η μουσική στις μέρες μας είναι προϊόν τεχνολογίας και έτσι
αυτό που ακούμε δεν είναι απαραίτητα η πραγματική απόδοση του ταλέντου του
καλλιτέχνη, είτε πρόκειται για μουσικό, είτε για τραγουδιστή. Αυτό έχει ως άμεση
συνέπεια την παρακμή στην ποιότητα και την αυθεντικότητα της μουσικής. Επίσης, λόγο
της παρακμής των ηθών στην σύγχρονη εποχή, τα μηνύματα που περνάνε μέσα από τους
στίχους που συνοδεύουν την μουσική είναι ανάλογα αυτής της κοινωνικής παθογένειας,
με αποτέλεσμα να προβάλλονται αρνητικά πρότυπα στους νέους. Τέλος, η σύγχρονη
μουσική μας
απομακρύνει
από την παράδοση που είναι σημαντικό
ταυτότητας του ανθρώπου ως μέλος μιας τοπικής κοινωνίας.
107
στοιχείο της
Η μουσική είτε είναι σύγχρονη είτε παραδοσιακή έχει σημαντικές επιδράσεις στην
ζωή του ανθρώπου. Καταρχήν την χρωματίζει αφού αποτελεί μια ευχάριστη πινελιά στην
καθημερινότητα του. Τον ψυχαγωγεί όταν είναι ποιοτική ενώ τον διασκεδάζει όταν είναι
ρυθμική. Παράλληλα, τον διδάσκει για τον πολιτισμό και την ιστορία που κρύβεται πίσω
από κάθε είδος, διευρύνοντας έτσι τον πνευματικό του ορίζοντα. Τέλος, περνάει διάφορα
κοινωνικά μηνύματα τα οποία μπορούν να τον επηρεάσουν κυρίως θετικά, κάνοντάς τον
καλύτερο άνθρωπο.
Αναμφίβολα, και τα δύο είδη έχουν επηρεάσει το πολιτισμό αλλά και τον τομέα
της τέχνης. Κι οι δυο μουσικές και χοροί έχουν μια ιδιαίτερη επιρροή στην τέχνη. Δηλαδή,
έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, με αποτέλεσμα να
δημιουργήσουν θαυμαστά έργα. Από την άλλη πλευρά αυτά τα τραγούδια έχουν
εισχωρήσει στη ζωή των εθνών κι έχουν γίνει τρόποι επικοινωνίας. Με λίγα λόγια έχουν
γίνει τρόπος ζωής, καθώς μέσω αυτών μπορούν να εκφράσουν μηνύματα και σκέψεις που
τους απασχολούν. Επιπλέον, αποτελούν κύρια μέσα ψυχαγωγίας, τα οποία κατέχουν μια
ξεχωριστή θέση στη ζωή τους .Δηλαδή αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους ακούγοντας
αυτές με σκοπό να αντιμετωπίσουν προβλήματα που τους απασχολούν ,όπως το άγχος.
Τέλος, μέσω αυτών οι πληθυσμοί μαθαίνουν για βιώματα και εμπειρίες άλλων λαών και
ανθρώπων. Αυτό αποτελεί στοιχείο που ενώνει και φέρνει σε επικοινωνία τα έθνη μεταξύ
τους.
Τόσο η παραδοσιακή όσο και η σύγχρονη μουσική αν κι δύο έννοιες διαφορετικές,
έχουν συμβάλει εξίσου στην τέχνη, τον πολιτισμό και τη ζωή του ανθρώπου. Πολλά είναι
εκείνα τα θετικά χαρακτηριστικά που απαρτίζουν τη σύγχρονη και την παραδοσιακή
μουσική, ωστόσο δεν λείπουν και οι αρνητικές πτυχές του κάθε είδους. Έτσι η επίδραση
της μουσικής και η συμβολή της στην ανθρωπότητα είναι τεράστια. Η μουσική είναι
συναισθήματα, είναι σκέψεις, είναι διάθεση, είναι ζωή. Κάθε μουσικό κομμάτι αποτελεί
και ένα κομμάτι της ψυχής του καλλιτέχνη. Αποτελεί ωστόσο κομμάτι και άλλων ψυχών
που ενώνονται όλες κάτω από τν ίδιο ρυθμό. Έτσι μικροί και μεγάλοι, πλούσιοι και
φτωχοί, μαύροι και λευκοί χωρίς καμία διάκριση βρίσκουν καταφύγιο στην πιο μαγική και
όμορφη ανακάλυψη του κόσμου… την μουσική.
108
7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ
Για το κεφάλαιο της μουσικής σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι πηγές:
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CE%BA_%CE%BC%CE%BF
%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE
 http://www.in2greece.com/english/opinions/2008/11/elliniki-rok-mousiki.html
 http://lykeio5ioanninon.tripod.com/tmimab2/rock/rock.htm
 http://f1school.gr/music/rock/
 http://www.angelfire.com/stars/parapono/rock.htm
 http://www.sansimera.gr/quotes/categories/133#ixzz2DAsugWn2
 http://musiciancoaching.com/tag/band-booking-agent/
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE
%B2%CE%AC%CE%BB_%CE%93%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CF
%83%CF%84%CE%BF%CE%BA
 http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=153108
 http://acrovasies.blogspot.gr/2009/08/blog-post_16.html
 http://www.newstime.gr/?i=nt.el.article&id=10928
 http://tvxs.gr/webtv/%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CE%B5
%CF%82/%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CF%86%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CF%83%CF%84%CE%BF%
CE%BA
 http://www.babak.ca/backstage/Rock.html
 http://www.esto.es/rock/spanish/bill_haley.htm
 http://www.inthevip.gr/40476/afierwma-elvis-presley/
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%B1%CE%B6
109
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%C
E%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1:%CE%A4%CE%B6%CE%B1%CE%B6_%
CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF
 http://www.life123.com/arts-culture/musical-instruments/saxophones/types-ofsaxophones.shtml
 http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_23/01/2005_1283675
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%BB%CE%BF%CF%85%C
E%B6
 http://www.vinyl-radio.gr/2012/06/11/%CE%BF%CE%B9%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BDblues/
 http://www.allaboutmusic.gr/articles/artrograpia/blues
 Allmusic.com Essays
 All About Jazz
 Stephen B. Pendrak Blues Music Web Page
 Wikipedia
 http://grooveroots.wordpress.com/2010/09/12/blues-music/
 http://www.google.gr/#hl=en&sugexp=les%3B&gs_nf=3&cp=10&gs_id=v&xhr=t
&q=charley+patton&pf=p&biw=1072&bih=715&sclient=psyab&oq=charly+pat&gs_l=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.r_qf.&fp=babb363c565
cfbab&bpcl=38625945
 http://www.nndb.com/people/034/000045896/
 http://eng254project.webs.com/robertjohnson.htm
 http://www.blackpast.org/?q=aah/rainey-gertrude-ma-1886-1939
 http://www.nndb.com/people/217/000022151/
 http://f1school.gr/music/pop/
 http://el.wikipedia.org/wiki/
 http://en.wikipedia.org/wiki/Pop_music
 http://thalesandfriends.org/el/2012/07/31/i-pop-mousiki-sto-mikroskopio/
110
 http://el.wikipedia.org/wiki/Rhythm_and_blues
 http://www.tralala.gr/RnB/
 http://randb.about.com/od/top5lists/tp/Greatest-Randb-Singers-Ever.htm
 http://www.musicportal.gr/greek_hiphop_music/?lang=el
 https://sites.google.com/site/musicpagegr/greek-hip-hop
 http://www.pro-dance.gr/dances/hip-hop-the-dance/hip-hop-history
 http://www.hiphop.gr/page/76
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B9%CF%80_%CF%87%CE%BF%C
F%80
 www.hiphop.gr
 http://www.dancetheater.gr/xrisima-xoros/arthra-xorou/1037-arthra-xorou-xoroitou-dromou-hip-hop-ellada-natalia-koutsougera.html
 http://wikipedia.qwika.com/en2el/Techno_music
 http://en.wikipedia.org/wiki/Techno
 www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=2926
 http://www.cosmo.gr/Entertainment/Mousiki/Eidiseis/oi-10-pio-epidrastikoimoysikoi-mpantes-gia-thn-hlektronikh-moysikh.1292106.html
 http://documentarygr.blogspot.gr/2010/10/blog-post_7823.html
 http://www.in2life.gr/culture/music/articles/141936/article.aspx
 http://www.thereminworld.com/pics/Thereminists/Lev/leon_theremin_young.jpg
 http://fridge.gr/21566/stiles/history-electronic-music-2/
 http://userserve-ak.last.fm/serve/500/242240/JeanMichel+Jarre.jpg
 http://www.sansimera.gr/media/photos/main/Robert_Moog.jpg
 http://www.gearslutz.com/board/attachments/electronic-music-instrumentselectronic-music-production/243431d1309873678-electronic-music-instrumentspicture-thread-my-rig-.jpg
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE
_%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AE_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%BC%CE%BF
%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82
111
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%C
E%BA%CE%AE_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%
CE%AE
 http://translate.google.gr/translate?hl=el&langpair=en%7Cel&u=http://en.wikipedi
a.org/wiki/Template:Musical_instruments_in_classical_music&ei=MQbTUN72Esf
Nsgb4k4CYAw
 http://listenclassicalmusiccs.blogspot.gr/2012/03/blog-post_1911.html
 http://7gym-kater.pie.sch.gr/classikmusic.htm
 http://en.wikipedia.org/wiki/Ludwig_van_Beethoven
 http://www.biography.com/imported/images/Biography/Images/Profiles/M/Wolfga
ng-Mozart-9417115-2-402.jpg
 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/21/Haydn_portrait_by_Thomas
_Hardy_(small).jpg
 http://en.wikipedia.org/wiki/Country_music
 http://www.e-grammes.gr/article.php?id=2378
 http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=880
 http://cdn.doandroidsdance.com/assets/2013/01/disco-ball-large.jpg
 http://www.thestonewallinnnyc.com/StonewallInnNYC/HISTORY_files/stonewall
_uprising_sp2.jpg
 http://3.bp.blogspot.com/-gn7pBiStNlo/TtmaLTXU1I/AAAAAAAAEEQ/Q23TnWdmsUA/s1600/2403132488_5d2307e9ec.jpg
 http://www.biography.com/imported/images/Biography/Images/Profiles/B/JamesBrown-9228350-1-402.jpg
 http://www.jenny.gr/wp-content/uploads/2013/01/%CE%A4%CE%9F%CE%98%CE%A1%CE%A5%CE%9B%CE%99%CE%9A%CE%9F-STUDIO54.jpg
 http://www.zastavki.com/pictures/1920x1200/2011/3Dgraphics_Disco_028395_.jpg
 http://www.last.fm/music/The+Wailers/+images/28408387
112
 http://www.edr.fm/?page_id=3276
 http://www.studentsoftheworld.info/sites/music/reggae.php
 http://somporo.blogspot.gr/2012/03/soul-fire-reggae-band.html
 http://en.wikipedia.org/wiki/Reggae
 http://www.mousikesebeeries.gr/?p=14637
Για το κεφάλαιο των χορών σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι πηγές:
 http://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Fox
 http://ballroomdanceronline.com/wp-content/uploads/2010/04/dance8.jpg
 http://www.pro-dance.gr/intermission/dance-specials/dance-specials-vienna-waltz
 http://www.allfordance.gr/el/history/ballroom/quickstep
 http://www.pro-dance.gr/dances/smooth-standard-dances/quick-step
 http://remote.lohudblogs.com/files/2008/06/chelseathayne_u1h4008.jpg
 http://www.dancelifemag.gr/articleJAN2011theatricalDance.php
 http://wilderststudio.co.uk/wp-content/uploads/2012/09/Street-Dance1.jpg
 http://www.kennethprimrose.co.uk/wp-content/uploads/2011/06/street-dance.jpg
 http://www.danzafuerte.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=58&I
temid=64
 http://www.djjdee-mobiledisco.co.uk/images/disco.jpg
 http://www.pickupdance.com/custom_images/saturday-night-fever-club.jpg
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%AD%C
F%84%CE%BF
 Ναταλία Κουτσούγερα (κοιν.ανθρωπολόγος) http://www.dancetheater.gr/xrisimaxoros/arthra-xorou/1037-arthra-xorou-xoroi-tou-dromou-hip-hop-ellada-nataliakoutsougera.html
 /portal/el/component/content/article/5---latin--/9---latin--?format=pdf
 http://clubs.pathfinder.gr/dancelatin/1162711
 http://allfordance.gr/el/history/latin
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%BD_(
%CF%87%CE%BF%CF%81%CF%8C%CF%82)
113
 http://dancesportjournal.com/latin-ballroom-dancing.html
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%AC%CE%BB%CF%83%CE%B1_(
%CF%87%CE%BF%CF%81%CF%8C%CF%82)
 http://www.mysalsa.gr/index.php/salsa-articles/192-salsa-history
 www.dancenews.gr
Τέλος, για το κεφάλαιο των επιδράσεων της μουσικής και του χορού σημαντικό ρόλο
έπαιξαν οι πηγές:
 http://happymind.gr/2012/%CE%B7%CE%B5%CF%80%CE%AF%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%84%CE%B7%CF%82%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF/
Ωδείο
Όπερα
 http://www.alzcareblog.com/2012/11/12/the-power-of-music-listen-and-lighten-up/
 http://www.picsandsticksmusic.com/lessons.html
 http://volvoxworld.blogspot.gr/2010/01/blog-post_8253.html
 http://www.whbnews.com/ae/2011/01/04/music-effects-more-than-you-know/
 http://gerasimos-politis.blogspot.gr/2011/11/blog-post_29.html
 Η μουσική ως συστατικό του πολιτισμού του «εθισμού», Πτυχιακή εργασία
Γρηγορίου Ταντανόζη,2008, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Τμήμα Μουσικής
Επιστήμης και Τέχνης
 (ΑΠΕ-ΜΠΕ) http://www.oneman.gr/keimena/men_s_only/body/article1492923.ece
Παναγιώτης Γεωργίου
 http://msmunited.com/wp-content/uploads/2013/02/dance1.jpg
 http://www.pro-dance.gr/dance/dance-benefits/usefulness-of-dance-in-adolescence
114
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
115
Παράθεση γνωστών μουσικών ειδών ανά τον κόσμο μέχρι σήμερα
African

Raï

Reggae

Sakara

Sega

Semba

Soukous aka Congo, Lingala or
African rumba

Taarab

Zouglou Cote D'Ivoire

Afrobeat

Apala

Benga

Bongo Flava

Bikutsi

Cape Jazz

Chimurenga

Fuji music

Genge

Highlife

Hiplife

Anison

Isicathamiya

Baila

Jit

Bhangra

Jùjú

Bollywood music

Kapuka aka Boomba

Dangdut

Kizomba

Enka

Kuduro

Kayōkyoku

Kwaito

Luk Thung

Kwela

Makossa

Manila Sound

Maloya

Morlam

Marrabenta

Onkyokei

Mbalax

K-pop

Museve aka Sungura

J-pop

Mbaqanga

C-pop

Mbube

Taiko

Morna

Palm-wine
Asian

116
Luk Krung
Avant-Garde




Experimental music
Noise
Lo-fi
Musique concrète
Blues

Rhythm and blues

Soul blues

St. Louis blues

Swamp blues

Texas blues

West Coast blues
Brazilian Music

Acid blues

African blues

Samba

Blues rock

Choro

Blues shouter

Frevo

British blues

Maracatu

Canadian blues

Bossa Nova

Chicago blues

Tropicalia

Classic female blues

MPB

Contemporary R&B

Brazilian Instrumental Music

Country blues

Forró

Delta blues

Samba rock

Detroit blues

Brega

Electric blues

Pagode

Gospel blues

Funk Carioca

Hill country blues

Axé

Hokum blues

RAP

Jazz blues

Lambada

Jump blues

zouk-lambada

Kansas City blues

Sertanejo

Louisiana blues

Brazilian rock

Memphis blues

Tecnobrega

Piano blues

Piedmont blues

Punk blues
Comedy music

117
Comedy music


Comedy rock
Parody music

Classic country

Close harmony

Cowboy/Western music

Dansband music
Alternative country

Franco-country

Cowpunk

Gulf and western

Blues country

Honky Tonk

Hellbilly music

Instrumental country

Hokum

Lubbock Sound

Outlaw country

Nashville Sound/Countrypolitan

Progressive country

Neotraditional Country

Psychobilly/Punkabilly

New country

Zydeco


Rap country
Pop country/Cosmopolitan
country

Red Dirt

Sertanejo

Rockabilly

Traditional Country music

Rock country/Cosmic
American music

Truck-driving country

Western swing
Country


Soul country

Techno-Country

Texas Country
Easy listening


Americana


Αυστραλίαn country music


Bakersfield sound

Bluegrass





Old-time
bluegrass/Appalachian
bluegrass

Progressive bluegrass

Reactionary bluegrass

Cajun, Cajun fiddle tunes

Christian country music

Background music
Beautiful music
Elevator music
Furniture music
Lounge music
Middle of the road
Adult Contemporary
New Age music
Electronic

Ambient

118
Ambient dub

Ambient house


Ambient techno

Acid jazz

Dark ambient

Balearic Beat

Drone music

Chill out

Illbient

Dub music

Isolationism

Dubtronica

Lowercase

Ethnic electronica
Downtempo

Asian Underground

Moombahton

Breakbeat

New age music

Acid breaks

Nu jazz

Baltimore Club

Trip hop

Big beat

Breakbeat hardcore




Hardcore breaks
Drum and bass

Darkcore

Darkstep

Broken beat

Drumfunk

Florida breaks

Drumstep

Nu skool breaks

Hardstep

4-beat

Intelligent drum and bass
Chiptune

Jump-Up

Bitpop

Liquid funk

Game Boy music

Neurofunk

Nintendocore

Oldschool jungle

Video game music

Darkside jungle

Yorkshire Bleeps and Bass

Ragga-jungle
Disco

Raggacore

Cosmic disco

Sambass

Disco polo

Trancestep

Europop


Euro disco
Electro

Crunk

Space disco

Electro backbeat

Italo disco

Electro-grime

Nu-disco

Electropop
119



Electroacoustic

Electropunk

Acousmatic music

Ethereal Wave

Computer music

Indietronica

Electroacoustic improvisation

New rave

Field recording

Space rock

Live electronics

Synthpop

Live coding

Synthpunk

Musique concrète

Trip rock

Soundscape composition

Tape music

Eurodance

Bubblegum dance
Electronica

Eurotrance

Berlin school

J-pop

Chillwave

Italo dance

Electronic art music

Turbofolk

Electronic dance music

Folktronica

Bouncy house

Freestyle music

Bouncy techno

IDM

Breakcore

Glitch

Darkcore

Laptronica

Digital hardcore

Rave breaks

Doomcore

Skweee

Gabber

Sound art

Happy hardcore

Synthcore

Hardstyle
Electronic rock

Jumpstyle


Makina

Alternative dance
Hardcore/Hard dance

Baggy

Speedcore

Madchester

Terrorcore

UK hardcore

Dance-punk

Dance-rock

Dark Wave

Eurobeat

Electroclash

Hard NRG

120
Hi-NRG




New Beat
Futurepop
House

Electro-Industrial

Acid house

Industrial metal

Chicago house

Deep house

Industrial rock

Diva house

Noise

Dutch house

Ιαπωνίαoise

Electro house

Power noise

French house

Power electronics

Freestyle house

Funky house

Ghetto house

Boogie

Hardbag

Dance-pop

Hip house

Italo house

Progressive breaks

Latin house

Progressive drum & bass

Minimal house/Microhouse

Progressive House/Trance

Progressive House

Disco house

Rave music

Dream house

Swing house

Space house

Tech house

Tribal house

UK Hard house

Acid techno

US garage

Detroit techno

Vocal house

Free tekno
Industrial

Ghettotech

Aggrotech

Minimal

Coldwave

Nortec

Cybergrind

Rotterdam techno

Dark electro

Schranz / Hardtechno

Death industrial

Symphonic techno

Electronic body music

Tecno brega




121
Witch House/Drag
Post-disco
Progressive


Neue Deutsche Härte
Progressive techno
Techno


Techno-DNB

Techstep

Toytown Techno
Trance

Acid trance

Classic trance

Dream trance

Euro-trance

Goa trance / Psychedelic
trance

Dark psytrance

Full on

Psyprog

Psybient

Psybreaks

Suomisaundi

Contemporary folk

Indie folk

Neofolk

Progressive folk

Anti-folk

Freak folk

Filk music

American folk revival

British folk revival

Industrial folk

Techno-folk

Psychedelic folk
Hip Hop

Hard trance

Old school hip hop

Tech trance

New school hip hop

Uplifting trance

Golden age hip hop

Alternative hip hop

Avant-garde hip hop
UK garage

Chopped and screwed

2-step

Christian hip hop

4x4

Conscious hip hop

Bassline

Country-rap

Breakstep

Crunk

Dubstep

Crunkcore

Funky

Electro music

Grime

Freestyle music

Speed garage

Freestyle rap

G-Funk

Gangsta rap



Modern folk
Orchestral Uplifting
Vocal trance
122

Ghetto house


Ghettotech

Grime

Hardcore hip hop

Hip hop soul

Hip house

Hip pop

St. Louis hip hop

Horrorcore

Twin Cities hip hop

Hyphy

Horrorcore

Industrial hip hop

Instrumental hip hop

Jazz rap

Lyrical hip hop

Bounce music

Mafioso rap

Crunk

Nerdcore hip hop

Houston hip hop

New jack swing

Political hip hop

Ragga

Reggaeton

Chicano rap

Rap opera

Gangsta rap

Rap rock

G-funk

Rapcore

Hyphy

Rap metal

Jerkin'
Midwest hip hop

Chicago hip hop


Detroit hip hop


Ghettotech
Southern hip hop

Atlanta hip hop




Ghetto house from Chicago, Illinois
Snap music
Chopped and screwed
Miami bass
West Coast hip hop

Snap music

Bongo Flava

Turntablism

Cumbia rap

Underground hip hop

Hiplife

East Coast hip hop

Kwaito

Baltimore club

Low Bap

Brick City club

Merenrap

Hardcore hip hop

Motswako

Mafioso rap

Reggae Español/Spanish Reggae

New Jersey hip hop

Reggaeton
123

Songo-salsa

Kansas City blues

Trip hop (or Bristol sound)

Kansas City jazz

Urban Pasifika

Latin jazz

Livetronica

M-Base

Mainstream jazz

Modal jazz

Neo-bop jazz

Neo-swing

Novelty ragtime

Nu jazz

Orchestral jazz

Post-bop

Punk jazz

Ragtime

Shibuya-kei

Ska jazz

Smooth jazz

Soul jazz

Stride jazz

Straight-ahead jazz

Swing

Third stream

Trad jazz

Urban jazz

Vocal jazz

West Coast Gypsy jazz

West Coast jazz

Zeuhl
Jazz

Acid jazz

Asian American jazz

Avant-garde jazz

Bebop

Boogie-woogie

Bossa nova

British dance band

Cape jazz

Chamber jazz

Continental Jazz

Cool jazz

Crossover jazz

Cubop

Dixieland

Ethno jazz

European free jazz

Free funk

Free improvisation

Free jazz

Gypsy jazz

Hard bop

Jazz blues

Jazz-funk

Jazz fusion

Jazz rap

Jazz rock
124
Latin American

Axé

Bachata

Baithak Gana

Bossa Nova

Calypso

Chutney

Chutney soca

Cumbia

Funk Carioca

Huayño

Kompa

Mambo

Mariachi

Merengue

Música Popular Brasileira

Ranchera

Reggaeton

Salsa

Samba

Soca

Son

Tejano

Tropicalismo

Zouk
Pop

Bubblegum pop

Classical crossover

Chinese pop

Country pop

Dance-pop

Disco polo

Electropop

Eurobeat

Europop

French pop

Hong Kong and Cantonese
pop

Hong Kong English pop

Indian pop

Indonesian pop

Iranian pop

Italo dance

Italo disco

Jangle pop

Ιαπωνίαese pop

Korean pop

Latin pop

Levenslied

Louisiana swamp pop

Mandarin pop

Mexican pop

Motorpop

Nederpop

Arab pop

New romantic

Austropop

Operatic pop

Balkan pop

Pop rap

Baroque pop

Psychedelic pop
125

Russian pop

Soft rock

Sophisti-pop

Space age pop

Sunshine pop

Surf pop

Synthpop

Taiwanese pop

Teen pop

Thai pop

Traditional pop music

Turkish pop

Vispop

Wonky Pop
Rock




Deep Funk

Disco


Post-disco

Boogie


Grunge
P-Funk
New jack swing
Soul
Post-grunge
Indie pop

Dunedin Sound

Twee Pop

Indie rock

Industrial rock

Noise pop

Nu metal

Post-punk revival

Post-rock



Dream pop

Go-go
Post-Britpop


Contemporary R&B
Doo wop
Funk

Britpop

R&B

Alternative rock
Post-metal

Sadcore

Shoegazer

Slowcore

Art rock

Beat music

Chinese rock

Dark cabaret

Experimental rock

Electronic rock

Blue-eyed soul

Folk rock

Hip hop soul

Garage rock

Northern soul

Glam rock

Neo soul

Hard rock

Heavy metal
126

Black metal

Math rock


New Wave
Viking Metal

Christian metal

Death metal

Paisley Underground

Melodic Death Metal

Desert rock

Technical Death
Metal

Pop rock

Power pop
Goregrind

Progressive rock

World Fusion

Doom metal

Canterbury scene

Drone metal

Krautrock

Folk metal

New Prog

Celtic metal

Rock in Opposition

Medieval metal

Space rock

Funk metal

Glam metal

Acid rock

Gothic metal

Freakbeat

Industrial metal

Neo-psychedelia

Metalcore

Raga rock

Deathcore

Mathcore



Psychedelic rock
Punk rock

Djent
Anarcho punk

Crust punk

Power metal

Progressive metal

Art punk

Sludge metal

Deathrock

Speed metal

Digital Hardcore

Stoner rock

Folk punk

Symphonic metal

Celtic punk

Thrash metal

Cowpunk


Gypsy punk




D-beat
Crossover Thrash
Metal

Garage punk
Groove metal

Grindcore
Jazz-Rock

127
Crustgrind


Noisegrind

Surf rock
Hardcore punk

Visual kei


Ska
Thrashcore


Crossover Thrash
Metal


Powerviolence

Street punk





Horror punk

Pop punk


Psychobilly


Riot grrrl

Ska punk


Screamo


Nagoya kei
Emo



Post-hardcore
2 tone
Dancehall
Dub
Lovers rock
Ragga
Reggae

Polish reggae
Reggaefusion
Rocksteady
Other
Skacore


Skate Punk

Post-punk


Gothic rock

No Wave


Noise rock


Contemporary Christian
Laïkó
Pinoy pop
Schlager
Sung poetry
Upscale
Worldbeat
Rap rock

Rap metal

Rapcore

Rock and roll

Southern rock

Sufi rock
(Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_popular
_music_genres)
128
Παράθεση γνωστών ειδών χορού ανά τον κόσμο μέχρι σήμερα (αλφαβητικά)
A

Bandari dance

Bardo Chham (Folk dance of
Arunachal, North-east India)

Barn dance, category

Baroque dance, category

Barynya (Russian, folk)

Basse danse (also Basse-dance,
Bassadanse, Bassadanze. French and
Italian Renaissance dances)

Acro dance

Allemande

Arkan (Ukrainian, Hutsul)

Ardha (Arab tribal war dance)

Argentine Tango

Anaconda ([Snake Dance])

Arial

Attan (Pashtun)

Basque dance

Acharuli ([Georgian folk dance])

BBoying (Breakdance)

Azonto (Ghanaian dance)

Belly dance

Beguine, dance of Caribbean origin

Bereznianka (Ukrainian, Carpathian
Ruthenia)

Bergamask (Be dance,
from Bergamo, Ιταλία

Bhangra (Folk Dance of Northern
India)
B

Baba Karam (Persian, Folk)

Bachata (Latin Club, Folk)

Bagurumba (Folk dance of Assam,
North-east India)

Balboa (Swing)

Ballet, category, also known
as classical dance

Bharatanatyam (Indian classical
dance)

Ballos (Burçak tarlası
oyunu)(Greece), (Turkey)

Big Apple (Line dance)

Bihu dance (Folk dance of Assam,
India)

Black Bottom (see Lindy Hop)

Ballroom dance, category

Ballu tundu (Sardinia)
129

Blues (Club dance, Swing)

Bolero (American Ballroom, Cuban,
European)

C

Cat Daddy

Cajun dance,
(Louisiana, USA Regional, Cajun)
Bollywood (Danced in Indian
Movies)

Bomba (African, Caribbean)

Bon Odori (Ιαπωνίαese)

Boogaloo

Boogie-woogie (Swing)

Bop, see Bop music, also ABA
at List of dance organizations

Bossa nova (Brazilian, see Bossa
nova music)

Cajun Jig or Cajun One Step

Cajun Jitterbug and Two Step

Cajun Waltz

Zydecko

Cakewalk (Swing)

Calypso (Caribbean)

Candombe (Uruguayan)

Borrowdale (Zimbabweean,
see Museve music)
Canaries dance (historical,
Renaissance, court)

Can-can (Cancan, can can)

Boston


Bourrée (historical)
Capoeira (dance and martial
art, Brazilian)

Branle (Bransle) (historical)

Cariñosa (dance of love) Philippines

Breakaway (see Lindy Hop)

Carioca

Breakdancing

Carol (Medieval)

Bump and grind

Castle Walk

Bugg

Căluş (Romanian ritual dance)

Bunny Hop

Céilidh (Ιρλανδία, Scotland and Nort
hern England)

Butoh (Ιαπωνίαese)

Ceroc (Modern Jive, Club)

Butterfly (Urban, USA/Caribbean)

Chacarera (Argentina)

Buyo (Ιαπωνίαese)

130

Chaconne

Contra dance

Cha cha cha or Cha cha (Cuba, Latin
Ballroom Social)

Cordax Greek / Roman erotic dance

Cossack dance

Cotillion

Country/western dance

Country dancing

Country/Western Two-step

Country Swing or Western Swing

Courante (historical)

Court dance

Cueca (Chile)

Cumbia (Colombia, Club)

Cupid Shuffle

Csárdás (Folk, Hungarian; also
variants
in Slovak dances, Rusyn dances,
(Ukrainian dances, Lemko dances))

Chowpurulia W.B. INDIA

Dances of Universal Peace

Dandia (Folk dance of Gujarat,
India)

Chamame (Chamamé, Argentina)

Charleston

Charmander (dance)

Chumak (Ukrainian)

Chasapiko (Greece)

Cheerleading

Chicken Dance

Chicken Noodle Soup

Chodzony (Poland)

Chula (Southern Brasil)

Cinquepace, Cinque-pace

Circassian Dance

Circle dance

Clogging

Clowning

Cocek

Collegiate shag

Compas (Haiti)

Conga

Dabke (Levantine)

Contact improvisation

Dilan (a Kurdish
dance, Iran, Turkey, Iraq)

Contemporary dance

Disco
D
131

Dappan koothu

Flamenco (Spanish/gypsy)

Doublebugg

Folk dance

Dougie

Formation dance

Dragon dance


Drobushki (Russia)
Forró (dance from northeast of
Brazil)

Dubotanets (Ukrainian)

Foxtrot (Ballroom Social)

Duranguense

The Freddy

Dutty Wine - a West Indian,
Dancehall-inspired dance

Frug

Freak dancing

Funk Brazil

Gaida (Greece)

dougie-american dance
monkey dance
G
E

East Coast Swing

Galliard

Eisa

Galop

Electro dance


Electric Slide
Garba (folk dance of state of Gujarat,
India)

English Country Dance

Gankino (Bulgaria)

Ethnic dance

Gavotte (Brittany), Gavot (historical)

Gigue

Ghoomar (Folk Dance of Rajasthan,
Northern India)

Grizzly Bear

Guapacha (dance)

Gumboot dance (Africa)
F

Fat dance

Fandango

Farandole (Provençal)

Faroese dance

Farruca
132

Giddha (Folk dance of Northern
India)

g-slide by Lil Mama

Habanera

Haka (Māori)

Hakken (Dutch)

Halay (Turkish, Folk)

Hambo (Scandinavian, Folk)

Hand Dance (Swing, Washington
DC and Baltimore MD metropolitan
areas, regional)

House dance

Hora (many named versions; folk,
Bulgarian, Israeli, Romanian,
Ukrainian)

Horan (Crimean Tatars)

Horon (Turkish, Folk)

Hornpipe (Ιρλανδία)

Hula

Hully Gully

Hustle and its variant, New York
Hustle (Club)
H


Hardcore Dancing (Urban American
Hardcore)

Hasapiko (Greece)* Headbanging

Highland dancing

Hip hop dance

Historical dance

Hitch hike

Hokey Pokey, also known as Hokeycokey, Okey-cokey

Hootchy-Kootchy : Bellydance

Holubka (Ukrainian, Hutsul, Bukovi
na, Carpathian Ruthenia)
Latin Hustle

Humppa (see Music of Finland)

Hutsulka (Ukrainian, Hutsuls)

Ice dancing

Ikariotikos (Greece)

Improv Tribal Style Belly Dance

Intercessory dance

International folk dance

Interpretive dance

Irish
I

Irish Dance

Hopak (Ukrainian)

Irish Sean-Nós Dance

Hopak-Kolom (Ukrainian)

Irish Stepdance
133

Israeli folk dancing
J

Kalinka (Russia)

Kalymnikos (Greece)

Japanese traditional dance (Japanese)

Kamarinskaya (Russia)

Jarabe tapatío


Java (French dance developed in
France in the early part of the 20th
century)
Karsilama (Antikrystos, Marinella)
(Greece, Gypsy)

Karşılama (Serbia, Iran, Turkey)

Kandian ([sri Lanka])

Kathak (Classical Indian Dance)

Kathakali (India, incorporates dance)

Kazachok (Russia)

Kerala Natanam (Indian Dance
created by Guru Gopinath)

Jazz dance

Jazz Funk

Jenkka (see Music of Finland)

Jerkin'

Jig Ιρλανδία

Jig (Scottish country)

Khasapiko (Greece)

Jitterbug (Swing)

Khattak Dance (Pashtun)

Kizomba (Angola)

[{Kizomba De Roda - New way to
Dance Kizomba}] ({[Angola}])

Kolo (Slavic)

Khon (Thai dance)

Khorovod (Russia)

Kleistos (Greece)

Koftos (Greece)

Cajun Jitterbug

Jitterbug Stroll (Line dance, Swing)

Jive (Ballroom, International Latin)

Joged (Indonesian)

John Wall dance

Jota (Spanish dance)

Jove Malaj Mome (Bulgarian folk
dance)

Jumpstyle (Techno based dance)

Kolbasti (Turkey)

Jabbawokeez

Kolomyjka (Ukrainian)

Kopanitsa (Bulgaria)
K
134
Kotsari(Armenian: Քոչարի; Turkish
: Koçari; Greek: Κότσαρι; Georgian:
ქოჩარი; Laz:
Koçari; Azerbaijani: Köçəri)

Lavolta

Ländler (Austria)

Lerikos (Greece)

Kozachok (Ukrainian)

LeRoc (Modern Jive, Ceroc)

Krakowiak (Poland)


Krishnanattam (India)
Letkajenkka (also known as Letkis,
Letkajenka, Letkiss, Letka-Enka,
Let's Kiss Jenka, La Yenka)

Krumping)

Leventikos (Greece)

Kuchipudi (Classical Indian Dance)


Kuki Lenkhawm Laam (Classical
dance form of the Kuki people
practised during the times of the
Sukte Dynasty)
Limbo (dancers pass under
horizontal pole)

Lindy Hop (Swing)

Line dance

Kurdish dance (Iran and Iraq)

Lion dance

Kujawiak (Poland)


Kushtdepdi (Turkmen)
Liscio (Italian traditional music and
dance inspired to Waltz,Polka and
Mazurka)

Locking

L

La Jota

Long Sword

LambadaKochari(Armenian folk
dance)

Loure (historical)


Lambeth Walk
Lyrical hip hop dance


Lancer (Quadrille)
Lyrical jazz dance


Landler (Quadrille)
Lyrical contempery

Lap dance


Latin dance
Macarena


Lavani
Madison (Line dance)
M
135

Maglalatik (Folk Dance of
Philippines)

Malaguena

Mambo (American Ballroom, of
Cuban origin)

Mandra (Mandilatos) (Balkan)

Maneo (Galicia)

Manila Swing

Manipuri (Classical Indian Dance
form)

Modern dance

Modern contemporary

Modern Jive

Molly dance

Mohiniattam

Monkey

Moonwalker

Morris dance

Moshing

Muiñeira (Galicia)

Mapale

Marinera

Carballesa

Marinella (Greece)

Chouteira

Mashed Potato

Contrapaso

Matachin (Matachines)

Golpe

Maypole dance

Muiñeira ribeirana

Maxixe (Social)

Muiñeira vella

Mazur (dance) (Poland)

Pandeirada

Mazurka(Poland)

Piruxada

Medieval dance

Redonda

Melbourne Shuffle (Αυστραλία)

Regueifa

Merengue (Latin Club)

Metelytsia ((Ukrainian), khorovod)



Walk it out
Milonga (see Argentine Tango)

Novelty and fad dances
Minuet

The Nutbush
N
136

Nama Stap (Namibia)
O

Pavane (historical)

Peabody (ballroom)

Oberek (also
called Obertas or Ober, Poland)

Peewee style (originated by Pee-wee
Herman in Pee-wee's Big Adventure)

Odissi aka orissi (Orissa, India)

Pentozalis (Greece)

Onei

Persian dance (Iran).

Over/Under

Pidikhtos (Greece)
P

Pachanga

Palo de Mayo (Nicaragua), AfroCaribbean influence, not to be
confused with Maypole dance

Pagode

Pangalatok (Philippines)

Panthi (Folk dance of Chhatisgarh,
India)

Kastrinos Pidikhtos (Greece)

Malevyziotiko
Pidikhtos (Greece)

Pendozalis (Greece)

Pole dancing

Pop, Lock, and Drop It (Hip hop)

Pogo (A punk dance, consisting of
jumping up and down)

Pogonisios (Greece)

Polka - many named versions
(Ballroom, Folk, Historical)

Pantsula (South Africa)

Parasol dance (Ιαπωνία)

Partner dance

Polka-mazurka

Participation dance

Polonaise

Para Para

Pony

Passacaglia (Passacaille) (historical)

Pols (Norway, Folk, see Polska)

Passepied (historical)

Pom Squad

Pasillo

Polska (pl.: Polskor; Σουηδία, Folk)

Paso Doble (Ballroom, International
Latin)

Prophetic dance
137

Pryvit (Ukrainian)

Renaissance dance

Pyrrhichios (Dance from Pontos;
Greek Black Sea)

Rigaudon, Rigadoon

River Dancing

Robot dance

Rock and Roll

Push (Swing, Texas)
Q

Qasemabadi (a
northern Persian style)

Quadrille

Quickstep (Ballroom)

Quebradita (Mexico)

FINE (Αμερική of America)

Raas

Rain dancing

Ramvong (Cambodia)

Salsa (Latin Club)

Rapper sword

Salsa Rueda (Latin Club, Round)

Raut Nacha (Folk dance of
Chhatisgarh, India)

Saltatio (Roman)

Sambalpuri (India)

Samba


Round dance (two kinds: circular
chain, couples)

Rumba (Ballroom: International
Latin & American Rhythm, Folk)

R

Raqs Sharqi ("belly dance")

Rebetiko dances (Greece)

Redowa

Reel (Irish and Scottish)

Regency dance

Reggae

Reggaeton
Acrobatic Rock'n'Roll
Cuban Rumba (Ballroom
dance as of the beginning of
the century, e.g., "The Peanut
Vendor" piece)
S
138

Samba dance

Samba de Gafieira

Samba (ballroom)

Sarabande (Saraband)

Sardana (Catalonia)

Sattriya dance

Saunter

Skip jive

Schottische


Scottish country dance
Slängpolska (Σουηδία, Folk,
see Polska)

Scottish highland dance

Slip jig (Ιρλανδία)

Schoolcraft

Slosh (Scotland)

Sean-Nós Dance (Ιρλανδία - Irish
Dance in Sean Nós "Old Style")

Slow dance

Slow Foxtrot - also known
as Foxtrot and Slowfox (Ballroom)

Social dance

Son (Mayan, Guatemala/Mexico)

Sousta (Greece)

Seguidilla (Spanish, folk)

Sequence dance

Serra (Greece)

Set Dance Ιρλανδία

Sevillana (Ισπανία)

Shag (Swing)

Carolina Shag

Collegiate Shag

St. Louis Shag

Shake

Shim Sham (Line dance)

Shimmy

Shuffle

Siganos (Greece)

Single Swing (Single Time Swing)

Sirtaki (Syrtaki, Zorba) (Greece)

Skank (dance)
139

Bulgarian Sousta (Greece)

Cretan Sousta (Greece)

Dodecanese Sousta (Greece)

Macedonian Sousta (Greece)

Megarian Sousta (Greece)

The Spongebob

Square dance

Traditional square dance

Modern Western square
dance

Stage diving

(Do The) Standing Still (The Table,
1977)

Stanky Legg (GS Boys)

Step dance Ιρλανδία

Street dance

Swim

Swing (both as family of dances and
as specific Texas dance)

Swing Jive (Modern Jive, Club)

Swing Roc (Modern Jive, Club)

Suzie Q

Syrtos (Greece)

Cretan Syrtos (Greece)

Kalamatianos
Syrtos (Mainland Syrtos)
(Greece)

Ballroom Tango competitive and social dance
styles

Brazilian Tango - see Maxixe

Finnish tango

Chinese tango

Tanoura (Egyptian dance)

Tap Charleston (see Lindy Hop)

Tap dance

Tarantella (Italian, folk)

Tau'olunga (Tongan or Samoan Polynesian origins)

Tecktonik ("tck")

Kapoutzidon Syrtos (Greece)

Texas Tommy (see Lindy Hop)

Nisiotiko Syrtos (Island
Syrtos) (Greece)

Thizz Dance

Tik (Greece)

Tinikling (Philippines)

Time Warp

Tourdion (historical)

Traditional dance

Tranky Doo (Swing, Line dance)

Trata (Greece)

Trepak (Russian, folk)

Tribal Style Belly Dance

Troika (Folk, Russian, Cajun)

Silyvriano Syrtos (Greece)
T

Tambourin (Provençal)

Tango (Ballroom, Social, Club)


Argentine Tango - also
known as Tango Argentino
(Social)
Uruguayan Tango - also
known as Tango Uruguayo
(Social)
140

Tropotianka (Ukrainian, Rusyn, Carp
athian Ruthenia, Bukovina, Hutsuls)

Troubadou (Haiti)

Tsakonikos (Greece)

Tsamiko (Greece)

Tsifteteli (Tsifte-Teli) (Çifte-telli)
(Turkish) (Greece)(Gypsy)(Arabic)

Tsirigotikos (Kythiraikos, Bourdaris)
(Greece)

Upa or Upa Habanera, claimed by
some to be the origin of merengue
music and dance.

Uvyvanets (Ukrainian, Carpathian
Ruthenia, Rusyns, Lemkos, Hutsuls)

Pole Dancing

Valeta (a dance to waltz music)

Vals (Argentina, tango style)
V
Tsyganochka, ("Gypsie Girl")
Russian

Turf Dancing

Verbunkos

Tumba


Twist
Vesnianka (Ukrainian, a type
of khorovod)

Two-step

Vintage dance

Vogue (dance)

Volte (also Volta, La volta, or
Lavolta, Renaissance)

Waltz (ballroom, social)


Cajun Two Step

Country/Western Two-step

Nightclub two-step - also
known as California Twostep, abbrn: NC2S

Valse à deux temps (Valse à
deux pas)

W

Theatre jazz

Boston (dance)

Progressive Double Two
U
Walking Boston

Cajun Waltz

Universal Peace, Dances of

Dream Waltz

Ukrainian dance

Elizabeth Waltz

Cross-step waltz
141

Five-step Waltz (Five Step
Waltz)

Hesitation Waltz

Slow waltz - known
as Waltz in ballroom context
(ballroom)

Viennese Waltz (ballroom,
social)

Valse à deux temps (Valse à
deux pas)

Watusi (fad dance)

West Coast Swing ("WCS"; Swing,
Αμερική)

Western swing (Αμερική)

Classic WCS

Funky chick

Sophisticated Swing (an
older name of WCS)

Western promenade dance

Whip (Swing, Texas)

Winterguard

Wolosso (Ivory Coast)

Worship dance
Y

Yablochko (Russian, folk)

Yerakina (Greece)

YMCA

Yakshagana (India, Karnataka)

Yowla (rifle dance from (UAE)

Zapateado (Ισπανία)

Zeibekiko (also spelled Zeibetiko,
Zembetiko, Zebetiko, and
Zembekiko; Greece)

Zeibeks (Turkey)

Zonaradiko (Thrace)

Zorba's dance (of Greek origin)

Zouk (Brazil, Haiti, Guadeloupe, Ma
rtinique)

Zouk-Lambada (Brazil)

Zumba (Colombia)

Zydeco (Louisiana, U.S.)
Z
(Πηγή:
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_dances)
X

Xibelani (traditional Shangaan (Sout
h Africa))
142
Πίνακας δημοφιλέστερων τραγουδιστων και συγκροτημάτων στο χώρο της μουσικής
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αγγλία
1960–
1974
Rock / Pop 600 εκατομ.
Αμερική
1954–
1977
Rock and
600 εκατομ.
roll / Pop
500 εκατομ.
/Country
Πωλήσεις
The Beatles
Elvis Presley
143
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1964–
2009
Pop / Rock 400 εκατομ.
/ Dance /R 350 εκατομ.
&B
300 εκατομ.
Αμερική
1979–
τώρα
Pop / Rock 300 εκατομ.
/ Dance 275 εκατομ.
Πωλήσεις
Michael Jackson
Madonna
144
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αγγλία
1968–
1980
Hard rock /
300 εκατομ.
Heavy
200 εκατομ.
metal
Αγγλία
1964–
τώρα
250
Pop / Rock εκατομ.200
εκατομ.
Αγγλία
1965–
1996
Progressive 250 εκατομ.
rock
200 εκατομ.
Πωλήσεις
Led Zeppelin
Elton John
Pink Floyd
145
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1988–
τώρα
R&B/Pop
200 εκατομ.
175 εκατομ.
Καναδάς
1981–
τώρα
Pop
200 εκατομ.
175 εκατομ.
Αυστραλία
1973–
τώρα
Mariah Carey
Celine Dion
AC/DC
146
Hard
200 εκατομ.
rock/Heavy
150 εκατομ.
metal
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1977–
2011
R&B / Pop
200 εκατομ.
170 εκατομ.
Αγγλία
1962–
τώρα
Rock
200 εκατομ.
/ Blues rock
Whitney Houston
The Rolling Stones
147
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αγγλία
1971–
τώρα
Rock
200 εκατομ.
150 εκατομ.
Σουηδία
1972–
1982
Queen
ABBA
148
200 εκατομ.
Pop / Disco 100 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1971–
τώρα
Soft
rock /
Country
rock
150 εκατομ.
Ιρλανδία
1976–
τώρα
Rock
150 εκατομ.
Eagles
U2
149
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1964–
τώρα
Pop / Rock 150 εκατομ.
Αγγλία
1980–
2011
Adult
contempora 150 εκατομ.
ry
Πωλήσεις
Billy Joel
Phil Collins
150
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1970–
τώρα
Hard rock 150 εκατομ.
Αγγλία
1967–
1999
2006–
2011
Progressive
rock / Pop 150 εκατομ.
rock
Αμερική
1935–
1995
Pop / Swing 150 εκατομ.
Πωλήσεις
Aerosmith
Genesis
Frank Sinatra
151
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Αμερική
1960–
τώρα
Αμερική
1989–
τώρα
Αμερική
1968–
2012
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Pop / Adult
contempora 140 εκατομ.
ry
Barbra Streisand
Country
130 εκατομ.
Garth Brooks
Donna Summer
152
Pop / Disco
130 εκατομ.
/ R&B
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Αμερική
1966–
τώρα
Αμερική
1972–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Pop / Rock 125 εκατομ.
Neil Diamond
Bruce Springsteen
153
Rock
120 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αγγλία
1963–
2003
2009–
2012
Ισπανία
1968–
τώρα
Latin
Αγγλία
1977–
1995
Rock / Pop
Πωλήσεις
Pop / Disco 120 εκατομ.
Bee Gees
120 εκατομ.
Julio Iglesias
Dire Straits
154
120 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1981–
τώρα
Heavy
metal
/ Thrash
metal
100 εκατομ.
Barbados
Αμερική
2005–
τώρα
Αμερική
1998–
τώρα
Καταγωγή
Metallica
R&B / Pop
/ Dance 100 εκατομ.
/Hip-hop
Rihanna
Eminem
155
Hip hop
100 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αγγλία
Αμερική
1967–
τώρα
Pop rock
100 εκατομ.
Αμερική
1998–
τώρα
Pop / Dance
100 εκατομ.
/ Dance-pop
Αγγλία
1964–
τώρα
Rock / Pop 100 εκατομ.
Fleetwood Mac
Britney Spears
Rod Stewart
156
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Αμερική
1983–
τώρα
Αμερική
1993–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Hard rock
/ Glam 100 εκατομ.
metal
Bon Jovi
Backstreet Boys
157
Pop
100 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1985–
τώρα
Hard rock /
Heavy
100 εκατομ.
metal
Αμερική
1976–
τώρα
Funk /
R&B / Pop
100 εκατομ.
/ Soul /
Rock
Αμερική
1958–
τώρα
Country /
100 εκατομ.
Pop
Πωλήσεις
Guns N' Roses
Prince
Kenny Rogers
158
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1982–
τώρα
Αμερική
1967–
τώρα
Pop rock
100 εκατομ.
Αγγλία
1981–
τώρα
Pop
100 εκατομ.
Πωλήσεις
R&B / Pop 100 εκατομ.
Janet Jackson
Chicago
George Michael
159
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1969–
1983
Pop
100 εκατομ.
Αγγλία
1977–
τώρα
The Carpenters
Def Leppard
160
Hard rock /
Heavy
100 εκατομ.
metal
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Αμερική
1959–
τώρα
Καναδάς
1979–
τώρα
Αμερική
1964–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Folk / Rock 100 εκατομ.
Bob Dylan
Rock
100 εκατομ.
Bryan Adams
Cher
161
Pop / Rock
/ Dance / 100 εκατομ.
Folk
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Αμερική
1968–
τώρα
Αυστραλία
1966–
τώρα
Αμερική
1967–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Pop / R&B 100 εκατομ.
Lionel Richie
Pop
100 εκατομ.
Olivia Newton-John
Linda Ronstadt
162
Rock /
Rock and
100 εκατομ.
Roll / Folk /
Country
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1955–
τώρα
Rock and
100 εκατομ.
roll, Pop
Αμερική
1961–
τώρα
Funk /
100 εκατομ.
R&B / Soul
Πωλήσεις
Tina Turner
Stevie Wonder
163
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1961–
τώρα
Rock / Pop
100 εκατομ.
/ Surf Rock
Αμερική
1972–
τώρα
Hard rock /
Heavy
100 εκατομ.
metal
Αγγλία
1964–
τώρα
Rock / Hard
100 εκατομ.
rock
Πωλήσεις
The Beach Boys
Kiss
The Who
164
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Γαλλία
1957–
2007
Αγγλία
1957–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Rock / Pop 100 εκατομ.
Johnny Hallyday
Paul McCartney
165
Rock
100 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
1972–
2003
R&B / Soul
Αμερική
1966–
τώρα
Rock
Αμερική
1977–
τώρα
Πωλήσεις
100 εκατομ.
Barry White
90 εκατομ.
Santana
Gloria Estefan
166
Latin /
90 εκατομ.
Dance / Pop
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Αμερική
1980–
2011
Καναδάς
1993–
τώρα
Αμερική
1978–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Alternative
85 εκατομ.
rock
R.E.M.
Country
pop
80 εκατομ.
Shania Twain
Van Halen
167
Hard rock /
Heavy
80 εκατομ.
metal
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Ιαπωνία
1988–
τώρα
Rock / Pop
rock / Hard 80 εκατομ.
rock
Αμερική
1983–
τώρα
Funk rock /
Alternative 80 εκατομ.
rock
Αμερική
1976–
τώρα
Rock / Hard
80 εκατομ.
Rock
Πωλήσεις
B'z
Red Hot Chili Peppers
Foreigner
168
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1965–
1973
Rock
80 εκατομ.
Αμερική
1975–
τώρα
Country /
Country
Pop
80 εκατομ.
Αμερική
1968–
τώρα
Hard rock
80 εκατομ.
The Doors
Reba McEntire
Meat Loaf
169
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1973–
τώρα
Pop / Soft
rock
80 εκατομ.
Αμερική
1976–
τώρα
Rock
80 εκατομ.
Αμερική
1984–
τώρα
Teen pop
80 εκατομ.
Barry Manilow
Tom Petty and the Heartbreakers
New Kids on the Block
170
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Αμερική
1995–
τώρα
Hip-hop /
R&B /
Dance
76 εκατομ.
Αμερική
1973–
τώρα
Αμερική
1982–
τώρα
The Black Eyed Peas
Rock / Soft
75 εκατομ.
rock
Journey
Kenny G
171
Smooth
jazz
75 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αμερική
2003–
τώρα
R&B / Pop 75 εκατομ.
Αμερική
1987–
τώρα
Punk rock /
Alternative 75 εκατομ.
rock
Αμερική
1988–
1996
Πωλήσεις
Beyoncé
Green Day
Tupac Shakur
172
Hip hop
75 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Ιρλανδία
1982–
τώρα
New
75 εκατομ.
age / Celtic
Αμερική
1987–
1994
Grunge /
Alternative 75 εκατομ.
rock
Αγγλία
1996–
2000
2007–
2008
Pop /
75 εκατομ.
Dance-pop
Πωλήσεις
Enya
Nirvana
Spice Girls
173
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Ιταλία
1994–
τώρα
Τζαμάικα
1962–
1981
Αμερική
1981–
τώρα
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Pop
/ Classical / 75 εκατομ.
Opera
Andrea Bocelli
Reggae
75 εκατομ.
Bob Marley
Mötley Crüe
174
Glam metal 75 εκατομ.
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Αγγλία
1980–
τώρα
Synth
rock /Electr 75 εκατομ.
onic
Αμερική
1956–
τώρα
Soul / Jazz/
Blues/
75 εκατομ.
R&B
Πωλήσεις
Depeche Mode
Aretha Franklin
175
Καλλιτέχνες
Καταγωγή
Περίοδο
δράσης
Είδος
μουσικής
Πωλήσεις
Γερμανία
1969–
τώρα
Hard rock
75 εκατομ.
Scorpions
(πήγη: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_best-selling_music_artists#cite_noteAllmusic:_Dolly_Parton_.28Biography.29-183 )
176
177
178

Η εξέλιξη της μουσικής - 9ο Γενικό Λύκειο Περιστερίου

Πρόβα ελληνικής σχολικής γιορτής Τεύχη 1-2.pdf

εργασίες μαθητών

Η μουσική που αγαπώ

μουσικη-τεχνες

πατήστε εδώ - Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου

χριστουγεννιατικος καταλογος

Κατεβάστε το PDF