ΗΜΕΡΙΔΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013
ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Α΄ ΒΑΘΜΟΥ
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ
ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Α΄ ΒΑΘΜΟΥ
1. Παρατηρητήριο εκτέλεσης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ. ......................... 3
1.1 Στοχοθεσία. ................................................................................................. 3
1.2 Έλεγχος επίτευξης των στόχων. ................................................................. 6
1.3 Ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης (ΟΠΔ). ...................................................... 8
1.4 Παρατηρητήριο. ......................................................................................... 10
1.5 Υποχρεωτική αναμόρφωση των στόχων. .................................................. 13
2. Εκκαθάριση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τρίτους. ....................... 15
3. Έλεγχος των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή
Ένωση. .......................................................................................................... 23
4. Ειδικά θέματα για τις αναθέσεις υπηρεσιών και εργασιών. ........................ 25
4.1 Νομικό καθεστώς. ...................................................................................... 25
4.2 Μελέτες εργασιών και υπηρεσιών. ............................................................ 27
4.3 Επίβλεψη. .................................................................................................. 29
4.4 Δημοσίευση διακηρύξεων. ......................................................................... 30
Α. Ανοικτός διαγωνισμός. ............................................................................... 30
Β. Πρόχειρος διαγωνισμός. ............................................................................. 32
4.5 Εγγυήσεις συμμετοχής και καλής εκτέλεσης. ............................................. 33
4.6 Προθεσμίες. ............................................................................................... 33
4.7 Κριτήρια κατακύρωσης. ............................................................................. 33
4.8 Διεξαγωγή και κατακύρωση του ανοικτού διαγωνισμού. ............................ 34
4.9 Ενστάσεις. ................................................................................................. 35
4.10 Πρόχειρος διαγωνισμός. .......................................................................... 35
4.11 Απ’ ευθείας ανάθεση από το δήμαρχο. .................................................... 37
4.12 Απ’ ευθείας ανάθεση από το δημοτικό συμβούλιο. .................................. 38
4.13 Σύμβαση. ................................................................................................. 38
4.14 Προκαταβολές. ........................................................................................ 40
4.15 Υποκατάσταση του αναδόχου. ................................................................. 40
4.16 Παραλαβή εργασιών (βεβαίωση καλής εκτέλεσης)................................... 40
5. Επέκταση των διατάξεων του Ν 4024/2011 (μισθολόγιο – βαθμολόγιο
δημοσίου) στο προσωπικό των δημοτικών επιχειρήσεων και λοιπών ΝΠΙΔ
των ΟΤΑ. ....................................................................................................... 42
5.1 Τρόποι καθορισμού των αποδοχών των κοινωφελών και λοιπών δημοτικών
επιχειρήσεων ή νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου. .................................. 42
5.2 Οι μισθολογικοί περιορισμοί του άρθρου 31 του Ν 4024/2011. .................. 45
5.3 Επέκταση του βαθμολογικού και μισθολογικού καθεστώτος του δημοσίου (Ν
4024/2011) στο προσωπικό των δημοτικών επιχειρήσεων. ............................. 47
6. Ασφαλιστικές ρυθμίσεις αιρετών. ............................................................... 49
7. Μισθολογικές ρυθμίσεις δημοσίου τομέα. .................................................. 67
7.1 Κατάργηση των επιδομάτων εορτών και άδειας. ........................................ 67
7.2 Διατήρηση της προσωπικής διαφοράς αποδοχών (αναστολή περικοπής της
υπερβάλλουσας μείωσης). .............................................................................. 67
7.3 Αντιμισθία προέδρων των δημοτικών συμβουλίων. ................................... 68
7.4 Κατάργηση της αποζημίωσης για τη συμμετοχή σε συνεδριάσεις συλλογικών
οργάνων. ......................................................................................................... 69
7.5 Μείωση των εξόδων παράστασης και των αποζημιώσεων των οργάνων
διοίκησης των δημοτικών ΝΠΔΔ και επιχειρήσεων – Ανώτατο όριο απολαβών.
........................................................................................................................ 70
7.6 Αντιμισθία δημάρχων και αντιδημάρχων. ................................................... 72
1
7.7 Αποδοχές γενικών γραμματέων δήμων. .................................................... 73
7.8 Αποδοχές ειδικών συμβούλων, ειδικών συνεργατών και επιστημονικών
συνεργατών. .................................................................................................... 74
7.9 Κατάργηση του χρονοεπιδόματος των δικηγόρων με πάγια αντιμισθία. ..... 75
7.10 Αποδοχές άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης. .......................................... 75
7.11 Αποδοχές καλλιτεχνικού προσωπικού. .................................................... 75
8. Νομολογία έτους 2013 του Ελεγκτικού Συνεδρίου. .................................... 76
2
ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ
ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Α΄ ΒΑΘΜΟΥ
1. Παρατηρητήριο εκτέλεσης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ.
1.1 Στοχοθεσία.
Με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 30ης Οκτωβρίου 2012
αρχικά (ΦΕΚ 210/Α) και στη συνέχεια με την όμοιου τίτλου («Δημοσιονομικοί
κανόνες και άλλες διατάξεις») Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 18ης
Νοεμβρίου 2012 (ΦΕΚ 228/Α), καθιερώθηκε η υποχρέωση επίτευξης
ποσοτικών στόχων στην εκτέλεση του προϋπολογισμού του κράτους, των
ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ καθώς και όλων γενικά των φορέων της γενικής
κυβέρνησης που περιλαμβάνονται στο σχετικό Μητρώο της Ελληνικής
Στατιστικής Αρχής (ΜΦΓΚ). Τις ίδιες διατάξεις συμπεριέλαβε αργότερα ο
νόμος 4111/2013, ΦΕΚ 18/Α (άρθρα 2 και 4).
Για τους δήμους και τα δημοτικά ΝΠΔΔ ως «στόχος» νοείται το
άθροισμα επί μέρους κωδικών αριθμών των εσόδων και των εξόδων του
προϋπολογισμού, οι οποίοι αποτυπώνονται στον «πίνακα στοχοθεσίας
οικονομικών αποτελεσμάτων δήμων και ΝΠΔΔ» της ΚΥΑ 7261/2013 (ΦΕΚ
450/Β). Για τις δημοτικές επιχειρήσεις και τα λοιπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού
δικαίου των ΟΤΑ, που περιλαμβάνονται στο ΜΦΓΚ, ως «στόχος» νοείται το
ύψος κάθε επί μέρους κατηγορίας εσόδων ή δαπανών, όπως τα έσοδα και οι
δαπάνες αυτές ταξινομούνται στον «πίνακα στοχοθεσίας οικονομικών
αποτελεσμάτων ΝΠΙΔ ΟΤΑ» της ΚΥΑ 7261/2013.
Οι στόχοι είναι ετήσιοι, τριμηνιαίοι και μηνιαίοι. Ο ετήσιος στόχος
ταυτίζεται με το προϋπολογιζόμενο συνολικό ποσό κάθε παρακολουθούμενης
κατηγορίας εσόδου ή εξόδου. Οι τριμηνιαίοι και οι μηνιαίοι στόχοι δεν
κατανέμονται υποχρεωτικά με απόλυτη χρονική αναλογία, δεν αντιστοιχεί
δηλαδή αναγκαίως ο καθένας στο 1/4 ή στο 1/12 αντίστοιχα του
προϋπολογιζόμενου ποσού (ετήσιου στόχου), αλλά προσδιορίζονται κατά την
κρίση του δήμου με βάση την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του
προηγούμενου έτους και οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο στοιχείο (άρθρο 1
παρ. Β.3 ΚΥΑ 7261/2013).
3
Σε κάθε περίπτωση το σύνολο των ετησίων εσόδων και των εξόδων
(σύνολο δωδεκαμήνου) πρέπει να ταυτίζονται με το σύνολο των εσόδων και
των
εξόδων
του
εγκεκριμένου
προϋπολογισμού,
όπως
αυτός
έχει
διαμορφωθεί κατά το χρόνο κατάρτισης και ψήφισης του ΟΠΔ. Ως εκ τούτου
για την συμπλήρωση της στήλης «Εγκεκριμένος Π/Υ έτους» λαμβάνεται υπ’
όψη ο τελευταίος εγκεκριμένος και διαμορφωμένος ετήσιος προϋπολογισμός
(Εγκ. Υπ. Εσωτ. 14065/Εγκ. 5/9-4-2013).
Το πρόγραμμα στοχοθεσίας των δήμων και των δημοτικών ΝΠΔΔ
καταρτίζεται σύμφωνα με τον κανόνα της ισοσκέλισης του προϋπολογισμού,
υπό την έννοια ότι, τόσο κατά τη σύνταξη όσο και κατά την εκτέλεση του
προϋπολογισμού (διαρκούντος του έτους), το συνολικό άθροισμα των εξόδων
δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο άθροισμα των εσόδων,
συμπεριλαμβανομένου του ταμειακού υπολοίπου (άρθρα 1 και 2 ΚΥΑ
7261/2013). Για τις δημοτικές επιχειρήσεις και τα λοιπά νομικά πρόσωπα
ιδιωτικού δικαίου των ΟΤΑ, όπου ο προϋπολογισμός δεν αναπτύσσει την ίδια
δεσμευτικότητα με τον προϋπολογισμό των δήμων και των ΝΠΔΔ, τα
αθροίσματα του στόχου των εσόδων και του στόχου των εξόδων πρέπει να
ισούνται με τα αντίστοιχα ποσά του ετήσιου προϋπολογισμού του νομικού
προσώπου (άρθρο 1 παρ. Γ ΚΥΑ 7261/2013).
Στις στήλες του πίνακα στοχοθεσίας της ΚΥΑ 7261/2013 γράφονται,
όσον αφορά μεν τα έσοδα, αυτά που έχουν εισπραχθεί κατά μήνα, τρίμηνο και
ετησίως, όσον αφορά δε τα έξοδα, αυτά που έχουν πληρωθεί κατά την ίδια
χρονική περίοδο, λαμβανομένης υπ’ όψη και της μεταβολής των απλήρωτων
υποχρεώσεων σε σχέση με τις απλήρωτες υποχρεώσεις της 31ης Δεκεμβρίου
του προηγούμενου έτους. Για την τελευταία αυτή κατηγορία υποχρεώσεων, οι
δήμοι και τα ΝΠΔΔ αναγράφουν σε ειδική στήλη του πίνακα στοχοθεσίας το
ύψος
των
απλήρωτων
υποχρεώσεων
της
31ης
Δεκεμβρίου
του
προηγούμενου έτους και θέτουν ως στόχο την ελάττωση του ποσού αυτού σε
επίπεδο τουλάχιστον μέσου όρου κάθε τριμήνου (άρθρο 1 παρ. Β.3 ΚΥΑ
7261/2013). Για τις επιχειρήσεις και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου των
ΟΤΑ δεν προβλέπεται τέτοια υποχρέωση.
Οι μηνιαίοι, τριμηνιαίοι και ετήσιοι στόχοι των δήμων και των δημοτικών
ΝΠΔΔ απεικονίζουν τις προβλέψεις του εγκεκριμένου προϋπολογισμού. Οι
τυχόν αναμορφώσεις του προϋπολογισμού κατά τη διάρκεια του έτους δεν
4
μεταβάλλουν τους δημοσιονομικούς στόχους και δεν απαιτούν αντίστοιχη
προσαρμογή του πίνακα στοχοθεσίας, εκτός αν πρόκειται ειδικά για τις
αναμορφώσεις που υπαγορεύονται από τους λόγους του άρθρου 3 της ΚΥΑ
7261/2013, δηλαδή για τη διόρθωση των διαπιστωμένων αρνητικών
αποκλίσεων ή για τη συμμόρφωση προς τις εκάστοτε οδηγίες κατάρτισης του
προϋπολογισμού (άρθρο 3 περίπτ. β΄ ΚΥΑ 7261/2013).
Στον πίνακα στοχοθεσίας εσόδων των δήμων και των δημοτικών
ΝΠΔΔ, οι στήλες της γραμμής 5 «Έσοδα ΠΟΕ προηγούμενων ετών»
συμπληρώνονται ως προς τους επί μέρους κωδικούς αριθμούς που
συμπεριλαμβάνονται σε αυτή ως εξής:
- Ο ΚΑ 32 «Εισπράξεις από βεβαιωθέντα έσοδα κατά τα παρελθόντα
έτη» συμπληρώνεται μόνο ως προς τη στήλη 1 που αφορά τον
προϋπολογισμό
του
προηγούμενου
έτους
(στήλη
1
«Εκτέλεση
Π/Υ
προηγούμενου έτους»), ενώ οι λοιπές στήλες δεν συμπληρώνονται.
- Η εγγραφή ΚΑ 32-ΚΑ 85 (Εκτίμηση εισπράξεων) συμπληρώνεται σε
όλες τις στήλες, με εξαίρεση τη στήλη 1 που αφορά τον προϋπολογισμό του
προηγούμενου έτους.
- Ο ΚΑ 32 «Βεβαιωθέντα» παρακολουθείται μόνο στις τρεις πρώτες
στήλες του πίνακα (1 έως 3), που αναφέρονται στον προηγούμενο και στον
τρέχοντα προϋπολογισμό. Το ποσό του ΚΑ 32 δεν αθροίζεται στο σύνολο των
εσόδων της γραμμής 5, αφού αφ’ ενός μεν δεν συνιστά εισπράξεις, αφ’ ετέρου
δε στη γραμμή αυτή το ποσό που αθροίζεται είναι η διαφορά μεταξύ ΚΑ 32
και ΚΑ 85 (άρθρο 2Α ΚΥΑ 7261/2013). Αντίστοιχα, ο ΚΑ 85 «Προβλέψεις μη
είσπραξης εισπρακτέων υπολοίπων» δεν αθροίζεται στο σύνολο εξόδων,
αφού ελήφθη ήδη υπ’ όψη για να προσδιορισθούν τα έσοδα, αφαιρούμενος
από τον ΚΑ 32. Αυτονόητο είναι ότι τα ποσοστά εισπραξιμότητας της γραμμής
5 των εσόδων επίσης δεν αθροίζονται στο σύνολο των εσόδων.
- Για τους κωδικούς αριθμούς εσόδων της γραμμής 6 (Εισπράξεις υπέρ
του δημοσίου και τρίτων, επιστροφές χρημάτων, εισπράξεις από δάνεια,
χρηματικό υπόλοιπο), δεν τίθενται μηνιαίοι και τριμηνιαίοι στόχοι.
- Για τους κωδικούς αριθμούς 674 «Προνοιακά επιδόματα» και 65
«Πληρωμές για την εξυπηρέτηση της δημόσιας πίστης» καθώς και για όλους
τους κωδικούς αριθμούς της γραμμής 8 των εξόδων (83 «Επιχορηγούμενες
πληρωμές υποχρεώσεων ΠΟΕ», 82 «Λοιπές αποδόσεις», 9 «Αποθεματικό»
5
και 85 «Προβλέψεις μη είσπραξης εισπρακτέων υπολοίπων»), δεν τίθενται
μηνιαίοι και τριμηνιαίοι στόχοι.
Στη γραμμή ΣΤ του πίνακα στοχοθεσίας των εξόδων συμπληρώνεται
το μηνιαίο εκτιμώμενο ύψος των απλήρωτων υποχρεώσεων και όχι το ποσό
κατά το οποίο αυτές μεταβλήθηκαν, έτσι ώστε σε κάθε μήνα να εμφανίζεται το
ποσό που εκτιμάται ότι θα υπάρχει στο μήνα αυτόν και όχι το ποσό κατά το
οποίο αυξήθηκε ή μειώθηκε, δηλαδή η μεταβολή, των απλήρωτων
υποχρεώσεων (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 14065/Εγκ. 5/9-4-2013).
1.2 Έλεγχος επίτευξης των στόχων.
Για τον έλεγχο της επίτευξης των στόχων λαμβάνονται υπ’ όψη οι
ακόλουθες παράμετροι:
α. Η ισοσκέλιση του προϋπολογισμού κατά την κατάρτιση και την
εκτέλεσή του. Η αδυναμία ισοσκέλισης του προϋπολογισμού ή του
προσωρινού απολογισμού του δήμου ή του ΝΠΔΔ κατά το κλείσιμο του
προηγούμενου οικονομικού έτους, συνιστά αυτοδικαίως αδυναμία επίτευξης
των ετήσιων στόχων του έτους στο οποίο αφορά ο ετήσιος προϋπολογισμός
και συνεπάγεται την άμεση υπαγωγή του δήμου στο πρόγραμμα εξυγίανσης.
Το ίδιο ισχύει και όταν αποτυπώνεται μη ισοσκελισμένη εκτέλεση του
προϋπολογισμού κατά τη διάρκεια του έτους.
β. Για τους δήμους και τα δημοτικά ΝΠΔΔ, αναλογικώς γι’ αυτά
εφαρμοζομένων όσων ισχύουν για τους δήμους, η πορεία είσπραξης: α) των
υποομάδων εσόδων των γραμμών 3 (Επιχορηγήσεις για επενδύσεις), 4 (Ίδια
έσοδα από φόρους, τέλη, δικαιώματα, εισφορές, πρόστιμα και προσόδους
περιουσίας) και 5 (Έσοδα ΠΟΕ και συγκεκριμένα ΚΑ 32-ΚΑ 85), β) το
επίπεδο των εξόδων των γραμμών 1 (Κόστος προσωπικού), 4 (Δαπάνες για
επενδύσεις), 5 (Πληρωμές ΠΟΕ), 6 (Μεταβιβάσεις σε τρίτους) και 7 (Λοιπές
λειτουργικές δαπάνες) του πίνακα στοχοθεσίας. Η πορεία είσπραξης των
λοιπών εσόδων ή το επίπεδο των λοιπών εξόδων δεν αποτελούν παράμετρο
αξιολόγησης.
γ. Για τους δήμους και τα δημοτικά ΝΠΔΔ η μεταβολή των απλήρωτων
υποχρεώσεων σε σχέση με τις απλήρωτες υποχρεώσεις της 31ης Δεκεμβρίου
του προηγούμενου έτους (άρθρο 2 παρ. Α ΚΥΑ 7261/2013).
6
Για τον εντοπισμό των αρνητικών αποκλίσεων η πορεία είσπραξης των
εσόδων συσχετίζεται με το βαθμό της προσαρμογής των εξόδων στην πιθανή
υστέρηση των εσόδων, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η αναγκαία εξισορρόπηση.
Συσχετίζεται επίσης με την εξέλιξη των απλήρωτων υποχρεώσεων σε σχέση
με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις της λήξης του προηγούμενου έτους (άρθρο 2Α
ΚΥΑ 7261/2013).
Για τον προσδιορισμό των αποκλίσεων τα εισπραττόμενα έσοδα
(εκτέλεση) συγκρίνονται με τα προϋπολογιζόμενα έσοδα (στόχος) και εάν το
ποσό της αφαίρεσης «εκτέλεση-στόχος» έχει αρνητικό πρόσημο, η απόκλιση
είναι αρνητική και δηλώνει υστέρηση εσόδων. Στο σκέλος των εξόδων
συγκρίνονται τα ποσά που προϋπολογίσθηκαν (στόχος) με τα ποσά που
πληρώθηκαν (εκτέλεση) και εάν το ποσό της αφαίρεσης «στόχος-εκτέλεση»
έχει αρνητικό πρόσημο, η απόκλιση είναι αρνητική και δηλώνει υπέρβαση
δαπανών. Ως προς τις απλήρωτες υποχρεώσεις, συγκρίνεται το ύψος αυτών
κατά την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους με το ύψος των
απλήρωτων υποχρεώσεων κάθε μήνα και εάν το τελευταίο αυτό ποσό είναι
μεγαλύτερο, η απόκλιση είναι αρνητική και δηλώνει αύξηση των απλήρωτων
υποχρεώσεων (άρθρο 2Α ΚΥΑ 7261/2013).
Το ποσοστό της αρνητικής απόκλισης υπολογίζεται ως εξής:
- Αθροίζονται οι διαφορές «εκτέλεση-στόχος» στα έσοδα, «στόχοςεκτέλεση» στα έξοδα και η τυχόν αύξηση των απλήρωτων υποχρεώσεων της
31/12. Εάν οι απλήρωτες υποχρεώσεις εμφανίζουν μείωση ή παραμένουν
σταθερές, δεν λαμβάνονται υπ’ όψη.
- Το άθροισμα διαιρείται με το ποσό που αποτελεί το στόχο των
εσόδων και το πηλίκο αποτελεί το ποσοστό απόκλισης (άρθρο 2Α ΚΥΑ
7261/2013).
Παράδειγμα (από την ΚΥΑ 7261/2013):
Α΄ τρίμηνο έτους 2013
ΕΣΟΔΑ
Στόχος τριμήνου: 1.100
Εκτέλεση (εισπραχθέντα ποσά): 900
Διαφορά α΄: 900 – 1.100 = -200
ΕΞΟΔΑ
Στόχος τριμήνου: 1.000
7
Εκτέλεση (πληρωθέντα ποσά): 900
Διαφορά β΄: 1.000 - 900 = 100
ΑΠΛΗΡΩΤΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ
Απλήρωτες υποχρεώσεις της 31/12/2012: 800
Απλήρωτες υποχρεώσεις τριμήνου (μέσος όρος): 830
Διαφορά γ΄: 800 - 830 = -30
Άθροισμα διαφορών Α΄ τριμήνου 2013 (α΄+β΄+γ΄): (-200) + 100 + (-30)
= -130
Ποσοστιαία απόκλιση Α΄ τριμήνου 2013: (-130) : 1.100 = -11,8
Σε περίπτωση που από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού
προκύπτει αρνητική απόκλιση άνω του 10% από τους τριμηνιαίους
δημοσιονομικούς στόχους, ο δήμος ή το ΝΠΔΔ υποχρεούται να προβεί σε
διορθωτικές παρεμβάσεις σύμφωνα με τις υποδείξεις του Παρατηρητηρίου
των ΟΤΑ (άρθρα 1 παρ. 5 και 3 παρ. 5 ΠΝΠ της 18/11/2012 - άρθρο 4 παρ. 5
Ν 4111/2013, άρθρο 2Α ΚΥΑ 7261/2013).
Το ίδιο ισχύει και όταν διαπιστώνονται αποκλίσεις στα οικονομικά
αποτελέσματα των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου των ΟΤΑ (άρθρο
2Β ΚΥΑ 7261/2013).
1.3 Ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης (ΟΠΔ).
Ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης (ΟΠΔ) είναι η σύνοψη του πενταετούς
(για
την
περίοδο
2011-2014
μικρότερης
διάρκειας)
επιχειρησιακού
προγράμματος του δήμου καθώς και του ετήσιου προγράμματος δράσης και
του ετήσιου προϋπολογισμού του δήμου και των νομικών προσώπων αυτού,
που
αποτελούν
φορείς
της
γενικής
κυβέρνησης.
Η
σύνοψη
του
επιχειρησιακού προγράμματος του δήμου και των ετησίων προγραμμάτων
δράσης και του προϋπολογισμού του δήμου και των νομικών του προσώπων,
υλοποιείται με τη συμπλήρωση των πινάκων προγραμματισμού και
στοχοθεσίας της ΚΥΑ 7261/2013 (άρθρο 3 παρ. 4 ΠΝΠ της 18/11/2012 άρθρο 4 παρ. 4 Ν 4111/2013, άρθρο 1 ΚΥΑ 7261/2013).
Το ΟΠΔ καταρτίζεται από την οικονομική επιτροπή, ψηφίζεται από το
δημοτικό συμβούλιο και υποβάλλεται για έλεγχο στην εποπτεύουσα αρχή μαζί
με τον προϋπολογισμό και το ετήσιο πρόγραμμα δράσης. Το ΟΠΔ δεν
8
μεταβάλλει τη διαδικασία κατάρτισης ή τροποποίησης του επιχειρησιακού
προγράμματος του δήμου, το οποίο ψηφίζεται κατά τις ισχύουσες διατάξεις
(ΠΔ 185/2007 και ΥΑ 18183/2007, όπως ισχύουν) και προσαρτάται στο ΟΠΔ
(άρθρο 6 παρ. 1 ΚΥΑ 7261/2013, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 14065/Εγκ. 5/9-4-2013).
Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο της εποπτεύουσας αρχής διαπιστωθεί ότι
ο προϋπολογισμός έχει καταρτισθεί σύμφωνα με τις προβλεπόμενες οδηγίες,
αλλά το ΟΠΔ δεν πληροί τους όρους της ΚΥΑ 7261/2013, τότε ο
προϋπολογισμός εγκρίνεται και επιστρέφεται στον οικείο ΟΤΑ μόνο το ΟΠΔ
προς διόρθωση και επανυποβολή έως την 10η Ιανουαρίου του έτους στο
οποίο αυτό αναφέρεται (άρθρο 6 παρ. 2 ΚΥΑ 7261/2013).
Η εποπτεύουσα αρχή ελέγχει: α) την πληρότητα των νομικών
προσώπων του ΟΤΑ που πρέπει να περιέχονται στο ΟΠΔ σύμφωνα με το
ΜΦΓΚ, β) την πληρότητα του ΟΠΔ ως προς τα μέρη που οφείλει να περιέχει,
γ) την ακρίβεια των στοιχείων που περιέχουν οι πίνακες στοχοθεσίας
οικονομικών αποτελεσμάτων, σε σχέση με τον ετήσιο προϋπολογισμό του
ΟΤΑ και των νομικών του προσώπων, δ) την πληρότητα του περιεχομένου
των πινάκων στοχοθεσίας οικονομικών αποτελεσμάτων και ε) την εν γένει
κατάρτιση του ΟΠΔ σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ 7261/2013. Η
εποπτεύουσα αρχή εγκρίνει το ΟΠΔ έως την 31η Ιανουαρίου του έτους στο
οποίο αυτό αναφέρεται (άρθρο 6 παρ. 3 ΚΥΑ 7261/2013).
Το ΟΠΔ αποστέλλεται στο Παρατηρητήριο σε έντυπη μορφή καθώς και
ηλεκτρονικά στη μορφή και κατά τον τρόπο που υποδεικνύεται από αυτό
(άρθρο 6 παρ. 4 ΚΥΑ 7261/2013).
Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης υποβολής του ΟΠΔ προς έλεγχο
επιβάλλεται ως κύρωση σε βάρος του δήμου η παρακράτηση της μηνιαίας
επιχορήγησης από τους ΚΑΠ (άρθρο 7 ΚΥΑ 7261/2013).
Ειδικά για το οικονομικό έτος 2013, είναι δυνατό το τμήμα του ΟΠΔ
που αφορά το δήμο να ψηφίζεται από το οικείο συμβούλιο και να υποβάλλεται
προς έγκριση στην αρμόδια αρχή εντός 20 ημερών από το χρόνο έγκρισης
του προϋπολογισμού και του ετήσιου προγράμματος δράσης ή από το χρόνο
έναρξης ισχύος της ΚΥΑ 7261/2013 (σε περίπτωση που αυτά ήδη είχαν
εγκριθεί κατά τη δημοσίευση της υπουργικής απόφασης), χωριστά από το
τμήμα αυτού που αφορά στα νομικά πρόσωπα του δήμου. Στην περίπτωση
αυτή η εποπτεύουσα αρχή αποστέλλει στο Παρατηρητήριο πρώτα το τμήμα
9
που αφορά το δήμο, και στη συνέχεια ενοποιεί και το δεύτερο τμήμα αυτού,
αποστέλλοντας εκ νέου το ολοκληρωμένο ΟΠΔ στο Παρατηρητήριο.
Επίσης, για το έτος 2013 οι ΟΤΑ, στο πλαίσιο του ΟΠΔ, μαζί με τον
πίνακα στοχοθεσίας οικονομικών αποτελεσμάτων, οφείλουν κατ’ ελάχιστον να
υποβάλλουν το στρατηγικό σχεδιασμό, όπως αυτός αποτυπώνεται στον
πίνακα 1 του Παραρτήματος της ΚΥΑ 7261/2013, και το τεχνικό τους
πρόγραμμα. Το Παρατηρητήριο μπορεί, αν κρίνει απαραίτητο, να ζητήσει
συμπληρωματικά στοιχεία (άρθρο 8 ΚΥΑ 7261/2013).
Εάν ενταχθεί στο ΜΦΓΚ νομικό πρόσωπο του δήμου μετά την
κατάρτιση και την έγκριση του ΟΠΔ, τούτο αναμορφώνεται υποχρεωτικά μέσα
σε προθεσμία δύο μηνών από την αρχή του μήνα ένταξης στο Μητρώο και
πάντως μέχρι την έναρξη του ημερολογιακού τριμήνου που έπεται της
προθεσμίας αυτής (άρθρο 1Α ΚΥΑ 7261/2013).
1.4 Παρατηρητήριο.
Συνιστάται στο Υπουργείο Εσωτερικών «Παρατηρητήριο Οικονομικής
Αυτοτέλειας των ΟΤΑ», με σκοπό τη συνεχή παρακολούθηση σε μηνιαία
βάση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ και των νομικών τους
προσώπων (δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου), τα οποία εντάσσονται στο
Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Στόχος
του
Παρατηρητηρίου
είναι
η
επίτευξη
ισοσκελισμένων
προϋπολογισμών και απολογισμών και η ενίσχυση της οικονομικής
αυτοτέλειας των ΟΤΑ (άρθρο 3 παρ. 1 ΠΝΠ της 18/11/2012 – άρθρο 4 παρ. 1
4111/2013).
Το
Παρατηρητήριο
συγκροτείται
με
απόφαση
του
Υπουργού
Εσωτερικών και αποτελείται από ένα Σύμβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως
πρόεδρο, το γενικό διευθυντή οικονομικών υπηρεσιών του Υπουργείου
Εσωτερικών, τον αρμόδιο διευθυντή της γενικής διεύθυνσης οικονομικών
υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών, έναν εκπρόσωπο της ΚΕΔΕ ή της
Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας, εάν πρόκειται για έλεγχο δήμων ή
περιφερειών αντίστοιχα, έναν εμπειρογνώμονα εγνωσμένου κύρους, έναν
εκπρόσωπο
του
Υπουργείου
Οικονομικών
και
το
γενικό
διευθυντή
θησαυροφυλακίου του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η σύμφωνη γνώμη
10
του οποίου απαιτείται για την έκδοση αποφάσεων από το Παρατηρητήριο
(άρθρο 3 παρ. 2 ΠΝΠ της 18/11/2012- άρθρο 4 παρ. 2 Ν 4111/2013).
Το Παρατηρητήριο συγκροτήθηκε με την Απόφαση του Υπουργού
Εσωτερικών 1288/2013 (ΦΕΚ 31/Β).
Το Παρατηρητήριο ελέγχει την ορθή εκτέλεση του προϋπολογισμού και
την εν γένει πορεία των οικονομικών και της επιχειρησιακής δράσης των ΟΤΑ
και των νομικών τους προσώπων (φορέων γενικής κυβέρνησης), όπως
αποτυπώνονται στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Δράσης (άρθρο 3 παρ. 4 ΠΝΠ
της 18/11/2012 - άρθρο 4 παρ. 4 Ν 4111/2013).
Το
Παρατηρητήριο
αξιολογεί
τις
προβλέψεις
εσόδων
που
παρουσιάζουν οι ΟΤΑ και προτείνει την τροποποίησή τους, όπου κρίνεται
αναγκαίο. Το Παρατηρητήριο αξιολογεί και ελέγχει την πορεία εκτέλεσης του
προϋπολογισμού με βάση τα μηνιαία στοιχεία που παρακολουθεί η γενική
διεύθυνση οικονομικών του Υπουργείου Εσωτερικών καθώς και με βάση
πρόσθετα στοιχεία που παρέχει ο οικείος ΟΤΑ, εφόσον ζητηθούν. Σε
περίπτωση
που
διαπιστώνεται
απόκλιση
από
τους
τριμηνιαίους
δημοσιονομικούς στόχους σε ποσοστό ανώτερο του 10%, το Παρατηρητήριο
ενημερώνει τον οικείο ΟΤΑ και την αρμόδια για την εποπτεία του αρχή,
παρέχοντας οδηγίες και υποδεικνύοντας μεθόδους για τη διόρθωση της
απόκλισης. Ο οικείος ΟΤΑ οφείλει να συμμορφωθεί άμεσα και να ενημερώσει
το Παρατηρητήριο σχετικά με τα μέτρα που έλαβε (άρθρο 3 παρ. 6 ΠΝΠ της
18/11/2012 - άρθρο 4 παρ. 5 Ν 4111/2013).
Εφόσον η εκτέλεση του προϋπολογισμού εξακολουθεί να παρουσιάζει
για δύο συνεχόμενα τρίμηνα απόκλιση άνω του 10% από τους τριμηνιαίους
δημοσιονομικούς στόχους και διαπιστωθεί παράλληλα ότι δεν έχουν ληφθεί τα
προσήκοντα μέτρα, ο οικείος ΟΤΑ υπάγεται υποχρεωτικά σε πρόγραμμα
εξυγίανσης, κατόπιν απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών που εκδίδεται με
βάση αιτιολογημένη εισήγηση του Παρατηρητηρίου (άρθρο 3 παρ. 6 ΠΝΠ της
18/11/2012 - άρθρο 4 παρ. 6 Ν 4111/2013).
Ο τρόπος υλοποίησης του προγράμματος εξυγίανσης καθορίζεται από
το Παρατηρητήριο, ενώ η ένταξη σε αυτό συνεπάγεται την υποχρέωση
εφαρμογής όλων ή ορισμένων, κατά περίπτωση, από τις ακόλουθες
παρεμβάσεις:
11
α) Άμεση εφαρμογή των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία μέτρων
που είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και τη διασφάλιση
της είσπραξης των απαιτήσεων του φορέα.
β) Αναστολή των προσλήψεων.
γ) Επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού.
δ) Διάθεση πόρων του «Λογαριασμού Εξυγίανσης και Αλληλεγγύης της
Αυτοδιοίκησης» του άρθρου 263 του Ν 3852/2010, με αποκλειστικό σκοπό τη
χρηματοδότηση του προγράμματος εξυγίανσης.
ε) Αύξηση των ιδίων πόρων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και
εισφορές.
στ) Αύξηση του ανώτατου συντελεστή του ΤΑΠ μέχρι και 3‰ και
υποχρεωτική διατήρηση του συντελεστή αυτού μέχρι την ολοκλήρωση της
εξυγίανσης του δήμου.
ζ) Αύξηση του τέλους παρεπιδημούντων και του τέλους επί των
ακαθαρίστων εσόδων των εστιατορίων κ.λ.π. μέχρι το συντελεστή 2%.
η) Περιορισμός των δαπανών μόνο σε υποχρεώσεις μισθοδοσίας και
λοιπές απολύτως ανελαστικές υποχρεώσεις (άρθρο 3 παρ. 6 ΠΝΠ της
18/11/2012- άρθρο 4 παρ. 6 Ν 4111/2013).
Το Παρατηρητήριο αντλεί μέσω του Κόμβου Διαλειτουργικότητας τα
απαιτούμενα στοιχεία από τη βάση δεδομένων «Οικονομικά στοιχεία δήμων»
της Υπουργικής Απόφασης 74712/2010. Εάν ο οικείος ΟΤΑ δεν υποβάλλει τα
απαιτούμενα στοιχεία στον κόμβο, επιβάλλονται οι κυρώσεις του άρθρου 7
της ανωτέρω υπουργικής απόφασης (άρθρο 4 ΚΥΑ 7261/2013).
Η εκτέλεση του προϋπολογισμού εξετάζεται ανά τρίμηνο και σωρευτικά
από την αρχή του έτους. Σε περίπτωση που κατά το τελευταίο τρίμηνο του
έτους η εκτέλεση του προϋπολογισμού αποδώσει για πρώτη φορά αρνητική
απόκλιση άνω του 10%, η απόκλιση αυτή συνυπολογίζεται κατά την εξέταση
των αποτελεσμάτων του πρώτου τριμήνου του επόμενου οικονομικού έτους.
Εάν αντίστοιχα καταγραφεί απόκλιση κατά το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο του
έτους, τότε ο ΟΤΑ καταρτίζει τον προϋπολογισμό του επόμενου οικονομικού
έτους, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Παρατηρητηρίου ή εφόσον κρίνεται
αναγκαίο, υπάγεται απευθείας σε πρόγραμμα εξυγίανσης.
12
Σε πρόγραμμα εξυγίανσης εντάσσονται σε κάθε περίπτωση και οι ΟΤΑ
που εμφανίζουν μη ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς είτε κατά την
κατάρτισή τους είτε κατά τη διάρκεια του έτους (άρθρο 5 ΚΥΑ 7261/2013).
Κατά τη διάρκεια της υπαγωγής του στο πρόγραμμα εξυγίανσης ο
προϋπολογισμός του ΟΤΑ καταρτίζεται, αναμορφώνεται και εκτελείται
σύμφωνα με τις υποδείξεις του Παρατηρητηρίου και, εφόσον κρίνεται
αναγκαίο, οι δαπάνες του μπορεί να περιορίζονται στις απολύτως
ανελαστικές, μη περιλαμβανομένων σε αυτές αναγκαστικά του συνόλου των
υποχρεωτικών δαπανών.
Για την αξιολόγηση της απόδοσης των ανωτέρω παρεμβάσεων και του
βαθμού εφαρμογής αυτών από τον ΟΤΑ, το Παρατηρητήριο μπορεί να
παραγγέλλει την πραγματοποίηση ανάλογων ελέγχων από το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, το Ελεγκτικό Συνέδριο και τη Γενική
Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών καθώς και
να καθορίζει μικτά κλιμάκια ελέγχου, απαρτιζόμενα από υπαλλήλους της
Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών
και της Γενικής Διεύθυνσης Θησαυροφυλακίου του Προϋπολογισμού του
Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (άρθρο 5 ΚΥΑ 7261/2013).
1.5 Υποχρεωτική αναμόρφωση των στόχων.
Οι στόχοι εσόδων και εξόδων αναμορφώνονται υποχρεωτικά, με την
ανάλογη τροποποίηση του ετήσιου προϋπολογισμού και του προγράμματος
εκτέλεσής του, στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) Εφόσον με βάση τα στοιχεία του υποβαλλόμενου ΟΠΔ, διαπιστωθεί
από το Παρατηρητήριο απόκλιση από τις οδηγίες που παρασχέθηκαν για την
κατάρτιση του προϋπολογισμού του αντίστοιχου έτους με την κοινή απόφαση
των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών.
Στην περίπτωση αυτή το Παρατηρητήριο υποδεικνύει την απόκλιση
στην αρμόδια για την εποπτεία του ΟΤΑ αρχή, η οποία υποχρεούται να τον
καλέσει για να προβεί σε αναμόρφωση του προϋπολογισμού του και του ΟΠΔ
εντός 15 ημερών.
β) Ανεξαρτήτως της απόδοσης των στόχων των συνολικών εσόδων,
εάν καταγραφεί αρνητική απόκλιση σε ποσοστό άνω του 10% για κάποια από
13
τις υποομάδες εσόδων των γραμμών 3, 4 και 5 του ενοποιημένου πίνακα των
δήμων (Επιχορηγήσεις για Επενδύσεις, Ίδια Έσοδα, Έσοδα που προβλέπεται
να εισπραχθούν από απαιτήσεις προηγούμενων οικονομικών ετών), κατά το
κλείσιμο του πρώτου τριμήνου του έτους, ο ΟΤΑ υποχρεούται να προβαίνει
άμεσα σε μέτρα και παρεμβάσεις για τη διόρθωση της απόκλισης προς
διασφάλιση του σωρευτικού στόχου του επόμενου τριμήνου (στόχος για την
περίοδο Ιανουάριος-Ιούνιος), γνωστοποιώντας αυτά με ειδική έκθεση που
συντάσσεται από τον προϊστάμενο των οικονομικών υπηρεσιών του (Έκθεση
Δράσεων Επίτευξης Στόχων) στο Παρατηρητήριο, στον οικείο Επίτροπο του
Ελεγκτικού Συνεδρίου και στην αρμόδια για την εποπτεία του αρχή. Στην
έκθεση περιγράφονται λεπτομερώς τα μέτρα, ο χρόνος λήψης τους και
τεκμηριώνονται με στοιχεία οι αναμενόμενες οικονομικές αποδόσεις τους.
Κατά την ίδια περίοδο το Παρατηρητήριο παρέχει προς τον ΟΤΑ οδηγίες και
εισηγείται μεθόδους για τη διόρθωση της απόκλισης, αξιολογεί τους στόχους
εσόδων και εφόσον κρίνεται αναγκαίο, διατυπώνει πρόταση για την
τροποποίηση αυτών σε συγκεκριμένα επίπεδα μέσω ανάλογης αναμόρφωσης
του προϋπολογισμού του.
Στην περίπτωση που διαφαίνεται αδυναμία διόρθωσης της ανωτέρω
απόκλισης, το δημοτικό συμβούλιο προβαίνει υποχρεωτικά σε αναμόρφωση
του ετήσιου προϋπολογισμού και αντίστοιχα των ετήσιων στόχων, μειώνοντας
σε ρεαλιστικό ύψος τις επιμέρους ομάδες εσόδων και προσαρμόζοντας κατά
το αντίστοιχο ποσό το σκέλος των εξόδων και ιδίως των υποομάδων αυτών
που αναγράφονται στις γραμμές 1, 4, 5, 6 και 7 (Κόστος προσωπικού,
Δαπάνες για επενδύσεις, Πληρωμές ΠΟΕ, Μεταβιβάσεις σε τρίτους, Λοιπές
λειτουργικές δαπάνες) του πίνακα στοχοθεσίας, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα
την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού. Για την εφαρμογή των ανωτέρω
λαμβάνονται
υποχρεωτικά
υπ’
όψη
οι
σχετικές
υποδείξεις
του
Παρατηρητηρίου προς τον ΟΤΑ και την αρμόδια για την εποπτεία του αρχή.
Ο προϋπολογισμός και το ΟΠΔ αναμορφώνονται από το δημοτικό
συμβούλιο υποχρεωτικά μέχρι το τέλος Μαΐου και η αναθεώρηση των ετήσιων
στόχων συντελείται με την τροποποίηση των στόχων που αναλογούν στην
απομένουσα χρονική περίοδο (μήνες που απομένουν από τη λήξη του μήνα
αναμόρφωσης του προϋπολογισμού, δηλαδή εάν η αναμόρφωση συντελεσθεί
εντός Απριλίου, για τους μήνες Μάιο-Δεκέμβριο).
14
Για τον έλεγχο εφαρμογής των ανωτέρω, οι προϋπολογισμοί και τα
ΟΠΔ των ΟΤΑ που υποδεικνύει το Παρατηρητήριο επανυποβάλλονται προς
έλεγχο και έγκριση στην αρμόδια για την εποπτεία τους αρχή μέχρι το τέλος
Μαΐου και πρέπει να έχουν εγκριθεί εντός ενός μήνα από το χρόνο υποβολής
τους.
Οι στόχοι δεν επιδέχονται άλλης τροποποίησης, ανεξαρτήτως εάν
απαιτείται ή πραγματοποιείται αναμόρφωση του προϋπολογισμού.
γ) Τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση β΄ ισχύουν και για τις
περιπτώσεις που η αρνητική απόκλιση διαφαίνεται (από τη μηνιαία εκτέλεση
του δεύτερου τριμήνου) ότι θα σημειωθεί για πρώτη φορά στο κλείσιμο του
δεύτερου τριμήνου του έτους. Στην περίπτωση αυτή οι προϋπολογισμοί και τα
ΟΠΔ των ΟΤΑ επανυποβάλλονται προς έλεγχο και έγκριση στην αρμόδια για
την εποπτεία τους αρχή μέχρι το τέλος Ιουλίου και πρέπει να έχουν εγκριθεί
εντός ενός μήνα από το χρόνο υποβολής τους.
Τα παραπάνω υπό στοιχεία α, β και γ αναφερόμενα εφαρμόζονται
ανάλογα και για τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των ΟΤΑ. Στην
περίπτωση αυτή για την αναμόρφωση του προϋπολογισμού και την
αναθεώρηση της στοχοθεσίας λαμβάνεται υπ’ όψη η αρνητική απόκλιση που
προκύπτει από το σύνολο των εσόδων (άρθρο 3 ΚΥΑ 7261/2013).
2. Εκκαθάριση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τρίτους.
Με τις Εγκυκλίους του Υπουργείου Οικονομικών 2/21967/0094/2012
και του Υπουργείου Εσωτερικών 9866/Εγκ. 10/2012, γνωστοποιήθηκε στους
δήμους και σε όλους γενικά τους φορείς της γενικής κυβέρνησης η πρόθεση
της πολιτείας, να καλύψει με πρόσθετη (ειδική) κρατική χρηματοδότηση τις
ληξιπρόθεσμες μέχρι την 31/12/2011 υποχρεώσεις όλων των φορέων της
γενικής κυβέρνησης, έτσι ώστε να τακτοποιηθούν οι συσσωρευμένες
δημοσιονομικές εκκρεμότητες, να αρθεί το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθαν
πολλοί πιστωτές του δημοσίου, να αποτραπούν άσκοπες δικαστικές διενέξεις,
να αποκατασταθεί η πιστωτική αξιοπιστία του δημοσίου και να τονωθεί με την
παροχή ανάλογης ρευστότητας η δοκιμαζόμενη λόγω της δυσμενούς
οικονομικής συγκυρίας αγορά (βλέπε την αιτιολογική έκθεση του νόμου
4093/2012). Για το σκοπό αυτό εκλήθησαν οι δήμοι και τα νομικά πρόσωπα ή
15
οι επιχειρήσεις τους που αποτελούν φορείς της γενικής κυβέρνησης, να
υποβάλουν ηλεκτρονικά «αίτηση χρηματοδότησης» και «πίνακα υφιστάμενων
υποχρεώσεων», μέσα σε συγκεκριμένη προθεσμία (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 10/16-032012).
Ακολούθησε ο νόμος 4071/2012 (άρθρο 1 παρ. 6), με τον οποίο
ορίσθηκε ότι τα ποσά με τα οποία θα επιχορηγηθούν οι δήμοι και τα νομικά
τους πρόσωπα για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων χρεών, θα παρακρατηθούν
τμηματικά από τους ΚΑΠ του άρθρου 27 του Ν 3756/2009 ή του άρθρου 259
του Ν 3852/2010, μέσα σε χρονικό διάστημα τριών έως πέντε ετών.
Αντίστοιχη υποχρέωση επιστροφής για τους λοιπούς φορείς της γενικής
κυβέρνησης δεν προβλέφθηκε.
Στη συνέχεια η ανωτέρω χρηματοδότηση ρυθμίσθηκε νομοθετικά με τις
διατάξεις της υποπαραγράφου Γ.2 του άρθρου πρώτου του Ν 4093/2012 και
την Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών 2/86954/ΔΠΓΚ/2012 «Εκκαθάριση
ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων»
(ΦΕΚ
3396/Β).
Οι
διατάξεις
αυτές
προβλέπουν τα ακόλουθα:
α. Σκοπός και ύψος της χρηματοδότησης.
Αποκλειστικός
σκοπός
της
χρηματοδότησης
είναι
η
εξόφληση
ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων (άρθρο πρώτο υποπαρ. Γ.2 περίπτ. 2 Ν
4093/2012), οπότε οι φορείς που δεν είχαν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις την
30/09/2012 δεν μπορεί να επιχορηγηθούν (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 54/27-12-2012).
Η αποκλειστικότητα της χρηματοδότησης διασφαλίζεται με προσωπική
ευθύνη
των
προϊσταμένων
των
οικονομικών
υπηρεσιών,
οι
οποίοι
υποχρεούνται να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε η επιχορήγηση να
μη χρησιμοποιηθεί για διαφορετικούς σκοπούς. Τυχόν αχρησιμοποίητα
υπόλοιπα της έκτακτης χρηματοδότησης επιστρέφονται στον κρατικό
προϋπολογισμό, με την κατάθεση του σχετικού ποσού στη ΔΟΥ ή στην
Τράπεζα της Ελλάδας (Απόφ. Υπ. Οικον. 2/86954/ΔΠΓΚ/2012).
Το ύψος της επιχορήγησης δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό στο
οποίο ανέρχονται οι ληξιπρόθεσμες κατά την 31/12/2011 υποχρεώσεις κάθε
φορέα
(άρθρο
επιχορηγούμενοι
πρώτο
υποπαρ.
φορείς
Γ.2
δηλώνουν
περίπτ.
το
ύψος
2
Ν
των
4093/2012).
Οι
ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων κατά την τελευταία ημέρα κάθε μήνα της χρονικής περιόδου
31/12/2011-30/09/2012
και
μπορούν
να
διαθέσουν
το
ποσό
της
16
χρηματοδότησης και για την πληρωμή υποχρεώσεων του έτους 2012,
προτάσσοντας όμως υποχρεωτικά τις παλαιότερες οφειλές έναντι των
νεοτέρων (Απόφ. Υπ. Οικον. 2/86954/ΔΠΓΚ/2012, Εγκύκλιοι Υπ. Εσωτ.
54/27-12-2012 και 3007/23-01-2013).
Ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις θεωρούνται οι απλήρωτες υποχρεώσεις
προς τρίτους, για τις οποίες έχουν παρέλθει ενενήντα (90) ημέρες από την
ημερομηνία
έκδοσης
του
σχετικού
τιμολογίου
ή
άλλου
ισοδύναμου
παραστατικού, εφόσον έχουν συμπεριληφθεί στα μηνιαία οικονομικά στοιχεία
που υποχρεούνται να υποβάλλουν περιοδικά οι δήμοι, μέσω του Υπουργείου
Εσωτερικών, στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Υποχρεώσεις προς τρίτους
οι οποίοι αποτελούν φορείς της γενικής κυβέρνησης δεν χρηματοδοτούνται.
Συνεπώς, υποχρεώσεις προς τρίτους οι οποίοι μετά τη δημοσίευση του νόμου
4093/2012, συμπεριελήφθησαν στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης
της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, δεν συνυπολογίζονται για τον καθορισμό
του
ύψους
των υποχρεώσεων της 31/12/2011
(Απόφ.
Υπ.
Οικον.
2/86954/ΔΠΓΚ/2012, Έγγρ. Υπ. Εσωτ. 3007/23-01-2013).
β. Δικαιούχοι φορείς.
Δικαιούχοι της χρηματοδότησης είναι οι δήμοι και όσα νομικά
πρόσωπα ή επιχειρήσεις τους συμπεριελήφθησαν μέχρι την 12/11/2012 στο
Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και
υπέβαλαν «αίτηση χρηματοδότησης» βάσει της Εγκυκλίου 10/16-03-2012 του
Υπουργείου Εσωτερικών, εφόσον πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α. Έχουν ορίσει προϊστάμενο οικονομικών υπηρεσιών.
β. Τηρούν πλήρως λειτουργικό Μητρώο Δεσμεύσεων και γνωστοποιούν, μέσω του Υπουργείου Εσωτερικών, τα στοιχεία του μητρώου στο
Γενικό Λογιστήριο του Κράτους για τρεις τουλάχιστον συνεχόμενους μήνες.
«Πλήρως λειτουργικό μητρώο» σημαίνει ότι δεν αναλαμβάνονται υποχρεώσεις
οι οποίες δεν μπορούν να πληρωθούν και ότι παρέχονται αξιόπιστες
πληροφορίες
για
τις
αναληφθείσες
δεσμεύσεις
και
τις
απλήρωτες
υποχρεώσεις στα διάφορα στάδια ωρίμανσής τους.
γ. Παρακολουθούν σε μηνιαία βάση την πορεία εκτέλεσης του
προϋπολογισμού και προσαρμόζουν τα όρια των πιστώσεων ανάλογα με την
πορεία είσπραξης των εσόδων, έτσι ώστε οι υστερήσεις στο σκέλος των
εσόδων να μετατρέπονται σε μειώσεις του σκέλους των εξόδων.
17
δ. Δεσμεύονται μέσω της υπογραφής «συμφώνου αποδοχής όρων» να
μη σωρεύουν νέες
ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις. «Μη συσσώρευση νέων
ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων» είναι η μη αύξηση του συνόλου των
ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων που υφίστανται στο τέλος κάθε μήνα. Το
συνολικό
υπόλοιπο
των
ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων
πρέπει
να
απομειώνεται, σε ύψος ίσο τουλάχιστον με το ποσό των πληρωμών που
πραγματοποιούνται από την ειδική χρηματοδότηση (άρθρο πρώτο υποπαρ.
Γ2 περίπτ. 1β Ν 4093/2012, Απόφ. Υπ. Οικον. 2/86954/ΔΠΓΚ/2012).
Ο ορισμός προϊσταμένου οικονομικών υπηρεσιών ή υπεύθυνου
οικονομικών σε κάθε φορέα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται από το
άρθρο 3Β του Ν 2362/95, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 5 του Ν
3871/2010 και τροποποιήθηκε μεταγενέστερα. Η πλήρωση της συγκεκριμένης
προϋπόθεσης για τους δήμους και τα νομικά τους πρόσωπα βεβαιώνεται
στον ειδικό πίνακα (Έντυπο 4 – Αίτηση έκτακτης χρηματοδότησης για την
εξόφληση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των ΟΤΑ), ο οποίος εστάλη στο
Υπουργείο Εσωτερικών βάσει της Εγκυκλίου 10/16-03-2012 του υπουργείου
αυτού.
Οι λοιπές προϋποθέσεις της επιχορήγησης πιστοποιούνται από την
καταχώρηση των οικονομικών στοιχείων των φορέων στην ηλεκτρονική βάση
του
Υπουργείου
Εσωτερικών
και
βεβαιώνονται
από
τον
ίδιο
τον
επιχορηγούμενο φορέα με την υπογραφή του «συμφώνου αποδοχής όρων
εκκαθάρισης ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων». Ειδικά για την τήρηση του
Μητρώου Δεσμεύσεων λαμβάνονται υπ’ όψη και οι εκθέσεις ελέγχου των
κλιμακίων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 48667/Εγκ.
54/27-12-2012).
γ. Σύμφωνο αποδοχής όρων.
Για την καταβολή της επιχορήγησης προς εξόφληση ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων υπογράφεται κατ’ αρχήν μνημόνιο κατανόησης μεταξύ του
Υπουργείου Οικονομικών και του οικείου υπουργείου. Με το μνημόνιο
αναλαμβάνεται ρητά η υποχρέωση από τον οικονομικά υπεύθυνο για την
εφεξής πιστή και απαρέγκλιτη εφαρμογή των περί αναλήψεως υποχρεώσεων
διατάξεων
και
την
αποφυγή
της
δημιουργίας
νέων
ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων. Αντίστοιχα μνημόνια υπογράφονται μεταξύ των υπουργείων
18
και των εποπτευόμενων από αυτά φορέων (άρθρο πρώτο υποπαρ. Γ2
περίπτ. 1 Ν 4093/2012, Απόφ. Υπ. Οικον. 2/86954/ΔΠΓΚ/2012).
Στο πλαίσιο της ανωτέρω ρύθμισης, υπογράφεται μεταξύ του
Υπουργείου Εσωτερικών και κάθε επιχορηγούμενου φορέα της τοπικής
αυτοδιοίκησης το «σύμφωνο αποδοχής όρων εκκαθάρισης ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων», το περιεχόμενο του οποίου καθορίζεται με την Εγκύκλιο του
Υπουργείου Εσωτερικών 48667/Εγκ. 54/27-12-2012.
δ. Διαδικασία και όροι της χρηματοδότησης.
δ.1. Οριστικοποίηση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.
Όλοι οι φορείς οριστικοποιούν το σύνολο των ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων κατά την 30η Σεπτεμβρίου 2012 και καταρτίζουν με ευθύνη του
προϊσταμένου
οικονομικών
υπηρεσιών
αναλυτική
κατάσταση
των
υποχρεώσεων αυτών, κατά χρονολογική σειρά, συμπληρώνοντας τον πίνακα
Ε1 της Απόφασης του Υπουργού Οικονομικών 2/86954/ΔΠΓΚ/2012. Η
κατάσταση υπογράφεται από το δήμαρχο ή τον πρόεδρο του νομικού
προσώπου και τον προϊστάμενο της οικονομικής υπηρεσίας, φυλάσσεται από
το φορέα και τίθεται στη διάθεση οποιουδήποτε ελεγκτικού οργάνου (Εγκ. Υπ.
Εσωτ. 48667/Εγκ. 54/27-12-2012).
Στις
ανωτέρω
ληξιπρόθεσμες
υποχρεώσεις
μπορεί
να
συμπεριλαμβάνονται υποχρεώσεις από δάνεια που έχουν συναφθεί μέσα στο
έτος 2012, για να εξοφληθούν υφιστάμενες κατά την 31/12/2011 οφειλές, με
την προϋπόθεση ότι οι πόροι των δανείων χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά
για το σκοπό αυτό. Η έκτακτη χρηματοδότηση στην προκειμένη περίπτωση
διατίθεται υποχρεωτικά για την εξόφληση του ποσού του δανείου, το οποίο
εκταμιεύθηκε για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων (Απόφ. Υπ.
Οικον. 2/86954/ΔΠΓΚ/2012).
δ.2 Πρόταση χρηματοδότησης.
Η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου
Εσωτερικών αξιολογεί τα αιτήματα χρηματοδότησης των δήμων και των
νομικών
τους
προσώπων
και
διαμορφώνει
αναλυτική
πρόταση
χρηματοδότησης ανά φορέα την οποία υποβάλλει στο Γενικό Λογιστήριο του
Κράτους, συνοδευόμενη από χρονοδιάγραμμα απορρόφησης της αιτούμενης
χρηματοδότησης. Η αξιολόγηση των αιτημάτων διενεργείται με βάση τα
ακόλουθα κριτήρια:
19
-
Την
ανταπόκριση
των
φορέων
στις
υποχρεώσεις
αποστολής
στοιχείων.
-
Την πληρότητα, ακρίβεια και εν γένει εγκυρότητα των αποστελλόμενων
στοιχείων.
-
Την τήρηση λειτουργικού μητρώου δεσμεύσεων.
-
Τα ευρήματα των ελέγχων που διενεργήθηκαν από τη Γενική
Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του Γενικού Λογιστηρίου του
Κράτους.
-
Την εξέλιξη της πορείας των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.
Οι προτάσεις χρηματοδότησης εξετάζονται από το Γενικό Λογιστήριο
του Κράτους. Η επιχορήγηση καταβάλλεται σταδιακά, ανάλογα με την
ικανότητα απορρόφησης και το βαθμό ανταπόκρισης των φορέων στην
υποχρέωση να μη δημιουργούν καινούργιες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις
(Απόφ. Υπ. Οικον. 2/86954/ΔΠΓΚ/2012).
δ.3 Πληρωμή των υποχρεώσεων.
Οι φορείς εγγράφουν το ποσό της επιχορήγησης στον ΚΑ 1215
«Επιχορηγήσεις
για
εξόφληση
ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων»
του
προϋπολογισμού εσόδων έτους 2013. Εάν η πρόβλεψη γίνεται κατά τη
σύνταξη του προϋπολογισμού, στον ΚΑ 1215 εγγράφεται το αιτηθέν ποσό,
εκτός αν αυτό είναι μεγαλύτερο του συνόλου των ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων της 30/09/2012, οπότε στον προϋπολογισμό εγγράφεται το
μικρότερο αυτό ποσό. Στην περίπτωση αυτή, τυχόν διαφοροποίηση του
ύψους της επιχορήγησης αποτυπώνεται μετά την οριστικοποίησή της στον
προϋπολογισμό, με αναμόρφωση. Εάν η πρόβλεψη δεν γίνει κατά τη σύνταξη
του προϋπολογισμού, το εγκεκριμένο ποσό της επιχορήγησης εγγράφεται σε
αυτόν με αναμόρφωση (άρθρο 5 παρ. 11 ΚΥΑ 47490/2012, Απόφ. Υπ. Οικον.
2/86954/ΔΠΓΚ/2012).
Σε περίπτωση που ο δήμος έχει προσφύγει και σε δανεισμό κατά τις
διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του N 4038/2012 για την ισοσκέλιση του
προϋπολογισμού έτους 2012, εγγράφει στον προϋπολογισμό το ποσό της
έκτακτης χρηματοδότησης και εάν το δάνειο που θα συνάψει είναι μεγαλύτερο
του ποσού αυτού, εγγράφει στα έσοδα από δάνεια τη διαφορά τους. Τυχόν
αυξομειώσεις των ποσών των ανωτέρω εσόδων αποτυπώνονται στον
προϋπολογισμό με αναμόρφωση (άρθρο 5 παρ. 11 ΚΥΑ 47490/2012).
20
Ως προς το σκέλος των εξόδων, τα εγκεκριμένα ποσά της
χρηματοδότησης εγγράφονται στους κωδικούς αριθμούς της κατηγορίας 83
«Επιχορηγούμενες
πληρωμές
υποχρεώσεων
ΠΟΕ»,
στους
οποίους
μεταφέρονται τα σχετικά ποσά από τους αντίστοιχους κωδικούς αριθμούς της
κατηγορίας 81 «Πληρωμές που αφορούν υποχρεώσεις από παρελθόντα
οικονομικά έτη». Απολογιστικά, τα ποσά των κωδικών αριθμών 1215 και 83
πρέπει να είναι ισοσκελισμένα (ΚΥΑ 47490/2012).
Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις εξοφλούνται με χρονική σειρά
προτεραιότητας, προτασσομένων των παλαιοτέρων έναντι των νεοτέρων. Η
σειρά αυτή μπορεί να ανατρέπεται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
-
Όταν
προβλέπεται
η
χορήγηση
εκπτώσεων
σε
περίπτωση
εμπρόθεσμης καταβολής ή απειλούνται χρηματικές ποινές (π.χ. τόκοι
υπερημερίας) και πρόστιμα.
- Όταν οι υποχρεώσεις σχετίζονται με την αντιμετώπιση επιτακτικών
και επειγουσών αναγκών.
- Όταν εκκρεμούν προσφυγές εναντίον των φορέων που αυξάνουν το
κόστος.
Σε κάθε περίπτωση πάντως δεν εξοφλούνται υποχρεώσεις του έτους
2012 πριν από αυτές που υπήρχαν την 31/12/2011, εκτός εάν για ορισμένες
υποχρεώσεις
υπάρχει
κώλυμα
νομιμότητας
(Απόφ.
Υπ.
Οικον.
2/86954/ΔΠΓΚ/2012, Εγκύκλιοι Υπ. Εσωτ. 48667/Εγκ. 54/2012 και 3007/2301-2013).
Όλοι οι φορείς που επιχορηγούνται, υποχρεούνται με ευθύνη του
προϊσταμένου της οικονομικής υπηρεσίας να συντάσσουν μηνιαία κατάσταση
των πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν, μέχρι την 15η ημέρα του επόμενου
μήνα. Η κατάσταση φέρει τη μορφή του Πίνακα 3 της Εγκυκλίου του
Υπουργείου Εσωτερικών 48667/Εγκ.54/2012 και αναρτάται στο διαδίκτυο
κατά τις οδηγίες του υπουργείου αυτού. Στο διαδίκτυο επίσης αναρτώνται τα
στοιχεία του εκάστοτε προϊσταμένου της οικονομικής υπηρεσίας κάθε φορέα.
Οι πληρωμές στους δικαιούχους διενεργούνται κατά κανόνα απ’
ευθείας από το Υπουργείο Εσωτερικών, μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών
και Δανείων, κατά την ακόλουθη διαδικασία (Απόφ. Υπ. Εσωτ.1471/1101/2013, Έγγρ. Υπ. Εσωτ.3007/23-01-2013):
21
Μετά την έγκριση της επιχορήγησης, κάθε δήμος που επιχορηγείται,
αποστέλλει πρώτα ηλεκτρονικά και στη συνέχεια ταχυδρομικά στο Υπουργείο
Εσωτερικών πίνακα με τον τίτλο «Εντολή εξόφλησης», στον οποίο
περιλαμβάνονται τα στοιχεία των δικαιούχων και ο τραπεζικός τους
λογαριασμός (ΙΒΑΝ), τα στοιχεία του παραστατικού και του εκδοθέντος και
θεωρηθέντος (όπου απαιτείται) χρηματικού εντάλματος, οι κρατήσεις, το
καθαρό πληρωτέο και το συνολικό ποσό. Πίνακας υποβάλλεται κάθε φορά
που το άθροισμα των πληρωμών ανέρχεται σε ποσοστό 15% τουλάχιστον της
εγκεκριμένης επιχορήγησης. Οι πίνακες που αποστέλλονται ταχυδρομικά
φέρουν τις πρωτότυπες υπογραφές του δημάρχου ή του αρμόδιου
αντιδημάρχου,
του
διευθυντή
της
οικονομικής
υπηρεσίας
και
του
προϊσταμένου της υπηρεσίας εκκαθάρισης των δαπανών (λογιστηρίου).
Κατά
την
εξόφληση
των
ληξιπρόθεσμων
υποχρεώσεων
παρακρατούνται κατά προτεραιότητα οι βεβαιωμένες υπέρ του δημοσίου και
των ασφαλιστικών φορέων οφειλές των δικαιούχων (άρθρο 2 παρ. 1 ΠΝΠ της
5ης Δεκεμβρίου 2012 – άρθρο 12 Ν 4111/2013).
Το Υπουργείο Εσωτερικών ελέγχει τους πίνακες και εκδίδει εντολές
πληρωμής προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το οποίο μεταφέρει
το μεν καθαρό ποσό στο λογαριασμό ΙΒΑΝ των δικαιούχων το δε συνολικό
ποσό των κρατήσεων στο λογαριασμό ΙΒΑΝ του δήμου.
Εάν οι
ληξιπρόθεσμες οφειλές προκύπτουν από τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις
και αφορούν αποδοχές ή οποιεσδήποτε άλλες πληρωμές διενεργούνται μέσω
της Ενιαίας Αρχής Πληρωμών, ως τελικός δικαιούχος στον πίνακα «Εντολή
εξόφλησης» αναγράφεται ο οικείος δήμος, στο λογαριασμό ΙΒΑΝ του οποίου
πιστώνονται τα συνολικά ποσά, συμπεριλαμβανομένων των κρατήσεων, και
στη συνέχεια ακολουθείται από αυτόν η συνήθης διαδικασία για την πληρωμή
των δικαιούχων.
Ο δήμος υποχρεούται να αποδίδει τις σχετικές κρατήσεις και να
υποβάλει ηλεκτρονικά στο Υπουργείο Εσωτερικών «βεβαίωση εξόφλησης»,
κατά το υπόδειγμα του Εγγράφου 3007/23-01-2013 του υπουργείου αυτού.
22
3. Έλεγχος των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την
Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στις
δαπάνες
των
προγραμμάτων,
δραστηριοτήτων
ή
πρωτοβουλιών που χρηματοδοτούνται μερικά ή ολικά από κοινοτικούς
πόρους,
διενεργείται
διαχειριστικός
και
ουσιαστικός
έλεγχος
από
δημοσιονομικούς υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομικών (άρθρο 101 Ν
2362/95).
Χρηματοδοτήσεις, ενισχύσεις ή επιδοτήσεις σε φυσικά ή νομικά
πρόσωπα και φορείς που καταβάλλονται στα πλαίσια κοινοτικών πολιτικών
από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναζητούνται από
το δημόσιο, εφόσον διαπιστωθεί από τα αρμόδια όργανα ότι καταβλήθηκαν
αχρεωστήτως ή παρανόμως (άρθρο 102 Ν 2362/95).
Η αναζήτηση των ανωτέρω χρηματικών ποσών υπόκειται σε πενταετή
παραγραφή, η οποία αρχίζει από την ημερομηνία που διαπιστώνεται η
αχρεώστητη ή παράνομη είσπραξη, εκτός αν ορίζει διαφορετικά το κοινοτικό
δίκαιο. Τα καταλογισθέντα ποσά υπόκεινται σε εικοσαετή παραγραφή (άρθρο
103 Ν 2362/95).
Οι διαχειριστές κοινοτικών πόρων θεωρούνται δημόσιοι υπόλογοι και
υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 56 του νόμου 2362/95 (άρθρο 105 Ν
2362/95).
Η διαδικασία και τα όργανα καταλογισμού των αχρεωστήτως ή
παρανόμως καταβληθέντων ποσών καθορίζονται με κοινή υπουργική
απόφαση (άρθρο 104 Ν 2362/95).
Για τις δαπάνες των προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου
Αναφοράς (ΕΣΠΑ) της περιόδου 2007-2013 (Ν 3614/2007, όπως ισχύει), η
διαδικασία επιβολής των δημοσιονομικών διορθώσεων και ανάκτησης των
αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντων ποσών καθορίζεται από την
υπουργική απόφαση 5058/ΕΥΘΥ 138/2013 (ΦΕΚ 292/Β), με την οποία
τροποποιήθηκαν και κωδικοποιήθηκαν οι διατάξεις της Απόφασης του
Υπουργού Οικονομικών 14053/ΕΥΣ 1749/2008, όπως αυτή τροποποιήθηκε
μεταγενέστερα.
«Δημοσιονομική διόρθωση» είναι η ακύρωση του συνόλου ή μέρους
της κοινοτικής ή και εθνικής συμμετοχής σε ένα έργο ή πράξη, στο πλαίσιο
23
της συγχρηματοδότησής του από τα επιχειρησιακά προγράμματα της
περιόδου 2007-2013, η οποία είναι ανάλογη της παράτυπης δαπάνης που
πληρώνεται. «Ανάκτηση» είναι η επιστροφή των αχρεωστήτως ή παρανόμως
καταβληθέντων ποσών από το λαβόντα για μη νόμιμη αιτία (άρθρο 7 ΥΑ
14053/ΕΥΣ 1749/2008, ΦΕΚ 540/Β, όπως ισχύει).
Μετά
την
ολοκλήρωση
της
διοικητικής
ή
επιτόπιας
επαλήθευσης/επιθεώρησης από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές (διαχειριστικές
αρχές,
ενδιάμεσους
φορείς
διαχείρισης
κ.λ.π.),
συντάσσεται
έκθεση
διοικητικής επαλήθευσης ή έκθεση επιθεώρησης/επιτόπιας επαλήθευσης, η
οποία κοινοποιείται στον ελεγχόμενο φορέα (άρθρα 9 και 10 ΥΑ 14053/ΕΥΣ
1749/2008, όπως ισχύουν).
Ο ελεγχόμενος φορέας μπορεί να υποβάλει έγγραφες αντιρρήσεις μέσα
σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της έκθεσης. Η
ελεγκτική αρχή εξετάζει τις αντιρρήσεις και εκδίδει σχετική απόφαση (άρθρο
11 ΥΑ 14053/ΕΥΣ 1749/2008, όπως ισχύει).
Εάν εκδοθεί απόφαση ανάκτησης αχρεωστήτως ή παρανόμως
καταβληθέντος ποσού, ο υπόχρεος φορέας καταβάλλει σε οποιαδήποτε ΔΟΥ
το καταλογισθέν ποσό, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών. Εάν το
ποσό δεν καταβληθεί μέσα στην προθεσμία αυτή, βεβαιώνεται στη ΔΟΥ του
υποχρέου ως δημόσιο έσοδο και εισπράττεται κατά τις διατάξεις του ΚΕΔΕ
(άρθρο 15 ΥΑ 14053/ΕΥΣ 1749/2008, όπως ισχύει).
Εφόσον διαπιστώνεται ότι συντρέχουν λόγοι καταλογισμού, η έκδοση
της καταλογιστικής πράξης δεν εξαρτάται από την υπαιτιότητα ή μη των
οργάνων του φορέα υλοποίησης (ΕΣ Ολ Απόφ. 210/2011).
Στα προγράμματα του ΕΣΠΑ ο ΦΠΑ θεωρείται επιλέξιμη δαπάνη,
μόνον εάν ο δικαιούχος της χρηματοδότησης δεν έχει δικαίωμα έκπτωσης του
φόρου (άρθρο 28 ΥΑ 14053/ΕΥΣ 1749/2008, όπως ισχύει). Μετά την
υπαγωγή σε καθεστώς ΦΠΑ της διανομής νερού και της υπηρεσίας
αποχέτευσης (άρθρο 18 Ν 4002/2011), ο ΦΠΑ των συγχρηματοδοτούμενων
έργων των ΟΤΑ, του δημοσίου και των ΝΠΔΔ κατέστη μη επιλέξιμη δαπάνη.
Για το λόγο αυτό, η δαπάνη του μη επιλέξιμου ΦΠΑ χρηματοδοτείται
από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) και στη συνέχεια
επιστρέφεται στο δημόσιο κατά τα οριζόμενα στην ΚΥΑ 26931/ΕΥΘΥ
580/2012
(ΦΕΚ1968/Β).
η
ρύθμιση
αυτή
αφορά:
α)
Τις
24
συγχρηματοδοτούμενες πράξεις ύδρευσης και αποχέτευσης που υλοποιούν
ως δικαιούχοι το δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ και σύνδεσμοι ΟΤΑ ή πράξεις που
υλοποιούνται μέσω προγραμματικών συμβάσεων από άλλους φορείς για
λογαριασμό του δημοσίου, ΝΠΔΔ, των ΟΤΑ ή των συνδέσμων των ΟΤΑ. β)
Τις συγχρηματοδοτούμενες πράξεις που υλοποιούν οι μη εισηγμένες στο
χρηματιστήριο
ανώνυμες
εταιρείες
του
δημοσίου.
γ)
Τα
συγχρηματοδοτούμενα έργα που κατασκευάζουν οι ΔΕΥΑ σε οικισμούς με
πραγματικό πληθυσμό κάτω των 10.000 κατοίκων (άρθρο 25 παρ. 11 Ν
3614/2007, όπως αυτή προστέθηκε με το άρθρο 242 παρ. 3 του Ν
4072/2012, ΚΥΑ 26931/ΕΥΘΥ 580/2012, Εγκ. Υπ. Ανάπτ. 38140/ΕΥΘΥ
760/4-9-2012).
Η χρηματοδότηση του συνόλου του προϋπολογισμού των έργων που
εντάσσονται σε επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ με δικαιούχους τις
ΔΕΥΑ, πραγματοποιείται από το ΠΔΕ (άρθρο 14 παρ. 14 Ν 3614/2007, όπως
αυτή προστέθηκε με το άρθρο 21 παρ. 3 του Ν 4111/2013).
4. Ειδικά θέματα για τις αναθέσεις υπηρεσιών και εργασιών.
4.1 Νομικό καθεστώς.
Οι κανόνες ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών
και εργασιών ταυτίζονται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους με τους κανόνες που
εφαρμόζονται στις διαδικασίες προμηθειών του ΕΚΠΟΤΑ. Στο δημόσιο
άλλωστε ο Κανονισμός Προμηθειών (ΠΔ 118/2007) ισχύει ανάλογα και για τις
συμβάσεις παροχής υπηρεσιών.
Για το λόγο αυτό στο παρόν κείμενο αναπτύσσονται μόνο τα θέματα,
όπου η νομοθεσία ρυθμίζει κατά διαφορετικό τρόπο τις διαδικασίες σύναψης
και εκτέλεσης των συμβάσεων υπηρεσιών και εργασιών σε σχέση με τις
αντίστοιχες διαδικασίες των προμηθειών.
Οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών ανατίθενται και εκτελούνται
σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 28/1980 «Περί εκτελέσεως έργων και
προμηθειών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως» (ΦΕΚ 11/Α), σε
συνδυασμό με τις διατάξεις του ΔΚΚ (Ν 3463/2006) και του Ν 3852/2010
(άρθρα 209 παρ. 2 και 273 παρ. 1 Ν 3463/2006).
25
Εργασίες ή υπηρεσίες ο προϋπολογισμός δαπάνης των οποίων, χωρίς
το ΦΠΑ, ισούται ή υπερβαίνει το ποσό των διακοσίων χιλιάδων (200.000)
ευρώ, ανατίθενται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 60/2007 και
συμπληρωματικά, για όσα θέματα δεν ρυθμίζονται από το διάταγμα αυτό, από
τις διατάξεις του ΠΔ 28/1980, του ΔΚΚ και του Ν 3852/2010 (Κανονισμός
1252/2011, ΕΕΕΕ 1319/2011).
Συμβάσεις παροχής υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής
του νόμου 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων εκπόνησης
μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών» (ΦΕΚ 42/Α), ανατίθενται και
εκτελούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού (άρθρα 209 παρ. 2 και
273 παρ. 1 Ν 3463/2006).
Διευκρινίζεται ότι από τις συμβάσεις παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών
υπάγονται στις διατάξεις του Ν 3316/2005 μόνον αυτές που σχετίζονται με τη
διαδικασία παραγωγής μελετών δημοσίων έργων ή με τη διαδικασία
εκτέλεσης δημοσίων έργων. Η συσχέτιση των συμβάσεων παροχής
υπηρεσιών ή εκπόνησης μελετών με τη διαδικασία παραγωγής μελετών
δημοσίων έργων και εκτέλεσης δημοσίων έργων αποτελεί το κύριο κριτήριο
για την υπαγωγή τους ή μη στις διατάξεις του Ν 3316/2005 (Εγκ. ΥΠΠΕΧΩΔΕ
Δ17γ/02/103/Φ.Ν. 439/2005, Έγγρ. ΥΠΠΕΧΩΔΕ Δ17γ/78/Φ.Ν. 439/2009).
Συνεπώς, οι μελέτες που δεν συνδέονται με την κατασκευή δημοσίων έργων,
συνιστούν υπηρεσίες διεπόμενες από τις διατάξεις του ΔΚΚ και του ΠΔ
28/1980 και όχι από τις διατάξεις του Ν 3316/2005 (ΕΣ Τμ. VII Πρακτικά της
5ης Συνεδρίασης της 15ης Φεβρουαρίου 2011, ΕΣ Τμ. VII 297/2011,
151/2011).
Συμβάσεις παροχής υπηρεσιών που ανατίθενται με βάση τις διατάξεις
του ΠΔ 28/1980 και του ΔΚΚ, ενώ εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Ν
3316/2005, δεν είναι νόμιμες (ΕΣ Τμ. VII 199/2010). Οι συμβάσεις εκπόνησης
μελετών ή παροχής υπηρεσιών του νόμου 3316/2005 δεν επιτρέπεται να
ανατίθενται σε φυσικά πρόσωπα με βάση τις διατάξεις περί συμβάσεων
μίσθωσης έργου του άρθρου 6 του Ν 2527/97, όπως ισχύουν (ΕΣ Τμ. Ι
170/2010, ΕΣ Τμ. VII 102/2009).
Για
την
ανάθεση
εκτέλεσης
εργασιών
από
τις
ΔΕΥΑ,
ο
προϋπολογισμός δαπάνης των οποίων δεν υπερβαίνει τα όρια εφαρμογής
των Κοινοτικών Οδηγιών, εφαρμόζονται οι διατάξεις του οικείου Κανονισμού
26
αυτών (άρθρο 21 Ν 1069/80) ή, αν αυτός δεν υπάρχει, οι διατάξεις του ΠΔ
28/1980 και του ΔΚΚ (ΕΣ Τμ. Μείζ.-Επταμ. 2657/2012).
Η σύναψη συμβάσεων παροχής υπηρεσιών από τις ανώνυμες
εταιρείες των ΟΤΑ διενεργείται βάσει κανονισμού που καταρτίζει το διοικητικό
συμβούλιο, εκτός αν η προϋπολογιζόμενη αξία υπερβαίνει τα κατώτατα όρια
εφαρμογής των κοινοτικών οδηγιών, οπότε εφαρμόζονται οι διατάξεις των
οδηγιών (άρθρο 265 παρ. 7 Ν 3463/2006).
Για τις κοινωφελείς επιχειρήσεις των ΟΤΑ, τις αστικές εταιρείες μη
κερδοσκοπικού χαρακτήρα και τις δημοτικές ανώνυμες εταιρείες ισχύουν οι
διατάξεις που αφορούν τους ΟΤΑ (άρθρα 257 παρ. 2, 266 παρ. 4 και 267
παρ. 1γ Ν 3463/2006).
Κλειστό διαγωνισμό δεν προβλέπουν οι διατάξεις του ΠΔ 28/1980.
4.2 Μελέτες εργασιών και υπηρεσιών.
Οι συμβάσεις υπηρεσιών, εργασιών και μεταφορών ανατίθενται βάσει
θεωρημένης μελέτης (άρθρα 10 παρ. 8 και 11 παρ. 1 ΠΔ 28/1980), με
εξαίρεση τις ακόλουθες περιπτώσεις όπου δεν απαιτείται η σύνταξη μελέτης:
α. Για υπηρεσίες, εργασίες και μεταφορές αξίας μέχρι 2.934,70 ευρώ,
μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ (άρθρο 1 παρ. 5 ΠΔ 28/1980, όπως
τροποποιήθηκε ως προς το χρηματικό όριο από την Απόφ. Υπ. Εσωτ.
29113/2000, ΦΕΚ 111/Β, άρθρο 13 παρ. 8 Ν 2130/93).
β. Για την επισκευή μηχανημάτων, τον καθαρισμό οδών, υπονόμων και
αρδευτικών αυλάκων καθώς και την αποκομιδή απορριμμάτων, ανεξαρτήτως
ύψους δαπάνης (άρθρο 1 παρ. 6 ΠΔ 28/1980).
γ. Για υπηρεσίες, εργασίες ή μεταφορές, αξίας μέχρι το όριο απ’
ευθείας ανάθεσης από το δήμαρχο, για την εκτέλεση των οποίων δεν
απαιτούνται, λόγω της φύσης τους, τεχνικές γνώσεις ή τεχνική εμπειρία
(άρθρο 209 παρ. 4 Ν 3463/2006, όπως ισχύει). Ειδικότερα, οι μελέτες
υπηρεσιών, μεταφορών και εργασιών, για την εκτέλεση των οποίων δεν
απαιτούνται, λόγω της φύσης τους, τεχνικές γνώσεις ή τεχνική εμπειρία,
μπορεί να συντάσσονται από υπάλληλο της υπηρεσίας που διαχειρίζεται την
πίστωση και να θεωρούνται από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας αυτής. Για
τις ανωτέρω υπηρεσίες, εργασίες και μεταφορές, η δαπάνη των οποίων δεν
27
υπερβαίνει το όριο μέχρι το οποίο επιτρέπεται η απ’ ευθείας ανάθεση, δεν
συντάσσεται μελέτη και η ανάθεση γίνεται με βάση την προϋπολογιζόμενη
δαπάνη, την περιγραφή της υπηρεσίας, εργασίας ή μεταφοράς και τα τυχόν
λοιπά στοιχεία που περιέχονται στην απόφαση του δημάρχου, που
υποκαθιστούν τη μελέτη (άρθρο 22 παρ. 3 Ν 3536/2007). Συνεπώς, στην
τελευταία αυτή περίπτωση, δηλαδή σε περίπτωση απ’ ευθείας ανάθεσης από
το δήμαρχο υπηρεσιών ή εργασιών μη τεχνικής φύσεως, δεν απαιτείται η
σύνταξη μελέτης (ΕΣ Τμ. VII 239/2010).
Οι μελέτες υπηρεσιών, εργασιών και μεταφορών των δήμων
συντάσσονται από την τεχνική τους υπηρεσία. Όταν πρόκειται για δημοτικά
ιδρύματα ή ΝΠΔΔ και ΔΕΥΑ, οι μελέτες συντάσσονται από την τεχνική τους
υπηρεσία και αν αυτή δεν υπάρχει ή αδυνατεί, από την τεχνική υπηρεσία του
δήμου που τα έχει συστήσει (άρθρο 209 παρ. 4 Ν 3463/2006, όπως αυτή
αντικαταστάθηκε από την παρ. 3 του άρθρου 22 του Ν 3536/2007).
Οι μελέτες θεωρούνται από τον προϊστάμενο της τεχνικής υπηρεσίας
του δήμου (άρθρο 10 παρ. 1 ΠΔ 28/1980, άρθρο 209 παρ. 4 Ν 3463/2006,
όπως ισχύει), εκτός εάν αυτός δεν είναι διπλωματούχος μηχανικός ΠΕ, οπότε
μπορεί να θεωρεί μελέτες μόνο μέχρι 586.940,57 ευρώ (άρθρο 10 παρ. 3 ΠΔ
28/1980, όπως τροποποιήθηκε ως προς το χρηματικό όριο από την Απόφ.
Υπ. Εσωτ. 29113/2000, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 29496/25-5-2007). Όταν πρόκειται
για ΔΕΥΑ ή δημοτικά ΝΠΔΔ, οι μελέτες θεωρούνται από την τεχνική τους
υπηρεσία και, αν αυτή δεν υπάρχει ή αδυνατεί, από την τεχνική υπηρεσία του
δήμου που τα έχει συστήσει (άρθρο 209 παρ. 4 Ν 3463/2006, όπως ισχύει).
Ο προϊστάμενος της τεχνικής υπηρεσίας ο οποίος δεν είναι
διπλωματούχος μηχανικός ΠΕ, δεν μπορεί να θεωρεί μελέτες που έχουν
συνταχθεί από διπλωματούχους μηχανικούς ΠΕ (άρθρο 10 παρ. 2 ΠΔ
28/1980). Στην περίπτωση αυτή η θεώρηση πρέπει να γίνεται από τον
προϊστάμενο της τεχνικής υπηρεσίας της έδρας του νομού, στα πλαίσια της
διοικητικής υποστήριξης του άρθρου 95 του Ν 3852/2010 και της υπουργικής
απόφασης 74532/2010 (Εγκύκλιοι Υπ. Εσωτ. 2067/Εγκ.6/14-01-2011 και
1314/Εγκ.3/11-01-2011).
Μελέτες υπηρεσιών, εργασιών και μεταφορών των δήμων, των ΔΕΥΑ
και των δημοτικών ΝΠΔΔ, προϋπολογισμού δαπάνης άνω των 5.000.000
ευρώ, χωρίς το ΦΠΑ, θεωρούνται κατά τα ανωτέρω από την τεχνική
28
υπηρεσία, ύστερα από γνώμη του περιφερειακού συμβουλίων δημοσίων
έργων. Μελέτες προϋπολογισμού άνω των 15.000.000 ευρώ, χωρίς το ΦΠΑ,
θεωρούνται από την τεχνική υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, ύστερα
από γνώμη του συμβουλίου δημοτικών έργων και θεώρησης μελετών, ενώ
ειδικά για τους δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης και τα νομικά
τους πρόσωπα το όριο αυτό ανέρχεται σε 20.000.000 ευρώ (άρθρο 209 παρ.
4 Ν 3463/2006, όπως ισχύει, Απόφ. Υπ. Εσωτ. 23957/2007, ΦΕΚ 724/Β, Εγκ.
Υπ. Εσωτ. 29496/25-5-2007).
Μελέτες για λογαριασμό των λοιπών δημοτικών επιχειρήσεων δεν
μπορεί να εκπονούνται από την τεχνική υπηρεσία του δήμου (Εγκύκλιοι Υπ.
Εσωτ. 25293/18-8-1988 και 37755/17-7-1989).
4.3 Επίβλεψη.
Η επίβλεψη της εκτέλεσης των υπηρεσιών, εργασιών και μεταφορών
γίνεται από την τεχνική υπηρεσία του δήμου (άρθρο 6 παρ. 1 ΠΔ 28/1980),
εκτός αν το αντικείμενο της σύμβασης δεν απαιτεί τεχνικές γνώσεις ή τεχνική
εμπειρία, οπότε η επίβλεψη γίνεται από την καθ’ ύλη αρμόδια δημοτική
υπηρεσία (άρθρο 209 παρ. 4 Ν 3463/2006, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από
την παρ. 3 του άρθρου 22 του Ν 3536/2007).
Για
εργασίες
ή
υπηρεσίες,
τεχνικού
ή
μη
αντικειμένου,
προϋπολογισμού δαπάνης μέχρι 2.934,70 ευρώ, χωρίς το ΦΠΑ, δεν
απαιτείται ορισμός επιβλέποντος (άρθρο 6 παρ. 3 εδάφιο δεύτερο ΠΔ
28/1980, όπως τροποποιήθηκε ως προς το χρηματικό όριο από την Απόφ.
Υπ. Εσωτ. 29113/2000).
Η επίβλεψη εργασιών τεχνικής φύσεως και προϋπολογισμού δαπάνης
μέχρι 4.402 ευρώ μπορεί να ανατίθεται σε εργοδηγούς ή σχεδιαστές της
τεχνικής υπηρεσίας, εφόσον διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρία, με
απόφαση του προϊσταμένου της υπηρεσίας αυτής (άρθρο 6 παρ. 3 εδάφιο
πρώτο ΠΔ 28/1980, όπως τροποποιήθηκε ως προς το χρηματικό όριο από
την Απόφ. Υπ. Εσωτ. 26424/1984, ΦΕΚ 238/Β).
Ο επιβλέπων ορίζεται με απόφαση του προϊσταμένου της τεχνικής ή
της καθ’ ύλην αρμόδιας υπηρεσίας, μέσα σε πέντε ημέρες από την
29
κοινοποίηση στην υπηρεσία αυτή του συμφωνητικού της εργασίας, υπηρεσίας
ή μεταφοράς (άρθρο 7 παρ. 1 και 2 ΠΔ 28/1980).
4.4 Δημοσίευση διακηρύξεων.
Α. Ανοικτός διαγωνισμός.
Περίληψη της διακήρυξης του ανοικτού διαγωνισμού τοιχοκολλάται
στην εξώθυρα ή σε άλλο μέρος του δημοτικού καταστήματος που προορίζεται
για το σκοπό αυτό, για τη δημοσίευση δε αυτή συντάσσεται αποδεικτικό
ενώπιον δύο μαρτύρων (άρθρο 15 παρ. 5 εδάφιο πρώτο ΠΔ 28/1980, όπως
αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 του άρθρου 2 του ΠΔ 1188/81, άρθρο
284 παρ. 2 Ν 3463/2006).
Επίσης, περίληψη της διακήρυξης αποστέλλεται στις οικείες τοπικές
επαγγελματικές οργανώσεις, ενώ αν ο προϋπολογισμός δαπάνης των
δημοπρατούμενων εργασιών υπερβαίνει το ποσό των 176.082 ευρώ, χωρίς
το ΦΠΑ, αντίτυπο της λεπτομερούς διακήρυξης αποστέλλεται στο Τεχνικό
Επιμελητήριο και αν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη υπερβαίνει το ποσό των
2.347.760 ευρώ αποστέλλεται και στο Υπουργείο Εσωτερικών (άρθρο 15
παρ. 6 ΠΔ 28/1980, όπως αυτή προστέθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 2 του
ΠΔ 1188/81 και τροποποιήθηκε ως προς τα χρηματικά όρια από την Απόφ.
Υπ. Εσωτ. 29113/2000).
Παράλληλα, περίληψη της διακήρυξης δημοσιεύεται εφάπαξ:
α) Στο τεύχος Διακηρύξεων Δημοσίων Συμβάσεων της εφημερίδας της
κυβέρνησης (άρθρο 8 παρ. 6 Ν 2741/99, άρθρο 9 παρ. 5 Ν 3469/2006).
β) Στον ημερήσιο ή περιοδικό τύπο ως εξής (άρθρο 15 παρ. 5 ΠΔ
28/1980, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 του άρθρου 2 του ΠΔ
1188/813 και τροποποιήθηκε ως προς τα χρηματικά όρια από την Απόφ. Υπ.
Εσωτ. 29113/2000):
- Για δήμους εκτός των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης:
αα) Εάν ο προϋπολογισμός των δημοπρατούμενων εργασιών
υπερβαίνει, χωρίς το ΦΠΑ, το ποσό των 2.934,70 όχι όμως το ποσό των
58.694,06 ευρώ, η διακήρυξη δημοσιεύεται σε τουλάχιστον μία εβδομαδιαία
και δύο ημερήσιες νομαρχιακές εφημερίδες που έχουν την έδρα τους στο
νομό. Εάν στο νομό δεν εκδίδεται ημερήσια νομαρχιακή εφημερίδα, αρκεί η
30
δημοσίευση σε δύο τουλάχιστον εβδομαδιαίες εφημερίδες του νομού. Σε
νομούς η περιφέρεια των οποίων περιλαμβάνει μόνο νησιά, η διακήρυξη
δημοσιεύεται σε τουλάχιστον μία εβδομαδιαία και δύο ημερήσιες νομαρχιακές
εφημερίδες που έχουν την έδρα τους σε δύο τουλάχιστον νησιά (άρθρο 3
παρ. Α.1 Ν 3548/2007). Εάν στο νομό εκδίδεται μία μόνο νομαρχιακή
εφημερίδα (ημερήσια ή εβδομαδιαία), η διακήρυξη δημοσιεύεται σε αυτή και
σε μία ημερήσια εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας γενικών ειδήσεων, από
αυτές που εκδίδονται στην Αθήνα ή στην Θεσσαλονίκη. Αν δεν εκδίδεται
καμμία νομαρχιακή εφημερίδα στο νομό, αρκεί η δημοσίευση σε μία ημερήσια
εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας γενικών ειδήσεων της Αθήνας ή της
Θεσσαλονίκης.
ββ) Εάν η δαπάνη χωρίς το ΦΠΑ υπερβαίνει το ποσό των 58.694,06
ευρώ όχι όμως το ποσό των 176.082,17 ευρώ, η διακήρυξη δημοσιεύεται στις
νομαρχιακές εφημερίδες, όπως ορίζεται ανωτέρω στην περίπτωση αα΄, και
επιπλέον σε μία ημερήσια εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας γενικών ειδήσεων
της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης ή σε μία ειδική εφημερίδα δημοσίευσης
δημοπρασιών ή σε μία ημερήσια οικονομική εφημερίδα.
γγ) Εάν ο προϋπολογισμός χωρίς το ΦΠΑ υπερβαίνει το ποσό των
176.082,17 ευρώ, η διακήρυξη δημοσιεύεται στις νομαρχιακές εφημερίδες,
όπως ορίζεται ανωτέρω στην περίπτωση αα΄, και επιπλέον σε μία ημερήσια
εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας γενικών ειδήσεων της Αθήνας ή της
Θεσσαλονίκης και σε μία ειδική εφημερίδα δημοσίευσης δημοπρασιών ή σε
μία ημερήσια οικονομική εφημερίδα.
- Για δήμους των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης:
αα)
Εάν
ο
προϋπολογισμός
της
δημοπρατούμενης
εργασίας
υπερβαίνει χωρίς το ΦΠΑ το ποσό των 2.934,70 ευρώ όχι όμως το ποσό των
58.694,06 ευρώ, η διακήρυξη δημοσιεύεται σε τουλάχιστον μία ημερήσια και
μία εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα ή, αν δεν εκδίδεται στο δήμο ημερήσια
τοπική εφημερίδα, σε δύο τουλάχιστον εβδομαδιαίες τοπικές εφημερίδες και
αν δεν εκδίδεται στο δήμο ούτε ημερήσια ούτε εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα,
σε μία ημερήσια και μία εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα του οικείου νομού. Σε
περίπτωση που δεν εκδίδεται ημερήσια εφημερίδα στο νομό, η διακήρυξη
δημοσιεύεται σε δύο τουλάχιστον εβδομαδιαίες εφημερίδες αυτού, εφόσον
υπάρχουν (άρθρο 3 παρ. Β.1 Ν 3548/2007, όπως ισχύει). Παράλληλα,
31
περίληψη της διακήρυξης δημοσιεύεται σε μία ημερήσια εφημερίδα μεγάλης
κυκλοφορίας γενικών ειδήσεων που εκδίδεται στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη
αντίστοιχα.
ββ) Εάν ο προϋπολογισμός υπερβαίνει χωρίς το ΦΠΑ το ποσό των
58.694,06 ευρώ όχι όμως και το ποσό των 176.082,17 ευρώ, η διακήρυξη
δημοσιεύεται σε τοπικές εφημερίδες, όπως ορίζεται ανωτέρω στην περίπτωση
αα΄, και επιπλέον σε μία ημερήσια εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας γενικών
ειδήσεων της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης αντίστοιχα καθώς και σε μία ειδική
εφημερίδα δημοσίευσης δημοπρασιών ή σε μία ημερήσια οικονομική
εφημερίδα.
γγ) Εάν ο προϋπολογισμός χωρίς το ΦΠΑ υπερβαίνει το ποσό των
176.082,17 ευρώ, η διακήρυξη δημοσιεύεται στις τοπικές εφημερίδες, όπως
ορίζεται ανωτέρω στην περίπτωση αα΄, και επιπλέον σε δύο ημερήσιες
εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας γενικών ειδήσεων της Αθήνας ή της
Θεσσαλονίκης αντίστοιχα καθώς και σε μία ειδική εφημερίδα δημοσίευσης
δημοπρασιών ή σε μία ημερήσια οικονομική εφημερίδα.
Για την έννοια της «νομαρχιακής» ή «τοπικής» εφημερίδας, για την
πληρωμή των δημοσιεύσεων, τη δημοσίευση στη «Διαύγεια», την καταχώριση
στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων, τη δημοσίευση
στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον συντρέχει
περίπτωση,
και
τα
λοιπά
θέματα
που
αφορούν
τις
δημοσιεύσεις,
παραπέμπουμε στα οικεία σημεία του βιβλίου ΟΙ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΤΑ
που είναι αναρτημένο στη ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ.
Β. Πρόχειρος διαγωνισμός.
Περίληψη της διακήρυξης του πρόχειρου διαγωνισμού τοιχοκολλάται
στο δημοτικό κατάστημα και δημοσιεύεται σε μία ημερήσια ή εβδομαδιαία
νομαρχιακή ή τοπική εφημερίδα, εφόσον εκδίδεται τέτοια εφημερίδα, πέντε
τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού
(άρθρο 11 παρ. 5 ΠΔ 28/1980).
Οι πρόσθετες δημοσιεύσεις στον τοπικό και νομαρχιακό τύπο που
επιβάλλονται από το νόμο 3548/2007, δεν αφορούν τους πρόχειρους
διαγωνισμούς (ΕΣ Τμ. VII 309/2010).
32
4.5 Εγγυήσεις συμμετοχής και καλής εκτέλεσης.
Η εγγύηση συμμετοχής στο διαγωνισμό ορίζεται με τη διακήρυξη σε
ποσοστό από 2% μέχρι 5% επί της προϋπολογιζόμενης δαπάνης,
συμπεριλαμβανομένου
του ΦΠΑ, ανάλογα
με τη σπουδαιότητα
του
αντικειμένου της δημοπρασίας (άρθρο 15 παρ. 8 ΠΔ 28/1980).
Η εγγύηση καλής εκτέλεσης της σύμβασης ορίζεται σε ποσοστό 5% επί
του συμβατικού προϋπολογισμού (άρθρο 26 παρ. 1 ΠΔ 28/1980). Ο
συνυπολογισμός ή μη του ΦΠΑ στη συνολική συμβατική αξία καθορίζεται από
τη διακήρυξη.
4.6 Προθεσμίες.
Η
δημοπρασία
(ανοικτός
διαγωνισμός)
διεξάγεται
δέκα
(10)
τουλάχιστον ημέρες μετά την τελευταία χρονολογικά δημοσίευση στην
εφημερίδα της κυβέρνησης και στον ελληνικό τύπο. Ανάλογα με το ύψος της
δαπάνης και τον επείγοντα χαρακτήρα της υπηρεσίας, εργασίας ή μεταφοράς,
επιτρέπεται η σύντμηση της ανωτέρω προθεσμίας σε πέντε (5) ημέρες,
εφόσον αυτό δικαιολογείται στην απόφαση της οικονομικής επιτροπής, με την
οποία καταρτίζονται οι όροι της διακήρυξης (άρθρο 18 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Οι ανωτέρω προθεσμίες αφορούν μόνο τους διαγωνισμούς που
διέπονται από το ΠΔ 28/1980 και δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του ΠΔ
60/2007 ή του ΠΔ 59/2007.
Η προθεσμία διεξαγωγής του πρόχειρου διαγωνισμού είναι πέντε (5)
τουλάχιστον ημέρες μετά τη δημοσίευση της διακήρυξης στον τοπικό τύπο
(άρθρο 11 παρ. 5 ΠΔ 28/1980).
4.7 Κριτήρια κατακύρωσης.
Στους διαγωνισμούς του ΠΔ 28/1980 κριτήριο κατακύρωσης είναι κατά
κανόνα η χαμηλότερη τιμή και κατ’ εξαίρεση η τεχνικοοικονομικά συμφερότερη
προσφορά (άρθρα 16 και 19 ΠΔ 28/1980).
Ειδικότερα, όταν η φύση των δημοπρατούμενων υπηρεσιών απαιτεί
την αξιολόγηση και ποιοτικών χαρακτηριστικών των υποψηφίων αναδόχων, οι
δήμοι μπορούν με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση της οικονομικής επιτροπής,
να ορίζουν ως κριτήριο κατακύρωσης τη συμφερότερη προσφορά. Στην
33
περίπτωση όμως αυτή πρέπει η διακήρυξη να καθορίζει με σαφήνεια τα
κριτήρια αξιολόγησης και τη βαρύτητα αυτών, κατά την αξιολόγηση δε των
τεχνικών προσφορών πρέπει να αιτιολογείται με αναφορά σε συγκεκριμένα
στοιχεία η σειρά κατάταξης των υποψηφίων (ΕΣ Τμ. VII 241/2011).
4.8 Διεξαγωγή και κατακύρωση του ανοικτού διαγωνισμού.
Οι δημοπρασίες για την ανάθεση συμβάσεων υπηρεσιών, εργασιών
και μεταφορών διενεργούνται ύστερα από διακήρυξη, η οποία εκδίδεται από
το δήμαρχο, βάσει των όρων που καθορίζονται με απόφαση της οικονομικής
επιτροπής (άρθρο 15 παρ. 1 ΠΔ 28/1980, άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. ε΄ Ν
3852/2010). Σύμφωνα με τη νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πριν από
την απόφαση της οικονομικής επιτροπής πρέπει να εκδίδεται απόφαση του
δημοτικού συμβουλίου για την έγκριση της ανάθεσης της σύμβασης και την
εκκίνηση της διαδικασίας του διαγωνισμού (ΕΣ Τμ. VI Απόφ. 1502/2012, ΕΣ
Κλιμ. Ζ΄ 421/2012, 329/2012, 238/2012, 215/2012, 191/2012, 189/2012,
187/2012, 184/2012, 168/2012, 146/2012, 111/2012, 110/2012, 85/2012).
Η δημοπρασία διεξάγεται από την οικονομική επιτροπή, η οποία
μπορεί να συγκροτήσει για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού και την αξιολόγηση
των προσφορών ειδική επιτροπή από μέλη της, δημοτικούς ή δημοσίους
υπαλλήλους
ή ειδικούς επιστήμονες (άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. ε΄ Ν
3852/2010). Στην περίπτωση αυτή δεν συνιστά παραβίαση της αρχής της
αμεροληψίας (άρθρο 7 Ν 2690/99) η συμμετοχή του ίδιου προσώπου τόσο
στην επιτροπή που διεξάγει το διαγωνισμό όσο και στο συλλογικό όργανο
που διενεργεί την κατακύρωση (ΕΣ Τμ. VI Απόφ. 3365/2011).
Η κατακύρωση του διαγωνισμού γίνεται από την οικονομική επιτροπή,
μέσα σε δέκα μέρες από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή ενστάσεων
(άρθρο 21 παρ. 1 ΠΔ 28/1980, άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. ε΄ Ν 3852/2010).
Υποστηρίζεται ωστόσο και η άποψη πως, αν έχουν υποβληθεί ενστάσεις, η
κατακύρωση του διαγωνισμού γίνεται από το δημοτικό συμβούλιο (άρθρα 20
παρ. 2 και 21 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
34
4.9 Ενστάσεις.
Κατά της νομιμότητας διεξαγωγής του διαγωνισμού μπορεί να
υποβληθεί ένσταση μέχρι και την επόμενη εργάσιμη ημέρα από τη διεξαγωγή
της δημοπρασίας ή, σε περίπτωση που προβλέπεται αξιολόγηση των
προσφορών, μέχρι και την επόμενη εργάσιμη ημέρα από την ανακοίνωση του
αποτελέσματος της αξιολόγησης. Οι ενστάσεις κατατίθενται στην επιτροπή
της δημοπρασίας ή στο δήμο. Οι ενστάσεις που κατατίθενται στο δήμο
πρωτοκολλούνται
και
διαβιβάζονται
αυθημερόν
στην
επιτροπή
της
δημοπρασίας (άρθρο 20 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Η επιτροπή του διαγωνισμού εξετάζει την ένσταση και υποβάλλει
σχετική γνωμοδότηση στην οικονομική επιτροπή, που αποφαίνεται τελικά.
Εάν η δημοπρασία διεξάγεται από την οικονομική επιτροπή, η ένσταση
εξετάζεται οριστικά από αυτή (άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. ε΄ Ν 3852/2010).
Υποστηρίζεται ωστόσο και η άποψη, πως η τελική αποδοχή ή απόρριψη των
ενστάσεων γίνεται από το δημοτικό συμβούλιο (άρθρο 20 παρ. 2 ΠΔ
28/1980).
Ένσταση κατά της διακήρυξης δεν προβλέπει το ΠΔ 28/1980. Η
διακήρυξη μπορεί να προσβληθεί με προσφυγή στον Γενικό Γραμματέα της
Αποκεντρωμένης Διοίκησης (άρθρο 227 Ν 3852/2010) ή, αν πρόκειται για
διαγωνισμούς διεπόμενους από τα προεδρικά διατάγματα 60/2007 και
59/2007, με την προδικαστική προσφυγή και την αίτηση ασφαλιστικών
μέτρων των άρθρων 4 και 5 αντίστοιχα του Ν 3886/2010.
Στον πρόχειρο διαγωνισμό η υποβολή ενστάσεων ρυθμίζεται από τη
διακήρυξη (άρθρο 11 παρ. 5 ΠΔ 28/1980).
4.10 Πρόχειρος διαγωνισμός.
Με το νόμο 3731/2008 (άρθρο 20 παρ. 13) επεκτάθηκαν στους δήμους
και στα ΝΠΔΔ αυτών τα χρηματικά όρια που ισχύουν για το δημόσιο, όσον
αφορά τις αναθέσεις εργασιών και υπηρεσιών που δεν υπάγονται στις
διατάξεις του νόμου 3316/2005.
Συνεπώς το όριο ανάθεσης υπηρεσιών, εργασιών και μεταφορών με
πρόχειρο διαγωνισμό ανέρχεται ετησίως στο ποσό που ορίζεται κάθε φορά με
35
απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, η οποία εκδίδεται βάσει της παρ. 1 του
άρθρου 83 του Ν 2362/95.
Από 11/8/2010 ισχύει η Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών
35130/739/2010 (ΦΕΚ 1291/Β), με την οποία το χρηματικό όριο του
πρόχειρου διαγωνισμού καθορίσθηκε στο ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000)
ευρώ, χωρίς το ΦΠΑ. Το όριο αφορά όλες τις όμοιες ή ομοειδείς εργασίες,
υπηρεσίες ή μεταφορές που ανατίθενται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους,
ανεξαρτήτως αν εντάσσονται στον ίδιο ή σε διαφορετικούς κωδικούς αριθμούς
του προϋπολογισμού, και δεν αναφέρεται σε κάθε σύμβαση χωριστά. Για το
ίδιο είδος εργασίας ή υπηρεσίας μπορεί να ανατίθεται κατ’ έτος μία ή
περισσότερες συμβάσεις, αρκεί αθροιστικά να μην υπερβαίνουν το ανώτατο
χρηματικό όριο (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 7243/5-2-2009).
Η κατάτμηση των εργασιών και των υπηρεσιών και η εγγραφή
αντίστοιχων επί μέρους πιστώσεων στον προϋπολογισμό, με σκοπό την
αποφυγή
διενέργειας
ανοικτού
ή
πρόχειρου
διαγωνισμού
ή
την
καταστρατήγηση γενικά της ισχύουσας νομοθεσίας, δεν επιτρέπεται (άρθρο
12 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Κατ’ εξαίρεση, εφόσον αφορούν σε διαφορετικές δημοτικές ενότητες, οι
όμοιες ή ομοειδείς δαπάνες των δήμων μπορούν να εγγράφονται σε
ξεχωριστούς κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού και να εκτελούνται
αυτοτελώς, δηλαδή χωρίς συσχέτιση μεταξύ τους ως προς τα όρια απ’
ευθείας ανάθεσης, πρόχειρου διαγωνισμού κ.λ.π. (άρθρο 6 παρ. 14 Ν
4071/2012). Ο νόμος αναφέρεται σε «δαπάνες» γενικά και συνεπώς
καταλαμβάνει αδιακρίτως όλες τις δαπάνες έργων, προμηθειών, υπηρεσιών
και μελετών. Στην περίπτωση αυτή η απ’ ευθείας ανάθεση γίνεται με
απόφαση του δημάρχου, χωρίς να χρειάζεται προηγούμενη απόφαση του
δημοτικού συμβουλίου, ενώ επιπλέον δεν απαιτείται χωριστή απόφαση
ανάθεσης για κάθε δημοτική ενότητα αλλά μπορεί η ανάθεση να γίνεται για
όλες τις δημοτικές ενότητες ενιαία (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ. 198/2012).
Για τη διεξαγωγή του πρόχειρου διαγωνισμού εκδίδεται απόφαση της
οικονομικής επιτροπής, με την οποία εγκρίνεται η μελέτη και καθορίζονται οι
όροι του διαγωνισμού (άρθρο 209 παρ. 9 Ν 3463/2006, όπως αυτή
προστέθηκε με το άρθρο 20 παρ. 13 του Ν 3731/2008).
36
Περίληψη της διακήρυξης τοιχοκολλάται στο δημοτικό κατάστημα και
δημοσιεύεται σε μία ημερήσια ή εβδομαδιαία νομαρχιακή ή τοπική εφημερίδα,
εφόσον εκδίδεται, πέντε τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημέρα διενέργειας
του διαγωνισμού (άρθρο 11 παρ. 5 ΠΔ 28/1980).
Ο τρόπος διενέργειας και εγκρίσεως του αποτελέσματος του
διαγωνισμού καθορίζεται από την οικονομική επιτροπή, χωρίς να είναι
υποχρεωτική η τήρηση των διατάξεων των άρθρων 15 έως 25 του ΠΔ
28/1980, που διέπουν τους ανοικτούς διαγωνισμούς (άρθρο 11 παρ. 5 ΠΔ
28/1980).
Η δημοπρασία διεξάγεται και κατακυρώνεται από την οικονομική
επιτροπή. Για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού η οικονομική επιτροπή μπορεί
να συγκροτεί επιτροπή από μέλη της, δημοτικούς ή δημοσίους υπαλλήλους
και ειδικούς επιστήμονες (άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. ε΄ Ν 3852/2010).
4.11 Απ’ ευθείας ανάθεση από το δήμαρχο.
Το όριο απ’ ευθείας ανάθεσης υπηρεσιών και εργασιών που δεν
υπάγονται στο νόμο 3316/2005, ανέρχεται στο ποσό των είκοσι χιλιάδων
(20.000) ευρώ χωρίς το ΦΠΑ (άρθρο 20 παρ. 13 Ν 3731/2008, Απόφ. Υπ.
Οικον. 35130/739/2010). Από τη δημοσίευση του Ν 3731/2008 έπαυσαν να
ισχύουν οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 17 του Ν 2539/97, που είχαν
θεσπίσει το όριο των 8.804,11 ευρώ για την απ’ ευθείας ανάθεση υπηρεσιών
και εργασιών (ΕΣ Τμ. VII 178/2010).
Η απ’ ευθείας ανάθεση γίνεται με απόφαση του δημάρχου, χωρίς να
απαιτείται προηγουμένως απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Η μελέτη, αν
τυχόν απαιτείται, εγκρίνεται με απόφαση του δημάρχου (άρθρο 209 παρ. 9 Ν
3463/2006, όπως αυτή προστέθηκε με το άρθρο 20 παρ. 13 του Ν
3731/2008, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 7243/5-2-2009).
Στην απόφαση του δημάρχου θα καθορίζονται τουλάχιστον ο χρόνος
εκτέλεσης και το είδος της υπηρεσίας, το ονοματεπώνυμο και η ιδιότητα του
αναδόχου καθώς και η αμοιβή του (Απόφ. Υπ. Εσωτ. 113/27-1-1986).
37
4.12 Απ’ ευθείας ανάθεση από το δημοτικό συμβούλιο.
Η απ’ ευθείας ανάθεση (διαδικασία διαπραγμάτευσης) υπηρεσιών,
εργασιών και μεταφορών αξίας πάνω από το όριο απ’ ευθείας ανάθεσης από
το δήμαρχο, επιτρέπεται μόνο για τους λόγους που προβλέπονται στο άρθρο
25 των προεδρικών διαταγμάτων 60/2007 και 59/2007 (άρθρο 209 παρ. 10 Ν
3463/2006, όπως αυτή προστέθηκε με το άρθρο 20 παρ. 13 Ν 3731/2008).
Στις περιπτώσεις αυτές, με εξαίρεση τη συνδρομή λόγων ανωτέρας
βίας, η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη
γνώμη της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, η οποία
παρέχεται μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε ημερών από την περιέλευση του
σχεδίου απόφασης στην Αρχή, διαφορετικά τεκμαίρεται η σύμφωνη γνώμη
της Αρχής (άρθρο 2 παρ. 2 περίπτ. γ΄ υποπερίπτ. δδ΄ Ν 4013/2011).
Σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις η απόφαση για την απ’ ευθείας
ανάθεση εκδίδεται από την οικονομική επιτροπή (άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. δ΄
Ν 3852/2010, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 19349/3-4-2007).
4.13 Σύμβαση.
Η απόφαση για την κατακύρωση της δημοπρασίας της οικονομικής
επιτροπής ή του δημοτικού συμβουλίου, κατά περίπτωση, κοινοποιείται με
απόδειξη στον ανάδοχο από το δήμαρχο, μέσα σε δέκα ημέρες από την
έκδοσή της. Ταυτόχρονα καλείται ο ανάδοχος να προσέλθει σε ορισμένο τόπο
για την υπογραφή της σύμβασης, μέσα σε προθεσμία όχι μικρότερη των
πέντε ημερών ούτε μεγαλύτερη των δέκα (άρθρο 26 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Εάν ο ανάδοχος δεν προσέλθει για την υπογραφή της σύμβασης μέσα
στην καθορισμένη προθεσμία, κηρύσσεται έκπτωτος με απόφαση του
δημοτικού συμβουλίου και η εγγύηση συμμετοχής του στο διαγωνισμό
καταπίπτει υπέρ του δήμου, καταλογίζεται δε σε βάρος του κάθε σχετική
ζημία. Άρνηση υπογραφής της σύμβασης συνιστά και η μη εμπρόθεσμη
προσκόμιση της απαιτούμενης εγγύησης καλής εκτέλεσης (άρθρο 26 παρ. 1
ΠΔ 28/1980).
Σε περίπτωση που ο ανάδοχος αποβιώσει ή τεθεί υπό δικαστική
αντίληψη ή δικαστική απαγόρευση πριν να υπογραφεί η σύμβαση, η
δημοπρασία θεωρείται ως μη γενομένη (άρθρο 26 παρ. 2 ΠΔ 28/1980).
38
Εάν ο ανάδοχος δεν κληθεί για την υπογραφή της σύμβασης μέσα σε
εξήντα ημέρες από την έκδοση της κατακυρωτικής απόφασης, δικαιούται να
θεωρήσει ότι αποδεσμεύθηκε από την υποχρέωσή του, υποβάλλοντας
σχετική δήλωση στο δήμο και στον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης
Διοίκησης. Η ανωτέρω προθεσμία αυξάνεται σε ενενήντα ημέρες, σε
περίπτωση που ασκηθεί προσφυγή κατά της κατακυρωτικής απόφασης
(άρθρο 24 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Εάν η προμήθεια ματαιωθεί για τον ανωτέρω λόγο με αίτηση του
αναδόχου, επιστρέφεται σε αυτόν η εγγύηση συμμετοχής μέσα σε πέντε
ημέρες από την υποβολή της δηλώσεώς του, χωρίς να δικαιούται να
απαιτήσει αποζημίωση από το δήμο (άρθρο 24 παρ. 2 ΠΔ 28/1980).
Γραπτή σύμβαση για εργασίες, υπηρεσίες και μεταφορές αξίας κάτω
των 2.500 ευρώ δεν απαιτείται (Απόφ. Υπ. Οικον. 2/59649/2001).
Εάν ανάδοχος της σύμβασης είναι κοινοπραξία, οι κοινοπρακτούντες
οφείλουν κατά την κατάρτιση και υπογραφή της σύμβασης να καταθέσουν
συμβολαιογραφική πράξη διορισμού εκπροσώπου της κοινοπραξίας έναντι
του δήμου. Με την ίδια πράξη ορίζεται υποχρεωτικά και ο αναπληρωτής του
εκπροσώπου. Η συμβολαιογραφική πράξη πρέπει να υπογράφεται από όλα
τα μέλη της κοινοπραξίας (άρθρο 69 παρ. 4 ΠΔ 28/1980).
Μαζί με την πράξη διορισμού κατατίθενται κατά την υπογραφή της
σύμβασης και οι δηλώσεις αποδοχής του διορισμού τόσο από τον
εκπρόσωπο της κοινοπραξίας όσο και από τον αναπληρωτή του. Ο διορισμός
και οι δηλώσεις αποδοχής πρέπει να είναι χωρίς όρους ή αιρέσεις και να
εκτείνονται σε όλα τα θέματα που αφορούν στην εκτέλεση της σύμβασης,
περιλαμβανομένης και της είσπραξης του συμβατικού τιμήματος (άρθρο 69
παρ. 4 ΠΔ 28/1980).
Κατά τα λοιπά, για τα ζητήματα που αφορούν στους αναδόχους με τη
μορφή κοινοπραξίας έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 69 του ΠΔ
28/1980.
39
4.14 Προκαταβολές.
Για τις εργασίες, τις υπηρεσίες και τις μεταφορές που εκτελούνται κατά
τις διατάξεις του ΠΔ 28/1980, δεν επιτρέπεται η χορήγηση προκαταβολής,
ανεξαρτήτως της αξίας τους (άρθρο 61 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Η υποχρέωση χορήγησης προκαταβολής που προβλέπουν οι διατάξεις
της παρ. 10 του άρθρου 25 του Ν 3614/2007, όπως ισχύουν, αφορούν μόνο
στις συγχρηματοδοτούμενες συμβάσεις δημοσίων έργων.
4.15 Υποκατάσταση του αναδόχου.
Απαγορεύεται στον ανάδοχο να εκχωρήσει μέρος ή ολόκληρο το
αντικείμενο της σύμβασης σε τρίτο, χωρίς την έγκριση του δημοτικού
συμβουλίου. Η έγκριση παρέχεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου,
εφόσον ο τρίτος στον οποίο γίνεται η εκχώρηση έχει τα προσόντα που
εγγυώνται, κατά την κρίση του συμβουλίου, την καλή εκτέλεση της σύμβασης
(άρθρο 39 παρ. 1 ΠΔ 28/1980). Αμοιβή που καταβάλλεται στον ανάδοχο
χωρίς να έχει τηρηθεί η διαδικασία αυτή, δεν είναι νόμιμη (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ.
162/2012, 79/2012).
Έναντι του δήμου ο ανάδοχος παραμένει πάντα σε ολόκληρο
υπεύθυνος μαζί με αυτόν που τον υποκατέστησε. Κατ’ εξαίρεση, μπορεί με
απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να απαλλαγεί της ευθύνης του ο
ανάδοχος, ύστερα από αίτησή του, εάν πάσχει από σοβαρή ασθένεια, η οποία
τον καθιστά για μεγάλο χρονικό διάστημα ανίκανο να εκπληρώσει τις
συμβατικές του υποχρεώσεις (άρθρο 39 παρ. 3 ΠΔ 28/1980).
Μαζί με την αίτηση του αναδόχου υποβάλλεται και δήλωση αποδοχής
εκ μέρους του τρίτου προς τον οποίο γίνεται η εκχώρηση. Μετά την εκχώρηση
οι πληρωμές γίνονται απ’ ευθείας στο νέο ανάδοχο, ο οποίος αναλαμβάνει και
όλες τις ευθύνες από τη σύμβαση, υποχρεούμενος να καταθέσει τις
προβλεπόμενες εγγυήσεις (άρθρο 39 παρ. 3 και 4 ΠΔ 28/1980).
4.16 Παραλαβή εργασιών (βεβαίωση καλής εκτέλεσης).
Η παραλαβή (βεβαίωση καλής εκτέλεσης) των εργασιών, μεταφορών
και υπηρεσιών γίνεται από τριμελή επιτροπή, αποτελούμενη από ένα
δημοτικό σύμβουλο και δύο υπαλλήλους του δήμου. Αν δεν υπάρχουν
40
υπάλληλοι, ορίζονται ισάριθμοι αυτών δημοτικοί σύμβουλοι. Οι σύμβουλοι
ορίζονται από το δημοτικό συμβούλιο και οι υπάλληλοι από το δήμαρχο. Μαζί
με τα τακτικά μέλη ορίζονται και τα αναπληρωματικά (άρθρο 67 παρ. 1 ΠΔ
28/1980).
Όλα τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη, ανεξαρτήτως ιδιότητας
αιρετού ή υπαλλήλου, αναδεικνύονται ύστερα από κλήρωση, σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 26 του Ν 4024/2011 και την υπουργική απόφαση
ΔΙΣΚΠΟ/Φ.18/οικ 21508/2011, όπως περιγράφεται αναλυτικά στον οικείο
τίτλο του βιβλίου ΟΙ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΤΑ που είναι αναρτημένο στη
ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ.
Οι επιτροπές συγκροτούνται στην αρχή κάθε χρόνου και μπορεί να
είναι περισσότερες από μία, να συγκροτείται δηλαδή επιτροπή για κάθε
κατηγορία εργασιών (άρθρα 63 παρ. 2 και 70 ΠΔ 28/1980). Οι πράξεις
συγκρότησης των επιτροπών δημοσιεύονται στο πρόγραμμα «Διαύγεια» κατά
τις διατάξεις του νόμου 3861/2010.
Εάν η παραλαβή των εργασιών απαιτεί ειδικές γνώσεις, ένα
τουλάχιστον μέλος των επιτροπών πρέπει να έχει την αντίστοιχη ειδικότητα.
Σε περίπτωση αδυναμίας του δήμου να ορίσει το ανωτέρω μέλος, τούτο
ορίζεται μετά από αίτηση του δήμου από τον Γενικό Γραμματέα της
Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην περιφέρεια της οποίας γίνεται η παραλαβή,
από τους υπαλλήλους αντίστοιχης ειδικότητας που υπηρετούν σε αυτή. Εάν η
παραλαβή γίνεται στην Αθήνα, το ειδικό μέλος μπορεί να ορίζεται από τον
Υπουργό Εσωτερικών, εάν το ζητήσει ο δήμος ή ο Γενικός Γραμματέας
δηλώσει ότι δεν υπηρετεί στην περιφέρειά του υπάλληλος της απαιτούμενης
ειδικότητας (άρθρο 67 παρ. 3 ΠΔ 28/1980).
Η παραλαβή γίνεται παρόντος του αναδόχου ή του πληρεξουσίου του.
Εάν ο ανάδοχος προσκλήθηκε μεν αλλά δεν παρέστη ή αρνήθηκε να
υπογράψει, το πρωτόκολλο παραλαβής ή η βεβαίωση καλής εκτέλεσης
κοινοποιείται σε αυτόν με απόδειξη μέσα σε δέκα ημέρες από τότε που
υπεγράφη από την επιτροπή (άρθρα 64 παρ. 5 και 70 παρ. 1 ΠΔ 28/1980).
Για κάθε εργασία, υπηρεσία ή μεταφορά συντάσσεται πρωτόκολλο
παραλαβής (ή βεβαίωση καλής εκτέλεσης) εις τριπλούν, το οποίο από τα μέλη
της επιτροπής. Το γνήσιο των υπογραφών βεβαιώνεται πάνω στο
πρωτόκολλο από το δήμαρχο. Στο πρωτόκολλο αναγράφεται η ημερομηνία,
41
τα ονόματα των μελών της επιτροπής και του αναδόχου, ο τόπος παραλαβής,
οι εκτελεσθείσες εργασίες με την αντίστοιχη τιμή, τα μερικά ποσά της δαπάνης
και το σύνολο αυτής (άρθρο 67 παρ 4 ΠΔ 28/1980).
Εάν διατυπωθούν στο πρωτόκολλο (ή στη βεβαίωση) παρατηρήσεις
από την επιτροπή για την ποσότητα ή την ποιότητα των εργασιών ή αν
διαφωνήσει μέλος της επιτροπής ή υπογραφεί αυτό με επιφύλαξη από τον
ανάδοχο ή αν αυτός αρνηθεί να υπογράψει, δικαιούται να υποβάλει ένσταση
μέσα σε δέκα ημέρες από την υπογραφή του πρωτοκόλλου (ή της βεβαίωσης)
από την επιτροπή. Στην περίπτωση αυτή (και μόνο) το πρωτόκολλο (ή η
βεβαίωση) τίθεται υπ’ όψη του δημοτικού συμβουλίου, το οποίο αποφαίνεται
αιτιολογημένα και για τις παρατηρήσεις ή ενστάσεις (άρθρο 67 παρ. 5 ΠΔ
28/1980).
5. Επέκταση των διατάξεων του Ν 4024/2011 (μισθολόγιο – βαθμολόγιο
δημοσίου) στο προσωπικό των δημοτικών επιχειρήσεων και λοιπών
ΝΠΙΔ των ΟΤΑ.
5.1 Τρόποι καθορισμού των αποδοχών των κοινωφελών και λοιπών
δημοτικών επιχειρήσεων ή νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου.
Οι κοινωφελείς δημοτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των
ΔΕΥΑ, αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (άρθρο 252 παρ. 5 Ν
3463/2006, άρθρο 1 παρ. 1 Ν 1069/80, ΑΠ 1009/2001 ΔΕΝ 2001 σελ. 1377,
ΣτΕ Ολ 108/1991 ΔιΔικ 1992 σελ. 809, ΣτΕ 2840/88 ΔιΔικ 1989 σελ. 508, ΣτΕ
2584/88 ΔιΔικ 1989 σελ. 433, ΕφΠατρ 890/2002 ΔΕΝ 2003 σελ. 275), τα
οποία λειτουργούν με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας και εξαιρούνται
ρητά του δημόσιου τομέα της παρ. 6 του άρθρου 1 του Ν 1256/82 ή της παρ.
1 του άρθρου 51 του Ν 1892/90 (Εγκύκλιοι Υπ. Προεδρ. ΚΝΠΙΔ/Φ.10/25/οικ.
35836/1990 και ΚΝΠΙΔ/Φ.10/2/3287/1989), ανεξάρτητα αν για πολλά θέματα
(προσλήψεις προσωπικού, σύναψη συμβάσεων μίσθωσης έργου, αναθέσεις
έργων, προμηθειών, υπηρεσιών και μελετών, προληπτικός και κατασταλτικός
έλεγχος δαπανών κ.λ.π.) εφαρμόζουν υποχρεωτικά το ίδιο νομοθετικό
καθεστώς από το οποίο διέπονται οι δήμοι. Νομικά πρόσωπα ιδιωτικού
δικαίου είναι και όλες οι ανώνυμες εταιρείες των ΟΤΑ (άρθρο 252 παρ. 5 Ν
3463/2006).
42
Γενικά, οι αποδοχές του προσωπικού του ιδιωτικού τομέα καθορίζονται
από την οικεία κατά περίπτωση συλλογική σύμβαση εργασίας (ΣΣΕ) ή
Διαιτητική Απόφαση (ΔΑ), ή - αν δεν υπάρχει ειδικότερη ΣΣΕ (κλαδική,
ομοιοεπαγγελματική ή επιχειρησιακή) - από την Εθνική Γενική Συλλογική
Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), η οποία καθορίζει τα κατώτατα όρια αποδοχών
για τους εργαζόμενους όλης της χώρας, ανεξάρτητα από το επάγγελμα και
την ένταξή τους ή μη σε συνδικαλιστική οργάνωση (άρθρο 8 παρ. 1 Ν
1876/90). Συνεπώς οι αποδοχές των εργαζομένων στις επιχειρήσεις των ΟΤΑ
δεν μπορούσε να είναι κατώτερες αυτών που καθόριζε η εκάστοτε ισχύουσα
ΕΓΣΣΕ (Έγγρ. Υπ. Εργασ. 10672/7-3-1996), λαμβανομένων υπ’ όψη των
μειώσεων που προβλέπει η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου 6/2012 (ΦΕΚ
38/Α).
Με εξαίρεση τις ΔΕΥΑ, οι λοιπές δημοτικές επιχειρήσεις δεν είχαν κατά
κανόνα συνδικαλιστική εκπροσώπηση (εργοδοτών και εργαζομένων) και για
το λόγο αυτό δεν ήταν δυνατή η υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Συνεπώς οι ΣΣΕ του ιδιωτικού τομέα δεν είχαν εφαρμογή στις δημοτικές
επιχειρήσεις, εκτός εάν επρόκειτο για ΣΣΕ ή ΔΑ που είχαν κηρυχθεί γενικά
υποχρεωτικές με απόφαση του Υπουργού Εργασίας (άρθρο 11 παρ. 2 Ν
1876/90), οπότε δέσμευαν υποχρεωτικά όλους τους εργοδότες και τους
εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος στο οποίο αφορούσαν. Η
εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 11 του Ν 1876/90 ανεστάλη
με την παρ. 6 του άρθρου 37 του Ν 4024/2011.
Σύμφωνα με τα Έγγραφα του Υπουργείου Εργασίας 16088/22-10-2003
και 10198/29-1-1999, για τον καθορισμό των αποδοχών του προσωπικού των
δημοτικών επιχειρήσεων (εκτός των ΔΕΥΑ) έπρεπε να λαμβάνονται υπ’ όψη
ιεραρχικά οι ακόλουθες κατηγορίες ρυθμίσεων:
α. Οι κοινές υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται βάσει του ΑΝ
435/1968 «Περί του καθορισμού ελαχίστων ορίων μισθών και λοιπών όρων
εργασίας κατηγοριών τινων μισθωτών» (ΦΕΚ 124/Α), για όσες ειδικότητες
εργαζομένων υπάγονται σε αυτές. Απ’ ό,τι γνωρίζουμε, οι τελευταίες
υπουργικές
αποφάσεις
που
εκδόθηκαν
βάσει
του
χρονολογούνται το έτος 2008 (ΚΥΑ 49524/2362/2008
ΑΝ
435/1968
«Καθορισμός των
όρων αμοιβής και εργασίας για το προσωπικό που απασχολείται στα πάσης
φύσεως Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα
43
(Κοινωφελή Ιδρύματα, Οργανισμοί, Σωματεία, Σύλλογοι, Κληροδοτήματα
κ.λ.π.)» ΦΕΚ 1414/Β, ΚΥΑ 49539/2369/2008 «Καθορισμός των όρων αμοιβής
και εργασίας των εργαζομένων στα Ιδρύματα Ειδικής Αγωγής, που
λειτουργούν ως Ν.Π.Ι.Δ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα» ΦΕΚ 1414/Β, ΚΥΑ
49532/2365/2008 «Καθορισμός αποδοχών των Κοινωνικών Λειτουργών που
απασχολούνται στα Ν.Π.Ι.Δ., Νοσηλευτικά και λοιπά Ιδρύματα, ολόκληρης της
χώρας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα», ΚΥΑ 49532/2366/2008 «Καθορισμός
των όρων αμοιβής και εργασίας των Μουσικών που απασχολούνται στις
Δημοτικές Επιχειρήσεις Πολιτιστικής Ανάπτυξης, Δημοτικούς Οργανισμούς
κ.λ.π. με μορφή Ν.Π.Ι.Δ.», ΚΥΑ 49541/2370/2008 «Καθορισμός κατωτάτων
ορίων αποδοχών των Βρεφοκόμων και Νηπιαγωγών που απασχολούνται
στους Βρεφονηπιακούς και Παιδικούς Σταθμούς, των πάσης φύσεως Ν.Π.Ι.Δ.
όλης της χώρας»).
β. Οι ΣΣΕ ή ΔΑ που κηρύσσονταν υποχρεωτικές (με την επιφύλαξη
πλέον των διατάξεων της παρ. 6 του άρθρου 37 του Ν 4024/2011), για όσες
ειδικότητες
εργαζομένων
δεν
υπάγονταν
στις
ανωτέρω
υπουργικές
αποφάσεις.
γ. Οι ρυθμίσεις που προέκυπταν από τον Κανονισμό της επιχείρησης ή
από έθιμο ή από απόφαση του διοικητικού συμβουλίου, εφόσον ήταν όμοιες ή
ευνοϊκότερες για τους εργαζόμενους, από τις παραπάνω δύο κατηγορίες
ρυθμίσεων.
Για τους εργαζόμενους των ΔΕΥΑ είχαν εφαρμογή οι ΣΣΕ που
συνάπτονταν
από
την
Ένωση
Δημοτικών
Επιχειρήσεων
Ύδρευσης-
Αποχέτευσης και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στις ΔΕΥΑ.
Κατόπιν τούτων, οι δημοτικές επιχειρήσεις και τα λοιπά νομικά
πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν είχαν μέχρι την
31/12/2012 την υποχρέωση να εφαρμόζουν τις διατάξεις του Ν 4024/2011 για
τον καθορισμό των αποδοχών του προσωπικού τους, με εξαίρεση τις
διατάξεις του άρθρου 31 του νόμου αυτού που επέβαλαν ανώτατο όριο
μηνιαίων τακτικών αποδοχών και ανώτατο όριο μέσου κατά κεφαλή κόστους
αμοιβών (Έγγραφα Υπ. Οικον. 2/71218/0022/2012 και 2/ 56253/0022/2012,
Εγκ. Υπ. Εσωτ. 40581/29-10-2012).
Εν τούτοις, στα πλαίσια του προληπτικού έλεγχου των συμβάσεων των
ΟΤΑ (άρθρο 278 Ν 3852/2010), το Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου
44
έκρινε, ότι το προσωπικό με οποιαδήποτε ιδιότητα των κοινωφελών
δημοτικών επιχειρήσεων έπρεπε να αμείβεται από 01/11/2011 σύμφωνα με
την ΚΥΑ 2/13917/0022/2012 «Καθορισμός αποδοχών του προσωπικού με
σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου που απασχολείται στο
Δημόσιο, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ» (ΦΕΚ 414/Β), δηλαδή με τις αποδοχές που
καταβάλλονται από την ανωτέρω ημερομηνία στους υπαλλήλους με σχέση
εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου των δήμων και των δημοτικών
ΝΠΔΔ (Πράξεις 213/2012 και 185/2012). Η νομολογιακή αυτή θέση δεν
παγιώθηκε και ως εκ τούτου το μισθολογικό και βαθμολογικό καθεστώς του Ν
4024/2011 δεν είχε μέχρι την 31/12/2012 εφαρμογή στις επιχειρήσεις και στα
ΝΠΙΔ των ΟΤΑ, με εξαίρεση –όπως αναφέρθηκε- τους περιορισμούς του
άρθρου 31.
5.2 Οι μισθολογικοί περιορισμοί του άρθρου 31 του Ν 4024/2011.
Α. Ανώτατο όριο μέσου κατά κεφαλή κόστους αμοιβών προσωπικού.
Από 01/11/2011 επιβλήθηκε ανώτατο όριο μέσου κατά κεφαλή κόστους
αμοιβών προσωπικού σε όλες τις δημοτικές επιχειρήσεις και τα λοιπά νομικά
πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου των ΟΤΑ, συμπεριλαμβανομένων των κοινών
ανωνύμων εταιρειών στις οποίες οι δήμοι κατέχουν την πλειοψηφία του
μετοχικού τους κεφαλαίου (άρθρο 31 παρ. 1α Ν 4024/2011, όπως αυτή
τροποποιήθηκε από το άρθρο 3 παρ. 4α της ΠΝΠ της 16/12/2011).
Το μέσο κατά κεφαλή κόστος των πάσης φύσεως αποδοχών (τακτικών
ή έκτακτων αποδοχών, αποζημιώσεων, επιδομάτων ή άλλων απολαβών) του
προσωπικού των ανωτέρω φορέων, εξαιρουμένων των εργοδοτικών
εισφορών, απαγορευόταν, για το χρονικό διάστημα 01/11/2011-31/12/2012,
να υπερβαίνει μηνιαίως το ποσό των χιλίων εννιακοσίων (1.900) ευρώ. Εάν
με την εφαρμογή του ορίου αυτού προέκυπτε μέσο κατά κεφαλή κόστος
αποδοχών κατώτερο του 65% του αντίστοιχου κόστους της 31/12/2009, ίσχυε
ως ανώτατο όριο το ποσοστό αυτό, δηλαδή το 65% (άρθρο 31 παρ. 4 Ν
4024/2011, όπως αυτή συμπληρώθηκε με το άρθρο 1 παρ. 4 της ΠΝΠ της
31/12/2011).
Για τον προσδιορισμό του ανώτατου ορίου του μέσου κατά κεφαλή
κόστους (1.900 ευρώ μηνιαίως), συνυπολογίζονταν οι αποδοχές του
45
προσωπικού με σχέση εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου καθώς και των
δικηγόρων που τυχόν απασχολούσε ο φορέας με σχέση έμμισθης εντολής.
Αντίθετα, δεν συνυπολογίζονταν οι αμοιβές των συμβασιούχων έργου και των
παρόχων ανεξάρτητων υπηρεσιών καθώς και οι αμοιβές των μελών του
διοικητικού συμβουλίου (Εγκ. Υπ. Οικον. ΕΓΔΕΚΟ 2073/18-11-2011).
Οι ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 31 του Ν 4024/2011, περί
καθορισμού ανωτάτου ορίου μέσου κατά κεφαλή κόστους αποδοχών
προσωπικού, έπαυσαν να ισχύουν από 01/01/2013 (άρθρο πρώτο παρ. Γ
υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 12 Ν 4093/2012).
Β. Ανώτατο όριο μηνιαίων αποδοχών.
Στις δημοτικές επιχειρήσεις και στους λοιπούς φορείς της παρ. 1α του
άρθρου 31 του Ν 4024/2011, για το χρονικό διάστημα από 01/11/2011 μέχρι
31/12/2012, το ανώτατο όριο των μηνιαίων τακτικών αποδοχών
των
υπαλλήλων με σχέση εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου κάθε
εκπαιδευτικής κατηγορίας (ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ, ΥΕ) ήταν ίσο με το ανώτατο όριο που
ίσχυε κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, για τους υπαλλήλους της αντίστοιχης
εκπαιδευτικής κατηγορίας και με την ίδια σχέση εργασίας στο δημόσιο. Για
όσους κατείχαν θέσεις ευθύνης, το ανώτατο όριο προσαυξανόταν με το
επίδομα που προβλέπεται για την αντίστοιχη θέση στο δημόσιο (άρθρο 31
παρ. 3 Ν 4024/2011, όπως αυτή συμπληρώθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 1
της ΠΝΠ της 31/12/2011).
Με βάση τις ανωτέρω διατάξεις, οι μηνιαίες τακτικές αποδοχές των
υπαλλήλων των δημοτικών επιχειρήσεων δεν μπορούσαν (από 01/11/2011
μέχρι 31/12/2012) να υπερβαίνουν τις μηνιαίες αποδοχές υπαλλήλων του
δημοσίου της ίδιας εκπαιδευτικής κατηγορίας, όπως αυτές μπορούν κατ’
ανώτατο όριο να διαμορφωθούν, εάν εξαντληθεί ο μέγιστος δυνατός χρόνος
παραμονής του υπαλλήλου του δημοσίου στην υπηρεσία (ΕΣ Κλιμ. Ι Τμ.
15/2012, Εγκ. Υπ. Οικον. ΕΓΔΕΚΟ 2073/18-11-2011).
Επιπλέον του επιδόματος θέσης ευθύνης, άλλα επιδόματα που
προβλέπονται για το δημόσιο (οικογενειακό, ανθυγιεινό ή επικίνδυνης
εργασίας, απομακρυσμένων περιοχών), μπορούσαν να ληφθούν υπ’ όψη για
τον καθορισμό του ανώτατου ορίου μηνιαίων αποδοχών στις δημοτικές
επιχειρήσεις, εφόσον συνέτρεχαν για την καταβολή τους οι προϋποθέσεις που
46
απαιτούνται για τους υπαλλήλους του δημοσίου (Εγκ. Υπ. Οικον. ΕΓΔΕΚΟ
2073/18-11-2011).
Οι ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 31 του Ν 4024/2011, περί ανωτάτου
ορίου τακτικών μηνιαίων αποδοχών, έπαυσαν να ισχύουν από 01/01/2013
(άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 12 Ν 4093/2012).
Γ. Υποβολή τριμηνιαίων στοιχείων μισθοδοσίας.
Για τον έλεγχο της τήρησης των περιορισμών του άρθρου 31 του Ν
4024/2011, οι δημοτικές επιχειρήσεις και οι λοιποί φορείς της παρ. 1 του
άρθρου αυτού είχαν υποχρέωση υποβολής τριμηνιαίων στοιχείων στην
αρμόδια διεύθυνση του Υπουργείου Οικονομικών, υποκείμενοι διαφορετικά σε
διοικητικές και αστικές κυρώσεις (άρθρο 31 παρ. 6 Ν 4024/2011).
Η υποχρέωση υποβολής τριμηνιαίων στοιχείων καταργήθηκε και
αντικαταστάθηκε από την υποχρέωση ηλεκτρονικής υποβολής των μηνιαίων
στοιχείων που ορίζονται στην Εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών
2/85127/0022/2012.
5.3 Επέκταση του βαθμολογικού και μισθολογικού καθεστώτος του δημοσίου
(Ν 4024/2011) στο προσωπικό των δημοτικών επιχειρήσεων.
Από
1/1/2013,
οι
διατάξεις
του
Κεφαλαίου
Δεύτερου
του
Ν
4024/2011(άρθρα 4 έως 32) που αφορούν το βαθμολογικό και μισθολογικό
καθεστώς των υπαλλήλων του δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ, έχουν
ανάλογη εφαρμογή και στο προσωπικό των δημοτικών επιχειρήσεων και
λοιπών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου των ΟΤΑ (άρθρο πρώτο παρ. Γ
υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 12 Ν 4093/2012).
Από την ημερομηνία αυτή παύουν να ισχύουν όλες οι άλλες ρυθμίσεις
που αφορούν τις αποδοχές του ανωτέρω προσωπικού, όπως οι συλλογικές
συμβάσεις εργασίας ή διαιτητικές αποφάσεις, οι υπουργικές αποφάσεις, οι
κανονισμοί προσωπικού ή άλλες αποφάσεις των οργάνων διοίκησης κ.λ.π.
(Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012). Όπως αναφέρθηκε, από την ίδια
ημερομηνία επίσης παύουν να ισχύουν για το προσωπικό αυτό οι διατάξεις
του άρθρου 31 του Ν 4024/2011, εκτός αυτών της παρ. 2 που αναφέρονται
στο ανώτατο όριο αμοιβών του διοικητή ή διευθύνοντος συμβούλου.
Οι υπηρετούντες την 01/01/2013 υπάλληλοι με σχέση εργασίας
αορίστου χρόνου κατατάσσονται βαθμολογικά και μισθολογικά, σύμφωνα με
47
τις διατάξεις των άρθρων 28 και 29 του Ν 4024/2011, με βάση το συνολικό
χρόνο υπηρεσίας που έχει αναγνωρισθεί (έχει ληφθεί υπ’ όψη) μέχρι την
31/12/2012 για την
υπάλληλοι
που
μισθολογική τους ή βαθμολογική τους εξέλιξη. Οι
ασκούν καθήκοντα
επιπέδου
Γενικής Διεύθυνσης
ή
αντίστοιχου επιπέδου οργανικής μονάδας και έχουν τον απαιτούμενο χρόνο
υπηρεσίας (20ετία), κατατάσσονται στο βαθμό Α΄. Οι κάτοχοι διδακτορικού ή
μεταπτυχιακού διπλώματος προωθούνται βαθμολογικά, εφόσον ο κανονισμός
λειτουργίας του οικείου φορέα περιέχει σχετική πρόβλεψη για τους
υπαλλήλους που κατέχουν τους ανωτέρω τίτλους σπουδών. Οι διαπιστωτικές
πράξεις κατάταξης στους βαθμούς και στα μισθολογικά κλιμάκια κάθε βαθμού
δεν δημοσιεύονται στην εφημερίδα της κυβέρνησης (Εγκ. Υπ. ΔΜΗΔ ΔΙΔΑΔΔΙΠΙΔΔ/29605/2012).
Για τη μισθολογική κατάταξη των υπαλλήλων με σχέση εργασίας
ορισμένου
χρόνου
εφαρμόζεται
ανάλογα
από
1/1/2013
η
ΚΥΑ
2/13917/0022/2012, η οποία αφορά το προσωπικό με την ίδια σχέση
εργασίας στο δημόσιο, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ (ΚΥΑ 2/840/0022/2013, ΦΕΚ 37/Α).
Για τους δικηγόρους με πάγια αντιμισθία ισχύει ανάλογα από 1/1/2013 η ΚΥΑ
2/17132/0022/2012, η οποία αφορά τους δικηγόρους με σχέση έμμισθης
εντολής του δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ (ΚΥΑ 2/844/0022/2013, ΦΕΚ
43/Β). Εκκρεμεί η έκδοση υπουργικής απόφασης για τον καθορισμό του
ύψους και των δικαιούχων του επιδόματος ανθυγιεινής και επικίνδυνης
εργασίας, το οποίο μέχρι την έκδοση της απόφασης αυτής δεν μπορεί να
καταβληθεί σε
καμμία
κατηγορία
υπαλλήλων
(Εγκύκλιοι
Υπ.
Οικον.
2/19352/0022/2013, 2/85172/0022/2012).
Οι υπάλληλοι με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου κατατάσσονται
μισθολογικά σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 12 και 13 του Ν
4024/2011 και λαμβάνουν το βασικό μισθό του κλιμακίου που αντιστοιχεί στο
βαθμό στον οποίο θα είχαν καταταγεί, εάν ίσχυε και γι’ αυτούς το σύστημα
βαθμολογικής
εξέλιξης
του
ανωτέρω
νόμου.
Έτσι,
όσοι
κατέχουν
πανεπιστημιακό τίτλο κατατάσσονται μισθολογικά στον ΣΤ΄ βαθμό της
κατηγορίας ΠΕ, όσοι κατέχουν μεταπτυχιακό τίτλο, συναφή με τα καθήκοντα
που ασκούν, κατατάσσονται μισθολογικά στον Ε΄ βαθμό της κατηγορίας ΠΕ
και όσοι κατέχουν διδακτορικό τίτλο κατατάσσονται μισθολογικά στον Δ΄
βαθμό της ίδιας κατηγορίας (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/19352/0022/20-02-2013).
48
Για τη μισθολογική κατάταξη συνυπολογίζεται χρόνος προϋπηρεσίας
μέχρι επτά (7) κατ’ ανώτατο όριο έτη, εφόσον αυτή έχει διανυθεί στο δημόσιο,
σε ΝΠΔΔ, σε ΟΤΑ και σε ΝΠΙΔ ή ΔΕΚΟ του κεφαλαίου Α΄ του Ν 3429/2005
(Εγκ. Υπ. Οικον. 2/19352/0022/2013).
Μετά
τη
μισθολογική
ένταξη
των
υπηρετούντων
υπαλλήλων,
συγκρίνονται οι νέες αποδοχές της 01/01/2013 με τις αποδοχές της
31/12/2012, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί βάσει των διατάξεων του άρθρου
31 του Ν 4024/2011. Σε περίπτωση αύξησης ή μείωσης των αποδοχών σε
ποσοστό μεγαλύτερο του 25%, εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 2 του
άρθρου
29
του
Ν
4024/2011,
όπως
ισχύουν
(Εγκ.
Υπ.
Οικον.
2/85127/0022/2012).
Η πρόσθετη απασχόληση του προσωπικού (υπερωριακή ή νυκτερινή
εργασία ή εργασία Κυριακών και αργιών) διέπεται πλέον από τις διατάξεις του
άρθρου 20 του Ν 4024/2011 και όχι από τις διατάξεις της εργατικής
νομοθεσίας, τόσο ως προς τις προϋποθέσεις νόμιμης απασχόλησης όσο και
ως προς το ύψος της ωριαίας αμοιβής. Η πρόσθετη απασχόληση εγκρίνεται
με απόφαση του δημάρχου (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012).
6. Ασφαλιστικές ρυθμίσεις αιρετών.
α. Χορηγία και ασφάλιση νεοεκλεγόμενων δημάρχων.
Καταργείται η χορηγία των δημάρχων (άρθρο 1 Ν 91/1943), οι οποίοι
αποκτούν για πρώτη φορά την ιδιότητα αυτή από την επομένη της έναρξης
ισχύος του Ν 4093/2012 και μετά (άρθρο πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1 περίπτ.
α΄ Ν 4093/2012). Σημειώνεται ότι οι δήμαρχοι που απέκτησαν την ιδιότητα
μέχρι την έναρξη της ισχύος του Ν 4093/2012 δικαιούνται χορηγίας, εφόσον
κατά την αποχώρησή τους έχουν συμπληρώσει είτε οκταετή υπηρεσία
δημάρχου (άρθρο 1 παρ. 1 Ν 91/1943, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.
1 του άρθρου 1 του Ν 293/1976) είτε επταετή υπηρεσία δημάρχου και
τετραετή δημοτικού συμβούλου ή προέδρου κοινότητας (άρθρο 2 παρ. 1 Ν
293/1976) είτε πλήρη τετραετή υπηρεσία δημάρχου και δεκαεξαετή θητεία
δημοτικού ή κοινοτικού συμβούλου, δηλαδή συνολική πραγματική υπηρεσία
δημάρχου, προέδρου κοινότητας και δημοτικού ή κοινοτικού συμβούλου
49
είκοσι (20) ετών, από τα οποία μία πλήρη τετραετή θητεία αιρετού δημάρχου
(άρθρο 4 παρ. 19 Ν 3513/2006).
Οι δήμαρχοι που εκλέγονται για πρώτη φορά από την έναρξη ισχύος
του Ν 4093/2012 και εφεξής, ασφαλίζονται για κύρια σύνταξη, επικουρική
ασφάλιση και υγειονομική περίθαλψη στους φορείς όπου ήταν ασφαλισμένοι
πριν εκλεγούν και ο χρόνος της θητείας τους λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης
στους φορείς αυτούς. Σε περίπτωση που οι ανωτέρω δήμαρχοι δεν ήταν
ασφαλισμένοι πριν εκλεγούν, ασφαλίζονται στο ΙΚΑ για κύρια σύνταξη, στο
ΤΑΔΚΥ για επικουρική ασφάλιση και το ΤΥΔΚΥ για υγειονομική περίθαλψη,
κατ’ εφαρμογή των παραγράφων 1, 2 και 3 του άρθρου 2 του Ν 3865/2010
(άρθρο πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1 περίπτ. α΄ Ν 4093/2012).
Για τους εν λόγω δημάρχους (εκλεγόμενους για πρώτη φορά μετά την
έναρξη ισχύος του Ν 4093/2012), οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κάθε
φορέα ασφαλιστικές εισφορές βαρύνουν του μεν ασφαλισμένου τους ίδιους
του δε εργοδότη το δήμο, υπολογίζονται επί της αντιμισθίας, παρακρατούνται
(οι εισφορές ασφαλισμένου) από την αντιμισθία και αποδίδονται ανά μήνα
στους οικείους ασφαλιστικούς φορείς. Ειδικά για τους δημάρχους που
υπάγονταν πριν από την εκλογή τους στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό
καθεστώς του δημοσίου, οι ασφαλιστικές εισφορές δεν υπολογίζονται επί της
αντιμισθίας αλλά επί των ασφαλιστέων-συντάξιμων αποδοχών της οργανικής
τους θέσης, όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά (άρθρο πρώτο παρ. Β υποπαρ.
Β.1 περίπτ. α΄ Ν 4093/2012).
β. Χρόνος ασφάλισης δημάρχων.
Για όλους τους δημάρχους που εξελέγησαν μέχρι την έναρξη ισχύος
του Ν 4093/2012, δεν μπορεί να χρησιμεύσει για τη θεμελίωση του
δικαιώματος ή για την προσαύξηση του ποσού της χορηγίας ο χρόνος
ασφάλισης στο δημόσιο ή σε οποιονδήποτε άλλον ασφαλιστικό φορέα (άρθρο
πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1 περίπτ. ε΄ Ν 4093/2012).
Δεν απαγορεύεται όμως και το αντίστροφο, δηλαδή η προσμέτρηση
του χρόνου θητείας των δημάρχων στη λοιπή δημόσια υπηρεσία των
δημοσίων ή δημοτικών υπαλλήλων, η οποία προβλέπεται στα άρθρα 2 παρ.
21 και 11 του Ν 3075/2002. Συγκεκριμένα, δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι,
πολιτικοί και στρατιωτικοί, οι οποίοι έχουν και χρόνο θητείας βουλευτή,
αιρετού νομάρχη, δημάρχου ή προέδρου κοινότητας, μπορούν με αίτησή τους
50
να ζητήσουν την προσμέτρηση του χρόνου αυτού στη λοιπή δημόσια
υπηρεσία τους και μέχρι τη συμπλήρωση τριάντα πέντε ετών δημόσιας
υπηρεσίας, εφόσον δεν συμπίπτει με άλλη υπηρεσία τους συντάξιμη από το
δημόσιο ή από οποιονδήποτε οργανισμό κύριας ασφάλισης. Την ίδια
δυνατότητα έχουν και όσοι ως αιρετοί νομάρχες, δήμαρχοι ή πρόεδροι
κοινοτήτων έχουν θεμελιώσει δικαίωμα χορηγίας από τις θέσεις αυτές, εφόσον
παραιτηθούν από το δικαίωμά τους. Ο χρόνος θητείας που προσμετράται
στην τελευταία αυτή περίπτωση, χρησιμεύει τόσο για τη θεμελίωση του
δικαιώματος όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης.
γ. Σύγχρονη καταβολή χορηγίας και αποδοχών ή χορηγίας και
αντιμισθίας.
Ο χρόνος υπηρεσίας των συνταξιούχων του δημοσίου γενικά,
συμπεριλαμβανομένων όσων εισπράττουν εξ ιδίου δικαιώματος ή από
μεταβίβαση χορηγία αιρετού οργάνου των ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού, οι οποίοι
υπηρετούν ή προσλαμβάνονται σε θέσεις του δημόσιου τομέα της παρ. 6 του
άρθρου 1 του Ν 1256/82 και λαμβάνουν σύνταξη ή χορηγία και αποδοχές
συγχρόνως, δεν αναγνωρίζεται ως συντάξιμος ούτε από το δημόσιο ούτε από
άλλους ασφαλιστικούς φορείς. Ο περιορισμός αυτός ισχύει και για όσους
αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού λαμβάνουν συγχρόνως
σύνταξη ή χορηγία από το δημόσιο και αντιμισθία από τον οικείο ΟΤΑ (άρθρο
πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1 περίπτ. δ΄ Ν 4093/2012).
δ. Περικοπή συντάξεων και χορηγιών.
Οι
συντάξεις
των
συνταξιούχων
του
δημοσίου
γενικά,
συμπεριλαμβανομένων όσων λαμβάνουν χορηγία, οι οποίοι υπηρετούν ή
προσλαμβάνονται σε θέσεις του δημοσίου τομέα της παρ. 6 του άρθρου 1 του
Ν 1256/82 και λαμβάνουν σύνταξη ή χορηγία και αποδοχές συγχρόνως,
καταβάλλονται μειωμένες κατά 70%, με εξαίρεση τις συντάξεις των νόμων
1897/90 και 1977/1991 (ανικανότητα ή θάνατος από τρομοκρατική πράξη),
τις εξ ιδίου δικαιώματος πολεμικές συντάξεις του Κώδικα Πολεμικών
Συντάξεων και τις εξ ιδίου δικαιώματος συντάξεις παθόντων στην υπηρεσία
και εξ αιτίας αυτής (άρθρο πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1 περίπτ. β΄ Ν
4093/2012).
Η ανωτέρω περικοπή της χορηγίας ή της σύνταξης κατά 70% έχει
εφαρμογή και για όσους λαμβάνουν ταυτόχρονα με τη σύνταξη ή χορηγία,
51
αντιμισθία αιρετού οργάνου των ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού (άρθρο πρώτο παρ. Β
υποπαρ. Β.1 περίπτ. γ΄ Ν 4093/2012).
Υπενθυμίζεται ότι η ανωτέρω περικοπή (70%) δεν είναι νέα, αλλά
θεσπίσθηκε για πρώτη φορά με την παρ. 1 του άρθρου 14 του Ν 3865/2010
για όλα τα αιρετά όργανα των ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού, που λαμβάνουν
συγχρόνως σύνταξη από το δημόσιο και έξοδα παράστασης (αντιμισθία) από
το δήμο. Για το λόγο αυτό άλλωστε η καταβολή αντιμισθίας σε συνταξιούχους
του δημοσίου προϋποθέτει την υποβολή βεβαίωσης της υπηρεσίας
συντάξεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, ότι έχει δηλωθεί σε αυτήν η
κατοχή της θέσης (Έγγρ. Υπ. Οικον. 120781/03-09-2010). Σημειώνεται
επίσης, ότι ανάλογοι περιορισμοί (περικοπή ή αναστολή της σύνταξης)
ισχύουν για όλους τους συνταξιούχους φορέων κύριας ασφάλισης, πλην του
ΟΓΑ, οι
οποίοι καταλαμβάνουν θέση αιρετού οργάνου των ΟΤΑ από τη
δημοσίευση του νόμου 3863/2010 (15/07/2010) και εφεξής ή κατείχαν τέτοια
θέση κατά τη δημοσίευση του νόμου αυτού (άρθρο 16 Ν 3863/2010, όπως
ισχύει). Οι συνταξιούχοι γήρατος ή αναπηρίας των φορέων κύριας ασφάλισης,
πλην του ΟΓΑ, υποχρεούνται να δηλώσουν σε αυτούς την κατοχή της θέσης.
Στους φορείς επικουρικής ασφάλισης υποβάλλεται σχετική δήλωση από
όλους τους συνταξιούχους αναπηρίας καθώς και από τους συνταξιούχους
γήρατος που δεν συμπλήρωσαν το 55ο έτος της ηλικίας τους. Παράλειψη
υποβολής της δήλωσης συνεπάγεται καταλογισμό των συντάξεων που
εισέπραξαν και επιβολή προστίμου (άρθρο 16 Ν 3863/2010, όπως ισχύει).
ε. Πρόεδροι του διοικητικού συμβουλίου φορέων του δημοσίου τομέα
που είναι συνταξιούχοι.
Όσοι συνταξιούχοι του δημοσίου ή οποιουδήποτε φορέα κύριας
ασφάλισης διορίζονται σε θέσεις προέδρων ή μελών διοικητικών συμβουλίων
φορέων του δημοσίου τομέα, μπορούν, αντί της περικοπής της σύνταξης ή
της χορηγίας κατά 70%, να επιλέξουν με υπεύθυνη δήλωση την υπαγωγή
τους στις διατάξεις της παρ. 9 του άρθρου 6 του Ν 2469/97, οπότε
καταβάλλεται ολόκληρη η σύνταξη ή χορηγία και το ήμισυ (1/2) των αμοιβών
από τη θέση του προέδρου ή του μέλους του διοικητικού συμβουλίου (άρθρο
πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1 περίπτ. β΄ Ν 4093/2012).
Δεδομένου ότι στους ΟΤΑ α΄ βαθμού οι θέσεις των προέδρων και των
αντιπροέδρων των διοικητικών συμβουλίων των δημοτικών ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ
52
περιλαμβάνονται στις θέσεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν 3833/2010, επί
των οποίων, όταν πρόκειται για συνταξιούχους οποιουδήποτε φορέα κύριας
ασφάλισης, έχουν εφαρμογή οι περιορισμοί του άρθρου 16 του Ν 3863/2010,
η σχέση μεταξύ των δύο ρυθμίσεων (του νόμου 4093/2012 από τη μία πλευρά
και του νόμου 3863/2010 από την άλλη) δεν είναι σαφής και πρέπει να
διευκρινισθεί.
στ. Καθεστώς υγειονομικής περίθαλψης υπηρετούντων δημάρχων.
Οι υπηρετούντες δήμαρχοι διατηρούν το καθεστώς υγειονομικής
περίθαλψης στο οποίο υπάγονταν πριν από την εκλογή τους, οι δε
αναλογούσες κρατήσεις υπολογίζονται επί της αντιμισθίας, βαρύνουν τους
ίδιους και αποδίδονται ανά μήνα στον οικείο φορέα (άρθρο 14 παρ. 2 Ν
3865/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την περίπτ. στ΄ της υποπαρ. Β.1
της παρ. Β του άρθρου πρώτου του Ν 4093/2012).
Επί της ρύθμισης αυτής παρατηρούμε τα ακόλουθα:
- Η νέα διάταξη αναφέρεται στις «αναλογούσες κρατήσεις» γενικά, με
συνέπεια κατά το γράμμα της να συμπεριλαμβάνει και τις εργοδοτικές
εισφορές, όπου αυτές προβλέπονται. Όπως διευκρινίσθηκε όμως με το
Έγγραφο 199366/13-12-2013 του Υπουργείου Οικονομικών και όπως ορίζει
ρητά άλλωστε το άρθρο 3 της ΠΝΠ της 31/12/2012 (ΦΕΚ 256/Α), ως
«αναλογούσες κρατήσεις» που υπολογίζονται επί της αντιμισθίας και
βαρύνουν τους δημάρχους, αφαιρούμενες από αυτή, νοούνται οι κρατήσεις
ασφαλισμένου. Συνεπώς η εργοδοτική εισφορά, όπου προβλέπεται, βαρύνει
τον οικείο δήμο.
- Για όσους δημάρχους είχαν πριν από την εκλογή τους την
υπαλληλική ιδιότητα και τελούν σε άδεια άνευ αποδοχών (άρθρο 93 παρ. 1 Ν
3852/2010, όπως ισχύει), τη διατήρηση του προηγούμενου ασφαλιστικού
καθεστώτος,
συμπεριλαμβανομένου
του
καθεστώτος
υγειονομικής
περίθαλψης, προέβλεπε επίσης το άρθρο 93 παρ. 2 και 3 του Ν 3852/2010,
με τη διαφορά ότι οι εισφορές ασφαλισμένου εβάρυναν το δήμο και όχι το
δήμαρχο. Το ίδιο ισχύει και για τους δημάρχους που τελούσαν σε αναστολή
άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας (ΚΥΑ 19165/2011), η
οποία (αναστολή) καταργήθηκε με το άρθρο 18 παρ 1 του Ν 4111/2013. Η
αναγκαιότητα αναδρομικής ισχύος της ρύθμισης από 01/01/2011 δεν
προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση του νόμου και μας οδηγεί στο
53
συμπέρασμα, λαμβανόμενης υπ’ όψη και της επόμενης ρύθμισης (περίπτωση
ζ΄ της υποπαραγράφου Β.1), ότι ο νομοθέτης δεν θεωρεί ισχύουσες τις
ασφαλιστικές ρυθμίσεις του νόμου 3852/2010. Για το λόγο αυτό επιτρέπει
στους δημάρχους να διατηρήσουν από το προηγούμενο ασφαλιστικό
καθεστώς μόνον αυτό που αφορά την υγειονομική περίθαλψη, εξαιρώντας
τους ρητά (με την περίπτωση ζ΄) από τους λοιπούς αιρετούς που διατηρούν
όλους τους κλάδους ασφάλισης, όπου υπάγονταν μέχρι την εκλογή τους.
-
Η
διατήρηση
του
προηγούμενου
ασφαλιστικού
καθεστώτος
υγειονομικής περίθαλψης αφορά όλους τους δημάρχους, ανεξαρτήτως αν
τελούν ή όχι σε άδεια χωρίς αποδοχές, αρκεί να ήταν ασφαλισμένοι μέχρι την
εκλογή τους σε οποιοδήποτε ασφαλιστικό φορέα.
ζ. Ασφάλιση υπηρετούντων αιρετών (δημάρχων, αντιδημάρχων,
προέδρων δημοτικών συμβουλίων).
Για την ασφάλιση των αιρετών οι διατάξεις του Ν 3852/2010
προέβλεπαν μέχρι την έναρξη της ισχύος του Ν 4093/2012 τα ακόλουθα:
ζ.1) Στους δημάρχους όλων των δήμων ανεξαρτήτως πληθυσμού, οι
οποίοι είναι υπάλληλοι του δημοσίου ή ΝΠΔΔ ή κρατικών ΝΠΙΔ και δημοσίων
επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα
το δημόσιο ή είναι υπάλληλοι λοιπών (οποιωνδήποτε) ΝΠΙΔ, χορηγείται
υποχρεωτικά για όλο το διάστημα της θητείας τους άδεια άνευ αποδοχών, ο
χρόνος της οποίας θεωρείται χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για όλα τα
ασφαλιστικά τους δικαιώματα (άρθρο 93 παρ. 1 και 2 Ν 3852/2010, όπως η
παρ. 1 αντικαταστάθηκε από την παρ. 8 του άρθρου 7 του Ν 4071/2012).
Συνεπώς, κατά τη διάρκεια της άδειας οι ανωτέρω δήμαρχοι διατηρούν
το ασφαλιστικό καθεστώς που είχαν μέχρι την εκλογή τους. Οι ασφαλιστικές
εισφορές υπολογίζονται επί των αποδοχών της οργανικής τους θέσης και
κατά το μέρος που αναλογούν στους ασφαλισμένους βαρύνουν τον οικείο
δήμο και καταβάλλονται από αυτόν, ενώ κατά το μέρος που αναλογούν στον
εργοδότη βαρύνουν το φορέα της οργανικής τους θέσης και καταβάλλονται
από το φορέα αυτόν. Για τους υπαλλήλους των λοιπών (μη κρατικών) ΝΠΙΔ
το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών βαρύνει το δήμο (άρθρο 93 παρ. 3 Ν
3852/2010, ΚΥΑ 19165/18-04-2011, Έγγρ. Υπ. Οικον. 2/92579/0022/2012).
54
Για την ανωτέρω κατηγορία αιρετών διευκρινίσθηκαν με τα Έγγραφα
του Υπουργείου Οικονομικών 76142/0092/2011 και 181264/0092/2012 καθώς
και την Εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών 2044/25-1-2012 τα εξής:
- Οι δήμαρχοι που είχαν πριν από την εκλογή τους την ιδιότητα του
δημοσίου υπαλλήλου, υπάγονται υποχρεωτικά για χορηγία στο δημόσιο και
υπόκεινται σε κράτηση 10% επί της καταβαλλόμενης αντιμισθίας, σύμφωνα με
τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν 1518/85. Υπάγονται επίσης υποχρεωτικά
στην επικουρική ασφάλιση του ΤΑΔΚΥ (ΤΠΔΥ-ΤΑΔΚΥ και ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ). Η
κράτηση 10% υπέρ του δημοσίου και οι εισφορές ασφαλισμένου υπέρ του
ΤΠΔΥ-ΤΑΔΚΥ και του ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ παρακρατούνται από την αντιμισθία.
- Η επιβολή ασφαλιστικών εισφορών επί των αποδοχών της οργανικής
θέσης των δημάρχων που είχαν την υπαλληλική ιδιότητα δεν επιτρέπεται,
αφού οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 14 του Ν 3865/2010 εξαιρούν ρητά
τους δημάρχους της δυνατότητας να διατηρήσουν το προηγούμενο της
εκλογής τους ασφαλιστικό καθεστώς. Όσον αφορά ειδικότερα την κράτηση για
κύρια σύνταξη από το δημόσιο, αυτή επιπλέον δεν μπορεί να ενεργείται
σωρευτικά στις αποδοχές της θέσης και στην αντιμισθία, αφού από το
δημόσιο μία μόνο σύνταξη μπορεί να καταβληθεί. Συνεπώς για τους
δημάρχους
που
είχαν
την
ιδιότητα
του
δημοσίου
υπαλλήλου,
δεν
διενεργούνται και δεν αποδίδονται από τους δήμους εισφορές επί των
αποδοχών της οργανικής τους θέσης για κύρια σύνταξη, επικουρική ασφάλιση
και πρόνοια. Το ίδιο ισχύει και για τους λοιπούς δημάρχους της συγκεκριμένης
κατηγορίας.
Είναι προφανές ότι οι ανωτέρω θέσεις ανατρέπουν ουσιαστικά τις
ασφαλιστικές ρυθμίσεις του Ν 3852/2010 και της ΚΥΑ 19165/2011, για όλους
τους δημάρχους που εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 93 του
νόμου αυτού και τελούν σε ειδική άδεια άνευ αποδοχών για όλη τη διάρκεια
της θητείας τους.
Οι ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη και ασφαλισμένου των δημάρχων
που
τελούσαν
σε
αναστολή
άσκησης
της
επαγγελματικής
τους
δραστηριότητας, βαρύνουν το δήμο και καταβάλλονται από αυτόν (ΚΥΑ
19165/2011). Η αναστολή άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητας
καταργήθηκε με το άρθρο 18 παρ. 1 του Ν 4111/2013.
55
Οι δήμαρχοι που δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου
93 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει, δεν είναι δηλαδή υπάλληλοι του δημοσίου,
ΝΠΔΔ, κρατικών ή μη κρατικών ΝΠΙΔ, δημοσίων επιχειρήσεων κ.λ.π., ούτε
τελούσαν σε αναστολή άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας,
υπάγονται κατά τα ανωτέρω στο ασφαλιστικό καθεστώς των δημάρχων
(Δημόσιο, ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ, ΤΠΔΥ-ΤΑΔΚΥ) και μπορούν κατά τη διάρκεια της
θητείας τους να συνεχίσουν την ασφάλισή τους στους κλάδους κύριας και
επικουρικής σύνταξης και πρόνοιας, στους οποίους ήταν ασφαλισμένοι μέχρι
την εκλογή τους, ή να αναγνωρίζουν το χρόνο της θητείας τους οποτεδήποτε
στους κλάδους αυτούς. Στις περιπτώσεις αυτές οι ασφαλιστικές εισφορές
ασφαλισμένου και εργοδότη βαρύνουν στο σύνολό τους τους δημάρχους
(άρθρο 5 παρ. 8β Ν 3863/2010, όπως αυτή συμπληρώθηκε με την παρ. Ζ.1
του άρθρου 138 του Ν 4052/2012, Εγκ. Υπ. Εργασ. και Κοιν. Ασφαλ.
Φ.80000/6680/474/2012).
ζ.2) Στους αντιδημάρχους όλων των δήμων ανεξαρτήτως πληθυσμού,
οι οποίοι είναι υπάλληλοι του δημοσίου ή ΝΠΔΔ ή κρατικών ΝΠΙΔ και
δημοσίων επιχειρήσεων ή
επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει
άμεσα ή έμμεσα το δημόσιο ή είναι υπάλληλοι λοιπών (οποιωνδήποτε) ΝΠΙΔ,
χορηγείται υποχρεωτικά για όλο το διάστημα της θητείας τους άδεια άνευ
αποδοχών, ο χρόνος της οποίας θεωρείται χρόνος πραγματικής υπηρεσίας
για όλα τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα (άρθρο 93 παρ. 1 και 2 Ν 3852/2010,
όπως η παρ. 1 αντικαταστάθηκε από την παρ. 8 του άρθρου 7 του Ν
4071/2012).
Συνεπώς, κατά τη διάρκεια της άδειας οι ανωτέρω αντιδήμαρχοι
διατηρούν το ασφαλιστικό καθεστώς που είχαν μέχρι την εκλογή τους. Οι
ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί των αποδοχών της οργανικής τους
θέσης και κατά το μέρος που αναλογούν στον ασφαλισμένο βαρύνουν τον
οικείο δήμο και καταβάλλονται από αυτόν, ενώ κατά το μέρος που αναλογούν
στον εργοδότη βαρύνουν το φορέα της οργανικής τους θέσης και
καταβάλλονται από το φορέα αυτόν. Για τους υπαλλήλους των λοιπών (μη
κρατικών) ΝΠΙΔ το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών βαρύνει το δήμο
(άρθρο 93 παρ. 3 Ν 3852/2010).
56
Για τους αντιδημάρχους που δεν ανήκουν στην παραπάνω κατηγορία
δεν προβλέπεται ασφάλιση και συνεπώς δεν καταβάλλονται από το δήμο
ασφαλιστικές εισφορές.
ζ.3) Στους προέδρους των δημοτικών συμβουλίων των δήμων με
πληθυσμό άνω των εκατό χιλιάδων (100.000) κατοίκων, οι οποίοι είναι
υπάλληλοι του δημοσίου ή ΝΠΔΔ ή κρατικών ΝΠΙΔ και δημοσίων
επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα
το δημόσιο ή είναι υπάλληλοι λοιπών (οποιωνδήποτε) ΝΠΙΔ, χορηγείται για
όλο το διάστημα της θητείας τους άδεια άνευ αποδοχών, ο χρόνος της οποίας
θεωρείται χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για όλα τα ασφαλιστικά τους
δικαιώματα (άρθρο 93 παρ. 1 και 2 Ν 3852/2010, όπως η παρ. 1
αντικαταστάθηκε από την παρ. 8 του άρθρου 7 του Ν 4071/2012).
Συνεπώς, κατά τη διάρκεια της άδειας οι ανωτέρω πρόεδροι δημοτικών
συμβουλίων διατηρούν το ασφαλιστικό καθεστώς που είχαν μέχρι την εκλογή
τους. Οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί των αποδοχών της
οργανικής τους θέσης και κατά το μέρος που αναλογούν στον ασφαλισμένο
βαρύνουν τον οικείο δήμο και καταβάλλονται από αυτόν, ενώ κατά το μέρος
που αναλογούν στον εργοδότη βαρύνουν το φορέα της οργανικής τους θέσης
και καταβάλλονται από το φορέα αυτόν. Για τους υπαλλήλους των λοιπών (μη
κρατικών) ΝΠΙΔ το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών βαρύνει το δήμο
(άρθρο 93 παρ. 3 Ν 3852/2010).
Από 1/1/2013, οι πρόεδροι δημοτικών συμβουλίων σε δήμους με
πληθυσμό μικρότερο από εκατό χιλιάδες (100.000) κατοίκους, οι οποίοι είναι
δημόσιοι υπάλληλοι ή υπάλληλοι ΝΠΔΔ ή κρατικών ΝΠΙΔ και δημοσίων
επιχειρήσεων ή άλλων επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή
έμμεσα το δημόσιο ή είναι υπάλληλοι λοιπών (οποιωνδήποτε) ΝΠΙΔ,
χορηγείται από την υπηρεσία της οργανικής τους θέσης ειδική άδεια εξήντα
(60) ημερών (άρθρο 93 παρ. 5 εδάφιο πρώτο Ν 3852/2010, όπως αυτό
προστέθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν 4071/2012). Προφανώς ο
νόμος εννοεί ότι η άδεια χορηγείται κατ’ έτος και ότι είναι με αποδοχές. Η
άδεια αυτή θεωρείται χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για όλα τα υπαλληλικά,
εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα που απορρέουν (άρθρο 93 παρ. 5
εδάφιο τελευταίο Ν 3852/2010).
57
Συνεπώς, για τους προέδρους των δημοτικών συμβουλίων που δεν
είναι δικαιούχοι της άδειας άνευ αποδοχών για όλη τη διάρκεια της θητείας
τους, δεν προβλέπεται ασφάλιση και δεν καταβάλλονται από το δήμο
ασφαλιστικές εισφορές.
Με τις νέες διατάξεις της περίπτωσης ζ΄ της υποπαραγράφου Β.1 της
παραγράφου Β του άρθρου πρώτου του Ν 4093/2012 ορίζεται, ότι στα
πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 93 του Ν 3852/2010 που λαμβάνουν
αντιμισθία, με εξαίρεση τους δημάρχους, εφαρμόζονται αναδρομικά από
01/01/2011 ως προς την ασφάλισή τους οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου
14 του Ν 3865/2010. Με τη διάταξη της επόμενης περίπτωσης η΄ της ίδιας
υποπαραγράφου ορίζεται ότι οι ασφαλιστικές εισφορές ασφαλισμένου όλων
των
προσώπων
της
παρ.
1
του
άρθρου
93
του
Ν
3852/2010,
συμπεριλαμβανομένων των δημάρχων, παύουν να βαρύνουν τους δήμους και
παρακρατούνται από την αντιμισθία.
Δηλαδή,
με
τις
διατάξεις
των
περιπτώσεων
ζ΄
και
η΄
της
υποπαραγράφου Β.1 του άρθρου πρώτου του Ν 4093/2012 ανατρέπονται
αναδρομικά από 01/01/2011 οι ασφαλιστικές ρυθμίσεις του Ν 3852/2010 και
της ΚΥΑ 19165/2011, για τους αιρετούς εκείνους (δημάρχους, αντιδημάρχους,
προέδρους δημοτικών συμβουλίων, προέδρους συνδέσμων) οι οποίοι
εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 93, λαμβάνουν αντιμισθία και
τελούν σε ειδική άδεια άνευ αποδοχών για όλο το διάστημα της θητείας τους.
Ουσιαστικά υιοθετούνται με τις ανωτέρω διατάξεις του Ν 4093/2012 οι
απόψεις που διατύπωσε το Υπουργείο Οικονομικών με τα Έγγραφα
76142/0092/2011 και 181264/0094/2012, τα οποία μνημονεύονται παραπάνω
και σύμφωνα με τα οποία για την ασφάλιση των αιρετών που τελούν σε άδεια
χωρίς αποδοχές εφαρμόζονται αποκλειστικά οι διατάξεις του Ν 3865/2010 και
όχι οι διατάξεις του Ν 3852/2010.
Επομένως, μετά τη δημοσίευση του Ν 4093/2012 ισχύουν τα
ακόλουθα:
i. Από 01/01/2011 οι υπηρετούντες δήμαρχοι που είχαν πριν από την
εκλογή τους την υπαλληλική ιδιότητα και τελούν σε άδεια άνευ αποδοχών
κατά τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 93 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει,
υπάγονται υποχρεωτικά για χορηγία στο δημόσιο και υπόκεινται σε κράτηση
10% επί της καταβαλλόμενης αντιμισθίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του
58
άρθρου 2 του Ν 1518/85. Υπάγονται επίσης υποχρεωτικά στην επικουρική
ασφάλιση του ΤΑΔΚΥ (ΤΠΔΥ-ΤΑΔΚΥ και ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ). Η κράτηση 10%
υπέρ του δημοσίου και οι εισφορές ασφαλισμένου υπέρ του ΤΠΔΥ-ΤΑΔΚΥ
(1%
για
τους
παλαιούς
ασφαλισμένους
και
4%
για
τους
νέους
ασφαλισμένους) και ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ (3% τόσο για τους παλαιούς όσο και για
τους
νέους
ασφαλισμένους)
παρακρατούνται
(αφαιρούνται)
από
την
αντιμισθία. Οι εισφορές εργοδότη από 1/1/2013 βαρύνουν το δήμο (άρθρο 3
ΠΝΠ της 31/12/2012). Οι δήμαρχοι αυτοί διατηρούν το καθεστώς υγειονομικής
περίθαλψης που είχαν πριν από την εκλογή τους, όπως αναφέρεται αναλυτικά
στην ανωτέρω περίπτωση στ΄.
Η επιβολή ασφαλιστικών εισφορών επί των αποδοχών της οργανικής
θέσης των δημάρχων που είχαν την υπαλληλική ιδιότητα, δεν επιτρέπεται,
αφού οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 14 του Ν 3865/2010 και της περίπτ.
ζ΄ της υποπαρ. Β.1 της παρ. Β του άρθρου πρώτου του Ν 4023/2012
εξαιρούν
ρητά
τους
υπηρετούντες
δημάρχους
της
δυνατότητας
να
διατηρήσουν το προηγούμενο της εκλογής τους ασφαλιστικό καθεστώς, πλην
του καθεστώτος υγειονομικής περίθαλψης.
Επομένως, οι δήμαρχοι οι οποίοι επιλέγουν αντί της αντιμισθίας τις
αποδοχές της οργανικής τους θέσης κατά τις διατάξεις του άρθρου 3 της ΠΝΠ
της 31/12/2012, δεν διατηρούν και το ασφαλιστικό καθεστώς της θέσης αυτής,
αφού τέτοια δυνατότητα δεν προβλέπει ο νόμος. Στην περίπτωση αυτή οι
κρατήσεις
υπέρ
δημοσίου,
ΤΕΑΔΥ-ΤΑΔΚΥ
και
ΤΠΔΥ-ΤΑΔΚΥ
θα
υπολογίζονται επί της ισόποσης με τις αποδοχές της οργανικής τους θέσης
αντιμισθίας. Το ίδιο ισχύει και για τις κρατήσεις υπέρ υγειονομικής
περίθαλψης. Αντίθετο συμπέρασμα όμως προκύπτει από το Έγγραφο
19270/0092/28-02-2013 του Υπουργείου Οικονομικών, από το οποίο
συνάγεται ότι οι δήμαρχοι που επιλέγουν την καταβολή των αποδοχών της
οργανικής τους θέσης, διατηρούν και το ασφαλιστικό καθεστώς που είχαν
μέχρι την εκλογή τους, οπότε ο χρόνος της θητείας τους ως δημάρχων δεν
μπορεί να χρησιμεύσει για τη θεμελίωση δικαιώματος χορηγίας από το
δημόσιο.
Οι δήμαρχοι που δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου
93 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει, δεν είναι δηλαδή υπάλληλοι του δημοσίου,
ΝΠΔΔ, κρατικών ή μη κρατικών ΝΠΙΔ, δημοσίων επιχειρήσεων κ.λ.π.,
59
υπάγονται κατά τα ανωτέρω στο ασφαλιστικό καθεστώς των δημάρχων και
επιπλέον μπορούν κατά τη διάρκεια της θητείας τους να συνεχίσουν την
ασφάλισή τους στους κλάδους κύριας και επικουρικής σύνταξης και πρόνοιας,
στους οποίους ήταν ασφαλισμένοι μέχρι την εκλογή τους, ή να αναγνωρίζουν
το χρόνο της θητείας τους οποτεδήποτε στους κλάδους αυτούς. Στις
περιπτώσεις αυτές οι ασφαλιστικές εισφορές ασφαλισμένου και εργοδότη
βαρύνουν στο σύνολό τους τους δημάρχους (άρθρο 5 παρ. 8β Ν 3863/2010,
όπως αυτή συμπληρώθηκε με την παρ. Ζ.1 του άρθρου 138 του Ν
4052/2012, Εγκ. Υπ. Εργασ. και Κοιν. Ασφαλ. Φ.80000/6680/474/2012).
ii. Οι αντιδήμαρχοι που είχαν πριν από τον ορισμό τους την
υπαλληλική ιδιότητα και τελούν σε άδεια άνευ αποδοχών βάσει της παρ. 1 του
άρθρου 93 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει, διατηρούν από 01/01/2011 το
ασφαλιστικό καθεστώς κύριας και επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και
υγειονομικής περίθαλψης που είχαν πριν από τον ορισμό τους, οπότε και ο
χρόνος της θητείας τους θεωρείται ως πραγματική και συντάξιμη υπηρεσία
στη
θέση
από
την
οποία
προέρχονται.
Οι
ασφαλιστικές
εισφορές
υπολογίζονται επί των τακτικών μηνιαίων αποδοχών της οργανικής τους
θέσης, όπως αυτές διαμορφώνονται κάθε φορά, και παρακρατούνται από την
αντιμισθία, αποδιδόμενες ανά μήνα στους οικείους ασφαλιστικούς φορείς.
Όπου προβλέπεται εργοδοτική εισφορά, αυτή υπολογίζεται επί των ιδίων
αποδοχών και από 1/1/2013 καταβάλλεται από το δήμο (άρθρο 3 ΠΝΠ της
31/12/2012).
Για τους αντιδημάρχους που συνεχίζουν ως αιρετοί να ασφαλίζονται
στο ΙΚΑ, υπόχρεος έναντι αυτού για την υποβολή των ΑΠΔ και την απόδοση
όλων των ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότη και ασφαλισμένου) είναι ο
δήμος όπου έχουν εκλεγεί. Οι εργοδοτικές εισφορές που, σύμφωνα με την
ισχύουσα μέχρι 31/12/2012 νομοθεσία εβάρυναν το φορέα της οργανικής
θέσης, καταβάλλονταν από το δήμο και στη συνέχεια αναζητούνταν από
αυτόν σε βάρος του υπόχρεου εργοδότη (Εγκ. ΙΚΑ 44/07-07-2011). Από
1/1/2013 οι εισφορές εργοδότη και ασφαλισμένου στο ΙΚΑ καταβάλλονται
κανονικά από το δήμο (Εγκ. ΙΚΑ 3/15-1-2013).
Από 1/1/2013, οι αντιδήμαρχοι που δεν δικαιούνται αντιμισθίας (άρθρο
3 παρ. 3ε Ν 4051/2012), λαμβάνουν από το δήμο τις πλήρεις αποδοχές της
οργανικής τους θέσης. Οι εργοδοτικές εισφορές, όπου προβλέπονται,
60
βαρύνουν τον προϋπολογισμό του οικείου δήμου (άρθρο 3 ΠΝΠ της
31/12/2012).
Επομένως, οι ανωτέρω αντιδήμαρχοι οι οποίοι δεν είναι δικαιούχοι της
αντιμισθίας αλλά λαμβάνουν από το δήμο τις πλήρεις αποδοχές της
οργανικής τους θέσης, διατηρούν από 1/1/2013 το καθεστώς κύριας και
επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και υγειονομικής περίθαλψης που είχαν
πριν από τον ορισμό τους. Οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί των
τακτικών μηνιαίων αποδοχών της οργανικής τους θέσης, όπως αυτές
διαμορφώνονται κάθε φορά, και παρακρατούνται από τις καταβαλλόμενες
από
το
δήμο
αποδοχές,
αποδιδόμενες
ανά
μήνα
στους
οικείους
ασφαλιστικούς φορείς. Οι εργοδοτικές εισφορές καταβάλλονται από το δήμο
και βαρύνουν τον προϋπολογισμό του.
Αντιδήμαρχοι οι οποίοι εισπράττουν αντιμισθία και δεν είναι υπάλληλοι
του δημοσίου ή ΝΠΔΔ ή κρατικών ΝΠΙΔ και δημοσίων επιχειρήσεων ή άλλων
επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το δημόσιο,
εξακολουθούν από 1/1/2011 να διέπονται από το ασφαλιστικό καθεστώς
κύριας και επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και υγειονομικής περίθαλψης
στο οποίο υπάγονταν πριν από την έναρξη της θητείας τους, εφόσον: α) είτε
λαμβάνουν την ειδική άδεια άνευ αποδοχών του άρθρου 93 του Ν 3852/2010,
όπως αυτό ισχύει, β) είτε διακόπτουν την εργασία ή την απασχόλησή τους και
δεν έχουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους έσοδα από μισθωτή εργασία,
άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος ή από άλλη ανεξάρτητη απασχόληση
(άρθρο 51 παρ. 1α Ν 4144/2013, ΦΕΚ 88/Α).
Για
τους
προβλεπόμενες
ασφαλισμένους
ασφαλιστικές
σε
φορείς
εισφορές
ασφάλισης
εργοδότη
και
μισθωτών,
οι
εργαζομένου
υπολογίζονται από 1/1/2011 και εφεξής επί των συντάξιμων αποδοχών του
τελευταίου μήνα πλήρους απασχόλησης, πριν από την έναρξη της θητείας του
αντιδημάρχου. Ο τελευταίος μήνας πλήρους απασχόλησης αναζητείται εντός
των τελευταίων δώδεκα (12) μηνών, πριν από την έναρξη της θητείας. Η
εισφορά ασφαλισμένου βαρύνει τον ίδιο και η εισφορά εργοδότη βαρύνει τον
οικείο δήμο. Οι δήμοι παρακρατούν τις εισφορές από την αντιμισθία και τις
αποδίδουν
στους
ασφαλιστικούς
φορείς
μέσα
στις
προβλεπόμενες
προθεσμίες (άρθρο 51 παρ. 1α Ν 4144/2013).
61
Για τους ασφαλισμένους στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ, καταβάλλονται από
1/1/2011 και εφεξής οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κάθε φορέα
ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερου επαγγελματία, βάσει του συνολικού χρόνου
ασφάλισης. Η εισφορά βαρύνει εξ ολοκλήρου το δήμο και αποδίδεται από
αυτόν μέσα στις προβλεπόμενες από τις καταστατικές διατάξεις κάθε φορέα
προθεσμίες (άρθρο 51 παρ. 1α Ν 4144/2013).
Σε περίπτωση που, μέχρι την έναρξη της θητείας τους, οι ανωτέρω
αντιδήμαρχοι, ήταν ασφαλισμένοι υποχρεωτικά σε περισσότερους από έναν
φορείς κύριας ασφάλισης, εξακολουθούν κατά τη διάρκεια της θητείας τους να
διέπονται από το καθεστώς κύριας και επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και
υγειονομικής περίθαλψης στο οποίο υπάγονταν πριν από την έναρξη της
θητείας τους. Η εισφορά ασφαλισμένου βαρύνει τους ίδιους, ενώ ο δήμος
βαρύνεται μόνο με την εργοδοτική εισφορά των φορέων κύριας, επικουρικής
ασφάλισης και πρόνοιας, στους οποίους αυτή είναι χαμηλότερη. Βαρύνεται
επίσης με την εργοδοτική εισφορά για το φορέα υγειονομικής περίθαλψης. Η
εργοδοτική εισφορά για τους υπόλοιπους ασφαλιστικούς φορείς βαρύνει τους
ίδιους τους ασφαλισμένους (άρθρο 51 παρ. 1β Ν 4144/2013).
Δεν
παρακρατούνται
ασφαλιστικές
εισφορές
(εργοδότη
και
ασφαλισμένου) υπέρ υγειονομικής περίθαλψης για το χρονικό διάστημα από
1/1/2011 μέχρι 31/12/2012. Τυχόν καταβληθείσες εισφορές για το διάστημα
αυτό δεν επιστρέφονται (άρθρο 51 παρ. 1γ Ν 4144/2013).
Εάν οι ανωτέρω αντιδήμαρχοι, δεν υπάγονταν μέχρι την έναρξη της
θητείας τους σε κανένα φορέα κύριας ασφάλισης αρμοδιότητας του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, ασφαλίζονται από 1/1/2011
και εφεξής κατά τη διάρκεια της θητείας τους στο ΙΚΑ για τους κλάδους κύριας
σύνταξης και παροχών ασθένειας σε είδος και σε χρήμα και στο ΕΤΕΑ για
επικουρική σύνταξη. Οι εισφορές υπολογίζονται επί της αντιμισθίας, βαρύνουν
οι μεν εισφορές ασφαλισμένου τον ίδιο οι δε εισφορές εργοδότη τον οικείο
δήμο και αποδίδονται από το δήμο στους ασφαλιστικούς φορείς μέσα στις
προβλεπόμενες προθεσμίες (άρθρο 51 παρ. 2 Ν 4144/2013).
Τα ανωτέρω αναφερόμενα ισχύουν και για το συμπαραστάτη του
δημότη (άρθρο 51 παρ. 3 Ν 4144/2013).
Εισφορές που θα προκύψουν από την αναδρομική ασφάλιση των
ανωτέρω προσώπων μέχρι τη δημοσίευση του νόμου 4144/2013, δεν
62
επιβαρύνονται με πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις. Το οφειλόμενο
ποσό καταβάλλεται εφάπαξ μέχρι την 30/6/2013 ή σε ισόποσες μηνιαίες
δόσεις ισάριθμες με τους μήνες ασφάλισης. Η πρώτη δόση καταβάλλεται
μέχρι τον Ιούνιο 2013. Εάν τα ανωτέρω πρόσωπα υπάγονται σε φορείς
ασφάλισης μισθωτών, οι δήμοι καταβάλλουν το σύνολο της μηνιαίας δόσης
και παρακρατούν την οφειλή του ασφαλισμένου από την αντιμισθία. Σε
περίπτωση παραίτησης από το αξίωμα πριν να εξοφληθεί η οφειλή, ο
ασφαλισμένος υποχρεούται να καταβάλει ανά μήνα στο δήμο το αναλογούν
ποσό (άρθρο 51 παρ. 4 Ν 4144/2013).
Ειδικά για τους αντιδημάρχους, που ήταν πριν από τον ορισμό τους
υπάλληλοι λοιπών (μη κρατικών) ΝΠΙΔ και έλαβαν την άδεια χωρίς αποδοχές
του άρθρου 93 του Ν 3852/2010, το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών
εργοδότη και ασφαλισμένου για το χρονικό διάστημα από 1/1/2011 έως
31/12/2012 βαρύνει το δήμο, στον οποίο έχουν εκλεγεί (άρθρο 51 παρ. 5 Ν
4144/2013).
iii. Οι πρόεδροι δημοτικών συμβουλίων των δήμων με πληθυσμό άνω
των 100.000 κατοίκων, οι οποίοι είχαν πριν από την εκλογή τους την
υπαλληλική ιδιότητα και τελούν σε άδεια άνευ αποδοχών βάσει της παρ. 1 του
άρθρου 93 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει, διατηρούν από 01/01/2011 το
ασφαλιστικό καθεστώς κύριας και επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και
υγειονομικής περίθαλψης που είχαν πριν από την εκλογή τους, οπότε και ο
χρόνος της θητείας τους θεωρείται ως πραγματική και συντάξιμη υπηρεσία
στη θέση από την οποία προέρχονται. Εάν ο πρόεδρος έχει επιλέξει την
καταβολή της αντιμισθίας (άρθρο 3 ΠΝΠ της 31/12/2012), οι ασφαλιστικές
εισφορές υπολογίζονται επί των τακτικών μηνιαίων αποδοχών της οργανικής
του θέσης, όπως αυτές διαμορφώνονται κάθε φορά, και παρακρατούνται από
την αντιμισθία, αποδιδόμενες ανά μήνα στους οικείους ασφαλιστικούς φορείς.
Όπου προβλέπεται εργοδοτική εισφορά, αυτή καταβάλλεται από το δήμο και
βαρύνει τον προϋπολογισμό αυτού.
Εάν ο πρόεδρος έχει επιλέξει να λαμβάνει από το δήμο τις αποδοχές
της οργανικής του θέσης, ακολουθούνται οι ίδιες ακριβώς ασφαλιστικές
ρυθμίσεις.
Πρόεδροι δημοτικών συμβουλίων οι οποίοι εισπράττουν αντιμισθία και
δεν είναι υπάλληλοι του δημοσίου ή ΝΠΔΔ ή κρατικών ΝΠΙΔ και δημοσίων
63
επιχειρήσεων ή άλλων επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή
έμμεσα το δημόσιο, εξακολουθούν από 1/1/2011 να διέπονται από το
ασφαλιστικό καθεστώς κύριας και επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και
υγειονομικής περίθαλψης στο οποίο υπάγονταν πριν από την έναρξη της
θητείας τους, εφόσον: α) είτε λαμβάνουν την ειδική άδεια άνευ αποδοχών του
άρθρου 93 του Ν 3852/2010, όπως αυτό ισχύει, β) είτε διακόπτουν την
εργασία ή την απασχόλησή τους και δεν έχουν κατά τη διάρκεια της θητείας
τους έσοδα από μισθωτή εργασία, άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος ή από
άλλη ανεξάρτητη απασχόληση (άρθρο 51 παρ. 1α Ν 4144/2013, ΦΕΚ 88/Α).
Για
τους
προβλεπόμενες
ασφαλισμένους
ασφαλιστικές
σε
φορείς
εισφορές
ασφάλισης
εργοδότη
και
μισθωτών,
οι
εργαζομένου
υπολογίζονται από 1/1/2011 και εφεξής επί των συντάξιμων αποδοχών του
τελευταίου μήνα πλήρους απασχόλησης, πριν από την έναρξη της θητείας του
προέδρου. Ο τελευταίος μήνας πλήρους απασχόλησης αναζητείται εντός των
τελευταίων δώδεκα (12) μηνών, πριν από την έναρξη της θητείας. Η εισφορά
ασφαλισμένου βαρύνει τον ίδιο και η εισφορά εργοδότη βαρύνει τον οικείο
δήμο. Οι δήμοι παρακρατούν τις εισφορές από την αντιμισθία και τις
αποδίδουν
στους
ασφαλιστικούς
φορείς
μέσα
στις
προβλεπόμενες
προθεσμίες (άρθρο 51 παρ. 1α Ν 4144/2013).
Για τους ασφαλισμένους στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ, καταβάλλονται από
1/1/2011 και εφεξής οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία κάθε φορέα
ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερου επαγγελματία, βάσει του συνολικού χρόνου
ασφάλισης. Η εισφορά βαρύνει εξ ολοκλήρου το δήμο και αποδίδεται από
αυτόν μέσα στις προβλεπόμενες από τις καταστατικές διατάξεις κάθε φορέα
προθεσμίες (άρθρο 51 παρ. 1α Ν 4144/2013).
Σε περίπτωση που, μέχρι την έναρξη της θητείας τους, οι ανωτέρω
πρόεδροι δημοτικών συμβουλίων ήταν ασφαλισμένοι υποχρεωτικά σε
περισσότερους από έναν φορείς κύριας ασφάλισης, εξακολουθούν κατά τη
διάρκεια της θητείας τους να διέπονται από το καθεστώς κύριας και
επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και υγειονομικής περίθαλψης στο οποίο
υπάγονταν πριν από την έναρξη της θητείας τους. Η εισφορά ασφαλισμένου
βαρύνει τους ίδιους, ενώ ο δήμος βαρύνεται μόνο με την εργοδοτική εισφορά
των φορέων κύριας, επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας, στους οποίους
αυτή είναι χαμηλότερη. Βαρύνεται επίσης με την εργοδοτική εισφορά για το
64
φορέα υγειονομικής περίθαλψης. Η εργοδοτική εισφορά για τους υπόλοιπους
ασφαλιστικούς φορείς βαρύνει τους ίδιους τους ασφαλισμένους (άρθρο 51
παρ. 1β Ν 4144/2013).
Δεν
παρακρατούνται
ασφαλιστικές
εισφορές
(εργοδότη
και
ασφαλισμένου) υπέρ υγειονομικής περίθαλψης για το χρονικό διάστημα από
1/1/2011 μέχρι 31/12/2012. Τυχόν καταβληθείσες εισφορές για το διάστημα
αυτό δεν επιστρέφονται (άρθρο 51 παρ. 1γ Ν 4144/2013).
Εάν οι ανωτέρω πρόεδροι δεν υπάγονταν μέχρι την έναρξη της θητείας
τους σε κανένα φορέα κύριας ασφάλισης αρμοδιότητας του Υπουργείου
Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, ασφαλίζονται από 1/1/2011 και εφεξής
κατά τη διάρκεια της θητείας τους στο ΙΚΑ για τους κλάδους κύριας σύνταξης
και παροχών ασθένειας σε είδος και σε χρήμα και στο ΕΤΕΑ για επικουρική
σύνταξη. Οι εισφορές υπολογίζονται επί της αντιμισθίας, βαρύνουν οι μεν
εισφορές ασφαλισμένου τον ίδιο οι δε εισφορές εργοδότη τον οικείο δήμο και
αποδίδονται
από
το
δήμο
στους
ασφαλιστικούς
φορείς
μέσα
στις
προβλεπόμενες προθεσμίες (άρθρο 51 παρ. 2 Ν 4144/2013).
Τα ανωτέρω αναφερόμενα ισχύουν και για το συμπαραστάτη του
δημότη (άρθρο 51 παρ. 3 Ν 4144/2013).
Εισφορές που θα προκύψουν από την αναδρομική ασφάλιση των
ανωτέρω προσώπων μέχρι τη δημοσίευση του νόμου 4144/2013, δεν
επιβαρύνονται με πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις. Το οφειλόμενο
ποσό καταβάλλεται εφάπαξ μέχρι την 30/6/2013 ή σε ισόποσες μηνιαίες
δόσεις ισάριθμες με τους μήνες ασφάλισης. Η πρώτη δόση καταβάλλεται
μέχρι τον Ιούνιο 2013. Εάν τα ανωτέρω πρόσωπα υπάγονται σε φορείς
ασφάλισης μισθωτών, οι δήμοι καταβάλλουν το σύνολο της μηνιαίας δόσης
και παρακρατούν την οφειλή του ασφαλισμένου από την αντιμισθία. Σε
περίπτωση παραίτησης από το αξίωμα πριν να εξοφληθεί η οφειλή, ο
ασφαλισμένος υποχρεούται να καταβάλει ανά μήνα στο δήμο το αναλογούν
ποσό (άρθρο 51 παρ. 4 Ν 4144/2013).
Ειδικά για τους προέδρους των δημοτικών συμβουλίων, που ήταν πριν
από την εκλογή τους υπάλληλοι λοιπών (μη κρατικών) ΝΠΙΔ και έλαβαν την
άδεια χωρίς αποδοχές του άρθρου 93 του Ν 3852/2010, το σύνολο των
ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη και ασφαλισμένου για το χρονικό διάστημα
65
από 1/1/2011 έως 31/12/2012 βαρύνει το δήμο, στον οποίο έχουν εκλεγεί
(άρθρο 51 παρ. 5 Ν 4144/2013).
iv. Τα παραπάνω αναφερόμενα για την ασφάλιση των αντιδημάρχων
και των προέδρων των δημοτικών συμβουλίων ισχύουν και για τους
προέδρους των συνδέσμων, με συνολικό πληθυσμό των μελών τους
μεγαλύτερο των 200.000 κατοίκων, οι οποίοι τελούν στην ειδική άδεια άνευ
αποδοχών της παρ. 1 του άρθρου 93 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει.
v. Οι ρυθμίσεις της περίπτωσης ζ΄ της υποπαραγράφου Β.1
της
παραγράφου Β του άρθρου πρώτου του Ν 4093/2012 ισχύουν αναδρομικά
από 01/01/2011. Ως εκ τούτου η διάταξη της περίπτωσης ή της ίδιας
υποπαραγράφου, η οποία προβλέπει ότι οι εισφορές ασφαλισμένου των
τελούντων σε άδεια άνευ αποδοχών δημάρχων, αντιδημάρχων, προέδρων
δημοτικών συμβουλίων και προέδρων συνδέσμων βαρύνουν τους ίδιους,
αποτελεί πλεονασμό. Δημιουργεί ωστόσο το ερώτημα, εάν η αναδρομική
εφαρμογή από 01/01/2011 συνεπάγεται είτε την επιστροφή των εισφορών
ασφαλισμένου εκ μέρους των αιρετών, για το διάστημα 01/01/201112/11/2012, οι οποίες εβάρυναν τους ΟΤΑ, είτε την αναζήτηση από
διάφορους
ασφαλιστικούς
φορείς
των
ασφαλιστικών
εισφορών
που
καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Ως προς το θέμα αυτό το Υπουργείο Οικονομικών διευκρίνισε, ότι δεν
υπάρχει υποχρέωση αναδρομικής εφαρμογής των ανωτέρω διατάξεων από
1/1/2011 (Έγγρ. Υπ. Οικον. 19270/0092/28-2-2013).
η. Όριο ηλικίας για την καταβολή χορηγίας σε δημάρχους.
Το όριο ηλικίας για την καταβολή χορηγίας σε δημάρχους που
θεμελιώνουν
σχετικό
δικαίωμα
(8ετία)
από
01/01/2013
και
εφεξής,
καταβάλλεται με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας τους, με
εξαίρεση τους δημάρχους που κρίνονται ανίκανοι για κάθε βιοποριστικό
επάγγελμα σε ποσοστό 67% και άνω (άρθρο πρώτο παρ. Β υποπαρ. Β.1
περίπτ. ια΄ Ν 4093/2012), για τους οποίους διατηρούνται τα ισχύοντα κατά τη
δημοσίευση του νόμου 4093/2012 όρια ηλικίας.
Σχετικά με το απαιτούμενο όριο ηλικίας για την καταβολή χορηγίας σε
δημάρχους που εξελέγησαν μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν 4093/2012,
διευκρινίζονται τα ακόλουθα:
66
α) Για όσους απέκτησαν την ιδιότητα του δημάρχου από 01/10/1990
μέχρι την 31/12/1992 ή θεμελιώνουν δικαίωμα χορηγίας (8ετία) από
01/01/1998 και μετά, ισχύει όριο ηλικίας εξήντα (60) ετών, προκειμένου για
άνδρες, και πενήντα οκτώ (58) ετών προκειμένου για γυναίκες (άρθρο 9 παρ.
4 Ν 1902/90, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 παρ. 1 του Ν 1976/91).
Για όσους δημάρχους της κατηγορίας αυτής κρίνονται ανίκανοι σε ποσοστό
67% και άνω ή είναι παραπληγικοί, τετραπληγικοί κ.λ.π., η χορηγία
καταβάλλεται από την ημερομηνία που κατέστησαν ανίκανοι.
β) Για όσους απέκτησαν για πρώτη φορά την ιδιότητα του δημάρχου
από 01/01/1993 μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν 4093/2012, ανεξαρτήτως εάν
ήταν ή όχι ασφαλισμένοι μέχρι την 31/12/1992 (παλαιοί ασφαλισμένοι), ίσχυε
όριο ηλικίας 65 ετών τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες (άρθρα 3
και 18 παρ. 3 Ν 2084/92).
Το συγκεκριμένο όριο ηλικίας αυξήθηκε από το 65ο στο 67ο έτος, για
όσους θεμελιώνουν δικαίωμα χορηγίας (8ετία) από 01/01/2013 και μετά, με
εξαίρεση τα πρόσωπα που κρίνονται ανίκανα σε ποσοστό 67% και άνω,
οπότε η χορηγία καταβάλλεται από τότε που κατέστησαν ανίκανα.
7. Μισθολογικές ρυθμίσεις δημοσίου τομέα.
7.1 Κατάργηση των επιδομάτων εορτών και άδειας.
Καταργούνται από 1/1/2013 τα επιδόματα εορτών και άδειας που
καταβάλλονται βάσει νόμου, συλλογικής σύμβασης εργασίας, διαιτητικής
απόφασης ή ατομικής σύμβασης εργασίας, σε όλους γενικά τους υπαλλήλους
του δημοσίου, των ΝΠΔΔ, των ΟΤΑ και των νομικών προσώπων ιδιωτικού
δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων των ΟΤΑ (άρθρο πρώτο
παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 1 Ν 4093/2012).
7.2 Διατήρηση της προσωπικής διαφοράς αποδοχών (αναστολή περικοπής
της υπερβάλλουσας μείωσης).
Αναστέλλεται μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2016 η εφαρμογή των
διατάξεων του άρθρου 19 του Ν 4024/2011, οι οποίες προβλέπουν την
καταβολή κινήτρου επίτευξης στόχων και κινήτρου επίτευξης δημοσιονομικών
στόχων στους υπαλλήλους του δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ.
67
Αναστέλλεται επίσης από 31/10/2012 μέχρι 31/12/2016 η σταδιακή
περικοπή της προσωπικής μισθολογικής διαφοράς που διατηρούν οι
υπηρετούντες κατά την 1/11/2011 υπάλληλοι, οι αποδοχές των οποίων
μειώθηκαν με την εφαρμογή του νόμου 4024/2011 σε ποσοστό μεγαλύτερο
του 25% (άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 2 Ν 4093/2012).
Υπενθυμίζεται ότι στους ανωτέρω υπαλλήλους, στους υπαλλήλους
δηλαδή των οποίων οι αποδοχές του μήνα Οκτωβρίου 2011 μειώθηκαν από
1/11/2011 σε ποσοστό μεγαλύτερο του 25%, η υπερβαίνουσα το ποσοστό
αυτό διαφορά (υπερβάλλουσα μείωση) επρόκειτο να περικοπεί κατά το 1/3
από 1/11/2012, κατά τα 2/3 από 1/11/2013 και ολόκληρη πλέον (3/3) από
1/11/2014 και εφεξής, όπως ορίζει το τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου
29 του Ν 4024/2011 (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/20433/0022/2012). Η εφαρμογή του
εδαφίου αυτού ανεστάλη από 31/10/2012 μέχρι 31/12/2016, με συνέπεια η
υπερβάλλουσα μείωση να εξακολουθεί να καταβάλλεται στο ύψος που είχε
διαμορφωθεί κατά την 31/10/2012 (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012).
Η υπερβάλλουσα μείωση υπόκειται στις κρατήσεις των επιδομάτων
(Εγκ. Υπ. Οικον. 2/78400/0022/2011), συμπεριλαμβανομένης της κράτησης
2% υπέρ ΜΤΠΥ για όσους είναι ασφαλισμένοι σε αυτό (Εγκ. ΜΤΠΥ 44731/276-2012).
Για τις κοινωφελείς και λοιπές επιχειρήσεις των ΟΤΑ, στο προσωπικό
των οποίων επεκτείνεται το μισθολόγιο του δημοσίου (Ν 4024/2011) από
1/1/2013, εξακολουθούν μέχρι την 31/12/2012 να ισχύουν οι μισθολογικοί
περιορισμοί του άρθρου 31 του Ν 4024/2011. Συνεπώς, κατ’ εφαρμογή της
παρ. 7 του άρθρου αυτού, στο ανωτέρω προσωπικό περικόπτεται την
1/11/2012 το 1/3 της τυχόν υπερβάλλουσας μείωσης, αφού η αναστολή των
διατάξεων του τελευταίου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 29 του Ν 4024/2011
εφαρμόζεται στους συγκεκριμένους υπαλλήλους από 1/1/2013 και εφεξής,
δηλαδή από την ένταξή τους στο μισθολογικό καθεστώς του Ν 4024/2011 και
μετά (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012).
7.3 Αντιμισθία προέδρων των δημοτικών συμβουλίων.
Το ποσό της αντιμισθίας των προέδρων των δημοτικών συμβουλίων,
όπως αυτό είχε διαμορφωθεί την 31/12/2012, μειώνεται από 1/1/2013 κατά
68
ποσοστό 50% και διαμορφώνεται στο ακόλουθο ύψος (άρθρο πρώτο παρ. Γ
υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 3 Ν 4093/2012, Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012):
Πληθυσμός δήμου
Ποσό μηνιαίας αντιμισθίας σε ευρώ
Έως 31/12/2012
Από 1/1/2013
Άνω των 100.000 κατοίκων
1.800
900
Από 20.000 έως 100.000 κατοίκους
1.440
720
Κάτω των 20.000 κατοίκων
1.080
540
Με τη ρύθμιση αυτή, σε συνδυασμό με τη ρύθμιση της περίπτωσης 6α
της ίδιας υποπαραγράφου, η αντιμισθία των προέδρων των δημοτικών
συμβουλίων αποσυνδέεται από την αντιμισθία των δημάρχων και παύει από
1/1/2013 να ορίζεται σε ποσοστό επί της αντιμισθίας αυτής, όπως προέβλεπε
η παρ. 3 του άρθρου 92 του Ν 3852/2010.
Η μείωση της αντιμισθίας των προέδρων των δημοτικών συμβουλίων
επηρεάζει άμεσα την αντιμισθία που καταβάλλεται στο συμπαραστάτη του
δημότη (άρθρο 77 παρ. 6 Ν 3852/2010), δεν επηρεάζει όμως την αποζημίωση
που καταβάλλεται στους προέδρους ή στους αντιπροέδρους των κοινωφελών
δημοτικών επιχειρήσεων (Απόφ. Υπ. Εσωτ. 61995/2007, ΦΕΚ 492/ΥΟΔΔ),
αφού για την περικοπή της αποζημίωσης αυτής ο νόμος 4093/2012 περιέχει
αυτοτελή ρύθμιση (περίπτωση 5 της υποπαραγράφου Γ.1).
7.4 Κατάργηση της αποζημίωσης για τη συμμετοχή σε συνεδριάσεις
συλλογικών οργάνων.
Καταργείται από 1/1/2013 η αποζημίωση που καταβάλλεται στα μέλη
του δημοτικού συμβουλίου, της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής
ποιότητας ζωής, για τη συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις των συλλογικών
οργάνων (άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 4 Ν 4093/2012).
Ο νόμος αναφέρεται και στα μέλη «των λοιπών επιτροπών των
δημοτικών συμβουλίων», τα μέλη όμως των επιτροπών αυτών δεν λαμβάνουν
αποζημίωση για τη συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις, αφού ουδέποτε
εκδόθηκε υπουργική απόφαση για τον καθορισμό του ύψους αυτής (άρθρο 70
Ν 3852/2010, άρθρα 101 και 282 Ν 3463/2006).
69
Επίσης, ο νόμος κατονομάζει συγκεκριμένα συλλογικά όργανα των
δήμων, χωρίς να αναφέρεται στα συλλογικά όργανα των δημοτικών ΝΠΔΔ και
των συνδέσμων ΟΤΑ, με συνέπεια να προκύπτει το ερώτημα εάν η
κατάργηση της αποζημίωσης αφορά και τα μέλη των οργάνων αυτών.
7.5 Μείωση των εξόδων παράστασης και των αποζημιώσεων των οργάνων
διοίκησης των δημοτικών ΝΠΔΔ και επιχειρήσεων – Ανώτατο όριο απολαβών.
Από 1/1/2013, οι αποδοχές, οι αποζημιώσεις, τα έξοδα παράστασης και
οι πάσης φύσεως αμοιβές των προέδρων, αντιπροέδρων, διευθυνόντων
συμβούλων και μελών του διοικητικού συμβουλίου των δημοτικών ιδρυμάτων
και ΝΠΔΔ, των συνδέσμων ΟΤΑ, των κοινωφελών δημοτικών επιχειρήσεων,
των ΔΕΥΑ και των ανωνύμων εταιρειών, στις οποίες οι ΟΤΑ κατέχουν
ποσοστό πάνω από το 50% του μετοχικού τους κεφαλαίου, μειώνονται σε
ποσοστό 50% (άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 5 Ν 4093/2012). Οι
διατάξεις της περίπτωσης 8 της ίδιας υποπαραγράφου, οι οποίες προβλέπουν
ποσοστιαία
μείωση
αντιπροέδρων,
20%
στις
διευθυνόντων
αντίστοιχες
συμβούλων
αμοιβές
και
μελών
των
προέδρων,
του
διοικητικού
συμβουλίου όλων γενικά των ΝΠΔΔ και των ΝΠΙΔ του δημοσίου, δεν έχουν
εφαρμογή στα νομικά πρόσωπα των ΟΤΑ, όπου η ποσοστιαία μείωση
ορίζεται σε 50% (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012).
Στο
πεδίο
εφαρμογής
των
διατάξεων
της
περίπτωσης
5
της
υποπαραγράφου Γ.1 του Ν 4093/2012 εμπίπτουν:
α) Τα έξοδα παράστασης των προέδρων και των αντιπροέδρων των
διοικητικών συμβουλίων των δημοτικών ιδρυμάτων και ΝΠΔΔ (άρθρα 158
παρ. 1 περίπτ. α΄, 230 παρ. 2 και 242 παρ. 1 Ν 3463/2006, ΚΥΑ
20585/2007), με εξαίρεση τις σχολικές επιτροπές, οι πρόεδροι και
αντιπρόεδροι των οποίων, κατά τη νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν
δικαιούνται εξόδων παράστασης (Πράξη Ι Τμήματος 136/2012).
β) Τα έξοδα παράστασης των προέδρων και των αντιπροέδρων του
διοικητικού συμβουλίου των συνδέσμων ΟΤΑ (άρθρα 248 παρ. 1 και 158
παρ. 1 περίπτ. α΄ Ν 3463/2006, άρθρο 35 παρ. 4 Ν 3801/2009, Απόφ. Υπ.
Εσωτ. 22713/2007).
γ) Η αποζημίωση των μελών του διοικητικού συμβουλίου και της
εκτελεστικής επιτροπής των δημοτικών ιδρυμάτων ή ΝΠΔΔ και συνδέσμων
70
ΟΤΑ για τη συμμετοχή στις συνεδριάσεις των συλλογικών αυτών οργάνων - η
οποία ήδη είχε μειωθεί κατά 50% με το άρθρο 1 παρ. 7 του Ν 3833/2010 εφόσον κριθεί ερμηνευτικά ότι η αποζημίωση αυτή δεν έχει καταργηθεί
πλήρως από 1/1/2013 σύμφωνα με την περίπτωση 4 της υποπαραγράφου
Γ.1 του Ν 4093/2012.
δ) Η αποζημίωση των προέδρων ή των αντιπροέδρων των δημοτικών
κοινωφελών επιχειρήσεων καθώς και η αποζημίωση των μελών του
διοικητικού συμβουλίου για τη συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις του (άρθρο
255 παρ. 5 Ν 3463/2006, Απόφ. Υπ. Εσωτ. 61995/2007). Η αμοιβή που
καταβάλλεται στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου που απασχολούνται
πλήρως ή μερικώς στην κοινωφελή επιχείρηση (άρθρο 6 παρ. 2 Απόφ. Υπ.
Εσωτ. 43254/2007), υπόκειται επίσης σε μείωση κατά 50%, όπως κρίθηκε
όμως από το Ελεγκτικό Συνέδριο, οι ανωτέρω διατάξεις της υπουργικής
απόφασης 43254/2007 είναι ανίσχυρες και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν, με
συνέπεια η καταβολή της αμοιβής αυτής να μην είναι επιτρεπτή γενικά (Πράξη
51/2012 του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών στο Ι Τμήμα, Πράξη
93/2012 του Ι Τμήματος).
Υπενθυμίζεται ότι η αποζημίωση του προέδρου ή του αντιπροέδρου του
διοικητικού συμβουλίου των κοινωφελών δημοτικών επιχειρήσεων δεν
υπόκειται στις εισφορές 2% και 1% υπέρ δημοσίου και ΟΑΕΔ αντίστοιχα της
παρ. 2 του άρθρου 38 του Ν 3986/2011 (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ. 85/2012).
ε) Οι πάσης φύσεως αμοιβές και αποζημιώσεις των προέδρων,
αντιπροέδρων,
διευθυνόντων
συμβούλων
και
μελών
του
διοικητικού
συμβουλίου των αναπτυξιακών ανωνύμων εταιρειών, των δημοτικών
(μονομετοχικών) ανωνύμων εταιρειών και των λοιπών ανωνύμων εταιρειών
στις οποίες οι ΟΤΑ κατέχουν ποσοστό πάνω από το 50% του μετοχικού τους
κεφαλαίου.
Σημειώνεται ότι οι αμοιβές του προέδρου και των λοιπών μελών του
διοικητικού συμβουλίου των ανωνύμων εταιρειών των ΟΤΑ καθορίζονται
σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν τις ανώνυμες εταιρείες (άρθρο 24 Ν
2190/1920) και όχι με αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του ΔΚΚ που
διέπουν τις κοινωφελείς επιχειρήσεις (ΕΣ Τμ. VII Πρακτικά της 22ης
Συνεδρίασης της 20ης Ιουλίου 2011).
71
στ) Οι πάσης φύσεως αμοιβές και αποζημιώσεις των οργάνων διοίκησης
των αστικών εταιρειών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα των ΟΤΑ.
Δεν θίγονται από τις διατάξεις της περίπτωσης 5 της υποπαραγράφου
Γ.1 του Ν 4093/2012 τα έξοδα κίνησης των προέδρων των συμβουλίων των
δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων και των εκπροσώπων των τοπικών
κοινοτήτων (άρθρο 158 παρ. 1 περίπτ. α΄ Ν 3463/2006, άρθρα 79 παρ. 3 και
80 παρ. 4 Ν 3852/2010, Απόφ. Υπ. Εσωτ. 74447/2010), δεδομένου ότι οι
δημοτικές ή τοπικές κοινότητες δεν αποτελούν νομικά πρόσωπα. Οι πρόεδροι
των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων καθώς και οι εκπρόσωποι των
τοπικών κοινοτήτων δεν ήταν ποτέ δικαιούχοι της αποζημίωσης για τη
συμμετοχή στις συνεδριάσεις είτε του δημοτικού συμβουλίου είτε του
συμβουλίου της κοινότητας (Έγγραφα Υπ. Εσωτ. 54123/11/2012 και 48810/812-2011), οπότε η απαγόρευση καταβολής της εν λόγω αποζημίωσης από
1/1/2013 δεν αφορά ούτως ή άλλως τα πρόσωπα αυτά.
Από 8/11/2012 και εφεξής, στα ΝΠΙΔ που ανήκουν σε ΟΤΑ ή
επιχορηγούνται τακτικά από αυτούς σε ποσοστό 50% τουλάχιστον του
ετήσιου προϋπολογισμού τους, οι πάσης φύσεως αποδοχές και αμοιβές ή
απολαβές που καταβάλλονται στα πρόσωπα που διοικούν τα ανωτέρω
νομικά πρόσωπα και στους υπαλλήλους τους, απαγορεύεται να υπερβαίνουν
τις συνολικές μηνιαίες αποδοχές του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, δηλαδή
από 1/9/2012 το ποσό των 5.000 ευρώ και από 1/1/2013 το ποσό των 4.750
ευρώ (άρθρο έκτο παρ. 1 Ν 4092/2012, ΦΕΚ 220/Α).
7.6 Αντιμισθία δημάρχων και αντιδημάρχων.
Ο βασικός μισθός του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, ο οποίος είχε
καθορισθεί από 1/9/2012 στο ποσό των 3.700 ευρώ (Απόφ. Υπ. Οικον.
2/57332/0022/2012, ΦΕΚ 358/ΥΟΔΔ), μειώνεται από 1/1/2013 στο ποσό των
3.450 ευρώ, με συνέπεια οι συνολικές μηνιαίες αποδοχές του Γενικού
Γραμματέα Υπουργείου να ανέρχονται από 1/1/2013 στο ποσό των 4.750
ευρώ (άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 6α Ν 4093/2012). Το ποσό
αυτό αποτελεί από 1/1/2013 το ανώτατο όριο αποδοχών ή απολαβών όλων
των λειτουργών και υπαλλήλων του δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ
(άρθρο 2 παρ. 1 Ν 3833/2010) και συνεπώς δεν επιτρέπεται η χορήγηση
72
επιπλέον τούτου οποιασδήποτε άλλης παροχής, συμπεριλαμβανομένης της
οικογενειακής (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/59298/0022/2012).
Ύστερα από τη νέα μείωση η αντιμισθία των δημάρχων και των
αντιδημάρχων διαμορφώνεται ως εξής (Εγκ. Υπ. Οικον. 2/85127/0022/2012):
Πληθυσμός δήμου
Ποσό μηνιαίας αντιμισθίας σε ευρώ
Δήμαρχοι
Αντιδήμαρχοι
Από
Από
Από
Από
1/9/2012
1/1/2013
1/9/2012
1/1/2013
Άνω των 100.000 κατοίκων
4.500
4.275
2.250
2.137,50
Από 20.000 έως 100.000
3.600
3.420
1.800
1.710
2.700
2.565
1.350
1.282,50
κατοίκους
Κάτω των 20.000 κατοίκων
7.7 Αποδοχές γενικών γραμματέων δήμων.
Από 1/1/2011 οι μηνιαίες αποδοχές των γενικών γραμματέων των
δήμων ανέρχονται σε ποσοστό 65% της αντιμισθίας του οικείου δημάρχου,
χωρίς να μπορεί να είναι κατώτερες των μηνιαίων αποδοχών των υπαλλήλων
ειδικών θέσεων 1ου βαθμού, όπως αυτές καθορίζονται κάθε φορά (ΚΥΑ
7309/2011, ΦΕΚ 375/Β). Στους γενικούς γραμματείς καταβάλλεται επιπλέον η
οικογενειακή παροχή του άρθρου 17 του Ν 4024/2011, ενώ μέχρι 31/12/2012
καταβάλλονταν και τα επιδόματα εορτών και άδειας του άρθρου τρίτου του Ν
3845/2010 (ΚΥΑ 7309/2011), τα οποία από 1/1/2013 καταργούνται. Επίδομα
θέσης δεν καταβάλλεται στους γενικούς γραμματείς των δήμων.
Λειτουργοί και υπάλληλοι του δημόσιου τομέα οι οποίοι κατέχουν νόμιμα
και τη θέση του γενικού γραμματέα δήμου, λαμβάνουν μόνο τις αποδοχές της
θέσης αυτής και όχι τις αποδοχές της οργανικής τους θέσης (άρθρο 161 παρ.
4 Ν 3584/2007). Για τους συνταξιούχους του δημόσιου τομέα και τους
συνταξιούχους των λοιπών φορέων κύριας ασφάλισης αρμοδιότητας του
Υπουργείου Εργασίας, εφαρμόζονται οι περιορισμοί του άρθρου 8 παρ. 14
του Ν 2592/1998 και του άρθρου 63 του Ν 2676/92, όπως ισχύουν κάθε
φορά.
Σύμφωνα με την ΚΥΑ 2/70481/0022/2004 (ΦΕΚ 1874/Β) οι μηνιαίες
αποδοχές των υπαλλήλων ειδικών θέσεων 1ου βαθμού ανέρχονται από
73
1/1/2013 στο ποσό των 2.100 ευρώ, δηλαδή: βασικός μισθός ειδικού
γραμματέα υπουργείου 3.000 ευρώ × 0,7 = 2.100 ευρώ (Εγκύκλιοι Υπ. Οικον.
2/85127/0022/2012 και 2/59298/0022/2012).
Συνεπώς, από 1/1/2013, οι μηνιαίες αποδοχές των γενικών γραμματέων
των δήμων ανέρχονται σε ποσοστό 65% της αντιμισθίας του οικείου
δημάρχου, χωρίς να μπορεί να είναι κατώτερες του ποσού των 2.100 ευρώ.
7.8 Αποδοχές ειδικών συμβούλων, ειδικών συνεργατών και επιστημονικών
συνεργατών.
Ο βασικός μισθός του ειδικού γραμματέα υπουργείου καθορίζεται από
1/1/2013 στο ποσό των 3.000 ευρώ (άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1
περίπτ. 6β Ν 4093/2012). Ο βασικός μισθός των ειδικών συμβούλων,
επιστημονικών συνεργατών και ειδικών συνεργατών των δήμων αποτελεί
ποσοστό του βασικού μισθού των υπαλλήλων ειδικών θέσεων 1ου βαθμού
του δημοσίου και αυτός με τη σειρά του αποτελεί ποσοστό του βασικού
μισθού του ειδικού γραμματέα υπουργείου.
Συνεπώς, σύμφωνα με την ΚΥΑ 2/32220/0022/2012 (ΦΕΚ 1391/Β), οι
αποδοχές των ειδικών συμβούλων, επιστημονικών συνεργατών και ειδικών
συνεργατών των δήμων διαμορφώνονται από 1/1/2013 ως εξής:
Βασικός μισθός
Πάγια
Πληθυσμός δήμων
Ειδικοί
αποζημίωση
Μέχρι
Από 20.000
Άνω των
20.000
μέχρι 100.000
100.000
κατοίκους
κατοίκους
κατοίκων
1.260
1.365
1.470
100
1.155
1.260
1.365
100
1.050
1.155
1.260
100
χωρίς ωράριο
εργασίας
σύμβουλοι
Επιστημονικοί
συνεργάτες
Ειδικοί
συνεργάτες
Στους ανωτέρω υπαλλήλους καταβάλλεται επίσης η οικογενειακή
παροχή του άρθρου 17 του Ν 4024/2011. Επίδομα θέσης δεν χορηγείται,
74
αφού δεν προΐστανται οργανικών μονάδων (Γνωμ. Νομ. Συμβ. Υπ. Εσωτ.
23/1999).
7.9 Κατάργηση του χρονοεπιδόματος των δικηγόρων με πάγια αντιμισθία.
Καταργείται από 1/1/2013 το χρονοεπίδομα (2% επί του βασικού μισθού
για κάθε δύο έτη δικηγορίας) στις αποδοχές των δικηγόρων με έμμισθη
εντολή (πάγια αντιμισθία) του δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ, όπως αυτές
καθορίζονται από την ΚΥΑ 2/17132/0022/2012, ΦΕΚ 498/Β (άρθρο πρώτο
παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 9 Ν 4093/2012).
Η
κατάργηση
του
χρονοεπιδόματος
δεν
επηρεάζει
τα
ποσά
υπερβάλλουσας αύξησης ή μείωσης που τυχόν προέκυψαν κατ’ εφαρμογή
της παρ. 2 του άρθρου 29 του Ν 4024/2011 (Εγκ. Υπ. Οικον.
2/85127/0022/2012).
7.10 Αποδοχές άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης.
Καταργείται από 1/1/2013 η προβλεπόμενη από τις διατάξεις του
άρθρου 65 του Ν 3584/2007, όπως ισχύει, προσαύξηση των αποδοχών, σε
όσους χορηγείται άδεια υπηρεσιακής εκπαίδευσης στο εσωτερικό. Στους
υπαλλήλους που χορηγείται άδεια για μετεκπαίδευση ή μεταπτυχιακή
εκπαίδευση στο εξωτερικό, η προσαύξηση της παρ. 5 του άρθρου 65 του Ν
3584/2007 (διπλάσιες αποδοχές) υπολογίζεται μόνο στο βασικό μισθό,
ρύθμιση που ίσχυε άλλωστε και υπό το καθεστώς του νόμου 3205/2003
(άρθρο πρώτο παρ. Γ υποπαρ. Γ.1 περίπτ. 11 Ν 4093/2012). Η διάταξη
μνημονεύει μόνο τις άδιες υπηρεσιακής εκπαίδευσης του Ν 3528/2007
(Δημοσιοϋπαλληλικός Κώδικας), αφορά όμως και τους υπαλλήλους των ΟΤΑ
και των λοιπών ΝΠΔΔ.
7.11 Αποδοχές καλλιτεχνικού προσωπικού.
Οι αποδοχές του καλλιτεχνικού προσωπικού του δημοσίου, των ΝΠΔΔ,
των ΝΠΙΔ και των ΟΤΑ θα καθορισθούν με απόφαση του Υπουργού
Οικονομικών (άρθρο 1 παρ. 2 ΠΝΠ της 5/12/2012, ΦΕΚ 237/Α - άρθρο 9 παρ.
9 Ν 4111/2013).
75
8. Νομολογία έτους 2013 του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
α. Ποσότητες δημοπρατούμενων υλικών.
Η διακήρυξη του ανοικτού διαγωνισμού προμηθειών περιλαμβάνει
υποχρεωτικά, μεταξύ άλλων, το είδος, την ποσότητα και τις τεχνικές
προδιαγραφές των υπό προμήθεια υλικών. Εάν υπάρχουν για τα υλικά
αναγνωρισμένα πρότυπα, στη διακήρυξη πρέπει να αναφέρεται η τυχόν
παρέκκλιση από τα πρότυπα αυτά.
Διαδικασία ανάδειξης αναδόχου (προμηθευτή) για ορισμένο χρονικό
διάστημα χωρίς προσδιορισμό – έστω και ενδεικτικό, αν ο ακριβής
προσδιορισμός είναι αδύνατος - της ποσότητας των υπό προμήθεια υλικών,
δεν προβλέπει ο νόμος (ΕΣ Τμ.VI Αποφ. 1974/2012, 408/2012, 3201/2011,
2263/2011, 3355/2009, Πρ.5/2008, ΕΣ Τμ. IV 115/1999, ΣτΕ ΕπΑν 680/2008,
ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 39/2012, 124/2011, 123/2011, 75/2011, 71/2011, 58/2011,
51/2011, 49/2011, 42/2011, 7/2010, 5/2010, 192/2009, Γνωμ. Νομ. Συμβ. Υπ.
Ανάπτ. 607/1997). Σύμφωνα όμως με την ΕΣ Τμ. VI 3368/2011, η διακήρυξη
για την προμήθεια ανταλλακτικών οχημάτων και μηχανημάτων έργου στην
οποία δεν καθορίζονται οι ποσότητες των ζητούμενων υλικών, είναι νόμιμη
διότι: α) τα ανταλλακτικά προορίζονται για βλάβες οι οποίες δεν μπορούν να
προβλεφθούν, έτσι ώστε να υπολογισθούν και να δημοπρατηθούν οι
αντίστοιχες ποσότητες και β) η αποθεματοποίηση των υλικών, αντί της
τμηματικής προμήθειας μόνο των ανταλλακτικών που είναι αναγκαία για την
εμφανιζόμενη εκάστοτε βλάβη, είναι δυσχερής ως προς την αποθήκευση και
οικονομικά ασύμφορη, αφ’ ενός μεν επειδή δεσμεύει σημαντικούς πόρους του
φορέα, αφ’ ετέρου δε επειδή τα αποθεματοποιημένα ανταλλακτικά μπορεί να
μη χρησιμοποιηθούν ποτέ και τελικά να απαξιωθούν.
Επί δημοπρασίας ανάθεσης εργασιών επισκευής και συντήρησης
οχημάτων, νομίμως η διακήρυξη δεν αναφέρεται σε ποσότητες των επι
μέρους εργασιών αλλά μόνο στην εκτιμώμενη μηνιαία δαπάνη ανά όχημα (ΕΣ
Κλιμ. Ζ΄ 457/2012).
Εάν η διακήρυξη αναφέρεται σε περισσότερα είδη, πρέπει να
προσδιορίζεται η ποσότητα κάθε επί μέρους κατηγορίας ειδών (ΕΣ Τμ. VI
Αποφ. 705/2013, 2654/2012, ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 184/2012, 182/2012, 161/2012,
130/2012).
76
β. Βαθμολόγηση προσφορών σε διαγωνισμούς προμηθειών.
Στους διαγωνισμούς για την προμήθεια υλικών, διαφοροποίηση από
τον τρόπο βαθμολογίας (κατάταξη και ομαδοποίηση στοιχείων, συντελεστές
βαρύτητας κ.λ.π.) που προβλέπεται στο άρθρο 20 του ΕΚΠΟΤΑ, όπως αυτό
ισχύει, δεν επιτρέπεται (ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 6/2013, 176/2012, Γνωμ. ΝΣΚ 446/1996
και 392/1994). Η διακήρυξη είναι νομικά πλημμελής, αν δεν ορίζει με
σαφήνεια
το
κριτήριο
κατακύρωσης
και
δημιουργεί
σύγχυση
στους
ενδιαφερόμενους ως προς το θέμα αυτό (ΣτΕ ΕπΑν 76/2011) ή αν κατά την
αξιολόγηση των προσφορών λαμβάνονται υπ’ όψη κριτήρια που δεν
προβλέπονται στη διακήρυξη (ΕΣ Τμ. VI Απόφ. 1133/2012).
γ. Επαναληπτικοί διαγωνισμοί.
Ο επαναληπτικός διαγωνισμός συνιστά νέο, αυτοτελή διαγωνισμό, ως
προς τον οποίο πρέπει να τηρούνται όλες οι διατυπώσεις δημοσιότητας και οι
προθεσμίες που προβλέπονται για τον αρχικό διαγωνισμό. Συνεπώς, ακόμη
και εάν στη διακήρυξη περιλαμβάνεται όρος, περί επανάληψης του
διαγωνισμού σε συγκεκριμένη ημερομηνία αν αποβεί άγονος, δεν αίρεται η
ανωτέρω υποχρέωση, ιδίως μάλιστα όταν ο όρος αυτός δεν μνημονεύεται στη
δημοσιευθείσα περίληψη ή δεν δημοσιεύθηκε με όλους τους τρόπους που
προβλέπει ο νόμος (ΕΣ Τμ. VI Αποφ. 705/2013, 29/2012, 25/2012,
2430/2011, 2243/2011, 1780/2011, 1647/2011, 1646/2011, 1249/2011,
476/2011, 466/2011, ΕΣ Κλιμ. Ζ΄ 189/2011, 41/2011, ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 99/2012,
35/2011, 19/2011,12/2011, ΕΣ Κλιμ.Ε΄ 441/2011, βλέπε αντιθέτως για τα
δημόσια έργα ΕΣ Κλιμ. Ε΄ 601/2011).
δ. Διαγωνισμοί υπηρεσιών.
Στους διαγωνισμούς για την παροχή υπηρεσιών, όπου η οικονομική
επιτροπή συντάσσει τη διακήρυξη, διεξάγει και κατακυρώνει όλες τις
δημοπρασίες, έχοντας τη δυνατότητα να συγκροτήσει για τη διεξαγωγή του
διαγωνισμού και την αξιολόγηση των προσφορών επιτροπή από μέλη της ή
και τρίτα πρόσωπα (άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. ε΄ Ν 3852/2010), δεν συνιστά
παραβίαση της αρχής της αμεροληψίας (άρθρο 7 Ν 2690/99) η συμμετοχή
του ίδιου προσώπου τόσο στην επιτροπή που διεξάγει το διαγωνισμό όσο και
στο συλλογικό όργανο που διενεργεί την κατακύρωση (ΕΣ Τμ. VI Απoφ.
706/2013, 3365/2011).
77
ε. Μοναδική προσφορά.
Στους διαγωνισμούς που διεξάγονται είτε κατά τις διατάξεις του ΠΔ
60/2007 είτε κατά τις διατάξεις του ΕΚΠΟΤΑ, δεν αποκλείεται η ολοκλήρωση
της διαδικασίας και η κατακύρωση της προμήθειας στο μοναδικό υποψήφιο, η
προσφορά του οποίου είναι η μόνη που αξιολογείται στο τελικό στάδιο, είτε
διότι μία μόνο προσφορά υποβλήθηκε εξαρχής είτε διότι υποβλήθηκαν μεν
περισσότερες προσφορές, μόνο μία όμως από αυτές κρίθηκε τελικά αποδεκτή
(ΕΣ Τμ. VI Αποφ. 408/2012, 2792/2009, ΕΣ Τμ. IV 92/1998, ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄
170/2012, 114/2010, 36/2010, 34/2010, 18/2010, 188/2009, 186/2009,
168/2009, 96/2009, 9/2009, ΕΣ Κλιμ. Ζ΄ 144/2012, 129/2010).
Ειδικότερα, όταν κριτήριο κατακύρωσης είναι η χαμηλότερη τιμή,
λαμβάνονται υπ’ όψη για την κατακύρωση ή μη της προμήθειας ο
ανταγωνισμός που αναπτύχθηκε και η προσφερόμενη τιμή σε σχέση με την
τρέχουσα στην αγορά τιμή ή τις τιμές που προσφέρθηκαν σε προηγούμενους
διαγωνισμούς (άρθρο 20 παρ. 1 ΕΚΠΟΤΑ). Στους διαγωνισμούς που
προκηρύσσονται με το κριτήριο αυτό, εάν μία μόνο προσφορά έχει απομείνει
για να εξετασθεί στο τελικό στάδιο της οικονομικής αξιολόγησης, η
αναθέτουσα αρχή δεν μπορεί να ματαιώσει το διαγωνισμό βασιζόμενη
αποκλειστικά στο γεγονός αυτό. Οφείλει αντίθετα να προχωρήσει στην
αξιολόγηση της οικονομικής προσφοράς και εάν κρίνει αιτιολογημένα ότι αυτή
δεν είναι συμφέρουσα, μπορεί να ματαιώσει το διαγωνισμό (ΣτΕ ΕπΑν
33/2009 ΝοΒ 2009 σελ. 683, ΣτΕ 375/2009, ΣτΕ ΕπΑν 337/2010, 1019/2006
νομική βάση πληροφοριών ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ), ενώ αν κρίνει αιτιολογημένα ότι
αυτή είναι συμφέρουσα, προβαίνει στην κατακύρωση (ΕΣ Τμ. IV 76/2010, ΕΣ
Τμ. VI Απoφ. 706/2013, 2792/2009, ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 18/2010, 186/2009 κ.ά.).
Όταν κριτήριο κατακύρωσης είναι η συμφερότερη προσφορά, αν δεν
ορίζεται διαφορετικά στη διακήρυξη, η υποβολή μίας μόνο προσφοράς ή η
υποβολή μίας μόνο έγκυρης (αποδεκτής) προσφοράς δεν αρκεί για να
δικαιολογήσει τη ματαίωση του διαγωνισμού, χωρίς προηγουμένως να
εκτιμηθεί από ουσιαστική άποψη αν αυτή είναι ή όχι συμφέρουσα για την
αναθέτουσα αρχή. Συνεπώς επιτρέπεται η κατακύρωση του διαγωνισμού
στον εξαρχής μοναδικό υποψήφιο ή στο μοναδικό εναπομείναντα (κατά το
στάδιο της οικονομικής αξιολόγησης) προμηθευτή, χωρίς μάλιστα στην
περίπτωση αυτή να είναι αναγκαία η βαθμολόγηση της προσφοράς του, αφού
78
δεν μπορεί να συγκριθεί με άλλες προσφορές (ΣτΕ ΕπΑν 395/2011,
1113/2010, 667/2008, 156/2007, 153/2007,
975/2006 νομική βάση
πληροφοριών ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ, ΕΣ Τμ. VII 121/2012, 11/2011, 54/2010, ΕΣ Τμ.
IV 92/1998, ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 188/2009, 168/2009, 96/2009).
Τα ανωτέρω ισχύουν και σε διαγωνισμούς παροχής υπηρεσιών που
διεξάγονται κατά τις διατάξεις του ΠΔ 28/1980, όπου είτε η κατακύρωση είτε η
ματαίωση του διαγωνισμού πρέπει να αιτιολογείται ειδικά, ως προς το
συμφέρον ή μη της μοναδικής προσφοράς για την αναθέτουσα αρχή, χωρίς
να αρκεί μόνο η μοναδικότητα της προσφοράς για να γίνει η κατακύρωση ή
για να ματαιωθεί ο διαγωνισμός (ΕΣ Τμ. VI Αποφ. 2786/2012, 1505/2012).
στ. Κατάτμηση προμηθειών.
Η
τμηματική
ανάθεση
των
προμηθειών
συνιστά
ανεπίτρεπτη
κατάτμηση, όταν επιχειρείται με αυτή να αποφευχθεί ο τακτικός διαγωνισμός ή
όταν χρησιμοποιείται για να μην υπαχθεί η διαδικασία στις διατάξεις του
κοινοτικού δικαίου ή για να μην υπαχθεί η σύμβαση στον προσυμβατικό
έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή γενικότερα όταν μεθοδεύεται με σκοπό να
καταστρατηγηθεί η ισχύουσα νομοθεσία (ΕΣ Τμ. VII 199/2011, 47/2010,
328/2009). Σε διαφορετική περίπτωση η τμηματική ανάθεση, π.χ. η διενέργεια
δύο διαγωνισμών αντί για έναν, δεν είναι παράνομη (ΕΣ Τμ. VI Απόφ.
387/2013, ΕΣ Κλιμ. IV Τμ. 59/2012, ΕΣ Τμ. VII 76/2011).
ζ. Απ’ ευθείας ανάθεση μετά από άγονο διαγωνισμό.
Η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης (απ’ ευθείας ανάθεσης),
μετά από σύμφωνη γνώμη της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων
Συμβάσεων (άρθρο 2 παρ. 2 περίπτ. γ΄ υποπερίπτ. δδ΄ Ν 4013/2011),
επιτρέπεται και όταν στον ανοικτό ή κλειστό διαγωνισμό που διενεργήθηκε,
δεν υποβλήθηκε καμμία προσφορά ή όταν καμμία από τις υποβληθείσες
προσφορές δεν κρίνεται κατάλληλη, υπό τους όρους ότι: α) δεν μεταβάλλονται
ουσιωδώς οι όροι της αρχικής διακήρυξης και β) διαβιβάζεται στον Ελεγκτή
Νομιμότητας, μαζί με τη σχετική απόφαση, αιτιολογημένη έκθεση. Εάν
πρόκειται για προμήθεια που διέπεται από τις διατάξεις του ΠΔ 60/2007, η
παραπάνω έκθεση διαβιβάζεται και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ύστερα από
αίτημά της.
79
Στην
περίπτωση
αυτή
δεν
απαιτείται
η
δημοσίευση
σχετικής
προκήρυξης (άρθρο 2 παρ. 13 περίπτ. Ιβ Ν 2286/1995, άρθρο 25 περίπτ. 1α
ΠΔ 60/2007, άρθρο 3 παρ. 3 περίπτ. γ(1) ΕΚΠΟΤΑ).
Αν η διαδικασία του άγονου διαγωνισμού που έχει προηγηθεί, δεν είναι
νόμιμη, επειδή παραβιάσθηκαν π.χ. οι νόμιμες προθεσμίες, δεν είναι νόμιμη
και η διαδικασία διαπραγμάτευσης (απ’ ευθείας ανάθεσης) που ακολουθεί,
δεδομένου ότι η τήρηση όλων των ουσιωδών απαιτήσεων της διαγωνιστικής
διαδικασίας αποτελεί προϋπόθεση για τη νόμιμη προσφυγή στη διαδικασία
της διαπραγμάτευσης (ΕΣ Τμ. VI Αποφ. 705/2013, 3699/2012, 2654/2012,
29/2012, 3201/2011, 1249/2011, 466/2011, ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 184/2012, 182/2012,
160/2012, 136/2011, 75/2011, 35/2011, 6/2011, ΕΣ Κλιμ. Ζ΄ 422/2012,
215/2012).
η. Απ’ ευθείας ανάθεση προμηθειών μέχρι 15.000 ευρώ.
Εάν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το όριο που καθορίζεται
κάθε φορά με την κοινή υπουργική απόφαση της παρ. 3 του άρθρου 13 του Ν
2503/1997 (σήμερα 15.000 ευρώ με το ΦΠΑ), η ανάθεση της προμήθειας με
διαδικασία διαπραγμάτευσης (επ’ ευθείας ανάθεση) αποφασίζεται από το
δήμαρχο (άρθρο 23 παρ. 2 εδάφ. τελ. ΕΚΠΟΤΑ).
Στην περίπτωση αυτή δεν χρειάζεται να εκδοθούν δύο διαδοχικές
αποφάσεις του δημάρχου, όπως συμβαίνει στις προμήθειες μεγαλύτερης
αξίας, αλλά μία μόνο απόφαση που θα ορίζει τον προμηθευτή και τα λοιπά
στοιχεία
της
διαγωνισμού
ανάθεσης,
(βλέπε
ύστερα
άρθρο
22
από
ΠΔ
γνωμοδότηση
118/2007).
της
επιτροπής
Υποβολή
εγγράφων
προσφορών δεν απαιτείται (ΕΣ Τμ. VII 98/2012).
Περιέργως, με τις Πράξεις 184/2012 και 178/2012 του Κλιμακίου
προληπτικού ελέγχου δαπανών στο VII Τμήμα κρίθηκε, ότι αρμόδιο για την
απ’ ευθείας ανάθεση προμηθειών είναι το δημοτικό συμβούλιο και όχι ο
δήμαρχος.
Για το τεράστιο ζήτημα που προκλήθηκε από τις ανωτέρω Πράξεις, η
ΚΕΔΕ
απέστειλε
την
21/02/2013
σχετική
επιστολή
στον
Υπουργό
Εσωτερικών.
θ. Καύσιμα για Ι.Χ. οχήματα.
Η δαπάνη για τον εφοδιασμό με καύσιμα αυτοκινήτων τα οποία
ανήκουν σε υπαλλήλους του δήμου ή σε δημοτικούς συμβούλους, δεν είναι
80
νόμιμη, άσχετα αν αυτά χρησιμοποιήθηκαν πράγματι για υπηρεσιακές
ανάγκες, επειδή ο δήμος δεν διέθετε δικά του οχήματα ή αυτά που διέθετε δεν
επαρκούσαν (ΕΣ Τμ. VII Απόφ. 185/2013, Πράξη 6/2006).
ι. Έλεγχος μισθοδοσίας.
Ο έλεγχος των εκκαθαριστών για την ορθή και ομοιόμορφη απεικόνιση
των αποδοχών των υπαλλήλων καθώς και την ακρίβεια του ύψους των επί
μέρους ποσών, με βάση τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, ασκείται από τον
Υπουργό Οικονομικών, μέσω των αρμόδιων Διευθύνσεων ή Γενικών
Διευθύνσεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (άρθρο 28 παρ. 1 Ν
2470/97).
Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις, αναφέρεται στο
σημείωμα ελέγχου ότι ο εκκαθαριστής των αποδοχών υποχρεούται εντός
δέκα εργασίμων ημερών να μεριμνήσει για την ενημέρωση των δικαιούχων
και
να
απαιτήσει
από
αυτούς
την
επιστροφή
των
αχρεωστήτως
καταβληθέντων ποσών.
Εάν οι δικαιούχοι συμφωνήσουν για την επιστροφή των αχρεωστήτως
καταβληθέντων ποσών, τους παρέχεται η ευχέρεια από την ομάδα ελέγχου
και από τον εκκαθαριστή αποδοχών να τα επιστρέψουν, καταβάλλοντας κάθε
μήνα το 1/10 των μηνιαίων αποδοχών τους, μέχρι εξοφλήσεως της οφειλής
των (άρθρο 3 παρ. 1 ΝΔ 356/74 σε συνδυασμό με το άρθρο 2 ΝΔ 3079/54).
Σε περίπτωση που οι αχρεωστήτως λαβόντες αρνηθούν την επιστροφή
με τον ανωτέρω διακανονισμό, ενημερώνεται από την ομάδα ελέγχου η 22η
Δ/νση Μισθολογίου ή η Γενική Δ/νση Μισθών και Συντάξεων του Γενικού
Λογιστηρίου του Κράτους, οι οποίες υποχρεούνται να ζητήσουν εγγράφως
από
τον
οικείο
επιθεωρητή
οικονομικής
επιθεώρησης
την
έκδοση
καταλογιστικής πράξης, σε βάρος των υπαλλήλων που έλαβαν αχρεωστήτως
τα σχετικά ποσά, κοινοποιώντας το σχετικό και στον εκκαθαριστή των
αποδοχών.
Από την έναρξη λειτουργίας των υπηρεσιακών μονάδων της Γενικής
Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων και των προβλεπόμενων από το νόμο
3492/2006 συλλογικών οργάνων, οι έλεγχοι και οι καταλογισμοί που
προβλέπονται στο άρθρο 28 του Ν 2470/97, υπάγονται στις διατάξεις του
νόμου 3492/2006 και ενεργούνται από τα όργανα που προβλέπονται σε αυτόν
(άρθρο 24 παρ. 2 Ν 3492/2006).
81
Οι διατάξεις του άρθρου 28 του Ν 2470/97 για τον έλεγχο της
μισθοδοσίας από το Υπουργείο Οικονομικών, εφαρμόζονται και στα νομικά
πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που ανήκουν στο κράτος, σε ΝΠΔΔ ή σε ΟΤΑ ή
επιχορηγούνται τακτικά από τον κρατικό προϋπολογισμό σε ποσοστό
τουλάχιστον 50% του προϋπολογισμού τους. Το ίδιο ισχύει και για τις
Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές, τα Πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ και τις δημόσιες
επιχειρήσεις των παραγράφων 1, 2 και 3 του Ν 3429/2005 (άρθρο 28 παρ. 4
Ν 2470/97, όπως αυτή προστέθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 45 του Ν
3943/2011).
Ο δήμαρχος δεν έχει αρμοδιότητα να καταλογίζει με πράξη του
αχρεωστήτως καταβληθείσες αποδοχές σε υπαλλήλους του δήμου (ΕΣ Τμ. VII
Αποφ. 183/2013, 1288/2011, 795/2008).
Αντικείμενο καταλογισμού είναι μόνο το ποσό που εισέπραξε ο
υπάλληλος, μαζί με το φόρο εισοδήματος που παρακρατήθηκε και αποδόθηκε
στη ΔΟΥ, και όχι οι ασφαλιστικές εισφορές που παρακρατήθηκαν από την
υπηρεσία του για να αποδοθούν σε τρίτους (ΕΣ Τμ. Ι Απόφ. 1780/2012, ΕΣ
Τμ. V Απόφ. 1279/2011, ΕΣ Τμ. Ι Απόφ. 2143/2004 ΕΔΔΔΔ 2004, σελ. 132).
ια. Κινητή τηλεφωνία.
Με πάγια νομολογία το Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίθηκε ότι δεν είναι
νόμιμη η αγορά και η χρήση κινητών τηλεφώνων, πριν από την έναρξη της
ισχύος του νόμου 3274/2004 και της υπουργικής απόφασης 18391/2005 που
εκδόθηκε βάσει αυτού (ΕΣ Τμ. VII Αποφ. 176/2013, 174/2013, 171/2013,
169/2013, 166/2013, 165/2013, 2856/2012, 887/2012, 882/2012, ΕΣ Τμ. IV
26/1996, 102/1995, ΕΣ Κλιμ. Β΄ 18/2013, 185/2012, 51/2012, 18/2012,
306/2011, 296/2011, 188/2011, 91/2011, 88/2011, 49/2011, 47/2011,
427/2010, 161/2005, 338/2005, 680/2004, 51/2003, ΕΣ Κλιμ. Β΄ Πρακτικά της
6ης Συνεδρίασης της 5ης Απριλίου 2012 και της 3ης Συνεδρίασης της 16ης
Φεβρουαρίου 2012). Η δυνατότητα χρήσης κινητών τηλεφώνων από δημόσιες
υπηρεσίες, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ προβλέφθηκε για πρώτη φορά το έτος 1998, μέσω
όμως εγκυκλίου
και όχι
με
νομοθετική ρύθμιση
(Εγκ.
Υπ.
Οικον.
2007837/291/0026/1998, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 55/2572/1998). Ο αυστηρός
περιορισμός στη χρήση κινητής τηλεφωνίας παραμένει και σήμερα για τις
ΔΕΥΑ (και κατ’ επέκταση στις λοιπές κοινωφελείς επιχειρήσεις), αφού γι’
αυτές δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο αντίστοιχο αυτού που ισχύει για τους
82
δήμους, με συνέπεια η δαπάνη κινητής τηλεφωνίας από ΔΕΥΑ να μην είναι
νόμιμη εάν δεν αποδεικνύεται ο λειτουργικός της χαρακτήρας (ΕΣ Κλιμ. VII
Τμ. 229/2012, ΕΣ Τμ. VII 137/2012, 31/2012).
ιβ. Προμήθεια φυσικού αερίου θέρμανσης και κίνησης.
Με τις Πράξεις 38/2013 και 30/2013 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, οι οποίες εκδόθηκαν στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου των
συμβάσεων του άρθρου 278 του Ν 3852/2010 (ήδη του άρθρου 36 του Ν
4129/2013, ΦΕΚ 52/Α), κρίθηκαν τα ακόλουθα σχετικά με την προμήθεια
φυσικού αερίου από τους δήμους:
α. Η απ’ ευθείας ανάθεση της προμήθειας από τη ΔΕΠΑ είναι νόμιμη,
ανεξαρτήτως του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, αφού η εταιρεία
αυτή είναι μοναδικός (αποκλειστικός) προμηθευτής του συγκεκριμένου
αγαθού ( άρθρο 25 παρ. 1 περίπτ. β΄ ΠΔ 60/2007, άρθρο 3 παρ. 3 περίπτ.
γ(3) ΕΚΠΟΤΑ).
β. Η προμήθεια φυσικού αερίου δεν εξαιρείται της ένταξης στο Ενιαίο
Πρόγραμμα Προμηθειών (ΕΠΠ), με συνέπεια η παράλειψη ένταξης στο ΕΠΠ
να καθιστά τη σύμβαση μη νόμιμη. Ειδικότερα, της ένταξης στο ΕΠΠ δεν
εξαιρούνται τα «καύσιμα εν γένει» - οπότε θα ενέπιπτε στην εξαίρεση και το
φυσικό αέριο - αλλά εξαιρούνται συγκεκριμένα και εξειδικευμένα το πετρέλαιο
(κίνησης και θέρμανσης), η βενζίνη (αμόλυβδη, super και απλή) και τα έλαια
λιπάνσεως (Απόφ. Υπ. Ανάπτ. Π1/358/1999, ΦΕΚ 92/Β).
γ. Ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η ΔΕΠΑ είναι ο μοναδικός
προμηθευτής, δεν απαλλάσσεται της υποχρέωσης να προσκομίσει πριν από
την υπογραφή της σύμβασης τα δικαιολογητικά συμμετοχής των άρθρων 7
και 9 του ΕΚΠΟΤΑ ή των αντίστοιχων άρθρων 43, 44 και 45 του ΠΔ 60/2007
(ποινικό μητρώο, φορολογική ενημερότητα, ασφαλιστική ενημερότητα κ.λ.π.)
ιγ. Έγγραφος τύπος των συμβάσεων των ΟΤΑ.
Οι διατάξεις των άρθρων 80 και 85 του Ν 2362/95, οι οποίες έχουν
εφαρμογή και στους ΟΤΑ (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ. 22/2013, ΕΣ Τμ. VII 99/2012,
405/2009, ΕφΑθην 11549/95 ΝοΒ 1996 σελ. 1008), ορίζουν τα ακόλουθα:
Άρθρο 80: «Για το κύρος συμβάσεως του Δημοσίου με αντικείμενο
αξίας μεγαλύτερης των δύο χιλιάδων πεντακοσίων (2.500) ευρώ ή που γεννά
διαρκή υποχρέωση αυτού, απαιτείται η κατάρτισή της να γίνει με ιδιωτικό
83
τουλάχιστον έγγραφο. Το ανωτέρω ποσό μπορεί να τροποποιείται με
απόφαση του Υπουργού Οικονομικών.1
Επί συμβάσεως, η αποδοχή της προτάσεως δύναται να γίνει και με
χωριστό έγγραφο, η υπό του αντισυμβαλλομένου όμως του Δημοσίου
εκπλήρωση της παροχής του αίρει την εκ της ελλείψεως του γραπτού τύπου
της αποδοχής ακυρότητα της συμβάσεως».
Άρθρο 85: «Η καθ' οιονδήποτε τρόπο παραβίαση των διατάξεων των
άρθρων 79 έως και 84 του παρόντος νόμου επάγεται την απόλυτη ακυρότητα
της συμβάσεως. Από την ακυρότητα αυτής και τη σχετική παρανομία των
οργάνων του Δημοσίου δεν γεννάται υποχρέωση αυτού προς αποζημίωση του
αντισυμβαλλομένου, στην περίπτωση που τα αρμόδια όργανα εκ προθέσεως
παραβίασαν τις σχετικές διατάξεις και αυτός γνώριζε την παρανομία ή
συνετέλεσε στην παραβίαση των διατάξεων.»
Για
τις
διοικητικές
συμβάσεις
ειδικότερα,
ο
έγγραφος
τύπος
προβλέπεται και από το άρθρο 22 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν
2690/99, ΦΕΚ 45/Α), όπου ορίζονται τα εξής:
«Η διοικητική σύμβαση υποβάλλεται στον έγγραφο τύπο, εκτός αν ο
νόμος ορίζει διαφορετικά. Για την κατάρτισή της, η πρόταση και αποδοχή είναι
δυνατόν να γίνονται με χωριστά έγγραφα».
ιδ. Αντίγραφα.
Τα επικυρωμένα αντίγραφα γίνονται υποχρεωτικώς δεκτά από τη
Διοίκηση, εκτός αν ειδικές διατάξεις ορίζουν διαφορετικά. Υποχρεωτικά επίσης
γίνονται δεκτά τα μη επικυρωμένα αντίγραφα των διοικητικών εγγράφων,
εφόσον συνοδεύονται από υπεύθυνη δήλωση στην οποία ο ενδιαφερόμενος
βεβαιώνει την ακρίβεια των στοιχείων τους.
Εφόσον επιτρέπεται ρητά από τη διακήρυξη, γίνονται δεκτά και τα
απλά (μη επικυρωμένα) αντίγραφα εγγράφων που δεν εμπίπτουν στις
διατάξεις του άρθρου 11 του Ν 2690/99 (ιδιωτικών ή δικαστικών ή αλλοδαπών
εγγράφων κ.λ.π.), που συνοδεύονται από την ανωτέρω υπεύθυνη δήλωση, αν
ειδικές διατάξεις δεν ορίζουν διαφορετικά (ΕΣ Τμ. VI Απόφ. 1001/2013, Εγκ.
ΥΔΜΗΔ ΔΙΣΚΠΟ/Φ.18/6341/2013, Εγκ. Υπ. Εσωτ. ΔΙΣΚΠΟ/Φ.22/ 5583/2005,
1
Το ποσό των 2.500 ευρώ καθορίσθηκε με την απόφαση του Υπουργού Οικονομικών
οικ.2/59649/0026/2001 (ΦΕΚ 1427/Β). Το ίδιο όριο ισχύει και για τα ΝΠΔΔ (Απόφ. Υπ. Οικον.
2/42053/2002, ΦΕΚ 1033/Β).
84
βλέπε και τις Πρότυπες Διακηρύξεις του νόμου 3669/2008, ΦΕΚ 116/Α καθώς
και ΕΣ Κλιμ. Ε΄ 118/2010).
ιε. Ποινικό μητρώο.
Εάν από το προσκομιζόμενο δελτίο ποινικού μητρώου προκύπτει ότι
έχει επιβληθεί ποινή με αναστολή, τότε, εφόσον έχει διανυθεί επιτυχώς ο
χρόνος της αναστολής, η καταδικαστική απόφαση δεν λαμβάνεται υπ’ όψη και
δεν αποτελεί λόγο αποκλεισμού του συμμετέχοντος (Γνωμ. ΝΣΚ 358/2005).
Εάν έχει επιβληθεί ποινή με αναστολή, χωρίς να έχει συμπληρωθεί κατά το
χρόνο του διαγωνισμού ο χρόνος της αναστολής, νομίμως λαμβάνεται υπ’
όψη
η
καταδικαστική
απόφαση
και αξιολογείται σε σχέση με την
επαγγελματική συμπεριφορά του διαγωνιζόμενου (ΕΣ Κλιμ. ΣΤ΄ 11/2013).
ιστ. Βελτίωση τιμής.
Στους διαγωνισμούς δεν γίνονται δεκτές αντιπροσφορές και σε
περίπτωση υποβολής τους απορρίπτονται ως απαράδεκτες (άρθρο 14
ΕΚΠΟΤΑ).
Δεν θεωρείται αντιπροσφορά η πρόταση βελτίωσης της προσφοράς
(π.χ. η προσφορά χαμηλότερης τιμής, η αντικατάσταση των προσφερομένων
ειδών με άλλα ανώτερης τεχνολογίας χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση της
υπηρεσίας κ.λ.π.), η οποία υποβάλλεται μετά την κατακύρωση του
διαγωνισμού ή μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των προσφορών, από
τον προμηθευτή που έχει ήδη αναδειχθεί μειοδότης (ΕΣ Τμ. VI Αποφ.
1209/2013, 1208/2013, ΕΣ Κλιμ. Ζ΄ 426/2012).
ιζ. Επιτροπές διαγωνισμών.
Η απόφαση για τη συγκρότηση των επιτροπών μπορεί να εκδίδεται είτε
στην αρχή είτε κατά τη διάρκεια του έτους, ανάλογα με τις συνθήκες και τις
ανάγκες κάθε υπηρεσίας. Στη δεύτερη περίπτωση η χρονική διάρκεια (θητεία)
των επιτροπών δεν είναι απαραίτητο να τερματίζεται με τη λήξη του έτους,
μέσα στο οποίο εκδόθηκε η απόφαση για τη συγκρότησή τους (Έγγρ. Υπ.
Εμπορίου Π1/2885/1990 και Π1/3803/1990). Η διαγωνιστική διαδικασία που
αρχίζει μέσα στο έτος χωρίς να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του, συνεχίζεται
μέσα στο επόμενο έτος από την ίδια επιτροπή και όχι από την επιτροπή που
συγκροτείται για τους διαγωνισμούς του έτους αυτού (ΕΣ Τμ. VII 4/2011,
229/2010, ΕΣ Τμ. VI Αποφ. 1138/2012, 1137/2012, 1132/2012, 1131/2012,
ΕΣ Κλιμ. Ζ΄ 14/2013).
85
ιη. Αποδεικτικό εισαγωγής στην αποθήκη.
Το δελτίο εισαγωγής στην αποθήκη συντάσσεται σε κάθε περίπτωση
προμήθειας, ανεξάρτητα από το είδος των υλικών (αναλώσιμα ή πάγια) και
τον
τρόπο
παραλαβής
(αυτοδίκαια
ή
μη),
συνιστά
δε
απαραίτητο
δικαιολογητικό του σχετικού χρηματικού εντάλματος (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ.
17/2013, 38/2012, ΕΣ Τμ. VII 141/2009, 39/2009).
ιθ. Έγκριση πολυετών υποχρεώσεων.
Για την ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται ότι θα βαρύνουν
είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου το επόμενο ή τα επόμενα οικονομικά έτη,
συμπεριλαμβανομένων των μισθώσεων ακινήτων, ο νόμος ορίζει ότι
απαιτείται η προηγούμενη έγκριση του Υπουργού Οικονομικών, εάν πρόκειται
για φορείς της κεντρικής διοίκησης και η δαπάνη υπερβαίνει ετησίως το ποσό
των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ κατά κωδικό αριθμό εξόδου, ή του
εποπτεύοντος υπουργού, εάν πρόκειται για τους λοιπούς φορείς της γενικής
κυβέρνησης και η δαπάνη υπερβαίνει ετησίως το ποσό των πενήντα χιλιάδων
(50.000) ευρώ (άρθρο 21 παρ. 3 Ν 2362/95, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από
την παρ. 12 του άρθρου 4 του Ν 4038/2012).
Σχετικά
με την ανωτέρω ρύθμιση το Υπουργείο Εσωτερικών
διευκρίνισε ότι δεν αφορά τους ΟΤΑ, επί των πράξεων των οποίων ασκείται
αποκλειστικά έλεγχος νομιμότητας (άρθρο 102 παρ. 4 Συντάγματος), που
διέπεται από τις ειδικές γι’ αυτούς διατάξεις των άρθρων 214 – 238 του νόμου
3852/2010 (Εγκ. Υπ. Εσωτ. και Οικον. 19664/2011, Έγγρ. Υπ. Εσωτ.
15126/10-05-2012). Σύμφωνα όμως με τις ΕΣ Τμ. VI Απόφ. 2786/2012, ΕΣ
Κλιμ. Ζ΄ 385/2012, 294/2012 και 93/2012 οι δήμοι δεν εξαιρούνται των
ανωτέρω διατάξεων και συνεπώς απαιτείται και γι’ αυτούς η προηγούμενη
έγκριση του Υπουργού Εσωτερικών.
Κατόπιν τούτων τροποποιήθηκε εκ νέου η παρ. 3 του άρθρου 21 του Ν
2362/95 και από 26/10/2012 ισχύουν τα ακόλουθα (άρθρο πέμπτο Ν
4089/2012, ΦΕΚ 206/Α):
- Για την ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται ότι θα βαρύνουν
είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου
Πλαισίου
Δημοσιονομικής
Στρατηγικής,
συμπεριλαμβανομένων
των
μισθώσεων ακινήτων, απαιτείται η προηγούμενη έγκριση του Γενικού
Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εάν: α) πρόκειται για ΟΤΑ α΄ ή β΄
86
βαθμού και τα νομικά πρόσωπα αυτών (δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου) τα
οποία περιλαμβάνονται στο Μητρώο Φορέων της Γενικής Κυβέρνησης και β)
η αναλαμβανόμενη υποχρέωση υπερβαίνει ετησίως το ποσό των πενήντα
χιλιάδων (50.000) ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ αφού ο νόμος δεν
διακρίνει σχετικά). Για το σκοπό αυτό πράξεις ανάληψης υποχρεώσεων που
εκδίδονται
από
τη
δημοσίευση
του
νόμου
4089/2012
και
εφεξής
αποστέλλονται προς έγκριση στον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης
Διοίκησης (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 40917/9-11-2012).
- Υποχρεώσεις των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων που έχουν
αναληφθεί χωρίς την ανωτέρω έγκριση, μέχρι την παραπάνω ημερομηνία
(26/10/2012), θεωρείται ότι αναλήφθηκαν νόμιμα.
Αντίθετα όμως προς την Απόφαση 2786/2012 του VI Τμήματος και τις
Πράξεις 385/2012, 294/2012 και 93/2012 του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, σύμφωνα με τις οποίες οι δήμοι δεν εξαιρούνται της ανωτέρω
έγκρισης, το VI Τμήμα του ίδιου δικαστηρίου έκρινε μεταγενέστερα, ότι οι
διατάξεις του άρθρου 21 του Ν 2362/95, όπως ισχύουν, με τις οποίες
απαιτείται η έγκριση της εποπτεύουσας αρχής για την ανάληψη πολυετών
υποχρεώσεων άνω των 50.000 ευρώ ετησίως, είναι αντισυνταγματικές, διότι
παραβιάζουν την αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και τα όρια εποπτείας
επί των ΟΤΑ. Επιπλέον, η απαίτηση σύμπραξης της κρατικής διοίκησης για
τη διενέργεια δαπάνης ύψους άνω των 50.000 ευρώ, εκτεινόμενης σε
περισσότερα έτη, παρεμποδίζει προδήλως την πρωτοβουλία και την ελεύθερη
δράση των ΟΤΑ και για το λόγο αυτό είναι επίσης αντισυνταγματική.
Δεδομένου δε ότι η εποπτεία του κράτους επί των ΟΤΑ συνίσταται
αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και ότι η εποπτεύουσα αρχή δεν μπορεί
να ελέγξει την ουσιαστική αξιολόγηση στην οποία προέβησαν τα όργανα των
ΟΤΑ και να εκτιμήσει διαφορετικά τα ίδια πραγματικά περιστατικά,
μεταβάλλοντας τις επιλογές και τις προτεραιότητες των οργάνων των ΟΤΑ, οι
διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 21 του Ν 2362/95 είναι αντισυνταγματικές και
συνεπώς ανίσχυρες (Αποφάσεις 23/2013, 3170/2012).
ικ. Απώλεια δικαιολογητικών.
Σε περίπτωση απώλειας των πρωτότυπων δικαιολογητικών του
Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (τιμολογίων, δελτίων αποστολής, αποδείξεων
παροχής υπηρεσιών κ.λ.π.) ή, από 1/1/2013, του Κώδικα Φορολογικής
87
Απεικόνισης Συναλλαγών, ακολουθείται η εξής διαδικασία (ΕΣ Τμ. VII Αποφ.
2859/2012, 1679/2012, 1678/2012, Εγκ. Υπ. Οικον. 38792/382/22-4-1987):
α) Εάν η απώλεια οφείλεται σε υπαιτιότητα του δήμου, διενεργείται
ένορκη διοικητική εξέταση από οικονομικό επιθεωρητή, με βάση το πόρισμα
της οποίας ο δήμος επικυρώνει τα αντίγραφα των απωλεσθέντων
δικαιολογητικών. Η πληρωμή του δικαιούχου θα γίνει με βάση τα αντίγραφα
αυτά και υπεύθυνη δήλωση του εκδότη, με την οποία θα βεβαιώνεται η
ακρίβεια των στοιχείων τους. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατό να
διακριβωθεί εκ των προτέρων το πρόσωπο που βαρύνεται με την απώλεια
των δικαιολογητικών, εάν δηλαδή βαρύνει το φορέα ή το δικαιούχο, νομίμως η
ΕΔΕ διενεργείται από υπάλληλο κατά τις διατάξεις του υπαλληλικού κώδικα
(ΕΣ Κλιμ. IV Τμ. 6/2013).
β) Εάν η απώλεια οφείλεται σε υπαιτιότητα του πιστωτή, πρέπει να
εκδοθεί νέο τιμολόγιο. Στην περίπτωση αυτή, ο πιστωτής φέρει την ευθύνη για
την
τακτοποίηση
της
φορολογικής
και
λογιστικής
ανωμαλίας
που
δημιουργείται.
κ. Παραγραφή μισθολογικών αξιώσεων.
Με τις Αποφάσεις του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου 1/2012 και
2/2012, οι οποίες εκδόθηκαν λόγω της συγκρουόμενης νομολογίας του
Συμβουλίου της Επικρατείας,
του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, κρίθηκε ότι οι διατάξεις του άρθρου 90 παρ. 3 του Ν 2362/95 που
προβλέπουν διετή παραγραφή για τις μισθολογικές αξιώσεις κατά του
δημοσίου και των ΟΤΑ, είναι σύμφωνες με το σύνταγμα.
κα. Ποσοστό τόκου.
Με την Απόφαση 25/2012 του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου, η οποία
επίσης εκδόθηκε ύστερα από πολυετή σύγκρουση της νομολογίας των
δικαστηρίων, κρίθηκε ότι η διάταξη του άρθρου 21 του Κώδικα Νόμων Περί
Δικών του Δημοσίου, η οποία ορίζει το ποσοστό του τόκου κάθε οφειλής του
δημοσίου και των ΟΤΑ σε 6% ετησίως, δεν αντίκειται στο σύνταγμα και στις
διεθνείς συνθήκες. Δεν ισχύει το επιτόκιο αυτό για τις οφειλές που εμπίπτουν
στο ΠΔ 166/2003.
κβ. Έλεγχος απολογισμού.
Δεν υφίσταται νομικό κώλυμα για τον κατασταλτικό έλεγχο της
διαχείρισης ορισμένου έτους, έστω και αν οι λογαριασμοί των προηγούμενων
88
ετών δεν έχουν ελεγχθεί. Στην περίπτωση αυτή το χρηματικό υπόλοιπο της
προηγούμενης διαχείρισης λαμβάνεται ως δεδομένο, όπως εμφανίζεται από
τον υπόλογο, υπό την προϋπόθεση ότι δεν προκύπτει αμφισβήτηση (ΕΣ Ολ
Πρακτικά της 4ης Γενικής Συνεδρίασης της 04/02/2004, ΕΣ Κλιμ. Β΄ 55/2013).
κγ. Κατασταλτικός έλεγχος φορέων της γενικής κυβέρνησης.
Από το Ελεγκτικό Συνέδριο διενεργείται υποχρεωτικά κατασταλτικός
έλεγχος όλων των λογαριασμών ή των απολογισμών των φορέων της γενικής
κυβέρνησης. Σε κατασταλτικό έλεγχο υπόκειται και κάθε φορέας που έλαβε με
οποιονδήποτε τρόπο χρηματοδότηση ή επιχορήγηση από τον κρατικό
προϋπολογισμό (άρθρο 1 παρ. 1 περίπτ. β΄ Ν 4129/2013).
«Επιχορήγηση» είναι η μεταφορά πίστωσης σε φορέα για την
υλοποίηση των αρμοδιοτήτων του και μόνο. «Χρηματοδότηση» είναι η
μεταφορά πίστωσης σε φορέα, στον οποίο έχει εκχωρηθεί αρμοδιότητα από
φορέα της γενικής κυβέρνησης με σκοπό την υλοποίηση της συγκεκριμένης
και μόνο αρμοδιότητας (άρθρο 41 παρ. 1 και 2 Ν 4129/2013).
Κάθε έτος οι φορείς που επιχορηγούνται ή και χρηματοδοτούνται από
τους φορείς της γενικής κυβέρνησης, υποχρεούνται να υποβάλουν στο Γενικό
Λογιστήριο του Κράτους και στο Ελεγκτικό Συνέδριο, με το πέρας διμήνου
από τη λήξη του οικονομικού έτους, απολογισμό της συνολικής οικονομικής
τους δραστηριότητας και ξεχωριστό απολογισμό της επιχορήγησης ή της
χρηματοδότησης που έλαβαν, εάν αυτή είναι μικρότερη του 100% των
συνολικών χρηματικών ποσών που διαχειρίσθηκαν. Με τα ανωτέρω
υποχρεούνται να συνυποβάλουν και τον προϋπολογισμό τους για το επόμενο
έτος (άρθρο 41γ παρ. 3 Ν 4129/2013).
Το Ελεγκτικό Συνέδριο διενεργεί, σύμφωνα με τις διατάξεις του, έλεγχο
νομιμότητας και κανονικότητας καθώς και έλεγχο της χρηστής δημοσιονομικής
διαχείρισης (οικονομικότητα, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα), για τα
ποσά της επιχορήγησης και της χρηματοδότησης που έλαβαν κάθε
οικονομικό έτος οι φορείς, και συντάσσει έκθεση ελέγχου (άρθρο 41 παρ. 4 Ν
4129/2013).
Η ανωτέρω έκθεση υποβάλλεται μέσα σε έξι μήνες από την ημερομηνία
υποβολής στο Ελεγκτικό Συνέδριο όλων των απαραίτητων δικαιολογητικών
και σε κάθε περίπτωση το αργότερο έως την κατάθεση του προς ψήφιση
89
προϋπολογισμού του επόμενου οικονομικού έτους της γενικής κυβέρνησης
στη Βουλή (άρθρο 41 παρ. 5 Ν 4129/2013).
Χωρίς
την
υποβολή
από
τους
επιχορηγούμενους
ή
χρηματοδοτούμενους φορείς των ανωτέρω στοιχείων, οι φορείς της γενικής
κυβέρνησης δεν επιτρέπεται να επιχορηγούν ή να χρηματοδοτούν τους φορείς
αυτούς. Κάθε επιχορήγηση ή χρηματοδότηση εκ μέρους φορέα της γενικής
κυβέρνησης χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 3 του άρθρου 41
του Ν 4129/2013, είναι μη νόμιμη και καταλογίζεται από το Ελεγκτικό
Συνέδριο, σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν (άρθρο 41 παρ. 6 Ν
4129/2013).
κδ. Αδικαιολόγητος πλουτισμός δήμων από καταλογισμούς σε βάρος
αιρετών και υπαλλήλων.
Σε περίπτωση καταλογισμού δαπανών, οι οποίες κρίνονται μη νόμιμες
για τυπικούς λόγους, για λόγους δηλαδή που σχετίζονται με τις τυπικές
διαδικασίες διενέργειάς τους, εάν ο υπόλογος στο πλαίσιο της δίκης που
διεξάγεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο προβάλει με την έφεσή του κατά της
καταλογιστικής πράξης τον αδικαιολόγητο πλουτισμό του νομικού προσώπου,
υπέρ του οποίου ενεργείται ο καταλογισμός, το Ελεγκτικό Συνέδριο πρέπει να
ερευνήσει την ουσιαστική βασιμότητα του ισχυρισμού αυτού (ΕΣ Ολ
2335/2009 ΕΔΔΔΔ 2009 σελ. 720) και εφόσον κριθεί βάσιμος να ακυρώσει
τον καταλογισμό (ΕΣ Τμ. IV Απόφ. 1063/2013). Υποχρέωση απόδοσης του
αδικαιολόγητου πλουτισμού κατά τις διατάξεις του άρθρου 904 του Αστικού
Κώδικα υπάρχει και όταν καταβάλλεται από τον υπόλογο το καταλογισθέν σε
βάρος του έλλειμμα, το οποίο όμως στη συνέχεια αποδεικνύεται ανύπαρκτο
εν όλω ή εν μέρει (ΕΣ Τμ. IV Απόφ. 2690/2011).
κε. Υπερωρίες αναπληρωτών διευθυντών.
Οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 20 του Ν 4024/2011 απαγορεύουν
από 01/11/2011 την καταβολή υπερωριακής αμοιβής σε προϊσταμένους
Διευθύνσεων και Γενικών Διευθύνσεων του δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των
ΟΤΑ.
Ερμηνεύοντας τις ανωτέρω διατάξεις το Υπουργείο Οικονομικών
διευκρίνισε τα ακόλουθα (Έγγραφο 2/64587/0022/19-09-2012):
- Υπάλληλοι που είναι προϊστάμενοι Τμήματος και ασκούν ταυτόχρονα
καθήκοντα αναπληρωτή Διευθυντή, δικαιούνται αμοιβής για υπερωριακή
90
εργασία ή εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες ή αμοιβή για τις πρόσθετες
υπηρεσίες
του
άρθρου
49
του
Ν
3584/2007
(αμοιβή
ληξιάρχου,
πρακτικογράφου κ.λ.π.).
- Γενικά, η ανωτέρω απαγόρευση της παρ. 1 του άρθρου 20 του Ν
4024/2011 δεν αφορά τις πρόσθετες υπηρεσίες των παραγράφων 1 και 4 του
άρθρου 49 του Ν 3584/2007 και ως εκ τούτου στους υπαλλήλους που είναι
διευθυντές ή γενικοί διευθυντές και ασκούν την υπηρεσία των ληξιαρχείων ή
των δημοτικών ΝΠΔΔ και συνδέσμων ή είναι πρακτικογράφοι του δημοτικού
συμβουλίου, νομίμως καταβάλλεται η ανάλογη υπερωριακή αμοιβή.
Την ίδια θέση έλαβε και το Ελεγκτικό Συνέδριο (πράξη Κλιμακίου Ι
Τμήματος 8/2013), σύμφωνα με το οποίο είναι νόμιμη η υπερωριακή
αποζημίωση των υπαλλήλων που ασκούν καθήκοντα αναπληρωτών
διευθυντών.
κστ. Έξοδα κίνησης εκτός έδρας υπαλλήλων ΔΕΥΑ και λοιπών
επιχειρήσεων.
Από 1/4/2011, οι δαπάνες μετακίνησης εκτός έδρας των υπαλλήλων
των ΔΕΥΑ και των λοιπών δημοτικών επιχειρήσεων καθορίζονται από τις
διατάξεις του Ν 2685/99, όπως αυτές εφαρμόζονται στους δήμους (άρθρο 45
παρ. 8 Ν 3943/2011). Αντίθετες ρυθμίσεις συλλογικών συμβάσεων ή
διαιτητικών αποφάσεων δεν ισχύουν (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ. 2/2013, ΕΣ Τμ. Ι
252/2011).
κζ. Αμοιβές πρακτικογράφων του δημοτικού συμβουλίου.
Οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 20 του Ν 4024/2011, που
απαγορεύουν την καταβολή υπερωριακής αμοιβής σε διευθυντές και γενικούς
διευθυντές, δεν αφορούν τους υπαλλήλους που τηρούν τα πρακτικά των
συνεδριάσεων
του
δημοτικού
συμβουλίου,
στους
οποίους
νομίμως
καταβάλλεται πρόσθετη αμοιβή για την απασχόλησή τους αυτή (ΕΣ Τμ. Ι
1/2013).
Οι είκοσι (20) ώρες μηνιαίας απασχόλησης μπορεί να μην αφορούν
μόνο την τήρηση των πρακτικών κατά τις συνεδριάσεις του συμβουλίου, αλλά
να αναφέρονται και στην εργασία που απαιτείται για την καθαρογραφή και τη
σύνταξη των πρακτικών, εφόσον βεβαιώνεται από το δήμαρχο η προσφορά
της αμειβόμενης υπερωριακής εργασίας (ΕΣ Κλιμ. Ι Τμ. 13/2013).
κη. Μίσθωση ακινήτων για τη στέγαση δημόσιων υπηρεσιών.
91
Δεν επιτρέπεται η μίσθωση ακινήτων για τη στέγαση δημοσίων
υπηρεσιών (π.χ. ΤΕΙ, αγροτικών ιατρείων, λιμενικών φυλακίων), εφόσον δεν
προβλέπεται από ειδικές διατάξεις (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ. 25/2013, 12/2013).
Επιχορήγηση ΤΕΙ για την καταβολή μισθωμάτων του ακινήτου όπου
στεγάζεται ή για την κάλυψη άλλων λειτουργικών αναγκών του, δεν είναι
νόμιμη (ΕΣ Κλιμ. VII Τμ. 12/2013).
92

ΑΔΑ: Β4Ω2ΩΚ6-ΩΧΛ

Ν. 4257 - Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης

Χρηματοδότηση Επιχειρηματικότητας

Οδηγός Επιχειρησιακού Σχεδίου (BusinessPlan

ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ - Πανελλήνιος Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης - μοδιπ δπθ

Αρεταίειο Νοσοκομείο, οικονομικού έτους 2014.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

η τακτικη επιχορηγηση

Ανακοίνωση

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

7o Εβδομαδιαίο Δελτίο Νομοθεσίας

Εισαγωγή στα περιεχόμενα της διδακτικής ενότητας Η

εδώ - Κοινωνικό Πολύκεντρο

ΚΑΠΝΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΡΕΛΙΑ Α.Ε.

teuxos 25.pdf - Center for European Constitutional Law

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΣΥΝΤΕΧΝΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ - www . pasyno

Αποθήκευση του αρχείου

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΚΑΥΣΙΜΩΝ.pdf

Οδηγός Διαχείρισης Έργων - Επιτροπή Ερευνών

προκηρυξη διαγωνισμου υγρων καυσιμων κινησης