ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ 2Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ ΤΑΞΗ: Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Λάρισα 2013 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Παναγιώτα Κολυβοδιάκου ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ -Γαρυφαλλόπουλος Φαίδων -Γιτσόπουλος Πέτρος -Γκρέτσης Γιάννης -Δαρδιώτη Μαρία -Κατσιμαντού Δήμητρα -Μακρή Ιωάννα -Μάμα Κοντέλα -Ξυραφάκης Παναγιώτης -Ποντίκα Άννα -Πριονά Βάνα -Σιμούλη Αλίκη -Σταβάρα Μαρία -Στεργίου Παναγιώτης -Τσιώτα Γεωργία -Χαδουλός Ζήσης -Χαρούλη Μυρτώ -Χατζής Κωνσταντίνος -Χελιδώνης Αλκιβιάδης 2 Περιεχόμενα Εισαγωγή ……………………………………………………………………………...4 Κεφ. 1ο :Γνωρίζω το σώμα μου ……………………………………………………….7 1.1. Σκελετός ……………………………………………………………………8 1.2. Αρθρώσεις ………………………………………………………………...12 1.3. Μυϊκός ιστός ……………………………………………………………...13 Κεφ 2ο : Αθλητισμός και αρχαιότητα ………………………………………………..18 2.1. Ο αθλητισμός στην αρχαιότητα …………………………………………..19 2.2. Αγωνίσματα στην αρχαιότητα …………………………………………….20 Κεφ. 3ο : Κακώσεις και αθλήματα …………………………………………………..21 Κεφ. 4ο : Ατυχήματα και κακώσεις στον αθλητισμό Οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί ………………………………………29 ο Κεφ. 5 : Πρώτες βοήθειες …………………………………………………………..32 5.1. Πρώτες βοήθειες ………………………………………………………….34 5.2. Κακώσεις ………………………………………………………………….40 Κεφ. 6ο : Ερωτηματολόγια …………………………………………………………..42 Ερωτηματολόγια μαθητών ………………………………………………..43 Ερωτηματολόγιο προπονητών …………………………………………….47 Κεφ. 7ο : Πρόληψη …………………………………………………………………..51 Κεφ. 8ο : Συμπεράσματα – Προτάσεις ………………………………………………54 Διαγράμματα ………………………………………………………………………...56 Βιβλιογραφία ………………………………………………………………………...67 3 Εισαγωγή Εργαστήκαμε στα πλαίσια του μαθήματος της ερευνητικής εργασίας, σαν μια ομάδα και ολοκληρώσαμε τη μελέτη μας στο θέμα των κακώσεων στον αθλητισμό. Μέσα από αυτή την έρευνα γνωρίσαμε το σώμα μας, τα αθλήματα που υπάρχουν και τους κινδύνους που κρύβονται σε αυτά, τα ατυχήματα που συμβαίνουν, καθώς και τους τρόπους πρόληψής τους. Πολύ εποικοδομητικές αποδείχθηκαν οι επισκέψεις αλλά και οι ενημερώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα Γραφεία του Ερυθρού Σταυρού, αλλά και στο σχολείο μας με στόχο τη γνώση στην παροχή πρώτων βοηθειών. Επιλέξαμε αυτήν την εργασία, «οι κακώσεις στον αθλητισμό», διότι όλοι σχεδόν ασχολούμαστε ή ασχολούμασταν με κάποιο άθλημα στο παρελθόν και θέλουμε να είμαστε ενήμεροι για τυχόν κινδύνους που διατρέχουμε. Ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα καθώς μέσα από τις επισκέψεις μας γνωρίσαμε επίσης και την τοπική ομάδα ποδοσφαίρου Α.Ε.Λ. Εργαστήκαμε με μεγάλη προθυμία και η συνεργασία μεταξύ μας ήταν εξαιρετική (με τη βοήθεια της υπεύθυνης καθηγήτριας κας. Κολυβοδιάκου) με σκοπό την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης εργασίας που να περιέχει τις κατάλληλες πληροφορίες για τον αθλητισμό και τους κινδύνους που επιφυλάσσει. (επίσκεψη στα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού) (επίσκεψη στο γήπεδο ΑΕΛ) (ξενάγηση στα γραφεία τύπου του γηπέδου) 4 (προπλάσματα στα γραφεία Ε.Ε.Σ.) 5 (μαθήματα πρώτων βοηθειών στο σχολείο) 6 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ 1. 1. ΣΚΕΛΕΤΟΣ- ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Ο σκελετός του ανθρώπου περιλαμβάνει το σκελετό του κορμού (του κεφαλιού, του θώρακα και της σπονδυλικής στήλης) και των άκρων. 1.1.1. Σκελετός κεφαλής: περιλαμβάνει τα οστά του εγκεφαλικού και του προσωπικού κρανίου. Τα οστά του κρανίου ενώνονται μεταξύ τους με τις ραφές και σχηματίζουν την κρανιακή κοιλότητα μέσα στην οποία προφυλάσσεται ο εγκέφαλος. Τα κυριότερα από αυτά τα οστά είναι πλατιά. Το μετωπιαίο οστό σχηματίζει το μέτωπο, τα δύο βρεγματικά καλύπτουν πάνω και πλάγια, κάτω από αυτά βρίσκονται τα κροταφικά, ενώ το ινιακό καλύπτει πίσω και προς τα κάτω την κρανιακή κοιλότητα και σχηματίζει τη βάση του κρανίου. Τα οστά του προσωπικού κρανίου περιλαμβάνουν τα δύο ζυγωματικά που σχηματίζουν τις προεξοχές των παρειών, την κάτω γνάθο που είναι το μόνο κινητό μέρος του κεφαλιού, ενώ οι δύο άνω γνάθοι και τα δύο υπερώια σχηματίζουν τη στοματική κοιλότητα. 8 1.1.2. Σπονδυλική στήλη: είναι η κεντρική κολόνα του σκελετού που πάνω του στηρίζονται όλα τα υπόλοιπα τμήματά του. Αποτελείται από πολλά βραχέα οστά που ονομάζονται σπόνδυλοι τοποθετούνται ο ένας πάνω στον άλλο με την παρεμβολή ενός χόνδρινου δίσκου που ονομάζεται μεσοσπονδύλιος δίσκος. Ο δίσκος αυτός έχει αρκετή ελαστικότητα, απορροφά τα τραντάγματα και προσδίδει ευκαμψία, με την ηλικία όμως χάνει την ελαστικότητά του ολισθαίνει προς τα πίσω, οπότε πιέζονται ο νωτιαίος μυελός ή και τα νωτιαία νεύρα. Οι επτά πρώτοι σπόνδυλοι ονομάζονται αυχενικοί και ο πρώτος από αυτούς άτλας, ενώ ο δεύτερος άξονας και επιτρέπουν στην κεφαλή να κινείται κάνοντας κάμψεις, στροφές και εκτάσεις. Οι επόμενοι 12 ονομάζονται θωρακικοί και αρθρώνονται με τις πλευρές. Οι πλευρές ενώνονται μπροστά άμεσα ή έμμεσα με το στέρνο και σχηματίζουν τη θωρακική κοιλότητα μέσα στην οποία προστατεύονται οι πνεύμονες, η καρδιά, τα μεγάλα αγγεία κ.λ.π. Οι 5 σπόνδυλοι που ακολουθούν ονομάζονται οσφυϊκοί και είναι σχετικά μεγαλύτεροι από τους παραπάνω γιατί υποβαστάζουν μεγαλύτερο βάρος. Το ιερό οστό είναι ένα ισχυρό οστό που προέρχεται από τη συνοστέωση των 5 ιερών σπονδύλων. Τέλος υπάρχει ο κόκκυγας που είναι το υπολειμματικό όργανο της ουράς. Η σπονδυλική στήλη παρουσιάζει τέσσερα κυρτώματα, δύο εμπρός και δύο πίσω. Αυτά τα κυρτώματα αυξάνουν την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης και την αντοχή της σε μεγάλα βάρη. 1.1.3.Θώρακας: Το στέρνο έχει σχήμα ξίφους, βρίσκεται μπροστά και απέναντι από τη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης και αποτελείται από τη λαβή, το σώμα και την ξιφοειδή απόφυση. Στο σημείο της ένωσης της λαβής με το σώμα 9 του στέρνου δημιουργείται η στερνική ή λουδοβίκειος γωνία που ψηλαφάτε εύκολα ως μικρό έπαρμα. Η βάση της λαβής του στέρνου εμφανίζει τη μηνοειδή ή σφαγιτιδική εντομή. Οι πλευρές είναι 12 ζεύγη (δεξιά και αριστερά) και ενώνονται στο ένα τους άκρο με τους 12 θωρακικούς σπονδύλους και στο άλλο τους άκρο άμεσα ή έμμεσα με το στέρνο σχηματίζοντας την θωρακική κοιλότητα, μέσα στην οποία προστατεύονται οι πνεύμονες, η καρδιά και τα μεγάλα αγγεία. Το πρόσθιο άκρο των επτά πρώτων πλευρών ενώνεται άμεσα με το στέρνο με τους πλευρικούς χόνδρους. Οι πλευρές αυτές ονομάζονται γνήσιες πλευρές. Το πρόσθιο άκρο της όγδοης, ένατης και δέκατης πλευράς ενώνεται έμμεσα με το στέρνο με το χόνδρινο πλευρικό τόξο. Οι πλευρές αυτές ονομάζονται νόθες πλευρές. Το πρόσθιο άκρο της ενδέκατης και της δωδέκατης πλευράς καταλήγουν ελεύθερα χωρίς να ενώνεται με το στέρνο. Οι πλευρές αυτές ονομάζονται νόθες ασύντακτες πλευρές. 1.1.4. Σκελετός άνω άκρων: περιλαμβάνει το σκελετό της ωμικής ζώνης, του βραχίονα, του πήχη και του χεριού. Η ωμική ζώνη περιλαμβάνει την κλείδα και την ωμοπλάτη, η οποία είναι ένα πλατύ οστό που συγκρατείται μόνο με μύες. Ο σκελετός του βραχίονα περιλαμβάνει το βραχιόνιο που αρθρώνεται με την ωμοπλάτη σχηματίζοντας την άρθρωση του ώμου. Το κάτω άκρο του βραχιόνιου αρθρώνεται με τα δύο οστά του πήχη, την κερκίδα και την ωλένη στην άρθρωση του αγκώνα. Το άκρο χέρι περιλαμβάνει τα 8 βραχέα οστά του καρπού, τα 5 του μετακαρπίου και τις φάλαγγες των δακτύλων. Συνολικά περιλαμβάνει 27 οστά και πάνω από 30 μύες. 10 1.1.5. Σκελετός κάτω άκρων: περιλαμβάνει τα οστά της πυελικής ζώνης, του μηρού, της κνήμης και του ποδιού. Στην πυελική ζώνη τα δύο ανώνυμα οστά συνδέονται μπροστά στην ηβική σύμφυση και πίσω με το ιερό οστό σχηματίζοντας τη λεκάνη. Κάθε ανώνυμο οστό αποτελείται από τρία επί μέρους οστά το λαγόνιο, το ηβικό και το ισχιακό. Το κάθε ανώνυμο οστό έχει μια κοιλότητα μέσα στην οποία αρθρώνεται η σφαιρική κεφαλή του μηριαίου οστού στην άρθρωση του ισχίου. Η κοτύλη είναι το σημείο όπου πραγματοποιείται η σύνδεση της πυέλου με το μηριαίο οστό σχηματίζοντας την άρθρωση του ισχίου. Η ιερολαγόνια άρθρωση αποτελεί την πιο πολύπλοκη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος η οποία διαθέτει πολύ μεγάλη σταθερότητα σε βάρος της κινητικότητας, πράγμα απαραίτητο για την βάδιση και την όρθια στάση. Το σχήμα και οι διαστάσεις της πυέλου διαφέρουν ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες. Το σχήμα και οι διαστάσεις της γυναικείας πυέλου έχουν μεγάλη σημασία στη μαιευτική, επειδή η πύελος αποτελεί τον οστέινο σωλήνα από όπου διέρχεται το έμβρυο κατά τον τοκετό. 11 Το κάτω άκρο του μηριαίου αρθρώνεται με το άνω μέρος της κνήμης στην άρθρωση του γόνατου. Σε αυτή συμμετέχει ένα βραχύ οστό, η επιγονατίδα. Στα οστά της κνήμης ανήκουν η κνήμη και η περόνη που αρθρώνονται με τον αστράγαλο. Το άκρο πόδι περιλαμβάνει τα 7 οστά του ταρσού, τα 5 του μετατάρσιου και τα οστά των φαλάγγων των δακτύλων. Τα κυριότερα από τα οστά του ταρσού είναι ο αστράγαλος που αρθρώνεται με την κνήμη και την περόνη και η πτέρνα που υποβαστάζει όλο το βάρος και εξυπηρετεί στην όρθια στάση και το βάδισμα. Τα οστά του ποδιού συνδέονται μεταξύ τους με αρθρώσεις ώστε να σχηματίζουν την ποδική καμάρα που δίνει τη δυνατότητα για στήριξη και άνετη βάδιση. 1.2. ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ Άρθρωση είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού. Ανάλογα με το είδος αυτού του ιστού και τον τρόπο συμμετοχής του, καθορίζεται η κινητικότητα των οστών που συνδέονται. Στη συνάρθρωση ο μαλακότερος ιστός παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο οστών και δεν επιτρέπει σχεδόν καμιά κινητικότητα. Στη διάρθρωση ο μαλακότερος ιστός περιβάλλει τα οστά στην περιοχή της άρθρωσης με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει σχετικά μεγάλη κινητικότητα. Οι κινήσεις που επιτρέπει η διάρθρωση είναι κάμψη, έκταση, προσαγωγή, απαγωγή και στροφή. Τα μέρη μιας διάρθρωσης είναι οι αρθρικές επιφάνειες, ο αρθρικός θύλακος, οι αρθρική κοιλότητα, ενώ επικουρούν σε αυτά οι σύνδεσμοι, οι επιχείλιοι χόνδροι και οι διάρθριοι χόνδροι. Οι αρθρικές επιφάνειες είναι οι επιφάνειες των οστών που έρχονται σε επαφή, είναι λείες και εφαρμόζουν οι μία στην άλλη. Ο αρθρικός θύλακος αποτελείται από συνδετικό ιστό και περιβάλλει τα οστά κοντά στις αρθρικές επιφάνειες. 12 Η αρθρική κοιλότητα είναι ο κλειστός χώρος που βρίσκεται ανάμεσα στις αρθρικές επιφάνειες και στον αρθρικό θύλακο. Περιέχει αρθρικό υγρό που διευκολύνει την ολίσθηση των αρθρικών επιφανειών. Οι σύνδεσμοι είναι ταινίες από παχύ συνδετικό ιστό που συγκρατούν τα αρθρούμενα οστά μεταξύ τους και καθορίζουν την κατεύθυνση των κινήσεων. Οι επιχείλιοι χόνδροι είναι δακτύλιοι από χόνδρινο ιστό που περιβάλλουν τα άκρα της αρθρικής επιφάνειας και αυξάνουν το μέγεθός της. Οι διάρθριοι χόνδροι ή μηνίσκοι είναι πλάκες χόνδρινου ιστού που βρίσκονται σε ορισμένες κοιλότητες ιδιαίτερα όταν οι αρθρικές επιφάνειες δεν εναρμονίζονται μεταξύ τους. 1.3. ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Το σύνολο των μυών του σώματος αποτελεί το μυϊκό σύστημα που ο βασικότερος ιστός του είναι ο μυϊκός. Χαρακτηριστική ιδιότητα των κυττάρων του ιστού αυτού είναι η ικανότητα συστολής. Υπάρχουν τρία είδη μυϊκού ιστού που χαρακτηρίζονται από ιδιαιτερότητες στη δομή και στη λειτουργία των κυττάρων από τα οποία αποτελούνται. Ο σκελετικός μυϊκός ιστός που συναντάται στους σκελετικούς μύες και αποτελείται από σχετικά μακριές κυλινδρικές μυϊκές ίνες που έχουν γραμμώσεις. Η συστολή τους γίνεται με τη θέλησή μας. Ο καρδιακός μυς που βρίσκεται μόνο στα τοιχώματα της καρδιάς και οι ίνες του είναι κυλινδρικές, έχουν γραμμώσεις, αλλά δεν υπακούουν στη θέλησή μας. Ο λείος μυϊκός ιστός επενδύει κυρίως τοιχώματα των αγγείων και του γαστρεντερικού σωλήνα. Αποτελείται από ατρακτοειδείς μυϊκές ίνες χωρίς γραμμώσεις που δεν υπακούουν στη θέλησή μας. Οι σκελετικοί μύες προσφύονται στα οστά και είναι αυτοτελή όργανα που υπακούουν στη θέλησή μας. Κάθε γραμμωτός μυς μπορεί να αποτελείται από πολλές χιλιάδες 13 μυϊκές ίνες που δεν αθροίζονται με τυχαίο τρόπο, αλλά διατάσσονται σε δεσμίδες που περιβάλλονται από πυκνό συνδετικό ιστό όπως και ο μυς. Οι γραμμωτοί μύες ανάλογα με τη μορφολογία τους διακρίνονται σε σφιγκτήρες, πλατείς και μακρούς. Ένας μακρύς σκελετικός μυς έχει σχήμα ατρακτοειδές και αποτελείται από ένα κεντρικό τμήμα τη γαστέρα και από δύο άκρα τις προσφύσεις. Η κάθε πρόσφυση συνίσταται συνήθως από συνδετικό ιστό, τον τένοντα που είναι μια ζώνη ινώδους σκελετικού ιστού που συνδέει μύες με οστά. Οι τένοντες και οι μύες λειτουργούν μαζί και μπορούν να ασκήσουν μια δύναμη τραβήγματος. Το ένα άκρο η κατάφυση προσφύεται στο οστό που ο μυς αυτός κινεί, ενώ το άλλο η έκφυση προσφύεται στο οστό που δεν κινείται. Γενικά οι μύες συνεργάζονται κατά ζεύγη προκειμένου να επιτελέσουν μια συγκεκριμένη κίνηση. Ο μυς που συστέλλεται προκειμένου να γίνει κάμψη του πήχη ονομάζεται κύριος, ενώ ο μυς που χαλαρώνει ονομάζεται ανταγωνιστής. Η συνεργασία των κύριων και των ανταγωνιστών μυών εξασφαλίζει την αρμονική κίνηση του σώματος. Οι μύες των άκρων ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ Ο δικέφαλος μυς εκφύεται με δύο εφετικές κεφαλές, τη μακρά και τη βραχεία από την ωμοπλάτη και καταφύεται στον πήχη. Με την ενέργειά του κάμπτει ισχυρά τον πήχη προς το βραχίονα και συγχρόνως τον υπτιάζει. ΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ Ο βραχιόνιος μυς εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και καταφύεται στην ωλένη. Με την ενέργειά του κάμπτει τον πήχη. YΠΟΠΛΑΤΙΟΣ Ο υποπλάτιος μυς εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό. Με την ενέργειά του προκαλεί έσω στροφή του βραχίονα και σταθεροποιεί την όρθωση του ώμου. 14 ΔΕΛΤΟΕΙΔΗΣ Ο δελτοειδής μυς καλύπτει τη διάρθρωση του ώμου και το άνω τεταρτημόριο του βραχιόνιου οστού. Εκφύεται από την κλείδα, το ακρώμιο και την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό. Με την ενέργειά του απάγει το βραχίονα μέχρι την οριζόντια θέση, προκαλεί κάμψη και έσω στροφή καθώς και έκταση και έξω στροφή του βραχίονα. ΥΠΑΚΑΝΘΙΟΣ Ο υπακάνθιος μυς εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχίονα. Με την ενέργειά του προκαλεί έξω στροφή του βραχίονα. ΜΕΙΖΩΝ-ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΣ Ο μείζων στρόγγυλος μυς εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχίονα. Με την ενέργειά του προκαλεί έσω στροφή και προσαγωγή του βραχίονα. ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ-ΔΑΚΤΥΛΩΝ Ο καμπτήρας των δακτύλων μυς εκφύεται με δύο κεφαλές, την βραχιονωλένια κεφαλή από την παραπροίκια απόφυση και την ωλένη και την κεράδικο κεφαλή από την κερκίδα και καταφύεται στις φάλαγγες των δακτύλων. ΑΓΚΩΝΙΑΙΟΣ Ο αγκωνιαίος μυς εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και καταφύεται στην ωλένη. Με την ενέργειά του συμβάλλει μερικώς στην έκταση του πήχη. ΩΛΕΝΙΟΣ-ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ-ΚΑΡΠΟΥ Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού μυς εκφύεται με δύο κεφαλές, τη βραχιόνια κεφαλή από το βραχιόνιο οστό και την ωλένια κεφαλή από το ωλέκρανο και την ωλένη και καταφύεται στα οστά του καρπού. Με την ενέργειά του κάμπτει και συγχρόνως προσάγει προς τα έσω το χέρι. 15 ΩΛΕΝΙΟΣ-ΕΚΤΕΙΝΩΝ-ΤΟΝ-ΚΑΡΠΟ Ο ωλένιος εκτείνων τον καρπό μυς εκφύεται από την παραπούλια απόφυση, από την περίτονα του πήχη και το μεσόγειο διάφραγμα και καταφύεται στη βάση του πέμπτου μετακαρπίου. Με την ενέργειά του εκτείνει και προσάγει προς τα έσω τον καρπό και το χέρι. ΚΟΙΝΟΣ-ΕΚΤΕΙΝΩΝ-ΤΟΥΣ-ΔΑΚΤΥΛΟΥΣ Ο κοινός εκτείνων τους δακτύλους μυς εκφύεται από την παραπούλια απόφυση και από την περίτονα του πήχη και καταφύεται στους τέσσερις τελευταίους δακτύλους. Με την ενέργειά του εκτείνει τους τέσσερις τελευταίους δακτύλους και συμβάλλει στην έκταση και την ωλένια προσαγωγή του χεριού. ΤΡΙΚΕΦΑΛΟΣ-ΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ Ο τρικέφαλος μυς εμφανίζει τρεις κεφαλές, τη μακρά που εκφύεται από την ωμοπλάτη , την έξω και την έσω που εκφύονται από το βραχίονα και καταφύεται στο ωλέκρανο. Με την ενέργειά του εκτείνει τον πήχη. ΚΟΡΑΚΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ Ο κορακοβραχιόνιος εκφύεται από την ωμοπλάτη και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό. Με την ενέργειά του κάμπτει και προσάγει ελαφρά το βραχίονα. ΒΡΑΧΙΟΝΟΚΕΡΚΙΔΙΚΟΣ Ο βραχιονοκερκιδικός μυς εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και καταφύεται στην κερκίδα. Με την ενέργειά του κάμπτει τον πήχη και υποβοηθηθεί στον πρηνισμό του πήχη. ΚΕΡΚΙΔΙΚΟΣ-ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ-ΤΟΥ-ΚΑΡΠΟΥ Ο καρκινικός καμπτήρας του καρπού μυς, εκφύεται από το βραχιόνιο οστό και την περίτονα του πήχη και καταφύεται στη βάση του δεύτερου και τρίτου μετακαρπίου. Με την ενέργειά του κάμπτει και συγχρόνως απάγει το χέρι. ΜΑΚΡΟΣ-ΠΑΛΑΜΙΚΟΣ Ο μακρός παλαμικός μυς εκφύεται από την παραπροίκια απόφυση και την περίτονα του πήχη και καταφύεται στην παλαμιαία απονεύρωση του χεριού. Με την ενέργειά του τείνει την παλαμιαία απονεύρωση και κάμπτει το χέρι. ΩΛΕΝΙΟΣ ΚΑΜΠΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού μυς εκφύεται με δύο κεφαλές, τη βραχιόνια από την παραπροίκια απόφυση και την ωλένια από την ωλένη και καταφύεται στα οστά του καρπού. Με την ενέργειά του κάμπτει και συγχρόνως προσάγει το χέρι. ΛΑΓΟΝΟΨΟΪΤΗΣ Ο λαγονοψοΐτης αποτελείται από δύο μύες, το μεγάλο ψοΐτη και το λαγόνιο οι οποίοι συνενώνονται σε έναν. Ο λαγόνιος μυς αποτελεί έναν από τους δύο τον λαγονοψοΐτη. Ο ραπτικός μυς εκφύεται από τη πρόσθια άνω λαγόνια και εκφύεται στη κνημαία περιτονία. Με την ενέργειά του προσάγει και στρέφει προς τα έξω το μηρό και συγχρόνως κάμπτει και στρέφει προς τα έξω την κνήμη. Ο κτενήτης μυς εκφύεται από το ηθικό οστό και καταφύεται στο μηριαίο οστό. 16 17 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο 2.1. Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Ο όρος «αθλητισμός» παράγεται από τη λέξη «άθλος» η οποία σημαίνει εντατική και συστηματική προσπάθεια για την επίτευξη της υγείας και της ανάπτυξης του ανθρώπινου σώματος. Ο αθλητισμός γεννήθηκε στην Ελλάδα και αποτέλεσε το κυριότερο χαρακτηριστικό του πολιτισμού της. Η γυμναστική των αρχαίων είχε κατά τον Πλάτωνα φυσιολογικό σκοπό: την ρύθμιση της φθοράς του σώματος και της αποκατάστασης της ζωικής ισορροπίας αλλά και μορφωτικό σκοπό: τη γύμναση του σώματος υπό την θέληση. Η μορφή του εκείνη την εποχή απεικονίζεται σε τοιχογραφίες, πάνω σε αγγεία και κειμήλια. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται το 2.500 π.Χ. κατά την Κρητομυκηναϊκή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αθλήματα όπως η οπλομαχία, η αρματοδρομία, η πυγμαχία, η ταυρομαχία. Η άθληση θεωρείται πηγή δύναμης και χαράς. Ο Αγαμέμνων και ο Διομήδης ήταν οπλομάχοι. Ο Αίαντας και ο Οδυσσέας ήταν παλαιστές. Ο Αχιλλέας ήταν δρομέας και οργάνωνε αγώνες με έπαθλα σε αθλήματα όπως: η μονομαχία και η πάλη, η αρματοδρομία και το τρέξιμο, η πυγμαχία, η δισκοβολία, η τοξοβολία και ο ακοντισμός. Από τον 7ο αι. π.Χ. άρχισε να αναπτύσσεται στην Ελλάδα ο Ολυμπιακός αθλητισμός. Επίσης, διεξήχθησαν πανελλήνιες γιορτές σε Ολυμπία, Πύθια, Ίσθμια, Νεμέα και Δήλεια κατά τις οποίες γίνονταν διαγωνισμοί σωματικής δύναμης και δεξιότητας, μουσικής και δραματικής τέχνης. Οι Ολυμπιακοί αγώνες τελούνταν στην Ολυμπία κάθε 4 χρόνια προς τιμή του Δία και από το 776 π.Χ. αναγραφόταν επισήμως και τα ονόματα των νικητών. Ο νικητής βραβεύονταν με ένα στεφάνι από κλαδί αγριελιάς, ενώ η φήμη και η δόξα του διέτρεχε όλη την Ελλάδα. Αργότερα, κατά τον 5ο αιώνα άρχισαν να αναπτύσσονται στην Αγγλία διάφορες ψυχαγωγικές απασχολήσεις (χορός, ιππασία, κυνήγι, αλιεία, κ.ά.) κυρίως στις εύπορες κοινωνικές τάξεις. Γι’ αυτές χρησιμοποιήθηκε ο όρος sport – από το λατινικό ρήμα disportare – μια λέξη που έχει πλέον διεθνή χρήση. Σήμερα ο αθλητισμός περιορίζεται στην επίτευξη επιδόσεων (ρεκόρ). Υπό την κύρια όμως έννοιά του δεν είναι επαγγελματικός, αλλά πάντοτε ερασιτεχνικός. Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε πως εκτός από τις αθλητικές υπάρχουν και οι πνευματικές επιδόσεις και ότι η καλλιέργεια του πνεύματος είναι ένας εξίσου σημαντικός στόχος. 19 2.2. ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ 1. Δρόμος α) στάδιο β) δίαυλος (αγώνισμα διπλού δρόμου με επανάκαμψη στην αφετηρία και συνολική διαδρομή δύο σταδίων). γ) δόλιχος (αγώνισμα δρόμου αντοχής, πιθανότατα 24 σταδίων). δ) οπλίτης δρόμος (δίαυλος κατά τον οποίο οι αγωνιζόμενοι έφερναν κράνος και ασπίδα). 2. Άλμα εις μήκος 3. Ρήψεις α) δισκοβολία β) ακοντισμός 4. Μαχητικά αγωνίσματα α) πάλη β) πυγμή (πυγμαχία) γ) παγκράτιο (πάλη και πυγμή) 5. Πένταθλο α) δρόμος β) άλμα γ)δισκοβολία δ) ακοντισμός ε) πάλη όπως και : οπλασκία, αρματοδρομία, ιπποδρομία, κ.ά. 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΜΑΤΑ 3.1. Ποδόσφαιρο Τα σπορ επαφής όπως το ποδόσφαιρο δημιουργούν περισσότερους κινδύνους τραυματισμού για τους αθλητές. Τα τρωτά σημεία των ποδοσφαιριστών είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου (67%) και της ποδοκνημικής άρθρωσης, καθώς και οι αρθρώσεις των άνω άκρων. 21 Τα βαριά τραύματα αποτελούν στο ποδόσφαιρο το 82,4% όλων των κακώσεων. Αυτά είναι τραύματα των μηνίσκων που είναι και τα πιο διαδεδομένα (50%). Εξίσου συχνές είναι οι βλάβες των χιαστών και πλάγιων συνδέσμων της άρθρωσης του γονάτου. Οι κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος κατέχουν μικρό ποσοστό (6%). Αυτές είναι βλάβες των μυών του μηρού όπως θλάσεις τετρακέφαλου, δικέφαλου και εσωτερικής κεφαλής του γαστροκνημίου μυός. Τα αιματώματα αποτελούν για τους ποδοσφαιριστές το 7,5% των γενικών τραυμάτων και δημιουργούνται στην περιοχή της κνήμης. Οι χρόνιες παθήσεις που δημιουργούνται στη βάση της επανάληψης των τραυμάτων αποτελούν το 17,6% των συνολικών τραυματισμών. Αυτές είναι οι παθήσεις των αρθρώσεων των κάτω άκρων, οι παθήσεις των μυών και των τενόντων. Ιδιαίτερα συχνές είναι οι μικροτραυματικές βλάβες μεγάλης διάρκειας του αρθρικού θύλακα, της άρθρωσης του γόνατου και της ποδοκνημικής που αποτελούν το 11,5% όλων των κακώσεων. Οι σημαντικές και μόνιμες κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος συγκεντρώνονται στην περιοχή των οπισθίων μηριαίων. Οι παθήσεις των νεύρων, οι οποίες ταλαιπωρούν για χρόνια τους ποδοσφαιριστές, παρουσιάζονται με τη μορφή νευρίτιδων και τενοντίτιδων του αχίλλειου τένοντα καθώς και θλάσεων του τετρακέφαλου μυ. 3.2. Καλαθοσφαίριση (μπάσκετ) Τα σημεία συχνού τραυματισμού των καλαθοσφαιριστών είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου και της ποδοκνημικής άρθρωσης, η παλάμη και το οσφυϊκό τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Τα βαριά τραύματα αποτελούν το 70% όλων των κακώσεων και είναι τα τραύματα των μηνίσκων, των χιαστών και πλάγιων συνδέσμων της άρθρωσης του γονάτου. Σε γενικές γραμμές το 55% των τραυμάτων στην καλαθοσφαίριση αφορά βαριά τραύματα της άρθρωσης του γονάτου. Οι εξαρθρώσεις εμφανίζονται στην περιοχή των δακτύλων και του άκρου χεριού. Ιδιαίτερη θέση στην κατηγορία των χρόνιων παθήσεων καταλαμβάνουν οι χρόνιες παθήσεις της σπονδυλικής στήλης. Μόνιμες είναι οι κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος που δημιουργούνται στην περιοχή των γαστροκνημίων μυών και του τετρακέφαλου μυ. 3.3 Τένις Στο τένις οι περισσότεροι τραυματισμοί προέρχονται από τις ρακέτες και δημιουργούνται στα άνω άκρα και ιδιαίτερα στην περιοχή της άρθρωσης του αγκώνα. Σε αυτό το άθλημα χαρακτηριστικοί είναι οι τραυματισμοί στην περιοχή της άρθρωσης του γονάτου και του αγκώνα καθώς και οι τραυματισμοί στην περιοχή της άρθρωσης των μυών του μηρού. Τα βαριά τραύματα αποτελούν το 51,5% όλων των κακώσεων και είναι συνηθέστερα στις περιοχές των μηνίσκων και του αγκώνα. 3.4. Μονομαχία Είναι ατομικό άθλημα δύναμης που χαρακτηρίζεται από μέγιστη επιβάρυνση της φυσικής κατάστασης, από την ποικιλία των ασκήσεων ανάλογα τις συνθήκες, με σημαντικότερη τη συμπεριφορά του αντιπάλου. Τα αθλήματα της μονομαχίας χωρίζονται σε:  Αθλήματα επαφής (πάλη, τζούντο)  Αθλήματα επαφής με χαρακτήρα χτυπήματος (πυγμαχία, ταε κβο ντο)  Αθλήματα επαφής με την χρήση ξένου αντικειμένου (ξιφασκία) 22 Οι συχνότερες βλάβες σε αυτά τα αθλήματα είναι αυτές των μηνίσκων, των πλάγιων και χιαστών συνδέσμων, εξαρθρώσεις του ώμου και του αγκώνα, εκχυμώσεις στην περιοχή του ώμου, του μηρού και σπανιότερα στην περιοχή του κορμού. Σημαντικός είναι και ο αριθμός των εξαρθρώσεων του ώμου, όπως και οι εσωτερικές αιμορραγίες στις περιοχές των πτερυγίων του αυτιού. 3.5. Πάλη Τα επιρρεπή σε τραυματισμούς σημεία της ελληνορωμαϊκής πάλης είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου, της ποδοκνημικής άρθρωσης και της σπονδυλικής στήλης. 23 Σε αυτό το άθλημα είναι σημαντικά μεγάλος ο αριθμός των σοβαρών τραυμάτων τα οποία αποτελούν το 71% όλων των κακώσεων. Ανάμεσά τους βρίσκονται οι βλάβες των μηνίσκων της άρθρωσης του γονάτου, των χιαστών και των πλάγιων συνδέσμων. Συχνές είναι οι κακώσεις που εμφανίζονται ως παραμορφωτικές αρθρίτιδες των αρθρώσεων του γόνατου και της ποδοκνημικής άρθρωσης. Στην ελεύθερη πάλη οι περισσότερο επικίνδυνες ζώνες των παλαιστών είναι η περιοχή του γόνατου και του αγκώνα. Τα βαριά τραύματα σε αυτό το άθλημα αποτελούν το 81% όλων των κακώσεων. Στην ελεύθερη πάλη παρατηρείται μεγαλύτερος αριθμός εκχυμώσεων από χτυπήματα από ότι στην ελληνορωμαϊκή πάλη αλλά ταυτόχρονα εμφανίζεται μειωμένος αριθμός καταγμάτων και εξαρθρώσεων. Οι βλάβες στους μύες και τα νεύρα κυμαίνονται στο ίδιο επίπεδο και στα δύο είδη. Από τις μόνιμες κακώσεις που δημιουργούνται εξαιτίας των επαναληπτικών τραυμάτων είναι η παραμορφωτική αρθρίτιδα των αρθρώσεων του γονάτου και του αγκώνα. 3.6. Σκι Το σκι κατατάσσεται στην κατηγορία των σχετικά ασφαλή σπορ. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν καθόλου τραυματισμοί. Έχει παρατηρηθεί αύξηση σοβαρών συνδεσμικών τραυμάτων στο γόνατο. Στα παιδιά παρατηρείται μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού σε σπειροειδή κατάγματα της κνήμης σε σχέση με τους ενήλικες. Τα τρωτά σημεία των σκιέρ είναι τα κάτω άκρα, οι μύες του μηρού και η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Οι κακώσεις του μηνίσκου της άρθρωσης του γονάτου, οι βλάβες των χιαστών και πλάγιων συνδέσμων και οι τραυματισμοί του αρθρικού θύλακα ανήκουν στα σοβαρά τραύματα. Επίσης, στα βαριά τραύματα του μυοσκελετικού συστήματος κατατάσσονται οι βλάβες των μυών και των τενόντων, τα αιματώματα του μηρού και οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης. Τέλος, συχνό φαινόμενο είναι και η επιμήκης εγκάρσια πλατυποδία. 3.7. Κολύμβηση Η κολύμβηση έχει συγκεκριμένο προφίλ τραυματισμών και ιατρικής κατάστασης. Τα πιο συχνά μυοσκελετικά προβλήματα που εμφανίζονται αφορούν τη ζώνη του ώμου και ιδιαίτερα την άρθρωση του ώμου, την οσφυϊκή μοίρα και την άρθρωση του γόνατος που μπορεί να καταστεί χρόνια. Ακόμη, παρατηρούνται συχνά λοιμώξεις οξείες ή υποτροπιάζουσες του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, μυκητιαστικές και βακτηριακές δερματοπάθειες, ουρολοιμώξεις, όπως και ωτίτιδες του έξω ακουστικού πόρου. 3.8. Βόλεϊ Η πλειονότητα των κακώσεων στο βόλεϊ οφείλονται σε καταπόνηση με ποσοστά 50-80%. Οι περισσότερες κακώσεις προκαλούνται στο μπλοκ και στη συνέχεια στο κάρφωμα, ενώ οι αμυντικές κινήσεις ευθύνονται λιγότερο για κακώσεις. Το 63% αυτών σχετίζονται με άλματα, ενώ ο αριθμός τους επηρεάζεται από την επιφάνεια του γηπέδου. Περισσότερες παρατηρούνται σε τσιμέντο ή σε linoleum παρά σε παρκέ ή άμμο και μάλιστα εμφανίζονται 5 φορές περισσότερες κακώσεις ανά ώρα στο παρκέ παρά στην άμμο. 24 Οι κακώσεις χωρίζονται σε πρωτογενείς, όταν εμφανίζονται άμεσα λόγω άθλησης και σε δευτερογενείς όταν προκαλούνται λόγω προηγούμενου τραυματισμού. Από αυτές, οξείες είναι αυτές που εμφανίζονται στην ποδοκνημική άρθρωση (15-60%), σε αντίχειρα και δάχτυλα (10%),στο γόνατο (15%) και στα δάχτυλα των ποδιών όταν το παιχνίδι παίζεται στην άμμο. Οι κακώσεις που παρατηρούνται από καταπόνηση είναι κυρίως τενοντίτιδα του επιγονατιδικού συνδέσμου (80%), τενοντίτιδα υπερακανθίου (8-20%), παγίδευση υπερπλατίου νεύρου (32%) και οσφυαλγία (10-14%). Οι περισσότερες από αυτές τις κακώσεις δεν οδηγούν σε τερματισμό της καριέρας ή σε διακοπή της αθλητικής περιόδου του αθλητή. 3.9. Ποδηλασία Η ποδηλασία είναι ένα άθλημα με αρκετά μεγάλη συχνότητα τραυματισμών, είτε πρόκειται για επαγγελματία αθλητή είτε για ερασιτέχνη. Απαιτεί ανάπτυξη μεγάλων ταχυτήτων με αυξημένη επιβάρυνση στους μύες των κάτω άκρων και στην πλάτη, με αποτέλεσμα τους συχνούς τραυματισμούς. Τα βαριά τραύματα δημιουργούνται συνήθως εξαιτίας πτώσεων. Συχνά επίσης φαινόμενα, είναι οι τραυματισμοί λόγω υπερκόπωσης, οι τενοντίτιδες, τα κατάγματα καθώς επίσης και οι κράμπες λόγω άσκησης και τα συμπτώματα οσφυαλγίας εξαιτίας των κραδασμών. 25 Τα ευαίσθητα σημεία του μυοσκελετικού συστήματος είναι η περιοχή της ποδοκνημικής άρθρωσης του γονάτου, της περιοχής του μηρού και της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Στα άνω άκρα εντοπίζονται τραυματισμοί στην ωμική ζώνη. Στις πτώσεις επίσης έχουμε εκδορές και μωλωπισμούς σε διάφορα σημεία του σώματος. Οι συχνότερες μακροχρόνιες παθήσεις στην ποδηλασία είναι οι κακώσεις του γονάτου, του δικέφαλου και του μηριαίου μυός, το σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας καθώς και μικροτραυματισμοί του θύλακα. Αρκετοί ποδηλάτες πάσχουν από αυχενικό σύνδρομο που προκαλείται από τη χαμηλή θέση οδήγησης και από προβλήματα στη σπονδυλική στήλη στην περιοχή του αυχένα και της οσφυϊκής μοίρας. 3.10. Στίβος Οι συχνότερες μυϊκές κακώσεις των αθλητών του στίβου είναι οι κακώσεις των οπισθίων μηριαίων μυών, λόγω του μεγάλου χρόνου που απαιτείται για την επούλωσή τους και των συχνών υποτροπών τους. Στους αθλητές του ύψους, οι κυριότερες κακώσεις εμφανίζονται στις αρθρώσεις του γονάτου του ποδιού που δίνει την ώθηση. Τα σοβαρά τραύματα αποτελούν το ένα τρίτο των αθλητικών κακώσεων και προκαλούνται στους μηνίσκους, στον αρθρικό θύλακα της ποδοκνημικής άρθρωσης του γονάτου και στους πλάγιους συνδέσμους. Τα πιο συχνά τραύματα είναι οι θλάσεις των οπισθίων μηριαίων στο σημείο της έκφυσής τους. Οι συχνότεροι χρόνιοι τραυματισμοί είναι η μικροτραυματική τενοντίτιδα του επιγονατιδικού συνδέσμου και οι μικροτραυματικές βλάβες στον αρθρικό θύλακα της ποδοκνημικής άρθρωσης. Στους αθλητές του μήκους οι κακώσεις εμφανίζονται στην ποδοκνημική άρθρωση, στην άρθρωση του γονάτου και στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αρκετά μεγάλος είναι και ο αριθμός των θλάσεων στην περιοχή της κνήμης και του πέλματος. Στους αθλητές των ρίψεων, για να επιτευχθούν υψηλά αποτελέσματα απαιτείται υψηλή νευρική και μυϊκή αντιδραστική ικανότητα, συντονισμός κινήσεων και πολύ καλή τεχνική. Δυστυχώς ο κίνδυνος τραυματισμού είναι μεγάλος. Οι κακώσεις που παρατηρούνται είναι στον αρθρικό θύλακα των αρθρώσεων των άνω και κάτω άκρων και στη σπονδυλική στήλη. 26 Για τους δισκοβόλους, οι πιο συχνές παθήσεις είναι οι βλάβες στους μηνίσκους, στους χιαστούς και πλαγίους συνδέσμους της άρθρωσης του γονάτου. Σε μεγάλο ποσοστό εμφανίζονται τραύματα στον κορμό και τους ώμους. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα παρατηρείται στη σπονδυλική στήλη, στις κακώσεις των μυών της πλάτης, του ακρωμίου και των οπισθίων μηριαίων. Στους δρομείς, κακώσεις εμφανίζονται στην σπονδυλική στήλη στην οσφυϊκή μοίρα, και στην περιοχή της κνήμης στην ποδοκνημική άρθρωση. Επίσης στα βαριά τραύματα ανήκουν οι θλάσεις των μυών του μηρού και του τρικέφαλου μυός. Κακώσεις ακόμα, παρατηρούνται στα οστά του περιοστέου, τενοντίτιδα του οπίσθιου κνημιαίου και γαστροκνημίου καθώς και τενοντίτιδες του αχίλλειου τένοντα. Στους μαραθωνοδρόμους οι τραυματισμοί αφορούν τον αρθρικό θύλακα της άρθρωσης του ισχίου, των αρθρώσεων της ποδοκνημικής και του γονάτου. Τέλος, δημιουργούνται κατάγματα κόπωσης στην περιοχή του μεταταρσίου. 3.11. Ενόργανη γυμναστική Στην ενόργανη γυμναστική οι αθλητές πραγματοποιούν σύνθετες ασκήσεις με τη βοήθεια ειδικών οργάνων. Μερικοί από τους συχνότερους τραυματισμούς συμβαίνουν στις ποδοκνημικές αρθρώσεις και στις αρθρώσεις του γονάτου και του αγκώνα, τις περισσότερες φορές λόγω πτώσεων και τεχνικών λαθών. Στα σοβαρά περιστατικά ανήκουν οι κακώσεις των μηνίσκων και τα τραύματα των χιαστών και πλαγίων συνδέσμων, καθώς επίσης μερικές ή ολικές θλάσεις των νεύρων. Οι θλάσεις έχουν σαν αποτέλεσμα να αδρανοποιείται ο αθλητής για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι το οποίο αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα για το άθλημα. Τη δεύτερη θέση στις χρόνιες κακώσεις κατέχουν αυτές της σπονδυλικής στήλης και της άρθρωσης του γονάτου. 3.12.Ξιφασκία Τα τρωτά σημεία των ξιφομάχων είναι η περιοχή της άρθρωσης του γονάτου, της ποδοκνημικής άρθρωσης, των καρπών και η περιοχή των οσφυϊκών και ιερών σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης. Τα βαριά τραύματα στην ξιφασκία είναι οι κακώσεις των μηνίσκων και των συνδέσμων της άρθρωσης του γονάτου. Οι χρόνιες παθήσεις που δημιουργούνται εξαιτίας της επανάληψης των τραυματισμών είναι οι παθήσεις του περιοστέου και οι παραμορφωτικές αρθρίτιδες. 3.13. Πυγμαχία Τα τρωτά σημεία των πυγμάχων είναι το κεφάλι, οι αρθρώσεις των ώμων, του γονάτου και η ποδοκνημική άρθρωση. Τα βαριά τραύματα των αθλητών αποτελούν το 66% όλων των κακώσεων και αυτό αδιαμφισβήτητα διαφοροποιεί την δομή των περιστατικών τραυματισμού της πυγμαχίας από τα άλλα αθλήματα μονομαχίας. Η ανάλυση του χαρακτήρα των χρόνιων παθήσεων των πυγμάχων συνδέεται με την αύξηση των θυλακίτιδων, των περιαρθρίτιδων του ώμου, των οστεοχονδρίτιδων της σπονδυλικής στήλης και των παραμορφωτικών αρθρίτιδων των μικρών αρθρώσεων. 27 28 29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ Οι τραυματισμοί των κάτω άκρων είναι το συνηθέστερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γιατροί με θύματα κυρίως αθλητές. Οι προπονήσεις με ακατάλληλα υποδήματα και η αμέλεια σωστής προθέρμανσης και αποθεραπείας, αυξάνουν κατακόρυφα τη συχνότητα περιστατικών τραυματισμού του πέλματος και του αστραγάλου. Οι συχνότεροι τραυματισμοί είναι το διάστρεμμα, τα κατάγματα, οι κράμπες και οι κακώσεις του γόνατος. 4.1. Κυριότεροι τραυματισμοί στο κεφάλι από αθλήματα: Οι τραυματισμοί της κεφαλής είναι σοβαρότεροι από τους υπόλοιπους τραυματισμούς. Παρά το γεγονός ότι οι θάνατοι λόγω τραυματισμού στο κεφάλι είναι σπάνιοι, εντούτοις και μεταδίδονται πρώτοι ως αιτία θανάτου εξαιτίας τραυματισμού. Τα περισσότερα ατυχήματα από χτυπήματα στο κεφάλι συμβαίνουν στα αθλήματα που έχουν άμεση σχέση με τις πολεμικές τέχνες, στην ποδηλασία και σε αθλήματα με σανίδα και τροχούς, πατίνια ή παγοπέδιλα. Σοβαρά περιστατικά προκαλούνται επίσης στην ορειβασία και πεζοπορία όπου αν δεν υπάρχει σωστός εξοπλισμός ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Επειδή λοιπόν ο τραυματισμός του εγκεφάλου μπορεί να αποβεί μοιραίος, το πρώτο πράγμα που απαιτείται είναι να σιγουρευτούμε ότι χρησιμοποιούμε κατάλληλα το κράνος. 4.2.Διάστρεμμα: Ονομάζεται η βίαιη διάταση των συνδέσμων και των θυλάκων της άρθρωσης και διακρίνονται σε τρεις τύπους διαστρέμματος ελαφρό, μέσο και βαρύ. Ανάλογα με τη βαρύτητα της κάκωσης αντιμετωπίζεται και διαφορετικά. 4.3.Κάταγμα: Στο κάταγμα έχουμε καταστροφή της μεσοκυττάριας ουσίας, νέκρωση των γειτονικών οστεοκυττάρων καθώς επίσης καταστροφή αιμοφόρων αγγείων (τοπική αιμορραγία, πήξη αίματος). Κατά την αποκατάσταση έχουμε απομάκρυνση της μεσοκυττάριας ουσίας, η οποία είναι καταστραμμένη, όπως επίσης και των νεκρών κυττάρων. Ακόμη, πολλαπλασιάζονται τα οστεοβλαστά του περιοστέου και του ενδοστέου και σχηματίζουν σπογγώδη οστίτη ιστό (μετατροπή σε συμπαγή). Η ταχύτητα επιδιόρθωσης εξαρτάται από την απόσταση μεταξύ των τμημάτων του σπασμένου οστού ( κοντινά τμήματα  μικρό χρονικό διάστημα), την ηλικία (μεγάλη ηλικία  μικρότερη ταχύτητα) και το συγκεκριμένο οστό ( τραύματα άνω άκρων  γρηγορότερη επούλωση σε αντίθεση με αυτά των κάτω άκρων). 4.4.Κράμπα: Η κράμπα είναι μια ακούσια παρατεταγμένη συστολή του μυός. Εξαιτίας της προκαλείται ερεθισμός ορισμένων απολήξεων και πόνος. Το φαινόμενο αυτό είναι σύνηθες στους αθλητές, μετά από εξαντλητική προσπάθεια και έντονη εφίδρωση. Η κράμπα υποχωρεί συνήθως όταν τεντώσουμε τον μυ και του κάνουμε ελαφριά εντριβή. 30 4.5.Κακώσεις του γόνατος: Δύο από τα είδη κακώσεων του γόνατος είναι οι συνδεσμικές κακώσεις, οι οποίες κυμαίνονται από ένα απλό διάστρεμμα μέχρι ένα βαρύ εξάρθρημα, καθώς και η ρήξη μηνίσκου. Αυτές συμβαίνουν όταν εφαρμοστούν στο γόνατο υπερβολικές δυνάμεις κάμψεως και στροφής. Οι σύνδεσμοι του εσωτερικού τμήματος της πλευράς του γόνατος και ο έσω μηνίσκος, τραυματίζονται συχνότερα και αυτό συμβαίνει όταν το πόδι είναι σταθεροποιημένο στο έδαφος και η εξωτερική επιφάνεια του γόνατος δέχεται ισχυρή πλήξη. 4.6.Κακώσεις του άκρου ποδός: Οι κακώσεις του άκρου ποδός περιλαμβάνουν κατάγματα των οστών του ταρσού, των μεταταρσίων και των φαλάγγων των δακτύλων. Κάταγμα της φτέρνας συμβαίνει συνήθως έπειτα από πτώση ή άλμα από ύψος. 4.7. Εξάρθρημα της επιγονατίδας: Η κάκωση αυτή παρατηρείται συνήθως σε νέους που αθλούνται για πρώτη φορά, αλλά και ως καθ’ έξιν εξάρθρημα, το οποίο συμβαίνει ακόμη και με μία ελαφρά στροφή του γόνατος. Συνήθως, η επιγονατίδα εξαρθρώνεται προς την έξω πλευρά και το γόνατο παίρνει την θέση ελαφριάς κάμψης. Το εξάρθρημα της επιγονατίδας προκαλεί μεγάλη παραμόρφωση του γόνατος σε σχέση με το φυσιολογικό. 31 32 (Από την επίσκεψη στα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού Λάρισας) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο 5.1. ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Τα ατυχήματα μπορούν να συμβούν σε κάθε άνθρωπο, κάθε ηλικίας, όπου και αν ζει και αθλείται χωρίς ιδιαίτερη προειδοποίηση. Ίσως έτσι χρειαστεί κατά τη διάρκεια της ζωής μας και εμείς να βοηθήσουμε κάποιον που έχει την ανάγκη μας. Για να φανούμε χρήσιμοι θα πρέπει απαραίτητα να γνωρίζουμε Πρώτες Βοήθειες που παίζουν πρωτεύοντα ρόλο μέχρι τη στιγμή που θα δοθούν στον τραυματία οργανωμένες ιατρικές βοήθειες. Οι Πρώτες Βοήθειες είναι η άμεση φροντίδα που δίνεται στον τραυματία μέχρι να φτάσει η κατάλληλη ιατρική παρέμβαση, ώστε να ανακουφιστεί από τον πόνο, να σταματήσει η αιμορραγία, να γίνει ανάνηψη σε πιο βαριά κατάσταση. Πρέπει να ακολουθηθούν τρία βασικά βήματα για να υπάρχει σωστή αντιμετώπιση και θετική παρέμβαση.  Να ληφθούν μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του εθελοντή  Να ακινητοποιηθεί ο τραυματίας, να εκτιμηθεί η κατάστασή του.  Να ειδοποιηθεί ασθενοφόρο για τη μεταφορά του τραυματία 33 5.1.1. Α. Θλάσεις: Στις κλειστές κακώσεις που είναι οι γνωστές μας θλάσεις, τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα για 10 λεπτά ή πάγο για επιβράδυνση της αιμορραγίας. Μετά επιδένουμε όχι σφιχτά με ελαστικό επίδεσμο για μείωση του πόνου και της αιμορραγίας και τέλος ανύψωση του τραυματισμένου μέλους ψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς για την αποφυγή οιδήματος. Αν χρειαστεί ειδοποιούμε για μεταφορά στο νοσοκομείο. 34 5.1.2. Β. Τραύματα: Ρίχνουμε άφθονο νερό στο τραύμα για περίπου 10 λεπτά, στεγνώνουμε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα και τέλος καλύπτουμε με μια άλλη αποστειρωμένη γάζα. Το άτομο πρέπει να εμβολιαστεί με αντιτετανικό ορό. Αν το τραύμα είναι βαθύ μπορεί να έχουμε μεγάλη αιμορραγία εξωτερική ή εσωτερική σε κοιλότητες του σώματος. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για τον τραυματία που του προκαλεί αρχικά αδυναμία και στην πορεία απώλεια αισθήσεων ή τελικά και θάνατο. Στις εξωτερικές αιμορραγίες πιέζουμε με γάζα ή καθαρό πανί για 10 λεπτά καθησυχάζοντας τον τραυματία. Αν δε σταματήσει εφαρμόζουμε επιπωματισμό, δηλαδή επιπλέον γάζες και δένουμε σταθερά με επίδεσμο, όχι όμως σφιχτά για να μην εμποδίζουμε την κυκλοφορία του αίματος. Χρειάζεται η μεταφορά του τραυματία στο νοσοκομείο. Αν το τραύμα είναι στο θώρακα χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα γιατί μπορεί να παρουσιαστούν βλάβες στους πνεύμονες. Οι βοήθεια που προσφέρουμε στην περίπτωση αυτή είναι η κάλυψη με την παλάμη μας του τραύματος και αμέσως ειδοποιούμε ασθενοφόρο. Μέχρι να έλθει αυτό καλύπτουμε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα και πάνω σε αυτήν τοποθετούμε πλαστική σακούλα ή αλουμινόχαρτο στερεώνοντάς το με λευκοπλάστ. 5.1.3. Γ. Ρινορραγία: 35 Βάζουμε το άτομο να καθίσει με το κεφάλι γερμένο μπροστά. Πιέζουμε τα ρουθούνια για 5-10 λεπτά ή βάζουμε το άτομο να το κάνει μόνο του αναπνέοντας από το στόμα. Αν συνεχίζεται η ρινορραγία πιέζουμε για άλλα 10 λεπτά. Το άτομο δεν επιτρέπεται να φυσήξει τη μύτη του μετά ούτε να καταπονήσει το σώμα του. Αν επιμείνει η αιμορραγία και μετά από αυτό, κάνουμε επιπωματισμό με γάζα και οξυζενέ και το αφήνουμε για μια ώρα τουλάχιστον. 5.1.4. Δ. Εγκεφαλική αιμορραγία: Αυτή μπορεί να οφείλεται σε κακώσεις του κρανίου. Τοποθετούμε μαξιλάρια κάτω από το κεφάλι και την πλάτη του ατόμου και εφαρμόζουμε κρύες κομπρέσες στο κεφάλι του. Τον σκεπάζουμε και τον μεταφέρουμε σε νοσοκομείο. Αν έχει χάσει τις αισθήσεις του μπορούμε να τον τοποθετήσουμε σε θέση ανάνηψης. 5.1.5. Ε. Αιμορραγία στην κοιλιά: Όταν υπάρχει αιμορραγία στην περιοχή της κοιλιάς ξαπλώνουμε το άτομο σε ύπτια θέση με τα πόδια ελαφρά ανυψωμένα και καλούμε αμέσως ασθενοφόρο. Αν έχει χάσει τις αισθήσεις του τον τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης. 5.1.6. Στ. Διάστρεμμα: Τοποθετούμε για περίπου 20 λεπτά πάγο τυλιγμένο σε ύφασμα ή κομπρέσες με παγωμένο νερό για να αποφύγουμε το οίδημα. Στη συνέχεια δένουμε με ελαστικό επίδεσμο και ακινητοποιούμε. Τοποθετούμε το μέλος σε ψηλότερη θέση (αν είναι χέρι το κρεμάμε από το λαιμό, αν είναι πόδι το τοποθετούμε σε μαξιλάρι). Είναι απαραίτητος ο ακτινολογικός έλεγχος. 36 5.1.7. Ζ. Εξάρθρημα: Ακινητοποιούμε το μέλος που έχει τραυματιστεί χρησιμοποιώντας ένα μαξιλάρι ή το σώμα μας και τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα για περίπου 20 λεπτά μέχρι να μειωθεί το οίδημα. Είναι απαραίτητη η μεταφορά του ατόμου στο νοσοκομείο για να γίνει ανάταξη. 5.1.8. Θ. Διάσειση: Ακινητοποιούμε το άτομο και ελέγχουμε το βαθμό συνείδησής του ρωτώντας τον απλές ερωτήσεις. Αν το άτομο έχει απώλεια μνήμης, υπνηλία, έντονο πονοκέφαλο και εμέτους το μεταφέρουμε στο νοσοκομείο, διαφορετικά παρακολουθείται τα επόμενα δύο εικοσιτετράωρα. 5.1.9. Η. Κατάγματα: Ακινητοποιούμε πλήρως το μέλος που έχει τραυματιστεί και τοποθετούμε κρύες κομπρέσες ενώ καλούμε ασθενοφόρο. Αν το κάταγμα είναι ανοιχτό, κρατάμε το μέλος ακίνητο, ελέγχουμε την αιμορραγία με πίεση του τραύματος και τοποθετούμε αποστειρωμένη γάζα και γύρω-γύρω ρολά επιδέσμων και σταθεροποιούμε με ελαστικό επίδεσμο. 37 Το κάταγμα της κλείδας προκαλεί πόνο, οίδημα και παραμόρφωση χωρίς το άτομο να μπορεί να σηκώσει το χέρι του ψηλά. Οι πρώτες βοήθειες που προσφέρουμε είναι να τοποθετήσουμε μια πετσέτα τυλιγμένη σε ρολό κάτω από τη μασχάλη και να ακινητοποιήσουμε το χέρι διαγώνια ώστε τα δάχτυλα να στηρίζονται στον υγιή ώμο. Φτιάχνουμε νάρθηκα και σταθεροποιούμε στον υγιή ώμο, ενώ μεταφέρουμε το άτομο στο νοσοκομείο. Στα κατάγματα του κρανίου ακινητοποιούμε το κεφάλι με τις παλάμες μας και ελέγχουμε αν έχει τις αισθήσεις του ρωτώντας δυνατά αν είναι καλά. Αν δεν έχει αισθήσεις και σταματήσει η αναπνοή εφαρμόζουμε ΚΑΡΠΑ. Αν έχει αισθήσεις διατηρούμε την ακινητοποίησή του και καλούμε ασθενοφόρο ενώ φροντίζουμε να τον διατηρούμε ζεστό ελέγχοντας τακτικά τη συνείδησή του ρωτώντας τον ή κρατώντας τον σε εγρήγορση. Στα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης απαιτείται πλήρης ακινησία του κεφαλιού και του σώματος και ειδοποίηση ασθενοφόρου. Διατηρούμε τον τραυματία ζεστό και αν χρειαστεί του εφαρμόζουμε ΚΑΡΠΑ. Στα κατάγματα της λεκάνης ακινητοποιούμε τον τραυματία και καλούμε ασθενοφόρο. Τοποθετούμε υφάσματα ανάμεσα στα γόνατα, ακινητοποιούμε τα κάτω άκρα με ελαστικό επίδεσμο και σκεπάζουμε με κουβέρτα για να διατηρήσουμε το άτομο ζεστό. (από την επίσκεψη στον Ερυθρό Σταυρό- ΚΑΡΠΑ) 38 (στάδια ΚΑΡΠΑ) 5.2. ΚΑΚΩΣΕΙΣ 5.2.1. Α. ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ Το δέρμα, ο μυϊκός ιστός και ο υποδόριος ιστός (λίπος κάτω από το δέρμα) αποτελούν τα μαλακά μόρια ενός σώματος. Τα μαλακά μόρια παθαίνουν κακώσεις που μπορεί να είναι από μια απλή θλάση ή εκδορά (γρατζουνιά), μέχρι ρήξη ή σοβαρά τραύματα. Οι κακώσεις αυτές χωρίζονται σε κλειστές και ανοικτές. 5.2.1.1. Α1. κλειστές κακώσεις: είναι οι θλάσεις, δηλαδή οι κακώσεις ενός μυός που προκαλούνται από κάποιο χτύπημα, από υπερβολική διάταση ή σύσπαση. Η απλούστερη από αυτές είναι το τράβηγμα, δηλαδή μια απλή κάκωση των μυϊκών ινών, που εμφανίζει πόνο κατά την κίνηση. Μεγαλύτερο πρόβλημα θα αντιμετωπίσει ο τραυματίας στη μερική ρήξη των μυικών ινών που συνοδεύονται από έντονο πόνο, σπασμό, οίδημα ή τοπικό αιμάτωμα. Σπουδαιότερο όλων αυτών αποτελεί η ρήξη των μυϊκών ινών με εμφάνιση εκτεταμένου οιδήματος, πολύ έντονο πόνο, αιμάτωση και έλλειψη κινητικότητας. 5.2.1.2. Α2. ανοιχτές κακώσεις: είναι τα τραύματα, δηλαδή η λύση της συνέχειας του δέρματος και μπορεί να διακριθούν σε εκδορές (γρατζουνιές), τομές από αντικείμενα, αποσπάσεις ιστών, με εμφάνιση αιμορραγίας και πιθανή μόλυνση του τραύματος. 5.2.2. Β. ΣΚΕΛΕΤΟΥ 39 5.2.2.1.Β1. Διάστρεμμα: είναι η κάκωση μιας άρθρωσης στην οποία οι σύνδεσμοι και ο θύλακας διατείνονται βίαια ή παθαίνουν μερική ή ολική ρήξη. Τα συμπτώματα του διαστρέμματος είναι πόνος, οίδημα, μελάνιασμα και δυσκινησία της περιοχής. 5.2.2.2.Β2. Εξάρθρημα: είναι η μόνιμη παραμόρφωση των οστών μιας άρθρωσης και συνήθως συνοδεύονται και από ρήξη συνδέσμων της άρθρωσης με πιο συχνό τραυματισμό αυτόν του ώμου. Τα συμπτώματα που παρατηρούνται είναι η παραμόρφωση, ο πόνος, η έλλειψη κίνησης, το οίδημα και η εκχύμωση (μελανιά). 5.2.2.3. Β3. Κατάγματα άκρων: κάταγμα είναι η λύση της συνέχειας του οστού. Διακρίνουμε τα κλειστά και τα ανοιχτά κατάγματα. Στα κλειστά κατάγματα δεν υπάρχει ανοιχτό τραύμα και χωρίζονται σε ρωγμώδη, σε τέλεια και σε συντριπτικά. Στα ανοιχτά κατάγματα το σπασμένο άκρο του οστού διαπερνά την επιφάνεια του δέρματος και προκαλεί βλάβη στους ιστούς. Τα συμπτώματα και στους δύο τύπους καταγμάτων είναι ο πολύ δυνατός πόνος, οίδημα και εκχύμωση, παραμόρφωση τους μέλους, αδυναμία στην κίνηση. 5.2.2.4. Β4. Κάταγμα κρανίου: Το κάταγμα του κρανίου και της βάσης του, αποτελεί σοβαρό τραυματισμό γιατί το κρανίο αποτελεί ισχυρή προστατευτική κοιλότητα για τον εγκέφαλο και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό αντίστοιχα. Τα συμπτώματα από αυτόν τον τραυματισμό είναι ο έντονος πόνος στο κεφάλι, έμετοι, απώλεια συνείδησης, διαταραχή του λόγου, διαταραχή του σφυγμού, σπασμοί και άλλα. 5.2.2.5. Β5. Διάσειση: είναι μια κατάσταση διάχυτης αλλά παροδικής διαταραχής στη λειτουργία του εγκεφάλου και μπορεί να προκληθεί από χτύπημα στο κεφάλι. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι η σύντομη απώλεια συνείδησης, ωχρότητα στο πρόσωπο, ναυτία, έμετος, ζάλη, υπνηλία, αστάθεια στο βάδισμα. 5.2.2.6.Β6. Κάταγμα σπονδυλικής στήλης: η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 33 σπονδύλους που ανάμεσά τους βρίσκονται οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι που τους προστατεύουν από τριβές και κραδασμούς. Οι σπόνδυλοι δημιουργούν ένα σωλήνα που μέσα του βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός. Οι κακώσεις στη σπονδυλική στήλη προκαλούνται συνήθως από πτώσεις και τα συμπτώματά τους είναι πόνος στο σημείο της κάκωσης, πιθανή κατάργηση της αισθητικότητας από το σημείο της βλάβης και κάτω, παράλυση κ.λ.π. 5.2.2.7.Β7. Κάταγμα λεκάνης: προκαλείται συνήθως από πτώση του ατόμου και προκαλείται πόνος και ευαισθησία στην περιοχή των ισχύων, δυσκολία στη βάδιση κ.λ.π. 5.2.3. Γ. ΧΤΥΠΗΜΑ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΙ Ένα χτύπημα στο κεφάλι ποτέ δεν είναι ασήμαντο. Τα δυνατά χτυπήματα μπορεί να προκαλέσουν οίδημα και αιμορραγία μέσα στο κρανίο. Οι πρώτες βοήθειες που μπορούμε να προσφέρουμε και το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να καθησυχάσουμε το άτομο που χτύπησε και να ελέγξουμε την αιμορραγία. Αν το τραύμα είναι μικρής έκτασης πλένουμε το κεφάλι με σαπούνι και νερό και καλύπτουμε το τραύμα με καθαρό επίδεσμο. Αν το τραύμα είναι μεγάλο και η αιμορραγία συνεχίζει, το κλείνουμε με μια ταινία πρόχειρα εφόσον μετά το άτομο θα δεχθεί ιατρική φροντίδα. Σε περίπτωση οιδήματος ή αμυχής βάζουμε πάγο ή μια σακούλα με παγκάκια για να μειωθεί το οίδημα και ο πόνος, τοποθετώντας πάντα ένα ύφασμα ανάμεσα στον πάγο και το τραύμα. Απαγορεύεται να υψώνουμε τα πόδια αν υπάρχει υποψία τραυματισμού στο κρανίο. Καλό είναι μετά τον τραυματισμό να παρακολουθούμε το άτομο για 48 ώρες γιατί τα σημεία σύγχυσης μπορεί να εμφανιστούν τότε. 40 Ένας σοβαρότατος τραυματισμός στο κεφάλι είναι το σπάσιμο του αυχένα, οι πρώτες βοήθειες που μπορούν να βοηθήσουν είναι το άτομο να ηρεμήσει και να μην κουνηθεί καθόλου γιατί μπορεί να προκαλέσει χειρότερη βλάβη. Σε περίπτωση εγκεφαλικής αιμορραγίας οι πρώτες και μόνες βοήθειες που μπορεί να προσφέρει κάποιος άνθρωπος, είναι να τοποθετήσει τον ασθενή στο κρεβάτι με μαξιλάρι κάτω από το κεφάλι του, να χαλαρώσει τα ρούχα του και να σκεπάσει τον ασθενή. Στο κάταγμα κρανίου οι πρώτες βοήθειες είναι αυστηρή ακινησία, να διατηρηθεί το θύμα ζεστό, να καλέσουμε γρήγορα ασθενοφόρο και η μεταφορά του ατόμου να γίνει σε επίπεδο και σκληρό φορείο. Στη διάσειση πρέπει να ακινητοποιούμε τον πάσχοντα, να διατηρούμε τις αεροφόρους οδούς ανοιχτές ελέγχουμε κάθε δέκα λεπτά την αναπνοή και το σφυγμό για το βαθμό ανταπόκρισης του πάσχοντα. Φροντίζουμε να μεταφέρουμε το άτομο στο νοσοκομείο. 41 42 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Άνδρας Ηλικία: Γυναίκα Κάτω από 15 15-20 1.Ασχολείστε με κάποιο άθλημα; Ναι Όχι 2.Είχατε ασχοληθεί στο παρελθόν; Ναι Όχι Αν ναι με ποιο; …………………………………. 3.Έχετε τραυματιστεί ποτέ στη διάρκεια Ναι κάποιου αθλήματος; Όχι 4.Ο τραυματισμός σας απαίτησε Ναι νοσοκομειακή περίθαλψη; Όχι 5.Πόσος ήταν ο χρόνος ανάρρωσής σας; 1 εβδομάδα 2 εβδομάδες 1 μήνας περισσότερος χρόνος 6.Πόσες φορές τραυματιστήκατε στη διάρκεια που αθλείστε; Πολλές φορές Λίγες φορές Καθόλου 7.Θα κάνατε ποτέ ένα άθλημα που έχει πολλές πιθανότητες τραυματισμού; Ναι Όχι Αν ναι γιατί;.................. 8.Τι είδους τραυματισμούς έχετε υποστεί; Θλάση Κάταγμα Εξάρθρωση Άλλο 43 9.Συνεχίσατε τον αθλητισμό μετά το ατύχημα; Ναι Όχι 10.Έχετε ενημερωθεί για προσφορά πρώτων βοηθειών; Ναι Όχι 11.Είστε σε θέση να προσφέρετε πρώτες βοήθειες όπου χρειαστεί; Ναι Όχι 12.Το ατύχημα σας επηρέασε και ψυχολογικά; Ναι Όχι 44 Μελέτη ερωτηματολογίου σε μαθητές Η έρευνά μας έγινε σε μαθητές του 2ου Λυκείου, όπου ερωτήθηκαν 150 άτομα και από αυτά, τα 90 ήταν άντρες και τα 60 γυναίκες. Σχεδόν όλα, (148 άτομα) ήταν άνω των 15 ετών και μόνο 2 μικρότερα των 15. Στην ερώτηση αν ασχολούνται με κάποιο άθλημα, οι θετικές απαντήσεις ήταν 107 και οι αρνητικές 43. Άρα διαπιστώνουμε ότι οι μαθητές ασχολούνται με τον αθλητισμό, παρόλο που έχουν επιβαρυμένο πρόγραμμα λόγω μαθημάτων και εξωδιδακτικών υποχρεώσεων. Στην ερώτηση αν είχαν ασχοληθεί στο παρελθόν με κάποιο άθλημα, 140 άτομα απάντησαν θετικά και μόλις 10 άτομα απάντησαν αρνητικά. Τα αθλήματα με τα οποία είχαν ασχοληθεί ήταν το κολύμπι (24 άτομα), η άρση βαρών (3), το μπάτμιντον (1), το σκι (4), η ενόργανη γυμναστική (2), το ποδόσφαιρο (40), ο στίβος (16),ο χορός (7), η τοξοβολία (1), η πυγμαχία (2), οι πολεμικές τέχνες (6), η ποδηλασία (2), το βόλεϊ (20), το μπάσκετ (20), το τένις (6), το πινγκ πονγκ (1) και τέλος με την ιππασία (2 άτομα). Παρατηρούμε ότι εμφανίζεται ένας μεγάλος αριθμός ατόμων να ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, με το μπάσκετ και το βόλεϊ, πράγμα που εξηγείται λόγω του υψηλού ποσοστού των ανδρών που ερωτήθηκαν και της δημοφιλίας των αθλημάτων αυτών στους νέους. Επιπρόσθετα κλήθηκαν να απαντήσουν στην ερώτηση αν έχουν τραυματιστεί ποτέ κατά τη διάρκεια κάποιου αθλήματος και από αυτά τα 110 απάντησαν πως είχαν κάποιο τραυματισμό στο παρελθόν ενώ τα υπόλοιπα 40 δεν είχαν. Συμπεραίνουμε επομένως ότι οι τραυματισμοί κατά τη διάρκεια των αθλημάτων είναι ένα αρκετά συχνό φαινόμενο. Στο ερώτημα αν ο τραυματισμός απαίτησε νοσοκομειακή περίθαλψη, από τα 150 άτομα, τα 66 απάντησαν ότι χρειάστηκαν νοσοκομειακή περίθαλψη, ενώ 84 δε χρειάστηκε να νοσηλευθούν. Το συμπέρασμα που βγαίνει από αυτήν την ερώτηση είναι ότι τα ποιο συχνά ατυχήματα που συμβαίνουν στους νέους που αθλούνται, δεν είναι τόσο σοβαρά ώστε να χρειαστεί ο αθλητής νοσοκομειακή περίθαλψη. Στην ερώτηση πόσο χρόνο ανάρρωσης απαίτησε ο τραυματισμός τους, από τα 150 άτομα πήραμε διάφορες απαντήσεις οι οποίες ήταν οι εξής: 34 από αυτά χρειάστηκαν μια εβδομάδα ανάρρωσης, 12 χρειάστηκαν 2 εβδομάδες, 8 χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο από ένα μήνα. Το συμπέρασμα που βγαίνει από την ερώτηση αυτή είναι πως οι περισσότεροι τραυματισμοί ήταν επιπόλαιοι και χρειάστηκαν ως μια εβδομάδα για να αναρρώσουν πλήρως. Στην επόμενη ερώτηση για τη συχνότητα των τραυματισμών στις προπονήσεις, δόθηκαν τρεις εναλλακτικές επιλογές. Αυτές ήταν πολλές φορές, λίγες φορές, καθόλου. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων παρατηρήσαμε τα εξής: η πλειοψηφία των αθλητών- μαθητών μας απάντησε ότι είχε τραυματιστεί λίγες φορές (90 άτομα), ένας αρκετός αριθμός δεν είχε τραυματιστεί καθόλου (40 άτομα, από τα οποία αξίζει να σημειώσουμε ότι τα 32 ήταν γυναίκες και μόνο 8 ήταν άνδρες), ενώ ένα μικρότερο ποσοστό απάντησε πολλές φορές (20 άτομα) και είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα αθλήματα με τα οποία ασχολούνταν αυτά τα άτομα ήταν το σκι, το ποδόσφαιρο και ο στίβος. Στην ερώτηση αν θα έκαναν ποτέ ένα άθλημα που έχει πολλές πιθανότητες τραυματισμού, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων απάντησε θετικά (100 άτομα), ενώ τα υπόλοιπα άτομα απάντησαν αρνητικά (50 άτομα). Από αυτά που απάντησαν θετικά στην ερώτηση, πολλά (35 άτομα) δικαιολόγησαν την απάντησή τους λέγοντας πως τους αρέσει ο κίνδυνος, τα περισσότερα (43 άτομα), απάντησαν ότι τους αρέσει απλά το άθλημα, ένα μικρό ποσοστό (18 άτομα) δήλωσαν ότι το κάνουν επειδή 45 διασκεδάζουν, ενώ το μικρότερο ποσοστό (4 άτομα) επισήμαναν ότι το κάνουν επειδή θέλουν να αποκτήσουν εμπειρία. Στην ερώτηση προς τους μαθητές του σχολείου μας για το τι είδους τραυματισμούς έχουν υποστεί κατά τη διάρκεια ενός αθλήματος, τα αποτελέσματα που συγκεντρώσαμε ήταν τα εξής : Από τα 150 άτομα που ρωτήθηκαν τα 55 είχαν τραυματιστεί παθαίνοντας θλάσεις, 15 είχαν υποστεί κατάγματα και να σημειώσουμε ότι τα 12 ασχολούνταν με το ποδόσφαιρο, 12 με το στίβο, 1 με το βόλεϊ. Άλλα 7 άτομα υπέστησαν εξαρθρώσεις, εκ των οποίων τα 5 ασχολούνταν με ποδόσφαιρο, 1 με τένις και 1 με βόλεϊ. Επίσης 62 μαθητές δήλωσαν τραυματισμό άλλης μορφής. Από τα αποτελέσματα αυτά συμπεράνουμε ότι οι τραυματισμοί στον αθλητισμό είναι συχνοί, ευτυχώς ελαφριάς μορφής και αντιμετωπίσιμοι και πρωταγωνιστούν σε αυτά τα ατυχήματα κυρίως το ποδόσφαιρο και ο στίβος, ενώ τα ποσοστά είναι χαμηλότερα στο τένις, το μπάσκετ και το βόλεϊ. Στην ερώτηση αν οι μαθητές συνέχισαν τον αθλητισμό μετά το ατύχημα, πάνω από τα μισά άτομα (60% των ατόμων) απάντησαν θετικά, δηλαδή συνέχισαν τις προπονήσεις τους και τους αγώνες τους όπως προηγούμενα. Τα άτομα που απάντησαν αρνητικά και δε συνέχισαν τις προσπάθειές τους, ασχολούνταν με τα αθλήματα, μπάσκετ, βόλεϊ, στίβο και ενόργανη. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι οι νέοι αγαπούν το άθλημα με το οποίο ασχολούνται και τον αθλητισμό γενικότερα και έτσι δεν επηρεάζονται από τους τραυματισμούς που μπορεί να προκύψουν υποστηρίζοντας τις επιλογές τους και τα ενδιαφέροντά τους. Στην ερώτηση για το αν έχουν ενημερωθεί για την προσφορά Πρώτων Βοηθειών όταν υπάρχει ανάγκη, 95 άτομα από τα 150 που ρωτήθηκαν, απάντησαν πως έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια, έχουν διαβάσει και πιστεύουν ότι θα μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αν χρειαστεί. Τα υπόλοιπα 55 άτομα δεν έτυχε να ενημερωθούν ή να επιμορφωθούν ώστε να μπορέσουν να βοηθήσουν σε περίπτωση ατυχήματος. Για το αν είναι σε θέση να προσφέρουν τις Πρώτες Βοήθειες αν παραστεί ανάγκη, δεν απάντησαν θετικά όλοι οι γνώστες της προηγούμενης ερώτησης. Από τους 95 που ενημερώθηκαν, οι 84 νιώθουν ικανοί και αποτελεσματικοί να εφαρμόσουν στην πράξη τις γνώσεις τους στους τραυματίες. Τέλος, για το αν ο τραυματισμός κατά την προπόνηση ή τον αγώνα τους επηρέασε και ψυχολογικά εκτός από σωματικά, είχαμε μόνο 24 θετικές απαντήσεις, ενώ τα υπόλοιπα 86 άτομα, δεν συνδύασαν το σωματικό με το ψυχικό τραύμα. Ειδικότερα αυτοί που επηρεάστηκαν παρατηρήθηκε ότι ασχολούνταν με το μπαλέτο, το ποδόσφαιρο, την κολύμβηση, το στίβο και την πυγμαχία, αθλήματα κατ΄ εξοχήν λαοφιλή που επιπλέον απαιτούν δύναμη, αυτοσυγκέντρωση και δυνατή θέληση για τη συνέχισή τους και την επίτευξη των στόχων τους. 46 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Άνδρας Γυναίκα 1. Ήσασταν ποτέ αθλητής ; NAI OXI 2. Με ποιο άθλημα ασχολείστε ; Μπάσκετ Βόλεϊ Ποδόσφαιρο Άλλο Αν σημειώσατε ΄΄άλλο΄΄ ποιο άθλημα είναι αυτό; ………………………………………………………………………………… 3. Έχετε αντιμετωπίσει προβλήματα τραυματισμών κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης ; Πολλές φορές Αρκετές φορές Καθόλου 4. Πιστεύετε πως μετά από έναν τραυματισμό επηρεάζεται και η ψυχολογία του αθλητή ; ΝΑΙ ΟΧΙ 5. Μετά από έναν τραυματισμό που συνέβη κατά τη διάρκεια της προπόνησης, ο αθλητής συνέχισε την προπόνηση ; A. ΝΑΙ ΟΧΙ B. Καλέσατε ασθενοφόρο; NAI OXI 47 6. Έχετε επιμορφωθεί για την προσφορά πρώτων βοηθειών ; NAI OXΙ 7. Έχετε επαρκή εξοπλισμό για την αντιμετώπιση ατυχημάτων ; NAI OXΙ 8. Πόσα περιστατικά τραυματισμών αντιμετωπίζετε κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης ; Πολλά Λίγα Καθόλου 9. Έχετε αντιμετωπίσει σοβαρό τραυματισμό σε αθλητή σας ; NAI OXI Αν ναι, ο αθλητής επανήλθε στις προπονήσεις του ή τις διέκοψε ; Επανήλθε Διέκοψε Μείωσε την απόδοσή του 10. Από τους αθλητές που έχετε προπονήσει υπάρχουν κάποιοι από αυτούς που μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό μετάνιωσαν για το άθλημα που επέλεξαν; ΝΑΙ ΟΧΙ Δε γνωρίζω 48 Μελέτη ερωτηματολογίου σε προπονητές Στο ερωτηματολόγιο που δόθηκε σε 16 προπονητές, 11 εκ των οποίων ήταν άντρες και 5 γυναίκες (68,75% άνδρες και 31,25% γυναίκες) είχαμε τα παρακάτω αποτελέσματα σύμφωνα με τις απαντήσεις τους. Στην ερώτηση για το αν υπήρξαν ποτέ αθλητές το 93,75% απάντησε θετικά, ενώ το 6,25% αρνητικά. Από αυτό καταλαβαίνουμε πως οι περισσότεροι προπονητές ήταν παλαιότερα και οι ίδιοι αθλητές, επομένως είναι γνώστες και αγαπούν τη δουλειά που κάνουν. Στην ερώτηση σχετικά με το ποιο άθλημα ασχολούνται, από τις επιλογές μεταξύ μπάσκετ, βόλεϊ, ποδόσφαιρο ή άλλο, το μεγαλύτερο ποσοστό (66,67%) απάντησε ότι ασχολείται με κάποιο άλλο άθλημα όπως η κολύμβηση, ο στίβος, το τένις και η πυγμαχία. Το 20% ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, το 13,33% με το βόλεϊ και το υπόλοιπο με το μπάσκετ. Στην ερώτηση για το αν αντιμετωπίζουν προβλήματα τραυματισμών κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης, οι περισσότεροι απάντησαν αρκετές φορές (56,25%), πολλές φορές το 12,5% και καθόλου το 31,25%. Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι είναι πολύ συχνά τα φαινόμενα των τραυματισμών στις προπονήσεις. Στην ερώτηση για το αν πιστεύουν πως μετά από έναν τραυματισμό επηρεάζεται η ψυχολογία ενός αθλητή, είχαμε μία καθαρή διαφορά σε αυτούς που απάντησαν θετικά (93,75%) και σε αυτούς που απάντησαν αρνητικά (6,25%). Από αυτό διαπιστώνουμε ότι η ψυχολογία του αθλητή επηρεάζεται μετά από έναν τραυματισμό. Στην ερώτηση για το αν μετά από έναν τραυματισμό που συνέβη κατά τη διάρκεια της προπόνησης ο αθλητής συνέχισε την προπόνηση, είχαμε ακριβώς μισές θετικές απαντήσεις και μισές αρνητικές, δηλαδή (8ναι) και (8 όχι). Το αποτέλεσμα αυτό μας φανερώνει ότι ο αθλητής ίσως να συνεχίσει την προπόνησή του, ανάλογα με το είδος του τραυματισμού που έχει υποστεί. Στην ερώτηση για το αν κάλεσαν ασθενοφόρο μετά από έναν τραυματισμό στη διάρκεια της προπόνησης, η πλειοψηφία απάντησε αρνητικά, (όχι 15 άτομα) έτσι καταλαβαίνουμε ότι οι τραυματισμοί που αντιμετώπισαν ήταν πολύ απλοί ή εύκολα αντιμετωπίσιμοι. Στο ερώτημα για το αν έχει γίνει επιμόρφωση για την παροχή πρώτων βοηθειών, όλοι απάντησαν θετικά. Αυτό φανερώνει ότι όλοι οι προπονητές είναι προετοιμασμένοι και πρέπει, για να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες στους αθλητές τους όταν το απαιτήσουν οι συνθήκες. Στην ερώτηση σχετικά με το εάν υπάρχει επαρκής εξοπλισμός για την αντιμετώπιση ατυχημάτων, δόθηκαν οι εξής απαντήσεις: Από τους 16 προπονητές απάντησαν θετικά οι 8 και αρνητικά οι υπόλοιποι 8. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι μόλις οι μισοί προπονητές έχουν τον κατάλληλο εξοπλισμό για την αντιμετώπιση των ατυχημάτων. Στο ερώτημα για το πόσους τραυματισμούς αντιμετωπίζουν οι προπονητές κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης, οι περισσότερες απαντήσεις ήταν λίγοι τραυματισμοί (68,75%) κυρίως σε στίβο, μπάσκετ, τένις, πυγμαχία. Ένας μικρός αριθμός προπονητών (12,5%) απάντησε ότι είχε πολλούς τραυματισμούς, κυρίως στο βόλεϊ και στο στίβο, ενώ λίγο μεγαλύτερος (18,75%) ήταν ο αριθμός που απάντησε πως δεν είχε καθόλου τραυματισμούς σε αθλήματα όπως η κολύμβηση και ο στίβος. Στην ερώτηση εάν έχουν αντιμετωπίσει σοβαρό τραυματισμό σε αθλητή τους, οι 8 προπονητές απάντησαν ότι αντιμετώπισαν σοβαρό τραυματισμό, ενώ οι 18 δεν αντιμετώπισαν έναν τέτοιου μεγάλου βαθμού τραυματισμό. Από τα 26 άτομα, τα 6 άτομα επανήλθαν, ενώ σε 2 άτομα η κατάσταση της υγείας τους έχει βελτιωθεί χωρίς 49 να έχουν επανέλθει στις αρχικές τους επιδόσεις και κανένα άτομο τελικά δε διέκοψε τις αθλητικές του δραστηριότητες. Στο τελευταίο ερώτημα αν κάποιοι αθλητές μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό μετάνιωσαν για το άθλημα που επέλεξαν, οι προπονητές έδωσαν τις παρακάτω απαντήσεις: σημαντικό ποσοστό (43,75%) πιστεύουν ότι οι αθλητές τους συνέχισαν με τον ίδιο ζήλο και αγάπη το άθλημά τους, το ίδιο ποσοστό δεν γνώριζαν, δεν είχαν ενημερωθεί για τα συναισθήματα των αθλητών τους, ενώ μικρό ποσοστό (12.5%) απάντησαν θετικά. Το συμπέρασμά μας από αυτές τις απαντήσεις είναι ότι οι αθλητές αν αγαπούν ένα σπορ, ένα άθλημα, αφιερώνονται ολοκληρωτικά σε αυτό, κάνουν θυσίες, είναι προετοιμασμένοι για ατυχήματα και προβλήματα που θα προκύψουν και θα συνεχίσουν αυτό που αγαπούν αφήνοντας πίσω τις άσχημες στιγμές οραματιζόμενοι νέες επιτυχίες 50 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7Ο ΠΡΟΛΗΨΗ Η άμεση επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες του ερασιτέχνη ή επαγγελματία αθλητή που τραυματίστηκε, αποτελεί τον επιθυμητό στόχο, όχι μόνο του ίδιου, αλλά και όλων των παραγόντων. Η επιθυμία αυτή είναι δυνατόν να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις, όταν αυτοί που θα τις πάρουν αγνοούν τη φύση, την έκταση, το είδος θεραπείας, αλλά και τη χρονική διάρκεια της αποθεραπείας που απαιτείται για να επανέλθει ο τραυματίας στον αγωνιστικό χώρο. Για να προλάβουμε όμως όλα αυτά και για να μηδενίσουμε τις πιθανότητες να συμβούν ατυχήματα πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα.  Όταν ένας αθλητής ασκεί ένα άθλημα πρέπει να είναι σίγουρος ότι χρησιμοποιεί τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό του οποίου πρέπει να ελέγχει τακτικά την κατάστασή του για πιθανές φθορές. Θα πρέπει να φορά καλαμίδες αν ασχολείται με το ποδόσφαιρο, επιγονατίδες, αστραγαλίδες και να χρησιμοποιεί στρώματα στο πάτωμα.  Ανάλογα με το άθλημα που ασχολείται κάποιος, πρέπει να λαμβάνει και τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας . Όσον αφορά το κεφάλι π.χ. επιβάλλεται η προστασία του, καθώς ένα σοβαρό ατύχημα μπορεί να αφήσει το άτομο παράλυτο ή ακόμα να οδηγήσει σε εσωτερική αιμορραγία και να προκαλέσει το θάνατο. Στην ποδηλασία για παράδειγμα, οι ποδηλάτες φορούν ειδικά σχεδιασμένα κράνη που “κολλούν” στο κεφάλι προσφέροντας προστασία.  Πρέπει να γνωρίζει και να τηρεί τους κανονισμούς που αφορούν το άθλημα.  Πρέπει να κάνει ασκήσεις μυϊκής προθέρμανσης για όσο χρόνο απαιτείται πριν την έναρξη της άθλησης. Οι ασκήσεις προθέρμανσης όπως τα τεντώματα και το ελαφρύ τρέξιμο πριν από μια αθλητική δραστηριότητα, μειώνουν τον κίνδυνο για θλάσεις μυών, τραβήγματα ή άλλους τραυματισμούς. Είναι αναγκαία η σταδιακή διακοπή της προπόνησης και όχι η απότομη.  Να βρίσκεται πάντα σε καλή φυσική κατάσταση με σωστή προετοιμασία, σωστή διατροφή, αποφυγή φαρμακευτικών ουσιών που βελτιώνουν την απόδοση. Οι γυναίκες πρέπει να είναι προσεκτικότερες γιατί η συχνότητα τραυματισμών τους σε πολλά σπορ είναι μεγαλύτερη από ότι στους άνδρες.  Να μη φέρνει τον οργανισμό στα όριά του. Για παράδειγμα μετά από ένα έντονο τρέξιμο, είναι καλό το περπάτημα ή το τρέξιμο με ελαφρύ ρυθμό για πέντε περίπου λεπτά έτσι ώστε ο καρδιακός ρυθμός να επιβραδύνεται σταδιακά. Μετά από την προπόνηση, όταν το σώμα είναι ακόμη ζεστό και ευλύγιστο, είναι η καλύτερη στιγμή να γίνουν ασκήσεις τεντώματος και ευλυγισίας.  Να χρησιμοποιεί κατάλληλα παπούτσια με ελαστικότητα που να απορροφούν τους κραδασμούς και να έχουν σταθερότητα για μείωση του κινδύνου κακώσεων.  Να χρησιμοποιεί κατάλληλη αθλητική ενδυμασία ώστε να επιτρέπονται οι κινήσεις με άνεση και να επιτρέπεται μεγάλο εύρος κινήσεων με σχετικά μικρές αντιστάσεις. Γενικά οι αθλητικές κακώσεις επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία αρνητικά. Ανακόπτουν το πρόγραμμα ασκήσεων ενός αθλητή, επηρεάζουν την ομάδα στην οποία ανήκει, επηρεάζουν την ψυχολογία του . 52 Επομένως ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης μιας αθλητικής κάκωσης είναι η πρόληψη, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. 53 54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8Ο ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η διαδικασία της καταγραφής των ατυχημάτων που συμβαίνουν στα σχολεία η οποία έγινε από την ομάδα μας στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας, θεωρείται πολύτιμη και απέδειξε τα παρακάτω:  Επιβεβαιώθηκε ότι στα σχολεία συμβαίνει ένας μικρός αριθµός ατυχηµάτων που μερικά από αυτά ίσως να έχουν σοβαρές συνέπειες. Σε κάποιες περιπτώσεις, θεωρήθηκε αναγκαία η µεταφορά των µαθητών στο νοσοκομείο.  Τα σοβαρότερα ατυχήµατα συνέβησαν κατά τη διάρκεια άσκησης σε χώρους του σχολείου ή κατά τη διάρκεια άθλησης εκτός αυτού.  Παρατηρήθηκε ότι είναι σηµαντικό όσοι εµπλέκονται στη διαχείριση των ατυχηµάτων, εκπαιδευτικοί-γυμναστές-προπονητές, να είναι γνώστες παροχής πρώτων βοηθειών.  ∆ιαπιστώθηκε ότι αν καταγραφούν τα ατυχήματα που συμβαίνουν στους αθλητές µπορεί να πάρουμε χρήσιµες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά τους, να εντοπίσουμε τους λόγους που γίνονται και επομένως να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για αποτελεσματικότερη πρόληψη.  Προτείνουμε να υπάρχει μόνιμη παρουσία ή επικοινωνία ειδικευμένου προσωπικού, γιατροί-νοσηλευτές-καθηγητές, σε κάθε σχολείο για το συντονισμό και τη δραστηριοποίηση σε περίπτωση ατυχήματος.  Τέλος προτείνουμε στα σχολεία να ενταχθούν προγράμματα αγωγής υγείας ώστε όλοι οι μαθητές να είναι ενήμεροι για οποιοδήποτε ατύχημα τους συμβεί. 55 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Ερωτηματολόγιο προπονητών 1) 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% Ναι; 93,75% Σειρά1 Όχι; 6,25% Ναι S1 Όχι 0,7 0,6 0,5 0,4 3; 66,67% 0,3 Σειρά2 Σειρά1 0,2 2; 20% 0,11; 13,33% 4; 4,00% 5; 4,00%6; 07; 1,00% 7; 0 0 1; 0 2; 0 3; 0 4; 0 5; 06; 1,00% 1 2 3 4 5 6 7 8 2) 56 4 33; 0 3; 31,25% Σειρά1 22; 0 Σειρά2 2; 56,25% 11;1;012,50% 0 0,2 0,4 0,6 3) Ναι; 93,75% Ναι Άλλα; Όχι; 6,25% 6,25% Όχι 4) 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 1; 50,00% Όχι Ναι 1; 50,00% 1 2 5α) 57 Όχι 1 ατομο ; 0 1 ατομο 0 Όχι 0,5 1 5β) 6) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ναι; 100% Σειρά1 Όχι ; 0% Ναι Όχι 58 4 0 18,75% 33;3; Σειρά1 22; 0 Σειρά2 2; 68,75% 12,50% 11; 0 0 0,2 0,4 0,6 0,8 8) Διεκοψε ; Διεκοψε 0% Μειωσε; Μειωσε 25% Επανηλθε; 75% Επανηλθε Όχι Όχι; 50% Ναι Ναι; 50% 0% 20% 40% Σειρά1 60% 80% 9) Δε γνωριζω; 43,75% Ναι; 12,50% Ναι Όχι Όχι ; 43,75% Δε γνωριζω 10) 59 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Ερωτηματολόγιο μαθητών 90 80 70 60 50 Σειρά1 40 30 20 10 0 Αντρες Γυναικες 160 140 120 100 15-20 80 κατω των 15-20 60 40 20 0 1 2 60 όχι ναι όχι ναι 1) 2) 1 140 120 100 80 ναι 60 όχι 40 1 20 0 1 2 61 2 ναι όχι ναι 1 0 50 όχι 100 150 3) ναι όχι ναι όχι 4) 62 35 30 25 20 Σειρά2 1 Σειρά1 15 10 2 5 0 4 3 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5) λιγες 90 80 70 60 50 καθολου 40 30 Σειρά1 πολλες 20 10 0 πολλες λιγες καθολου 6) 63 100 80 60 40 Σειρά1 20 S1 διασκεδαση εμπειρια αρεσει κινδυνος όχι Σειρά2 ναι 0 7) 5 4 Σειρά1 3 Σειρά2 Σειρά3 2 1 0 20 40 60 80 8) 64 όχι ναι όχι ναι 9) 100 90 80 70 60 50 ναι Σειρά1 40 όχι 30 20 10 0 ναι όχι 10) 65 2 ναι όχι 1 0 50 100 150 11) 90 80 70 60 50 Σειρά1 40 30 20 10 0 ναι όχι 12) 66 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Βιολογία Α΄Λυκείου ΥΠΕΠΘ , έκδοση 2012, σελ. 123-135 2. http://el.wikipedia.org/w/index.php 3. http://www.hsfn.gr/2011/images/stories/gia_to_koino_items/omilies 4. http://www.cs.phs.uoa.gr/el/courses/neuroscience/brain-learning-memory.pdf 5. http://www.news-medical.net/health/The-Human-Brain 6. http://www.scientact.com.gr/index.php 67