(2013). "Η μελέτη πεδίου σε ένα πρόγραμμα Π.Ε., σχεδιασμός

Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Π/θμιας
Χατζημίχου Κωνσταντίνα
«Το Δάσος στην Εκπαίδευση
για το Περιβάλλον και την
Αειφορία».
Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης για την Εκπαίδευση και την Αειφορία για
εκπαιδευτικούς
«Το Δάσος στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία»
Σάββατο, 7 Δεκεμβρίου 2013 - Εγκαταστάσεις Κ.Π.Ε. στην Αγιά
Επίσκεψη στο Πεδίο,
Εργασία Στο Πεδίο,
Μελέτη στο Πεδίο
Κωνσταντίνα Χατζημίχου – Καλούση
Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων
Α/θμιας Εκπαίδευσης Λάρισας
Μορφή Προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων
Το πρόγραμμα σχολικών δραστηριοτήτων δεν αποτελεί τυπικό μάθημα
και διακρίνεται ως προς τον θεματικό - περιορισμένο χαρακτήρα του
γνωστικού αντικειμένου, ως προς την ομαδοσυνεργατική μέθοδο
εργασίας και ως προς τη δομή, καθότι περιλαμβάνει μελέτη πεδίου και
εργαστήρια θεματικών δραστηριοτήτων.
Τα εργαστήρια θεματικών δραστηριοτήτων και οι μελέτες πεδίου
αποτελούν οργανικά μέρη των προγραμμάτων και δεν
αποτελούν ψυχαγωγικά διαλείμματα ή απλούς περιπάτους,
αλλά συγκροτημένες δράσεις παιδαγωγικού χαρακτήρα που με
διαφορετική προσέγγιση κεφαλαιοποιούν τους βασικούς άξονες –
στόχους του κάθε προγράμματος.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θεωρούνται ως αυτοτελή προγράμματα Περιβαλλοντικής
Αγωγής (Π.Α.), οι τριήμερες περιβαλλοντικές εκδρομές, οι επισκέψεις στα
Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, οι ημέρες τοπικών δράσεων,
όπως καθαρισμός παραλιών, δενδροφυτεύσεις κ.λπ. Όλες αυτές οι
χρήσιμες απλές δραστηριότητες μπορούν να εγκρίνονται μόνο αν
αποτελούν μικρό τμήμα ενός κανονικού πολύμηνου προγράμματος Π.Α.
Θεματολογία/Περιεχόμενο της
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Η θεματολογία της Π.Ε. πηγάζει από την αναγκαιότητα της προστασίας της φύσης, ως κρίσιμης
βάσης για την ανάπτυξη και ποιοτική αναβάθμιση του Περιβάλλοντος, με την προβολή
κρίσιμων θεμάτων σύμφωνα με τις τοπικές, εθνικές και παγκόσμιες προτεραιότητες όπως
αυτές διατυπώθηκαν στη Συνδιάσκεψη των Ενωμένων Εθνών για το περιβάλλον και την
ανάπτυξη (Αgeηda 21, Rio De Jaηeiro 1992) :
1. Η προστασία της ατμόσφαιρας
2. Η ρύπανση του αέρα στις πόλεις
3. Η ρύπανση των επιφανειακών νερών και του εδάφους
4. Η εξάντληση και η ρύπανση των υπόγειων νερών
5. Η εξάντληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, υπερεκμετάλλευση των φυσικών
πόρων
6. Η διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων
7. Η καταστροφή των δασών
8. Η διάβρωση των εδαφών
9. Η ερημοποίηση
10. Η εξαφάνιση των ειδών
11. Οι συνθήκες ζωής : Ανθρώπινες αξίες, Ισότητα φύλων, Φτώχεια, κλπ
Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις
συζητήσεις
προσομοιώσεις
έρευνες
Μεθοδολογικές
τεχνικές
μελέτη
περιπτώσεων
μελέτες πεδίου
παιχνίδια ρόλων
σχέδια εργασίας
Μελέτη πεδίου
 Με τον όρο επίσκεψη στο πεδίο νοείται μία
επίσκεψη η οποία οργανώνεται από το σχολείο
και διεξάγεται για εκπαιδευτικούς σκοπούς, κατά
την οποία οι μαθητές μεταβαίνουν σε χώρους
στους οποίους μπορούν να παρατηρήσουν και να
μελετήσουν απ΄ ευθείας το αντικείμενο που τους
ενδιαφέρει
Έρευνα Πεδίου
Τι είναι η έρευνα πεδίου;
*- Βιωματική εμπειρία πραγματικών καταστάσεων έξω από την τάξη.
>- Βιωματική εμπειρία μέσα στην τάξη.
>· Συλλογή δεδομένων από πρωτογενείς πηγές.
Γιατί να κάνει κανείς έρευνα πεδίου;
*~ Πραγματικότητα, γεγονότα, πληροφόρηση και αλήθεια.>· Παρώθηση, συνάφεια με την πραγματική ζωή,
ενεργοποίηση. >· Κατανόηση, σχηματισμός και ανάπτυξη εννοιών.
Πώς να κάνει κανείς έρευνα πεδίου;
Πώς διαμορφώνεται το περιβάλλον;
>- Προσέγγιση project.>- Προετοιμασία για την έρευνα πεδίου. >- Εκμετάλλευση της έρευνας πεδίου. >·
Ποιες είναι οι χρήσιμες στρατηγικές;
>· Επιμερισμός δουλειάς παιδιών - ενηλίκων. >· Γενική περιήγηση.
>· Επιπρόσθετες εργασίες. >- Πολλαπλές επισκέψεις. »
Τι είδους εξοπλισμός και υλικά θα χρειαστούν;
>- Ανάλογα με το έργο που θα πραγματοποιηθεί...
Πώς κανονίζεται μια επίσκεψη πεδίου;
>- Η πολιτική του συγκεκριμένου σχολείου. >- Πρόσβαση στο χώρο έρευνας.
>- Προκαταρκτική επίσκεψη, >· Ενήλικοι εθελοντές. ^ Άδεια. ^ Ασφάλεια. >·
Πώς κάνουν τα παιδιά την έρευνα πεδίου;
>* Χρησιμοποιούν όλες τις αισθήσεις που είναι απαραίτητες. >Σχεδιάζουν το χώρο και τα αντικείμενα. >Αποτυπώνουν σε χαρτί σχήματα. > Κρατούν σημειώσεις.
> Απαριθμούν. >· Μετρούν. >Συγκρίνουν. > Παρατηρούν διαδικασίες.
>^ Αναζητούν σχέσεις αιτίων και αποτελεσμάτων. >· Παίρνουν συνεντεύξεις.
Πηγή: Chard S.C. (1992)
Πώς βλέπουν οι εκπαιδευτικοί τη
μελέτη στο πεδίο
Τα βασικά πλεονεκτήματα της εργασίας στο πεδίο είναι :
 Προσφέρουν εμπειρίες από πρώτο χέρι μέσα από τον
πραγματικό κόσμο.
 Καλλιεργούνται θετικές στάσεις προς το αντικείμενο
μελέτης και γενικά προς τη μάθηση.
 Βελτιώνεται η κοινωνικοποίηση και το κλίμα της τάξης
γενικά με την ανάπτυξη της επικοινωνίας ανάμεσα στους
μαθητές και τους εκπαιδευτικούς.
 Δίνεται η δυνατότητα να εφαρμοστούν και άλλες
μαθησιακές στρατηγικές όπως η συνεργατική μάθηση.
Πως βλέπουν οι εκπαιδευτικοί τη
μελέτη στο πεδίο
Αποτρεπτικοί παράγοντες όπως:
 Δυσκολίες με τη μεταφορά των μαθητών και το κόστος
μεταφοράς.
 Απαιτούνται δεξιότητες που δεν κατέχουν οι
εκπαιδευτικοί
 Απαιτείται χρόνος για την προετοιμασία που δεν είναι
αρκετός για το σχολικό χρόνο.
 Υπάρχει ανελαστικότητα στο αναλυτικό πρόγραμμα.
 Η συμπεριφορά των μαθητών και τα προβλήματα
ασφάλειάς τους εκτός του σχολείου.
Καλλιέργεια στους μαθητές
συνείδησης για την ασφάλεια, την
προστασία και την υγεία τους
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με:
 Τις κατάλληλες οδηγίες προς τους μαθητές όπως
Φορέστε κλειστά παπούτσια και κατάλληλα ρούχα.
Να πηγαίνετε κατά ομάδες και να μην απομακρύνεστε από
αυτές.
Να μην πλησιάζετε στους βράχους ή στην άκρη του
ποταμού κ.ά.
Να γνωρίζετε προσωπικά όλους τους μαθητές.
Να ενημερωθούν οι γονείς ότι τα παιδιά θα δουλέψουν και
στο πεδίο, στη φύση (αλλεργίες, κ.λπ.).
Καλλιέργεια στους μαθητές
συνείδησης για την ασφάλεια, την
προστασία και την υγεία τους
 Την κατάλληλη ενημέρωση των μαθητών: για το χώρο επίσκεψης
(πληροφορίες και χάρτες για την περιοχή), για τις εργασίες που θα
κάνουν εκεί, (σχετικό πληροφοριακό υλικό για κάθε πρόγραμμα
χωριστά, έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του κάθε ΚΠΕ για την
καλύτερη προετοιμασία των μαθητών), για τους πιθανούς κινδύνους,
για το ποιος θα μεταφέρει το φαρμακείο για να δοθούν πρώτες
βοήθειες κ.ά.
 Τη σταδιακή εκπαίδευση των μαθητών για τα όργανα, τις μετρήσεις
τις καταγραφές ώστε να μην ξαφνιαστούν με τα έργα αυτά και δεν
προσέξουν για την ασφάλειά τους.
 Τέλος, η ανάπτυξη συνείδησης ασφάλειας είναι μια διαδικασία
συνεχούς αξιολόγησης εφαρμογής δεξιοτήτων και γνώσεων σε νέες
καταστάσεις –συνθήκες και εξάσκησης της κρίσης τους ώστε να
προβλέπουν και να αποφεύγουν τους κινδύνους
Χώροι στους οποίους μπορεί να
γίνει η μελέτη πεδίου
 Το ίδιο το σχολείο (Η αυλή του σχολείου και άλλοι
χώροι).
 Η τοπική κοινότητα (πάρκο, η αγορά, , κτίρια, υπηρεσίες
δήμου, αστυνομία, πυροσβεστική κ.ά.).
 Αστικά κέντρα (Μουσείο, Κέντρο Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης, το ιστορικό κέντρο της πόλης, κεντρικός
σιδηροδρομικός σταθμός).
 Φυσικές περιοχές (δάσος, λίμνη, ποταμός, παράκτια
περιοχή, υγρότοπος κ.ά.)
Καθορισμός των στόχων του προγράμματος
1
2
3
ο μαθητής να μπορεί:
να αναγνωρίζει, διακρίνει,
ερμηνεύει, περιγράφει,
ορίζει, απαριθμεί,
επιλέγει, κατατάσσει,
ταξινομεί, κατηγοριοποιεί,
συντάσσει, συγκρίνει,
συσχετίζει, συνθέτει,
αναλύει,…
ο μαθητής να μπορεί:
να επιδεικνύει,
κατασκευάζει, μετατρέπει,
μετρά, συντάσσει,
οργανώνει, σχεδιάζει,
υπολογίζει, διορθώνει,
ελέγχει, επαληθεύει,
επιλύει, εφαρμόζει,
χρησιμοποιεί, επιλέγει ….
ο μαθητής να μπορεί:
να αποδέχεται, εκτιμά,
απορρίπτει, αμφισβητεί,
διερωτάται, προτιμά,
υποστηρίζει, ενθαρρύνει,
παροτρύνει, υιοθετεί,
υποκινεί, εφαρμόζει,
αρνείται, προτίθεται …
Στο Γνωστικό επίπεδο
Στο επίπεδο ικανοτήτων
Στο επίπεδο στάσεων
Καθορισμός των στόχων του προγράμματος
1
Ευαισθητοποίηση των μαθητών
Οι μαθητές/ριες :
Συνάντηση με τους υπεύθυνους
προστασίας του δάσους : δασαρχείο,
πυροσβεστική υπηρεσία κλπ
Επιστολές σε κυβερνητικές υπηρεσίες,
οργανώσεις για τη διαχείριση και
προστασία του δάσους, κλπ.
Συνεντεύξεις με ειδικούς,εργαζόμενους
κατοίκους της περιοχής
• Να περιγράψουν τις ανθρώπινες
παρεμβάσεις στο δάσος
•Να αναφέρουν το ρόλο του δάσους και
να αξιολογήσουν τη χρησιμότητά του
•Να καλλιεργήσουν την ευθύνη για την
προστασία του δάσους και την αειφόρο
διαχείρισή του
2
Να καταγράψουν τα είδη των δένδρων
του δάσους που θα μελετήσουν
(αριθμός δένδρων του δάσους, ηλικία
των δένδρων,κατάσταση δένδρων :
υγιή, γέρικα), αποψίλωση του δάσους,
κλπ), βλάστηση, ζώα του δάσους.
Να καταγράψουν τα αβιοτικά στοιχεία :
έδαφος, θερμοκρασία,υγρασία, κλπ
Διεξαγωγή πειραμάτων : Πείραμα
διάβρωσης του εδάφους εξαιτίας των
βροχών και της έλλειψης βλάστησης
Επίσκεψη στο δάσος που κάηκε.
Καταγραφή του πάχους των κορμών
των δένδρων, ύψος κατ’εκτίμηση, είδη
δέντρων αλλά και της σχετικής
χλωρίδας, και ηλικία των δέντρων.
Καταγραφή των τυχόν ανθρώπινων
παρεμβάσεων:υποδομή, αποψίλωση
δασοπροστασίας, κάδοι απορριμμάτων,
ρίψη απορριμμάτων, κλπ.
3
Κοινοποίηση ñ Οργάνωση και
επεξεργασία των πληροφοριών ή των
μετρήσεων και άλλων στοιχείων :
Πίνακες με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, κολλάζ με το φωτογραφικό
υλικό, κατασκευή διαγραμμάτων,
ιστογραμμάτων, κλπ.
Συγγραφή σεναρίου στο οποίο να
αναφέρονται οι δραστηριότητες και
ενέργειες της επίσκεψης και οι
εμπειρίες από το όλο πρόγραμμα.
Επισήμανση των αρνητικών
συνεπειών της παρέμβασης του
ανθρώπου, λήψη μέτρων,
προγραμματισμός περαιτέρω
δράσεων,κλπ.
Παρουσίαση των καινοτόμων
δράσεων.
Εργασία στην τάξη
Προετοιμασία μαθητών
Εργασία στο πεδίο
Η μελέτη πεδίου οργανώνεται
σε τέσσερα στάδια :
 1ο Προετοιμασία εκπαιδευτικού: Προπαρασκευαστική επίσκεψη και
εξοικείωση με το αντικείμενο μελέτης, αντιμετώπιση τυπικών διαδικασιών.
 2ο Προετοιμασία μαθητών: Διατύπωση στόχων, οργάνωση δραστηριοτήτων
που θα αναπτυχθούν, άντληση στοιχείων από πηγές πληροφόρησης.
 3ο Εργασία στο πεδίο: Χωρισμός των μαθητών σε ομάδες, οι οποίοι
αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν τις συγκεκριμένες δραστηριότητες :
Παρατήρηση, καταγραφή στοιχείων, φωτογράφηση, καταγραφή απόψεων με
 ερωτηματολόγια ή ημιδομημένες συνεντεύξεις που έχουν προετοιμάσει
δειγματοληψία, εφόσον το υλικό δεν είναι σπάνιο.
 4ο Εργασία στην τάξη: Εκτέλεση πειραμάτων για την επαλήθευση ή απόρριψη
υποθέσεων και στοιχείων, σύνθεση των στοιχείων, κοινοποίηση των
αποτελεσμάτων.
Τα κριτήρια με τα οποία σχεδιάζονται οι
δραστηριότητες
1
•Διεγείρουν το ενδιαφέρον των
μαθητών/τριών με ερεθίσματα,
ποικιλία δράσεων και
εκπλήξεις.
•Δημιουργούν ανάγκες
επικοινωνίας.
•Εθίζουν σε ανακαλυπτικές
διαδικασίες.
•Βοηθούν στη χρήση των
εμπειριών των μαθητών.
•Επιτρέπουν οριζόντιες
διαθεματικές προσεγγίσεις
Ευρηματικότητα
2
3
•Τίτλος, δηλωτικός του
θέματος
•Τάξη ή τάξεις εφαρμογής.
•Χρόνος που θα διατεθεί
•Υλικά (κείμενα, εικόνες,
και μέσα (μηχανήματα
προβολών)
•Ενδεικτική πορεία
•Στοχοθεσία (επιδιώξεις),
•Στο τέλος παρατίθεται το
υλικό
Ο εκπαιδευτικός αποφασίζει
το πότε, το πόσο, το πώς και
τις τοπικές συνθήκες (πού),
ώστε να τις προσαρμόσει
στο γλωσσικό επίπεδο, στα
βιώματά τους, στις ηλικιακές
τους ανάγκες, στα
ενδιαφέροντά τους, στην
επικαιρότητα, των παιδιών, ή
να τις σχεδιάσει από την
αρχή.
Λειτουργικότητα
Προσαρμοστικότητα
Δραστηριότητες
Σφραγισμένα χείλη, τεντωμένα αυτιά… (Σιωπηλό μονοπάτι)
ΗΛΙΚΙΑ: 6-10
ΣΤΟΧΟΙ:
Να γνωρίσουν οι μαθητές το δάσος
ΕΠΟΧΗ: Φ, Χ, Α, Κ.
της περιοχής τους.
Να καλλιεργηθεί το αίσθημα
της αρμονικής συνύπαρξης με τη φύση.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 30’ περίπου
Να υιοθετήσουν οι μαθητές
σωστή
συμπεριφορά στο δάσος.
ΥΛΙΚΑ: ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Δάσος
Προετοιμασία:
Προετοιμάστε τους μαθητές για μια επίσκεψη στο δάσος και δημιουργήστε προσδοκία για την επίσκεψη με ερωτήσεις όπως:
«Τι θα θέλατε να ανακαλύψετε στο δάσος; »
«Εάν έχετε πάει ήδη στο δάσος, τι σας έκανε εντύπωση; Τι θα θέλατε να δείτε που δεν έχετε δει στην προηγούμενη επίσκεψή
σας; »
«Πώς θα μπορούσατε να προχωρήσετε στο δάσος ώστε να δείτε όσα περισσότερα ζώα γίνεται; »
«Ποιο ζώο ή φυτό θα ήθελε να συναντήσει ο καθένας σας; Τι πρέπει να κάνετε για να αυξήσετε τις πιθανότητες να το
συναντήσετε;»
«Τι άλλο μπορεί να σας περιμένει στο δάσος που δεν το έχετε σκεφτεί; Ποια έκπληξη;»
Ζητήστε από τους μαθητές να φέρουν ό,τι φωτογραφίες, εικόνες ή χάρτες του δάσους έχουν.
Εξηγήστε ότι θα περπατήσετε σιωπηλοί και θα έχετε τα μάτια και τα αυτιά σας ανοιχτά. Θα περπατάτε με το πάτημα της γάτας,
αθόρυβα. Εξηγήστε επίσης ότι τα ζώα δεν εμφανίζονται μόνο ζωντανά μπροστά μας αλλά και μέσα από τα ίχνη τους, τη
φωνή τους κ.λπ. Αλλά πρέπει να είσαστε σε ετοιμότητα και προσεκτικοί για να αντιληφθείτε την παρουσία τους. Εξηγήστε ότι
θα προσπαθήσετε να μπείτε μέσα στο δάσος ως συγκάτοικοι κι όχι ως ‘ξένοι’.
Στο πεδίο:
Επισκεφθείτε το πιο κοντινό σας δάσος και ζητήστε από τα παιδιά να σας ακολουθήσουν με τον τρόπο που έχετε συμφωνήσει.
Εναλλακτικά ξεκινήστε με ένα παιχνίδι εκτόνωσης (π.χ. παντομίμα με τα ζώα του δάσους, συλλογικό γλυπτό ζώου του
δάσους κ.λπ.) και εισάγετε σταδιακά τους μαθητές σε μια κατάσταση ηρεμίας.
Καθίστε κάτω στο έδαφος, δώστε στα παιδιά λίγα λεπτά για να ηρεμήσουν και να χαλαρώσουν. Στη συνέχεια τους δίνετε σαφείς
οδηγίες για το πώς θα κινηθούν μέσα στο δάσος. Στόχος είναι να περιηγηθείτε σιωπηλά σε ένα μονοπάτι σε κοντινή
απόσταση ο ένας με τον άλλον. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μη μιλάει κανείς, ώστε να δώσετε στα ζώα της περιοχής
την ευκαιρία να εμφανιστούν μπροστά σας. Μόλις κάποιος από την ομάδα ακούσει ή δει κάτι που θα ήθελε να το μοιραστεί
με την υπόλοιπη ομάδα ακουμπάει απαλά τον μπροστινό του χωρίς να μιλάνε και του δείχνει ό,τι του έχει κάνει εντύπωση.
Αυτός μεταδίδει την πληροφορία με τον ίδιο τρόπο και στους υπόλοιπους.
Η ησυχία και η αρμονία αυτής της δραστηριότητας δημιουργεί στα παιδιά το αίσθημα της συνύπαρξης με άλλους ζωντανούς
οργανισμούς.

Πηγή: Cornell J. and J. Barlow, Sharing Nature Activities for Families & Youth Groups, Sharing Nature Foundation, 2008. http://www.sharingnature.com/activities.pdf
Τρέχω, ψάχνω, κρατάω τα μάτια μου ανοιχτά!
(Ανακαλύπτω τα ίχνη των ζώων στο δάσος)
ΗΛΙΚΙΑ: 7-12,
ΕΠΟΧΗ: Φ, Χ, Α, Κ.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 40 λεπτά.
ΥΛΙΚΑ: Φύλλα αναγνώρισης για ίχνη ζώων, μεγεθυντικοί φακοί, χάρακας,
στυλό, μολύβια, φωτογραφικές μηχανές, χάρτης.
ΣΤΟΧΟΙ: Να γνωρίσουν οι μαθητές την πανίδα της περιοχής
τους. Να εξοικειωθούν με τη φύση.
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Δασική περιοχή.
Εισαγωγή: Εισάγετε το θέμα ρωτώντας τους μαθητές ποια ζώα
έχουν παρατηρήσει στα δάση και την ύπαιθρο της
περιοχής. Ρωτήστε ποια ζώα φαντάζονται ότι ζούνε στην
περιοχή και δεν τα έχουν συναντήσει. Πώς μπορούν να
διαπιστώσουν την παρουσία ζώων σε μια περιοχή; Γιατί
κάποια ζώα ζούνε ανάμεσα στους θάμνους και άλλα στο
δάσος ή σε ανοιχτές εκτάσεις; Προετοιμάστε τους μαθητές
για την έξοδο στο πεδίο.
Έρευνα πεδίου: Xωρίστε τους μαθητές σας σε ομάδες των 4-5
ατόμων και ζητήστε τους να ψάξουν για ίχνη ζώων που
απαντώνται στην περιοχή με βάση το φύλλο εργασίας με
τα ίχνη των ζώων της περιοχής. Βασική λεπτομέρεια: κάθε
ομάδα θα ψάχνει σε διαφορετικά σημεία έτσι ώστε να
μπορούν να συγκρίνουν τα ίχνη που βρέθηκαν κοντά σε
ποώδη βλάστηση, σε μακκία και κωνοφόρα.
Έπειτα ζητήστε να γίνει παρουσίαση στην ολομέλεια και να
συγκρίνει κάθε ομάδα τ’ αποτελέσματά της. Συζητήστε για
το ποια είδη ζώων συνάντησαν και σε τι είδους
περιβάλλον.
Η κ. Φαντασία εμπνέεται από τα καλούδια της φύσης!
(Έργο τέχνης)
ΣΤΟΧΟΙ:
ΗΛΙΚΙΑ: 6-10.
ΕΠΟΧΗ: Φ, Χ, Α, Κ.
Να εξοικειωθούν οι μαθητές
με το φυσικό περιβάλλον.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα
Να γνωρίσουν καλύτερα τα πιο γνωστά δέντρα
και τους θάμνους της περιοχής.
ΥΛΙΚΑ: ό,τι υπάρχει στο δάσος
Να ασκηθούν στην ελεύθερη δημιουργική έκφραση
και την καλλιτεχνική εργασία.
Να δημιουργηθεί κλίμα φιλίας και
συνεργασίας μεταξύ δασκάλου και μαθητών.
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Σε κοντινό πάρκο ή δάσος
Περιγραφή: Χωρίστε τους μαθητές σε ομάδες 5-6 ατόμων. Φροντίστε κάθε ομάδα να επιλέξει ένα όνομα που
σχετίζεται με το φυσικό περιβάλλον. Αφήστε τις ομάδες να περιηγηθούν μέσα στο δάσος (καλό είναι κάθε
ομάδα να συνοδεύεται από έναν δάσκαλο) για να εξοικειωθούν με τον χώρο και τα στοιχεία που
απαρτίζουν το φυσικό περιβάλλον. Όταν επιστρέψουν από τη βόλτα τους, ζητήστε τους να φτιάξουν ένα
έργο τέχνης χρησιμοποιώντας υλικά που θα βρουν στο δάσος (προσοχή: μόνο ξερά και πεσμένα στο
έδαφος). Αυτό σημαίνει ότι τα υλικά μπορεί να είναι φυσικά αλλά μπορεί να είναι και υλικά που δεν θα
έπρεπε να βρίσκονται εκεί (π.χ. σκουπίδια).
Δώστε σε κάθε ομάδα περίπου είκοσι λεπτά για να ολοκληρώσει το έργο της. Ο χώρος έκθεσης του έργου
μπορεί να διαφέρει (π.χ. πάνω σε δέντρο, στο έδαφος ή σε τραπέζι αν υπάρχει). Κάθε ομάδα δίνει ένα
όνομα στο έργο της και το παρουσιάζει. Εξηγεί τι υλικά χρησιμοποίησαν κι αν είναι δυνατόν, τα
αναγνωρίζει κιόλας.
Θέματα προς συζήτηση: Μπορείτε να κάνετε ερωτήσεις για την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποίησαν οι
μαθητές για το έργο τους. Αν δηλαδή είναι σε καλή κατάσταση, αν βρήκαν υλικά που δεν θα έπρεπε να
υπάρχουν μέσα στο δάσος κ.α., τι τους ενέπνευσε να χρησιμοποιήσουν τα συγκεκριμένα υλικά. Τέλος τα
παιδιά μπορούν να φωτογραφίσουν το έργο τους και να το παρουσιάσουν σε κάποια εκδήλωση του
σχολείου.
Σημείωση: Μπορείτε να εφαρμόσετε αυτή τη δραστηριότητα στην αρχή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος στη φύση, σαν
δραστηριότητα γνωριμίας με το δάσος ή εναλλακτικά στο τέλος του προγράμματος. Σε περίπτωση που την εφαρμόσετε στο
τέλος, σας δίνεται η δυνατότητα να αξιολογήσετε τους μαθητές σας αλλά και γενικότερα το πρόγραμμα σας στο πεδίο
ζητώντας τους να παρουσιάσουν ονομαστικά τα είδη φυτών που χρησιμοποίησαν για τη δημιουργία του έργου τους.
Τεχνικές
Α. Παθητικές Μέθοδοι (ο μαθητής ή η μαθήτρια
ακροατής/τρια): η προβολή slides και video, οι
αφίσες, τα φυλλάδια, οι διαλέξεις.
Β. Μέθοδοι Ενεργητικής Μάθησης (ο μαθητής ή
η μαθήτρια παίρνει μέρος ενεργά) ο νοητικός
καταιγισμός (brainstorming), η ανάλυση
περιεχομένου, το γράψιμο ενός άρθρου ή επιστολής
κ.ά.
Γ. Βιωματικές Μέθοδοι (προσεγγίσεις
συναισθηματικού τύπου) τα παιχνίδια ρόλων,
προσομοιώσεις, κ.ά.
Προϋποθέσεις για να έχουν
επιτυχία οι μέθοδοι διδασκαλίας
στο πεδίο
 Πρωτοβουλία
 Αυτοέκφραση
 Συμμετοχή σε δράση
και ας μαθητεύσουμε αφουγκραζόμενοι τα
«θέλω» τους…
Αξιολόγηση του προγράμματος
Αξιολόγηση της πορείας και των
αποτελεσμάτων του προγράμματος
 αν και σε τι βαθμό επιτεύχθηκαν οι
αρχικοί στόχοι που τέθηκαν,
αν σε τι βαθμό οι μαθητές συμμετείχαν
στις εργασίες του προγράμματος,
τα αισθήματα τα οποία ένιωσαν οι
μαθητές από τη συμμετοχή τους στο
πρόγραμμα,
σε ποια σημεία το πρόγραμμα δεν
κύλησε ομαλά,
τι δυσκολίες υπήρξαν, ώστε να
επανέλθουμε με ρεαλιστικότερους
στόχους, με καλύτερη οργάνωση και με
μεγαλύτερη κινητοποίηση των μαθητών.
…ένα παράδειγμα
Δραστηριότητα:
Τα πουλιά στο πάρκο: σύνδεση με το μάθημα
της Γλώσσας
Δημιουργία ομάδων για την
καλύτερη καταγραφή των
ευρημάτων κατά τη διάρκεια της
επίσκεψης.
Φυτολόγοι: καταγράφουν τα φυτά
του δάσους.
Ζωολόγοι: καταγράφουν τα ζώα του
δάσους ή τα ίχνη τους.
Συλλέκτες: μαζεύουν
μικροαντικείμενα από το δάσος
και βάζουν ετικέτες σε όσα δε
γνωρίζουν.
Φωτογράφοι: συνεργάζονται με τις
υπόλοιπες ομάδες και
φωτογραφίζουν ενδιαφέροντα
σημεία του δάσους.
Προετοιμασία μαθητών
Επίσκεψη στο πεδίο
Εργασία Στο Πεδίο
Μελέτη στο Πεδίο
Εργασία στην τάξη
Σας ευχαριστώ!

Download Report