ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ Θέμα: «Οι αγροτικοί-κτηνοτροφικοί Συνεταιρισμοί ως μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής υπαίθρου» Συμμετέχοντες καθηγητές: Ζαφειρόπουλος Ανδρέας, ΠΕ-01 Μυλωνά Αθανασία, ΠΕ-05 Παπαγεωργίου Άννα, ΠΕ-06 Πετριχιάνου Αικατερίνη, ΠΕ-04 Συμμετέχοντες μαθητές Γ΄ γυμνασίου: Αδαμόπουλος Παρασκευάς Αργυροπούλου Μαρία Γεωργακοπούλου Βασιλική Κακαφώνης Κωνσταντίνος Λιάρος Μάριος Μαραχώρης Νίκος Μαυρόγιαννη Διαμάντω Μαυρόγιαννης Γιάννης Μπαλάνι Άγγελος Μπαρδάκη Μαγδαληνή Μπαρδάκης Κωνσταντίνος Μπαρδάκης Παναγιώτης Μπάτραλη Ιωάννα Μπάτραλη Πελαγία Παπανικολάου Παναγιώτης Στραβοκέφαλος Γιάννης Τσαπάρα Νικολίτσα 2 καὶ εἶπεν ὁ Θεός· βλαστησάτω ἡ γῆ Και είπε ο Θεός “ας φυτρώσουν και ας βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα αναπτυχθούν στην ξηρά χλόη και ποώδεις θάμνοι, που το κάθε είδος από κατὰ γένος καὶ καθ᾿ ὁμοιότητα, καὶ αυτά θα έχει το δικό του σπέρμα, για να ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὗ διαιωνίζεται επί της γης, να φυτρώσουν τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ και να μεγαλώσουν στη γη καρποφόρα γένος ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ἐγένετο ξυλώδη δένδρα, καθένα από τα οποία θα φέρει κατά το είδος του το δικό του οὕτως. (Γεν. 1,11) σπέρμα”. καὶ ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο με χώμα χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἐνεφύσησεν από την γη (χοϊκό) και ενεφύσησε στο πρόσωπον αυτού πνεύμα ζων, την εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, αθάνατη ψυχή· έτσι έγινε ο άνθρωπος καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζώσα ψυχοσωματική ύπαρξη. ζῶσαν. (Γεν. 2,7) Καὶ ἔλαβε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν Έλαβε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπο, τον ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε, καὶ ἔθετο οποίον δημιούργησε, και τον έθεσε στον παράδεισο της χαράς και της τέρψεως, αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, για να εργάζεται σε αυτόν και να τον ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν. φυλάσσει. (Γεν. 2,15) Ὑπὲρ εὐκρασίας ἀέρων, εὐφορίας Για την ευκρασία των αέρων, για την τῶν καρπῶν τῆς γῆς, καὶ καιρῶν καρποφορία της γης και για καλούς καιρούς, ας παρακαλέσουμε τον Κύριο. εἰρηνικῶν, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν. (δέηση στη θεία Λειτουργία Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου) Πόσο ωραία περιγράφει η Παλαιά Διαθήκη τη δημιουργία του φυτικού πλούτου! Ο Θεός μεριμνά προκειμένου να ετοιμάσει με την δημιουργική Του πανσοφία όλες τις προϋποθέσεις για να μπορεί να τραφεί ο άνθρωπος με βάση αυτόν τον πλούτο. Επιπλέον, η πνευματική καλλιέργεια έχει κάποια αναλογία με την καλλιέργεια της γης. Όπως ό γεωργός καλλιεργεί το χωράφι του, έτσι κι ό χριστιανός πρέπει να καλλιεργεί την ψυχή του. Χωράφι είναι ή ψυχή και θέλει δουλειά. Ο Μεγάλος Γεωργός ευλογεί και αμείβει τον κόπο και τον ιδρώτα τού κοπιάζοντος «γεωργού». 3 4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ………………………………………………..….….……σελ. 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ……………………………………………………………..…......…..5 Κεφάλαιο 1. Σύντομη αναδρομή της αγροτικής οικονομίας σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση…………………………………………………………………8 Κεφάλαιο 2. Η οργάνωση των αγροτικών-κτηνοτροφικών συνεταιρισμών…....17 Κεφάλαιο 3. Η προσφορά των αγροτικών συνεταιρισμών στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας……………………………………………………..………….25 Κεφάλαιο 4. Εκσυγχρονισμός, βελτίωση και αλλαγή νομοθεσίας των αγροτικών συνεταιρισμών, χρήση διαδικτύου …………………………………………….…30 ΕΠΙΛΟΓΟΣ ………………………………………………………….…..…..…..35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΣΕΩΝ………………………….……...………..….……….37 5 Εισαγωγή Ο αγροτικός κόσμος1, βιώνει μία κρίση, η οποία όπως φαίνεται θα συνεχίσει να είναι ιδιαιτέρως επώδυνη για τη χώρα μας, καθώς αυτή στερείται μηχανισμών προστασίας των οικονομικά αδυνάτων. Οι Έλληνες παραγωγοί, μικροί σε οικονομική δύναμη, πολυάριθμοι και ασυντόνιστοι, δεν είναι σε θέση να διαμορφώσουν τις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Την αδυναμία αυτή, θα μπορούσαν να θεραπεύσουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι όμως θα πρέπει να ενηλικιωθούν και να πάρουν τις τύχες στα χέρια τους. Έτσι οι αγρότες θα σταματήσουν να πέφτουν θύματα καιροσκόπων εμπόρων, οργανώνοντας δίκτυα διανομής των προϊόντων τους. Με αυτόν τον τρόπο, βελτιώνουν την τιμή και διασφαλίζουν την ποιότητα των παραγόμενων αγαθών τους. Όταν οι συνθήκες αλλάζουν2, οι οργανισμοί που επηρεάζονται από αυτές οφείλουν να προσαρμόζονται. Διαφορετικά υποφέρουν ή και εξαφανίζονται. Για τους συνεταιρισμούς γενικά, αλλά και ιδιαίτερα για τους ελληνικούς αγροτικούς-κτηνοτροφικούς συνεταιρισμούς, οι συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο δραστηριοποιούνται έχουν μεταβληθεί δραματικά. Στις πιο προηγμένες συνεταιριστικά χώρες, οι συνεταιρισμοί έχουν προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές. Στην Ελλάδα, η ανάγκη για αλλαγές έχει γίνει προ πολλού αισθητή, αλλά δεν έχει ακόμη σχεδιαστεί το είδος και η έκτασή τους. Φαίνεται όμως, ότι αναγνωρίζεται πλέον από όλους πως οι συνεταιρισμοί είναι επιχειρήσεις, οι οποίες λειτουργούν σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, οπότε είναι υποχρεωμένοι να γίνουν ανταγωνιστικοί για να είναι χρήσιμοι. Ο παγκόσμια αποδεκτός ορισμός3 του συνεταιρισμού αναφέρει ότι: «Συνεταιρισμός είναι μία αυτόνομη ένωση προσώπων που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεών τους διά μέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης». 1 Γεωργίου Δαουτοπούλου Καθηγητού Γεωπονίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «Για μία νέα τοπική αγροτική πολιτική». 2 Θέσεις πολιτικής της ΠΑΣΕΓΕΣ για την ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων της Ελλάδας, σελ. 1-2. 3 Θέσεις πολιτικής της ΠΑΣΕΓΕΣ για την ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων της Ελλάδας, σελ. 1-2. 6 Η παγκόσμια εμπειρία4 έχει δείξει ότι η μεταχείριση του συνεταιρισμού ως επιχείρησης, η οποία λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τις συμβατικές επιχειρήσεις, τις οποίες μπορεί και να εκτοπίζει, έχει οδηγήσει σε σημαντικά επιτεύγματα. Αντίθετα, όπου οι συνεταιρισμοί αντιμετωπίστηκαν ως προέκταση του Κράτους ή ως φορείς εξυπηρέτησης πολιτικών σκοπιμοτήτων ή ως μέσα χειραγώγησης των πολυάριθμων μελών τους, το αποτέλεσμα υπήρξε απογοητευτικό για τους συνεταιριστικούς φορείς και ταπεινωτικό για τον συνεταιριστικό θεσμό. Εντός του ανωτέρω πλαισίου, κρίνουμε απαραίτητη τη συμβολή μας, στη δημιουργία της αναγκαίας κουλτούρας στους νέους της ελληνικής υπαίθρου, οι οποίοι θα επιλέξουν να παραμείνουν στον τόπο τους και να ενασχοληθούν με αγροτικά και κτηνοτροφικά επαγγέλματα. Το παρόν πόνημα δεν αποτελεί επιστημονικό εγχειρίδιο, άλλωστε δεν διαθέτουμε την επιστημονική εκείνη κατάρτιση, η οποία θα μας έδινε την δυνατότητα να το πράξουμε. Με την απόπειρά μας αυτή, ευελπιστούμε να θέσουμε προβληματισμούς και να εκκινήσουμε την αλλαγή της νοοτροπίας αυτών των παιδιών –έστω και στο ελάχιστο- ούτως ώστε να αντιληφθούν την παρούσα κατάσταση, αλλά κυρίως τις επερχόμενες ραγδαίες αλλαγές, και να καταφέρουν να προσαρμοστούν σε αυτές, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτή είναι βεβαίως και η προσωπική μου αγωνία, αλλά και των συναδέλφων με τους οποίους αναλάβαμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα Αγωγής Σταδιοδρομίας. Για τον λόγο αυτό, θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε… Οι φετινές δράσεις μας, συνοψίζονται στα εξής: α)πρόσκληση στον γεωπόνο του δήμου Ερύμανθου κου Φίλλιπου Αγγελακόπουλου στο σχολείο μας και συζήτηση του θέματος, καθώς και άλλων ζητημάτων που σχετίζονται με τον αγροτικό κόσμο, β) επίσκεψη στον «Αγροτικό Γαλακτοκομικό Συνεταιρισμό Καλαβρύτων», όπου οι μαθητές ξεναγήθηκαν στη μονάδα παραγωγής γάλακτος από των υπεύθυνο κο Άρη Γκολφινόπουλο, ενώ στα γραφεία ενημερώθηκαν για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του συνεταιρισμού από τον υποδιευθυντή κο Δημήτριο Αγγελόπουλο, γ)παρασκευή χειροποίητων σαπουνιών ελαιολάδου, δ)μελέτη και παρουσίαση 4 Θέσεις πολιτικής της ΠΑΣΕΓΕΣ για την ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων της Ελλάδας, σελ. 1-2. 7 νέων καλλιεργειών (εκπόνηση 10 μικρότερων εργασιών) και ε)έρευνα του θέματος, συζήτηση και εκπόνηση της παρούσας εργασίας που αποτελεί προσπάθεια αποκλειστικά και μόνον των μαθητών μας, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν και εργάστηκαν με ιδιαίτερη προθυμία. Τους εύχομαι καλή πρόοδο και κάθε καλό στη ζωή τους. Τέλος, θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες μου στις συναδέλφισες, κυρίες Μυλωνά Αθανασία, Παπαγεωργίου Άννα και Πετριχιάνου Αικατερίνη, με τις οποίες από κοινού αναλάβαμε το πρόγραμμα, για την αγαστή συνεργασία, την κατάθεση των εμπειριών τους, τις εύστοχες παρεμβάσεις τους και τις ακάματες προσπάθειές τους. Τους εύχομαι ότι καλό και ευελπιστώ στη συνέχιση της συνεργασίας μας. Ζαφειρόπουλος Ανδρέας (ΠΕ-01) Μυλωνά Αθανασία, (ΠΕ-05) 8 Κεφάλαιο 1 Σύντομη αναδρομή της αγροτικής οικονομίας σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση Η παρούσα γενικευμένη κρίση στην Ελλάδα ανέδειξε πέρα από το δημοσιονομικό πρόβλημα και το πρόβλημα του δημοσίου χρέους και τα κατά πολύ σημαντικότερα προβλήματα της παραγωγής και του παραγωγικού μοντέλου που επί σειρά ετών διαμόρφωσε η ελληνική αστική τάξη και το πολιτικό πρόσωπό της. Το εντυπωσιακό μάλιστα είναι πως η καταστροφή της όποιας, στρεβλής κι αυτής, παραγωγικής βάσης της χώρας προβάλλεται ως το κυρίαρχο επιχείρημα για την αναγκαιότητα των ακολουθούμενων πολιτικών. Πολιτικών που όχι μόνο δεν λύνουν το βασικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, το έλλειμμα δηλαδή των τρεχουσών συναλλαγών αλλά το εντείνουν ακόμη παραπέρα. Φυσικά δεν κάνουν κάποιο λάθος οι αστοί διαχειριστές της ελληνικής οικονομίας. Απλά λύνουν το πρόβλημα από τη σκοπιά της εξυπηρέτησης των ταξικών συμφερόντων τους. Το πρόβλημα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προσπαθούν να το λύσουν με τη δραματική μείωση της κατανάλωσης των εργαζομένων, των ανέργων και των συνταξιούχων. Ταυτόχρονα η δραματική μείωση του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου που θα κατευθύνεται προς τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα θα αυξήσει την κερδοφορία των κλάδων που επιλέγονται ως πρωταγωνιστές στη νέα πορεία της ελληνικής οικονομίας και τη νέα θέση του ελληνικού κεφαλαίου στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας. Στα σχέδια αυτά οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι δεν έχουν κάποια θέση παρά μόνο αυτοί των φτηνών και ευκολοαναλώσιμων εργατικών χεριών και εγκεφάλων. Από τη μεριά των εργαζομένων και των ανέργων, καθώς και των πολιτικών υποκειμένων που υποστηρίζουν τα συμφέροντά τους, επιβάλλεται η συγκρότηση μιας πρότασης οικονομικού και παραγωγικού συστήματος που θα βρίσκεται στον αντίποδα όσων το κεφάλαιο και οι πολιτικοί εκπρόσωποί του απεργάζονται. Η κατάρτιση μιας τέτοιας πρότασης προϋποθέτει τη γνώση της σημερινής κατάστασης των επιμέρους 9 τομέων της ελληνικής οικονομίας και την ιστορική αναδρομή τους για την, όσο το δυνατό, βαθύτερη κατανόηση των αιτίων που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Ένας από τους βασικούς τομείς της οικονομίας, επομένως και της ελληνικής, είναι αυτός της αγροτικής οικονομίας. Εδώ εμφανίζεται, ιδιαίτερα οξυμμένο μάλιστα, το παράδοξο να απειλούν με πείνα τον ελληνικό λαό, αν τολμήσει και σκεφτεί κάτι παραπέρα από τις ακολουθούμενες πολιτικές, αυτοί οι ακριβώς που από τη μια τον σπρώχνουν στην πείνα και από την άλλη οι πολιτικές επιλογές του είναι εκείνες που έφεραν στην παρούσα κατάσταση την αγροτική οικονομία. Στα παρακάτω θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε την κατάσταση της αγροτικής οικονομίας στην Ελλάδα, να δούμε αδρά πως εξελίχθηκαν ιστορικά τα θεμελιώδη μεγέθη της και να προσδιορίσουμε τα αίτια των μεταβολών. Για καλύτερη κατανόηση των μεταβολών αλλά και της σημερινής κατάστασης της ελληνική αγροτικής οικονομίας θα δίνονται και τα αντίστοιχα μεγέθη άλλων ανεπτυγμένων χωρών. Κι αυτό γιατί μόνο συγκρίνοντας τις μεταβολές που συντελέστηκαν σε όλες τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και η σύγκρισή τους με τις αντίστοιχες στην Ελλάδα μπορούν να μας οδηγήσουν σε κάποια ασφαλή συμπεράσματα και να μας δείξουν το δρόμο προς μια αγροτική οικονομία που θα βρίσκεται στην υπηρεσία τόσο των αγροτών όσο και των εργαζομένων σε άλλους τομείς της οικονομίας. Στον πίνακα 1 που ακολουθεί βλέπουμε τις κατά κεφαλή μονάδες δεικτών αγροτικής παραγωγής σε μια σειρά χωρών από το 1961 έως το 2008 ενώ στο διάγραμμα 1 βλέπουμε τους παραπάνω δείκτες για τις αναπτυγμένες χώρες. Πίνακας 1 ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΜΟΝΑΔΕΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙΤΡΟΦΙΜΩΝ. (σε διεθνή δολάρια) ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΗΠΑ ΙΑΠΩΝΙΑ ΚΙΝΑ ΙΝΔΙΑ ΒΡΑΖΙΛΙΑ 1961 75 81 70 76 102 34 77 54 1965 78 88 73 78 111 40 70 58 1970 83 91 85 78 117 40 77 57 1975 86 91 86 88 116 41 78 61 1980 102 101 95 91 111 44 76 71 10 1985 108 102 106 97 118 57 86 79 1990 108 100 106 92 113 67 92 77 1995 107 97 91 94 107 84 95 91 2000 102 101 99 101 100 100 98 98 2005 95 94 95 100 97 116 99 121 2007 90 90 95 101 98 120 99 120 Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2009. FAOSTAT Online Statistical Service. Rome: FAO. Available online at: http://www.fao.org Διάγραμμα 1 Διάγραμμα http://eparistera.blogspot.gr/ Από τα παραπάνω δεδομένα διαπιστώνουμε πως σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες η αγροτική παραγωγή άρχισε να παραμένει σταθερή ή και να μειώνεται από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1980. η τάση αυτή είναι γενικευμένη και αφορά όλες τις αναπτυγμένες χώρες με μια μικρή εξαίρεση, τις ΗΠΑ. Στο επόμενο διάγραμμα (2) βλέπουμε το ακαθάριστο αγροτικό προϊόν σε σχέση με τον ενεργό αγροτικό πληθυσμό για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα από το 1961 ωςτο1993. Διάγραμμα 2 11 http://users.uom.gr/~drits/publications/H_Synarthsh_Agrotikis_Paragoghs.pdf Από το διάγραμμα 2 διαπιστώνουμε: 1. Η αρχική, κατά το1961, απόκλιση μεταξύ της απόδοσης της ελληνικής αγροτικής οικονομίας στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν πολύ μεγάλη. Ουσιαστικά το ¼ του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2. Με το πέρασμα του χρόνου η απόσταση αυτή μειωνόταν και στις αρχές του 1980 το αγροτικό προϊόν ανά εργαζόμενο στην αγροτική οικονομία στην Ελλάδα είχε φτάσει τα 3/5 περίπου του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 παρατηρούμε τη στασιμότητα που ήδη αναφέραμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ στην Ελλάδα το ανά αγρότη προϊόν συνέχισε να αυξάνεται μειώνοντας έτσι τη μεταξύ τους απόσταση σημαντικά. Οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν πρέπει να μας οδηγήσουν στο λάθος συμπέρασμα πως η ελληνική αγροτική οικονομία ανθούσε. Σημαίνουν απλά πως αυξανόταν η παραγωγικότητα στην αγροτική οικονομία. Τι γινόταν όμως με την παραγωγή; Το ερώτημα είναι κρίσιμο γιατί μπορεί μεν να αυξανόταν το ανά αγρότη προϊόν αλλά οι αγρότες μειώνονταν με πολύ ταχύτερους ρυθμούς. Αν δούμε λοιπόν, τα δεδομένα από πιο κοντά, βλέπουμε πως η προστιθέμενη αξία στον αγροτικό τομέα της Ελλάδας από το 12% που ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 κατέρρευσε στο 3% το 2008. ίσως αυτό θεωρηθεί φυσιολογικό για μια αναπτυγμένη χώρα μιας και αυτή ήταν η γενικευμένη τάση. Πριν απαντήσει κάποιος στο αν είναι έτσι ας αναλογιστεί την σημερινή κατάσταση και τα επιχειρήματα που 12 προσπαθούν να την δικαιολογήσουν. Στο επόμενο διάγραμμα (3) παρατηρούμε τον δείκτη παραγωγής τροφίμων στην Ελλάδα από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 έως το 2010. Διάγραμμα 3 http://www.tradingeconomics.com/greece/food-production-index-1999-2001--100-wb-data.html Η παραγωγή βασικών αγροτικών αγαθών από το 1980 έως το 2010 προϊόντων όπως είναι: ελαιοποιήσιμη ελιά, επιτραπέζια ελιά, σταφίδα, σταφύλια, λεμόνια, πορτοκάλια, σιτάρι μαλακό και σιτάρι σκληρό, τα βιομηχανικά φυτά βαμβάκι, αραχίδα, ζαχαρότευτλα και καπνά, τα δεδομένα μας αποκαλύπτουν μείωση της παραγωγής όλων των αγροτικών φυτικών αγαθών ή στασιμότητα στην παραγωγή τους. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η κατάρρευση της παραγωγής και η τύχη των βιομηχανικών φυτών όπως ο καπνός, τα ζαχαρότευτλα και το βαμβάκι. Η παραγωγή των βιομηχανικών φυτών κατέρρευσε, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας συμπαρασύροντας φυσικά και τη βιομηχανία και το σύνολο των δραστηριοτήτων που αρθρώνονταν γύρω από αυτές τις παραγωγές. Την πορεία που ακολουθούσε η γεωργία ακολούθησε φυσικά και η κτηνοτροφία στην Ελλάδα από το 1980 έως το 2009, όπου παρατηρούμε και πάλι την κατάρρευση της ζωικής παραγωγής σε μια περίοδο μάλιστα που η κατανάλωση κρέατος στην Ελλάδα αυξανόταν. Αν παρατηρήσουμε τη διαφοροποίηση της παραγωγής ανά δεκαετία θα αντιληφθούμε πως είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας 13 των αγροτών να ανταποκριθούν στις μεταβολές των αγορών, αλλά ταυτόχρονα δείχνουν και την ανυπαρξία της εθνικής αγροτικής πολιτικής ή την ύπαρξη μιας πολιτικής που απλά ακολουθούσε πειθήνια τις εντολές των Βρυξελλών. Οι μειώσεις ουσιαστικά στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων αντανακλώνται και στο εμβαδό της αγροτικής καλλιεργημένης γης. Σε όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα προχώρησε και η εκμηχάνιση της ελληνικής αγροτικής οικονομίας. Καθώς πλησιάζουμε τη δεκαετία του 2000, οι αριθμοί μείωσης της αγροτικής παραγωγής επιταχύνονται. Στην Ελλάδα η πραγματική προστιθέμενη αξία στην αγροτική οικονομία μειωνόταν με έναν από τους ισχυρότερους ρυθμούς μεταξύ όλων των χωρών-μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ) σε όλη τη δεκαετία του 2000. Μετά τις μεταβολές που συντελέστηκαν στην αγροτική οικονομία τόσο της Ελλάδας όσο και στο σύνολο των αναπτυγμένων χωρών η κατάσταση στην Ελλάδα διαγράφεται πλέον ως εξής: στην αγροτική οικονομία κυριαρχούν τα οπωρολαχανικά, το ελαιόλαδο και το γάλα. Διαπιστώνουμε επομένως πως ο παραδοσιακός αγροτικός τομέας που συγκρατεί ακόμη ένα σημαντικό ποσοστό παραγωγής είναι το ελαιόλαδο ενώ παρατηρούμε τα μικρά ποσοστά των δημητριακών, των βιομηχανικών φυτών και των κτηνοτροφικών φυτών. Το τελευταίο συμπληρώνει το μικρό ποσοστό της κτηνοτροφικής παραγωγής. Όσον αφορά στον αριθμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ανάλογα με τις εκτάσεις των αγροκτημάτων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, παρατηρούμε ότι πέντε νότια κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος. Μάλτα, Σλοβενία) έχουν το μικρότερο μέσο μέγεθος αγροκτημάτων, τα οποία και αποτελούν το 30% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αλλά μόνο το 10,6% της χρησιμοποιημένης γεωργικής περιοχής. Στο άλλο άκρο της κλίμακας τα 7 κράτη-μέλη με το μεγαλύτερο μέσο μέγεθος αγροκτημάτων (Τσεχία, Σλοβακία, Βρετανία, Εσθονία, Δανία, Λουξεμβούργο, Γαλλία) το 10,5% των αγροκτημάτων κατέχουν το 31,5% της καλλιεργημένης γης. Όσον αφορά στους αγροτικούς-κτηνοτροφικούς συνεταιρισμούς η ΠΑΣΕΓΕΣ αποτελεί το κορυφαίο όργανο καθοδήγησης, συντονισμού και εκπροσώπησής τους στην Ελλάδα. Στοχεύει στην ενιαία έκφραση 14 και στην συντονισμένη δράση των συνεταιρισμών, ώστε να αυξάνεται η ανταγωνιστικότητά τους. Ο πρωτεργάτης των συνεταιρισμών Σωκράτης Ιασεμίδης από το 1919 φρόντισε το 1922 από τις ενώσεις Πελοποννήσου. Αλλά και τότε δεν εκτιμήθηκε επαρκώς η σημασία της Οργάνωσης που ιδρύθηκε. Το “πλήρωμα του χρόνου” ήρθε το 1935, ύστερα από συστηματικές και έντονες προσπάθειες του Θεόδωρου Τζωρτζάκη στον οποίο οφείλει πολλά η συνεταιριστική κίνηση. Το καταστατικό εγκρίθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1935. Ενάμιση χρόνο μετά άρχισαν τα σοβαρά προβλήματα. Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου επιδίωξε αρχικά την έμμεση εξάρτηση των συνεταιρισμών από την Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος (ΑΤΕ). Στη συνέχεια όμως, ιδρύθηκε η Εθνική Συνομοσπονδία Συνεταιρισμών Ελλάδος (ΕΣΣΕ), στην οποία συγχωνεύθηκε η Πανελλήνια Συνομοσπονδία. Τότε, ολόκληρο το δίκτυο των συνεταιρισμών έγινε κατευθυνόμενο από της εντολές της Εθνικής Συνομοσπονδίας Συνεταιρισμών Ελλάδος (ΕΣΣΕ). Από την κατοχική κυβέρνηση η Εθνική Συνομοσπονδία Συνεταιρισμών Ελλάδος (ΕΣΣΕ) μετονομάστηκε σε Πανελλήνια Συνομοσπονδία Γεωργικών Συνεταιρισμών και επανήλθε ως τριτοβάθμια συνεταιριστική οργάνωση. Κατά την περίοδο της κατοχής η Συνομοσπονδία ήταν κατευθυνόμενη από το Υπουργείο Γεωργίας και κύριο μέλημά της είναι η συγκέντρωση γεωργικών προϊόντων. Η νέα περίοδος που άρχισε για την Συνομοσπονδία χαρακτηρίζεται από έμφαση στις συνδικαλιστικού χαρακτήρα δραστηριότητες. Η δραματική κατάσταση της υπαίθρου και η έλλειψη άλλου οργάνου εκπροσώπησης των συμφερόντων των αγροτών, οδήγησαν την Συνομοσπονδία σε αγωνιστικές κινητοποιήσεις και διεκδικήσεις επίλυσης της πληθώρας των προβλημάτων που συσσώρευσαν οι ανώμαλες περίοδοι που προηγήθηκαν. Σε ένα διχαστικό περιβάλλον της περιόδου αυτής, η Συνομοσπονδία και οι συνεταιρισμοί γενικότερα έπαιξαν σημαντικό ενωτικό ρόλο. Με πρωτοβουλίες της ΠΑΣΕΓΕΣ, ιδρύθηκαν μέχρι το 1967, Κεντρικές Ενώσεις Κοινοπραξίες ή Συνεταιριστικές Εταιρείες για τον καπνό, το ελαιόλαδο, τις ελιές, τις σταφίδες, το κρασί, τα σύκα, την κτηνοτροφία, τα οπωροκηπευτικά, τις ζωοτροφές, τις συνεταιριστικές εκδόσεις, τα γεωργικά εφόδια, κ.α. 15 Η προσπάθεια ανασυγκρότησης και ενδυνάμωσης του δικτύου των συνεταιρισμών διακόπηκε το 1967, όταν το δικτατορικό καθεστώς απομάκρυνε τις αιρετές διοικήσεις και τοποθέτησε στη θέση τους πρόσωπα επιθυμητά στο καθεστώς. Με την επαναφορά της δημοκρατικής νομιμότητας, διεξήχθηκαν ελεύθερες εκλογές. Από το 1967 ξεκινά μια καινούργια προσπάθεια αποκατάστασης της ομαλότητάς τους στους συνεταιρισμούς, που στρέφεται προς τρεις κατευθύνσεις: • Ενδυνάμωση του συνεταιριστικού μηχανισμού της ΠΑΣΕΓΕΣ προς εξυπηρέτηση των νέων αναγκών που διαφάνηκαν μετά την εκδήλωση του ενδιαφέροντος της χώρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. • Ψήφιση ενός νέου νόμου για τους συνεταιρισμούς που θα καταργούσε τις παρεμποδιστικές διατάξεις που νόθευαν τον αρχικό νόμο • Συμπλήρωση της συνεταιριστικής δομής με τους φορείς που ήταν αναγκαίοι. Στη δεκαετία του 1980 το ενδιαφέρον της ΠΑΣΕΓΕΣ στράφηκε στην εκπροσώπηση σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο και στην ομαλή μετάβαση από την εθνική στην Κοινή Αγροτική Πολιτική. Με την πάροδο του χρόνου η ανάγκη συσπείρωσης των συνεταιριστικών δυνάμεων αποτέλεσε ενιαίο στόχο.Στην αφετηρία της νέας περιόδου της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, μέριμνα της ΠΑΣΕΓΕΣ αποτελεί η επικράτηση της επιχειρηματικής λογικής σε όλα τα επίπεδα, για την επίτευξη αυξημένης ανταγωνιστικότητας με ταυτόχρονη τήρηση των συνεταιριστικών αρχών και αξιών. Μαυρόγιαννη Διαμάντω Αδαμόπουλος Παρασκευάς Λιάρος Μάριος Μπαρδάκη Μαγδαληνή μαθητές Γ’ γυμνασίου 16 Πηγές Για την αγροτική οικονομία, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd= 1&ved=0CDIQFjAA&url=http%3A%2F%2Faristeroblog.gr%2Fsites% 2Fdefault%2Ffiles%2Fagrotikioikonomia.doc&ei=2kBxU7zaAYOO7Q bikoCgDA&usg=AFQjCNH7WgMzssa3wxIabl85MnzCuuW6rw Ιστορική Αναδρομή, ΠΑΣΕΓΕΣ, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.paseges.gr/el/history 17 Κεφάλαιο 2 Η οργάνωση των αγροτικών-κτηνοτροφικών συνεταιρισμών Κάθε συνεταιρισμός αποτελεί μια αυτόνομη ένωση προσώπων, η όποια συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση κοινών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών αναγκών και στόχων, μέσα από τη συνιδιοκτησία και τη δημοκρατικά διοικούμενη επιχείρηση. Η Γ.Γ.Ι., το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η ΠΑΣΕΓΕΣ, η ΑΤΕ, ο ΚΟΜΜΕ, αλλά και τοπικοί φορείς, όπως κάποιες τοπικές αυτοδιοικήσεις και αναπτυξιακές εταιρείες, αποτέλεσαν φορείς που συνετέλεσαν στην ίδρυση συνεταιρισμών. ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ (ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ) Οι αρχές στις οποίες πρέπει να βασίζονται οι συνεταιριστικές οργανώσεις τέθηκαν για πρώτη φορά στο καταστατικό του συνεταιρισμού του Rochdale. Στη συνεχεία όμως διατυπωθήκαν με διαφορετικούς τρόπους. Η πρώτη διατύπωση των συνεταιριστικών αρχών έγινε το 1937 από τη Διεθνή Συνεταιριστική Ένωση (ΔΣΕ). Οι κατευθυντήριες γραμμές με τις οποίες οι συνεταιρισμοί θέτουν σε εφαρμογή τις άξιες τους, διατυπωθήκαν σύμφωνα με τις παρακάτω συνεταιριστικές αρχές. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Οι συνεταιρισμοί είναι εθελοντικές οργανώσεις, ανοιχτές σε όλα τα πρόσωπα και συμμετέχουν όλοι χωρίς διακρίσεις φύλου, κοινωνικού επίπεδου, φυλής, πολιτικών πεποιθήσεων η θρησκείας. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ Οι συνεταιρισμοί είναι δημοκρατικές οργανώσεις διοικούμενες από τα μέλη τους, τα όποια συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση της πολιτικής τους και στη λήψη αποφάσεων. Στους πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, όπως και στους συνεταιρισμούς ανώτερου βαθμού τα μέλη έχουν ΙΣΑ δικαιώματα ψήφου (κάθε μέλος μια ψήφος). ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΜΕΛΛΩΝ Τα μέλη συμμετέχουν ισότιμα και διαχειρίζονται δημοκρατικά το κεφάλαιο του συνεταιρισμού. Ένα μέρος τουλάχιστον από το 18 κεφάλαιο αυτό, αποτελεί συνήθως την κοινή περιουσία του συνεταιρισμού. Τα μέλη διαθέτουν τα πλεονάσματα για οποιονδήποτε ή για όλους από τους ακολούθους σκοπούς: α) ανάπτυξη του συνεταιρισμού, ενδεχομένως με τη δημιουργία αποθεματικών, από τα οποία μέρος τουλάχιστον θα είναι αδιανέμητα, β) απόδοση στα μέλη ανάλογα με τις συναλλαγές τους με τον συνεταιρισμό και γ) υποστήριξη άλλων δραστηριοτήτων που εγκρίνονται από τα μέλη. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜIAΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ Οι συνεταιρισμοί είναι αυτόνομες οργανώσεις αυτοβοήθειας διοικούμενες από τα μέλη τους. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Οι συνεταιρισμοί παρέχουν εκπαίδευση και πρακτική εξάσκηση στα μέλη τους, στα αιρετά μέλη της διοίκησης, στα διευθυντικά στελέχη και στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, σχετικά με τη φύση και τα οφέλη της συνεργασίας. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ Οι συνεταιρισμοί υπηρετούν τα μέλη τους και ισχυροποιούν τη συνεταιριστική κίνηση, όταν συνεργάζονται δια μέσου οργανώσεων τοπικού, εθνικού, περιφερειακού και διεθνούς επίπεδου. ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Οι συνεταιρισμοί πρέπει να ενδιαφέρονται και να εργάζονται για την ανάπτυξη της κοινότητάς τους. Από τις παραπάνω αρχές, αξίζει να τονιστεί η δημοκρατική λειτουργία των συνεταιρισμών, καθώς και ο πολιτιστικός και μορφωτικός χαρακτήρα τους. Εξάλλου, σύμφωνα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά τους και τις αρχές από τις οποίες διέπονται, συμπεραίνουμε ότι οι συνεταιρισμοί δεν αποτελούν επιχειρήσεις με την κλασική έννοια του όρου, καθώς έχουν ως στόχο την εξυπηρέτηση αναγκών των μελών τους και όχι τις ανάγκες τρίτων, μέσω της πώλησης προϊόντων. Συνεπώς οι 19 σύγχρονοι συνεταιρισμοί αποτελούν κι αυτοί είδος επιχείρησης, αλλά με στόχο την προαγωγή της οικονομίας των μελών τους. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ (ΕΙΔΗ) Οι συνεταιρισμοί μπορούν να διακριθούν σε πολλές κατηγορίες, με βάση κάθε φορά διαφορετικά κριτήρια. Οι συνεταιρισμοί ιδρύονται συνήθως για να εξυπηρετήσουν σκοπούς ενός συνόλου ατόμων. Το σύνολο αυτό μπορεί να είναι, είτε επαγγελματίες-παραγωγοί, όποτε οι συνεταιρισμοί που δημιουργούνται εξυπηρετούν την επαγγελματική οικονομία, είτε καταναλωτές, όποτε οι αντίστοιχοι συνεταιρισμοί εξυπηρετούν την οικιακή οικονομία. Η σύγχρονη οικονομική ζωή είναι ιδιαίτερα πολυσύνθετη και, από όποια από τις δυο πλευρές και αν εξεταστεί, αυτή η πολυμορφία δίνει τη δυνατότητα διάκρισης διαφορετικών ειδών συνεταιρισμών. ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ-ΟΡΙΣΜΟΙ Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο από το οποίο διέπεται η οργάνωση των αγροτικών συνεταιρισμών: Α)Ως μητρώο θεωρείται η συμβατική ή ηλεκτρονική βάση δεδομένων. Β)Ως συλλογικές οργανώσεις θεωρούνται α)οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, β)οι ομάδες παραγωγών και γ)οι αγροτικές εταιρικές συμπράξεις. Γ)Ως αγροτικός συνεταιρισμός θεωρείται κάθε πρωτοβάθμιος αγροτικός συνεταιρισμός και έχει ως μέλη αποκλειστικά φυσικά πρόσωπα. Δ)Ως ομάδα παραγωγών θεωρείται κάθε εθελοντική συνένωση παραγωγών αγροτικών προϊόντων, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, η όποια ανταποκρίνεται στις σχετικές διατάξεις του εθνικού και κοινοτικού δικαίου: α)οργανώνει την παράγωγη συγκεκριμένων, κατά περίπτωση, αγροτικών προϊόντων, ιδίως του αγροδιατροφικού τομέα, β)αναλαμβάνει την προμήθεια εισροών και εφοδίων, γ)παρέχει υπηρεσίες τυποποίησης, αποθήκευσης και διάθεσης αγροτικών προϊόντων και αναλαμβάνει την εμπορία των προϊόντων αυτών. Ε)Ως αγροτικές εταιρικές συμπράξεις θεωρούνται κεφαλαιουχικές εταιρείες με διαιτώμενο και διακλαδικό αντικείμενο, στο πλαίσιο του 20 οποίου α)αναλαμβάνουν επιχειρηματική δραστηριότητα σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο αναφορικά με την παράγωγη, τυποποίηση, αποθήκευση, βιομηχανική επεξεργασία πρώτου και δευτέρου βαθμού και την εμπορία αγροτικών προϊόντων, β)αναλαμβάνουν την παράγωγη και προμήθεια εισροών και εφοδίων και γ)συνάπτουν για τους ανωτέρω σκοπούς διεθνικές συνεργασίες και συμπράξεις με φορείς παρόμοιου σκοπού. ΣΤ)Ως δημοπρατήριο θεωρείται μια συμβατικά ή ψηφιακά οργανωμένη αγορά αγροτικών προϊόντων, στο πλαίσιο της οποίας οι παραγωγοί προσφέρουν τα προϊόντα αυτά σε ενδιαφερομένους αγοραστές με ελευθέρα διαπραγματεύσιμες τιμές. ΕΘΝΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ 1)Με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καθορίζονται η μορφή, το περιεχόμενο, η διαδικασία καταγραφής σε αυτό καθώς και η τήρηση του μητρώου. 2)Για τις ανάγκες τήρησης και λειτουργίας του μητρώου ιδρύεται σε επίπεδο αυτοτελούς γραφείου, το όποιο υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, διοικητική μονάδα με την επωνυμία "Εποπτική αρχή αγροτικών συνεταιρισμών". 3)Για τις ανάγκες σχεδιασμού και ανάπτυξης του μητρώου ιδρύεται εννεαμελές γνωμοδοτικό συμβούλιο εποπτείας συλλογικών αγροτικών οργανώσεων του οποίου προΐσταται ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και 4)με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης εγκρίνεται ο κανονισμός λειτουργίας του συμβουλίου. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί οφείλουν να ανταποκρίνονται στις παρακάτω βασικές αρχές, ως προς την εσωτερική οργάνωση και τη γενικότερη λειτουργία τους: Α)Την εθελοντική συμμέτοχη των αγροτών-φυσικών πρόσωπων. Β) Τη συμμέτοχη των οργάνων διοίκησης, χωρίς περιορισμούς ή αποκλεισμούς. Τη δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία, η όποια προϋποθέτει την άμεση εκλογή όλων ανεξαιρέτως. 21 Γ)Το ποσοστό διάθεσης των αγροτικών προϊόντων θα πρέπει να είναι το 80% τουλάχιστον της παράγωγης. Δ)Την αποτελεσματική συνεταιριστική και εταιρική διακυβέρνηση στο πλαίσιο της οποίας ένας ΑΣ(αγροτικός συνεταιρισμός) μπορεί να υιοθέτει ένα απόλυτα συμβατό με τη λειτουργία και την ανάπτυξη του διοικητικό και διαχειριστικό πρότυπο. Ε)Την οικονομική βιωσιμότητα, ανάπτυξη και αξιοπιστία, η διαπίστωση των οποίων τεκμηριώνεται με βάση τα οικονομικά και περιουσιακά στοιχειά του κάθε AΣ. ΣΤ)Την ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα, συμφώνα με την όποια θα αξιολογείται ο βαθμός ανταπόκρισης του κάθε ΑΣ στις προκλήσεις της σχετικής αγοράς των αγροτικών προϊόντων. Ζ)Την τήρηση των όρων και προϋποθέσεων νόμιμης λειτουργίσς του ΑΣ. ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΣΤΟ ΜΗΤΡΩΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΓΗ ΤΩΝ ΑΣ 1)Για την καταγραφή στο μητρώο αξιοποιούνται τα βιβλία που τηρούνται στα κατά τόπους ειρηνοδικεία. Οι ΑΣ καταχωρούνται στο μητρώο σε δυο αξιολογικές κατηγορίες ως α)ενεργοί ΑΣ και ως β) ανενεργοί. 2)Με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μετά από γνωμοδότηση του συμβούλιου καθορίζονται με κάθε λεπτομέρεια τα κριτήρια αξιολόγησης, ο τύπος και το ακριβές περιεχόμενο των δηλώσεων, τα αναγκαία επισυναπτόμενα σε αυτές έγγραφα και δικαιολογητικά, καθώς και η διαδικασία συμβατικής ή ηλεκτρονικής υποβολής και καταχώρησης των δηλώσεων αυτών. 3)Η υποβολή των τακτικών ετησίων δηλώσεων διενεργείται το αργότερο μέχρι την 1η Μάρτιου έκαστου έτους χωρίς δυνατότητα παράτασης της συγκεκριμένης προθεσμίας. Με την αίτηση πρώτης εγγραφής, όλοι οι ΑΣ υποχρεώνονται να προσκομίσουν στην εποπτική αρχή α)αντίγραφο του καταστατικού τους και βεβαίωση εγγραφής στο αρμόδιο ειρηνοδικείο, β)ετήσιο κύκλο εργασιών κατά την τελευταία τριετία με βάση τις αντίστοιχες οικονομικές εκθέσεις, γ) αριθμό μελών και δ) πρακτικό των πρόσφατων αρχαιρεσιών για την ανάδειξη διοίκησης, επικυρωμένο από αρμόδιο δικαστικό λειτουργό. 22 4)Η αναγκαστική εκκαθάριση διατάσσεται με απόφαση του υπουργού αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων, η όποια δημοσιεύεται στην εφημερίδα της κυβέρνησης. Με την απόφαση αυτή διορίζονται οι εκκαθαριστές. 5)ΑΣ, οι όποιοι για τρία συνεχόμενα έτη καταχωρίζονται στο μητρώο ως ανενεργοί τίθενται σε αναγκαστική εκκαθάριση. ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ(ΑΕΣ) 1)ΑΣ και OΠ μπορούν να συγκροτούν αγροτικές εταιρικές συμπράξεις οι οποίες είναι κεφαλαιουχικές εταιρείες και καταχωρίζονται στο μητρώο. 2)Οι ΑΕΣ, οι οποίες αναγνωρίζονται ως ΣΑΟ και καταχωρούνται στο μητρώο, οφείλουν να παρέχουν στοιχεία για α)τον αριθμό των μελών τους, β)το ποσοστό συγκέντρωσης της παράγωγης αγροτικών προϊόντων σε επίπεδο περιφέρειας, γ)την έκταση και την ποιότητα των παρεχόμενων από αυτές υπηρεσιών, δ)τη εν γένει περιουσιακή τους κατάσταση, ε) τον κύκλο εργασιών και το ετήσιο ύψος των συναλλαγών και στ)το μερίδιο αγοράς σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. 3)Η αναγνώριση, η πρώτη εγγραφή και η διαγραφή των ΑΕΣ λαμβάνουν χώρα με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. 4)Οι ΑΕΣ που για τρία συνεχόμενα έτη δεν εμφανίζουν καμία δραστηριότητα ή δεν υποβάλλουν την ετήσια δήλωση της προηγούμενης παραγράφου διαγράφονται αμέσως από το μητρώο. 5)Η πρώτη εγγραφή στο μητρώο λαμβάνει χώρα μέσα σε προθεσμία τριών μηνών από την δημοσίευση σχετικής δημόσιας πρόσκλησης του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΝΩΣΕΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ 1)Η Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών (ΠΑΣΕΓΕΣ) αποτελεί ιδεολογική και συντονιστική οργάνωση των ΣΑΟ και δεν έχει εμπορική ιδιότητα. Μέλη της είναι ΑΣ και ΟΠ. 2)Η ΠΑΣΕΓΕΣ: α)έχει περιφέρεια ολόκληρη την ελληνική επικράτεια και έδρα το δήμο που ορίζει το καταστατικό της, β)εκπροσωπεί τα μέλη της στο εσωτερικό και το εξωτερικό, γ)ασκεί 23 κάθε δραστηριότητα που προάγει τις δραστηριότητες των ΑΣ, δ)για την εξυπηρέτηση των μελών της αναλαμβάνει την εκπόνηση μελετών, εργασιών, ερευνών και μπορεί να μετέχει σε κάθε διαγωνισμό για την σύναψη συμβάσεων, ε)ιδρύει εκπαιδευτικά κέντρα και συνεργάζεται με αναγνωρισμένα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, στ)διαπραγματεύεται και συνάπτει συλλογικές συμβάσεις εργασίας και μετέχει στη διαιτητική ρύθμιση των συλλογικών διαφορών εργασίας, ζ)συντονίζει τις ενέργειες, που αφορούν στους ΑΣ και ενισχύει το έργο των μελών τους, η)γνωμοδοτεί μετά από αίτημα του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για θέματα που αναφέρονται σε οικονομικές ενισχύσεις και κίνητρα και θ)μπορεί, εφόσον προβλέπεται από το καταστατικό της, να συμμετέχει σε νομικά πρόσωπα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. 3) Θέματα σχετικά με το χρόνο σύγκλησης, τη συγκρότηση λειτουργίας και τις αρμοδιότητες της γενικής συνέλευσης και του διοικητικού συμβούλιου της ΠΑΣΕΓΕΣ ρυθμίζονται από το καταστατικό της. 4)Η ΠΑΣΕΓΕΣ υποχρεούται να τηρεί μητρώο των μελών της, στο όποιο φυλάσσονται τα καταστατικά και κάθε άλλο στοιχειό με τα μέλη της. 5)Η ετήσια εισφορά των μελών της ΠΑΣΕΓΕΣ προς αυτήν, καθώς και κάθε αύξηση ή μείωση του ύψους της, καθορίζεται με απόφαση της γενικής συνέλευσης των αντιπροσώπων των μελών της. 6)Το καταστατικό της ΠΑΣΕΓΕΣ εγκρίνεται από το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της. 7)Η διοίκηση της ΠΑΣΕΓΕΣ εκλέγεται από πανελλήνιο συνέδριο αντιπρόσωπων, το όποιο συνέρχεται για το σκοπό αυτό το αργότερο κάθε τέσσερα (4) χρόνια. ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧH, ΙΔΡΥΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ H άδεια λειτουργίας για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς δίνεται από τις δικαστικές αρχές, χωρίς καμία ειδίκευση στο συνεταιριστικό δίκαιο, ενώ απαιτούμενος αριθμός μελών για την ίδρυσή τους είναι τα 20 μέλη. 24 Νικολίτσα Τσαπάρα Γεωργακοπούλου Βασιλική Μαραχώρης Νίκος Μπαρδάκης Κωνσταντίνος μαθητές Γ΄ γυμνασίου Πηγές Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Θεσμικό πλαίσιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, τις συλλογικές οργανώσεις και την επιχειρηματικότητα του αγροτικού κόσμου-Οργάνωση της εποπτείας του Κράτους, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.agrotypos.gr/images/stories/file/kanonismoi/Synetair_ nomosxedio.pdf Δίκτυο ΚΑΠΑ, Σύγκριση της ελληνικής συνεταιριστικής νομοθεσίας με την ισπανική συνεταιριστική νομοθεσία, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: www.diktio-kapa.dos.gr Γεωργίου-Κων/νου Λάγκα, Συγκρότηση γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς της χερσονήσου της Λαυρεωτικής, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/123456789/2711/3/lagkasg_gis lavreotiki.pdf 25 Κεφάλαιο 3 Η προσφορά των αγροτικών συνεταιρισμών στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας Η προσφορά των αγροτικών-κτηνοτροφικών συνεταιρισμών στην τοπική κοινωνία είναι πάρα πολύ μεγάλη, διότι ο κάθε συνεταιρισμός αλληλεπιδρά με την κοινωνία στην οποία ανήκει. Αυτό άλλωστε φαίνεται από το γεγονός ότι ο συνεταιρισμός απολαμβάνει υπηρεσίες, υποδομές και γενικότερα τα οφέλη που του προσφέρει η κοινότητα. Για τον λόγο αυτό βέβαια δεν μπορεί να αγνοήσει τις ανάγκες που αντιμετωπίζει. Έτσι, τα μέλη ενός συνεταιρισμού αποφασίζουν το μέρος των συνεταιριστικών πόρων, που θέλουν να δώσουν στην κοινότητα όπου ασκούν τις δραστηριότητές τους. Συνεπώς, μία από τις υποχρεώσεις των συνεταιρισμών είναι να ενισχύσουν την τοπική οικονομία και ανάπτυξη.1 Όπως προαναφέρθηκε, οι συνεταιρισμοί αλληλεπιδρούν με τις κοινωνίες στις οποίες εντάσσονται και αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από το γεγονός ότι διάφοροι παραγωγοί, καταναλωτές, ιδιοκτήτες, υπάλληλοι, συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και αυτό είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα των συνεταιρισμών, από τους άλλους τύπους επιχειρήσεων και αυτό γιατί:  Το κάθε μέλος εκφράζει τις απόψεις του και έτσι πολλές φορές δημιουργούνται καινοτόμες προτάσεις.  Τα μέλη του συνεταιρισμού είναι και χρήστες του και έτσι ο συνεταιρισμός ξέρει ακριβώς τί επιθυμεί το αγοραστικό κοινό ή τί προβλήματα υπάρχουν.  Οι εργαζόμενοι του συνεταιρισμού είναι και ιδιοκτήτες και έτσι τα κίνητρά τους, για να προσφέρουν ότι καλύτερο μπορούν, είναι πολύ μεγάλα.  Οι αποφάσεις λαμβάνονται με δημοκρατικές διαδικασίες και έτσι αντιπροσωπεύουν τις απόψεις όλων των μελών. Γενικά, η επιχείρηση αναπτύσσεται, παρά τα εξωτερικά προβλήματα.1 26 Επίσης, πολύ σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι στην περίπτωση των συνεταιρισμών δεν μιλάμε για κέρδη, αλλά για «πλεόνασμα», πράγμα το οποίο αποδεικνύει τη φύση του συνεταιρισμού. Δηλαδή, έχει σαν βασικό στόχο να βελτιώσει τη ζωή των μελών του και όχι απλώς να αυξήσει τα κέρδη του.1 Για να πραγματοποιείται όμως το παραπάνω, ο συνεταιρισμός θα πρέπει να μπορεί να ικανοποιεί τις ανάγκες των μελών του, να μπορεί να πουλάει τα προϊόντα του σε χαμηλές τιμές (καταναλωτικός συνεταιρισμός), για μια πιστωτική ένωση, πράγμα το οποίο σημαίνει τα μέλη να αποταμιεύουν χρήματα με υψηλό τόκο αλλά και να παίρνουν δάνεια με χαμηλό επιτόκιο και έτσι με το πλεόνασμα, θα μπορεί να αναπτύσσεται ο συνεταιρισμός.1 Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι συνεταιρισμοί είναι τέτοιοι θεσμοί, που συνδυάζουν αμοιβαία το οικονομικό και κοινωνικό στοιχείο, χωρίς όμως το ένα να επικαλύπτει ή να λειτουργεί σε βάρος του άλλου. Επιπλέον, ο αγροτικός συνεταιρισμός αποτελεί μια οικονομική «συμμαχία» αγροτών, οι οποίοι προσπαθούν να βελτιώσουν τη θέση που έχει ο συνεταιρισμός στην αγορά. Όπως, να μοιραστούν κόστη τυποποίησης, διάθεσης. Ακόμα, από το γενικότερο κοινωνικό όφελος που προκύπτει, εκείνοι οι αγρότες που συμμετέχουν και κατέχουν μικρό κλήρο, αποφεύγουν τον κίνδυνο της φτώχειας, αφού εξασφαλίζουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα, εξαιτίας των «προσφορών» του συνεταιρισμού. Κάτι άλλο ακόμα πάρα πολύ σημαντικό, είναι ότι η εμπορία των αγροτικών προϊόντων, επιτυγχάνεται από τη σύσταση δημοπρατηρίων, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν μεσάζοντες και έτσι βελτιώνεται η τιμή του αγροτικού προϊόντος και για τον παραγωγό, αλλά και για τον καταναλωτή. Συνεπώς, από τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις με την οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσουν, συμβάλλουν στην αύξηση του εθνικού προϊόντος ωφελώντας βέβαια την τοπική και την ευρύτερη ελληνική οικονομία. Επίσης ο πλούτος της τοπικής οικονομίας, αναπτύσσεται και από τα πλεονάσματα του συνεταιρισμού, που επιστρέφονται στα μέλη, είτε με τη μορφή χρημάτων, είτε άλλων ωφελημάτων, ανάλογα με τη συνεργασία που αναπτύσσει καθένας με τον συνεταιρισμό, ενώ παράλληλα τα συνεταιριστικά κινήματα συμβάλλουν και στην περιφερειακή ανάπτυξη, διότι σε αντίθεση με την ιδιωτική 27 επιχείρηση που επιλέγει να δραστηριοποιηθεί σε έναν τόπο, με κριτήριο την απόδοση των επενδύσεών της, στην περιοχή αυτή, οι συνεταιρισμοί επιλέγουν να ιδρυθούν τοπικά για την καλύτερη εξυπηρέτηση των μελών και των οικονομικών συμφερόντων αυτών. Για το λόγο αυτό άλλωστε, επενδύουν μόνο στην περιοχή αυτή και όχι σε ολόκληρη τη χώρα ή το εξωτερικό. Σημαντικό βήμα τα τελευταία χρόνια, είναι και η στροφή της αστικής ζήτησης για τα αγροτικά προϊόντα, διότι κοινωνικές ομάδες, όπως γυναίκες, άνεργοι, υποαπασχολούμενοι, εντάσσονται στο αγροτικό δυναμικό της ελληνικής υπαίθρου. Επιπλέον, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί σήμερα πραγματοποιούν και έργο κοινωνικής συνοχής, διότι προστατεύουν το περιβάλλον, διοργανώνουν πολιτιστικές δραστηριότητες, στηρίζουν τον αθλητισμό, καλλιεργούν ηθικές αξίες στη νέα γενιά, φροντίζουν τους ηλικιωμένους και ενισχύουν οικονομικά και ηθικά αναξιοπαθούντα άτομα. Επίσης, τα μέλη αυτών, με το πέρασμα του χρόνου, αρχίζουν και χρησιμοποιούν λιπάσματα και φυτοφάρμακα φιλικά προς το περιβάλλον και ανακυκλώσιμες-επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες. Άρα οι συνεταιρισμοί διαφέρουν από κάθε άλλη επιχείρηση, αφού προβάλλουν τις αξίες της αλληλεγγύης και της συνεργατικότητας, ενδυναμώνοντας την κοινωνική συνοχή, αποτελούν κοινωνικούς και οικονομικούς πνεύμονες της υπαίθρου, εξασφαλίζουν νέες θέσεις απασχόλησης και μειώνουν τις κοινωνικές ανισότητες των ορεινών ή μειονεκτικών περιοχών. Η προσφορά τους είναι ανυπολόγιστη σε πολλούς τομείς!!!! Παραδείγματα πετυχημένων αγροτικών συνεταιρισμών:  Αγροτικός συνεταιρισμός Νάουσας Πρόκειται για έναν συνεταιρισμό με πολύ μεγάλη ιστορία, αφού ξεκινάει από το 1927, με την προσπάθεια πενήντα παραγωγών από τη Νάουσα να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να πετύχουν το καλύτερο. Ιδρύουν λοιπόν έναν συνεταιρισμό, από τους πρώτους στην Ελλάδα, μετά τα Αμπελάκια, με σκοπό την κοινή διάθεση των προϊόντων τους. Έτσι ξεκινάει μια πετυχημένη πορεία μέχρι το 1989, όπου ο συνεταιρισμός αλλάζει όνομα και από «Γ.Π.Σ. Νάουσας», μετονομάζεται σε Αγροτικός Συνεταιρισμός Νάουσας. Τότε αρχίζει 28 να εκσυγχρονίζεται και να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα, στις νέες απαιτήσεις της αγοράς (Ευρωπαϊκής και εγχώριας), με μεγάλη αποτελεσματικότητα, ενώ ταυτόχρονα υιοθετεί και νέες παραγωγικές μεθόδους. Στο διάστημα αυτών των χρόνων μάλιστα, οι παραγωγοί-μέλη αυξήθηκαν σε 1457 κι έτσι ο συνεταιρισμός είναι ίσως και ο πιο δυναμικός στην Ελλάδα. Σήμερα εφοδιάζει με πάνω από 25.000 τόνους φρούτων τις διεθνείς και εγχώριες αγορές, ενώ παράλληλα έχει ένα δυναμικό σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής, ενώ επίσης τα ροδάκινά του, τα μήλα, τα κεράσια και τα δαμάσκηνα, έχουν πιστοποιηθεί ως υψηλής ποιότητας από την AGROCERT.2  Ανάβρα Μαγνησίας Πρόκειται για ένα απομακρυσμένο χωριό στις δυτικές πλαγιές της Όθρυος, σε υψόμετρο 1.000 μέτρων και σε απόσταση 40 χλμ. από τον Αλμυρό. Έχει 700 κατοίκους, όλους κτηνοτρόφους, με ετήσιο εισόδημα 30-100 χιλιάδες ευρώ.3 Η Ανάβρα σημείωσε πολύ μεγάλη πρόοδο και αυτό αποδεικνύεται από τις υποδομές της, αφού αποτελείται από: 1)Αιολικό πάρκο, 2)Κτηνοτροφικά πάρκα, 3)Σφαγείο, 4)Διώροφο πάρκινγκ, 5)Γυμναστήριο, 6)Γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, 7)Λαογραφικό μουσείο, 8)Φυσικό – πολιτιστικό πάρκο. Αξιοσημείωτη είναι βέβαια και η κοινωνική μέριμνα.3 Το μυστικό της επιτυχίας όμως, σε μια τόσο μειονεκτική περιοχή όσο η Ανάβρα, είναι η αλλαγή της νοοτροπίας των κατοίκων για να βελτιώσουν τη ζωή τους, πράγμα το οποίο επιτεύχθηκε από τον κοινοτάρχη της Ανάβρας Δημήτρη Τσουκαλά. Πιο συγκεκριμένα, όταν επέστρεψε στο χωριό του συνάντησε μία απελπιστική κατάσταση και έτσι έβαλε σαν στόχο τον εκσυγχρονισμό της ζωής στον τόπο του.3 Ύστερα λοιπόν από πολύ μεγάλες προσπάθειες η κτηνοτροφία άρχισε να αναπτύσσεται και να προσφέρει μεγάλα οικονομικά οφέλη στους κτηνοτρόφους. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ενίσχυσε το έργο των κατοίκων με επιδοτήσεις.3 Όλα αυτά βέβαια δε θα πραγματοποιούνταν αν ο πρόεδρος δεν είχε πείσμα και όραμα και αν δεν άλλαζε τη νοοτροπία των συγχωριανών του, ενώ σήμερα συνεχίζει το έργο του.3 29 Η Ανάβρα λοιπόν περνάει μαθήματα ζωής και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για κάθε ελληνική επαρχία, αφού δεν περίμενε τη βοήθεια του κράτους και μόνο αλλά ήθελε να έχει δικά της έσοδα, καταπολεμώντας τη μιζέρια και τη διαφθορά!!!3 Μαρία Αργυροπούλου Μαυρόγιαννης Γιάννης Παπανικολάου Παναγιώτης Μπαρδάκης Παναγιώτης μαθητές Γ΄ γυμνασίου 1. Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO), μετάφραση και πνευματικά δικαιώματα Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Περιφερειακής Ανάπτυξης (Κ.Α.Π.Α.), «Συνεταιριστικό Εγχειρίδιο για τις οργανώσεις εργαζομένων», κεφ. 3: «Τα κύρια χαρακτηριστικά μιας συνεταιριστικής επιχείρησης», σελ. 33-35, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.diktiokapa.dos.gr/keimena/egxiridioGR.pdf 2. «Αγροτικός Συνεταιρισμός Νάουσας», διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.acn.com.gr/sinetairismos.html 3. «Ανάβρα Μαγνησίας, ένα χωριό παράδειγμα προς μίμηση», διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://antikleidi.com/2011/10/16/anavra/ 30 Κεφάλαιο 4 Εκσυγχρονισμός, βελτίωση και αλλαγή νομοθεσίας των αγροτικών συνεταιρισμών, χρήση διαδικτύου. Συνθήκες ανάπτυξης των συνεταιρισμών Ο κύριος παράγοντας που συντέλεσε στην ανάπτυξης της συνεταιριστικής κίνησης είναι η κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα που έγινε στην Ευρώπη ύστερα από την επικράτηση του φιλελευθερισμού και την ανάπτυξη του καπιταλιστικού συστήματος. Τον 17° αιώνα στην Αγγλία άρχισαν να καταργούνται οι συντεχνίες και περιορίστηκε η ανάπτυξη του καπιταλισμού. Αυτή η κατάργηση οφείλεται στο γεγονός ότι πλέον άρχισαν να εκδηλώνονται ανάγκες αγοράς μεγάλου ποσοστού μηχανών και ποσοτήτων πρώτων υλών για την παραγωγή αγαθών. Οι συνεταιρισμοί γεννήθηκαν από την ανάγκη να καταπολεμηθεί το καπιταλιστικό σύστημα ακόμα και η ανάγκη αντιμετώπισης της άγνοιας, η οποία εμπόδιζε τις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες να προσαρμοστούν στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Βελτιώσεις στη διαχείριση του μετοχικού κεφαλαίου Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στην χώρα μας συσσώρευσαν κεφάλαιο μέσω αποθεματοποίησης των κερδών χωρίς να παραχωρήσουν μέρη του πλεονάσματος στους παραγωγούς. Οι συνεταιρισμοί πρέπει να βλέπουν και κάποιες άλλες λύσεις ώστε να κάνουν καλύτερο τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονται το μετοχικό τους κεφάλαιο π χ. οι συνεταιρισμοί μπορούν να δουν και την χορήγηση ενός μερίσματος στο μέρος του πλεονάσματος. Συνεταιρισμοί “νέας γενιάς” Στην χώρα μας έχουν δημιουργηθεί συνεταιρισμοί «νέας γενιάς». Αυτοί οι συνεταιρισμοί μπορούν να προσφέρουν μία διαφορετική λύση για να ξεπεραστούν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα συνεταιριστικά πρότυπα. 31 «Άρθρο 7: μετατροπή ενώσεων αγροτικών συνεταιρισμών σε αγροτικούς συνεταιρισμούς-μετατροπές κοινοπραξιών αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων και κεντρικών συνεταιριστικών ενώσεων» 1)Οι Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών (Ε.Α.Σ.) έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν κατά τα σχετικώς οριζόμενα στα άρθρα 25 έως 28 του ν. 2810/2000 και έχουν την δυνατότητα μέσα σε προθεσμία έξι μηνών να αλλάξουν και να γίνουν ΑΣ. 2)Οι Συνεταιριστικές Εταιρείες έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν κατά τα σχετικώς οριζόμενα στο άρθρο 32 ν. 2810/2000 και μπορούν να μετατραπούν αυτόματα σε Α.Ε.Σ. 3)Οι Κοινοπραξίες Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων (Κ.Α.Σ.Ο.) και οι Κεντρικές Συνεταιριστικές Ενώσεις (ΚΕ.Σ.Ε.) οι οποίες έχουν γίνει και λειτουργούν κατά τα σχετικώς οριζόμενα στα άρθρα 30 και 29 αντίστοιχα του 2810/2000 και μπορούν σε προθεσμία έξι μηνών να μετατραπούν σε Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (ΑΕΣ). «Άρθρο 9: διεπαγγελματικές οργανώσεις» 1) Διεπαγγελματικές οργανώσεις είναι τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που εκπροσωπούν όσους ασκούν δραστηριότητες με την παραγωγή αλλά και με άλλους συναφείς τομείς της αγροτικής παραγωγής. 2)Αυτές οι οργανώσεις έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα και μπορούν να αναγνωριστούν μετά από την αίτησή τους με απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. 3)Μόνο μία Διεπαγγελματική Οργάνωση μπορεί να αναγνωριστεί σε εθνικό επίπεδο, ανά ομάδα ομοειδών προϊόντων ή ανά προϊόν. Οι αναγνωρισμένες Διεπαγγελματικές Οργανώσεις εγγράφονται στο Μητρώο. 4)Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κάνει έλεγχο αν είναι αναγνωρισμένες ή όχι οι Διεπαγγελματικές Οργανώσεις. Οι οργανώσεις δημοσιεύονται σε εφημερίδα της Κυβερνήσεως και καθορίζονται από τους όρους, από την διαδικασία και από τις προϋποθέσεις για την αναγνώρισή τους, αφού πρώτα πάρει την απόφαση ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης. 32 «Άρθρο 14: αναπτυξιακα κίνητρα υπέρ Σ.Α.Ο.» Οι Σ.Α.Ο. μπορούν να ενισχυθούν από το Ταμείο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Επίσης κατά τον πρώτο χρόνο χρηματοδοτούνται από τα Τ.Γ.Κ. αφού υποβάλουν αναλυτικό πρόγραμμα εργασιών και κόστους. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές υλοποιούνται με αιτιολογημένες αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του Τ.Γ.Κ. Χρήση του διαδικτύου Γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθεί αγροτικό διαδίκτυο ώστε να καλυφθούν και ορεινές και νησιώτικες περιοχές που είναι απομακρυσμένες. Ο σχεδιασμός του έργου αφορά 5.500 περίπου οικισμούς. Ενώ παλαιότερα οι αγρότες δούλευαν εμπειρικά και με τις γνώσεις που περνούσαν από γενιά σε γενιά, σήμερα είναι νέοι πτυχιούχοι και χρήστες του διαδικτύου. Σε έρευνα που έγινε στη Θεσσαλονίκη το 40% των αγροτών εκεί είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων και το 87% χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να ενημερωθούν. Ωστόσο, οι νέοι αγρότες πρέπει να προσπαθήσουν να κάνουν πιο ανταγωνιστικά προϊόντα στο εξωτερικό. Πρόκειται να γίνουν και νέα προγράμματα που μπορεί να πάρει όποιος θέλει να γίνει νέος αγρότης. Έχει δημιουργηθεί στο διαδίκτυο μια νέα ιστοσελίδα το www.agrellas.gr όπου μπορεί ο κάθε παραγωγός να βρει αγοραστές για τα προϊόντα του να τα τυποποιήσει κ.α. Μέχρι τώρα κάτι τέτοιο ήταν δύσκολο για τον παραγωγό τώρα όμως μπορεί να βρει τρόπους μέσα από την ιστοσελίδα ώστε να το πραγματοποιήσει. Οι αγρότες ειδικά οι παλαιότεροι είναι λίγο καχύποπτοι. Ιδρυτής της ιστοσελίδας είναι ο Κ. Αθανασίου. H Agrellas είναι ένας ιστότοπος όπου οι αγρότες μπορούν να βρουν αγοραστές για τα προϊόντα τους, στο εσωτερικό ή το εξωτερικό. Τους δίνει τη δυνατότητα να προβληθούν σε νέες αγορές και να βρουν επαγγελματίες για να πουλήσουν τα προϊόντα σας. Η ιστοσελίδα www.e-geoponia.gr δημιουργήθηκε από μια ομάδα φοιτητών της Γεωπονικής Σχολής. Έχει στόχο να παρέχει επιστημονικές και άλλες χρήσιμες πληροφορίες σε όλους όσους το έχουν ανάγκη. Οι παραγωγοί μπορούν να βρουν τον γεωπόνο της περιοχής τους, να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Είναι πολύ 33 δημοφιλής ιστότοπος, όπου και κατέχει την πρώτη θέση στη μηχανή αναζήτησης google. Με το νέο ιστότοπο www.xoris.gr οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων προωθούν τα προϊόντα τους και οι καταναλωτές έρχονται σε επαφή μαζί τους χωρίς πλέον μεσάζοντες. Από τον ερχόμενο χειμώνα οι Λαρισαίοι αγρότες θα ενημερώνονται για τιμές προϊόντων, καιρικά φαινόμενα, νέα προγράμματα από ειδικούς γεωπόνους. Ακόμα και ο απλός αγρότης μέσα από το κινητό του ή τον Η/Υ μπορεί να ενημερώνεται από την ιστοσελίδα που θα δημιουργηθεί. Επειδή είναι σημαντική η πρόσβαση των αγροτών στο διαδίκτυο. Το Υπουργείο πρόκειται να δώσει υπολογιστές, εκτυπωτές και σύνδεση με internet σε 11.000 αγρότες και αλιείς. Επίσης θα δημιουργηθούν ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, όπου οι αγρότες θα ενημερώνονται και θα προωθούν τα προϊόντα τους. Η διαδικτυακή αυτή πύλη θα έχει πλατφόρμα πληροφόρησης, τηλεφωνικό κέντρο, ηλεκτρονικό πολυκατάστημα κ.α. Επιπλέον θα γίνονται έρευνες από το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) και τα αποτελέσματα θα μπορούν να αξιοποιούνται από τους αγρότες, τις επιχειρήσεις και τους συνεταιρισμούς. Πελαγία Μπάτραλη Ιωάννης Στραβοκέφαλος Κακαφώνης Κωνσταντίνος Μπαλάνι Άγγελος Μπάτραλη Ιωάννα μαθητές Γ΄ γυμνασίου Πηγές Βακάκης & Συνεργάτες, Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στον 21ο αιώνα, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.vakakis.gr.xelixis.net/Background/VA/4_enimerosi/Epi xNea/pdfs/Newsletter%20COOP%20CONSULTING%2009.pdf 34 Γεωργίου-Κων/νου Λάγκα, Συγκρότηση γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς της χερσονήσου της Λαυρεωτικής, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://dspace.lib.ntua.gr/bitstream/123456789/2711/3/lagkasg_gis lavreotiki.pdfΥπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Θεσμικό πλαίσιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, τις συλλογικές οργανώσεις και την επιχειρηματικότητα του αγροτικού κόσμουΟργάνωση της εποπτείας του Κράτους, διατίθεται στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα: http://www.agrotypos.gr/images/stories/file/kanonismoi/Synetair_ nomosxedio.pdf http://www.agrellas.com/ http://www.e-geoponoi.gr/about-joomla.html http://www.agrocapital.gr/Category/News/Article/6707/pio-ftinoagrotiko-internet;http://www.agrotypos.gr/index.asp?mod=articles&id=10073 http://www.iefimerida.gr/news/142317/%CE%B1%CE%BB%CE% BB%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BB%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B1%CE%B3%CF%81%CF%8C%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CF%82%CF%80%CF%84%CF%85%CF%87%CE%B9%CE%BF%CF%8D%C F%87%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%87%CF%81%CE%AE%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%82%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%AF%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BD%CE%B5% CF%84 http://www.tovima.gr/society/article/?aid=486137 http://www.kathimerini.gr/133316/article/oikonomia/ellhnikhoikonomia/prosvash-sto-diadiktyo-xarizei-to-ypoyrgeio-gewrgiasse-agrotes-kai-alieis 35 Επίλογος Ζώντας στην Ελλάδα τού 2014, μια Ελλάδα που βαριανασαίνει κουβαλώντας υπέρογκα δάνεια και αμέτρητες υποχρεώσεις προς τους Ευρωπαίους εταίρους, η στροφή νέων ανθρώπων προς την απλόχερη ελληνική φύση είναι ίσως μία σανίδα σωτηρίας στη θάλασσα τής σύγχυσης, που έχει επιφέρει η νέα τάξη πραγμάτων. Σημερινοί μαθητές και μαθήτριες περιφερειακών σχολείων, αυριανοί πολίτες ενός ταλαιπωρημένου κράτους, μπορούν να στηρίξουν στο μέλλον μία Ελλάδα πιο «πράσινη» απ’ ότι στο παρελθόν, επιστρέφοντας στις ρίζες και στην παράδοση με έναν μοντέρνο, εξευρωπαϊσμένο τρόπο, διαλέγοντας να ανοίξουν την αγκαλιά τους και τα μάτια τους στα οφέλη τής μητέρας γης και να γίνουν νέοι αγρότες και νέες αγρότισσες, που θα έχουν βαθειά γνώση των νόμων και κανονισμών, που διέπουν τη σύγχρονη αγροοικονομία, θα μπορούν να λάβουν αποφάσεις βασισμένες σε στοιχεία που έχουν αποκομίσει από ιδίαν έρευνα και περισυλλογή, και θα έχουν θωρακίσει τον εαυτό τους με πληροφορίες τις οποίες θα έχουν λάβει από την επίσκεψή τους σε ανάλογους ιστοτόπους τού παγκοσμίου ιστού, ένα εργαλείο το οποίο θα είναι το ίδιο χρήσιμο με το αλέτρι ή τη μυλόπετρα των πατεράδων και μητέρων, που τους κληροδότησαν την αγάπη για τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές και μαθήτριες τής Γ’ Τάξης τού Γυμνασίου Σταυροδρομίου τού Νομού Αχαΐας δρομολόγησαν- με τη βοήθεια τού επικεφαλής καθηγητή τού Προγράμματος Αγωγής Σταδιοδρομίας και των βοηθών καθηγητριών- μία «περιπλάνηση» στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, μέσω τής ιστορικής αναδρομής σε αυτούς, τής συλλογής πληροφοριών για τους σκοπούς ίδρυσής τους και ύπαρξής τους, το νομικό πλαίσιο που τους διέπει στις μέρες μας, τις απαιτήσεις των καιρών, τη συνύπαρξή τους με συνεταιρισμούς τού εξωτερικού – και συγκεκριμένα τής Ενωμένης Ευρώπης, την ηλεκτρονική τους διοίκηση και διεκπεραίωση τυπικών διαδικασιών, αλλά πρωτίστως τη μελέτη των οφελών από τη δικτύωση σε αυτούς. 36 Το όλο εγχείρημα είχε ως απώτερο σκοπό τη δημιουργία νέων κατευθύνσεων για τα παιδιά αυτά, που θα αποτελέσουν τους ενεργούς πολίτες της «επόμενης μέρας» μιας Ελλάδας, που πρέπει να στραφεί σε εναλλακτικούς τρόπους αξιοποίησης των πόρων της, μιας Ελλάδας που μπορεί να αναγεννηθεί από τη Γαία-Γη (με τη μυθολογική δύναμη που της έχει αποδοθεί από τους αρχαίους χρόνους), μια Ελλάδα που μπορεί και πάλι να φυτέψει ελπίδα – μέσα από αγροκτηνοτροφικά προϊόντα πιστοποιημένα και ελεγμένα σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία τής Ευρωπαϊκής Ένωσης- και να δρέψει καρπούς από τα χέρια αυτών των παιδιών, τα οποία είδαν και έναν άλλο δρόμο πέραν τής πεπατημένης, για το πώς μπορεί να αναβαθμιστεί η ελληνική ύπαιθρος και να δημιουργηθεί μία υγιής βάση γι’ αυτή την πολυπόθητη αποκέντρωση και την αναγέννηση των ελληνικών χωριών, πριν χαθεί και το τελευταίο στη χοάνη των υδροκέφαλων μεγαλουπόλεων, που δημιουργήσαμε από άγνοια, ημιμάθεια, κυνήγι τού πλούτου και μισαλλοδοξία. Μπαίνοντας στη διαδικασία να πετάξουν τις παρωπίδες τής αντίληψης που θέλει τον αγρότη και την αγρότισσα ως άτομα στερημένα από το δικαίωμα τής επιλογής, τα παιδιά συνειδητοποίησαν ότι «νέος αγρότης» και μέλος αγροσυνεταιρισμού σημαίνει κάτι παραπάνω πλέον: σημαίνει αγάπη για τη μητέρα φύση, σεβασμός στο περιβάλλον, όχι αβίαστη χρήση φαρμάκων, ενημέρωση για τις νέες τάσεις στις καλλιέργειες. έρευνα αγοράς, εξοικείωση με τους όρους τής νέας επιχειρηματικότητας, συμφιλίωση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τις ξένες γλώσσες, με άλλα λόγια μια ολική αναβάθμιση τής εικόνας τού παρελθόντος και επαναπροσδιορισμού της. Τα παιδιά μας έμαθαν εν ολίγοις να πιστεύουν λίγο περισσότερο και πάλι και σε ένα εναλλακτικότερο μέλλον τους, γιατί κατάλαβαν το βασικότερο όλων (μέσα από την έρευνα τους, τις επισκέψεις τους στο τυροκομείο, την ιδιαιτέρως ευχάριστη και ενδιαφέρουσα ιδία παρασκευή πράσινου σαπουνιού-στο πλαίσιο τού Προγράμματος): ότι έχουν το δικαίωμα τής επιλογής, τής ελεύθερης επιλογής να γίνουν ΝΕΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ και ΝΕΕΣ ΑΓΡΟΤΙΣΣΕΣ. Άννα Παπαγεωργίου (ΠΕ06) Πετριχιάνου Αικατερίνη (ΠΕ-04) 37 Παράρτημα δράσεων Α)Επίσκεψη στον «Αγροτικό Γαλακτοκομικό Συνεταιρισμό Καλαβρύτων», όπου οι μαθητές ξεναγήθηκαν στη μονάδα παραγωγής γάλακτος, ενώ στα γραφεία ενημερώθηκαν για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του συνεταιρισμού: 38 .. Β)παρασκευή χειροποίητων σαπουνιών ελαιολάδου: 39 40 Γ) πρόσκληση στον γεωπόνο του δήμου Ερύμανθου στο σχολείο μας και συζήτηση του θέματος, αλλά και ζητημάτων που σχετίζονται με τον αγροτικό κόσμο, καθώς επίσης και συσχετισμός με το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης "Χορεύοντας τη φύση, γίνομαι ενεργός πολίτης": 41 42 43 ἐν δ᾽ ἐτίθει τέμενος βασιλήϊον· ἔνθα δ᾽ ἔριθοι ἤμων ὀξείας δρεπάνας ἐν χερσὶν ἔχοντες. δράγματα δ᾽ ἄλλα μετ᾽ ὄγμον ἐπήτριμα πῖπτον ἔραζε, ἄλλα δ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐν ἐλλεδανοῖσι δέοντο. τρεῖς δ᾽ ἄρ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐφέστασαν· αὐτὰρ ὄπισθε παῖδες δραγμεύοντες ἐν ἀγκαλίδεσσι Κι έβαζε ακόμα χτήμα απάνω του βασιλικό, κι αργάτες θέριζαν, κοφτερά στα χέρια τους φουχτώνοντας δρεπάνι άλλα χερόβολα σωριάζουνταν στο χώμα αράδα αράδα, κι άλλα τα δέναν με ασταχόσκοινα γερά οι δεματιαστάδες' κι ήτανε τρεις που τα δεμάτιαζαν, και πίσω τους αγόρια τρέχαν, μάζευαν τα χερόβολα, στην αγκαλιά τα παίρναν, και τα 'διναν πιο πίσω᾿ αμίλητος ο βασιλιάς στεκόταν με το ραβδί του απάνω στ᾿ όργωμα, βαθιά του αναγαλλιώντας. Κάπου πιο πέρα οι κράχτες σύνταζαν κάτω από δρυ το γιόμα· βόδι τρανό είχαν σφάξει κι έψηναν με προθυμία, κι οι δούλες σωρό το αλεύρι το άσπρο εζύμωναν, να φαν οι θεριστάδες. φέροντες ἀσπερχὲς πάρεχον· βασιλεὺς δ᾽ ἐν τοῖσι σιωπῇ σκῆπτρον ἔχων ἑστήκει ἐπ᾽ ὄγμου δρυῒ δαῖτα γηθόσυνος κῆρ. κήρυκες δ᾽ ἀπάνευθεν ὑπὸ 44 πένοντο, βοῦν δ᾽ ἱερεύσαντες μέγαν ἄμφεπον· αἳ δὲ γυναῖκες δεῖπνον ἐρίθοισιν λεύκ᾽ ἄλφιτα πολλὰ πάλυνον. (Ομήρου Ιλιάδα ραψωδία Σ 550-560) Η γεωργία πολίτας αρίστους και ευνουστάτους παρέχεσθαι δοκεί τω κοινώ. (Πλάτων) Φαίνεται ότι η γεωργία παρέχει στην Πολιτεία τους πλέον γενναίους και σώφρονες πολίτες. Το πλείστον γένος των ανθρώπων Οι περισσότεροι άνθρωποι από της γής ζη και των ημέρων τρέφονται από τη γη και τους καρπών. ήμερους καρπούς. Βέλτιστος γάρ δήμος ο γεωργικός εστίν, όπου ζη το πλήθος από γεωργίας ή νομής. (Αριστοτέλης) Κάλλιστον τε και άριστον και ήδιστον από γεωργίας βίον ποιείσθαι. (Σωκράτης) Καλύτερη πόλη είναι η γεωργική, όπου οι κάτοικοι ζουν με την γεωργία ή την κτηνοτροφία. Το να ζει κανείς από την γεωργία είναι το ωραιότερο, το καλύτερο και το πλέον ευχάριστο. Οι άνθρωποι είμαστε δεμένοι με τη γη. Η γη για μας είναι «και μήτηρ και τροφός»· η μητέρα, που μας γεννάει και μας τρέφει. Το ίδιο έλεγαν και οι αρχαίοι Αθηναίοι για τη γη της Αττικής, πως αυτή ήταν η «τεκούσα και θρέψασα και υποδεξαμένη». Για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να λησμονούμε τη γη μας, τα ευλογημένα χωράφια μας, τα οποία προσέφεραν τόσα πολλά, έθρεψαν και ζωογόνησαν γενεές γενεών Ελλήνων. 45