Καιρός να κλείσουμε τον πρώτο κύκλο ● Μόρια / άτομα ● Υδατοδιαλυτά / λίποδιαλυτά / αμφίφιλα ● Μονομερή / Πολυμερη ● Φυτά και μέρη τους ● Το δέρμα -λειτουργία σύσταση Σαπούνια Είδη σαπουνιών ● ● ● Υγρά σαπούνια Στερεά σαπούνια Διαφανή σαπούνια Όροι που πρέπει να γνωρίζουμε ● Λιπαρά οξέα ● Λίπη (τριγλυκερίδια) ● Γλυκερίνη ● Σαπωνοποίηση ● Πίνακας σαπωνοποίησης ● Καυστικό νάτριο NaOH ● Καυστικό κάλιο KOH Γλυκερίνη Όπως είπαμε είναι ένα πολύ καλό ενυδατικό και μαλακτικό του δέρματος. Παρατηρείστε ότι περιέχει τρία υδροξύλια (-ΟΗ). Θα μας χρησιμεύσουν σύντομα. Λιπαρά οξέα Τα λιπαρά οξέα είναι στην ουσία μεγάλα ευθύγραμμα καρβοξυλικά οξέα. Στην πράξη έχουν ένα πολικό άκρο (το καρβοξύλιο) και όλη η ουρά είναι λιπόφιλη. Είναι πολύ χρήσιμα στους ζωντανούς οργανισμούς γιατί παρουσιάζουν την ιδιότητα να προσανατολίζονται στο νερό και το λάδι κατα τον τρόπο που ξέρουμε (κεφαλή στο νερό ουρά στο λάδι) και χρησιμεύουν στο να ξεχωριζουν πχ το εσωτερικό των κυττάρων από τον εξωτερικό κόσμο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό τους είναι η υπαρξη ή όχι διπλών δεσμών. Διπλοί δεσμοί στα λιπαρά οξέα Ο άνθρακας που βρίσκεται στο καρβοξύλιο λέγεται α και ο τελευταίος του μορίου λέγεται ω. Βάση αυτής της σύμβασης ονοματίζουμε και τα διάφορα λιπαρά οξέα. Για παράδειγμα ω3 λιπαρά οξέα είναι τα οξέα όπου ο δεσμός είναι μεταξύ των ανθράκων 3-4 κοκ. Τα λιπαρά οξέα μπορεί να είναι μονοακόρεστα (να έχουν ένα διπλό δεσμο) ή πολυακόρεστα (πολλούς διπλούς δεσμούς) Όταν έχουμε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τότε αυτά ονοματίζονται από τον αριθμό του άνθρακα που έχει διπλό δεσμό και είναι πιο κοντά στον ω άνθρακα. ω3 ω6 λιπαρά οξέα Τα λιπαρά οξέα χρησιμοποιούντα σε διάφορα μεταβολικα μονοπάτια του οργανισμού. Μια μεταβολική οδός (παρένθεση) Μεταβολική οδός είναι μια γραμμή παραγωγής του οργανισμού όπου αυτός παίρνει μια πρώτη ύλη και την μετασχιματίζει σε κάποιο χρήσιμο για αυτόν υλικό. Εδώ τα ω3 η ω6 χρησιμοποιούνται για τον σχηματισμό του αραχιδονικού οξέος πρόδρομου των προσταγλανιδών, ρυθμιστικών μορίων της φλεγμονής. Γενικά οι προσταγλανίδες που προέρχονται από τα ω6 (PGE2) επάγει την φλεγμονή όταν εκκρίνεται και οι προσταγλανίδες από τα ω3 (PGE3) έπάγει πολύ λιγότερο την φλεγμονή και τείνει να μειώσει τις επιπτώσεις της. ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ ● Τα φυσικά λάδια (πχ ελαιόλαδο, αμυγδαλέλαιο) είναι μείγματα λιπαρών οξέων και όχι μόνο ένα λιπαρό οξύ. Λίπη (τριγλυκερίδια) ● Στα ζώα και τα φυτά τα λίπη ΔΕΝ είναι ελεύθερα λιπαρά οξέα παρά ένωση (εστέρας) της γλυκερίνης με ΤΡΙΑ λιπαρά οξέα Μερικές ακόμη απεικονίσεις Σαπωνοποίηση ● ● Μια αντίδραση που οι άνθρωποι πραγματοποιούν για τουλάχιστον 4000 χρόνια. Είναι το σπάσιμο (υδρόλυση) του τριγλυκεριδίου με την χρήση ισχυρής βάσης (NaOH ή KOH) έτσι ώστε να προκύψουν τα λιπαρά οξέα (στο αντίστοιχο άλας) και η γλυκερίνη. Σχηματικά Με λίγα λόγια Όταν φτιάχνουμε σαπούνια οι παράμετροί μας είναι οι εξής: ● Η ποσότητα βάσης αλκάλεος (NaOH ή KOH) ● Η ποσότητα του λαδιού (πόσα λιπαρά οξέα) ● Η ποσότητα της γλυκερίνης που θα αφήσουμε στο τελικό προϊόν. Πίνακας Σαπωνοποίησης Μέθοδοι σαπωνοποίησης ● Ψυχρή ● Θερμή