ΓΥΜΝΑΣΙΟ Λ.Τ ΒΟΛΙΣΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΒΟΛΙΣΣΟΥ» ΒΑΤΡΑΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΓΗ ΣΟΦΙΑ ΖΑΡΤΑΛΟΥΔΗ ΑΡΤΕΜΙΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΑ-ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΜΠΡΕΓΚΑΪ ΤΖΟΥΛΙΑ ΤΟΥΡΡΑΝΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Επιβλέπων Διδάσκων: ΓΚΙΠΑΤΙΔΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΒΟΛΙΣΣΟΣ Μάιος 2013 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ 1. Πρόλογος………………………………………………………...................................3 2. Εισαγωγή………………………………………………………....................................3 3. Η Ιστορία της Βολισσού………….....…………………………............................4 4. Αξιοθέατα.................................……………………………….………….........5-7 4.1. Το Μεσαιωνικό Κάστρο ………………………………………....……….....5 4.2. Το Σχολείο …………………………………………………………..................6 4.3 Το Μουσείο ……………………………………………………….....................6 5. Παραλίες...............................................................................................................8 6. Διαμονή.................................................................................................................9 7. Φαγητό-Διασκέδαση........................................................................................10 8. Παραδοσιακά προϊόντα..............................................................................12-14 8.1. Το Βολισσιανό ψωμί – ο φούρνος του κ. Κουρούπη…...........…...12 8.2. Το κρασί – Οινοποιείο Κεφάλα.............................................................12 8.3. Το σαγματοποιείο του κ. Τσολάκη……………………………............. 13 8.4. Το εργαστήρι κηροπλαστικής του κ. Τζιώτη.....................................14 9.Τι να επισκεφθείτε κοντά στη Βολισσό.................................................15-18 9.1. Η Αγία Μαρκέλλα ……………..................................................................15 9.2. Η Μονή Μουνδών ………………………………………….........................16 9.3. Το Άγιο Γάλας………………………………………….................................17 10.Φύση – Περιπατητικές Διαδρομές.......................................................19 11.Χρήσιμα τηλέφωνα – Επικοινωνία..........................................................20 12. Βιβλιογραφία…………………………………………………………………........22 2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ταξιδέψτε στην αρχοντική πρωτεύουσα της Βόρειας Χίου, τη Βολισσό! Σας προκαλεί να κάνετε ένα μαγευτικό ταξίδι στο χρόνο, απολαμβάνοντας τα φυσικά χρώματα, την υπέροχη θεά της γύρω φύσης, τις μαγευτικές παραλίες, τα παραδοσιακά προϊόντα, τα ήθη και τα έθιμα! ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Βολισσός απέχει 42 χλμ από την πρωτεύουσα του νησιού και μπορεί κανείς να φτάσει οδικώς σε λιγότερο από μια ώρα. Είναι το μεγαλύτερο χωριό της βορειοδυτικής Χίου και αποτελούσε έδρα του (μέχρι πρότινος) δήμου Αμανής, ο οποίος αριθμούσε δεκαεννέα χωριά. Σήμερα στη Βολισσό ζουν 400 περίπου κάτοικοι, αριθμός που πολλαπλασιάζεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όπου το χωριό σφύζει από ζωή! Μοναδικός τουριστικός προορισμός που θα ικανοποιήσει ακόμα και τους πιο απαιτητικούς! Ελάτε να σας ξεναγήσουμε!!!!! 3 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΛΙΣΣΟΥ Στην ευρύτερη περιοχή της Ελίντας υπήρχε κατά την αρχαιότητα ιωνική πόλη με το όνομα Βόλισσος ή Βολίσκος. Θεωρείται από πολλούς ιστορικούς πατρίδα του κορυφαίου ποιητή της αρχαιότητας Ομήρου. Σε αυτή την πόλη (κατά τον Θουκυδίδη) έγινε το 412 π.Χ απόβαση των Αθηναίων που νίκησαν τους Χίους και ερήμωσαν την περιοχή. Στη σημερινή της θέση, τη μεσαιωνική, χτίστηκε για να προφυλαχθούν οι κάτοικοί της από τις ληστρικές επιδρομές των πειρατών. Το όνομά της κατά μια άλλη εκδοχή προέρχεται από τον Βελισσάριο, πολυνίκη στρατηγό του Βυζαντίου (η πόλη λεγόταν και Βέλισσος). Σύμφωνα με την παράδοση ο Βελισσάριος έφτασε στη δυτική Χίο τυφλός και εξόριστος από τη Βασιλεύουσα, βρήκε καταφύγιο στο φιλόξενο χωριό και δείχνοντας την ευγνωμοσύνη του έχτισε εκεί ένα δυνατό κάστρο. Η Βολισσός ήταν η 2η πλουσιότερη και λαμπρότερη πόλη της Βυζαντινής Χίου (μετά την πρωτεύουσα του νησιού), όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί ευγενείς της Κωνσταντινοπολίτικης αριστοκρατίας. Σε αυτό συνετέλεσε το μεγάλο και ισχυρό της φρούριο καθώς και το γεγονός οτι ήταν χτισμένη κοντά στη θάλασσα και στη μέση ενός εύφορου κάμπου με άφθονα νερά, μεγάλους ελαιώνες, συκιές και πάμπολες μουριές (για την παραγωγή μεταξιού!) 4 ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ 1. ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ Το σημαντικότερο ίσως αξιοθέατο της Βολισσού είναι το μεσαιωνικό κάστρο της το οποίο στέκεται αγέρωχο στην κορυφή του λόφου που είναι χτισμένο το χωριό. Αποτελούσε το σημαντικότερο αμυντικό οχυρό της Βόρειας Χίου και προστάτευε το Βορειοδυτικό τμήμα του νησιού σε συνδυασμό πάντα με άλλα οχυρωματικά έργα (πύργους, βίγλες ή φρυκτωρίες). Σύμφωνα με την παράδοση το κάστρο χτίστηκε από τον Βελισσάριο στρατηγό του Ιουστινιανού τον 6ο αιώνα μ.Χ. Το πιθανότερο είναι οτι το κάστρο που βλέπουμε σήμερα ανοικοδομήθηκε από Γενοβέζους (Γενουάτες) στα μέσα του 15ου αιώνα στη θέση του προϋπάρχοντος Βυζαντινού. Αρχιτεκτονική: Το κάστρο έχει σχήμα τραπεζίου με έξι κυκλικούς πύργους περιμετρικά. Στο εσωτερικό του υπήρχαν δεξαμενές, εκκλησίες και άλλες εσωτερικές κατασκευές. Λέγεται οτι το καστρο συνδεόταν μέσω σήραγγας με τη συνοικία του Πυθώνα για την κάλυψη αναγκών ύδρευσης και επικοινωνίας σε περίπτωση πολιορκίας. Η θέα από το υψόμετρο των 230 μ. είναι συγκλονιστική προς κάθε σημείο του ορίζοντα! Το ηλιοβασίλεμα από εκεί ψηλά θα σας ταξιδέψει και θα σας μαγέψει!!! Το κάστρο είναι μόνιμα ανοιχτό (γίνονται εργασίες συντήρησης στο χώρο). 5 2. ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Το σχολείο του χωριού αναλαμβάνει το καλωσόρισμα του επισκέπτη μιας και το μεγαλοπρεπές κτίριό του βρίσκεται στην είσοδο της Βολισσού! Χτισμένο με πελεκητή πέτρα και έξοχα αρχιτεκτονικά στοιχεία το 1928, είναι αναμφισβήτητα ένα από τα ωραιότερα σχολικά οικοδομήματα της χώρας. Το σχολείο της Βολισσού συστεγάζει όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και από το 2000 λειτουργεί μεγάλη και σύγχρονη σχολική Βιβλιοθήκη. Η θέα από τα παράθυρα του σχολείου θα σας καθηλώσει! Με φόντο στο βάθος τη θάλασσα και από την άλλη το επιβλητικό κάστρο νομίζουμε πως πολλοί από εσάς θα επιθυμούσαν να επιστρέψουν στα σχολικά θρανία!! 3. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Το Κονάκι, ένα παραδοσιακό αρχοντικό του 19ου αιώνα, αγοράστηκε από το υπουργείο πολιτισμού το 2000 για να στεγάσει ένα εκθεσιακό κέντρο που θα φιλοξένει περιοδικές εκθέσεις για την ιστορία και τον πολιτισμό της Χίου . Πρόκειται για ένα λιθόκτιστο κτίριο (αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της Βολιβιανής αρχιτεκτονικής), με ξύλινους εξώστες, διαμορφωμένο σε τρία επίπεδα: ισόγειο με ξύλινο πατάρι και δυο ορόφους. Το κτίριο ανοικοδομήθηκε το 1868 και είχε χρησιμοποιηθεί ως δικαστήριο την εποχή της τουρκοκρατίας (αλλά και μετά την απελευθέρωση της Χίου το 1912) 6 Αυτή την περίοδο λειτουργεί έκθεση με τίτλο : «Αριούσια χώρα, οίνον άριστον φέρουσα των Ελληνικών». Πρόκειται για ένα ταξίδι στην ιστορία της παράγωγης και διάδοσης του Αριούσιου, τοπικού οίνου της Χίου. Η αμπελουργία αποτελούσε από την αρχαιότητα κύρια ασχολία στην Χίο . Ο Χίος οίνος συγκαταλεγόταν (από αρχαίους συγγραφείς) ανάμεσα στα καλύτερα κρασιά και η φήμη αυτή απέφερε τεραστία κέρδη στο νησί . Η έκθεση διακρίνεται σε τρεις ενότητες: στο εμπόριο και στην διασπορά των αμφορέων και κυλίκων, στην λατρεία του Διόνυσου και στο είδος των αγγείων που χρησιμοποιούνταν στα συμπόσια και τις άλλες εκδηλώσεις της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής . Το Μουσείο είναι επισκέψιμο όλη την εβδομάδα εκτός Σαββάτου και Δευτέρας. Καλοκαιρινό ωράριο: 9.00 π.μ - 20.00 μ.μ Χειμερινό ωράριο: 9.00 π.μ -15.00 μ.μ 7 ΠΑΡΑΛΙΕΣ Η Βολισσός περιτριγυρίζεται από παραλίες με βαθιά, καθαρά και κρυστάλλινα νερά ιδανικά για κολύμπι, ηλιοθεραπεία και στιγμές χαλάρωσης. Ο επισκέπτης μπορεί να ηρεμήσει και να απομονωθεί σε παραλίες που δεν είναι οργανωμένες, άλλα και να απολαύσει τις ανέσεις (ξαπλώστρες, ομπρέλες, μουσική, δροσιστικά ποτά, σνακ, χώρος για beach volley) που του προσφέρουν τα beach bar σε κάποιες άλλες. -O Μάναγρος είναι η μεγαλύτερη παραλία της Χίου με μήκος 1,5 χλμ και φιλήσυχο περιβάλλον. -Τα Μαγεμένα βρίσκονται ανάμεσα στις παραλίες του Μανάγρου και των Λιμνιών. Είναι οργανωμένη παραλία με beach bar. -Η Γωνιά αποτελεί το βόρειο τμήμα της παραλίας του Μανάγρου και διαθέτει beach bar με το όνομα «juji». -Τα Λευκάθια, η πιο γνωστή παραλία της βορειοδυτικής Χίου, βρίσκονται μεταξύ Λήμνου και Λιμνιών. Πρόκειται για οργανωμένη παραλία. Διαθέτει beach bar όπου ξαπλώστρες και ομπρέλες προσφέρονται δωρεάν. Πόλος έλξης ιδιαίτερα των νέων. -Τα Λαμψά είναι μια μικρή ερημική παραλία με χοντρή άμμο στο δρόμο προς την Αγ. Μαρκέλλα. -Η Λήμνος είναι μια ειδυλλιακή παραλία που σχηματίζει έναν φιλόξενο απάγκιο κόλπο. Στην περιοχή της υπάρχουν ταβέρνες με φρέσκα θαλασσινά, ζαχαροπλαστείο, καφέ-μπαρ και ενοικιαζόμενα δωμάτια για την διαμονή σας. 8 -Η παραλία της Αγίας Μαρκέλλας απέχει 8 χλμ από την Βολισσό και είναι δίπλα στο μοναστήρι και στον τόπο που μαρτύρησε η Αγία, πολιούχος του νησιού. -Τα Λιμνιά είναι το επίνειο της Βολισσού, οικισμός με εξοχικά σπίτια, λίγα σκάφη και ψαροκάικα. Ρομανικά ταβερνάκια και δυο συμπαθητικά καφέ μπαρ περιμένουν ταξιδιώτες και περαστικούς. ΔΙΑΜΟΝΗ - ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ Ο επισκέπτης στη Βολισσό μπορεί να βιώσει σε σημαντικό βαθμό της συνθήκες κατοικίας του παρελθόντος, με όλες βέβαια τις σύγχρονες ανέσεις και αυτό γιατί πολλά από τα διαθέσιμα καταλύματα προέρχονται από αναστήλωση και αποκατάσταση ερειπωμένων οικιών του οικισμού. Οι προτάσεις μας είναι πολλές και η επιλογή δεν είναι σίγουρα εύκολη υπόθεση! -Αιγιάλη στη Λήμνο, τηλ: 22740 21854, υπεύθ: κ. Μπαχάς -Artemis στον οικισμό του χωριού, τηλ: 6936553574 υπεύθ: Μιχ. Ζαρταλούδης -Volissos Τravel - Omiros Travel. στον οικισμό του χωριού τηλ:22740 21421 και 22740 21413, υπεύθ: Στ.Τσακίρη – Αρ. Αγγέλου -Βίγλα. στη Λήμνο, τηλ:22740 21304 -Κεφάλας, τον οικισμό του χωριού τηλ: 6932374008 υπεύθ: Δ.Κεφάλας -Λίθος στη συνοικία «Πύργος» (κοντά στο κάστρο) τηλ: 22740 21304, υπεύθ: Μ. Τσουρουγιάννης 9 -Μαρβίνα (Marvina), στη Γωνιά, τηλ: 22740 21335 υπεύθ: Ιωάννης Αλβέρτος -Ζορμπάς (επιπλωμένα διαμερίσματα και αρχοντικό) στη Λήμνο, τηλ: 22740 21436 κιν.6936775999 υπεύθ: Ιωάν. Ζορμπάς -Πανόραμα στη Λήμνο, τηλ: 22740 21884 και 22740 21670 υπεύθ: Μαρία Τσούλου -Το κλειδί του Κάστρου, στον οικισμό του χωριού τηλ: 22740 21463 υπεύθ: Σεβασμία Καρίπη -Τα πέτρινα, στον οικισμό του χωριού τηλ: 22740 21128 υπεύθ: Μ.Μαυρομάτη – P.Witham -Latini, στη Λήμνο, τηλ: 22740 21461υπέυθ: Λ. Θεοδώρου -Limnos Bay. Λήμνος, τηλ: 22740 21492 κιν. 6972442647 υπεύθ: Πάτροκλος Φραγκάκης -Porto Limnia στα Λιμνιά τηλ: 22710 21160, 22740 21632 κιν. 6974397240 - Pirgos Village στη συνοικία «Πύργος» (κοντά στο κάστρο) τηλ: 6944330402 υπεύθ: Στ. Λιόβαρος - Volissos Holiday Homes στα Λευκάθια, τηλ: 22740 21700 και 6932193375 10 ΦΑΓΗΤΟ – ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ Μήπως πεινάσατε; Ευτυχώς έχετε και πάλι πολλές και κυρίως καλές επιλογές! Θα βρείτε νόστιμο φαγητό στα Λιμνιά, τη Λήμνο και ασφαλώς στον κυρίως οικισμό του χωριού. Δεν έχετε παρά να διαλέξετε! -«Για ουζάκι» στην πλατεία του χωριού, τηλ. 2274021887 και 697786242 -«Φάμπρικα»: στην πλατεία του χωριού, τηλ 2274022045 -«Πυθώνας» στην πλατεία του Πυθώνα, τηλ:2274021134 -«Ζήκος» στα Λιμνιά, τηλ: 22740 22040 -«Λιμανάκι» στα Λιμνιά, τηλ: 22740 21532 -«Φαβορί», τηλ: 22740 22055 -«Ακρογιάλι» στη Λήμνο, τηλ: 22740 21777 -«Λήμνος» στη Λήμνο, τηλ: 22740 21122 -«Αγία Μαρκέλλα» στην Αγ.Μαρκέλλα, τηλ: 6938902120 Ενώ για να απολαύσετε έναν καφέ, το κρύο σάντουιτς, το παγωτό ή το ποτό σας, προτείνουμε τα εξής καφέ και κέντρα διασκέδασης . -«Ya mati» στη συνοικία «Πύργος», τηλ: 22740 21381 -«Πύργος cafe» στη συνοικία «Πύργος», τηλ: -«Βολίσκος» στην πλατεία του χωριού, τηλ:22740 21232 -«Ηοοκ» στα Λιμνιά, τηλ:22740 21250 -«Sail Inn» στα Λιμνιά, τηλ: 22740 21155 11 ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 1. ΤΟ ΒΟΛΙΣΣΙΑΝΟ ΨΩΜΙ Όταν επισκεφθείτε τη Βολισσό μην παραλείψετε να δοκιμάσετε το ζυμωτό ψωμί από τον παραδοσιακό ξυλόφουρνο του χωριού! Ο φούρνος ανήκει στον κ. Ιωάννη Κουρούπη και λειτουργεί από το 1952! Βρίσκεται δίπλα στο Αστυνομικό Τμήμα άλλα είναι ούτως ή άλλως πολύ εύκολο να τον εντοπίσετε….. Ο σωρός με τα ξερόκλαδα ελιάς απέξω και κυρίως η υπέροχη μυρωδιά του καμένου ξύλου και φρέσκου ζυμωτού ψωμιού θα σας καθοδηγήσουν!!!!!!! 2.ΤΟ ΚΡΑΣΙ – ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑ Στο χωριό της Βολισσού λειτουργεί ένα σύγχρονο Οινοποιείο το «Κτήμα Π.Κεφάλα». Πρόκειται για μια οικογενειακή επιχείρηση που δημιουργήθηκε το 2004. Η οικογένεια Κεφάλα όμως έχει παράδοση χρόνων στην οινοποιία. Ασχολείται από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 με την παραγωγή του γνωστού «Κουρουνιώτικου» κρασιού. Η φιλοσοφία της οικογένειας Κεφάλα είναι ότι με την τέχνη του αμπελουργού βγαίνει πάντα ένα καλό κρασί. Η φιλοσοφία γίνεται πράξη ,και το αποτέλεσμα είναι εγγυημένο! Μια δοκιμή θα σας πείσει! Στην υγειά σας!!!!!! Στο χώρο των οινοποιητικών εγκαταστάσεων λειτουργεί λιανικής πώλησης κρασιών, αποκλειστικής κατάστημα παραγωγής του Κτήματος, καθώς και μια όμορφη αίθουσα γευσιγνωσίας για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών του. 12 Το Οινοποιείο είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης στα τηλέφωνα: 6977092488 και 6932374008. Για τη «διαδικτυακή γνωριμία» σας με το κτήμα, το οινοποιείο και τα προϊόντα του επισκεφθείτε τον ιστότοπο: www.ktima-kefala.gr. 2. ΤΟ ΣΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙΟ ΤΟΥ Κ. ΤΣΟΛΑΚΗ Η Βολισσός είναι ένα από τα λιγοστά μέρη στο οποίο επιβιώνει το επάγγελμα του σαγματοποιού. Το παραδοσιακό αυτό επάγγελμα ξεκίνησε ο κ. Θωμάς Τσολάκης το 1945, σε ηλικία 15 ετών, ενώ το μαγαζί του λειτουργεί από το 1949 στην συνοικία Πυθώνος. Παλιά, ο ίδιος έφτιαχνε σαμάρια και πετάλωνε ζώα, πλέον όμως αρκείται στην δημιουργία σαμαριών που χρησιμεύουν στην εσωτερική διακόσμηση σπιτιών. Σήμερα ο κύριος Θωμάς έχει συγκεντρώσει πλήθος παλιών αντικειμένων της καθημερινής ζωής, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν την βάση ενός λαογραφικού μουσείου. Είναι πάντα χαμογελαστός και πρόθυμος να σας ξεναγήσει στο χώρο του και να σας εξηγήσει την πολύ παλιά τέχνη του σαγματοποιού! 13 3. ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ Η οικογένεια του Διομήδη Τζιώτη και της Σοφίας Παραδείση συνεχίζει στη Βολισσό τη μακραίωνη παράδοση στην κηροπλαστική λειτουργώντας ένα εργαστήρι κηροπλαστικής επίσημα από το 2002. Η πρώτη σύγχρονη βιοτεχνία κηροπλαστικής στη Xίο δημιουργήθηκε το 1988 από τον Διομήδη Τζιώτη, όμως μια πυρκαγιά τον Φλεβάρη του 2000 την κατέστεψε ολοσχερώς. Στο σημερινό εργαστήρι παρασκευάζονται κυρίως κεριά για εκκλησιαστικές λειτουργίες και μελισσοκέρια κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η παρασκευή κεριού με μαστίχα είναι μια από τις «αποκλειστικότητες» του εργαστηριού! Λειτουργεί και ως λιβανοποιείο και μάλιστα παράγει μοσχολίβανο με μία μυστική συνταγή που μετέφεραν δύο Mικρασιάτισσες καλόγριες. H ιδιαιτερότητά του όμως έγκειται στο περίφημο ''ζώμα'', το οποίο δεν παρασκευάζεται πουθενά αλλού στη Xίο. Πρόκειται για τάμα που αφορά την Aγία Mαρκέλλα, την πολιούχο του νησιού. Tο «ζώμα», είναι ένα βαμβακερό φιτίλι, επιστρωμένο με μελισσοκέρι, μήκους 55 μέτρων όση και η περίμετρος της εκκλησίας. Tη ζώνει δηλαδή, εξου και το «ζώμα»!!! 14 ΤΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΒΟΛΙΣΣΟ 1. Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ Ο ιερός Ναός της θαυματουργού Αγ. Μαρκέλλας είναι χτισμένος στην ακρογιαλιά του ομώνυμου όρμου, περίπου 7 χλμ βορειοδυτικά της Βολισσού. Η Αγ. Μαρκέλλα γεννήθηκε και έζησε κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα στη Βολισσό. Ανατράφηκε ως Χριστιανή από τη μητέρα της παρόλο που ο πατέρας της ήταν ειδωλολάτρης. Η Μαρκέλλα διακρίθηκε από νωρίς για τη βαθιά πίστη και αγάπη της στον Χριστό, την καλοσύνη και αγνότητά της, τη σεμνότητα και την ευγένεια της ψυχής της. Βρήκε τραγικό θάνατο από τον ίδιο της τον πατέρα. Ο τόπος του μαρτυρίου της αποτελεί μέχρι σήμερα για τους προσκυνητές σημείο ευλαβικής αναφοράς όπου αναβλύζει αγίασμα. Οι πιστοί το οναμάζουν και Αγιο Αίμα από το χρώμα του που μοιάζει με μέταλλο σιδήρου. Οι κάτοικοι του νησιού τιμούν ξεχωριστά την Αγία. Στη χάρη της στις 22 Ιουλίου γίνεται κάθε χρόνο μεγάλο παγχιακό και πανελλήνιο προσκύνημα. Εντυπωσιακή είναι η πεζοπόρα προσέλευση πιστών απ’ όλη τη Χίο (και όχι μόνο) που ξεκινούν από το προηγούμενο βράδυ της Εορτής της και φτάνουν ως την εκκλησία της. Η γιορτή συνοδεύεται από μεγάλο πανηγύρι και η Βολισσός γίνεται ο απόλυτος προορισμός διασκέδασης της νεολαίας!!! 15 2. ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ Λίγο έξω από τη Βολισσό, στο χωριό Διευχά βρίσκεται η Μονή Μουνδών, ένας ανεκτίμητος θησαυρός στην Ιστορία και την Τέχνη. Πρόκειται για ένα ιστορικό μοναστηριακό συγκρότημα αφιερωμένο στη μνήμη του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου. Η ίδρυση της Μονής πιθανολογείται στα Βυζαντινά χρίνια, ωστόσο η γνωστή ιστορία της αρχίζει το 1574. Γνώρισε μεγάλη ακμή στους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκτατίας και ήταν το σπουδαιότερο μοναστήρι στη Χίο μετά τη Νέα Μονή. (Σε αυτό συνετέλεσε το γεγονός ότι εγκαταστάθηκαν και μόνασαν σ’αυτήν επιφανείς Χιώτες οι οποίοι δημιούργησαν ένα πολύ αριστοκρατικό όνομα για τη Μονή.) Το κτιριακό συγκρότημα της Μονής περιλαμβάνει το καθολικό, τα παρεκκλήσια, τα κελιά και ένα θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου. Τα περισσότερα διατηρούνται σε καλή κατάσταση και η συνολική εικόνα είναι μαγευτική: πέτρινοι τοίχοι, τοξωτά παράθυρα και καμάρες, βοτσαλωτές αυλές. Η ιδιαιτερότητα όμως της Μονής είναι ο «αγιογραφικός της θησαυρός» και αναδύεται από τις σπάνιες στο είδος τους τοιχογραφίες που χαρακτηρίζονται από το μεταβυζαντινό λαϊκό πνεύμα. Ύστερα από δυο αποτυχημένες προσπάθειες (το 1620 και 1622) η τοιχογράφηση του καθολικού ολοκληρώθηκε το 1730. Δυστυχώς όλες οι τοιχογραφίες καταστράφηκαν από τους Τούρκους το 1822. Η νέα τοιχογράφηση που σώζεται μέχρι σήμερα έγινε το 1849 από ανώνυμο ζωγράφο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράσταση με την επιγραφή «Ο βίος του αληθούς μοναχού». Ο σταυρωμένος μοναχός, ο Κόσμος, ο 16 Θάνατος και Ο Παμφάγος Άδης σε μια πρωτότυπη εικονιστική σύνθεση που δε συναντάται συχνά στην Ορθόδοξη αγιογραφία. Η Μονή παραμένει ακατοίκητη από το 1957 που απεβίωσε ο τελευταίαος μοναχός. Τα κλειδιά του μοναστηριού κρατούν οι κάτοικοι των Διευχών. Για να το επισκεφθείτε επικοινωνήστε με τον κ. Γεώργιο Φωκά στο τηλέφωνο 22740-22011. 3. ΑΓΙΟ ΓΑΛΑΣ Το Άγιο Γάλας βρίσκεται 25 περίπου χλμ βορειοδυτικά της Βολισσού. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα γραφικό οικισμό χτισμένο στην κορυφή ενός απότομου βράχου σε υψόμετρο 250 μέτρων. Διαθέτει ένα μοναδικό σπηλαίο, το οποίο εκτείνεται κάτω από το σημερινό χωριό και αποτελεί σύμπλεγμα τριών τουλάχιστον σπηλαίων. Το χωριό είναι επίσης γνωστό για τις εκκλησίες του που αποτελούν σημαντικά βυζαντινά μνημεία. Το παμπάλαιο εκκλησάκι του Αγ.Θαλελαίου κτίσμα του 11 αιώνα, σώζεται σε καλή κατάσταση και στους τοίχους του διατηρούνται υψηλής τέχνης βυζαντινές αγιογραφίες (11ου αιώνα) καθώς και ένα βαρύτιμο ξυλόγλυπτο τέμπλο που είναι το αρχαιότερο της Χίου. Στο στόμιο του μεσαίου σπηλαίου είναι χτισμένο το εκκλησάκι της Παναγίας Αγιογαλούσαινας που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα! Στο επιβλητικό τέμπλο της (1721) περιγράφονται με θαυμαστή λεπτομέρεια σκηνές από την εκκλησιαστική ιστορία και τον βίο των Αγίων. 17 Στο εσωτερικό του ίδιου Σπήλαιου είναι χτισμένη εξ’ ολοκλήρου (ακόμη και ο τρούλος!) μια 2η εκκλησία αυτή της Αγ. Άννας. Διατηρεί τις παλαιότερες πιθανόν τοιχογραφίες του νησιού που μπορούν να χρονολογηθούν τον 11ο-12ο αιώνα. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η είσοδος του σπηλαίου, του Αγ. Γάλακτος. Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί σε έναν ελικοειδή διάδρομο μήκους 120 μέτρων με σημαντικό σταλαγματικό διάκοσμο. Από τους σταλακτίτες και τους συμπαγείς βράχους της χαμηλής οροφής υπάρχει συνεχής σταγονορροή γαλακτώδους υγρού (νερό γεμάτο ανθρακικό ασβέστιο). Είναι το περίφημο Αγ. Γάλας που η παράδοση θεωρεί θαυματουργό απ’ όπου πήρε το όνομα του το χωριό. Τέλος το σπήλαιο είναι περίφημο γιατί εδώ ανακαλύφθηκαν τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης κατοικίας στο νησί, που ανάγονται στη πρώιμη Νεολιθική περίοδο (6.000-5.000 π.Χ). Είναι μάλιστα το 1ο νεολιθικό σπήλαιο που εντοπίστηκε στον Ελλαδικό χώρο κατά τη δεκαετία του 1880. Το σπήλαιο είναι επισκέψιμο από το Μάιο μέχρι και τον Σεπτέμβρη κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή 11-17. Τηλ. επικοινωνίας 22710 44830. 18 ΦΥΣΗ – ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΜΑΛΑΓΚΙΩΤΗΣ Ο Μαλαγκιώτης είναι ο μεγαλύτερος χείμαρρος της Χίου και εκβάλλει έξω από τη Βολισσό στην περιοχή Χωρή. Πηγάζει από το Πελινναίο, το μεγαλύτερο βουνό του νησιού, μαζεύοντας τα νερά των βροχών και χιονοπτώσεών του. Στη μεγάλη διαδρομή του μέσα από το Βολισσιανό κάμπο κάποτε άρδευε ελαιώνες, κήπους και κινούσε νερόμυλους οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι το νερό του ποταμού μετέτρεπαν το σιτάρι σε αλεύρι. Δυστυχώς οι νερόμυλοι σήμερα δεν είναι ερειπωμένοι εκτός από έναν που βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση (διατηρεί τη στέγη και όλους τους χώρους του). Αν κατεβείτε στην κοίτη του ποταμού και περπατήσετε παραποτάμια, την πεζοπορία σας θα συντροφεύσουν λυγαριές, αροδάφνες, ελιές, πλατάνια και πεύκα. Το τοπίο ομορφαίνουν τα αγριολούλουδα από τα οποία είναι κατάφυτα τα χωράφια στο πλάι του χειμάρρου. Στη διάρκεια της εκδρομής σας θα συναντήσετε ένα γραφικό και όμορφο εκκλησάκι, την Παναγία των Λουτρών ή Νερομύλων, όπου έχει διαμορφωθεί ένας όμορφος χώρος για στάση και ανάπαυση. Το μοναδικό σε φυσική ομορφιά τοπίο του ποταμού τον κάνει πολύ ελκυστικό για μια ανοιξιάτικη περιήγηση! Γίνετε ένα με τη φύση!!! 19 ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ιατρείο Βολισσού 22740-21223 Αστυνομία Βολισσού 22740-21222 Κέντρο Άμεσης Βοήθειας 166 ΕΛΤΑ Βολισσού 22740-21237 ΚΕΠ Αμανής: 22740-22000 ΚΤΕΛ (υπεραστικές γραμμές) 22710-24257 ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ NEL LINES (Πειραιάς-Χίος, Θεσσαλονίκη-Χίος, Λαύριο-Μεστά) Γραφεία Πειραιά: 210-4115015, 210-4223185 Γραφεία Θεσσαλονίκης: 2310-522716, 2310-522736 Γραφεία Χίου: 22710-43981, 22710-25848, fax: 271041319 Ιστοσελίδα: www.nel.gr HELLENIC SEAWAYS (Πειραιάς-Χίος) Λιμεναρχείο Πειραιά: 2104226001-3 Λιμεναρχείο Θεσσαλονίκης: 2310531504-6 Λιμεναρχείο Χίου: 22710-44434 Ιστοσελίδα: www.hsw.gr ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΝΗΣΙ ASTRA AIRLINES (Θεσσαλονίκη-Χίος) Αεροδρόμιο «Μακεδονία» (Θεσ/νίκη): 2310-475756 Αεροδρόμιο «Όμηρος» (Χίος): 22710-82300 Ιστοσελίδα: www.astraairlines.gr 20 OLYMPIC AIR (Αθήνα-Χίος) Αεροδρόμιο «Ελ.Βενιζέλος» (Αθήνα): 210-9666666 / 801-1144444 Αεροδρόμιο «Όμηρος» (Χίος): 22710- 20359 / 24515 / 22414 Ιστοσελίδα: www.olympicair.gr 21 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  «Αιγαίο, Κάστρα και Καστέλλια», Αθηνά-Χριστίνα Ρόκου, Εκδόσεις Αδάμ, Σεπτέμβριος 1999  «Ανεξερεύνητη Χίος», Αντώνης Ιορδάνογλου, Εκδόσεις «Road», Απρίλιος 2003, 1η έκδοση  Περιοδικό «Πελινναίο –πεζοπορία», Άνοιξη 2001,τεύχος 17ο, έτος 5ο  Ελληνικό Πανόραμα, 2005, τεύχος 46ο  Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος larousse britannica», τόμος 15  «Μαθαίνω τον τόπο μου», Α.Κελεπερτζή  «Τα Ελληνικά νησιά. Πλήρης εικονογραφημένος οδηγός», Ε. Καρποδίνη-Δημητριάδη, Εκδοτική Αθηνών 1987  «Αριουσία χώρα οίνον άριστον φέρουσα των Ελληνικών», Υπουργείο Πολιτισμού (Εφορεία προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων), Χίος 2004  «Η Μονή Μουνδών», Αξιωτάκης.  Σχολικό ημερολόγιο 2008 Διαδίκτυο:  http:www.wikipedia.gr  www.yppo.gr (Υπουργείο Πολιτισμού)  http://odysseus.culture.gr  http://chios-monuments.blogspot.gr  http:www.aigiali.gr  www.aplotaria.gr  www.periferiaNews.com  www.panoramio.com  www.chiosonline.gr/volissos 22  www.holiday.gr/place  www.volissosholidayhomes.gr  www.volissos.gr  http://www.chios.gr  http://www.tanea.gr/diakopes  http://www.ariousios.gr  www.amani.gr  www.astrolabe.gr  http://ct-srv2.aegean.gr/epaggelmata  www.ktima-kefala.gr  www.tvpatrida.gr  www.discoverchios.gr  www.spitakia.gr  www.chios-greece.gr  www.diakopes.gr  www.showcaves.gr  www.volissostravel.gr  http://www.saint.gr  http://stavrianakis.gr  http://syndesmosklchi.blogspot.gr  www.skouliki-skoulikia.blogspot.gr  www.vatopaidi.wordpress.com  www.imchiou.gr 23