3 IΣTOΛOΓIA H ιστολογία κλάδος της ιατρικής που µελετά > υφή

IΣTOΛOΓIA
H ιστολογία κλάδος της ιατρικής που µελετά >
υφή βιολογικού υλικού και τους
τρόπους που τα επιµέρους συστατικά
στοιχεία σχετίζονται µεταξύ τους
δοµικά & λειτουργικά
Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > ▪ βελόνες
▪ ενδοσκοπικούς σωλήνες
▪ εύκαµπτους καθετήρες
H γνώση της φυσιολογικής ιστολογικής εικόνας είναι προϋπόθεση > αναγνώριση των µεταβολών
της δοµής
ιστών &
οργάνων > που νοσούν
H ανάπτυξη απλών µικροσκοπίων &
τεχνικών παρασκευής λεπτών τοµών έδωσε > πληροφορίες >
|
▪ για τη δοµή των ιστών
▪ & τους πρώτους ιστολογικούς όρους
Aθροίσεις κυττάρων µε όµοια µορφολογικά χαρακτηριστικά > σχηµατίζουν ιστούς
που διακρίνονται σε >
• επιθηλιακούς
• µυϊκούς
• νευρικούς
• συνδετικούς
Aνάλυση της αλληλουχίας > των αµινοξέων & των πρωτεϊνών καθώς και η
µοριακή γενετική >
δηµιούργησαν επανάσταση στη
µελέτη των κυττάρων
Tαξινόµιση των κυττάρων σε οµάδες βασίζεται > στην λειτουργική προσέγγιση που
χρησιµοποιείται σήµερα & δέχεται ότι το κύτταρο είναι |
η βασική δοµική &
λειτουργική > µονάδα των οργανισµών
Tα κύτταρα ποικίλλουν σηµαντικά αρχίζοντας από > ENA γονιµοποιηµένο ωάριο > κάθε κύτταρο
αναπτύσσει > µέσα από διαφοροποιήσεις > δοµικές ιδιότητες ανάλογες µε τις λειτουργίες του
3
Mερικά κύτταρα προσαρµόζονται > τροποποιώντας > την δοµή &
την λειτουργία τους > ανάλογα
‫׀‬
µε τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος
Tαξινόµιση κυττάρων βάση της λειτουργίας τους −
|
• επιθηλιακά
• στηρικτικά
• νευρικά
• ορµονοπαραγωγά
• γεννητικά
• κύτταρα συστολής
• κύτταρα αίµατος
• κύτταρα ανοσοποιητικού
συστήµατος
ENA κύτταρο µπορεί να επιτελεί διάφορες λειτουργίες & ως εκ τούτου να ανήκει σε περισσότερες
οµάδες
Iστός → είναι συνάθροιση κυττάρων σε κανονική διάταξη
Aπλοί ιστοί → είναι απλές οργανωµένες οµάδες κυττάρων (π.χ., χόνδρος)
Σύνθετοι ιστοί →
έχουν µικτό κυτταρικό πληθυσµό
εξωκυττάρια ουσία
κυτταρικά προϊόντα µε διαφορετικές λειτουργίες (π.χ., νευρικός
ιστός)
"συνδετικός ιστός" → είναι ένα ευρύ φάσµα βιολογικού υλικού > που περιέχει κύτταρα που
συνδέονται µε την εξωκυττάρια ουσία & λειτουργούν > σαν στηρικτικό
στρωµατικό στοιχείο σε εξειδικευµένους κυτταρικούς πληθυσµούς
η οµάδα αυτή αρχικά περιελάµβανε => οστά
χόνδρους
τένοντες
ινώδη συνδετικό ιστό
λιπώδη ιστό
"χαλαρός συνδετικός ιστός" → είναι ο ιστός που δοµείται από στηρικτικά κύτταρα >
που παράγουν εξωκυττάρια ουσία και περιλαµβάνει
κύτταρα ανοσοποιητικού συστήµατος, νεύρα και
αιµοφόρα τριχοειδή αγγεία
4
Όργανο → είναι ανατοµικά ξεχωριστή οµάδα ιστών → συχνά διαφορετικού τύπου
που παρουσιάζει ειδικές λειτουργίες
Σύστηµα →
• ο όρος αυτός χρησιµοποιείται για να περιγράψει κύτταρα µε παρόµοια λειτουργία
→ διεσπαρµένα σε διάφορα ανατοµικά µόρια
(π.χ., ορµονοπαραγωγά κύτταρα του εντέρου ή του πνεύµονα)
• οµάδα οργάνων → µε παρόµοιους
ή σχετιζόµενους > λειτουργικούς ρόλους
Mελέτη της λεπτής δοµής των κυττάρων πραγµατοποιείται µε τη βοήθεια
• ηλεκτρονικού µικροσκοπίου
• ανοσοϊστοχηµείας→ στοιχεία ενδοκυττάριας δοµής
• in situ υβριδισµός → ανιχνεύονται ειδικές αλληλουχίες DNA & RNA
H µελέτη της δοµής των ιστών στο µικροσκόπιο αποτελεί επέκταση της έννοιας της ανατοµίας →
έτσι συχνά αναφέρεται ως µικροσκοπική ανατοµία → η δε µελέτη της ιστολογίας των
συστηµάτων → συνδέεται µε την παθολογική ανατοµική διότι επιτρέπει την κατανόηση των
παθογενετικών µηχανισµών των νόσων, µια και οι περισσότερες παθήσεις σχετίζονται µε κάποιες
ιστολογικές αλλοιώσεις
Tεχνικές:
• Φωτονική µικροσκοπία > ο ιστός → µονιµοποιείται σε διάλυµα φορµόλης
αφυδατώνεται σε οινοπνεύµατα
διαποτίζεται σε κερί παραφίνης
µικροτόµος > κόβεται σε τοµές 5- 8 µm
βάφεται µε χρωστικές > A & H
• Hλεκτρονική µικροσκοπία διέλευσης → µονιµοποιείται σε υλικό
γλουταραλδεΰδης
σκηνώνονται > σε εποξυ - ρητίνης
µικροτόµος > κόβεται σε 0,1 µm
χρωστικές > ουράνιο & µόλυβδος
• Hλεκτρονική µικροσκοπία σάρωσης → τριδιάστατη απεικόνιση
επιφάνειας κυττάρων & ιστών
µονιµοποίηση ίδια µε προηγούµενη
κάλυψη > µε χρυσό
• Iστοχηµεία → χρωστικές ουσίες µε συγγένεια για ειδικές
χηµικές οµάδες των µορίων χρησιµοποιούνται
για την εντόπιση τους σε ιστολογικές τοµές
για λιπίδια→ νωπό υλικό - ψύχεται, κόβεται & βάφεται σε Sudan – black
Oil red - O
5
για πολυσακχαρίτες (γλυκογόνο) → µε Periodic acid Schiff (PAS)
• Aυτοραδιογραφία →
χορηγούνται ραδιενεργά σεσηµασµένοι µεταβολίτες
που προσλαµβάνονται από τα κύτταρα & φαίνονται
σαν αργυροί κόκκοι στο φωτογραφικό φίλµ
• Aνοσοϊστοχηµεία →
αντισώµατα έναντι ειδικών µορίων του κυττάρου για
την ανίχνευση του σε τοµές ιστών
πολυκλωνικά αντισώµατα > έναντι αντιγόνου >
λαµβάνονται από τον ορό ζώου στο οποίο έχει ενεθεί
το αντιγόνο σε καθαρή µορφή
• Aνοσοϋπεροξειδάση →
η εντόπιση κύριου αντισώµατος (λαµβάνεται από
κουνέλι) ανιχνεύεται από ένα > δεύτερο αντίσωµα
(λαµβάνεται από άλλα είδη ζώων) > που συνδέεται
µε ένα ενζυµο (υπεροξειδάση) & γίνεται ορατό
συνήθως ως καφέ προϊόν αντίδρασης
• Aνοσοφθορισµός →
το αντίσωµα σηµαίνεται µε µια φθορίζουσα χρωστική
& η εντόπισή του ανιχνεύεται µε το µικροσκόπιο
φθορισµού
• Kυτταροκαλλιέργεια →
χρησιµοποιείται για την ανάλυση κυτταρικού
µεταβολισµού
• Kυτταρικός κλασµατικός διαχωρισµός → επιτρέπει την διάσπαση των
κυττάρων µε ελεγχόµενο τρόπο
κυτταρικά οργανίδια > διαχωρίζονται µε σκοπό την
|
την λειτουργική
& δοµική τους > ανάλυση
επιτυγχάνεται µε φυγοκέντριση µεγάλης ταχύτητας
σε ειδικά διαλύµατα γνωστής πυκνότητας
6
7
8
9