Clostridium difficile enfeksiyonu - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
CLOSTRIDIUM DIFFICILE ENFEKSİYONU
Psödomembranöz Enterokolit
EPİDEMİYOLOJİSİ
ICD-10 A04.7
Zorunlu anaerob ve sporlu bir bakteri olan Clostridium difficile, antibiyotikle ilişkili
hastane-kaynaklı ishalin en önemli patojenidir. Toksin üreten C.difficile kökenleri, bulgu
vermeksizin bağırsakta bulunabileceği gibi (taşıyıcılık durumu), kendiliğinden iyileşen
ishalden, yaşamı tehdit eden kolite kadar değişen klinik bulgulara neden olabilir.
Bir yaşın altındaki çocukların çoğunda ve erişkinlerin bazılarında C.difficile bağırsakta
bulunabilir. Olumsuz koşullara dirençli bakteri sporları, çevrede; hasta odaları, yatakları
ve tuvaletlerinde canlılıklarını sürdürebilir. Hastanede yatan hastaların yaklaşık %20’sinde
C.difficile kolonizasyonu gelişebilir. Enfeksiyonda etken endojen kaynaklı olabilir veya
dışarıdan, özellikle hastane ortamından alınabilir. C.difficile’ye bağlı hastane salgınları
görülebilir. Vakaların genellikle son iki hafta içinde antibiyotik kullanımı öyküsü vardır. En
çok suçlanan antibiyotikler; ampisilin, amoksisilin, sefalosporinler ve klindamisindir.
Patogenezde, iki C.difficile toksini; toksin A ve toksin B en önemli etkiye sahiptir. Ancak
son dönemde, Kanada, ABD ve bazı Avrupa Ülkelerinde, virülansı yüksek yeni C.difficile
kökenlerine (varyant toksin veya binary toksin pozitif) bağlı, antibiyotik-ilişkili ishal
epidemileri tanımlanmıştır.
KLİNİK
ÖZELLİKLERİ
Semptomatik C.difficile enfeksiyonunda mukuslu ve kanlı ishal, kramp şeklinde karın
ağrısı, periferal lökositoz ve ateş görülebilir. Hastalığın akla getirilmesinde bu yakınma ve
bulgular ile birlikte son 2 hafta içinde antibiyotik kullanma öyküsü yol gösterici olabilir.
Kesin tanı, dışkı incelemesinde C.difficile toksin A ve B’nin gösterilmesi ile konur.
CLOSTRIDIUM DIFFICILE ENFEKSİYONU TANISI İÇİN LABORATUVAR İNCELEMESİ
Laboratuvara ne tür
klinik örnekler
gönderebilirim?
Dışkı – laboratuvara sulu, şekilsiz dışkı örnekleri gönderilmelidir!
Örnekle birlikte
göndermem gereken
özel bir form var mı?
Ek-4’de verilen veya benzeri bir “Laboratuvar Bilgi Formu” mutlaka ve eksiksiz olarak
doldurulmalı ve örneklerle birlikte laboratuvara gönderilmelidir. Formda ön tanı mutlaka
yazılmalı; ayrıca varsa son iki hafta içinde antibiyotik kullanma öyküsü ve hastanede yatış
öyküsü mutlaka not edilmelidir.
Örnek almak için
gerekli malzemeler
nelerdir? Nasıl temin
edebilirim?*
Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım?
Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?
Toksin araştırılacak
örnekler için: Steril,
geniş ağızlı, vida kapaklı
kap (steril naylon idrar
kabı kullanılabilir)
Dışkı: Hastaya tarif edilerek örnek vermesi sağlanır. Dışkıya
idrar karışmamalıdır. Hasta bu hususta uyarılır. Yatalak
hastalarda steril sürgü kullanılır. En az 5 ml (5-50 ml) dışkı
örneği alınmalıdır. Bu örneklerden;
Kültür yapılacak
örnekler için: Özel
anaerob‡ taşıma
besiyeri
Örnek almak zamanı için bir özellik yoktur. Hastalık bulguları görülür görülmez örnek
alınmalıdır.
§
Şehir içi
Şehirlerarası
(kısa mesafe)
(uzun mesafe)
taşıma
süre-sıcaklık
taşıma
süre-sıcaklık
Toksin için
Toksin için
≤1 s; OS
≤48 s; +4C
>1 s; +4C
>48 s; kuru
buz içinde
(-70C)
Kültür için
Kültür için
OS
OS
 eğer toksin araştırması isteniyorsa – örnek steril, geniş
ağızlı vida kapaklı bir kaba konmalı ve kabın ağzı sıkıca
kapatılıp laboratuvara gönderilmelidir.
 eğer C.difficile kültürü isteniyorsa – (epidemiyolojik
analizlerin yapılabilmesi ve antibiyotik duyarlılık testleri
için kültürden izolasyon gerekir) örnek anaerob taşıma
besiyerine konulmalı, kabın ağzı sıkıca kapatılıp oda
sıcaklığında gönderilmelidir.
Kısaltmalar - s: saat; OS: oda sıcaklığı
* Tabloda önerilen örnekleme malzemesini -ayrıca belirtilmedikçe- hastanenizin laboratuvarından temin edebilirsiniz.
§ Testin çalışılacağı laboratuvara nasıl örnek kabul edildiğinin sorulması önerilir.
‡ Bu besiyerini, hastanenizin laboratuvarında mevcut değilse testin çalışılacağı laboratuvardan isteyiniz.
[CLOSTRIDIUM DIFFICILE ENFEKSİYONU]
Sayfa 1
Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
Güvenlik önlemleri
nelerdir? Kendimi
nasıl koruyabilirim?
Her türlü klinik örnek “enfeksiyöz” kabul edilmeli ve bu örneklerle çalışılırken standart
güvenlik önlemleri alınmalı, kişisel koruyucu ekipman giyilmelidir!
Örnekleri hangi
laboratuvara
gönderebilirim?
C.difficile toksininin gösterilmesi veya kültürü rutin dışkı incelemesi prosedürü içinde yer
almaz. Klinik olarak C.difficile’ye bağlı ishal şüphesi bulunuyor ise örnekleri bu testleri
yapabilen size en yakın Üniversite veya Eğitim Araştırma Hastanesi Laboratuvarına ya da
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ulusal Enterik Patojenler Referans Laboratuvarına
gönderiniz (adres ve iletişim bilgileri için bkz. Ek-5).
Hangi durumlarda
örnekler
laboratuvara kabul
edilmez?
Testin çalışılacağı laboratuvar ile işbirliği içinde örnek gönderilmesi önerilir. Şu örnekler
laboratuvara kabul edilmez:
Hangi laboratuvar
incelemelerini
isteyebilirim?
Sonuçları ne
kadar zamanda
alabilirim?
Sonuçları nasıl yorumlamalıyım?
Toksin saptama testleri
Aynı gün*
Tanıda birinci seçenektir. Toksin A ve Toksin B varlığı araştırılır.
Toksin saptama testinin sonucu POZİTİF ise – “kesin tanı”
bulgusudur.
PCR (real-time PCR)
2 gün*
Toksin saptama testlerine alternatiftir. Toksin B gen varlığı araştırılır.
POZİTİF sonuç tanıyı güçlü bir şekilde destekler.
Kültür (anaerob bakteri
kültürü)
7 gün*
Kültürde C.difficile izolasyonu epidemiyolojik çalışmalar ve
antibiyotik duyarlılık testleri için kullanılır. Tanı amacıyla
kullanılmamakla birlikte tanıya yardımcıdır. Patojen kabul edilmesi
için, elde edilen C.difficile izolatının toksin üreten bir köken
olduğunun gösterilmesi gerekir.





şekilli, katı dışkı örnekleri;
silgiç ile alınmış dışkı örnekleri;
tuvalet kağıdı ile alınmış dışkı örnekleri;
kibrit kutusu v.b. uygun olmayan kap içine konarak gönderilmiş dışkı örnekleri;
idrar veya baryumla karışık dışkı örnekleri;
 önerilen süre içerisinde ve uygun sıcaklıkta gönderilmemiş örnekler;
 örneği içeren tüp/kap üzerinde hasta bilgileri yazılı olmayan örnekler;
 örnek üzerindeki isim/protokol no ile hasta bilgileri birbirini tutmayan örnekler;
 hastaya ait uygun bir istek formu düzenlenmemiş örnekler.
* Sonucun çıkış süresi için laboratuvar ile bağlantı kurunuz!
Daha fazla bilgi için önerilen kaynaklar:
1.
The anaerobic bacteria. In: Koneman’s Color Atlas andthTextbook of Diagnostic Microbiology. Koneman EW, Allen
SD, Janda WM, Schreckenberger PC, Winn WC, eds. 6 Ed., JB Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2005;
s. 878-944.
2.
Specimen collection and anaerobic culture techniques. In: Anaerobic Bacteriology Manual.
Jausimies-Somer HR,
th
Summanen P, Citron DM, Baron EJ, Wexler HM, Finegold SM, Wadsworth KTL, eds. 6 ed., Belmont CA: Star
Publishing, 2002.
Sayfa 2
[CLOSTRIDIUM DIFFICILE ENFEKSİYONU]

Download Report