3o ΓΕΛ ΑΛΕΞ/ ΠΟΛΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ:’’Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΓΟΗΤΕΙΑΣ: ΤΟ ΑΡΩΜΑ’’ Παλιές και νέες μέθοδοι παρασκευής αρωμάτων Η επίδραση του αρώματος στον ψυχισμό του ανθρώπου: κοινωνικές και πολιτιστικές διαστάσεις 1η Ομάδα Γκαβανόζη Ιωάννα Γκουντινούδη Ειρήνη Γραμματοπούλου Ευαγγελία Γουδουλάκης Στάθης Παρασκευά Μαρία 2η Ομάδα Κυριακίδου Ξένια Κατεργάρη Έφη Παπαδοπούλου Γεωργία Στάμογλου Γιώργος 3η Ομάδα Θεοδωρίδου Αντωνία Κυβεντίδη Ίρις Κεραμαράκη Δήμητρα Κούρτη Μαριάνθη Μήτση Ειρήνη 4η Ομάδα Μαργαζόγλου Γεωργία Μεράϊ Σουζάνα Χατζίδου Βάσω Τσομακιάν Πέτρος Σαρίκας Γιάννης Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Δουλάκη Χρυσή (ΠΕ4) Πινακίδου Παναγιώτα (ΠΕ1) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 3 Μέρος Α’ Η Ιστορία των αρωμάτων Το άρωμα στα αρχαία Ελληνικά χρόνια Τα αρώματα στους διάφορους πολιτισμούς Η λογοτεχνία και τα αρώματα 4 6 8 Μέρος Β΄ Η Χημεία των αρωμάτων Γενικά Μέθοδοι παραλαβής αιθερίων ελαίων Πρακτική εφαρμογή παρασκευής αρωμάτων 9 13 14 Βιβλιογραφία 15 Παράρτημα Φύλλα εργασίας 16 2 Πρόλογος Για πρώτη φορά στα μαθητικά μας χρόνια, ασχοληθήκαμε εντατικά και λεπτομερώς με την ανάλυση και καταγραφή ενός συγκεκριμένου θέματος. Μία ομάδα περίπου είκοσι μαθητών ασχοληθήκαμε με τα αρώματα στον κόσμο μας. Σε πρώτο επίπεδο με την Παρασκευή αρωμάτων στον αρχαίο κόσμο και την επίδρασή τους στην ψυχοσύνθεση των ατόμων και κατά επέκταση στις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς και τις αλλαγές στις μεθόδους παρασκευής. Αυτό το τετράμηνο, κάναμε ένα πού ενδιαφέρον ταξίδι στην ιστορία των αρωμάτων και μάθαμε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα. Το πιο ενδιαφέρον όμως σίγουρα ήταν η εφαρμογή των όσων διδαχτήκαμε στην πράξη και δεν μείναμε στο θεωρητικό επίπεδο. 3 ΜΕΡΟΣ Α’ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΩΜΑΤΟΣ Γενικά, το άρωμα αποτέλεσε από τους αρχαίους χρόνους πόλο έλξης των λαών και αιτία πολλών φιλονικιών , ακόμα και χαρακτηριστικό των θεών στις διάφορες θρησκείες. Ακόμα και στον τάφο του φαραώ Τουταγχαμών, βρέθηκαν αρωματικές ουσίες και συγκεκριμένα κύφι, ένα σύνηθες μείγμα συστατικών που χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι. ΤΟ ΑΡΩΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ Οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν αρώματα για καλλωπιστικούς, θεραπευτικούς λόγους και στο φαγητό τους. Παρ ‘όλα αυτά υπήρχε και εξιδανίκευση στη χρήση τους στην περιποίηση του ανθρώπινου σώματος, αλλά και στη λατρεία. Οι Αρχαίοι χρησιμοποιούσαν χρώματα στην αρχή, κυρίως στις θρησκευτικές τους τελετές. Σε αυτή τη περίπτωση, οι αρωματικές ουσίες βρισκόταν στα θυμιάματα. Ακόμη, χρήση των αρωμάτων στα αρχαία χρόνια γινόταν από άνδρες αλλά κυρίως από γυναίκες μετά τα λουτρό και αυτό γιατί τις έκανε πιο ελκυστικές στο άλλο χρησιμοποιούσαν σαν φύλο. Επίσης, τις αρωματικές ουσίες τις καρυκεύματα τα οποία καπνίζανε και εισέπνεαν. Επιπλέον, οι Κρητες γνώριζαν τις ιδιότητες των αιθέριων ελαίων και ήξεραν να κάνουν χρήση των αρωμάτων στην ιατρική. Η αρωματοποιία άνθισε κυρίως στην Αθήνα και στη Κρήτη, διότι αυτές οι περιοχές ήταν εμπορικά κέντρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου και ήταν εύκολη η εισαγωγή-εξαγωγή των αρωμάτων. Επιπλέον, επειδή ήταν γνώστες των τεχνοτροπιών και είχαν άφθονες πρώτες ύλες να χρησιμοποιήσουν. Η χρήση αρωμάτων ενέπνευσε πολλούς ανθρώπους, ειδικά τους Αρχαίους Έλληνες συγγραφείς οι οποίοι αναφέρουν με πολλές λεπτομέρειες τις χρήσεις των αρωμάτων. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι ο Θεόφραστος, ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης. Τις πρώτες ύλες παρασκευής των αρωμάτων αποτελούν ρίζες, όπως αυτή της Ίριδας, της ινδικής νάρδου, από φυτά, όπως αυτό της σμύρνας ή και από άλλες ύλες οι οποίες ήταν κοινές για την κατασκευή άλλων αρωμάτων. 4 Επίσης, πρώτες ήταν το Σερνικοβότανο, το Δίκταμο, το Θρούμπι, ο Μήκωνας και η Αλιφασκιά. Οι μέθοδοι που χρησιμοποίησαν ήταν η εκχύλιση, αλλά και η απόσταξη. Επίσης συλλέγανε βότανα και διάφορες ουσίες. Μερικές συσκευές που χρησιμοποιούσαν Αρχαίοι Έλληνες για την οι αποθήκευση αρωμάτων ήταν οι Λήκυθοι, τα Αλάβαστρα, οι Αμφορείς και οι Πέλικες. Τα αρώματα της αρχαιότητας διαφέρουν στην αναγνωσιμότητα τους. Άλλα είναι γνωστά και στη σύγχρονη εποχή και άλλα εκλείπουν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το Ιρανών, το Νάρδων, η στακτή, το Βάλσαμο και το Τίλιο έλαιο. Άλλα αρώματα που χρησιμοποιούσαν κυρίως οι γυναίκες είναι τα ρόδα, οι βιολέτες, ο κρόκος, η κανέλα. Μερικά πιο περίπλοκα τα έλαια από Πικραμύγδαλο ή σουσάμι. Τα αρώματα και τα παράγωγά τους, εκτός από τον καλλωπισμό είχαν κι άλλες χρήσεις. Αρχικά, τα χρησιμοποιούσαν έως θεραπευτικές αγωγές για ποικίλους ιατρικούς λόγους, σαν μυρωδικά στο φαγητό, αλλά και για βαφή αντικειμένων παρασκευή διαφόρων και την αλοιφών. Επίσης, χρησιμοποιούνταν και στη θρησκεία (θυμιάματα, θυμιατά). 5 ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ Οι ρίζες των αρωμάτων φαίνεται να οδηγούν πίσω στη Μεσοποταμία και την αρχαία Αίγυπτο. Ο πρώτος επίσημος αρωματοποιός ήταν γυναίκα εν ονόματι Ταππουτί και με καταγωγή από τη Μεσοποταμία κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. Παρόλα αυτά, οι απόψεις διίστανται, αφού πολλοί πιστεύουν πως η αρωματοποιία ήταν γνωστή στους αρχαίους Κύπριους από το 4000 π.Χ. Τα σημαντικότερα σχετικά αρχαιολογικά ευρήματα βρίσκονται στην Αίγυπτο. Για τους αρχαίους Αιγύπτιους η δυσοσμία των σωμάτων αποτελούσε ασέβεια και αμαρτία. Έτσι, κάθε πρωί ράντιζαν τα ρούχα τους με αρωματικές ύλες οι οποίες διατηρούνταν για μία ολόκληρη μέρα. Επίσης, οι γυναίκες εκείνης της εποχής μασούσαν χάπια από μέλι για ευωδιαστή αναπνοή και έκαναν χρήση αρωματικών αλοιφών στο σώμα τους. Στην αρχαία Ελλάδα τα αρώματα συνδέθηκαν άρρηκτα με τη θρησκεία. Από τις διάφορες παραδόσεις φαίνεται ότι υπήρχε η αντίληψη πως οι θεοί χρησιμοποιούσαν τα αρώματα, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα έργα του Ομήρου. Κυρίως στην Αθήνα αναπτύχθηκε η τέχνη του αρωματοποιού. Οι αλοιφές αυτές, ήταν σύνθεση αποσταγμάτων φυτών και λουλουδιών όπως μαντζουράνα, κρίνο, θυμάρι, φασκόμηλο, γλυκάνισο, τριαντάφυλλο και ίριδα αναμειγμένα με ελαιόλαδο, αμυγδαλέλαιο, καστορέλαιο και λινέλαιο. Και οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν ένας λαός ο οποίος φάνηκε να αγαπά τα αρώματα, άλλωστε αυτοί εφηύραν και το ξύρισμα. Βέβαια, η χρήση τους σε εκείνη την περιοχή ήταν υπερβολική και δαπανηρή. Στα αρωματικά λουτρά οι Ρωμαίοι βύθιζαν το σώμα τους σε ευωδιαστό νερό από αιθέρια έλαια. Μετά το ξύρισμα έκαναν μασάζ στο πρόσωπο με αρωματικές αλοιφές. Οι αρωματικές ύλες έπαιζαν σημαντικό ρόλο και στο φαγητό τους και το θεωρούσαν σαν ένα καλό δώρο για τους καλεσμένους τους. 6 Στην εποχή του Βυζαντίου τα αρώματα ήταν εξίσου δημοφιλή και τα κύρια αποστάγματα αποτελούσαν αυτό του κρίνου, της μυρτιάς και της τριανταφυλλιάς. Η εισαγωγή των πρώτων υλών γινόταν από την Περσία, την Αραβία και την Αίγυπτο. Στην Ευρώπη η αρωματοποιία διαδόθηκε στις αρχές του 14 αιώνα και αυτό σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλεται στην ανάπτυξή της από τον μουσουλμανικό κόσμο. Στο Μεσαίωνα οι Σταυροφόροι ήταν αυτοί που κατά την επιστροφή τους από τα ταξίδια τους στους Ιερούς Τόπους, μετέφεραν αρώματα και τις τεχνικές τους. Υπήρχε έντονη η αντίληψη πως τα αρώματα τους προστάτευαν από τις διάφορες ασθένειες, πράγμα πολύ σημαντικό μιας και εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν οι κατάλληλες ιατρικές γνώσεις. Οι μεγάλοι εξερευνητές του κόσμου, όπως οι Κολόμβος και Βάσκο ντε Γκάμα ήταν που έφεραν νέες πρώτες ύλες από την Αμερική και από την Ινδία όπως κακάο, βανίλια, καπνό, πιπέρι, κάρδαμο, γαρίφαλο και βάλσαμο του Περού. Ταυτόχρονα, η Γαλλία εξελίσσεται σε μεγάλο κέντρο παρασκευής και εμπορίας αρωμάτων. Σήμερα, θεωρείται η μητρόπολη των αρωμάτων με το επίκεντρο στη βόρεια Γαλλία και το Μονπελιέ, παρά το γεγονός πως δεν φτιάχτηκαν εκεί τα πρώτα αρώματα. Η Γαλλία όμως είναι η χώρα που αξιοποίησε τον πλούτο και την γνώση των αρωμάτων και αποτέλεσε την βάση της ανάπτυξης της σύγχρονης βιομηχανίας αρωμάτων. Ένα ωραίο ατύχημα Παρ’ όλα αυτά, το πρώτο σύγχρονο αρωματοποιείο δεν είναι γαλλικό. Σύμφωνα με πηγές από το διαδίκτυο, ο Βρετανός αρωματοποιός Κριντ άνοιξε το 1760 έναν οίκο αρωμάτων στο Λονδίνο. Ο ίδιος οίκος μεταφέρθηκε στο Παρίσι το 1854. Η λίστα των πελατών του είναι εντυπωσιακή. Με τις δημιουργίες του αρωματίστηκαν ο Γεώργιος Γ’, η βασίλισσα Βικτορία και η πριγκίπισσα Σίσι της Αυστρίας. Τελευταία του πελάτισσα η Μαντόνα. Στα τέλη του 19ου αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα συνθετικά προϊόντα. Το πατσουλί παρήκμασε και στο προσκήνιο έλαμψε η ντελικάτη βανίλια. Η εξέλιξη των τεχνικών έφερε μια πραγματικά οσφρητική επανάσταση. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το άρωμα έγινε προϊόν πολυτελείας, απέκτησε διάφορα ονόματα και μπουκάλια. Αυτό το χρωστά στον Κορσικανό Φρανσουά Κοτί, ο οποίος ένωσε το ταλέντο του με τον σχεδιαστή Ζακ Λαλίκ. Στο αρωματοπωλείο του στο Παρίσι, ένα μπουκάλι με σχέδιο του Λαλίκ που περιείχε άρωμα τριαντάφυλλο, έπεσε στο πάτωμα. Όσοι μπήκαν στο κατάστημα μέθυσαν από την ευωδιά. Έτσι μέσα σε μία ημέρα ο Κοτί έγινε πλούσιος και διάσημος, αφού πούλησε πεντακόσια μπουκάλια. 7 Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΑ ‘’ Αρώματα στην Πόλη ‘’ κατά την περίοδο 1808-1831 από το διήγημα του Γιάννη Καλπούζου ‘’Άγιοι και δαίμονες Εις ταν Πόλιν’’ Η ιστορία εκτυλίσσεται στην Κωνσταντινούπολη, Τουρκία. Ο πρωταγωνιστής συνδέει τις παιδικές του αναμνήσεις με τη μητέρα του με την οποία έφτιαχνε σπιτικές καραμέλες και αρώματα. Αυτές έπειτα αποτέλεσαν την αφορμή για να ασχοληθεί επαγγελματικά με την αρωματοποιία. Ο πατέρας του αρχικά , όταν του μίλησε για πρώτη φορά ο Τζανής για τα σχέδιά του , παρέμεινε για αρκετή ώρα σιωπηλός και μετά του πρότεινε να συνεργαστεί με τον Τίμωνα , πράγμα που δεν άρεσε στον ήρωα. Ο Τζανής εφοδιάστηκε από τον πατέρα του με πρώτες ύλες, όπως βότανα σε ματσάκια , κουκούτσια σε γύαλες, σπόρους , φλούδες , φύλλα , κομμάτια ξύλου και αποξηραμένα λουλούδια, ατόφια ή μόνο με τα πέταλά τους. Επιπλέον, του έδωσε μια ζυγαριά, έναν αποστακτήρα και όλα τα υπόλοιπα σχετικά εργαλεία. Του επισήμανε να είναι πολύ προσεκτικός με τη φωτιά και τις ποσότητες που θα χρησιμοποιούσε. Ο Τζανής παρασκεύαζε αιθέρια έλαια με τη μέθοδο της απόσταξης, αλλά και με σύνθλιψη. Τα αναμείγνυε με μανιτάρια, σταγόνες σίκαλης και τα άφηνε να ωριμάζουν έως και ένα μήνα. Ο πρωταγωνιστής πάντα μαγευόταν από τα αρώματά του και αγωνιούσε για αυτά. Όταν πέτυχε το άρωμα των ονείρων του ανακοίνωσε κατευθείαν συγκινημένος στην οικογένειά του τα καλά νέα και γιόρτασε μαζί τους. Ήταν πολύ ενθουσιασμένος και κυρίως ανησυχούσε για τη γνώμη του παππού του. Η διαδικασία του να γίνει το αχτάρικο σε μυροπωλείο αποτελούσε μια ολόκληρη σειρά διαδικασιών. Ο Τζανής έπρεπε από κάλφας, δηλαδή ένας απλός βοηθός, να προβιβαστεί σε ουστά , μάστορα, δηλαδή και επίσημο αρωματοποιό. Για αυτήν την προαγωγή έπρεπε να αποφασίσει το συμβούλιο των μυροπόλων της Κωνσταντινούπολης. Ταυτόχρονα, έπρεπε να γίνει και μία συνάντηση ανάμεσα στον πρωτομάστορα των αρωματοποιών και τον ήρωα. Μεταξύ των παρασκευαστών αρωμάτων της Πόλης, υπήρχε έντονος ανταγωνισμός μεταξύ τους. Αυτό γίνεται εμφανές μέσα από ένα περιστατικό που συνέβη στον Τζανή. Αυτό που πραγματικά έγινε ήταν πως ένας αντίζηλός του, επειδή τον φθονούσε, αυτόν και την επιτυχία του, του επιτέθηκε την ώρα που πουλούσε αρώματα στην πόλη και τον μαχαίρωσε χωρίς να τον αντιληφθεί κάποιος από το πλήθος. Εκείνη την εποχή, καθώς πολλές αρρώστιες προσέβαλλαν τους κατοίκους της Τουρκίας, οι πωλήσεις των αρωμάτων είχαν πέσει κατακόρυφα. Τα πλήθη δεν αγόραζαν 8 πια τα μύρα για καλλωπισμό, αλλά και για να προφυλαχτούν από τις διάφορες ασθένειες, όπως η πανώλη και η πανούκλα. Ο ήρωας του κειμένου αναγκάστηκε να ξεκινήσει τις επιχειρήσεις του από την αρχή δύο φορές. Αυτό που κάθε φορά τον ωθούσε ήταν η μεγάλη του αγάπη για τα αρώματα καθώς και οι διαφορετικές συγκυρίες κάθε φορά που τον έφεραν κοντά με τα μύρα. 9 ΜΕΡΟΣ Β΄ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΩΜΑΤΩΝ Το όργανα της όσφρησης του ανθρώπου είναι ο οσφρητικός βλεννογόνος που περιλαμβάνει το οσφρητικό επιθήλιο, χόριο και αδένα και βρίσκεται στην οροφή της ρινικής κοιλότητας . Μέσα στη μύτη μας συμβαίνει μια μοριακή αλληλεπίδραση. Υπάρχουν αισθητήρες που μπορούν γρήγορα να παγιδέψουν και να ανιχνεύσουν μόρια που μεταφέρονται με την αναπνοή. Εάν εφαρμόζουν στο σωστό υποδοχέα, θα αναγνωριστούν και αυτό θα μεταφερθεί στον εγκέφαλό μας. Στην πραγματικότητα υπάρχουν διάφοροι τύποι υποδοχέων και η ενεργοποίηση των συνδυασμών τους καθορίζει την οσμή που καταλαβαίνουμε. Η αλληλεπίδραση των οσμογόνων μορίων με την πρωτεΐνη υποδοχέα οδηγεί στην ενεργοποίηση μιας άλλης πρωτεΐνης που ονομάζεται Golf , η οποία με την σειρά της ενεργοποιεί το ένζυμο αδενυλική κυκλάση που παράγει μεγάλες ποσότητες της ουσίας CAMP. Με τη σειρά του ανοίγει ένα δίαυλο κατιόντων, τα οποία μετατοπίζουν το δυναμικό της μεμβράνης σε θετικότερες τιμές ώστε να μεταφέρεται ηλεκτρικό σήμα στον εγκέφαλο. 10 Κάθε ένα κύτταρο ένα μόνο είδος υποδοχέα που έχει την ικανότητα να συνδεθεί με ένα περιορισμένο αριθμό οσμογόνων ουσιών. Έτσι κάθε υποδοχέας είναι ειδικευμένος στην αναγνώριση ενός μικρού αριθμού οσμών. Ο κάθε συνδυασμός είναι μοναδικός και αποτελεί μια μορφή κωδικοποίησης στον εγκέφαλο. Το 2004 τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ οι χημικοί Linda Buck και Richard Alex για την εργασία τους στην διευκρίνιση του μηχανισμού της λειτουργιάς της όσφρησης, μια μεγάλη ομάδα γονιδίων τα ποία φέρουν την ευθύνη για την παραγωγή πρωτεϊνών – ειδικών υποδοχέων. Μια ουσία πρέπει να έχει ορισμένες ιδιότητες για να έχει οσμή. Για να ταξιδεύει μέσω του αέρα, πρέπει να είναι αέριο ή ένα υγρό ή στερεό που να περνάει εύκολα στην αέρια φάση. Για να φτάσει στον υποδοχέα πρέπει να είναι διαλυτό, έστω σε μικρή έκταση, στη λεπτή ταινία υδατικού διαλύματος που περνάει από ρηνικές διόδους. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το ότι το μόριο με την οσμή ή ένα μέρος του πρέπει να έχει σχήμα που εφαρμόζει σε έναν από τους οσφρητικούς υποδοχείς που καλύπτουν απολήξεις νεύρων βαθιά στις ρινικές διόδους. Οταν συμβεί αυτό, οι νευρικές ωθήσεις φτάνουν στον εγκέφαλο που τις μεταφράζει σαν μια ειδική οσμή. Στη δεκαετία του '50, εισήχθηκε η στερεοχημική θεωρία της όσφρησης για να εξηγήσει τη σχέση μεταξύ της οσμής και του μοριακού σχήματος. Η βασική της προϋπόθεση είναι ότι το σχήμα του μορίου (και μερικές φορές η πολικότητά του) και όχι η χημική σύστασή του είναι η πρωταρχική ανίχνευση της οσμής του. Σύμφωνα μ' αυτή τη θεωρία, υπάρχουν επτά πρωταρχικές οσμές και καθεμιά αντιστοιχεί σε ένα από τους επτά διαφορετικούς τύπους των οσφρητικών υποδοχέων. Οι επτά οσμές είναι : καμφορά, μοσχοβόλος, ανθώδης, μέντας, αιθέρα, καυτερή και σαπίλας (οι δύο τελευταίες οσμές εξαρτώνται περισσότερο από την πολικότητα των μορίων, παρά από το σχήμα τους). Πολλές προβλέψεις της θεωρίας αυτής επιβεβαιώθηκαν πειραματικά. Αν δύο ουσίες εφαρμόζουν στον ίδιο υποδοχέα, πρέπει να έχουν την ίδια οσμή, ακόμα και αν η σύστασή τους διαφέρει. Η καμφορά, το εξαχλωροαιθάνιο και το κυκλοοκτάνιο, ουσίες με διαφορετική σύσταση, ταιριάζουν και οι τρεις στον υποδοχέα καμφοράς και πραγματικά έχουν τέτοια οσμή. Αν διαφορετικά τμήματα ενός μορίου ταιριάζουν σε διαφορετικούς υποδοχείς, το μόριο πρέπει να έχει ανάμικτη οσμή. Τμήματα του μορίου της βενζαλδεϋδης ταιριάζουν στους υποδοχείς καμφοράς, ανθώδους και μέντας που σημαίνει τελικά μυρωδιά αμυγδάλου. 11 Στις αρχές της δεκαετίας του '90 αποδείχθηκε η παρουσία 1000 υποδοχέων και πιστεύεται ότι με τους διάφορους συνδυασμούς, ένας άνθρωπος μπορεί να διακρίνει πάνω από 10.000 οσμές. Η γνώση του μηχανισμού της όσφρησης και κυρίως του πρώτου σταδίου, δηλαδή της αναγνώρισης των οσμογόνων μορίων από τα κύτταρα υποδοχείς , μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τον σχεδιασμό και τη σύνθεση νέων και πιο αποτελεσματικών πρώτων υλών για την αρωματοποιία. Αρχικά τα αρώματα εξάγονταν από φυσικές πηγές. Σήμερα, οι χημικοί έχουν απομονώσει πολλά από τα συστατικά των αρωμάτων και τα παρασκευάζουν συνθετικά. Το κυριότερο συνθετικό συστατικό των αρωμάτων είναι οι αλδεΰδες. Όμως, οι χημικοί μέχρι τώρα δεν έχουν κατορθώσει να διακρίνουν ακόμα όλα τα δευτερεύοντα, αλλά σημαντικότατα στην οσμή, συστατικά τους. Ένα άρωμα, είτε φυσικό, είτε συνθετικό, αφ' ενός πρέπει να "δέσει" με άλλα αρώματα σ' ένα "μπουκέτο" - και γι' αυτό χρειάζεται και κάποιο ταλέντο, εκτός από τη χημεία - αφ' ετέρου πρέπει να αραιωθεί, ώστε η μυρωδιά του να γίνει πιο ευχάριστη. Για την αραίωση χρησιμοποιείται αιθυλική αλκοόλη (οινόπνευμα). Το Chanel No5 κατέχει μιαν ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της Χημείας, γιατί είναι το πρώτο άρωμα που περιείχε ένα συνθετικό συστατικό. Το 1921 στο Παρίσι η σχεδιάστρια μόδας Gabrielle "Coco" Chanel ζήτησε ένα άρωμα να συνοδεύσει τη συλλογή της και αυτό δημιουργήθηκε από τον Ernest Beaux, που ανάμεσα στα άλλα φυσικά συστατικά χρησιμοποίησε και μια αλδεϋδη, την 2-μεθυλο-ενδεκανάλη, ένα συνθετικό συστατικό. Ωστόσο, η εξαγωγή φυσικών αιθερίων ελαίων από διάφορα αρωματικά φυτά παραμένει βασικό κομμάτι της αρωματοποιίας από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα… Οι πιο γνωστές τεχνικές λήψης των αιθερίων ελαίων από τις πρώτες ύλες είναι: ΣΥΝΘΛΙΨΗ – ΑΠΟΣΤΑΞΗ – ΕΚΧΥΛΙΣΗ Στα πλαίσια του πρότζεκτ γνωρίσαμε λίγο τη μέθοδο της απόσταξης και συγκεκριμένα την απόσταξη με υδρατμούς. 12 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΑΙΘΕΡΙΩΝ ΕΛΑΙΩΝ Απόσταξη με υδρατμούς Στην απόσταξη με υδρατμούς εισάγεται παράγεται σε ειδικό ατμός, ο οποίος ατμολέβητα, που περιέχει το φυτικό υλικό και ο ατμός παρασύρει το αιθέριο έλαιο. Στην απόσταξη με υδρατμούς μικροαπόσταξης- ανήκει η συσκευή εκχύλισης Likens- Nickerson. Η συσκευή αποτελείται από το κύριο σώμα, διαμορφωμένο για οργανικούς διαλύτες ελαφρύτερους του νερού, έναν ψυκτήρα και δύο φιάλες, μια σφαιρική και μια απιοειδή. Το δείγμα τοποθετείται μαζί με νερό (σε αναλογία 1/10) στη σφαιρική φιάλη και ο οργανικός διαλύτης (κυρίως διαιθυλαιθέρας) στην απιοειδή και θερμαίνεται με υδατόλουτρο. Οι σχηματιζόμενοι ατμοί από την σφαιρική φιάλη, που περιέχουν τα πτητικά συστατικά του αιθερίου ελαίου, φθάνουν στο ψυκτήρα, υγροποιούνται και κυλούν στον κύριο χώρο της συσκευής, όπου υπάρχει σε ισορροπία η οργανική και η υδατική φάση. Εκεί τα πτητικά συστατικά εκχυλίζονται από τον οργανικό διαλύτη. Στο τέλος της διαδικασίας (μετά από 1 ώρα τουλάχιστον) όλα τα συστατικά του αιθερίου ελαίου έχουν συγκεντρωθεί στην απιοειδή φιάλη. Εμείς, κατά τη διάρκεια της ερευνητικής εργασίας, εφαρμόσαμε στο χημείο αυτό τον τρόπο απόσταξης με πρώτη ύλη τη λεβάντα και καταφέραμε να παρασκευάσουμε μία μικρή ποσότητα από το αντίστοιχο αιθέριο έλαιο. 13 Πρακτική εφαρμογή παρασκευής αρωμάτων Οι πέντε υποομάδες της ερευνητικής εργασίας, κληθήκαμε να κατασκευάσουμε η κάθε μία ξεχωριστά το δικό της μείγμα αιθέριων ελαίων, κάτι που ενθουσίασε τους περισσότερους και ήταν το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της όλης εργασίας. Αρχικά, με τη βοήθεια των καθηγητριών μας, δημιουργήσαμε τη σωστή αναλογία αμυγδαλέλαιου και σταγονιδίων από αιθέρια έλαια και έπειτα προχωρήσαμε στην επιλογή αυτών που θα ήταν οι νότες βάσεις, οι μεσαίες και κορυφής. Τέλος, με κατάλληλα εργαλεία του χημείου μας, κάναμε το μικρό μας άρωμα και το φυλάξαμε σε ειδικά μπουκαλάκια τα οποία είχαμε μακριά από τον ήλιο. Το τελικό συμπέρασμα ήταν πως με το πέρασμα των εβδομάδων η κύρια μυρωδιά δεν άλλαξε, αλλά οι νότες της κορυφής είχαν εξασθενίσει κάπως. Η παρασκευή αυτού του αρώματος μας ικανοποίησε ψυχικά και μας έκανε περήφανους για αυτό το μικρό μας κατόρθωμα. 14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Forbes J. R., Studies in Ancient Technology, Volume III, 1993 ΛΙΒΕΡΗ Α., “Η χρήση των αρωματικών φυτών και βοτάνων για την παρασκευή αρωμάτων και καλλυντικών στην ελληνική αρχαιότητα, 56-82, στο Φαρμακευτικά και Αρωματικά Φυτά, Ζ΄ Τριήμερο Εργασίας, Κύπρος, Παραλίμνι, 21/25-3-1997, ΕΤΒΑ, Αθήνα 1997. BoothM. Nancy“Αρώματα και κολόνιες” Εκδόσεις ΨΥΧΑΛΟΣ 2001 Kraft, P.; Swift, K. A. D. Perspectives in Flavor and Fragrance Research, Verlag Helvetica Chimica Acta, Zόrich, WILEY-VCH, 2005 ΠΑΤΡΙΚ ΖΙΣΚΙΝΤ “ΤΟ ΑΡΩΜΑ” Εκδόσεις Ψυχογιός Γ. ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ “Άγιοι και δαίμονες Εις ταν Πόλιν” ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Γενική και Ανόργανη Χημεία, Μανουσάκης, Θες/νίκη 1981 http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p156.html http://el.wikipedia.org/wiki/ http://el.wiktionary.org/wiki/ http://essential-oil.com/el/blending-essential-oils_everyday-essentials-4aromatic-recipes-for-generic-use-and-perfumery_821.html http://www.katerinamitsi-fmgroup.com/history_of_perfume.html http://ancient-therapy.net/?p=396 www.chemist.gr www.healthyliving.gr https://bolko.wordpress.com www.flowmagazine.gr Osmoz.com http://www.aesthetics.gr http://www.livepedia.gr/index.php/Άρωμα http://www.multilingualarchive.com/ma/enwiki/el/Perfume/1#Lists_of_perfume s http://www.alkimachon.gr/content/view/247/170/lang,el/ http://www.holistic-medical.gr/gr-fit.html http://www.herbalcreations.gr/research15.php http://teefarmakologia.tripod.com/modus_vivendi.htm http://netlife.gr/talk/viewtopic.php?t=92 http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22733&subid=2&pubid=2036861 http://maga.gr/2011/07/μύρισε-μύρισε-με/ H Χημεία των Αρωμάτων, Ανθούλα Χατζημπαλόγλου, http://www.chem.auth.gr/iyc2011/iyc2011perfum.html Η Χημεια της όσφρησης και το CHANEL No5, Σταυρακαντωνάκης Γιώργος http://users.sch.gr/stayrakant/soft%20did/osfrisi%20chem.htm http://chimikoergastirio.blogspot.com/2010/02/blog-post_12.html Κβαντικές οσμές http://www.tovima.gr/science/article/?aid=385676 15 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α΄ Μέρους 3ο ΓΕΛ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΑΞΗ: Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ: Α΄ ΘΕΜΑ: «Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΓΟΗΤΕΙΑΣ: ΤΟ ΑΡΩΜΑ» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (1ο) Ιστορική αναδρομή: Τ¨αρώματα στην Αρχαία Ελλάδα 1η Δραστηριότητα: Να διαβάσετε το έντυπο υλικό. 2η Δραστηριότητα: Ν' απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις: α) Χρησιμοποιούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες αρώματα; β) Σε ποιες εκδηλώσεις, δραστηριότητες , τομείς της ζωής τους, οι αρχαίοι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν τα αρώματα; γ) Σε ποιες περιοχές της Ελλάδας γνώρισε άνθηση η αρωματοποιία; Πού οφείλονταν; δ) Οι Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς αναφέρονται στη χρήση των αρωμάτων; ε) Ποιες ήταν οι πρώτες ύλες παρασκευής των αρωμάτων; στ) Διέθεταν τεχνολογία και τεχνογνωσία για την παρασκευή των αρωμάτων, οι Αρχαίοι Έλληνες; ζ) Ποιες μέθοδοι και τεχνικές χρησιμοποιούσαν; η) Καταγράψτε ονόματα σκευών στα οποία αποθηκεύονταν και διατηρούνταν τα αρώματα. θ) Είναι γνωστά κάποια αρώματα της αρχαιότητας; ι) Εκτός από τον καλλωπισμό, είχαν τα αρώματα και τα παράγωγά τους, άλλες χρήσεις; κ) Στα κείμενα των παραπομπών από τον Όμηρο (Οδύσσεια, Ιλιάδα) και τον Αριστοφάνη (Εκκλησιάζουσαι), εντοπίστε και καταγράψτε έθιμα, συνήθειες, παραδόσεις. 16 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(2ο) Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΛΑΟΥΣ, ΑΡΧΑΙΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ 1η Δραστηριότητα: Να παρουσιάσετε ως ομάδα την εργασία με θέμα “Το άρωμα στην Αρχαία Ελλάδα”. 2η Δραστηριότητα: Διαβάστε το έντυπο υλικό και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις: α) Από τις πληροφορίες μας διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι της αρχαιότητας χρησιμοποιούσαν αρώματα -πώς επέδρασαν στον ψυχισμό τους; -τι εξέφραζαν με την χρήση τους. β) Σε ποιους τομείς της καθημερινής ζωής στην αρχαία Αίγυπτο, γινόταν χρήση αρωματικών υλών; 3η Δραστηριότητα: Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση των αρωμάτων και αφού σχολιάσετε τα ευρήματα, αξιολογήστε τη συμβολή της αρωματοποιίας στη ζωή των Αιγυπτίων. Αξιοποιήστε για το σκοπό αυτό σχετικό εικονογραφικό υλικό. http://essential-oil.com www.chemist.gr www.healthyliving.gr https://bolko.wordpress.com www.flowmagazine.gr ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (3ο) Φάρμακα και Βότανα Δραστηριότητα 1η: Αφού διαβάσετε το έντυπο υλικό: -Παρατηρήστε τις εικόνες και εντοπίστε τις κατηγορίες των φυτών και των βοτάνων. -Ποιες νομίζετε ότι είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στα φυτά, τα βότανα και τα μπαχαρικά ως προς τη διαδικασία συλλογής, αποξήρανσης και χρήσης τους. -Καταγράψτε τις πηγές (ιστοσελίδες) των πληροφοριών. Δραστηριότητα 2η: Να αναγνωρίσετε και να κατηγοριοποιήσετε τα φυτά και τα βότανα. Δραστηριότητα 3η: Αναζητήστε στο άμεσο περιβάλλον σας χρήσεις των φυτών, των βοτάνων και των μπαχαρικών. 17 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (4ο) ΜΠΑΧΑΡΙΚΑ Δραστηριότητα 1η: Διαβάστε το έντυπο υλικό. Δραστηριότητα 2η: Αφού παρακολουθήσετε το οπτικοακουστικό υλικό ν' απαντήσετε: -ποια είναι η χώρα για την οποία γίνεται λόγος στην ταινία; -ποια θέση κατέχουν στη ζωή των ανθρώπων της χώρας αυτής τα μπαχαρικά; -πώς αντιλαμβάνεστε την προσήλωση της πρωταγωνίστριας στα μπαχαρικά; -γράψτε κάποια από τα ονόματα των μπαχαρικών που ακούγονται στην ταινία. -ποιες χρήσεις των μπαχαρικών διαπιστώσατε; Δραστηριότητα 3η: Αξιοποιήστε το β΄ βίντεο αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες για τα μπαχαρικά και τη συμβολή τους (κοινωνική, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική) στη ζωή των ανθρώπων. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (5ο) ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΑ “Αρώματα στην Πόλη” κατά την περίοδο 1808-1831 από το διήγημα του Γιάννη Καλπούζου “Άγιοι και δαίμονες Εις ταν Πόλιν” 1η Δραστηριότητα: Αφού διαβάστε τ' αποσπάσματα από το διήγημα, ν' απαντήσετε στις ερωτήσεις. α) Σε ποια χώρα και σε ποια πόλη εκτυλίσσεται η ιστορία; β) Γράψτε τις πρώτες αναμνήσεις του ήρωά μας, που έχουν αρώματα και γεύσεις. Με ποιο πρόσωπο συνδέονται; γ) Ποιο γεγονός αποτέλεσε αφορμή για ν' ασχοληθεί αργότερα με το επάγγελμα του μυροποιού; δ) Πώς αντέδρασε ο πατέρας του Τζανή όταν του αποκάλυψε το σχέδιό του ν' ασχοληθεί με τα αρώματα; ε) Καταγράψτε τις πρώτες ύλες με τις οποίες εφοδίασε ο πατέρας του τον Τζανή. Τι του επισήμανε ως σημαντικό για το επάγγελμα που θ' ασχολούνταν; στ) Ποιοι ήταν οι τρόποι παρασκευής του Τζανή, των αιθέριων ελαίων; Με ποια άλλα υλικά τα αναμείγνυε; Πόσο καιρό άφηνε τα υλικά να ωριμάσουν; ζ) Περιγράψτε τα συναισθήματά του όταν μύριζε το αποτέλεσμα των κόπων του και ιδίως τη στιγμή που πέτυχε το άρωμα των ονείρων του. η) Παρά τη μικρή του ηλικία έπρεπε να κατοχυρώσει το επάγγελμά του. Ποιες ήταν οι διαδικασίες και τα έθιμα της εποχής του; θ) Υπήρχαν στην Πόλη πολλοί μυρωποιοί και ανταγωνισμός μεταξύ τους. Από ποια περιστατικά το διαπιστώνουμε; ι) Αγόραζαν για άλλες χρήσεις τα αρώματα την εποχή εκείνη; κ) Πόσες φορές αναγκάστηκε ο ήρωάς μας να κάνει μια νέα αρχή; Τι ήταν αυτό που τον στήριξε κάθε φορά; 2η Δραστηριότητα: Στη διήγησή μας αναφέρεται μία απλή συνταγή. Βρείτε τα υλικά για να την εκτελέσουμε στο εργαστήριο την επόμενη φορά. 18 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (6ο) ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1η Δραστηριότητα: Να μελετήσετε το έντυπο υλικό και ν' απαντήσετε στις ερωτήσεις: α) Ποιος λαός χρησιμοποιούσε ευρέως τα αρώματα; Πώς το διαπιστώνουμε; β) Ποιοι κάνουν γνωστή τη χρήση των αρωμάτων στην Ευρώπη; γ) Πώς εξελίσσεται η χρήση των αρωμάτων στις χώρες τις Ευρώπης; δ)Ποια χώρα κατέχει τα πρωτεία στην παρασκευή αρωμάτων στη σύγχρονη εποχή; 2η Δραστηριότητα: Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση των αρωμάτων ως τη σύγχρονη εποχή με τη βοήθεια των πηγών που παρατίθενται στο έντυπο υλικό. 19 ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Β΄ Μέρους ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Ένα αρωματοποιείο στο Παρίσι… Η Γαλλία, εδώ και μερικούς αιώνες, θεωρείται η πρωτεύουσα των αρωμάτων. Θα μεταφερθούμε για λίγο στο Παρίσι του 18ου αιώνα και θα επισκεφτούμε ένα αρωματοποιείο που βρίσκεται πάνω σε μια γέφυρα του Σηκουάνα. Προβολή: Απόσπασμα από την ταινία του Τομ Τίκβερ, βασισμένη στο μυθιστόρημα του Πάτρικ Ζίσκιντ «Το Άρωμα». Ερωτήσεις: • Πόσοι αρωματοποιοί υπάρχουν εκείνη την εποχή στο Παρίσι; • Τι προσπαθεί μέσα στο εργαστήριό του ο αρωματοποιός Μπαλντίνι; • Γιατί άραγε δεν τα καταφέρνει; • Τι προτείνει στον Μπαλντίνι ο νεαρός Γκρενούιγ; • Ποιο το αποτέλεσμα; • Ποια συναισθήματα δημιουργεί στο Μπαλντίνι το νέο άρωμα που δημιουργεί ο νεαρός; Συζήτηση Η τέχνη της αρωματοποιίας, η σχέση της με τη χημεία. 20 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2α Ομάδα 1η Α. Αφού μελετήσετε τα κείμενα που σας δίνονται, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις: 1. Ποιο είναι το αισθητήριο της όσφρησης στον άνθρωπο και που βρίσκεται αυτό; 2. Πως μετατρέπεται η χημική οσμή σε ηλεκτρικό σήμα (νευρική ώση); 3. Ποια η σχέση υποδοχέα οσμογόνων ουσιών; 4. Ποιοι πήραν το βραβείο Nobel Ιατρικής το 2004; Για ποια εργασία τους; Β. Να καταγράψετε τη σχετική βιβλιογραφία (από τα δικά σας κείμενα καθώς και από των άλλων ομάδων). ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2β Ομάδα 2η Α. Αφού μελετήσετε το κείμενο που σας δίνεται να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις 1. Ποιες ιδιότητες πρέπει να έχει μια ουσία για να έχει οσμή; 2. Πως η στερεοχημική θεωρία της όσφρησης εξηγεί τη σχέση μεταξύ οσμής και μοριακού σχήματος; 3. Πόσες και ποιες είναι οι βασικές οσμές; 4. Ποια αδυναμία παρουσιάζει η παραπάνω θεωρία; 5. Πόσους υποδοχείς προβλέπουν οι πιο καινούργιες θεωρίες; 6. Ποιο είναι το πρώτο άρωμα στο οποίο χρησιμοποιήθηκε ένα συνθετικό συστατικό; Β. Να καταγράψετε τη σχετική βιβλιογραφία (από τα δικά σας κείμενα καθώς και από των άλλων ομάδων). 21 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2γ Ομάδα 3η Α. Αφού μελετήσετε το κείμενο που σας δίνεται να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις: 1. Ποια θεωρία για την όσφρηση υποστηρίζουν οι περισσότεροι ερευνητές μέχρι σήμερα; 2. Ποιες παρατηρήσεις δε μπορεί να εξηγήσει η παραπάνω θεωρία; 3. Ποια θεωρία επαναφέρει στο προσκήνιο ο Turin; 4. Τι είδους πειράματα σχεδίασαν οι επιστήμονες Turin και Σκουλάκης; 5. Που θα μπορούσαν να βρουν εφαρμογή τα νέα πειραματικά δεδομένα; Β. Να καταγράψετε τη σχετική βιβλιογραφία (από τα δικά σας κείμενα καθώς και από των άλλων ομάδων). ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2δ Ομάδα 4η Α. Αφού μελετήσετε τα κείμενα που σας δίνονται να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις 1. Σε ποιο επιστημονικό άρθρο αναφέρεται ο καθηγητής Μανουσάκης στο κεφάλαιο στερεοχημική εξήγηση της όσφρησης; 2. Πόσες βασικές οσμές αναφέρονται στο παραπάνω άρθρο και ποιες είναι αυτές; 3. Πως αντιλαμβανόμαστε τις οσμές; 4. Ποιες είναι οι τρεις ουσίες που αναφέρονται με οσμή πικραμυγδάλου; Με ποιους υποδοχείς φαίνεται να ταιριάζουν τα μόριά τους; Β. Να καταγράψετε τη σχετική βιβλιογραφία (από τα δικά σας κείμενα καθώς και από των άλλων ομάδων). 22 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3α Ομάδες 1η , 3η Εργαστηριακή Παρασκευή Διαλυμάτων Μέρος 1ο Παρασκευή διαλύματος ορισμένης περιεκτικότητας Θέλουμε να παρασκευάσουμε 250ml υδατικού διαλύματος NaCl 1% w/v • • • • • • Υπολογίστε την ποσότητα (g) NaCl που απαιτείται Ζυγίστε την αντίστοιχη ποσότητα Μεταφέρετε το στερεό στην ογκομετρική φιάλη των 250ml Προσθέστε λίγο νερό και ανακινείστε προσεχτικά τη φιάλη μέχρις ότου διαλυθεί το στερεό Συμπληρώστε νερό μέχρι τη χαραγή με τη βοήθεια του υδροβολέα Γράψτε μια ετικέτα με τα στοιχεία του διαλύματος Μέρος 2ο Αραίωση διαλύματος Διαθέτουμε 50ml διαλύματος θειικού χαλκού (CuSO 4 ) περιεκτικότητας 2% w/v Θέλουμε να το αραιώσουμε μέχρι τελικού όγκου 100ml • • • • Μεταφέρετε το προς αραίωση διάλυμα στην ογκομετρική φιάλη των 100ml Συμπληρώστε με νερό μέχρι τη χαραγή Υπολογίστε την περιεκτικότητα (% w/v) του αραιωμένου διαλύματος Γράψτε μια ετικέτα με τα στοιχεία του διαλύματος 23 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3β Ομάδες 2η , 4η Εργαστηριακή Παρασκευή διαλυμάτων Μέρος 1ο Παρασκευή διαλύματος ορισμένης περιεκτικότητας Θέλουμε να παρασκευάσουμε υδατικό διάλυμα NaCl και να υπολογίσουμε την περιεκτικότητά του (% w/v) • • • • • • Ζυγίστε 5g NaCl Μεταφέρετε το στερεό στην ογκομετρική φιάλη των 250ml Προσθέστε λίγο νερό και ανακινείστε προσεχτικά τη φιάλη μέχρις ότου διαλυθεί το στερεό Συμπληρώστε νερό μέχρι τη χαραγή με τη βοήθεια του υδροβολέα Υπολογίστε την % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος που παρασκευάστηκε Γράψτε μια ετικέτα με τα στοιχεία του διαλύματος Μέρος 2ο Αραίωση διαλύματος Διαθέτουμε 100ml διαλύματος θειικού χαλκού (CuSO 4 ) περιεκτικότητας 2% w/v Θέλουμε να το αραιώσουμε μέχρι τελικού όγκου 1000ml. • • • • Μεταφέρετε το προς αραίωση διάλυμα στην ογκομετρική φιάλη των 1000ml Συμπληρώστε με νερό μέχρι τη χαραγή Υπολογίστε την περιεκτικότητα (% w/v) του αραιωμένου διαλύματος Γράψτε μια ετικέτα με τα στοιχεία του διαλύματος 24 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 Παρασκευάζουμε το δικό μας άρωμα! Υλικά Έλαιο βάσης: Αμυγδαλέλαιο Αιθέρια έλαια Εκτέλεση Επιλέγουμε το συνδυασμό αιθέριων ελαίων που προτιμούμε (σύνολο 20 σταγόνες). Καταγράφουμε τις επιλογές μας … σταγόνες …………………… Νότες κορυφής … σταγόνες …………………… … σταγόνες …………………… ….σταγόνες …………………… Νότες μεσαίες … σταγόνες …………………… … σταγόνες …………………… …σταγόνες …………………… Νότες βάσης … σταγόνες …………………… … σταγόνες …………………… Αν ένα μπουκαλάκι των 10 ml περιέχει 200 σταγόνες, σε πόσα ml αντιστοιχούν οι 20 σταγόνες; 200 σταγόνες → 10ml 20 σταγόνες → x; Πόσα ml αμυγδαλέλαιο πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε το άρωμα μας με περιεκτικότητα 5% v/v σε αιθέρια έλαια; Σε αποστειρωμένο μπουκαλάκι αναμιγνύουμε τα αιθέρια έλαια. Προσθέτουμε την ποσότητα αμυγδαλέλαιου που υπολογίσαμε, ανακινούμε αργά και προσεκτικά. Το άρωμά μας είναι έτοιμο! 25
© Copyright 2025 Paperzz
