T Ü R K E R K E K V E K IZ Ç O C U K L A R IN D A D O Ğ U M D A N
D O K U Z YAŞIN A K A D A R AY A Ğ IN B ÎY O M E T R ÎK YAPISI
ÜZERİND E BÎR A R A ŞT IR M A 1
D r. T u n c e r K O R K M A Z
D i y a r b a k ır Üniv ersitesi T ı p Fakültesi A n a t o m i K ü rsü sü , F iz ik A n t r o p o lo ji Asistanı.
A Y A Ğ IN B İO M E T R İK Y A P IS I Ü Z E R İN D E
A R A Ş T IR M A L A R
İn san a y a ğ ı g ö v d en in ençok özelleşm iş o rg a n ların d an b irid ir.
Y a ş a m boyu g ö v d e a ğ ırlığ ın ı ü zerin d e taşırken h iç b ir y a rd ım cı
o rg a n a gereksinm e d u y m a z, in s a n a en yakm m a y m u n la r b ile iki
a ya k ü zerin d e y ü rü d ü k leri za m a n g erek tiğ in d e ellerin i b ir baston
d eğn eğ i g ib i k u lla n ırla r (38). Bu neden le insan a y a ğ ı d ik y ü rü m eye
tam am en ve m ü kem m el d ereced e a d a p te olm u ştu r (31,36,38,42,48).
A y a k bü yüm esi, evrim i, m orfolojisi ve em b riyo lojisi k on u su n da
yap ılm ış ara ştırm a lar o ld u k ça eski tarih lere d a y a n m a k ta d ır. B u
k o n u d a önem li ça lışm alar yap ılm ıştır. F a k a t g ü n ü m ü zd e a y a k b ü ­
yüm esi ü zerin d e y a p ıla n ara ştırm a lar o ld u k ça azdır.
A y a ğ ın evrim sel gelişim i kon u su n da ilk -a lışm a la r 1864 y ılm a
ka d a r d a y a n m a k ta d ır. İ lk cid di ara ştırm a L U C A E (1864) tara fın d an
y ap ılm ıştır; bu n u W E Î D E N R Î C H (1922) izlem iştir, in s a n ve antrop o id a y a k la n arasın da b u lu n a n ilişkileri a ra ştırd ılar (15 ). A y n ı k o ­
n u d a bu a ra ştırıcıla rı b irço k la rı izlem iştir (1,3 ,4 , 29>34>36,42,43).
T ü r k iy e ’ de T ü r k Ç o c u k la rın d a eski A n a d o lu h a lk la rın a y a k b ü ­
yüm esi ve kem ikleri ü zerin d e y a p ıla n a ra ştırm a la r K A N S U (1939)
Ş E N Y Ü R E K (1950) B O S T A N C I (19 5 4 , 1955, 1956, 1967, 1959, 1958,
1959, 1962)' (10, n , 12, 27, 45). Bu a ra ştırıcıla r tüm p rim a t
a y a k la 1 ü zerin d e b ir b en zerlik o ld u ğu n u
b elin m işler, insan
a y a ğ ın a geçişte b ir evrim çizgisin in o ld u ğ u n d a n söz etm işlerdir, i n ­
san a y a ğ ın a geçişte talu s’ un sap m a açısının k ü çü ld ü ğ ü n ü ; b u n u n d a
lıa lu x \ m d iğ e r p a rm a k la ra yaklaşm asın a n ed en o ld u ğ u n u ; b u n u n d a
1 1 7 .5 .1 9 7 8 T a r i h i n d e D i y a r b a k ı r Üniv ers itesi T ı p F a k ü lt e si A n a t o m i K ü r s ü s ü n ­
de su n u la n d o k t o r a tezinin öz eti dir. D o k t o r a Y ön eticisi, Prof. D r . E n v e r B O S T A N C I .
A n k a r a Ü n iv e rs it e si P a le o a n t r o p o lo ji K ü r s ü Ba şk anı.
94
TUNCER KO R KM AZ
insan i bil' n itelik o la ra k o rta y a çık tığın ı b e lirtm işle rd ir. A y r ıc a kalkan eu s’ un isa n la ra d o ğ ru g id ild iğ in d e kısald ığım , y ü k sek liğin in a rt­
tığ ın ı ve eğ im açısm ın fa zla la ştığ ın ı b elirtm işlerd ir. E ğ im
açısının
artm ası ile a y a k k em erin in in sa n la rd a ve in san la ra y a k ın p rim a tla rd a
(az olarak) olu ştu ğun u belirtm işlerdir. A y r ıc a a y a k p a rm a k ların ın
in sa n la rd a ve in san a y a k ın
p rim a tla rd a
kısaldığın ı
ve y a k a la y ıcı
A y a ğ ın em b ryo lo jik gelişim i konu su n da b ir çok
araştırm a y a ­
n iteliğ in in k a yb o ld u ğ u n u belirtm işlerdir.
p ılm ıştır (5, 32,33,44). B u ara ştırıcıla r em b ryo lojik a y a k gelişim ini
sekizinci h a fta d a n itib aren , fetüsler ü zerin d e ra d y o lo jik ve b iyom etrik
m eto d larla araştırm a yap m ışla rd ır.
A yağm
b iy o m etrik bü yü m esi ve m orfolojisi kon u su n da birçok
a ra ştırm a lar y ap ılm ıştır
(4 ,7 ,14 ,15 ,16 ,17 ,2 0 ,2 2 ,2 3 ,2 5 ,3 1,3 2 ,3 7 ,4 0 ,4 7 ).
Bu a ra ştırıcıla rın ço ğ u n lu ğ u erişkin kişilerin a y a k la rı ü zerin d e ça lış­
m ışlard ır. Ç o cu k lu k ça ğ m a ait yap ılm ış a ra ştırm a lar çok azd ır. K e z a
T ü r k iy e ’ de b u k o n u d a yap ılm ış ara ştırm a lar azdır.
Bu
n eden le
a ra ştırm am ızı
yen i
d oğm u ş
b eb ekle rd en
a larak,
d o k u z y a şm a k a d a r o la n a y a k ö lçü lerin in , b ü y ü m e p e ry o tların ı a çık ­
la m a ğ a ca lışacağ ız.
M ATERYAL VE M ETOD
A ra ştırm a d a k u lla n ıla n ço cu k ların a y a k la n no rm al olu p , p a to lo ­
j ik b elirti gösteren a y a k la rd a n ö lçü alın m am ıştır. Bu ö lçü ler D iy a r ­
b a k ır v e A n k a ra illeri kreş, anaoku lu ve ilk o k u lla rd a n alınm ıştır.
Y e n i d oğm uş b eb ek lerin a y a k ö lçü leri, H ace tte p e Ü n iversitesi d oğu m
k lin iğ in d e n ve A n k a r a d o ğ u m evin d en , en fa zla ü ç g ü n lü k bebeklerlerd en alınm ıştır. Serim izd e sosyal ve ekonom ik y a p ıla rı farklı o la n
a ile le rin ço cu kları b u lu n m ak ta d ır. A ra ştırm a d a bu farklılık göz
önüne alın m am ıştır.
Ö lç ü a lm a n ço cu k la r d o ğ u m yaşı o la n 0 yaştan 8 yaşın a k ad a r
(8 yaş d ah il) top lam 886 kişidir. S a ğ ve sol a y a k la rd a n a y n a yrı olm ak
ü zere 22 an tro p o m etrik ölçü alın m ıştır. A y r ıc a a ya k la rd a
form ü l ve b a zı m orfolojik ka rek terler tespit edilm iştir.
d ijital
95
AYAĞ IN BİOMETRİK YAPISI
Y a ş la ra
göre
fertlerin
d ağ ııım ı
a şağıd ak i
E rkek
Yaş
o
2
3
4
5
6
/
8
T o p la m
Ö lç ü le rin hepsi çıp la k
g ib id ir:
K ız
41
51
44
55
51
53
55
59
50
37
50
55
38
47
50
47
51
52
459
427
a y a k ta
alın m ıştır.
886
A y a k ta d u ra m a y a n
kü çü k y aştaki ço cu k la rd a n sırt üstü yatm ış d u ru m d a , a y a k ta d u ra n ­
la rd a n ise v ü cu t a ğ ırlığ ı her iki a y a ğ a eşit o la ra k d ağılm ış d u ru m d a
iken ö lçü ler alınm ıştır. Ö lç ü le r in a lım ın d a k la v u zlı p erg el, ça p
p erg eli ve şerit m etre ku llan ılm ıştır. Ö lç ü le r m ilim etre o la ra k ö lçü l­
m üştür. Ö lç ü le r a şa ğıd a t a r if ed ilen n o k ta la rd a n alın dı.
Bu ö lçü ler çeşitli araştırıcılar tarafın d an ta r if edilm iştir
(7,14 ,
16,21,22,30,32,39).
Ölçülerin Tan ım ları:
1 - T o p u k -b a ş p a r m a k
u zu n lu ğ u :
A c ro p o d io n ile baş p arm ak
ucu arası uzaklık.
2 - T o p lu k -ik in c i p a rm a k u zu n lu ğ u : A cro p o d io n ile ikin ci p a rp a rm a k arası u zu n lu k.
3 - T o p u k -ü ç ü n c ü p a rm a k u z u n lu ğ u : A cro p o d io n ile ü çü n cü
p a rm a k u cu arası u zaklık.
4 - T o p u k -d ö rd ü n c ü p arm ak u z u n lu ğ u : A cro p o d io n ile d örd ü n cü
p a rm a k u cu arası u zu n lu k.
5 - T o p u k -b e ş in c i
p a rm a k
u zu n lu ğ u
A cro p o d io n
ile
b e şim i
p a rm a k u cu arası u zu n lu k.
6 - A y a k iç u zu n lu ğ u (A ya k u z u n lu ğ u ): A cro p o d io n ile p itern ion
arası u za k lık . Bu u zu n lu k a y a k ta b a n eksenine p a ra leld ir.
96
TUNCER KO R KM A Z
7 - A y a k dış u z u n lu ğ u : A cro p o d io n ile,, önde beşinci p a rm a k ucu
arası u zu n lu k tu r. B u u zu n lu k a y a k eksenine p a ra le l alınır.
8 - T o p u k geniş iğ i: T o p u ğ u n içte ve d ışta y a n la ra d oğ ru en
fa z la a çıld ığ ı n o k ta la r a rasın d a; a y a k eksenine d ik o la ra k alm an
m esafedir.
9 - A yak
gövdesi g e n işliğ i: T a rsu s ve m etötarsus’ların
eklem
y a p tığ ı d ü zle m ü zerin d e, a y a ğ ın iç v e dış n o k tala rın d a k i y a ta y g e ­
nişliktir.
ıo~ T a r a k g en işliğ i: B irin ci ve beşinci m etatarsaH arın
u ç la n arasın d a k a la n genişliktir.
distal
1 1 - Baş p a rm a k u cu g en işliği: Baş p a rm a ğ ın y a n la ra doğru en
dış n o k ta la rı arası m esafedir.
1 2 - B eşinci P a rm a k ucu g e n işliğ i: Baş p a rm a k ta o ld u ğ u g ib i
alın ır.
1 3 - M a lle o lu sla r a ltı en d a r gen işlik: M alle o lu sla r a ltın d a calca n eu s’ un en d a r g en işliğid ir.
14 - Bi
m a lle lo la r
gen işlik:
M a lleo lu s
m ed ialis
ile
m alleolu s
leta ra lis arası u zaklık.
1 5 - Baş p a rm a k kökü y ü k sek liğ i: Baş p a rm a ğ ın b irin ci m etatarsal k em ik ile eklem y a p tığ ı yerd e üst n o k .a ise zem in arasın da
k a la n d ik yükseklik.
1 6 - M alleo lu s m ed ialis yü k sek liği:
M alleo lu s m ed. ile zem in
arasın daki d ik yükseklik.
1 7 - M alleo lu s letaralis yü k sek liği: M a lle o lu l let. ile ze m in a ra ­
sın daki d ik yükseklik.
1 8 - T o p u k y ü k sek liğ i: T o p u ğ u n arkasın da b u lu n an
üst çık ın ­
tın ın ze m in ile o la n yü k sekliği.
1 9 - A y a k sırtı yü k sek liği: (K o n tu rp ie yük seklik : A y a k sırtının
tio ia ile y a p tığ ı açın ın köşesi ile zem in arasın da k alan d ik yükseklik.
20- A yak
b ileği
çevresi:
M alle o lu sla n n
hem en
ü zerin d en
n an h o rizo n ta l çevre.
2 1 - A y a k gövdesi çevresi: Tarsu s üzerind e, içte
b irin ci küne-
iform ile d ışta-b eşin ci m etatarsu su n p ro k iim al u cu ü zerin d en geçen
ve rtik a l d üzlem için d e a lın an çevre u zu n lu ğu .
AYAĞIN BİOMETRÎH YAPISI
22-
97
A y a k tara ğı çevresi: M eta trsa lla r ü zerin d e b irin ci ve beşin­
ci ve m etatrsa lla n n distal u çları ü zerin d en geçen ve rtik al d ü zle m d eki
çevre u zu n lu ğu
şekil i).
B u ölçü lerd en önem li olan , a y a k g en işlik ve a y a k yükseklik endisi olm ak üzere iki endis hesaplanm ıştır.
A y a k genişlik endısı
°
=
A y a k g en işliği x ıo o
—
.-------- . v------A y a k u zu n lu ğu
.
.
, ....
...
A y a k vü kseklık endısı
=
A y a k sırtı yü k sekliği x ıo o
----------- — :---------- rHr-----------A v a k u zu n lu ğu
Y u k a r ıd a tan ım la n a n bu ö lçü lerin her b irin in teker teker, m in i­
m u m ve m aksim u m d eğerleri, o rta la m ala rı, o rta la m ala rın ın sta n d a rt
h a ta ları, stan d art sap m aları ve p o p u lasyo n o rtalam asın ın g ü v en lik
sın ırları hesaplanm ıştır. A y n ı şekilde en dislerin d e, y u k a rıd a b elir­
tilen istatistik d eğerleri hesaplanm ıştır.
A ra ştırm a m ızd a a y a k bü yü m esin in açık lan m asın ı, çeşitli g ra fik
ve ko rrelasyon larla sa p ta m a y a çalıştık, ista tistik h esap ların
büyük
ço ğ u n lu ğ u O .D .T .Ü . b ilg i sa y a r m erkezin d e y a p ıld ı. B a zı h esap lar
ise, klasik istatistik fo rm ü ller k u lla n ıla ra k elde yap ılm ıştır (28).
98
TUNCER KO R KM A Z
BULGULAR
A yak Uzunluğunun Büyüm esi:
A y a k u zu n lu ğ u n u n k ız ve erkek ço cu k la rd a , y a ş la ra göre, ortalartıa d eğe rleri ve d iğ er istatistik d e ğe rler ta b lo - i de gösterildi.
A y a k u zu n lu ğ u n u n o rta la m a ve m in i-m a x d e ğ e rleri y a şla b irlik te
d ü zen li o la ra k artış gösterm ekted ir.
T a b l o i . K ı z v e erk eklerd e a y a k u z u n l u ğ u n u n ort a la m a la rı, ort a la m a l a rın ın St. h at a la rı,
st. sa pm ası v ar. katsa yısı v e p o p u l a s y o n o rt a la m as ın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk ek le r Sağ A y a k :
Yaş
0
1
2
M in-M ax.
70-95
3
4
5
6
7
8
98-128
103-155
118-150
129-168
139-175
15 3-202
15 0 -1 98
145- 200
O r t - ^ s t .h a l a
St.Sapm a
° 696
° 978
ı 862
ı 089
»49 2±I 351
159 7. ± 1 486
174 6 ± ı 534
176 4 ± ı 357
, 8 7 7 ± ı 371
4 454
6 927
12 596
77 3 ±
11 6 3 ±
127 ı ±
138 ı ±
8 071
9 647
10 71 9
1 062
10 424
r 783
v a ry a s y o n
katsayısı
5
5
9
5
757
954
596
842
6 461
6 709
6 334
5 811
7 109
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n lik smırı
7 5 - 9 < t 1 < 78.7
1 1 4 . 3 < {J.< 1 1 8 . 3
ı 2 3 - 3 < ! jt< I 30 -8
I 3 5 - 9 < H - < I 4°-3
I46. 5 < ( i < 152.°
i56.8<[x<ı62.7
1 7 1 ,5<(A<i77.7
i7 3 .6 < (x < i7 9 .o
ı 8 5 . 0 < ( X d 9 0.5
N
4i
5*
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r Sağ A yak :
0
1
2
3
4
5
6
7
8
64-84
85-128
96- !5 5
1 I 5_ I55
130-165
138-199
125-198
155-190
165-205
76
II1
121
135
148
3 ± o 668
9 - 1 478
8 ± ı 327
3 ± ı 579
3 ± ı 320
4 061
10 450
171 I ± I 778
171 7 ± ° 959
185 2 ± I 234
12 060
6 845
8 812
! 57 ı ± ı 710
9 837
9 605
8 950
12 094
5 3*9
9 335
8 076
7 098
6 032
7 694
7 048
3 808
4 755
75 o < n < 77 ■7
108 9 < [ i < 114 .9
>■9 1 < [ i < 124.4
132 1 < {¿ < 13 8 -5
145 7 <!-<■<1 5 1 -°
167 5 < [ ¿ < 1 7 4 - 6
168 8 < ; j . < i 7 2 .6
182 8 < f i < 18 7.7
37
50
55
38
47
50
47
51
52
H e r iki cinste sağ ve sol a y a k u zu n lu k la rın ın o rta la m a la rı arasın d a
görü len fa rk la r çok kü çü k d eğ e rlerd ir. Bu fa rk la rın (t) testi sonucu
önem siz o ld u k la rı sa p ta n d ı. Bu neden le, a y a k u zu n lu ğ u n u n b ü y ü ­
m esinde, h er iki cinste sadece sağ a y a ğ a a it d eğerleri ele a la ca ğ ız.
Y e n i d oğm u ş erkek ço cu kların o rta la m a a y a k u zu n lu ğ u 77.3
m m , kız ço cu kların ın ise 76.3 m m . d ir. 8 yaşın d a bu d eğerler, erk ek ­
lerd e 187 m m . ye, k ızla rd a ise 185.2 m m . ye u la şm a k tad ır. B ü yü m e
erkek ço cu k la rd a 110 .4 m m ., k ızla rd a ise 108.9 m m - dir. E rkeklerd e
b ü y ü m en in y ılla r a g öre d a ğ ılım ı şu şekild ed ir : 0 -1 yaş arasın da 39
m m ., 1-2 de 11 m m ., 2 -3 te 11 m m ., 3 -4 te 11 .1 m m ., 4 -5 te 10.5
99
A Y A Ğ IN BİOMETRİK YA PISI
m m ., 5 -6 d a 14.9 m m .. 6 -7 de 17 m m ., 7-8 y aşla r arasın d a ise 11 .4
m m . o lm aktad ır. K ız la r d a ise bu b ü yü m en in d a ğ ılım ı; 0 -1 yaş a ra ­
sın da 35.6 m m ., bunu izleyen y aşla rd a sırası ile , 9.9 m m ., 13.5 m m ,,
13.0 m m ., 9,8. m m .. 14.0 m m ., 0.6 m m . ve 13.5 m m . d ir ( G r a f ik - ı) .
Y ılla r a göre kız ve erkek ço cu kları karşılaştırd ığım ız za m a n , her
iki cinste a ya k u zu n lu ğ u bü yüm esin d e bir p a ra le llik görm ek teyiz,
o—1 yaş arasın b ü yü m e sü ratli, 1 -6 y aşlar arası b ü y ü m e 9 - 1 4 m m .
arasında d eğişiyor, 6 - 7 y aşla r arası b ü yü m e sü ratle düşerek, 0.7 m m .
ile 1.7 m m . arasın da o lm aktad ır. 7-8 yaşlar arası b ü yü m e h ızı tekrar
yü k seliyo r (G ra fik - 1).
E rkeklerd e a y a k u zu n lu ğu bü tün y aşla rd a k ızla rd a n d a h a b ü ­
y ü k tü r. A n c a k 1 ve 2 y aşla r d ışında bu fa rk lılık istatistik yön d en ö n ­
em li b u lu n m ad ı. Y a p ıla n
lard a fa rk lılık la r önem li
;t' testi son ucu, y u k a rıd a b elirtilen yaş­
bu lun du
(i
yaşın d a:
1 = 2 .2 8 5 ,
S D = 76,
P < 0 .0 5 : 2 yaşın d a 1 = 2.409, SD=97, P < o .o 5 ) . B u clurum rastlantı
o la b ilir. Z ir a , cins farkın d an söz ed esilm em iz için öteki y aşla rd a d a
(t) testi son ucu farkın önem li o ld u ğu n u n saptan m ası gerekir. G erçekten de 1 ve 2 yaş d ışında k alan d iğ e r yaşlarda bu farklılık 0.9 m m .
ile 4.5 m m . arasın da değişm ektedir.
A yak G en işliğin in B ü y ü m e si:
A y a k genişliği a y a k u zu n lu ğ u n d a old u ğu g ib i yaş artışına parelel o la ra k artış gösterm ekted ir. K e z a her yaşa ait a ya k gen işliğin in m in
v e m a x d eğerlerd e yaş artışın a p a re lel o la rak a rtm a k la d ır ( T a b lo - 2).
S a ğ ve sol arasın da görü len farklar çok kü çü k d eğe rler olu p ,
istatistik yönden önem siz bu lu n d u . Bu n eden le a y a k gen işliğin in
bü yüm esin d e sadece sağ a y a ğ a ait d eğerleri ele a la ca ğ ız. Y e n i doğm uş
erkek beb eklerd e o rta la m a a y a k g en işliği 32'. 8 m m ., k ızla rd a ise 32.2
m m . dir. 8 yaşın d a bu d eğerler, erkeklerde 74.2 m m . ye, k ızla rd a ise
70.3 m m . ye u laşm aktad ır. S ekiz y ıllık b ü yü m e erkeklerde 4 1.4 m m .,
k ızla rd a 38.1 m m . dir. Bu b ü yü m en in y aşlara göre d ağ ılım ı şu şekil­
d ed ir: E rkek ço cu k la rd a 0 -1 yaş arası b ü yü m e 14.7 m m ., 1 -2 de 2.5
m m ., 2 -3 te 5 m m ., 3 -4 te 2.3 m m ., 4 -5 te 4.5 m m ., 5 -6 d a 7.8 m m .,
6 - 7 de 0.1 m m ., 7 -8 de 4.5 m m .: K ız la r d a ise 0 -1 y aşla r arası b ü yü m e
13.9 m m ., d iğ er y a şla rd a sıra ile ; 1.9 m m ., 4.1 m m ., 4.3 m m ., 3.7
m m ., 6.2 m m ., 3.6 m m . ve 0.5 m m . o lm aktad ır. B u rad a d a en h ızlı
100
TUNCER KO R K M A Z
T a b l o 2. K ı z v e e rkeklerde a y a k gen işliğinin o r t a la m a d eğ erleri o r t a la m a l a r ın St. h a t a ­
ları, st. sa pm ası, v a r y a s y o n katsayısı v e p o p u la sy o n ort a la m as ın ın g ü v e n lik sınırları.
E rk e k le r Sağ A ya k :
O r t ± st.hata
St. sa p m a
2 8-40
3 2 .8 *0 .4 19
39-53
4 7 -5 ± ° -4 3 4
2 .6 8 2
3 .10 1
5 - 59 °
Yaş
M in -M ax.
0
1
2
3
4
5
2 6-60
42-60
41-65
5 0 .0 i0 .6 4 6
55- ± 0 .4 72
57 • 3 ± 0 -543
9 -8 53
6 .3 4 8
5 -630
5 6.2 < [ ¿ < 5 8 . 4
6 0 .1 < [ ¿ < 6 3 .5
6 8 .3 < jx < 7 0 .8
6 8 .7 < fx < 7 o .2
4-907
7 3 - 1 < i ^ < 75 - 2
2 .164
6. 704
4-372
9-377
3 i - 5 < ( x < 32.g
4 4 -9 < t J- < 47-3
4 6 . 7 < ( a < 4 9 .7
5 0 . 4 < [ j l < 5 3 .6
5 5 -2 < [ x < 5 7 -6
37
50
55
38
47
3-500
6
6 ı-8 ı
6ı .8 * 0 .8 4 5
6 9 .6 *0 ,6 16
3.8 8 0
6 .0 9 5
4.4 43
7
59 - 8 °
6 3- 83
6 g - 7 ± 0 - 5°7
3 - 9° °
7 4 .2 * 0 .5 0 9
3 2 .0 < [i< 3 3 .6
8.16 6
6 .619
I 1.18 1
6 .36 4
6 .763
N
41
5i
44
55
5i
53
55
59
50
50-73
8
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n li k sınırı
v a ry a s y o n
katsayısı
3 .6 4 0
4 6 . 7 < [ x < 4 8 .4
4 8 . 2 < | x < 5 i .7
5 4 . o < ( i < 5 5 .8
K ız la r Sağ A y a k :
0
1
2
27-37
35-55
35 - 6 o
3
4
5
40-60
50-65
6
7
8
5 i -7 3
58-82
60-80
65-83
3 2 .2 *0 .3 5 6
4 6 .1*0 .6 18
4 8 .o *o .6 g o
5 2 .1* 0 .7 5 5
56. * 0 .6 0 0
6 0 .0 * 0 .8 6 7
6 6 .2 *0 .7 3 3
6 9 .8 * 0 .6 4 4
7 0 .3 * 0 .5 6 9
5 .114
4.712
1 0 .6 3 4
9-043
7-215
4-073
6 .13 4
10.210
4-972
4 -59 ^
7 -5 H
5 8 .3 < (i< 6 o ,7
6 4 . 7 < ; x< 6 7 . 6
6 .8 5 8
4 .0 6 4
6 9 - 3 < H - < 7°-3
5-775
69 - a < ( j .< 7 1 . 5
50
47
51
52
b ü y ü m e h e r iki ciste o - ı yaş a rasın d ad ır. E n az b ü y ü m e h ızın ın o l­
d u ğ u y a şla r erkeklerd e 6 -7 y a şla r arası, k ızla rd a ise 7 -8 y aşla r a ra ­
sıdır.
Y ılla r a göre k ız ve erkeklerin a y a k gen işlik lerin in b ü y ü m eleri
k a rşılaştırıld ığ ın d a b ir p a re le llik o ld u ğ u g ö rü lü r. B ü yü m e h ızla rı b e­
lirli y aşla rd a yü k seliyo r ve a za lıy o r ( G r a f ik - ı) .
E rkeklerd e a y a k gen işliği b ü tü n y a şla rd a k ızla ra o ra n la b ü y ü k
olm asın a karşın istatistik y ö n d e n ö n em li b u lu n m a d ı, (t) testi sonucu
3 -6 Ve 8 y a şla rd a ö n em li b u lu n d u
(3 y a şın d a t = 3.200, S D = 9 i ;
6 yaşın d a, 1 = 3 .5 5 2 , S D = ı o o ; 8 yaşın d a t = 5 .1 3 1 , S D = 100, P < 0 .0 5 ) .
A yak Y üksekliğinin Büyüm esi:
A yak
yü k sekliğin in
o rta la m a
d eğ e rleri
ta b lo -3
te gösterildi.
A y a k y ü k sek liğ in in o rta la m a d eğerleri yaş artışın a p a ra le l o la ra k a r­
tış gösterm ekted ir.
H e r iki cinste sağ ve sol a y a k yü k sek lik leri arasın d a g ö rü len
fa rk la r ço k k ü çü k d eğe rler verm ek ted ir. U y g u la n a n (t) testi sonucu
ın ı
AY A Ğ IN BİOMETRİK YAPISI
T a b l o 3. K ı z v e erkeklerde a y a k y ü ks ek liğ inin ya şla ra gör e o rt a la m a değerleri, o r t a la m a ­
la rın st. hat a la rı, st. sa pması, v a r y a s y o n katsayısı v e p o p u lasy o ıı ort. g ü v e n lik sınırları.
E rk ek ler Sağ A y a k :
Yaş
M in-m ax
O r t ± st.h ata
0
1
2
I 7“ 3 °
33-45
29-45
34-55
2 3. 2 ± 0 . 5 0 2
3 8 .O iO .4 2 3
3
4
5
40- 52
40-57
6
41-64
40-60
40-60
7
8
S t .s a p m a
3 9 - 4 ± ° - 53 °
4 1 ,g ± o .6 o 8
45 ■1 ± 0 . 4 1 8
4 8 .2 ± 0 . 5 9 4
4 8 .7 iO .7 3 9
5 0 .8 ^ 0 .6 2 1
51■
2 ± 1■036
3
3
3
4
2 17
083
473
5 10
2 990
4 298
5 332
4 769
7 398
v arya sy o n
katsayısı
po p u lasy o ıı ort.
g ü v e n lik sınırı
13 .8 14
8 .110
22.2 < ^ < 2 4 . 3
37 • 1 < ¡ ¿ < 3 8 - 8
38 -3 < ( ¿ < 4 0 -5
4 0 .7 < ^ < 4 3 . 2
N
41
10 .515
9 .7 6 8
1 4 .7 2 2
4 9 -2 < ( ¿ < 5 2 . 1
4 7 - 5 < M - < 5°-9
5i
44
55
51
53
55
59
4 8 . 7 < [i < 5 2 . 3
50
-495
21 . 6 < ( x < 2 3 . 5
37
3 4 -8 < H < 37-4
37 •4 < t A< 3 9 - 7
50
8-795
1 0 .7 4 4
6 .6 2 4
8 .8 9 6
44 • 3 < M-< 45 • 9
4 7 . 0 < ¡i. < 4 9 . 4
K ız la r Sağ A yak :
18-30
2 4- 4 4
2 6 -46
0
1
2
32-49
37-55
' 40-57
3
4
5
6
40 -65
40-60
İ2-60
7
8
2 2 .5 ^ 0 .4 6 4
3 6 .1+ 0 .6 4 8
38.6 ± 0 .5 5 6
4 ‘ -5*0 .69 9
4 5 -2 ± 0 - 6 2 9
46. 7 ± 0 . 6 7 5
48 ■
5 ± o .690
49 ■5 ± 0 • 5 17
50. 2 ± o .629
2 823
587
123
252
266
4
4
4
4
4
4
3
4
695
12 .6 9 2
10.682
10 .2 3 0
9 .4 2 1
1 0 .2 1 6
9 .2 7 2
6 .6 5 8
493
8 - 94 1
777
688
4 0 . 1 < ^ < 4 2 .9
İ4 .o <[x< 4 6 -5
4 5 . 4 < | i . < 4 8 .o
49 • 1 < i1 < 5 1 -9
4 9 - 4 < [ J- < 5 1 -5
48 •9 < t1 < 5 1 • 5
55
38
47
50
47
5i
52
fa rk lılık la r önem siz bu lu n d u . B u ra d a d a d iğ e r ö lçü lerd e o ld u ğ u g ib i
a y a k yü k sek liğin in b ü yü m esin d e sadece sağ a y a ğ a a it d eğe rleri ele
a la ca ğ ız.
Y e n i d oğm uş b eb eklerd e o rta la m a a y a k yü k sekliği 23.2 m m .,
k ızla rd a 22.5 m m . d ir. Bu d eğ e rler 0 -1 yaş a rasın d a h ızlı b ir artış
göstererek 1 yaşın d a ki erkeklerd e 38.0 m m . y e, k ızla rd a ise 36.1
m m . ye u laşm aktad ır. D iğ e r y a şla rd a bu artışlar 2 -3 m m . arasın da
d eğişm ekted ir. 8 y a şın d a ise b u d eğ e rler erkeklerde 5 1.2 m m ., k ız­
la rd a ise 50.2 m m . y e va rm a k ta d ır. B u ra d a d a d iğ e r ö lçü lerd e old u ğu
g ib i b ü y ü m e h ızı en fa zla 0 -1 yaş ara sın d a d ır ( G r a f ik - ı) . En a z b ü y ü ­
m e h er iki ciste 7 -8 y aşla r arasıdır.
B ü tü n y a şla rd a
o rta la m a
a y a k yü k sekliği
k ızla rd a n kü çü k o ra n d a b ü y ü k o lm a sın a karşın,
fa rk lılık la r
0.05).
ö n em li b u lu n m a d ı
d eğerleri
erkklerd e
1 yaş d ışında bu
(1 yaş için t = 2-366, S D = 9 9 , P <
102
TUNCER KO R KM A Z
A yak Dış Uzunluğunun Büyüm esi:
A y a k dış u zu n lu ğ u n u n yaşla ra göre o rta la m a d eğerleri tablo-4. te
gösterildi. O rta la m a d eğerler yaş artışına b a ğ ım lı o la rak a rtm a k ta ­
d ır. H e r iki cinste sağ v e sol a y a k la r arasın da görü len fa rk la r istatistik
y ö n d e n önem siz bu lun du .
Y e n i d oğm uş erkek b eb eklerd e a y a k dış u zu n lu ğu o rta la m a o la ­
rak 67.3 m m ., k ızla rd a 67.5 m m . dir. 8 y aşın a k a d a r d ü zen li artış
göstererek; bu d eğerler, erkek ço cu k la rd a 159.0 m m . ye, k ızla rd a ise
156.7 m m . ye u laşm aktad ır. 8 y ıllık b ü yü m e erkek ç o cu k la rd a 9 1.7
m m ., kız ço cu k la rd a 89.2 m m . d ir. B ü yü m e h ızın ın y a şla ra göre
d ağ ılım ı g r a f i k -2 de gösterildi. En h ızlı b ü y ü m e 0 -1 yaş atasm d adır.
D iğ e r y a şla rd a b ü yü m e h ız eğrisi h er yaş d eğişim in d e d ü zem i ç ı­
kışlar gösterm ekted ir. E n a z b ü y ü m e h ızın ın o ld u ğu y a şla r h er iki
cinste 6 -7 y a şla r arasıdır.
E rkeklerd e a y a k dış u zu n lu ğ u b ü tü n y asla rd a k ızla rd a n bü yük
o lm asın a karşın, 1,2,3 y aşla r d ışın d a bu fa rk lılık istatistik yön den
T a b l o 4. K ı z ve erk eklerd e a y a k dış u z u n lu ğ u n u n o rt a la m a değerleri ve öteki
istatistik değerleri.
E rk e k le r Sağ A yak :
Yaş
M in-m ax
O r t i st. h a t a
St.sa p m a
v arya syo n
katsayısı
po p u lasyo n ort.
gü v en li k sınırı
N
0
1
2
60-82
89-131
6 7.3 *0 .6 4 6
¡0 5 .2 * 1.0 7 5
111.9 * 1.4 8 4
12 4 .9 x 1.294
I 3 2 - 5 - ! -212
1 3 8 . 8 * I .268
1 4 9 . I * I .228
1 4 9 .8 * 1.15 2
1 5 9 . 0 * i .098
4 - '3 4
6.14 1
66.0--^ ¡i. < 6 8 . 6
ı o 3 - o < ( i < ı o 7.3
ıo 8 .9 < ji< ıi4 .8
i 2 2 . 8 < la < 1 2 7 . 2
130 .3... [!.< 1 3 4.8
136. i ;/. ¡ 4 1 . 4
i4 Ö .6 < [A < 1 5 1 .6
i4 7.6 < tji.< i52 .2
I 5 6 . 8 < ( x < ı 6 ı .2
4'
51
44
55
51
53
55
59
50
3
4
5
6
7
8
95 _ I 3 i
105-145
1 ! 3 " 147
125-163
133-170
132-174
140-175
7.6 76
9-723
9-582
8.008
9 -H 3
8.860
8 .8 5 4
7 .8 4 2
7-294
8 ,6 8 9
7- 6 79
6 .040
6 .5 8 2
5-9 40
5 - 9°5
4-932
K ız la r Sağ A yak :
0
1
2
3
4
5
6
7
8
60-82
76-115
86-125
89-140
112-147
12 0 - 1 6 3
130-170
134-160
140-177
6 7 - 5 ± 0 -752
10 0 .4 *1.4 77
10 7 .8 *1.15 0
119 .8 *1.8 5 9
13 0 .2 *1.2 16
4-577
6-777
10.402
t ■3 1 1
1 0 .446
8 .5 2 8
J 1 .3 0 6
8 .2 2 4
9.270
1 4 8 . 5 a : 1 -258
8.535
1 5 2 .4 *1.0 9 7
1 5 6 . 7 * 1 .066
7- 8 3 4
7.607
5 • 74.5
5 -!5 3
4 .8 5 2
136-8*
7 ■909
9-436
6-329
6.772
6 6 .0 < ¡ ¿ < 6 9 . 0
9 7 . 4 < ! - i < 1 0 3 ,0
37
50
I0 5 . 5 < M - < 1 1 0 - 1 55
11 6 , o < j x < 1 2 3 . 5
38
12 7 . 8 < ij. < 1 3 6 . 7
47
i 3 4 . 2 < [ i < l 39-4
50
i4 6 .o < jx < i5 t. 1
I 5° - 4 <(J’< I 54-3
154 •6 < ¡-t < 158 ■9
47
51
52
103
A Y A Ğ IN BİOMETRİK YAPISI
önem siz b u lu n d u (i yaş iç in t = 2 .6 2 8 , S D = g g ; 2 yaş için 1 = 2 .1 8 4 ,
S D = 9 7 , 3 yaş için t = 2 .2 5 2 , S D = g ı , P < 0 ,0 5 ) .
Topuk Genişliğinin Büyüm esi:
T o p ra k g e n işliğ i yaş artışın a p a ra lel o la ra k artış gösterm ekted ir.
Y e n i d oğm u ş b eb ek lerd e o rta la m a 17.2 m m ., k ızla rd a ise 16.7 m m .
dir. B u d eğe rler 8 yaşın d a erkeklerd e 50.3 m m ., k ızla rd a ise 47.9
m m . y e u la şm a k tad ır ( T a b lo - 5 ) . E n h ızlı
b ü y ü m e d iğ e r ö lçü lerd e
o ld u ğ u g ib i o—1 yaş arasıdır, sidir. En a z b ü yü m e ise her
6 -8 y aşla r arasın da o lm a k ta d ır (g r a fik -2 ).
iki
cinste
T a b l o 5. K ı z v e erle klerd e t o p u k genişliğinin o rta la m aları, bu ort a la m a la rın St. hata ları,
st. sapm ala rı, v a r y a s y o n katsayıları ve po p u lasyo n o rt a la m as ın ın gü v en li k sınırları.
E rk ek ler Sağ A yak :
Yaş
m in-m ax
1 0 -2 4
24-36
23-3 6
26-40
0
1
6
3
4
5
30-47
31-53
41-54
36-53
40-57
6
7
8
Ort r
st. h a l a
17.2 ± 0 .4 9 3
3°-7 ± 0 - 4 5 8
3° - 9 ± o . 4 5 i
S t.s a pm a
varyasyon
katsayısı
po p u lasy o n ort.
g ü v e n lik sınırı
3 - '56
3-275
3-546
1 8.4 92
1 0 .6 4 6
11.450
1 6 . 1 'L I.'i. 1
2 g . 8 < f i < 3 i .6
5 • 293
10-739
13 ■
31 1
29 •8 < [ a < 3 1 -9
3 2 . 8 < ( a < 3 4 .4
3 6.1 < ( a< 3 8 , 4
3 8 . 3 < ; j . < 4 i .2
3-950
14-015
7 ■793
8 .0 0 !
47 ■2 < ¡J.< 5 1 -o
45 ■7 < < 47 ■6
4 8 . 2 < u < 50 .4
1 3 ■699
18.714
1 2 .4 6 3
12.100
11.30 1
1 4 .6 7 8
7 .000
15 •9 < I-1 < 17 ■4
27.5 < [a< 3 0 . 6
2 9 .2 < a < 3 1 . 2
31 . 6 < ( a < 3 4 . 2
3 4 .2 < fA < 36 .6
3 6 .8 < ıj. < 3 9 .8
4 4 . 4 < ( i < 46.3
46 . i < ^ < 4 8 . 7
4 6 . q < u . < 4 8.8
3 3.6 ± 0 .4 0 0
37 ■3 ± ° -561
3 9 - 7 ± o .473
4 8 . 1 - 0.955
49 .6 ^ 0 .4 7 4
2 .2 6 9
4.0 0 7
5 ° -3 ± 0-553
6 .8 8 6
3 - 36 i-
8 .8 3 3
N
41
51
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r Sağ A yak :
0
1
2
3
4
5
6
16 .7 ± 0 .3 7 6
2 9 .0 + 0 .7 6 9
3 0 .2 + 0 .5 09
3 3 .0 ^ 0 .6 5 5
30-45
3 5 - 4 ± o - 59 ‘
4.0 0 9
29-50
38 -3*0 -790
4 5 .4 + 0 .4 6 9
4 7 . 4 — 0 .6 5 8
49. + 0 .4 8 9
5-588
39-52
7
8
12 -2 3
16-48
21-38
24- 41
40 -61
40-55
2 .2 9 8
5-438
3-772
3-993
3 .1 8 0
4.70 1
3-493
9 -9 ‘ 4
7-293
47
50
55
38
47
50
47
5i
52
T o p u k gen işliği b ü tü n y a şla rd a , erkeklerd e k ızla ra o ra n la d ah a
b ü y ü k tü r, t ik y a şla rd a bu fark lılık istatistik y ö n d e n önem siz olm asına
karşın, ilerik i y a şla rd a b u fa rk lılık la r (t) testi sonucu önem li bu lu n d u .
(4 yaşın d a t = 2-334, S D = g 6 6 y a şın d a t = 2 53g, S d = ı o o ; 7 yaşın d a
1 = 2 .4 7 1 , S D =
108; 8 yaşın d a 1 = 3.256, S D = ıo o , P < 0 .0 5 ).
104
TUNCER K O R K M A Z
A yak Gövdesi Genişliğinin Büyüm esi:
A y a k gövdesi gen işliği her iki cinste sağ ve sol a y a k la r arasın da
g ö rü len fa rk lılık la r önem siz b u lu n d u . Y a ş
artışına
p a ra le l o la rak
g ö rü len fa rk lılık la r önem siz b u lu n d u . Y a ş artışın a p a re lel o la rak d zen li artış g ö sterm ekted ir (ta b lo -6 ). B ü yü m e h ızın ın sü ratli old u ğu
d ever o - ı
y a ş la r arasıd ır. B ü yü m e hız eğrisi y a şla ra göre d ü zen li
çıkış gösterm ekted ir (g r a fik -2 ).
T a b l o 6. A y a k göv desi genişliğinin kız v e erk eklerd e yaşla ra g ü re o r t a la m a d eğe rleri, st.
h at a la rı, st. sa p m a la rı, v a r y a s y o n k atsa yıları v e p o p u la sy o n or talam as ın ın
gü v en li k sınırları.
E rk e k le r;
Yaş
m in -m a
0
1
2
21-33
2 4-36
36-53
39-51
43-55
3
4
5
40-62
52 -68
50 -6 6
50 - 6 7
6
7
8
O r t ± s t . hata
2 7 - 3 * 0 . 4*9
4 2 . 2 + 0 .5 0 1
4 4 . o ± o .646
4 5 - 1 r- ° - 4 5 4
4 8 .1+ 0 .3 9 2
5 0 -5 *0 .5 6 3
5 7 -6 ± o .524
5 7 - 6 ± 0-487
6 0 .0 ^ 0 .57 1
S t.s a pm a
2-583
3 -5 8 1
4-237
3 ■366
2 .2 0 8
4 . 708
3 ■557
3-744
4 .0 8 7
v arya syo n
katsayısı
p o p u la sy o n ort
g ü v e n lik sınırı
N
9 .8 14
8 .4 8 6
9 -6 29
2 Ö .5< (J,<28. 1
41 . 2 < ( X < 4 3 .2
41
4 2 - 7 < ! A< 45-3
7-463
5-829
9 -3 I 7
44 .2 < ¡¿ < 4 6 .0
44
55
51
53
55
59
6 .558
6 .6 0 8
6.812
47 -3 < [ ¿ < 4 8 -9
49 •2 < ¡^< 5 1 • 8
5 6 . 5 < [ i < 5 8.6
5 5 -6 < i ^ < 57-6
5 8 .8 < fi< 6 ı. 1
51
50
K ız la r :
0
1
2
21-34
29-5 1
32-57
3
4
5
32-51
4°-53
43-65
6
47-70
47-67
50-70
7
8
2 6.1 ± 0 .4 5 9
4 0 . 2 + 0 .6 6 7
4 2 .0 ± 0 .5 9 8
4 2 . 8 ± o .5 67
45-2 ± 0 .4 8 4
4 9 .6 ± 0 .6 6 7
5 5 .5 * 0 .6 0 3
5 6 . 2 — 0 .6 8 7
5 7 . 8 + 0 .6 3 6
2-791
4.7 16
4-437
2.qg6
3-293
4 - 7*7
4 ■095
4-905
4 .5 4 1
10 .6 8 1
11.708
10 .5 6 0
2 5.2 < ; ı < 2 7 . o
3 8 . 9 < [ i < 4 i .6
4 0 .8 <¡0. < 4 3 . 2
9-329
5 1 -5 < f i < 4 4 - 1
4 4 . 2 < [ j l < 4 4 .6
9-496
7-372
48. 3 < ^ < 5 0 . 9
7.276
8.722
7-857
54 • 3 <!-<•< 56 ■7
5 4 -9 < ,u < 5 7 -3
56.5 < j x < 59.°
37
50
55
38
47
50
47
51
52
A y a k gövdesi g en işliği, cin sler ara sın d a (t) testi sonucu 5 ve 7
y a şla r d ışında
erkeklerd e,
k ızla ra
o ra n la
önem li d ereced e b ü y ü k
o ld u ğ u sap tan d ı (o y a şın d a 15 = 1.935, S D = 76; 1 yaşın d a t = 2.392
S D = 99; 2 yaşında t = 2.275, S D = 97; 3 yaşın d a t = 2.282, S D = g ı ;
4 yaşın d a 1 = 4.662, S D = 9Ö; 6 y a şm da t = 2 .6 3 i, S D = 100; 8 yaşın d a
1 = 2 .5 7 6 ,
Sd = ıo o ,
P < o .o 5 ) .
103
AYAĞ IN BİOMETRİK YAPISI
Baş ve K üçük P arm ak Uku Genişliğinin Büyüm esi:
Bu p a rm a k ların o rta la m a gen işlik d eğerleri ve d iğ er istatistik
h esap ları t a b lo -7 ve 8 de gösterildi. S a ğ ve sol a y a k la rd a g örü len fa rk ­
lılıklar, her iki cinste istatistik y ön d en önem siz b u lu n d u . B ü yü m e yaş
artışı ile b irlik te o lm a k ta d ır. B ü yü m e h ız eğrisi y a şla ra göre d ü zen li
çıkışlar gösterm ekted ir. D iğ e r ö lçü lerd e o ld u ğ u g ib i en h ızlı b ü y ü m e
0 -1 yaşlar arasıdır. C ins fa rkları kü çü k y a şla rd a önem siz o lm asın a
T a b l o 7. Baş p a r m a k genişliğinin y a ş la r a göre o r t a la m a değerleri, st. h ata la r ı st. sa pm a la rı ,
varyasyon
katsayıla rı
ve
populasyon
o rt a la m as ın ın
g ü v e n li k
sınırları.
E rk ek le r Sağ A yak :
Yaş
M in-m ax
0
9-13
1
1 2- 2 4
2
13-21
3
4
5
1 2- 2 1
1 6-2 6
I 5_23
19- 28
18- 26
20-3 0
6
7
8
Ort *
st. h a t a
10 .8 * 0 .2 0 1
■
3 ± ° - 264
16 .5 *0 .2 6 2
i 7 - 5 ± 0 - 3«8
1 9 .0 * 0 .2 5 6
19 -5 *0 .2 3 6
21.0 *0 .276
2 1.7 *0 .3 2 2
2 3 .0 * 0 .2 7 7
v a ry a sy o n
katsayısı
P o p u l a s y o n o rt .
g ü v e n lik s ı n ı r ı
1-292
11-857
1 .8 8 7
12 .2 9 2
10.381
ıo .4 < [X < 11.2
14.. 8 < f i < 1 5 . 8
St.s a pm a
1 .716
2 .310
1 .8 3 4
1.70 3
1-996
1785
1 .9 8 7
13 .16 9
9 .6 17
8 .70 8.
9.170
8 .4 0 8
8-574
ı6 .o < jji< i7 .o
ı6 .g < [x < ı8 .1
ı 8 . 5 < ( x < ı g .5
19 .0 < fl< 2 0 .0
21 . 2 < £ ¿ < 2 2 . 3
2 0 . 7 < [ j L < 2 I .7
2 2 .5 < (X < 23.6
N
41
51
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r:
0
1
2
8 -15
10 -2 5
12-20
5
4
16-26
12-21
10 .7 *0 .3 11
14 .9 *0 .3 9 4
¡5 .4 * 0 .2 16
16 .7 *0 .4 4 7
15-28
I 9 - 4 ± ° - 3a4
2 0 .0 * 0 .3 16
6
18-33
2 0 .8 * 0 .3 3 1
7
18-26
20- 27
2 2 .3 * 0 .3 1 2
5
8
2 0 .9 *0 .2 6 4
0 .9 0 5
2.787
I .602
I .607
2.2 0 2
2 . 234
2 .2 4 8
i .892
2 .2 3 0
17.6 65
1 8 .7 0 7
1 0 .4 0 4
16 .2 0 7
IO. I < [ ¿ < 1 1 .4
1 4. I < (J .< 1 5 . 6
I 4 -9 < i i < I 5-8
n -245
I 1.6 0 I
ı8 .7< [x < 2 0 .o
ıg .4 < [j.< 2 o .6
20 . 2 < f X < 2 1 .5
47
2 0 . 7 < [ A < 2 I .2
51
52
10 .6 7 0
9 -o i3
9-976
i
5. 8 < fx < 16.7
21 . 7 < [ X < 2 2 . 9
37
50
55
38
5°
47
karşın, ileriki yaşla rd a o rta y a çık m ak ta d ır. Baş p a rm a k u cu genişliği
erkeklerde 7-8 y aşla rd a k ızla rd a n önem li d erece b ü y ü k tü r. (7 yaş
için 1 = 2.352, S D = ı o 8 ; 8 yaş için t = ı . 988, S D = ı o o , P < 0 .0 5 ) .
K ü ç ü k p a rm â k u cu gen işliğin in cins fa rkları b ü tü n y aşla rd a önem siz
b u lu n d u .
M alleolus M edialis Yüksekliğinin Büyümesi:
o y a şta n 8 yaşın a k a d a r h er iki cinste b u yükseklik d ü zen li o la ­
ra k a rtm a k ta d ır (ta b lo -9 ). S a ğ ve sol a y a k la r arasın da g ö rü len fark-
106
TUNCER KO R KM A Z
T a b l o 8. K ü ç ü ö p a r m a k u c u genişliğ inin y a ş la r a g ö r e o rt a la m a değ erleri, st. h ata la r ı, st.
sa pm a la rı , v a r y a s y o n katsa yıl arı v e p o p u îa s y o n o rta la m as ın ın g ü v e n lik sınırları.
E rk e k le r Sağ A y a k :
Yaş
4-7
6-12
7-12
7-13
3
4
5
9-12
7-13
10-20
9-16
!0- 13
6
7
8
Ort *
st.hata
5 - 4 * 0 . 138
9 . O h-O.2 03
9. I ^ 0 . 2 6 2
9 ■5 .x 0 ■1 56
9 .9 * 0 .110
1 0 .0 * 0 . 1 4 8
10 .8 * 0 .3 3 1
ı ° .9 * 0 .4 1 2
1 x .6 * 0 . 1 4 4
S t .s a p m a
co
co
0
0
I
2
M in -m ax
1 -4 5 1
1.0 50
I ■>57
0 .7 9 1
1 .061
2■
389
1.412
I . 030
V aryasyon
katsayısı
Po p u îa s y o n ort.
g ü v e n lik sınırı
16 .2 6 7
15 .8 14
10 .8 5 7
12.150
5 . 1 < [ ¿ < 5-7
8 - 7 < i x < 9 .5
41
9 ■3 < ^ < 9-9
44
55
7'942
i ü -797
1 1 • 33 1
13.162
8 .8 8 7
8 . 6 < [ a <: 1 0 . 4
9 -7 < [ i < ı o . i
g .6 < [ j.< ıo .2
10. I < ( i < 1 1 . 5
10 . 3 < [A< I I . 0
1 1 .3 < ¡1 < 1 1 . 8
N
51
51
53
55
59
50
K ızla r
0
i
2
4^9
5- ı 1
6
6~ı 1
6-14
7-12
8-12
8 -14
7
9-14
3
4
5
8
10-15
5 - 5 ± o . i 79
8. 2 * 0 . 2 0 2
8 .6 * 0 .17 8
9 .2 * 0 .2 9 0
9 . 6 * 0 . 151
9•5 ± 0 • 1 3 °
l0 .3 *0 .17 3
10 .3 * 0 .13 3
I I . 2 ^ 0 .18 2
1 • 199
I . 428
1.321
I . 762
I .026
0 .9 2 0
1 - 177
0 • 974
1.3 11
21.640
17.2 5 6
1 5 .2 4 2
19 .0 4 2
1 0 .6 3 1
9 -6 2 3
11.4 2 3
9 •3 9 1
11.650
5 . 1 < [ A < 5-9
7 . 8 < ¡jl< 8 . 6
8 - 3 < M - < 9 -°
8 .6 < r j . < 9 . 8
9 -3 < | j . < 9 . 9
9 • 3 < !^< 9-7
9 .g < (j.< ıo .6
g . 6 < ( i < 1 1.1
1 0 .8<(X< 1 1 .6
37
5°
55
38
47
50
47
51
52
T a b l o 9. M a ll e o lu s med ia iis yüksek li ğ in in ya şla ra göre o r t a la m a değerleri, St. h at a la rı,
st. sa pm a la rı , v a ry a s y o n katsayıla rı ve p o p u îa sy o n or ta la m as ın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk e k le r Sağ A ya k :
Yaş
M in-m ax
0
1
2
20-35
30-47
3
4
5
6
7
8
30-52
3 i ”58
39-54
36-63
40-60
40-60
43 -68
O rt. *
st.hata
2 6 .5 *0 .5 2 7
3 8 .0 *0 .5 9 0
3 8 .6 *0 .8 0 1
4 2 .0 * 0 .6 3 5
S t .s a p m a
3 -3 7 8
4-213
5.248
4.70 7
v a ry a s y o n
katsayısı
P o p u îa s y o n ort.
g ü v e n lik sınırı
12.721
10 .8 9 6
1 3 .6 6 8
2 5 - 5 < t J- < 2 7-6
37 - 4 < M - < 39-8
36.7 < ¡¿ < 4 0 .0
n ■‘ 93
9 .12 4
1 3 .0 7 6
15.218
4 ° - 4 < ! J- < 43-7
4 3 - 5 < ( x < 45-8
4 4 - 7 ± ° - 57 I
4 8 . 0 * 0 .8 8 6
4 8 .9 *1.0 7 1
5 0 .0 *0 .46 0
5 5 .4 * 0 .8 6 8
4-079
6 .2 0 0
11.18 5
2 5 - 5 ± 0-520
3-167
4 .4 8 9
5 .0 4 4
12.415
5-225
1 3 .0 8 9
8 .15 2
12.367
1 0 .6 5 7
6-394
7-723
3-536
7-275
4 2 . 1 < JJL< 44 - 9
4 8 . 4 < t i < 52.9
4 7 . 6 < [ j . < 4 9 .5
5 3 -6 < ( x < 57 • 1
N
41
51
44
55
51
53
55
59
50
K ızla r:
0
1
2
■5- 3 !
2 6- 46
26-52
3
4
5
38-52
38-63
7
39 - 6 5
45-68
6
8
2g -49
45-69
37 - 5 ± 0 . 6 3 4
3 9 . 9 * 0 .6 8 0
4 0 .1* 0 .5 8 9
4 4 -2 * 0 .5 3 8
4 9 .0 *0 .8 58
5 0 .2 * 0 .8 0 6
5 1.2 * 0 .6 3 9
5 4 .2 *0 .6 4 5
3-605
6 .0 6 7
5-740
4.566
4 .6 0 5
” •534
■3-449
9-094
8 .4 8 2
2 4 .3 < fx< 2 6 .6
3 7 - 6 < !x < 4 0 . ı
36.1 < ¡¿ < 3 8 .8
3 8 . 4 < [ x < 4 i .8
4 3 - i < H < 45-3
4 7 . 3 < ı x < 50.7
4 9 . 6 < 5X < 5 3.8
5 0 . 0 < [ A < 5 2 .4
5 3 . 0 < n < 55-5
37
50
55
39
47
50
47
5t
55
107
AYAĞ IN BİOMETNİK YAPISI
3ar önem siz b u lu n d u . Y e n i d oğm u ş b eb eklerd e m alleo lu s m ed ialis
y ü k sek liğin in o rta la m a d eğerleri erkeklerde, 26.5 m m ., k ızla rd a 25.5
m m . dir. 8 yaşın d a b u d eğerler, erkeklerde 55.4 m m . ye k ızla rd a ise
54.2 m m . ye u la şm a k tad ır. B .ü yü m e eğrisi y aşlara g ö re d ü zen li
çıkışlar gösterm ekted ir ( g r a fik - 3). H er iki cinste b ü y ü m e h ız eğrisi
b ir b irlik gösterm ekted ir. B elli p ery o tla rd a eğ ri inm ekte ve çık m a k ta ­
dır. C ins fa rkları it) testi sonucu b ü tü n y a şla rd a önem siz bu lu n d u .
M alleo lu s L e ta ra lis Y ü k se k liğ in in B ü y ü m e si:
B u ra d a d iğ er ö lçü lerd e o ld u ğu g ib i o rta la m a d eğerler yaşa b a ­
ğ ım lı o la ra k d ü zen li artış gösterm ekted ir. S a ğ ve sol a y a k la rd a g ö rü ­
len yükseklik fa rk la rı her iki cinste önem siz b u lu n d u ( t a b lo - 10).
T a b l o 10. M alle o l u s leteralis yüks ekliğ inin y a ş la r a gör e o r t a la m a d eğerleri, st. h at a la rı, st.
sa pm a la rı , v arya sy o n
katsayıla rı ve po p u lasyo n
o rt a la m as ın ın gü v en li k sınırları
E rk ek ler Sağ A yak :
Yaş
M in-m ax
0
1
2
25-49
3
4
5
G
7
8
18-32
29- 46
27-55
35-47
32- 51
36-68
35-52
3°-55
O rt . — st. hata S t.s a pm a
2 4 .9 *0 .4 7 5
3 7 .4 *0 .2 7 4
3 8 .4 *0 .77 8
4 1.4 *0 .8 2 4
4 1.8 *0 .4 5 7
4 3 .6 *0 .5 8 0
3 .0 4 0
5 .18 2
5 -io o
6. 107
3 .2 6 6
4.18 3
4 4 - 3 * 0 -775
5 • 590
4 .3 4 6
4 .8 18
44 -9 *0 .5 6 5
4 5 .0 *0 .6 7 5
v arya sy o n
katsayısı
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n lik sınırları
12.173
13 .6 0 9
13 .6 0 6
14.12 7
7.801
2 4 - 0 < P - < 2 5*9
3 6.6 < [¿39 .5
41
3 5 -9 < H < 3 9 -°
3 9 -8 < [J -< 4 3 - 1
4 0 . 9 < [ i < 4 2.7
4 2 . 4 < n < 4 4.7
44
55
51
53
55
59
9 -5 8 7
12.612
10 .8 8 1
I I . 194
42.7 < ¡* < 4 5 .8
3 8 . 8 < ( x < 4 i .0
4 1.6 < (¿ < 4 4 .3
N
51
50
K ız la r :
0
1 7-3 2
2 6 -49
30-4 6
2 4 -7 * 0 .5 5 8
3 5 -7 * 0 .6 3 5
3 7 .8 *0 .6 0 7
3
4
5
6
7
31-47
3 8 .8 * 0 .6 9 4
4 0 .9 * 0 .6 9 8
34-56
30-53
4 3 -3 *0 .3 9 4
4 3 .5 *0 .6 6 3
8
34-60
4 4 - 3 * o .7 87
1
2
28 -48
36-50
4 2 -5
*
0.4 4 2
2.396
13-719
23 . 4 < H < 2 6 . o
37
4-493
4 - 5°3
12-573
3 4 -4 < t t < 37 -0
3 6 . 6 < ( a < 3 9 .o
3 7 - 4 < [J -< 4ü -2
3 9 - 5 < ! J - < 42-3
41 ■7 < İ A '4 3 -3
4 2 . 8 --(/.< 4 3 . 8
4 2 .2 < ( i< 4 4 .8
4 2 . 7 <[x<45 9
50
4 .2 2 2
4-734
3 -!3 2
6 .3 3 6
4-739
5.621
1 1 .9 0 2
10 .8 5 6
n -5 5 2
7.19 6
14.2 74
11.18 1
12 .9 9 6
55
38
47
5°
47
51
52
Y e n i d oğm uş b eb eklerd e erkeklerd e bu d e ğe r 24.9 m m ., k ızla rd a
24.7 m m . dir. 8 yaşın d a erkeklerd e 45 m m . y e, k ızla rd a ise 44.3 m m .
u laşm aktad ır. 0 -1 yaş arası b ü y ü m e d ışında
bü yüm e d üzensiz
d eğerler gösterm ekted ir. B ü yü m e hız eğrisi d ü zen li çıkışar gösterm ek­
108
TUNCER KO R KM A Z
ted ir (g ra fik -3 ). E rkeklerd e o rta la m a d e ğ e rle r k ızla rd a n d a h a b ü y ü k
olm asın a karşın, 3 yaş d ışın d a önem siz b u lu n d u (3 yaş için t = 2.420,
S D = g ı , P < 0.05).
Topuk Yüksekliğinin Büyüm esi:
H er iki cinste topu k y ü k sek liğin in o rta la m a d e ğ e rleri y a şa göre
d ü zen li artış gösterm esine karşın, m in -m a x d e ğ e rle r bu artışa u y m a ­
d ığ ım g ö rd ü k . B u d a b ize top u k y ü k sek liğin in yaşa b a ğ ım lı o la rak
d ü zen li artış g ö sterm ed iğin i, ferdi v a ry a sy o n la rın çok o ld u ğu n u
a çık la m a k ta d ır. G erçek ten v a ry a sy o n k a tsa yıla rı bu d u ru m u d ah a
iy i gösterm ekted ir
yüksektir.
fta b lo - ıı) .
V aryasyon
k a tsa yıların ın
d eğe rleri
T a b l o 11. T o p u k y ü ks ek liğ in in y aş la r a göre o r t a la m a değ erleri, st. h at a la rı, st .sa pm aları,
v a r y a s y o n kat sayıları v e p o p u l a s y o n o rta la m as ın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk ek le r Sağ A y a k :
Yaş
M in-m ax
0
1
2
1 3-2 9
24-40
3
4
5
22-3 8
26-40
25- 42
6
7
8
O rt. *
S t.h ata
S t.s a pm a
varyasyon
katsayısı
18 .7 *0 .5 2 7
2 8 .4 *0 .5 0 4
2 8 .5 * 0 .6 5 8
2 8 .9 *0 .6 9 5
3 1.7 * 0 .2 4 9
3-375
3 - 6°3
4-315
3 2 -5 ± ° - 5 4 8
3 3 .6 *0 .4 5 5
34-3 ± 0 . 5 9 5
3 5.0 * 0 .6 7 7
3-953
4.8 3 6
22-3 9
22-3 9
21-36
18 .0 * 0 .6 3 8
2 6 .1*0 .5 8 4
2 7 -8 *0 .5 2 8
2 8 .2 *0 .8 0 5
2 9 .7 *0 .6 18
4 - r34
3-919
4-899
4-195
23-47
3 i - 7 ± ° . 59 o
3 - 362
4.056
i 3 - ! 77
11.567
10 .618
12.327
23-39
27-43
27-41
2 8 - 51
-îs6
3 -5 i 8
s
3 .2 8 4
4-574
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n li k sınırı
I7 .7 < ii.< ıg .8
I 7-970
12.684
15.122
' 7-837
I 1.0 8 6
12.151
9 .4 6 8
1 5 .0 8 7
14.216
2 7 - 5 < t t < 3°-3
3 1 ,7 < [A < 3 2 .7
3 1 .4 < fA < 3 3 .6
3 3 - 7 < t t < 35-6
2 9 - i < [ A < 3 i -5
3 2 . 6 < ( X < 3 5.3
12.453
15 .8 0 4
ı 6 . 7 < [ x < ı g .3
2 4 - 9 < H - < 27-3
I 4-°97
17-364
14.088
2 6 .7 < (x< a 8 .8
2 6 .5 < |a < 2 9 .8
2 8 . 5 < ( a < 3X .0
3 0 .6 < [x < 32 .8
32. < ( ¿ = 3 4 . 5
3 0 . 7 = (x = 3 2 . 6
31 . 8 < ( a < 3 4 . i
2 7 -4 < t i < 2 9-4
27.2 < [¿ < 2 9 .8
N
41
51
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r
0
1
2
3
4
5
6
7
8
13 -2 9
17-33
25- 40
22 - 3 9
23- 42
3 2 .6 *0 .5 70
3 2 .8 *0 .4 7 0
3 3-6 *0 .5 6 9
2 .2 8 3
4 .17 7
3 -8 65
37
5°
55
38
47
50
47
51
52
H e r iki cinste sağ ve sol a y a k fark ları d eğişik d e ğ e rler göster­
m ektedir. B a zı y aşla rd a k ızla r erkeklerden d a h a b ü y ü k , b a zı yaşla rd a
ise erkekle" k ızla rd a n d a h a b ü y ü k tü ” . Y e n i d oğm uş b eb eklerd e to p u k
yü k sekliği o rta la m a değenle*-! e-kekle^de 18.7 m m ., k ızla rd a 18 m m .
109
AYAĞ IN BİOMETRİK YAPISI
d i” . 8 y a şın d a bu değenle’- e rkeklerde 35 m m . ye k ızla rd a ise 36 m m .
u laşm aktad ır. B ü yü m e hız eğ n si d ü zen li çıkışlar gösterm ekted ir
(g ra fik -3 ).
E rkeklerd e top u k
b ü y ü k o lm asın a karşın,
sap tan d ı. A n c a k
t
yü k sekliği b ü tü n
y a şla rd a k ızla rd a n
testi sonucu bu fa rk lılığın önem siz o ld u ğu
1 ve 4 y a şla rd a bu fa rk lılık önem li b u lu n d u
yaşın d a 1 = 3.285, S D = g g ; 4 yaşın d a
t = 2 -94 i, S D = g 6 ,
(1
P < 0 .0 5 ) .
A yak Bileği çevre uzunluğunun Büyüm esi:
A y a k b ile ğ i çevre u zu n lu ğ u n u n o rta la m a d eğerleri ta b lo -1 2
de gösterildi. B ü yü m e yaşa b a ğ ım lı o la ra k artış gösterm ekted ir. H e r
iki cinste sağ ve sol farklı önem siz b u lu n d u . Y e n i d oğm uş b eb ek lerd e
o rta la m a o la ra k erkeklerd e 8g.2 m m ., k ızla rd a 86.1 m m . dir. Bu
d eğ e rler 8 yaşın d a erkeklerd e 165.7 m m - ye k ızla rd a ise 16 1.6 m m . ye
u laşm aktad ır.
T a b l o 12. A y a k bile ği çevr esinin ya şla ra göre o r t a la m a değerleri, St. h ata la r ı, st. sa pm a la rı ,
vary a syon
kat sayıları
v e pop ulasyon
orta la m asın ın
g ü v e n li k sınırları.
E rkek Sağ A yak :
Yaş
0
1
2
3
4
5
6
7
8
M in-m ax
Ort. *
S t .h a t a
S t.s a pm a
varyasyon
katsayısı
P o p u la sy o n ort.
g ü v e n li k sınırı
N
41
8 9 .2 ± 1.224
7-197
8 .062
8 7 . o < p . < 9 i .5
108-158
104-163
120-176
120 -160
130-167
142-187
I3 I - 4 i 1 -343
i3 4 -o ± ı -955
9-582
7-295
9-559
7-774
I2 8 .7 < jj.< i3 4 .ı
>44“ '75
i 4 5 - '9 5
1 5 8 .2 * 1.0 8 9
16 5 .7 * 1.6 5 0
1 0 .5 8 5
8 .3 6 6
11.873
8 6 .5 *1.0 2 7
1 2 5 . 1 * 1 .8 0 7
1 2 7 . 8 * 1.678
8 .2 4 8
12.778
12.436
I 3 I - 5 i 1 • 5 I9
i3 9 -5 ± i-o 6 6
1 4 8 . 0 * i .3 7 7
1 5 6 .9 ^ 1.6 7 6
9-237
75-103
I3 7 - 9 ± I -4°7
1 2 .8 0 9
1 0 .6 7 3
1 0 .0 52
1 4 9 .4 * 1.2 4 4
8-753
13 7 .2 *1.4 4 0
i 5 7 - 7 ± i - 4 68
7 .2 8 8
5-8 58
6 .710
5 -2 8 5
7 .10 9
i3 ° -° < ti < i3 7 -9
i3 4 -4 < H < i4 ° - 1
135- ı< n < i4 Q -7
147 • 1 < H < 1 5 2 .0
i5 4 .7 < ;i< ı6 o .6
156.ı
< ¡¿ < 1 6 0 . 4
ı6 2 .4 < jx < ı6 9 .o
51
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r
0
1
2
3
4
5
6
7
8
60-10 2
90-150
100-163
108-155
120-158
130-184
138-186
1 40 -1 8 5
145 -20 5
9-527
10 .214
9-725
1.3 17
9 .4 0 8
7 .0 2 4
5-183
6 .576
7 .2 4 1
5 .8 6 0
16 1.6 * 1.0 3 7
! 4 - 55 °
9-003
1 60 .5
*
7.2 3 1
9-738
I1 .2 4 1
8 4 - 5 < { x < 8 8 .5
121.4 < ji< i2 8 .7
i 2 4 - 5 < ( X < i 3 i .2
I 2 8 . 4 < | x < i 3 5 .9
1 3 7 - 3 < t t < ! 4 1 -6
I 4 5 - 3 < i J- < I 50-6
i5 3 -5 < l^ < ı6 o .3
1 5 8 ■3<!J-< !Ö2 . 7
*57 • 5 < İ j- < i 6 5 -o
37
50
55
38
47
50
47
51
52
B ü yü m e h ızın ın fa zla o ld u ğu y aşla r 0 -1 y a şla r arasıd ır. 8 y ıllık
b ü y ü m en in % 50 sine y a k ın bir b ö lü m ü bu d evred e o lm a kta d ır. E n
110
TUNCER KO R KM A Z
az b ü yü m e erkeklerde 6 - 7 y aşla r arasın ı, k ızla rd a ise 7 -8 y aşla r a ra ­
sıdır.
B ü yü m e h ız eğrisi d iğ e r ö lçü lerd e o ld u ğ u g ib i d ü zen li çıkışlar
g ö sterm ekted ir (g ra fik -3 ). E rkeklerin a y a k b ile ğ i çevresi 2 -4 ve 7
y aşla r d ışında k ızla rd a n d ah a b ü y ü k tü r. A n c a k b u n la rın hepsi ista­
tistik y ö n d e n önem li b u lu n m ad ı. Sad ece 1 -3 v e 8 y aşla rd a görü len
fa rk lılık la r ön em li b u lu n d u fi yaşın d a t = 2. 2.880, S D = g g ; 3 yaşın d a
t = 2-727, 8 yaşın d a 1 = 2 .1 1 3 , p < o .o 5 ) . G ö rü lü y o rk i, cins fa rk la rı
b ü tü n y aşlard a a yn ı d ereced e o lm ayıp , ferd i b ü y ü m eler söz konusu
o lm a kta d ır. B u n u n sebebi ise beslenm e d eğeri etken o la b ilir.
A yak Gövdesi Çevre Uzunluğu:
A y a k gövdesi çevre u zu n lu ğ u n u n o rta la m a d eğerleri y ılla ra göre
d ü zen li artış gösterm ektedir. A n c a k b u d ü zen li b ü y ü m ey i m in -m a x
d eğerlerd e görem em ekteyiz. B u d a b ize b ü y ü m e n in ferdi v a ry a sy o n ­
lar g ö sterd iğin i a ç ık la m a k ta d ır ( ta b lo -1 3 ). H e r iki cinste sağ ve sol
a y a k la r
arasın da
g ö rü len
fa rk la r
önem siz
b u lu n d u .
B ü yü m e
hız
T a b l o 13. A y a k gövde si çevresi u z u n lu ğ u n u n y aş la r a göre o r t a la m a değe rleri, st.hata ları,
sa pm a la rı , v a r y a s y o n k atsa yıla rı v e p o p u la sy o n orta la m asın ın gü v en li k sınırları.
E rk ek le r Sağ A y a k :
Yaş
M in-m ax
O rt *
0
1
2
x37 -5 ± 1 ■33°
1 44•3 ± 1 ■934
12.670
3
4
5
8 0 -1 0 5
111-157
115-171
117-176
15 3 -8 * 1.2 3 2
9-397
I 39 - I 7 1
1 4 8 -1 7 8
156 • 9 r t 1 •469
1 6 6 . 4 * 1 -026
1 0 .4 9 2
7.404
159-199
7
170-20 0
170 -205
■ 7 8 . 3 * i - 3 01
18 1.4 *0 .8 7 2
1 8 9 .0 * 1.2 8 3
9 -3 8 5
6 .0 0 6
9 . !66
6
8
st.hata
8 9 .5 *0 .15 6
S t .s a p m a
5 - 75 1
9-499
v a ry a s y o n
katsayısı
6.423
6 .0 9 0
8 .785
6 .3 9 7
6 .6 8 4
4 .4 4 8
5.261
3-31°
4.8 4 8
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n li k sınırı
8 g . 2 < 5 x < 8 9 .8
1 3 4 . 8 < ^ . < 140 .2
140. 3 < [ i < 1 4 8 .1
15 1.1 < ^ < 1 5 6 .4
154. o < ja< 1 5 9 .0
ı 6 4 . 3 < !i < ı 6 8 . 5
>7 5 - 7 < t i < I 8 o -9
ı8 o .2 < [i< x 8 2 .6
186 . 5 < 5 jl< 1 9 1 . 6
N
4'
51
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r
0
1
2
3
4
5
6
7
8
7 2 - 10 0
91-155
111-160
IX1-166
144-171
145-196
155-196
! 55 - i 95
170-215
8 7 .2 * 1.2 2 0
13 1.3 * 2 .2 6 8
i 3 8 . 5 ± t - 7°4
14 8 .8 * 1.9 9 7
15 7 .1* 1.0 6 1
16 3 .1* 1.18 3
1 7 5 -9
± I -326
17 9 .0 *1.116
18 3 .2 *1.2 4 4
7-423
1 6.040
12.627
12.147
7.19 8
8 .36 9
8-995
7-971
8 .8 6 9
8 .5 0 8
12.213
9-"4
8 .158
4 .5 8 0
5-130
5 .112
4-451
4.836
84- 7 <i-t < 8 g . 7
I2 6 .g < (x < i3 5 .8
135 • 1 < j a < 141 -9
I 4 4 . 8 < f i < i 52.9
i 5 5 - o < [ X < i 59-2
ı6 o .8 < jjı< ı6 5 .4
I 7 3 . 2 < f i < i 78.6
17 6 , 8 < f i < ı 8 i - 3
i 8o . 7 < ( a < i 8 5 . 7
37
5°
55
38
47
50
47
51
52
111
AYAĞ IN BİOMETRİK YAPISI
eğrisi y aşlara g ö re d ü zen li çıkışlar gösterm ekted ir. E n h ızlı b ü y ü m e
d iğ e r ö lçü lerd e o ld u ğ u g ib i o - ı yaş arasıd ır. H e r iki cinste b ü y ü m e
h ız e ğ rileri g en el o la rak b ir b irlik g österm ekted ir ^ grafik-3). E rkeklerd e
a y a k g övdesi çevre u zu n lu ğ u b ü tü n y aşla rd a k ızla ra o ra n la önem li
d ereced e d ah a b ü y ü k old u ğu n u gözled ik. Ş u h ald e b u ra d a cins fa rk ­
ın d a n söz ed eb iliriz.
A yak T arağı Çevre Uzunluğunun Büyümesi:
A y a k ta ra ğ ın ın çevre u zu n lu ğ u n u n o rta la m a d eğerleri h er iki
cinste, sağ ve sol a y a k la r a rasın d a g ö rü len fa rk lılık la r istatistik y ö n d e n
önem siz b u lu n d u . B ü y ü m e yaş artışına p a re lel o la ra k o lm aktad ır.
Y e n i d oğm uş b eb eklerd e b u u zu n lu k o rtalam a o la rak , erkeklerde
90.4 m m ., k ızla rd a 88.4 m m . dir. B u d eğ e rle r 8 yaşın d a erkeklerde
187.3 m m - Ye k ızla rd a ise, 18 1.4 m m . ye u la şm a k tad ır
(ta b lo -1 4 ).
T a b l o 14. A y a k t a r a ğ ı çevresi u z u n lu ğ u n u n y aş la r a gör e o rt a la m a d eğerleri, st. hat a la rı, st.
sapm ala rı, v a ry a s y o n k atsa yıla rı v e po p u lasyo n orta la m asın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk e k le r Sağ A y a k :
Yaş
M in-m ax
0
1
2
65-111
3
4
5
6
7
8
99_I57
114-161
116-165
133-172
140-178
159-195
150-205
210-155
O rt *
st.hata
S t.s a pm a
v ary a syo n
katsayısı
P o p u la sy o n ort.
g ü v e n lik sınırı
9-256
7-133
8.774
I 1 .0 06
9 .12 6
8 .9 6 4
11.15 8
6 .8 6 4
5-136
8 7 . 8 < h < 9 3.1
i 2 g . 8 < [ x < 135.1
I 3 4 .6 < [ j.< 142.1
143
147 -6
i 4 6 . 9 < M - < i 5 i -7
157- 2<^ X< 1 6 3 . 4
1 7 5 . 1 < | i < 180. 2
5-°54
5-957
i 7 5 - ° < H - < 179-7
1 8 4 . 1 < [ A < 1 9 0 .4
8 8 .9 *1.3 8 1
12 8 .5 *2 .12 4
13 2 .2 *1.6 3 3
14 0 .4 *1.5 9 9
15 0 .0 * 0 .9 9 6
8 .4 0 1
15 .0 2 0
9 -4 5 1
12.102
9-148
6.926
8 6 . o < [ x < 9 i .6
i 2 4 - 3 < t i < i 32 -0
i2 g .o < |i< i3 5 .5
! 5 8 - 5 ± 1 • 701
1 7 1 . 0 * 1 -543
12.02 8
10 .4 6 2
8 .811
9 ° -4 ± 1 • 3°8
132 - 4 ± 1 - 323
13 8 .4 + 1.8 5 3
•45 - 3 ± 1 • 132
149 ■3 ± 1 ■198
16 0 .3 * 1.15 6
17 7 .6 * 1.2 6 5
1 7 8 . 3 * 1 . 167
i 87 , 3 ± i -562
8-375
9 .4 4 8
12.142
8 .3 9 0
8-553
5-773
5-727
N
41
51
44
55
5i
53
55
59
50
K ız la r :
0
1
2
3
4
5
6
7
8
7 4 - 1 II
96-175
106-158
109-156
13 2 - 1 7 0
1 3 0 - 19 1
145-197
159-191
1 70 - 2 1 0
i 7 9 - 3 ± ı -234
18 1.4 * 1.2 5 9
9-724
6-757
8-995
1 5 .0 2 0
137 ■1 < { * < 143-6
4-503
i4 8 .o < fi< i5 2 .o
7-585
6 .117
155 - 1 < ( A <
-9
ı 6 7 -9 < M - < i 7 4 - 1
4-912
4-957
i 7 6 . 8 < ( i < ı 8 ı .2
i7 8 .g < [ i< ı8 3 .9
37
50
55
38
47
50
47
5‘
52
B ü yü m e h ız eğrisi h er iki cinste d üzerni çıkışlar gösterm ektedir.
0 -1 y aşla r arası b ü y ü m e h ızı h er iki cinste yü k sektir. E n a z b ü y ü m e
112
TUNCER K O R K M A Z
h ızın ın o ld u ğ u y aşla r ise, erkeklerd e 6 - 7 y a şla r arası, k ızla rd a ise 7-8
y aşla r arasıd ır (g ra fik -3 ).
E rk ek lerd e b u u zu n lu k 7 yaş d ışın d a k ızla rd a n ön em li d ereced e
b ü y ü k o ld u ğ u gö rü ld ü . Şu h a ld e , b u ö lçü için cins fa rk ın d an söz
ed eb iliriz v e erkeklerin a y a k ta ra ğ ı çevre u zu n lu ğ u k ızla rd a n önem li
d ereced e b ü y ü k tü r d iy e b iliriz.
M alleolus A ltı Ender Genişliğinin (Kalkaneus Genişliği)
Büyüm esi:
K a lk a n e u s g en işliğin e a it o rta la m a d e ğe rler t a b io - 15 te göste­
ri di. B u ö lçü d iğ er ö lçü lerd e o ld u ğ u g ib i yaş aratışına p a ra le l o la ra k
d ü zen li b ir artış gösterm ekted ir. H e r ik i cinste sağ v e sol a y a k la r a ra ­
sın da
görü len
fa rk la r
istatistik
yönden
önem sizdir.
T a b l o 15. K a lk a n e u s genişliğinin y aş la r a gör e o r t a la m a d eğerleri, St. h a t a la r ı st. sa pm a la rı ,
v a r y a s y o n katsa yıl arı v e p o p u la sy o n ort a la m as ın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk ek le r Sağ A y a k :
Yaş
0
1
2
M in-m ax
11-20
2 0-3 7
21-3 5
3
4
5
1 8-36
28 -41
22-44
7
31-49
35 - 5 °
6
8
30 -5 2
O rt *
st.hata
St .s a p m a
I 5 - 8 ± o -355
2 8 .5 *0 .5 0 7
3 0 .4 *0 .5 0 1
3 1.0 *0 .4 4 9
3 3 .4 *0 .4 4 5
3 5.1* 0 .6 2 2
3 8 .6 *0 .6 13
4 2 .1*0 .4 4 9
4 5 - 0 * 0 .5 95
2.272
3.626
3 .2 8 0
3.670
3.18 1
4.4 86
14 .7 *0 .3 4 0
2 .0 6 8
4.9 61
3.687
4 .4 2 5
3 -8 3 6
4 - 25 I
v a ry a sy o n
katsayısı
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n lik sınırı
‘ 4-358
12.270
12.782
1 I .466
15- K ( j.< i 6 .5
2 7 - 5 < H < 29-5
2 8 .4 < ^ < 3 2 .4
30.0< [A < 32. 1
32.4< [A < 34-3
33-8 < | i< 36 .3
37 - 3 < i A< 39-8
9-097
9-430
4 3 .8 < | i< 4 6 .2
•i
I I . 818
9-509
4 1.1 < ¡¿< 4 3 . i
N
41
5i
44
55
5i
53
55
59
50
K ız la r:
0
I
2
3
4
5
6
7
8
1 0 -1 8
17-36
2 0- 3 4
20-38
25 - 5 °
20-46
2 4 -46
25-47
35- 6 o
2 7 - 1 ± 0-701
28. ± 0 . 5 5 2
2 9 - 4 ± ° . 8o 9
3 0 -5 ± ° - 7 0 5
3 3 - 3 ± o -636
3 7 .1*0 .6 18
4 0 .0 *0 .6 2 0
4 5 .0 * 0 .2 7 4
4-923
4 .7 8 0
4 .5 0 2
4-194
4 .2 8 0
5 - 171 ’
13-989
I 3 .8 < p ı< i5 .6
37
18 .2 6 6
2 5.7 < ¡¿ < 2 8 .5
50
I 3-927
16.736
1 5 .6 5 2
1 3 .4 9 6
2 5 - 3 < t l < 2 7 -4
27 . 7 <[A<3I .0
55
29 - 1 < t*-< 31
47
” •295
10 .3 9 0
11.49 2
-9
3 i.2 < fj.< 3 4 .5
3 5 -8 < t A< 3 8 . 3
3 8 . 9 < [ i < 4 i .2
4 3-5 = H = 46-5
38
50
47
51
52
E rkeklerd e 8 yıiıik b ü y ü m en in d a ğ ılım ı 0 -1 y aşla rd a n sonra
h ızlı b ir düşm e gösterir. V e ileriki y a şıa rd a b ü y ü m e h ızı tek rar y ü k ­
selm eye başlar. D iğ e r ö lçü lerd e o ld u ğ u g ib i en h ızlı b ü y ü m e 0 -1
113
A Y A Ğ IN BİOMETRİK YAPISI
yaşlar arasın d a o lm a kta d ır. H e r iki cinste b ü y ü m e h ız eğ rileri b ir
b irlik gösterm ekted ir (g ra fik -4 ).
K a lk a n e u s gen işliği b ü tü n y a şla rd a k ızla ra o ra n la erkeklerd e d a h a
b ü y ü k tü r. U y g u la n a n (t) testi son ucu 0 - 2 - 4 - 5 v
7 y a ş la rd a b u fa rk ­
lılık ö n em li b u lu n d u (o yaş için t = 2 .2 4 4 , S D = 76; 2 yaş için 1 = 2 .8 5 2 ,
S D = 9 7 ; 4 yaş için 1 = 3 .4 9 3 , S D = g 6 ; 5 yaş için t = 2 .0 4 5 , S D = ı o ı ;
7 yaş için 1 = 2 .6 5 8 , S D = ı o 8 ; P < o .o 5 ) .
Bi M alleolar Genişliğinin Büyüm esi:
B im aileo la r g en işliğe a it o rta la m a d e ğ e rler ve d iğ e r istatistik
h esap lar t a b lo - 16 d a gösterildi. O rta la m a d eğe rler yaş yaş aratışına
p a ra le l o la rak b ü yü m ek ted ir. H e r iki cinste sağ ve sol a y a k la r arasın da
g örü len fa rk la r istatistik y ö n d e n önem siz bu lu n d u . B ü yü m e h ız e ğ ­
risi d ü zen li çıkışlar gösterm ekted ir (g ra fik -4 ). D iğ e r ö lçü lerd e o ld u ğ u
g ib i h ızlı b ü yü m e 0 -1 yaş arası; y a v a ş b ü y ü m e ise, 6 - 7 y aşla r a r a ­
sıdır.
T a b l o 16. B im ail e o lar genişliğinin yaşla ra gör e o rt a la m a değerleri, st. h at a la rı, st. sa p­
m aları . v a ry a sy o n k a t sa yılar ı v e pop ulasy oıı or ta la m as ın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk ek ler:
O r t ^ st.h ata
Yaş
M in-nıax
0
1
2
20-31
3 2-44
2 5 - 5 ± o -355
2 9 - 3 ± o . 38 g
34-52
32-52
39-57
42 .9 + 0 . 6 1 4
3
4
5
6
7
8
40 -5 8
4 9 -66
51-61
53-65
4 5 - 9 ± o .525
4 8 . 2 + 0 .5 2 5
5 1 . 7 + 0 .5 6 9
5 5 .4 * 0 .4 9 0
5 6 -9 ± 0-336
59 - 2 ± 0 . 3 9 8
S t .s a p m a
2.275
2 .778
4 .0 2 2
3890
3-753
4 . 104
v a ry a sy o n
katsayısı
P o p u l a s y o n ort.
g ü v e n lik sınırı
N
8.918
2 4 . 8 < [ J t < 26.2
3 8 -5 < [ ¿ < 4°-3
41
51
7-059
9-374
9-474
7-785
7-935
4 1 . 6 < ¡jl< 4 4 . 4
4 5 - 4 < [ i < 4 6 .9
4 7 .1 < ¡¿ < 4 9 .2
5 0 .5< [X < 5 2 .8
6.269
4.610
4 .8 0 5
5 4 - 5 <Sj- < 46-3
2-749
5-243
4-097
4-343
2-755
i 1 . 3 1o
14.0 8 7
10 .2 0 2
10 .178
5.670
8 .0 5 3
2 4.1 < ¡ ¿ < 2 5 .2
3 5 - 8 < f x < 38.7
3-273
5-979
4-907
3-537
2 .5 8 0
2 .8 4 6
5 6 . 2 < f A < 5 7 .6
5 8 .4 < |i,< 6 o .o
44
55
51
53
55
59
50
K ız la r :
0
1
2
20-30
2 6 -56
30-52
3
4
5
32-49
43-56
43“63
6
7
8
48 -63
50-6 1
50-72
24 - 7 ± ° - 45 2
3 7 .2 *0 .7 4 1
40 .1 ± 0 .5 5 2
4 2 .6 + 0 .7 14
4 8 . 5 ± 0 .4 0 6
4 9 -9 ± ° - 5 6 8
54-7 ± 0 .4 8 2
55 ■5 ± ° - 3®1
57.2 ± 0 .5 6 2
4 .0 2 2
2.273
4 - OI3
7.0 10
39- < fx < 4i-a
41 .2 < | X < 4 4 . 1
47-7< (x < 48.4
4 8 . 8 < [ i < 5 i .0
5 3 -7 < ( ¿ < 55-7
5 4 - 7 < H < 56.2
5 7 . 2 < [ x < 58 .3
37
50
55
38
47
50
47
51
52
114
TUNCER KO R KM A Z
Bi m alleo la r genişlik erkeklerde, k ızla ra o ra n la önem li d ereced e
d a h a b ü y ü k tü r. U y g u la n a n (t) testi son ucu 0 -4 ve 6 y aşla rd a bu
fa rklılık önem siz b u lu n d u . B u n la rın d ışında k a la n y aşla rd a g ö rü len
fa rk önem li d ereced ed ir (1 yaş için t = 2-56o, 2 yaşın d a t= 3 -5 0 0 ,
3 yaşın d a t = 3-7g3, 5 yaşın d a 1 = 2.278 ,7 yaşın d a t = 3 .7 5 0 , 8 yaşın d a
1 = 2 .9 8 5 ; P <
005).
Baş P arm ak K ökü Y üksekliği (Ayak Ucu Yüksekliği):
A y a k ucu yü k sek liğin e ait ö lçü ler t a b lo - 1 7 de gösterildi. Y a şla
b ilrik te o rta la m a d eğe rler d ü zen li artış gösterm ekted ir. 8 y ıllık b ü y ü m e
h er iki cinste çeşitli d e ğ e rle r gösterm ekted ir. H e r iki cinste sağ ve sol
a y a k la r a rasm daki fa rk la r istatistik y ö n d e n önem siz b u lu n d u . A y a k
T a b l o 17. A y a k u c u yüksekliğini:"'- y aş la r a göre o r t a la m a d eğ e rl e ri st. h ata la r ı, st. sa pm a la rı ,
varyasyon
katsayıla rı
ve
p o p ^ .a sy o n
o rt a la m as ın ın
g ü v e n li k
sınırları.
E rk e k le r:
Yaş
M ia-m a x
0
1
2
7-16
11-18
1 3 -2 1
13 -2 0
1 4-2 1
1 5 -2 2
11-23
16-24
12-2 8
3
4
5
6
7
8
O rt. *
st.hata
ı ° - 5 ± ° - 35 8
15 -3 ^ 0 .2 4 6
I 5-9 + 0 - 3 I 4
16 .8 *0 .2 17
16 .9 *0 .2 2 9
1 7 .6 *0 .2 4 1
S t.s a pm a
1.654
1-9 6 1
2 .061
1.6 0 9
1 -592
1-744
varyasyon
katsayısı
P o p u la sy o n ort.
gü v e n li k sınırı
N
15-565
I I .440
1 2 .9 4 2
I O . O < ^ . < I I .0
14 . 9 < 11 < . i 5 . 8
41
51
15-3 < ^ < 1 6 - 5
. 4 < ^ < 17.2
44
55
16 • 5 < (J. < 17 • 3
1 7 . 1 < ,u < 1 8 .0
1 7 . 0 < ;j . < 1 8 . 4
ı 8 . 6 < ı x < 19.4
i9 -3 < H -< 2 0 .o
53
55
59
50
9-520
9-431
9-905
13 .9 0 0
1 7 - 7 ± ° - 34 a
1 9 .0 * 0 .19 5
20.1 * 0 . 3 8 8
2.469
2.770
13 .8 0 3
10 .0 * 0 .3 5 0
■4 - 9 ± 0 . 3 1 6
15 .0 * 0 .3 16
16.8 *0 .3 2 8
16 .8 — 0 .212
17.0 *0 .2 2 3
17.8 *0 .3 5 6
1 8 . 9 * 0 . 236
2 0 .0 * 0 .2 8 5
2. 30
2. 238
21 308
1 5 .0 2 2
15-582
12.000
8 .5 6 2
9.284
1-499
7-854
i6
51
K ız la r :
0
1
2
3
4
5
6
7
8
7-*3
10 -2 1
10-20
11-19
12-19
14 - 2 1
1 2- 22
16—22
14-25
2-343
2.000
1 • 438
1 .5 8 1
2 .4 18
1- 6 9 1
2 .0 3 8
14-344
8 .9 0 4
10 .194
8 . 9 < ; j . < i i .0
1 4 . 2 < ¡x < 1 4 . 9
14.4. < ¡o. < 1 5 . 6
! 5 - 3 < i i - < I 6-6
t 6 . 3 < (A< i 7 .2
ı6 .6 < [x< i7 -4
16. i < | A < 1 7 - 5
18 •5 < i-1-< 1 9 •4
i 9 . 4 < ( x < 20 .5
37
50
55
37
47
50
47
51
52
u cu y ü k sek liğin in b ü y ü m e h ızı 0 -1 yaş arasın d a h ızlı o lm a k ta d ır. E n
a z b ü y ü m e h ızın ın old u ğu d evre ise erkek lerd e 5 -6 y aşla r arası, k ız­
la r d a 1-2 y aşla r arasıdır. B ü yü m e hız eğ rile ri her iki cinste fa rklılık
gösterm ekted ir.
K ız
ve
erkekler arasın d a görü len
fa rk lılık la r çok
kü çü k d eğerler o lu p istatistik y ö n d e n önem siz bu lu n d u .
115
AYAĞIN 5IOMETRİK YAPISI
D igital Form ül:
S erim izd e bu nın
25.ard a p a rm a k la rın b ü y ü k lü k
sırası 1 > 2
3 > 4 > 5 şekli yüzd e cia ra k en fa zla d ır. Y a ş la r a göre bu şekilin d a ğ ı­
lım ı aşağıd aki g ib id ir.
1 >
2 >
5
4 ,>
5
Yaş
0
I
2
3
4
5
6
Y u k a r ıd a k i
1 >
2 >
3 >
ta b lo y a
4 >
E rk ek ler %
K ız la r %
50
48 .6
67
-3
50
67-3
67
61 .8
62 .8
60 .7
83 -7
8 8 .7
82 .6
74-3
7
77 -9
87 .2
9 0 .8
8
8 ık 6
81 .8
b a k tığ ım ız d a
yaş
artışın a
u yg u n
o la rak
5 şekli y ü z d e o la ra k artm ak ta d ır.
ı = 2 > 3 > 4 > 5 Şekli yaş artışına ters o ran tılı o la rak d ağ ılım
y ü zd ele ri azalış gösteriyor.
1=2 >
3 >
4 >
5
Y aş
0
1
2
3
4
5
6
7
8
E rkekler %
27
-5
]£.ızlar %
35
24
16
22 .8
18 .0
23 .6
23 .1
10 .5
12 .4
7 -3
11 -3
8 .6
11 .9
14-9
4 .2
5 -6
18 .2
B u d a bize a ya k baş p a rm a ğ ın ın d iğ er p a rm a k la ra göre b ü yü m e
hızın ın
daha
az
o ld u ğ u n u
gösterm ekted ir.
ı < ^ 2 > 3 > 4 > 5 Şekli çok kü çü k o ra n la rd a
tedir. Y a ş la r a göre d a ğ ılım a şağıd ak i g ib id ir. .
g ö rü lm ek ­
116
TUNCER KO R KM A Z
Yaş
E rkekler %
0
I
22 .5
1 .0
2
6 .0
3
4
5
12 .7
4 .0
K ız la r %
! 3k5
6 .2
11 .6
2 -5
1 2 .5
6 .6
6 .3
6
5 -o
—
7
2 .0
1 .8
8
1 .0
—
B u şekilde d ig ita l fo rm ü l y a şla b irlik te d ü zen li b ir azalış gös­
term em esine karşın, g en el a n la m d a d a ğ ıla n ı y ü zd e le ri yaşla b irlik te
a za lm a k ta d ır.
Endisiler:
TT
.
. ...
. .
U zu n lu k gen işlik endısı =
°
A y a k gen işliği x ıo o
--------{— r 2------- ¥-z-----------A y a k u zu n lu ğ u
B u endişe kısaca a y a k endisi d iy e b iliriz. B u fo rm ü ld en elde ed ilen
sayı, a y a ğ ın d ar v e y a geniş olu şu h a k k ın d a b ir fik ir verm ekted ir.
A y a k endisi ü ç g ru b a a y rılır; d a r a y a k la r, o rta gen işlikte a y a k la r ve
geniş a y a k la r o lm a k ü zere (4 ,14 ,15 ,18 ,3 0 ,3 2 ,3 9 ).
B u n la rın d eğerleri şu şek ild ed ir:
D a r a y a k la r
X - 37.9
O rta gen işlikte a y a k
38.0-40.9
G en işlik a y a k
4*~x
S e rim izd e yaşla ra g öre d ar, o rta v e geniş a ya k la rın d ağ ılım y ü z ­
d eleri a şağıd ak i g ib id ir.
0 yaş g ru b u n d a her iki cinste geniş a y a k la rın o ra n ı d iğ e r tip lere
o ra n la yüksektir. Bu d a b ize y e n i d oğm u ş b eb eklerd e a y a ğ ın n o rm al
şeklini a lm a d ığ ın ı gösterm ekted ir.
1 y a şın d a d a r a y a k la rın o ra n ı o ld u k ça düşük, gen iş ve o rta geniş­
lik te a y a k la rın o -a n la n b irb irle rin e yak ın d e ğe rlerd ir. 2. yaşm a k a d a r
d a r a y a k la rın oranı d iğ e r şekillere o ra n la a rtm a k ta , b u n a karşı geniş
a y a k la rın o ran ı a za lm a k ta d ır. 3 -4 y aşla rd a d a r a y a k la rın o ran ın ın
A Y A Ğ IN BİOMETRİK Y A PISI
Dar %
117
O rta %
erkekler
kızlar
0
12. 1
5-4
2 1.9
24.3
65.8
7 0 .2
1
3-9
8 .0
49.0
42.0
47.0
50.0
2
16.2
2 7.2
5 i -2
34-5
32-5
38.1
3
16.3
35- 1
6 1.8
48 .6
3° . 4
1 6 .2
4
33-3
56 -5
56.8
34-7
9 .8
8 .6
5
34-6
44.0
3 2 .0
3 2.6
1 4 .0
6
2 8 .8
4 1 -3
3 3.0
C-J
erkekler
Ge ni ş %
Yaş
48.0
3 0 .4
7
2 8 .8
41. 1
42-3
49.0
28.8
9-4
8
25-5
4 9 -o
1 9 . 6
41.
54-9
41. 1
kız lar
erkekler
kızlar
i
I
1
1
1 CO
01
0
i
!
oı
1 *
1
I
artışının yan ı sıra o rta gen işlikte a ya k la rın o ra m d a a rtm a k ta d ır. 5 ,-6
ve 7 y aşla rd a geniş a y a k la rın o ra n ı az ve d iğ er şekiller fa zla lık gös­
term ekted ir. B u d u ru m b ize y en i d oğm uş b eb ek le rin geniş a ya k lı
o ld u ğu n u gösterm ekted ir. Y a ş la b irlik te a y a ğ ın u zu n la m asın a b ü y ü ­
m esi genişlem esine b ü y ü m esin d en d a h a h ızlı o ld u ğ u n u gösteriyor.
G erçek ten d e erişkin kişilerde y a p ıla n a ra ştırm a lard a, geniş a y a k ­
ların o ran ı d iğ erlerin e o ra n la d a h a az o ld u ğu belirtilm iştir.
Y a ş la r a göre a y a k en disin in o rta la m a d eğ e rleri t a b lo - 18 de gös­
terild i. A y a k endisi d eğerleri, yaş artışın a ters o ra n tılı o la ra k düşüş
gösterm ekted ir (g ra fik -4 ). G erçek ten d e her iki cinste o ile 8 y aşla r
a ra sın d a en dislerd e g ö rü len a za lm a ö n em lid ir (E rk eklerd e 1 = 5.564,
S D = g o , P < o .o o ı;
k ızla rd a 1 = 8 .4 4 5 , S D = 8 6 , P < o .o o ı ) .
A y a k endisi o rta la m a d eğ e rleri 1 yaş d ışınd a b ü tü n a y a k la rd a
erkeklerde
k ızla ra
o ra n la
daha
b ü y ü k tü r.
Buda
b ize
erkeklerin
a y a k la rın ın k ızla ra o ra n la d a h a geniş o ld u ğ u n u gösteriyor, o yaştan
4 yaşm a k a d a r cins fa rk la rı istatistik y ö n d e n önem li b u lu n m ad ı.
A n c a k 5 yaşın d an itib a re n cins fa rk la rı ö n em li d ereced ed ir (5 yaşın d a
t = 2 . i 5 6 ; 6 yaşın d a 1 = 1.989; 7 yaşın d a t= 3 -8 8 8 ; 8 yaşın d a 1 = 2 .8 9 4 ;
P < 0 .0 0 1).
Y a ş artışı ile endis a zalm ası arasın d a n e g a tif y ö n d e n b ir korrelasyon o ld u ğu görü ld ü . Bu d eğe r erkeklerde, r =
-0 .7 4 4 k ızlard a,
118
TUNCER KO R KM A Z
T a b l o 18. A y a k indeksinin o r t a la m a d eğe rleri, ort a la m a l a rın sta nd a rt hat a la rı, standart
sa pm ala rı, v a r y a s y o n kat sayıları ve p o p u ia sy o n or ta la m as ın ın g ü v e n li k sınırları.
E rk ek ler:
Yaş
0
M in-m ax
3 7 - 3- 48-7
1
2
3 8 .0- 4 6 . 9
3 6 .6 - 4 2 . 7
3
4
5
3 5 •5 - 4 8 •3
3 5 - 0 - 44-9
3 3 - 7- 44-0
6
34.8 -4 9.6
7
3 5 - 5 - 44-9
8
36.8 -45.0
O rt.
-s- S t . h a t a
4 2 - 9 ± ° - 720
4 1.0 ^ 0 .2 4 6
39-7 ± 0-46 2
3 9 - 8 ± o . 337
3 8 .8 i O .501
3 9 - 3 ± o -366
39 - 6 ± o . 359
2 9 - 4 ± ° - 257
3 9 - 3 ± ° - 253
S t.s a pm a
v a ry a s y o n
katsayısı
P o p u ia s y o n ort.
g ü v e n lik sınırı
4 .6 14
10-755
41 - 5 < ^ < 43-3
4 o . 6 < t i < 4 i .4
î
4 .2 6 8
-759
6 .6 3 2
8 . 124
6 .4 0 7
3 8 - 5 < t J- < 4° -6
3 8 . 6 <|X<4 i .0
3 7 .8 < fi< 3 9 .8
3 8 . 6 <(j.< 4 o.o
3 8 . 8 < }i< 4 0 . 5
38.4< ( x< 4 0 .4
1 .808
4-253
38 . 8 < [ j. < 3 9 . 8
2.732
1 .6 4 1
6.414
3 -3 6 4
6 .2 6 4
4 1 ,7 < fx < 4 3 5
4 0 .8 < fx < 4 2 0
38.2 < ( ¿ < 3 9 8
3 8 .7 < ^ < 4 0 1
37.4<| a < 38 4
37 - 5 < M - < 3 8 9
37 - 7 <H -<39 7
3 7 - 7 <M-<39 9
37- 7< ^ < 3 8 7
4 - *75
5 -974 '
9-237
1 -657
2 -479
3 - 584
2 .6 3 2
3-314
■-954
N
4>
5'
43
55
51
52
52
51
51
K ız la r :
1
3 8 .7 ^ 0 .2 6 6
39.2 ± 0 .2 9 8
3 4 .7 -4 5.8
3 4 .5 -4 4 .8
2
3 4 - 8 - 45-3
6
7
r=
3 3 - 5 - 43-9
32.8 -44.4
3 3 - 0 - 45-9
3
4
5
8
3 3.1-4 4 .0
3 3.5 -4 6 .2
4 2 -6 ± 0 . 4 5 5
4 1 . 4 + 0 .2 3 2
3 9-2 ± ° - 33I
3 9 -4 ± ° - 39 2
3 7 - 9 ± o -266
3 8 . 2 i O .358
3 8 - 7 ± ° -3 5 0
0
0
LO
1
İ-»
0
2 -455 ■
2 -357
1 ■803
2 -5 3 1
3 .6 2 6
1.90 7
2 .132
5-9 83
4 .7 6 2
6 .6 2 3
8.068
5-241
5-581
37
50
55
37
46
50
46
5i
51
0.801 dir. B u d a b ize yaşa göre a ya k g en işliğin in , u zu n lu ğ a göre
d a h a y a v a ş b ü y ü d ü ğ ü n ü gösterm ekted ir.
A yak Y ükseklik Enddisi:
A y a k y ü k sek liği x 100
A y a k U z u n lu ğ u
Y ü k se k lik endisi, a y a k en disin de o ld u ğu g ib i yaş artışına ters
o ran tılı o la rak a za lm a k ta d ır
( t a b lo - 19). Y e n i
d oğm u ş beb eklerd e
h er iki cinste a ya k yü k seklik endisi 1 yaşm a o ra n la d üşüktür. 1 yaşın ­
d an sonra a y a k yükseklik endisi düşüş gösterir (g ra fik -4 ), o ve 8 yaş­
lard aki d eğerler arasın da görü len fa rk la r önem li d ereced e b u lu n d u
(erkeklerde, t = 5-222, S D = go; k ızla rd a 1 = 6 .4 7 3 , S D = 86, P < 0 .0 5 ).
C ins fa rk la rı b ü tü n y a şla rd a ön em li b u lu n m ad ı. Sad ece 7 v e 8
y a şla rd a erkekler k ızla ra o ran la
önem li d ereced e b ü y ü k b u lu n d u
(7 yaşın d a t = 2.272, S D = 108; 8 yaşın d a, t = 2.259, S D = ıo o , P < 0 .0 5 ).
A Y A Ğ IN BIOMETRIK YAPISI
119
T a b l o 19. A y a k yü ksek lik indeksi orta la m aları .
E rk e k le r
Yaş
M in-m ax
0
1
2
3
4
5
2 1.2 -38 .4
2 8 -6 -3 7.6
28.0 -36 .0
2 6 .3 -39 .8
24 .0 -40 .3
25.8 -3 6 .5
'j
8
2 3 - 3- 37-7
22.7-4 0.0
22.8 -3 6 .3
6
O rt. *
S t.h ata
St. sa p m a
v ary a syo n
katsayısı
P o p u l â s y o n ort.
g ü v e n lik sınırı
1
1
3 0 .8 *0 .6 4 6
3 3 - 2 ± o .375
3 1.2 * 0 .4 6 1
3 0 .9 * 0 .4 6 2
3 1.4 + 0 .3 8 5
3 0 .4+ 0 .2 8 3
2 9 .4 *0 .4 6 2
2 8 .5 *0 .3 5 5
2 7 .8 * 0 .3 4 8
4 - I 38
2 9 .8 * 0 .3 6 4
3 2 .4 *0 .3 7 6
3 2 .3 *0 .3 19
3 0 .7 ± 0 .3 0 2
3 0 .8 *0 .3 7 2
2 9 .7 * 0 .2 8 6
2.186
2 .663
2 .3 6 8
1.812
29 - 5 ± o - 3 7 I
2 7.5 *0 .2 6 2
2 7 .9 *0 .2 6 7
2 -4 9 1
2 .683
3-035
3.426
13-437
8 .0 8 1
9-727
2 .0 3 9
2-753
11.0 87
8 .7 8 6
6.709
3-332
11-335
2 .7 0 3
2 .4 8 6
2 9 -5 < ( A < 3 2 . 1
3 1 .8 < fi< 3 3 -9
3° . 3 < [ x < 3 2 . 1
3 0 . o < [ x < 3 i .8
3° - 7 < M - < 3 2 • 1 !
30 . o < ( j . < 3 i .0
2 8 . 5 < [ i < 3o , 3
9 .4 8 4
9-136
2 7 . 8 < [j. < 2 9 .2
2 6 . 6 < jj. < 2 7 . 8
7-335
2 9.1 < [ ¿ < 3 0 .5
N
41
52
43
55
51
52
52
59
51
K ızla r:
0
1
2
2 4.4 -3 6.1
26.0 -36 .6
2 6.8 -3 5 .7
3
4
5
2 7 - 3- 33-5
2 5 - 1- 37-5
25-o-35-<
6
7
8
2 2 .6 -3 5 .9
2 3 - 0 - 32-9
22.7-30 .8
8 .219
7 ■3 3 1
5-903
1.874
8 .211
6.750
8 .4 4 4
6.818
-913
7 •113
2.529
2.0 0 5
1
37
50
31 - 7 < H < 3 3 - 1
3 i . 7 < ( i < 3 2 .9
3 0 .1 < ¡ ¿ < 3 1 . 3
3 0 .0 < [j. < 3 1 . 6
2 9 .2 < [X < 3 0 .2
2 8 .8 < (İ< 3 0 .2
50
46
2J.0<[J.<28.0
51
2 6 - 4 < ( i . < 2 7 .4
55
37
46
51
T A R T IŞ M A
G ü n ü m ü zd e
a y a ğ ın
b iy o m etrik
gelişim in i içeren
a ra ştırm alar
az o lm asın a karşın, eski araştırıcıla rın b irço ğ u bu k o n u y u araştır­
d ıla r. A n c a k bu a ra ştırıcıların ço ğ u n lu ğ u erişkin kişilere a it a ya k lar
ü zerin d e
ça lışm ışla rd ır
(2 ,4 ,14 ,15 ,16 ,17 ,5 8 ,2 0 ,2 1,2 2 ,3 2 ,4 0 ).
Ço­
ğ u n lu ğ u y a p tık la rı a ra ştırm a lard a sadece a y a ğ ın u zu n lu k ve geniş­
liğ in in b ü yü m esin i ele a lm ışlard ır (2 ,4 ,7,16 ,18 ,2 2 ,2 5,3 2 ). L ite r a tü r ­
lere b a k tığ ım ız d a bu kad a r d e ta y lı a ya k
ölçü leri
ü zerin d e ça lışa ­
m ad ığın ı görm ekteyiz.
A y a k u zu n lu ğ u n u n bü yüm esi yen i d oğ m u ş beb eklerd e, em briy o lo jik g elişm ein in b ir d evam ıd ır. Y e n i d oğm uş b eb ek le rd e bizim
b u ld u ğ u m u z
o rta la m a
d eğ e rler
birço k
a ra ştırıcıların
b u ld u k ları
o rta la m a u zu n lu k la rd a n d a h a a zd ır. S T R E T E R ve M E R E D I T H ,
b u d eğ e rleri 82.5 m m . o la rak sa p ta m ışla rd ır (32, 44). A ra d a k i farka
b a k tığ ım ız za m a n o ld u k ça b ü y ü k o ld u ğu n u g ö rm ek te yiz. G erçek ten d e
b u lg u la rd a k i o rta la m a la rın , p o p u lâsyo n o rta la m a la rın ın g ü ven lik
sın ırlarının d ışında k a lm a k tad ır. Bu sın ırlar; erkeklerde 75.9 < [ x <
78.7, k ızla rd a 7 5 . 0 c 77. 7 dir. Söz konusu ed ilen d eğer bu sınır­
120
TUNCER KO R KM A Z
ların dışında ka lm a k tad ır. Bu n eden le fa rk önem lidir.
K e z a O yaş
d ışınd a k a la n d eğerler içind e, öteki a ra ştırıcıların b u ld u k la rı o rta la m a
d eğerler, b u lg u la rım ız d a sa p ta n a n g ü v e n lik sın ırları d ışın d a k a l­
m aktad ır. Bu n eden le önem li derecede fa rk lılık g österd iği kanısına
varılm ıştır.
A N D E R S O N v c a rk a d aşla rı A m e rik a lı ço cu k la r ü zerin d e;
1 - 1 8 y a ş la n arasın d aki ço cu k la rd a a y a k u zu n lu ğ u n u n b ü yü m esin i
a ra ştırd ılar (2). B u ld u k ları o rta la m a d eğe rler, b u lg u la rım ız d a n elde
ed ilen p o p u lâsyo n o rta la m asın ın g ü v e n lik sınırları d ışında k a lm a k ta
ve o rta la m a d e ğ e rlerim izd en d ah a b ü y ü k o lm a k ta d ır. B u n u n sebebi
k a n ım ızca , A m e rik a lı ço cu k ların d a h a u zu n b o y lu oluşu o lab ilir.
Y in e a yn ı a ra ştırıcıla r ve d eğerleri, cins fa rk la rın ın 13 yaştan
itib a re n o rta y a çık tığ ın ı belirtm işlerd ir. 13 y aşın d an önce erkeklerin
a y a k u zu n lu k la rın ın k ızla ra o ra n la d a h a b ü y ü k old u ğu n u b e lirt­
m işler, a n ca k fa rk la rın istatistik a n lam d a önem li o lm a d ığ ın ı b e lirt­
m işlerdir (6 ,7,8 ,9 ,15 ,16 ,18 ,2 5 ,3 2 ). K e z a b u lg u la rım ızd a sa p ta d ığ ı­
m ız sağ ve sol a y a k la r ara sın d a fa rk lılığ ın önem li d ereced e o lm a ­
m asın a y u k a rıd a k i a ra ştırıc ıla rd a k a tılm ak ta d ırla r.
B u lg u la rım ızd a k i o rta la m a a y a k u zu n lu k ların ın d eğe rleri Ç ekslo va k y a, Y . Z e le n d a , F ran sa ve A m e rik a d a sap tan an a y a k u zu n lu k ­
ların d an önem li d ereced e kü çü k o ld u k la rı g ö rü ld ü (ta b lo -2 o ).
A y a k g en işliğid e yaşla b irlik te d ü ze n li artış gösterm ektedir. (15 ).
A y a k gen işliğin in bü yü m esi süresince sağ ve sol a y a k la r arasın d a g ö ­
rü len
fa rk lılık la r çok kü çü k ve istatistik a n lam d a önem siz o ld u k la rı
b ir çok araştırıcı tara fın d an b elirtilm iştir (15 ,16 ,3 7 ). B u lg u la rım ızd a d a
b ü tü n yaş g ru p la rın d a sağ ve sol a y a k ’ a r ara sın d a görü en farkların
önem siz old u ğu saptand ı. D A V E N P O R T ’ un a y a k gen işliğin in g e li­
şim i için N o rd ik ’ ıerde ve A m e r ik a lıla r d a sa p ta d ığ ı d eğerlere b a k tı­
ğ ım ızd a ; b izim b u ld u ğ u m u z d eğerler, b u n la rd a n d ah a d üşüktür.
Ç eşitli ara ştırıcıla r tara fın d an elde ed ilen d eğerler ta b lo -2 1 de gös­
terild i. Bu a ra ştırıcıların verd ik leri a y a k g e n işliğ in in o rta la m a d eğ e r­
leri, b u lg u la rım ız d a n d a h a
geniştir ve o rta la m a d e ğe rle rim iz için
elde ed ilen
fta b lo -2 1 )
p o p u lâsyo n ort. g ü v e n lik sınırının dışında k a lm a k tad ır.
e b a k tığ ım ızd a
çeşitli a ra ştırıcılar tara fın d an
sap tan an
o rta la m a a v a k gen işliği d eğe rleri g en ellik le b irb irin e y ak ın d eğe r­
lerd ir. B u n a rağ m en b a zı fa rk lılık la r va rd ır. Bu fark lılık ların o lm a ­
121
AYAĞIN BiOMETRİK YAPISI
sında d o ğ a l karşılam ak gerekir.
Z ir a b u d eğe rler çeşitli m illetleri
içeren d eğerlerdir. B ilin e :;-: aribi çeşitli ırk la r arasın da fizik se l y a p ı
fa rk la rı v a rd ır. Bu neden".e b u ld u ğ u m u z
o rta la m a a y a k genişliği
d eğerlerin d e fa rklılıklar g o îierm e k ted ir (32, 38). Ç eşitli araştırıcılar
h er iki cinste aya k genişliği farkların ın altı y aşın d an sonra önem li
o ld u k la rın ı, bü tün yaşla rd a erkeklerde k ızla ra o ra n la b ü y ü k o ld u k ­
larım b elirtm işlerd ir: fakat bu fa rk lılık la rın çok k ü çü k oluşu nedeni
ile
önem siz old u kların ı
açıklam ışlard ır.
A ncak
cins fa rk la rın ın
6
y aşın d an sonra önem k a za n d ığın ı b elirtm işlerd ir (17 ,2 1). B izd e b u l­
g u la rım ızd a n
elde edilen so n u çlara b a k a ra k
bu
görüşe k a tılm a k ­
tayız.
A y a k gen işliğin in her iki cinste yaşla b irlik te d ü zen li artış gös­
terd iğin i, hızlı b ü y ü m en in 0 -1 y aşla r arasın da o ld u ğ u n u , bu yaşlar
arasın da b ü yü m en in 0 -4 m m . ile 3.2 m m . ara sın d a d eğiştiğ in i b u l­
g u la rım ızd a belirtm iştik. N E D R İ G U L Î L O V A , a y a k yü k sekliğin in
b ü yü m esin i 1 y aşın d an itib a re n in ce le d i; y ıllık artışların erkeklerde
1 - 5 m m ., k ızla rd a 1 -4 m m . o ld u ğ u n u b elirtm iştir. 1 yaşın d a o rta ­
lam a a ya k y ü k sek liğ in in erkeklerde 37 m m ., k z la rd a ise 36 m m .
o larak verm iştir. C in s fa rk la rın ın önem li o lm a d ığ ın ı b elirtm iştir (37).
Bu d eğerler b u lg u la rım ızd a k i o rta la m a d eğ e rle rin g ü v en lik sın ırları
a rasın da o lu p , bu d eğ e rler b u lg u la rım ıza y ak ın d eğe rlerd ir.
B A ZI A Y A K Ö L Ç Ü L E R İN P R A T İK T E K U L L A N IL A N A Y A K ­
K A B I K A L IP L A R I İL E K A R Ş IL A Ş T IR IL M A S I
T ü r k S ta n d a rtla r E nstitüsü sa p ta d ığ ı a y a k k a b ı k a lıb ı n u m a ra ­
la n d ırm a sistem inde sadece u zu n lu k esas a lın a ra k ; d iğ e r ölçü leri
y a p ım cı firm a la rın seçim ine bırakm ıştır (47). O y sa d iğ er ö lçü lerd e bir
kısm ını u zu n lu ğ a göre o ra n la rı tespit e d ilip sta n d a rtlar elde ed ile­
b ilird i.
T S E a y a k k a b ı ka lıp la rın ı u zu n lu k la rın a gö re 7 k a te g o riy e a y ırm a k ­
tad ır. O rta la m a 7 m m . d e b ir n u m a ra d eğişm e kted ir (23). Bu k o n u d a
D ü n y a S ta n d a rtla r E nstitüsü (IS O ) aya k u zu n lu k sta n d a rtların ın y a n ı
sıra her ü lk en in ken din e özgü g en işlik sta n d a rtların ın saptanm asını
ö n erm ekted ir. A y rıc a b u ön erid e cins fa rk la rın ın a y rı a y rı y a p ılm a sıda söz konusu ed ilm ek ted ir (24).
Tablo 20 . Çeşitli araştırıcılar tarafından saptanan ayak uzunluklarının ortalam a değerleri, (mm)
Y aşlar
o
A ra ştır ıc ı
E
1
K
E
2
K
E
3
K
E
E
6
5
4
K
K
E
K
8
7
K
E
E
K
E
9
K
Bos ta nc ı ( T ü rk iy e )
M e r e d i t h ( K u z e y v e O r t a A m e r.)
E
K.
! 98-5
1 9 8 .4
7 9 -o
78.0
116.6
III .I
139-7
>3 7 - i
1 5 6 .0
1 5 4 .0
167.0
1 6 4 .0
1 7 8 .0
I 7 3 -°
1 88 .0
1 8 3 .0
1 9 4 .0
1 9 4 .0
2 0 5 .0
2 03 .0
2 13.0
2 11.0
A n d e r s o n v e ark. (A m e r)
—
—
119.0
118 .7
135-0
134-7
1 5 0 .0
1 4 8 .6
162 .9
159-3
172 .7
170 .7
18 1.9
182.5
192.3
196 .3
2 01.4
199 - 1
2 10 .8
2 0 8 .6
Davenport (K . Avrupa)
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
1 6 4 .5
16 1.2
170 .7
170 .5
177.8
181.2
187.0
187.0
195-9
1 9 2 .2
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
174-5
—
184.4
—
1 9 2 .8
—
! 95-5
—
■57-3
155-2
1 6 6 .8
164 .4
177-5
174-9
187.2
1 8 3 .2
195-2
1 8 6 .6
—
—
154-9
152-4
165.1
162 .5
172 .7
172 .7
1 8 2 .8
1 80 .3
193-0
19 0 -5
2 0 0 .6
200 .6
2 0 8 .6
2 0 5 .7
1 5 6 .0
159-0
168 .0
1 6 6 .0
1 7 8 .0
175-0
1 8 6 .0
1 8 4 .0
1 9 8 .0
195-0
2 10.0
2 06 .0
1 4 9 .2
1 4 8 .3
159-7
■57 • 1
176 .4
171.1
176.4
171-7
187.7
1 8 5 .2
—
—
K
E
K
E
K
75-5
74-3
”
( A m e r ik a )
Fe li ce (Fr.)
D i c k ( Y . Z e a l. )
—
—
—
—
N e d r i g u ilo v a (Rus)
—
—
1 2 6 .0
121 .O
1 4 2 .2
13 4.6
S tree ter
8 2.5
S j
m I
J e lin k o v a (Cesk.)
K o r k m a z ( T ü rk iy e )
77-3
76 .3
116.3
IH .9
127 .1
121.8
1 3 8 .1
135-3
T a b l o 2 1. Çeşi tli ara şt ır ıcıla r t a r a fı n d a n s a p t a n a n a y a k ge nişliklerinin o rt a la m a değerleri, ( m m )
Y aşlar
A ra şt ırıcı
0
E
B ost a ncı ( T ü rk iy e )
E
2
K
E
3
K
—
K
6
5
4
E
K
E
K
E
8
7
K
E
9
—
Fe li ce (Fr.)
N e d r i g u i l o v a (Rus)
E
1
1 s
1 to
1
-----------
I
K
—
55°
62.3
6 7.8
6 4 .8
70-9
68.7
74-4
71 -1
76.5
71.8
6 0 .2
5 8 .0
6 3 .0
6 1.0
6 5.0
63.0
6 9 .0
66.0
72.0
7 0 .0
74.0
72.0
66.6
6 0 .3
6 8 .0
6 5-5
69.1
6 7.8
7 0 .8
7 0 .1
73-7
73-7
6 1.8
6 0 .0
64.6
6 6 .2
69-7
6 9 .8
74.2
7 0 .3
—
—
—
—
5 4 -o
— --------
J e lin k o v a ( C E S K . )
-----------D a v e n p o r t (A m e r .)
K o r k m a z (T ü rk iy e )
62 .0
3 2.8
32-7
47-5
46 .1
50.0
4 8 .0
55-0
52-1
57-3
—
5 6.4
—
—
Tl/NCER KO R KM AZ
B u lg u la rım ızd a h er yaş için o rta la m a a y a k u zu n lu ğ u n a göre h er
iki cinste a ya k gen işliğin in o ran ın ı y ü zd e o la ra k saptadık. B u n u n y a n ı
sıra a y a k y ü k sekliğin i, to p u k g en işliğin i ve a y a k gövdesi çevre u zu n lu ­
ğ u n u n o ra n la rım d a hesapladık. Bu d eğ e rler aşağıd a gösterild iği
g ib id ir.
A y a k ölçü leri A y a k u z u n lu ğ u n a gör e b u öl çü le ri n %
Yaş
0
I
2
3
4
ora n ları
6
5
7
8
E.
T a r a k gen.
K.
4 2.4
4 0 .8
39-3
39-8
38.4
3 8-7
3 8 .8
39-2
39-5
42 .2
4 1.2
39-4
38 -5
3 8 .0
3 8 .2
38.6
4 0 .8
37-9
E.
A y a k vük.
K.
3° . 1
3 2.6
3 1.0
3°-3
3 0 .2
30. I
2 9 .0
2 7.6
26.7
29-5
3 2.2
3 1.6
3°-7
30-5
29-7
29-5
29-5
2 7.1
22 ; I
26.4
24-3
24-3
24-9
2 4 .8
28.1
26.4
26.2
21.8
25 -9
24-9
24-3
23-9
24.4
26.4
27 .7
25.8
E.
” 5-7
Av.göv.çev.uz.
K.
114 .2
118.2
113.4
1 r 3-2
105. t
10 4 .1
1 0 2 .1
1 0 2 .8
100. 7
117 • 3 1 1 3 . 6
110.3
10 5.4
1 0 3.8
10 2.7
10 4.8
9 8 .8
E.
T o p u k gen.
K.
B u o ra n la n p iy a sa d a k u lla n ıla n ço cu k a y a k k a b ı k a lıp la rın d a k i
o ra n la rla karşıla ştırd ığ ım ızd a b a zı a yrıca lık la rın o ld u ğ u n u görm ek­
tey iz. P iy a sa d a k u lla n ıla n en k ü çü k a y a k k a b ı k a lıb ı 22 n u m a ra o lu p
142 m m . u zu n lu ğ u n d a d ır. 22 n u m a ra k a lıb ın u zu n lu ğ a g öre tara k
gen işliği yüzd esi % 4.2.2, a ya k yü k sek liği %
35.9,
top u k
gen işliği
% 28.1 ve a y a k gövdesi çevre u zu n lu ğ u % 114 .0 dır. Serim izd e b u
n u m a ra 3 ve 4 yaşın d ak i ço cu k la rın g iy d iğ i a y a k k a b ı k alıb ıd ır. Bu
d eğerleri b u lg u la rım ız la k a rşılaştırd ığım ız za m a n fa rk lılık la rın o l­
d u ğu n u g ö rm ek teyiz (B u lg u la rım ız y u k a rıd a k i ta b lo d ır).
23 n u m a ra lı k a lıb ın u zu n lu ğ u 153 m m . dir. B u k a lıp b izim seri­
m izd e 4 ve 5 yaşın d aki ço cu k ların g iy d iğ i a y a k k a b ı k a lıb ıd ı.r Bu
n u m a ra lı k a lıp ta ta ra k gen işliği u zu n lu ğ a göre % 40.5, a ya k yüksek­
l i % 35 -2 , top u k g e n i.liğ i % 29.4 ve a y a k gövdesi çevre u zu n lu ğu
% i i i . i o ra n ın d a d ır. B u lg u la rım ız d a 4 ve 5 y a şla r için elde e ttiğ i­
m iz o ra n la r söz konusu k a lıp ta n elde ed ilen o ra n la rd a n d a h a k ü çü ktü r24 n u m a ra lı k a lıp ta a y a k u zu n lu ğ u 160 m m . o lu p , 5 -6 v e 7 y a
şın daki ço cu k ların g iy d iğ i a y a k k a b ı k a lıb ıd ır. Bu k a lıp ta a ya k u zu n ­
123
AYAĞ IN BİOMETRİK YAPISI
lu ğ u n a göre tarak gen işliği % 40.0, a y a k yü k sekliği % 3 1.2 , topuk
y ü k sekliği % 26.8, ve a y a k gövdesi çevre u zu n lu ğu % 112 .5 dir. Bu
d eğerleri b u lg u la rım ız ile ka rşıla ştırd ığ ım ızd a söz konusu yaşla rd a
sa p ta n a n o ra n la rd a n d a h a b ü y ü k o ld u ğu n u g örm ekteyiz.
25 n u m a ra lı k a lıp ta ise u zu n lu k 170 m m . olu p , 7 -8 yaşın d aki
ço cu k ların g iy d iğ i a y a k k a b ı k a lıb ıd ır. Bu k a lıp ta aya k u zu n lu ğ u n a göre
tara k g e n i.liğ i o ran ı % 38.8, a ya k y ü k sek liği % 37.0, top u k gen işliği
%
26.4 ve a y a k gövdesi çev re u zu n lu ğ u %
1 1 1 .7 o ra n ın d a d ır. Bu
d eğe rleri y u k a rıd a k i ta b lo ile karşılaştırıracak olursak, tara k gen iş­
liğ i ve top u k gen işliğin in d ah a kü çü k, a ya k yük sekliği ve a y a k g ö v ­
desi çe v re u zu n lu ğ u o ra n la rın ın d ah a b ü y ü k o ld u ğ u n u görm ekteyiz.
2 6 -2 7 n u m a ra lı k a lıp la r 1 7 6 -18 7 m m . u zu n lu ğ u n d a o lu p , 8
ve d aha y u k a rı yaşta k i ço cu k la rın g iy d ik le ri a y a k k a b ı ka lıp la rıd ır.
26 n u m a ra lı k a lıp ta a ya k u zu n lu ğ u n a g öre ta ra k gen işliği oranı %
38.6, a y a k y ü k sekliği % 38.0, topu k gen işliği % 26.1 o ran ın d ad ır.
A y a k gövdesi çevre u zu n lu ğ u a ya k u zu n lu ğ u n a eşittir. 27 n u m aralı
k a lıp ta ise bu o ra n la r y u k a rıd a k i d eğerlere y akın d ır. 2 6 -2 7 n u m aralı
k a lıp la rd a k i d eğ e rlerd en , tara k g en işliği v e top u k gen işliği o ra n la rı
serim izdeki d eğe rlerd en k ü çü k ; a ya k y ü k sek liği v e a y a k çevre u zu n ­
lu ğu b u lg u la rım ız d a n b ü y ü k tü r.
S o n u ç o la rak , b u lg u la rım ız d a sa p ta n a n o ra n la r
p ratik te ku l­
lan ıla n k a lıp la ra ta m o la ra k u ym a m a k ta d ır. A y rıc a p ratikte k u lla ­
n ıla n a y a k k a b ı k a lıp la rın d a k i n u m a ra ların içe rd iğ i u zu n lu k la r T S E
nin v e rd iğ i d eğ e rlere u ym a m a k ta d ır. T S E h er n u m a ra artışı
için ,
m in -m a x 5 -7 m m . lik b ir toleran s ta n ım a k ta d ır (23,24,47). O ysa
p ratikte k u lla n ıla n k a lıp la rd a h er n u m a ra için u zu n lu k artışı y a k la ­
şık o la ra k 10 m m . ve h atta 1 2 -1 3 m m . o lm a k ta d ır. Bu fa rk lılık o ld u k ­
ça ön em lid ir. Bu neden le g ü n ü m ü zd e a y a ğ ım ıza u yg u n bir a ya k k a b ı
seçim in de
o ld u k ça zo rlu k
çek m ek teyiz.
H e le
ço cu k lu k
d evresin d e
b ü y ü m en in h ızlı olm ası ve fizik sel şa rtla ra b a ğ ım lı olm ası n eden i ile,
ço k önem lid ir. Z ira kü çü k y a şla rd a g iy ile n a ya k k a b ı, a y a ğ ın şekil­
lenm esin d e d irek rol o yn am a k tad ır. H a ta lı yap ılm ış bir aya k k a b ı,
ile rid e d ü zeltilm esi olan aksız d efo rm asyo n lara neden o lm a k ta d ır
(3 3,3 7,4 °). O rto p e d id e a y a k k a b ın ın b ir d ere ceye k a d a r a y a ğ ı k a v ra ­
m ası gerektiğ i b elirtilm iştir. D iğ e r bir deyişle, a y a k k a b ı a y a ğ ın kor­
seci o lm alıd ır. Ş u n u d a b elirtm ek g ere k ir ki, g iy ile g iy lle eskiyen
a y a k k a b ıla r en ra h a t o la n ıd ır (14).
124
TUNCER KO R KM A Z
A y a k genişlik endisi d ah a önce b e lirtild iğ i
g ib i a y a ğ ın şekli
h a k k ın d a (dar ve geniş oluşu) b ir fik ir veren sayıdır. G en iş a ya k la rd a
b ü y ü k endis, d ar a y a k la rd a ise k ü çü k endis eld e e d ilir (4 ,13 ,14 ,15 ,
17,22,34,43,46).
K ü çü k
y aşla rd a
g en ellik le
büyük
endis
g ö rü lü r.
A y a k endisi yaş artışı ile ters o ra n tılı o la ra k k ü çü lü r. (15 ) S ö z konusu
araştırıcı A m e r ik a ’lı ço cu k la rd a a y a k endisi için aşağıd ak i d eğerleri
b u lm u ştu r.
A y a k E n disi
Y aş
5
6
7
8
9
E rkekler
39-5
38 -9
37 -o
37 -5
37 -6
K ız la r
—
38-5
37-8
38 -3
38 .1
B u n a karşılık b u lg u la rım ız d a k i d eğerler, y u k a rıd a sözünü etti­
ğ im iz a raştırıcın ın b u ld u ğ u so n u çlara çok y a k ın d ır ( ta b lo -1 8 ). C ins
fa rk la rı ö n em lid ir.
F elice, a y a k en disin in k ızla ra o ra n la erk ek lerd e d a h a b ü y ü k ol­
d u ğ u n u b e lirtiy o r; yaşla b irlik te her iki cinste a y a k en disin in k ü çü l­
d ü ğ ü n ü : 3 ten 4. yaşa geçişte b u a za lm a n ın d a h a h ızlı o ld u ğu n u
b elirtiy o r. (18) T A M B U R İ a yn ı görü şü ben im seyip , d o ğ u m d a n 12
y aşm a k a d a r en disin k ü çü ld ü ğ ü n ü , ö zellik le r 1 - 5 y aşla r ara sın d a bu
k ü çü lm en in h ızlı o ld u ğu n u a çık la m a k ta d ır. (46)
F E L İ C E Fransız çocukları için, a y a k endisini yaşlara göre aşa ğı­
daki şekilde Vermektedir.
A y a k Endisi
Y aş
E rkekler
3
4
5
4 1 -5
40 .1
40 .6
39 -4
39-2
6
7
39-9
39-5
3 9 -i
K ız la r
38 .8
3 8 .4
B u d eğ e rler b u lg u la rım ız d a n d a h a b ü y ü k tü r. B u ra d a cins fa rk­
ların ın o ld u ğ u araştırıcı tara fın d an açıklan m ıştır. (1 7 ) B u lu n m u ş o la n
d eğerlerd e g ö rü len farklılık, b ilin d iğ i g ib i ırksal neden lere b ağlıd ır.
125
AYAĞ IN BİOMETRÎK YAPISI
D a v e n p o rt çeşittli ırk la rd a y a p tığ ı a ra ştırm a lard a a y a k endisini fa rk lı
o la ra k bulm uştur. A m e r ik a lıla r d a 36, A m e rik a y erlilerin d e 3 7-3 8 ,
K u z e y A v ru p a lıla rd a 3 5 -3 9 ara sın d a o ld u ğ u n u b elirtm ek ted ir (15 ).
O L Î V Î E R , erişkin kişilerde a y a k u zu n lu ğ u n u n y a p ı ile a z iliş­
kili o ld u ğ u n u , cinsler arasın da a y a k en disin in ön em li d ereced e fa rk ­
lılık b u lu n d u ğ u n u b elirtm ek ted ir. F ran sız erk eklerin d e 37.8 v e k a ­
d ın ların d a 39.3 o la rak verm ekted ir (34). B u ra d a erkek lerin a y a k la rın ın
d a h a d a r o ld u ğu n u g ö rm ek teyiz.
ulaştık.
N E D R İG U L L O V A ,
B u lg u la rım ız d a a y n ı son uca b izd e
1 yaşın d an kü çü k ço cu k la r için
a y a k en ­
d isini erkeklerde 43.6 k ızla rd a 44.6 o la rak ve rm ek ted ir (37). A y n ı yaşta
serim izde sap ta d ığ ım ız d eğ e rler erkekler için 41.0, k ızla r için , 4 1 .4
d ür. R us ço cu k ların a a it d eğerler, T ü r k ço cu k la rın a o ra n la d a h a b ü ­
yü k tü r. D iğ e r b ir d eyişle d a h a geniştir.
H İ L L , yaş artışı ile a y a k en disin in a za ld ığ ın ı b e lirtiy o r v e 7
yaş d ışın d a a y a k en disin in G . A fr ik a lı ç o cu k la rd a 36.1 e d ü ştü ğü n ü
açık lıyo r.B u
y aşta n
sonra g ö rü len
d eğ işik liğ in
ön em li
o lm a d ığ ın ı
b elirtiy o r (22). Bu d eğe rler b u lg u la rım ız d a erkekler için 38.7, k ızla r için
39.4 tür. A ra ştırıcın ın b u lg u d u ğ u d eğ e rle r b izim k in d e n d a h a k ü çü k
d eğerlerd ir.
D ig ita l form ü l a y a k evrim in d e o ld u k ça ön em li d eğişm eler gös­
terir. E m b ry o n a l h a y a tın beşinci h aftasın d an itib a re n a y a k p a rm a k
E m b ry o n a l h a y a tın beşinci h aftasın d an itib a re n a ya k p a rm a k b o ğ u m ­
ları belirlen ir. İk in ci ayın so n un da ve ü çü n cü a y ın b a şın d a o rta
p a rm a k d iğ erle rin e o ra n la d a h a u zu n d u r. B u n u ik in ci p a rm a k izler.
Baş p a rm a k d örd ü n cü a y a k a d a r d iğ erlerin d en kısadır. S e k iz ve d o k u z
h a ftalık fetü slerde, d ig ita l fo rm ü l 3 > 4 > 2 > ı > 5 ;
on h a fta lık la rd a
2 > 3 > 4 = ı > 5 şekline dönüşür. O n ik in c i h a fta d a 2 > 3 = 1 > 4 > 5 ;
onsekizinci h a ftad a , b e y a z la r d a 2 = 1 . - 3 . . 4 . . 5 % 44 o ran ın d a,
2 > 3 > ı> 4 > 5
% 40.5 o ra n ın d a d ır. Z e n cile rd e
2 > 3 > ı> 4 > 5
ço ğ u n lu k ta d ır. Beşinci a yd a n itib a re n baş p a rm a k sü ratle b ü y ü m ey e
b a şla r ve ötekilerine yetişir. Bu süre içerisind e % 25 o ra n ın d a baş
p a rm a k u zu n o la b ilir v 19,26,38,43).
O L I V E R , in san lar d ışında, p rim a tla rd a tip ik d ig ita l fo rm ü lü n
3>4>2>5>ı
o ld u ğu n u ,
sıra 1 = 2 ve 2 < ı
in san la rd a
ı> 2 > 3 > 4 > 5
şeklin in y a n ı
şekillerin in ço ğ u n lu k ta o ld u ğ u n u b elirtm ek ted ir.
126
TUNCER KO R KM A Z
în sa n ırk ların d a b e ya zla rd a ve siya h la rd a olm ak üzere yü z d e olarak
aşağıd aki değerleri Verm ektedir (39).
B e y a zla r
S iy a h la r
2>I
2=1
%
%
12
36
%
%
39
40
2< I
%
51
%
21
F E L ÎC E ,
20-48 y aşla r arası F ra n sız’ la rd a
%
59.4 o ra n ın d a
h a llu x ’ u n d iğ e r p a rm a k la rd a n d ah a u zu n o ld u ğ u n u , ü çü n cü p a r­
m ağ ın İkin ciden u zu n o lm a oran ın ı % 2.2, b irin ci ik in ci p a rm a ğ ın
eşit o lm a d u ru m u n u n % 2.2 o la ra k tespit etm iştir (7).
B u lg u la rd a
b elirtild iğ i
g ib i
y en i
d oğm u ş
b eb ek lerin
d ig ita l
fo rm ü lü % 50-48 o ra n ın d a ı > 2 > 3 > 4 > 5 şeklin ded ir. Y a ş artışı ile
bu fo rm ü lü n d a ğ ılım ı y ü zd e o la ra k artış gösterm ekted ir. İle rik i yaş­
la rd a ö rn eğin 6 y a şın d a % 88.7, 7 yaşın d a % 90, 8 y a şın d a % 81 e
va rm a k ta d ır. O liv ie r , b u d eğerleri b e y a z la r iç in % 52, siy a h la r için
% 21 o la ra k saptam ıştır. 39 Bu d e ğ e rle r b u lg u la rım ızd a n ç o k düşüktür.
B u n u n neden i ırksal v e sözkonusu d eğ e rle rin erişkin kişilere ait o l­
m asıdır.
Z ir a
b u lg u la rım ızd a
ayak
p arm a k ların ın
gelişim i
h en üz
tam am ! anm a m ıştır.
D A V E N P O R T , çeşitli A v r u p a ırk la rın d a g ö rü len d ig ita l fo rm ü l
y ü zd e le rin i a şa ğ ıd ak i şekilde tespit etm iştir. Bu d eğerler erişkin ki­
şilere a it o la n d eğerlerd ir.
Sağ ayak
Sol ayak
%
i> 2
I<2
1— 2
1> 2
1<2
1=2
fiasklar
0/
/o
Y u n a n k.
4 1 .2
36.4
54-4
4 -4
53-5
3 6.4
4 0 .0
6 .7
%
27-3
54-5
36 -4
9 -i
Y u n a n e.
0/
/o
E r m e n i k.
°/
/o
E r m e n i e.
%
70.4
2 2 .2
64. I
3 0 .2
6 6 .7
7-4
5 '7
653
25-9
2 9.4
6 2.8
2 8 .6
8 .6
6 2.8
30 .0
5-3
7 -i
7 .4
G in e a y n ı araştırıcı ço cu k la r için ı > 2 % 93.3, K
1.2 o la ra k saptam ıştır )i5 ).
% 5.3, 1 = 2
B u d eğerleri b u lg u la rım ız la karşılaştırm ak istersek, b a zı fa rk lı­
lık la rın o ld u ğ u n u
hem en g ö re b iliriz.
Ç eşitli ırk la ra m ensup o lan
erişkin fertlerd e b irin ci ve ik in ci p a rm a k la rın b ü y ü k lü k sırası çeşitli
127
AYAĞ IN BİOMETRİK Y APISI
d eğ e rler gösterm ekted ir. Bu d eğ e rler b u lg u la rım ız la fa rk lılık göster­
m ekted ir.
S erim izd e
ı> 2
şekli y e n i d o ğ m u ş b eb e k le rd e
%
50 .1,
b ir yaşın d a % 68. iki yaşınd a % 50, ü ç yaşın d a % 67, d ö rt y a şın d a
% 63, beş yaşın d a % 84 a ltı yaşın d a % 89, y e d i y a şın d a % 78, sekiz
yaşın d a % 82 o lm a k üzere yaş artışı ile b irlik te baş p a rm a ğ ın b ü y ü ­
m e h ızı d iğ er p a rm a k la ra o ra n la fa zla o lm a k ta d ır. Y u k a r ıd a a d ı g eçen
araştırıcın ın ço cu k lar için v e rd iğ i d eğe rlere
b a k tığ ım ız d a ı > 2 şek­
lin i % 93.3 o la ra k verm iştir. B u d e ğ e r b u lg u la rım ız a y a k ın b ir d eğerd ir.
1 < 2 şekli erişkin kişilerde y ü z d e o la ra k fa zla
o lm asın a karşın
ço cu k la rd a düşük tespit ed ilm iştir (15 ). B u lg u la rım ız d a 1 < 2 gerçekten d e
y ü zd e o la ra k D A V E N P O R T ’ un ço cu k la r için Verdiği d eğere ço k
y akın d ır. 1 = 2 şeklin in , D A V E R P O R T erişkin kişilerdeki d a ğ ılım ın ı
% 5 ile ° 0 9 d eğiştiğ in i b elirtm ek ted ir. Ç o c u k la r iç in b u d eğe r % 13
o ra n ın ın d a
b u lun m uştur.
O L İV E R ,
erişkin
k işilerd e
bu
d eğe rin
% 36-40 ara sın d a o ld u ğ u n u , F E L Î C E , g in e erişkin lerde % 2 o ra n ın d a
bu lu n d u ğ u n u belirtm iştir. Y u k a r ıd a k i d eğ e rle r b irb irleri ile çeliş­
kilid ir. Bu d u ru m bu d u ru m b u lg u la rım ız d a d a a y n ıd ır (1 5 , 17, 38, 39).
Ö ZE T VE SO N U ÇLAR
0-8 yaş arası ço cu k la rın a y a k la rı ü zerin d e n 22 ö lçü alın d ı. H e r
yaş g ru b u n d a o rta la m a o la rak kız ve erk ek lerin to p la m ı 100 kişidir.
A lm a n b u ö lçü ler h er iki cinste sağ v e sol a y a k la rd a a y rı a y rı d eğerlen ­
d irild i. H e r ö lçü n ü n yaş, cins sağ v e sol a y a k la rd a o lm a k ü zere m in m ax
d eğerleri,
a ritm etik
o rta la m a la rı,
o rta la m a la rın
st.
h a ta ları,
st. sa p m a la rı, v a ry a sy o n k a tsa yıla rı v e p o p u la sy o n o rta la m asın ın g ü ­
v e n lik sın ırla n a y rı a y rı h esap lan d ı. E ld e ed ilen so n u çlar ta b lo la r
h a lin d e gösterildi.
A y a k ü zerin d e alın an b u ö lçü lerin bü yü m esi yaş artışı ile d oğ ru
o ra n tılı o ld u ğu gö rü ld ü . B u ö lçü lerd e n önem li o la n iki endis h esap ­
lan d ı, Bu endisler a y a k g en işlik v e yükseklik en disleridir. Bu endislerin yaş artışı ile n e g a tif yön d e b ir ko rrelasyo n g österd ikleri sap tan d ı.
A y a k en dislerin in h er ikisin d e, cin sler arasın d a ilerik i yaşla rd a ö n em li
d ereced e fa rk la r b u lu n d u . B u fa rk la r 5 y aşın d an itib a re n o rta y a
çık m ak ta d ır. H e r iki endiste, erkeklerd e k ızla ra o ra n la a y a k la r d a h a
geniş v e d a h a yüksek.
128
TUNCER KO R KM AZ
D ig ita l fo rm ü ld e p a rm a k la rın b ü y ü k lü k sırası yaş artışı ile i > 2
3 > 4 > 5 şeklin in y ü z d e o la ra k d ağ ılım ın ın fa zla la ştığ ı saptand ı.
S o n u ç la r :
- Ç a lışm a n ın içeriğ in d en an laşıld ığı g ib i ço cu k a y a k la rı ü zerin d e
y ap ılm ış a ra ştırm a la r o ld u k ça a zd ır.
- A y a ğ ın b iy o m etrik b ü y ü m esin in araştırılm asın d a d a h a b ü y ü k
seriler ü zerin d e çalışılırsa, d a h a sağlıklı so n u çlar elde ed ileb ilir.
- A y a k ö lçü lerin in 0 -1 yaş arası bü tüm esi çok h ızlıd ır. B unu
izle y e n y a şla rd a b ü y ü m e hız eğ rileri d ü zen li çıkışlar gösterm ekted ir.
- Y a n i d oğm uş b eb ek lerd e a y a k ö lçü lerin in b irb irlerin e o ra n ­
ları, ile rik i y a şla rd a o rta y a çık a n o ra n la rd a n fa rk lıd ır. A y a k oransal
o la ra k kısa ve geniştir. K e z a yükseklikte oransal o la ra k b ü y ü k tü r,
ile rik i y aşla rd a u zu n la m asın a b ü y ü m e d iğ e r ö lçü lere o ran la daha
h ızlıd ır.
- A y a k endisi y a ş artışın a b a ğ ım lı o la ra k k ü çü lm ekted ir.
- Ç eşitli ırk la rd a
a y a ğ ın
m orfolojik yapısı
fa rk lılık la r göster­
m ektedir.
- S a ğ v e sol a y a k la r arasın da görü len fa rklılıklar b ü tü n
ö lçü ­
lerd e önem siz bu lu n d u .
- C in s fa rk la rı b a zı a y a k ö lçü lerin d e b elirli y a şla rd a önem li
olm asın a karşın, g e n e l an lam d a cins fa rk la rın d a n söz etm em iz o la ­
naksızd ır. E rkeklerin a y a k ö lçü leri k ızla ra o ra n la d a h a b ü y ü k o lm a
eğ ilim in d ed ir.
- T ü r k iy e ’de im a l ed ilen a y a k k a b ı k a lıp la rın ın , b u lg u la rım ızd a
sa p ta d ığ ım ız ö lçü lerd en önem li d ereced e fa rk lılık la r gösterm ekted ir.
B u n ed en le y a p ım ı sü rd ü rü len söz konusu k a lıp la rın to p lu m u m u za
u y g u n düşen şekilde y ap ılm ası erekir.
ferdi
- A y a k p a rm a k la rın ın b ü yü m esi, ırk g ib i etm en lerin y a n ı sıra
va ry a sy o n la r gösterm ekted ir.
AY A Ğ IN BİOMETRİK YAPISI
129
IN T U R K I S H B O Y S A N D G IR L S F R O M B IR T H T O N IN E
Y E A R S O F A G E A S T U D Y O N B IO M E T R IC S T R U C T U R E O F
F E E T S U M M A R Y A N D C O N C L U S IO N
O n the feet o f ch ild ren , 0 -8 age grou ps, 22 m easurem ents h a ve
been taken . T h e to ta l o f b o th sexes o f e a ch a g e -g r o u p w a s a b o u t
100 ch ild ren . T h e se m easurem ents h ave b een e v a lu a ted o n the left
a n d rig h t feet o f b o th sexes. T h e v a lu e o f e a ch m easu rem en t, acord in g to age sex, m in -m a x p ro p o rtio n , a ritm e tica l m eans, sta n d a rt
errors, stan d art deviations, co eficien t o f va ria tio n , lim its o f c o n fi­
d en ce o f the p o p u la tio n m ea n is estim ated in d iv id u a lly . T h e results
are g iv e n in tables.
T h e increase o f m easurem ents taken on feet w as prop ortio n ed w ith
the a g e-g ro u p s. T w o strikin g indexes o f those m easurem ents h ave
b een ca lcu la te d . T h e y are the in d ex o f feet h ig h t a n d fo o t w id th .
I t is fo u n d th at th ey h a d a n e ga tiv e co rrela tio n w ith the o ld er a g e grou ps. S ig n ifig a n t differences h a ve b een fo u n d b etw e en sexes in the
la ter a g e -g ro u p s o f b o th ind ex. T h ese difference are m ore p ron ou n ced
o ver fiv e years o f age. I t ’s found th a t feet are w id er a n d h ig h er in bo ys
th an girls. I n the d ig ita l fo rm u latio n it has been fou nd th a t the p er­
cen tag e o f (1,2,3,4,5) form d istirib u tio n in creased in the later a g e grups.
W e ca n co n clu d e the results o f this stu d y as fallo w s:
- A s it is und erstood from the co n ten d o f the study, investigation s
on ch isd re n ’s feet are v e ry rare.
- I f b io m e trica l g ro w th o f foot is in v estiga ted on largers series,
m ore v a lu a b le results m ay be o b tain ed .
- T h e feet o f 0 -1 a g e -g ro u p s g ro w ra p id ly . In the su cceed in g
ag e -g ro u p s the curves o f g ro w in g frequen cies rise o rd erly . T h e g ro ­
w th o f all m easures d eclin in g in certain periods.
- T h e p rop ortio n o f foot m easurem ents in the n ew borns is d if­
feren t from the o ld er ones. F eet are p ro p o rtio n a lly la rg er a n d shorter,
an d also the h igh t. T h e lo n g id u tin a l g ro w th in later ages is faster th en
the m easures.
130
TUNCER K O R K M A Z
- F o o t in d ex d eclines as the ch ild grow s.
- T h e m o rp h o lo g ica l stru ctu re o f foot differs in variou s races.
- I t 5s fo u n d th a t the differences b e tw e en rig h t a n d left foot
are n o t sign ifican t.
- A lth o u g h the differences a re v a lu a b le in sam e m easurem ents
in certain a g e-g ro u p s, it is g e n e ra lly in sig n ifica n t to m en tion the
va riatio n s b etw een sexes. F o o t m easurem ents o f boys ten d to b e la r ­
g e r th a n girls.
- M easu rem en ts o f shoe p attern s p ro d u ce d in T u r k e y are q u ­
ite d ifferen t from those w h ich , are fo u n d b y us. F o r this reason those
shoe patterns w h ich are still b e in g p ro d u ce d be su itab le for o u r p o ­
p u latio n .
- G r o w in g o f d igitals shows in d iv id u a l va riatio n s as w e ll as
ra c ia l factors.
KAYNAKLAR
1 - Altm an, M . I . 1968: Saggital plane o f talus and caldaneus in the
developing foot. J o u r n a l o f A m e r. P o d ia t A ssoc. 58 ( 1 1 ) ; 463-470.
2 - Anderson, M ., Blais, M., Green, T.W. 1966: Growth o f the
normal during chilldhoodand adelescance. A m er. J .
14:
P h ys. A n th ro p .
287-308.
3 - Anthoney, M.R. 1902: I/ e v o litio n du P ied H u m a in . B u ll. M em .
Soc. A n th ro p . 5 (3); 8 18 -8 35.
4 - Bean, R.B. Burton, C.T. 1924.: Motes on the Index o f the foot among
young white men. A n a t. R ecord s. 18; 1 6 5 - 1 7 1 .
5 - Biass, B. 1973: A preliminary study o f the feta l skeleton o f the human
foot. J . A m e r. P e d ia try A ssoc. 63: 1 2 - 1 7 .
6 - Bostancı, E. 1954: Ankara’ da Türk okul çocuklarının boy büyümesi
üzerine bir araştırma. A .Ü . D il v e T a r ih - C o ğ r a fy a F ak ü ltesi d er­
gisi. V o l. X I I , no 1 - 2 : 4 1 -7 5 7----------------- 1955'- Türk okul çocuklarında üst ve alt taraf kısımlarının
büyümesi üzerine bir araştırma. A .Ü . D il ve T a r ih - C o ğ r a f y a F a k ü l­
tesi dergisi. V o l. X I I I , no 1 - 2 : 6 9 -13 9 .
AYAĞ IN BİO METRİK YAPISI
8-
-------
1956:
131
7 '." : erkek ve kız çocuklarında kol, üst kol, 9n kol
ve el büyümesi ile r 'denin diğer kısımları arasındaki korrelasjonlar
üzerinde bir i
*
.. A .Ü . D il Ve T a r ih - C o ğ r a fy a fakültesi d er­
gisi. vo l. X I V . no 1 -2 : 103-203.
9------ — — ■
— : Q 37: Türk Erkek ve kız çocuklarında bedenin genişlemesine
büyümesi :,V eroporsiyonların değişmesi üzerinde bir araştırma. A .Ü .
D il ve T a r ih - C o ğ r a fy a F akü ltesi D ergisi, v o l. X V no 1 - 3 : 1-9 6 .
10 - --------------- -9 5 9 : Anadolu’da Gordion Roma devri halkı astragalus
calcanru.:.zr;n biyometrik ve morfolojik tetkikleli ile ontojenetik ve filo jenehk p'.ünasebetleri üzerine bir araştırma. A .Ü . D il ve T a r ih - C o ğ raiya F akültesi D erg isi, vo l. X X I I , no 1 - 2 : 1 -9 1 .
11-
------------ 19 5 9 : The astragalus and calcaneus o f the Roman people
o f Gordion in Anatolia. B elleten , X X I I I (90): 17 7 -2 0 1.
12 - --------------- 1962: A biometrical and morphological stud
o f the astra­
galus and calcaneus o f the Roman people Gordion in Anatolia. An int­
roduction to the evolution o f the human foot. T ü r k T a r ih K u ru m u
Y a y ın la n .
V I I seri
1 3 - Büchi, E.C.
1950:
no.
40.
Aendorungeıı der köperform beim erwachsenan
mensehen. A n th rop olog sch e
F orsch in gen
P u b lica tio n
de L ’ ant-
h ropologische G esellsechaft in W ien , n o: 1.
1 4 - Dahlberg, G., Lander, E. 1948: Site and form o f the foot in men.
A c ta . G en .
1:
1 1 5 -1 6 6 .
1 5 - Davenport, C.B. 1932: The growth o f the human foot. A m er. J.
Phys. A n th ro p .
17:
1 6 7 -2 1 1 .
1 6 - Dick, I.D. 1952: Foot measurement o f N tie Zealand children. N e w
Z e a l. J . T e c h n . Sect. 33: 4 15 -4 2 9 .
1 7 - Felice, S. 1958: Recherche sur I’anthropologie des Francaisses. M asson
P aris 1: 316.
18 - Garnder, E., Gray, D., Rahılly, R. 1959: The prenatal develop­
ment o f the skeleton and joints o f the human foot. J . Bone Su rge ry.
4 1-a:
5.
20- Helmuth, H. 1974.: Body height, foot size an secular trend in growth.
Z . M o rp h o l. A n th ro p . 66 (1 ): 3 1-4 2 .
132
TUNCER KO R KM AZ
2 1 - Hertsberg, H.T.E., Churchill, E., Dupertius, C.W., White,
R., Damon, A. 1963: Anthropometric survey o f Turkey, Greec and
Italy A P erg a m o n Press B ook. 18 4 -2 13 .
2 2 - Hill, L.M. 1958: Changes in the proportion o f the femalle fo o t during
growth. A m e r. J . Phys. A n th ro p . 16: 349-366.
2 3 - ISO, 3355, 19 75: Shoses size-System o f length grading (for use in the
mondopoint system.)
2 4 - ISO, Techn. rep o rt, 3836, 19 7 5: Shoes system o f le n g th g ra d in g
for use in the m o n d o p o in t system .
2 5 - Jelinkova, A. 1974: Dynamics o f the growth leg in long-term observed
children from their 4 th to 12 th year age. C esk. P ed iatr. 29 (12 ):
6 4 9 -6 5 1.
2 6 - Jones, F.W. 1949: Strutcure and function as seen in the foot. B a illiere
T in d a l a n d co x. L o n d o n ch a rp . I I : 5 -1 0 .
2 7 - Kansu, Ş.A., Atasayan, M. 1939: Afyonkarahisar Kusura harfiyatında çıkartılan Bakır çağı ve E ti devirlerine ait iskeletler üzerinde
tetkikler. T ü r k A n tro p o lo ji m ecm u ası: 2 3 2 -3 13 .
2 8 - K utsal, A., M uluk, F.Z. 1972: Uygulamalı temel istatistik. H a c e t­
tep e Ü niversitesi y a y ın la rı.
2 9 - Levis, O.J. 1972: The evolution o f the hallucial tarsometetarsal jontt
in the anthropoidea. A m r. J . Phys. A n th ro p . 37 (1 ): 13-26.
3 0 - M artin, R., Sailer, K. 1959: Lehrbuch der Anthropologies. G ü sta v
fic h e r V e r la g . S ctu tg a rt. B a n t I : 3 1 5 -3 1 6 .
3 1 - M c. Intyre, D. I. 1969: Child head care 4. foot development. A p p l.
T h e r .: 2 8 1-2 .
3 2 - Meredith, H.V. 1944: Human footh length from embryo to adult.
H u m a n B io l. 16 (4): 207-282.
3 3 - M orita, S., Hattori, K., M iyazaki, N., Tanaka, M. i 97 i :
Appearence o f primary ossification centre in the Japones foot phalanges
in the later h a lf o f feta l life. T o k y o J ie ik a i M e d . J . 86: 7 1 1 - 7 1 7 .
34- Morton, D.J. 1952: Human locomation and body form. T h e W illia m
W ilk in s B a ltim o re: 2 1 -2 7 , 6 1-6 9 , 94-96.
35-----------------1935: The human foot. Its e v o litio n , p h y sio lo g y and
fu n ctio n a l disorders. C o lo m b ia U n iv e rsity press. N e w Y o rk .
133
AY A Ğ IN BİOMETRİK YAPISI
3 6 - Naiper, J.R. 1968: A classification o f primate locomotor behoviour.
P erspective on h u m an ev o lu tio n , I. T h e Societe for the stu d y
hum an
evolu tio n .
B erkely,
C a lifo rn ia :
85-93.
3 7 - Nedriguilova, O.V. 1969: Development o f the foot arch in children.
O rto p . T r a w m . P ro tez: 18-23.
3 8 - Olivier, G. 1965: Anatomie Antkropolojique. V ig o t Freres, E diteurs,
P aris:
363-383.
39-------------------- i960 : Pratique antkropolojique. V ig o t Freres E d . P aris:
3 8 -4 1.
4 0 - Pekin t ürk. T . : Erlerin Antropometrik ölçülerinden ayak ölçülerinin
alınması ve değerlendirilmesi etüdü. G en . K u r . Baş. A R G E a. rap o rn o
E —2 / 49
4 1 - Schlutz, A.H. 1924: Growth studies on primates upon men evolution.
A m er.
j.
Phys. A n th ro p .
V I):
149.
42--------------------1968: The recent hominid primates. Perspectives on H u ­
m an E vo lu tio n ,-T h e societe for stu d y o f h u m an e v o lu tio n :
12 2 -19 5 .
4 3 - Straus, W.L.J. 1927: Growth o f the human foot and its evolutionary
signifigance. C a rn e ig e
In stit.
W a ch
PudI.
no.
380,
C o n t.
to
E m b ry o l 19 (10 1) 9 3 -13 4 .
4 4 - Streeter, G.L. 1920: Weight, sitting neighi, head size, fo o t lenght
and menstrual age o f the human embryo. C a rn e ig e Inst. W a c h p u b l.
no 274 C o n t to em b ryo l, I I , no 5 5 : 14 3 -170 .
4 5 - Şenyürek, M. 1950: Büyiik Güllücek’ te bulunan Kalkolitik çağa ait
bir muharibin iskeletinin tetkiki. A .Ü . D il ve T a r ih - C o ğ r a f y a F a k ü l­
tesi dergisi. V I I (3) 269-289.
4 6 - Tam burrı, I. 1933: Size and proportion o f Italian children birth to
12 years. T h r o u g h T a b u le a B io lo g ica e V o l. X X : 438-440.
4 7 - TSE, 2336, N isa n 1976: Ayakkabı kalıbı ahşap.
4 8 - Volkov, T. 19 0 3 -4 : Les variation squeletique dv pied chez les prima­
tes ei dans les races hvmaines. B u ll. M em . Soc. A n th ro p . P an s. I V :
632-708 , V :
1-50 , 2 0 1-3 3 1.
134
TUNCER KO R KM AZ
Grafik i. Çeşitli ayak ölçülerinin büyüme grafikleri
135
• O
•
A Y A Ğ IN BÎOMETRİK YAPISI
Grafik 2 . Çeşitli ayak ölçülerinin büyüm e grafikleri.
136
B
TUNCER K O R K M A Z
UME
ra
190
180
170
160
150
140
Ayak g ö v d e s i ç e n e s i
Ayak t a r a ğ ı ç e v r e s i
130
Ayak b i l e ğ i ç e v r e s i
120
110
100
90
M a lle o lu s m e d ia lis yü k se k liği
__—
80
M a lle o lu s
le te ra lis
yü ksekliği
Topuk y ü k s e k l i ğ i
60
50
40
30
20
1
2
3
4
5
6
G r a fik 3. Çeşi tli a y a k ölç ülerinin b ü y ü m e grafikleri.
7
YAŞ
137
AY A Ğ IN BİOMETRİK YAPISI
iNDİf
4 ?.
4ı -
\>
\ \
••
Ayak g e n i ş l i k
40-
en d isi
—o
39
38 ,
<
33
32
31
:o
o ------- -N
A yak y ü k s e k l i k
yq
e n d isi
28
27
İME '
an
50 .
40
30
B im a lleo la r g e n iş lik
C alcan eu s g e n i ş l i ğ i
20
1
2
3
4
5
6
7
YAŞ
rafik 4 . Çeşitli ayak endisi ve ayak ölçülerinin büyüm e grafikleri.

05032014_cdn/brumeton-5-mi-goz-damla

İçindekiler - Ekev Akademi Dergisi

Nesrin KALYONCU-MÜZİK ATÖLYE ÇALIŞMASI RAPORU

sîrderya boyunda oğuzlara dair izler

CİNSİYETİN BEYİN FONKSİYONLARI VE KAN

131 ORTADOĞU AÇISINDAN TÜRKİYENİN

Yetkili Sendika Belirleme Çalışmaları

Gündemin 57.Maddesi - Antalya Belediyesi

kmyo e-bülten - Kula Meslek Yüksekokulu

Uyku bozukluklarında İlaç Tedavisi

dergiler tanitim-2 - PUBLİKA İletişim Hizmetleri Ltd Şti

HÜTKAM `Kültürel Mirasın İzleri: Hacettepe