Μορφές παραβατικότητας και τρόποι αντιμετώπισής τους

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Με αφορμή το μάθημα του project ασχοληθήκαμε με την
παραβατικότητα και την αντιμετώπιση της. Με το πέρασμα των
χρόνων διαπιστώσαμε ότι ο άνθρωπος εφηύρε τρόπους για να
αντιμετωπίζει τους παραβάτες της κοινωνίας που κάποιες φορές
ήταν επώδυνοι βασανιστικοί και ανατριχιαστικοί. Σκοπός τους
ήταν βεβαίως η αναμόρφωση και η βελτίωση τους ώστε να μην
ξαναπέσουν στα ατοπήματά τους . Τελικά ο θάνατος δεν
βοηθούσε σε αυτό . Οι καινούριες θεωρίες για βελτίωση και
αλλαγή στις ποινές δεν μείωσε τους παραβάτες ανά εποχές ούτε
καλυτέρευσε τη ζωή τους ουσιαστικά . Μέχρι σήμερα στον
πλανήτη μας σε πολλές χώρες υπόκεινται σε βασανισμούς ,
εξευτελισμούς χωρίς όμως να βοηθιούνται ουσιαστικά ή να
αλλάζουν προς το καλύτερο. Σε κάποιες χώρες ,ελάχιστες βέβαια,
ο θάνατος παραμένει η έσχατη λύση. Όταν η φυλάκιση είναι
λύση για πολιτικές , ιδεολογικές ή κοινωνικές διαφορές μήπως
πρέπει να σκεφτούμε καλύτερα το μέλλον της προς το θέμα της
αντιμετώπισης των παραβατών για να φτιάξουμε τελικά μια
καλύτερη κοινωνία ;
Η ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
ΤΗΣ
ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ
Εισαγωγή: Ο ανθρώπινος νους ήταν και παραμένει ιδιαίτερα εφευρετικός
όταν πρόκειται να ασχοληθεί με τρόπους βασανισμού και μεθόδους
εκτέλεσης.
2
01.
Βρασμός:Αν και όχι τόσο διαδεδομένος όσο άλλες μέθοδοι
εκτέλεσης, ο βρασμός έως θανάτου αποτελούσε κοινή πρακτική στην
Ευρώπη και την Ασία τα τελευταία δύο με τρεις χιλιάδες χρόνια.
02.
Μπρούτζινος ταύρος: Ο μπρούτζινος ταύρος ήταν μια συσκευή
βασανισμού/εκτέλεσης, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε στην
Αρχαία Ελλάδα.
03.
Τροχός: Ο τροχός αποτελούσε μια μέθοδο βασανιστικής
εκτέλεσης, αρχικά στην Αρχαία Ελλάδα, που είναι και ο τόπος
3
έμπνευσής του, και κατόπιν στη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Σουηδία και τη
Ρωσία.
04.
Ταφή (ζώντος, γνωστή και ως «το πηγάδι»): Στην αρχαία Ρώμη,
τις Εστιάδες που παραβίαζαν τους όρκους τους, τις «έθαβαν
ζωντανές», κλείνοντάς τες σε μια σπηλιά με ελάχιστη τροφή και νερό
05.
Σταύρωση: Η σταύρωση είναι ένας αρχαίος τρόπος εκτέλεσης,
κατά τον οποίο ο καταδικασμένος δένεται ή καρφώνεται σε έναν
μεγάλο ξύλινο σταυρό ή πάσσαλο, και αφήνεται εκεί μέχρι να πεθάνει.
4
06.
Σύνθλιψη:Ο κρατούμενος πέθαινε κάτω από το βάρος βράχων
που σωρεύονταν στο κορμί του ή του συνέθλιβαν το κεφάλι κάτω από
το πόδι ενός ελέφαντα.
07.
Ξεκοίλιασμα: Όταν εφαρμόζεται σε ζωντανό άνθρωπο τα
αποτελέσματα είναι, αναπόφευκτα, μοιραία. Χρησιμοποιήθηκε ευρέως
στο παρελθόν ως τρόπος επιβολής της θανατικής ποινής σε πολλές
δυτικές και ανατολικές χώρες
5
08.
Διαμελισμός: Ήταν πολύ διαδεδομένος τρόπος θανάτωσης κατά
τον Μεσαίωνα, όπου ο κρατούμενος δενόταν σε τέσσερα άλογα, δύο
για τα πόδια και δύο για τα χέρια. Στη συνέχεια τα άλογα έτρεχαν προς
διαφορετική κατεύθυνση το καθένα με αποτέλεσμα τον διαμελισμό του
άτυχου ανθρώπου.
09.
Γδάρσιμο: Το γδάρσιμο είναι μια πολύ αρχαία πρακτική.
Υπάρχουν καταγραφές για τους Ασσύριους, που έγδερναν τους
αιχμαλώτους πολέμου, για τους Αζτέκους του Μεξικού που έκαναν το
ίδιο κατά τα τελετουργικά ανθρωποθυσιών, για τη μεσαιωνική Ευρώπη
που χρησιμοποιούσε το γδάρσιμο σε περιπτώσεις προδοσίας.
6
10.
Ανασκολοπισμός: Η χρήση του ανασκολοπισμού ως μεθόδου
επιβολής της θανατικής ποινής ήταν κοινή σε περιοχές όπως η Αρχαία
Εγγύς Ανατολή, η Αρχαία Ινδία κ.λ.π.
11.
Δηλητηρίαση: Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, έγινε εντατική
χρήση της δηλητηρίασης ως μεθόδου δολοφονίας, αυτοκτονίας και
εκτέλεσης.
7
12.Πριόνισμα:Μέθοδος εκτέλεσης αρκετά διαδεδομένη στην Αρχαία Ρώμη.
13Λιθοβολισμός: Λιθοβολισμούς συναντάμε στην ιστορία πολλών χωρών,
μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, καθώς και σε χριστιανικά, ιουδαϊκά
και ισλαμικά κείμενα.
8
14. Λάκκος με φίδια: Οι λάκκοι με τα φίδια ήταν μια ιστορική ευρωπαϊκή
μέθοδος
15. Εκπαραθύρωση: Στις σύγχρονες κοινωνίες, πολλά «ατυχήματα»
κρατουμένων σε αστυνομικά τμήματα ή φυλακές, κυρίως σε χώρες με
αυταρχικά καθεστώτα, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, δεν είναι άλλο παρά εν
ψυχρώ εκτελέσεις μέσω εκπαραθύρωσης.
9
Επίλογος: Οι τρόποι που αναφέρονται πιο πάνω δεν είναι, ασφαλώς οι μόνοι
που χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο για να θανατώσει άλλους
ανθρώπους. Υπήρξαν ακόμη πολλοί τρόποι επιβολής της θανατικής ποινής,
όπως ο πνιγμός, το μαχαίρωμα, ο θάνατος από πείνα ή/και δίψα, η
κατακρήμνιση και άλλοι.
Η ποινή του θανάτου στην αρχαιότητα
Στην αρχαία Αθήνα, όταν ο σύζυγος έλειπε – και, έλειπε τις περισσότερες
ώρες – η γυναίκα του δεν είχε το δικαίωμα να δεχτεί άντρα στο σπίτi. Στην
αρχαία Αθήνα η μοιχεία ήταν έγκλημα βαρύτατο και η τιμωρία των μοιχών
αφηνόταν στην διάκριση του δικαστή – αν έφταναν τελικά ως εκεί, γιατί οι
παλιότεροι νόμου του Δράκοντα τους παρατούσαν στο έλεος εκείνου που
τους έπιανε αυτόφωρα, ενώ οι νεώτεροι του Σόλωνα πρόσφεραν στο σύζυγο
τρεις εναλλακτικές λύσεις: είτε να τους σκοτώσει και τους δύο, είτε να
ευνουχίσει το μοιχό, είτε να τον εξαναγκάσει με βασανιστήρια να
εξαχοράσει τη ζωή του στην τιμή που ήθελε ο απατημένος. Συχνά η
εκτέλεση του μοιχού γινόταν με λιθοβολισμό, από πολλούς μαζί πολίτες, που
πρόστρεχαν στις κραυγές του συζύγου. Αν ωστόσο αποδειχνόταν ότι ο
ένοχος είχε χρησιμοποιήσει βία για να συνευρεθεί με τη σύζυγο, τότε ο
σύζυγος δε δικαιούταν παρά μιαν αποζημίωση, που το ύψος της οριζόταν
από τους δικαστές και ήταν συνήθως μια μνα (100 δραχμές. Άλλη ποινή
ήταν το κούρεμα, γι’ αυτό και το είδος του κουρέματος που εμείς το λέμε
«σύριζα», οι αρχαίοι Αθηναίοι το αποκαλούσαν μοιχόν. Το δικαστήριο
μπορούσε να επιβάλει και πρόστιμο, τα μοιχάγρια. Όπως είπαμε και σε
προηγούμενες σελίδες, η τελευταία αυτή ποινή είχε ταξικό χαρακτήρα, αφού
10
μονάχα οι πλούσιοι μπορούσαν να ξεμπλέξουν εξαγοράζοντας την ποινή
τους. Αν η γυναίκα που πιανόταν αυτόφωρα σε παράνομη σεξουαλική
πράξη ήταν ανύπαντρη ή κόρη, ο αδερφός ή ο πατέρας είχε δικαίωμα να την
πουλήσει σκλάβα. Μετά την καταδίκη της, η μοιχαλίδα διωχνόταν αμέσως
από το σπίτι και στο εξής της απαγορευόταν να μετέχει σε θρησκευτικές
τελετές· ενώ, αν παρουσιαζόταν μ’ εμφάνιση εξεζητημένη, ο καθένας
μπορούσε να την προσβάλει, να της ξηλώσει τα κοσμήματα, να της σκίσει τα
ρούχα, να τη βρίσει, να την εξευτελίσει**…
**Κατά τον Πλούταρχο, σε άλλες ελληνικές πόλεις ο μοιχαλίδα πάθαινε
ακόμη χειρότερα. Στην Κύμη π.χ. την έσερναν πρώτα στην αγορά και την
ανέβαζαν σ’ ένα μεγάλο λιθάρι, για να τη δει και να τη χλευάσει όλος ο
κόσμος. Μετά την κάθιζαν πάνω σ’ ένα γάιδαρο και τη γυρόφερναν σ’ όλη
την πόλη, κάτω από λοιδορίες, βρισιές και φτυσίματα. Τέλος την
ξαναπήγαιναν στην αγορά, πάνω στο ίδιο λιθάρι, όπου τη «βάφτιζαν»
ονοβάτιδα. Μ’ αυτόν τον ατιμωτικό «τίτλο» θα την προσαγόρευαν από τότε
ώσπου να πεθάνει, απαγορεύοντάς της τη συμμετοχή σε θρησκευτικά
καθήκοντα και κρατώντας τη σε καραντίνα «για να μη διαφθείρει και τις άλλες
γυναίκες». Φυσικά, όπως και στην Αθήνα, ο σύζυγος την έδιωχνε από το
σπίτι, γιατί κι αν ακόμη διανοούταν να δείξει συγκατάβαση και να τη
συγχωρέσει, η κοινωνία θα τον αποκήρυχνε και θα τον περιφρονούσε σαν
άτιμον.
Λιθοβολισμός των γυναικών-Πραγματικές
ιστορίες
Η Soraya Μ είναι μια γυναίκα που είχε την ‘ατυχία’ να γεννηθεί σε ένα
μακρινό χωριό στο Ιράν και να κατηγορηθεί από τον πρώην σύζυγο της, για
μοιχεία, ενώ ήταν αθώα και τελικά να θανατωθεί με λιθοβολισμό. Η ιστορία
της μάλιστα ήταν τόσο συγκλονιστική που έγινε και ταινία. Η Ιρανή Sakineh
Mohammadi Ashtiani, είχε επίσης καταδικαστεί σε λιθοβολισμό με τη
κατηγορία της μοιχείας και μετά από μια διεθνή εκστρατεία, που ξεκίνησαν τα
παιδιά της με σκοπό να κινητοποιήσουν την κοινή γνώμη, ώστε να σώσουν
τη μητέρα τους, προς το παρόν- δεν θα θανατωθεί, αλλά η τύχη της
παραμένει αβέβαιη...
Tι να πει κανείς για τέτοιες περιπτώσεις όπου η ζωή είναι στα χέρια ανδρών
δικαστών, κριτών, ιερέων, οι οποίοι προφανώς αρέσκονται να αποφασίζουν
στις κοινωνίες, όπου ισχύει ο νόμος για το ποιος θα ζήσει και ποιος θα
πεθάνει και ενώ οι άνδρες που καταδικάζονται για παρόμοια αδικήματα
συνήθως τιμωρούνται με ελαφρύτερες ποινές, οι γυναίκες είναι αυτές που σε
θέματα μοιχείας συνήθως λιθοβολούνται!
Συχνά σε τέτοιες κοινωνίες οι γυναίκες εξαναγκάζονται απο το περιβάλλον, ή
και τη τοπική κοινωνία με βασανισμό, ή με άλλα μέσα στη παραδοχή των
κατηγοριών τους.
Ο θάνατος με λιθοβολισμό είναι μια βάρβαρη και αποτρόπαιη πράξη, ένας
11
βασανιστικός θάνατος και μια πρακτική χιλιάδων χρόνων πίσω στο χρόνο,
όπου πουθενά δεν αναφέρεται σαν ''αποδεκτή τιμωρία'', αλλά τελικά ισχύει
σύμφωνα με τον..προφορικό Ιουδαικό λόγο!
Η Διεθνής Αμνηστία πρόσφατα ανέφερε οτι τουλάχιστον 8 γυναίκες και
τρεις άνδρες στο Ιράν και μόνο κινδυνεύουν να εκτελεστούν δια
λιθοβολισμού.
Σε τι οπισθοδρομικό κόσμο ζούμε, τελικά, απο όποια πλευρά και να το
δούμε είμαστε δέσμιοι, είτε μιλάμε για το Ιράν, είτε για τη.. ''φωτισμένη''
αλλά...μεσαιωνική Ευρώπη και τις ΗΠΑ, είτε για όλες τις χώρες του κόσμου
που οι πολίτες αγωνίζονται για δημοκρατικότητα και δικαιώματα, τα οποία
καθημερινά, όμως, καταπατούνται από τη πλουτοκρατία και τα
''θεοσεβούμενα'' κράτη σε αγαστή συνεργασία με τις τοπικές εξουσίες.
Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μέχρι να δούμε κάποια πρόοδο, αν τη δούμε
ποτέ, τελικά........
12
13
14
Ό αρχαίος κόσμος θεσμοποίησε κατά καιρούς διάφορους τρόπους εκτέλεσης
των εγκληματιών: οι Βαβυλώνιοι την πυρά, τον πνιγμό και τον
ανασκολοπισμό , οι Πέρσες τη σταύρωση , οι Εβραίοι το λιθοβολισμό και τη
σταύρωση , οι ΑΙγύπτιοι τον ανασκολοπισμό, την πυρά, τον πνιγμό, τον
απαγχονισμό, τον αποκεφαλισμό και ίσος τη σταύρωση , οι Έλληνες,
κυρίως, το λιθοβολισμό, τον κατακρήμνισμα, το δηλητήριο και τον
«απότυμπανισμό» . 'Ήδη από τούς πρώιμους αρχαϊκούς χρόνους, σε
πoλλές ελληνιστικές πόλεις, ο λιθοβολισμός έπαψε να αποτελεί νόμιμο
τρόπο εκτέλεσης κακοποιών πού η ίδια η πολιτεία καταδίκαζε σε θάνατο.
Όπου εξακολούθησε να εφαρμόζεται αποτελούσε μάλλον ποινή
υπαγορευμένη και εκτελούμενη από μία κοινωνική ομάδα, παρά κύρωση
θεσμοθετημένη και εφαρμοζόμενη από το κράτος.
Στην Αθήνα των κλασικών χρόνων, όσοι καταδικάζονταν από τα δικαστήρια
σε θάνατο, εκτελούνταν είτε με κώνειο, είτε με κατακρημνισμό, είτε τέλος με
«άποτυμπανισμό». Ή δηλητηρίαση των καταδίκων με κώνειο άρχισε να
εφαρμόζεται προς το τέλος τού 5ου αιώνα πχ , στους κατάδικους πού έμελλε
να πιουν το κώνειο έλυναν τα δεσμά τη μέρα της θανάτωσης, έτσι ώστε ο
μελλοθάνατος να μπορεί αν θέλει να λουστεί και να αποχαιρετήσει τούς
δικούς του.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΥΛΑΚΩΝ
Αποστολή του Τμήματος Φυλακών
Η όλη πολιτική του Τμήματος Φυλακών στηρίζεται στο τετράπτυχο ασφάλεια
- ανθρωπιστική μεταχείριση - διαπαιδαγώγηση - αποκατάσταση.
15
Γι’ αυτό και το Τμήμα Φυλακών έχει ως βασική του αποστολή:
(α) Την ασφαλή κράτηση ατόμων που παραπέμπονται σ’ αυτό από τα
δικαστήρια.
(β) Τη διασφάλιση συνθηκών κράτησης που να κατοχυρώνουν το σεβασμό
της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
(γ) Την ίση μεταχείριση των κρατουμένων χωρίς οποιαδήποτε δυσμενή
διάκριση ένεκα φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, εθνικής ή
κοινωνικής καταγωγής, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων των κρατουμένων.
(δ) Την ενθάρρυνση του αυτοσεβασμού και την ανάπτυξη του αισθήματος
ευθύνης των κρατουμένων με την παροχή σ’ αυτούς ευκαιριών εκπαίδευσης,
επαγγελματικής κατάρτισης, δημιουργικής ψυχαγωγίας, προβληματισμού,
αυτοκριτικής και αυτογνωσίας.
(ε) Την καθοδήγηση και υποβοήθηση των κρατουμένων για ένα νέο ξεκίνημα
στη ζωή τους.
2. Βασικές Επιδιώξεις του Τμήματος Φυλακών, για την εκπλήρωση της
αποστολής του είναι:
(α) Η τήρηση της πειθαρχίας και τάξης μέσα στο χώρο των Φυλακών με τον
σεβασμό και την πιστή εφαρμογή των Νόμων και Κανονισμών που διέπουν
τη λειτουργία τους.
(β) Η επιδίωξη της μεγαλύτερης δυνατής μείωσης του αριθμού των
υποτρόπων με την ηθική, ψυχολογική, προσωπική και κοινωνική
υποστήριξη των κρατουμένων για μια όσο το δυνατό πιο ομαλή επανένταξή
τους στην κοινωνία.
(γ) Η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των οικονομικών πόρων που παρέχονται
στο Τμήμα για την ανάπτυξη των κτιριακών του εγκαταστάσεων, τον
εμπλουτισμό των σωφρονιστικών προγραμμάτων, και τη βελτίωση των
συνθηκών εργασίας και
16
ΠΟΙΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ , ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙO
Το απαρτχάιντ (apartheid= διάκριση) ήταν μια πολιτική των λευκών που
καθόρισε και επέβαλε την διάκριση των ανθρώπινων δικαιωμάτων-ομάδων
μέσα σε ένα κράτος βάση φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες
γεωγραφικές περιοχές. Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από τι εθνικό κόμμα
στην Αφρική το 1943 και καταργήθηκε στις 30 Ιουνίου 1991. Ο όρος
απαρτχάιντ πλέον χρησιμοποιείτε για να υποδηλώσει κάθε πολιτική
φυλετικού διαχωρισμού σε οποιουδήποτε σημείο του κόσμου.
17
Δικτατορία
Ο όρος Δικτατορία με τη σύγχρονη χρήση της αναφέρεται στην απόλυτη
εξουσία ενός ηγέτη (δικτάτορας) ή μιας ομάδας που κυβερνά χωρίς να
περιορίζεται από τους νόμους, το σύνταγμα, ή άλλους κοινωνικούς και
πολιτικούς παράγοντες του κράτους.
Κύριο χαρακτηριστικό της δικτατορίας είναι η συγκέντρωση της εκτελεστικής
και της νομοθετικής εξουσίας στο πρόσωπο του δικτάτορα η οποία
συνδυάζεται και με έλεγχο επί της δικαστικής εξουσίας. Μάρτυρες
δικτατοριών στην Ελλάδα είναι οι περισσότεροι «αναγκαστικοί νόμοι» και τα
περισσότερα «νομοθετικά διατάγματα» . Οι νόμοι αυτοί δηλώνουν ακριβώς
ότι ο νόμος δεν έχει ψηφιστεί από δημοκρατικά εκλεγμένο Κοινοβούλιο. Ο
όρος δικτατορία συνήθως δεν χρησιμοποιείται από τους ίδιους δικτάτορες
για να περιγράψουν τη μορφή διακυβέρνησης τους. Οι δικτάτορες συνήθως
αποκτούν την εξουσία μέσω πραξικοπήματος ή κατάργησης του ισχύοντος
συντάγματος.
Χούντα 1967-1974 Ελλάδα
Στις 21 Απριλίου του 1967 ο Γεώργιος Παπαδόπουλος έβαλε την Ελλάδα
στο γύψο ξεκινώντας κατά την οποία η στρατιωτική δικτατορία θα
καταργούσε όλες τις πολιτικές ελευθερίες και οι φυλακές, τα βασανιστήρια
και οι εξορίες θα γινόταν καθημερινά φαινόμενο για κάθε Έλληνα
Αποκορύφωμα της αντίστασης ενάντια στη Χούντα θεωρείται το
Πολυτεχνείο. Η κατάληψη της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών τον
Μάρτη του 1973 και η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του
1973,έσπασαν τον γύψο φόβου που είχε αιχμαλωτίσει τους Έλληνες,
συντέλεσαν εν μέρει στην πτώση της δικτατορίας και στην επιστροφή στην
Δημοκρατία κυρίως δίνοντας ελπίδα στον λαό.
ΣΤΟ ΑΠΑΡΤΧΑΙΝΤ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΕΣ ΥΠΗΡΞΑΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ
ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ , ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΙ , ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΗΣ ΣΤΕΡΗΣΗΣ
ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
Διονύσης Σαββόπουλος
Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι ένας σύγχρονος Έλληνας συνθέτης και
τραγουδιστής.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 2 Δεκεμβρίου 1944. Εγκατέλειψε τη Νομική
Σχολή Θεσσαλονίκης προκειμένου να ασχοληθεί με το τραγούδι. Άρχισε την
18
καριέρα του το 1964, με εμφανίσεις σε νυχτερινά κέντρα μαζί με τη Μαρία
Φαραντούρη και το Μάνο Λοΐζο. Επί χούντας φυλακίστηκε δύο φορές, τον
Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1967.
Τραγούδι που το έγραψε στην φυλακή:
Κι αν βγω απ΄ αυτή τη φυλακή κανείς δε θα με περιμένει
οι δρόμοι θα `ναι αδειανοί κι η πολιτεία μου πιο ξένη
τα καφενεία όλα κλειστά κι οι φίλοι μου ξενιτεμένοι
αέρας θα με παρασέρνει κι αν βγω απ΄ αυτή τη φυλακή
Κι ο ήλιος θ΄ αποκοιμηθεί μες στα ερείπια της Ολύνθου
θα μοιάζουν πράγματα του μύθου κι οι φίλοι μου και οι εχθροί
μαρμαρωμένοι θα σταθούν οι ρήτορες κι οι λωποδύτες
ζητιάνοι εταίρες και προφήτες μαρμαρωμένοι θα σταθούν
Μπροστά στην πύλη θα σταθώ με τις κουβέρτες στη μασχάλη
κι αργοκουνώντας το κεφάλι θα χαιρετήσω το φρουρό
χωρίς βουλή χωρίς Θεό σαν βασιλιάς σ΄ αρχαίο δράμα
θα πω τη λέξη και το γράμμα μπροστά στην πύλη θα σταθώ
Μανόλης Αναγνωστάκης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου σπούδασε ιατρική. Κατά τη διάρκεια της
Κατοχής συμμετείχε στην ΕΠΟΝ. Κατά τη διετία 1943-1944 ήταν
αρχισυντάκτης του περιοδικού "Ξεκίνημα", που ανήκε στον εκπολιτιστικό
όμιλο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είχε έντονη πολιτική δράση στο
φοιτητικό κίνημα, για την οποία φυλακίστηκε το 1948, ενώ το 1949
καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο. Βγήκε από τη φυλακή
με την γενική αμνηστία το 1951.
Τραγούδι που το έγραψε στην φυλακή:
ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ Ε...1949
Το ποίημα ανήκει στη συλλογή «Παρενθέσεις», μια μικρή συλλογή πέντε
ποιημάτων, που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1956. Η συλλογή γράφτηκε το 1949,
όταν ο ποιητής ήταν κρατούμενος στο Γεντί Κουλέ (φυλακές του
Επταπυργίου) και είχε καταδικαστεί σε θάνατο για τα αριστερά του
φρονήματα (η θανατική καταδίκη, εντούτοις, δεν εκτελέστηκε ποτέ και ο
ποιητής αποφυλακίστηκε το 1951). Όλα τα ποιήματα της συλλογής
εκφράζουν την ατμόσφαιρα της ερείπωσης και του θανάτου που δέσποζε
στα χρόνια του Εμφυλίου. Σε αυτά τα ποιήματα καταφέρνει να μεταδώσει
όλες τις συγκλονιστικές εμπειρίες που είχε αποκομίσει από τον εγκλεισμό
του στη φυλακή. Το ποίημα αναφέρεται στη δυστυχία και τη φρίκη που
επικρατεί στα πέτρινα χρόνια του Εμφυλίου και εκφράζει έναν
προβληματισμό για το κατά πόσο η ποίηση είναι σε θέση να αποδώσει
ουσιαστικά το κλίμα της εποχής.
19
Φίλοι
Που φεύγουν
Που χάνονται μια μέρα
Φωνές
Τη νύχτα
Μακρινές φωνές
Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους
Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση
Ερείπια
Σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες
Εφιάλτες,
Στα σιδερένια κρεβάτια
Όταν το φως λιγοστεύει
Τα ξημερώματα.
(Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;)
9 Παραδείγματα Τέχνης της φυλακής
Σήμερα, ο κόσμος της τέχνης περιορίζει έναν καλλιτέχνη, στο να δημιουργεί
προϊόντα των οποίων μοναδικός σκοπός είναι η πώληση.
Μήπως τελικά ο ελεύθερος καλλιτέχνης είναι αυτός που βρίσκεται μέσα σε
μια φυλακή; Ένας καλλιτέχνης που βρίσκεται μέσα στην φυλακή δεν
χρειάζεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση που θα έχει το έργο
του από τον κόσμο της τέχνης. Ο περιορισμός της ελευθερίας του να
συναλλάσσεται, του επιτρέπει να δημιουργεί τέχνη αποκλειστικά και μόνο για
την τέχνη.
Δείτε στην συνέχεια 9 υπέροχα παραδείγματα έργων τέχνης που
δημιουργήθηκαν μέσα σε μια φυλακή:
9. Subterranean Homesick Android
Καλλιτέχνης: Stuart Milsted
Υλικά: Νερομπογιές, στυλό και χαρτί
20
Ο Stuart Milsted, τρόφιμος
των φυλακών του Liverpool, με αυτή του την δημιουργία κατόρθωσε να κερδίσει τη
δεύτερη θέση στο διάσημο διαγωνισμό τέχνης Koestler Trust το 2008.
Το έργο αντικατοπτρίζει την απίστευτη ικανότητα και τον έλεγχο του καλλιτέχνη,
καθώς και μια εφευρετική φαντασία.
8. Καρέκλες
Καλλιτέχνης: Michael Harms
Υλικά: Σαπούνι
21
Μικροσκοπικές καρέκλες (6 εκατοστά) κατασκευασμένες από σαπούνι. Κάθε
καρέκλα χρειάστηκε περίπου σαράντα ώρες για να ολοκληρωθεί. Ο Harms εκτίει
σήμερα την ποινή του στις φυλακές Menard στο Ιλινόις.
7. Μάσκα
Καλλιτέχνης: Cliff Towers
Υλικά: Σαπούνι
22
Ο Cliff Towers είναι ένας διάσημος καλλιτέχνης των φυλακών. Σήμερα
φιλοξενείται στις φυλακές Bartlesville, στην Οκλαχόμα. Ο Towers κατασκευάζει
γλυπτά από σαπούνι την τελευταία δεκαετία και δωρίζει το 50 τοις εκατό του
συνόλου των κερδών σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.
6. Σελήνη και αστέρι
Καλλιτέχνης: Aldo Vicuna
Υλικά: Βότσαλα, σπίρτα και glitter.
23
Ο Aldo Vicuna από το Περού βρίσκεται έγκλειστος στην φυλακή του Μίσιγκαν. Το
έργο του θυμίζει έντονα παραδοσιακές δημιουργίες της πατρίδας του.
5. Παγωτό
Καλλιτέχνης: Ανώνυμος καλλιτέχνης από την φυλακή Standford Hill.
24
Υλικά: Ξυλομπογιές, χαρτί
Με την πρώτη ματιά η εικόνα ενός γορίλα που τρώει παγωτό προκαλεί γέλιο. Αν
προσπαθήσετε όμως να αναλύσετε περισσότερο αυτήν την εικόνα θα
συνειδητοποιήσετε πως ο άγνωστος καλλιτέχνης ήθελε να αποκαλύψει την
κτηνωδία της ζωής στις φυλακές.
Η στέρηση των απλών, καθημερινών μας απολαύσεων, όπως το παγωτό, μπορεί να
μετατρέψει έναν τρόφιμο σε ζώο στην προσπάθεια του να το αποκτήσει.
4. Γκοτζίλα
Καλλιτέχνης: Aaron Knowles
Υλικά: ψημένος πηλός και βερνίκι
25
Ο Aaron Knowles σήμερα βρίσκεται στην φυλακή του Yorkshire της Αγγλίας. Έχει
καταφέρει να μειώσει την ποινή του, λόγω της ενασχόλησης με την τέχνη.
Το συγκεκριμένο κομμάτι κέρδισε το βραβείο Kalyx Merit για την γλυπτική το
2008. Ο Godzilla είναι ένα τέρας με τεράστια δύναμη που τελικά προέρχεται από
την αδυσώπητη οργή του.
3. Μουσικός
Καλλιτέχνης: Άγνωστος από τις ΗΠΑ
Υλικά: Ακρυλικό σε καμβά
26
Δυστυχώς πολλές φυλακές δεν αφήνουν να γίνουν γνωστά τα στοιχεία ενός
καλλιτέχνη, έτσι ώστε να προστατευθεί η ταυτότητά του.
2. Harley Davidson
Καλλιτέχνης: Chip Jarrett
Υλικά: Χαρτόνι, σαπούνι και συνδετήρες
27
Ένας κρατούμενος σε φυλακή στο Μίσιγκαν, ο Chip Jarret, δημιουργεί Harley
Davidson μινιατούρες με απίστευτη λεπτομέρεια .
Κατασκευασμένες εξ ολοκλήρου από ανακυκλωμένα υλικά, αυτά τα μοντέλα
μοτοσυκλετών είναι εξαιρετικά δημοφιλή στους συλλέκτες.
1. Ωμή Τέχνη
Καλλιτέχνης: Adolf Wölfli
Υλικά: Ξυλομπογιές, χαρτί
28
Ο Adolf Wölfli πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε φυλακές της
Ελβετίας. Ο Wölfli ήταν ένας ιδιαίτερα παραγωγικός καλλιτέχνης που σταματούσε
να δημιουργεί μόνο όταν έπρεπε να κοιμηθεί και να φάει.
Έζησε μια ολόκληρη εναλλακτική ύπαρξη μέσα από την τέχνη του, επιτρέποντας
έτσι στον εαυτό του να ξεφύγει από την πεζή πραγματικότητα της φυλάκισής του.
29
Μαχάτμα Γκάντι: ο πολιτικός, ο
επαναστάτης, ο ακτιβιστής
Ο Μαχάτμα (Μεγάλη Ψυχή) Γκάντι υπήρξε Ινδός πολιτικός, επαναστάτης
ακτιβιστής και η ηγετική μορφή του εθνικού κινήματος για την ινδική
ανεξαρτησία. Ήταν επιπλέον εμπνευστής και πρωτεργάτης της αντίστασης
χωρίς τη χρήση βίας και γι’ αυτό επηρέασε στο σύνολό του το διεθνές
ειρηνευτικό κίνημα. Θεωρείται παγκόσμιο σύμβολο και ορόσημο της
φιλοσοφικής διανόησης του 20ου αιώνα.
Κυριάρχησε στη ζωή του ο σεβασμός για κάθε θρησκεία αλλά και για την
προσωπική θρησκευτική επιλογή.
Ο Γκάντι ξεκίνησε για την Αφρική τον Απρίλιο του 1893 και ήρθε
αντιμέτωπος
με
το
απαρτχάιντ
τους φυλετικούς διαχωρισμούς που κατέληξαν και στη δική του εκδίωξη από
αίθουσα των δικαστηρίων επειδή αρνήθηκε να βγάλει το παραδοσιακό του
τουρμπάνι. Γρήγορα ο ίδιος αποφάσισε να κινητοποιηθεί πολιτικά ενάντια
στο σκληρό καθεστώς και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρέμεινε
στη Νότιο Αφρική για 20 χρόνια και βρέθηκε πολλές φορές στη φυλακή για
τις κινητοποιήσεις και τους αγώνες του.Κατά τη διάρκεια τους, επέμεινε στην
άρνηση του για τη χρήση βίας και ο ίδιος έλεγε ότι είχε επηρεαστεί από τη
διδασκαλία του Ιησού Χριστού. Το 1914 η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής
παραχώρησε αρκετά από αυτά που ζητούσε ο Γκάντι, όπως την αναγνώριση
των ινδικών γάμων και την κατάργηση του κεφαλικού φόρου. Τον ίδιο χρόνο
ο
Γκάντι
επέστρεψε
στην
Ινδία.Πίσω
στην
Ινδία
Εκεί αποφάσισε να αγωνιστεί για το ζήτημα της επαγγελματικής μαθητείας
όπου οι φτωχοί και αναλφάβητοι εργάτες εγκατέλειπαν την Ινδία για να
δουλέψουν σε άλλες βρετανικές αποικίες. Επιστρατεύοντας και πάλι τη
μέθοδο της παθητικής αντίστασης κινητοποίησε τον κόσμο και πίεσε την
κυβέρνηση να ορίσει σύντομα ημερομηνία παύσης του συστήματος της
επαγγελματικής μαθητείας.Ο αγώνας για την ανεξαρτησία των Ινδών.
Το 1920 ο Γκάντι προώθησε μία οργανωμένη εκστρατεία μη
συνεργασίας. Παραιτήθηκαν οι Ινδοί κρατικοί αξιωματούχοι, οι πολίτες
αρνούνταν τη συμμετοχή σε κρατικούς οργανισμούς και τα παιδιά
αποχώρησαν από τα κρατικά σχολεία. Το 1930 ίδρυσε μαζί με τους οπαδούς
του το Κίνημα Πολιτικής Ανυπακοής. Αγωνίστηκε κατά της οικονομικής
εξαθλίωσης των Ινδών και κατά των βρετανικών καρτέλ που είχαν επιβάλλει
οι αποικιοκράτες.Επιπλέον αγωνίστηκε για την κατάργηση του συστήματος
των καστών το οποίο καταπίεζε την ινδική κοινωνία. Το 1942 συγκρότησε
ένα νέο κίνημα με στόχο την ανεξαρτησία της Ινδίας. Συνελήφθη και
φυλακίστηκε για αρκετά χρόνια. Η ανεξαρτησία της Ινδίας έγινε
πραγματικότητα το 1947. Ωστόσο, οι Βρετανοί είχαν ήδη διαμελίσει τη χώρα
επικαλούμενοι την έκρηξη του μουσουλμανικού εθνικισμού. Όνειρο του
Γκάντι, ωστόσο, ήταν μια ενιαία Ινδία στην οποία ινδουιστές και
μουσουλμάνοι θα συνυπήρχαν ειρηνικά.
30
Σε Β.Κορέα: καταναγκαστικά έργα
όσοι δεν θρήνησαν τον Κιμ Γιονγκ-Ιλ
Η Βόρεια Κορέα επέβαλε πολύμηνες καταδίκες σε στρατόπεδα εργασίας για
όσους δεν θρήνησαν σωστά το θάνατο του ηγέτη της χώρας Κιμ Γιονγκ Ιλ,
όπως υποστηρίζει μία νοτιοκορεάτικη εφημερίδα, .
όσοι κατηγορήθηκαν ότι δεν πήραν μέρος στις οργανωμένες τελετές
πένθους ή ότι δεν κατάφεραν να κλάψουν ή να δείξουν ειλικρινή θλίψη στις
τελετές, καταδικάστηκαν σε έξι μήνες καταναγκαστικά έργα , όπως αναφέρει
η νοτιοκορεάτικη εφημερίδα Daily NK.
Άλλοι Βορειοκορεάτες εστάλησαν σε στρατόπεδα επανεκπαίδευσης –
σχετικά με τις υποχρεώσεις τους ως σωστοί κομουνιστές- ή εκδιώχθηκαν σε
αγροτικές περιοχές μαζί με τις οικογένειές τους επειδή επέκριναν την
κληρονομική διαδοχή στην ηγεσία της χώρας για τρίτη γενιά.
Στο τέλος της επίσημης περιόδου πένθους, οι τοπικές κυβερνητικές
επιτροπές, οι βιομηχανίες και άλλες εταιρείες διοργάνωσαν συνελεύσεις
όπου ασκήθηκε κριτική και στη συνέχεια επιβλήθηκαν οι ποινές, σύμφωνα με
την Daily NK, στην οποία εργάζονται Βορειοκορεάτες που έχουν φύγει από
τη χώρα τους και επικριτές του καθεστώτος της Πιονγκγιάνγκ.
Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, ο Κιμ Γιονγκ-Ιλ, ο οποίος ήταν
ηγέτης της Βόρειας Κορέας για 17 χρόνια, πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου σε
ηλικία 69 ετών από καρδιακή προσβολή. Ο γιος του Κιμ Γιονγκ-Ουν, ο
οποίος είναι 28 ή 29 ετών, προωθήθηκε επικεφαλής της χώρας μετά το
θάνατό.του..
Πως η κρίση αυξάνει ναρκωτικά και
παραβατικότητα
Τα στοιχεία που προκύπτουν από όλες τις νεώτερες έρευνες στην Ελλάδα
είναι απογοητευτικά, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα την ανάγκη ρυθμιστικής
παρέμβασης του κράτους για την προστασία των εκατοντάδων παιδιών που
έχουν πιαστεί στα δίχτυα του νόμου.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν οι ειδικοί κατά τη διάρκεια
ημερίδας που διοργάνωσε τη Δευτέρα το ΚΕΘΕΑ με θέμα : "Διαψεύδοντας
την Κασσάνδρα. Παραβατικότητα ανηλίκων και χρήση ουσιών: Από τον
αποκλεισμό στην κοινωνική ένταξη", στη χώρα μας το 5% των κρατουμένων,
δηλαδή 600 περίπου άτομα, είναι έφηβοι και νεαροί ενήλικες.
Η μέση ηλικία των συλληφθέντων, βάσει της έρευνας του Κέντρου
Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, είναι τα 19,1 έτη, με την πλειονότητά τους
να συγκεντρώνεται στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 17 και 21 ετών και
31
συχνότερο διαπραχθέν αδίκημα να είναι η παραβίαση του νόμου περί
ναρκωτικών.
Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε πως το 58,9% των κρατουμένων αναφέρει
πως είχε χρησιμοποιήσει ναρκωτικά κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής
του (με επικρατέστερη ουσία συστηματικής χρήσης την κάνναβη) ενώ δύο
στους 5 έχουν κάνει συστηματική χρήση ουσιών και ένα 32,1% παραδέχεται
ότι "υπάρχει χρήση ουσιών στη φυλακή".
Οι περισσότεροι νέοι αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικά εκπαιδευτικά κενά
που αρκετές φορές φτάνουν μέχρι τον αναλφαβητισμό αλλά και την
αδυναμία επικοινωνίας στην ελληνική γλώσσα. Μόνο το 10,9% του συνόλου
των κρατουμένων εξάλλου έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Η γενικότερη εικόνα των καταστημάτων κράτησης νέων χαρακτηρίζεται,
σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ, κυρίως από ελλείψεις χώρων και υλικοτεχνικής
υποδομής, με κυρίαρχο ζήτημα τον υπερπληθυσμό σε συγκεκριμένα
καταστήματα. "Οι συνθήκες διαβίωσης σε αρκετές περιπτώσεις είναι
ιδιαίτερα δυσχερείς με σημαντικά προβλήματα σίτισης, καθαριότητας,
υγιεινής, θέρμανσης, παροχής τρεχούμενου νερού και υγειονομικής
περίθαλψης. Τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται λόγω της οικονομικής
κρίσης" αναφέρθηκε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της ημερίδας.
εκπαίδευσης του προσωπικού.
ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
1. Η συμπεριφορά των μαθητών, εντός και εκτός του σχολείου με τις
πράξεις ή παραλείψεων, συνιστά την διαγωγή τους.
2. Η προσήκουσα διαγωγή των μαθητών, αποτελεί υποχρέωση τους, κάθε
παρέκκλιση από αυτή, αποτελεί αντικείμενο παιδαγωγικού ελέγχου και
αναγκαστικά αντιμετωπίζεται διά σχολικών κυρώσεων. Σύμφωνα με τις
διατάξεις του παρόντος Προεδρικού Διατάγματος Π.Δ. 104/79
32
επιβάλλονται εις τους μαθητές οι κάτωθι κυρώσεις:
α) παρατηρήσεις, β) επίπληξη, γ) ωριαία απομάκρυνση εκ του διδασκομένου
μαθήματος, δ) αποβολή εκ των μαθημάτων μέχρι 3 ημερών, ε) αποβολή εκ
των μαθημάτων μέχρι 5 ημερών και στ) αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος.
Π.Δ. 104/79
Η ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η πλήρης έλλειψη υπερισιών για μέριμνα των ανηλίκων παραβατών είναι το
σημαντικότερο πρόβλημα που υπάρχει στην χώρα μας .Στην Ελλάδα
υπάρχει μια τεράστια έλλειψη στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περιθαλψής σε
σχέση με την πρόσληψη σε θέματα ψυχοκοινωνικής διαταραχής. Η
οικογένεια είναι ο θεσμός που παίζει το σημαντικότερο ρόλο στην πρόσληψη
όπως έχουν δείξει έρευνες σε άλλες χώρες η παραβατικότητα που στην
Ελλάδα μέχρι στιγμής τουλάχιστον είναι ήπια . Συνδέεται πάρα πολύ με
χρήση ουσιών με μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα ψυχικής υγείας.
Μια πιθανή ερμηνεία , αναφορικά με τους λόγους με τους οποίοιυς στην
χώρα μας η παραβατικότητα είναι ηπίων μορφών συγκριτικά με το εξωτερικό
, επειδή οι δεσμοί της οικογένειας παραμένουν ισχυροί και συνεχίζει να
αποτελεί ασφαλή βάση για τα παιδιά . Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι
τα τελευταία χρόνια υπάρχει αύξηση στα ζητήματα σεξουαλικής κακοποίησης
και εκμετάλευσης της τάξης του 200%.Το στίγμα του εγκλεισμού και η
απόδοση της ταυτότητας του εγκληματία σε ανήλικους παραβάτες , τους
ακολουθεί σε όλοι τους την ζωή . Πρέπει να προτιμηθεί η εφαρμογή
εναλλακτικών τρόπων παρέμβασης και μεταχείρισης των ανήλικων
παραβατών καθώς και η εφαρμογή προγραμμάτων κοινοφελούς εργασίας ή
άλλων σε τοπικό κυρίως επίπεδο.
‘’ Η εγκληματικότητα των νέων και η Ευρωπαική
επιτροπή ‘’
Η εγκληματικότητα των νέων που εκτινάχθηκε στα ύψη τις δύο τελευταίες δεκαετίες
αφορά στο 6-7% των νέων στην Ευρώπη.Ευρωπαϊκή επιτροπή πρέπει να ενθαρρύνει
την ανταλλαγή εμπειριών και πρακτικών μεταξύ διαφόρων χωρών της ευρωπαϊκής
ένωσης στον τομέα αυτόν.Η φτώχεια,η ανεργεία,ο κοινωνικός αποκλεισμός και η
ανεπαρκής κατάρτιση,οι δυσκολίες της οικογενειακής ζωής,η βία από τα ΜΜΕ είναι
κάποιες μόνο από τις συνιστώσες της εγκληματικότητας των ανηλίκων γηγενών και
αλλοδαπών,με πλειονότητα τα αγόρια από την ηλικία των 10 ετών.
33
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
 Βασανιστήρια ……σελ. 2-10
 Η ποινή του θανάτου στην αρχαιότητα…….σελ. 10-11
 Λιθοβολισμός των γυναικών- Πραγματικές ιστορίες….σελ. 11-12
 Οι ποινές στην Αρχαία Ελλάδα……..σελ.13-14
 Πολιτική φυλακών……..σελ. 15-16
 Ποινές στην Αφρική- Αφρικανικό δίκαιο……..σελ. 17
 Δικτατορία Χούντα 1967-1979 Ελλάδα……σελ.18
 Διονύσης Σαββόπουλος…..σελ. 18-20
 Μανόλης Αναγνωστάκης………σελ.19-20
 9 παραδείγματα τέχνης στη φυλακή………σελ. 20-29
 Μαχάτμα Γκάντι: ο πολιτικός- ο επαναστάτης- ο ακτιβιστής.σελ. 30
 Πως η κρίση αυξάνει ναρκωτικά- παραβατικότητα……σελ. 31-32
 Κυρώσεις μαθητών στο σχολείο………..σελ. 32-33
 Η παραβατικότητα στην Ελλάδα………….σελ.33
 Η εγκληματικότητα των νέων και η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή……..σελ.33
Η αναζήτηση πληροφοριών έγινε στο διαδίκτυο(GOOGLE)
34
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ
ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ
Αθανασίου Αναστάσης
Τασοπούλου Ευαγγελένα
Βελεγράκη Εβίνα
Τζιάστα Εύα
Γκέκας Χρήστος
Τζιατζιά Βάσω
Γκόντα Άννα-Μαρία
Τσικούδης Μάνος
Δελλή Ελένη
Σίμος Παναγιώτης
Δελλή Φιλιώ
Δούκα Μαρία
Ζαχαρή Ιωάννα
Κολώνα Μαρία
Κουκουλιάφκα Ζωή
Κουτσογιάννης Μάριος
Κυριακόπουλος Γιώργος
Παζάρα Κερασία
Σταβάρα Κωσταντίνα
35