Εισάγωγη στη Νευρολογική Νοσηλευτική

ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ
ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΝΕΥΡΟΓΛΟΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ
ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ
100 δις στον εγκέφαλο τα οποία
Σώμα κυττάρου
επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ειδικών συνδέσεων.
Ένας νευρώνας αποτελείται από:
Πυρήνας
Ερέθισμα
κυτταρικό σώμα (κέντρο μεταβολισμού του κυττάρου)
Δενδρίτης
Δενδρίτες (αποφυάδες αποδοχής σημάτων)
Άξονας
Νευράξονας (κύρια μονάδα αγωγής ηλεκτρικών σημάτων του
νευρώνα)
Μυέλινο έλυτρο
Σύναψη
Μυϊκό
Τα ηλεκτρικά σήματα που διατρέχουν τον νευράξονα, καλούνται
κύτταρο
δυναμικά ενέργειας και είναι σύντομες και παροδικές νευρικές ώσεις
με εύρος 100 millivolt και διάρκειας περίpου 1ms
Η πληροφορία που μεταφέρεται από ένα δυναμικό ενέργειας καθορίζεται
όχι από τον τύπο του σήματος αλλά από την οδό του εγκεφάλου
στην οποία οδεύει το σήμα. Έγκειται στον εγκέφαλο να αναλύσει και να ερμηνεύσει τα εισερχόμενα
ηλεκτρικά σήματα και να δημιουργήσει τις καθημερινές οπτικές και ακουστικές αντιλήψεις μας.
ΜΑΘΗΜΑ 1ο
Το Νευρικό Σύστημα
Ροβίθης Μιχαήλ, Νοσηλευτής ΤΕ, Msc in Clinical Nursing
ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ
ΔΟΜΗ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΜΥΕΛΩΔΕΣ ΕΛΥΤΡΟ
Λιπώδες μονωτικό έλυτρο που
περιβάλλει τους μεγάλους νευράξονες
για να διασφαλιστεί η ταχεία αγωγή
των δυναμικών ενέργειας
Δενδρίτες
Η κύρια δομική διαφορά των νευρώνων από
τα άλλα κύτταρα είναι η προβολή του
πρωτοπλάσματός τους
(δενδρίτες, άξονες ή μυϊκές ίνες).
Κυτταρικό σώμα
ΑΞΟΝΕΣ
πυρήνας
άξονας
Προσυναπτικό
κύτταρο
Κόμβοι Ranvier
Ονομάζεται το κύτταρο
Που διαβιβάζει το σήμα
Μυελώδες έλυτρο
Σύναψη
ΝΕΥΡΩΝΑΣ
Μετασυναπτικό
κύτταρο
Σημεία αναγέννησης
Του δυναμικού ενέργειας
Τα συναπτικά τελικά κομβία δεν επικοινωνούν μεταξύ τους αλλά
χωρίζονται με ένα διάστημα που ονομάζεται συναπτική σχισμή.
Οι περισσότεροι νευράξονες καταλήγουν κοντά στους δενδρίτες ενός
Μετασυναπτικού κυττάρου, αλλά η επικοινωνία μπορεί να γίνει και
στο κυτταρικό σώμα ή πιο σπάνια στο αρχικό ή τελικό τμήμα του
νευράξωνα
• Στέλνουν πληροφορίες εκτός νευρώνα
• Λεία επιφάνεια
•Συνήθως ένας άξονας ανά νευρώνα
• Δεν περιέχουν ριβοσωμάτια
•Μπορούν να περιέχουν μυελίνη
•Κλάδοι μακριά από κυτταρικό σώμα
ΔΕΝΔΡΙΤΕΣ
•Φέρνουν πληροφορίες εντός νευρώνα
• Τραχεία επιφάνεια
• Πολλοί δενδρίτες ανά νευρώνα
• Διαθέτουν ριβοσωμάτια
• Περιέχουν μυελίνη
•Κλάδοι κοντά στο κυτταρικό σώμα
Νευρώνας από έμβρυο κότας. Το νευρικό
κύτταρο αγγίζει τον νωτιαίο μυελό ενώ ο
άξονας του εφάπτεται με το δέρμα, τους μύες
και τα όργανα και ανιχνεύει τον πόνο, την
ζέστη, το άγγιγμα και τη δόνηση
Image courtesy of Paul C. Letourneau.
ΝΕΥΡΟΓΛΟΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ
Τα σώματα και οι νευράξονες των νευρικών κυττάρων περιβάλλονται από νευρογλοιακά κύτταρα.
ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Χρησιμεύουν:
• Στηρικτικά στοιχεία που προσδίδουν σταθερότητα και δομική συνοχή στον εγκέφαλο
• Δύο τύποι νευρογλοιακών κυττάρων παράγουν μυελίνη
• Λειτουργούν ως απορριματοσυλλέκτες μετά από κάκωση ή νευρωνικό θάνατο
• Ρυθμίζουν την συγκέντρωση ιόντων καλίου στον εξωκυττάριο χώρο
• Καθοδηγούν κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου την μετανάστευση των νευρώνων και κατευθύνουν
τις προεκβολές των νευραξόνων
• Ορισμένα βοηθούν στον σχηματισμό μη διαπερατού επενδύματος στα τριχοειδή και στα φλεβίδια του
εγκεφάλου, δημιουργώντας ένα αιματοεγκεφαλικό φραγμό, ο οποίος εμποδίζει την είσοδο τοξικών ουσιών
από το αίμα στον εγκέφαλο
:
ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΚΕΝΤΡΙΚΟ
ΝΕΥΡΙΚΟ
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ
ΝΩΤΙΑΙΟΣ
ΜΥΕΛΟΣ
ΑΥΤΟΝΟΜΟ
ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ
ΣΩΜΑΤΙΚΟ
ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ
1
Κεντρικό Νευρικό Σύστημα
ΣΧΗΜΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ
ΚΡΑΝΙΟ
ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ
ΣΤΗΛΗ
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΠΑΡΕΓΚΕΦΑΛΙΔΑ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
ΣΤΙΒΑΔΑ
ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΝΩΤΙΑΙΟΣ
ΜΥΕΛΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
Εκτείνεται από την βάση του κρανίου μέχρι
Τον πρώτο οσφυϊκό σπόνδυλο.
ΠΡΟΜΗΚΗΣ
ΜΥΕΛΟΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ
ΣΤΙΒΑΔΑ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ
ΣΤΙΒΑΔΑ
Δέχεται αισθητικές πληροφορίες από το δέρμα, τα
εσωτερικά όργανα, τις αρθρώσεις και τους μύς του κορμού
και των άκρων και περιέχει τους κινητικούς νευρώνες που ελέγχουν
τις εκούσιες και αντανακλαστικές κινήσεις
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
ΣΤΙΒΑΔΑ
31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων
ΦΑΙΑ ΟΥΣΙΑ
ΧΡΩΜΑΤΟΣ
ΦΑΙΟΥ
ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ
ΝΕΥΡΙΚΕΣ
ΙΝΕΣ
ΚΥΤΤΑΡΑ
ΛΕΥΚΟΥ
ΧΡΩΜΑΤΟΣ
ΕΛΥΤΡΟ
ΜΥΕΛΙΝΗΣ
ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΠΥΡΗΝΕΣ
& ΚΥΤΤΑΡΌΠΛΑΣΜΑ
ΝΕΥΡΩΝΕΣ
Κεντρικό Νευρικό Σύστημα - Εγκέφαλος
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ, Η ΜΕΓΑΛΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ
Ο εγκέφαλος είναι το σημαντικότερο όργανο του νευρικού συστήματος.
Οι νευρώνες του αναλύουν και επεξεργάζονται όλες τις πληροφορίες
που έρχονται από το εξωτερικό και το εσωτερικό περιβάλλον του
σώματος, ενώ στη συνέχεια <<δίνουν>> τις κατάλληλες εντολές στα
αντίστοιχα εκτελεστικά όργανα
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει σχεδόν το 98% του νευρικού ιστού
του σώματος. Ένας <<μέσος>> εγκέφαλος ζυγίζει 1,4 κιλά και έχει
όγκο 1200 κυβικά εκατοστά. Ο εγκέφαλος των ανδρών είναι
μεγαλύτερος κατά 10% σε σχέση με αυτόν των γυναικών – αν όμως
διαιρέσουμε το βάρος του εγκεφάλου ενός ατόμου με το βάρος του
σώματός του , η διαφορά εκμηδενίζεται.
Η ζελατινώδης μάζα που βρίσκεται καλά προστατευμένη μέσα στον
εγκέφαλο περιλαμβάνει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα
που ονομάζονται νευρώνες. Οι χαρακτηριστικές αποφυάδες κάθε
κυττάρου συνενώνονται με πλήθος άλλων κυττάρων, δημιουργώντας
πολύπλοκα δίκτυα. Αυτές οι συνενώσεις (συνάψεις) έχουν
χαρακτηριστική δομή και συντελούν τα μέγιστα στις νευρικέςεγκεφαλικές λειτουργίες.
Όλο αυτό το δίκτυο υποστηρίζεται από περισσότερα από χίλια
δισεκατομμύρια κύτταρα, τα οποία ονομάζονται κύτταρα της γλοίας και
βοηθούν στη διατήρηση του περιβάλλοντος των νευρώνων.
ΠΡΟΜΗΚΗΣ ΜΥΕΛΟΣ
Μαζί με τη γέφυρα συμμετέχει στη ρύθμιση της πίεσης του
Αίματος και της αναπνοής
ΓΕΦΥΡΑ
Περιέχει μεγάλο αριθμό νευρώνων που μεταδίδουν πληροφορίες από
Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια στην παρεγκεφαλίδα
Δέχεται αισθητικές πληροφορίες από τον νωτιαίο μυελό, κινητικές
Πληροφορίες από τον φλοιό των εγκεφαλικών ημισφαιρίων και
Πληροφορίες σχετικά με την ισορροπία από τον έσω ού. Συντονίζει
τον χρόνο και τον τύπο ενέργειας των σκελετικών μυών κατά τη
διάρκεια της κίνησης. Παίζει ρόλο στην στάση του σώματος και στον
Συντονισμό των κινήσεων κεφαλής-οφθαλμών.
ΠΑΡΕΓΚΕΦΑΛΙΔΑ
Έλεγχος οφθαλμικών κινήσεων, σκελετικών κινήσεων
Και αποτελεί σημαντικό σταθμό αναμετάδοσης
Ακουστικών και οπτικών σημάτων
ΜΕΣΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
Θάλαμος και υποθάλαμος. Ο θάλαμος επεξεργάζεται και διανέμει όλες σχεδόν
Τις αισθητικές και κινητικές πληροφορίες που πηγαίνουν στον φλοιό των
Εγκεφαλικών ημιασφαιρίων. Πιστεύεται επίσης ότι ρυθμίζει τα επίπεδα
Συνείδησης και τις συναισθηματικές πλευρές της αισθητικότητας.
Ο υποθάλαμος ρυθμίζει το αυτόνομο νευρικό σύστημα και την έκκριση ορμονών
από την υπόφυση
ΔΙΑΜΕΣΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ
Κεντρικό Νευρικό Σύστημα
Αποτελούνται από τον φλοιό, την υποκείμενη λευκή ουσία και τρείς εν τω βάθει
Κείμενες ομάδες νευρώνων οι οποίες ονομάζονται πυρήνες: τα βασικά γάγγλια,
Τον ιπποκάμπειο σχηματισμό και την αμυγδαλή.
Και τα δύο σχετίζονται με αντιληπτικές, γνωστικές και ανώτερες κινητικές
λειτουργίες καθώς και με το συναίσθημα και τη μνήμη.
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ
ΑΥΛΑΚΑ
ΜΕΣΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΕΛΙΚΕΣ
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ
ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ
ΕΛΙΚΕΣ
ΠΛΑΓΙΑ ΣΧΙΣΜΗ
ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟΣ
ΛΟΒΟΣ
ΜΕΤΩΠΙΑΙΟΣ
ΛΟΒΟΣ
ΙΝΙΑΚΟΣ
ΛΟΒΟΣ
ΘΑΛΑΜΟΣ
ΚΡΟΤΑΦΙΚΟΣ
ΛΟΒΟΣ
ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ
ΠΑΡΕΓΚΕΦΑΛΙΔΑ
ΓΕΦΥΡΑ
ΠΡΟΜΗΚΗΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΥΠΟΦΥΣΗ
ΠΑΡΕΓΚΕΦΑΛΙΔΑ
ΓΕΦΥΡΑ
ΠΡΟΜΗΚΗΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ
2
Αποτελείται από γάγγλια
Και περιφερικά νεύρα που μεταδίδουν
Πληροφορίες στο ΚΝΣ και εκτελούν κινητικές
Εντολές που παράγονται στον εγκέφαλο και στο
Νωτιαίο μυελό
ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ
ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΠΑΡΑΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟ
ΔΙΑΣΤΟΛΗ
ΚΟΡΗΣ
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ
ΕΚΚΡΙΣΗΣ ΣΑΛΙΟΥ
ΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ
ΕΚΚΡΙΣΗΣ ΣΑΛΙΟΥ
ΓΑΓΓΛΙΟ
ΠΡΟΜΗΚΗΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ
ΚΑΡΔΙΑΚΩΝ ΠΑΛΜΩΝ
ΣΥΜΠΙΕΣΗ ΒΡΟΓΧΩΝ
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ
ΠΕΡΙΣΤΑΛΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΣΤΟΜΑΧΟΥ &
ΕΚΚΡΙΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΟΛΗΣ
ΣΥΣΠΑΣΕΙΣ
ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ
ΚΥΣΤΗΣ
ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ
ΚΑΡΔΙΑΚΩΝ ΠΑΛΜΩΝ
Π
Ν
Ε
Υ
Μ
Ο
Ν
Ο
Γ
Α
Σ
Τ
Ρ
Ι
Κ
Ο
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ
(Computerized Tomography)
CT
Εικόνες ακτινών Χ ενισχυμένες με υπολογιστή, οι οποίες
αποκαλύπτουν λεπτές διαφορές και μικρές δομές των ιστών
που δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν με συμβατικές ακτινογραφίας.
ΔΙΑΤΑΣΗ
ΒΡΟΓΧΩΝ
ΙΛΙΑΚΟ
ΠΛΕΓΜΑ
ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ
ΠΕΡΙΣΤΑΛΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΤΟΜΑΧΟΥ &
ΕΚΚΡΙΣΗ ΟΥΣΙΩΝ
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ
ΓΛΥΚΟΓΟΝΟΥ ΣΕ
ΓΛΥΚΟΖΗ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ &
ΝΟΡΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ
ΑΛΥΣΙΔΑ
22 ΓΑΓΓΛΙΩΝ
ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ
ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ ΣΥΣΠΑΣΕΙΣ
ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ
(Magnetic resonance imaging)
MRI
Τεχνική η οποία χρησιμοποιεί υπολογιστή για την απεικόνιση δομών
του εγκεφάλου σε ζώντες οργανισμούς. Χρησιμοποιείται για τη
διερεύνηση τόσο της λειτουργίας όσο και της δομής..
ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΤΗΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ
ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ
Άλγος νεύρων π.χ νευραλγία τριδύμου
ΚΑΥΣΑΛΓΙΑ
Άλγος καυστικό έντονο που συνοδεύεται από αγειοκινητικές διαταραχές
ΝΕΥΡΙΤΙΣ
Περιφερειακή νευρική βλάβη ανεξαρτήτως αιτιολογίας
ΠΑΡΑΛΥΣΗ
Απουσία κινητικότητας
ΠΑΡΕΣΗ
Μερική κινητικότητα
ΗΜΙΠΛΗΓΙΑ
Παράλυση που αφορά στο μισό σώμα
ΜΟΝΟΠΛΗΓΙΑ
Παράλυση ενός άκρου
ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΑ
Παράλυση των κάτω άκρων
ΤΕΤΡΑΠΛΗΓΙΑ
Παράλυση και των τεσσάρων άκρων
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ
ΠΟΖΙΤΡΟΝΙΩΝ
(Positron emission tomography)
PET scan
Τεχνική για την παραγωγή εικόνων του λειτουργούντος εγκεφάλου
Η τεχνική συνδυάζει τις αρχές της αξονικής τομογραφίας και της
ραδιοισοτοπικής απεικόνισης.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Kandel E.,R., Schwartz J.,H., Jessel T., M., (1999) Νευροεπιστήμη
και Συμπεριφορά. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ηράκλειο.
Παρασύρη Ε. (2002) Νοσηλευτική VI, Νευρολογική Νοσηλευτική. Τεχνολογικό
εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης. Ηράκλειο
Central Nervous System
http://siri.uvm.edu/ppt/
Nervous System Neurology
http://www.lib.uiowa.edu/hardin/md/neuro.html
Neuroscience for Kids. Explore Central Nervous System and Brain
http://faculty.washington.edu/chudler/introb.html
Principles of Neurophysiology
http://fig.cox.miami.edu/~cmallery/150/neuro/neurophysiology.htm
SigBio’s Virtual Anatomy textbook
http://www.acm.uiuc.edu/sigbio/project/index.html
The Nervous System
http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/BIOBK/BioBookNERV.html
IATRONET
http://www.iatronet.gr/
3