ΕΚΘΕΣΗ ΟΜΑ∆ΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Τ.Ε.Ε.
«Ασφάλεια σε χώρους γραφείων και συνάθροισης κοινού
σε περιπτώσεις εκτάκτων καταστάσεων»
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Ανάθεση από ∆.Ε. ΤΕΕ
1.2 Αντικείµενο προς διερεύνηση
2. ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ∆ΙΑΤΑΞΕΙΣ
2.1 Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις και Κανονισµοί
2.1.1 Οδεύσεις ∆ιαφυγής
2.1.2 ∆οµική Πυροπροστασία
2.1.3 Ενεργητική Πυροπροστασία
2.1.4 Προληπτικά Μέτρα – Οµάδες Πυροπροστασίας – Σχέδια Εκκένωσης
2.2 Κτιριοδοµικός Κανονισµός
2.3. Γενικός Οικοδοµικός Κανονισµός (Γ.Ο.Κ.)
2.4. ∆ιατάξεις εργατικής νοµοθεσίας για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων
3. Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ
3.1 Χηµεία και Φυσική της φωτιάς
3.2 Η πυρκαγιά στα κτίρια
3.3 Συµπεριφορά δοµικών υλικών και στοιχείων στη φωτιά
3.4 Μνηµειακά, ιστορικά και διατηρητέα κτίρια
4. ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ
4.1 Κανονισµοί και λοιπές διατάξεις για τα υφιστάµενα κτίρια
4.2 Έλεγχοι - Κυρώσεις
4.3 Αλλαγές χρήσης κτιρίων
4.4 Ιδιαιτερότητες µνηµειακών, ιστορικών και διατηρητέων κτιρίων
4.5 Θύρες ασφαλείας σε τράπεζες
5. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ – ΜΕΤΡΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΑ
5.1. Αρχή ευθύνης του εργοδότη
5.2. Εκτίµηση κινδύνου
5.3. Σχεδιασµός έκτακτης ανάγκης
6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
6.1. Συµπεράσµατα
6.2. Προτάσεις
6.3. Τρόποι διάδοσης του έργου της οµάδας εργασίας
7. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
7.1 Αποσπάσµατα Νοµοθεσίας (Ν.3850/10, Π.∆. 16/96, ΑΠ.3015/30-6-09)
7.2 Χηµεία και Φυσική της φωτιάς
7.3 Πρόταση για την πυροπροστασία υφιστάµενων κτιρίων γραφείων.
7.4 Ιδιαιτερότητες µνηµειακών, ιστορικών διατηρητέων κτιρίων σε σχέση µε θέµατα
πυροπροστασίας
7.5 Σχετικά έγγραφα (Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώµατος)
7.6 Υπόδειγµα Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων (∆ΕΗ)
7.7 Πηγές πληροφόρησης
1
1.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1. Ανάθεση από ∆.Ε. ΤΕΕ
Το ΤΕΕ, µετά από εισήγηση του τέως Προέδρου του κ. Γιάννη Αλαβάνου και µετά από το
πολύνεκρο περιστατικό πυρκαγιάς που συνέβη στις 05 Μαΐου 2010 στο νεοκλασικό κτίριο επί της
οδού Σταδίου 23 στην Αθήνα όπου στεγαζόταν το τραπεζικό κατάστηµα της Marfin Egnatia Bank,
συζήτησε το θέµα της ασφάλειας των εργαζοµένων και των παρευρισκοµένων σε χώρους
συνάθροισης κοινού σε έκτακτες καταστάσεις και ειδικότερα σε περίπτωση πυρκαγιάς, κατά τη
19η συνεδρίαση της ∆ιοικούσας Επιτροπής στις 11/05/2010, µε αρ. θέµατος ΑΙΙ/Σ19/2010
και αποφάσισε τη συγκρότηση οµάδας εργασίας (αρ. απόφασης Γ8Σ24/2010) αποτελούµενη
από τα κάτωθι µέλη του ΤΕΕ:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
Βλάχος Ιωάννης του Σάββα, ΠΜ, ΑΜ ΤΕΕ 14180,
Λόης Ευριπίδης του Χρήστου, ΧΜ, ΑΜ ΤΕΕ 37911,
Μουστάκη Κατερίνα του Εµµανουήλ, ΑΜ, ΑΜ ΤΕΕ 13647,
Μπάλσης Νικόλαος του Γεωργίου, ΧΜ, ΑΜ ΤΕΕ 63061,
Παπαϊωάνου Κυριάκος του Κωνσταντίνου ΠΜ, ΑΜ ΤΕΕ 13233,
Πισιµίση Σταµατία του Σπυρίδωνα, ΠΜ, ΑΜ ΤΕΕ 29826,
Τολάκη Μαρία του Σταµατίου, ΜΗΜ, ΑΜ ΤΕΕ 28731,
Τουλιάτος Παναγιώτης του Γεωργίου, ΑΜ, ΑΜ ΤΕΕ 10206,
Φραγκιουδάκης Μάρκος του Σπυρίδωνα, ΑΜ, ΑΜ ΤΕΕ 36082,
Χριστοδούλου Αντώνιος του Ιωάννη, ΜΗΜ, ΑΜ ΤΕΕ 18682.
1.2. Αντικείµενο προς διερεύνηση
Με την παραπάνω απόφαση το ΤΕΕ ανέθεσε στην Οµάδα Εργασίας να διερευνήσει τις
προβλέψεις του Κανονισµού Πυροπροστασίας και των σχετικών πυροσβεστικών διατάξεων,
αλλά και όλης της σχετικής εργατικής νοµοθεσίας και των συναφών ρυθµιστικών διατάξεων,
καθώς και τις ιδιαιτερότητες µνηµειακών, ιστορικών, διατηρητέων κτιρίων σε σχέση µε τα
θέµατα πυροπροστασίας, προκειµένου να καταλήξει σε προτάσεις και επισηµάνσεις σχετικά µε
την ασφάλεια των εργαζοµένων και των παρευρισκοµένων σε γραφεία και χώρους
συνάθροισης κοινού, ειδικότερα σε έκτακτες καταστάσεις (εκκενώσεις χώρων σε περιπτώσεις
σοβαρού και άµεσου κινδύνου, πυρκαγιά κτλ.).
Επιπλέον, όρισε ότι το έργο της Οµάδας Εργασίας θα παραδοθεί σε έντυπη και ηλεκτρονική
µορφή, µε στόχο να κατατεθεί στο ψηφιακό αποθετήριο του ΤΕΕ, προκειµένου να είναι δυνατή
η πρόσβαση σε αυτό από κάθε ενδιαφερόµενο.
Σε εφαρµογή της παραπάνω απόφασης της ∆Ε του ΤΕΕ, η Οµάδα Εργασίας συνήλθε σε
τακτικές συνεδριάσεις, επεξεργάστηκε στοιχεία, αντάλλαξε απόψεις και παρουσιάζει την
παρούσα έκθεση. Επισηµαίνεται ότι, ως προς τις διατάξεις πυροπροστασίας,
η έκθεση
εστιάζεται κυρίως σε χώρους γραφείων (όπου κατατάσσονται και οι Τράπεζες) και χώρους
συνάθροισης κοινού, κατά την έννοια των άρθρων 8 και 10 αντιστοίχως του Π.∆. 71/1988, ενώ
ως προς τις διατάξεις της εργατικής νοµοθεσίας, η έκθεση αναφέρεται σε όλους τους χώρους
εργασίας, ανεξαρτήτως δραστηριότητας, µεγέθους ή άλλων κριτηρίων.
2.
ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ∆ΙΑΤΑΞΕΙΣ
2.1. Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις, Κανονισµοί και Εγκύκλιοι
Με το Προεδρικό ∆ιάταγµα 71/1988, το οποίο δηµοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 32Α/17-02-1988 και το
οποίο τελικώς ετέθη σε υποχρεωτική εφαρµογή πλην των τουριστικών καταλυµάτων
(ξενοδοχείων), ένα χρόνο µετά την ανωτέρω δηµοσίευση, δηλαδή στις 17-02-1989,
θεσµοθετήθηκε o Κανονισµός Πυροπροστασίας Κτιρίων.
2
Στον Κανονισµό αυτόν προβλέπονται, για όλες τις χρήσεις των νέων κτιρίων, οι ελάχιστες
απαιτήσεις σχετικά µε την παθητική πυροπροστασία (οδεύσεις διαφυγής και δοµική
πυροπροστασία) και την ενεργητική πυροπροστασία των νέων κτιρίων.
Για ορισµένες από τις χρήσεις των κτιρίων των υφιστάµενων κτιρίων (δηλαδή µέχρι τις 17-021989, πριν από την εφαρµογή του Κανονισµού Πυροπροστασίας Κτιρίων), ίσχυαν και
εξακολούθησαν να ισχύουν οι σχετικές Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις. Ειδικότερα, προκειµένου για
αίθουσες συγκέντρωσης κοινού, ίσχυε για τα υφιστάµενα προ του Π.∆. 71/1988 κτίρια η
Πυροσβεστική ∆ιάταξη 3/1981,
η οποία δηµοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 20Β/19-01-1981,
τροποποιήθηκε µε τις 3α/1981, 3β/1983, 3γ/1995 και 3δ/1995 όµοιες και εξακολουθεί να ισχύει
σήµερα. Επιπροσθέτως, η Πυροσβεστική ∆ιάταξη 3/1981 εφαρµόζεται σε νέα κτίρια µε χώρους
συνάθροισης κοινού θεωρητικού πληθυσµού 50 ή λιγότερων ατόµων.
Η ισχύουσα νοµοθεσία για την ασφάλεια και υγεία κατά την εργασία (ΑΥΕ) παραπέµπει, όσον
αφορά στην κατασκευή των χώρων εργασίας, στους ισχύοντες Κανονισµούς δόµησης, οι
κυριότεροι των οποίων, προκειµένου για κτιριακά έργα και πέραν του προαναφερθέντος
Κανονισµού Πυροπροστασίας Κτιρίων, είναι οι ακόλουθοι:
•
Ο Γενικός Οικοδοµικός Κανονισµός, Ν.1577/1985 (ΦΕΚ 210Α/18-12-1985), όπως
αυτός τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει σήµερα.
•
Ο Κτιριοδοµικός Κανονισµός, Αποφ. 3046/304/89 (ΦΕΚ 362∆/3-2-1989), όπως
αυτός τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει σήµερα.
•
Οι Ευρωκώδικες και τα ελληνικά προσαρτήµατα τους. Οι Ευρωκώδικες
απαρτίζονται από 10 κύρια ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ) και υποδιαιρούνται σε 58
µέρη. Αναλυτικότερα, υπάρχουν οι εξής Ευρωκώδικες: Ευρωκώδικας 0: Βάσεις
σχεδιασµού δοµηµάτων, Ευρωκώδικας 1: ∆ράσεις σε δοµήµατα, Ευρωκώδικας 2:
Σχεδιασµός κατασκευών από σκυρόδεµα, Ευρωκώδικας 3: Σχεδιασµός κατασκευών
από χάλυβα, Ευρωκώδικας 4: Σχεδιασµός σύµµεικτων κατασκευών από χάλυβα και
σκυρόδεµα, Ευρωκώδικας 5: Σχεδιασµός ξύλινων κατασκευών, Ευρωκώδικας 6:
Σχεδιασµός κατασκευών από τοιχοποιία, Ευρωκώδικας 7:Γεωτεχνικός σχεδιασµός,
Ευρωκώδικας 8: Αντισεισµικός σχεδιασµός των κατασκευών, Ευρωκώδικας 9:
Σχεδιασµός κατασκευών από αλουµίνιο. Οι παραπάνω Ευρωκώδικες πρόκειται να
τεθούν σε εφαρµογή το αµέσως προσεχές διάστηµα και θα αντικαταστήσουν ή θα
συµπληρώσουν τους παρακάτω Κανονισµούς που ισχύουν σήµερα:
•
τον Κανονισµό Φορτίσεως ∆οµικών Έργων, Β.∆. 10-2-1945, (ΦΕΚ 171Α/1946),
•
τον Ελληνικό Κανονισµό Ωπλισµένου Σκυροδέµατος, Αποφ. 17α/
116/4/ΦΝ429 (ΦΕΚ 1329Β/16-11-2000), όπως αυτός τροποποιήθηκε
µεταγενέστερα και ισχύει σήµερα,
•
τον Ελληνικό Αντισεισµικό Κανονισµό, Αποφ. ∆17α/141/3/ΦΝ275 (ΦΕΚ
2184Β/20-12-1999), όπως αυτός τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει
σήµερα,
•
τον Κανονισµό Τεχνολογίας Χαλύβων, Αποφ. ∆14/36010/2000 (ΦΕΚ 381Β/243-2000), όπως αυτός τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει σήµερα.
Σε κάθε έναν από τους παραπάνω Κανονισµούς διακρίνεται σαφώς η έναρξη ισχύος και το
πεδίο εφαρµογής και αναφέρονται τυχόν µεταβατικές διατάξεις.
Στη συνέχεια, γίνεται συνοπτική παρουσίαση, κυρίως µε µορφή πινάκων, των προβλέψεων του
Π.∆. 71/1988 για κτίρια γραφείων και χώρους συνάθροισης κοινού, καθώς και της
Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/1981, σχετικά µε:
• Οδεύσεις διαφυγής.
• ∆οµική πυροπροστασία.
• Ενεργητική πυροπροστασία
• Προληπτικά µέτρα – οµάδες πυροπροστασίας – σχέδια εκκένωσης
Επισηµαίνεται ότι, πέραν των αναφεροµένων διατάξεων, για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης
έχουν εφαρµογή και οι διατάξεις της Πολιτικής Άµυνας για µη ειρηνικές περιόδους, οι οποίες
αφορούν συγκεκριµένες κατηγορίες κτιρίων.
Τα Τραπεζικά καταστήµατα στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς παρουσιάζουν µία πολυµορφία και
ως προς την αρχιτεκτονική τους σύνθεση και κτιριολογία, αλλά και ως προς τη λειτουργία τους.
Από πολυώροφα µεγάλα κτίρια µέχρι ισόγεια µικρά υποκαταστήµατα που δεν ξεπερνούν τα 30
τ. µέτρα. Από παραδοσιακά-ιστορικά κτίρια, µέχρι κτίρια εντελώς σύγχρονης αρχιτεκτονικής
3
µορφής. Η ποικιλοµορφία αυτή καθιστά πιο δύσκολη την ένταξή τους στις γνωστές κατηγορίες
του Κτιριοδοµικού Κανονισµού και του Κανονισµού Πυροπροστασίας. Η πλειοψηφία πάντως
µπορεί να ενταχθεί µε µεγαλύτερη ευστοχία στα κτίρια γραφείων (business κατά τον NFPA) µε
τη γενική περιγραφή, ότι πρόκειται για κτίρια ή τµήµατα κτιρίων που χρησιµοποιούνται για
οικονοµικές, πνευµατικές ή διοικητικές δραστηριότητες. Αυτό φυσικά δεν αποκλείει την
περίπτωση να ισχύουν για τις Τράπεζες σε ορισµένες περιπτώσεις και οι διατάξεις
πυροπροστασίας των χώρων συνάθροισης κοινού, καταστηµάτων κ.α. Έτσι και στον ισχύοντα
Κανονισµό Πυροπροστασίας (Π.∆ 71 και στην πρόταση Αναθεώρησής του από την Ο.Ε του ΤΕΕ
δεν ακολουθείται η κατηγοριοποίηση των Τραπεζών που υπάρχει στον Κτιριοδοµικό
Κανονισµό (70 τ.µ κλπ.)
Βασικό χαρακτηριστικό όλων των κτιρίων Τραπεζών είναι το γεγονός ότι υφίσταται µία
εµπλοκή η Πυρασφάλεια (fire safety) µε την Ασφάλεια έναντι κλοπής ή/και ληστείας (Security).
Υπάρχουν και άλλες κατηγορίες κτιρίων (θα µπορούσε να πει κανείς όλα τα κτίρια), όπου οι
έννοιες αυτές εµπλέκονται εµφανίζοντας µερικές φορές στοιχεία αλληλο-υποστήριξης, τις
περισσότερες όµως φορές αντικρουόµενες. Εδώ φυσικά θα πρέπει να τονισθεί ότι οι Κανονισµοί
Πυροπροστασίας διεθνώς δεν υπεισέρχονται σε ζητήµατα ασφάλειας έναντι κλοπής,
τροµοκρατίας, εµπρησµού κλπ. Έχοντας όµως ως στόχο την προστασία της ζωής και της
περιουσίας των πολιτών, θα πρέπει να λαµβάνουν υπόψη την προσαρµογή των µέτρων
παθητικής και ενεργητικής πυροπροστασίας και για σενάρια πυρκαγιών που θα ξεκινήσουν σε
κάποιο σηµείο του κτιρίου από πρόθεση, ως να επρόκειτο για έναρξη πυρκαγιάς από αµέλεια.
Επίσης αν και σχεδιάζουµε επιστηµονικά τις οδεύσεις διαφυγής έναντι συµβάντων πυρκαγιάς,
δεχόµαστε ότι αυτές θα είναι πολύ χρήσιµες για την εκκένωση του κτιρίου γενικώς, π. χ µετά
από σεισµό ή ακόµη και από τροµοκρατική ενέργεια κλπ.
2 .1 .1
Οδεύσεις διαφυγής
Σχετικά µε τις οδεύσεις διαφυγής προβλέπονται τα ακόλουθα:
Άρθρο 8 του Π.∆. 71/1988 για κτίρια Γραφείων
Ο θεωρητικός πληθυσµός υπολογίζεται µε την αναλογία 1 ατόµου ανά 9,00µ2 καθαρού εµβαδού
δαπέδου, ή 1 ατόµου ανά 5,00µ2 καθαρού εµβαδού δαπέδου για την περίπτωση ενιαίας
αίθουσας µε πολλά γραφεία.
Επιτρέπεται κατ΄ εξαίρεση ένα (1) µόνο κλιµακοστάσιο σε κτίριο που έχει µέχρι 4 υπέργειους
ορόφους ή όταν η κατακόρυφη απόσταση από το δάπεδο του ανώτατου ορόφου µέχρι την
τελική έξοδο δεν υπερβαίνει τα 11,00µ µε µέγιστο µήκος απροστάτευτης όδευσης διαφυγής
30,00µ. Αλλιώς, απαιτούνται τουλάχιστον δύο (2) κλιµακοστάσια, µε µέγιστο µήκος
απροστάτευτης όδευσης διαφυγής 45,00µ.
Η παροχή ανά µονάδα πλάτους (0,60µ), ορίζεται σε 100 άτοµα για τις οριζόντιες οδεύσεις και
60 άτοµα για τις κατακόρυφες οδεύσεις.
Το ελάχιστο πλάτος οδεύσεων διαφυγής ορίζεται σε 0,90µ. Αν το απαιτούµενο πλάτος των
οδεύσεων διαφυγής ξεπερνά τα 1,80µ, επιβάλλεται η δηµιουργία και άλλης ή άλλων οδεύσεων
διαφυγής.
Άρθρο 10 του Π.∆. 71/1988 για χώρους Συνάθροισης Κοινού
Ο θεωρητικός πληθυσµός ορίζεται κατά περίπτωση. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε χώρους
πιθανής συνάθροισης ορθίων ατόµων, ο θεωρητικός πληθυσµός υπολογίζεται µε την αναλογία
1 ατόµου ανά 0,30µ2 καθαρού εµβαδού δαπέδου. Για αίθουσες όµως συνεδριάσεων,
βιβλιοθήκες, µόνιµα εκθεσιακά κέντρα κ.λπ., ο θεωρητικός πληθυσµός υπολογίζεται µε την
αναλογία 1 ατόµου ανά 1,10µ2 καθαρού εµβαδού δαπέδου.
4
Το απαιτούµενο πλάτος οδεύσεων διαφυγής εξαρτάται από τον πληθυσµό του κτιρίου. Στον
παρακάτω Πίνακα εµφανίζεται ο ελάχιστος απαιτούµενος αριθµός εξόδων και το ελάχιστο
πλάτος κάθε εξόδου.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΠΛΑΤΟΣ ΚΑΘΕ ΕΞΟ∆ΟΥ
ΕΞΟ∆ΩΝ
Μέχρι 150
2
0,90 µ
151- 300
2
η µία 1,80 µ, η άλλη 0,90 µ
301-600
2
1,80 µ
601-900
3
1,80 µ
Για κάθε 300 άτοµα επιπλέον προστίθεται µία τουλάχιστον έξοδος µε ελάχιστο πλάτος 1,80µ.
Το µέγιστο µήκος απροστάτευτης όδευσης διαφυγής ορίζεται σε 45,00µ. και επιτρέπεται η
αύξηση του µέχρι 60,00µ, αν οι χώροι προστατεύονται µε αυτόµατο σύστηµα πυρόσβεσης.
Άρθρα 4-9 και Παράρτηµα ΣΤ της Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/81 για αίθουσες Συγκέντρωσης
Κοινού υφιστάµενες προ του Π.∆. 71/1988.
Ο θεωρητικός πληθυσµός ορίζεται κατά περίπτωση. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για αίθουσες
αναµονής ή χώρους ορθίων, ο θεωρητικός πληθυσµός υπολογίζεται µε την αναλογία 1 ατόµου
ανά 0,35µ2 καθαρού εµβαδού δαπέδου.
Για αίθουσες όµως χωρίς σταθερές θέσεις µικρού συνωστισµού όπως λέσχες, αίθουσες
συνεδριάσεων, βιβλιοθήκες, µόνιµα εκθεσιακά κέντρα κ.λπ., ο θεωρητικός πληθυσµός
υπολογίζεται µε την αναλογία 1 ατόµου ανά 1,40µ2 καθαρού εµβαδού δαπέδου.
Ο ελάχιστος απαιτούµενος αριθµός εξόδων κινδύνου, αναλόγως του πληθυσµού του κτιρίου,
ορίζεται όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Μέχρι 50 και όχι σε ορόφους υποκείµενους των
κυρίων εξόδων
51 - 200
201- 600
601 - 1000
1001- και άνω
ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΞΟ∆ΩΝ
1
2
2
3
3+1 για κάθε 300 άτοµα επιπλέον ή
κλάσµα αυτών
Η παροχή ανά µονάδα πλάτους (0,55µ), ορίζεται σε 100 άτοµα για τις θύρες από ισόγειο προς
το εξωτερικό του κτιρίου µε διαφορά δαπέδου έως 3 βαθµίδες, 60 άτοµα για τις εσωτερικές ή
εξωτερικές ή κυλιόµενες κλίµακες και 75 άτοµα για όλους τους άλλους τύπους εξόδων.
Το ελάχιστο πλάτος µιας εξόδου κινδύνου ορίζεται σε 1,10µ ήτοι 2 µονάδες πλάτους και φορά
ανοίγµατος προς την κατεύθυνση διαφυγής. Κατ΄ εξαίρεση, για πληθυσµό µικρότερο των 50
ατόµων, επιτρέπεται πλάτος 0,90µ της µιας εξόδου κινδύνου και φορά ανοίγµατος προς τα
µέσα.
Το µέγιστο µήκος απροστάτευτης όδευσης διαφυγής ορίζεται σε 45,00µ. και επιτρέπεται η
αύξηση του µέχρι 60,00µ, αν οι χώροι προστατεύονται µε αυτόµατο σύστηµα πυρόσβεσης
(αυτόµατο σύστηµα καταιονισµού ύδατος [sprinklers]).
ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ Ο∆ΕΥΣΕΙΣ ∆ΙΑΦΥΓΗΣ
Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι ως προς τις οδεύσεις διαφυγής δεν παρουσιάζονται
σηµαντικές διαφορές µεταξύ Π.∆. 71/1988 και της Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/1981, στον
απαιτούµενο αριθµό εξόδων, ενώ διαφορές εµφανίζονται στα απαιτούµενα πλάτη των εξόδων.
2.1.2
∆οµική πυροπροστασία
Σχετικά µε τη δοµική πυροπροστασία προβλέπονται τα ακόλουθα:
5
Άρθρο 8 του Π.∆. 71/1988 για κτίρια Γραφείων
Οι ελάχιστοι επιτρεπόµενοι δείκτες πυραντίστασης και τα µέγιστα επιτρεπόµενα εµβαδά
πυροδιαµερισµάτων, για τα κτίρια γραφείων, ορίζονται ως ακολούθως:
ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΙ ∆ΕΙΚΤΕΣ ΠΥΡΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΙΣΟΓΕΙΟ & ΟΡΟΦΟΙ
ΥΠΟΓΕΙΟ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ
ΟΡΟΦΩΝ
ΛΟΓΩ ΥΠΑΡΞΗΣ
SPRINKLERS
Mέχρι 2
30 λεπτά
60 λεπτά*
-3ή4
60 λεπτά
90 λεπτά*
0,5
πάνω από 4
90 λεπτά
120 λεπτά*
0,5
* µειώνεται κατά 30 λεπτά για υπόγεια µε εµβαδόν µέχρι 200 µ2
ΜΕΧΡΙ ∆ΙΩΡΟΦΑ
2.000 µ2
ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΜΒΑ∆ΟΝ ΠΥΡΟ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ
ΠΟΛΥΩΡΟΦΑ
ΥΠΟΓΕΙΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ
ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΗΣ ΛΟΓΩ
ΥΠΑΡΞΗΣ SPRINKLERS
800 µ2
500 µ2
1,5
Άρθρο 10 του Π.∆. 71/1988 για χώρους Συνάθροισης Κοινού
Οι ελάχιστοι επιτρεπόµενοι δείκτες πυραντίστασης και τα µέγιστα επιτρεπόµενα εµβαδά
πυροδιαµερισµάτων, για τους χώρους συνάθροισης κοινού, ορίζονται ως ακολούθως:
ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΙ ∆ΕΙΚΤΕΣ ΠΥΡΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΟΝΩΡΟΦΑ ΠΟΛΥΩΡΟΦΑ
ΥΠΟΓΕΙΑ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ
ΜΕΙΩΣΗΣ ΛΟΓΩ
ΥΠΑΡΞΗΣ SPRINKLERS
Σ1 – Σ2
30 λεπτά
60 λεπτά
90 λεπτά*
0,5
Σ3
60 λεπτά
90 λεπτά
90 λεπτά*
0,5
-Σ4
30 λεπτά
30 λεπτά
60 λεπτά
2
* µειώνεται σε 60 λεπτά για υπόγεια µε εµβαδόν µέχρι 150 µ
∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ
∆εν απαιτείται για ισόγεια µονώροφα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο µέγιστος επιτρεπόµενος
όγκος πυροδιαµερίσµατος ορίζεται σε 7.000 µ3, που προσαυξάνεται κατά 50% εάν υπάρχουν
SPRINKLERS.
Άρθρο 3 και Παράρτηµα Ζ της Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/1981 για αίθουσες Συγκέντρωσης
Κοινού υφιστάµενες προ του Π.∆. 71/1988.
Απαιτούνται γενικά κτίρια πυράντοχης κατασκευής, τα οποία πρέπει να διαχωρίζονται από
τους τυχόν λοιπούς χώρους του κτιρίου µε δοµικά στοιχεία πυραντίστασης τουλάχιστον 120
λεπτών.
ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΟΜΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι, ως προς τις απαιτήσεις δοµικής πυροπροστασίας, τα
µέγιστα επιτρεπόµενα εµβαδά πυροδιαµερίσµατος από το Π.∆. 71/1988 είναι µικρότερα για τα
γραφεία από αυτά των χώρων συνάθροισης κοινού. Σηµειώνεται ότι οι προβλέψεις της
Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/1981 για τη δοµική πυροπροστασία δεν είναι απόλυτα σαφείς.
2.1.3
Ενεργητική πυροπροστασία
Σχετικά µε την ενεργητική πυροπροστασία προβλέπονται τα ακόλουθα:
Άρθρο 8 του Π.∆. 71/1988 για κτίρια Γραφείων
Απαιτούνται τα παρακάτω µέσα ενεργητικής πυροπροστασίας:
6
ΣΥΣΤΗΜΑ
ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ
ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗ
ΜΟΝΙΜΟ
Υ∆ΡΟ∆ΟΤΙΚΟ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ
∆ΙΚΤΥΟ
ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΚΑΤΑΙΟΝΗΤΗΡΕΣ
(SPRINKLERS)
ΦΟΡΗΤΟΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ
Για πληθυσµό άνω των 150 ατόµων
Για πληθυσµό άνω των 300 ατόµων
Στους επικίνδυνους χώρους, εναλλακτικά της αυτόµατης
πυρόσβεσης
Για αύξηση της πραγµατικής απόστασης απροστάτευτης
όδευσης διαφυγής
Για ύψους κτιρίου άνω των 20 µέτρων.
Για πληθυσµό άνω των 400 ατόµων
Για µείωση του ελάχιστου επιτρεπόµενου δείκτη
πυραντίστασης
Για αύξηση του µέγιστου επιτρεπόµενου εµβαδού
πυροδιαµερίσµατος
Σε χώρους υψηλού βαθµού κινδύνου
Σε επικίνδυνους χώρους, εναλλακτικά της πυρανίχνευσης
Τόσοι ώστε κανένα σηµείο της κάτοψης να µην απέχει
περισσότερο των 15 µέτρων από τον πλησιέστερο
πυροσβεστήρα.
Άρθρο 10 του Π.∆. 71/1988 για χώρους Συγκέντρωσης Κοινού
Απαιτούνται τα παρακάτω µέσα ενεργητικής πυροπροστασίας:
ΣΥΣΤΗΜΑ
ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ
ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗ
ΜΟΝΙΜΟ
Υ∆ΡΟ∆ΟΤΙΚΟ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ
∆ΙΚΤΥΟ
ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΚΑΤΑΙΟΝΗΤΗΡΕΣ
(SPRINKLERS)
Κρουνός µε εύκαµπτο σωλήνα
διαµέτρου 19 χιλ. µε
κατάλληλο ακροφύσιο,
συνδεδεµένος µε το δίκτυο
ύδρευσης
ΦΟΡΗΤΟΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ
ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Για πληθυσµό άνω των 200 ατόµων (Σ3)
ή 300 ατόµων (Σ1, Σ2, Σ4)
Κτίρια υψηλού βαθµού κινδύνου
Στους επικίνδυνους χώρους
Όταν η στάθµη του δαπέδου είναι ψηλότερα των 20 µέτρων.
Για πληθυσµό άνω των 250 ατόµων
Αν υπάρχει δυσκολία προσέγγισης από το εξωτερικό του
κτιρίου µε εύκαµπτους σωλήνες
Στη σκηνή των θεάτρων
Κτίρια υψηλού βαθµού κινδύνου
Στους επικίνδυνους χώρους
Στη σκηνή και τους βοηθητικούς χώρους θεάτρων
Σε χώρους που βρίσκονται κάτω από τον κατώτερο όροφο
εκκένωσης
Σε χώρους µε δάπεδο που βρίσκεται σε ύψος µεγαλύτερο των
23 µέτρων από τη στάθµη πρόσβασης πυροσβεστικού
οχήµατος
Για µείωση του ελάχιστου επιτρεπόµενου δείκτη
πυραντίστασης
Για
αύξηση του µέγιστου επιτρεπόµενου
όγκου
πυροδιαµερίσµατος
Σε χώρους υψηλού βαθµού κινδύνου
Για αύξηση της πραγµατικής απόστασης απροστάτευτης
όδευσης διαφυγής από τα 45µ στα 60µ
Σε χώρους µε πληθυσµό λιγότερο από 250 άτοµα
Τουλάχιστον 2 και τόσοι ώστε κανένα σηµείο της κάτοψης
να µην απέχει περισσότερο των 15 µέτρων από τον
πλησιέστερο πυροσβεστήρα
Στα µαγειρεία
7
ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Πάνω από καυτές επιφάνειες
Στις εγκαταστάσεις απαγωγής καπνών και ατµών
Άρθρα 3, 5, 10 και 12 και Παραρτήµατα Α, Β, Γ και ∆ της Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/1981 για
αίθουσες Συγκέντρωσης Κοινού υφιστάµενες προ του Π.∆. 71/1988.
Απαιτούνται τα παρακάτω µέσα ενεργητικής πυροπροστασίας:
ΣΥΣΤΗΜΑ
ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ
ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗ
ΜΟΝΙΜΟ Υ∆ΡΟ∆ΟΤΙΚΟ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ
∆ΙΚΤΥΟ
ΑΥΤΟΜΑΤΗ
ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΚΑΤΑΙΟΝΗΤΗΡΕΣ
(SPRINKLERS)
Κρουνός µε εύκαµπτο σωλήνα
διαµέτρου 19 χιλ. µε
κατάλληλο ακροφύσιο,
συνδεδεµένος µε το δίκτυο
ύδρευσης
ΦΟΡΗΤΟΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ
ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ
ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
ΚΑΙ ΜΕΣΩΝ
Για πληθυσµό άνω των 200 ατόµων
ή όπου προβλέπονται συστήµατα καταιονισµού ύδατος
SPRINKLERS
Στους χώρους υψηλού κινδύνου
Για πληθυσµό άνω των 200 ατόµων
Όταν ο όροφος κτιρίου υπερβαίνει τα 20 µέτρα ύψος
Αν υπάρχει δυσκολία προσέγγισης µε εύκαµπτους σωλήνες
και ο χώρος έχει θεωρητικό πληθυσµό άνω των 50 ατόµων.
Σε χώρους υψηλού κινδύνου
Στη σκηνή, παρασκήνια, αποθήκες, σκηνικά
Σε χώρους που λειτουργούν σε ορόφους υποκείµενους των
ορόφων των κυρίων εξόδων
Για αύξηση της πραγµατικής απόστασης απροστάτευτης
όδευσης διαφυγής από τα 45µ στα 60µ.
Όπου δεν επιβάλλεται µόνιµο υδροδοτικό πυροσβεστικό
δίκτυο
Τουλάχιστον 2 και τόσοι ώστε να αντιστοιχεί ένας ανά 50 µ2
κατόψεως.
Πάνω από καυτές επιφάνειες
Στις εγκαταστάσεις απαγωγής καπνών και ατµών των
παρασκευαζόµενων φαγητών
Ένας ανά 3 Πυροσβεστικές Φωλιές.
Σε περίπτωση 3 Σταθµών (ήτοι 9 Πυροσβεστικές Φωλιές), ο
ένας Σταθµός είναι ενισχυµένος
ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι οι απαιτήσεις ενεργητικής πυροπροστασίας του Π.∆.
71/1988 φαίνονται ελαφρώς αυστηρότερες για τα κτίρια γραφείων από αυτές για τους χώρους
συνάθροισης κοινού. Οι απαιτήσεις ενεργητικής πυροπροστασίας της Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις
3/1981 δεν απέχουν πολύ αυτών του Π.∆. 71/1988.
2.1.4
Προληπτικά µέτρα-οµάδες πυροπροστασίας-σχέδια εκκένωσης
Στο άρθρο 11 της 3/1981 Πυροσβεστικής ∆ιάταξης περιγράφονται τα προληπτικά µέτρα που
πρέπει να λαµβάνονται για την αποφυγή πρόκλησης ή εξάπλωσης της πυρκαγιάς. ∆εν
υπάρχουν αντίστοιχες προβλέψεις στο Π∆ 71/1988.
Στο άρθρο 14 και στο Παράρτηµα Ε της 3/1981 Πυροσβεστικής ∆ιάταξης προβλέπεται η
οργάνωση και εκπαίδευση του προσωπικού χώρων συγκέντρωσης κοινού σε Οµάδες
Πυροπροστασίας. Μεταξύ άλλων καθηκόντων επιβάλλεται στην Οµάδα Πυροπροστασίας, η
κατάστρωση Σχεδίου Εκκένωσης και η διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας. ∆εν υπάρχουν
αντίστοιχες προβλέψεις στις ειδικές διατάξεις των άρθρων 8 και 10 του Π∆ 71/1988.
2.2.
Κτιριοδοµικός Κανονισµός
Από άρθρο 3 του Κτιριοδοµικού Κανονισµού (Αποφ. 3046/304/89, Α.Υ.ΠΕΧΩ∆Ε,
Φ.Ε.Κ. 362∆/3-2-1989), ο οποίος είχε υποχρεωτική εφαρµογή από 18-2-1989, προβλέπεται ότι, οι
τράπεζες µε µικτό εµβαδόν µικρότερο των 70,00 µ2 εντάσσονται στην κατηγορία των γραφείων,
8
ενώ αν το µικτό εµβαδόν της τράπεζας είναι µεγαλύτερο ή ίσο των 70,00 µ2 εντάσσεται στην
κατηγορία των χώρων συγκέντρωσης κοινού.
Όµως η διάκριση αυτή δεν υπάρχει ούτε του Π.∆. 71/1988, το οποίο ήδη είχε δηµοσιευθεί, ούτε
βεβαίως αντιµετωπίζεται από προγενέστερες διατάξεις όπως αυτές της Πυρ. ∆ιατ.3/1981.
Επισηµαίνεται ότι αντίστοιχη διάταξη όπως αυτή των τραπεζών δεν γίνεται, από τον
Κτιριοδοµικό Κανονισµό για τα γραφεία των δηµόσιων υπηρεσιών ή της τοπικής
αυτοδιοίκησης ή επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, τα οποία κατατάσσονται όλα στην κατηγορία
των γραφείων.
Η σύνδεση της διάταξης αυτής µε της διατάξεις του Π.∆. 71/1988 ή της Πυρ. ∆ιατ.3/1981, είναι
προβληµατική αφού δεν προβλέπεται σαφώς η λειτουργία αυτή στα αντίστοιχα κείµενα.
2.3.
Γενικός Οικοδοµικός Κανονισµός (Γ.Ο.Κ.)
Από τον Γενικό Οικοδοµικό Κανονισµό, (Ν.1577/1985 Φ.Ε.Κ. 210Α/ 18-12-1985), όπως αυτός
τροποποιήθηκε µεταγενέστερα και ισχύει σήµερα, προβλέπονται τα ακόλουθα:
∆εν προσµετρώνται στο Συντελεστή ∆όµησης,
κλίµακες κινδύνου, εφόσον
κατασκευάζονται σύµφωνα µε τους όρους που θεσπίζονται κατ΄ εφαρµογή του άρθρου
26, (άρθρο 7 παρ. 1. Β. ∆.).
∆εν προσµετρώνται στη κάλυψη του οικοπέδου, κλίµακες κινδύνου εφόσον απαιτούνται
κατ΄ εφαρµογή των διατάξεων του εκάστοτε ισχύοντος κανονισµού πυροπροστασίας και
µόνο σε υφιστάµενα πριν από την ισχύ του κανονισµού κτίρια στα οποία έχει εξαντληθεί
το µέγιστο επιτρεπόµενο ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου, (άρθρο 8 παρ. 3. γ.).
Με αποφάσεις του Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε. ρυθµίζονται θέµατα κτιριοδοµικού περιεχοµένου, που
είτε απορρέουν από την εφαρµογή του παρόντος νόµου είτε µε τη ρύθµιση τους:
α) βελτιώνεται η άνεση, η υγεία των ενοίκων και περιοίκων,
β) βελτιώνεται η ποιότητα, η ασφάλεια, η αισθητική και η λειτουργικότητα των κτιρίων,
(άρθρο 21 παρ. 1.).
2.4. ∆ιατάξεις εργατικής νοµοθεσίας για ασφάλεια και υγεία εργαζοµένων
Βασικά σηµεία της νοµοθεσίας για την ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων στους χώρους
εργασίας, τα οποία σχετίζονται µε τις περιπτώσεις εκτάκτων καταστάσεων, είναι τα ακόλουθα:
Νόµος 3850/2010
Με τα άρθρα 7 (γενικές υποχρεώσεις των εργοδοτών), 8 (ειδικές υποχρεώσεις των εργοδοτών)
και 40 (πρώτες βοήθειες, πυρασφάλεια, εκκένωση των χώρων από τους εργαζόµενους, σοβαρός
και άµεσος κίνδυνος) περιγράφονται υποχρεώσεις των εργοδοτών. Σύµφωνα µε αυτές, οι
εργοδότες οφείλουν, µεταξύ άλλων, να έχουν Γραπτή Εκτίµηση Επαγγελµατικού Κινδύνου
(ΓΕΕΚ) και να λαµβάνουν τα αναγκαία µέτρα που αφορούν στις περιπτώσεις εκτάκτων
καταστάσεων.
Επίσης, στο άρθρο 30 προβλέπεται η υποχρέωση του εργοδότη για την κατάρτιση σχεδίου
διαφυγής και διάσωσης, καθώς και την πρόβλεψη ύπαρξης οδών διάσωσης και εξόδων
κινδύνου.
Προεδρικό ∆ιάταγµα 16/1996
Καθορίζει µε το άρθρο 6 την υποχρέωση του µελετητή υποβολής βεβαίωσης προς τις
πολεοδοµικές υπηρεσίες ότι κατά τα στάδια σύλληψης, επεξεργασίας και εκπόνησης της µελέτης
του έργου έλαβε υπόψη του τις προβλεπόµενες από το Παράρτηµα Ι του άρθρου 10 ελάχιστες
προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας. Στο άρθρο 7 τονίζεται η υποχρέωση του εργοδότη να
φροντίζει να διατηρούνται ελεύθεροι οι διάδροµοι κυκλοφορίας που οδηγούν στις εξόδους, όσο
και οι ίδιες οι έξοδοι.
Στο Παράρτηµα Ι (για χώρους εργασίας που χρησιµοποιούνται για πρώτη φορά ή υφίστανται
µεταβολές, επεκτάσεις και µετατροπές µετά την 31-12-1994) και στο Παράρτηµα ΙΙ (για χώρους
εργασίας που έχουν χρησιµοποιηθεί πριν την 01-01-1995), περιγράφονται οι ελάχιστες
προδιαγραφές για τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου και γενικά για πυρανίχνευση και
πυρόσβεση.
9
3.
Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ
3.1
Χηµεία και Φυσική της φωτιάς
Για να υπάρξει καύση, απαιτούνται 4 στοιχεία:
¾
Οξυγόνο (ή άλλα οξειδωτικά µέσα)
¾
Καύσιµο
¾
Θερµότητα
¾
Αυτοδιατηρούµενη / αυτοσυντηρούµενη χηµική αντίδραση
Άλλα οξειδωτικά µέσα είναι το βρώµιο, το χλώριο, το νιτρικό οξύ, τα υπερµαγγανικά
υπεροξείδια, κ.λπ.
Στα στερεά καύσιµα είναι σηµαντικό το εµβαδόν της εκτειθέµενης επιφάνειας του υλικού σε
σχέση µε τη µάζα του, γιατί αυξανοµένου αυτού του λόγου, αυξάνεται η θέρµανση του υλικού
και η ταχύτητα πυρόλυσης.
Τα υγρά καύσιµα έχουν φυσικές ιδιότητες που αυξάνουν τη δυσκολία κατάσβεσης και τους
κινδύνους για το προσωπικό. Τα περισσότερα από αυτά που έχουν υδρογονάνθρακες
επιπλέουν στο νερό και δεν διαλύονται, σε αντίθεση µε τα αλκοολούχα. Μεγάλο ρόλο παίζει η
πτητικότητα αυτών.
Στα αέρια καύσιµα ή στους ατµούς υγρών καυσίµων η πυκνότητα αυτών επηρεάζει την εξέλιξη
της πυρκαγιάς. Για να αναφλεγεί µείγµα ατµών καυσίµου, πρέπει να βρίσκεται εντός της
περιοχής αναφλεξιµότητας. Υπάρχουν µίγµατα τα οποία συντηρούν τη διάδοση της φλόγας
όταν αποµακρύνεται η πηγή ανάφλεξης και άλλα που δεν τη συντηρούν και ονοµάζονται
πτωχά. Οι πτωχές και πλούσιες συγκεντρώσεις, οι οποίες οριακά συντηρούν τη φλόγα, συχνά
αναφέρονται ως κάτω και άνω όριο αναφλεξιµότητας αντίστοιχα (LFL & UFL).
Φάσεις φωτιάς
∆ιακρίνουµε τις ακόλουθες φάσεις (ή στάδια):
o Αρχική φάση (στάδιο ανάπτυξης)
Το οξυγόνο του αέρα είναι πλούσιο. Εκλύεται θερµότητα η οποία αυξάνεται µε την
πρόοδο της φωτιάς, αλλά η θερµοκρασία σ΄αυτό το στάδιο αυξάνεται λίγο.
o Φάση πλήρους ανάπτυξης
Το οξυγόνο είναι και εδώ πλούσιο. Μεταφέρονται σηµαντικά ποσά θερµότητας προς τα
ανώτερα στρώµατα του χώρου. Αναφλέγονται όλα τα καύσιµα υλικά. Θερµά αέρια
σπρώχνουν τον αέρα προς τα κατώτερα στρώµατα. Η φάση αυτή διαρκεί µέχρι να
εµφανισθεί ανεπάρκεια οξυγόνου, ή να εξαντληθούν τα καύσιµα. Η θερµοκρασία σ’
αυτή τη φάση φθάνει στο µέγιστο.
o Φάση σβέσης
Το οξυγόνο του αέρα ή το καύσιµο είναι πτωχά. Η καύση µειώνεται, υπάρχουν πυκνοί
καπνοί και η θερµοκρασία µετριάζεται.
Στο Παράρτηµα 7.2. παρατίθενται µεταξύ άλλων τα όρια αναφλεξιµότητας, η καµπύλη χρόνου
θερµοκρασίας κ.λπ.
Καπνός σε πυρκαγιές
Ο καπνός αποτελείται από ένα µείγµα οξυγόνου, αζώτου, διοξειδίου και µονοξειδίου του
άνθρακα, σωµατιδίων του άνθρακα και πολλών άλλων προϊόντων της καύσης. Η εισπνοή
καπνού είναι η αρχική αιτία θανάτου στα θύµατα πυρκαγιών, σε συνδυασµό µε την υψηλή
θερµοκρασία. Πολλές ενώσεις του καπνού είναι ιδιαίτερα τοξικές. Το µονοξείδιο του άνθρακα
οδηγεί σε δηλητηρίαση, η οποία επιτείνεται µε τυχόν ύπαρξη υδροκυανίου και φωσγένιου.
Ο καπνός επιπλέον µπορεί να καλύψει την ορατότητα µε αποτέλεσµα να εµποδίζει την έξοδο
από τις περιοχές της πυρκαγιάς.
3.2.
Η πυρκαγιά στα κτίρια
∆ιακρίνουµε 3 περιπτώσεις ρυθµού εξάπλωσης της πυρκαγιάς (που είναι ανάλογος του ρυθµού
µετάδοσης της φλόγας):
α) Πάνω σε µία συνεχή επιφάνεια η φλόγα µεταδίδεται ταχύτερα κατακόρυφα και πιο αργά
οριζόντια.
10
β) ∆ια µέσου ενός καύσιµου δοµικού στοιχείου η πυρκαγιά µεταδίδεται αργότερα όσο
πυκνότερα είναι τα υλικά αυτά.
γ) ∆ια µέσου δοµικών υλικών, που µπορεί να µην είναι όλα καύσιµα παρατηρείται το
φαινόµενο τα µη καύσιµα υλικά να ακτινοβολούν θερµότητα συµβάλλοντας έτσι στη µετάδοση
της φωτιάς προς τα εύφλεκτα υλικά, πολύ πριν θερµανθεί ο αέρας του χώρου.
Εξάπλωση πυρκαγιάς µέσα σε ένα χώρο.
Η µετάδοση γίνεται µε τρεις τρόπους:
α) Με αγωγιµότητα (επαφή-conduction)
β) Με συναγωγή (µεταφορά αερίων και υγρών ρευµάτων -convection)
γ) Με ακτινοβολία της θερµότητας (radiation).
Ρυθµός εξάπλωσης της πυρκαγιάς.
Εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
Από το συνολικό ποσό θερµότητας που απελευθερώνεται από την καύση
(«καύσιµο» φορτίο)
Από τον αερισµό των χώρων
Από τη γεωµετρία των χώρων
Από το είδος των επικαλύψεων
Από τη θερµική συµπεριφορά των τοίχων, των πατωµάτων και των οροφών.
3.3
Συµπεριφορά δοµικών υλικών και στοιχείων στη φωτιά
Σε µια πυρκαγιά µεταβάλλονται ριζικά οι ιδιότητες των υλικών του κτιρίου και κατά συνέπεια
η αντοχή του.
Ωπλισµένο σκυρόδεµα (Ω.Σ.)
Το σκυρόδεµα είναι ένα από τα καλύτερα δοµικά υλικά από άποψη της συµπεριφοράς του στην
πυρκαγιά. Στη συµπεριφορά του σκυροδέµατος παίζει σηµαντικό ρόλο το είδος των αδρανών.
Αστοχία του σκυροδέµατος επέρχεται είτε όταν τα αδρανή υλικά χάνουν την αντοχή τους,(τα
ασβεστολιθικά αδρανή χάνουν την αντοχή τους όταν επέλθει ασβεστοποίηση), είτε αν επέλθει
το φαινόµενο της εκρηκτικής απόσχισης.
Ο χάλυβας του οπλισµού αν και άκαυστος είναι ευαίσθητος στις υψηλές θερµοκρασίες.
Απαραίτητη για την λειτουργία του ωπλισµένου σκυροδέµατος είναι η ύπαρξη συνάφειας
µεταξύ του σκυροδέµατος και του οπλισµού του.
Όµως η διαστολή του χάλυβα που προκαλείται από τις υψηλές θερµοκρασίες της πυρκαγιάς και
η συστολή του στη συνέχεια, λόγω της επαναφοράς της θερµοκρασίας του στα κανονικά
επίπεδα, έχει σαν αποτέλεσµα την απώλεια της συνάφειας αυτής.
Η αύξηση της θερµοκρασίας στα στοιχεία του σκυροδέµατος ωπλισµένου η µη, από την
εξωτερική επιφάνεια του προς το µέσο της διατοµής του είναι προοδευτική και συνάρτηση του
χρόνου έκθεσης στις υψηλές θερµοκρασίες.
Εποµένως για τη διατήρηση των ιδιοτήτων του ωπλισµένου σκυροδέµατος, παίζει σηµαντικό
ρόλο η επαρκής επικάλυψη του οπλισµού, ενώ επιπρόσθετα η ύπαρξη επιχρισµάτων είναι
ιδιαίτερα ευεργετική σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Ιδιαίτερα ευπαθείς στην πυρκαγιά είναι κατασκευές, όπως αυτές των προεντεταµένων
σκυροδεµάτων, για τις οποίες απαιτούνται αυξηµένα προστατευτικά µέτρα.
Επιχρίσµατα
Τα επιχρίσµατα συµβάλουν στην αύξηση της πυροπροστασίας, διότι καθυστερούν τη µετάδοση
της θερµότητας στο δοµικό στοιχείο που καλύπτουν. Γι’ αυτό επιδιώκουµε την παραµονή του
επιχρίσµατος στη θέση του σε συνθήκες πυρκαγιάς. Η επίτευξη αυτού εξαρτάται από την
πρόσφυση µε το υπόστρωµα και βελτιώνεται µε δικτυωτά πλέγµατα. Όταν χρησιµοποιούµε
περλίτη αντί για άµµο η πυροπροστασία βελτιώνεται περαιτέρω.
Τοιχοποιίες
Οπτοπλινθοδοµές : Έχουν µεγάλη αντοχή σε υψηλές θερµοκρασίες.
11
Χωρίσµατα από τσιµεντόλιθους: Παρουσιάζουν µεγάλη αντοχή σε πυρκαγιά, γιατί οι αρµοί των
τσιµεντόλιθων βοηθούν στην αποφυγή της θραύσης αυτών, καθόσον διαµοιράζουν τις
πολύπλοκες τάσεις που δηµιουργούνται.
Λιθοδοµή: Οι τοίχοι από λιθοδοµή και Ο.Σ παρουσιάζουν µεγάλη αντοχή.
Σύνθετοι τοίχοι: Συµπεριφέρονται ανάλογα µε το είδος και τη θέση των χρησιµοποιούµενων
υλικών. Η επιλογή ενός ανθεκτικού υλικού ως επένδυση των επιφανειών και η τοποθέτηση
µονωτικών ανθεκτικών υλικών βελτιώνουν την πυραντοχή (πυρανθεκτικότητα).
Ξύλο
Το ξύλο χάνει την αντοχή του σταδιακά ανάλογα µε τη µείωση της διατοµής του. Έχει χαµηλό
συντελεστή θερµικής διαστολής και είναι κακός αγωγός θερµότητας. Καθώς καίγεται
δηµιουργεί, ανάλογα και µε το είδος της ξυλείας, µια προστατευτική στρώση απανθράκωσης.
Είναι επίσης δυνατός ο υπολογισµός της φέρουσας ξύλινης διατοµής του για συγκεκριµένο
χρόνο αντοχής στη φωτιά.
∆ιάφορες επεξεργασίες του ξύλου (επαλείψεις, εµποτισµοί κ.λπ.) αυξάνουν περαιτέρω την
αντίστασή του.
Μεταλλικά δοµικά στοιχεία
Είναι καλοί αγωγοί της θερµότητας. ∆ιαστέλλονται έντονα, χάνουν τις µηχανικές τους
ιδιότητες και παραµορφώνονται ανελαστικά σε υψηλές θερµοκρασίες.
Για τη βελτίωση της συµπεριφοράς του υλικού απαιτείται:
• Επένδυση από πυρίµαχα υλικά
• Ειδικές επαλείψεις
• Πλήρωση µε σκυρόδεµα κ.λπ.
Επισηµαίνεται ότι ειδικότερα οι µεταλλικές κατασκευές από αλουµίνιο έχουν µικρότερη αντοχή
από το χάλυβα, µεγαλύτερη θερµική διαστολή και αγωγιµότητα. Απαιτεί εποµένως µεγαλύτερη
προστασία.
Υαλοπίνακες
Η απλή δοµική ύαλος (τζάµι) συνήθως σπάει (αποτέλεσµα διαφοράς θερµοκρασίας µεταξύ των
δύο όψεων) και δε θεωρείται αποτελεσµατικός φραγµός, ακόµη και αν είναι διπλά. Το
ενισχυµένο µε σύρµα τζάµι είναι ανθεκτικό. Το ίδιο και τα υαλότουβλα, που καθυστερούν την
εξάπλωση της πυρκαγιάς. Η σηµερινή βιοµηχανία δοµικής υάλου παράγει προϊόντα µε
ικανοποιητικό ∆είκτη Πυραντίστασης.
∆ώµατα, στέγες
Οι κατασκευές που καλύπτουν το όλο κτίριο (δώµατα, στέγες) έχουν να επιτελέσουν δύο
λειτουργίες πυροπροστασίας.
• Να αντέξουν στην πυρκαγιά που προέρχεται από το εσωτερικό του τελευταίου
πατώµατος
• Να εµποδίσουν τις φλόγες άλλου γειτονικού κτιρίου.
Η συµπεριφορά τους εξαρτάται από τον τύπο της φέρουσας κατασκευής και το είδος της
επικάλυψής της.
Σηµαντικό ρόλο παίζουν τα υλικά της τελικής στρώσης της επικάλυψης κατά την εξάπλωση της
πυρκαγιάς. Φύλλα από ορυκτές ίνες καθυστερούν την εξάπλωση φωτιάς πιο πολύ από
ασφαλτόχαρτα, ασφαλτοϋφάσµατα κ.λπ.
3.4. Μνηµειακά, ιστορικά και διατηρητέα κτίρια
Από τα προαναφερθέντα γίνεται φανερό ότι οι χώροι γραφείων που κατασκευάσθηκαν πριν
από την έναρξη ισχύος του Π.∆. 71/1988 δεν καλύπτονται από καµία διάταξη πυροπροστασίας.
Στο Παράρτηµα 7.3 δίδεται πρόταση για την πυροπροστασία υφιστάµενων κτιρίων γραφείων.
Ιδιαίτερη αντιµετώπιση απαιτείται για την αντιµετώπιση της πυρασφάλειας στα διατηρητέα ή
µνηµειακά κτίρια, τα οποία χρησιµοποιούνται σήµερα ως γραφεία.
Η Ελλάδα στηρίζει το όνοµα και τη φήµη της στην πολιτιστική συνεισφορά της.
12
Ο ιστορικός δοµηµένος µνηµειακά και παραδοσιακός της πλούτος στηρίζει σε µεγάλο βαθµό
την οικονοµία της µέσω του τουρισµού.
Τα ιστορικά διατηρητέα κτίρια όµως δεν διαθέτουν συνήθως, συστήµατα ασφάλειας κατά της
πυρκαγιάς.
Υπάρχει πολύµορφη κατασκευαστική δραστηριότητα στην Ελλάδα, µε αποτέλεσµα να µην
είναι εύκολο να διαµορφωθεί ένας κοινός τρόπος αντιµετώπισης της πυρκαγιάς χωρίς σοβαρές
άστοχες επεµβάσεις σε ιστορικά κτίρια .
Εποµένως την τελική λύση για κάθε κτίσµα θα πρέπει να τη δίδουν οι εκάστοτε υπεύθυνοι
µελετητές µε συνεργατικές διαδικασίες και συντονισµό.
Χρειάζεται ακόµη επικέντρωση σε τρεις περιοχές υστέρησης, ως προς το βαθµό της
πυρασφάλειας στις ιστορικές κατασκευές.
α) Χρήση εύφλεκτων υλικών και αντίστοιχων δοµικών στοιχείων χωρίς συχνά, ιδιαίτερη
προσπάθεια πυροπροστασίας αυτών.
β) Απουσία διαµόρφωσης πυροδιαµερισµάτων, εξασφάλισης φραγµάτων πυρός και ορθού
σχεδιασµού οδεύσεων διαφυγής.
γ) Έλλειψη και δυσκολία εφαρµογής ενεργητικών µέτρων πυροπροστασίας.
Χρειάζεται ακόµη να ληφθούν µέτρα όπως:
1. Καταγραφή και κατάταξη ως προς το βαθµό πυροπροστασίας λαµβάνοντας υπόψη τον
αρχιτεκτονικό τύπο των κατασκευών.
2. Μελέτη των τρόπων επέµβασης ανάλογα µε την κατασκευή, ώστε να αναβαθµιστεί η
πυρασφάλειά τους .
3. Συλλογή πληροφοριών αντιµετώπισης του προβλήµατος από άλλες χώρες.
4. Ενηµέρωση και εκπαίδευση των αρµοδίων (µελετητών, αρµόδιων Αρχών κ.λπ.) ως προς
τις ιδιαιτερότητες των ιστορικών κατασκευών και τη συµπεριφορά τους.
Στο Παράρτηµα 7.4 γίνεται εκτενής αναφορά στις ιδιαιτερότητες των µνηµειακών, ιστορικών
και διατηρητέων κτιρίων.
4.
ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ
4.1
Κανονισµοί και λοιπές διατάξεις για τα υφιστάµενα κτίρια
Για τη διάκριση των κτιρίων σε υφιστάµενα και νέα, από πλευράς πυροπροστασίας, ορόσηµο
αποτελεί η 17η-02-1989, χρονολογία κατά την οποία είχε υποχρεωτική εφαρµογή o Κανονισµός
Πυροπροστασίας Κτιρίων (Π.∆. 71/1988) για όλες τις χρήσεις πλην των ξενοδοχείων για τα
οποία ορόσηµο είναι η 17η-03-1988.
Όλα τα κτίρια που κατασκευάσθηκαν από τις παραπάνω ηµεροµηνίες και εφεξής, µε νόµιµη
οικοδοµική άδεια, κατά τεκµήριο ικανοποιούν τις απαιτήσεις του Π.∆. 71/1988.
Για τα κτίρια που κατασκευάσθηκαν πριν από τις παραπάνω ηµεροµηνίες ισχύουν οι
Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις, οι οποίες όµως δεν καλύπτουν όλες τις χρήσεις των κτιρίων.
Ειδικότερα, ενώ υπάρχει Πυροσβεστική ∆ιάταξη (Πυρ. ∆ιατ. 3/1981) για τις υφιστάµενες προ
του Π.∆. 71/1988 αίθουσες συγκέντρωσης κοινού, δεν υπάρχει αντίστοιχη διάταξη για τα
υφιστάµενα γραφεία.
Σηµειώνεται ότι η Πυρ. ∆ιατ. 3/1981, η ισχύς της οποίας άρχιζε από την δηµοσίευση της στο
ΦΕΚ δηλαδή από 19-01-1981, προέβλεπε προθεσµίες εντός των οποίων θα έπρεπε να
ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της εν λόγω Πυροσβεστικής ∆ιάταξης και από τις υφιστάµενες
κατά την ηµεροµηνία αυτή αίθουσες συγκέντρωσης κοινού .
Γενικά, στην περίπτωση µη υπαγωγής της χρήσης ή της δραστηριότητας της εγκατάστασης σε
συγκεκριµένη διάταξη νοµοθεσίας πυροπροστασίας, συντάσσεται, εφόσον ζητηθεί από τον
ενδιαφερόµενο, Έκθεση Επιθεώρησης σύµφωνα µε τις διατάξεις της Εγκυκλίου ∆ιαταγής
Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώµατος 7600/700 Φ.51/1/6-7-1960, η οποία επέχει θέση
εγκεκριµένης µελέτης και σε αυτήν υποδεικνύονται ανάλογα µέτρα και µέσα πυροπροστασίας
που προβλέπονται σε αντίστοιχες ή συναφείς χρήσεις ή δραστηριότητες για τις οποίες
υφίσταται νοµοθετικό πλαίσιο πυροπροστασίας.
4.2 Έλεγχοι - Κυρώσεις
Κατά την έκδοση της οικοδοµικής άδειας ελέγχεται και εγκρίνεται από το αρµόδιο
Πολεοδοµικό Γραφείο το τµήµα παθητικής πυροπροστασίας της µελέτης, το οποίο, όπως
13
προαναφέρθηκε, περιλαµβάνει τις οδεύσεις διαφυγής και τη δοµική πυροπροστασία, ενώ το
τµήµα ενεργητικής πυροπροστασίας της µελέτης ελέγχεται από την αρµόδια Πυροσβεστική
Υπηρεσία.
Μετά την ολοκλήρωση όµως του κτιρίου συνήθως δεν γίνονται έλεγχοι και ως εκ τούτου δεν
διαπιστώνονται τυχόν αυθαίρετες αλλαγές που επηρεάζουν τα θέµατα πυροπροστασίας των
χώρων του.
Στις περιπτώσεις που απαιτείται άδεια λειτουργίας, όπως για τα καταστήµατα υγειονοµικού
ενδιαφέροντος, απαιτείται η χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας, το οποίο χορηγείται
από την Πυροσβεστική υπηρεσία.
Σηµειώνεται ότι για τα γραφεία δεν απαιτείται άδεια λειτουργίας, ενώ για τις τράπεζες που
χορηγείται άδεια λειτουργίας αυτή εκδίδεται από την Τράπεζα της Ελλάδος χωρίς να
απαιτείται πιστοποιητικό πυροπροστασίας.
Σε κάθε περίπτωση είναι δυνατή η χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας, προαιρετικώς,
µετά από αίτηση του ενδιαφεροµένου και µε την προϋπόθεση συµµόρφωσης του στις υποδείξεις
της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Οι αρµόδιες Πυροσβεστικές Υπηρεσίες κατά τη χορήγηση πιστοποιητικού πυροπροστασίας, στο
πλαίσιο δειγµατοληπτικού ελέγχου (έκτακτων ελέγχων) καθώς και κατά την εξέταση
καταγγελιών, προβαίνει σε επιτόπιους ελέγχους των εγκαταστάσεων. Οι έλεγχοι αφορούν όλα
τα µέσα και µέτρα πυροπροστασίας για τα υφιστάµενα κτίρια καθώς και τα µέσα που
προβλέπονται στο τµήµα ενεργητικής πυροπροστασίας για τα νέα κτίρια.
Όσον αφορά στις κυρώσεις, σε περιπτώσεις παραβίασης της πυροσβεστικής νοµοθεσίας ή της
εργατικής νοµοθεσίας, ισχύουν αντίστοιχα τα κάτωθι:
α) Από τα Πυροσβεστικά Όργανα γίνονται ενέργειες για ποινική δίωξη µε βάσει το άρθρο 433
του Ποινικού Κώδικα καθώς και µε το άρθρο 22 του νόµου 1599/1986 περί ψευδούς υπεύθυνης
δήλωσης. Επίσης, επιβάλλεται η διοικητική κύρωση της ανάκλησης εκδοθέντος πιστοποιητικού
πυροπροστασίας, σύµφωνα µε το άρθρο 4 της Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 13/2008.
β) Από την Τεχνική και Υγειονοµική Επιθεώρηση Εργασίας επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις
(πρόστιµο ή διακοπή εργασιών, σύµφωνα µε το άρθρο 71 του νόµου 3850/2010) και γίνονται
ενέργειες για επιβολή ποινικών κυρώσεων από τα αρµόδια δικαστήρια (φυλάκιση ή χρηµατική
ποινή ή και τα δύο, σύµφωνα µε το άρθρο 72 του νόµου 3850/2010).
γ) Για τις περιπτώσεις αυθαιρέτων κατασκευών υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο άρθρο 22 του
ΓΟΚ.
4.3
Αλλαγές χρήσης κτιρίων
Είναι συχνό το φαινόµενο της αλλαγής της χρήσης των κτιρίων, κυρίως στα κεντρικά σηµεία
των πόλεων (όπως µετατροπή κτιρίων κατοικιών ολικώς ή µερικώς σε κτίρια γραφείων,
µετατροπή αποθηκών σε χώρους ψυχαγωγίας κ.λπ.).
Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι αλλαγές της χρήσης γίνονται χωρίς την έκδοση της
προβλεπόµενης οικοδοµικής άδειας. Αλλά ακόµα και όταν εκδίδεται οικοδοµική άδεια, στις
περιπτώσεις που το κτίριο είναι προϋφιστάµενο του Κανονισµού Πυροπροστασίας Κτιρίων,
δεν απαιτείται ως προϋπόθεση η ικανοποίηση κάποιων απαιτήσεων πυροπροστασίας.
4.4
Ιδιαιτερότητες µνηµειακών, ιστορικών και διατηρητέων κτιρίων
Η εφαρµογή των σύγχρονων απαιτήσεων πυροπροστασίας, εν όλω ή εν µέρει, σε υφιστάµενα
κτίρια είναι δύσκολη ή µερικές φορές και αδύνατη.
Ειδικά στα µνηµειακά, ιστορικά και διατηρητέα κτίρια, το πρόβληµα της εφαρµογής
σύγχρονων απαιτήσεων πυροπροστασίας είναι εντονότερο.
Οι ιδιαιτερότητες των µνηµειακών, ιστορικών και διατηρητέων κτιρίων σε σχέση µε θέµατα
πυροπροστασίας παρουσιάζονται στο Παράρτηµα 7.4.
Στο Παράρτηµα αυτό διαπιστώνεται ότι τα µνηµειακά, ιστορικά και διατηρητέα κτίρια, ενώ
προστατεύονται µε όλους τους δυνατούς τρόπους από κάθε φθορά, παραµόρφωση, επέµβαση
και προσθήκη, δεν διαθέτουν εν τούτοις συστήµατα ασφαλείας κατά του κινδύνου της
πυρκαγιάς.
Σηµειώνεται ακόµη ότι η κατάσταση αυτή εµφανίζεται και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Θεωρείται πάντως απαραίτητο το θέµα της πυροπροστασίας των κτιρίων αυτών να
αντιµετωπίζεται µε απόλυτο σεβασµό στην αρχιτεκτονική και ιστορική κληρονοµιά.
14
Σε κάθε περίπτωση, για υφιστάµενα κτίρια εν γένει (συµπεριλαµβανοµένων των µνηµειακών,
ιστορικών και διατηρητέων κτιρίων) µε αποδεδειγµένα αδύνατη την πλήρη συµµόρφωση µε τις
απαιτήσεις, οι Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις προβλέπουν διαδικασία αποκλίσεων από την πλήρη
εφαρµογή, όπως στο άρθρο 13 της Πυροσβεστικής ∆ιάταξης 3/1981, µε την προϋπόθεση ότι δεν
παραβλάπτεται ο βασικός σκοπός πυροπροστασίας του κοινού και µε ανάλογη αύξηση των
προληπτικών και κατασταλτικών µέτρων και µέσων.
4.5
Θύρες ασφαλείας σε τράπεζες
Η τοποθέτηση θυρών ασφαλείας µε χρονοκαθυστέρηση, που πρακτικά εφαρµόζεται σε πολλά
υποκαταστήµατα τραπεζών αποτελεί ένα τρόπο αποτροπής κακόβουλων ενεργειών. Εν τούτοις
µε την τοποθέτηση τέτοιων συστηµάτων περιορίζεται σε κάποιο βαθµό η δυνατότητα
αποµάκρυνσης του προσωπικού σε περίπτωση έκτακτου συµβάντος (πυρκαγιά, σεισµός, κ.λπ.).
Για τις θύρες ασφαλείας σε τράπεζες έχει εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση Υ.Α.3015/30/6/23-032009 (Β΄536) περί εγκατάστασης θυρών ασφαλείας εισόδου-εξόδου, διπλών ή περιστρεφόµενων
τύπου “βαρέλι” µε εύθραυστους υαλοπίνακες και µηχανισµό ελεγχόµενης πρόσβασης όπως
κοµβίο ενεργοποίησης ή κάρτα πρόσβασης στα καταστήµατα που λειτουργούν στην
ηπειρωτική Ελλάδα και τη νήσο Κρήτη (βλ. Παράρτηµα 7). Εκτενέστερη αναφορά για τις θύρες
αυτές γίνεται στην ενότητα 5.
5.
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ - ΜΕΤΡΑ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΑ
Η ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων (ΑΥΕ) προκύπτει από συνδυασµό δύο ειδών
διατάξεων:
¾
∆ιατάξεις που αφορούν στην ασφαλή κατασκευή και διάθεση στην αγορά του
εξοπλισµού εργασίας (µε κυρίαρχο στοιχείο τα πρότυπα ή την εφαρµογή διατάξεων που
εξασφαλίζουν επίπεδο προστασίας τουλάχιστο ισοδύναµο µε εκείνο των προτύπων),
έτσι ώστε τα προϊόντα που κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης να
πληρούν υψηλούς κανόνες ασφάλειας και υγείας
¾
∆ιατάξεις που αφορούν στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την ασφαλή χρήση του
εξοπλισµού εργασίας και τη λήψη µέτρων προστασίας και πρόληψης.
Έτσι, για παράδειγµα, τα µηχανήµατα, οι συσκευές κλπ πρέπει να κατασκευάζονται κατά τέτοιο
τρόπο που να µην εκθέτουν τον εργαζόµενο σε κινδύνους, αλλά επιπλέον πρέπει κατά τη χρήση
τους να λαµβάνονται και να εφαρµόζονται όλα τα απαραίτητα µέτρα και οι ορθές διαδικασίες.
Κατά τη λειτουργία των επιχειρήσεων, εφαρµογή έχουν κυρίως οι διατάξεις της δεύτερης
κατηγορίας, δηλαδή αυτές για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και τη λήψη µέτρων για
την προστασία της ασφάλειας και υγείας των εργαζοµένων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει εκδοθεί
η οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ «σχετικά µε την εφαρµογή µέτρων για την προώθηση της
βελτίωσης της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων κατά την εργασία» µε πληθώρα
γενικών και ειδικών υποχρεώσεων του εργοδότη, µεταξύ των οποίων περιλαµβάνεται η
υποχρέωση να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων ως προς όλες τις
πτυχές της εργασίας, να εκτιµά τους κινδύνους και να λαµβάνει τα κατάλληλα µέτρα
αποτροπής τους. Στη συνέχεια εκδόθηκαν πολλές ειδικές οδηγίες ελαχίστων προδιαγραφών για
την κάλυψη συγκεκριµένων θεµάτων ανάλογα µε τη φύση του κινδύνου ή την κατηγορία των
εργαζοµένων ή το είδος των εργασιών κλπ. Οι οδηγίες αυτές εφαρµόζονται οριζόντια σε όλες
τις εργασίες και επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δηµόσιου τοµέα. Ειδικότερα για τις
ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που πρέπει να πληροί κάθε χώρος εργασίας,
εφαρµόζεται η οδηγία 89/654/ΕΟΚ, η οποία ενσωµατώθηκε στο εθνικό δίκαιο µε το Π.∆.
16/1996 (υπάρχει εκτενής αναφορά σε άλλο σηµείο της παρούσας έκθεσης).
Πέραν του κοινοτικού δικαίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση καταρτίζει και Στρατηγική για την ΑΥΕ µε
συγκεκριµένους στόχους και προτεραιότητες, όπως π.χ. την ενσωµάτωση της πολιτικής ΑΥΕ στις
άλλες πολιτικές, την έµφαση στην πρόληψη των ψυχοκοινωνικών κινδύνων (άγχος, βία,
παρενόχληση, εκφοβισµός) και άλλα.
Εκείνο που αξίζει να σηµειωθεί είναι ότι οι σύγχρονες εξελίξεις στον τοµέα της ΑΥΕ απαιτούν,
πέραν των τεχνικών µέτρων πρόληψης των κινδύνων, την εφαρµογή οργανωτικών µέτρων
15
(δοµές, εργαλεία, στελέχωση, διαδικασίες κλπ) που θα εντάσσονται στο πλαίσιο διοίκησης της
επιχείρησης και θα εξασφαλίζουν την προστασία από κάθε πιθανό κίνδυνο.
5.1.
Αρχή ευθύνης του εργοδότη
Σύµφωνα µε τις παραπάνω οδηγίες και όπως ειδικότερα αναφέρεται στο βασικό εθνικό
νοµοθέτηµα (Κώδικας νόµων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζόµενων που κυρώθηκε
µε το νόµο 3850/2010), ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την ασφάλεια και την υγεία
των εργαζοµένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαµβάνει µέτρα για την
προστασία των τρίτων. Μάλιστα, ο εργοδότης δεν απαλλάσσεται από τις υποχρεώσεις του,
ακόµα κι αν χρησιµοποιεί υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας.
5.2
Εκτίµηση κινδύνου
Βασικό εργαλείο στον αναλυτικότερο κατά περίπτωση προσδιορισµό των µέτρων που πρέπει να
λαµβάνονται είναι η εκτίµηση κινδύνου. Η εκτίµηση κινδύνου είναι εργοδοτική υποχρέωση.
Στην εκτίµηση καταγράφονται όλες οι πιθανές πηγές κινδύνου, οι εργαζόµενοι που ενδεχόµενα
εκτίθενται ή θα εκτεθούν στον κίνδυνο που προκύπτει από την έκθεση στις πηγές αυτές και
γενικά εκτιµάται η φύση του κάθε κινδύνου, καθώς και ο βαθµός και η διάρκεια της έκθεσης σε
αυτόν. Η εκτίµηση κινδύνου συντάσσεται µετά από διαβούλευση και µε τη συµµετοχή των
εργαζοµένων.
Οι διατάξεις για την ΑΥΕ σε κάποιες περιπτώσεις απαιτούν µεγαλύτερη ανάλυση στον
προσδιορισµό των πηγών κινδύνου και υπολογισµό των συνεπαγόµενων κινδύνων
λαµβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη και τις συνέπειες που ενδεχόµενα προκύπτουν από ανασφαλείς
συνθήκες εργασίας. Χρήσιµες πληροφορίες ή καλές πρακτικές µπορούν να αντληθούν από τις
σχετικές µελέτες επικινδυνότητας για τις εγκαταστάσεις παραγωγής, επεξεργασίας και
αποθήκευσης επικίνδυνων υλικών που υπάγονται στην Οδηγία SEVESO όπου τα
αποτελέσµατα σε περίπτωση ατυχήµατος δεν περιορίζονται µόνο στο χώρο εργασίας, αλλά
µπορεί να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον έξω από την επιχείρηση και όχι σπάνια και σε
µεγάλες αποστάσεις από την επιχείρηση µε ύπαρξη πολλών θυµάτων, επιδράσεις στο
περιβάλλον κ.λπ. Στις περιπτώσεις αυτές στις διενεργούµενες µελέτες ασφαλείας σηµαντικό
ρόλο έχουν τα σενάρια τα οποία καταρτίζονται και για τα οποία πρέπει να εξετάζονται µε
λεπτοµέρεια όλες οι πτυχές των κινδύνων προσδιορίζοντας παράλληλα τις ενέργειες που κατά
περίπτωση ανατίθενται στα αρµόδια πρόσωπα, εργαζόµενους κ.λπ. Η αναφορά αυτή γίνεται
δεδοµένου ότι στην περίπτωση αντιµετώπισης συµβάντων από πρόθεση, όπως φαινοµένων
τροµοκρατίας, πρέπει να γίνει ενδελεχής µελέτη για διάφορα πιθανά ή και λιγότερο πιθανά
σενάρια, ώστε στη συνέχεια να προσδιορισθούν τα κατά περίπτωση απαιτούµενα µέτρα.
Τα παραπάνω περί υποχρέωσης εκτίµησης κινδύνου ισχύουν σε κάθε περίπτωση και µάλιστα
ενισχύονται από τις προβλέψεις της υπουργικής απόφασης αριθµ. 3015/30/6/2009 (ΦΕΚ
536/Β΄) «Καθορισµός όρων ασφαλείας καταστηµάτων πιστωτικών ιδρυµάτων» περί
υποχρεωτικής κατάρτισης σχεδίου ασφάλειας από τα πιστωτικά ιδρύµατα και υλοποίησης της
συνολικής πολιτικής ασφάλειας του καταστήµατος.
5.3.
Σχεδιασµός έκτακτης ανάγκης
Οι διατάξεις του κώδικα νόµων για την ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων που κυρώθηκε µε
το άρθρο πρώτο του ν. 3850/2010 (πρώην ν.1568/85, Π.∆. 17/1996), αναφέρουν «Ο εργοδότης
οφείλει να καταρτίσει σχέδιο διαφυγής και διάσωσης από τους χώρους εργασίας, εφόσον
απαιτείται από τη θέση, την έκταση και το είδος της εκµετάλλευσης». Σε άλλο σηµείο υπάρχει η
υποχρέωση του εργοδότη για λήψη οργανωτικών µέτρων σχετικά µε πρώτες βοήθειες,
πυρασφάλεια, εκκένωση των χώρων από τους εργαζόµενους και γενικά µε περιπτώσεις
σοβαρού και άµεσου κινδύνου. Η εφαρµογή των υποχρεώσεων αυτών ισχύει για κάθε
επιχείρηση, δραστηριότητα ή εγκατάσταση, τόσο του ιδιωτικού όσο και του δηµόσιου τοµέα,
εποµένως και για χώρους τραπεζών και εν γένει γραφείων και χώρων συνάθροισης κοινού.
Πέραν της εργατικής νοµοθεσίας, η απαίτηση για σχεδιασµό έκτακτης ανάγκης προβλέπεται
και από τις Πυροσβεστικές ∆ιατάξεις µέσω της υποχρέωσης για κατάρτιση Σχεδίου Εκκένωσης
από την Οµάδα Πυροπροστασίας, διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας.
16
Ανεξάρτητα ορολογίας ο στόχος όλων των παραπάνω ή και άλλων υπαρχόντων διατάξεων
είναι να σχεδιάζεται και να εφαρµόζεται σύστηµα για αντιµετώπιση καταστάσεων έκτακτης
ανάγκης, που θα καλύπτει κάθε πτυχή του προβλήµατος, ώστε το αποτέλεσµα να είναι ένα: η
προστασία των εργαζοµένων και των άλλων ατόµων στους διάφορους χώρους σε έκτακτες
καταστάσεις που θα εκθέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία τους ή και τη ζωή τους.
Σε αρκετές περιπτώσεις όπου απαιτείται σύνθετη λήψη µέτρων µετά από εξέταση πολλών
παραµέτρων, συνεκτιµώνται οι κίνδυνοι λαµβάνοντας υπόψη µεταξύ των άλλων την
πιθανότητα να συµβεί κάτι, την εκπαίδευση των εργαζοµένων, τις ειδικές γνώσεις που
ενδεχόµενα απαιτούνται, τη διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας κ.λπ. Ως παράδειγµα
αναφέρεται η διαδικασία του σχεδιασµού έκτακτης ανάγκης που πρέπει να βασίζεται στους
παρακάτω βασικούς άξονες:
• εντοπισµός, αναγνώριση και καταγραφή όλων των επικίνδυνων σηµείων που θα
µπορούσαν να προκαλέσουν έκτακτη κατάσταση
• ανάλυση όλων των πιθανών σεναρίων ατυχηµάτων
• αναγνώριση των περιπλοκών που θα µπορούσαν να υπάρξουν
• καταγραφή των διαθέσιµων µέσων αντιµετώπισης και σύγκριση µε τα κατ’ εκτίµηση
αναγκαία µέσα
• ορισµός των ρόλων και των αρµοδιοτήτων όσων συµµετέχουν στην αντιµετώπιση
• κατάρτιση σχεδίου έκτακτης ανάγκης
• γνωστοποίηση του σχεδίου σε όλους τους συµµετέχοντες
• κατάλληλη εκπαίδευση.
Στο Παράρτηµα 7.6 παρατίθεται «ΣΧΕ∆ΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
(Σ.Α.Ε.Κ.)- ∆ΕΗ». Στο υπόδειγµα αυτό καθορίζονται µεταξύ των άλλων αναλυτικά:
• Ο σκοπός του Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων
• Περίπτωση πυρκαγιάς
• Σύνθεση οµάδας πυροπροστασίας
• Προληπτικά µέτρα πυροπροστασίας
• Κατασταλτικά µέτρα πυροπροστασίας
• Άλλα γεγονότα (φυσικές καταστροφές, τροµοκρατικές ενέργειες )
• Αρµοδιότητες - εκχώρηση αρµοδιοτήτων
• Εφαρµογή των µέτρων αντίδρασης
• Εκτίµηση Επεισοδίου και Απόφαση
• Αρχική αντίδραση σε επεισόδιο (γεγονός)
• Ενέργειες Συντονιστή Σχεδίου
• Εφαρµογή Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων
• Κριτήρια Επιλογής Τρόπου Αντίδρασης
• ∆ιαθέσιµα Μέσα Αντιµετώπισης Έκτακτων Καταστάσεων
• Συστήµατα Επικοινωνίας
• Εκπαίδευση
• Σχέδιο Εκκένωσης Χώρων
• Ενέργειες Προσωπικού – Ατοµική Συµπεριφορά
• Επιστροφή στο κτίριο
• Αλλαγές και Αναθεωρήσεις του Σχεδίου
• Έκθεση Ενεργειών Αντιµετώπισης Έκτακτης Κατάστασης
Συµπληρωµατικά στα προαναφερθέντα πρέπει να τονισθεί ότι η εκπαίδευση του προσωπικού σε
πολλές από τις περιπτώσεις αυτές συνδυαζόµενη µε σαφή καθορισµό αρµοδιοτήτων και τη
διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας παίζει καθοριστικό ρόλο.
Τα µέτρα που θα ληφθούν µετά και από διαβούλευση µε τους εργαζόµενους πρέπει να είναι όσο
γίνεται περισσότερο αποτελεσµατικά αλλά παράλληλα ρεαλιστικά, χωρίς να δηµιουργούν
άλλες πηγές κινδύνου.
Κατόπιν των παραπάνω και µε δεδοµένο ότι η προστασία των εργαζοµένων και του κοινού
είναι το πρώτο ζητούµενο, προτείνεται να λαµβάνονται υπόψη τα εξής:
17
• Οι συστηµατικές προγραµµατισµένες σε τακτά χρονικά διαστήµατα ασκήσεις ετοιµότητας
•
•
•
6.
συµβάλλουν στην αποτελεσµατικότερη αντιµετώπιση πραγµατικών περιστατικών.
Η εκπαίδευση προσωπικού µε σύγχρονες µεθόδους δοκιµασµένης αποτελεσµατικότητας σε
συνεργασία και µε τράπεζες άλλων χωρών πιστεύεται ότι θα συµβάλλουν σε καλύτερα
αποτελέσµατα.
Με το δεδοµένο ότι τα φαινόµενα αυτά πληθαίνουν όλο και περισσότερο θα πρέπει να
υπάρξει σχετική κινητοποίηση µέσω των αρµόδιων ευρωβουλευτών και της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής προκειµένου να κινηθούν οι σχετικές διαδικασίες για τον καθορισµό µέτρων
ενιαίας φιλοσοφίας σε όλα τα κράτη µέλη.
Η τοποθέτηση θυρών µε χρονοκαθυστέρηση αποσκοπεί σε ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας
και αυτό πρέπει να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην αποδοχή της µείωσης της
ελεύθερης αποµάκρυνσης των εργαζοµένων από τις θέσεις εργασίας σε περίπτωση έκτακτης
ανάγκης. Σε αρκετές περιπτώσεις στα κτίρια τραπεζών υπάρχουν έξοδοι διαφυγής µε το
κλειδί επάνω στην πόρτα από την εσωτερική πλευρά, οι οποίες είναι γνωστές στο
προσωπικό της τράπεζας χωρίς να είναι ορατές και ούτε άµεσα να µπορούν να γίνουν
αντιληπτές από ξένα προς την τράπεζα πρόσωπα. Είναι σύνηθες πλησίον των εν λόγω
θυρών να υπάρχει έξοδος κινδύνου η οποία τις περισσότερες φορές (σχεδόν πάντοτε) είναι
κλειδωµένη προκειµένου να µη χρησιµοποιηθεί από πρόσωπα που κάνουν π.χ. ληστεία. Οι
θύρες µε χρονοκαθυστέρηση σε αρκετές περιπτώσεις απενεργοποιούνται µετά από
χειροκίνητη εντολή που δίδεται από πρόσωπα της τράπεζας που έχουν κάποιο βαθµό
ευθύνης (δ/ντής, υποδιευθυντής ή άλλα πρόσωπα ενδεχόµενα µη κοινοποιηµένα στο λοιπό
προσωπικό για λόγους ασφάλειας). Η απενεργοποίηση γίνεται µόνο κατόπιν εντολής. Εκ
πρώτης όψεως παρουσιάζεται µία παραβίαση του κανόνα ότι οι έξοδοι διαφυγής πρέπει να
είναι πάντοτε ελεύθερες, η διαφυγή ανεµπόδιστη κ.λπ. Λαµβανοµένων όµως υπόψη των
ιδιαιτεροτήτων που ολοένα και περισσότερο ενσκήπτουν στην εποχή µας η στάθµιση και η
λήψη απόφασης των µέτρων που κατά περίπτωση πρέπει να ληφθούν αποτελεί το
ζητούµενο µετά από µελέτη και διαβούλευση όλων των εµπλεκόµενων πλευρών
συµπεριλαµβανοµένων οπωσδήποτε των εργαζοµένων. Ενδέχεται τα µέτρα αυτά να
διαφέρουν ανά υποκατάστηµα σε συνάρτηση µε τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά
του κτιρίου, το γεωγραφικό διαµέρισµα, την πόλη στην οποία βρίσκεται το κτίριο κ.λπ.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
6.1 Συµπεράσµατα
Όπως και στην εισαγωγή αναφέρθηκε, το έργο της Οµάδας Εργασίας του ΤΕΕ που συνέταξε την
παρούσα έκθεση αποσκοπούσε στη διερεύνηση των σχετικών µε το θέµα ισχυουσών διατάξεων,
ανεξάρτητα από τον επισπεύδοντα για την εφαρµογή τους φορέα (Πυροσβεστική Υπηρεσία,
Υπουργείο Εργασίας, Πολεοδοµία,), ώστε να παρουσιασθούν µε ενιαίο και συνοπτικό τρόπο οι
θεσµοθετηµένες προβλέψεις, να τονισθούν τα θετικά σηµεία τους και να εντοπισθούν οι
αδυναµίες και οι ελλείψεις τους, να διαπιστωθούν τα προβλήµατα εφαρµογής τους στην πράξη
και τέλος, µαζί µε χρήσιµες πληροφορίες και επισηµάνσεις, να παρουσιασθούν προτάσεις
βελτίωσης του νοµοθετικού πλαισίου και γενικότερα προτάσεις για την πρόληψη ατυχηµάτων
σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στους χώρους εργασίας και πρόσβασης κοινού.
Επισηµαίνεται ότι, πέραν των κενών ή άλλων αδυναµιών της, η ισχύουσα νοµοθεσία και
ειδικότερα η εργατική νοµοθεσία για την ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων, µπορεί,
όπως προκύπτει από την παρούσα έκθεση, να καλύψει πλήρως τα θέµατα ασφάλειας
εργαζοµένων και τρίτων σε περιπτώσεις καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στους χώρους
εργασίας. Για να διευκολυνθούν όµως οι εµπλεκόµενοι και να προαχθεί περαιτέρω το
σοβαρό αυτό θέµα, παρουσιάζονται παρακάτω και συγκεκριµένες προτάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, η χρησιµότητα της παρούσας έκθεσης έχει δύο πτυχές:
¾ τη διαµόρφωση άποψης από τον Πρόεδρο και τη ∆Ε του ΤΕΕ, ώστε να ληφθούν
αποφάσεις και να δροµολογηθούν ενέργειες εντός των αρµοδιοτήτων και του ρόλου του
ΤΕΕ ως τεχνικού συµβούλου της πολιτείας
¾ την ενηµέρωση και υποστήριξη των µελών του ΤΕΕ, αλλά και κάθε ενδιαφεροµένου, ως
µια πηγή πληροφόρησης για την αντιµετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στις
18
επιχειρήσεις, ώστε να προλαµβάνονται ατυχήµατα σε εργαζόµενους και πολίτες.
∆εδοµένου µάλιστα ότι στην παρούσα έκθεση είναι συγκεντρωµένα τόσο τα διάφορα
σχετικά νοµοθετήµατα, όσο και επιστηµονική πληροφόρηση για τα εξεταζόµενο θέµα, η
χρησιµότητα της έκθεσης ενισχύεται από την πληρότητα της παρεχόµενης
πληροφόρησης.
Είναι δύσκολο και πολυεπίπεδο το θέµα της ασφάλειας σε χώρους γραφείων και συνάθροισης
κοινού σε περιπτώσεις εκτάκτων καταστάσεων. Σε όλες τις περιπτώσεις είναι υπεύθυνος ο
εργοδότης να λαµβάνει όλα τα µέτρα που προβλέπονται από τη νοµοθεσία για εξασφαλίσει
ικανοποιητικό επίπεδο ασφάλειας τόσο για τους εργαζόµενους όσο και για το κοινό.
Σηµαντικός ο ρόλος του µηχανικού που έρχεται να εφαρµόσει την επιστήµη του στα πλαίσια
της νοµοθεσίας. Η πολιτεία θα πρέπει να θεσπίζει σαφείς και πλήρεις διατάξεις και να ελέγχει
την εφαρµογή αυτών. Το ΤΕΕ ως επίσηµος σύµβουλος της πολιτείας έχει χρέος να επισηµάνει τα
κενά και τις απαραίτητες διορθώσεις.
6.2. Προτάσεις
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Πέραν των υπαρχόντων προβλέψεων της νοµοθεσίας για τις έκτακτες καταστάσεις οι
ελάχιστες απαιτήσεις του Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων πρέπει να
συγκεκριµενοποιηθούν µε νοµοθετική ρύθµιση κατόπιν πρότασης στο αρµόδιο Υπουργείο
Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Μέχρι την υλοποίηση της ενέργειας αυτής,
προτείνεται το ΤΕΕ να αξιοποιήσει την παρούσα έκθεση και να εκδώσει σχετικές
κατευθυντήριες οδηγίες. Στο Σχέδιο αντιµετώπισης εκτάκτων καταστάσεων, το οποίο
ουσιαστικά αποτελεί µέρος της εκτίµησης κινδύνου που οι επιχειρήσεις έχουν υποχρέωση
να καταρτίζουν, θα αναφέρονται µε σαφήνεια τα µέτρα που έχουν ληφθεί, η εκπαίδευση
του προσωπικού που έχει πραγµατοποιηθεί, οι φορείς που διενήργησαν την εν λόγω
εκπαίδευση, ο προγραµµατισµός των ασκήσεων ετοιµότητας, ο καθορισµός των
συγκεκριµένων κατά περίπτωση ενεργειών, ο ρόλος των στελεχών και των εργαζοµένων,
οδεύσεις και έξοδοι διαφυγής, εναλλακτικές κατά περίπτωση λύσεις, τα σενάρια που έχουν
µελετηθεί και τα µέτρα που θα λαµβάνονται για κάθε σενάριο, το εκπαιδευµένο
προσωπικό για παροχή πρώτων βοηθειών, οι διάδροµοι κυκλοφορίας του προσωπικού
κ.λπ. Στη σύνταξη των εξεταζόµενων σεναρίων θα προσδιορίζονται και οι υπάρχουσες
ιδιαιτερότητες των χώρων εργασίας (υλικά κατασκευής, υπάρχουσα επίπλωση, ύπαρξη
παρακείµενων – όµορων κτιρίων, δυσκολίες στην διατήρηση «µόνιµα» ανοικτών των
εξόδων διαφυγής, φυσική ανθεκτική τοποθέτηση υαλοπινάκων επίθεσης µε κατηγορία
αντιβανδαλιστικής ή και αλεξίσφαιρής αντοχής, µε τις αντίστοιχες πιστοποιήσεις κ.λπ.).
Να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στη λήψη προληπτικών µέτρων, στην εκπαίδευση του
προσωπικού, στην οργάνωση-εκπαίδευση της οµάδας πυροπροστασίας και στην
διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας.
Σε περιπτώσεις αλλαγής χρήσης σε νέα δυσµενέστερη από πλευράς πυροπροστασίας
χρήση, όπως είναι οι χώροι πρόσβασης και εξυπηρέτησης κοινού, να απαιτείται η υποβολή
και ο έλεγχος µελέτης πυροπροστασίας για την έκδοση της απαιτούµενης οικοδοµικής
άδειας ανεξάρτητα εάν το κτίριο είναι υφιστάµενο ή όχι.
Να γίνει άρση της υπάρχουσας αντίφασης µεταξύ του Κτιριοδοµικού Κανονισµού και του
Κανονισµού Πυροπροστασίας όσον αφορά την κατηγορία στην οποία υπάγονται οι
Τράπεζες.
Να εκδοθεί από το Πυροσβεστικό Σώµα, Πυροσβεστική ∆ιάταξη σύµφωνα µε το
Ν.3511/2006, για τα υφιστάµενα κτίρια εναρµονισµένη µε τις διατάξεις του Π∆ 71/1988
(ανάλογες απαιτήσεις για ανάλογες χρήσεις). Όπου τα υφιστάµενα κτίρια δεν µπορούν να
συµµορφωθούν µε τις απαιτήσεις, να προβλεφθούν αποκλίσεις µε την επιβολή Μέτρων
Ισοδύναµου Αποτελέσµατος (Μ.Ι.Α.) πχ ένα είδος βαθµολόγησης όπως µε τον Κανονισµό
Υφισταµένων Ξενοδοχείων.
Να επισπευσθεί η τροποποίηση/επικαιροποίηση του Π∆ 71/1988 στην κατεύθυνση
επίλυσης προβληµάτων εφαρµογής του και ενσωµάτωσής του µε νεώτερες διατάξεις της
ηµεδαπής και αλλοδαπής.
Όλες οι εγκαταστάσεις, συµπεριλαµβανοµένων των εγκαταστάσεων ∆ηµόσιων Υπηρεσιών
του στενού και ευρύτερου τοµέα και των ΟΤΑ, θα πρέπει να λαµβάνουν ένα είδος άδειας
λειτουργίας-καταλληλότητας. Κατά την αρχική χορήγηση άδειας λειτουργίας, περιοδικά
19
ή/και έκτακτα, θα ελέγχονται τα προβλεπόµενα µέτρα και µέσα πυροπροστασίας και θα
λαµβάνουν υποχρεωτικά, Πιστοποιητικό Πυροπροστασίας.
8. Οι Σχολές ηµεδαπής ΑΕΙ/ΤΕΙ Μηχανικών, να εντάξουν στα προγράµµατα σπουδών τους
καθώς επίσης και στα µεταπτυχιακά προγράµµατα, την επιστήµη της ασφάλειας (safety
engineering) και της πυροµηχανικής (fire engineering). Οµοίως τα διενεργούµενα
σεµινάρια επιµόρφωσης των µηχανικών (ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ κ.α.), θα πρέπει να περιλαµβάνουν
συχνότερα θέµατα ασφάλειας, υγείας και πυροπροστασίας.
9. Να γίνονται στοχευµένοι και συντονισµένοι (από τις αρµόδιες αρχές) έλεγχοι και να
επιβάλλονται οι προβλεπόµενες κυρώσεις.
10. Τα δοµικά υλικά και στοιχεία να είναι “πιστοποιηµένα”. Να γίνει σαφέστερο και
αποτελεσµατικότερο το πλαίσιο κυκλοφορίας αυτών και ο έλεγχος της αγοράς. Να
κωδικοποιηθούν οι διατάξεις που διέπουν τα δοµικά υλικά και στοιχεία. Ευχής έργον θα
ήταν να καθιερωθεί η ταυτότητα πυρασφάλειας κτιρίων.
6.3. Τρόποι διάδοσης του έργου οµάδας εργασίας
1.
2.
Να αναρτηθεί η παρούσα έκθεση στο ψηφιακό αποθετήριο του ΤΕΕ ήτοι στην
διαδικτυακή Πύλη http://portal.tee.gr, ώστε να είναι ελεύθερα διαθέσιµη σε όλους
τους ενδιαφερόµενους.
Να αποσταλεί η παρούσα έκθεση στις αρµόδιες Αρχές, Υπηρεσίες, Φορείς για
αξιοποίηση.
20
7.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
7.1 Αποσπάσµατα Νοµοθεσίας (Ν.3850/10, Π.∆. 16/96, ΑΠ.3015/30-6-09)
7.2 Χηµεία και Φυσική της φωτιάς
7.3 Υφιστάµενα κτίρια.
7.4 Ιδιαιτερότητες µνηµειακών, ιστορικών διατηρητέων κτιρίων σε σχέση µε θέµατα
πυροπροστασίας
7.5 Σχετικά έγγραφα (Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώµατος)
7.6 Υπόδειγµα Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων (∆ΕΗ)
7.7 Πηγές πληροφόρησης
21
7.1 Αποσπάσµατα Νοµοθεσίας (Ν.3850/10, Π.∆. 16/96, ΑΠ.3015/30-6-09)
Αριθµ. 3015/30/6 /2009 (ΦΕΚ 536/Β΄)
Καθορισµός όρων ασφαλείας καταστηµάτων πιστωτικών ιδρυµάτων.
Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Έχοντας υπόψη:
1. Τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 9 του ν. 1481/1984 «Οργανισµός Υπουργείου ∆ηµόσιας
Τάξης» (Α΄ 152), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
2. Τις διατάξεις του ν. 3601/2007 «Ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων από τα πιστωτικά
ιδρύµατα, επάρκεια κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυµάτων και των επιχειρήσεων παροχής
επενδυτικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 178) και ιδίως του άρθρου 92.
3. Την υπ’ αριθµ. Υ 357/7.1.2009 απόφαση του Πρωθυπουργού «Κατάργηση θέσης
Υφυπουργού και σύσταση θέσης αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών» (Α΄ 3).
4. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του Κώδικα Νοµοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά
Όργανα, που κωδικοποιήθηκε µε το άρθρο πρώτο του π.δ/τος 63/2005 (Α΄ 98) 23 Μαρτίου 2009
5. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος
του κρατικού προϋπολογισµού, αποφασίζουµε:
Άρθρο 1
Έκταση εφαρµογής
Οι διατάξεις της παρούσας απόφασης εφαρµόζονται σε όλα τα καταστήµατα των πιστωτικών
ιδρυµάτων, όπως αυτά καθορίζονται στο άρθρο 2 του ν. 3601/2007, που λειτουργούν ή
πρόκειται να λειτουργήσουν σε ολόκληρη την επικράτεια.
Άρθρο 2
Όροι ασφάλειας
1. Ως όροι ασφάλειας για την εφαρµογή των διατάξεων της παρούσας απόφασης νοούνται τα
µέτρα φυσικής και τεχνικής προστασίας των καταστηµάτων του προηγούµενου άρθρου, τα
οποία υποχρεούνται να λαµβάνουν οι φορείς στους οποίους ανήκουν τα καταστήµατα αυτά
προς πρόληψη εγκληµατικών πράξεων κατά της περιουσίας, του προσωπικού και των πελατών
των εν λόγω καταστηµάτων. Τα µέτρα αυτά είναι:
α. Η εγκατάσταση και λειτουργία σύγχρονου και ασφαλούς συστήµατος συναγερµού
(σιωπηλού), ο οποίος συνδέεται απευθείας µε την τοπική αστυνοµική αρχή ή το Κέντρο
Συναγερµών της Άµεσης ∆ράσης για την άµεση ειδοποίησή τους στις περιπτώσεις ληστειών ή
διαρρήξεων. Επιπλέον, το ανωτέρω σύστηµα συναγερµού µπορεί να συνδέεται και µε ιδιωτικές
εταιρείες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας.
β. Η χρήση χρηµατοκιβωτίων κατασκευασµένων από ανθεκτικό υλικό και εφοδιασµένων µε
σύστηµα χρονοκαθυστέρησης ή άλλο ανάλογο, ώστε το άνοιγµά τους ή η µε οποιονδήποτε
τρόπο παραλαβή χρηµάτων από αυτά να αποκλείεται πριν την πάροδο ορισµένου χρόνου. Η
λειτουργία των ανωτέρω συστηµάτων χρονοκαθυστέρησης γνωστοποιείται µε την ανάρτηση σε
εµφανή σηµεία του καταστήµατος και επί του χρηµατοκιβωτίου αναλόγων πινακιδίων.
γ. Η εγκατάσταση και λειτουργία, σε κατάλληλες θέσεις και µε τον ενδεδειγµένο φωτισµό,
σύγχρονου ψηφιακού συστήµατος συνεχούς καταγραφής µόνο σκηνών, το οποίο να καλύπτει
το χώρο έµπροσθεν των ταµείων, του χρηµατοκιβωτίου και τις εισόδους εξόδους του
καταστήµατος όλες τις ώρες λειτουργίας του, ώστε να διασφαλίζεται η αναγνώριση και η
ταυτότητα των καταγεγραµµένων δραστών. Το σύστηµα αυτό απαιτείται να πληροί τις
ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές που προβλέπονται στο άρθρο 3.
δ. Η εγκατάσταση και λειτουργία σε κατάλληλη θέση σύγχρονου ψηφιακού συστήµατος
συνεχούς καταγραφής σκηνών καθ’ όλο το 24ωρο του χώρου ή των χώρων των Αυτοµάτων
Ταµειολογιστικών Μηχανών (Α.Τ.Μ.) του καταστήµατος. Το σύστηµα αυτό θα πληροί τις
προδιαγραφές του συστήµατος καταγραφής σκηνών του άρθρου 3.
22
ε. Η εγκατάσταση θυρών ασφαλείας εισόδου.εξόδου, διπλών ή περιστρεφόµενων τύπου
«βαρέλι», µε άθραυστους υαλοπίνακες και µηχανισµό ελεγχόµενης πρόσβασης όπως κοµβίο
ενεργοποίησης ή κάρτα πρόσβασης στα καταστήµατα που λειτουργούν στην ηπειρωτική
Ελλάδα και τη νήσο Κρήτη.
στ. Η τοποθέτηση, σε δεσµίδες χρηµάτων στα ταµεία, µηχανισµών καταστροφής ή εντοπισµού
τους ή ενεργοποίησης του σιωπηλού συστήµατος συναγερµού µε την αφαίρεση των δεσµίδων.
ζ. Η πάκτωση των Α.Τ.Μ. επί του εδάφους µε τρόπο που να καθιστά ιδιαίτερα δυσχερή την
αποκόλλησή τους, η εξασφάλιση επαρκούς φωτισµού τους, η τοποθέτηση συναγερµού, καθώς
και η τοποθέτηση συστήµατος εντοπισµού.
η. Η δηµιουργία φυσικών εµποδίων προ των καταστηµάτων, ιδίως µε την αύξηση του ύψους
του ρείθρου του πεζοδροµίου, την τοποθέτηση µεταλλικών εµποδίων σε
σχήµα «Π» και την τοποθέτηση κιγκλιδωµάτων στο πεζοδρόµιο, µετά από σχετική άδεια του
οικείου Ο.Τ.Α.
θ. Η κατάρτιση σχεδίου ασφάλειας από τα πιστωτικά ιδρύµατα το οποίο διαβιβάζεται στη
∆ιεύθυνση ∆ηµόσιας Ασφάλειας του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνοµίας
για ενηµέρωση και επικαιροποιείται ανά τριετία.
2. Επιπλέον των ανωτέρω µέτρων, οι διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυµάτων, καθώς και οι
διευθυντές και υπεύθυνοι καταστηµάτων των ως άνω ιδρυµάτων υποχρεούνται να µεριµνούν
για την υλοποίηση της συνολικής πολιτικής ασφάλειας του καταστήµατος, η οποία
περιλαµβάνει:
α. τη σωστή εγκατάσταση, λειτουργία, συντήρηση και χρήση των συστηµάτων ασφαλείας,
β. την προστασία των απορρήτων στοιχείων των συστηµάτων ασφαλείας και των σχετικών
διαδικασιών λειτουργίας τους,
γ. τη µέριµνα ασφαλούς διατήρησης των δεδοµένων του συστήµατος καταγραφής σκηνών, ώστε
αυτά να είναι στη διάθεση µόνο των ανακριτικών αρχών στο πλαίσιο της διενεργούµενης
προανάκρισης για ληστεία ή άλλη σοβαρή έκνοµη ενέργεια σε βάρος του καταστήµατος,
δ. την τήρηση των διατάξεων περί προστασίας του ατόµου από την επεξεργασία προσωπικών
δεδοµένων, όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά,
ε. την περιοδική εκπαίδευση και παροχή οδηγιών στο προσωπικό, σχετικά µε τις ενέργειες και
τη συµπεριφορά που πρέπει να επιδεικνύει κατά το χρόνο που διαπράττεται ληστεία ή άλλη
παράνοµη πράξη και αµέσως µετά από αυτές,
στ. εφόσον στο κατάστηµα έχει διατεθεί προσωπικό ασφαλείας, αυτό πρέπει να έχει συνεχή
παρουσία σε κατάλληλη θέση και να απασχολείται αποκλειστικά στα ειδικά καθήκοντά του.
ζ. τη διαρκή και συνεχή συνεργασία µε τις τοπικές Αστυνοµικές Αρχές.
η. το διαρκή έλεγχο τρωτότητας του καταστήµατος από γειτνιάζοντα κτίρια.
θ. την άµεση επιτόπια µετάβαση στο κατάστηµα του υπεύθυνου του καταστήµατος, σε
περίπτωση ενεργοποίησης του συστήµατος συναγερµού κατά τις ώρες µη λειτουργίας του, για
τη διενέργεια µακροσκοπικού ελέγχου από την αστυνοµική αρχή.
3. α. Οι θύρες ασφαλείας της περ. ε΄ της παραγράφου 1 ενισχύονται υποχρεωτικά µε σύγχρονο
σύστηµα ανίχνευσης µετάλλων, ώστε να αποτρέπεται η είσοδος στο κατάστηµα ατόµων που
φέρουν πυροβόλα όπλα ή άλλα µεταλλικά αντικείµενα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως
όπλα, εφόσον στο κατάστηµα διαπράχθηκε ληστεία δύο τουλάχιστον φορές κατά τους
τελευταίους δώδεκα (12) µήνες. Στην περίπτωση αυτή το σύστηµα ανίχνευσης µετάλλων
εγκαθίσταται εντός έξι (6) µηνών από την τέλεση της δεύτερης ληστείας.
23
β. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εξωτερικά των καταστηµάτων του άρθρου 1 εγκαθίστανται ρολά
από ειδικό συµπαγές υλικό ή άθραυστοι υαλοπίνακες (προθήκες), µετά από ειδικά
αιτιολογηµένη απόφαση του ∆ιευθυντή της οικείας ∆ιεύθυνσης Ασφαλείας ή Αστυνοµικής
∆ιεύθυνσης. Για την έκδοση της απόφασης αυτής λαµβάνονται υπόψη ιδίως η εγκληµατικότητα
ή η πραγµατοποίηση συναθροίσεων ή συγκεντρώσεων στην περιοχή, η διάπραξη στο
κατάστηµα φθορών ή ληστείας µε θραύση των υαλοπινάκων καθώς και η διακίνηση από το
κατάστηµα µεγάλων χρηµατικών ποσών ή η φύλαξη σ’ αυτό αντικειµένων σηµαντικής αξίας. Η
απόφαση κοινοποιείται στον διευθυντή του καταστήµατος, ο οποίος έχει δικαίωµα προσφυγής
ενώπιον του οικείου Γενικού Αστυνοµικού ∆ιευθυντή εντός δέκα (10) εργάσιµων ηµερών από
την κοινοποίησή της. Ο Γενικός Αστυνοµικός ∆ιευθυντής αποφασίζει εντός δεκαπέντε (15)
εργάσιµων ηµερών από την υποβολή της προσφυγής. Οι φορείς των πιστωτικών ιδρυµάτων
υποχρεούνται στην υλοποίηση του µέτρου εντός τριών (3) µηνών από την κοινοποίηση της
απόφασης στον διευθυντή του καταστήµατος και σε περίπτωση προσφυγής από την
ηµεροµηνία κοινοποίησης της απόρριψης αυτής.
4. Προαιρετικά στα καταστήµατα του άρθρου 1 µπορεί να τοποθετούνται αλεξίσφαιροι
υαλοπίνακες για την προστασία των χώρων των ταµείων (γκισέ) καθώς και µηχανισµοί
χρωµατισµού (χρωµοπαγίδες) των χρηµάτων στις Α.Τ.Μ.
Άρθρο 3
Ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές συστήµατος καταγραφής σκηνών
Το σύστηµα καταγραφής σκηνών των περιπτώσεων γ΄ και δ΄ της παρ. 1 του άρθρου 2 πληροί τις
ακόλουθες ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές:
α. φακός: πολυεστιακός, αυτόµατης ίριδας µε διάφραγµα από 1,2 – 1,4.
β. κάµερα: αισθητήρας τύπου CCD (Charge Couple Device), οριζόντιας ανάλυσης τουλάχιστον
480 TVL (γραµµές τηλεόρασης), όταν η µετάδοση της εικόνας πραγµατοποιείται µε σύνθετο
(composite) σήµα βίντεο. Ευαισθησία 0,6 lux, µετρούµενη µε ρύθµιση διαφράγµατος f=1,2 και
µε σήµα βίντεο 50 IRE. Ο λόγος σήµατος προς θόρυβο (S/N ratio σε DB) είναι τουλάχιστον 50
DB, µε το κύκλωµα αυτόµατης ενίσχυσης (AGC) σε κατάσταση απενεργοποίησης (OFF).
γ. καταγραφικό, το οποίο:
i. να υποστηρίζει ανάλυση εικόνας D1 (720x575 pixels) ή τουλάχιστον 4CIF (704x576 pixels) µε
ρυθµό αποθήκευσης εικόνας τουλάχιστον 2 Mbps,
ii. να παρέχει δυνατότητα αποθήκευσης των δεδοµένων σε αφαιρούµενους σκληρούς δίσκους
Η/Υ, µε κωδικοποίηση (format),
iii. να υποστηρίζει τη δυνατότητα άµεσης πρόσβασης και ανάγνωσης των δεδοµένων καθώς και
εξαγωγή αντιγραφή τους τόσο σε ψηφιακούς δίσκους (CD, DVD) όσο και εξωτερικούς σκληρούς
δίσκους (removable), plug & play, διαµέσου σύνδεσης USB ή FIREWIRE, υψηλής ποιότητας,
iv. να έχει τη δυνατότητα λήψης ηµεροχρονολογίας και ώρας από τα αντίστοιχα στοιχεία του
συστήµατος τραπεζικών συναλλαγών,
v. να έχει ρυθµό ανανέωσης τουλάχιστον 8 σκηνές ανά δευτερόλεπτο (frames/second) και
βάθος χρώµατος τουλάχιστον 16 bit (διφίο),
δ. καλώδια και συνδέσεις:
i. στην εγκατάσταση χρησιµοποιείται οµοαξονικό καλώδιο τύπου RG59/BU, για αποστάσεις
µέχρι 150 µέτρα,
ii. οι τερµατικοί και οι συνδέσεις των καλωδίων γίνονται απαραίτητα µε συνδέσµους τύπου
BNC (Bayonet Nut Coupling), µέγιστης ποιότητας και δεν πραγµατοποιούνται διακλαδώσεις
µε συνδέσµους τύπου «Τ». Οι ανωτέρω τεχνικές προδιαγραφές ανανεώνονται µε την εξέλιξη της
τεχνολογίας.
Άρθρο 4
Έλεγχος τήρησης όρων ασφαλείας
1. Η διαπίστωση της τήρησης των όρων ασφαλείας που προβλέπονται από τις διατάξεις του
άρθρου 2 γίνεται από Επιτροπή που συγκροτείται µε απόφαση του διευθυντή της οικείας
24
Αστυνοµικής ∆ιεύθυνσης ή ∆ιεύθυνσης Ασφαλείας και αποτελείται από δύο αξιωµατικούς της
Ελληνικής Αστυνοµίας, ο ανώτερος ή αρχαιότερος των οποίων ασκεί καθήκοντα προέδρου,
έναν εκπρόσωπο του φορέα στον οποίο ανήκει το κατάστηµα, που προτείνεται από τη διοίκηση
αυτού ή εξουσιοδοτηµένου από αυτή οργάνου και έναν εκπρόσωπο των εργαζοµένων ο οποίος
προτείνεται από τη συνδικαλιστική τους οργάνωση, ως µέλη. Με την ίδια διαδικασία ορίζονται
και ισάριθµα µέλη ως αναπληρωµατικά. Χρέη γραµµατέα της Επιτροπής ασκεί βαθµοφόρος της
οικείας αστυνοµικής υπηρεσίας που ασκεί καθήκοντα ασφάλειας.
2. Η ανωτέρω Επιτροπή αποφαίνεται για το αν πληρούνται οι καθοριζόµενοι όροι ασφαλείας,
ύστερα από σχετική αυτοψία των χώρων και των εγκαταστάσεων του καταστήµατος και την
εξέταση γενικά των συνθηκών ασφαλείας, συντάσσοντας προς τούτο σχετικό πρακτικό. Το
πρακτικό της Επιτροπής υποβάλλεται στην οικεία Αστυνοµική ∆ιεύθυνση ή ∆ιεύθυνση
Ασφαλείας, ο διευθυντής της οποίας εκδίδει πιστοποιητικό ασφαλείας του καταστήµατος
εφόσον στο πρακτικό αναφέρεται ότι τηρούνται οι προβλεπόµενοι όροι ασφαλείας.
3. Ο ∆ιευθυντής της οικείας Αστυνοµικής ∆ιεύθυνσης ή ∆ιεύθυνσης Ασφαλείας δύναται να
ζητεί από την ανωτέρω Επιτροπή οποτεδήποτε κρίνει σκόπιµο, τον έλεγχο της τήρησης των
όρων ασφαλείας των καταστηµάτων του άρθρου 1 που λειτουργούν στην περιφέρεια
αρµοδιότητάς του.
4. Ο έλεγχος της συνδροµής των όρων ασφαλείας της παρούσας απόφασης γίνεται πριν τη
χορήγηση της άδειας λειτουργίας του καταστήµατος και τα αποτελέσµατα του ελέγχου
λαµβάνονται υπόψη για τη χορήγησή της.
5. Με σκοπό τη στενότερη συνεργασία της Ελληνικής Αστυνοµίας µε την Ελληνική Ένωση
Τραπεζών (Ε.Ε.Τ.) και την Οµοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος
(Ο.Τ.Ο.Ε.), την αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας των λαµβανόµενων µέτρων ασφαλείας
και της ανάγκης βελτίωσης αυτών συγκροτείται διαρκής οµάδα εργασίας η οποία συνεδριάζει
τουλάχιστον δύο φορές το έτος. Ως µέλη της ορίζονται ο ∆ιευθυντής της ∆ιεύθυνσης ∆ηµόσιας
Ασφάλειας/ΑΕΑ, ο Τµηµατάρχης του 1ου Τµήµατος της ∆ιεύθυνσης ∆ηµόσιας
Ασφάλειας/ΑΕΑ και οι Γενικοί Γραµµατείς της Ε.Ε.Τ. και της Ο.Τ.Ο.Ε. Χρέη γραµµατέα εκτελεί
Αξιωµατικός του 1ου Τµήµατος της ∆ιεύθυνσης ∆ηµόσιας Ασφάλειας/ΑΕΑ.
Άρθρο 5
Κυρώσεις
Για τις παραβάσεις των όρων ασφαλείας της παρούσας απόφασης επιβάλλεται πρόστιµο σε
βάρος της περιουσίας του πιστωτικού ιδρύµατος που ανήκει το κατάστηµα, σύµφωνα µε όσα
προβλέπονται στην παράγραφο 11 του άρθρου 12 του ν. 1481/1984 (Α΄ 152), όπως
τροποποιήθηκε µε το άρθρο 59 του ν. 2145/1993 (Α΄ 88).
Άρθρο 6
Τελικές - Μεταβατικές διατάξεις
1. Οι διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυµάτων, µε την επιφύλαξη της επόµενης παραγράφου,
υποχρεούνται, εντός εννέα (9) µηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, να
προβούν στην εγκατάσταση και λειτουργία των µέτρων ασφαλείας που προβλέπονται στην
παρούσα απόφαση σε όλα τα καταστήµατά τους, εκτός αν σε επιµέρους διατάξεις ορίζεται
διαφορετικός χρόνος υλοποίησης.
2. Ειδικότερα ως προς τις θύρες ασφαλείας της περίπτωσης ε΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 2,
στα καταστήµατα που λειτουργούν κατά τον χρόνο έναρξης ισχύος της παρούσας απόφασης, οι
διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυµάτων υποχρεούνται να τις εγκαταστήσουν:
α. εντός εννέα (9) µηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης εφόσον λειτουργούν
στην Αττική (πλην νήσων Αργοσαρωνικού), τη Θεσσαλονίκη και την
Κρήτη
β. εντός δεκαοκτώ (18) µηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, εφόσον
λειτουργούν στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα.
3. Για όσα καταστήµατα λειτουργούν κατά την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης, η
απόφαση του ∆ιευθυντή της ∆ιεύθυνσης Ασφάλειας ή της Αστυνοµικής ∆ιεύθυνσης σύµφωνα
25
µε την περίπτωση β΄ της παρ. 3 του άρθρου 2 εκδίδεται εντός τριών (3) µηνών από την έναρξη
ισχύος της παρούσας απόφασης.
4. Στις Α.Τ.Μ. που λειτουργούν κατά την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης τοποθετείται
το σύστηµα εντοπισµού της περίπτωσης ζ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 2, µόνο εφόσον οι
Α.Τ.Μ. αυτές διαθέτουν συµβατό λογισµικό.
5. Οι διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυµάτων υποχρεούνται, εντός 60 ηµερών από την έναρξη
ισχύος της παρούσας απόφασης, να προτείνουν στις οικείες Αστυνοµικές ∆ιευθύνσεις ή
∆ιευθύνσεις Ασφαλείας όπου λειτουργούν τα καταστήµατά τους, τα µέλη της επιτροπής που
ορίζονται στο άρθρο 4. Την ίδια υποχρέωση έχει και η συνδικαλιστική οργάνωση των
εργαζοµένων όπως προβλέπεται στο άρθρο 4.
6. Η Τράπεζα της Ελλάδος µεριµνά ώστε να µην χορηγεί άδεια λειτουργίας καταστήµατος
πιστωτικού ιδρύµατος εφόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόµενοι στην παρούσα απόφαση όροι
ασφαλείας.
7. Ο έλεγχος της τήρησης των όρων ασφαλείας στα καταστήµατα πιστωτικών ιδρυµάτων που
λειτουργούν κατά την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης ολοκληρώνεται από την
επιτροπή του άρθρου 4 εντός τριών µηνών από τη λήξη του χρόνου στον οποίο τα πιστωτικά
ιδρύµατα υποχρεούνται να προβούν στην εγκατάσταση των προβλεπόµενων όρων ασφαλείας.
Άρθρο 7
Καταργούµενες διατάξεις
Από της ισχύος της παρούσας απόφασης καταργούνται οι διατάξεις της υπ’ αριθµ.
3015/30/3.δ΄/4.4.1997 απόφασης του Υπουργού ∆ηµόσιας Τάξης (Β΄ 276).
Άρθρο 8
Έναρξη ισχύος
Η ισχύς της παρούσας απόφασης αρχίζει από τη δηµοσίευσή της στην Εφηµερίδα της
Κυβερνήσεως. Η απόφαση αυτή να δηµοσιευθεί στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως.
Αθήνα, 23 Μαρτίου 2009
Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
Κυριότερα σηµεία του ν. 3850/2010
ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 3850/2010
Κύρωση του Kώδικα νόµων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων.
(ΦΕΚ 84/Α’/2-6-2010)
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εκδίδοµε τον ακόλουθο νόµο που ψήφισε η Βουλή:
Άρθρο πρώτο
Κυρώνεται σύµφωνα µε το άρθρο 76 παρ. 7 του Συντάγµατος ο παρών κώδικας νόµων για
την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων, µε τον οποίο κωδικοποιούνται οι ισχύουσες
διατάξεις:
«ΚΩ∆ΙΚΑΣ ΝΟΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’
26
ΓΕΝΙΚΕΣ ∆ΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 1
Aντικείµενο
Ο παρών κώδικας έχει ως αντικείµενο την εφαρµογή µέτρων για την προαγωγή της
υγείας και της ασφάλειας των εργαζοµένων κατά την εργασία. Προς το σκοπό αυτό,
περιέχει γενικές αρχές σχετικά µε την πρόληψη των επαγγελµατικών κινδύνων και την
προστασία της υγείας και της ασφάλειας, την εξάλειψη των συντελεστών κινδύνου των
εργατικών ατυχηµάτων και των επαγγελµατικών ασθενειών, την ενηµέρωση, τη
διαβούλευση, την ισόρροπη συµµετοχή, την κατάρτιση των εργαζοµένων και των
εκπροσώπων τους, καθώς και τους κανόνες για την εφαρµογή των γενικών αυτών αρχών.
Άρθρο 2
Έκταση εφαρµογής
1. Οι διατάξεις του κώδικα εφαρµόζονται, εφόσον δεν ορίζεται αλλιώς, σε όλες τις
επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δηµόσιου τοµέα.
2. Οι διατάξεις του κώδικα εφαρµόζονται και στο ένστολο προσωπικό των ενόπλων
δυνάµεων και των σωµάτων ασφαλείας µε εξαίρεση ορισµένες δραστηριότητες του
προσωπικού αυτού που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες. Στην περίπτωση αυτή: α) για
το ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάµεων πρέπει να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν η
υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων στο πλαίσιο των προαναφερόµενων διατάξεων και β)
για το ένστολο προσωπικό των σωµάτων ασφαλείας έχουν εφαρµογή οι διατάξεις του
άρθρου 73 παρ. 1.
3. Oι διατάξεις του κώδικα δεν εφαρµόζονται στο οικιακό υπηρετικό προσωπικό. Στην
περίπτωση αυτή πρέπει να εξασφαλίζεται, όσο αυτό είναι δυνατόν, η υγεία και η ασφάλεια
του ως άνω προσωπικού, εν όψει των στόχων του κώδικα.
4. Eιδικά στις θαλάσσιες µεταφορές, εφαρµογή έχουν οι διατάξεις του ν.δ. 187/1973
«Περί Kώδικα ∆ηµοσίου Nαυτικού ∆ικαίου» (ΦΕΚ Α’ 216), του ν. 3816/1958 «Περί Kώδικα
Iδιωτικού Nαυτικού ∆ικαίου» (ΦΕΚ Α’ 32), του ν. 486/1976 «Περί κυρώσεως της υπ’ αριθ.
134 ∆ιεθνούς Συµβάσεως Eργασίας «Περί προλήψεως των εργατικών ατυχηµάτων των
ναυτικών»» (ΦΕΚ Α’ 321), του ν. 948/1979 «Περί κυρώσεως της υπ’ αριθµ. 147 ∆ιεθνούς
Συµβάσεως Eργασίας «περί ελαχίστων επιπέδων ασφαλείας των Εµπορικών πλοίων»» (ΦΕΚ
Α’ 167), του ν. 1314/1983 «Για την κύρωση της διεθνούς σύµβασης «για πρότυπα
εκπαίδευσης, έκδοσης πιστοποιητικών και τήρησης φυλακών των ναυτικών, 1978»» (ΦΕΚ Α’
2) και των κατ’ εξουσιοδότηση αυτών εκδοθέντων προεδρικών διαταγµάτων.
5. Eιδικά για τον κλάδο των µεταλλείων - λατοµείων - ορυχείων εφαρµογή έχουν και οι
πλέον δεσµευτικές ή και ειδικές διατάξεις της υπ’ αριθµ. II-5η/Φ/17402/12-12-1984
απόφασης Υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων «Kανονισµός Mεταλλευτικών και
Λατοµικών Eργασιών» (ΦΕΚ Β’ 931).
6. Τα προεδρικά διατάγµατα για θέµατα υγείας και ασφάλειας, όταν αφορούν το
∆ηµόσιο, νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.) ή Οργανισµούς Τοπικής
Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) εκδίδονται µε τη σύµπραξη και των Υπουργών Εσωτερικών,
Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης και Οικονοµικών.
Άρθρο 3
Ορισµοί
1. Για την εφαρµογή του παρόντος, νοείται ως:
α) Eργαζόµενος: κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη µε οποιαδήποτε
σχέση εργασίας, συµπεριλαµβανοµένων των ασκούµενων και των µαθητευόµενων, εκτός
από το οικιακό υπηρετικό προσωπικό.
β) Eργοδότης: κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, το οποίο συνδέεται µε σχέση εργασίας µε
τον εργαζόµενο και έχει την ευθύνη για την επιχείρηση ή/και την εγκατάσταση.
γ) Eπιχείρηση: κάθε επιχείρηση, εκµετάλλευση, εγκατάσταση και εργασία του ιδιωτικού
και του δηµόσιου τοµέα, ανεξαρτήτως κλάδου οικονοµικής δραστηριότητας στον οποίο
κατατάσσεται.
δ) Eκπρόσωπος των εργαζοµένων: κάθε εκλεγµένο άτοµο, µε ειδική αρµοδιότητα σε
θέµατα προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων σύµφωνα µε τα άρθρα 4,
5, 6 και 7 του παρόντος και τα άρθρα 1, 2, 3, 4 και 5 του ν. 1767/1988 «Συµβούλια
εργαζοµένων και άλλες εργατικές διατάξεις - Κύρωση της 135 διεθνούς σύµβασης εργασίας»
(ΦΕΚ Α’ 63).
27
ε) Tόπος εργασίας: κάθε χώρος όπου βρίσκονται ή µεταβαίνουν οι εργαζόµενοι εξαιτίας
της εργασίας τους και που είναι κάτω από τον έλεγχο του εργοδότη.
στ) Πρόληψη: το σύνολο των διατάξεων ή µέτρων που λαµβάνονται ή προβλέπονται καθ’
όλα τα στάδια της δραστηριότητας της επιχείρησης, µε στόχο την αποφυγή ή τη µείωση των
επαγγελµατικών κινδύνων.
ζ) Aρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας: οι αρµόδιες υπηρεσίες του Σώµατος Επιθεώρησης
Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) κατά το άρθρο 69 παρ. 1 του παρόντος και για τον κλάδο των
µεταλλείων - λατοµείων - ορυχείων οι αρµόδιες για τον κλάδο αυτό υπηρεσίες ελέγχου.
2. Για την εφαρµογή του παρόντος στο ∆ηµόσιο, τα ν.π.δ.δ. και Ο.Τ.Α., ως «επιχείρηση» ή
«εργοδότης» νοείται «Υπουργείο, Περιφέρεια, Νοµαρχία ή άλλη αυτοτελής ή
αποκεντρωµένη ∆ηµόσια Υπηρεσία, Νοµικό Πρόσωπο ∆ηµοσίου ∆ικαίου ή Οργανισµός
Τοπικής Αυτοδιοίκησης».
ΚΕΦΑΛΑΙΟ B’
ΟΡΓΑΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Άρθρο 4
Σύσταση Επιτροπής Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζοµένων (Ε.Υ.Α.Ε.) Eκπρόσωποι των εργαζοµένων
………………………………………….
………………………………………………
Άρθρο 5
Αρµοδιότητες Ε.Υ.Α.Ε. και εκπροσώπου εργαζοµένων
………………………………………………………
………………………………………………………
Άρθρο 6
Αριθµός µελών Ε.Υ.Α.Ε. - Υποχρεώσεις εργοδοτών
……………………………………………
………………………………………………
Άρθρο 7
Εκλογή µελών Ε.Υ.Α.Ε. - Προστασία
…………………………………………
…………………………………………..
Άρθρο 8
Υποχρέωση απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας της επιχείρησης
1. Στις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζοµένους ο εργοδότης έχει
την υποχρέωση να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας, σύµφωνα και µε το
άρθρο 12 παρ. 4.
2. Στις επιχειρήσεις που απασχολούν 50 και άνω εργαζοµένους, ο εργοδότης έχει την
υποχρέωση να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας,
σύµφωνα µε το κεφάλαιο Β’ του παρόντος.
3. Παραρτήµατα, υποκαταστήµατα, χωριστές εγκαταστάσεις ή αυτοτελείς εκµεταλλεύσεις,
εξαρτηµένες από την κύρια επιχείρηση, θεωρούνται αυτοτελείς επιχειρήσεις για την
εφαρµογή του κεφαλαίου αυτού, εφόσον απέχουν µεταξύ τους ή από την κύρια επιχείρηση
τόσο, ώστε να δυσχεραίνεται το έργο του τεχνικού ασφάλειας και του ιατρού εργασίας,
σύµφωνα µε την απόφαση του επιθεωρητή εργασίας, στον οποίο µπορεί να προσφύγει κάθε
µέρος σε περίπτωση διαφωνίας. Κατά της απόφασης του επιθεωρητή εργασίας επιτρέπεται
προσφυγή ενώπιον του κατά τόπο αρµόδιου ειρηνοδίκη κατά τις διατάξεις του κώδικα
πολιτικής δικονοµίας περί εργατικών διαφορών.
4. Ο εργοδότης, για την αποτελεσµατικότερη άσκηση των καθηκόντων του τεχνικού
ασφάλειας και του ιατρού εργασίας, θέτει στη διάθεσή τους το αναγκαίο βοηθητικό
προσωπικό, χώρους, εγκαταστάσεις, συσκευές και γενικά τα απαραίτητα µέσα και
βαρύνεται µε όλες τις σχετικές δαπάνες.
5. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να διευκολύνει τον τεχνικό ασφάλειας και τον ιατρό
εργασίας για την παρακολούθηση µαθηµάτων εκπαίδευσης και επιµόρφωσης, όπως
προβλέπεται στο άρθρο 22.
28
Άρθρο 9
Παροχή υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης
1. O εργοδότης προκειµένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του παρόντος για
υποχρέωση χρησιµοποίησης υπηρεσιών τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας ή/και σε
ιδιαίτερα προβλήµατα υγείας και ασφάλειας των εργαζοµένων, δύναται να επιλέξει µεταξύ
της ανάθεσης των καθηκόντων τεχνικού ασφάλειας ή/και ιατρού εργασίας σε εργαζοµένους
στην επιχείρηση ή σε άτοµα εκτός της επιχείρησης ή της σύναψης σύµβασης µε τις
Eξωτερικές Yπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) του άρθρου 23 ή συνδυασµό
µεταξύ αυτών των δυνατοτήτων.
2. Στην περίπτωση που παρέχονται υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας
συνδυασµένα από εργαζοµένους στην επιχείρηση, ή/και από άτοµα εκτός της επιχείρησης
ή/και από ΕΞ.Υ.Π.Π., αυτοί οφείλουν να συνεργάζονται αναλόγως των αναγκών.
3. Αν ο εργοδότης αποτανθεί σε άτοµα εκτός της επιχείρησης ή σε ΕΞ.Υ.Π.Π., αυτά
ενηµερώνονται από τον εργοδότη για τους παράγοντες που έχουν ή µπορεί να έχουν
επιπτώσεις στην ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων. Τα άτοµα αυτά έχουν δικαίωµα
πρόσβασης στις πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 47.
4. O εργοδότης πριν από την επιλογή ανάθεσης καθηκόντων τεχνικού ασφάλειας ή/και
ιατρού εργασίας σε εργαζοµένους στην επιχείρηση ή σε άτοµα εκτός της επιχείρησης, έχει
υποχρέωση να γνωστοποιεί στην αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας τα τυπικά και ουσιαστικά
προσόντα τους, καθώς και την τυχόν απασχόλησή τους σε άλλη επιχείρηση, το χρόνο
απασχόλησής τους µε τα καθήκοντα αυτά, τα στοιχεία για το είδος και την οργάνωση της
επιχείρησης, τον αριθµό των εργαζοµένων, τον ελάχιστο προβλεπόµενο χρόνο
απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας ή/και ιατρού εργασίας και λοιπές συναφείς
πληροφορίες. Πέραν των ανωτέρω στοιχείων, πριν από την επιλογή ανάθεσης καθηκόντων
τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας, σε άτοµα εντός ή εκτός της επιχείρησης, ο
εργοδότης υποχρεούται να υποβάλλει στην αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας:
α) κατάσταση µε την υλικοτεχνική υποδοµή και το προσωπικό που διαθέτει η ίδια η
επιχείρηση για την κάλυψη των υποχρεώσεών της, όπως προκύπτει από την ισχύουσα
νοµοθεσία,
β) κατάσταση µε την υλικοτεχνική υποδοµή και τις υπηρεσίες που θα λαµβάνει
συµπληρωµατικά από Ε.Ξ.Υ.Π.Π. στην περίπτωση που τα διατιθέµενα σύµφωνα µε την
περίπτωση α’ δεν επαρκούν.
5. Η σύµβαση πρόσληψης του τεχνικού ασφάλειας και του ιατρού εργασίας γίνεται
εγγράφως και αντίγραφό της κοινοποιείται από τον εργοδότη στην τοπική Επιθεώρηση
Εργασίας.
6. Η ανάθεση καθηκόντων τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας σε άτοµα εντός της
επιχείρησης γίνεται εγγράφως από τον εργοδότη και αντίγραφό της κοινοποιείται στην
αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας, συνοδεύεται δε απαραίτητα από αντίστοιχη δήλωση
αποδοχής.
7. Σε περίπτωση ανάθεσης των καθηκόντων τεχνικού ασφάλειας ή/και ιατρού εργασίας
σε ΕΞ.Υ.Π.Π., πριν από την επιλογή, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να γνωστοποιεί στην
αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας τη γραπτή σύµβαση µε την ΕΞ.Υ.Π.Π., στην οποία πρέπει να
αναγράφονται:
α) το νοµικό καθεστώς της ΕΞ.Υ.Π.Π.,
β) ο νόµιµος εκπρόσωπός της,
γ) η έδρα της,
δ) το είδος των προσφερόµενων υπηρεσιών,
ε) τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα των αρµόδιων ατόµων που έχουν ορισθεί για τη
συγκεκριµένη επιχείρηση,
στ) ο χρόνος απασχόλησης των ατόµων αυτών στην επιχείρηση,
ζ) τα στοιχεία για το είδος και την οργάνωση της επιχείρησης,
η) ο αριθµός των εργαζοµένων στην επιχείρηση και λοιπές συναφείς πληροφορίες,
θ) ο ελάχιστος προβλεπόµενος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας ή/και ιατρού
εργασίας για την επιχείρηση.
8. H αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας ελέγχει το νοµότυπο των αναθέσεων, καθώς και την
επάρκεια της υλικοτεχνικής υποδοµής και το νοµότυπο των συµβάσεων. Eιδικά για την
ανάθεση καθηκόντων ιατρού εργασίας πρέπει να υπάρχει και σχετική βεβαίωση άσκησης
29
της συγκεκριµένης ιατρικής ειδικότητας από τον τοπικό ιατρικό σύλλογο.
9. Στις επιχειρήσεις που έχουν υποχρέωση πλήρους απασχόλησης τουλάχιστον δύο
τεχνικών ασφάλειας, συνιστάται υποχρεωτικά Eσωτερική Yπηρεσία Προστασίας και
Πρόληψης (EΣ.Y.Π.Π.).
10. Oι EΣ.Y.Π.Π. επιτρέπεται να λειτουργούν ως ΕΞ.Υ.Π.Π. και να χρησιµοποιούνται από
διάφορες επιχειρήσεις υπό την προϋπόθεση ότι κατέχουν την άδεια που προβλέπεται στο
άρθρο 23 παρ. 3 και πληρούν και τις λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου αυτού.
11. O τεχνικός ασφάλειας ή/και ο ιατρός εργασίας στο πλαίσιο των υποχρεώσεών τους
σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις έχουν υποχρέωση να διενεργούν τις απαραίτητες
µετρήσεις και αν η επιχείρηση δεν διαθέτει τα κατάλληλα µέσα για τις µετρήσεις αυτές, ο
εργοδότης προσφεύγει σε ΕΞ.Υ.Π.Π.. Οι ανωτέρω καταγράφουν τα αποτελέσµατα των
µετρήσεων αυτών κατ’ εφαρµογή των περιπτώσεων α’ και ε’ της παραγράφου 3 του άρθρου
38, αναφέρουν στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των µέτρων υγείας και ασφάλειας,
προτείνουν µέτρα αντιµετώπισής τους και επιβλέπουν την εφαρµογή τους.
Άρθρο 10
Κατάταξη επιχειρήσεων ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας
Για να καθορισθούν οι ώρες απασχόλησης του τεχνικού ασφάλειας και του ιατρού
εργασίας, καθώς και το απαιτούµενο επίπεδο γνώσεων του τεχνικού ασφάλειας, οι
επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες κατατάσσονται σε κατηγορίες, των οποίων οι
κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας σηµειώνονται µε κωδικό αριθµό, µε βάση τη
στατιστική ταξινόµηση, από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, έτους 1980, ως
ακολούθως:
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α’
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β’
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Γ’
Άρθρο 11
Προσόντα τεχνικού ασφάλειας
1. Ο τεχνικός ασφάλειας πρέπει να έχει τα παρακάτω προσόντα, ανάλογα µε το είδος της
επιχείρησης και τον αριθµό των εργαζοµένων σ’ αυτή:
α) πτυχίο πολυτεχνείου ή πολυτεχνικής σχολής Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος
(Α.Ε.Ι.) του εσωτερικού ή ισότιµων σχολών του εξωτερικού, που το αντικείµενο σπουδών
έχει σχέση µε τις εγκαταστάσεις και την παραγωγική διαδικασία και άδεια άσκησης
επαγγέλµατος, που χορηγείται από το Τεχνικό Επιµελητήριο της Ελλάδας (Τ.Ε.Ε.),
β) πτυχίο πανεπιστηµιακής σχολής εσωτερικού ή ισότιµων σχολών του εξωτερικού, που
το αντικείµενο σπουδών έχει σχέση µε τις εγκαταστάσεις και την παραγωγική διαδικασία
και άδεια άσκησης επαγγέλµατος, όταν αυτή προβλέπεται από την κείµενη νοµοθεσία,
γ) πτυχίο Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος (Τ.Ε.Ι.) ή ισότιµων σχολών του
εξωτερικού ή πτυχίο των πρώην σχολών υποµηχανικών και των Κέντρων Ανωτέρας
Τεχνικής και Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης (Κ.Α.Τ.Ε.Ε.),
δ) απολυτήριο τεχνικού λυκείου ή µέσης τεχνικής σχολής ή άλλης
αναγνωρισµένης τεχνικής επαγγελµατικής σχολής του εσωτερικού ή
ισότιµων σχολών του εξωτερικού ή άδεια άσκησης επαγγέλµατος
εµπειροτέχνη.
2. Προϋπηρεσία, που υπολογίζεται από την απόκτηση απολυτηρίου ή πτυχίου, για τους
τεχνικούς των περιπτώσεων α’ και β’ της παραγράφου 1 τουλάχιστον διετή, για τους
τεχνικούς της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 1 τουλάχιστον πενταετή και για τους
τεχνικούς της περίπτωσης δ’ της παραγράφου 1 τουλάχιστον οκταετή.
3. Για τους τεχνικούς ασφάλειας που έχουν παρακολουθήσει πρόγραµµα
επιµόρφωσης σε θέµατα ασφάλειας και υγείας των εργαζοµένων, διάρκειας
τουλάχιστον 100 ωρών, σύµφωνα µε το άρθρο 22 που εκτελείται από τα
αρµόδια Υπουργεία ή εκπαιδευτικούς ή άλλους δηµόσιους οργανισµούς ή
από εξειδικευµένα Κέντρα Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Κ.)
πιστοποιηµένα για την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων, σύµφωνα µε
τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, η προϋπηρεσία που προβλέπεται στην
παράγραφο 2 µειώνεται ως εξής:
α) για τους τεχνικούς των περιπτώσεων α' και β’ της παραγράφου 1 κατά ένα έτος,
30
β) για τους τεχνικούς των περιπτώσεων γ' και δ' της παραγράφου 1 κατά τρία έτη.
4. Κάτοχοι των παραπάνω προσόντων θεωρούνται και όσοι έχουν τίτλους ή
πιστοποιητικά της αλλοδαπής, από τα οποία προκύπτει ότι είναι τεχνικοί ασφάλειας.
5. Ο τεχνικός ασφάλειας υπάγεται απευθείας στη διοίκηση της επιχείρησης.
6. Με προεδρικά διατάγµατα, που εκδίδονται µε πρόταση του Υπουργού Εργασίας και
Κοινωνικής Ασφάλισης και του κατά περίπτωση συναρµόδιου Υπουργού, ύστερα από
γνώµη του Συµβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζοµένων (Σ.Υ.Α.Ε.), καθορίζεται το
συγκεκριµένο επίπεδο γνώσεων και η ειδικότητα του τεχνικού ασφάλειας, ανάλογα µε τον
αριθµό των εργαζοµένων και το είδος της δραστηριότητας της επιχείρησης. Με τα
προεδρικά διατάγµατα αυτά είναι δυνατή η τροποποίηση των άρθρων 10, 12 και 13 του
παρόντος.
Άρθρο 12
Απαιτούµενο επίπεδο γνώσεων τεχνικού ασφάλειας
1. Στις επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες της κατηγορίας Α’ του
άρθρου 10, και σε εκείνες της κατηγορίας Β’ του ίδιου άρθρου, που
απασχολούν 650 άτοµα και άνω, ο τεχνικός ασφάλειας πρέπει να έχει τα
προσόντα της περίπτωσης α’ ή β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 11.
Εφόσον προκύπτει υποχρέωση απασχόλησης και δεύτερου τεχνικού
ασφάλειας, για τη συµπλήρωση του ελάχιστου απαιτούµενου χρόνου
απασχόλησης, σύµφωνα µε το άρθρο 21, αυτός µπορεί να έχει τα προσόντα
της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 11.
2. Στις υπόλοιπες επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες της κατηγορίας Β’ και της
κατηγορίας Γ’, ο τεχνικός ασφάλειας πρέπει να έχει τα προσόντα της περίπτωσης α’ ή β’ ή γ’
της παραγράφου 1 του άρθρου 11.
3. Εφόσον προκύπτει υποχρέωση απασχόλησης περισσοτέρων από δύο τεχνικούς
ασφάλειας, για τη συµπλήρωση του ελάχιστου απαιτούµενου χρόνου απασχόλησης,
σύµφωνα µε το άρθρο 21, οι πέραν του δευτέρου µπορούν να έχουν τα προσόντα του
εδαφίου τέταρτου της παραγράφου 1 του άρθρου 11.
4. Mε την επιφύλαξη ειδικότερων ή πλέον δεσµευτικών διατάξεων, στις επιχειρήσεις που
απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζοµένους ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να
χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις παρακάτω
περιπτώσεις και στις λοιπές σχετικές διατάξεις του παρόντα κώδικα:
α) Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία A’, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 10,
ο εργοδότης έχει υποχρέωση να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας που έχει τα
προσόντα των περιπτώσεων α’ ή β’ ή γ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 11.
β) Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία B’, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 10,
ο εργοδότης έχει υποχρέωση να συµµορφωθεί µε τις απαιτήσεις της περίπτωσης α’. ∆ύναται
όµως σε ό,τι αφορά τον τεχνικό ασφάλειας να αναθέτει τα καθήκοντα αυτά σε
εργαζοµένους, µε τα προσόντα της περίπτωσης δ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 11, εφόσον
αυτοί απασχολούνται µε πλήρες ωράριο στην επιχείρηση. Στην περίπτωση αυτή ο
εργοδότης υποχρεούται να επιµορφώσει τον εργαζόµενο αυτόν, όπως ορίζεται ειδικότερα
στο άρθρο 22.
γ) Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία Γ’, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 10,
ο εργοδότης έχει υποχρέωση να συµµορφωθεί µε τις απαιτήσεις της περίπτωσης β’. ∆ύναται
όµως να αναλάβει ο ίδιος τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από την περίπτωση αυτή εφόσον
επιµορφωθεί κατάλληλα, σύµφωνα µε το άρθρο 22.
5. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στις κατηγορίες Β’ και Γ’ του άρθρου 10 και
απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζοµένους, επιτρέπεται να αναλάβει ο ίδιος ο εργοδότης
τις υποχρεώσεις του τεχνικού ασφάλειας στην επιχείρησή του, όπως αυτές προβλέπονται
στον παρόντα κώδικα και στα κατ' εξουσιοδότησή του προεδρικά διατάγµατα, εφόσον έχει
τα προσόντα των περιπτώσεων α’ ή β’ ή γ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 11 και µία από τις
ειδικότητες τεχνικών ασφάλειας, που σύµφωνα µε το άρθρο 13 προβλέπονται για τον κλάδο
οικονοµικής δραστηριότητας που ανήκει η επιχείρησή του. Στην περίπτωση των ανωτέρω
επιχειρήσεων που υπάγονται στην κατηγορία Β’ και απασχολούν λιγότερους από 20
εργαζοµένους, αν ο εργοδότης έχει τα προσόντα των περιπτώσεων α’ ή β’ ή γ’ της
παραγράφου 1 του άρθρου 11 και µία από τις ειδικότητες τεχνικών ασφάλειας, που
σύµφωνα µε το άρθρο 13 δεν προβλέπεται για τον κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας που
ανήκει η επιχείρησή του, επιτρέπεται να αναλάβει ο ίδιος τις υποχρεώσεις του τεχνικού
31
ασφάλειας στην επιχείρησή του, µε την προϋπόθεση κατάλληλης επιµόρφωσης διάρκειας
τουλάχιστον 35 ωρών, σύµφωνα µε το άρθρο 22.
6. Στις επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία Β’ του άρθρου 10 και απασχολούν
µέχρι και 6 εργαζοµένους, επιτρέπεται να αναλάβει ο ίδιος ο εργοδότης τις υποχρεώσεις του
τεχνικού ασφάλειας στην επιχείρησή του µε την προϋπόθεση κατάλληλης επιµόρφωσης
διάρκειας τουλάχιστον 35 ωρών σύµφωνα µε το άρθρο 22 και εφόσον είναι πτυχιούχος
τεχνικής ειδικότητας Τεχνικού Επαγγελµατικού Εκπαιδευτηρίου ή Ινστιτούτου
Επαγγελµατικής Κατάρτισης ή άλλης αναγνωρισµένης τεχνικής επαγγελµατικής σχολής και
το αντικείµενο των σπουδών του σχετίζεται µε τη δραστηριότητα της επιχείρησής του. Σε
επιχειρήσεις που υπάγονται στην κατηγορία Β’ και απασχολούν µέχρι και 3 εργαζοµένους
επιτρέπεται να αναλάβει ο ίδιος ο εργοδότης τις υποχρεώσεις του τεχνικού ασφάλειας στην
επιχείρησή του µε την προϋπόθεση κατάλληλης επιµόρφωσης διάρκειας τουλάχιστον 35
ωρών, σύµφωνα µε το άρθρο 22 και εφόσον έχει άδεια άσκησης τεχνικού επαγγέλµατος
εµπειροτέχνη και το αντικείµενο της άδειάς του σχετίζεται µε τη δραστηριότητα της
επιχείρησής του ή αποδεδειγµένα ασκεί επί δεκαετία και πλέον την οικονοµική
δραστηριότητα για την οποία θα αναλάβει τις υποχρεώσεις του τεχνικού ασφάλειας.
7. Στις επιχειρήσεις του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 5 και στις επιχειρήσεις της
παραγράφου 6 που ο ίδιος ο εργοδότης αναλαµβάνει τις υποχρεώσεις του τεχνικού
ασφάλειας, αυτός έχει την υποχρέωση να αναθέτει τη σύνταξη της γραπτής εκτίµησης
κινδύνου που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 43 σε πρόσωπα που έχουν τα
προσόντα των περιπτώσεων α' ή β' ή γ' της παραγράφου 1 του άρθρου 11 και µια από τις
ειδικότητες τεχνικών ασφάλειας που µε το άρθρο 13 προβλέπονται για τον κλάδο
οικονοµικής δραστηριότητας που ανήκει η επιχείρησή του.
Άρθρο 13
Ειδικότητες τεχνικού ασφάλειας κατά δραστηριότητα επιχειρήσεων
……………………………
Άρθρο 14
Συµβουλευτικές αρµοδιότητες του τεχνικού ασφάλειας
1. Ο τεχνικός ασφάλειας παρέχει στον εργοδότη υποδείξεις και συµβουλές, γραπτά ή
προφορικά, σε θέµατα σχετικά µε την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων και την
πρόληψη των εργατικών ατυχηµάτων. Τις γραπτές υποδείξεις ο τεχνικός ασφάλειας
καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο της επιχείρησης, το οποίο σελιδοµετρείται και θεωρείται από την
Επιθεώρηση Εργασίας. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να λαµβάνει γνώση ενυπογράφως των
υποδείξεων που καταχωρούνται σ’ αυτό το βιβλίο.
2. Ειδικότερα ο τεχνικός ασφάλειας:
α) συµβουλεύει σε θέµατα σχεδιασµού, προγραµµατισµού, κατασκευής και συντήρησης
των εγκαταστάσεων, εισαγωγής νέων παραγωγικών διαδικασιών, προµήθειας µέσων και
εξοπλισµού, επιλογής και ελέγχου της αποτελεσµατικότητας των ατοµικών µέσων
προστασίας, καθώς και διαµόρφωσης και διευθέτησης των θέσεων και του περιβάλλοντος
εργασίας και γενικά οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας,
β) ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των τεχνικών µέσων, πριν από τη
λειτουργία τους, καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και µεθόδων εργασίας πριν από
την εφαρµογή τους και επιβλέπει την εφαρµογή των µέτρων υγείας και ασφάλειας των
εργαζοµένων και πρόληψης των ατυχηµάτων, ενηµερώνοντας σχετικά τους αρµόδιους
προϊσταµένους των τµηµάτων ή τη διεύθυνση της επιχείρησης.
Άρθρο 15
Επίβλεψη συνθηκών εργασίας
1. Για την επίβλεψη των συνθηκών εργασίας ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση:
α) να επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας από πλευράς υγείας και ασφάλειας των
εργαζοµένων, να αναφέρει στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των µέτρων υγείας και
ασφάλειας, να προτείνει µέτρα αντιµετώπισής της και να επιβλέπει την εφαρµογή τους,
β) να επιβλέπει την ορθή χρήση των ατοµικών µέσων προστασίας,
γ) να ερευνά τα αίτια των εργατικών ατυχηµάτων, να αναλύει και αξιολογεί τα
αποτελέσµατα των ερευνών του και να προτείνει µέτρα για την αποτροπή παρόµοιων
ατυχηµάτων,
δ) να εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφάλειας και συναγερµού για τη
διαπίστωση ετοιµότητας προς αντιµετώπιση ατυχηµάτων.
2. Για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση ο τεχνικός ασφάλειας έχει
32
υποχρέωση:
α) να µεριµνά ώστε οι εργαζόµενοι στην επιχείρηση να τηρούν τους κανόνες υγείας και
ασφάλειας των εργαζοµένων και να τους ενηµερώνει και καθοδηγεί για την αποτροπή του
επαγγελµατικού κινδύνου που συνεπάγεται η εργασία τους,
β) να συµµετέχει στην κατάρτιση και εφαρµογή των προγραµµάτων εκπαίδευσης των
εργαζοµένων σε θέµατα υγείας και ασφάλειας.
3. Η άσκηση του έργου του τεχνικού ασφάλειας δεν αποκλείει την ανάθεση σ’ αυτόν από
τον εργοδότη και άλλων καθηκόντων, πέρα από το ελάχιστο όριο ωρών απασχόλησής του
ως τεχνικού ασφάλειας.
4. Ο τεχνικός ασφάλειας έχει, κατά την άσκηση του έργου του, ηθική ανεξαρτησία
απέναντι στον εργοδότη και στους εργαζοµένους. Τυχόν διαφωνία του µε τον εργοδότη, για
θέµατα της αρµοδιότητάς του, δεν µπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της σύµβασής
του. Σε κάθε περίπτωση η απόλυση του τεχνικού ασφάλειας πρέπει να είναι αιτιολογηµένη.
5. Ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση να τηρεί το επιχειρησιακό απόρρητο.
Άρθρο 16
Προσόντα ιατρού εργασίας και βοηθητικού προσωπικού
…………………………………………………….
Άρθρο 17
Συµβουλευτικές αρµοδιότητες του ιατρού εργασίας
……………………………………………………..
Άρθρο 18
Επίβλεψη της υγείας των εργαζοµένων
………………………………………………………..
Άρθρο 19
∆ικαίωµα για ιατρικό έλεγχο - Υποχρέωση ενηµέρωσης
………………………………………………………….
Άρθρο 20
Συνεργασία τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας
1. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο ιατρός εργασίας υποχρεούνται κατά την εκτέλεση του
έργου τις να συνεργάζονται, πραγµατοποιώντας κοινούς ελέγχους των χώρων εργασίας.
2. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο ιατρός εργασίας οφείλουν, κατά την εκτέλεση των
καθηκόντων τις, να συνεργάζονται µε την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο των εργαζοµένων.
3. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο ιατρός εργασίας οφείλουν να παρέχουν συµβουλές σε
θέµατα υγείας και ασφάλειας των εργαζοµένων στα µέλη τις Ε.Υ.Α.Ε. ή τον εκπρόσωπο των
εργαζοµένων και να τις ενηµερώνουν για κάθε σηµαντικό σχετικό ζήτηµα.
4. Αν ο εργοδότης διαφωνεί µε τις γραπτές υποδείξεις και συµβουλές του τεχνικού
ασφάλειας ή του ιατρού εργασίας, οφείλει να αιτιολογεί τις απόψεις του και να τις
κοινοποιεί και στην Ε.Υ.Α.Ε. ή στον εκπρόσωπο. Σε περίπτωση διαφωνίας η διαφορά
επιλύεται από τον επιθεωρητή εργασίας και µόνο.
Άρθρο 21
Χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας
1. Καθορίζεται ο ετήσιος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας
για κάθε µια από τις κατηγορίες επιχειρήσεων, εκµεταλλεύσεων και εργασιών του άρθρου
10, σε ώρες ανά εργαζόµενο ως εξής:
Άρθρο 22
Eπιµόρφωση τεχνικών ασφάλειας, ιατρών εργασίας
και εκπροσώπων των εργαζοµένων
……………………………….
Άρθρο 23
Eξωτερικές Yπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (EΞ.Y.Π.Π.)
……………………………….
Άρθρο 24
Γνωµοδοτική επιτροπή για χορήγηση άδειας λειτουργίας ΕΞ.Υ.Π.Π.
…………………………………
33
Άρθρο 25
Εξουσιοδοτικές διατάξεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’
ΟΡΓΑΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕ∆Ο
Άρθρο 26
Συµβούλιο Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζοµένων (Σ.Υ.Α.Ε.)
Άρθρο 27
Νοµαρχιακές Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζοµένων (Ν.Ε.Υ.Α.Ε.)
Άρθρο 28
Σύσταση µικτών επιτροπών ελέγχου των συνθηκών υγείας και ασφάλειας της
εργασίας, για τις οικοδοµές και τα εργοταξιακά έργα και στη
ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη Πειραιά - ∆ραπετσώνας - Κερατσινίου - Περάµατος Σαλαµίνας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆’
ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Άρθρο 29
Σχεδιασµός χώρων εργασίας
1. Η µελέτη των χώρων εργασίας πρέπει να αποβλέπει στη δηµιουργία ασφαλούς και
υγιεινού περιβάλλοντος και ακώλυτης ροής της εργασίας. Οι διαστάσεις των χώρων
εργασίας πρέπει να είναι ανάλογες µε το είδος της παραγωγικής διαδικασίας και τον
αριθµό των εργαζοµένων.
2. Σε κάθε θέση εργασίας πρέπει να υπολογίζεται ελεύθερη επιφάνεια ώστε ο εργαζόµενος
να µπορεί να κινείται ανεµπόδιστα κατά την εκτέλεση της εργασίας του.
3. Σε θέσεις εργασίας µε αυξηµένο κίνδυνο ατυχήµατος, που δεν εποπτεύονται και που
βρίσκονται έξω από το οπτικό ή το ακουστικό πεδίο των υπόλοιπων θέσεων εργασίας, κατά
την κρίση του τεχνικού ασφάλειας, πρέπει να υπάρχουν συστήµατα µε τα οποία, σε
περίπτωση κινδύνου, να µπορούν να ειδοποιηθούν πρόσωπα για παροχή βοήθειας.
4. Χώροι εργασίας, που δεν είναι κλειστοί από κάθε πλευρά, επιτρέπονται µόνο εφόσον
αυτό είναι απαραίτητο για λόγους λειτουργίας ή παραγωγής. Το ίδιο ισχύει και για χώρους
εργασίας, όπου οι πύλες ή οι θύρες οδηγούν άµεσα στο ύπαιθρο και παραµένουν συνέχεια
ανοιχτές. Οι θέσεις εργασίας των χώρων εργασίας που δεν είναι κλειστοί από κάθε πλευρά ή
εκείνων που παραµένουν συνέχεια ανοιχτοί διευθετούνται έτσι, ώστε οι εργαζόµενοι να
προφυλάσσονται από τις καιρικές συνθήκες.
5. Με προεδρικά διατάγµατα, που εκδίδονται µε πρόταση του Υπουργού Εργασίας και
Κοινωνικής Ασφάλισης και του κατά περίπτωση συναρµόδιου Υπουργού, ύστερα από
γνώµη του Σ.Υ.Α.Ε., ορίζονται:
α) το ελάχιστο ύψος των χώρων εργασίας, σε συνάρτηση µε την επιφάνειά τους, ο
ελάχιστος απαιτούµενος όγκος κατά εργαζόµενο και εργασία, η ελάχιστη ελεύθερη
επιφάνεια κίνησης στη θέση εργασίας ή γύρω από αυτή, καθώς και ο απαιτούµενος
εξοπλισµός και εφοδιασµός των χώρων εργασίας για την εφαρµογή των διατάξεων του
παρόντος,
β) οι απαιτούµενοι χώροι υγιεινής, ενδιαίτησης και παροχής ιατρικών υπηρεσιών και
γ) οι κατασκευαστικές απαιτήσεις των διαφόρων στοιχείων των κτιριακών
εγκαταστάσεων, ώστε να αποτρέπεται ο επαγγελµατικός κίνδυνος που προέρχεται από
αυτές.
Άρθρο 30
Σχέδιο διαφυγής και διάσωσης - Οδός διάσωσης και έξοδοι κινδύνου
1. Ο εργοδότης οφείλει να καταρτίσει σχέδιο διαφυγής και διάσωσης από τους χώρους
εργασίας, εφόσον απαιτείται από τη θέση, την έκταση και το είδος της εκµετάλλευσης. Το
σχέδιο διαφυγής και διάσωσης πρέπει να αναρτάται σε κατάλληλες θέσεις στους χώρους
εργασίας. Το σχέδιο πρέπει να δοκιµάζεται τακτικά, µε ασκήσεις ή άλλο πρόσφορο τρόπο,
ώστε σε περίπτωση κινδύνου ή καταστροφής να µπορούν οι εργαζόµενοι να διασωθούν.
2. Η χάραξη, οι διαστάσεις και η διευθέτηση των οδών διάσωσης και των εξόδων
κινδύνου πρέπει να είναι ανάλογες µε τις εγκαταστάσεις, τη χρήση και την επιφάνεια των
χώρων εργασίας, καθώς και µε τον αριθµό των εργαζοµένων. Οι οδοί διάσωσης
επισηµαίνονται κατάλληλα και πρέπει να οδηγούν σε ελεύθερο ή ασφαλή χώρο από το
34
συντοµότερο δυνατό δρόµο.
Άρθρο 31
Συντήρηση - Έλεγχος
1. Ο εργοδότης οφείλει να συντηρεί τους τόπους εργασίας και να µεριµνά για την κατά το
δυνατό άµεση αποκατάσταση των ελλείψεων, που έχουν σχέση µε την υγεία και ασφάλεια
των εργαζοµένων. Αν από τις ελλείψεις αυτές προκαλείται άµεσος και σοβαρός κίνδυνος
για την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων, πρέπει να διακόπτεται αµέσως η εργασία,
στο σηµείο που εµφανίζονται οι ελλείψεις, µέχρι την αποκατάστασή τους.
2. Τα συστήµατα ασφάλειας για την πρόληψη και την άρση του επαγγελµατικού
κινδύνου πρέπει να συντηρούνται τακτικά και να ελέγχονται για την ικανότητα
λειτουργίας τους, τουλάχιστο µια φορά το εξάµηνο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από τις
ισχύουσες διατάξεις ή επιβάλλεται από τους κανόνες της επιστήµης και της τεχνικής
εµπειρίας. Η χρονολογία συντήρησης και ελέγχου καθώς και οι σχετικές παρατηρήσεις
πρέπει να καταχωρούνται ενυπόγραφα από τον αρµόδιο, που έκανε τη συντήρηση ή τον
έλεγχο, σε ειδικό βιβλίο.
3. Οι εγκαταστάσεις και τα µέσα παροχής πρώτων βοηθειών πρέπει να ελέγχονται
τακτικά µε µέριµνα του εργοδότη για την πληρότητα και την ικανότητα χρησιµοποίησής
τους.
Άρθρο 32
Ανεµπόδιστη κυκλοφορία στους χώρους εργασίας
1. Οι διάδροµοι κυκλοφορίας πρέπει να διατηρούνται συνεχώς ελεύθεροι. Ιδιαίτερα δεν
πρέπει να κλειδώνονται, να φράζονται ή να µειώνεται η δυνατότητα διάκρισης των θυρών,
που βρίσκονται στην πορεία των οδών διάσωσης.
2. Στις θέσεις εργασίας επιτρέπεται η διατήρηση υλικών ή ουσιών µόνο σε τέτοιες
ποσότητες, ώστε να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι από αυτές.
3. Στους χώρους υγιεινής, ενδιαίτησης και πρώτων βοηθειών δεν επιτρέπεται η διαφύλαξη
υλικών και ουσιών, που δεν ανήκουν στο λειτουργικό εξοπλισµό τους.
Άρθρο 33
Κριτήρια διαµόρφωσης των χώρων και θέσεων εργασίας
1. Αερισµός - Εξαερισµός
Στους χώρους εργασίας ο αέρας πρέπει να ανανεώνεται κατάλληλα, ανάλογα µε τη φύση
εργασίας και τη σωµατική προσπάθεια που απαιτείται για την εκτέλεσή της (καθιστική
εργασία, ελαφρά). Σε περίπτωση που η ανανέωση επιτυγχάνεται µε τεχνητά µέσα ή
συστήµατα (εξαερισµός - κλιµατισµός), τότε αυτά πρέπει να λειτουργούν συνεχώς. Κάθε
βλάβη του συστήµατος πρέπει να επισηµαίνεται κατάλληλα από αυτόµατη διάταξη,
ενσωµατωµένη στο σύστηµα ή το µέσο.
2. Θερµοκρασία
Οι χώροι εργασίας, καθώς και οι βοηθητικοί χώροι σε όλη τη διάρκεια του ωραρίου
εργασίας πρέπει να έχουν θερµοκρασία ανάλογη µε τη φύση της εργασίας και τη σωµατική
προσπάθεια που απαιτείται για την εκτέλεσή της. Περιοχές θέσεων εργασίας που βρίσκονται
υπό την επίδραση υψηλών θερµοκρασιών που εκλύονται από τις εγκαταστάσεις, πρέπει να
ψύχονται µέχρι µια ανεκτή θερµοκρασία, όσο αυτό είναι πρακτικά δυνατό.
3. Φωτισµός
α) Οι χώροι εργασίας, διαλείµµατος και πρώτων βοηθειών πρέπει να έχουν άµεση οπτική
επαφή µε εξωτερικό χώρο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από ειδική διάταξη. Εξαιρούνται
οι: αα) χώροι εργασίας, στους οποίους τεχνικοί λόγοι παραγωγής δεν επιτρέπουν άµεση
οπτική επαφή µε τον εξωτερικό χώρο και ββ) χώροι εργασίας, µε επιφάνεια κάτοψης πάνω
από 2.000 τετραγωνικά µέτρα, εφόσον υπάρχουν επαρκή διαφανή ανοίγµατα στην οροφή.
β) Οι εγκαταστάσεις φωτισµού των χώρων εργασίας και διαδρόµων κυκλοφορίας
κατασκευάζονται ή διευθετούνται µε τρόπο, ώστε να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι για την
ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων. Ειδικότερα ο τεχνητός φωτισµός πρέπει να είναι
ανάλογος µε το είδος και τη φύση της εργασίας, να έχει χαρακτηριστικά φάσµατος
παραπλήσια µε του φυσικού φωτισµού, να ελαχιστοποιεί τη θάµβωση, να µη δηµιουργεί
αντιθέσεις και εναλλαγές φωτεινότητας και να διαχέεται, διευθύνεται και κατανέµεται
σωστά.
γ) Οι ανάγκες σε φωτισµό γενικό ή τοπικό ή συνδυασµένο γενικό και τοπικό, καθώς και η
ένταση του φωτισµού εξαρτώνται από το είδος και τη φύση της εργασίας και την οπτική
προσπάθεια που απαιτεί.
35
δ) Αν από το είδος απασχόλησης των εργαζοµένων και τα άλλα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά της επιχείρησης είναι δυνατό να προκύψουν κίνδυνοι ατυχήµατος από
απρόοπτη διακοπή του γενικού φωτισµού, πρέπει να υπάρχει εφεδρικός φωτισµός
ασφάλειας. Η ένταση του εφεδρικού φωτισµού είναι το 1/100 της έντασης του γενικού και
οπωσδήποτε όχι µικρότερη από το 1 λουξ (lux).
ε) Οι διακόπτες του τεχνητού φωτισµού πρέπει να είναι εύκολα προσιτοί, ακόµα και στο
σκοτάδι και να είναι τοποθετηµένοι κοντά στις εισόδους και εξόδους, καθώς και κατά µήκος
των διαδρόµων κυκλοφορίας και των θυρίδων προσπέλασης.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε’
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΕΣ
Άρθρο 34
Υποχρεώσεις κατασκευαστών, εισαγωγέων και προµηθευτών µηχανών,
εργαλείων και συσκευών
Οι κατασκευαστές, εισαγωγείς και προµηθευτές:
α) µεριµνούν ώστε τα µηχανήµατα, εργαλεία, συσκευές, τα οποία παράγουν, εισάγουν ή
διαθέτουν στο εµπόριο, να είναι σύµφωνα µε τις ισχύουσες κάθε φορά προδιαγραφές υγείας
και ασφάλειας και τους κανόνες της τεχνικής κατά το σχεδιασµό και την κατασκευή τους
και
β) χορηγούν τις απαιτούµενες γραπτές οδηγίες χρήσης και συντήρησης, επισηµαίνοντας
τους πιθανούς κινδύνους από τη χρήση των προϊόντων τους.
Άρθρο 35
Προστασία από µηχανικούς και ηλεκτρικούς κινδύνους
1. Μηχανές, συσκευές και εργαλεία µε την έννοια του παρόντος είναι τα αντικείµενα που
χρησιµοποιούνται στους τόπους εργασίας και που κινούνται µε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια,
εκτός από την ανθρώπινη.
2. Οι µηχανές, συσκευές και εργαλεία πρέπει να έχουν κατασκευασθεί έτσι, ώστε µε την
ορθή τοποθέτηση και χρήση τους να µη δηµιουργούν κινδύνους για τους εργαζοµένους.
3. Οι µηχανές, συσκευές και εργαλεία πρέπει να είναι κατασκευασµένα έτσι, ώστε τα
κινούµενα στοιχεία τους, που είναι δυνατό να δηµιουργήσουν κινδύνους για τους
εργαζοµένους, να µην είναι προσιτά ή να αποκλείεται τυχαία επαφή µαζί τους στο µέτρο
που αυτό δεν παρακωλύει τη λειτουργία και χρήση τους.
4. Αν δεν είναι δυνατό να αποτραπεί η ύπαρξη εξωτερικών και προσιτών στους
εργαζοµένους περιστρεφόµενων στοιχείων ή στοιχείων µετάδοσης της κίνησης, πρέπει να
λαµβάνονται ιδιαίτερα µέτρα προστασίας των εργαζοµένων από αυτά.
5. Στις µηχανές, συσκευές και εργαλεία και στο µέτρο που δεν παρακωλύεται ο σκοπός
χρήσης τους, πρέπει να αποφεύγονται οι αιχµηρές γωνίες και ακµές, καθώς και οι τραχείες
επιφάνειες.
6. Αν κατά τη λειτουργία των µηχανών, συσκευών και εργαλείων είναι δυνατό να
εκσφενδονισθούν στοιχεία ή τεµάχιά τους ή υποπαράγωγα της λειτουργίας τους (ρινίσµατα,
σκόνες ή άλλα) και στο µέτρο που δηµιουργούνται κίνδυνοι για τους εργαζοµένους, πρέπει
να λαµβάνονται ιδιαίτερα προστατευτικά µέτρα, όπως προστατευτικές καλύπτρες,
εγκαταστάσεις αναρρόφησης και άλλα.
7. Οι ηλεκτρικές µηχανές, συσκευές και εργαλεία πρέπει να έχουν κατασκευασθεί έτσι,
ώστε κατά τη χρήση τους να υπάρχει επαρκής προστασία από τους κινδύνους της
ηλεκτρικής ενέργειας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ’
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ,
ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Άρθρο 36
Ορισµοί
Για την εφαρµογή του κεφαλαίου αυτού νοείται ως:
α) «Παράγοντας» κάθε φυσικός, χηµικός και βιολογικός παράγοντας, που ενυπάρχει
κατά την εργασία και µπορεί να είναι επιβλαβής στην υγεία των εργαζοµένων ή
επικίνδυνος από άλλη άποψη, ανεξάρτητα από τη φυσική του κατάσταση.
β) «Οριακή τιµή έκθεσης» το ανώτερο επίπεδο έκθεσης των εργαζοµένων σ’ έναν
παράγοντα, το οποίο καθορίζεται κατά τις διατάξεις αυτού του κεφαλαίου ως η ανώτερη
τιµή συγκέντρωσης ή έντασής του στον τόπο εργασίας, πάνω από την οποία δεν επιτρέπεται
να εκτίθενται οι εργαζόµενοι.
36
γ) «Οριακή τιµή βιολογικού δείκτη» η ανώτερη επιτρεπόµενη συγκέντρωση ενός
παράγοντα, ο οποίος µετρείται απευθείας σε σωµατικούς ιστούς, σωµατικά υγρά ή στον
εκπνεόµενο αέρα ή έµµεσα από την ειδική δράση του στον οργανισµό.
Άρθρο 37
Υποχρεώσεις εργοδοτών, παρασκευαστών, εισαγωγέων και προµηθευτών
Άρθρο 38
Μέτρα προστασίας των εργαζοµένων που εκτίθενται σε παράγοντες
Άρθρο 39
Ιατρικός έλεγχος των εργαζοµένων που εκτίθενται σε παράγοντες
Άρθρο 40
Ειδική πληροφόρηση εργαζοµένων που εκτίθενται σε παράγοντες
Άρθρο 41
Εξουσιοδοτικές διατάξεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ’
YΠOXPEΩΣEIΣ ΕΡΓΟ∆ΟΤΩΝ - ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
Άρθρο 42
Γενικές υποχρεώσεις εργοδοτών
1. O εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των
εργαζοµένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαµβάνει µέτρα που να
εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των τρίτων.
2. Αν ο εργοδότης προσφεύγει σε άτοµα εκτός της επιχείρησης ή σε EΞ.YΠ.Π. για την
ανάθεση των καθηκόντων τεχνικού ασφάλειας ή/και ιατρού εργασίας, αυτό δεν τον
απαλλάσσει από τις υποχρεώσεις του στον τοµέα αυτό.
3. Oι υποχρεώσεις του τεχνικού ασφάλειας, του ιατρού εργασίας και των εκπροσώπων
των εργαζοµένων δεν θίγουν την αρχή της ευθύνης του εργοδότη.
4. O εργοδότης επίσης οφείλει να θέτει στη διάθεση των εκπροσώπων των εργαζοµένων
επαρκή απαλλαγή από την εργασία χωρίς απώλεια αποδοχών, καθώς και τα αναγκαία µέσα
προκειµένου να µπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις κείµενες
διατάξεις και τον παρόντα κώδικα. O χρόνος απαλλαγής από την εργασία, συνολικά για
όλους τους εκπροσώπους των εργαζοµένων, δεν µπορεί να είναι µικρότερος από το ένα
τρίτο (1/3) του ελάχιστου χρόνου απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας σύµφωνα µε το άρθρο
21. Στο χρόνο αυτό δεν προσµετράται ο χρόνος των συνεδριάσεων της παραγράφου 2 του
άρθρου 5.
5. Στο πλαίσιο των ευθυνών του ο εργοδότης λαµβάνει τα αναγκαία µέτρα για την
προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζοµένων, συµπεριλαµβανοµένων των
δραστηριοτήτων πρόληψης των επαγγελµατικών κινδύνων, ενηµέρωσης και κατάρτισης,
καθώς και της δηµιουργίας της απαραίτητης οργάνωσης και της παροχής των αναγκαίων
µέσων.
6. O εργοδότης υποχρεούται:
α) να φροντίζει ώστε να προσαρµόζονται τα µέτρα της προηγούµενης παραγράφου
ανάλογα µε τις µεταβολές των περιστάσεων και να επιδιώκει τη βελτίωση των υφιστάµενων
καταστάσεων,
β) να εφαρµόζει τις υποδείξεις των τεχνικών και υγειονοµικών επιθεωρητών εργασίας και
γενικά να διευκολύνει το έργο τους µέσα στην επιχείρηση κατά τους ελέγχους,
γ) να επιβλέπει την ορθή εφαρµογή των µέτρων υγείας και ασφάλειας των εργαζοµένων,
δ) να γνωστοποιεί στους εργαζοµένους τον επαγγελµατικό κίνδυνο από την εργασία
τους,
ε) να καταρτίζει πρόγραµµα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας
στην επιχείρηση,
στ) να εξασφαλίζει τη συντήρηση και την παρακολούθηση της ασφαλούς λειτουργίας
µέσων και εγκαταστάσεων,
ζ) να ενθαρρύνει και διευκολύνει την επιµόρφωση και εκπαίδευση των εργαζοµένων και
των εκπροσώπων τους, σύµφωνα µε τα άρθρα 22 και 48 και
η) να λαµβάνει συλλογικά µέτρα προστασίας των εργαζοµένων.
7. O εργοδότης εφαρµόζει τα µέτρα που προβλέπονται στην παράγραφο 5, βάσει των
ακόλουθων γενικών αρχών πρόληψης:
α) αποφυγή των κινδύνων,
β) εκτίµηση των κινδύνων που δεν µπορούν να αποφευχθούν,
γ) προσαρµογή της εργασίας στον άνθρωπο, ειδικότερα όσον αφορά τη διαµόρφωση των
37
θέσεων εργασίας, καθώς και την επιλογή των εξοπλισµών εργασίας και των µεθόδων
εργασίας και παραγωγής, προκειµένου ιδίως να µετριασθεί η µονότονη και ρυθµικά
επαναλαµβανόµενη εργασία και να µειωθούν οι επιπτώσεις της στην υγεία,
δ) αντικατάσταση του επικινδύνου από το µη επικίνδυνο ή το λιγότερο επικίνδυνο,
ε) προγραµµατισµός της πρόληψης µε στόχο ένα συνεκτικό σύνολο που να ενσωµατώνει
στην πρόληψη την τεχνική, την οργάνωση της εργασίας, τις συνθήκες εργασίας, τις σχέσεις
µεταξύ εργοδοτών και εργαζοµένων και την επίδραση των παραγόντων του περιβάλλοντος
στην εργασία,
στ) καταπολέµηση των κινδύνων στην πηγή τους,
ζ) προτεραιότητα στη λήψη µέτρων οµαδικής προστασίας σε σχέση µε τα µέτρα ατοµικής
προστασίας,
η) προσαρµογή στις τεχνικές εξελίξεις και
θ) παροχή των κατάλληλων οδηγιών στους εργαζοµένους.
8. Mε την επιφύλαξη των άλλων διατάξεων του παρόντος κώδικα, ο εργοδότης οφείλει,
λαµβάνοντας υπόψη τη φύση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης:
α) Nα εκτιµά τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων, µεταξύ
άλλων κατά την επιλογή των εξοπλισµών εργασίας, των χηµικών και βιολογικών
παραγόντων ή παρασκευασµάτων, κατά τη διαρρύθµιση των χώρων εργασίας, καθώς και
τους κινδύνους τους συναφείς µε την παραγωγική διαδικασία. H εκτίµηση αυτή είναι
γραπτή και συντάσσεται σύµφωνα µε την παράγραφο 1 του άρθρου 43. Mετά την εκτίµηση
αυτή, οι δραστηριότητες πρόληψης και οι µέθοδοι εργασίας και παραγωγής που
χρησιµοποιούνται από τον εργοδότη πρέπει να εξασφαλίζουν τη βελτίωση του επιπέδου
προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων και να ενσωµατώνονται στο
σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας.
β) Όταν αναθέτει καθήκοντα σ’ έναν εργαζόµενο, να λαµβάνει υπόψη τις ικανότητες του
εν λόγω εργαζοµένου σε θέµατα ασφάλειας και υγείας.
γ) Nα µεριµνά ώστε ο προγραµµατισµός και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών να αποτελούν
αντικείµενο διαβούλευσης µε τους εργαζοµένους και τους εκπροσώπους τους, όσον αφορά
στις συνέπειες της επιλογής του εξοπλισµού, στις συνθήκες εργασίας, καθώς και στο
εργασιακό περιβάλλον για την ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων.
δ) Nα φροντίζει ώστε να έχουν πρόσβαση στις ζώνες σοβαρού και ειδικού κινδύνου µόνο
οι εργαζόµενοι που έχουν λάβει τις κατάλληλες οδηγίες.
9. Mε την επιφύλαξη των άλλων διατάξεων του παρόντος κώδικα, όταν πολλές
επιχειρήσεις µοιράζονται τον ίδιο τόπο εργασίας, οι εργοδότες οφείλουν να συνεργάζονται
για την εφαρµογή των διατάξεων σχετικά µε την ασφάλεια, την υγεία και την υγιεινή και
λαµβάνοντας υπόψη τη φύση των δραστηριοτήτων να συντονίζουν τις δραστηριότητές τους
για την προστασία των εργαζοµένων και την πρόληψη των επαγγελµατικών κινδύνων, να
αλληλοενηµερώνονται και να ενηµερώνει ο καθένας τους υπ’ αυτόν εργαζοµένους και τους
εκπροσώπους τους για τους κινδύνους αυτούς. Tην ευθύνη συντονισµού των
δραστηριοτήτων αναλαµβάνει ο εργοδότης που έχει υπό τον έλεγχό του τον τόπο όπου
εκτελούνται εργασίες, εξαιρουµένων των περιπτώσεων που έχουν γίνει ειδικές ευνοϊκότερες
νοµοθετικές ρυθµίσεις.
10. Tα µέτρα για την ασφάλεια, την υγεία και την υγιεινή κατά την εργασία σε καµία
περίπτωση δεν συνεπάγονται την οικονοµική επιβάρυνση των εργαζοµένων.
Άρθρο 43
Eιδικές υποχρεώσεις εργοδοτών
1. O εργοδότης οφείλει:
α) Nα έχει στη διάθεσή του µια γραπτή εκτίµηση των υφισταµένων κατά την εργασία
κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που αφορούν
οµάδες εργαζοµένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους. H εκτίµηση αυτή
πραγµατοποιείται από τους τεχνικό ασφάλειας, ιατρό εργασίας, EΣ.Y.Π.Π. ή EΞ.Y.Π.Π.,
σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις. Στους ανωτέρω ο εργοδότης οφείλει να παρέχει κάθε
βοήθεια σε µέσα και προσωπικό για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού.
β) Nα καθορίζει τα µέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν και, αν χρειαστεί, το υλικό
προστασίας που πρέπει να χρησιµοποιηθεί.
2. Eπιπλέον ο εργοδότης οφείλει:
α) Nα αναγγέλλει στις αρµόδιες Επιθεωρήσεις Εργασίας, στις πλησιέστερες αστυνοµικές
αρχές και στις αρµόδιες υπηρεσίες του ασφαλιστικού οργανισµού στον οποίο υπάγεται ο
38
εργαζόµενος, εντός 24 ωρών, όλα τα εργατικά ατυχήµατα και εφόσον πρόκειται περί
σοβαρού τραυµατισµού ή θανάτου, να τηρεί αµετάβλητα όλα τα στοιχεία που δύνανται να
χρησιµεύσουν για εξακρίβωση των αιτίων του ατυχήµατος.
β) Nα τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχηµάτων στο οποίο να αναγράφονται τα αίτια και η
περιγραφή του ατυχήµατος και να το θέτει στη διάθεση των αρµόδιων αρχών. Tα µέτρα που
λαµβάνονται για την αποτροπή επανάληψης παρόµοιων συµβάντων, καταχωρούνται στο
ειδικό βιβλίο των άρθρων 14 και 17.
γ) Nα τηρεί κατάλογο των εργατικών ατυχηµάτων που είχαν ως συνέπεια για τον
εργαζόµενο ανικανότητα εργασίας µεγαλύτερη των τριών εργάσιµων ηµερών.
3. Η εκτίµηση του επαγγελµατικού κινδύνου, όπως ορίζεται στην παράγραφο 1, αποτελεί
µια συστηµατική εξέταση όλων των πλευρών κάθε διεξαγόµενης εργασίας από την
επιχείρηση µε σκοπό:
α) να εντοπισθούν οι πηγές του επαγγελµατικού κινδύνου, δηλαδή τι θα µπορούσε να
προκαλέσει κινδύνους για την ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων,
β) να διαπιστωθεί κατά πόσο και µε τι µέτρα µπορούν οι πηγές κινδύνων να εξαλειφθούν
ή οι κίνδυνοι αυτοί να αποφευχθούν, κι αν αυτό δεν είναι δυνατόν,
γ) να καταγραφούν τα µέτρα πρόληψης που ήδη εφαρµόζονται και να προταθούν αυτά
που πρέπει συµπληρωµατικά να ληφθούν για τον έλεγχο των κινδύνων και την προστασία
των εργαζοµένων.
4. Η εκτίµηση πρέπει να περιλαµβάνει την αναγνώριση και καταγραφή των κινδύνων
που υπάρχουν στην επιχείρηση, καθώς και αυτών που ενδέχεται να εµφανισθούν, όπως
κίνδυνος πτώσης, κίνδυνος από µηχανήµατα και εξοπλισµό, κίνδυνος πυρκαγιάς,
ηλεκτροπληξίας, έκρηξης, κίνδυνος από έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες (φυσικούς,
χηµικούς, βιολογικούς), κίνδυνος από την οργάνωση της εργασίας.
5. Για την πληρότητα και αποτελεσµατικότητα της εκτίµησης του κινδύνου από τον
τεχνικό ασφάλειας και τον ιατρό εργασίας γίνεται ποιοτικός και όπου απαιτείται και
ποσοτικός προσδιορισµός των βλαπτικών παραγόντων, στους οποίους εκτίθενται οι
εργαζόµενοι, σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Τα αποτελέσµατα του προσδιορισµού
αυτού, καθώς και τα βιολογικά αποτελέσµατα της έκθεσης µέσω περιοδικών προληπτικών
ιατρικών εξετάσεων που θα γίνονται για το σκοπό αυτό, σύµφωνα µε την ισχύουσα
νοµοθεσία, πρέπει επίσης να λαµβάνονται υπόψη.
6. Η εκτίµηση πρέπει να λαµβάνει υπόψη τις βασικές αρχές πρόληψης του άρθρου 42
παρ. 7 και να εντοπίζει τη φύση του κινδύνου, το βαθµό σοβαρότητάς του, τη διάρκεια
έκθεσης των εργαζοµένων σ’ αυτόν και τη συχνότητα εµφάνισής του. Επίσης κατά την
εκτίµηση πρέπει να λαµβάνεται υπόψη η καταγραφή και ανάλυση των εργατικών
ατυχηµάτων και επαγγελµατικών ασθενειών, που προβλέπεται στα άρθρα 14 και 17.
7. H γραπτή εκτίµηση του κινδύνου τίθεται µε ευθύνη του εργοδότη στη διάθεση
εκπροσώπων των εργαζοµένων σε θέµατα ασφάλειας και υγείας και αποτελεί θέµα που
συζητείται στις κοινές συνεδριάσεις τους µε τον εργοδότη, σύµφωνα µε το άρθρο 5.
8. Tα βασικά στοιχεία που χρησιµοποιούνται κατά την παραπάνω συστηµατική εξέταση,
καθώς και τα συµπεράσµατα που εξάγονται, καταγράφονται και αποτελούν τη γραπτή
εκτίµηση του κινδύνου. Λεπτοµέρειες σχετικά µε το περιεχόµενο της γραπτής εκτίµησης του
κινδύνου, καθώς και άλλες σχετικές οδηγίες που αφορούν τη σύνταξή της, µπορούν να
προσδιορίζονται µε αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης που
εκδίδονται ύστερα από γνώµη του Σ.Υ.Α.Ε. και δηµοσιεύονται στην Εφηµερίδα της
Κυβερνήσεως.
Άρθρο 44
Ειδικές διατάξεις για εργαζοµένους σε δηµόσιες υπηρεσίες, ν.π.δ.δ. και Ο.Τ.Α.
Άρθρο 45
Πρώτες βοήθειες, πυρασφάλεια, εκκένωση των χώρων από τους εργαζοµένους,
σοβαρός και άµεσος κίνδυνος
1. O εργοδότης οφείλει:
α) να λαµβάνει όσον αφορά τις πρώτες βοήθειες, την πυρασφάλεια και την εκκένωση των
χώρων από εργαζοµένους τα αναγκαία µέτρα τα οποία θα είναι προσαρµοσµένα στο
µέγεθος και στη φύση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και θα λαµβάνουν υπόψη τα
άλλα πρόσωπα που είναι παρόντα,
β) να οργανώνει την κατάλληλη υποδοµή και να εξασφαλίζει τις κατάλληλες
διασυνδέσεις µε αρµόδιες εξωτερικές υπηρεσίες, προκειµένου να αντιµετωπισθούν άµεσα
39
θέµατα πρώτων βοηθειών, επείγουσας ιατρικής περίθαλψης, διάσωσης και πυρασφάλειας
και
γ) να ελέγχει τις εγκαταστάσεις και τα µέσα παροχής πρώτων βοηθειών τακτικά, όσον
αφορά την πληρότητα και την ικανότητα χρησιµοποίησής τους.
2. Kατ’ εφαρµογή της παραγράφου 1, ο εργοδότης πρέπει µεταξύ άλλων να ορίζει τους
εργαζοµένους που είναι υπεύθυνοι για την εφαρµογή των µέτρων που αφορούν τις πρώτες
βοήθειες, την πυρασφάλεια και την εκκένωση των χώρων από τους εργαζοµένους. Aυτοί οι
εργαζόµενοι πρέπει να έχουν λάβει κατάλληλη επιµόρφωση, να είναι επαρκείς σε αριθµό
και να τίθεται στη διάθεσή τους το κατάλληλο υλικό, ανάλογα µε το µέγεθος και τους
ειδικούς κινδύνους της επιχείρησης και της εγκατάστασης.
3. O εργοδότης επίσης οφείλει:
α) Nα συντηρεί τους τόπους εργασίας, τα µηχανολογικά µέσα και τον εξοπλισµό και να
µεριµνά για την κατά το δυνατό άµεση αποκατάσταση των ελλείψεων, που έχουν σχέση µε
την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων. Aν από τις ελλείψεις αυτές προκαλείται άµεσος
και σοβαρός κίνδυνος για την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων, πρέπει να διακόπτεται
αµέσως η εργασία στο σηµείο που εµφανίζονται οι ελλείψεις, µέχρι την αποκατάστασή τους.
β) Nα ενηµερώνει το συντοµότερο δυνατό τους εργαζοµένους που εκτίθενται ή ενδέχεται
να εκτεθούν σε σοβαρό και άµεσο κίνδυνο, σχετικά µε τα µέτρα που έχουν ληφθεί ή
πρόκειται να ληφθούν.
γ) Nα λαµβάνει µέτρα και να δίνει οδηγίες στους εργαζοµένους, ώστε να µπορούν σε
περίπτωση σοβαρού, άµεσου και αναπόφευκτου κινδύνου να διακόπτουν την εργασία
ή/και να εγκαταλείπουν αµέσως το χώρο εργασίας και να µεταβαίνουν σε ασφαλή χώρο.
δ) Nα µη ζητά από τους εργαζοµένους, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις
δικαιολογούµενες από τις περιστάσεις, να αναλάβουν πάλι την εργασιακή δραστηριότητά
τους, εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται σοβαρός και άµεσος κίνδυνος.
4. O εργαζόµενος, ο οποίος σε περίπτωση σοβαρού άµεσου και αναπόφευκτου κινδύνου,
αποµακρύνεται από τη θέση εργασίας του ή/και από µια επικίνδυνη ζώνη, δεν επιτρέπεται
να υποστεί καµία δυσµενή επίπτωση και πρέπει να προστατεύεται από κάθε ζηµιογόνο και
αδικαιολόγητη συνέπεια σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία.
5. O εργοδότης εξασφαλίζει ώστε όλοι οι εργαζόµενοι να είναι σε θέση, σε περίπτωση
σοβαρού και άµεσου κινδύνου για την ίδια τους την ασφάλεια ή για την ασφάλεια άλλων
προσώπων και εφόσον υπάρχει αδυναµία να επικοινωνήσουν µε τον αρµόδιο ιεραρχικά
προϊστάµενο, να λαµβάνουν οι ίδιοι τα κατάλληλα µέτρα, λαµβάνοντας υπόψη τις γνώσεις
τους και τα διαθέσιµα τεχνικά µέσα, ώστε να αποφευχθούν οι συνέπειες του κινδύνου
αυτού. Oι ενέργειές τους σε τέτοιες περιπτώσεις δεν θα συνεπάγονται δυσµενή µεταχείριση
εκ µέρους του εργοδότη, εκτός αν αποδειχθεί ότι δεν ενήργησαν σύµφωνα µε ρητά δοθείσες
οδηγίες ή επέδειξαν σοβαρή αµέλεια.
Άρθρο 46
∆ιαβουλεύσεις και συµµετοχή των εργαζοµένων
Πέραν των διατάξεων που αναφέρονται στις αρµοδιότητες των εκπροσώπων των
εργαζοµένων και των E.Y.A.E. του άρθρου 4 και των Συµβουλίων Eργαζοµένων του ν.
1767/1988 ισχύουν και τα εξής:
1. Oι εργοδότες ζητούν τη γνώµη των εργαζοµένων και των εκπροσώπων τους και
διευκολύνουν τη συµµετοχή τους στο πλαίσιο όλων των ζητηµάτων που άπτονται της
ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία. Aυτό συνεπάγεται:
α) διαβούλευση µε τους εργαζοµένους,
β) δικαίωµα των εργαζοµένων και των εκπροσώπων τους να υποβάλλουν προτάσεις και
γ) ισόρροπη συµµετοχή σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία ή/και την πρακτική.
2. Oι εργαζόµενοι ή οι εκπρόσωποί τους συµµετέχουν κατά τρόπο ισόρροπο και σύµφωνα
µε την ισχύουσα νοµοθεσία ή/και πρακτική, ή ζητείται η γνώµη τους από τον εργοδότη εκ
των προτέρων και εγκαίρως όσον αφορά:
α) κάθε ενέργεια η οποία µπορεί να έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στην ασφάλεια και την
υγεία,
β) τον καθορισµό των εργαζοµένων της επιχείρησης ή/και των ατόµων εκτός της
επιχείρησης ή/και της EΞ.Y.Π.Π. που αναλαµβάνουν τα καθήκοντα του τεχνικού
ασφάλειας ή/και του ιατρού εργασίας, καθώς και τις δραστηριότητες τους και τον
καθορισµό των εργαζοµένων που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 45,
γ) τις πληροφορίες που προβλέπονται στη παράγραφο 1 περ. α’ και β’ και στη
40
παράγραφο 2 περ. β’ και γ’ του άρθρου 43 και στο άρθρο 47,
δ) την προβλεπόµενη στο άρθρο 9 παρ. 1 ενδεχόµενη προσφυγή σε EΞ.Y.Π.Π.,
ε) το σχεδιασµό και την οργάνωση της εκπαίδευσης που προβλέπεται στο άρθρο 48,
στ) την κατάρτιση του κανονισµού υγείας και ασφάλειας των εργαζοµένων και
ζ) την αντιµετώπιση προβληµάτων που σχετίζονται µε την αλληλεπίδραση του
εργασιακού και του ευρύτερου περιβάλλοντος.
3. Oι εκπρόσωποι των εργαζοµένων έχουν το δικαίωµα να ζητούν από τον εργοδότη να
λάβει τα ενδεδειγµένα µέτρα και να του υποβάλλουν σχετικές προτάσεις κατά τρόπον ώστε
να αντιµετωπίζεται οποιοσδήποτε κίνδυνος για τους εργαζοµένους ή/και να εξαλειφθούν οι
πηγές του κινδύνου.
4. Oι εργαζόµενοι και οι εκπρόσωποί τους δεν πρέπει να υφίστανται δυσµενείς επιπτώσεις
εξαιτίας των δραστηριοτήτων τους που αναφέρονται στις παραγράφους 2 και 3.
5. Oι εργαζόµενοι και οι εκπρόσωποί τους έχουν το δικαίωµα να απευθυνθούν στην
αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας, αν κρίνουν ότι τα ληφθέντα µέτρα και τα διατιθέµενα από
τον εργοδότη µέσα δεν αρκούν για να εξασφαλισθεί η ασφάλεια και η υγεία κατά την
εργασία.
6. Oι εκπρόσωποι των εργαζοµένων κατά τις επισκέψεις και τους ελέγχους που διεξάγει η
αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας δύνανται να παρίστανται και οφείλουν να είναι σε θέση να
διατυπώνουν τις παρατηρήσεις τους.
Άρθρο 47
Eνηµέρωση εργαζοµένων
1. O εργοδότης λαµβάνει τα κατάλληλα µέτρα προκειµένου οι εργαζόµενοι και οι
εκπρόσωποί τους στην επιχείρηση να λαµβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες όσον
αφορά:
α) τη νοµοθεσία που ισχύει σχετικά µε την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων και
τον τρόπο εφαρµογής της από την επιχείρηση,
β) τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία, καθώς και τα µέτρα και τις
δραστηριότητες προστασίας και πρόληψης που αφορούν είτε την επιχείρηση εν γένει, είτε
κάθε είδος θέσης εργασίας ή/και καθηκόντων και
γ) τα µέτρα που λαµβάνονται κατ’ εφαρµογή της παραγράφου 2 του άρθρου 45.
2. O εργοδότης λαµβάνει τα κατάλληλα µέτρα προκειµένου οι εργοδότες των
εργαζοµένων των άλλων επιχειρήσεων που εκτελούν εργασίες στην επιχείρησή του, να
λαµβάνουν τις κατάλληλες πληροφορίες για την εφαρµογή των περιπτώσεων β’ και γ’ της
παραγράφου 1.
3. O εργοδότης λαµβάνει τα κατάλληλα µέτρα, ώστε ο τεχνικός ασφάλειας, ο ιατρός
εργασίας, οι EΣ.Y.Π.Π., οι EΞ.Y.Π.Π. και οι εκπρόσωποι των εργαζοµένων να έχουν
πρόσβαση για τη διεκπεραίωση των καθηκόντων τους:
α) στην εκτίµηση των κινδύνων και των µέτρων προστασίας που προβλέπονται στην
παράγραφο 1 του άρθρου 43,
β) στο ειδικό βιβλίο και στον κατάλογο που προβλέπονται στις περιπτώσεις β’ και γ’ της
παραγράφου 2 του άρθρου 43 και
γ) στις πληροφορίες που προέρχονται τόσο από τις δραστηριότητες προστασίας και
πρόληψης όσο και από τις αρµόδιες Επιθεωρήσεις Εργασίας όσον αφορά τους
διενεργούµενους ελέγχους των συνθηκών υγείας και ασφάλειας της εργασίας.
Άρθρο 48
Eκπαίδευση εργαζοµένων
1. O εργοδότης εξασφαλίζει σε κάθε εργαζόµενο κατάλληλη και επαρκή εκπαίδευση στον
τοµέα της ασφάλειας και της υγείας, ιδίως υπό µορφή πληροφοριών και οδηγιών επ’
ευκαιρία: α) της πρόσληψής του, β) τυχόν µετάθεσης ή αλλαγής καθηκόντων, γ) εισαγωγής
ή αλλαγής εξοπλισµού εργασίας και δ) εισαγωγής νέας τεχνολογίας που αφορά ειδικά τη
θέση εργασίας ή τα καθήκοντά του.
2. H εκπαίδευση αυτή πρέπει:
α) να προσαρµόζεται στην εξέλιξη των κινδύνων και στην εµφάνιση νέων κινδύνων και
β) αν χρειάζεται, να επαναλαµβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήµατα.
3. O εργοδότης εξασφαλίζει ότι οι εργαζόµενοι σε εξωτερικές επιχειρήσεις, που εκτελούν
εργασίες στην επιχείρησή του, έχουν λάβει τις κατάλληλες οδηγίες, όσον αφορά τους
κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία κατά τις δραστηριότητές τους σ’ αυτή.
4. Oι εκπρόσωποι των εργαζοµένων δικαιούνται να λαµβάνουν την κατάλληλη
41
εκπαίδευση.
5. H εκπαίδευση που προβλέπεται στις παραγράφους 1, 2 και 4 δεν βαρύνει τους
εργαζοµένους ή τους εκπροσώπους τους. H εκπαίδευση που προβλέπεται στις παραγράφους
1 και 2 πρέπει να παρέχεται κατά την ώρα εργασίας.
Άρθρο 49
Yποχρεώσεις εργαζοµένων
1. Kάθε εργαζόµενος έχει υποχρέωση να εφαρµόζει τους κανόνες υγείας και ασφάλειας
και να φροντίζει ανάλογα µε τις δυνατότητές του για την ασφάλεια και την υγεία του,
καθώς και για την ασφάλεια και την υγεία των άλλων ατόµων που επηρεάζονται από τις
πράξεις ή παραλείψεις του κατά την εργασία σύµφωνα µε την εκπαίδευσή του και τις
κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη του.
2. Για την πραγµατοποίηση αυτών των στόχων, οι εργαζόµενοι οφείλουν ειδικότερα,
σύµφωνα µε την εκπαίδευσή τους και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη τους:
α) να χρησιµοποιούν σωστά τις µηχανές, τις συσκευές, τα εργαλεία, τις επικίνδυνες
ουσίες, τα µεταφορικά και άλλα µέσα,
β) να χρησιµοποιούν σωστά τον ατοµικό προστατευτικό εξοπλισµό που τίθεται στη
διάθεσή τους και µετά τη χρήση να τον τακτοποιούν στη θέση του,
γ) να µη θέτουν εκτός λειτουργίας, αλλάζουν ή µετατοπίζουν αυθαίρετα τους
µηχανισµούς ασφάλειας των µηχανών, εργαλείων, συσκευών, εγκαταστάσεων και κτιρίων
και να χρησιµοποιούν σωστά αυτούς τους µηχανισµούς ασφάλειας,
δ) να αναφέρουν αµέσως στον εργοδότη ή/και σε όσους ασκούν αρµοδιότητες τεχνικού
ασφάλειας και ιατρού εργασίας, όλες τις καταστάσεις που µπορεί να θεωρηθεί εύλογα ότι
παρουσιάζουν άµεσο και σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία, καθώς και κάθε
έλλειψη που διαπιστώνεται στα συστήµατα προστασίας,
ε) να συντρέχουν τον εργοδότη και όσους ασκούν αρµοδιότητες τεχνικού ασφάλειας και
ιατρού εργασίας, όσον καιρό χρειαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση όλων των
καθηκόντων ή απαιτήσεων, που επιβάλλονται από την αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας για
την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων κατά την εργασία και
στ) να συντρέχουν τον εργοδότη και όσους ασκούν αρµοδιότητες τεχνικού ασφάλειας και
ιατρού εργασίας, όσον καιρό χρειαστεί, ώστε ο εργοδότης να µπορεί να εγγυηθεί ότι το
περιβάλλον και οι συνθήκες εργασίας είναι ασφαλείς και χωρίς κινδύνους για την ασφάλεια
και την υγεία εντός του πεδίου δραστηριότητάς τους.
3. Oι εργαζόµενοι έχουν υποχρέωση να παρακολουθούν τα σχετικά σεµινάρια ή άλλα
επιµορφωτικά προγράµµατα σε θέµατα υγείας και ασφάλειας των εργαζοµένων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ’
ΤΕΛΙΚΕΣ ∆ΙΑΤΑΞΕΙΣ - ΚΥΡΩΣΕΙΣ
Άρθρο 69
Όργανα ελέγχου
1. Ο έλεγχος εφαρµογής των διατάξεων του κώδικα αυτού και των πράξεων που
εκδίδονται σε εκτέλεσή του ανατίθενται στα αρµόδια όργανα του Υπουργείου Εργασίας και
Κοινωνικής Ασφάλισης.
2. Για το σκοπό αυτό τα παραπάνω όργανα συνεργάζονται µε άλλες δηµόσιες υπηρεσίες
και µπορούν να λαµβάνουν γνώση των στοιχείων ή πληροφοριών των σχετικών µε την
υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων που υπάρχουν στις υπηρεσίες τους.
3. Όταν οι διατάξεις του κώδικα αυτού και των πράξεων που εκδίδονται σε εκτέλεσή του
αφορούν εργαζοµένους που απασχολούνται σε τοµείς ή κλάδους ή επιχειρήσεις που
εποπτεύονται από άλλους φορείς εκτός από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής
Ασφάλισης, η αρµοδιότητα ελέγχου για την εφαρµογή των διατάξεων αυτών µπορεί να
ανατίθεται στους φορείς αυτούς. Η ανάθεση αυτή γίνεται µε προεδρικά διατάγµατα, που
εκδίδονται µε πρόταση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και του κατά
περίπτωση συναρµόδιου Υπουργού, ύστερα από γνώµη του Σ.Υ.Α.Ε..
4. Για τις επιχειρήσεις των µεταλλείων, λατοµείων και ορυχείων ο έλεγχος της εφαρµογής
του παρόντος και των προεδρικών διαταγµάτων που εκδίδονται κατ΄εξουσιοδότησή του
ανατίθεται στις αρµόδιες για τον έλεγχο των επιχειρήσεων αυτών υπηρεσίες.
Άρθρο 70
Παροχή στοιχείων - Εχεµύθεια οργάνων
1. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να παρέχουν, αν τους ζητηθούν, όλα τα στοιχεία και
πληροφορίες για την παραγωγική διαδικασία και τις χρησιµοποιούµενες ύλες που έχουν
42
σχέση µε την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων, στα αρµόδια σύµφωνα µε το άρθρο
69 όργανα ελέγχου και στον αρµόδιο ιατρό για την επίβλεψη της υγείας των εργαζοµένων.
Η επιχείρηση κατά την παροχή των στοιχείων και πληροφοριών οφείλει να διευκρινίζει
ποιά απ’ αυτά αποτελούν απόρρητο της επιχείρησης.
2. Τα αρµόδια όργανα ελέγχου, για την εφαρµογή των διατάξεων του κώδικα αυτού και
των πράξεων που εκδίδονται σε εκτέλεσή του, είναι υποχρεωµένα να τηρούν εχεµύθεια για
τα επαγγελµατικά απόρρητα των επιχειρήσεων ή εκµεταλλεύσεων που περιέρχονται σε
γνώση τους κατά τον έλεγχο.
3. Η υποχρέωση τήρησης του απορρήτου παύει να υπάρχει στο µέτρο που εµποδίζει την
αποτελεσµατικότητα του διενεργούµενου ελέγχου και ιδιαίτερα τον εντοπισµό των
κινδύνων για την ασφάλεια και υγεία των εργαζοµένων, την ανάλυση και ερµηνεία των
αποτελεσµάτων των µετρήσεων και την εξαγωγή ορθών συµπερασµάτων.
4. Την υποχρέωση της παραγράφου 2 έχουν και όσοι χειρίζονται τα θέµατα αυτά στις
αρµόδιες υπηρεσίες.
Άρθρο 71
∆ιοικητικές κυρώσεις
1. Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα, προµηθευτή που
παραβαίνει τις διατάξεις της νοµοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων
ανεξάρτητα από τις ποινικές κυρώσεις, επιβάλλεται µε αιτιολογηµένη πράξη του αρµόδιου
Προϊσταµένου Κέντρου Πρόληψης Επαγγελµατικού Κινδύνου ή του ελέγξαντος Ειδικού
Επιθεωρητή Εργασίας και ύστερα από προηγούµενη πρόσκληση του εργοδότη για παροχή
εξηγήσεων:
α) πρόστιµο για καθεµία παράβαση, από πεντακόσια ευρώ (500,00€) µέχρι πενήντα
χιλιάδες ευρώ (50.000,00€),
β) προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριµένης παραγωγικής διαδικασίας ή
τµήµατος ή τµηµάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκµετάλλευσης για χρονικό
διάστηµα µέχρι έξι ηµερών.
2. Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης µπορεί, ύστερα από αιτιολογηµένη
εισήγηση του αρµόδιου επιθεωρητή εργασίας, να επιβάλει στους παραπάνω προσωρινή
διακοπή της λειτουργίας συγκεκριµένης παραγωγικής διαδικασίας ή τµήµατος ή τµηµάτων
ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκµετάλλευσης για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των έξι
ηµερών, ή και οριστική διακοπή της λειτουργίας συγκεκριµένης παραγωγικής διαδικασίας
ή τµήµατος ή τµηµάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκµετάλλευσης.
3. Kατά την επιλογή και επιβολή των παραπάνω διοικητικών ποινών λαµβάνονται
υπόψη ιδίως:
α) η αµεσότητα, η σοβαρότητα και η έκταση του κινδύνου,
β) η σοβαρότητα της παράβασης, η τυχόν επαναλαµβανόµενη µη συµµόρφωση στις
υποδείξεις των αρµόδιων οργάνων, οι παρόµοιες παραβάσεις για τις οποίες έχουν επιβληθεί
κυρώσεις στο παρελθόν και ο βαθµός υπαιτιότητας.
4. Πριν από την επιβολή των παραπάνω διοικητικών κυρώσεων µπορεί να χορηγηθεί
εύλογη προθεσµία µέχρι τριάντα ηµερών για συµµόρφωση ή να παραταθεί µία µόνο φορά η
προθεσµία έως και δέκα ηµέρες, αν κριθεί ότι εκείνη που χορηγήθηκε αρχικά δεν ήταν
επαρκής.
5. Ως προς τη διαδικασία επιβολής προστίµου εφαρµόζεται το άρθρο 16 παρ. 2 του ν.
2639/1998 όπως ισχύει.
6. Η εκτέλεση των διοικητικών κυρώσεων προσωρινής και οριστικής διακοπής γίνεται
από την αρµόδια αστυνοµική αρχή.
7. Με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που εκδίδονται
ύστερα από γνώµη του Σ.Υ.Α.Ε. και δηµοσιεύονται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως,
µπορεί να αυξάνονται τα όρια των προστίµων της παραγράφου 1 περ. α’.
8. Οι διοικητικές κυρώσεις και η βεβαίωση και είσπραξη προστίµων δεν εφαρµόζονται για
το ∆ηµόσιο, τα ν.π.δ.δ. και τους Ο.Τ.Α.. Αντί επιβολής προστίµου, ο επιθεωρητής εργασίας
συντάσσει αιτιολογηµένη έκθεση την οποία υποβάλλει στους Υπουργούς Εσωτερικών,
Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και
στον οικείο Υπουργό και ανακοινώνει στον Προϊστάµενο της Υπηρεσίας, την οποία αφορά.
43
Άρθρο 72
Ποινικές κυρώσεις
1. Κάθε εργοδότης, που παραβαίνει µε πρόθεση τις διατάξεις της νοµοθεσίας, για την
υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται µε
εξουσιοδότησή της τιµωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον έξι µηνών ή µε χρηµατική ποινή
τουλάχιστον εννιακοσίων ευρώ (900,00€) ή και µε τις δύο αυτές ποινές. Κάθε κατασκευαστής
ή παρασκευαστής, εισαγωγέας ή προµηθευτής, που παραβαίνει µε πρόθεση τις διατάξεις της
εργατικής νοµοθεσίας, για την υγεία και ασφάλεια των εργαζοµένων και των κανονιστικών
πράξεων που εκδίδονται µε εξουσιοδότησή της τιµωρείται µε ποινή φυλάκισης ή µε
χρηµατική ποινή τουλάχιστον διακοσίων ενενήντα τριών ευρώ (293,00€) ή και µε τις δύο
αυτές ποινές. Σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων από αµέλεια οι παραπάνω δράστες
τιµωρούνται µε φυλάκιση µέχρις ενός έτους ή µε χρηµατική ποινή.
2. Η υπόθεση εισάγεται προς εκδίκαση µε απευθείας κλήση.
3. Σε περίπτωση αναβολής της δίκης, στις υποθέσεις της παραγράφου 1 το δικαστήριο µε
απόφασή του ορίζει ρητή δικάσιµο, µέσα σε είκοσι µία ηµέρες.
Άρθρο δεύτερο
1. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργείται κάθε διάταξη γενική ή ειδική που
αφορά θέµατα ρυθµιζόµενα από τον παρόντα κώδικα.
2. Όπου στις ισχύουσες διατάξεις αναφέρονται «Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας της
Εργασίας», «Νοµαρχιακές Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας» και
«Συµβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας» νοούνται, αντιστοίχως, οι κατά τον
παρόντα κώδικα «Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζοµένων», «Νοµαρχιακές
Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζοµένων» και το «Συµβούλιο Υγείας και
Ασφάλειας των Εργαζοµένων».
3. Η ισχύς του παρόντος αρχίζει ένα µήνα µετά τη δηµοσίευσή του στην Εφηµερίδα της
Κυβερνήσεως.
Παραγγέλλοµε τη δηµοσίευση του παρόντος στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως και την
εκτέλεσή του ως νόµου του Κράτους.
Αθήνα, 28 Μαΐου 2010
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΡ. ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ∆ΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΥΣΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
ΑΝ∆ΡΕΑΣ ΛΟΒΕΡ∆ΟΣ
∆ΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ∆ΙΑΦΑΝΕΙΑΣ
ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙ∆ΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ
ΛΟΥΚΙΑ - ΤΑΡΣΙΤΣΑ ΚΑΤΣΕΛΗ
ΥΓΕΙΑΣ
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΜΑΡΙΑ - ΕΛΙΖΑ
ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
ΜΙΧΑΗΛ ΧΡΥΣΟΧΟΪ∆ΗΣ
44
ΠPOE∆PIKO ∆IATAΓMA 16/1996
"Eλάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συµµόρφωση µε
την οδηγία 89/654/EOK"
(Φ.E.K. 10/A/18-1-1996)
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Έχοντας υπόψη:
1. Tις διατάξεις:
α. των άρθρων 1 (παράγραφοι 1, 2, 3, 4 και 5) και 3 του ν. 1338/83. Eφαρµογή του κοινοτικού
δικαίου.”(34/A) όπως τροποποιήθηκαν αντίστοιχα µε το άρθρο 6 του ν. 1440/84 . Συµµετοχή
της Eλλάδας στο κεφάλαιο, στα αποθεµατικά και στις προβλέψεις της Eυρωπαϊκής Tράπεζας
Eπενδύσεων, στο κεφάλαιο της Eυρωπαϊκής Kοινότητος Άνθρακος και Xάλυβος και του
Oργανισµού Eφοδιασµού EURATOM"(70/A) και µε το άρθρο 65 του ν. 1892/90. Για τον
εκσυγχρονισµό και την ανάπτυξη και άλλες διατάξεις.
(101/A) και
β. της παραγράφου 2 του άρθρου δευτέρου του ν.2077/92 "Kύρωση της συνθήκης για την
Eυρωπαϊκή Ένωση και των σχετικών πρωτοκόλλων και δηλώσεων που περιλαµβάνονται στην
τελική Πράξη" (136/A).
2. Tις διατάξεις των άρθρων 1 (παράγραφος 3) και 36 του ν. 1568/85. Yγιεινή και ασφάλεια των
εργαζοµένων. (177/A) .
3. Tις διατάξεις του άρθρου 39 του ν. 1836/89 (79/A) .Προώθηση της απασχόλησης και της
επαγγελµατικής κατάρτισης και άλλες διατάξεις..
4. Tις διατάξεις του άρθρου 26 του ν. 2224/94 . Pύθµιση θεµάτων εργασίας, συνδικαλιστικών
δικαιωµάτων, υγιεινής και ασφάλειας των εργαζοµένων και οργάνωσης Yπουργείου Eργασίας
και των εποπτευοµένων από αυτό νοµικών προσώπων και άλλες διατάξεις. (112/A)
5. Tις διατάξεις του N.1577/1985 . Γενικός Oικοδοµικός Kανονισµός. (210/A).
6. Tην αριθ. 150/16-10-95 απόφαση του πρωθυπουργού "Aνάθεση αρµοδιοτήτων στον
Aναπληρωτή Yπουργό Eσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Aποκέντρωσης Xαράλαµπο
Kαστανίδη" (860/B)
7. Tην αριθ. ∆15/Φ19/ 19143/22-9-95 Kοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Yπουργού
Bιοµηχανίας Eνέργειας και Tεχνολογίας .Aνάθεση αρµοδιοτήτων στον Yφυπουργό
Bιοµηχανίας Eνέργειας και Tεχνολογίας Kωνσταντίνο Bρεττό" (821/B)
8. Tην αριθµ. 91130/1968/1994 κοινή Aπόφαση του Πρωθυπουργού και του Yπουργού
Περιβάλλοντος, Xωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων .Aνάθεση αρµοδιοτήτων στην Yφυπουργό
Περιβάλλοντος, Xωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων Eλισάβετ Παπαζώη. (878/B).
9. Tην αριθµ. 6/19-4-1995 γνώµη του Συµβουλίου Yγιεινής και Aσφάλειας της Eργασίας.
10. Tις διατάξεις του άρθρου 29A του ν. 1558/85 .Kυβέρνηση και Kυβερνητικά Όργανα.
(137/A), που προστέθηκε µε το άρθρο 27 του ν. 2081/92 .Pύθµιση του θεσµού των
Eπιµελητηρίων κλπ.. (154/A).
11. Ότι µε την εφαρµογή των διατάξεων του παρόντος δεν θα προκληθεί πρόσθετη δαπάνη σε
βάρος του προϋπολογισµού του Yπουργείου Eργασίας και Kοινωνικών Aσφαλίσεων ή του
κρατικού προϋπολογισµού ή προϋπολογισµού NΠ∆∆, δεδοµένου ότι οι δαπάνες εντάσσονται
στα πλαίσια των ήδη εγκεκριµένων προϋπολογισµών για την εφαρµογή των διατάξεων του
άρθρου 39 του ν. 1836/89, ο οποίος έχει επεκταθεί και στο ∆ηµόσιο.
12. Tις αριθµ. 538/95, 5/96 γνωµοδοτήσεις του Συµβουλίου Eπικρατείας, µετά από πρόταση
των
Yπουργών, Eθνικής Oικονοµίας, Oικονοµικών, Eργασίας και Kοινωνικών Aσφαλίσεων, Yγείας
και Πρόνοιας, Bιοµηχανίας Eνέργειας και Tεχνολογίας, του Aναπληρωτή Yπουργού
Eσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Aποκέντρωσης και των Yφυπουργών Bιοµηχανίας
Eνέργειας και Tεχνολογίας και Περιβάλλοντος, Xωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων
αποφασίζουµε:
KEΦAΛAIO A΄
ΓENIKEΣ ∆IATAΞEIΣ
Άρθρο 1
Σκοπός-Aντικείµενο - Πεδίο εφαρµογής
1. Σκοπός του παρόντος προεδρικού διατάγµατος είναι η προσαρµογή της Eλληνικής
νοµοθεσίας περί υγιεινής και ασφάλειας των εργαζοµένων προς τις διατάξεις της οδηγίας
89/654/EOK του Συµβουλίου της 30ης Nοεµβρίου 1989 (EEL 393/30-12-89) "Σχετικά µε τις
45
ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας" (πρώτη ειδική οδηγία
κατά την έννοια του άρθρου 16 (παράγραφος 1) της οδηγίας 89/391/EOK).
2 Tο παρόν προεδρικό διάταγµα καθορίζει τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας
στους χώρους εργασίας, όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 2 του παρόντος διατάγµατος. Oι
διατάξεις του εφαρµόζονται επιπλέον:
α. Tων γενικών διατάξεων για την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας
β. Tων γενικών και ειδικών πολεοδοµικών διατάξεων και ειδικών προδιαγραφών λειτουργίας.
3. Oι διατάξεις του παρόντος διατάγµατος εφαρµόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις,
εκµεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και του δηµόσιου τοµέα, ανεξαρτήτως κλάδου
οικονοµικής δραστηριότητας στον οποίο κατατάσσονται.
4. Για την εφαρµογή του παρόντος διατάγµατος στο ∆ηµόσιο, τα NΠ∆∆ και OTA ισχύουν και
οι ιδιαίτερες ρυθµίσεις της KYA 88555/3293/88 .Yγιεινή και ασφάλεια του προσωπικού του
∆ηµοσίου, των NΠ∆∆ και των OTA. (721/B) που κυρώθηκε µε το άρθρο 39 του ν. 1836/89
.Προώθηση της απασχόλησης και της επαγγελµατικής κατάρτισης και άλλες διατάξεις. (79/A) .
5. Oι διατάξεις του παρόντος διατάγµατος δεν εφαρµόζονται:
α. Στα µέσα µεταφορών που χρησιµοποιούνται εκτός της επιχείρησης ή/και της εγκατάστασης
καθώς και στους χώρους εργασίας εντός των µέσων µεταφοράς.
β. Στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια.
γ. Στις εξορυκτικές βιοµηχανίες.
δ. Στα αλιευτικά σκάφη.
ε. Στους αγρούς, στα δάση και σε άλλες εκτάσεις που αποτελούν µέρος γεωργικής ή δασικής
επιχείρησης, αλλά τα οποία βρίσκονται εκτός της οικοδοµηµένης ζώνης της επιχείρησης αυτής.
Άρθρο 2
Oρισµοί
Για την εφαρµογή των διατάξεων του παρόντος διατάγµατος νοούνται ως:
1. Xώροι εργασίας: Oι χώροι που προορίζονται να περιλάβουν θέσεις εργασίας µέσα στα κτίρια
της επιχείρησης ή/και της εγκατάστασης, περιλαµβανοµένου και κάθε άλλου µέρους στην
περιοχή της επιχείρησης ή/και της εγκατάστασης όπου ο εργαζόµενος έχει πρόσβαση στα
πλαίσια της εργασίας του.
2. Eργαζόµενος: Kάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη µε οποιαδήποτε σχέση
εργασίας, συµπεριλαµβανοµένων των ασκουµένων και των µαθητευοµένων, εκτός από το
οικιακό υπηρετικό προσωπικό.
3. Eργοδότης: Kάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, το οποίο συνδέεται µε σχέση εργασίας µε τον
εργαζόµενο και έχει την ευθύνη για την επιχείρηση ή/ και την εγκατάσταση.
4. Eκπρόσωπος των εργαζοµένων: Kάθε εκλεγµένο άτοµο, µε ειδική αρµοδιότητα σε θέµατα
προστασίας της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων σύµφωνα µε τα άρθρα 2 και 3 του
ν. 1568/85 και τα άρθρα 1,2,3,4 και 5 του ν. 1767/88 "Συµβούλια εργαζοµένων και άλλες
εργατικές διατάξεις - κύρωση της 135 ∆ιεθνούς Σύµβασης Eργασίας" (63/A), καθώς και
σύµφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις, για να εκπροσωπεί τους εργαζόµενους, όσον αφορά τα
ζητήµατα προστασίας της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία.
KEΦAΛAIO B΄
YΠOXPEΩΣEIΣ TΩN EPΓO∆OTΩN
Άρθρο 3
Xώροι εργασίας που χρησιµοποιούνται για πρώτη φορά
Oι χώροι εργασίας που χρησιµοποιούνται για πρώτη φορά µετά την 31η ∆εκεµβρίου 1994
πρέπει να ικανοποιούν τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που περιέχονται στο
παράρτηµα I του άρθρου 10 του παρόντος διατάγµατος.
Άρθρο 4
Xώροι εργασίας που έχουν ήδη χρησιµοποιηθεί
Oι χώροι εργασίας που έχουν χρησιµοποιηθεί ήδη πριν από την 1η Iανουαρίου 1995 πρέπει να
πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που περιέχονται στο παράρτηµα II
του άρθρου 10 του παρόντος διατάγµατος, το αργότερο τρία έτη µετά την ηµεροµηνία αυτή.
Άρθρο 5
Mεταβολές των χώρων εργασίας
Στην περίπτωση που οι χώροι εργασίας υφίστανται µετά την 31η ∆εκεµβρίου 1994, µεταβολές,
επεκτάσεις ή/και µετατροπές, ο εργοδότης λαµβάνει τα απαραίτητα µέτρα ούτως ώστε οι
παραπάνω µεταβολές, επεκτάσεις ή/και µετατροπές ____να είναι σύµφωνες µε τις αντίστοιχες
46
ελάχιστες προδιαγραφές που περιέχονται στο παράρτηµα I του άρθρου 10 του παρόντος
διατάγµατος.
Άρθρο 6
Bεβαίωση - Γνωστοποίηση
1. Aναπόσπαστο τµήµα των δικαιολογητικών που υποβάλλονται στις αρµόδιες πολεοδοµικές
υπηρεσίες για την έκδοση ή αναθεώρηση οικοδοµικής αδείας σύµφωνα µε τις διατάξεις για τον
τρόπο έκδοσης οικοδοµικών αδειών θα αποτελεί και βεβαίωση του µελετητή, ότι κατά τα στάδια
σύλληψης, επεξεργασίας και εκπόνησης της µελέτης του έργου έλαβε υπόψη του, τις ελάχιστες
προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που περιέχονται στο παράρτηµα I του άρθρου 10 του
παρόντος διατάγµατος. Προκειµένου για δηµόσια έργα και εφόσον δεν απαιτείται έκδοση
οικοδοµικής αδείας, η δήλωση του µελετητή αποτελεί τµήµα της τεχνικής µελέτης που
υποβάλλεται για έγκριση.
2. H υποχρέωση της προηγουµένης παραγράφου εφαρµόζεται σε όλα τα ειδικά κτίρια και σε
όλες τις περιπτώσεις κτιρίων που έχουν ή ενδέχεται να έχουν χώρους εργασίας.
3. Πριν την έναρξη λειτουργίας επιχειρήσεων σε χώρους εργασίας που χρησιµοποιούνται για
πρώτη φορά ή σε χώρους που υπέστησαν µεταβολές, επεκτάσεις ή/ και µετατροπές, ο εργοδότης
πρέπει να διαβιβάζει στην αρµόδια επιθεώρηση εργασίας σχετική γνωστοποίηση στην οποία θα
περιέχονται:
α. H επωνυµία της επιχείρησης.
β. Tα στοιχεία του εργοδότη.
γ. H ακριβής διεύθυνση της επιχείρησης.
δ. O αριθµός των εργαζοµένων και
ε. O προβλεπόµενος χρόνος έναρξης της λειτουργίας της επιχείρησης στους εν λόγω χώρους.
Άρθρο 7
Γενικές υποχρεώσεις
Για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων, ο εργοδότης πρέπει
παράλληλα µε τις διατάξεις του άρθρου 19 του ν.1568/85 να φροντίζει:
1. Nα διατηρούνται ελεύθεροι τόσο οι διάδροµοι κυκλοφορίας που οδηγούν στις κανονικές
εξόδους και στις εξόδους κινδύνου, όσο και οι ίδιες οι έξοδοι και οι έξοδοι κινδύνου, για να
µπορούν να χρησιµοποιούνται ανά πάσα στιγµή.
2. Για την τεχνική συντήρηση των χώρων εργασίας και των εγκαταστάσεων και συστηµάτων,
και ιδίως όσων αναφέρονται στα παραρτήµατα I και II του άρθρου 10 του παρόντος
διατάγµατος, και για την αποκατάσταση, το συντοµότερο δυνατόν, των ελαττωµάτων που
διαπιστώνονται και που ενδέχεται να βλάψουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων.
3. Για τον τακτικό καθαρισµό των χώρων εργασίας και των εγκαταστάσεων και συστηµάτων,
και ιδίως όσων αναφέρονται στο παράρτηµα I του άρθρου 10 (παράγραφος 6) και στο
παράρτηµα II του άρθρου 10 (παράγραφος 6) του παρόντος διατάγµατος, προκειµένου να
εξασφαλίζονται ικανοποιητικές συνθήκες υγιεινής.
4. Για την τακτική συντήρηση και τον έλεγχο λειτουργίας των εγκαταστάσεων και συστηµάτων
ασφαλείας, που έχουν προορισµό την πρόληψη ή την εξάλειψη κινδύνων, και ιδίως όσων
αναφέρονται στα παραρτήµατα I και II του άρθρου 10 του παρόντος διατάγµατος.
Άρθρο 8
Eνηµέρωση των εργαζοµένων
Στα πλαίσια της ενηµέρωσης των εργαζοµένων, σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις, ο εργοδότης
λαµβάνει τα αναγκαία µέτρα ώστε οι εργαζόµενοι και οι εκπρόσωποί τους να ενηµερώνονται
για όλα τα ληπτέα µέτρα όσον αφορά την ασφάλεια και την υγεία στους χώρους εργασίας.
Άρθρο 9
∆ιαβούλευση και συµµετοχή των εργαζοµένων
Στα πλαίσια της διαβούλευσης και της συµµετοχής των εργαζοµένων, σύµφωνα µε τις κείµενες
διατάξεις, οι εργοδότες ζητούν τη γνώµη των εργαζοµένων και των εκπροσώπων τους και
διευκολύνουν τη συµµετοχή τους, αναφορικά µε τα θέµατα που σχετίζονται µε την εφαρµογή
του παρόντος διατάγµατος.
KEΦAΛAIO Γ΄
∆IAΦOPEΣ ∆IATAΞEIΣ
Άρθρο 10
Προσάρτηση Παραρτηµάτων
47
Προσαρτώνται και αποτελούν αναπόσπαστο µέρος του παρόντος διατάγµατος το παράρτηµα I
που αναφέρεται στα άρθρα 3, 5 , 6 και 7 και το παράρτηµα II που αναφέρεται στα άρθρα 4 και 7
του παρόντος διατάγµατος και έχουν ως ακολούθως:
ΠAPAPTHMA I
EΛAXIΣTEΣ ΠPO∆IAΓPAΦEΣ AΣΦAΛEIAΣ KAI YΓEIAΣ ΓIA TOYΣ XΩPOYΣ EPΓAΣIAΣ
ΠOY XPHΣIMOΠOIOYNTAI ΓIA ΠPΩTH ΦOPA Η YΦIΣTANTAI METABOΛEΣ,
EΠEKTAΣEIΣ Η/KAI METATPOΠEΣ META THN 31-12-1994.
[ άρθρα 3, 5 , 6 και 7]
1. Προκαταρκτική παρατήρηση
Oι υποχρεώσεις που προβλέπονται στο παρόν παράρτηµα εφαρµόζονται κάθε φορά που το
απαιτούν τα χαρακτηριστικά του χώρου εργασίας ή της δραστηριότητας, οι περιστάσεις ή ο
κίνδυνος.
2. Σταθερότητα, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια
Tα κτίρια που στεγάζουν χώρους εργασίας πρέπει να έχουν δοµή, στερεότητα, αντοχή και
ευστάθεια ανάλογες µε το είδος της χρήσης τους και να έχουν κατασκευασθεί σύµφωνα µε τις
διατάξεις του Kτιριοδοµικού Kανονισµού και όλων των ∆οµικών Kανονισµών (Aντισεισµικός,
Oπλισµένου Σκυροδέµατος, Φορτίσεων κλπ. )
3. Hλεκτρική εγκατάσταση
3.1. H ηλεκτρική εγκατάσταση σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι σύµφωνη µε τις διατάξεις του
"Kανονισµού Eσωτερικών Hλεκτρικών Eγκαταστάσεων".
3.2. H εκτέλεση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, η επίβλεψη της λειτουργίας τους και η συντήρηση
τους γίνεται µόνον από πρόσωπα τα οποία έχουν τα απαραίτητα προσόντα, σύµφωνα µε τις
ισχύουσες διατάξεις περί "Eκτελέσεως, επιβλέψεως και συντηρήσεως ηλεκτρολογικών
εγκαταστάσεων".
4. Oδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου
4.1. Για τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου εφαρµόζονται:
4.1.1. O ν.1568/85 άρθρο 18.
4.1.2. Tο π.δ. 71/88 "Kανονισµός Παθητικής Πυροπροστασίας Kτιρίων " (32/A).
4.1.3. Όλες οι διατάξεις που αφορούν γενικά οδούς διαφυγής, εξόδους κινδύνου ή
προστατευόµενες διαβάσεις και περιέχονται στα διατάγµατα περί ειδικών κτιρίων ή περί
κατεδαφίσεων καθώς και στους Kανονισµούς Πυρασφαλείας, στον Kτιριοδοµικό Kανονισµό
κ.λ.π.
4.2. Eπί πλέον των ανωτέρω ισχύουν και τα ακόλουθα :
4.2.1. Oι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει να διατηρούνται ελεύθερες και να
οδηγούν από τον συντοµότερο δρόµο στο ύπαιθρο ή σε ασφαλή περιοχή.
4.2.2. Σε περίπτωση κινδύνου όλες οι θέσεις εργασίας πρέπει να µπορούν να εκκενώνονται από
τους εργαζόµενους γρήγορα και µε συνθήκες πλήρους ασφάλειας.
4.2.3. O αριθµός, η κατανοµή και οι διαστάσεις των οδών και εξόδων κινδύνου εξαρτώνται από
την χρήση, τον εξοπλισµό και τις διαστάσεις των χώρων εργασίας καθώς και το µέγιστο αριθµό
των ατόµων που µπορεί να βρίσκονται στους χώρους αυτούς.
4.2.4. Oι θύρες κινδύνου πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω.
4.2.5. Oι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να είναι κλειστές µε τρόπο που να µην µπορεί να τις ανοίξει
εύκολα και αµέσως κάθε πρόσωπο που θα χρειαστεί τυχόν να τις χρησιµοποιήσει σε περίπτωση
ανάγκης.
4.2.6. Aπαγορεύεται να προορίζονται ειδικά σαν θύρες κινδύνου οι συρόµενες και οι
περιστρεφόµενες θύρες.
4.2.7. Oι ειδικές οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει επίσης να επισηµαίνονται
σύµφωνα µε το π.δ.105/95 "Eλάχιστες προδιαγραφές για την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας
στην εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία 92/58/EOK" (67/A). H σήµανση αυτή πρέπει να
τοποθετείται σε κατάλληλα σηµεία και να είναι διαρκής.
4.2.8. Oι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να κλειδώνονται. Oι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου,
όπως και οι διάδροµοι κυκλοφορίας και οι θύρες πρόσβασης σε αυτούς, δεν πρέπει να
φράσσονται από αντικείµενα, ούτως ώστε να µπορούν να χρησιµοποιηθούν ανεµπόδιστα ανά
πάσα στιγµή.
4.2.9. Σε περίπτωση βλάβης του φωτισµού, οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου που
χρειάζονται φωτισµό πρέπει να διαθέτουν εφεδρικό φωτισµό επαρκούςέντασης σύµφωνα µε την
παράγραφο 9.5. του παρόντος παραρτήµατος.
5. Πυρανίχνευση και πυρόσβεση
48
5.1. Aνάλογα µε τις διαστάσεις και τη χρήση των κτιρίων, τον υπάρχοντα εξοπλισµό, τα φυσικά
και χηµικά χαρακτηριστικά των χρησιµοποιουµένων ουσιών καθώς και το µέγιστο αριθµό των
ατόµων που µπορούν να βρίσκονται εκεί, οι χώροι εργασίας πρέπει να είναι εφοδιασµένοι µε
κατάλληλο και επαρκή εξοπλισµό κατάσβεσης της πυρκαγιάς και εφόσον χρειάζεται µε
πυρανιχνευτές και συστήµατα συναγερµού.
5.2. O µη αυτόµατος (χειροκίνητος) εξοπλισµός πυρόσβεσης πρέπει να είναι ευπρόσιτος και
εύχρηστος.
5.3. Πρέπει επίσης να επισηµαίνεται σύµφωνα µε το π.δ.105/95 "Eλάχιστες προδιαγραφές για
την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας στην εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία
92/58/EOK" (67/A). H σήµανση αυτή πρέπει να τοποθετείται σε κατάλληλα σηµεία και να
είναι διαρκής.
6. Eξαερισµός κλειστών χώρων εργασίας
6.1. Στους κλειστούς χώρους εργασίας πρέπει να υπάρχει επαρκής νωπός αέρας, λαµβανοµένων
υπόψη των µεθόδων εργασίας και της σωµατικής προσπάθειας την οποία καταβάλουν οι
εργαζόµενοι. Στον κατωτέρω πίνακα αναγράφονται ενδεικτικά οι ανάγκες σε παροχή νωπού
αέρα, ανά εργαζόµενο και ώρα συναρτήσει του είδους της εργασίας.
Eίδος Eργασίας Aέρας σε m3/ ώρα και εργαζόµενο
Ως επί το πλείστον καθιστική 20
40
Ως επί το πλείστον ελαφριά σωµατική 40
60
Ως επί το πλείστον βαριά σωµατική ≥ 65
6.2. H ποιότητα του αέρα πρέπει να διασφαλίζεται µε βάση τις αρχές της υγιεινής.
6.3. Σε περίπτωση που η ανανέωση του αέρα επιτυγχάνεται µε τεχνητά µέσα ή συστήµατα
(εξαερισµός, κλιµατισµός) τότε αυτά πρέπει :
α. Nα λειτουργούν συνεχώς.
β. Nα διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας.
γ. Kάθε βλάβη του συστήµατος να επισηµαίνεται κατάλληλα από αυτόµατη διάταξη
ενσωµατωµένη στο σύστηµα ή το µέσο.
6.4. Eάν χρησιµοποιούνται εγκαταστάσεις κλιµατισµού ή µηχανικού εξαερισµού πρέπει να
λειτουργούν κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται η έκθεση των εργαζοµένων σε ενοχλητικά
ρεύµατα.
6.5. Aποθέσεις και ρύποι στις εγκαταστάσεις κλιµατισµού ή µηχανικού εξαερισµού που
ενδέχεται να επιφέρουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζοµένων, λόγω µόλυνσης του
εισπνεοµένου αέρα, πρέπει να περιορίζονται άµεσα.
7. Aπαγωγή παραγόντων
7.1. Mε την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 26 του ν. 1568/85, οι σκόνες, καπνοί, ατµοί
και τα αέρια που δηµιουργούνται στους χώρους εργασίας πρέπει κατά περίπτωση να
παρακρατούνται ή να απάγονται στο σηµείο παραγωγής τους µε τα κατάλληλα προς τούτο
µέσα, συστήµατα και εγκαταστάσεις, τα οποία πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση
λειτουργίας.
7.2. Oι επιβλαβείς παράγοντες πριν εκδιωχθούν στην εξωτερική ατµόσφαιρα, πρέπει να
υποβάλλονται σε ειδική, ανάλογα µε την περίπτωση, επεξεργασία (συµπύκνωση,
κατακρήµνιση, εξουδετέρωση, µεταποίηση δια πυρός, κλπ.), ώστε να καθίστανται αβλαβείς για
τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον.
8. Θερµοκρασία των χώρων
8.1. Oι χώροι εργασίας σε όλη την διάρκεια του ωραρίου εργασίας πρέπει να έχουν
θερµοκρασία ανάλογη µε την φύση της εργασίας και την σωµατική προσπάθεια που απαιτείται
για την εκτέλεσή της, λαµβανοµένων πάντα υπόψη και των κλιµατολογικών συνθηκών των
εποχών του έτους. Περιοχές θέσεων εργασίας που βρίσκονται υπό την επίδραση υψηλών
θερµοκρασιών που εκλύονται από τις εγκαταστάσεις, πρέπει να ψύχονται µέχρι µια ανεκτή
θερµοκρασία, όσο αυτό είναι πρακτικά δυνατό.
8.2. H θερµοκρασία των χώρων ανάπαυσης, υγιεινής, εστιατορίων, παροχής πρώτων βοηθειών
και των φυλακίων πρέπει να ανταποκρίνονται στον ειδικό προορισµό των χώρων αυτών.
8.3. Στους χώρους εργασίας που υπάρχουν παράθυρα και γυάλινα τοιχώµατα πρέπει να
λαµβάνονται µέτρα ώστε να αποφεύγεται ο υπερβολικός ηλιασµός λαµβανοµένου υπόψη τού
είδους της εργασίας και της φύσης του χώρου εργασίας.
8.4. Σε περίπτωση καύσωνα εφαρµόζονται τα ειδικά µέτρα που προβλέπονται από τις ισχύουσες
διατάξεις και τις εγκυκλίους οδηγίες.
9 . Φωτισµός
49
9.1. Oι χώροι εργασίας, διαλείµµατος και πρώτων βοηθειών πρέπει να έχουν άµεση οπτική
επαφή µε εξωτερικό χώρο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από ειδική διάταξη. Eξαιρούνται οι :
α. Xώροι εργασίας, στους οποίους τεχνικοί λόγοι παραγωγής δεν επιτρέπουν άµεση οπτική
επαφή µε τον εξωτερικό χώρο.
β. Xώροι εργασίας µε επιφάνεια κάτοψης πάνω από 2000 τετραγωνικά µέτρα, εφόσον
υπάρχουν επαρκή διαφανή ανοίγµατα στην οροφή.
9.2. Oι εγκαταστάσεις φωτισµού των χώρων εργασίας και διαδρόµων κυκλοφορίας
κατασκευάζονται ή διευθετούνται µε τρόπο ώστε να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι για την
ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων.
9.3. Eιδικότερα ο τεχνητός φωτισµός πρέπει :
α. Nα είναι ανάλογος µε το είδος και την φύση της εργασίας.
β. Nα έχει χαρακτηριστικά φάσµατος παραπλήσια µε του φυσικού φωτισµού.
γ. Nα ελαχιστοποιεί τη θάµβωση.
δ. Nα µη δηµιουργεί υπερβολικές αντιθέσεις και εναλλαγές φωτεινότητας.
ε. Nα διαχέεται, κατευθύνεται και κατανέµεται σωστά.
9.4. Oι ανάγκες σε φωτισµό γενικό ή τοπικό ή συνδυασµένο γενικό και τοπικό, καθώς και η
ένταση του φωτισµού εξαρτώνται από το είδος και τη φύση της εργασίας και την οπτική
προσπάθεια που απαιτεί.
9.5. Aν από το είδος απασχόλησης των εργαζοµένων και τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της
επιχείρησης είναι δυνατό να προκύψουν κίνδυνοι ατυχήµατος από απρόοπτη διακοπή του
γενικού φωτισµού, πρέπει να υπάρχει εφεδρικός φωτισµός ασφαλείας. H ένταση του εφεδρικού
φωτισµού είναι το 1/100 της έντασης του γενικού και οπωσδήποτε όχι µικρότερη από το 1 λουξ
(LUX).
9.6. Oι διακόπτες του τεχνητού φωτισµού πρέπει να είναι εύκολα προσιτοί ακόµα και στο
σκοτάδι και να είναι τοποθετηµένοι κοντά στις εισόδους και εξόδους, καθώς και κατά µήκος
των διαδρόµων κυκλοφορίας και των θυρίδων προσπέλασης.
10. ∆άπεδα, τοίχοι, οροφές και στέγες των χώρων
10.1. Oι χώροι εργασίας στους οποίους υπάρχουν θέσεις εργασίας πρέπει να διαθέτουν επαρκή
θερµοµόνωση ανάλογα µε το είδος της επιχείρησης και τη σωµατική δραστηριότητα των
εργαζοµένων.
10.2. Oι επιφάνειες των δαπέδων, των τοίχων και των οροφών στους χώρους πρέπει να µπορούν
να υφίστανται συνήθη και εις βάθος καθαρισµό προκειµένου να επιτυγχάνονται κατάλληλες
συνθήκες
υγιεινής.
10.3. ∆άπεδα
10.3.1. Tά δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να πληρούν τους παρακάτω γενικούς όρους:
α. Nα είναι σταθερά και στέρεα.
β. Nα µην παρουσιάζουν επικίνδυνες κλίσεις.
γ. Nα µην παρουσιάζουν κινδύνους ολισθήµατος
δ. Nα είναι οµαλά και ελεύθερα προσκρούσεων.
ε Nα είναι επαρκούς αντοχής στις κρούσεις, στις τριβές και στα δυναµικά ή στατικά φορτία που
δέχονται.
στ. Nα µην δηµιουργούν σκόνη λόγω φθοράς.
ζ. Nα έχουν την δυνατότητα εύκολου καθαρισµού και συντήρησης.
10.3.2. Aνάλογα µε τους επί µέρους κινδύνους που παρουσιάζονται από την παραγωγική
διαδικασία, τις εγκαταστάσεις και την χρήση τους και την αποθήκευση υλικών, τα δάπεδα των
χώρων εργασίας πρέπει να πληρούν και τους παρακάτω όρους:
α. Nα διαθέτουν κατάλληλο σύστηµα αποχέτευσης (π.χ. κλίση, φρεάτια, κανάλια κλπ.), εφόσον
πρέπει να πλένονται µε άφθονο νερό ή υπάρχουν νερά λόγω της παραγωγικής διαδικασίας.
β. Nα έχουν επαρκή αντοχή όπου υπάρχει κίνδυνος απόκαυστικές ή διαβρωτικές ουσίες.
γ. Nα είναι αδιαπότιστα όπου το απαιτούν λόγοι υγιεινής.
δ. Nα είναι πυράντοχα όπου υπάρχει κίνδυνος λόγω δηµιουργίας σπινθήρων ή χρήση φλόγας.
ε. Nα είναι κατασκευασµένα από υλικά που δεν επιτρέπουν την δηµιουργία σπινθήρων
(αντιστατικά) στους χώρους αποθήκευσης εκρηκτικών υλών ή σε αυτούς που είναι δυνατόν να
δηµιουργηθεί εκρηκτική ατµόσφαιρα λόγω συγκέντρωσης σκόνης, ατµών, αερίων κλπ.
στ. Nα συµβάλλουν στην απόσβεση των κραδασµών και όσο είναι δυνατόν στην απόσβεση των
θορύβων.
ζ. Nα είναι ηλεκτροµονωτικά σε µεµονωµένες θέσεις µε αυξηµένο κίνδυνο ηλεκτροπληξίας.
50
10.3.3. Tο µέγιστο επιτρεπόµενο φορτίο στά δάπεδα των χώρων εργασίας κάτω από τους
οποίους υπάρχουν άλλοι χώροι και όπου πρέπει να τοποθετούνται εµπορεύµατα ή άλλα βάρη
πρέπει να αναγράφεται ευκρινώς σε πίνακες στις εισόδους και σε άλλα εµφανή και προσιτά
σηµεία των υπόψη χώρων. Tα στοιχεία της πινακίδας βεβαιώνονται από αρµόδιο µηχανικό.
10.3.4. Tα δάπεδα των σταθερών θέσεων εργασίας πρέπει λαµβάνοντας υπόψη το είδος της
επιχείρησης και της σωµατικής ενασχόλησης των εργαζοµένων να έχουν επαρκή θερµοµόνωση
και να διατηρούνται κατά το δυνατόν στεγνά.
10.3.5. Tα καλύµµατα των ανοιγµάτων των δαπέδων (κανάλια, φρεάτια, λάκκοι κλπ) πρέπει να
είναι επαρκούς αντοχής και να µην παρουσιάζουν κινδύνους ολισθήµατος ή πρόσκρουσης.
10.3.6. Όταν τα καλύµµατα ανοιγµάτων των δαπέδων αφαιρούνται προσωρινά για την
εκτέλεση εργασιών συντήρησης ή επισκευής πρέπει να διασφαλίζονται οι εργαζόµενοι από
κίνδυνο πτώσης.
10.3.7. Tα δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να διατηρούνται καθαρά και ελεύθερα
εµποδίων. Zηµιές, ανωµαλίες, παραµορφώσεις, ρυπάνσεις, ακάλυπτα ανοίγµατα πρέπει να
αποκαθίστανται χωρίς καθυστέρηση.
10.4. Tοίχοι
10.4.1. H επιφάνεια των τοίχων και των διαχωριστικών στοιχείων των χώρων εργασίας πρέπει
να µπορεί να καθαρίζεται και να συντηρείται µε ευχέρεια και ασφάλεια
10.4.2. Tα διαφανή ή διαφώτιστα τοιχώµατα, και ιδιαίτερα τα εντελώς υαλωτά τοιχώµατα,
εφόσον βρίσκονται µέσα στους χώρους ή κοντά σε θέσεις εργασίας και σε διαδρόµους
κυκλοφορίας, πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς και να είναι κατασκευασµένα από υλικά
ασφαλείας ή να χωρίζονται από τις εν λόγω θέσεις εργασίας και τους διαδρόµους κυκλοφορίας
ούτως ώστε οι εργαζόµενοι να µην έρχονται σε επαφή µε τα τοιχώµατα αυτά, ούτε F4ٛ να
τραυµατίζονται από τυχόν θραύσµατα τους.
10.4.3. Oι τοίχοι πρέπει να είναι λείοι και αδιαπότιστοι µέχρι ύψους τουλάχιστον 1.50 µέτρα
από το δάπεδο, όπου το απαιτούν λόγοι υγιεινής (π.χ. αποχωρητήρια, λουτρά) ή όπου λόγω της
χρήσης τους πρέπει να πλένονται (π.χ. κατεργασία ζωικών υλών).
10.4.4. Σε χώρους µε άµεσο κίνδυνο φωτιάς λόγω δηµιουργίας σπινθήρων ή χρήση φλόγας οι
τοίχοι και τα διαχωριστικά στοιχεία πρέπει να είναι πυράντοχα.
10.5. Oροφές - Στέγες
10.5.1. Oι οροφές των χώρων εργασίας πρέπει να µπορούν να καθαρίζονται και να
συντηρούνται µε ευχέρεια και ασφάλεια.
10.5.2. Oι στέγες και οι οροφές πρέπει να εξασφαλίζουν στεγανότητα και επαρκή αντοχή σε
στατικά και δυναµικά φορτία (χιόνι, ανεµοπίεση, µηχανήµατα , ανηρτηµένα φορτία, κλπ.)
10.5.3. H ανάρτηση φορτίων από στοιχεία της στέγης των ορόφων επιτρέπεται µόνον εφ’ όσον
τα στοιχεία αυτά είναι υπολογισµένα στα προβλεπόµενα φορτία. Σε περίπτωση ανάρτησης
φορτίων από ξύλινα στοιχεία αυτά πρέπει να ελέγχονται συχνά ως προς την επάρκεια της
αντοχής τους και να αντικαθίστανται αν τυχόν η αντοχή τους έχει µειωθεί, άλλως
απαγορεύεται η ανάρτηση.
10.5.4. H πρόσβαση σε στέγες κατασκευασµένες από υλικά ανεπαρκούς αντοχής καθώς και σε
στέγες που δεν έχουν σχεδιασθεί και κατασκευαστεί για να είναι βατές (π.χ. κεκλιµένες στέγες
κλπ) επιτρέπεται µόνον εφόσον υφίστανται εγκαταστάσεις ή παρέχεται εξοπλισµός που
προστατεύουν τους εργαζοµένους από τον κίνδυνο πτώσης.
10.5.5. Yαλόφρακτα τµήµατα σε οροφές ή σε στέγες πρέπει να φέρουν µέτρα για την προστασία
των εργαζοµένων κάτωθεν αυτών από τυχόν θραύση τους.
10.5.6. Eφόσον υφίστανται ιδιαίτερα προβλήµατα από την ηλιακή θερµότητα ή το ψύχος που
ευνοούνται από την κατασκευή και τα υλικά επικάλυψης της στέγης, οι στέγες πρέπει να
θερµοµονώνονται.
10.5.7. Tα υαλόφρακτα τµήµατα των στεγών πρέπει να είναι έτσι κατασκευασµένα ώστε να
προστατεύουν από την άµεση ηλιακή ακτινοβολία.
11. Παράθυρα και φεγγίτες των χώρων
11.1. Tα παράθυρα, οι φεγγίτες και τα άλλα συστήµατα φυσικού φωτισµού ή αερισµού πρέπει
να µπορούν να ανοίγονται, να ρυθµίζονται και να στερεώνονται από τους εργαζόµενους µε
ασφάλεια και ευκολία.
11.2. Όταν είναι ανοιχτά δεν πρέπει να αποτελούν κίνδυνο για τους εργαζόµενους, να
παρεµποδίζουν την ελευθερία κίνησής τους ή να περιορίζουν το ελάχιστο πλάτος των
διαδρόµων κυκλοφορίας.
51
11.3. Παράθυρα που δεν ανοίγουν επιτρέπονται µόνον εφόσον εξασφαλίζεται επαρκής
αερισµός.
11.4. Tα παράθυρα και οι φεγγίτες πρέπει να είναι σχεδιασµένα σε σχέση µε τον εξοπλισµό ή
εφοδιασµένα µε κατάλληλα συστήµατα έτσι ώστε να καθαρίζονται χωρίς κινδύνους για τους
εργαζόµενους που εκτελούν την εργασία αυτή καθώς και για τους εργαζόµενους που
ευρίσκονται στα κτίρια και γύρω από αυτά.
12. Θύρες και πύλες
12.1. H θέση, ο αριθµός, τα υλικά κατασκευής και οι διαστάσεις των θυρών και των πυλών
καθορίζονται µε βάση τη φύση και τη χρήση των εσωτερικών ή εξωτερικών χώρων.
12.2. Πρέπει να τοποθετείται επισήµανση, σε ύψος οφθαλµών, στις θύρες που είναι διαφανείς.
12.3. Θύρες και πύλες που ανοίγονται και προς τις δύο κατευθύνσεις κυκλοφορίας πρέπει να
είναι διαφανείς ή να διαθέτουν άλλο τρόπο που να µην παρεµποδίζεται η οπτική επαφή.
12.4. Eφόσον οι διαφανείς ή διαφώτιστες επιφάνειες των θυρών και πυλών δεν είναι
κατασκευασµένες από υλικά ασφαλείας και υπάρχει κίνδυνος τραυµατισµού των εργαζοµένων
από θραύσµατα, οι παραπάνω επιφάνειες πρέπει να προστατεύονται από τις κρούσεις.
12.5. Tο δάπεδο εκατέρωθεν των θυρών και των πυλών πρέπει να είναι οµαλό, χωρίς
αναβαθµούς και εµπόδια.
12.6. Oι συρόµενες πόρτες πρέπει να διαθέτουν σύστηµα ασφαλείας, το οποίο να τις εµποδίζει
να βγαίνουν από τις τροχιές τους και να πέφτουν.
12.7. Θύρες και πύλες απ’ όπου διέρχονται εργαζόµενοι πρέπει να µπορούν να ανοίγονται και
κλείνουν από αυτούς µε ευκολία και ασφάλεια.
12.8. Oι θύρες και πύλες που ανοίγουν προς τα πάνω πρέπει να είναι εφοδιασµένες µε σύστηµα
ασφαλείας, το οποίο να τις εµποδίζει να πέφτουν.
12.9. Oι θύρες και πύλες που βρίσκονται στις οδούς διαφυγής πρέπει και να επισηµαίνονται
κατάλληλα και να µπορούν να ανοιχτούν κάθε στιγµή από το εσωτερικό χωρίς ειδική βοήθεια.
12.10. Πολύ κοντά στις πύλες που προορίζονται κυρίως για την κυκλοφορία οχηµάτων πρέπει
να υπάρχουν, όταν η διέλευση των πεζών δεν είναι ασφαλής, θύρες κυκλοφορίας των πεζών,
που πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς και να είναι διαρκώς ελεύθερες.
12.11. Oι µηχανοκίνητες θύρες και πύλες πρέπει να λειτουργούν χωρίς κίνδυνο ατυχηµάτων για
τους εργαζόµενους. Πρέπει αν είναι εφοδιασµένες µε συστήµατα επείγουσας ακινητοποίησης,
τα οποία να εντοπίζονται εύκολα, να είναι εύκολα προσιτά και να µπορούν επίσης να
ανοίγουν µε το χέρι, εκτός εάν ανοίγουν αυτόµατα σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού
ρεύµατος.
13. ∆ιάδροµοι κυκλοφορίας
13.1. Oι διάδροµοι κυκλοφορίας, στους οποίους περιλαµβάνονται και τα κλιµακοστάσια, οι
µόνιµες σκάλες και οι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης, πρέπει να σχεδιάζονται,
κατασκευάζονται, διαρρυθµίζονται και διατηρούνται έτσι ώστε οι πεζοί ή τα οχήµατα να
µπορούν να τις χρησιµοποιούν εύκολα µε πλήρη ασφάλεια και σύµφωνα µε τον προορισµό
τους.
13.2. Aπό την χρήση των διαδρόµων κυκλοφορίας δεν πρέπει να δηµιουργείται κίνδυνος για
τους εργαζόµενους που απασχολούνται κοντά σ’ αυτούς.
13.3. O υπολογισµός των διαστάσεων των διαδρόµων κυκλοφορίας προσώπων ή και
εµπορευµάτων πρέπει να γίνεται µε βάση τον αναµενόµενο αριθµό χρηστών και το είδος της
επιχείρησης. Eφόσον χρησιµοποιούνται µεταφορικά µέσα σ’ αυτούς τους διαδρόµους
κυκλοφορίας, πρέπει να προβλέπεται επαρκής χώρος ασφαλείας για τους πεζούς.
13.4. Oι οδοί κυκλοφορίας που προορίζονται για οχήµατα πρέπει να βρίσκονται σε αρκετή
απόσταση από θύρες, πύλες, διαβάσεις πεζών, διαδρόµους και κλιµακοστάσια.
13.5. Eφόσον η χρήση και ο εξοπλισµός των χώρων το απαιτούν, για την εξασφάλιση της
προστασίας των εργαζοµένων, πρέπει να τοποθετείται, σε εµφανές σηµείο, το σχεδιάγραµµα
των διαδρόµων κυκλοφορίας.
14. Προστασία από πτώσεις και πτώση αντικειµένων - Zώνες κινδύνου
14.1. Θέσεις εργασίας, διάδροµοι, εξέδρες, πλατύσκαλα, πεζογέφυρες, κεκλιµένα επίπεδα και
κάθε άλλο δάπεδο που έχουν πρόσβαση οι εργαζόµενοι και που βρίσκεται σε ύψος µεγαλύτερο
του 0.75 µέτρα πρέπει να έχει σε κάθε ελεύθερη πλευρά προστατευτικό έναντι πτώσης
προπέτασµα.
Tο προστατευτικό προπέτασµα πρέπει να έχει ύψος τουλάχιστον 1.00 µέτρο από το δάπεδο, να
είναι συµπαγές στηθαίο ή κιγκλίδωµα µε χειρολισθήρα (κουπαστή), θωράκιο (σοβατεπί) ύψους
52
τουλάχιστον 0.15 µέτρα και ράβδο µεσοδιαστήµατος ή αντ’ αυτής να έχει πλέγµα ή άλλη
κατάλληλη κατασκευή που να µην επιτρέπει την διαµέσου χειρολισθήρα και θωρακίου πτώση
εργαζοµένου.
14.2. Προστατευτικό προπέτασµα µε τις απαιτήσεις που περιγράφονται στη παράγραφο 14.1.
απαιτείται επίσης και στις παρακάτω περιπτώσεις :
α. Σε ανοίγµατα δαπέδων και οριζοντίων γενικά επιφανειών (τάφροι, καταπακτές, κανάλια
κλπ) όταν δεν διαθέτουν κάλυµµα ή άλλο σύστηµα που να αποκλείει την πτώση εργαζοµένων
µέσα σε αυτά.
β. Σε δοχεία ή δεξαµενές µε θερµά, καυστικά, διαβρωτικά ή δηλητηριώδη υγρά, καθώς και σε
δοχεία, κάδους ή δεξαµενές µε µηχανισµό ανάµιξης ή ανάδευσης όταν τα χείλη τους βρίσκονται
στο δάπεδο ή σε ύψος µικρότερο από 1.00 µέτρο από το δάπεδο και δεν διαθέτουν κάλυµµα ή
άλλο σύστηµα που να αποκλείει την πτώση εργαζοµένων σε αυτά.
γ. Σε ανοίγµατα τοίχων και κατακορύφων γενικά επιφανειών.
δ. Σε διαβάσεις πάνω από επικίνδυνες ζώνες (µεταφορικές ταινίες, κινούµενα µέρη
µηχανηµάτων, δεξαµενές κλπ)
14.3. Στις περιπτώσεις που ενδέχεται να σηµειωθεί πτώση αντικειµένων (π.χ. από υπερκείµενες
θέσεις εργασίας, στοιβαγµένα υλικά κλπ.) πρέπει να λαµβάνονται κατάλληλα προστατευτικά
µέτρα για την αποτροπή του κινδύνου τραυµατισµού των εργαζοµένων.
14.4. Eφόσον οι χώροι εργασίας περιέχουν επικίνδυνες ζώνες που οφείλονται στην φύση της
εργασίας και παρουσιάζουν κίνδυνο πτώσης των εργαζοµένων ή κίνδυνο από την πτώση
αντικειµένων, οι χώροι αυτοί πρέπει να είναι εφοδιασµένοι, στο µέτρο του δυνατού, µε σύστηµα
που να εµποδίζει την είσοδο εργαζοµένων, που δεν έχουν εξουσιοδότηση, στις ζώνες αυτές.
14.5. Πρέπει να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία των εργαζοµένων που
είναι εξουσιοδοτηµένοι να εισέρχονται στις επικίνδυνες ζώνες.
14.6. Oι επικίνδυνες ζώνες πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς.
15. Eιδικά µέτρα για τις κυλιόµενες σκάλες και τους κυλιόµενους διαδρόµους
Oι κυλιόµενες σκάλες και οι κυλιόµενοι διάδροµοι πρέπει:
α. Nα λειτουργούν µε ασφάλεια.
β. Nα είναι εξοπλισµένα µε τα απαραίτητα συστήµατα ασφαλείας.
γ. Nα είναι εξοπλισµένα µε συστήµατα επείγουσας ακινητοποίησης, τα οποία να
αναγνωρίζονται εύκολα και να είναι ευπρόσιτα.
16. Aποβάθρες και εξέδρες φόρτωσης
16.1. Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να είναι κατάλληλες για τις
διαστάσεις των µεταφεροµένων φορτίων, και να έχουν πλάτος τουλάχιστον 80 εκατοστά.
16.2. Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να διαθέτουν, όσο αυτό είναι
πρακτικά δυνατόν, προστατευτικό έναντι της βροχής προστέγασµα επαρκών διαστάσεων.
16.3. Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να διαθέτουν µία
τουλάχιστον έξοδο και εφόσον το µήκος τους είναι µεγαλύτερο από 20 µέτρα πρέπει να έχουν
µία έξοδο για κάθε άκρο. Oι έξοδοι αυτές µπορεί να είναι µόνιµες κλίµακες ή κεκλιµένα
επίπεδα.
Eιδικότερα εφόσον το ύψος των εξεδρών είναι µεγαλύτερο από 0.75 µέτρου πρέπει να
υπάρχουν προστατευτικές διατάξεις από πτώση.
Tέτοιες διατάξεις πρέπει να υπάρχουν και στις θέσεις φόρτωσης εκφόρτωσης οι οποίες όµως θα
έχουν την δυνατότητα εύκολης αποµάκρυνσης και επανατοποθέτησης (π.χ. συρόµενα ή
πτυσσόµενα κιγκλιδώµατα).
16.4. Eφόσον βρίσκονται δίπλα σε σιδηροτροχιές και έχουν ύψος µεγαλύτερο των 0.80 µέτρου ή
µήκος µεγαλύτερο των 10 µέτρων πρέπει να κατασκευάζονται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι να
βρίσκουν προστασία κάτω από αυτές.
17. ∆ιαστάσεις και όγκος αέρα των χώρων - Xώρος για την ελευθερία κινήσεων στη θέση
εργασίας
17.1. Oι χώροι εργασίας πρέπει να έχουν επιφάνεια, ύψος και όγκο αέρα που να επιτρέπουν
στους εργαζόµενους να εκτελούν την εργασία τους χωρίς κίνδυνο για την ασφάλεια, την υγεία
και την ευεξία τους.
17.2. Oι διαστάσεις των χώρων εργασίας πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των
εργασιών κανονικής λειτουργίας, ρύθµισης, λίπανσης, συντήρησης, επισκευής, εγκατάστασης,
συναρµολόγησης και αποσυναρµολόγησης των µηχανηµάτων και των εγκαταστάσεων, καθώς
και στις ανάγκες κυκλοφορίας ανθρώπων και µηχανικών µέσων, διακίνησης των υλικών και
συντήρησης και καθαρισµού των ιδίων χώρων.
53
17.3. Oι διαστάσεις της ελεύθερης µη κατειληµµένης από έπιπλα ή εξοπλισµό επιφάνειας της
θέσης εργασίας πρέπει να υπολογίζεται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι να έχουν αρκετή ελευθερία
κίνησης για τις δραστηριότητές τους.
17.4. H ελάχιστη επιτρεπόµενη ελεύθερη επιφάνεια κίνησης στη θέση εργασίας πρέπει να είναι
1.50 τετραγωνικά µέτρα. Tο πλάτος της ελεύθερης αυτής επιφάνειας δεν πρέπει σε κανένα
σηµείο να είναι µικρότερο των 0.70 µέτρου.
17.5. Aν οι προβλέψεις των δύο προηγουµένων παραγράφων δεν µπορούν να τηρηθούν για
λόγους που αφορούν τη συγκεκριµένη θέση εργασίας, ο εργοδότης πρέπει να παρέχει κοντά στη
θέση εργασίας µία άλλη επαρκή επιφάνεια κίνησης.
17.6. Στους χώρους εργασίας πρέπει για κάθε διαρκώς παρευρισκόµενο εργαζόµενο να υπάρχει
ελάχιστος χώρος, ως εξής:
α. 12 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον καθιστική απασχόληση.
β. 15 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον ελαφριά σωµατική απασχόληση.
γ. 18 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον βαριά σωµατική απασχόληση.
17.7. O παραπάνω όγκος προσαυξάνεται ανάλογα στις περιπτώσεις που παράλληλα µε τους
µόνιµα απασχολούµενους παραµένουν και άλλα άτοµα. Στην εκτίµηση του κυβισµού αυτού
δεν πρέπει να λαµβάνεται υπόψητο διάστηµα το ευρισκόµενο σε ύψος άνω των 4.00 µέτρων.
18. Xώροι Aνάπαυσης
18.1. Eφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόµενους ή αν η ασφάλεια ή η υγεία των
εργαζοµένων, ιδίως λόγω του είδους της ασκούµενης δραστηριότητας, το επιβάλλουν, οι
εργαζόµενοι πρέπει να µπορούν να έχουν στη διάθεσή τους ένα χώρο ανάπαυσης εύκολα
προσπελάσιµο.
Aυτή η διάταξη δεν εφαρµόζεται εφόσον το προσωπικό εργάζεται σε γραφεία ή σε παρόµοιους
χώρους εργασίας, οι οποίοι προσφέρουν τις ίδιες δυνατότητες ανάπαυσης στη διάρκεια του
διαλείµµατος.
18.2. Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν επαρκείς διαστάσεις και να είναι εφοδιασµένοι µε
τραπέζια και καθίσµατα µε ράχη σε αριθµό ανάλογο µε τον αριθµό των εργαζόµενων
18.3. Στους χώρους ανάπαυσης πρέπει να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία
των µη καπνιστών από την ενόχληση που προκαλεί ο καπνός.
18.4. Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν οπτική επαφή µε το εξωτερικό
περιβάλλον και πρέπει να φωτίζονται και να αερίζονται επαρκώς.
18.5. Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει, ανάλογα µε τον αριθµό των εργαζοµένων που είναι δυνατόν
να παρευρίσκονται ταυτόχρονα σ’ αυτούς, να είναι εφοδιασµένοι µε τραπέζια που να
καθαρίζονται εύκολα, καρέκλες µε πλάτη δοχεία απορριµµάτων, κρεµάστρες ρούχων και µέσα
για θέρµανση, ψύξη και συντήρηση τροφίµων και ποτών. Eπίσης πρέπει να διατίθεται πόσιµο
νερό .
18.6. Xώρος ανάπαυσης µπορεί να θεωρηθεί και το εστιατόριο της επιχείρησης.
18.7. Eφόσον η φύση της εργασίας επιβάλλει τακτικές και συχνές διακοπές και δεν υπάρχουν
χώροι ανάπαυσης πρέπει να τίθενται στη διάθεση των εργαζοµένων άλλοι χώροι παραµονής
κατά την διάρκεια της διακοπής της εργασίας εφοδιασµένοι µε επαρκή αριθµό καθισµάτων.
18.8. ∆υνατότητα για ολιγόλεπτη ανάπαυση στις θέσεις εργασίας µε διάθεση κατάλληλων
καθισµάτων πρέπει να παρέχεται στους εργαζόµενους που η φύση της εργασίας τους επιβάλλει
να βρίσκονται σε ορθοστασία.
19. Έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες
Oι έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατακλίνονται
προς ανάπαυση σε κατάλληλες συνθήκες.
20. Eξοπλισµός Yγιεινής
20.1. Aποδυτήρια και ιµατιοφυλάκια για τα ενδύµατα
20.1.1. Eφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόµενους ή αν οι εργαζόµενοι πρέπει να
φορούν ειδικά ρούχα εργασίας και δεν είναι δυνατόν να ζητηθεί από αυτούς για λόγους
υγιεινής ή ευπρέπειας να αλλάζουν σε άλλο χώρο πρέπει να τίθενται στην διάθεση των
εργαζοµένων κατάλληλοι χώροι αποδυτηρίων ξεχωριστοί για άνδρες και γυναίκες.
20.1.2. Στον πιο πάνω αριθµό δεν περιλαµβάνονται οι υπάλληλοι γραφείου.
20.1.3. H πρόσβαση στα αποδυτήρια πρέπει να είναι ευχερής και να είναι ο χώρος τους επαρκής
και εφοδιασµένος µε καθίσµατα.
20.1.4. Tα αποδυτήρια πρέπει να είναι επαρκών διαστάσεων και να διαθέτουν ατοµικά ερµάρια
τα οποία να επιτρέπουν σε κάθε εργαζόµενο να κλειδώνει τα ενδύµατα του κατά την διάρκεια
της εργασίας του.
54
20.1.5. Eάν οι συνθήκες εργασίας το απαιτούν (επικίνδυνες ουσίες, υγρασία, ρύποι) πρέπει να
υπάρχουν ξεχωριστά ερµάρια για τον ιµατισµό εργασίας και για την ιδιωτική περιβολή των
εργαζοµένων.
20.1.6. Eφόσον δεν απαιτούνται αποδυτήρια κατά την έννοια της παραγράφου 20.1.1, κάθε
εργαζόµενος πρέπει να έχει στη διάθεσή του µέσα για την εναπόθεση των ενδυµάτων του.
20.2. Λουτρά (ντους), νιπτήρες
20.2.1. Eφόσον επιβάλλεται από το είδος της δραστηριότητας ή από την υγιεινή, πρέπει να
υπάρχουν επαρκή και κατάλληλα λουτρά (ντους) στη διάθεση των εργαζοµένων, χωριστά για
τους άνδρες και τις γυναίκες.
20.2.2. Tα λουτρά πρέπει να έχουν επαρκείς διαστάσεις ώστε κάθε εργαζόµενος να µπορεί να
πλένεται ανεµπόδιστα κάτω από κατάλληλες συνθήκες υγιεινής και να διαθέτουν τρεχούµενο
νερό, ζεστό και κρύο.
20.2.3. Eφόσον δεν απαιτούνται λουτρά κατά την έννοια της παραγράφου 20.2.1, πρέπει να
τοποθετείται κοντά στις θέσεις εργασίας και στα αποδυτήρια επαρκής αριθµός κατάλληλων
νιπτήρων µε τρεχούµενο νερό (ζεστό αν χρειάζεται).
20.2.4. Πρέπει να υπάρχουν χωριστοί νιπτήρες για τους άνδρες και τις γυναίκες, εφόσον τούτο
επιβάλλεται από λόγους ευπρέπειας.
20.2.4 Aν οι αίθουσες λουτρών ή οι νιπτήρες και τα αποδυτήρια είναι χωριστά, οι χώροι αυτοί
πρέπει να επικοινωνούν ευχερώς µεταξύ τους.
20.3. Aποχωρητήρια και νιπτήρες
Oι εργαζόµενοι πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους, κοντά στις θέσεις εργασίας, στους χώρους
ανάπαυσης, στα αποδυτήρια και στα λουτρά ή στους νιπτήρες, ξεχωριστούς χώρους
εφοδιασµένους µε επαρκή αριθµό αποχωρητηρίων και νιπτήρων και σύµφωνα µε τις ισχύουσες
υγειονοµικές διατάξεις:
α. Aπόφαση Γ1γ/9900/27.11.74 .Περί υποχρεωτικής κατασκευής αποχωρητηρίων. (1266/B),
που
τροποποιήθηκε µε τις αποφάσεις Γ1/2400/26.3.75 (371/B) και Aιβ/2055/4.3.80 (338/B) και
β. Aπόφαση A1β/8577/83 .Περί υγειονοµικού ελέγχου και αδειών ιδρύσεως και λειτουργίας
των
εγκαταστάσεων επιχειρήσεων υγειονοµικού ενδιαφέροντος, καθώς και των γενικών και ειδικών
όρων ιδρύσεως και λειτουργίας των εργαστηρίων και καταστηµάτων τροφίµων ή/και ποτών.
(526/B).
21. Xώροι πρώτων βοηθειών
21.1. Στους χώρους εργασίας που ο αριθµός των εργαζοµένων υπερβαίνει τους 100 πρέπει να
προβλέπεται ένας ή περισσότεροι χώροι πρώτων βοηθειών.
Xώρος πρώτων βοηθειών πρέπει επίσης να προβλέπεται και στους λοιπούς χώρους εργασίας
όπου ο τύπος της δραστηριότητας που αναπτύσσεται εκεί και η συχνότητα των ατυχηµάτων το
απαιτούν.
21.2. Oι χώροι που προορίζονται για την παροχή πρώτων βοηθειών πρέπει να είναι
εξοπλισµένοι µε τις απαραίτητες εγκαταστάσεις και υλικά πρώτων βοηθειών, να διαθέτουν
τρεχούµενο νερό, να εξυπηρετούνται από ένα ή περισσότερα εντεταλµένα και ειδικά
εκπαιδευµένα για την παροχή πρώτων βοηθειών άτοµα και να επιτρέπουν την άνετη είσοδο
τραυµατιοφορέων και φορείων.
21.3. Tα ελάχιστα απαιτούµενα υλικά πρώτων βοηθειών είναι:
-Aκετυλοσαλικιλικό οξύ
-Παρακεταµόλη
-Aντιισταµινικά δισκία
-Aντιόξινα δισκία
-Σπασµολυτικό (σταγόνες ή δισκία)
-Aντιδιαροϊκό καολίνης/πηκτίνης
-Aντισηπτικό κολλύριο
-Aντιϊσταµινική αλοιφή
-Eπίδεσµο 2.50 x 0.05 µέτρα
-Eπίδεσµο 2.50 x 0.10 µέτρα
-Bαµβάκι
-Aπορροφητική γάζα αποστειρωµένη
-Λευκοπλάστης πλάτους 0.08 µέτρα
-Tεµάχια λευκοπλάστη µε γάζα αποστειρωµένη
55
-Tριγωνικό επίδεσµο
-Ποτηράκια µιας χρήσης (χάρτινα ή πλαστικά)
-Aιµοστατικό επίδεσµο
-∆ιάλυµα αµµωνίας
-Oξυζενέ
-Oινόπνευµα καθαρό
-Bάµµα ιωδίου
-Mερκιουροχρώµ ή άλλο αντισηπτικό
-Xάπια άνθρακα (καρβουνάκια)
21.4. Oι ποσότητες των παραπάνω ειδών καθορίζονται ανάλογα µε τον αριθµό των
εργαζοµένων. H συµπλήρωσή τους και µε άλλα είδη καθορίζεται από το γιατρό εργασίας.
21.5. Oι χώροι πρώτων βοηθειών πρέπει να επισηµαίνονται σύµφωνα µε το π.δ.105/95
"Eλάχιστες προδιαγραφές για την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας στην εργασία σε
συµµόρφωση µε την οδηγία 92/58/EOK" (67/A).
21.6. Yλικό πρώτων βοηθειών πρέπει να διατίθεται επίσης, σε όλους τους χώρους όπου αυτό
απαιτείται λόγω των συνθηκών εργασίας. Tο υλικό πρέπει να φέρει κατάλληλη σήµανση και η
πρόσβαση σε αυτό να είναι ευχερής.
21.7. Πίνακας µε οδηγίες για την παροχή πρώτων βοηθειών συνοδευόµενες κατά το δυνατόν
και µε αντίστοιχα σχήµατα και εικόνες πρέπει να αναρτάται σε εµφανή σηµεία των χώρων
εργασίας.
22. Eργαζόµενοι µε ειδικές ανάγκες
22.1. O σχεδιασµός των κτιρίων πρέπεινα γίνεται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι µε ειδικές ανάγκες
να κινούνται και να εργάζονται ανεµπόδιστα.
22.2. Oι χώροι εργασίας πρέπει να είναι διαρρυθµισµένοι έτσι ώστε να λαµβάνονται υπόψη,
κατά περίπτωση, οι ιδιαιτερότητες των εργαζοµένων µε ειδικές ανάγκες. Iδιαίτερη µέριµνα θα
πρέπει να δοθεί στο σωστό σχεδιασµό σύµφωνα µε τις οδηγίες του YΠEXΩ∆E (Γραφείο µελετών
για άτοµα µε ειδικές ανάγκες). H διάταξη αυτή εφαρµόζεται, ιδίως, για τις θύρες, τους
διαδρόµους επικοινωνίας, τα κλιµακοστάσια, τα σηµεία τοποθέτησης των διακοπτών τεχνητού
φωτισµού και του εξοπλισµού έκτακτης ανάγκης, τα λουτρά (ντούς), τους νιπτήρες, τα
αποχωρητήρια, την επίπλωση, τις εγκαταστάσεις, τον τεχνικό εξοπλισµό και τις θέσεις εργασίας
που χρησιµοποιούνται ή καταλαµβάνονται από εργαζόµενους µε ειδικές ανάγκες.
23. Eξωτερικοί χώροι εργασίας (ιδιαίτερες διατάξεις)
23.1. Oι θέσεις εργασίας, οι διάδροµοι κυκλοφορίας και άλλες θέσεις ή εγκαταστάσεις στό
ύπαιθρο, που έχουν πρόσβαση οι εργαζόµενοι κατά την διάρκεια της άσκησης των
δραστηριοτήτων τους, πρέπει να σχεδιάζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε η κυκλοφορία των
πεζών και των οχηµάτων να µπορεί να γίνεται κατά ασφαλή τρόπο.
23.2. Oι παράγραφοι 13, 15 και 16 του παρόντος παραρτήµατος εφαρµόζονται επίσης για τις
κύριες οδούς κυκλοφορίας στο γήπεδο εγκατάστασης της επιχείρησης (διάδροµοι κυκλοφορίας
που οδηγούν σε µόνιµες θέσεις εργασίας), για τους διαδρόµους κυκλοφορίας που
χρησιµοποιούνται για την τακτική συντήρηση και επίβλεψη των εγκαταστάσεων της
επιχείρησης καθώς και για τις αποβάθρες φόρτωσης.
23.3. H παράγραφος 13 του παρόντος παραρτήµατος εφαρµόζεται, κατ’ αναλογία, στους
εξωτερικούς χώρους εργασίας.
23.4. Oι χώροι εργασίας που βρίσκονται στο ύπαιθρο πρέπει να φωτίζονται ικανοποιητικά µε
τεχνητό φωτισµό εφόσον το φως της ηµέρας δεν αρκεί.
23.5. Eφόσον οι εργαζόµενοι απασχολούνται σε εξωτερικές θέσεις εργασίας, αυτές πρέπει να
διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι εργαζόµενοι:
α. Nα προστατεύονται από τις ατµοσφαιρικές επιδράσεις και από την πτώση αντικειµένων.
β.Nα µπορούν να αποµακρυνθούν γρήγορα από την θέση εργασίας τους σε περίπτωση
κινδύνου και να µπορούν να λάβουν γρήγορα βοήθεια.
γ. Nα µην είναι εκτεθειµένοι σε επιβλαβή ηχητικά επίπεδα ούτε σε επιβλαβή εξωτερική
επίδραση (π.χ. αέρια, ατµούς, σκόνη)
δ. Nα µην κινδυνεύουν να γλιστρήσουν ή να πέσουν.
ΠAPAPTHMA II
EΛAXIΣTEΣ ΠPO∆IAΓPAΦEΣ AΣΦAΛEIAΣ KAI YΓEIAΣ ΓIA TOYΣ XΩPOYΣ EPΓAΣIAΣ
ΠOY EXOYN H∆H XPHΣIMOΠOIHΘEI ΠPIN THN 1-1-1995.
[άρθρα 4 και 7]
1. Προκαταρκτική παρατήρηση
56
Oι υποχρεώσεις που προβλέπονται στο παρόν παράρτηµα εφαρµόζονται κάθε φορά που το
απαιτούν τα χαρακτηριστικά του χώρου εργασίας ή της δραστηριότητας, οι περιστάσεις ή ο
κίνδυνος.
2. Σταθερότητα, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια
Tα κτίρια που στεγάζουν χώρους εργασίας πρέπει να έχουν δοµή, στερεότητα, αντοχή και
ευστάθεια ανάλογες µε το είδος της χρήσης τους και να έχουν κατασκευασθεί σύµφωνα µε τις
διατάξεις του Kτιριοδοµικού Kανονισµού και όλων των ∆οµικών Kανονισµών (Aντισεισµικός,
Oπλισµένου Σκυροδέµατος, Φορτίσεων κλπ. )
3. Hλεκτρική εγκατάσταση
3.1. H ηλεκτρική εγκατάσταση σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι σύµφωνη µε τις διατάξεις του
"Kανονισµού Eσωτερικών Hλεκτρικών Eγκαταστάσεων".
3.2. H εκτέλεση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, η επίβλεψη της λειτουργίας τους και η συντήρηση
τους γίνεται µόνον από πρόσωπα τα οποία έχουν τα απαραίτητα προσόντα, σύµφωνα µε τις
ισχύουσες διατάξεις περί "Eκτελέσεως, επιβλέψεως και συντηρήσεως ηλεκτρολογικών
εγκαταστάσεων".
4. Oδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου
4.1. Για τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου εφαρµόζονται:
4.1.1. O ν.1568/85 άρθρο 18.
4.1.2. Tο π.δ. 71/88 "Kανονισµός Παθητικής Πυροπροστασίας Kτιρίων" (32/A).
4.1.3. Όλες οι διατάξεις που αφορούν γενικά οδούς διαφυγής, εξόδους κινδύνου ή
προστατευόµενες διαβάσεις και περιέχονται στα διατάγµατα περί ειδικών κτιρίων ή περί
κατεδαφίσεων, καθώς και στους Kανονισµούς Πυρασφαλείας, στον Kτιριοδοµικό Kανονισµό
κλπ.
4.2. Eπί πλέον των ανωτέρω ισχύουν και τα ακόλουθα :
4.2.1. Oι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει να διατηρούνται ελεύθερες και να
οδηγούν από τον συντοµότερο δρόµο στο ύπαιθρο ή σε ασφαλή περιοχή.
4.2.2. Σε περίπτωση κινδύνου όλες οι θέσεις εργασίας πρέπει να µπορούν να εκκενώνονται από
τους εργαζόµενους γρήγορα και µε συνθήκες πλήρους ασφάλειας.
4.2.3. Πρέπει να υπάρχει επαρκής αριθµός οδών και εξόδων κινδύνου.
4.2.4. Oι θύρες κινδύνου πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω.
4.2.5. Aπαγορεύεται να προορίζονται ειδικά σαν θύρες κινδύνου οι συρόµενες και οι
περιστρεφόµενες θύρες.
4.2.6. Oι ειδικές οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει επίσης να επισηµαίνονται
σύµφωνα µε το π.δ.105/95 "Eλάχιστες προδιαγραφές για την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας
στην εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία 92/58/EOK" (67/A). H σήµανση αυτή πρέπει να
τοποθετείται σε κατάλληλα σηµεία και να είναι διαρκής.
4.2.7. Oι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να κλειδώνονται. Oι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου,
όπως και οι διάδροµοι κυκλοφορίας και οι θύρες πρόσβασης σε αυτούς, δεν πρέπει να
φράσσονται από αντικείµενα, ούτως ώστε να µπορούν να χρησιµοποιηθούν ανεµπόδιστα ανά
πάσα στιγµή.
4.2.8. Σε περίπτωση βλάβης του φωτισµού, οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου που
χρειάζονται φωτισµό πρέπει να διαθέτουν εφεδρικό φωτισµό επαρκούς έντασης σύµφωνα µε
την παράγραφο 9.5. του παρόντος παραρτήµατος.
5. Πυρανίχνευση και πυρόσβεση
5.1. Aνάλογα µε τις διαστάσεις και τη χρήση των κτιρίων, τον υπάρχοντα εξοπλισµό, τα φυσικά
και χηµικά χαρακτηριστικά των χρησιµοποιουµένων ουσιών καθώς και το µέγιστο αριθµό των
ατόµων που µπορούν να βρίσκονται εκεί, οι χώροι εργασίας πρέπει να είναι εφοδιασµένοι µε
κατάλληλο και επαρκή εξοπλισµό κατάσβεσης της πυρκαγιάς και εφόσον χρειάζεται µε
πυρανιχνευτές και συστήµατα συναγερµού.
5.2. O µη αυτόµατος (χειροκίνητος) εξοπλισµός πυρόσβεσης πρέπει να είναι ευπρόσιτος και
εύχρηστος.
5.3. Πρέπει επίσης να επισηµαίνεται σύµφωνα µε το π.δ.105/95 "Eλάχιστες προδιαγραφές για
την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας στην εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία
92/58/EOK" (67/A). H σήµανση αυτή πρέπει να τοποθετείται σε κατάλληλα σηµεία και να
είναι διαρκής.
6. Eξαερισµός κλειστών χώρων εργασίας
6.1. Στους κλειστούς χώρους εργασίας πρέπει να υπάρχει επαρκής νωπός αέρας, λαµβανοµένων
υπόψη των µεθόδων εργασίας και της σωµατικής προσπάθειας την οποία καταβάλουν οι
57
εργαζόµενοι. Στον κατωτέρω πίνακα αναγράφονται ενδεικτικά οι ανάγκες σε παροχή νωπού
αέρα, ανά εργαζόµενο και ώρα συναρτήσει του είδους της εργασίας.
Eίδος Eργασίας
Aέρας σε m3/ ώρα και εργαζόµενο
Ως επί το πλείστον καθιστική
20 ÷ 40
Ως επί το πλείστον ελαφριά σωµατική
40 ÷ 60
Ως επί το πλείστον βαριά σωµατική
≥65
6.2. H ποιότητα του αέρα πρέπει να διασφαλίζεται µε βάση τις αρχές της υγιεινής.
6.3. Σε περίπτωση που η ανανέωση του αέρα επιτυγχάνεται µε τεχνητά µέσα ή συστήµατα
(εξαερισµός, κλιµατισµός) τότε αυτά πρέπει :
α. Nα λειτουργούν συνεχώς.
β. Nα διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας.
γ. Kάθε βλάβη του συστήµατος να επισηµαίνεται κατάλληλα από αυτόµατη διάταξη
ενσωµατωµένη στο σύστηµα ή το µέσο.
6.4. Eάν χρησιµοποιούνται εγκαταστάσεις κλιµατισµού ή µηχανικού εξαερισµού πρέπει να
λειτουργούν κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται η έκθεση των εργαζοµένων σε ενοχλητικά
ρεύµατα.
6.5. Aποθέσεις και ρύποι στις εγκαταστάσεις κλιµατισµού ή µηχανικού εξαερισµού που
ενδέχεται να επιφέρουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζοµένων, λόγω µόλυνσης του
εισπνεοµένου αέρα, πρέπει να περιορίζονται άµεσα.
7. Aπαγωγή παραγόντων
7.1. Mε την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 26 του ν. 1568/85, οι σκόνες, καπνοί, ατµοί
και τα αέρια που δηµιουργούνται στους χώρους εργασίας πρέπει κατά περίπτωση να
παρακρατούνται ή να απάγονται στο σηµείο παραγωγής τους µε τα κατάλληλα προς τούτο
µέσα, συστήµατα και εγκαταστάσεις, τα οποία πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση
λειτουργίας.
7.2. Oι επιβλαβείς παράγοντες πριν εκδιωχθούν στην εξωτερική ατµόσφαιρα, πρέπει να
υποβάλλονται σε ειδική, ανάλογα µε την περίπτωση, επεξεργασία (συµπύκνωση,
κατακρήµνιση, εξουδετέρωση, µεταποίηση δια πυρός, κλπ.), ώστε να καθίστανται αβλαβείς για
τονς ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον.
8. Θερµοκρασία των χώρων
8.1. Oι χώροι εργασίας σε όλη την διάρκεια του ωραρίου εργασίας πρέπει να έχουν
θερµοκρασία ανάλογη µε την φύση της εργασίας και την σωµατική προσπάθεια που απαιτείται
για την εκτέλεσή της, λαµβανοµένων πάντα υπόψη και των κλιµατολογικών συνθηκών των
εποχών του έτους.
8.2. H θερµοκρασία των χώρων ανάπαυσης, υγιεινής, εστιατορίων, παροχής πρώτων βοηθειών
και των φυλακίων πρέπει να ανταποκρίνονται στον ειδικό προορισµό των χώρων αυτών.
8.3. Στους χώρους εργασίας που υπάρχουν παράθυρα και γυάλινα τοιχώµατα πρέπει να
λαµβάνονται µέτρα ώστε να αποφεύγεται ο υπερβολικός ηλιασµός λαµβανοµένου υπόψη τού
είδους της εργασίας και της φύσης του χώρου εργασίας.
8.4. Σε περίπτωση καύσωνα εφαρµόζονται τα ειδικά µέτρα που προβλέπονται από τις ισχύουσες
διατάξεις και τις εγκυκλίους οδηγίες.
9 . Φωτισµός
9.1. Oι χώροι εργασίας, διαλείµµατος και πρώτων βοηθειών πρέπει να έχουν άµεση οπτική
επαφή µε εξωτερικό χώρο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από ειδική διάταξη. Eξαιρούνται οι :
α. Xώροι εργασίας, στους οποίους τεχνικοί λόγοι παραγωγής δεν επιτρέπουν άµεση οπτική
επαφή µε τον εξωτερικό χώρο.
β. Xώροι εργασίας µε επιφάνεια κάτοψης πάνω από 2000 τετραγωνικά µέτρα, εφόσον
υπάρχουν επαρκή διαφανή ανοίγµατα στην οροφή.
9.2. Oι εγκαταστάσειςφωτισµού των χώρων εργασίας και διαδρόµων κυκλοφορίας
κατασκευάζονται ή διευθετούνται µε τρόπο ώστε να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι για την
ασφάλεια και την υγεία των εργαζοµένων.
9.3. Eιδικότερα ο τεχνητός φωτισµός πρέπει :
α. Nα είναι ανάλογος µε το είδος και την φύση της εργασίας.
β. Nα έχει χαρακτηριστικά φάσµατος παραπλήσια µε του φυσικού φωτισµού.
γ. Nα ελαχιστοποιεί τη θάµβωση.
δ. Nα µη δηµιουργεί υπερβολικές αντιθέσεις και εναλλαγές φωτεινότητας.
ε. Nα διαχέεται, κατευθύνεται και κατανέµεται σωστά.
58
9.4. Oι ανάγκες σε φωτισµό γενικό ή τοπικό ή συνδυασµένο γενικό και τοπικό, καθώς και η
ένταση του φωτισµού εξαρτώνται από το είδος και τη φύση της εργασίας και την οπτική
προσπάθεια που απαιτεί.
9.5. Aν από το είδος απασχόλησης των εργαζοµένων και τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της
επιχείρησης είναι δυνατό να προκύψουν κίνδυνοι ατυχήµατος από απρόοπτη διακοπή του
γενικού φωτισµού, πρέπει να υπάρχει εφεδρικός φωτισµός ασφαλείας. H ένταση του εφεδρικού
φωτισµού είναι το 1/100 της έντασης του γενικού και οπωσδήποτε όχι µικρότερη από το 1 λουξ
(LUX).
9.6. Oι διακόπτες του τεχνητού φωτισµού πρέπει να είναι εύκολα προσιτοί ακόµα και στο
σκοτάδι και να είναι τοποθετηµένοι κοντά στις εισόδους και εξόδους, καθώς και κατά µήκος
των διαδρόµων κυκλοφορίας και των θυρίδων προσπέλασης.
10. ∆άπεδα, τοίχοι, οροφές και στέγες των χώρων
10.1. Oι επιφάνειες των δαπέδων, των τοίχων και των οροφών στους χώρους πρέπει να µπορούν
να υφίστανται συνήθη και εις βάθος καθαρισµό προκειµένου να επιτυγχάνονται κατάλληλες
συνθήκες υγιεινής.
10.2. ∆άπεδα
10.2.1. Tά δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να πληρούν τους παρακάτω γενικούς όρους:
α. Nα είναι σταθερά και στέρεα.
β. Nα µην παρουσιάζουν κινδύνους ολισθήµατος
γ. Nα είναι οµαλά και ελεύθερα προσκρούσεων.
δ. Nα µην δηµιουργούν σκόνη λόγω φθοράς.
ε. Nα έχουν την δυνατότητα εύκολου καθαρισµού και συντήρησης.
10.2.2. Aνάλογα µε τους επί µέρους κινδύνους που παρουσιάζονται από την παραγωγική
διαδικασία, τις εγκαταστάσεις και την χρήση τους και την αποθήκευση υλικών, τα δάπεδα των
χώρων εργασίας πρέπει να πληρούν και τους παρακάτω όρους:
α. Nα διαθέτουν κατάλληλο σύστηµα αποχέτευσης (π.χ. κλίση, φρεάτια, κανάλια κλπ.), εφόσον
πρέπει να πλένονται µε άφθονο νερό ή υπάρχουν νερά λόγω της παραγωγικής διαδικασίας.
β. Nα είναι αδιαπότιστα όπου το απαιτούν λόγοι υγιεινής.
γ. Nα µην είναι επικολληµένα µε εύφλεκτα υλικά όπου υπάρχει κίνδυνος λόγω δηµιουργίας
σπινθήρων ή χρήση φλόγας.
δ. Nα είναι κατασκευασµένα από υλικά που δεν επιτρέπουν την δηµιουργία σπινθήρων
(αντιστατικά) στους χώρους αποθήκευσης εκρηκτικών υλών ή σε αυτούς που είναι δυνατόν να
δηµιουργηθεί εκρηκτική ατµόσφαιρα λόγω συγκέντρωσης σκόνης, ατµών, αερίων κλπ.
ε. Nα είναι ηλεκτροµονωτικά σε µεµονωµένες θέσεις µε αυξηµένο κίνδυνο ηλεκτροπληξίας.
10.2.3. Tο µέγιστο επιτρεπόµενο φορτίο στα δάπεδα των χώρων εργασίας κάτω από τους
οποίους υπάρχουν άλλοι χώροι και όπου πρέπει να τοποθετούνται εµπορεύµατα ή άλλα βάρη
πρέπει να αναγράφεται ευκρινώς σε πίνακες στις εισόδους και σε άλλα εµφανή και προσιτά
σηµεία των υπόψη χώρων. Tα στοιχεία της πινακίδας βεβαιώνονται από αρµόδιο µηχανικό.
10.2.4. Tα καλύµµατα των ανοιγµάτων των δαπέδων (κανάλια, φρεάτια, λάκκοι κλπ) πρέπει να
είναι επαρκούς αντοχής και να µην παρουσιάζουν κινδύνους ολισθήµατος ή πρόσκρουσης.
10.2.5. Όταν τα καλύµµατα ανοιγµάτων των δαπέδων αφαιρούνται προσωρινά για την
εκτέλεση εργασιών συντήρησης ή επισκευής πρέπει να διασφαλίζονται οι εργαζόµενοι από
κίνδυνο πτώσης.
10.2.6. Tα δάπεδα των χώρων εργασίας πρέπει να διατηρούνται καθαρά και ελεύθερα
εµποδίων. Zηµιές, ανωµαλίες, παραµορφώσεις, ρυπάνσεις, ακάλυπτα ανοίγµατα πρέπει να
αποκαθίστανται χωρίς καθυστέρηση.
10.3. Tοίχοι
10.3.1. H επιφάνεια των τοίχων και των διαχωριστικών στοιχείων των χώρων εργασίας πρέπει
να µπορεί να καθαρίζεται και να συντηρείται µε ευχέρεια και ασφάλεια
10.3.2. Tα διαφανή ή διαφώτιστα τοιχώµατα, και ιδιαίτερα τα εντελώς υαλωτά τοιχώµατα,
εφόσον βρίσκονται µέσα στους χώρους ή κοντά σε θέσεις εργασίας και σε διαδρόµους
κυκλοφορίας, πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς και να είναι κατασκευασµένα από υλικά
ασφαλείας ή να χωρίζονται από τις εν λόγω θέσεις εργασίας και τους διαδρόµους κυκλοφορίας
ούτως ώστε οι εργαζόµενοι να µην έρχονται σε επαφή µε τα τοιχώµατα αυτά, ούτε να
τραυµατίζονται από τυχόν θραύσµατα τους.
10.3.3. Oι τοίχοι πρέπει να είναι λείοι και αδιαπότιστοι µέχρι ύψους τουλάχιστον 1.50 µέτρα
από το δάπεδο, όπου το απαιτούν λόγοι υγιεινής (π.χ. αποχωρητήρια, λουτρά) ή όπου λόγω της
χρήσης τους πρέπει να πλένονται (π.χ. κατεργασία ζωικών υλών).
59
10.4. Oροφές - Στέγες
10.4.1. Oι στέγες και οι οροφές πρέπει να εξασφαλίζουν στεγανότητα καιεπαρκή αντοχή σε
στατικά και δυναµικά φορτία (χιόνι, ανεµοπίεση, µηχανήµατα , ανηρτηµένα φορτία, κλπ.)
10.4.2. H ανάρτηση φορτίων από στοιχεία της στέγης των ορόφων επιτρέπεται µόνον εφ’ όσον
τα στοιχεία αυτά είναι υπολογισµένα στα προβλεπόµενα φορτία. Σε περίπτωση ανάρτησης
φορτίων από ξύλινα στοιχεία αυτά πρέπει να ελέγχονται συχνά ως προς την επάρκεια της
αντοχής τους και να αντικαθίστανται αν τυχόν η αντοχή τους έχει µειωθεί, άλλως
απαγορεύεται η ανάρτηση.
10.4.3. H πρόσβαση σε στέγες κατασκευασµένες από υλικά ανεπαρκούς αντοχής καθώς και σε
στέγες που δεν έχουν σχεδιασθεί και κατασκευαστεί για να είναι βατές (π.χ. κεκλιµένες στέγες
κλπ) επιτρέπεται µόνον εφόσον υφίστανται εγκαταστάσεις ή παρέχεται εξοπλισµός που
προστατεύουν τους εργαζοµένους από τον κίνδυνο πτώσης.
10.4.4. Yαλόφρακτα τµήµατα σε οροφές ή σε στέγες πρέπει να φέρουν µέτρα για την προστασία
των εργαζοµένων κάτωθεν αυτών από τυχόν θραύση τους.
11. Θύρες και πύλες
11.1. Πρέπει να τοποθετείται επισήµανση, σε ύψος οφθαλµών, στις θύρες που είναι διαφανείς.
11.2. Θύρες και πύλες που ανοίγονται και προς τις δύο κατευθύνσεις κυκλοφορίας πρέπει να
είναι διαφανείς ή να διαθέτουν άλλο τρόπο που να µην παρεµποδίζεται η οπτική επαφή.
11.3. Eφόσον οι διαφανείς ή διαφώτιστες επιφάνειες των θυρών και πυλών δεν είναι
κατασκευασµένες από υλικά ασφαλείας και υπάρχει κίνδυνος τραυµατισµού των εργαζοµένων
από θραύσµατα, οι παραπάνω επιφάνειες πρέπει να προστατεύονται από τις κρούσεις.
11.4. Oι συρόµενες πόρτες πρέπει να διαθέτουν σύστηµα ασφαλείας, το οποίο να τις εµποδίζει
να βγαίνουν από τις τροχιές τους και να πέφτουν.
11.5. Oι θύρες και πύλες που ανοίγουν προς τα πάνω πρέπει να είναι εφοδιασµένες µε σύστηµα
ασφαλείας, το οποίο να τις εµποδίζει να πέφτουν.
11.6. Oι θύρες και πύλες που βρίσκονται στις οδούς διαφυγής πρέπει και να επισηµαίνονται
κατάλληλα και να µπορούν να ανοιχτούν κάθε στιγµή από το εσωτερικό χωρίς ειδική βοήθεια.
11.7. Oι µηχανοκίνητες θύρες και πύλες πρέπει να λειτουργούν χωρίς κίνδυνο ατυχηµάτων για
τους εργαζόµενους.
12. ∆ιάδροµοι κυκλοφορίας
12.1. Aπό την χρήση των διαδρόµων κυκλοφορίας δεν πρέπει να δηµιουργείται κίνδυνος για
τους εργαζόµενους που τους χρησιµοποιούν ή που απασχολούνται κοντά σ’ αυτούς.
12.2. Eφόσον η χρήση και ο εξοπλισµός των χώρων το απαιτούν, για την εξασφάλιση της
προστασίας των εργαζοµένων, πρέπει να τοποθετείται, σε εµφανές σηµείο, το σχεδιάγραµµα
των διαδρόµων κυκλοφορίας.
13. Προστασία από πτώσεις και πτώση αντικειµένων - Zώνες κινδύνου
13.1. Θέσεις εργασίας, διάδροµοι, εξέδρες, πλατύσκαλα, πεζογέφυρες, κεκλιµένα επίπεδα και
κάθε άλλο δάπεδο που έχουν πρόσβαση οι εργαζόµενοι και που βρίσκεται σε ύψος µεγαλύτερο
του 0.75 µέτρα πρέπει να έχει σε κάθε ελεύθερη πλευρά προστατευτικό έναντι πτώσης
προπέτασµα.
Tο προστατευτικό προπέτασµα πρέπει να έχει ύψος τουλάχιστον 1.00 µέτρο από το δάπεδο, να
είναι συµπαγές στηθαίο ή κιγκλίδωµα µε χειρολισθήρα (κουπαστή), θωράκιο (σοβατεπί) ύψους
τουλάχιστον 0.15 µέτρα και ράβδο µεσοδιαστήµατος ή αντ’ αυτής να έχει πλέγµα ή άλλη
κατάλληλη κατασκευή που να µην επιτρέπει την διαµέσου χειρολισθήρα και θωρακίου πτώση
εργαζοµένου.
13.2. Προστατευτικό προπέτασµα µε τις απαιτήσεις που περιγράφονται στη παράγραφο 13.1.
απαιτείται επίσης και στις παρακάτω περιπτώσεις :
α. Σε ανοίγµατα δαπέδων και οριζοντίων γενικά επιφανειών (τάφροι, καταπακτές, κανάλια
κλπ) όταν δεν διαθέτουν κάλυµµα ή άλλο σύστηµα που να αποκλείει την πτώση εργαζοµένων
µέσα σε αυτά.
β. Σε δοχεία ή δεξαµενές µε θερµά, καυστικά, διαβρωτικά ή δηλητηριώδη υγρά, καθώς και σε
δοχεία, κάδους ή δεξαµενές µε µηχανισµό ανάµιξης ή ανάδευσης όταν τα χείλη τους βρίσκονται
στο δάπεδο ή σε ύψος µικρότερο από 1.00 µέτρο από το δάπεδο και δεν διαθέτουν κάλυµµα ή
άλλο σύστηµα που να αποκλείει την πτώση εργαζοµένων σε αυτά.
γ. Σε ανοίγµατα τοίχων και κατακορύφων γενικά επιφανειών.
δ. Σε διαβάσεις πάνω από επικίνδυνες ζώνες (µεταφορικές ταινίες, κινούµενα µέρη
µηχανηµάτων, δεξαµενές κλπ)
60
13.3. Στις περιπτώσεις που ενδέχεται να σηµειωθεί πτώση αντικειµένων (π.χ. από υπερκείµενες
θέσεις εργασίας, στοιβαγµένα υλικά κλπ) πρέπει να λαµβάνονται κατάλληλα προστατευτικά
µέτρα για την αποτροπή του κινδύνου τραυµατισµού των εργαζοµένων.
13.4. Eφόσον οι χώροι εργασίας περιέχουν επικίνδυνες ζώνες που οφείλονται στην φύση της
εργασίας και παρουσιάζουν κίνδυνο πτώσης των εργαζοµένων ή κίνδυνο από την πτώση
αντικειµένων, οι χώροι αυτοί πρέπει να είναι εφοδιασµένοι, στο µέτρο του δυνατού, µε σύστηµα
που να εµποδίζει την είσοδο εργαζοµένων, που δεν έχουν εξουσιοδότηση, στις ζώνες αυτές.
13.5. Πρέπει να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία των εργαζοµένων
πουείναι εξουσιοδοτηµένοι να εισέρχονται στις επικίνδυνες ζώνες.
13.6. Oι επικίνδυνες ζώνες πρέπει να επισηµαίνονται ευκρινώς.
14. Eιδικά µέτρα για τις κυλιόµενες σκάλες και τους κυλιόµενους διαδρόµους
Oι κυλιόµενες σκάλες και οι κυλιόµενοι διάδροµοι πρέπει:
α. Nα λειτουργούν µε ασφάλεια.
β. Nα είναι εξοπλισµένα µε τα απαραίτητα συστήµατα ασφαλείας.
γ. Nα είναι εξοπλισµένα µε συστήµατα επείγουσας ακινητοποίησης, τα οποία να
αναγνωρίζονται εύκολα και να είναι ευπρόσιτα.
15. Aποβάθρες και εξέδρες φόρτωσης
15.1. Oι αποβάθρες και οι εξέδρες φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να είναι κατάλληλες για τις
διαστάσεις των µεταφεροµένων φορτίων.
15.2. Eφόσον το ύψος των εξέδρων είναι µεγαλύτερο από 0.75 µέτρου πρέπει να υπάρχουν
προστατευτικές διατάξεις από πτώση. Tέτοιες διατάξεις πρέπει να υπάρχουν και στις θέσεις
φόρτωσης εκφόρτωσης
οι οποίες όµως θα έχουν την δυνατότητα εύκολης αποµάκρυνσης και επανατοποθέτησης (π.χ.
συρόµενα ή πτυσσόµενα κιγκλιδώµατα).
16. ∆ιαστάσεις και όγκος αέρα των χώρων - Xώρος για την ελευθερία κινήσεων στη θέση
εργασίας
16.1. Oι χώροι εργασίας πρέπει να έχουν επιφάνεια, ύψος και όγκο αέρα που να επιτρέπουν
στους εργαζόµενους να εκτελούν την εργασία τους χωρίς κίνδυνο για την ασφάλεια, την υγεία
και την ευεξία τους.
16.2. Oι διαστάσεις των χώρων εργασίας πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των
εργασιών κανονικής λειτουργίας, ρύθµισης, λίπανσης, συντήρησης, επισκευής, εγκατάστασης,
συναρµολόγησης και αποσυναρµολόγησης των µηχανηµάτων και των εγκαταστάσεων, καθώς
και στις ανάγκες κυκλοφορίας ανθρώπων και µηχανικών µέσων, διακίνησης των υλικών και
συντήρησης και καθαρισµού των ιδίων χώρων.
16.3. Oι διαστάσεις της ελεύθερης µη κατειληµµένης από έπιπλα ή εξοπλισµό επιφάνειας της
θέσης εργασίας πρέπει να υπολογίζεται έτσι ώστε οι εργαζόµενοι να έχουν αρκετή ελευθερία
κίνησης για τις δραστηριότητές τους.
16.4. H ελάχιστη επιτρεπόµενη ελεύθερη επιφάνεια κίνησης στη θέση εργασίας πρέπει να είναι
1.50 τετραγωνικά µέτρα. Tό πλάτος της ελεύθερης αυτής επιφάνειας δεν πρέπει σε κανένα
σηµείο να είναι µικρότερο των 0.70 µέτρου.
16.5. Aν οι προβλέψεις των δύο προηγουµένων παραγράφων δεν µπορούν να τηρηθούν για
λόγους που αφορούν τη συγκεκριµένη θέση εργασίας, ο εργοδότης πρέπει να παρέχει κοντά στη
θέση εργασίας µία άλλη επαρκή επιφάνεια κίνησης.
16.6. Στους χώρους εργασίας πρέπει για κάθε διαρκώς παρευρισκόµενο εργαζόµενο να υπάρχει
ελάχιστος χώρος, ως εξής :
α. 12 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον καθιστική απασχόληση.
β. 15 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον ελαφριά σωµατική απασχόληση.
γ. 18 κυβικά µέτρα για ως επί το πλείστον βαριά σωµατική απασχόληση.
16.7. O παραπάνω όγκος προσαυξάνεται ανάλογα στις περιπτώσεις που παράλληλα µε τους
µόνιµα απασχολούµενους παραµένουν και άλλα άτοµα. Στην εκτίµηση του κυβισµού αυτού
δεν πρέπει να λαµβάνεται υπόψη το διάστηµα το ευρισκόµενο σε ύψος άνω των 4.00 µέτρων.
17. Xώροι Aνάπαυσης
17.1. Eφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόµενους ή αν η ασφάλεια ή η υγεία των
εργαζοµένων, ιδίως λόγω του είδους της ασκούµενης δραστηριότητας, το επιβάλλουν, οι
εργαζόµενοι πρέπει να µπορούν να έχουν στη διάθεσή τους ένα χώρο ανάπαυσης εύκολα
προσπελάσιµο. Aυτή η διάταξη δεν εφαρµόζεται εφόσον το προσωπικό εργάζεται σε γραφεία ή
σε παρόµοιους χώρους εργασίας, οι οποίοι προσφέρουν τις ίδιες δυνατότητες ανάπαυσης στη
διάρκεια του διαλείµµατος.
61
17.2. Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν επαρκείς διαστάσεις και να είναι εφοδιασµένοι µε
τραπέζια και καθίσµατα µε ράχη σε αριθµό ανάλογο µε τον αριθµό των εργαζόµενων
17.3. Στους χώρους ανάπαυσης πρέπει να λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία
των µη καπνιστών από την ενόχληση που προκαλεί ο καπνός.
17.4. Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν οπτική επαφή µε το εξωτερικό
περιβάλλον και πρέπει να φωτίζονται και να αερίζονται επαρκώς.
17.5. Oι χώροι ανάπαυσης πρέπει, ανάλογα µε τον αριθµό των εργαζοµένων που είναι δυνατόν
να παρευρίσκονται ταυτόχρονα σ’ αυτούς, να είναι εφοδιασµένοι µε τραπέζια που να
καθαρίζονται εύκολα, καρέκλες µε πλάτη δοχεία απορριµµάτων, κρεµάστρες ρούχων και µέσα
για θέρµανση ,ψύξη και συντήρηση τροφίµων και ποτών. Eπίσης πρέπει να διατίθεται πόσιµο
νερό .
17.6. Xώρος ανάπαυσης µπορεί να θεωρηθεί και το εστιατόριο της επιχείρησης
17.7. Eφόσον η φύση της εργασίας επιβάλλει τακτικές και συχνές διακοπές και δεν υπάρχουν
χώροι ανάπαυσης πρέπει να τίθενται στη διάθεση των εργαζοµένων άλλοι χώροι παραµονής
κατά την διάρκεια της διακοπής της εργασίας εφοδιασµένοι µε επαρκή αριθµό καθισµάτων.
17.8. ∆υνατότητα για ολιγόλεπτη ανάπαυση στις θέσεις εργασίας µε διάθεση κατάλληλων
καθισµάτων πρέπει να παρέχεται στους εργαζόµενους που η φύσητης εργασίας τους επιβάλλει
να βρίσκονται σε ορθοστασία.
18. Έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες
Oι έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες µητέρες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατακλίνονται
προς ανάπαυση σε κατάλληλες συνθήκες.
19. Eξοπλισµός Yγιεινής
19.1. Aποδυτήρια και ιµατιοφυλάκια για τα ενδύµατα
19.1.1. Eφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόµενους ή αν οι εργαζόµενοι πρέπει να
φορούν ειδικά ρούχα εργασίας και δεν είναι δυνατόν να ζητηθεί από αυτούς για λόγους
υγιεινής ή ευπρέπειας να αλλάζουν σε άλλο χώρο πρέπει να τίθενται στην διάθεση των
εργαζοµένων κατάλληλοι χώροι αποδυτηρίων ξεχωριστοί για άνδρες και γυναίκες.
19.1.2. Στον πιο πάνω αριθµό δεν περιλαµβάνονται οι υπάλληλοι γραφείου.
19.1.3. H πρόσβαση στα αποδυτήρια πρέπει να είναι ευχερής και να είναι ο χώρος τους επαρκής
και εφοδιασµένος µε καθίσµατα.
19.1.4. Tα αποδυτήρια πρέπει να είναι επαρκών διαστάσεων και να διαθέτουν ατοµικά ερµάρια
τα οποία να επιτρέπουν σε κάθε εργαζόµενο να κλειδώνει τα ενδύµατα του κατά την διάρκεια
της εργασίας του.
19.1.5. Eάν οι συνθήκες εργασίας το απαιτούν (επικίνδυνες ουσίες, υγρασία, ρύποι) πρέπει να
υπάρχουν ξεχωριστά ερµάρια για τον ιµατισµό εργασίας και για την ιδιωτική περιβολή των
εργαζοµένων.
19.1.6. Eφόσον δεν απαιτούνται αποδυτήρια κατά την έννοια της παραγράφου 19.1.1, κάθε
εργαζόµενος πρέπει να έχει στη διάθεσή του µέσα για την εναπόθεση των ενδυµάτων του.
19.2. Λουτρά (ντους), νιπτήρες
19.2.1. Eφόσον επιβάλλεται από το είδος της δραστηριότητας ή από την υγιεινή, πρέπει να
υπάρχουν επαρκή και κατάλληλα λουτρά (ντους) στη διάθεση των εργαζοµένων, χωριστά για
τους άνδρες και τις γυναίκες.
19.2.2. Tα λουτρά πρέπει να έχουν επαρκείς διαστάσεις ώστε κάθε εργαζόµενος να µπορεί να
πλένεται ανεµπόδιστα κάτω από κατάλληλες συνθήκες υγιεινής και να διαθέτουν τρεχούµενο
νερό, ζεστό και κρύο.
19.2.3. Eφόσον δεν απαιτούνται λουτρά κατά την έννοια της παραγράφου 19.2.1, πρέπει να
τοποθετείται
κοντά στις θέσεις εργασίας και στα αποδυτήρια επαρκής αριθµός κατάλληλων νιπτήρων µε
τρεχούµενο νερό (ζεστό αν χρειάζεται).
19.2.4. Πρέπει να υπάρχουν χωριστοί νιπτήρες για τους άνδρες και τις γυναίκες, εφόσον τούτο
επιβάλλεται από λόγους ευπρέπειας.
19.2.5 Aν οι αίθουσες λουτρών ή οι νιπτήρες και τα αποδυτήρια είναι χωριστά, οι χώροι αυτοί
πρέπει να επικοινωνούν ευχερώς µεταξύ τους.
19.3. Aποχωρητήρια και νιπτήρες
Oι εργαζόµενοι πρέπεινα έχουν στη διάθεσή τους, κοντά στις θέσεις εργασίας, στους χώρους
ανάπαυσης, στα αποδυτήρια και στα λουτρά ή στους νιπτήρες, ξεχωριστούς χώρους
εφοδιασµένους µε επαρκή αριθµό αποχωρητηρίων και νιπτήρων και σύµφωνα µε τις ισχύουσες
υγειονοµικές διατάξεις:
62
α. Aπόφαση Γ1γ/9900/27.11.74 .Περί υποχρεωτικής κατασκευής αποχωρητηρίων. (1266/B),
που
τροποποιήθηκε µε τις αποφάσεις Γ1/2400/26.3.75 (371/B) και Aιβ/2055/4.3.80 (338/B) και
β. Aπόφαση A1β/8577/83 .Περί υγειονοµικού ελέγχου και αδειών ιδρύσεως και λειτουργίας
των εγκαταστάσεων επιχειρήσεων υγειονοµικού ενδιαφέροντος, καθώς και των γενικών και
ειδικών όρων ιδρύσεως και λειτουργίας των εργαστηρίων και καταστηµάτων τροφίµων ή/και
ποτών. (526/B).
20. Xώροι πρώτων βοηθειών
20.1. Στους χώρους εργασίας που ο αριθµός των εργαζοµένων υπερβαίνει τους 100 πρέπει να
προβλέπεται ένας ή περισσότεροι χώροι πρώτων βοηθειών.
Xώρος πρώτων βοηθειών πρέπει επίσης να προβλέπεται και στους λοιπούς χώρους εργασίας
όπου ο τύπος της δραστηριότητας που αναπτύσσεται εκεί και η συχνότητα των ατυχηµάτων το
απαιτούν.
20.2. Oι χώροι που προορίζονται για την παροχή πρώτων βοηθειών πρέπει να είναι
εξοπλισµένοι µε τις απαραίτητες εγκαταστάσεις και υλικά πρώτων βοηθειών, να διαθέτουν
τρεχούµενο νερό, να εξυπηρετούνται από ένα ή περισσότερα εντεταλµένα, ειδικά εκπαιδευµένα
για την παροχή πρώτων βοηθειών άτοµα και να επιτρέπουν την άνετη είσοδο
τραυµατιοφορέων και φορείων.
20.3. Tα ελάχιστα απαιτούµενα υλικά πρώτων βοηθειών είναι:
-Aκετυλοσαλικιλικό οξύ
-Παρακεταµόλη
-Aντιισταµινικά δισκία
-Aντιόξινα δισκία
-Σπασµολυτικό (σταγόνες ή δισκία)
-Aντιδιαροϊκό καολίνης/πηκτίνης
-Aντισηπτικό κολλύριο
-Aντιϊσταµινική αλοιφή
-Eπίδεσµο 2.50 x 0.05 µέτρα
-Eπίδεσµο 2.50 x 0.10 µέτρα
-Bαµβάκι
-Aπορροφητική γάζα αποστειρωµένη
-Λευκοπλάστης πλάτους 0.08 µέτρα
21
-Tεµάχια λευκοπλάστη µε γάζα αποστειρωµένη
-Tριγωνικό επίδεσµο
-Ποτηράκια µιας χρήσης (χάρτινα ή πλαστικά)
-Aιµοστατικό επίδεσµο
-∆ιάλυµα αµµωνίας
-Oξυζενέ
-Oινόπνευµα καθαρό
-Bάµµα ιωδίου
-Mερκιουροχρώµ ή άλλο αντισηπτικό
-Xάπια άνθρακα (καρβουνάκια)
20.4. Oι ποσότητες των παραπάνω ειδών καθορίζονται ανάλογα µε τον αριθµό των
εργαζοµένων. H συµπλήρωσή τους και µε άλλα είδη καθορίζεται από το γιατρό εργασίας.
20.5. Oι χώροι πρώτων βοηθειών πρέπει να επισηµαίνονται σύµφωνα µε το π.δ.105/95
"Eλάχιστες προδιαγραφές για την σήµανση ασφάλειας ή/και υγείας στην εργασίασε
συµµόρφωση µε την οδηγία 92/58/EOK" (67/A).
20.6. Yλικό πρώτων βοηθειών πρέπει να διατίθεται, επίσης, σε όλους τους χώρους όπου αυτό
απαιτείται λόγω των συνθηκών εργασίας.Tο υλικό πρέπει να φέρει κατάλληλη σήµανση και η
πρόσβαση σε αυτό να είναι ευχερής.
20.7. Πίνακας µε οδηγίες για την παροχή πρώτων βοηθειών συνοδευόµενες κατά το δυνατόν
και µε αντίστοιχα σχήµατα και εικόνες πρέπει να αναρτάται σε εµφανή σηµεία των χώρων
εργασίας.
21. Eργαζόµενοι µε ειδικές ανάγκες
Oι χώροι εργασίας πρέπει να είναι διαρρυθµισµένοι έτσι ώστε να λαµβάνονται υπόψη, κατά
περίπτωση, οι ιδιαιτερότητες των εργαζοµένων. µε ειδικές ανάγκες. Iδιαίτερη µέριµνα θα πρέπει
να δοθεί στο σωστό σχεδιασµό σύµφωνα µε τις οδηγίες του YΠEXΩ∆E (Γραφείο µελετών για
63
άτοµα µε ειδικές ανάγκες). H διάταξη αυτή εφαρµόζεται, ιδίως, για τις θύρες, τους διαδρόµους
επικοινωνίας, τα κλιµακοστάσια, τα σηµεία τοποθέτησης των διακοπτών τεχνητού φωτισµού
και του εξοπλισµού έκτακτης ανάγκης, τα λουτρά (ντους), τους νιπτήρες, τα αποχωρητήρια, την
επίπλωση, τις εγκαταστάσεις, τον τεχνικό εξοπλισµό και τις θέσεις εργασίας που
χρησιµοποιούνται ή καταλαµβάνονται από εργαζόµενους µε ειδικές ανάγκες.
22. Kυκλοφορία πεζών και οχηµάτων
Oι εξωτερικοί και εσωτερικοί χώροι εργασίας πρέπει να διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε
η κυκλοφορία των πεζών και των οχηµάτων να µπορεί να γίνεται κατά ασφαλή τρόπο.
23. Eξωτερικοί χώροι εργασίας (ιδιαίτερες διατάξεις)
23.1. Oι χώροι εργασίας που βρίσκονται στο ύπαιθρο πρέπει να φωτίζονται ικανοποιητικά µε
τεχνητό φωτισµό εφόσον το φως της ηµέρας δεν αρκεί.
23.2. Eφόσον οι εργαζόµενοι απασχολούνται σε εξωτερικές θέσεις εργασίας, αυτές πρέπει να
διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι εργαζόµενοι:
α. Nα προστατεύονται από τις ατµοσφαιρικές επιδράσεις και από την πτώση αντικειµένων
β. Nα µπορούν να αποµακρυνθούν γρήγορα από την θέση εργασίας τους σε περίπτωση
κινδύνου και να µπορούν να λάβουν γρήγορα βοήθεια
γ. Nα µην είναι εκτεθειµένοι σε επιβλαβή ηχητικά επίπεδα ούτε σε επιβλαβή εξωτερική
επίδραση (π.χ. αέρια, ατµούς, σκόνη)
δ. Nα µην κινδυνεύουν να γλιστρήσουν ή να πέσουν.
Άρθρο 11
Έλεγχος εφαρµογής
O έλεγχος της εφαρµογής του παρόντος διατάγµατος ανατίθεται στις αρµόδιες υπηρεσίες της
Nοµαρχιακής Aυτοδιοίκησης (στα Kέντρα Πρόληψης Eπαγγελµατικού Kινδύνου ή στις
∆ιευθύνσειςεπιθεώρησης εργασίας και στις ∆ιευθύνσεις απασχόλησης µε τα αρµόδια Tµήµατα
τεχνικής και υγειονοµικής επιθεώρησης εργασίας ή στα Tµήµατα και Γραφεία επιθεώρησης
εργασίας κλπ) σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις της εθνικής νοµοθεσίας.
Άρθρο 12
Kυρώσεις
1. Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προµηθευτή, που παραβαίνει
τις διατάξεις του παρόντος διατάγµατος επιβάλλονται, ανεξάρτητα από τις ποινικές κυρώσεις,
οι διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 24 του ν. 2224/94 µε την επιφύλαξη των διατάξεων του
άρθρου 6 της KYA 88555/3293/30.9.88 που κυρώθηκε µε το άρθρο 39 του ν. 1836/89.
2. Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προµηθευτή, που παραβαίνει
από αµέλεια ή πρόθεση τις διατάξεις του παρόντος διατάγµατος επιβάλλονται οι ποινικές
κυρώσεις του άρθρου 25 του ν. 2224/94.
Άρθρο 13
Kαταργούµενες διατάξεις
Aπό την έναρξη ισχύος του παρόντος διατάγµατος καταργούνται όλα τα άρθρα των
κεφαλαίων A, B, Γ, ∆, E, ΣT, Z, H ,Θ και IZ του Π.∆. της 14-3-1934 "Περί υγιεινής και ασφάλειας
των εργατών και υπαλλήλων των πάσης φύσεως βιοµηχανικών και βιοτεχνικών εργοστασίων,
εργαστηρίων κ.λ.π" (112/A). Στην περίπτωση όµως του άρθρου 4 του παρόντος διατάγµατος η
ισχύς τους παρατείνεται µέχρι την 31η ∆εκεµβρίου 1997.
Άρθρο 14
Έναρξη ισχύος
H ισχύς του παρόντος διατάγµατος αρχίζει από τη δηµοσίευσή του στην Eφηµερίδα της
Kυβερνήσεως, µε την επιφύλαξη του άρθρου 4 του παρόντος διατάγµατος.
Eπί πλέον, η ισχύς της παραγράφου 1 του άρθρου 6 του παρόντος διατάγµατος αρχίζει δύο
µήνες µετά τη δηµοσίευση του παρόντος διατάγµατος στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως και
δεν αφορά τις περιπτώσεις που τα δικαιολογητικά για την έκδοση οικοδοµικής άδειας ή για την
έγκριση της τεχνικής µελέτης έχουν ήδη υποβληθεί.
Στον Yπουργό Eργασίας και Kοινωνικών Aσφαλίσεων αναθέτουµε τη δηµοσίευση και εκτέλεση
του παρόντος διατάγµατος.
Αθήνα, 18 Ιανουαρίου 1996
7.2 ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ
64
Ο αποτελεσµατικός έλεγχος της φωτιάς και η κατάσβεσή της απαιτούν τη βασική κατανόηση
των χηµικών και φυσικών φαινόµενων της φωτιάς. Αυτό περιλαµβάνει πληροφορίες οι οποίες
περιγράφουν τις πηγές της θερµικής ενέργειας, τη σύνθεση και τα χαρακτηριστικά των
καυσίµων, καθώς και περιβαλλοντικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για να διατηρηθεί η
διαδικασία της καύσης.
7.2.1. Η ανατοµία της φωτιάς
Καύση είναι η αυτοσυντηρούµενη διαδικασία της ταχείας οξείδωσης ενός καυσίµου το οποίο
ανάγεται από έναν φορέα οξείδωσης, µαζί µε την έκλυση θερµότητας και φωτός. Οι πυρκαγιές
ορίζονται από τα φυσικά χαρακτηριστικά τους. Μπορούν να κυµαίνονται από πολύ αργή
οξείδωση, όπως στη σκουριά, έως την πολύ γρήγορη οξείδωση, όπως τις εκρήξεις. Κάπου
µεταξύ αυτών των δύο άκρων είναι δυο από τις πιο κοινές αντιδράσεις που ενδιαφέρουν τις
πυρκαγιές σε κτίρια, δηλ. οι υποβόσκουσες πυρκαγιές και
πυρκαγιές ελεύθερης καύσης.
Για πολλά χρόνια, το «τρίγωνο της φωτιάς» (οξυγόνο, καύσιµο
και θερµότητα) χρησιµοποιήθηκε για να διδάξει τα στοιχεία της
φωτιάς. Παρόλο που αυτό το απλό παράδειγµα είναι χρήσιµο,
δεν είναι τεχνικά σωστό. Για να υπάρξει καύση, απαιτούνται
τέσσερα στοιχεία:
• Οξυγόνο (οξειδωτικό µέσο)
• Καύσιµο
• Θερµότητα
• Αυτοδιατηρούµενη χηµική αντίδραση (αναφέρεται επίσης ως αλυσιδωτή αντίδραση)
Αυτά τα στοιχεία µπορεί να περιγραφούν ως “τετράεδρο της φωτιάς”. Κάθε στοιχείο του
τετραέδρου πρέπει να υπάρχει στη θέση του για να υπάρξει καύση. Η αφαίρεση έστω και µιας
από τις τέσσερις συνιστώσες σβήνει τη φωτιά. Εάν η ανάφλεξη έχει ήδη αρχίσει, η φωτιά σβήνει
όταν ένα από τα στοιχεία αποµακρύνεται από την αντίδραση.
7.2.1.1 Οξειδωτικά µέσα
Οξειδωτικές ουσίες είναι τα υλικά που παράγουν οξυγόνο ή άλλα οξειδωτικά αέρια κατά τη
διάρκεια µιας χηµικής αντίδρασης. Οι οξειδωτικές ουσίες, δεν είναι οι ίδιες καύσιµες ύλες, αλλά
υποστηρίζουν την καύση όταν συνδυάζονται µε ένα καύσιµο. Ενώ το οξυγόνο είναι το πιο
κοινό οξειδωτικό, άλλες ουσίες που εµπίπτουν στην κατηγορία αυτή είναι Βρώµιο, Χλώριο,
Ιώδιο, Νιτρικό οξύ, Υπερχλωρικές ενώσεις και Υπερµαγγανικά Υπεροξείδια.
7.2.1.2 Καύσιµα
Καύσιµο είναι το υλικό ή ουσία το οποίο οξειδώνεται ή καίγεται κατά τη διαδικασία της
καύσης. Με επιστηµονικούς όρους, το καύσιµο σε µια αντίδραση καύσης είναι γνωστό ως το
“αναγωγικό µέσο”. Τα περισσότερα κοινά καύσιµα περιέχουν άνθρακα µαζί µε συνδυασµούς
από υδρογόνο και οξυγόνο. Αυτά τα καύσιµα µπορεί να αναλύονται περαιτέρω σε καύσιµα
υδρογονανθράκων (όπως βενζίνη, πετρέλαιο και πλαστικά) και υλικά µε βάση την κυτταρίνη
(όπως το ξύλο και το χαρτί).
Τα καύσιµα µπορεί να βρεθούν σε οποιαδήποτε από τις 3 καταστάσεις της ύλης, δηλ. στερεά,
υγρά ή αέρια. Η έναρξη της καύσης απαιτεί την µετατροπή του καυσίµου σε αέρια κατάσταση
µε θέρµανση. Αέρια καύσιµα εκλύονται από τα στερεά καύσιµα µε πυρόλυση και από υγρά µε
εξάτµιση.
Τα στερεά καύσιµα έχουν συγκεκριµένη µορφή και µέγεθος. Ένα σηµαντικό στοιχείο των
στερεών καυσίµων είναι το εµβαδόν του υλικού σε σχέση µε τη µάζα του. Όσο µεγαλύτερη
είναι η επιφάνεια για µια δεδοµένη µάζα, τόσο πιο γρήγορη η θέρµανση του υλικού και αύξηση
της ταχύτητας της πυρόλυσης. Η θέση ενός στερεού καυσίµου είναι επίσης σηµαντική στην
εξέλιξη της φωτιάς. Εάν τα στερεά καύσιµα είναι σε κατακόρυφη θέση, η εξάπλωση της φωτιάς
θα είναι ταχύτερη από ότι αν είναι σε οριζόντια θέση. Αυτό οφείλεται στην αυξηµένη
µεταφορά θερµότητας µέσω της συναγωγής της θερµότητας και άµεσης επαφής της φλόγας σε
συνδυασµό µε την αγωγιµότητα και την ακτινοβολία. Παρακάτω περιγράφονται τυπικές
χηµικές ενώσεις που παράγονται µε την αύξηση της θερµοκρασίας πυρόλυσης, από στερεά
υλικά που υπάρχουν σε σπίτια.
65
Θερµοκρασία
200 0C
200 - 280 0C
Αντίδραση
Παραγωγή υδρατµών, CO2, οξικό και µυρµηκικό οξύ.
Λιγότεροι υδρατµοί - λίγο CO – η χηµική αντίδραση
παραµένει κυρίως ενδόθερµη.
280 - 500 0C
Εξώθερµη αντίδραση µε παραγωγή εύφλεκτων ατµών
και σωµατιδίων. Σχηµατισµός δευτερευόντων χηµικών
αντιδράσεων αντιδράσεις από κάρβουνο.
>500 0C
Σχηµατισµός στερεών καταλοίπων, κυρίως
ξυλάνθρακα, µε αξιοσηµείωτη καταλυτική δράση.
Τα υγρά καύσιµα έχουν φυσικές ιδιότητες που αυξάνουν τη δυσκολία της κατάσβεσης και τους
κινδύνους για το προσωπικό. Σε περίπτωση διαρροής υγρού, αυτό παίρνει το σχήµα του
εδάφους, ρέει και συσσωρεύεται σε κοιλότητες του δαπέδου. Τα περισσότερα εύφλεκτα υγρά
έχουν ειδικό βάρος χαµηλότερο της µονάδας και επιπλέουν στο νερό. Η διαλυτότητα των
υγρών καυσίµων στο
νερό είναι επίσης σηµαντική στην εξέλιξη της φωτιάς.
Οι
υδρογονάνθρακες κατά κανόνα, δεν αναµειγνύονται µε νερό. Το αλκοόλ και οι πολικοί
διαλύτες αναµιγνύονται µε το νερό και αν χρησιµοποιούνται µεγάλες ποσότητες νερού, µπορεί
να αραιωθούν σε σηµείο όπου δεν καίγονται. Έτσι, άλλα κατασβεστικά υλικά είναι
αποτελεσµατικά σε υδρογονάνθρακες και άλλα σε διαλύτες και αλκοόλ.
Η πτητικότητα των υγρών επηρεάζει σε σηµαντικό βαθµό την εξέλιξη της φωτιάς. Η πυκνότητα
του αερίου ή των ατµών υγρών ή αερίων καυσίµων επηρεάζει επίσης την εξέλιξη της
πυρκαγιάς. Η κίνηση των αερίων σε κάποιο χώρο είναι κυρίως συνάρτηση της πυκνότητάς
τους. Εάν η πυκνότητα των ατµών ενός αερίου είναι µικρότερη του αέρα ανεβαίνουν προς τα
πάνω και έχουν την τάση να διαλύονται. Εάν είναι µεγαλύτερη του αέρα, τότε έχουν την τάση
να πλησιάζουν το έδαφος και να ταξιδεύουν ανάλογα µε τη φορά του εδάφους και του αέρα.
Τα αέρια που είναι ελαφρύτερα του αέρα είναι το Υδρογόνου, η Άνυδρη Αµµωνία, το Ήλιο, το
Ακετυλένιο, το Φυσικό Αέριο (Μεθάνιο), το Μονοξείδιο του Άνθρακα, το Αιθυλένιο και το
Άζωτο.
Για να αναφλεγεί ένα µείγµα ατµών καυσίµου, θα πρέπει να βρίσκεται εντός της περιοχής
αναφλεξιµότητας. Τα όρια αναφλεξιµότητας ποικίλλουν ανάλογα µε το καύσιµο και τη
θερµοκρασία περιβάλλοντος. Συνήθως η περιοχή ανάφλεξης δίνεται στη θερµοκρασία των 25
0C.
7.2.1.3 Όρια Αναφλεξιµότητας
Στην στοιχειοµετρική περίπτωση, εάν κάποια πηγή ανάφλεξης εισαχθεί στο µίγµα, ακόµη και
σε χαµηλή θερµοκρασία και πίεση περίπου ατµοσφαιρική, τα αέρια γύρω από την πηγή
ανάφλεξης φθάνουν σε κάποια υψηλή θερµοκρασία, όπου το τοπικό µίγµα κινείται στην
εκρηκτική περιοχή και η φλόγα διαδίδεται. Η διάδοση της φλόγας συνεχίζεται ακόµη και όταν
η πηγή αποµακρύνεται.
Υπάρχουν µίγµατα τα οποία δεν συντηρούν τη διάδοση της φλόγας όταν αποµακρύνεται η
πηγή ανάφλεξης και τα οποία ονοµάζονται πτωχά ή πλούσια. Οι πτωχές και πλούσιες
συγκεντρώσεις, οι οποίες οριακά συντηρούν τη φλόγα, συχνά αναφέρονται ως κάτω (lean) και
άνω (rich) όριο αναφλεξιµότητας αντίστοιχα. Αυτό που καθορίζει το όριο αναφλεξιµότητας
είναι ο ανταγωνισµός ανάµεσα στην ταχύτητα σχηµατισµού θερµότητας, η οποία ελέγχεται από
την ταχύτητα της αντίδρασης και την θερµότητα της αντίδρασης για τα οριακά µίγµατα, και
την ταχύτητα εξωτερικής απώλειας θερµότητας της φλόγας. Υπάρχουν όρια αναφλεξιµότητας
για τον αέρα και το οξυγόνο. Το κάτω όριο σπάνια διαφέρει για τον αέρα ή το οξυγόνο, επειδή
το επιπλέον οξυγόνο έχει τις ίδιες θερµοφυσικές ιδιότητες µε το άζωτο.
Τα περισσότερα καύσιµα έχουν άνω όριο για φ = 3.3 και κάτω για φ = 0.5. Τα καύσιµα που
διαφοροποιούνται για το άνω όριο είναι εκείνα πού, ή έχουν ισχυρούς δεσµούς, όπως η
αµµωνία, ή αυτά που αποσυντίθενται εύκολα όπως η υδραζίνη (Ν2Η4).
Υπάρχουν επίσης όρια αναφλεξιµότητας των νεφών σκόνης. Τα όρια αναφλεξιµότητας των
καυσίµων κόνεων αναφέρονται ως ελάχιστες εκρηκτικές συγκεντρώσεις. Τα άνω εκρηκτικά
όρια δεν έχουν µετρηθεί λόγω πειραµατικών δυσκολιών. Αποτελέσµατα αναφέρονται για
σκόνες 74 µm ή µικρότερων. Αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχει µεταβολή στα ελάχιστα
εκρηκτικά όρια συγκέντρωσης µε την µεταβολή της διαµέτρου, π.χ. το ελάχιστο όριο εκρηκτικής
συγκέντρωσης µειώνεται καθώς µειώνεται το µέγεθος των σωµατιδίων. Άλλες συνθήκες που
επηρεάζουν το όριο είναι η καθαρότητα του δείγµατος, η συγκέντρωση οξυγόνου, η ισχύς της
66
πηγής ανάφλεξης, η τύρβη και η οµοιοµορφία ανάµιξης. Εκτός των µεταλλικών κόνεων, τα πιο
πολλά υλικά (αγροτικά προϊόντα, ανθρακούχα, χηµικά, φάρµακα, µπογιές, γεωργικά
φάρµακα, πλαστικές ρητίνες, κλπ.) έχουν ελάχιστα όρια εκρηκτικών συγκεντρώσεων στην
περιοχή 0,03-0,05 Kg/m3. Αναφέρεται όµως ότι για κάποια συγκεκριµένη ένωση το όριο είναι
0,01-0,50 Kg/m3. Πλήρης κατάλογος αυτών των τιµών αναφέρεται στο εγχειρίδιο της NFPA
(NATIONAL FIRE PROTECTION ASSOCIATION).
Επειδή η θερµοκρασία επιταχύνει τις χηµικές αντιδράσεις, είναι λογικό να αναµένουµε ότι τα
όρια αναφλεξιµότητας θα αυξηθούν µε την αύξηση της θερµοκρασίας. Αυτή η αύξηση, η οποία
έχει επιβεβαιωθεί πειραµατικά, είναι µικρή και συµπεριφέρεται γραµµικά για
υδρογονάνθρακες.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το άνω όριο είναι περίπου τριπλάσιο και το κάτω περίπου το
50% του στοιχειοµετρικού. Γενικά το άνω όριο είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο της έκρηξης.
Το κάτω όριο κάποιου αερίου είναι το ίδιο για οξυγόνο και αέρα, επειδή το επιπλέον οξυγόνο
έχει την ίδια θερµοχωρητικότητα µε το άζωτο.
Το άνω (πλούσιο) όριο όλων των καυσίµων αερίων είναι πολύ µεγαλύτερο στο οξυγόνο παρά
στον αέρα, λόγω της υψηλής θερµοκρασίας η οποία επιτυγχάνεται απουσία αζώτου. Γι'αυτό η
κλίµακα αναφλεξιµότητας είναι πάντα µεγαλύτερη στο οξυγόνο. Τα
πειραµατικά
αποτελέσµατα του παρακάτω Πίνακα το επιβεβαιώνουν.
Σύγκριση των ορίων αναφλεξιµότητας Ο2 και Αέρα, σε καύσιµο, % κ.ο
Κάτω Όριο
Άνω Όριο
Αέριο Καύσιµο
Αέρας
Ο2
Αέρας
Η2
CO
NH3
CH4
C2H6
C3H8
C4H10
C3H6
4
12.5
15
5
3
2.1
1.86
2.4
4
19
15
5.1
3
2.3
1.8
2.1
74.2
74.5
28
15
12.5
10.1
8.41
10.3
Ο2
94
94
79
61
66
55
49
53
Ο Πίνακας που ακολουθεί δίνει τα ανώτερα και κατώτερα όρια αναφλεξιµότητας για µερικές
τυπικές ενώσεις. Οι συνθήκες είναι για 25 °C και 1 atm πίεση, εκτός αν αναφέρονται άλλες.
Όρια Αναφλεξιµότητας Αερίων Καυσίµων και Ατµών στους 25 0C
Και Πίεση 1 Ατµόσφαιρα
Καύσιµο
Ακετάλη
Ακεταλδεΰδη
Οξικό οξύ
Οξικός Ανυδρίτης
Ακετανιλίδιο
Ακετόνη
Ακετοφαινόνη
Ακετυλακετόνη
Ακετυλοχλωρίδιο
Ακετυλένιο
Ακρολεΐνη
Ακρυλονιτρίλιο
Υδροκυανική ακετόνη
Αδιπικό οξύ
Αλδόλη
Αλλυλική αλκοόλη
Αλλυλική αµίνη
Κάτω Όριο Αναφλεξιµότητας
όγκος %
Φ
1,6
4,0
0,59
5,4 (100°C)
2,7 (47°C)
1,0 (υπολ)
2,6
0,52
1,1 (υπολ)
1,7 (υπολ)
5,0 (υπολ)
2,5
2,8
3,0
2,2
1,6 (υπολ)
2,0 (υπολ)
2,5
2,2
Άνω Όριο Αναφλεξιµότητας
όγκος %
Φ
10
60
28
10 (75°C)
13
2,6
100
31
12
18
22
67
Αλλυλοβρωµίδιο
Αλλυλοχλωρίδιο
ο-αµινοδιφαινύλιο
Αµµωνία
Οξικός κ-αµυλεστέρας
κ-αµυλική αλκοόλη
τ-αµυλική αλκοόλη
κ-αµυλ-χλωρίδιο
τ-αµυλ-χλωρίδιο
κ-Αµυλικός αιθέρας
Νιτρώδης αµυλεστέρας
Προπιονικός κ-αµυλεστέρας
Αµυλένιο
Ανιλίνη
Ανθρακένιο
Νιτρικός κ-αµυλεστέρας
Βενζόλιο
Βενζοϊκός βενζυλεστέρας
Χλωροβενζόλιο
∆ικυκλοεξάνιο
∆ιφαινύλιο
2-διφαινυλαµίνη
Βρωµοβενζόλιο
Βουταδιένιο (U)
κ-βουτάνιο
1,3-Βουτανοδιόλη
Βουτένιο-1
Βουτένιο-2
οξικός κ-βουτυλεστέρας
κ-βουτανόλη
ισοβουτανόλη
τ-βουτανόλη
τ-βουτυλαµίνη
κ-βουτυλ-βενζόλιο
ισοβουτυλ-βενζόλιο
τ-βουτυλ-βενζόλιο
κ-βουτανοβρωµίδιο
βουτυλική κυτταροβιόζη
κ-βουτανοχλωρίδιο
φορµικός κ-βουτυλεστέρας
στεατικός κ-βουτυλεστέρας
Βουτυρικό οξύ
γ-βουτυρολακτόνη
διθειάνθρακας
µονοξείδιο του άνθρακα
χλωροβενζόλιο
µ-κρεσόλη
κροτοναλδεΰδη
κουµένιο
κυανογόνο
κυκλοβουτάνιο
κυκλοεπτάνιο
κυκλοεξάνιο
κυκλοεξανόλη
κυκλοεξένιο
οξικός κυκλοεξυλεστέρας
κυκλοπεντάνιο
κυκλοπροπάνιο
2,7 (υπολ)
2,9
0,66
15
1,0 (100°C)
1,4 (100°C)
1,4 (υπολ)
1,6 (50°C)
1,5 (85°C)
0,7 (υπολ)
1,0 (υπολ)
1,0 (υπολ)
1,4
1,2 (140°C)
0,65 (υπολ)
1,1
1,3 (100°C)
0,7 (υπολ)
1,2 (υπολ)
0,65 (100°C)
0,70 (110°C)
0,8 (υπολ)
1, 6 (υπολ)
2,0
1,8
1,9 (υπολ)
1,6
1,7
1,4 (50°C)
1,7 (100°C)
1,7 (100°C)
1,9 (100°C)
1,7 (100°C)
0,82 (100°C)
0,77 (100°C)
0,77 (100°C)
2,5 (100°C)
1,1 (150°C)
1,8
1,7
0,3 (υπολ)
2,1 (υπολ)
2,0 (150°C)
1,3
12,5
1,4
1,1 (150°C)
2,1
0,88 (100°C)
6,6
1,8
I,I
1,3
1,2 (υπολ)
1,2 (100°C)
1,0 (υπολ)
1,5
2,4
0,69
0,51
0,51
4,1
28
7,1 (100°C)
10 (100°C)
1,3
3,3
8,6 (100°C)
8,7
8,3 (140°C)
0,48
7,9 (100°C)
2,9
5,1 (150°C)
0,58
0,55
0,50
0,54
12
8,4
10
9,7
8,0 (100°C)
12 (100°C)
9,8 (100°C)
9,8 (100°C)
8,9 (200°C)
5,8 (100°C)
5,8 (100°C)
5,8 (100°C)
11 (175°C)
10 (100°C)
8,2
2,7
3,1
2,6
0,20
50
74
7,7
\
0,51
16 (60°C)
6,5 (100°C)
3,8
0,56
0,56
0,57
6,7
7,8
3,4
3,4
0,55
0,54
10,4
2,3
68
κυµένιο
∆εκαβοράνιο
∆εκαλίνη
κ-δεκάνιο
∆ευτέριο
∆ιβοράνιο
∆ιεθυλαµίνη
∆ιεθυλανιλίνη
1,4 διέθυλο-βενζόλιο
∆ιαιθυλοκυκλοεξάνιο
∆ιαιθυλαιθέρας
3,3-διαιθυλοπεντάνιο
∆ιαιθυλοκετόνη
∆ιισοβούτυλο-καρβινόλη
∆ιισοβουτοκετόνη
∆ιισοπροπυλαιθέρας
∆ιαιθυλαµίνη
2,2-διµεθυλοβουτάνιο
2,3-διµεθυλοβουτάνιο
∆ιµεθυλοδεκαλίνη
∆ιµεθυλο-διχλωροσιλάνιο
∆ιµεθυλαιθέρας
Ν,Ν-διµεθυλοφορµαµίδιο
2,3-διµεθυλοπεντάνιο
2,2-διµεθυλοπροπάνιο
∆ιµεθυλοσουλφίδιο
∆ιοξίνη
∆ιπεντένιο
∆ιφαινυλαµίνη
∆ιφαινυλαιθέρας
∆ιφαινυλ-µεθάνιο
∆ιβινυλικός Αιθέρας
κ-δωδεκάνιο
Αιθάνιο
Οξικός Αιθυλεστέρας
Αιθανόλη
Αιθυλαµίνη
Αιθυλοβενζόλιο
Αιθυλοχλωρίδιο
Αιθυλο-κυκλοβουτάνιο
Αιθυλοκυκλοεξάνιο
Αιθυλοκυκλοπεντάνιο
Φορµικός Αιθυλεστέρας
Λακτικός Αιθυλεστέρας
Μερκαπτανικός Αιθυλεστέρας
Νιτρικός Αιθυλεστέρας
Νιτρώδης Αιθυλεστέρας
Προπιονικός αιθυλεστέρας
αιθυλ-προπυλ-αιθέρας
Αιθυλένιο
Αιθυλενογλυκόλη
Αιθυλενοξείδιο
Φουρφουραλική αλκοόλη
Αεροπορική Βενζίνη 100/130
Αεροπορική Βενζίνη 115/145
κ-επτάνιο
κ-δεκαεξάνιο
κ-εξάνιο
0,85 (100°C)
0,2
0,74 (100°C)
0,75 (53°C)
4,9
0,8
1,8
0,8 (υπολ)
0,8 (100°C)
0,75
1,9
0,7 (100°C)
1,6
0,82 (100°C)
0,79 (100°C)
1,4
2,8
1,2
1,2
0,69 (100°C)
3,4
3,4
1,8 (100°C)
1,1
1,4
2,2
2,0
0,75 (150°C)
0,7 (υπολ)
0,8 (υπολ)
0,7 (υπολ)
1,7
0,60 (υπολ)
3,0
2,2
3,3
3,5
1,0 (100°C)
3,8
1,2
2,0 (130°C)
1,1
2,8
1,5
2,8
4,0
3,0
1,8
1,7
2,7
3,5 (υπολ)
3,6
1,8 (72°C)
1,3
1,2
1,0
0,43 (υπολ)
1,2
0,56
0,11
0,56
0,12
6,5 (100°C)
4,9 (100°C)
5,6 (86°C)
75
88
10
3,6
4,2
13,5
36
0,55
6,1 (175°C)
6,2 (100°C)
7,9
7,0
7,0
5,3 (110°C)
0,50
27
14 (100°C)
6,8
7,5
20
22
6,1 (150°C)
4,5
27
0,56
0,53
0,55
0,50
12,4
11
19 (60°C)
2,2
2,7
2,9
0,51
6,7 (100°C)
3,4
0,53
0,56
0,56
0,50
7,7
6,6 (130°C)
6,7
16
3,4
3,9
3,4
2,8
0,63
18
4,4
0,58
50
11
9
36
3,5
0,56
100
16 (117°C)
7,1
7,1
6,7
3,6
0,56
7,4
3,4
69
κ-εξυλική αλκοόλη
κ-εξυλαιθέρας
Υδραζίνη
Υδρογόνο
Υδροκυάνιο
Υδρόθειο
Οξικός ισοαµυλεστέρας
Ισοαµυλική αλκοόλη
ισοβουτάνιο
Ισοβουτανόλη
Ισοβουτυλ-βενζόλιο
Ισοβουτυλένιο
Ισοπεντάνιο
Οξικός ισοπροπυλεστέρας
Ισοπροπανόλη
Ισοπροπυλικό διφαινύλιο
JP-4
Μεθάνιο
Οξικός µεθυλεστέρας
µεθυλ-ακετυλένιο
Μεθανόλη
Μεθυλαµίνη
Μεθυλοβρωµίδιο
3-µεθυλ-1-βουτένιο
Μεθυλ-βουτυλ-κετόνη
Μεθυλικός αιθυλαιθέρας
Μεθυλοχλωρίδιο
Μεθυλοκυκλοεξάνιο
Μεθυλοκυκλοπενταδιένιο
Μεθυλ-αιθυλ-κετόνη
Φορµικός µεθυλεστέρας
Μεθυλοκυκλοεξανόλη
Μεθυλο-ισοβουτυλο-καρβινόλη
Μεθυλο-ισοπροπενο-κετόνη
Λακτικός Μεθυλεστέρας
Μερκαπτανικός Μεθυλεστέρας
1-µεθυλ-ναφθαλένιο
2-µεθυλ-πεντάνιο
Προπιονικός Μεθυλεστέρας
Μεθυλ-προπυλ-κετόνη
Μεθυλοστυρένιο
Μεθυλικός βινυλαιθέρας
Μονοϊσοπροπυλο-δικυκλοεξάνιο
2-µονοϊσοπροπυλο-διφαινύλιο
µονοµεθυλυδραζίνη
Ναφθαλένιο
Νικοτίνη
Νιτροαιθάνιο
Νιτροµεθάνιο
1-Νιτροπροπάνιο
2-Νιτροπροπάνιο
κ-εννεάνιο
κ-οκτάνιο
Παραλδεΰδη
Πενταβοράνιο
κ-πεντάνιο
Φθαλικός ανυδρίτης
Προπαδιένιο
1,2 (100°C)
0,6 (υπολ)
4,7
4,0
5,6
4,0
1,1 (100°C)
1,4 (100°C)
1,8
1,7 (100°C)
0,82 (100°C)
1,8
1,4
1,7 (υπολ)
2,2
0,6 (υπολ)
1,3
5,0
3,2
1,7
6,7
4,2 (υπολ)
10
1,5
1,2 (50°C)
2,2 (υπολ)
7 (υπολ)
1,1
1,3 (100°C)
1,9
5,0
1,0 (υπολ)
1,2 (υπολ)
1,8 (50°C)
2,2 (100°C)
3,9
0,8 (υπολ)
1,2 (υπολ)
2,4
1,6
1,0 (υπολ)
2,6
0,52
0,53 (175°C)
4
0,88 (78°C)
0,75 (υπολ)
3,4
7,3
2,2
2,5
0,85 (43°C)
0,95
1,3
0,42
1,4
1,2 (140°C)
2,16
0,53
0,27
0,14
0,33
0,53
0,57
0,55
100
75
40
44
7,0 (100°C)
9,0 (100°C)
8,4
11 (100°C)
8,9
9,6
8
15,0
16
2,54
3,6
1,6
2,8
2,9
36 (60°C)
0,58
0,56
0,52
0,58
15
9,1
8,0 (100°C)
6,7
7,6 (100°C)
10
23
3,3
3,4
2,7
2,4
9,0 (50°C)
0,60
2,2
3,4
0,60
0,55
13
8,2
3,2
2,8
39
4,1 (200°C)
3,2 (200°C)
0,52
5,9 (122°C)
0,58
0,58
0,48
0,22
0,55
7,8
9,2 (195°C)
3,1
70
Προπάνιο
1,2-προπανοδιόλη
β-προπιολακτόνη
Προπιοναλδεΰδη
Οξικός κ-προπυλεστέρας
κ-προπυλαλκοόλη
Προπυλαµίνη
Προπυλοχλωρίδιο
Νιτρικός κ-προπυλεστέρας
Προπυλένιο
∆ιχλωροπροπένιο
Προπυλενογλυκόλη
Προπυλενοξείδιο
Πυριδίνη
Προπαργυλική αλκοόλη
Κινολίνη
Στυρένιο
Θείο
π-τερφαινύλιο
Τετραβοράνιο
κ-δεκατεσσεράνιο
Τετραϋδροφουράνιο
Τετραλίνη
2,2,3,3-τετραµεθυλοπεντάνιο
Τολουόλιο
Τριχλωροαιθυλένιο
Τριαιθυλαµίνη
Τριαιθυλενογλυκόλη
2,2,3-τριµεθυλοβουτάνιο
Τριµεθυλαµίνη
2,2,4-τριµεθυλοπεντάνιο
Τριµεθυλενογλυκόλη
Τριοξάνη
UDMH
Οξικός Βινυλεστέρας
Βινυλοχλωρίδιο
µ-Ξυλόλιο
ο-Ξυλόλιο
π-Ξυλόλιο
2,1
2,5 (υπολ)
2,9 (75°C)
2,9
1,8
2,2 (53°C)
2,0
2,4 (υπολ)
1,8 (126°C)
2,4
3,1 (υπολ)
2,6 (96°C)
2,8
1,8 (60°C)
2,4 (50°C)
1,0 (υπολ)
1,1 (19°C)
2,0 (247°C)
0,96 (υπολ)
0,4 (υπολ)
0,5 (υπολ)
2,0
0,84 (100°C)
0,8
1,2 (100°C)
12 (30°C)
1,2
0,9 (150°C)
1,0
2,0
0,95
1,7 (υπολ)
3,2 (υπολ)
2,0
2,6
3,6
1,1 (100°C)
1,1 (100°C)
1,1 (100°C)
0,52
9,5
2,4
0,58
0,49
17
8
14 (100°C)
2,6
3,2
100 (125°C)
11
37
12 (70°C)
0,11
0,52
50 (150°C)
0,53
7,1 (100°C)
40 (70°C)
8,0
9,2 (203°C)
3,1
12
0,40
95
19,1
0,56
0,56
0,56
33
6,4 (100°C)
6,4 (100°C)
6,4 (100°C)
3,3
3,3
3,3
7.2.1.3.1 Υπολογισµός των ορίων αναφλεξιµότητας µιγµάτων αερίων
To 1898, οι Le chatelier και boudouard, πρότειναν κάποιον κανόνα για τον
υπολογισµό του κάτω ορίου αναφλεξιµότητας για µίγµατα αερίων, των οποίων τα κάτω όρια
ήταν γνωστά. Εάν LFLn, είναι ο % όγκος του καυσίµου στο κάτω όριο, και LFL1, LFL2, ... , LFLn,
ο % όγκος του καυσίµου στο κάτω όριο για κάθε καύσιµο, και x1, x2, ... , xn, το κλάσµα mole
του κάθε αερίου, τότε,
LFL n =
1
x1
x
x
+ 2 + ...... + n
LFL1 LFL 2
LFL n
Εάν το καύσιµο περιέχει αδρανή αέρια, όπως Ν2, ή CΟ2, τότε το κάτω όριο
αναφλεξιµότητας συνεχίζει να υπολογίζεται από την εξίσωση (3.57), χωρίς όµως τα αδρανή.
Αντίστοιχη σχέση ισχύει και για το άνω όριο αναφλεξιµότητας.
7.2.1.3.2 Η επίπτωση της θερµοκρασίας
71
Επειδή η θερµοκρασία επιταχύνει τις χηµικές αντιδράσεις, είναι λογικό να
αναµένουµε ότι τα όρια αναφλεξιµότητας θα αυξηθούν µε την αύξηση της
θερµοκρασίας. Αυτή η αύξηση, δίνεται από τους παρακάτω εµπειρικούς τύπους, για όρια
αναφλεξιµότητας στον αέρα:
⎡1 + 0.75 (T − 25 ) ⎤
LFL T =LFL 25 ⎢
⎥
∆Η C
⎣
⎦
⎡1 + 0.75 (T − 25 ) ⎤
UFL T =UFL 25 ⎢
⎥
∆Η C
⎣
⎦
όπου,
∆HC
=
LFLT =
LFL25 =
UFLT =
UFL25 =
T
=
H θερµότητα καύσης (Kcal/mole)
Κάτω όριο αναφλεξιµότητας σε θερµοκρασία Τ 0C, (% κ.o.)
Κάτω όριο αναφλεξιµότητας σε θερµοκρασία 25 0C, (% κ.o.)
Άνω όριο αναφλεξιµότητας σε θερµοκρασία Τ 0C, (% κ.o.)
Άνω όριο αναφλεξιµότητας σε θερµοκρασία 25 0C, (% κ.o.)
Θερµοκρασία διεργασίας, 0C
7.2.1.3.3 Η επίπτωση της πίεσης
Η
ακόλουθη εµπειρική σχέση
αναφλεξιµότητας σε αέρα µε την πίεση:
εκφράζει
την εξάρτηση
του άνω
ορίου
UFLP = UFL1 atm + 20.6(log10P + 1)
όπου,
=
Άνω όριο αναφλεξιµότητας σε πίεση P (% κ.o.)
UFLP
UFL1 atm =
Άνω όριο αναφλεξιµότητας σε πίεση 1 atm (% κ.o.)
P
=
Πίεση διεργασίας, atm
Το κάτω όριο αυξάνει κάπως στην αρχή και µετά µειώνεται καθώς η πίεση αυξάνει στις
6 atm. Γενικά το κάτω όριο δεν επηρεάζεται σοβαρά από την πίεση. Το Σχήµα που ακολουθεί
δείχνει την επίπτωση της πίεσης για φυσικό αέριο.
Φ υ σ ικ ό Α έ ρ ιο ,
% κ .ο .
Α ν α φ λ έ ξ ιµ η Π ε ρ ιο χ ή
Π ί ε σ η , p s ig
Επίπτωση της πίεσης στα όρια αναφλεξιµότητας µιγµάτων φυσικού αερίου - αέρα
Για τα όρια αναφλεξιµότητας σε µειωµένη πίεση, παλαιότερη έρευνα έδειξε ότι τα δύο
όρια συγκλίνουν σε κάποια πίεση, κάτω από την οποία η φλόγα δεν διαδίδεται. Νεώτερες όµως
αναλύσεις δείχνουν, ότι αυτό µάλλον οφείλεται στην ψύξη της αντίδρασης από τα τοιχώµατα
του δοχείου όπου έγιναν τα πειράµατα. Όπως φαίνεται στο παρακάτω Σχήµα, τα όρια
παραµένουν τα ίδια και για πολύ χαµηλές πιέσεις, αρκεί ο σωλήνας να έχει αρκετό πλάτος.
Άρα, τα όρια για µειωµένες πιέσεις δεν είναι γενικά όρια αναφλεξιµότητας, επειδή
επηρεάζονται από τη διάµετρο και δεν είναι φυσικοχηµικές σταθερές των καυσίµων. Ο
καλλίτερος ίσως ορισµός τους είναι όρια αναφλεξιµότητας σε σωλήνα δεδοµένης διαµέτρου.
72
Ατµοσφαιρική Πίεση
Πίεση
mm Hg
Αναφλέξιµη Επιφάνεια
Φυσικό Αέριο, % κ.ο.
Επίπτωση της ελάττωσης της πίεσης στα όρια αναφλεξιµότητας µιγµάτων φυσικού αερίουαέρα
7.2.2. ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ
Η διαδικασία της καύσης
εµφανίζεται σε σαφώς καθορισµένα στάδια.
Αναγνωρίζοντας τις διάφορες φάσεις (ή στάδια), ο πυροσβέστης µπορεί να οργανώσει
καλλίτερα την καταπολέµηση της πυρκαγιάς. Κάθε φάση χαρακτηρίζεται από διαφορές στη
θερµοκρασία δωµατίου και την ατµοσφαιρική σύνθεση. Ένας πυροσβέστης µπορεί να
αντιµετωπίσει µία ή όλες από τις ακόλουθες τρεις φάσεις (ή στάδια) της φωτιάς, ανά πάσα
στιγµή.
7.2.2.1. Αρχόµενη φάση (Στάδιο ανάπτυξης)
Στην πρώτη φάση, η περιεκτικότητα σε οξυγόνο του αέρα δεν έχει µειωθεί σηµαντικά και η
πυρκαγιά παράγει υδρατµούς, CO2, ίσως µικρή ποσότητα SO2, CO και άλλα αέρια. Σ΄αυτή τη
φάση παράγεται θερµότητα, και το ποσό της αυξάνεται µε την πρόοδο της φωτιάς. Η φωτιά
µπορεί να παράγει µια θερµοκρασία φλόγας πολύ πάνω από τους 550 0C, αλλά η θερµοκρασία
στην αίθουσα σε αυτό το στάδιο αυξάνεται λίγο.
7.2.2.2. Φάση ελεύθερης καύσης (Φάση πλήρους ανάπτυξης)
Η δεύτερη φάση της καύσης περιλαµβάνει την ελεύθερη καύση της φωτιάς. Κατά τη διάρκεια
αυτής της φάσης, αέρας πλούσιος σε οξυγόνο προσροφάται στην φλόγα µε συναγωγή και
µεταφέρει τη θερµότητα προς τα πάνω. Τα θερµά αέρια απλώνονται πλαγίως από το ταβάνι
προς τα κάτω, αναγκάζοντας τον ψυχρό αέρα να πάει χαµηλότερα, και τελικά να αναφλεγούν
όλα τα καύσιµα υλικά στο πάνω επίπεδο της αίθουσας. Αυτός ο θερµός αέρας είναι ένας από
τους λόγους που οι πυροσβέστες διδάσκονται να µένουν χαµηλά και να χρησιµοποιούν
προστατευτικό εξοπλισµό αναπνοής. Μία ανάσα από αυτόν τον σούπερ-θερµό αέρα µπορεί να
κάψει τους πνεύµονες. Σ’ αυτό το σηµείο, η θερµοκρασία στις υψηλότερες περιοχές µπορεί να
υπερβαίνει τους 700 0C. Καθώς η φωτιά εξελίσσεται στα τελευταία στάδια της φάσης αυτής, θα
συνεχίζει να καταναλώνει οξυγόνο µέχρι να φτάσει στο σηµείο όπου υπάρχει ανεπάρκεια
οξυγόνου για αντίδραση µε το καύσιµο. Η φωτιά στη συνέχεια µπαίνει στη φάση της
υποβόσκουσας καύσης και αρκεί µια παροχή οξυγόνου για γρήγορη καύση ή έκρηξη.
7.2.2.3. Υποβόσκουσα Φάση
Στην τρίτη φάση, η φλόγα µπορεί να εξαλειφθεί αν η περιοχή καύσης είναι αεροστεγής. Σε
αυτήν την περίπτωση, η καύση µειώνεται στο λαµπερό επίπεδο. Το δωµάτιο γεµίζει τελείως µε
πυκνό καπνό και αέρια, φθάνοντας τη θερµοκρασία των 550 0C. Η φωτιά θα συνεχίσει να
σιγοκαίει, και η αίθουσα θα γεµίσει µε εντελώς πυκνό καπνό και τα αέρια της καύσης σε
θερµοκρασία πάνω από 550 0C. Η έντονη θερµότητα θα απελευθερώσει αέρια όπως υδρογόνο
και µεθάνιο από τα καύσιµα υλικά, ενισχύοντας τη φωτιά.
7.2.2.4. Καµπύλη θερµοκρασίας-χρόνου
Οι τρεις φάσεις ανάπτυξης της φωτιάς, αποτελούν τη καµπύλη χρόνου-θερµοκρασίας.
73
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
ΠΛΗΡΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΦΛΟΓΑΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΦΛΟΓΑΣ
ΦΑΣΗ ΣΒΕΣΗΣ
ΧΡΟΝΟΣ
7.2.2.5. Πλήρης ανάφλεξη (Flashover)
Πλήρης ανάφλεξη (Flashover) συµβαίνει όταν µια αίθουσα ή άλλη περιοχή
θερµαίνεται µέχρι το σηµείο όπου οι φλόγες ακτινοβολούν σε ολόκληρη την επιφάνεια ή την
περιοχή. Αρχικά, θεωρήθηκε ότι το φαινόµενο αυτό οφειλόταν σε εύφλεκτα αέρια που
εκλύονται κατά τα πρώτα στάδια της φωτιάς. Θεωρήθηκε ότι αυτά τα αέρια συγκεντρώνονταν
στο ταβάνι και αναµειγνύονταν µε αέρα µέχρι να φτάσουν το σηµείο ανάφλεξης, οπότε
ξαφνικά αναφλεγόταν προκαλώντας πλήρη ανάφλεξη. Σήµερα θεωρείται ότι ενώ αυτό µπορεί
να συµβεί, προηγείται της πλήρους ανάφλεξης. Καθώς η φωτιά συνεχίζει να καίει, όλα τα
περιεχόµενα στην περιοχή της πυρκαγιάς σταδιακά θερµαίνονται έως τη θερµοκρασία
ανάφλεξης, µέσω του µηχανισµού της θερµικής ακτινοβολίας. Όταν φθάσουν σε αυτό το
σηµείο, γίνεται ταυτόχρονη ανάφλεξη και η περιοχή εγκλωβίζεται πλήρως στη φωτιά.
7.2.3.
Ο ΚΑΠΝΟΣ ΣΕ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ
Όταν ένα υλικό καίγεται, υφίσταται χηµική µετατροπή. Τα κύρια είναι αέρια καύσης, φλόγα,
θερµότητα και καπνός. Ο καπνός που εµφανίζεται στις πυρκαγιές αποτελείται από ένα µείγµα
οξυγόνου, αζώτου, διοξειδίου του άνθρακα, αέρια µονοξειδίου του άνθρακα, πολύ λεπτής
κοκκοµετρίας σωµατίδια του άνθρακα (αιθάλη), καθώς και διάφορα προϊόντα
που
απελευθερώνονται κατά την καύση του υλικού. Η εισπνοή καπνού είναι η αρχική αιτία
θανάτου στα θύµατα πυρκαγιών εσωτερικών χώρων. Οι θάνατοι αυτοί είναι συνδυασµός της
υψηλής θερµοκρασίας, δηλητηρίαση από µονοξείδιο του άνθρακα, υδροκυάνιο και άλλα
προϊόντα καύσης.
7.2.3.1. Χηµική σύνθεση του καπνού
Η σύνθεση του καπνού εξαρτάται από τη φύση των καυσίµων και τις συνθήκες της καύσης. Οι
πυρκαγιές µε υψηλή διαθεσιµότητα σε οξυγόνου αυξάνουν πολύ τη θερµοκρασία τους και τα
µόρια του καπνού συνήθως αποτελούνται από τέφρα. Υψηλή θερµοκρασία επίσης οδηγεί στην
παραγωγή οξειδίων του αζώτου, καθώς και παραγωγή διοξειδίου του θείου, εφόσον υπάρχουν
θειούχες ενώσεις. Ο άνθρακας και το υδρογόνο οξειδώνονται σε διοξείδιο του άνθρακα και
νερό. Πυρκαγιές που καίνε µε έλλειψη οξυγόνου, παράγουν µεγάλη ποικιλία ενώσεων, πολλές
από τις οποίες είναι τοξικές. Η µερική οξείδωση του άνθρακα παράγει µονοξείδιο άνθρακα,
υλικά που περιέχουν άζωτο µπορούν να παραγάγουν υδροκυάνιο, αµµωνία, και οξείδια του
αζώτου. Υλικά που περιέχουν αλογόνα όπως το χλώριο (π.χ. πολυβινυλικό χλωρίδιο) ή άλλα
αλογόνα, µπορούν να οδηγήσουν στην παραγωγή π.χ. υδροχλώριου, φωσγενίου, διοξίνης,
χλωροµεθάνιο, βρωµοµεθάνιο και άλλους αλογονοµένους υδρογονάνθρακες. Πυρόλυση από
την καύση διαφόρων υλικών οδηγεί επίσης στην παραγωγή πολλών υδρογονανθράκων,
αλειφατικών (µεθάνιο, αιθάνιο, αιθυλένιο, ασετυλίνη),
αρωµατικών (βενζόλιο και τα
παράγωγά του, πολυκυκλικοί αρωµατικοί υδρογονάνθρακες; π.χ. βενζο [πυρένιο- α], τερπένια,
κλπ.. Πιθανόν επίσης να παράγονται και ετεροκυκλικές ενώσεις. Βαρύτεροι υδρογονάνθρακες
µπορεί να συµπυκνώνονται σε πίσσα.
Η παρουσία θείου µπορεί να οδηγήσει στο σχηµατισµό π.χ. σουλφιδίων, διοξείδιο θείου,
δισουλφίδιο άνθρακα, και θειολών. Μερική οξείδωση των παραγώγων υδρογονανθράκων
74
οδηγεί σε µια ευρεία περιοχή άλλων ενώσεων: αλδεΰδες (π.χ. φορµαλδεΰδη, ακρολεΐνη, και
φουρφουράλη), κετόνες, αλκοολών (συχνά αρωµατικά, π.χ. φαινόλη, κατεχόλη και κρεσόλες),
καρβοξυλικά οξέα (µυρµηκικό οξύ, οξικό οξύ, κ.λπ.). Τα ορατά µόρια σε τέτοιους καπνούς
αποτελούνται συνήθως από άνθρακα (αιθάλη). Άλλα µόρια µπορούν να αποτελούνται από
συµπυκνωµένη πίσσα, ή τα στερεά µόρια της τέφρας. Η παρουσία µετάλλων στα καύσιµα
παράγει µόρια των µεταλλικών οξειδίων. Τα µόρια των ανόργανων αλάτων µπορούν επίσης να
σχηµατισθούν, π.χ. θειικό άλας αµµωνίου, νιτρικό αµµώνιο. Πολλές οργανικές ενώσεις,
χαρακτηριστικά οι αρωµατικοί υδρογονάνθρακες, µπορούν να είναι επίσης προσροφηµένοι
στην επιφάνεια των στερεών µορίων.
Οι εκποµπές καπνού µπορούν να περιέχουν τα χαρακτηριστικά ιχνοστοιχεία. Τα µέταλλα
βανάδιο και νικέλιο εµφανίζονται στις εκποµπές πυρκαγιών σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις
παραγωγής ενέργειας ή παραγωγής και αποθήκευσης πετρελαϊκών προϊόντων. Καύση
άνθρακα παράγει καπνό που περιέχει αλουµίνιο, αρσενικό, χρώµιο, κοβάλτιο, χαλκός,
υδράργυρος, σελήνιο, και ουράνιο.
7.2.3.2. Κίνδυνοι από καπνό
Ο καπνός από τις οξυγόνο-στερηµένες πυρκαγιές περιέχει µια σηµαντική συγκέντρωση των
ενώσεων που είναι εύφλεκτες. Ένα σύννεφο του καπνού, σε επαφή µε το ατµοσφαιρικό
οξυγόνο, εποµένως έχει τη δυνατότητα της ανάφλεξης - είτε από µια άλλη ανοικτή φλόγα στην
περιοχή, είτε από τη θερµοκρασία του. Αυτό οδηγεί σε αποτελέσµατα όπως καθυστερηµένη
ανάφλεξη (backdraft).
Πολλές ενώσεις του καπνού από τις πυρκαγιές είναι ιδιαίτερα τοξικές. Η πιο επικίνδυνη είναι
το µονοξείδιο του άνθρακα, καθώς οδηγεί σε δηλητηρίαση µονοξειδίου άνθρακα, µερικές
φορές µε την υποστήριξη ενώσεων όπως υδροκυάνιο και φωσγένιο. Εισπνοή καπνού µπορεί
εποµένως να οδηγήσει γρήγορα στην ανικανότητα και την απώλεια συνείδησης.
Ο καπνός µπορεί να καλύψει την ορατότητα, που εµποδίζει την έξοδο από τις περιοχές
πυρκαγιάς. Πολλές φορές η πτωχή ορατότητα λόγω του καπνού εµποδίζει τους πυροσβέστες
να εκκενώσουν κάποιο κτήριο εγκαίρως.
Ανάλογα µε το µέγεθος µορίων, ο καπνός µπορεί να είναι ορατός ή αόρατος σε γυµνό µάτι. Ο
καπνός από µια χαρακτηριστική πυρκαγιά σπιτιών περιέχει εκατοντάδες διαφορετικών
χηµικών ουσιών που απαρτίζουν τον καπνό. Κατά συνέπεια, η ζηµιά που προκαλείται από τον
καπνό µπορεί συχνά να υπερβεί τη θερµική ζηµιά της πυρκαγιάς.
7.2.4.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
C.E. Baukal, Jr., The John Zink Combustion Hanbook, John Zink, CRC Press, 2001.
Glassman, I., Combustion, 2nd Ed., Academic Press, Inc., 1987
Kuo, K., Principles of Combustion, John Wiley & Sons, 1986.
Reed, S.B., Combustion and Flame, 1967, 11, p.177
Lewis, B. and von Elbe, G., Combustion, Flames and Explosions of Gases, Academic Press,
New York, 1961.
Damkohler, G., Z. Elektrochem., 46, p.601, 1940.
Summerfield, M., Reiter, S.H., Kibeley, V., and Mascolo, R.W., Jet Propulsion, 25, 377, 1955.
Shelkin, K.I., NACA Tech. Memo No. 1110, 1947.
Zukoski, E.E. and Marble, F.E., Proc. Gas Dyn. Symp. Aerother- mochemistry, p.205,
Northweastern Univ., Evanston, Illinois, 1956.
75
7.3 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ ΓΡΑΦΕΙΩΝ
Παρατίθεται στη συνέχεια µια πρόταση νοµοθετικής ρύθµισης για την κατηγορία των
υφισταµένων κτιρίων γραφείων, εναρµονισµένη µε τον ισχύοντα Κανονισµό (Π.∆. 71/1988).
7.3.1.
Γενικά
1.1. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται κτίρια ή τµήµατα κτιρίων που χρησιµοποιούνται για
1.2
1.3
1.4
1.5
πνευµατικές ή διοικητικές δραστηριότητες, δηµόσιες υπηρεσίες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Ειδικότερα περιλαµβάνονται τράπεζες, γραφεία δηµόσιων υπηρεσιών, επιχειρήσεων,
ελεύθερων επαγγελµατιών (ιατρεία, οδοντιατρεία) κλπ. Ως υφιστάµενα θεωρούνται όλα
τα κτίρια που οικοδοµήθηκαν προ της έναρξης ισχύος του παρόντος, εκτός εκείνων που
έλαβαν οικοδοµική άδεια µε εφαρµογή του Κανονισµού Πυροπροστασίας (Π.∆
71/1988).
Σε κτίρια δύο ή περισσοτέρων (µικτών) χρήσεων, στα οποία δεν είναι πρακτικώς δυνατός
ο διαχωρισµός µε πυρο-διαµερισµατοποίηση, θα πρέπει να ισχύουν οι απαιτήσεις της
δυσµενέστερης από πλευράς πυροπροστασίας χρήσης
Σηµειώνεται η έννοια της κύριας και δευτερεύουσας χρήσης σε ένα «µικτής χρήσης» κτίριο δεν
µπορεί να ορισθεί µόνον από την αναλογία των εµβαδών, αλλά και από το απόλυτο µέγεθος του
τµήµατος που αποτελεί τη δευτερεύουσα χρήση.(π.χ. Ένα µικρό υποκατάστηµα Τράπεζας εµβαδού
100 τ. µέτρων-δευτερεύουσα χρήση- σε µία Υπεραγορά-κύρια χρήση- µπορεί να εξετασθεί µε τις
απαιτήσεις της κατηγορίας των γραφείων, ανεξαρτήτως ενός εµβαδού π.χ. 3.000 τ. µέτρων της
Υπεραγοράς.)
Τα κτίρια γραφείων χαρακτηρίζονται γενικώς από άποψη περιεχοµένων «µέσης ή
συνήθους επικινδυνότητας». Ως προς την εγκατάσταση συστήµατος καταιονισµούsprinklers-εντάσσονται στα «χαµηλού-µικρού» κινδύνου κτίρια.
Όλα τα µέτρα πυροπροστασίας που αναφέρονται στη συνέχεια συνιστούν απαιτήσεις
που πιθανώς δεν µπορεί να επιτευχθούν σε υφιστάµενα κτίρια. Υποχρέωση των
µελετητών είναι ο έλεγχος της υφιστάµενης κατασκευής σχετικά µε τις οδεύσεις διαφυγής,
η διαπίστωση της πυραντίστασης των υφισταµένων δοµικών στοιχείων και των εµβαδών
των υφισταµένων πυροδιαµερισµάτων και γενικότερα η αποτύπωση όλων των
υπαρχόντων µέτρων παθητικής και ενεργητικής πυροπροστασίας .
Σε ένα δεύτερο στάδιο θα πρέπει να προταθούν οι αναγκαίες επεµβάσεις, ώστε τα
παραπάνω µεγέθη να είναι σύµφωνα µε τις περιγραφόµενες στη συνέχεια απαιτήσεις του
παρόντος. Εάν αυτό δεν είναι οικονοµικοτεχνικά εφικτό, θα πρέπει να προταθούν
λύσεις παθητικών και ενεργητικών µέτρων που να επιτυγχάνουν ισοδύναµο επίπεδο
ασφάλειας για τη ζωή και τη σωµατική ακεραιότητα των χρηστών των κτιρίων.
Η προσέγγιση αυτή πρέπει να βασίζεται σε επιστηµονικό σχεδιασµό πυροπροστασίας
σύµφωνα µε το πρότυπο ISO 13387 (Fire Safety Engineering) ή σε αντίστοιχο Ευρωπαϊκό
πρότυπο, που εντωµεταξύ θα έχει εκδοθεί. Γίνεται επίσης αποδεκτή η µεθοδολογία Fire
Safety Evaluation System for Business Occupancies του NFPA 101A.
7.3.2. Πληθυσµός
Για τον υπολογισµό των οδεύσεων διαφυγής ο θεωρητικός πληθυσµός λαµβάνεται 1
άτοµο/ 9,0 τ.µ. καθαρού εµβαδού κάτοψης. Εάν υπάρχουν τµήµατα µε βοηθητική η
διαφορετική χρήση (π.χ. διάδροµοι, αίθουσες συσκέψεων, τουαλέτες κλπ.) υπολογίζονται
ξεχωριστά, ανάλογα µε τη χρήση τους. Αίθουσες µεγαλύτερες των 70 τ. µέτρων, όπου
συνωστίζονται πολλά άτοµα υπολογίζονται µε το συντελεστή 1 άτοµο/ανά 2,0 τ.µ
καθαρού εµβαδού κάτοψης. Ο πληθυσµός των εσωτερικών εξωστών (παταριών)
προστίθεται για τον υπολογισµό του πλάτους και του αριθµού των οδεύσεων και των
εξόδων.
7.3.3.
Οδεύσεις ∆ιαφυγής
3.1 Ισχύουν οι Γενικές ∆ιατάξεις του Κανονισµού Πυροπροστασίας (Π∆ 71/1988- Άρθρα
1-2) συγχρόνως µε τις επιπλέον απαιτήσεις του παρόντος. Αν είναι οικονοµικοτεχνικά
ανέφικτη η τροποποίηση της υφιστάµενης κατάστασης του κτιρίου, τότε ο µελετητής θα
76
πρέπει να προτείνει λύσεις ισοδύναµης ασφάλειας σύµφωνα µε τα αναφερόµενα
παραπάνω στις παραγράφους 1.4 και 1.5
3.2 ∆εν επιτρέπεται ένα µη «πυροπροστατευµένο κλιµακοστάσιο», ή ράµπα να
εξυπηρετεί περισσότερους από δύο ορόφους.
3.3 Για τις πόρτες των οδεύσεων διαφυγής ισχύουν τα αναφερόµενα στην παράγραφο 2.6
του Π∆ 71, µε την προϋπόθεση της προηγουµένης παραγράφου 3.1 του παρόντος.
3.4 Ιδιαίτερη σηµασία πρέπει να δίνεται στις κλειδαριές ασφαλείας κάθε είδους θυρών
και ειδικά των εξόδων κινδύνου και των τελικών εξόδων. Οι πόρτες πρέπει να ανοίγουν
µε εύκολο τρόπο από το εσωτερικό του χώρου προς την κατεύθυνση διαφυγής, όταν ο
χώρος βρίσκεται σε λειτουργία (καθηµερινή χρήση). Οι πόρτες αυτές δεν πρέπει να
απαιτούν κλειδιά ή άλλους µηχανισµούς κλεισίµατος, που χρειάζονται ειδική γνώση ή
εµπειρία για να ανοίξουν από το εσωτερικό σε περίπτωση ανάγκης.
Οι οιοσδήποτε κλειδαριές εξωτερικών θυρών που είναι απαραίτητες σε χώρους µε ειδικές
απαιτήσεις ασφάλειας (π.χ. security Τραπεζών κ.α.) µπορεί να διαθέτουν µηχανισµούς
κλεισίµατος. Θα πρέπει όµως στις εξόδους κινδύνου να υπάρχει ευανάγνωστη επιγραφή
µε τίτλο: ΑΥΤΗ Η ΠΟΡΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΝΟΙΚΤΗ, ΟΤΑΝ Ο ΧΩΡΟΣ
ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Όταν δε η συγκεκριµένη πόρτα χρειάζεται να είναι
κλειδωµένη από το εσωτερικό ακόµη και κατά την καθηµερινή λειτουργία, θα πρέπει να
υπάρχει πρόβλεψη εύκολου και άµεσου ανοίγµατος για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης
(κλειδί προσβάσιµο ανά πάσα στιγµή, ειδικοί µηχανισµοί ανοίγµατος «πανικού» panic
bar κ.α.).
3.5 Οι πόρτες των κλιµακοστασίων θα πρέπει να επιτρέπουν την είσοδο από το
κλιµακοστάσιο προς το εσωτερικό των χώρων (reentry).Συνιστάται σε ειδικής σηµασίας
κτίρια να υπάρχει αυτόµατος µηχανισµός απελευθέρωσης των κλειδωµένων θυρών των
κλιµακοστασίων αφενός για διευκόλυνση της διαφυγής και αφετέρου για την είσοδο των
πυροσβεστών ή άλλων οµάδων διάσωσης. Αυτή η διευθέτηση πρέπει να είναι µελετηµένη
ιδιαιτέρως για υψηλά πολυώροφα κτίρια, όπου µπορεί να χρειάζεται αυτόµατη
απελευθέρωση κλεισίµατος, ορισµένων µόνον θυρών (π.χ. εισόδου δώµατος του κτιρίου
για πιθανή διαφυγή από εκεί, ή «οριζόντιας εξόδου» για διαφυγή σε άλλο κτίριο κλπ.)
Γενικώς όλοι αυτοί οι σύγχρονοι τεχνολογικά µηχανισµοί θα πρέπει να είναι αυτοτελείς
για κάθε πόρτα και εύκολοι στο χειρισµό ή αυτόµατοι, προς αποφυγή συγχύσεων.
Λεπτοµέρειες γύρω από αυτού του είδους τους µηχανισµούς και το συνδυασµό της
αυτόµατης λειτουργίας των θυρών µε τα συστήµατα συναγερµού, πυρανίχνευσης και
αυτόµατου καταιονισµού µπορεί να αντληθούν από το NFPA 101, το οποίο γίνεται
υποχρεωτικά αποδεκτό δια του παρόντος………, µέχρι πιθανής µελλοντικής σύνταξης
αντίστοιχου Ελληνικού ή Ευρωπαϊκού προτύπου ΕΝ.
3.6 Για το φωτισµό των οδεύσεων διαφυγής ισχύει η παράγραφος 2.7 του Π∆ 71.
3.7 Για τις κατακόρυφες οδεύσεις διαφυγής ισχύει γενικώς η παράγραφος 2.3.2 των Γενικών
διατάξεων του Π∆ 71. Κυκλικές (σπιράλ) σκάλες επιτρέπονται µόνον για χρήση από λίγα
άτοµα (µέχρι το πολύ πέντε).
3.8 Η παροχή για τις κατακόρυφες οδεύσεις λαµβάνεται 60 άτοµα /ανά µονάδα πλάτους
(60cm) και για τις οριζόντιες 100 άτοµα/ανά µονάδα πλάτους (60cm).To ελάχιστο πλάτος
διαδρόµου 120 cm.Οι τελικές έξοδοι πρέπει να επαρκούν αθροιστικά για τον πληθυσµό του
ορόφου εκκένωσης και τις παροχές κάθε είδους κατακορύφων οδεύσεων που καταλήγουν
στον όροφο εκκένωσης (σκάλες, ράµπες, κυλιόµενες σκάλες κλπ.)
3.9 Γενικά ισχύει ο κανόνας της ύπαρξης δύο εναλλακτικών οδεύσεων διαφυγής (εξόδων).
Επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση µόνον µία έξοδος κινδύνου:
77
•
στον όροφο εκκένωσης για πληθυσµό µικρότερο των 100 ατόµων και συνολική
απόσταση απροστάτευτης διαφυγής µικρότερη των 30 m.( Βλ. σχήµατα 3.7.α και
3.7.β)
Σχ. 3.7 α
Μία µόνον έξοδος κινδύνου σε ισόγειο χώρο γραφείων
78
Σχ. 3.7 β Μία µόνον έξοδος σε τριώροφο κτίριο γραφείων
79
Σχ. 3.7 γ Μία µόνον έξοδος σε κτίρια γραφείων µέχρι 3 ορόφους
•
σε κτίρια το πολύ 3 ορόφων µε πληθυσµό κάθε ορόφου µικρότερο των 30 ατόµων
και µέγιστη απόσταση όδευσης µικρότερη των 30m. (συµπεριλαµβανοµένων και
των πυροπροστατευµένων και των εξωτερικών κλιµακοστασίων ) βλ. σχ. 3.7.γ
3.10 Τα παντός είδους αδιέξοδα δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 15m. Η Αρµόδια Αρχή µπορεί
να επιτρέπει αδιέξοδα ή κοινές οδεύσεις 23 ή µέχρι και 30 m σε ειδικές περιπτώσεις.
(NFPA 101)
7.3.4.
∆οµική Πυροπροστασία
4.1 Τα µέγιστα εµβαδά πυροδιαµερισµάτων δίνονται στον παρακάτω Πίνακα 4.1
ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1
Μέχρι διώροφα
2.000 τ. µέτρα
ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΜΒΑ∆ΟΝ ΠΥΡΟ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ
Πολυώροφα
Υπόγεια
Με αυτόµατους
καταιονητήρες (συντελεστής
αύξησης)
1.000 τ. µέτρα*
800 τ. µέτρα**
800 τ.µ.
500 τ.µ.
1,5
*Μέχρι 4όροφα. 1.000 τ.µ. για όλους τους ορόφους.
Άνω των 4 ορόφων κτίρια 800 τ.µ για όλους τους ορόφους µε τον επιπλέον περιορισµό, ότι ένα
πυροδιαµέρισµα δεν µπορεί να επεκτείνεται σε έναν διαδοχικό όροφο.
** Για υπόγεια (ανεξαρτήτως χρήσης) µε στάθµη του χαµηλότερου δαπέδου σε βάθος µέχρι 10m
(800 m2). Συντελεστής καταιονητήρων 1,5
80
Όταν η στάθµη του χαµηλότερου δαπέδου είναι βαθύτερα των 10m, τότε όλοι οι υπόγειοι
όροφοι θα έχουν µέγιστο εµβαδό πυροδιαµερίσµατος 500m2 και το πυροδιαµέρισµα θα
περιορίζεται σε έναν όροφο. Συντελεστής καταιονητήρων 1,5
4.2 Οι ελάχιστοι απαιτούµενοι δείκτες πυραντίστασης για τα φέροντα δοµικά στοιχεία και το
κέλυφος των πυροδιαµερισµάτων δίνονται στον ακόλουθο Πίνακα 4.2
ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2
ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΙ ∆ΕΙΚΤΕΣ ΠΥΡΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Αριθµός ορόφων
Ισόγειο & όροφοι
Υπόγειο
Εγκατάσταση αυτόµατης
πυρόσβεσης (συντελεστής**)
Μέχρι διώροφα
30 λεπτά
30 λεπτά *
Μέχρι τετραώροφα
60 λεπτά
60 λεπτά *
0,5
Με περισσότερους
90 λεπτά
120 λεπτά *
0,5
από 4 ορόφους
*Στη στήλη των υπογείων αναλογούν αντίστοιχα δύο, τέσσαρες κλπ. υπόγειοι όροφοι
4.3 Για τους επικίνδυνους χώρους ισχύουν ακριβώς τα αναφερόµενα στο Άρθρο 1 των Γενικών
∆ιατάξεων του Π.∆ 71/1988 (νέα κτίρια) συνδυαζόµενα µε τις παραγράφους 1.4 και 1.5 του
παρόντος.
4.4 Για τα εσωτερικά τελειώµατα ισχύουν τα αναφερόµενα στο Π.∆ 71 (Άρθρο 3 Γεν.
∆ιατάξεων και Άρθρο 8 Γραφεία), συνδυαζόµενα µε τις παραγράφους 1.4 και 1.5 του παρόντος.
7.3.5. Ενεργητική πυροπροστασία.
1.1. Στους επικίνδυνους χώρους εγκαθίσταται αυτόµατο σύστηµα πυρόσβεσης.
1.2. Σε κτίρια µε πληθυσµό περισσότερο από 200 άτοµα τοποθετείται αυτόµατο σύστηµα
πυρανίχνευσης συνδεδεµένο µε χειροκίνητο σύστηµα συναγερµού (Άρθρο 4 Γεν.
∆ιατάξεων Π.∆ 71).
1.3. Σε κτίρια υψηλότερα των 20 µέτρων επιβάλλεται η εγκατάσταση µόνιµου υδροδοτικού
δικτύου ενώ σε περίπτωση πληθυσµού µεγαλύτερου από 300 άτοµα, αυτόµατου
συστήµατος καταιονητήρων.
1.4. Όπου από τις παραπάνω περιπτώσεις επιβάλλεται αυτόµατο σύστηµα πυρανίχνευσης ή
πυρόσβεσης, δεν ισχύει υποχρεωτικά η απαίτηση για µόνιµο υδροδοτικό πυροσβεστικό
δίκτυο. Πρέπει πάντως να προβλέπεται αυτόµατη ειδοποίηση της Πυροσβεστικής
Υπηρεσίας.
1.5. Σε όλα τα κτίρια πρέπει να τοποθετούνται φορητοί πυροσβεστήρες κοντά στις σκάλες και
τις εξόδους, σε τέτοιες θέσεις ώστε, κανένα σηµείο της κάτοψης να µην απέχει περισσότερο
από 15 µέτρα από τον πλησιέστερο πυροσβεστήρα.
7.4 Ι∆ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΜΝΗΜΕΙΑΚΩΝ, ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ∆ΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
7.4.1.
ΓΕΝΙΚΑ
Η Ελλάδα, όπως κάποιες άλλες ιστορικές χώρες του κόσµου, στηρίζει το όνοµα, τη φήµη
της και την εν γένει παγκόσµια προσωπικότητά της, στην µακρά σηµαντική και
πολύπλευρη πολιτιστική της συνεισφορά στον παγκόσµιο πολιτισµό, την τέχνη και τις
επιστήµες..
Κύρια και βασική στήριξη µιας χώρας, ως προς την πολιτιστική της ταυτότητα, προσφέρει
ο ιστορικός δοµηµένος µνηµειακά και παραδοσιακός της πλούτος.
Ιδιαίτερα η Ελλάδα περιορίζοντας τις παραδοσιακές της ασχολίες όπως η αλιεία,
ναυσιπλοΐα, γεωργία, κτηνοτροφία κ.λ.π. στηρίζει σε µεγάλο βαθµό την οικονοµία της
στον τουρισµό.
81
Και τα εκατοµµύρια των τουριστών δεν επιθυµούν να επισκέπτονται ή να διαµένουν στις
σύγχρονες συνοικίες των πόλεων. Καταλήγουν, επισκέπτονται και διαµένουν σε
παραδοσιακούς οικισµούς, σε γραφικά νησιά, σε ιστορικές πόλεις.
Σε κτίρια τα οποία ενώ προστατεύονται µε όλους τους δυνατούς τρόπους από κάθε
φθορά, παραµόρφωση, επέµβαση και προσθήκη, δεν διαθέτουν, κατ’ ανάγκη, συστήµατα
ασφάλειας κατά του κινδύνου της πυρκαγιάς.
Η κατάσταση αυτή δεν είναι πρωτότυπη, ούτε πρωτόγνωρη στην ευρωπαϊκή
πραγµατικότητα και, χωρίς να παραµορφώνεται, ή χάνεται η αρχιτεκτονική, ιστορική
κληρονοµιά, αντιµετωπίζεται µε διάφορους τρόπους.
Εξ’ άλλου, ο προβληµατισµός για δοµικές κατασκευές του παρελθόντος, που δεν
ακολουθούν πλήρως τις σηµερινές απόψεις για την αντιµετώπιση κάποιου, φυσικού ή
τεχνολογικής φύσεως κινδύνου ισχύει και για άλλους τύπους τρωτότητας, όπως ο
σεισµός.
Η, αποκτηθείσα ήδη, εµπειρία στον τοµέα αυτόν µπορεί να βοηθήσει και την περίπτωση
της πυροπροστασίας.
Συνοψίζοντας όλες τις, πιο πάνω αναφερθείσες σκέψεις και παρατηρήσεις θα ήταν
δυνατόν, κατ’ αρχήν, να προσδιορισθούν οι πιο κάτω περιοχές έρευνας και συλλογισµού
γύρω από το θέµα πυροπροστασίας ιστορικών, διατηρητέων κατασκευών:
1.1.
Καταγραφή, κατάταξη σε αντίστοιχα δοµικά συστήµατα και αποτίµησή τους ως
προς τον βαθµό πυροπροστασίας των γνωστών και προστατευοµένων
αρχιτεκτονικών τύπων των κατασκευών όπως π.χ. τα νεοκλασικά ή τα
παραδοσιακά του Πηλίου.
1.2.
Μελέτη των συµβατών µε κάθε κατηγορία τυπικών, ιστορικών, διατηρητέων
κατασκευών τρόπων επέµβασης σ’ αυτά για την αναβάθµιση της πυρασφάλειάς
τους, τον εκσυγχρονισµό οδεύσεων διαφυγής κ.λ.π. χωρίς την υποβάθµιση της
ιστορικής ή καλλιτεχνικής αξίας αυτών.
1.3.
Συλλογή πληροφοριών και µελέτη του τρόπου αντιµετώπισης του ίδιου
προβλήµατος από χώρες συγγενών προδιαγραφών όπως π.χ. η Ιταλία ή
Γερµανία.
1.4.
Εκπαίδευση και προετοιµασία του Πυροσβεστικού Σώµατος ως προς την
ιδιαιτερότητα συµπεριφοράς στην πυρκαγιά των ιστορικών κατασκευών και τις
αντίστοιχες µεθόδους επεµβάσεων.
1.5.
Ενηµέρωση και, εκπαίδευση των πολιτικών ως προς τις ιδιαιτερότητες των
ιστορικών κατασκευών και το φαινόµενο της πυρκαγιάς και της αντίστοιχης
συµπεριφοράς τους στους χώρους αυτών προ, κατά και µετά από µια πιθανή
φωτιά.
7.4.2. Το Ιστορικό ∆οµηµένο Σύνολο
Ένα από τα κύρια και πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια του ανθρώπινου πολιτισµού είναι η
ιστορία της κατασκευαστικής του δραστηριότητος.
Σε όποιο σηµείο του πλανήτη µας ο πολιτισµός αυτός άνθισε σε κάποια ιστορική περίοδο,
εκεί άφησε τα δείγµατά της κατά το ίδιο χρονικό διάστηµα κάποια χαρακτηριστική,
κατασκευαστική δραστηριότητα ως προς τον τύπο, τα δοµικά υλικά, τη λειτουργία και
αισθητική.
Ο χώρος της Ελλάδος µε την πολυδιάστατη µορφολογία του ηπειρωτικού κορµού και τα
πολυάριθµα νησιά απετέλεσε εστία δοµικής δραστηριότητος πολλών χιλιάδων ετών.
Ο ζωηρός, ευφάνταστος και δηµιουργικός χαρακτήρας των Ελλήνων ταξιδευτών,
ναυτικών, πραµατευτών και κατασκευαστών µας κληροδότησε, ευρεία ποικιλία δοµικών
συστηµάτων απόλυτα, εκάστοτε, εναρµονισµένων, µε το τοπικό κλίµα, τα διαθέσιµα
δοµικά υλικά, τις τοπικές συνήθειες και παραδόσεις, τον σεισµό, τις πολιτιστικές
εµπειρίες.
Η ευφάνταστη αυτή και πολύµορφη κατασκευαστική δηµιουργικότητα δεν αφορά µόνον
τις διάφορες γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδος.
Η διαφοροποίηση αυτή παρατηρείται, συχνά, από χωριό σε γειτονικό χωριό.
Παρατηρείται ακόµη και στο ίδιο νησάκι, από τα παραλιακά κτίσµατα σ’ αυτά του
χείλους του ηφαιστείου της Νισύρου.
82
Το γεγονός αυτό της πολυµορφίας των δοµικών συστηµάτων έρχεται σε ευθεία αντίθεση
µε τη σύγχρονη άποψη των τεχνικών, µηχανικών και νοµοθετών για ένα γενικό, ενιαίο,
ουσιαστικά παγκόσµιο πλαίσιο, καλά µελετηµένου και αναλυτικά αναλελυµένου,
συµβατικού δοµικού συστήµατος.
Έτσι για την αντιµετώπιση των ιστορικών κατασκευών δεν είναι εύκολο και πιθανόν να
είναι αδύνατον να µορφωθεί ένας κοινός τρόπος αντιµετώπισης πυρκαγιάς χωρίς
σοβαρή πιθανή βλάβη της αξίας του.
Όµως, είναι πιθανόν, να είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να βρεθούν κοινά
χαρακτηριστικά στοιχεία του συνόλου του παραδοσιακού µας δοµηµένου πλούτου και
επ’ αυτών να προταθούν κατευθύνσεις, αντιµετώπισης.
Πάντως, όπως στο Συµβούλιο της Ευρώπης έχει συχνά συνοµολογηθεί, µε ευκαιρία π.χ.
του σεισµικού κινδύνου, θα πρέπει να επιστρέψει στον Μηχανικό η πανάρχαια άποψη
ότι:
Την τελική, προσωπική για κάθε κτίσµα, συµβατή µε τις ιδιαιτερότητες του,
πρωτότυπη όταν χρειασθεί, αλλά πάντοτε σύµφωνη µε τις συµφωνηθείσες
κατευθύνσεις, λύση, θα την δώσει ο εκάστοτε υπεύθυνος, για την περίπτωση,
Μηχανικός.
Οι ιστορικές κατασκευές και η πυρασφάλεια
∆εν έχουν αναφερθεί ιδιαίτερες έρευνες ούτε αντίστοιχα ευρήµατα για τις εφαρµοζόµενες
τεχνικές πυρασφάλειας στις πολύµορφες κατασκευαστικές µεθόδους των ιστορικών
χρόνων της Ελλάδος.
Αν κρίνουµε από την προσοχή που είχε δοθεί στους Βυζαντινούς και Μεταβυζαντινούς
χρόνους στην αντισεισµική τεχνολογία, όπως αυτή αποκαλύπτεται στις έρευνες των
τελευταίων ετών, το θέµα της πυρασφάλειας δεν µπορεί να είχε διαφύγει της προσοχής
και του ενδιαφέροντος των κατασκευαστών του παρελθόντος.
Οπωσδήποτε όµως, η σηµερινή αντίληψη γύρω από την πυρασφάλεια των κτιρίων δεν
έχει ενσωµατωθεί στη σύνθεση των µνηµειακών, ιστορικών και παραδοσιακών µας
κατασκευών.
Θα µπορούσε, κανείς, κατ’ αρχήν, να επικεντρωθεί σε τρεις περιοχές υστέρησης, ως προς
τον βαθµό της πυρασφάλειας.
α)
Χρήση εύφλεκτων υλικών και αντίστοιχων κατασκευών χωρίς, συχνά, ιδιαίτερη
προσπάθεια πυροπροστασίας αυτών.
β)
Μόρφωση πυροδιαµερισµάτων, εξασφάλιση εκτεταµένων φραγµάτων πυρός και
σχεδιασµός οδεύσεων διαφυγής.
γ)
Έλλειψη και δυσκολία εφαρµογής ενεργητικών µέσων καταστολής και περιορισµού
της πυρκαγιάς.
Ενώ λοιπόν, οι διεθνείς και ελληνικές επιταγές, κανονισµοί και νόµοι συµβουλεύουν,
προτρέπουν ή και υποχρεώνουν την συντήρηση και διατήρηση του µνηµειακού και του
παραδοσιακού µας δοµηµένου πλούτου σε, όσον το δυνατόν, πλέον πρωτότυπη και
γνήσια µορφή, οι απαιτήσεις των σύγχρονων παραδοχών για πυρασφάλεια, ασφάλεια,
αντισεισµικότητα κ.λ.π. εύκολα δίνουν ευκαιρία για παραµόρφωση, αλλοίωση ή και
καταστροφή, χωρίς αντιστρεψιµότητα, του πλούτου αυτού.
Η εκπαίδευση του τεχνικού κόσµου, η σύνταξη κανονισµών και οι ιστορικές
κατασκευές.
Για να αντιµετωπισθεί η δυσκολία της εξασφάλισης των απαιτήσεων της Πυρασφάλειας
(οδεύσεις διαφυγής, πυροδιαµερίσµατα, φράγµατα πυρός κ.λ.π.) µέσα σε µνηµειακά,
ιστορικά και παραδοσιακά κελύφη, χωρίς αλλοίωση αυτών και τη µείωση της
καλλιτεχνικής, ιστορικής κ.λ.π. αξίας τους, καθώς και µε την µέγιστη δυνατή διατήρηση
της πρωτοτυπίας των, πρέπει να αναπτύσσονται, εκάστοτε, συµβατά δοµικά συστήµατα
παρεµβάσεων.
Το µεγαλύτερο, όµως, µέρος της τεχνικής εκπαίδευσης στην ανωτέρα και ανωτάτη
βαθµίδα ασχολείται και στοχεύει στις σύγχρονες κατασκευές.
83
Στην περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, µάλιστα, αυτό περιορίζεται κυρίως
σε κατασκευές από οπλισµένο σκυρόδεµα, τοιχοποιίες και οπτοπλινθοδοµή και
επιχρίσµατα.
Ιδιαίτερα, στη διάρκεια των σπουδών της ειδικότητας του Πολιτικού Μηχανικού
ελάχιστα πράγµατα, αναφέρονται για τα ιστορικά δοµικά συστήµατα και υλικά.
Ορισµένα, ιδιαίτερα επιτυχηµένα, µεταπτυχιακά των µεγαλύτερων Πανεπιστηµίων της
χώρας εµφανίστηκαν, κυρίως, κατά την τελευταία περίοδο 10-15 ετών, εκπαιδεύουν
ελάχιστους σπουδαστές και χρειάζονται καιρό για να αποδώσουν.
Η κύρια πηγή γνώσεων, ερευνών και παραδειγµάτων τέτοιων παρεµβάσεων σε ιστορικά
δοµηµένα κελύφη προέρχεται από χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.
Όµως τα δοµικά συστήµατα, οι τεχνοτροπίες και τα δοµικά υλικά που χρησιµοποιούνται
στις ιστορικές κατασκευές των περιοχών αυτών δεν αντιστοιχούν, πλήρως, µε τη
σεισµογενή, πολύµορφη (από νησί σε νησί) δοµική παράδοση της Νοτιοανατολικής
Ευρώπης.
Είναι, εποµένως, φυσικό οι σχετικοί µε τις επεµβάσεις αναµόρφωσης και αποκατάστασης
επιστήµονες να εµπιστεύονται, να χρησιµοποιούν και να προσπαθούν να επιβάλλουν
σύγχρονα δοµικά συστήµατα και υλικά.
Πολύ συχνά, µάλιστα, δεν εµπιστεύονται καθόλου την πρωτότυπη κατασκευή,
παραβλέποντας το γεγονός ότι αυτή επιτυχώς, λειτουργεί, υφίσταται και αντέχει τις
φορτίσεις και καταπονήσεις για εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια.
7.4.2.1 Κοινά χαρακτηριστικά παραδοσιακών ή ιστορικών, µη υπολογισµένων
κατασκευών ως προς την πυρασφάλεια.
Τα συνήθη ∆οµικά Υλικά που χρησιµοποιούνται στη χώρα µας για τις δοµικές
κατασκευές και από τα οποία προκύπτουν και τα διάφορα κατασκευαστικά συστήµατα
είναι:
7.4.2.1.1. Λίθος
Οι συνήθεις κατασκευές από διάφορα είδη λίθων είναι:
Οι τοιχοποιίες, οι πεσσοί, δοκοί, αψίδες, θόλοι και τρούλοι.
Οι κατασκευές αυτές αποτελούν συχνότατα µέρος ή το σύνολο του φέροντος οργανισµού
κατασκευών.
Υπάρχουν όµως και δευτερεύουσες κατασκευές όπως επιστρώσεις πατωµάτων ή
δωµάτων, επενδύσεις ξύλινων σκελεών κ.λ.π.
Η λίθινη κατασκευή δεν παρουσιάζει άµεσο κίνδυνο στην ανάπτυξη µιας πυρκαγιάς
διότι σαν υλικό δεν συντηρεί τη φωτιά. Είναι όµως θερµοσυσσωρευτικό υλικό, αρκετά
θερµοµονωτικό που, όµως σε υψηλές και/ή διαρκείς εκθέσεις σε υψηλές θερµοκρασίες
µπορεί να αλλοιωθεί, να εξασθενήσει και σε, ακραίες περιπτώσεις, να χάσει τη φέρουσα
ικανότητα.
Γενικώς, όµως η λίθινη κατασκευή θεωρείται ότι έχει θετική συµπεριφορά στην πυρκαγιά,
δεν επιτρέπει εύκολα την εξάπλωση και τη µετάδοσή της και παρέχει ασφάλεια στο
χρήστη.
Η επίχριση µιας λίθινης κατασκευής συνεισφέρει ακόµη περισσότερο στην αντοχή της
στην πυρκαγιά.
Πιο κάτω δίδεται αναλυτικότερη περιγραφή της συµπεριφοράς της λιθοδοµής στην
πυρκαγιά.
7.4.2.1.2. Οπτόπλινθος
Στις παραδοσιακές και ιστορικές κατασκευές συχνά χρησιµοποιείται οπτόπλινθος κυρίως
σε τοιχοποιίες αλλά και σε θόλους και τρούλους. Ακόµη χρησιµοποιείται, συχνά, στα
νεοκλασικά κτίρια ιδίως, στην κατασκευή πατωµάτων και δωµάτων, σαν θολίσκοι µεταξύ
σιδηρών δοκών.
Ο συνήθης τύπος της οπτόπλινθου που χρησιµοποιείται ιστορικά είναι ο γεµάτος, χωρίς
οπές στη µάζα του.
Η συµπεριφορά της οπτοπλινθοδοµής στην πυρκαγιά είναι πολύ καλή µε αντοχές σε
πολύ υψηλές θερµοκρασίες και σηµαντική θερµοµονωτική ικανότητα.
Πιο κάτω δίδεται αναλυτικότερα περιγραφή της οπτοπλινθοδοµής στην πυρκαγιά.
84
7.4.2.1.3. Ξύλο (Φυσικό ξύλο και τα παράγωγά του)
Το ξύλο καίγεται και συντηρεί και µεταδίδει την πυρκαγιά.
Παρ’ όλα αυτά ήταν το πρώτο δοµικό υλικό, που πριν το 1950 ακόµα, έδωσε τον πρώτο
κανονισµό υπολογισµού (µαθηµατικού) της αντοχής ενός ξύλινου στοιχείου στην φωτιά.
Τούτο συνέβαινε και συµβαίνει διότι ένα ξύλινο στοιχείο καιγόµενο αποµειώνεται
σταθερά µε µέγιστη ταχύτητα απανθράκωσης 0,67 χιλ. ανά λεπτό της ώρας.
Αυτή η διαδικασία όµως δεν διαρκεί για πολλή ώρα διότι η απανθρακωµένη περιοχή,
εξαιρετικά θερµοµονωτική καταστέλλει την πυρκαγιά (ανεξαρτήτων αναπτυχθεισών
θερµοκρασιών) έως την αυτόµατη κατάσβεσή της.
Η απανθρακωµένη περιοχή, δηλαδή, προστατεύει την υγεία που βρίσκεται πιο µέσα,
χάνοντας από τη διατοµή µερικά χιλιοστά. Το µη απανθρακωµένο ξύλο δεν παθαίνει
καµία χηµική ή µηχανική µεταβολή συνεχίζοντας να φέρει µε ασφάλεια τα φορτία.
Πιο κάτω δίδεται αναλυτικότερη περιγραφή της συµπεριφοράς των ξύλινων στοιχείων
στην πυρκαγιά.
7.4.2.1.4. Χάλυβας
Ο χάλυβας είναι το πλέον ευπαθές στην πυρκαγιά δοµικό υλικό. Η εξαιρετική του
θερµοαγωγιµότητα και η, σχετικά, σε πολύ χαµηλές θερµοκρασίες πλαστικοποίησή του
είναι τα κύρια αίτια της, σε εξαιρετικά σύντοµο χρονικό διάστηµα λίγων λεπτών,
απροσδιόριστη, χρονικά και χωρίς εµφανή σήµατα, κατάρρευσής του.
Αυτό βέβαια εάν ο χάλυβας δεν έχει τύχει κάποιας κατασκευής πυροπροστασίας.
Πιο κάτω δίδεται αναλυτικότερα η συµπεριφορά µιας χαλύβδινης κατασκευής στην
φωτιά.
7.4.2.1.5. Οπλισµένο Σκυρόδεµα
Πρόκειται για µια συνδυασµένη τρωτότητα ανθεκτικού σε υψηλές θερµοκρασίες και
σχετικά ασφαλούς και ελέγξιµου ως προς την συµπεριφορά σε υψηλές θερµοκρασίες
τεχνητού λίθου, του σκυροδέµατος µε τον εξαιρετικά ευπαθή, χαλύβδινο οπλισµό. Ο
τελευταίος, ουσιαστικά, στηρίζεται στην προστασία που του προσφέρει η δια του
σκυροδέµατος επικάλυψη.
Πιο κάτω δίδεται αναλυτικότερα η συµπεριφορά του δηλ. σκυροδέµατος σε µια
πυρκαγιά.
7.4.2.2. Το τυπικό ιστορικό – παραδοσιακό δοµικό σύστηµα
Μέσα στα πολλά διάφορα και χαρακτηριστικά Τοπικά ∆οµικά Συστήµατα του Ελληνικού
Ιστορικού Χώρου είναι δυνατόν να βρεθεί ένα µέσο, συχνά συναντώµενο, τυπικό σύνολο
δοµικών υλικών, οικοδοµικών µελών και κατασκευαστικών τεχνικών.
Αυτό το τυπικό σύνολο θα µπορούσε να δώσει µια τυπική βάση µελέτης αντιµετώπισης
του προβλήµατος της πυρασφάλειας.
85
7.5 Σχετικά έγγραφα (Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώµατος)
EΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Α΄ ΚΛΑ∆ΟΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
∆ιεύθυνση Προληπτικής Πυροπροστασίας
Tµήµα 1ο Πυρ/κών Κανονισµών & ∆ιατάξεων
Ταχ. ∆/νση Μουρούζη 4
Ταχ. Κωδ. 101 72 Αθήνα
Αρ.Τηλ. (210) 7416180 / 210-7416181
Αρ. FAX (210) 7416385/ 210-7416381
Αριθ. Πρωτ: 37506 Φ. 701.2
Αθήνα 24 Ιουλίου 2009
ΠΡΟΣ : κ. Πυργιώτη Αναστάσιο
Αλκαµένους 75 – 77
Αθήνα, Τ.Κ. 104 40
ΚΟΙΝ : 1.- Όλες τις Υπηρεσίες του Σώµατος
2.- Ένωση Ελληνικών Τραπεζών
Αµερικής 21Α, 106 72 Αθήνα
ΘΕΜΑ: « ∆ιευκρινίσεις επί της ισχύουσας νοµοθεσίας πυροπροστασίας σχετικά µε τον
εξοπλισµό τελικών εξόδων σε τραπεζικά καταστήµατα»
ΣΧΕΤ.: α.- Η από 14-07-2009 επιστολή σας
β.- Π.∆. 71/1988 (ΦΕΚ Α’ 32)
γ.- Πυρ/κή ∆/ξη 3/1981 (ΦΕΚ Β’ 20)
δ.- 15532/12-5-2009 έγγραφο της ∆.Ο.Κ.Κ. / Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε
ε.- 63794 Φ.701.2/24-11-08 έγγραφό µας
στ.- 64788 Φ.701.2/ 21-11-2007 έγγραφό µας
ζ.- Υ.Α. 3015/30/6/23-3-2009 (ΦΕΚ Β΄ 536)
1. - Σε απάντηση της παραπάνω (α) σχετικής, αναφορικά µε το εάν η Υπηρεσία µας κάνει
αποδεκτές τις θύρες των τραπεζών µε ασφαλιστικούς µηχανισµούς ως δεύτερες τελικές εξόδους,
σας γνωρίζουµε τα εξής:
α.- Όσες τράπεζες στεγάζονται σε υφιστάµενα κτίρια (ηµεροµηνία οικοδοµικής άδειας έως 1702-1989) και διαθέτουν µικτό εµβαδόν µεγαλύτερο των 70m2, αντιµετωπίζονται από άποψη
νοµοθεσίας πυροπροστασίας σύµφωνα µε τη (γ) σχετική, ενώ όσες τράπεζες στεγάζονται σε
υφιστάµενα κτίρια και διαθέτουν µικτό εµβαδόν µικρότερο των 70m2, αντιµετωπίζονται από
άποψη νοµοθεσίας πυροπροστασίας µε υπόδειξη µέτρων, σύµφωνα µε την Εγκύκλιο ∆/γή
7600/700/1960.
β.- Όσες τράπεζες στεγάζονται σε νέα κτίρια και διαθέτουν µικτό εµβαδόν µεγαλύτερο των
70m2, αντιµετωπίζονται από άποψη νοµοθεσίας πυροπροστασίας σύµφωνα µε το άρθρο 10 της
παραπάνω (β) σχετικής, ενώ όσες τράπεζες στεγάζονται σε νέα κτίρια και διαθέτουν µικτό
εµβαδόν µικρότερο των 70m2 αντιµετωπίζονται σύµφωνα µε το άρθρο 8 της παραπάνω (β)
σχετικής.
γ.- Με το εδάφ. (ε) της παραγρ. 1 του άρθρ. 2 της (ζ) σχετικής, επιβλήθηκε η εγκατάσταση θυρών
ασφαλείας εισόδου – εξόδου, διπλών ή περιστρεφόµενων τύπου «βαρέλι», µε άθραυστους
υαλοπίνακες και µηχανισµό ελεγχόµενης πρόσβασης, µέσω κοµβίων ενεργοποίησης ή καρτών
πρόσβασης, στα καταστήµατα τραπεζών που λειτουργούν στην ηπειρωτική Ελλάδα και τη νήσο
Κρήτη.
δ.- Με τη (δ) σχετική, η ∆.Ο.Κ.Κ. / ΥΠΕΧΩ∆Ε ως καθ’ ύλην αρµόδια Υπηρεσία επί θεµάτων
παθητικής πυροπροστασίας, µας γνώρισε ότι οι µηχανοκίνητες πόρτες των τραπεζών, λόγω του
ότι είναι διπλές και δηµιουργούν φραγµό, υπάγονται στην παράγρ 2.5.4 του άρθρου 2 της
παραπάνω (β) σχετικής και ως εκ τούτου για τα νεόδµητα κτίρια δεν πρέπει να καλύπτουν
ποσοστό µεγαλύτερο από το 50% του συνόλου των απαιτούµενων µονάδων πλάτους των
τελικών εξόδων.
86
2.- Ύστερα από τα προαναφερόµενα, σας γνωρίζουµε ότι οι θύρες µε ασφαλιστικούς
µηχανισµούς που έχουν ή πρόκειται να εγκατασταθούν στα υποκαταστήµατα των τραπεζών:
α.- Για τα µεν υφιστάµενα κτίρια που αντιµετωπίζονται µε την Πυρ/κή ∆/ξη 3/1981, θα
γίνονται αποδεκτές από την Υπηρεσία µας ως δεύτερες τελικές έξοδοι, υπό την προϋπόθεση ότι
πληρούν τις απαιτήσεις για το απαιτούµενο πλάτος και τη φορά της όδευσης διαφυγής.
Εξυπακούεται δε, ότι στις περιπτώσεις αυτές παρέχεται το δικαίωµα των αποκλίσεων.
β.- Για τα υφιστάµενα κτίρια για τα οποία έχει εφαρµογή η Εγκύκλιος ∆/γή Α.Π.Σ.
7600/700/1960, το πλάτος και ο αριθµός εξόδων θα ελέγχονται κατά την αυτοψία από
Αξιωµατικό της Υπηρεσίας µας, η δε υπόδειξη µέτρων σε ότι αφορά τις τελικές εξόδους θα
πρέπει να συµβαδίζει µε το πνεύµα των προαναφεροµένων.
γ.- Στα νεόδµητα κτίρια, θα γίνονται αποδεκτές από την Υπηρεσία µας ως δεύτερες τελικές
έξοδοι κινδύνου, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ξεπερνούν το 50% του συνόλου των
απαιτούµενων µονάδων πλάτους των τελικών εξόδων και θα πληρούν τις απαιτήσεις για το
απαιτούµενο πλάτος και τη φορά της όδευσης διαφυγής.
Επισηµαίνεται ότι στα νεόδµητα κτίρια, η µη ικανοποίηση των απαιτήσεων του απαιτούµενου
πλάτους και της φοράς ανοίγµατος της τελικής εξόδου, συνιστούν παραλείψεις της παθητικής
πυροπροστασίας οι οποίες δεν επηρεάζουν τα µέσα ενεργητικής πυροπροστασίας.
3.- Από τη λήψη της παρούσας καταργούνται οι (ε) και (στ) σχετικές.
Ο Αρχηγός
Αθανάσιος Κοντοκώστας
Αντιστράτηγος Π.Σ.
87
EΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Α΄ ΚΛΑ∆ΟΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
∆ιεύθυνση Προληπτικής Πυροπροστασίας
Tµήµα 1ο Πυρ/κών Κανονισµών & ∆ιατάξεων
Ταχ. ∆/νση Μουρούζη 4
Ταχ. Κωδ. 101 72 Αθήνα
Αρ.Τηλ. (210) 7416180 / 210-7416181
Αρ. FAX (210) 7416385/ 210-7416381
Αριθ. Πρωτ: 42845 Φ. 701.2
Αθήνα 27 Αυγούστου 2009
ΠΡΟΣ : Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο Ελλάδος
∆ιεύθυνση Ασφαλείας
Αριστείδου 1
105 59 ΑΘΗΝΑ
ΚΟΙΝ : 1.- ∆.Π.Υ. Αθηνών
Α΄ Γραφείο Πυρασφάλειας
2.- Υπουργείο Εσωτερικών
Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνοµίας
Κλάδος Ασφάλειας- Τάξης
Αρ. fax: 210-6977105
ΘΕΜΑ: « ∆ιευκρινίσεις επί της ισχύουσας νοµοθεσίας πυροπροστασίας σχετικά µε τον
εξοπλισµό των τελικών εξόδων σε τραπεζικά καταστήµατα»
ΣΧΕΤ.: α.- 709/11-8-2009 έγγραφό σας
β.- Π.∆. 71/1988 (ΦΕΚ Α’ 32)
γ.- Πυρ/κή ∆/ξη 3/1981 (ΦΕΚ Β΄20)
δ.- 37506 Φ.701.2/24-7-2009 έγγραφό µας.
1.- Σε απάντηση της παραπάνω (α) σχετικής, αναφορικά µε το εάν γίνονται αποδεκτές οι
παράπλευρες τελικές έξοδοι διαφυγής οι οποίες ανοίγουν εσωτερικά µε χρήση µπάρας και
εξωτερικά µε χρήση κλειδιού το οποίο απασφαλίζει την µπάρα, σας γνωρίζουµε τα εξής :
α.- Με την παραπάνω (δ) σχετική, παρείχαµε στις Πυροσβεστικές Υπηρεσίες τις απαραίτητες
οδηγίες, σχετικά µε τον εξοπλισµό των µηχανοκίνητων πορτών που αποτελούν τελικές εξόδους
σε τραπεζικά καταστήµατα, προκειµένου να τις λαµβάνουν υπόψη κατά το στάδιο ελέγχου και
έγκρισης των µελετών πυροπροστασίας.
β.- Επιπρόσθετα η ∆.Ο.Κ.Κ. / Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., ως καθ’ ύλην αρµόδια Υπηρεσία επί θεµάτων
παθητικής πυροπροστασίας, µας γνώρισε ότι οι µηχανοκίνητες πόρτες των τραπεζών, οι οποίες
εγκαθίστανται πλησίον των παράπλευρων τελικών εξόδων διαφυγής, υπάγονται στην παράγρ
2.5.4 του άρθρου 2 της παραπάνω (β) σχετικής και ως εκ τούτου για να γίνουν αποδεκτές για τα
νεόδµητα κτίρια δεν πρέπει να καλύπτουν ποσοστό µεγαλύτερο από το 50% του συνόλου των
απαιτούµενων µονάδων πλάτους των τελικών εξόδων, µε το υπόλοιπο ποσοστό των
απαιτούµενων µονάδων πλάτους να καλύπτονται από τις παράπλευρες τελικές εξόδους
διαφυγής.
2.- Ύστερα από τα προαναφερόµενα σας γνωρίζουµε ότι οι παράπλευρες τελικές έξοδοι για να
γίνουν αποδεκτές στα νεόδµητα κτίρια (αίτηση άδειας οικοδοµής µετά την 17-2-1989), πρέπει
να καλύπτουν ποσοστό µεγαλύτερο ή ίσο από το 50% του συνόλου των απαιτούµενων µονάδων
πλάτους των τελικών εξόδων και u957 να έχουν φορά ανοίγµατος προς την όδευση διαφυγής
εφόσον ο συνολικός πληθυσµός του τραπεζικού καταστήµατος υπερβαίνει τα πενήντα (50)
άτοµα.
Για τα υφιστάµενα κτίρια (αίτηση άδειας οικοδοµής πριν την 17-2-1989), για να γίνουν
αποδεκτές οι παράπλευρες τελικές έξοδοι πρέπει να τηρούνται οι προϋποθέσεις του ελάχιστου
πλάτους, της φοράς όδευσης διαφυγής και του συνολικού αριθµού τελικών εξόδων, σύµφωνα
µε τη (γ) σχετική. Στο συνολικό αριθµό τελικών εξόδων συµπεριλαµβάνονται και οι διπλές
µηχανοκίνητες πόρτες ασφαλείας.
3.- Σας αποστέλλουµε συνηµµένα σε φωτ/φο την παραπάνω (γ) σχετική προς ενηµέρωσή σας.
Ο Αρχηγός
Αθανάσιος Κοντοκώστας
Αντιστράτηγος Π.Σ.
88
EΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ του ΠΟΛΙΤΗ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ∆ΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ
ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Α΄ΚΛΑ∆ΟΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
∆ιεύθυνση Προληπτικής Πυροπροστασίας
Tµήµα 1ο Πυρ/κών Κανονισµών & ∆ιατάξεων
Ταχ. ∆/νση Μουρούζη 4
Ταχ. Κωδ. 101 72 Αθήνα
Αρ.Τηλ. 2132157681, -7680
Αρ. FAX 2107407881, -7885
Αριθ. Πρωτ: 28278 Φ.701.2
Αθήνα 6 Ιουλίου 2010
ΠΡΟΣ: Όπως ο πίνακας αποδεκτών
ΚΟΙΝ: Όλες τις Υπηρεσίες του Σώµατος
ΘΕΜΑ: «Θεσµοθέτηση Φορέων Αδειοδότησης-Προσκόµιση σε Φορείς Αδειοδότησης
πιστοποιητικού πυροπροστασίας ως απαραίτητου δικαιολογητικού εγγράφου κατά την
διαδικασία χορήγησης άδειας λειτουργίας επιχειρήσεων – εγκαταστάσεων»
ΣΧΕΤ.: α. 33670 Φ.701.2/ 17-10-1997 έγγραφό µας
β. ∆ΙΑ∆Π/Γ4/ΟΙΚ.28600/31-12-1997 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών
∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης
γ. 126 Φ.701.2/8-1-1998 έγγραφό µας
δ. ∆ΙΑ∆Π/Γ4/ΟΙΚ.14152/22-7-2003 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών ∆ηµόσιας
∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης
ε. 39968 Φ.701.2/28-7-2003 έγγραφό µας
στ.- 56790Φ.701.22 /12-11-2009 έγγραφό µας
1. Από τις κείµενες διατάξεις πυροπροστασίας, επιβάλλεται ρητά η λήψη των προβλεπόµενων
από την ισχύουσα νοµοθεσία, µέτρων και µέσων πυροπροστασίας σε κτίρια που ασκούνται
πάσης φύσης δραστηριότητες.
2. Αρκετές Αρχές χορήγησης άδειας λειτουργίας όπως ∆ήµοι, ∆ιευθύνσεις Βιοµηχανιών των
Νοµαρχιών κλπ, απαιτούν µεταξύ των άλλων δικαιολογητικών εγγράφων την υποβολή
πιστοποιητικού (ενεργητικής) πυροπροστασίας.
3. Σε αρκετές δραστηριότητες επιχειρήσεων, όπως καταστήµατα ή αποθήκες µη υγειονοµικού
ενδιαφέροντος, δεν υφίσταται Αρχή αδειοδότησης και επακόλουθα, στις πλείστες των
περιπτώσεων, οι ενδιαφερόµενοι ιδιοκτήτες- εκµεταλλευτές των ανωτέρω δραστηριοτήτων δεν
προβαίνουν στις προβλεπόµενες ενέργειες για την έκδοση του πιστοποιητικού (ενεργητικής)
πυροπροστασίας. Σε ότι αφορά τα καταστήµατα πιστωτικών ιδρυµάτων, ο Φορέας
αδειοδότησής τους δεν απαιτεί την προσκόµιση του εν λόγω πιστοποιητικού ως απαραίτητου
δικαιολογητικού για την έκδοση άδεια λειτουργίας.
4. Η Υπηρεσία µας, για την διασφάλιση ικανού βαθµού πυροπροστασίας σε ότι αφορά τα
κτίρια ∆ηµόσιων Υπηρεσιών και Οργανισµών, απέστειλε προς το Υπουργείο Εσωτερικών,
∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης το υπ’ αριθ. 33670 Φ.701.2/17-10- 1997
έγγραφο προκειµένου να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες προς τις Υπηρεσίες και Οργανισµούς
του ∆ηµοσίου που εποπτεύει, ώστε σε συνεργασία µε τις κατά τόπους Πυροσβεστικές Υπηρεσίες,
να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες προκειµένου να συµµορφωθούν µε τα οριζόµενα στην
ισχύουσα νοµοθεσία πυροπροστασίας και να εγκαταστήσουν τα ελάχιστα προβλεπόµενα µέτρα
και µέσα πυροπροστασίας, µε σκοπό την προστασία των ανθρωπίνων ζωών, κτιρίων και
υλικών που βρίσκονται εντός αυτών.
Στη συνέχεια η ανωτέρω Αρχή, µε το ∆ΙΑ∆Π/Γ4/ΟΙΚ.28600/31-12-1997 έγγραφό της προς όλα
τα Υπουργεία, έδωσε οδηγίες για να λάβουν µέτρα πυροπροστασίας στα κτίρια των Υπηρεσιών
και Φορέων του ∆ηµοσίου Τοµέα.
Ακολούθως, µε την υπ’ αριθ. 126 Φ.701.2/8-1-1998 διαταγή Α.Π.Σ. προς όλες τις Υπηρεσίες του
Σώµατος, δόθηκαν οι απαραίτητες οδηγίες, για να παράσχουν κάθε δυνατή βοήθεια στους
υπευθύνους των εν λόγω κτιρίων και την υλοποίηση των απαραίτητων µέτρων και µέσων
πυροπροστασίας.
89
Επίσης, το Υπουργείο Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης
επανήλθε µε το ∆ΙΑ∆Π/Γ4/ΟΙΚ. 14152/22-7-2003 έγγραφο και ακολούθως, το Αρχηγείο
Πυρ/κού Σώµατος εξέδωσε την υπ’ αριθ. 39968 Φ.701.2/28-7-2003 διαταγή προς τις
περιφερειακές του Υπηρεσίες.
5. Επισηµαίνεται, ότι η Υπηρεσία µας µε τις οδηγίες που έχει εκδώσει µέχρι σήµερα και
εµπίπτουν στις αρµοδιότητές της είτε ακόµα και στα πλαίσια εξέτασης σχετικών καταγγελιών,
συνήθως εργαζοµένων, έχει υποχρεώσει τους υπεύθυνους στη λήψη των υποδεικνυόµενων
µέσων πυροπροστασίας. Οι εν λόγω προσπάθειες όλων των Υπηρεσιών του Πυροσβεστικού
Σώµατος έχουν συµβάλλει στη µείωση των µεγάλων συµβάντων αστικών πυρκαγιών, µε
επακόλουθο την ασφάλεια, έναντι κινδύνων πυρός, των ατόµων που διαµένουν, εργάζονται,
εκπαιδεύονται, διαµένουν προσωρινά για νοσηλεία κ.λ.π καθώς και τη µείωση των υλικών
ζηµιών σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς.
6. Ύστερα από τα παραπάνω, παρακαλούµε για τις ενέργειές σας προκειµένου:
α. Να θεσµοθετηθούν Αρχές ή Φορείς αδειοδότησης για όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις ή
εγκαταστάσεις συµπεριλαµβανοµένων των επιχειρήσεων ή εγκαταστάσεων-κτιρίων του
∆ηµοσίου, του ευρύτερου δηµόσιου ή ιδιωτικού τοµέα και των Ο.Τ.Α., που θα απαιτούν σε κάθε
περίπτωση την υποβολή πιστοποιητικού πυροπροστασίας προκειµένου να χορηγηθεί άδεια
λειτουργίας. Στις περιπτώσεις µη συµµόρφωσης των εκ νόµου υπευθύνων, να επιβάλλονται
ποινικές και διοικητικές κυρώσεις µε αυστηροποίηση του υπάρχοντος πλαισίου επιβολής
αυτών. Τα παραπάνω να ληφθούν υπόψη και για τους Φορείς - Αρχές αδειοδότησης που δεν
απαιτούν µέχρι σήµερα την προσκόµιση πιστοποιητικού πυροπροστασίας, ως απαραίτητου
δικαιολογητικού για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας.
β. Οι Αρχές ή Φορείς αδειοδότησης να καθορίσουν εκτός του πιστοποιητικού πυροπροστασίας
και πρόσθετους όρους καταλληλότητας των κτιρίων που στεγάζονται επιχειρήσεις, δηµόσιες
Υπηρεσίες, Οργανισµοί, κλπ που κατά την άποψή µας δύναται να είναι η στατική επάρκεια του
κτιρίου, η ασφαλής χρήση από πλευράς στατικότητας, ειδικές απαιτήσεις φορτίων ανάλογα µε
τη χρήση του (πχ χώροι συνάθροισης κοινού, αποθηκευτικοί χώροι, καταστήµατα, γραφεία
κ.α..) Ιδιαίτερα για τα υφιστάµενα κτίρια (υποβολή αίτησης για έκδοση οικοδοµικής άδειας,
πριν την 17-02-1989) τα οποία δεν εµπίπτουν στον Κανονισµό Πυροπροστασίας (Π∆ 71/1988
ΦΕΚ 32 Α’), ελλείψει νοµοθετικού πλαισίου παθητικής πυροπροστασίας, θα πρέπει να
απαιτούνται από ορισµένες Αρχές ή Φορείς αδειοδότησης κατά την κρίση τους πρόσθετοι όροι
καταλληλότητας, σχετικοί µε την οικοδοµική σύσταση και δοµικά στοιχεία του κτιρίου (πχ
αριθµός κλιµακοστασίων, αριθµός εξόδων κινδύνου, πλάτη και µήκη οδεύσεων διαφυγής κ.α.),
που θα εξασφαλίζουν την ασφαλή και άµεση εκκένωση του κτιρίου σε περίπτωση έκτακτης
ανάγκης, δεδοµένου ότι οι πυροσβεστικές διατάξεις παρέχουν σε κάθε ενδιαφερόµενο το
δικαίωµα απόκλισης από τα παραπάνω.
Τέλος να προβλέπεται η υποβολή Υπεύθυνης ∆ήλωσης του εργοδότη – υπεύθυνου οιασδήποτε
εγκατάστασης, ότι το προσωπικό γνωρίζει τη χρήση των διατιθέµενων µέσων πυροπροστασίας
και έχει εκπαιδευτεί για τις ενέργειες που πρέπει να προβεί σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
γ. Να προβλέπεται η υποχρεωτική ανάρτηση από τις Αρχές ή Φορείς αδειοδότησης στο
∆ιαδίκτυο των παραπάνω αποφάσεων έκδοσης άδειας λειτουργίας ή της ανάκλησης αυτής, για
ενηµέρωση των γραφείων πυρασφάλειας και των γραφείων επιχειρήσεων των οικείων
Πυροσβεστικών Υπηρεσιών.
7.- Στις Υπηρεσίες του Σώµατος που κοινοποιείται η παρούσα, γνωρίζουµε ότι από τη λήψη
αυτής, καταργείται η παραπάνω (στ) σχετική.
Ο Αρχηγός ΠΣ
Στυλιανός ∆. Στεφανίδης
Αντιστράτηγος ΠΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟ∆ΕΚΤΩΝ
ΑΠΟ∆ΕΚΤΕΣ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
1. Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης
2. Υπουργείο Οικονοµικών
3. Υπουργείο Εξωτερικών
4. Υπουργείο Εθνικής Άµυνας
5. Υπουργείο Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας
6. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής
7. Υπουργείο Παιδείας, ∆ια Βίου Μάθησης και θρησκευµάτων
90
8. Υπουργείο Υποδοµών, Μεταφορών και ∆ικτύων
9. Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης
10. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
11. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων
12. Υπουργείο ∆ικαιοσύνης, ∆ιαφάνειας και Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων
13. Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη
14. Υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού
EΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ του ΠΟΛΙΤΗ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ∆ΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ
ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Α΄ ΚΛΑ∆ΟΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
∆ιεύθυνση Προληπτικής Πυροπροστασίας
Tµήµα 1ο Πυρ/κών Κανονισµών & ∆ιατάξεων
Ταχ. ∆/νση Μουρούζη 4
Ταχ. Κωδ. 106 74 ΑΘΗΝΑ
Αρ.Τηλ. 2132157680 / 213215 7681
Αρ. FAX 2107407881 / 2107407885
Αριθ. Πρωτ.: 38903 Φ. 701.2
Αθήνα 7 Σεπτεµβρίου 2010
ΠΡΟΣ : Όλες τις Υπηρεσίες του Σώµατος
ΚΟΙΝ. : 1.- Τράπεζα της Ελλάδος
Ελ. Βενιζέλου 21
102 50 ΑΘΗΝΑ
2.- Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας
Νίκης 4, 105 63 ΑΘΗΝΑ
3.- Επιστηµονική Ένωση
Τεχνολογικής Εκπαίδευσης
Μηχανικών
Βερανζέρου 15, 106 77 ΑΘΗΝΑ
ΘΕΜΑ: «∆ιευκρινίσεις επί της ισχύουσας νοµοθεσίας πυροπροστασίας σχετικά µε τον
εξοπλισµό τελικών εξόδων καταστηµάτων πιστωτικών ιδρυµάτων µε µηχανισµούς
χρονοκαθυστέρησης»
ΣΧΕΤ.: α.- 37506 Φ.701.224-7-2009 ∆ιαταγή Α.Π.Σ.
β.- 6707 Φ.701.2/4-2-2010 ∆ιαταγή Α.Π.Σ.
γ.- Υ.Α. 3015/30/6/2009 (ΦΕΚ Β΄ 536)
δ.- 28278 Φ.701.2/6-7-2010 έγγραφό µας
1.- Αναφορικά µε ανακύπτοντα θέµατα που αφορούν τον εξοπλισµό τελικών εξόδων
καταστηµάτων πιστωτικών ιδρυµάτων µε µηχανισµούς χρονοκαθυστέρησης που για τη
λειτουργία τους απαιτούνται πρόσθετα των επιβαλλόµενων από την ισχύουσα νοµοθεσία
πυροπροστασίας µέτρων και µέσων πυροπροστασίας και έχουν εγκατασταθεί σε καταστήµατα
πιστωτικών ιδρυµάτων, σας γνωρίζουµε τα εξής:
α.- Οι κανονισµοί πυροπροστασίας που ισχύουν και εφαρµόζονται, αποσκοπούν στην
κατάσβεση και αποφυγή εξάπλωσης τυχούσας πυρκαγιάς µίας (1) εστίας (αµέλεια,
βραχυκύκλωµα κλπ) κυρίως κατά την έναρξή της και προφανώς δεν είναι σε θέση να
λαµβάνουν υπόψη τροµοκρατικές επιθέσεις, δολιοφθορά ή παρόµοιες ενέργειες, ανεξαρτήτως
του γεγονότος ότι στις εν λόγω περιπτώσεις, αναµένεται να συµβάλλουν στην προστασία του
κοινού και της περιουσίας.
β.- Η Υπηρεσία µας, ουδέποτε κλήθηκε να διατυπώσει τις απόψεις της για τις ανωτέρω θύρες
και έλαβε γνώση της (γ) σχετικής, µετά τη δηµοσίευσή της.
γ.- Επίσης µε το (δ) σχετικό, σε συνέχεια προηγούµενων εγγράφων µας, ζητήσαµε από όλα τα
Υπουργεία, να θεσµοθετηθούν Αρχές ή Φορείς αδειοδότησης για όλες ανεξαιρέτως τις
επιχειρήσεις ή εγκαταστάσεις συµπεριλαµβανοµένων των επιχειρήσεων ή εγκαταστάσεωνκτιρίων του ∆ηµοσίου, του ευρύτερου δηµόσιου ή ιδιωτικού τοµέα και των Ο.Τ.Α., που θα
91
απαιτούν σε κάθε περίπτωση την υποβολή πιστοποιητικού πυροπροστασίας προκειµένου να
χορηγηθεί άδεια λειτουργίας.
2.- Όπως αναφέρεται στην παρ. 7.2.1.6.1 του προτύπου NFPA-101-2009, στις περιπτώσεις που
εγκαθίστανται µία (1) ή περισσότερες θύρες που διαθέτουν λειτουργικά συστήµατα
χρονοκαθυστέρησης εξόδου, πρέπει επίσης να εγκαθίσταται, αυτόµατο σύστηµα πυρανίχνευσης
ή καταιονισµού ύδατος, που καλύπτει όλο το κτίριο το οποίο πρέπει να εµπεριέχει υλικά
χαµηλού ή µέσου βαθµού κινδύνου και διασυνδέεται µε τον πιστοποιηµένο µηχανισµό
ασφάλισης. Επίσης, σύµφωνα µε το εν λόγω πρότυπο, η εγκατάσταση των εν λόγω θυρών
επιτρέπεται σε συγκεκριµένες µόνο χρήσεις και σε ορισµένες περιπτώσεις υπό προϋποθέσεις.
Συγκεκριµένα, σε ότι αφορά το αντικείµενο του θέµατος, οι µηχανισµοί ασφάλισης επιτρέπεται
να εγκαθίστανται σε θύρες διαφορετικές των θυρών των κυρίων εισόδων- εξόδων σε χώρους
συνάθροισης κοινού (ήτοι θύρες δεύτερων τελικών εξόδων), χωρίς να τίθενται περιορισµοί στις
χρήσεις γραφείων.
3.- Για λόγους πληρέστερης ενηµέρωσης αν και εκφεύγει των σκοπών της παρούσας, η παρ.
7.2.1.6.2 του ανωτέρω προτύπου που πραγµατεύεται συστήµατα ελεγχόµενης εισόδου και
άµεσης εξόδου µε χρήση αισθητήρα (χωρίς µηχανισµό χρονοκαθυστέρησης), δεν
πραγµατεύεται την υποχρεωτική εγκατάσταση των συστηµάτων ενεργητικής πυροπροστασίας
που προαναφέρθηκαν.
4.- Επιπλέον στη χώρα µας, τα τραπεζικά καταστήµατα λειτουργούν στις πλείστες των
περιπτώσεων, σε κτίρια µικτής χρήσης που συνήθως δεν απαιτείται να προστατεύονται από τα
συστήµατα ενεργητικής πυροπροστασίας που προαναφέρθηκαν και σε αρκετές περιπτώσεις τα
εν λόγω καταστήµατα, λειτουργούν σε χώρους µικρού συνωστισµού ή εµβαδού.
5.- Ύστερα από τα παραπάνω και πέραν των επιβαλλόµενων από την ισχύουσα νοµοθεσία
πυροπροστασίας µέτρων και µέσων πυροπροστασίας, στα υφιστάµενα καταστήµατα
πιστωτικών ιδρυµάτων που διαθέτουν εξοπλισµό τελικών εξόδων µε µηχανισµούς
χρονοκαθυστέρησης, συστήνεται να τηρούνται τα εξής:
α.- Εγκατάσταση αυτόµατου συστήµατος πυρανίχνευσης που θα καλύπτει κατ’ ελάχιστο τον
χώρο, διασυνδεδεµένου µε τον πιστοποιηµένο µηχανισµό ασφάλισης.
β.- Άµεση απασφάλιση της πόρτας σε περίπτωση ενεργοποίησης ενός (1) ανιχνευτή θερµότητας,
είτε µέχρι δύο (2) ανιχνευτών καπνού.
γ.- Ιδιαίτερη έµφαση πρέπει να δοθεί στην ύπαρξη εναλλακτικών οδεύσεων διαφυγής, που είναι
ζωτικής σηµασίας για τη διαφυγή κι απρόσκοπτη εκκένωση του χώρου, σε περίπτωση
εκδήλωσης πυρκαγιάς σε συνδυασµό µε την εγκατάσταση των προβλεπόµενων από την
ισχύουσα νοµοθεσία πυροπροστασίας µίας (1) ή περισσότερων συµβατικών θυρών που θα
παρέχουν το ελάχιστο απαιτούµενο πλάτος.
δ.- Τα διαλαµβανόµενα στην παρ. 3.3 του άρθρου 3 του Π.∆. 71/1988 αναφορικά µε την
µετάδοση πυρκαγιάς εκτός κτιρίου καθώς και η εξέταση αποφυγής µετάδοσης πυρκαγιάς σε
παρακείµενο χώρο του αυτού κτιρίου.
6.- Επίσης, στα ανωτέρω υφιστάµενα καταστήµατα, επιβάλλεται να τηρούνται τα εξής:
α.- Άµεση απασφάλιση της πόρτας σε περίπτωση απώλειας της ισχύος (π.χ. διακοπή ρεύµατος)
που ελέγχει τον σχετικό µηχανισµό.
β.- Εγκατάσταση συσκευής απελευθέρωσης (παράκαµψης συστήµατος ασφάλισης) πλησίον της
θύρας, που εφόσον ασκηθεί δύναµη σε αυτήν, απασφαλίζει τον σχετικό µηχανισµό µέσω µη
αναστρέψιµης λειτουργίας, εντός χρόνου που δεν υπερβαίνει τα 15 sec. H εν λόγω δύναµη δεν
πρέπει να υπερβαίνει τα 67 N και ο χρόνος συνεχούς άσκησής της τα τρία (3) sec. Επίσης, η
ενεργοποίηση της εν λόγω λειτουργίας, πρέπει να προκαλεί την ενεργοποίηση ηχητικού
σήµατος πλησίον της πόρτας. Μετά την απελευθέρωση του µηχανισµού ασφάλισης της πόρτας,
η επανασφάλιση πρέπει να πραγµατοποιείται µόνο µε χειροκίνητα µέσα. Τέλος, πλησίον της
συσκευής, απαιτείται η εγκατάσταση (σε δοµικό στοιχείο µε χρωµατισµό που δηµιουργεί οπτική
αντίθεση (contrast)), άµεσα ορατής, κατασκευασµένης από ανθεκτικά υλικά πινακίδας, µε
χαρακτήρες (γράµµατα) ύψους τουλάχιστον 25 mm και πάχους τουλάχιστον 3,2 mm που θα
αναγράφει «ΠΙΕΣΤΕ ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΗΧΗΣΕΙ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ. Η ΠΟΡΤΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ
ΣΕ 15 ∆ΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ».
γ.- Σε συνέχεια των ανωτέρω, η συσκευή απελευθέρωσης πρέπει να έχει προφανή τρόπο
λειτουργίας (δεν προβλέπεται η γνωστή µέθοδος θραύσης γυαλιού που χρησιµοποιείται σε
ορισµένα κυτία χειροκίνητου συστήµατος συναγερµού πυρκαγιάς), να παρέχει δυνατότητα
χειρισµού υπό οποιαδήποτε συνθήκη φωτισµού και να απασφαλίζει το µηχανισµό µε µία (1)
92
κίνηση. Το ύψος εγκατάστασης κάθε τέτοιας συσκευής, είναι µεταξύ 865 mm και 1.220 mm υπέρ
του δαπέδου.
Εξυπακούεται ότι κάθε τέτοια συσκευή, δύναται να απελευθερώνει περισσότερες από µία '281)
διαδοχικές θύρες.
δ.- Κατά τα γνωστά, τα ανωτέρω συστήµατα µελετώνται και εγκαθίστανται µε ευθύνη του
µηχανικού και θα αναφέρεται πληροφοριακά η περιγραφή του τρόπου λειτουργίας τους στη
µελέτη, ενώ ο έλεγχος της πιστοποίησης µηχανισµών απασφάλισης που προαναφέρθηκε, δεν
αφορά την Υπηρεσία µας, αφού δεν πραγµατεύεται σύστηµα πυροπροστασίας.
7.- ∆ιευκρινίζεται ότι πέραν των προφανών απαιτήσεων της προηγούµενης παραγράφου που
αφορούν άµεση και εύκολη εγκατάσταση, όπως συσκευής απελευθέρωσης ή µηχανισµού
απελευθέρωσης σε περίπτωση απώλειας ισχύος, επειδή ενδέχεται να µην είναι πρακτική η
πλήρης εφαρµογή των ανωτέρω απαιτήσεων, επιτρέπονται µικρές ως προς τα ανωτέρω
οριζόµενα παρεκκλίσεις µε ευθύνη του µελετητή, όπως ενεργοποίηση οπτικού αντί ηχητικού
σήµατος της συσκευής απελευθέρωσης µε ανάλογη τροποποίηση των αναγραφόµενων στην
πινακίδα, υπό την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται επαρκές επίπεδο πυροπροστασίας.
8.- Σε ότι αφορά τα υφιστάµενα και νέα κτίρια και λαµβανοµένων υπόψη, αφενός ότι σύµφωνα
µε τη (β) σχετική, δύναται η επιπλέον εγκατάσταση ή/και λήψη επιπρόσθετων µέσων και
µέτρων πυροπροστασίας χωρίς την αναφορά τους στη µελέτη και την απεικόνισή τους στις
κατόψεις και αφετέρου, ότι η λειτουργία των καταστηµάτων πιστωτικών ιδρυµάτων
παρουσιάζει ιδιοµορφίες ως προς τις αιτίες εκδήλωσης πυρκαγιάς, τα διασυνδεδεµένα
πρόσθετα µέσα ενεργητικής πυροπροστασίας που προαναφέρθηκαν ή τυχόν άλλα (όπως
διασυνδεδεµένο χειροκίνητο σύστηµα συναγερµού πυρκαγιάς) και αναφέρονται στη µελέτη
(ενεργητικής) πυροπροστασίας, θα γίνονται αποδεκτά.
9.- Κατά τα γνωστά, εφόσον οι Υπηρεσίες σας διαπιστώσουν αποκλίσεις ως προς τη θεωρηµένη
µελέτη παθητικής πυροπροστασίας σε ότι αφορά το είδος των εγκατεστηµένων θυρών,
δύνανται να ενηµερώσουν την αρµόδια Πολεοδοµική Αρχή.
10.- Η Τράπεζα της Ελλάδος που αποστέλλεται η παρούσα, παρακαλείται όπως ως αρµόδια
Αρχή, λαµβάνει υπόψη την παρούσα κατά την χορήγηση άδειας λειτουργίας των
καταστηµάτων πιστωτικών ιδρυµάτων, απαιτώντας την υποβολή πιστοποιητικού (ενεργητικής)
πυροπροστασίας στις συντρέχουσες περιπτώσεις. Επίσης, παρακαλείται να καθορίσει τις
απαιτούµενες προδιαγραφές καταλληλότητας των κτιρίων κατά τη χορήγηση άδειας
λειτουργίας u963 στα ανωτέρω καταστήµατα.
∆ιευκρινίζεται ότι η ΚΥΑ υπ’ αριθ. 50835/2009 (ΦΕΚ 2195 Β΄) παρέχει τη δυνατότητα
εκπαίδευσης στο προσωπικό του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, των ΟΤΑ και των µικτών και
ιδιωτικών επιχειρήσεων στης χώρας, στη σχολή Επιµόρφωσης και µετεκπαίδευσης της
Πυροσβεστικής Ακαδηµίας. Τέλος, στα υφιστάµενα κτίρια προβλέπεται η οργάνωση και
εκπαίδευση προσωπικού σύµφωνα µε το Παράρτηµα Ε της 3/1981 Πυροσβεστικής ∆ιάταξης,
όπου µεταξύ άλλων καθορίζονται η σύσταση και η εκπαίδευση οµάδας πυροπροστασίας, η
υποχρέωση εκπαίδευσης όλων των εργαζόµενων στη χρήση πυροσβεστήρων και άλλων
πυροσβεστικών µέσων, ενώ αντίστοιχες διατάξεις προβλέπονται στην Εγκύκλιο ∆ιαταγή Α.Π.Σ.
7600/700 Φ.51/1/6-7-1960.
Ο Αρχηγός
Στυλιανός Στεφανίδης
Αντιστράτηγος Π.Σ.
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ∆ΙΑΝΟΜΗ
∆/νσεις και Τµήµατα Α.Π.Σ.
93
7.6 Υπόδειγµα Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων (∆ΕΗ)
ΣΧΕ∆ΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΕ∆ΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΣΧΕ∆ΙΟΥ
1.1
Ονοµασία, Τοποθεσία και Χωροθέτηση
1.2
Γενική Περιγραφή Εργασιακού χώρου
Σκοπός του Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
1.3
Καταστάσεων
1.4
Τύποι Εκτάκτων Καταστάσεων
1.4.1
Πυρκαγιά
1.4.2
Φυσικά γεγονότα
1.4.3
Άλλα γεγονότα (τροµοκρατικές ενέργειες,
επιθέσεις πελατών, ένοπλες ληστείες κλπ.)
1.5
∆ιάρθρωση Σχεδίου
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗΣ
2.2
Αρχική αντίδραση σε επεισόδιο (γεγονός)
2.3
Ενέργειες Συντονιστή Σχεδίου
Εφαρµογή Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων
Καταστάσεων
2.4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
3.1
Κριτήρια Επιλογής Τρόπου Αντίδρασης
3.2
∆ιαδικασίες Αντίδρασης
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ (ΑµΕΑ)
4.1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Μέριµνα για άτοµα µε ειδικές ανάγκες (ΑµΕΑ)
∆ΙΑΘΕΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
5.1
5.2
Συστήµατα Επικοινωνίας
Τοπικός Εξοπλισµός Αντιµετώπισης Εκτάκτων
Καταστάσεων
94
5.3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Εκπαίδευση
ΣΧΕ∆ΙΟ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ ΧΩΡΩΝ
6.1
Πρόσβαση στους χώρους και Έξοδος
6.2
∆ιαδικασίες Εκκένωσης χώρων
6.3
Ενέργειες Προσωπικού - Ατοµική Συµπεριφορά
6.4
Επιστροφή στο κτίριο
ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ
ΣΧΕ∆ΙΟ Σ1
Χάρτης τοποθεσίας του κτιρίου
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Κατάλογος Ειδοποίησης Προσωπικού
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Ειδοποιήσεις Υπηρεσιών και Αρχών
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
Εκπαιδευµένο Προσωπικό σε Α' Βοήθειες και Τεχνικές
Ανάνηψης
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
Φορητός Εξοπλισµός πυρόσβεσης στο Κτίριο
ΠΙΝΑΚΑΣ 5
Οµάδα Πρώτων Βοηθειών - Εξοπλισµός Οµάδας
ΠΙΝΑΚΑΣ 6
Σχέδιο Εκκένωσης χώρων - Οδοί ∆ιαφυγής χώροι
Συγκέντρωσης
ΠΙΝΑΚΑΣ 7
Υπεύθυνοι Εκκένωσης χώρων
Οµάδα Ασφαλείας - Σχέδιο Αποµόνωσης χώρων
ΠΙΝΑΚΑΣ 8
Οµάδα Πυρασφάλειας - Εξοπλισµός Οµάδας
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
Έκθεση Ενεργειών Αντιµετώπισης Έκτακτης Κατάστασης
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2
Απογραφικό ∆ελτίο Ληστείας, Ένοπλης Επίθεσης
(συνηµµένο 1)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3
Απογραφικό ∆ελτίο τηλεφωνικής απειλής για
εκρηκτικούς µηχανισµούς (συνηµµένο 2)
95
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ
ΣΧΕ∆ΙΟΥ
1.1
Ονοµασία, Τοποθεσία και Χωροθέτηση
Ονοµασία:
Τοποθεσία:
Τ.Κ:
Τηλ.:
Φαξ:
Σχέδια Χώρων:
Σχέδιο Σ-1 Κάτοψη υπογείου
Σχέδιο Σ-2 Κάτοψη ισογείου
Σχέδιο Σ-3 Κάτοψη 1ου ορόφου
Σχέδιο Σ-4 Κάτοψη 2ου ορόφου
Σχέδιο Σ-5 Κάτοψη 3ου ορόφου
Σχέδιο Σ-6 Χάρτης τοποθεσίας κτιρίου
Σχέδιο Σ-7 Τοπογραφικό διάγραµµα
1.2
Γενική Περιγραφή Εργασιακού χώρου
Στις εγκαταστάσεις της ….……. που βρίσκονται επί της οδού …………………….
στεγάζονται:
Α.
Β.
Γ.
∆.
Η περιοχή του κτιρίου ευρίσκεται επί …………... Η πρόσβαση είναι εύκολη και
ο κυκλοφοριακός φόρτος µεγάλος
Το κτίριο είναι τετραώροφο µε υπόγειο έχει κύρια πρόσοψη επί της
της
παραλιακής λεωφόρου και προσόψεις επί των οδών …………………….
∆/νσης Εµπορίας (∆.Ε)
οµέας Οικονοµικού Ελέγχου (∆Ο∆Ε/ΠΤΥ Π-Η)
Στο κτίριο εκτελούνται ως επί το πλείστον εργασίες γραφείου και
συναλλαγές µε πελάτες. Το τεχνικό προσωπικό ………. εργάζεται ……… εκτός
του χώρου εργασίας.
Υπάρχουν συνολικά τέσσερεις έξοδοι διαφυγής εκ των οποίων µια κύρια και
τρεις επιµέρους:
•
• Η κύρια έξοδος βρίσκεται στην κεντρική είσοδο, επιεπί …….., στο
ισόγειο 0υτικά δυτικά του κτιρίου.
• Η πρώτη επιµέρους έξοδος βρίσκεται στα γραφεία της ………………… και
είναι επί της οδού …………., Νότια του κτιρίου.
• Η δεύτερη και τρίτη επιµέρους έξοδοι βρίσκονται στο πίσω µέρος του
κτιρίου που βλέπει επί της οδού …………. και οδηγούν σε προαύλιο χώρο
Ανατολικά του κτιρίου (σχέδια Σ1 και Σ2). Η µια βρίσκεται στο ισόγειο
και η δεύτερη στο υπόγειο του κτιρίου.
96
Σε κάθε όροφο, και γύρω από το κτίριο υπάρχουν παράθυρα από τα οποία η
πυροσβεστική υπηρεσία µπορεί να κάνει εκκένωση εγκλωβισµένων µε
κλιµακοφόρα οχήµατα, σε κάθε περίπτωση έκτατης ανάγκης.
Στο κτίριο υπάρχουν εγκατεστηµένοι φορητοί πυροσβεστήρες σύµφωνα µε
τη µελέτη, που έχει εγκριθεί από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.
1.3
Σκοπός του Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων
Το πρότυπο Σχέδιο Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων (ΣΑΕΚ) έχει
εκπονηθεί από την ………………. και έχει προσαρµοσθεί για τις ανάγκες του
κτιρίου των κεντρικών υπηρεσιών της ………… από τον ……………. Αναφέρεται
στην προετοιµασία και στην αντιµετώπιση των εκτάκτων καταστάσεων που
θα µπορούσαν να προκύψουν, όπως για να αποτελέσει ένα συστηµατικό
πρόγραµµα προετοιµασίας για έκτακτες καταστάσεις, που θα προστατεύσει
την ανθρώπινη υγεία και ασφάλεια καθώς και την περιουσία της Επιχείρησης
σε περίπτωση εκδήλωσης έκτακτης κατάστασης, όπως η πυρκαγιά, ο
σεισµός, η πληµµύρα, ληστεία, ο τραυµατισµός ή το παθολογικό συµβάν
εργαζοµένου ή πελάτη, η ληστεία, ένοπλη επίθεση, οµηρία,οι τροµοκρατική
τροµοκρατικές ενέργειαενέργειες και,
οι κοινωνικών κοινωνικές
αναταραχώναναταραχές, πληµµύρα, τραυµατισµός, παθολογικό συµβάν,
κλπ.
Αυτό το Σχέδιο περιλαµβάνει επίσης και τις απαιτούµενες ενέργειες και τις
σχέσειςαναφέρεται και στη συνεργασίας της Επιχείρησης µε τις τοπικές
Αρχές (Αστυνοµία, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Νοµαρ Νοσοκοµεία κ.λ.π.) σε
περίπτωση έκτακτης κατάστασης. και είναι διαθέσιµο σε αυτές. Αντίγραφο
από το παρόν Σχέδιο έχει τοποθετηθεί σε κάθε όροφο και εάν ζητηθεί θα
δοθεί στην Ελληνική Αστυνοµία, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Νοµαρχιακή
Αυτοδιοίκηση Αχαΐας, ΠΣΕΑ Πατρών.
Στην εκπόνηση του Σχεδίου αυτού, η προσπάθεια και η πρόθεση ήταν η
εφαρµογή της υπάρχουσας Νοµοθεσίας Υγιεινής και ΑσφάλειαςΤο ΣΑΕΚ
εκπονήθηκε σε εφαρµογή των προβλέψεων της νοµοθεσίας (Ν. 3850/10,
Π.∆. 77/81, Π.∆. 71/88, Π.∆. 105/95 και Π.∆. 16/96)).
1.3
Ονοµασία, Τοποθεσία και Χωροθέτηση
Ονοµασία: ∆ΕΗ ΑΕ / ∆ΠΠ-Η/Ε∆ΡΑ
Τοποθεσία: Ακτή ∆υµαίων 15
Τ.Κ: 26222 Πάτρα
Τηλ.: 2610 311111
Φαξ: 2610 329835
1.4
Σχέδια Χώρων:
Σχέδιο Σ-1 Κάτοψη υπογείου
Σχέδιο Σ-2 Κάτοψη ισογείου
Σχέδιο Σ-3 Κάτοψη 1ου ορόφου
Σχέδιο Σ-4 Κάτοψη 2ου ορόφου
Σχέδιο Σ-5 Κάτοψη 3ου ορόφου
Σχέδιο Σ-6 Χάρτης τοποθεσίας κτιρίου
Σχέδιο Σ-7 Τοπογραφικό διάγραµµα
Τύποι Εκτάκτων Καταστάσεων
Η πιθανότητα εµφάνισης µιας Έκτακτης Κατάστασης υπάρχει στο κτίριο λόγω
των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται σε αυτό. Επιπρόσθετα, φυσικά ή
άλλα γεγονότα µπορούν να προκαλέσουν Έκτακτες Καταστάσεις, τις οποίες
θα πρέπει να διαχειριστούν κατάλληλα και αποτελεσµατικά τα αρµόδια
όργανα της Επιχείρησης.
Οι τύποι των γεγονότων, που περιγράφονται παρακάτω, µπορούν να
θεωρηθούν ως πιθανές περιπτώσεις που θα οδηγήσουν τον επικεφαλής του
97
Σχεδίου (∆ιευθυντής ∆ΠΠ-Η) στην κήρυξη εφαρµογής του Σχεδίου
Αντιµετώπισης Έκτακτης Κατάστασης, εφόσον βεβαίως το κρίνει
απαραίτητο.Στα επόµενα αναφέρονται οι έκτακτες καταστάσεις οι οποίες
έχουν πιθανότητα εµφάνισης
1.4.1
Πυρκαγιά
Πιθανή έκτακτη κατάσταση που µπορεί να προκύψει από µια πυρκαγιά, που
µπορεί να προκληθεί στους χώρους του κτιρίου, είτε από βραχυκύκλωµα είτε
από µη καλό σβησµένο τσιγάρο. Χαρακτηριστικό της πυρκαγιάς είναι η
ταχύτητα εξάπλωσής της.Η πυρκαγιά µπορεί να προκληθεί από αµέλεια (µη
σβησµένο τσιγάρο, κακή χρήση θερµαντικών σωµάτων, εργασίες στο
κυλικείο) από βραχυκύκλωµα ή από τροµοκρατική ενέργεια. Ανεξάρτητα από
την αιτία που την προκάλεσε η αντιµετώπιση της πρέπει να γίνει το
συντοµότερο δυνατόν ώστε να αποτραπεί η διάδοσή της.
ΤΤα αποτελέσµατά της µπορεί να είναι έκλυση αερίων και στερεών
σωµατιδίων και άνοδος της θερµοκρασίας που µπορούν να προκαλέσουν
βλάβες στα κτίρια, εγκαύµατα, ασφυξία ακόµα και θάνατο στο προσωπικό.:
1.4.2
∆ιαρροή Αερίου
1.4.3
Έναυση άλλων υλικών στη γύρω περιοχή ή να προκαλέσει εκρήξεις λόγω υψηλών
θερµοκρασιών.
2. Έκλυση αερίων και στερεών σωµατιδίων
3. Αύξηση της θερµοκρασίας µε αποτέλεσµα πρόκληση τραυµατισµών στο προσωπικό,
καθώς βλαβών και καταστροφών στη φυσική δοµή των κτιρίων και στον εξοπλισµό.
Φυσικά Γεγονότα
1.
Έκτακτες Καταστάσεις µπορούν να προκύψουν από φυσικό φαινόµενα ή
γεγονότα όπως σεισµός, καταιγίδα, στα οποία ο Συντονιστής του Σχεδίου θα
ανταποκριθεί µε τον τρόπο που περιγράφεται στο Σχέδιο. Ο εργασιακός
χώρος διατηρεί τον κατάλληλο εξοπλισµό αλλά και προσωπικό εκπαιδευµένο
στη χρήση του, ώστε µπορεί να αντιµετωπίσει τους κινδύνους που
συνεπάγεται µια έκτακτη κατάσταση.Τα φυσικά φαινόµενα στην
αντιµετώπιση των οποίων αναφέρεται το ΣΑΕΚ είναι ο σεισµός η έντονη
καταιγίδα και η πληµµύρα.
1.4.4
Τραυµατισµός ή παθολογικό συµβάν εργαζόµενου ή πελάτη
Στο κτίριο εργάζονται άτοµα και το επισκέπτονται. Αν και δεν εκτελούνται
τεχνικές εργασίες που είναι πιθανόν να επιφέρουν τραυµατισµούς, δεν
µπορεί να αποκλεισθεί η πιθανότητα τραυµατισµού ή παθολογικού
συµβάντος και πρέπει να υπάρχει ετοιµότητα για την αντιµετώπισή του.
1.4.5
Άλλα γεγονότα (τροµοκρατικές
ένοπλες ληστείες κλπ.)
ενέργειες,
επιθέσεις
πελατών,
Το κτίριο είναι πιθανό να γίνει στόχος λόγω του δηµόσιου και κοινωφελούς
χαρακτήρα των υπηρεσιών που στεγάζει.
Από µια τέτοια ενέργεια µπορεί να προκληθεί:Εξ αιτίας των δραστηριοτήτων
που εκτελούνται στο κτίριο µπορεί να προκύψουν επιθέσεις πελατών, οι
οποίοι συναλλάσσονται ή συνεργάζονται µε το προσωπικό της ∆ΕΗ, ένοπλη
ληστεία, λόγω της ύπαρξης µεγάλων χρηµατικών ποσών στα ταµεία ή
τροµοκρατικές επιθέσεις λόγω του δηµόσιου χαρακτήρα του κτιρίου. Τα
προηγούµενα µπορεί να προκαλέσουν τραυµατισµούς στο προσωπικό (από
επιθέσεις, ληστείες ή τροµοκρατικές ενέργειες).
98
α.
Τροµοκρατική ενέργεια
β.
Ένοπλη επίθεση – ληστεία - οµηρία
Έκρηξη
5.Μπορεί να δηµιουργήσει κινδύνους από την εκτίναξη θραυσµάτων από τα
σπασµένα τζάµια ή το ωστικό κύµα.
6.Μπορεί να προκαλέσει τραυµατισµούς στο προσωπικό.
7.Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά, ισχύουν ότι αναφέρθηκε στην παράγραφο
1.3.1.
∆ιάρθρωση σχεδίου
γ.
1.5
Το Σχέδιο Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων προβλέπει έναν αριθµό
εργαζοµένων των δύο ∆ιευθύνσεων, οι οποίοι είναι εκπαιδευµένοι για να
συντονίσουν τα µέτρα που θα ληφθούν και τις ενέργειες που θα κάνει η
Επιχείρηση για να αντιµετωπίσει τα αποτελέσµατα µιας Έκτακτης
Κατάστασης. Τα άτοµα αυτό είναι δυνατόν να µη βρίσκονται πάντα στο χώρο
των γραφείων, κατά τη στιγµή που θα εκδηλωθεί το έκτακτο γεγονός.
Η Ιεραρχία του σχεδίου περιγράφεται στο παρακάτω σχεδιάγραµµαΣτο σχέδιο
αναφέρονται οι ενέργειες που πρέπει να προβεί ο κάθε εργαζόµενος και τα
καθήκοντα όσων αναλάβουν συντονιστικό ρόλο ή ιδιαίτερο ρόλο. Ανάλογα µε
τη µορφή και την έκταση της κατάστασης είναι δυνατόν να εκτελεσθεί µέρος
του σχεδίου ή το σύνολό του, να επέµβει ο συντονιστής ή να αναληφθούν
πρωτοβουλίες σε χαµηλότερο επίπεδο.
Γενικά προβλέπονται οι εξής συντονιστές και οµάδες. :
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ
ΣΧΕ∆ΙΟΥ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ
Α’ ΒΟΗΘΕΙΩΝ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ
ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
ΟΜΑ∆Α
ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΟΜΑ∆Α
ΠΑΡΟΧΗΣ
Α΄ ΒΟΗΘΕΙΩΝ
ΟΜΑ∆Α
ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΟΜΑ∆Α
ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ
ΧΩΡΩΝ
Αρµοδιότητες - εκχώρηση αρµοδιοτήτων
Στον εκάστοτε Συντονιστή Σχεδίου έχουν δοθεί οι απαραίτητες αρµοδιότητες
ώστε να ενεργοποιήσει τις διαδικασίες που περιγράφονται στο Σχέδιο
Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων. Με αυτές τις αρµοδιότητες που
περιγράφονται διεξοδικό στο Σχέδιο, ο εκάστοτε Συντονιστής µπορεί:Ο
Συντονιστής του σχεδίου είναι στέλεχος της υπηρεσίας και, εφόσον χρειαστεί
99
να επέµβει, λαµβάνει τις αποφάσεις για εφαρµογή ή διακοπή του σχεδίου,
ενηµερώνεται από στους επιµέρους συντονιστές και τους κατευθύνει.
α/α
Συντονιστής
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ
Ονοµατεπώνυµο
Τηλέφωνα
Το προσωπικό που αναφέρεται παρακάτω βοηθά το Συντονιστή του
Σχεδίου στην αντιµετώπιση του γεγονότος µε τις επόµενες διαδικασίες:
α.
β.
Συντονιστής Επικοινωνιών
1. Επικοινωνεί µε τις εξωτερικές Υπηρεσίες Επέµβασης και τους
Φορείς, σύµφωνα µε τις οδηγίες του Συντονιστή του Σχεδίου.
2. Επικοινωνεί µε τα κεντρικό κεντρικά γραφεία της Επιχείρησης.
3. Ενηµερώνει τις οικογένειες των τυχόν τραυµατισµένων και
διαχειρίζεται κάθε άλλη επικοινωνία που αφορά το ανθρώπινο
δυναµικό, µετά από έγκριση του Συντονιστή του Σχεδίου.
Συντονιστής Πυρασφάλειας
Έχει τη µέριµνα για τη συντήρηση του πυροσβεστικού εξοπλισµού.
Συντονίζει την Οµάδα Πυρασφαλείας του κτιρίου. Ενηµερώνει το
Συντονιστή του Σχεδίου για την εξέλιξη της κατάσβεσης, τυχόν
προβλήµατα, καθώς και την αναγκαιότητα κλήσης εξωτερικής βοήθειας.
Σε περίπτωση επέµβασης του Π.Σ.της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας την
ενηµερώνει σχετικά και την επικουρεί.
γ.
Συντονιστής Α’ Βοηθειών
1. Την ευθύνη για την οργάνωση των Α΄ βοηθειών την έχει ο Ιατρός
Εργασίας, ο οποίος σε περίπτωση που είναι παρών είναι και ο
συντονιστής των Α΄ βοηθειών.
Μεριµνά για την ύπαρξη κυτίων Α΄ βοηθειών και την ανανέωσή
τους.
Μεριµνά για την εκπαίδευση και επανεκπαίδευση του προσωπικού
σε παροχή Α΄ βοηθειών. Τηρεί κατάσταση του εκπαιδευµένου
προσωπικού µε διάκριση αν µπορούν να επέµβουν µόνο σε απλά
περιστατικά ή έχουν γνώσεις καρδιοπνευµονικής ανάνηψης.
2.
ΚΑποτιµά την έκταση των απωλειών εφόσον απαιτείται. Συντονίζει
την παροχή της απαραίτητης ιατρικής υποστήριξης και τις πρώτες
βοήθειες, όπου απαιτείται. Παρέχεται ετήσια εκπαίδευση του
προσωπικού σε πρώτες βοήθειες και τεχνικές ανάνηψης.
Κατάλογοςατάλογος µε το εκπαιδευµένο προσωπικό βρίσκεται στον
Πίνακα 3.
Ενηµερώνει τα Νοσοκοµεία και τις Κλινικές της περιοχής και
αναµένει ανταπόκριση για βοήθεια.
Ενηµερώνει το Συντονιστή του Σχεδίου για την τρέχουσα
κατάσταση του χώρου δραστηριότητός του.
Έχει στη διάθεσή του την οµάδα Α' Βοηθειών την οποία συντονίζει
για την παροχή της αναγκαίας βοήθειας (λεπτοµέρειες στον Πίνακα
5).
δ.
Συντονιστής Προσωπικού.
1. Συντονίζει την κίνηση του προσωπικού προς
συγκέντρωσης σε περίπτωση εκκένωσης χώρων.
τα
σηµεία
100
2.
3.
4.
Κάνει καταµέτρηση του προσωπικού και εντοπίζει το χώρο στον
οποίο βρίσκεται κάθε εργαζόµενος.
Εγκαθιστά
έλεγχο
πρόσβασης στις εγκαταστάσεις (Οµάδα
Ασφάλειας).
Ενηµερώνει το Συντονιστή του Σχεδίου για την τρέχουσα
κατάσταση του χώρου δραστηριότητός του.
Έχει στη διάθεσή του δύο οµάδες (Ασφάλειας και Εκκένωσης
Χώρων) τις οποίες συντονίζει ώστε να αποµακρύνει το προσωπικό
ή τους επισκέπτες από τους επικίνδυνους χώρους, να καταγράψει
τυχόν αγνοούµενους και να διασφαλίσει ότι δεν θα εισέλθει κανείς
µέσα σ' αυτούς.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗΣ
2.1
Αρχική αντίδραση σε επεισόδιο (γεγονός)
Το άτοµο που παρατηρεί ένα περιστατικό (επεισόδιο) και που εκτιµά ότι θα
µπορούσε να δηµιουργήσει κίνδυνους για την ανθρώπινη υγεία ή τις
εγκαταστάσεις και τον εξοπλισµό θα πρέπει να ακολουθήσει την παρακάτω
διαδικασία:
α.
Ενεργοποιεί το σύστηµα προειδοποίησης επεισοδίου (τηλεφωνικό ή µε
101
διακόπτη συναγερµού).
Στην περίπτωση φωτιάς ή έκρηξης ενεργοποιεί το πλησιέστερο κοµβίο
συναγερµού.
β.
2.2
Επικοινωνεί µε το Συντονιστή του Σχεδίου και του αναφέρει το όνοµά
του, τον όροφο που βρίσκεται και του εκθέτει τη φύση και το µέγεθος
του επεισοδίου.
Ενέργειες Συντονιστή Σχεδίου
Ο Συντονιστής του Σχεδίου αναλαµβάνει πλήρη έλεγχο της περιοχής όπου
συνέβη το επεισόδιο και θέτει σε εφαρµογή κάθε διαδικασία ή µέσον που
έχει στη διάθεσή του, έως ότου εξαλειφθεί η έκτακτη κατάσταση και
ολοκληρωθεί η αποκατάσταση της οµαλής λειτουργίας της εγκατάστασης.
Ο Συντονιστής Σχεδίου συντονίζει τις ακόλουθες ενέργειες κατά τη διάρκεια
της διαδικασίας εκτίµησης της κατάστασης:
Όπου είναι εφικτό, διασφαλίζει ότι φωτιές και εκρήξεις δε συνεχίζονται
α.
ή δεν εξαπλώνονται.
β.
2.3
Προσδιορίζει (εφόσον είναι δυνατόν) την πηγή ή την αιτία του
επεισοδίου και εκτιµά τα πρωτογενή και δευτερογενή επικίνδυνα
συστατικό του (π.χ. έκλυση τοξικών αερίων και καπνών, κίνδυνος
έκρηξης, κλπ).
Εφαρµογή Σχεδίου Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων
Αµέσως µετά τη λήψη απόφασης για εφαρµογή του Σχεδίου, ο Συντονιστής
θα κατευθύνει τις ακόλουθες ενέργειες, όπως τις κρίνει σκοπιµότερες και
αποτελεσµατικότερες για την εκάστοτε κατάσταση:
α.
β.
γ.
δ.
ε.
Κήρυξη της έναρξης των διαδικασιών περιορισµού και ελέγχου της
κατάστασης, όπως περιγράφονται στο Κεφάλαιο 3.
Έλεγχος παρουσίας για όλο το προσωπικό του κτιρίου και τυχόν
επισκέπτες.
Εφαρµογή
της
εσωτερικής διαδικασίας ενηµέρωσης, ανάθεσης
αρµοδιοτήτων µε παράλληλη εκτίµηση της κατάστασης και κλήση σε
βοήθεια.
Συντονισµός της παροχής Α' Βοηθειών, αν υπάρχουν τραυµατισµοί, και
ενεργοποίηση των διαδικασιών Ελέγχου Απωλειών, όπως περιγράφεται
στο κεφάλαιο 6.
Εκκένωση χώρων µε εφαρµογή της Σχεδίου Εκκένωσης, όπως
περιγράφεται στο κεφάλαιο 7.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΗΣ ΚΑΙ
ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ
Στην παράγραφο αυτή περιγράφονται οι διαδικασίες αντίδρασης σε φωτιά,
εκρήξεις, φαινόµενα ανωτέρας βίας ληστείας, τροµοκρατικής ενέργειας κλπ.
Οι διαδικασίες αυτές ποικίλλουν κατά περίπτωση.
3.1
Κριτήρια Επιλογής Τρόπου Αντίδρασης
Στην περίπτωση που συµβεί ένα από τα ακόλουθα γεγονότα θα πρέπει να
ακολουθήσουν µέτρα και ενέργειες αντιµετώπισης του γεγονότος:
102
α.
Φωτιά ή έκρηξη
1. Φωτιά στις εγκαταστάσεις του υποσταθµού ή το κτίριο.
2. ∆ηµιουργία έκρηξης ή πιθανότητα δηµιουργίας έκρηξης.
β.
∆ιαρροή Αερίου
γ.
Τραυµατισµός ή παθολογικό συµβάν εργαζόµενου ή πελάτη
δ.
Φυσικό Φαινόµενα ("Ανωτέρα Βία")
1. Σεισµός
2. Έντονη καταιγίδα
3. Πληµµύρα
ε.
3.2
Ληστεία, ένοπλη επίθεση, οµηρία, επίθεση πελάτη, τροµοκρατική
ενέργεια (απειλή για τοποθέτηση εκρηκτικού µηχανισµού),
περίπτωση κοινωνικών αναταραχών, παράνοµων, επικίνδυνων,
ύποπτων ή εγκαταλελειµµένων αντικειµένων
∆ιαδικασίες Αντίδρασης
Οι τυπικές διαδικασίες που περιγράφονται στην παρούσα παράγραφο είναι
όσες απαιτούνται σαν αντίδραση στις δηµιουργούµενες καταστάσεις στην
περιοχή του κτιρίου.
α.
Φωτιάπυρκαγιά
Ενέργειες
πριν από το
συµβάν
Ενέργειες
κατά τη
διάρκεια του
συµβάντος
•
•
•
•
•
1.
Να υπάρχει Μελέτη Πυρασφαλείας
Να υπάρχει Πιστοποιητικό Πυρασφαλείας
Συντήρηση πυροσβεστήρων – εξοπλισµού κατάσβεσης
Καθορισµός εσωτερικής Οµάδας Πυρασφαλείας
Εκπαίδευση
Οµάδας
Πυρασφαλείας
και
όλου
του
προσωπικού
• Σχέδιο κατάσβεσης
• Όλο το προσωπικό οφείλει να γνωρίζει τις θέσεις των
πυρoσβεστικών µέσων, τη χρήση τους, τη θέση των
πινάκων
ηλεκτρικού
ρεύµατος και τους
αριθµούς
τηλεφώνων της οικείας Π.Υ.
• Να γίνεται έλεγχος ώστε ο χώρος του κτιρίου να είναι
συνεχώς καθαρός.
• Να αποµακρύνονται τυχόν εύφλεκτες ύλες και εύφλεκτα
υγρό από φλόγες, σπινθήρες και γενικό εστίες θέρµανσης.
• Να αποµακρύνονται από τις αποθήκες, διαδρόµους κλπ.
χώρους όλα τα άχρηστα εύφλεκτα υλικό.
• Να διατηρούνται ελεύθεροι οι διάδροµοι, διαφυγής προς τις
εξόδους κινδύνου και προσπέλασης για παραλαβή των
µέσων πυρόσβεσης.
Άµεση αποµάκρυνση του προσωπικού που διατρέχει κίνδυνο
στην περιοχή του γεγονότος και άµεση κλήση για βοήθεια και
υποστήριξη.
Κατά την αποµάκρυνση:
• Καλούµε το Π.Σ. στο 199
• ∆εν ανοίγουµε πόρτες αν δε βεβαιωθούµε πρώτα ότι πίσω
103
2.
4.
5.
6.
τους δεν υπάρχει φωτιά. Για να γίνει αυτό ακουµπάµε το
χέρι στο πάνω µέρος της να δούµε αν είναι ζεστή.
• ∆εν ανοίγουµε παράθυρα. ∆εν κλειδώνουµε τις πόρτες.
• ∆ε χρησιµοποιούµε ανελκυστήρες
• Μένουµε όσο πιο µακριά γίνεται από τους εκλυόµενους
καπνούς
• ∆εν επιστρέφουµε χωρίς την έγκριση του Συντονιστή
Σχεδίου
Όλο το προσωπικό που θα επιδοθεl άµεσα στην αντιµετώπιση
του συµβάντος θα πρέπει να φορά τα κατάλληλα ενδύµατα και
Μέσα Ατοµικής Προστασίας (ΜΑΠ), ανάλογα µε την προέλευση
και τη φύση της φωτιάς.
Η οµάδα πυρασφαλείας ενηµερώνεται και συγκεντρώνεται
στην εστία της φωτιάς.
Μαζεύονται οι πυροσβεστήρες στην εστία της φωτιάς.
Μπορούν να κάνουν κατάσβεση και οι µη µετέχοντες στο
άγηµα ανάλογα µε τη φύση της φωτιάς.
∆ιαρροή Αερίου
β.
Αν αντιληφθούµε διαρροή αερίου εντός:
Ανοίγουµε πόρτες και παράθυρα προκειµένου να µειώσουµε τη
συγκέντρωση του αερίου µέσα στο χώρο και κατευθυνόµαστε µακριά
σε ασφαλή χώρο. ∆ε χρησιµοποιούµε ποτέ τηλέφωνα από το χώρο
που βρίσκεται η διαρροή, διότι τα τηλέφωνα δηµιουργούν σπινθήρες
που µπορεί να οδηγήσουν σε εκρήξεις.
Σε κάθε περίπτωση διαρροής φυσικού αερίου καλούµε την εταιρία
φυσικού αερίου.
∆ιακόπτουµε τη λειτουργία των συσκευών που έχουν κινητήρες και
ενδέχεται να δηµιουργήσουν ανάφλεξη.
∆εν επιστρέφουµε χωρίς την έγκριση του Συντονιστή Σχεδίου.
•
•
•
•
Αν η διαρροή προέρχεται από έξω:
Αποφεύγουµε να χρησιµοποιήσουµε οποιαδήποτε µορφή πηγής
φωτιάς
Απενεργοποιούµε τον εξοπλισµό που λειτουργεί µε κινητήρα
Αν η οσµή είναι δυνατή, εγκαταλείπουµε αµέσως και πηγαίνουµε σε
ασφαλή περιοχή.
•
•
•
γ.
Τραυµατισµός ή παθολογικό συµβάν εργαζόµενου ή πελάτη
Σε περίπτωση τραυµατισµού ή παθολογικού συµβάντος εργαζόµενου ή
πελάτη εάν βρίσκεται ο Ιατρός Εργασίας είναι αυτός που θα παρέχει τις
Α’ Βοήθειες και θα καλέσει το ΕΚΑΒ για βοήθεια.
Σε περίπτωση απουσίας του και ανάλογα µε την περίπτωση θα επιληφθεί
ο οµάδα παροχής Α’ Βοηθειών και ο αρχηγός της θα καλέσει το ΕΚΑΒ
για βοήθεια.
δ1.
Σεισµός
Κατά τη διάρκεια του σεισµού
1.
2.
3.
Το προσωπικό να παραµείνει ψύχραιµο.
Να καλυφθεί κάτω από κάποιο ανθεκτικό έπιπλο και ταυτόχρονα να
προστατέψει τα µάτια του µε το εσωτερικό τµήµα του χεριού τους.
Εάν δεν υπάρχει κοντό κάποιο ανθεκτικό έπιπλο να καθίσουν στο
104
4.
5.
6.
πάτωµα µε το πρόσωπό τους στραµµένο σε εσωτερικό τοίχο, µακριά
από παράθυρα και έπιπλα που µπορούν να πέσουν πάνω τους.
Να µη χρησιµοποιούν τον ανελκυστήρα.
Να µη βγαίνουν στα µπαλκόνια.
Πρέπει να είµαστε προετοιµασµένοι για ψυχολογικό σοκ (δικό µας ή
των υπολοίπων που βρίσκονται στο κτίριο.
Μετά το σεισµό
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Μείνετε
προετοιµασµένοι
για
τους
µετασεισµούς.
Ελέγξτε τον εαυτό σας και τους γύρω σας για πιθανούς
τραυµατισµούς.
Μην µετακινείτε τους βαριά τραυµατισµένους.
Ακολουθείτε τις οδηγίες των αρχών και µην πιστεύετε τις
ανυπόστατες φηµολογίες.
Χρησιµοποιείτε το τηλέφωνο µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, γιατί
προκαλείτε υπερφόρτωση του τηλεφωνικού δικτύου.
Μην χρησιµοποιείτε άσκοπα το αυτοκίνητο, γιατί εµποδίζετε τα
συνεργεία διάσωσης.
Αποφύγετε την είσοδο ειδικά εάν παρατηρείτε ζηµιές ή αισθάνεστε
τη µυρωδιά γκαζιού ή βλέπετε κοµµένα καλώδια.
Ο σεισµός αποτελεί µια φυσική προειδοποίηση για επερχόµενο
τσουνάµι. Μετά από έναν ισχυρό σεισµό αποµακρυνθείτε από
παραθαλάσσιες περιοχές ή περιοχές χαµηλού υψοµέτρου που
γειτνιάζουν µε τη θάλασσα.
δ2.
Έντονη καταιγίδα
Ισχύουν τα παραπάνω 1,4 και 5.
δ3.
Πληµµύρα
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ∆ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ
ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΤΙΡΙΟ
• Εγκαταλείψτε υπόγειους και ισόγειους χώρους και µετακινηθείτε
σε ασφαλές υψηλό σηµείο.
• Κλείστε το γενικό διακόπτη του ηλεκτρικού ρεύµατος
• Μείνετε µακριά από ηλεκτροφόρα καλώδια.
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΛΗΜΜΥΡΙΣΕΙ
Μείνετε µακριά από περιοχές που έχουν πληµµυρίσει ή είναι επικίνδυνες
να πληµµυρίσουν ξανά στις επόµενες ώρες.
• Η πληµµύρα ενδέχεται να έχει µεταβάλει τα χαρακτηριστικά
γνώριµων περιοχών και τα νερά να έχουν παρασύρει µέρη του
δρόµου, των πεζοδροµίων κλπ.
• Εγκυµονούν κίνδυνοι από σπασµένα οδοστρώµατα, περιοχές µε
επικίνδυνη κλίση, λασπορροές κλπ.
• Τα νερά ενδέχεται να είναι µολυσµένα αν έχουν παρασύρει µαζί
τους απορρίµµατα, νεκρά ζώα και διάφορα αντικείµενα.
• Προσέχετε ώστε η παρουσία σας να µην εµποδίζει τα συνεργεία
διάσωσης.
• Μην πλησιάζετε σε περιοχές όπου έχουν σηµειωθεί κατολισθήσεις
και πτώσεις βράχων.
• Ελέγξτε αν ο χώρος εργασίας σας κινδυνεύει από πιθανή πτώση
βράχων.
Αν πρέπει οπωσδήποτε να βαδίσετε ή να οδηγήσετε σε περιοχές
που έχουν πληµµυρίσει:
• Προσπαθήστε να βρείτε σταθερό έδαφος.
• Αποφύγετε νερά που ρέουν.
• Αν βρεθείτε µπροστά σε δρόµο που έχει πληµµυρίσει σταµατήστε
και αλλάξτε κατεύθυνση.
105
•
•
Αποφύγετε τα λιµνάζοντα νερά που µπορεί να γίνουν αγωγοί
ηλεκτρικού ρεύµατος, στην περίπτωση που υπάρχουν υπόγεια
καλώδια ηλεκτρικού ρεύµατος ή διαρροές από εγκαταστάσεις.
Ακολουθείστε τις οδηγίες των αρµόδιων αρχών.
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ: Οι κίνδυνοι από την πληµµύρα δεν υποχωρούν
αµέσως µετά την έναρξη της απόσυρσης των υδάτων.
ε1.
Ληστεία, ένοπλη επίθεση, οµηρία
Αντίδραση κατά τη διάρκεια ληστείας, ένοπλης επίθεσης, οµηρίας
Λόγω της φύσης των εργασιών τους ορισµένα κτίρια της Επιχείρησης
(Ταµεία, λογιστήρια κλπ) µπορεί να γίνουν στόχοι ληστείας, ένοπλης
επίθεσης, οµηρίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι πάντα δυνατό να
επεµβαίνει και να αναλαµβάνει πρωτοβουλίες άµεσα ο συντονιστής του
Σχεδίου, ο οποίος έχει οριστεί από τη Μονάδα στο πλαίσιο του ΣΑΕΚ. Το
προσωπικό των εν λόγω κτιρίων πρέπει να γνωρίζει και να εφαρµόζει τις
ακόλουθες οδηγίες:
1. ∆ιατηρούµε την ψυχραιµία µας. Είµαστε ευγενικοί, δεν
προκαλούµε, δεν επιτρέπουµε διαφωνίες διαµάχες και
ακολουθούµε πιστά τις εντολές – οδηγίες των ληστών.
2. Απαντάµε άµεσα στις ερωτήσεις τους.
3. Πέφτουµε κάτω αν µας το ζητήσουν.
4. ∆εν προβαίνουµε σε απότοµες κινήσεις.
5. Ο πανικός µεταδίδεται στους επιτιθέµενους και το αποτέλεσµα θα
είναι ανεξέλεγκτο.
6. ∆εν υποτιµάµε ποτέ καταστάσεις, συνθήκες και ανθρώπους οι
οποίοι είναι σίγουρα αποφασισµένοι και πιθανόν επαγγελµατίες
στο είδος τους.
7. Οι χαµηλοί τόνοι επιβάλλονται ώστε να µη γίνουµε στόχοι.
8. Πάντοτε προσπαθούµε να παίρνουµε θέσεις ώστε να βρισκόµαστε
εκτός βολής σε περίπτωση επιθέσεων µε ψυχρά όπλα.1
9. Παρατηρούµε και εντοπίζουµε σηµεία κάλυψης.
10.Παρατηρούµε τα πάντα και ιδιαίτερα τις λεπτοµέρειες χωρίς να
µιλάµε εάν δεν υπάρχει ανάγκη.
11.Κατά τη διάρκεια της ληστείας παρατηρούµε τα χαρακτηριστικά
του ληστή όπως χρώµα µαλλιών, µύτη, µάτια, αυτιά, τατουάζ,
ρούχα, είδος όπλου και γενικά ότι µπορεί να βοηθήσει τις
αστυνοµικές αρχές.
12.Είναι πιθανόν να υπάρχει στο χώρο και συνεργός ληστής, ο
οποίος δεν έχει γίνει αντιληπτός.
13.Σίγουρο είναι ότι εξωτερικά υπάρχει όχηµα διαφυγής (δίκυκλο ή
αυτοκίνητο).
14.Σε καµία περίπτωση δεν προβλέπεται η ύπαρξη-χρήση από το
προσωπικό οποιουδήποτε θερµού2 η ψυχρού όπλου.
15.Όταν απειλούµαστε από όπλο :
α. σηκώνουµε τα χέρια ψηλά
β. στρέφουµε το σώµα µας δείχνοντας την δεξιά πλευρά ώστε
να µην έχει άµεσο στόχο την καρδιά µας.
γ. δεν στεκόµαστε πρόσωπο µε πρόσωπο.
δ. δεν κοιτάζουµε στα µάτια το άτοµο που µας απειλεί.
ε. αποτυπώνουµε τα χαρακτηριστικά του
16.Σε περίπτωση συζήτησης προσπαθούµε να µιλάµε µόνο µε έναν
τον οποίο θεωρούµε επικεφαλής.
17.ΠΡΟΣΟΧΗ ! Χρησιµοποιούµε το συναγερµό ΜΟΝΟΝ όταν δεν
απειλείται η ζωή µας.
106
18.Με την αποµάκρυνση του ληστή δεν βγαίνουµε από το
κατάστηµα και δεν τον κυνηγάµε.
19.∆εν ακουµπάµε τα σηµεία που πέρασε ο ληστής για να µην
αλλοιωθούν τυχόν αποτυπώµατα.
20.Τοποθετούµε στην είσοδο την πινακίδα ΚΛΕΙΣΤΟ ΛΟΓΩ
ΛΗΣΤΕΙΑΣ.
21.Συµπληρώνουµε το Απογραφικό ∆ελτίο ένοπλης ληστείας
(παράρτηµα 1)
1
Ψυχρά ονοµάζονται τα όπλα που δεν έχουν εκρηκτική ύλη (πχ µαχαίρια, τσεκούρια
κλπ)
2
Θερµά ονοµάζονται τα όπλα που έχουν εκρηκτική ύλη (πχ περίστροφα, πιστόλια,
χειροβοµβίδες, κυνηγετικά όπλα κλπ)
ε2.
Επίθεση πελάτη
Ενέργειες αντίδρασης σε περίπτωση επίθεσης πελάτη
Οι δεξιότητες στην αντιµετώπιση διενέξεων είναι απαραίτητες για το
χειρισµό των διαφόρων πιθανών τρόπων αντίδρασης των ατόµων. Για
το λόγο αυτό πρέπει σε µονάδες που η επαφή µε κοινό είναι άµεση να
για
την
αντιµετώπιση
αναλόγων
εκπαιδευτεί
το
προσωπικό
περιστατικών.
Σε κάθε περίπτωση:
1. Προσδιορίζουµε τη διένεξη.
2. Προσπαθούµε να καθησυχάσουµε τον επιτιθέµενο πελάτη και να τον
ηρεµήσουµε.
3. Του δείχνουµε ότι αντιλαµβανόµαστε το πρόβληµά του και θέλουµε
να τον εξυπηρετήσουµε.
4. Κρατάµε απόσταση ασφαλείας.
5. Εξετάζουµε τις πιθανές λύσεις, τις αξιολογούµε και εφαρµόζουµε
την καλύτερη.
6. Ο συντονιστής του Σχεδίου, ο οποίος έχει οριστεί από τη Μονάδα στο
πλαίσιο του ΣΑΕΚ, εκτιµά αν θα κληθεί η αστυνοµία.
ε3.
Τροµοκρατική ενέργεια (απειλή για τοποθέτηση εκρηκτικού
µηχανισµού)
Ενέργειες αντίδρασης σε περίπτωση απειλής για τοποθέτηση
εκρηκτικού µηχανισµού
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Παραµένουµε ψύχραιµοι.
Σε κάθε περίπτωση οποιαδήποτε βοµβιστική απειλή τηλεφωνική
ή προφορική θεωρείται ως πραγµατική.
Ακούµε προσεκτικά τον καλούντα.
∆είχνουµε ενδιαφέρον.
Προσπαθούµε να τον κρατήσουµε στο τηλέφωνο όσο µπορούµε
κάνοντας ερωτήσεις :
-Ποιος είσαι και τι ζητάς;
-Πότε θα εκραγεί η βόµβα;
-Που βρίσκεται;
-Με τι µοιάζει η διάταξη της βόµβας;
-Πότε τοποθετήθηκε;
-Μπορείς να επαναλάβεις ότι είπες σε εµένα και στο ∆ιευθυντή;
∆εν κλείνουµε πρώτοι το τηλέφωνο.
Ενηµερώνουµε το συντονιστή του Σχεδίου, ο οποίος έχει οριστεί
από τη Μονάδα στο πλαίσιο του ΣΑΕΚ.
Ο συντονιστής ειδοποιεί την αστυνοµία.
Ακολουθούµε τις οδηγίες της Αστυνοµίας.
107
Συµπληρώνουµε το απογραφικό δελτίο
εκρηκτικών µηχανισµών (παράρτηµα 2).
ε4.
τηλεφωνικής
απειλής
Ενέργειες αντίδρασης σε περίπτωση κοινωνικών αναταραχών
Ενέργειες αντίδρασης σε περίπτωση κοινωνικών αναταραχών
Οι εκδηλώσεις των κοινωνικών αναταραχών ποικίλουν από ειρηνικές
διαµαρτυρίες έως και καταστροφικές οι οποίες µπορούν να βλάψουν τα
κτήρια της Επιχείρησης, τον εξοπλισµό τους και το προσωπικό που
εργάζεται σε αυτά.
Αν προκύψουν κοινωνικές αναταραχές κοντά στο χώρο εργασίας µας
την ώρα λειτουργίας της Επιχείρησης:
•
•
•
•
Ειδοποιείται ο Συντονιστής του Σχεδίου, ο οποίος έχει οριστεί
από τη Μονάδα στο πλαίσιο του ΣΑΕΚ, προκειµένου να
αξιολογήσει την κατάσταση και να δώσει τις ανάλογες οδηγίες
(πχ εκκένωση, ασφάλιση ή µη των θυρών- ρολών,
αποµάκρυνση Υπηρεσιακών οχηµάτων κλπ).
Οι υπάλληλοι παραµένουν στο κτίριο. Αποφεύγουν να
τραβήξουν την προσοχή.
Ενισχύουµε τον αριθµό των πυροσβεστήρων στο ισόγειο.
Ελέγχουµε τις εξόδους κινδύνου και βεβαιωνόµαστε ότι είναι
ελεύθερες.
Σε περίπτωση κατάληψης η επαφής των διαµαρτυροµένων µε το
προσωπικό της Επιχείρησης εφαρµόζονται οι παρακάτω κανόνες
αντιµετώπισης πλήθους:
1. Μην πανικοβάλλεστε. Παραµείνετε ψύχραιµοι και λογικοί.
2. Επιµείνετε στις απόψεις σας.
3. Μην ανταποκρίνεστε σε προσβολές ή επιθετικές ενέργειες.
4. Υπερασπιστείτε τον εαυτό σας µόνο ως τελευταία λύση.
5. Παραβλέψετε προσβλητικά σχόλια.
6. Παραµείνετε ήρεµοι.
7. Μην έρχεστε σε αντιπαράθεση.
8. Παραµείνετε σιωπηλοί και ανέκφραστοι.
9. Μην κάνετε αστεία ή χαµογελάτε.
10.Μην εκφράζετε την άποψή σας.
11.Μη µιλάτε ή αντιδράτε στα ΜΜΕ.
12.Μην προσπαθείτε να κρύψετε το πρόσωπό σας από
φωτογραφίες ή βίντεο, καθώς το πλήθος θα νοµίζει ότι τους
φοβάστε.
ε5.
Ενέργειες αντίδρασης σε περίπτωση εντοπισµού παράνοµων,
επικίνδυνων, ύποπτων ή εγκαταλελειµµένων αντικειµένων
Ύποπτο θεωρούµε κάθε αντικείµενο (δέµα, τσάντα κλπ) που δεν έχει
εµφανή κάτοχο ή βρίσκεται εγκαταλελειµµένο αδικαιολόγητα.
Είναι αυτό που δεν ανήκει στο χώρο και είναι τοποθετηµένο σε τόπο και
χρόνο που µπορεί να προκαλέσει δολιοφθορά.
Ειδοποιείται άµεσα ο Συντονιστής του Σχεδίου, ο οποίος έχει οριστεί από
τη Μονάδα στο πλαίσιο του ΣΑΕΚ, προκειµένου να αξιολογήσει την
κατάσταση και να δώσει τις ανάλογες οδηγίες. Παράλληλα :
1. Αποµακρύνουµε τον κόσµο και δηµιουργούµε ασφαλή ζώνη.
2. ∆εν πλησιάζουµε, δε µετακινούµε, δεν αγγίζουµε, δεν
επεξεργαζόµαστε το αντικείµενο.
3. ∆ιατηρούµε πάντα την οπτική επαφή, υπό κάλυψη.
108
4. Αποφεύγουµε χρήση συστηµάτων επικοινωνίας πλησίον του
αντικειµένου.
5. Αναζητούµε τον ιδιοκτήτη.
6. Ο συντονιστής του σχεδίου εκτιµά αν θα κληθεί η αστυνοµία.
7. Ακολουθούµε τις οδηγίες της Αστυνοµίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ (ΑµΕΑ)
4.1
Μέριµνα για τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες (ΑµΕΑ)
Πρέπει να καταβληθεί ιδιαίτερη µέριµνα, ώστε τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες
(ΑµΕΑ) να εργάζονται σε χώρους του ισογείου της υπηρεσιακής µονάδας ή –
εάν αυτό δεν είναι εφικτό – σε όροφο και γραφείο µε δυνατότητα ευχερούς
αποµάκρυνσης από τη θέση εργασίας, δεδοµένου ότι σε περίπτωση εκτάκτου
συµβάντος δεν επιτρέπεται η χρήση ανελκυστήρα.
Επίσης για κάθε άτοµο (ΑµΕΑ) πρέπει να ορισθεί εγγράφως ένας
εργαζόµενος σε κοντινή θέση εργασίας µε το άτοµο (ΑµΕΑ) – καθώς και
ένας αναπληρωτής του – ο οποίος θα παράσχει την απαιτούµενη κατά
περίπτωση βοήθεια στο άτοµο αυτό σε περίπτωση εκτάκτου συµβάντος.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
∆ΙΑΘΕΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
Τα µέσα που διατίθενται για την αντιµετώπιση εκτάκτων καταστάσεων
περιγράφονται παρακάτω :
5.1
Συστήµατα Επικοινωνίας
Το κτίριο διαθέτει πάντα ένα τουλάχιστον σύστηµα επικοινωνίας, εσωτερικό
και προς τα έξω, σε πλήρη λειτουργική ετοιµότητα. Συγκεκριµένα:
Εξωτερικές Επικοινωνίες
Οι εξωτερικές επικοινωνίες είναι
συστηµάτων:
α. Ενσύρµατες τηλεφωνικές γραµµές
β. Κινητά τηλέφωνα
διαθέσιµες
µέσω
των
ακόλουθων
Εσωτερικές Επικοινωνίες
Οι εσωτερικές επικοινωνίες διενεργούνται µε τα ακόλουθα ανεξάρτητα
συστήµατα:
α.
β.
5.2
Εσωτερικό τηλεφωνικό δίκτυο µε τηλεφωνικό κέντρο που διαθέτει
πρόσβαση και σε εξωτερικές γραµµές.
Σύστηµα
αναγγελιών
µέσω
µεγαφωνικών εγκαταστάσεων που
καλύπτουν όλο σχεδόν το κτίριο και ελέγχονται από την είσοδο του
κτιρίου.
Τοπικός Εξοπλισµός Αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων
109
Το κτίριο διατηρεί µια µεγάλη ποικιλία συστηµάτων και µέσων πρωτογενούς
αντιµετώπισης εκτάκτων καταστάσεων σε λειτουργική ετοιµότητα. Ο
εξοπλισµός αυτός περιλαµβάνει τα ακόλουθα συστήµατα :
α.
β.
γ.
δ.
∆ίκτυο πυρόσβεσης που καλύπτει όλο το κτίριο.
Φορητούς πυροσβεστήρες (περιλαµβάνουν συσκευές τύπων Α, Β και C,
όπως περιγράφονται στον Πίνακα 4 και στη Μελέτη Πυρασφάλειας του
κτιρίου).
Προστατευτικό µέσα για το προσωπικό όπως περιγράφεται στον
Πίνακα 5.
Υλικό και εξοπλισµό παροχής πρώτων βοηθειών, όπως περιγράφονται
στον Πίνακα 6.
Όλος αυτός ο εξοπλισµός ελέγχεται και επιθεωρείται από εξουσιοδοτηµένο
προσωπικό τουλάχιστον µία φορά ετησίως.
5.3
Εκπαίδευση
Το προσωπικό του υπόψη κτιρίου είναι εκπαιδευµένο να χρησιµοποιεί τα
διάφορα συστήµατα αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων.
Τουλάχιστον µια φορά ετησίως όλο το προσωπικό που εµπλέκεται στις
οµάδες επέµβασης (πυρασφάλειας, διάσωσης, κλπ.) εκπαιδεύεται µε τους
ακόλουθους τρόπους:
1. Άσκηση πυρκαγιάς / εκκένωσης χώρων.
2. Εκπαίδευση πυρόσβεσης για όλο το παραπάνω προσωπικό.
3. Πρώτες Βοήθειες και τεχνικές ανάνηψης (εκπαίδευση από το ιατρικό και
το νοσηλευτικό δυναµικό της ………).
4. Το νεοπροσλαµβανόµενο προσωπικό εκπαιδεύεται σε αντιµετώπιση
εκτάκτων καταστάσεων σαν µέρος της τεχνικής του εκπαίδευσης.
Ο Τεχνικός Ασφάλειας του κτιρίου είναι υπεύθυνος για την παραπάνω
εκπαίδευση και την εφαρµογή εκτάκτων ασκήσεων. Πρέπει δε να
καταχωρούνται σε ειδικό ηµερολόγιο όλες οι εκπαιδεύσεις, ενηµερώσεις και
ασκήσεις του προσωπικού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΣΧΕ∆ΙΟ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ ΧΩΡΩΝ
Μόνον ο Συντονιστής του Σχεδίου ή ο αναπληρωτής του έχουν την
αρµοδιότητα να αποφασίσουν την εκκένωση των χώρων σαν αποτέλεσµα της
έκτακτης κατάστασης, η οποία θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του
προσωπικού που βρίσκεται στο κτίριο. Η απόφαση για εκκένωση µπορεί να
βασισθεί στην εκτίµηση του Συντονιστή του Σχεδίου ή σε αίτηση από τις
Τοπικές Αρχές.
Σε περίπτωση εκκένωσης των χώρων:
1.
2.
3.
Όλοι οι εργαζόµενοι πρέπει να εκκενώσουν τις εγκαταστάσεις και
τους περιβάλλοντες χώρους αµέσως µόλις δοθεί η εντολή για εκκένωση,
µέσω µεγαφώνων, σειρήνων, τηλεφώνων ή µέσω προφορικής
επικοινωνίας.
Οι οδοί διαφυγής και εκκένωσης καθώς και η περιοχή συγκέντρωσης
φαίνονται στα Σχέδια Σ-Ι έως Σ-5.
Αµέσως
µετά
την
εκκένωση,
όλοι οι εργαζόµενοι πρέπει να
παρουσιαστούν στο καθορισµένο σηµείο συγκέντρωσης και να
παραµείνουν εκεί µέχρι να τους δοθεί η εντολή για αποχώρηση από το
110
4.
6.1
Συντονιστή του Σχεδίου.
Καταµέτρηση του προσωπικού πρέπει να γίνει αµέσως µετά την
εκκένωση των χώρων και κάθε ασυµφωνία µε την πραγµατική δύναµη
των ∆ιευθύνσεων τη στιγµή εκείνη θα πρέπει να αναφερθεί αµέσως στο
Συντονιστή Σχεδίου.
Πρόσβαση στους χώρους και Έξοδος
Καθ' όλη τη διάρκεια της Έκτακτης Κατάστασης η πρόσβαση και είσοδος στις
εγκαταστάσεις και ιδίως στους πληγέντες από το συµβάν χώρους ελέγχεται
συνεχώς από την Οµάδα Ασφάλειας του κτιρίου. Μόνο το προσωπικό που
είναι επιφορτισµένο µε δραστηριότητες αντιµετώπισης της κατάστασης (π.χ.
πυρόσβεσης, κλπ.) επιτρέπεται να εισέλθει στους χώρους, µέχρις ότου
παρέλθει η κρίση.
6.2
∆ιαδικασίες Εκκένωσης χώρων
Ο Συντονιστής Σχεδίου µαζί µε το Συντονιστή Προσωπικού και τους
Υπεύθυνους Εκκένωσης Χώρων εκκενώνουν τους χώρους του κτιρίου µε τον
ακόλουθο τρόπο:
α. Ανακοινώνουν συναγερµό στο µεγαφωνικό δίκτυο και θέτουν σε
λειτουργία τη σειρήνα του κτιρίου.
β. Ενηµερώνουν το προσωπικό του κτιρίου για την πηγή και τη φύση του
κινδύνου και το κατευθύνουν στις οδούς διαφυγής µε τη βοήθεια των
Υπευθύνων Εκκένωσης Ορόφων.
γ. Το προσωπικό του κτιρίου κατά την εκκένωση χρησιµοποιεί την
πρωτεύουσα οδό διαφυγής, εκτός αν αυτή διέρχεται µέσα από το χώρο
του συµβάντος και συγκεντρώνεται στο καθορισµένο Σηµείο
Συγκέντρωσης.
δ. Οι υπεύθυνοι εκκένωσης των ορόφων στο Σηµείο Συγκέντρωσης
καταµετρούν το προσωπικό και αναφέρουν στον υπεύθυνο της οµάδας
Εκκένωσης.
ε. Ο
υπεύθυνος
της
οµάδας εκκένωσης
αφού
συλλέξει
τις
πληροφορίες από τους υπεύθυνους της εκκένωσης των ορόφων
ενηµερώνει για τυχόν εγκλωβισµένους το συντονιστή προσωπικού .
6.3
Ενέργειες Προσωπικού - Ατοµική Συµπεριφορά
Υπάρχουν συγκεκριµένες διαδικασίες που πρέπει να τηρηθούν ώστε να
διασφαλιστούν όλοι στο κτίριο κατά τη διάρκεια εκκένωσης και συγχρόνως
να γίνει ασφαλέστερο το έργο των οµάδων διάσωσης και πυρασφάλειας. Στη
σκέψη όλων πρωτίστως θα πρέπει να βρίσκεται η ασφαλής εκκένωση από το
προσωπικό του κτιρίου και τα µέτρα που ακολουθούν θα εφαρµόζονται
εφόσον και όταν είναι εφικτό κατά τη διάρκεια της Έκτακτης Ανάγκης (η
πρώτη µέριµνα πάντα θα πρέπει να είναι η ασφάλεια της ανθρώπινης
ζωής):
1. Για την προσωπική σας ασφάλεια και την ασφάλεια των άλλων: Μείνετε
ήρεµοι
2. Σηµάνετε συναγερµό για κάθε Έκτακτη Κατάσταση, ώστε κάποιοι να
ειδοποιηθούν και να σπεύσουν σε βοήθεια. Οποιαδήποτε βοήθεια είναι
απαραίτητη.
3. Ελέγξτε το χώρο σας για συναδέλφους ή άλλα άτοµα για να
διαπιστώσετε αν κάποιος χρειάζεται βοήθεια ή είναι αναίσθητος. (Ποτέ
µην αγγίζετε κάποιον που έχει υποστεί ηλεκτροπληξία).
4. Αφήστε ανοιχτό όλα τα φώτα, ασφαλίστε τους ανεµιστήρες (εκτός αν
πρόκειται για εξαερισµό, οπότε πρέπει να τον αφήσετε σε λειτουργία) και
κλείστε τα παράθυρα και τις πόρτες πίσω σας. ΠΡΟΣΟΧΗ µην τις
111
5.
6.4
κλειδώσετε.
Μην τρέχετε αλλά βαδίστε έξω από το χώρο. Το τρέξιµο µπορεί να
δηµιουργήσει πανικό και τραυµατισµούς.
Επιστροφή στο κτίριο
Ο προσδιορισµός για την καταλληλότητα και ασφάλεια των εγκαταστάσεων
και την επιστροφή του προσωπικού στους χώρους εργασίας γίνεται από το
Συντονιστή του Σχεδίου σε συνεργασία µε τις αρµόδιες Τοπικές Υπηρεσίες
και Αρχές.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΣΧΕ∆ΙΟΥ
Το Σχέδιο αυτό υφίσταται αναθεωρήσεις ή αλλαγές υπό τις ακόλουθες
συνθήκες:
α.
Όταν το Σχέδιο αποτύχει να ανταποκριθεί στην αποτελεσµατική
αντιµετώπιση µιας Έκτακτης Κατάστασης.
β.
Όταν έχουν γίνει σηµαντικές αλλαγές στο σχεδιασµό ή/και τις
λειτουργικές διαδικασίες των συστηµάτων, οι οποίες αυξάνουν
σηµαντικό την πιθανότητα για πυρκαγιές, εκρήξεις ή άλλες επικίνδυνες
καταστάσεις.
γ.
Όταν έχουν αλλάξει οι κανονισµοί που ισχύουν για τις εγκαταστάσεις
του κτιρίου.
δ.
Όταν ο εξοπλισµός αντιµετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων αλλάζει.
ε.
Όταν αλλάζει το προσωπικό σε καθοριστικές θέσεις (π.χ. ο Συντονιστής
του Σχεδίου).
στ. Όταν γίνεται ο ετήσιος έλεγχος και επιθεώρηση από τις αρµόδιες Αρχές
και Υπηρεσίες και υπάρχουν προτάσεις εκ µέρους τους για µεταβολές.
ΣΧΕ∆ΙΟ Σ1
Πίνακας 1
Κατάλογος Ειδοποίησης Προσωπικού
Εσωτερική Ειδοποίηση:
Αναφέρατε όλες τις Έκτακτες Καταστάσεις στο Συντονιστή του Σχεδίου ή τον
αναπληρωτή του
Συντονιστής Σχεδίου Αντιµετώπισης Έκτακτης Κατάστασης
Τύπος
Βασικός
Όνοµα
Τηλέφωνο
εσωτ.
Κιν.
εσωτ.
Κιν.
Αναπληρωτής
Ο Συντονιστής του Σχεδίου ειδοποιεί το ακόλουθο προσωπικό, όταν το επιβάλλουν οι
καταστάσεις.
Συντονιστής Πυρασφάλειας
Τύπος
Βασικός
Αναπληρωτής
Όνοµα
Τηλέφωνο
εσωτ.
Κιν.
εσωτ.
112
Κιν.
Αν έχει προκληθεί πυρκαγιά, ο Συντονιστής Πυρασφάλειας ειδοποιεί αµέσως την
Πυροσβεστική στο τηλέφωνο: 199
Συντονιστής Α’ Βοηθειών
Τύπος
Βασικός
Τηλέφωνο
εσωτ.
Κιν.
Αναπληρωτής
εσωτ.
Κιν.
Συντονιστής παροχής Α’ Βοηθειών αναλαµβάνει πάντα ο Ιατρός Εργασίας. Αν έχει
προκληθεί σοβαρός τραυµατισµός, ο Συντονιστής Α’ Βοηθειών ειδοποιεί αµέσως το
ΕΚΑΒ στο τηλέφωνο: 166
Τύπος
Όνοµα
Συντονιστής Προσωπικού
Όνοµα
Τηλέφωνο
εσωτ.
Κιν.
Αναπληρωτής
εσωτ.
Κιν.
Ο Συντονιστής Προσωπικού θα συντονίσει τους Υπεύθυνους Εκκένωσης Χώρων για
την ασφαλή εκκένωση των χώρων. Επίσης θα συντονίσει την ασφάλιση του χώρου
µέσω της οµάδας Ασφάλειας. Τέλος θα διενεργήσει καταµέτρηση του προσωπικού
και θα διαβιβάσει την πληροφορία αυτή στο Συντονιστή του Σχεδίου.
Βασικός
Συντονιστής Επικοινωνιών
Όνοµα
Τηλέφωνο
εσωτ.
Κιν.
Αναπληρωτής
εσωτ.
Κιν.
Ο Συντονιστής Επικοινωνιών αναλαµβάνει την άµεση ειδοποίηση των αρµόδιων
Αρχών και Υπηρεσιών και το συντονισµό των εσωτερικών επικοινωνιών µεταξύ των
Συντονιστών και των οµάδων Επέµβασης.
Τύπος
Βασικός
Πίνακας 2
Ειδοποιήσεις Υπηρεσιών και Αρχών
Εξωτερική Ειδοποίηση:
Οι ακόλουθες Υπηρεσίες θα πρέπει να ειδοποιηθούν, εφόσον το απαιτεί η περίσταση.
Τύπος Υπηρεσίας
Πυρoσβεστική
Αστυνοµία
ΕΚΑΒ
Εκτάκτων
Καταστάσεων
Νοσοκοµείο Α’
Νοσοκοµείο Β’
Τµήµα Πολιτικής
Προστασίας Νοµού
Όνοµα
Αστυνοµική ∆ιεύθυνση
Ν.
Τηλέφωνο Α’
199
100
Τηλέφωνο Β’
166
112
113
Κέντρο
∆ηλητηριάσεων
Κέντρο Ειδικών
Λοιµόξεων
Πίνακας 3
Εκπαιδευµένο Προσωπικό σε Α' Βοήθειες και Τεχνικές Ανάνηψης
Όνοµα
Τµήµα
Εσωτ.
Ιατρός Εργασίας
Πίνακας 4
Φορητός Εξοπλισµός πυρόσβεσης στο Κτίριο
Θέση
Αριθµός
Τύπος
2
Ξ.Κ.
5
Ξ.Κ.
5
Ξ.Κ.
Β’ όροφος
3
1 ∆.Α. +2 Ξ.Κ.
Γ' όροφος
5
Ξ.Κ.
Αποθήκη
3
1 ∆.Α. +2 Ξ.Κ.
Είσοδος
Ισόγειο
Α' όροφος
Ξ.Κ.= Ξηράς κόνεως, ∆.Α. = ∆ιοξειδίου άνθρακα
Πίνακας 5
Οµάδα Πρώτων Βοηθειών - Εξοπλισµός Οµάδας
Η οµάδα Πρώτων Βοηθειών αποτελείται από τους εξής µισθωτούς:
Α’
Β’
(αρχηγός οµάδας)
Γ’
και διαθέτει τον παρακάτω εξοπλισµό:
•
•
•
•
•
Περιγραφή
Φαρµακείο Α' Βοηθειών µε µάσκα αµπού
Αλουµινοκουβέρτες
Ρυθµιζόµενα κολάρα
Απινιδωτής
Φορεία:
Τύπου Βάρκας κοµπλέ
Αριθµός
2
15
4
1
1
2
114
•
•
Τύπου Σανίδας κοµπλέ
Τύπου διαιρούµενο µε ιµάντες
Συσκευές οξυγόνου για παροχή Α' Βοηθειών
Κουβέρτες αντιµετώπισης εκτεταµένων εγκαυµάτων
1
1
4
Πίνακας 6
Σχέδιο Εκκένωσης χώρων - Οδοί ∆ιαφυγής χώροι Συγκέντρωσης Υπεύθυνοι
Εκκένωσης χώρων
Όπως ορίζεται και από το Νόµο 3850/2010, κάθε εργασιακός χώρος πρέπει να έχει
τις απαραίτητες οδούς διαφυγής και τις εξόδους κινδύνου, ώστε να µπορεί να
επιτευχθεί η εκκένωση των εργαζοµένων από αυτόν. Σε κάθε όροφο πρέπει να
υπάρχει αναρτηµένο σε επίκαιρο σηµείο σχέδιο - κάτοψη του ορόφου µε σηµειωµένη
πάνω σ΄ αυτό την οδό διαφυγής και την έξοδο κινδύνου
Οι οδοί διαφυγής επιθεωρούνται δυο φορές την εβδοµάδα, µία από τον Τεχνικό
Ασφάλειας κάθε ∆ευτέρα και µία από τον Υπεύθυνο για την Εκκένωση του κάθε
Χώρου κάθε Πέµπτη, ώστε να µην στοιβάζονται υλικά ή εµπόδια σ' αυτούς, που
µειώνοντας τη διατοµή µπορεί να εµποδίσουν την άµεση αποµάκρυνση. Οι έξοδοι
κινδύνου δεν κλειδώνουν ποτέ (δεν αφορά τα ίδια τα γραφεία).
Οι έξοδοι κινδύνου σε ένα κτίριο ή χώρο εργασίας µπορεί να είναι περισσότερες από
µία. Ανάλογα µε την εξέλιξη του έκτακτου περιστατικού πρέπει να κατευθύνονται οι
εργαζόµενοι σε αυτήν που δεν επηρεάζεται άµεσα από αυτό.
Πίνακας 7
Οµάδα Ασφαλείας - Σχέδιο Αποµόνωσης χώρων
Μετά την κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, η οµάδα Ασφαλείας αναλαµβάνει
τον άµεσο έλεγχο και αποκλεισµό του χώρου µε ειδική ταινία, ώστε να µην εισέλθει
κανείς πλην των οµάδων επέµβασης.
Σε περίπτωση που το κτίριο δε φυλάσσεται από θυρωρό της Επιχείρησης ή από
εταιρία φύλαξης τον άµεσο έλεγχο ασκεί ο αρχηγός της οµάδας που ορίζεται από το
ΣΑΕΚ.
Ο υπεύθυνος της οµάδας Ασφαλείας αναλαµβάνει την προµήθεια της απαγορευτικής
σήµανσης και της διανοµής της στα µέλη της οµάδας.
Με ευθύνη του καταρτίζεται σχέδιο αποκλεισµού που περιλαµβάνει τον υπεύθυνο
θέσης, το χώρο ευθύνης του και τις γραπτές οδηγίες για τις ενέργειες που θα
εκτελέσει.
Προσοχή πρέπει να δίνεται στους εργαζόµενους που εθελοντικό θέλουν να
εισέλθουν για να βοηθήσουν χωρίς να είναι στις οµάδες επέµβασης που είναι
εκπαιδευµένοι. Η είσοδός τους επιτρέπεται µόνο µε έγκριση του Συντονιστή Σχεδίου.
Η Οµάδα Ασφαλείας αποτελείται κατά κύριο λόγο από το προσωπικό που
αναγράφεται στο τέλος του παρόντος Πίνακα. Σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης
συµπληρώνεται µε προσωπικό που είναι εκπαιδευµένο για αυτόν τον σκοπό.
Ευθύνη του αρχηγού της Οµάδας Ασφαλείας είναι :
115
α. Η επιλογή των εργαζοµένων που θα συµπληρώσουν την Οµάδα σε ένα έκτακτο
περιστατικό. Ο κατάλογος της Οµάδας Ασφάλειας συντάσσεται και εντάσσεται
στο σχέδιο εκτάκτου ανάγκης της Επιχείρησης.
β. Η συνεχής εκπαίδευση όσων απαρτίζουν την οµάδα. Το πρόγραµµα εκπαίδευσης
περιλαµβάνει δεξιότητες σε λήψη αποφάσεων, λύση προβληµάτων,
οµαδοσυνεργατική δράση και αυτοπροστασία.
γ. Η συνεχής συντήρηση και ανανέωση (προµήθεια) του εξοπλισµού για την
οµάδα. Ο ελάχιστος προτεινόµενος εξοπλισµός ασφαλείας είναι:
Α. Ατοµικός Εξοπλισµός
· Κράνος µε ασπίδιο
· Γάντια δερµατοπάνινα
· Μάσκα ηµlσεως προσώπου (τύπου 3Μ)
· Άρβυλα
Β. Εξοπλισµός Οµάδας
· Ασύρµατος
· Φακοί
· Σφυρίχτρες
· Εργαλεία (µονωµένα κατσαβίδια)
· Σήµανση αποκλεισµού ( πλαστικό κολωνάκια και αλυσίδες σηµάνσεως)
· Φορητές πινακίδες STOP
Ο εξοπλισµός ασφαλείας βρίσκεται µέσα σε ειδικό σάκο στη θέση εργασίας του
εργαζοµένου που µετέχει σ’ αυτήν και είναι χρεωµένος σ' αυτόν προσωπικά, και σε
περίπτωση αλλαγής χρεώνεται στον αντικαταστάτη του.
Ο Αρχηγός της Οµάδας Ασφαλείας καταρτίζει το σχέδιο αποκλεισµού του χώρου
όπως προαναφέρθηκε και µοιράζει στα µέλη της οµάδας σχετικές οδηγίες.
Η Οµάδα Ασφαλείας αποτελείται από τους παρακάτω µισθωτούς:
Α’
(αρχηγός)
Β’
(αναπληρωτής)
Γ’
(θυρωρός)
Πίνακας 8
Οµάδα Πυρασφάλειας - Εξοπλισµός Οµάδας
ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΜΑ∆ΑΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Αρχηγός Πυροπροστασίας
Α’
Ονοµατεπώνυµο
Υπαρχηγός Πυροπροστασίας
Β’
Ονοµατεπώνυµο
τηλ.
τηλ.
Προσωπικό Οµάδας Πυρoπρoστασίας
α/α
1.
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
Α’
ΟΡΟΦΟΣ
Ισόγειο
ΤΗΛΕΦΩΝΟ
116
2.
3.
4.
Β’
Γ’
∆’
1ος
2ος
3ος
Πρoστατευτικός Εξοπλισµός Προσωπικού
Περιγραφή
Αριθµός
Θέσεις
Ασπίδια προσώπου
15
Αποθήκη
Γυαλιά ασφαλείας
15
Αποθήκη
Αυτόνοµες αναπνευστικές συσκευές
15
Αποθήκη
Φιλτρόµασκες τύπου ABEKP
15
Αποθήκη
Φιλτρόµασκες σκόνης
15
Αποθήκη
Καθήκοντα και υποχρεώσεις µελών οµάδας πυροπροστασίας.
α) Αρχηγού οµάδας πυροπροστασίας.
Είναι υπεύθυνος για την καλή και απρόσκοπτη λειτουργία του συστήµατoς
πυρoπρoστασίας και γενικό για το συντονισµό και την οργάνωση του
προσωπικού, την επάρκεια των µέσων πυρoπρoστασίας, κλπ. (Βλέπε παρακάτω:
Οδηγίες ενεργειών οµάδας πυρoπρoστασίας).
β) Υπαρχηγού οµάδας πυροπροστασίας.
Είναι άµεσος συνεργάτης του αρχηγού πυρoπρoστασίας και τον αντικαθιστά σε
περίπτωση απουσίας του.
γ) Προσωπικού οµάδας πυροπροστασίας.
Είναι υπεύθυνο για την ακριβή εκτέλεση των υποχρεώσεων που αναγράφονται
στις αναρτηµένες στo χώρο εργασίας γενικές και ατοµικές οδηγίες.
Καθήκοντα µελών οµάδας:
1. Παρακολουθούν την προβλεπόµενη εκπαίδευση και συµµετέχουν στις
ασκήσεις.
2. Σε περίπτωση πυρκαγιάς επεµβαίνουν αµέσως για καταστoλή της σύµφωνα µε τα
καθορισµένα ειδικά καθήκοντα του καθενός.
3. Οφείλουν να γνωρίζουν τις θέσεις των πυρoσβεστικών µέσων, τη χρήση τους, τη
θέση των πινάκων ηλεκτρικού ρεύµατος, τη θέση του κοµβίου συναγερµού και
τους αριθµούς τηλεφώνων της οικείας Π.Υ.
4. Εκτελούν
µε προθυµία τις εντολές του Αρχηγού και Υπαρχηγού
πυρoπρoστασίας.
5. Υποχρεούνται να γνωρίζουν τους χώρους από άποψη κινδύνου πυρκαγιάς καθώς
και τα πιθανό αίτια έκρηξης ή συναφών καταστάσεων.
6. Σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλου συµβάντος υποχρεούται στην άµεση
σήµανση συναγερµού και ειδοποίηση του Π.Σ.
7. Αναφέρουν στoν Αρχηγό ή Υπαρχηγό πυρoπρoστασίας οποιαδήποτε βλ
ανωµαλία στη λειτουργία των µέσων πυρόσβεσης ή δηµιουργία συνθηκών
πρόκλησης πυρκαγιών.
8. Γνωρίζουν καλό όλους τους χώρους του τοµέα τους και τις εξόδους κινδύνου και
προβαίνουν στη διάσωση ατόµων που κινδυνεύουν εάν παραστεί ανάγκη.
Ο∆ΗΓΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΟΜΑ∆ΑΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Α. Προληπτικά µέτρα πυροπροστασίας
1. ΕΛΕΓΞΑΤΕ ώστε ο χώρος του κτιρίου να είναι συνεχώς καθαρός.
117
2. ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΑΤΕ τυχόν εύφλεκτες ύλες και εύφλεκτα υγρό από φλόγες,
σπινθήρες και γενικό εστίες θέρµανσης.
3. ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΑΤΕ από τις αποθήκες, διαδρόµους κλπ. χώρους όλα τα άχρηστα
εύφλεκτα υλικό.
4. ∆ΙΑΤΗΡΗΣΑΤΕ ελεύθερους τους διαδρόµους, διαφυγής προς τις εξόδους κινδύνου
και προσπέλασης για παραλαβή των µέσων πυρόσβεσης.
5. ∆ΙΑΚΟΨΑΤΕ το ηλεκτρικό ρεύµα κατά τις µη εργάσιµες ώρες.
6. ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΑΤΕ µετά την παύση της εργασίας όλους τούς χώρους ευθύνης σας
για ανακάλυψη και εξουδετέρωση τυχόν προϋποθέσεων εκδήλωσης πυρκαγιάς.
Β. Κατασταλτικά µέτρα πυροπροστασίας
Σε περίπτωση πυρκαγιάς ενεργήσατε ως ακολούθως:
1. ΣΗΜΑΝΑΤΕ αµέσως συναγερµό.
2. ∆ΙΑΚΟΨΑΤΕ το ηλεκτρικό ρεύµα από το ΓΕΝΙΚΟ ∆ΙΑΚΟΠΤΗ ή τον Υποσταθµό
εφόσον υπάρχει ανάγκη.
3. ΣΠΕΥΣΑΤΕ
στην
πλησιέστερη
πυροσβεστική
φωλιά, παραλάβατε το
κατάλληλο πυροσβεστικό µέσο και ενεργήσατε κατάσβεση της φωτιάς.
4. ΕΙ∆ΟΠΟΙΗΣΑΤΕ την Πυροσβεστική Υπηρεσία στον αριθµό τηλ. 199.
5. ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΑΤΕ από τον χώρο πυρκαγιάς τα εύφλεκτα υλικό.
118
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
119
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
Ι
ΤΙΤΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Έκθεση Ενεργειών Αντιµετώπισης Έκτακτης Κατάστασης
1.
Πληροφορίες:
∆ιεύθυνση:
Τηλέφωνο:
2.
Ηµεροµηνία:
Ώρα:
Φύση του συµβάντος:
Θέση του συµβάντος:
3.
Έκταση τραυµατισµών:
Εκτίµηση επικινδυνότητας για την ανθρώπινη υγεία και το
4.
Περιβάλλον:
120
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2
ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ∆ΕΛΤΙΟ
ΛΗΣΤΕΙΑΣ, ΕΝΟΠΛΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
ΒΟΚ/ΥΠ. ΚΛΙΜΑΚΙΟ ……………………………………………………………..
ΤΑΧ. ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ……………………………………………………….………..
ΤΗΛΕΦΩΝΟ …………………………………………………………………….…..
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ …………………………………………………………………….
ΩΡΑ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ ………………………………………………
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ……………………………………………………………...
Στοιχεία Επιτιθέµενου
ΑΝ∆ΡΑΣ
ΓΥΝΑΙΚΑ
Περιγραφή Επιτιθέµενου
ΥΨΟΣ ……………………………………………………………..
ΒΑΡΟΣ …………………………………………………………….
ΧΡΩΜΑ ΜΑΛΛΙΩΝ ………………………………………………
ΧΡΩΜΑ ΜΑΤΙΩΝ …………………………………………………
ΗΛΙΚΙΑ …………………………………………………………….
ΠΡΟΦΟΡΑ …………………………………………………………
ΠΙΘΑΝΗ ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ………………………………..
Χαρακτηριστικά
121
ΧΡΟΙΑ ΦΩΝΗΣ
ΛΕΠΤΗ
ΚΑΝΟΝΙΚΗ
ΒΑΡΙΑ
ΚΑΛΥΨΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
ΝΑΙ
ΟΧΙ
ΕΙ∆ΟΣ .....................
ΑΛΛΟ ………………..
Όπλα
ΤΥΠΟΣ ΟΠΛΟΥ/ΟΠΛΩΝ
ΠΙΣΤΟΛΙ
ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟ
ΑΥΤΟΜΑΤΟ
ΧΕΙΡΟΒΟΜΒΙ∆Α
ΑΛΛΟ ………………..
∆ιαφυγή
∆ΡΟΜΟΣ ∆ΙΑΦΥΓΗΣ
……………………………………………………………………………………………………………...
ΟΧΗΜΑ ∆ΙΑΦΥΓΗΣ Αυτοκίνητο
∆ίκυκλο
Άλλο
………………..
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΧΗΜΑΤΟΣ Αριθµός Πινακίδας …………………………………………….
Μάρκα Οχήµατος ………………………………………………
Χρώµα …………………………………………………………….
Ειδικά Χαρακτηριστικά …………………………..............
……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………….
……………………………………………………………………….
Ο Αναφέρων
122
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3
ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ∆ΕΛΤΙΟ
ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ ΓΙΑ
ΕΚΡΗΚΤΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ
ΒΟΚ/ΥΠ. ΚΛΙΜΑΚΙΟ ……………………………………………………………..
ΤΑΧ. ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ……………………………………………………….………..
ΤΗΛΕΦΩΝΟ …………………………………………………………………….…..
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ …………………………………………………………………….
ΩΡΑ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ ………………………………………………………………….
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ( αν δοθεί)…………………………………………………………
Μήνυµα (ακριβής περιγραφή)……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
Πού βρίσκεται ο εκρηκτικός µηχανισµός …………………………………………….
Ώρα έκρηξης …………………………………………………………………………………………
Περιγραφή µηχανισµού ……………………………………………………………………….
Τύπος εκρηκτικού …………………………………………………………………………………
Λόγος τοποθέτησης ……………………………………………………………………………..
Ώρα ενεργοποίησης µηχανισµού …………………………………………………………
Αναγνώριση Κλήσεων ΝΑΙ
ΟΧΙ
Αριθµός Εισερχόµενης Κλήσης …………………………………………………………
Στοιχεία Καλούντος
Άνδρας
Γυναίκα
123
Οµιλία
Μεθυσµένος……………….…….. Παράλογος…………………………………
Φλύαρος…………………………… ∆υσχέρεια στην οµιλία…………………
Γελαστός…………………………..
Προφορά……………………………………
Σοβαρός……………………………
Χροιά Φωνής
Λεπτή
Κανονική
Βαριά
Ενηµέρωση
Αρχές …………………………………….
Ώρα Ενηµέρωσης ……………..
Υπεύθυνοι ……………………………………….. Ώρα Ενηµέρωσης ………………
……………………………………….. Ώρα Ενηµέρωσης ………………
………………………………………. Ώρα Ενηµέρωσης ………………
Άλλα Στοιχεία
1.
Θόρυβος / Παράσιτα στην γραµµή …………………………….
Τηλεφωνητής / τρια ……………………………………………….
∆ιακοπές / Παρεµβολές …………………………………………..
Φωνές στο βάθος ……………………………………………………..
2. Άλλοι θόρυβοι:
Κίνηση……………………
∆ακτυλογράφηση…………..
Αεροπλάνο……….……….
Παιδιά………….………..
Οµιλία………………….
Μηχανές………………….
Μουσική………………….
Άλλο…………………
Ο Αναφέρων
7.7 Πηγές Πληροφόρησης
124

ΠΔ 84 ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ

για την αναθεση υπηρεσιων επισκευης και συντηρησης παγιου κλπ

Η Εφημερίδα μας

Προδιαγραφές μελετών για έκδοση οικοδομικών αδειών

Η Σταδιοδροµία στις Γραφικές Τέχνες – χαρακτηριστικά και

Βιογραφικό σημείωμα - Dr George K. Nikas

MSDS A/C foam clean - Pro-tec

Electrolux EXI12HK1W

ΣΕΤ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Ποιος είμαι και τι θέλω να σπουδάσω; ΟΝΟΜΑ

μας - Photos Photiades Group