i
YENĠ YÜZYIL ÜNĠVERSĠTESĠ
SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE
GÜVENLĠĞĠ KANUNUN ĠNġAAT
SEKTÖRÜNDE
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Bitirme Projesi
Yalçın AY
131101263
Bölüm: ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
DanıĢman
Prf.Dr. Ġmer OKAR
Bitirme Tarihi (ŞUBAT, 2014)
ii
Özgünlük Bildirisi
1. Bu çalıĢmada, baĢka kaynaklardan yapılan tüm alıntıların, ilgili kaynaklar referans
gösterilerek açıkça belirtildiğini,
2. Alıntılar dıĢındaki bölümlerin, özellikle projenin ana konusunu oluĢturan teorik
çalıĢmaların ve yazılım/donanımın benim tarafımdan yapıldığını
3. AraĢtırma ve/veya anket çalıĢmaları için “etik kurul onay” yazısı alındığını bildiririm.
Ġstanbul, ġubat 2014
Yalçın AY
iii
6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
KANUNUN ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
ÖZET
ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği ülkemizdeki inĢaat sektörü için son yıllarda önem kazanan
bir konudur. Bunun en önemli nedeni ülkemizin Avrupa Birliği (AB)‟ne giriĢ çabası
ve inĢaat sektörünün gün geçtikçe daha fazla sayıda uluslararası yükümlülüklere
girerek yabancı firmalarla iĢbirliği yapmasıdır. Bu nedenle iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği
konusundaki ilgili standart ve yönetmeliklerimizi geliĢmiĢ ülkeler seviyesine
çıkartmamız zorunludur. Bu bitirme ödevinde, Türkiye inĢaat sektörünün Ģu an iĢçi
sağlığı ve iĢ güvenliği açısından bulunduğu durum, yürürlükte olan yönetmelikler,
ilgili kurumlar ve yapılan uygulamalar incelenecektir.
Ayrıca gelecekte bu konuda neler yapılması gerektiği, geliĢmiĢ ülkelerdeki örnek
uygulamalarla anlatılarak, ülkemizle kıyaslama fırsatı sunulacaktır.
Anahtar kelimeler: ĠĢ güvenliği, Ġsçi sağlığı, ĠnĢaat sektörü, ĠĢ güvenliği mevzuatı, ĠĢ
güvenliği yönetim sistemleri
iv
6331 OF THE OCCUPATIONAL HEALTH AND
SAFETY LAW IN THE CONSTRUCTION
SECTOR ASSESSMENT
SUMMARY
The significance of occupational safety and health topic has increased for construction
industry in Turkey over the last few years due to our efforts to join European Union and the
increasing demand to sign contracts with international companies to initiate construction
work. In order to accomplish these objectives, the occupational safety and health regulations
and standards in Turkey must be elevated to the level of developed countries.This final
homework
discusses the current state of occupational safety and health in Turkey by addressing
regulations, related institutions and applied practices. In addition, comparisons are being
made with developed countries‟ safety and health systems for future considerations.
Key Words : Occupational safety and health, Construction industry,
Safety and health legislation, Safety and health management systems
v
İÇİNDEKİLER
6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUN ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ..........................................................................................................i
Özgünlük Bildirisi..................................................................................................................... ii
ÖZET ........................................................................................................................................ iii
SUMMARY ...............................................................................................................................iv
GĠRĠġ .......................................................................................................................................... 1
BÖLÜM 1.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNĠN TARĠHSEL
GELĠġĠMĠ VE YASALLAġMA SÜRECĠ .............................................................................. 2
1.1Tarihsel GeliĢim ve YasallaĢma Süreci .............................................................................. 2
1.2.Avrupa‟daki Son GeliĢmelere BakıĢ ................................................................................. 4
1.3.Ülkemizdeki GeliĢmelere BakıĢ ........................................................................................ 4
BÖLÜM 2.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
KANUNUN DEVLET AÇINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ .............................................. 5
2.1. 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE
GENEL BAKIġ ................ 5
2.2. ĠNġAAT SEKTÖRÜ Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ALANINDA DEVLETĠN
SORUMLULUĞU................................................................................................................... 7
2.3.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE UYGUNLANMASI GEREKEN ÇIKARILAN
MEVZUATLAR ...................................................................................................................... 8
2.4.TEġKĠLATLANMA ....................................................................................................... 12
2.5.REHBERLĠK VE DANIġMANLIK ............................................................................... 13
2.6.MEVZUATIN UYGULANMASI DENETĠM ................................................................ 13
2.6.1.ĠĢyerindeki ÇalıĢmanın BaĢlamasından önceki Denetim ......................................... 13
2.6.2.ĠĢyerinin Faaliyete Geçmesinden Sonra Yapılan Programlı Denetimler................. 14
2.6.3. Ġdari Yaptırımlar ...................................................................................................... 14
2.7.ĠNġAAT SEKTÖRÜNE AĠT ĠSTATĠSTĠKSEL BĠLGĠLER SUNMAK VE
YAYINLAR SUNMAK ........................................................................................................ 21
2.8.TELEVĠZYON VE RADYO YAYIN ZORUNLULUĞU ............................................. 34
BÖLÜM:3 ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
ĠġVEREN AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ......................................................... 35
3.1.6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUN ĠġVERENE GETĠRDĠKLERĠ 35
3.2.TEHLĠKE SINIFININ BELĠRLENMESĠ ....................................................................... 36
3.3.ĠġVERENĠN TEHLĠKE SINIFINA GÖRE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
HĠZMETLERĠ ....................................................................................................................... 40
3.3.1.ĠĢ Güvenliği Uzmanı Görevlendirilmesi................................................................... 41
3.3.2.ĠĢyeri Hekimi Görevlendirilmesi .............................................................................. 42
3.4.Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KURULUN OLUġTURULMASI ................................ 42
3.4.1.Kurulun OluĢumu ..................................................................................................... 43
vi
3.4.2.Kurulun Görevlendirilmesi ....................................................................................... 43
3.5.RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ.......................................................................................... 43
3.5.1 Risk Değerlendirme Ekibi ........................................................................................ 44
3.5.2.Risklerin Belirlenmesi ve Kontrolleri....................................................................... 44
3.5.3.Risk Analizin Dökümantasyonu ............................................................................... 45
3.6.ACĠL DURUM PLANLARININ HAZIRLANMASI ..................................................... 45
3.6.1.ĠnĢaat Sektöründe Acil Durumlar ............................................................................. 46
3.6.2.Görevlendirilecek çalıĢanların Belirlenmesi ............................................................ 46
3.6.3.Acil Durum Prosedürün Dökümantasyonu............................................................... 47
3.6.4.Tatbikatlar ................................................................................................................. 47
3.7.ÇALIġANLARIN EĞĠTĠMĠ ........................................................................................... 48
3.7.1.ĠĢ Güvenliği Eğitimleri ............................................................................................. 48
3.7.2.Eğitim Süreleri .......................................................................................................... 49
3.7.3.Eğitim Veren KuruluĢlar .......................................................................................... 49
3.7.4.Eğitimlerin Belgelendirilmesi................................................................................... 49
3.7.5.Eğitim Konuları ........................................................................................................ 50
3.8.ÇALIġANLARIN SAĞLIK GÖZETĠMĠ ........................................................................ 51
3.9.ÇALIġANLARIN GÖRÜġLERĠNĠN ALINMASI......................................................... 52
3.10.Ġġ KAZALARIN VE MESLEK HASTALIKLARIN BĠLDĠRĠMĠ .............................. 54
3.11.SAHA DENETĠMĠ ........................................................................................................ 55
3.11.1.Yüksekte çalıĢma .................................................................................................... 55
3.11.2.Geçitlerde güvenlik................................................................................................. 56
3.11.3.Enerji dağıtım tesisleri ve elektrikle çalıĢma .......................................................... 57
3.11.4.Düzen, temizlik, istif ve depolama ......................................................................... 57
3.11.5.Sağlamlık ve dayanıklılık ....................................................................................... 58
3.11.6.Acil çıkıĢ yolları ve kapıları ................................................................................... 58
3.11.7.Yangın algılama ve yangınla mücadele .................................................................. 59
3.11.8.Havalandırma.......................................................................................................... 59
3.11.9.Özel riskler ............................................................................................................. 59
3.11.10. Sıcaklık ................................................................................................................ 59
3.11.11.ÇalıĢma yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılması ................................... 60
3.11.12.Kapılar ve geçitler ................................................................................................ 60
3.11.13.Trafik yolları ve tehlikeli alanlar .......................................................................... 60
3.11.14.Yükleme yerleri ve rampaları ............................................................................... 61
3.11.15.ÇalıĢma yerinde hareket serbestliği ...................................................................... 61
3.11.16.Soyunma yeri ve elbise dolabı .............................................................................. 62
3.11.17.DuĢlar ve lavabolar ............................................................................................... 62
vii
3.11.18.Tuvaletler ve lavabolar ......................................................................................... 62
3.11.19.Dinlenme ve barınma yerleri ................................................................................ 63
3.11.20.Gebe ve emziren kadınlar ..................................................................................... 63
3.11.21.Kapalı Mekanlardaki ÇalıĢma Yerleri Sağlamlık ve dayanıklılık ........................ 64
3.11.22.Açık Mekanlardaki ÇalıĢma Yerleri Sağlamlık ve dayanıklılık ........................... 65
3.11.23.Ġskelelerde genel tedbirler .................................................................................... 66
3.11.24.Tesis, makine, ekipman ........................................................................................ 69
3.11.25.Kazı iĢleri, kuyular, yeraltı iĢleri, tünel ve kanal iĢleri ......................................... 70
5.BÖLÜM. 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUN ÇALIġANLAR
AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................................... 76
5.1.Ġġ GÜVENLĠĞĠ FAALĠYETLERĠNE AKTĠF KATILIMI ............................................ 76
5.2.ÇALIġANLARIN MESLEKĠ YETERLĠLĠK BELGE ALMA ZORUNLULUĞU ....... 77
5.3.ÇALIġANLARIN KĠġĠSEL KORUYUCU DONANIM KULLANMA ........................ 77
5.4. ÇALIġMAKTAN KAÇINMA HAKKI ......................................................................... 77
5.5.ĠġĠN DURDURULMASI HALĠNDE ĠġSĠZ KALAN ÇALIġANLARA ÜCRET
ÖDENMESĠ........................................................................................................................... 78
5.6.BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERĠ KULLANMA YASAĞI .................................. 78
6.BÖLÜM TARTIġMA VE SONUÇ ..................................................................................... 79
KAYNAKLAR ......................................................................................................................... 80
viii
ġEKĠLLER VE TABLOLAR
Tablo 1: Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre
HesaplanmıĢ 6331 Sayılı ĠSG Kanunu‟ndaki Ġdari Para Cezaları ............................................. 15
Tablo 2:Son 12 ay içerisinde Ġstihdam Edilenlerden iĢ kazası geçirenler , 2007-2013 ............ 21
Tablo 3:Sektörlere göre ĠĢ Kazası geçirenlerin Oranı 2007-2013 ............................................ 22
Tablo 4:Ġstihdam Edilen ya da GeçmiĢte ÇalıĢmıĢ Olanlardan ĠĢe Bağlı Sağlık Sorunu
YaĢayanlar, 2007-2013 ............................................................................................................. 23
Tablo 5:Sektörlere göre iĢe bağlı sağlık sorunu yaĢayanĢların oranı 2007-2013 .................... 23
Tablo 6:5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan ĠĢlemi
Tamamlanan ĠĢ Kazaları, Meslek Hastalıkları, Sürekli ĠĢ Göremezlik, Ölüm Vak'aları Ve
Standardize ĠĢ Kazası Oranlarının Faaliyet Gruplarına Ve Cinsiyete Göre Dağılımı, 2012 ..... 25
Tablo 7:5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan ĠĢlemi
Tamamlanan ĠĢ Kazaları Ve Meslek Hastalıkları Vak'aları Sonucu Toplam Geçici ĠĢ
Göremezlik Süreleri Ġle Hastanede Geçen Günlerin Faaliyet Gruplarına Ve Cinsiyete Göre
Dağılımı, 2012 ........................................................................................................................... 26
Tablo 8: 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Geçirdiği ĠĢ
Kazalarının Kaza Sebeplerine Göre Dağılımı, 2012 ................................................................. 28
Tablo 9: 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Sürekli ĠĢ
Göremezlik Sebebinin ĠĢ Kazası ve Meslek Hastalığına Göre Dağılımı, 2008-2012 ............... 32
Tablo 10: 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan ĠĢ Kazası
veya Meslek Hastalığı Sonucu Ölenlerin Ölüm Sebebine Göre Dağılımı, 2008-2012 ............. 33
Tablo 11:ĠnĢaat SekötürüTehlike sınıfın belirlenmesi............................................................... 37
1
GĠRĠġ
6331 sayılı iĢ sağlığı ve güvenliği kanunu 30 Haziran 2012 yılında yayınlanmıĢ 1 Ocak 2013
yılı itibariyle hayatımıza girmiĢtir.Kademeli olarak uygulanılacak olan kanun iĢ yeri tehlike
sınıfı tebliğ ile yayınlamıĢ olan çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflarındaki iĢyerlerinin, elli kiĢi ve
üstü çalıĢan iĢ yerleri için iĢ güvenliği uzmanı,iĢyeri hekimi ve diğer sağlık personeli hizmeti
öncelikle almalıdır.Kanun ikinci aĢaması elli ve altı çok tehlikeli ve tehlik sınıflarda bulunan
iĢyerleri için 1 Ocak 2014 itibari ile hizmet alma zorunluluğu getirilmiĢtir.
Kanun çıkarılma amacı ülkemizde ve dünyada artan iĢ kazaları ve meslek hastalıkların önüne
geçmek istenilmektedir.YaĢanılan kazalar ve hastalıklar devlet,iĢçi ve iĢverene artan bir yük
getirmektedir.Bunun önüne geçmek için çıkarılmıĢ olan kanunun bir çok yasal zorunluluğuda
beraberinde de getirmektedir.Kanuna yasal zorunluluk olarak bakılmamalıdır. 2012 yılında
resmi kayıtlarına göre 74.871 iĢ kazası meydana geldi. Bu kazalarda toplam 744 çalıĢan
hayatını kaybetti. ĠĢ kazaları nedeniyle 1.597. 241 gün iĢ göremezlik geliri ödendi. Bunun
anlamı yaklaĢık 1.6 milyon gün üretim yapılmadı ve bu günler için üretim yapılmadan ücret
ödendi. Sanırım bu sonuçlara bakanlar konunun vahametini anlamıĢlardır. Sorun hem insani
olarak hem de ekonomik olarak çok büyük bir sorun olduğu görülmektedir.
ĠnĢaat sektörü iĢ yeri tehlike sınıfında belirtilen tebliğde çok tehlikeli sınıfta
belirlenmiĢtir.Yapılan araĢtırmalar sonucu en fazla ölümlü iĢ kazası inĢaat sektöründe
yaĢanmaktadır.ĠnĢaat sektörü içerisinde birçok tehlike belirlenmiĢtir.Devletin çıkarmıĢ olduğu
kanun ,yönetmelik ve tebliğlerle ölüm ile sonuçlanan iĢ kazalarına sebep olan nedenlerin
önüne geçilmek istenilmektedir.Nitekim yapılan istatislikler sonucu 2007 ile 2013 yılı
karĢılaĢtırıldığında inĢaat sektöründe iĢ kazaları ve ölümle sonuçlanan kazalar % 0,02 oranında
azaldığı görülmektedir.
6331 sayılı iĢ sağlığı ve güvenliği kanunu ĠnĢaat sektöründe de bir çok yenilikler getirmiĢtir.
Her çalıĢan,iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili uygulamalardan faydalanacak, iĢyerlerinde sağlıklı
ve güvenli çalıĢma ortamları oluĢturulacak, Kuralcı bir yaklaĢım yerine önleyici yaklaĢım
esas alındı, iĢ yerlerinde iĢ güvenliği uzmanı, iĢyeri hekimi gibi uzman personel görev
yapacak,ĠĢ kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme adına önceden risk değerlendirmesi
yapılacak.
ÇalıĢanlar belli aralıklarla sağlık gözetiminden geçirilecek, ĠĢ kazaları ve meslek
hastalıklarının kayıtları daha etkin ve güncel hale getirilecek, ĠĢ yerlerinde acil durum planları
hazırlanacak, ĠĢveren tüm çalıĢanlarını, iĢ sağlığı ve güvenliği ile çalıĢma hayatına dair hak ve
sorumlulukları hakkında bilgilendirecek, Büyük Endüstriyel kaza riski taĢıyan iĢyerleri,
güvenlik raporu ve kaza önleme politika belgesi olmadan iĢe baĢlayamayacak,kanun
uygulanmasını kolaylaĢtırmak için, etkin idari yaptırım uygulanacaktır.Bu bağlamda inĢaat
sektöründe 6331 sayılı ĠĢ sağlığı ve güvenliği kanun devlet ,iĢveren ve iĢçi açısından
değerlendirilmesi iĢlenecektir.
2
BÖLÜM 1.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE Ġġ SAĞLIĞI
VE GÜVENLĠĞĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ VE
YASALLAġMA SÜRECĠ
Ülkemizde iĢ kazaları ve meslek hastalıkları uzun yıllardır bir çok iĢçinin hastalanmasına,
yaralanmasına, sakat kalmasına, ve hatta hayatlarını kaybetmesine yol açmaktadır. Bu tip
olaylar özellikle de inĢaat sektöründe daha fazla yaĢanmaktadır. Bunun en önemli sebebi
inĢaat sektörünün kendine özgü çalıĢma koĢulları olmasındandır. ĠnĢaat sektörünün diğer
sektörlerden farklı olmasının baĢlıca nedeni her projenin birbirinden farklı olması ve bu
yüzden her projede değiĢik çalıĢma koĢullarıyla ve farklı risklerle karĢı karĢıya kalınmasıdır.
ĠĢçiler endüstriyel sektördeki gibi tek bir fabrikada çalıĢma imkanı bulamadıkları gibi sürekli
bir projeden baĢka projeye hareket halindedirler. Bunların yanı sıra inĢaat tehlikeli ve bir sürü
risk içeren faaliyetlerden oluĢmaktadır ve bu ortamda çalıĢmak için tecrübeli ve fiziksel
zorluklara alıĢık olmak gerekir. Ayrıca bir inĢaat projesinde aynı anda birden fazla iĢçi grubu
da çalıĢabilir ki bu da tehlike ve riskleri daha da artırır. ĠĢte bu nedenlerden dolayı inĢaat
sektörü diğer sektörlere göre daha risk altındadır ve iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliğini sağlamak
hayli güç ve karmaĢık olabilir.
Son yıllarda iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği konusu ülkemizdeki inĢaat sektörü için önem
kazanmaya baĢlamıĢtır. Bunun en önemli nedeni ülkemizdeki büyük inĢaat firmalarının
giderek daha fazla sayıda uluslararası yükümlülüklere girmesi ve yabancı firmalarla iĢbirliği
yapmasıdır. ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği açısından ülkemizdeki inĢaat sektörüne göre daha
ileride olan geliĢmiĢ yabancı ülkeler Türk firmalarının iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliğini sistematik
olarak inĢaat sahalarında sağlamalarını istemektedirler. Maalesef bir çok firmamız buna hazır
değildir ve bu konuda ciddi atılımlar yapmaları gerekmektedir.
Türkiye‟nin Avrupa Birliği (AB)‟ne girme çabaları da iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği
konusuna olumlu yönde etki yapmıĢ ve standartlarımızı geliĢmiĢ ülkelerin standartları
seviyesine getirme zorunluluğunu ortaya çıkarmıĢtır. Bu sebepten dolayı özellikle son beĢ
yılda iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği konusunda ülkemizde bir çok adım atılmıĢtır. Ülkemizdeki
inĢaat sektöründe iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği konusunda geliĢme kaydedilmek isteniyorsa, bu
geliĢmeler yakından takip edilip etkili bir Ģekilde uygulanmalıdır. Bu amaçla, bu makalede
Türkiye‟de iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliğinin son durumuna genel bir bakıĢ yapılmaktadır. Bu
konu baĢlığı altında iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği ile ilgili kanun ve mevzuatlar, kuruluĢlar,
uygulamalar ve iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği yönetim sistemi TS 18001 incelenmektedir. Ayrıca
geliĢmiĢ ülkelerden Amerika BirleĢik Devletleri örnek olarak seçilerek, bu ülkede bu konuda
neler yapıldığı gösterilerek, Türkiye ile kıyaslanacaktır.
1.1Tarihsel GeliĢim ve YasallaĢma Süreci
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde çalıĢma haklarının korunması ile ilgili ilk önlem
Cumhuriyet‟in kuruluĢundan önce 1921 tarihine rastlar. Bu yıllarda, Bağımsızlık
SavaĢımızda kullanılan tek enerji kaynağı kömür olduğundan, kömür üretiminin kesintisiz
sürdürülebilmesi büyük önem kazanmıĢtır. Bu sürekliliğin sağlanması amacıyla büyük bir iĢçi
kitlesinin ağır çalıĢma koĢulları içinde bulunduğu Zonguldak ve Ereğli Kömür ĠĢletmelerinde
3
konunun üzerinde önemle durulmuĢ ve arka arkaya iki yasa çıkarılmıĢtır. 114 ve 151 sayılı
yasalar kömür iĢçilerinin çalıĢma koĢullarının düzeltilmesine yönelik hükümler getirmiĢtir.
Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi döneminde 4 Mart 1923 tarihinde Ġzmir'de toplanan
I. Ġktisat Kongresi'nde iĢçi delegeler 30 maddelik bir öneri listesi sunmuĢtur. Bu öneriler daha
sonraları gerçekleĢen bir kısım yasaların çekirdeklerini oluĢturmuĢtur. SanayileĢmede
sağlanan geliĢmelerin yarattığı sorunların giderilmesi amacıyla Cumhuriyet döneminde iĢçi
sağlığı ve iĢ güvenliği ile ilgili pek çok yasa, tüzük, yönetmelik çıkarılmıĢtır. Cumhuriyetin
ilanından sonra ilk yasal düzenleme 2 Ocak 1924 tarih ve 394 sayılı Hafta Tatili Yasası
olmuĢtur. Bu yasa Cumhuriyet döneminde iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği konusundaki ilk olumlu
düzenlemelerden birisidir. 1926 yılında yürürlüğe giren Borçlar Yasası'nın 332‟nci maddesi
iĢverenin iĢ kazaları ve meslek hastalıklarından doğan hukuki sorumluluğunu getirmiĢtir.
Hizmet akdi ve iĢin düzenlenmesi ile ilgili yeni hükümler getiren bu yasa sosyal güvenlikle
ilgili herhangi bir zorunluluk getirmemekle birlikle iĢ kazası ve hastalık hallerinde iĢçi
yararına bazı hükümler içermektedir.
Ülkemizde iĢ yasasının bulunmaması nedeniyle iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği ile ilgili
hükümler taĢıyan Umumi Hıfzısıhha Yasası ve Belediyeler Yasası 1930 yılında yürürlüğe
konulmuĢtur. 1580 sayılı Belediyeler Yasası'na göre iĢyerlerinin iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği
yönünden bazı açılardan denetlenmesi görevi belediyelere verilmiĢtir. 1593 sayılı Umumi
Hıfzısıhha Yasası'nın 7‟nci kısmı iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği yönünden bugün bile çok önemli
olan hükümler getirmiĢtir. ĠĢyerlerine sağlık hizmetinin götürülmesi görüĢü bu yasa ile
baĢlamıĢtır. Yasanın 173-178 maddeleri ile endüstriyel kuruluĢlarda, çocuk ve kadınların
çalıĢtırılma koĢulları, iĢçiler için gece hizmetleri, gebe kadınların doğumdan önce ve sonraki
çalıĢtırılma koĢulları, iĢyerlerindeki iĢçi yasağı konuları hükme bağlanmıĢtır.
Daha sonra 1936 yılında yürürlüğe giren ve çalıĢma yaĢamının birçok sorunlarını
kapsayan 3008 sayılı ĠĢ Yasası ile ülkemizde ilk kez iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği konusunda
ayrıntılı ve sistemli bir düzenlemeye gidilmiĢtir. Bu yasa hükümlerine göre 1 yıl içinde
kurulması planlanan ÇalıĢma Bakanlığı‟nın kurulması ancak, 1945 yılında
gerçekleĢebilmiĢtir. 28 Ocak 1946 tarihli 4841 sayılı ÇalıĢma Bakanlığı kuruluĢ yasasının
birinci maddesi ile Bakanlığın görevleri arasında sosyal güvenlikte yer almıĢtır.
Mevzuatımıza sosyal güvenlik ilk kez bu yasa ile girmiĢtir.
ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliğine yönelik çalıĢmaların tek elden yürütülmesi amacıyla
ÇalıĢma Bakanlığının kurulması sonrasında bu görev ĠĢçi Sağlığı Genel Müdürlüğü'ne
verilmiĢtir. Bu olayı takiben 81 sayılı Uluslararası ÇalıĢma SözleĢmesinin 9.uncu maddesinin
onaylanmasına dair 5690 sayılı yasa 13 Aralık 1950 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir. Bu yasa
gereği olarak iĢyerlerinin iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği yönünden denetimini yapmak, çalıĢma
yaĢamını düzene koymak, yol gösterici uyarılarda bulunmak üzere hekim, kimyager ve
mühendis gibi teknik elemanların görevlendirilmesi ile ilgili 174 sayılı Yasa çıkarılmıĢtır. Adı
geçen yasanın onayından sonra ilk kez 12 Ocak 1963 tarihinde Ġstanbul ve sonrasında Ankara,
Zonguldak, Ġzmir illerinde ĠĢ Güvenliği MüfettiĢleri Grup BaĢkanlıkları kurulmuĢtur. Daha
sonra Bursa, Adana, Erzurum gibi illerde de kurulan ve sayıları artırılan Grup BaĢkanlıkları
ile iĢyerlerinin iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği yönünden denetimi çalıĢmaları yoğunlaĢtırılmıĢtır.
Günün gereksinimlerine yanıt veremez duruma gelen 3008 sayılı ĠĢ Yasanın yerine 1967
yılında 931 sayılı ĠĢ Yasası çıkarılmıĢtır. 931 sayılı ĠĢ Yasanın Anayasa Mahkemesi
tarafından usul yönünden bozulması üzerine hemen hiçbir değiĢiklik yapılmadan 1971 yılında
1475 sayılı ĠĢ Yasası yürürlüğe konulmuĢtur. ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği yönünden 6331 sayılı
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ve ona uygun olarak çıkarılan yönetmeliklerle çağdaĢ ve geniĢ
anlamda ayrıntılı düzenlemeler getirilmiĢtir (ÇSGB-ĠġGÜM, 2012).
4
1.2.Avrupa’daki Son GeliĢmelere BakıĢ
Konuya iliĢkin 1992 yılında AB tarafından 92/57/EEC sayılı Hareket Halindeki ÇalıĢma
Sahalarına ĠliĢkin Direktif (Mobile Sites Directive) ile hem yapıların inĢa edilmesi hem
de kullanım müddetince çalıĢacak iĢçilerin sağlık ve güvenliğine iliĢkin hususları
kapsamaktadır.
Avrupa da inĢaat sektörü iĢ sağlığı ve iĢ güvenliği açısından en sorunlu sektörlerden biri
olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, Ġspanya-Bilbao da Avrupa ĠĢ Güvenliği ve
Sağlığı Ajansı (OSHA) kurulmuĢtur. Ajans 2004 yılı boyunca “ĠnĢaatta Güvenlik”
temalı kampanyayı yürütmüĢtür. Bu kampanyanın sonucunda 22 Kasım 2004‟te
Bilbao‟da Avrupa ĠnĢaat Güvenliği zirvesini yaparak Bilbao Deklarasyonunu
yayınlamıĢtır. Bu zirveye katılan temsilcilerden biriside Avrupa ĠnĢaat Mühendisleri
Konseyi (ECCE)dir.
Bilbao deklarasyonu‟nun ardından, metni daha ileri götürmek ve hedefleri takip etmek
üzere Avrupa ĠnĢaat Güvenliği Forumu‟nu kurmuĢlardır. Haziran 2006‟da düzenlenen
ĠnĢaat Güvenliği Zirvesi‟nde de 2006 yılı inĢaatta ĠĢ Güvenliği yılı ilan edilmiĢtir.
Bu geliĢmeler sonucunda; inĢaatta sağlık ve güvenlikle ilgili düzenlemelerin yaptırım
gücü artırılarak, önlemlerin yaygınlaĢtırılması hedeflenmektedir. Bu da inĢaatta
güvenlik önlemlerinin kapsamını da sadece projenin yapımı sürecinden çıkarıp; tasarım,
yapım, onarım ve yıkım süreçlerine geniĢletmiĢtir.
1.3.Ülkemizdeki GeliĢmelere BakıĢ
ĠnĢaat sektörü Amerika ve AB ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de kaza riskinin en
yüksek olduğu sektördür. (SSK Ġstatistikleri, 2006).
Ülkemizde yasal çerçevede ĠSĠG ile ilgili oluĢum ve geliĢmeler dünyadaki geliĢmelere
paralellik göstermekteyse de uygulamada aynı düzeyde geliĢimin olmadığını
görmekteyiz.
Yasal açıdan yazılı uygulamalar 1865 yılında yayınlanmıĢ bulunan “Dilaver PaĢa
Nizamnamesine” kadar uzanmaktadır (Erbay, Erbay,1993 ). Günümüzde ise, Anayasada
49, 50, 56 ve 60. maddeler çalıĢma haklarını belirtmekte olup, 818 sayılı Borçlar
Kanunu, eski üç ayrı Sosyal Güvenlik Kanunları ile yeni 5510 sayılı Sosyal Güvenlik
274Kanunu, Hıfzıssıhha Kanunu konuyla iliĢkili kanunlardır. 1475 sayılı eski ĠĢ Kanunu ve
en son 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ĠSĠG temelini teĢkil eden kanunlardır. 11.01.1974 tarih ve
14765 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiĢ bulunan ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ
Güvenliği Tüzüğü, Yapı ĠĢlerinde ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü halen yürürlükte
bulunmaktadır.
Bir baĢka açıdan Avrupa da iĢ güvenliği öncelikli olarak değerlendirilirken, ülkemizde
sağlık öncelikli olarak ele alınmıĢtır. Belki de bu nedenle, iĢyeri hekimliği uygulamaları
daha çok geliĢirken, iĢ güvenliği mühendisliği geliĢememiĢtir.
Gelinen süreçte yapılan uygulama Ģekil ve biçim açısından; yasanın ve yönetmeliklerin
gerekçe ve amacıyla çeliĢir duruma düĢmüĢtür. Otorite karmaĢası ortaya çıkmıĢtır. ĠSĠG
alanında 40 yakın yönetmelik ile mevzuat ve uygulama daha da karmaĢık bir hal almıĢtır.
5
BÖLÜM 2.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUN
DEVLET AÇINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
2.1. 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE
GENEL BAKIġ
ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusu ilk kez müstakil bir kanunda ele alındı.Kamu ve özel sektör
ayrımı gözetmeksizin tüm çalıĢanlar kanun kapsamına alındı.Kuralcı bir yaklaĢım yerine
önleyici yaklaĢım esas alındı.ĠĢyerleri, yapılan iĢin niteliğine göre tehlike sınıflarına ayrılıyor.
Bütün iĢyerlerinde iĢ güvenliği uzmanı, iĢyeri hekimi gibi uzman personel görev yapacak.
ĠĢverenler ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabilecek.Devlet, 10‟dan az çalıĢanı
olan iĢletmelerin iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetleri giderlerini destekleyecek.ĠĢ kazalarını ve
meslek hastalıklarını önleme adına önceden risk değerlendirmesi yapılacak.ÇalıĢanlar belli
aralıklarla sağlık gözetiminden geçirilecek.ĠĢ kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtları daha
etkin ve güncel hale getirilecek.Elli ve daha fazla çalıĢanın bulunduğu tüm iĢyerlerinde, iĢ
sağlığı ve güvenliği kurulu oluĢturulacak.ĠĢyerlerinde acil durum planları hazırlanacak.
ĠĢveren tüm çalıĢanlarını, iĢ sağlığı ve güvenliği ile çalıĢma hayatına dair hak ve
sorumlulukları hakkında bilgilendirecek.ÇalıĢanlar iĢyerlerindeki iĢ sağlığı ve güvenliği
faaliyetlerine aktif katılım sağlayacak.ÇalıĢan, ciddi ve yakın tehlikeyle karĢı karĢıya
kaldığında çalıĢmaktan kaçınma hakkını kullanabilecek.Birden fazla iĢverenin olduğu
yerlerde, iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda koordinasyon sağlanacak.Hayati tehlike
durumunda iĢyerlerinin tamamında veya bir bölümünde iĢ durdurulabilecek.Kanunun bazı
hükümleri aĢamalı olarak hayata geçirilerek yeni durumlara uyum kolaylaĢacak.Büyük
endüstriyel kaza riski taĢıyan iĢyerleri, güvenlik raporu ve kaza önleme politika belgesi
olmadan iĢe baĢlayamayacak.Kanununun uygulanmasını kolaylaĢtırmak için, etkin idari
yaptırım uygulanacak.
Kanun Çıkarılma Gerekliliği
Görünür Maliyetler Sürekli iĢ göremezlik ve ölüm nedeniyle katma değer kaybı Üretim
durması kaynaklı katma değer kaybı Sürekli iĢ göremezlik ve ölüm geliri ödemeleri ĠĢ kazası
ve meslek hastalığı için yapılan tedavi hizmetleri Geçici iĢ göremezlik katma değer kaybı
oluĢturmaktadır ve toplam: • 3.847.880.159 TL Görünmeyen Maliyetler • Kaza esnasında
iĢçilerin iĢi bırakması, • Doktor, araç getirilmesi ve/veya kazalının taĢınması, • Kaza
mahallinin tekrar çalıĢır konuma getirilmesi v.b. nedenlerle oluĢan maliyetlerdir. • ĠĢ Kazası ve
Meslek Hastalıkları Toplam Gideri: 7.695.760.318 TL
6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile Gelen Tanımlar
Bakanlık: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
6
ÇalıĢan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel iĢyerlerinde
istihdam edilen gerçek kiĢiyi,
ÇalıĢan temsilcisi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalıĢmalara katılma, çalıĢmaları izleme,
tedbir alınmasınıisteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalıĢanları temsil etmeye
yetkili çalıĢanı,
Destek elemanı: Asli görevinin yanında iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma,
tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak
görevlendirilmiĢ uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kiĢiyi,
Eğitim kurumu: ĠĢ güvenliği uzmanı, iĢyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini
vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluĢlarını, üniversiteleri ve Türk
Ticaret Kanununa göre faaliyet gösterenĢirketler tarafından kurulan müesseseleri,
Genç çalıĢan: OnbeĢ yaĢını bitirmiĢ ancak onsekiz yaĢını doldurmamıĢ çalıĢanı,
ĠĢ güvenliği uzmanı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiĢ, iĢgüvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı,
ĠĢ kazası: ĠĢyerinde veya iĢin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren
veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı,
ĠĢveren: ÇalıĢan istihdam eden gerçek veya tüzel kiĢi yahut tüzel kiĢiliği olmayan kurum ve
kuruluĢları,
ĠĢyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalıĢanın
birlikte örgütlendiği, iĢverenin iĢyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden
bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iĢyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk
emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu
gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,
ĠĢyeri hekimi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiĢ, iĢyeri hekimliği belgesine sahip hekimi,
ĠĢyeri sağlık ve güvenlik birimi: ĠĢyerinde iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini
yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,
Konsey: Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyini,
Kurul: ĠĢ sağlığı ve güvenliği kurulunu,
Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı,
Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve kuruluĢları, organize sanayi bölgeleri ile
Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren Ģirketler tarafından, iĢyerlerine iĢ sağlığı ve
güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve
Bakanlıkça yetkilendirilen birimi,
7
Önleme: ĠĢyerinde yürütülen iĢlerin bütün safhalarında iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri
ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,
Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da baĢka zararlı sonuç meydana gelme
ihtimalini,
Risk değerlendirmesi: ĠĢyerinde var olan ya da dıĢarıdan gelebilecek tehlikelerin
belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüĢmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden
kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlaĢtırılması amacıyla yapılması gerekli çalıĢmaları,
Tehlike: ĠĢyerinde var olan ya da dıĢarıdan gelebilecek, çalıĢanı veya iĢyerini etkileyebilecek
zarar veya hasar verme potansiyelini,
Tehlike sınıfı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan iĢin özelliği, iĢin her safhasında
kullanılan veya ortayaçıkan maddeler, iĢ ekipmanı, üretim yöntem ve Ģekilleri, çalıĢma ortam
ve Ģartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iĢyeri için belirlenen tehlike grubunu,
Teknik eleman: Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlar
ile üniversitelerin iĢ sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını,
ĠĢyeri hemĢiresi: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı HemĢirelik Kanununa göre hemĢirelik
mesleğini icra etmeye yetkili, iĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiĢ iĢyeri hemĢireliği belgesine sahip hemĢire/sağlık memurunu,ifade eder.
2.2. ĠNġAAT SEKTÖRÜ Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
ALANINDA DEVLETĠN SORUMLULUĞU
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda gerek mevzuatın oluĢturulmasında gerekse mevzuat
uygulamalarının izlenmesi ve denetlenmesinde çok sayıda Bakanlık ile çeĢitli Kamu Kurum
ve KuruluĢlarının görevi bulunmaktadır. Ancak, ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusunda, mevzuat
oluĢturma ve denetim baĢta olmak üzere, ağırlıklı görev ÇALIġMA VE SOSYAL
GÜVENLĠK BAKANLIĞI tarafından yürütülmektedir.
1.MEVZUAT OLUġTURMAK
2.TEġKĠLATLANMA
3.REHBERLĠK VE DANIġMANLIK
4.MEVZUATIN UYGULANMASINI DENETLEMEK
5.ĠSTATĠSTĠKSEL BĠLGĠLER SUNMAK VE YAYINLAR SUNMAK
8
2.3.ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE UYGUNLANMASI
GEREKEN ÇIKARILAN MEVZUATLAR
Mevzuat OluĢturmak ÇalıĢanların ve toplumun güvenlik ve sağlığı, iĢin ve üretimin sağlıklı
ve güvenli bir Ģekilde yürütülmesi amacıyla devlet ĠĢ Sağlığı ve güvenliği alanında gerekli
mevzuatı oluĢturur.
Mevzuat Anayasa Kanun Uluslar arası sözleĢmeler tüzük yönetmelk tebliğler ve
standartlardan oluĢmuĢtur.
YAPI ĠġLERĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı, yapı iĢlerinde alınacak asgari iĢ sağlığı ve güvenliği Ģartlarını
belirlemektir.
Dayanak olarak 6331 sayılı iĢ sağlığı ve güvenliği kanun yanı sıra Avrupa Birliğinin
24/6/1992 tarihli ve 92/57/EEC sayılı Konsey Direktifine parallel hazırlanmıĢtır.
EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIġMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK
ÖNLEMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, ekranlı araçlarla çalıĢmalarda alınacak asgari sağlık ve
güvenlikönlemlerine iliĢkin usul ve esasları belirlemektir.
ELLE TAġIMA ĠġLERĠ YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı; elle taĢıma iĢlerinden kaynaklanabilecek sağlık ve güvenlik
risklerinden, özellikle sırt ve bel incinmelerinden, çalıĢanların korunmasını sağlamak için
asgari gereklilikleri belirlemektir.
GEÇĠCĠ VEYA BELĠRLĠ SÜRELĠ ĠġLERDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, geçici veya belirli süreli iĢ sözleĢmesi ile çalıĢanların sağlık ve
güvenlikleri bakımından iĢyerindeki diğer çalıĢanlarla aynı düzeyde korunmalarını
sağlamaktır.
KĠġĠSEL KORUYUCU DONANIMLARIN ĠġYERLERĠNDE KULLANILMASI
HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyerindeki risklerin önlenmesinin veya yeterli derecede
azaltılmasının, teknik tedbirlere dayalı toplu korunma ya da iĢ organizasyonu veya çalıĢma
yöntemleri ile sağlanamadığı durumlarda kullanılacak kiĢisel koruyucu donanımların
özellikleri, temini, kullanımı ve diğer hususlarla ilgili usul ve esasları belirlemektir.
9
SAĞLIK VE GÜVENLĠK ĠġARETLERĠ YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyerlerinde kullanılacak sağlık ve güvenlik iĢaretlerinin
uygulanması ile ilgili asgari gereklilikleri belirlemektir.
TEHLĠKELĠ VE ÇOK TEHLĠKELĠ SINIFTA YER ALAN ĠġLERDE
ÇALIġTIRILACAKLARIN MESLEKĠ EĞĠTĠMLERĠNE DAĠR YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununa
göre belirlenen tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢlerde çalıĢanların mesleki
eğitimlerinin usul ve esaslarını düzenlemektir.
TOZLA MÜCADELE YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyerlerinde tozdan kaynaklı ortaya çıkabilecek risklerin
önlenebilmesi amacıyla iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden tozla mücadele etmek ve bu iĢlerde
çalıĢanların tozun etkilerinden korunmalarını sağlamak için alınması gerekli tedbirlere dair
usul ve esasları belirlemektir.
ÇALIġANLARIN GÜRÜLTÜ ĠLE ĠLGĠLĠ RĠSKLERDEN KORUNMALARINA
DAĠR YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, çalıĢanların gürültüye maruz kalmaları sonucu oluĢabilecek sağlık
ve güvenlik risklerinden, özellikle iĢitme ile ilgili risklerden korunmaları için asgari
gereklilikleri belirlemektir.
ÇALIġANLARIN TĠTREġĠMLE ĠLGĠLĠ RĠSKLERDEN KORUNMALARINA
DAĠR YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, çalıĢanların mekanik titreĢime maruz kalmaları sonucu
oluĢabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden korunmalarını sağlamak için asgari gereklilikleri
belirlemektir.
ÇALIġANLARIN Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ EĞĠTĠMLERĠNĠN USUL VE
ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı; çalıĢanlara verilecek iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve
esaslarını düzenlemektir.
Ġġ EKĠPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK ġARTLARI
YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyerinde iĢ ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik y
önünden uyulması gerekli asgari Ģartları belirlemektir.
10
Ġġ GÜVENLĠĞĠ UZMANLARININ GÖREV, YETKĠ, SORUMLULUK VE
EĞĠTĠMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı; iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevli iĢ güvenliği
uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları ile
çalıĢma usul ve esaslarını düzenlemektir.
Ġġ HĠJYENĠ ÖLÇÜM, TEST VE ANALĠZĠ YAPAN LABORATUVARLAR
HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı; iĢ sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamında çalıĢma ortamındaki
kiĢisel maruziyetlere veya çalıĢma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle
ilgili iĢ hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapacak özel veya kamuya ait kurum ve kuruluĢ
laboratuvarlarının yetkilendirilmesine iliĢkin usul ve esasları düzenlemektir
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ HĠZMETLERĠ YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı; iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulacak iĢyeri
sağlık ve güvenlik birimlerinin kuruluĢu ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin
yetkilendirilmeleri, yetki belgelerinin iptali, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalıĢma usul ve
esaslarını düzenlemektir.
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalıĢmalarda bulunmak üzere
iĢ sağlığı ve güvenliği kurullarının hangi iĢyerlerinde kurulacağı ve bu kurulların oluĢumu,
görev ve yetkileri, çalıĢma usul ve esaslarıile birden çok kurul bulunması halinde kurullar
arasında koordinasyon ve iĢbirliği yöntemlerini belirlemektir.
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ YÖNETMELĠĞĠ
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk
değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemektir.
ĠġYERĠ BĠNA VE EKLENTĠLERĠNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLĠK
ÖNLEMLERĠNE ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyeri bina ve eklentilerinde bulunması gereken asgari sağlık ve
güvenlik Ģartlarını belirlemektir.
ĠġYERLERĠNDE ACĠL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı, iĢyerlerinde acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma,
tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalıĢmalar ile
bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalıĢanların
belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.
11
ĠġYERĠ HEKĠMĠ VE DĠĞER SAĞLIK PERSONELĠNĠN GÖREV,
YETKĠ,SORUMLULUK VE EĞĠTĠMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı; iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevli iĢyeri hekimlerinin ve
diğer sağlık personelinin nitelikleri, belgelendirilmeleri, eğitimleri, görev, yetki ve
sorumlulukları ile çalıĢma usul ve esaslarınıdüzenlemektir.
ĠġYERLERĠNDE ĠġĠN DURDURULMASINA DAĠR YÖNETMELĠK
Bu Yönetmeliğin amacı; iĢyerindeki bina ve eklentilerde, çalıĢma yöntem ve Ģekillerinde veya
iĢ ekipmanlarında çalıĢanlar için hayati tehlike oluĢturan bir husus tespit edildiğinde veya çok
tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı iĢleri ile tehlikeli kimyasallarla çalıĢılan iĢlerin
yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği iĢyerlerinde risk değerlendirmesi
yapılmamıĢ olması durumlarında iĢyerinin bir bölümünde ya da tamamında bu tehlike
giderilinceye kadar iĢin durdurulması ile bu Yönetmeliğe göre durdurma kararı uygulanmıĢ
iĢyerinde çalıĢmaya tekrar baĢlanmasına izin verilmesinin usul ve esaslarını belirlemektir
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE ĠLĠġKĠN ĠġYERĠ TEHLĠKE SINIFLARI
TEBLĠĞĠ
6331 sayılı yasanın 6, 7, 8. maddelerinin yürürlüğü, iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden
hekimin ne kadar süre ile istihdam edileceği, iĢ güvenliği uzmanının ne kadar süre ile istihdam
edileceği gibi konular iĢyerinin tehlike sınıfının belirlenmesini gerekli kılıyor.Yasa‟nın 9.
maddesi tehlike sınıfları ile ilgili olarak tebliğ çıkartılacağını belirtir.ĠnĢaat sektörü tehlike
sınıflarına gore ağır ve tehlikeli iĢler olarak belirtilmiĢtir.
12
2.4.TEġKĠLATLANMA
TeĢkilatlanma Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ( MADDE 21) Ülke genelinde iĢ
sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak
üzere Konsey kurulmuĢtur.
Üyeleri; Bakanlık ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, ÇalıĢma Genel Müdürü, ĠĢ TeftiĢ
Kurulu BaĢkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanlığından bir genel müdür.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve ġehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Gıda, Tarım ve
Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile Sağlık bakanlıklarından ilgili birer genel müdür.
Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel
BaĢkanlığından bir baĢkan yardımcısı.
ĠĢveren, iĢçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluĢlarının en fazla üyeye sahip ilk
üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları
Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim
kurulu üyesi.
Ġhtiyaç duyulması hâlinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Konseyin kararı
ile belirlenen, iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluĢlardan en
fazla iki temsilci.
ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda mevzuatın
oluĢturulması , uygulamalarının izlenmesi ve denetlenmesinde çok sayıda Bakanlık ile çeĢitli
Kamu Kurum ve KuruluĢlarının görevi bulunmaktadır. Ancak, ĠSG konusunda, mevzuat
oluĢturma ve denetim baĢta olmak üzere, ağırlıklı görev ÇALIġMA VE SOSYAL
GÜVENLĠK BAKANLIĞI tarafından yürütülmektedir.
Resim-1
13
2.5.REHBERLĠK VE DANIġMANLIK
Rehberlik ve DanıĢmanlık ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında, gerçek ve tüzel kiĢilerin talepleri
doğrultusunda ĠSGGM (ĠSGÜM) ve ÇASGEM danıĢmanlık ve rehberlik hizmetlerini
sunmaktadır.
2.6.MEVZUATIN UYGULANMASI DENETĠM
ÇalıĢma hayatı ile ilgili mevzuat çerçevesinde programlı veya program dıĢı teftiĢ, inceleme,
soruĢturma yapmak, gerekli önlemleri almak veya aldırmak, Uluslararası sözleĢmeler
çerçevesinde iĢ yerlerinde uygulamaları incelemek ve izlemek, ÇalıĢma hayatı ile ilgili
mevzuatın uygulanmasını izlemek amacıyla ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı hizmet sunmaktadır.
6331 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması izlenmesi ve teftiĢi, iĢ sağlığı ve güvenliği
yönünden teftiĢ yapmaya yetkili Bakanlık iĢ müfettiĢlerince yapılır.Bu Kanun kapsamında
yapılacak teftiĢ ve incelemelerde, 4857 sayılı Kanunun 92, 93, 96, 97 ve 107 nci maddeleri
uygulanır.4857 sayılı Kanunun 92. maddesi uyarınca, Devlet, çalıĢma hayatı ile ilgili
mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiĢ eder.
Denetim eksikliği nedeniyle zarar meydana gelirse tazminat söz konusu olabilecektir.
ĠĢyerlerinde yapılan iĢ sağlığı ve güvenliği teftiĢleri sonucunda iĢverenin iĢçi sağlığı ve iĢ
güvenliğiyle ilgili tedbirleri almadığının tespiti halinde iĢ kanununun ceza hükümleri uyarınca
iĢverene idari para cezası uygulanılır. Ġdari para cezalarının miktarları yerine getirilmeyen
tedbirin niteliğine, alınmayan tedbirin alınmama süresine ve her sene belirlenen artıĢ
oranlarına göre değiĢiklik göstermektedir. Uygulanması istenilen idari para cezasına iĢveren
7 gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edebilir.
ÇağdaĢ devletin bir diğer asli görevi de Ģüphesiz denetimdir. Denetimsiz olarak bir kuralın
uygulanabilirliğini savunmak söz konusu olamayacağına göre, iĢyerlerinin iĢçi sağlığı ve iĢ
güvenliği açısından sürekli olarak denetlenmesi gerekmektedir. Yukarıda da belirtildiği
gibi bu görev, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠĢ MüfettiĢleri tarafından yerine
getirilmektedir.
ĠĢ yaĢamının teknik yönden denetimi, ĠĢ Yasasının 89. Maddesi ve 81 Sayılı
Uluslararası SözleĢmeye göre yürürlüğe konulmuĢ bulunan ĠĢ TeftiĢ Kuruluna bağlı Devlet
adına denetime yetkili Teknik ĠĢ MüfettiĢlerince yerine getirilmektedir.
Devlet denetleme görevini iki aĢamada yerine getirmektedir:
2.6.1.ĠĢyerindeki ÇalıĢmanın BaĢlamasından önceki Denetim
Yasa koyucu bazı önemli durumlarda iĢyerlerinin faaliyete geçmeye baĢlamasından
önce denetlenmeye baĢlanmasını gerekli görerek bunların Kurma Ġzni almasını hüküm altına
almıĢtır. Bu gibi iĢyerleri faaliyete geçmeden önce, iĢyerleri ile ilgili bilgileri devletin
denetimine sunarak, iĢyeri projelerinin mevzuata uygunluğunun onayını isterler.
Bu aĢamada yapılan denetimlerde getirilen öneriler doğrultusunda yapılacak değiĢikliklerle
tehlikelerin önüne geçildiği gibi, daha sonradan yapılmak zorunluluğunda kalınacak olan
değiĢikliklerin getireceği maliyetler ortadan kaldırılmıĢ olur. Bu izni alıp iĢyerini kurmaya
baĢlayan iĢveren, iĢyerinin kurulmasını tamamladıktan sonra, iĢletmeye baĢlamadan önce
14
tekrar iĢyerinin kontrol edilmesini ve kendisine ĠĢletme Belgesi verilmesini istemek
zorundadır.
2.6.2.ĠĢyerinin Faaliyete Geçmesinden Sonra Yapılan Programlı Denetimler
Devlet adına denetim yapan müfettiĢler bu denetim tipinde; üretime geçilmiĢ olan
iĢyerlerinde alınmıĢ olan önlemlerin devam edip etmediği hususları ile kuruluĢ öncesi
denetimden geçme zorunluluğu bulunmayan iĢyerlerindeki durumları kontrol etmektedirler.
MüfettiĢler, bu denetimler sırasında iĢçiler için yaĢamsal bir yakın tehlike bulunmayan
noksanlıklar tespit ettikleri takdirde bir defaya mahsus olmak üzere giderilmesi için uygun
bir süre verebildikleri gibi ceza da uygulayabilirler.
Ancak tespit edilen noksanlıkların bir sonraki kontrol teftiĢte yapılmamıĢ olması halinde kesin
olarak ceza uygularlar. Bu noksanlıkların yapılmamasının devam etmesi halinde ceza takip
eden her bir ay için katlı olarak uygulanır. Cezalar Ġdari Para Cezası niteliğinde olup, itiraz
hakkı mevcuttur. Süresi 1 haftadır. Dava Sulh Ceza Mahkemesine açılır mahkemenin verdiği
karar kesin olup itiraz hakkı yoktur.
MüfettiĢlerin çalıĢanlar için yaĢamsal yakın tehlike arz eden noksanlıklar ve durumlar
görmesi halinde ise; bu iĢyerlerinde iĢi durdurma veya iĢyerini kapatma yetkileri de
bulunmaktadır.
2.6.3. Ġdari Yaptırımlar
ĠĢyerlerinde yapılan iĢ sağlığı ve güvenliği teftiĢleri sonucunda iĢverenin iĢçi sağlığı ve iĢ
güvenliğiyle ilgili tedbirleri almadığının tespiti halinde iĢ kanununun ceza hükümleri uyarınca
iĢverene idari para cezası uygulanılır. Ġdari para cezalarının miktarları yerine getirilmeyen
tedbirin niteliğine, alınmayan tedbirin alınmama süresine ve her sene belirlenen artıĢ
oranlarına göre değiĢiklik göstermektedir. Uygulanması istenilen idari para cezasına iĢveren 7
gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edebilir.Bakanlık tarafından yayınlanan idari cezai
15
Tablo 1: Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre
HesaplanmıĢ 6331 Sayılı ĠSG Kanunu’ndaki Ġdari Para Cezaları
2014 YILINDA
UYGULANACAK
CEZA MĠKTARI
(TL)
Kanun Maddesi
MADDE 4 - ĠĢverenin genel yükümlülüğü
Kanun
Ceza
Maddesinde Sözü
Maddesi Edilen Fiil
4/1-a
ĠĢ sağlığı ve
güvenliğiyle ilgili
tedbir almamak,
organizasyonu
yapmamak, gerekli
araç ve gereçleri
sağlamamak, sağlık
ve güvenlik
tedbirlerini değiĢen
Ģartlara uygun hale
getirmemek ve
mevcut durumun
iyileĢtirilmesi için
çalıĢmalar
yapmamak.
26/1-a
4/1-b
ĠĢyerinde alınan iĢ
sağlığı ve güvenliği
tedbirlerini
izlememek,
denetlememek ve
uygunsuzlukları
gidermemek.
26/1-a
26/1-b
MADDE 6 - ĠĢ sağlığı ve güvenliği
hizmetleri
26/1-b
2013
(Yeniden
Değerleme Oranı
% 3,93)
Açıklamalar
2.240
Türk Lirası /
her
yükümlülük
için
Miktar
2.156
2.800
Türk Lirası /
her
yükümlülük
için
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
1.680
Türk Lirası
2.156
2.240
6/1-a ĠĢ güvenliği
uzmanı
çalıĢtırmamak.
5.390
5.601
6/1-a ĠĢyeri hekimi
çalıĢtırmamak.
5.390
5.601
6/1-a Diğer sağlık
personeli
çalıĢtırmamak.
2.695
6/1-b ĠSG hizmetleri
için
görevlendirdikleri
kiĢi veya hizmet
aldığı kurum ve
kuruluĢların
görevlerini yerine
getirmeleri amacıyla
araç-gereç-mekân
sağlamamak.
1.617
16
26/1-b
26/1-b
26/1-b
26/1-c
MADDE 8 - ĠĢyeri hekimleri ve iĢ
güvenliği uzmanları
1.680
Türk Lirası
1.078
1.120
Türk Lirası /
her tedbir
için
1.617
1.680
Türk Lirası
1.617
1.680
Türk Lirası /
uzman ve
hekim için
ayrı ayrı
1.617
1.680
Türk Lirası
3.234
3.361
4.851
5.041
Türk Lirası
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
1.617
1.680
1.617
8/6.ĠĢyeri sağlık ve
güvenlik birimini
kurmamak.
26/1-c
26/1-ç
MADDE 10 - Risk değerlendirmesi,
kontrol, ölçüm ve araĢtırma
6/1-c ĠSG
hizmetlerini
yürütenler arasında
koordinasyonu
sağlamamak.
6/1-ç
Görevlendirdikleri
kiĢi veya hizmet
aldığı kurum ve
kuruluĢlar tarafından
iĢ sağlığı ve
güvenliği ile ilgili
mevzuata uygun
olan ve yazılı olarak
bildirilen tedbirleri
yerine getirmemek.
6/1-d
Görevlendirilen
kiĢileri, hizmet
alınan kuruluĢları,
baĢka iĢyerlerinden
gelen çalıĢanları ve
bunların
iĢverenlerini ĠSG
riskleri konusunda
bilgilendirmemek.
8/1 ĠĢ güvenliği
uzmanlarının ve
iĢyeri hekimlerinin
hak ve yetkilerini
kısıtlamak.
26/1-ç
MADDE 11 - Acil durum planları,
yangınla mücadele ve ilk yardım
26/1-d
10/1 Risk
değerlendirmesi
yapmamak veya
yaptırmamak.
10/4 Risklerin
belirlenmesine
yönelik gerekli
kontrol, ölçüm,
inceleme ve
araĢtırmaları
yapmamak.
Acil durumları
belirlememek, acil
durumlar için tedbir
almamak, acil
durum planlarını
hazırlamamak,
destek elemanı
görevlendirmemek,
araç gereç
sağlamamak, acil
durumlarda iĢyeri
dıĢındaki kuruluĢla
irtibatı sağlayacak
düzenlemeyi
yapmamak.
Türk Lirası
1.078
1.078
1.120
Türk Lirası /
her
yükümlülük
için
1.120
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
17
MADDE 12 - Tahliye
26/1-d
26/1-e
26/1-e
MADDE 14 - ĠĢ kazası ve meslek
hastalıklarının kayıt ve bildirimi
26/1-e
26/1-f
MADDE 15 - Sağlık gözetimi
26/1-f
MADDE 16 - ÇalıĢanların bilgilendirilmesi 26/1-g
MADDE 17 - ÇalıĢanların eğitimi
MADDE 18 - ÇalıĢanların görüĢlerinin
alınması ve katılımlarının sağlanması
26/1-ğ
26/1-h
Ciddi ve yakın
tehlike durumunda;
çalıĢanların iĢi
bırakarak güvenli
yere gitmelerini
sağlamamak.
Zorunluluk
olmadıkça, gerekli
donanıma sahip ve
özel olarak
görevlendirilenler
dıĢındaki
çalıĢanlardan
iĢlerine devam
etmelerini istemek.
Müdahalede
bulunan çalıĢanları
yaptıkları
müdahaleden dolayı
sorumlu tutmak.
14/1 ĠĢ kazalarının
ve meslek
hastalıklarının
kaydını tutmamak,
ramak kala olaylar
ve iĢ kazaları ile
ilgili incelemeler
yaparak ilgili
raporları
düzenlememek.
14/2.ĠĢ kazalarını ve
meslek hastalıklarını
3 iĢ günü içinde
SGK'ya
bildirmemek.
14/4.Sağlık hizmeti
sunucularının iĢ
kazalarını, yetkili
sağlık hizmet
sunucularının
meslek hastalıklarını
en geç 10 gün içinde
SGK'ya
bildirmemesi.
15/1 ÇalıĢanlara
sağlık gözetimi
yaptırmamak.
15/2 Tehlikeli ve
çok tehlikeli sınıfta
yer alan iĢyerlerinde
çalıĢacaklar için
sağlık raporu
almamak.
ÇalıĢanları
bilgilendirme
yükümlülüğüne
uymamak.
ÇalıĢanlara eğitim
verme
yükümlülüğüne
uymamak.
ÇalıĢanların
görüĢlerini alma ve
katılımlarını
sağlama
1.120
Türk Lirası /
her
yükümlülük
için
1.120
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
1.617
1.680
Türk Lirası /
her
yükümlülük
için
2.156
2.240
Türk Lirası
2.156
2.240
1.078
1.120
Türk Lirası
Türk Lirası /
her çalıĢan
için
1.120
Türk Lirası /
her çalıĢan
için
1.120
Türk Lirası /
her çalıĢan
için
1.120
Türk Lirası /
her çalıĢan
için
1.120
Türk Lirası /
her aykırılık
için
1.078
1.078
1.078
1.078
1.078
1.078
18
yükümlülüğüne
uymamak.
26/1-ı
26/1-ı
MADDE 20 - ÇalıĢan temsilcisi
26/1-ı
MADDE 22 - ĠĢ sağlığı ve güvenliği kurulu 26/1-i
MADDE 23 - ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin
koordinasyonu
26/1-j
MADDE 24 - TeftiĢ, inceleme, araĢtırma,
müfettiĢin yetki, yükümlülük ve
sorumluluğu
. 26/1-k
26/1-l
MADDE 25 - ĠĢin durdurulması
26/1-l
20/1 ĠĢyerinin
değiĢik
bölümlerindeki
riskler ve çalıĢan
sayılarına göre
çalıĢan temsilcileri
görevlendirmemek.
20/3 ĠĢveren
tarafından çalıĢan
temsilcilerinin
öneride bulunma ve
tedbir alınmasını
isteme hakkını ihlal
etmek.
20/4 ÇalıĢan
temsilcilerinin ve
destek elemanlarının
haklarını kısıtlamak
ve gerekli imkanları
sağlamamak.
ĠĢ sağlığı ve
güvenliği kurulunu
oluĢturmamak, alt
iĢverenin bulunduğu
hallerde uygun
kurulu
oluĢturmamak,
kurullar arasında
koordinasyonu
sağlamamak.
23/2 Yönetim
tarafından birden
fazla iĢyerinin
bulunduğu iĢ
merkezlerinde ĠSG
konusundaki
koordinasyonu
sağlamamak, tedbir
almaları için
iĢvereni
uyarmamak.
24/2 Ölçüm,
inceleme ve
araĢtırma
yapılmasına,
numune alınmasına
veya eğitim
kurumları ile ortak
sağlık ve güvenlik
birimlerinin kontrol
ve denetiminin
yapılmasına engel
olmak.
ĠĢyerinin bir
bölümünde veya
tamamında verilen
durdurma kararına
uymayarak
durdurulan iĢe
devam ettirmek.
25/6 ĠĢin
durdurulması
sebebiyle iĢsiz kalan
çalıĢanlara
1.078
1.120
Türk Lirası
1.617
1.680
Türk Lirası
1.120
Türk Lirası /
hakları
kısıtlanan
her birey için
2.156
2.240
Türk Lirası /
her aykırılık
için
5.390
5.601
Türk Lirası
5.390
5.601
Türk Lirası
10.780
11.203
1.078
1.120
Türk Lirası
Türk Lirası /
ihlale
uğrayan her
çalıĢan için
1.078
19
1.078
1.120
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
53.900
56.018
Türk Lirası
86.240
89.629
Türk Lirası
86.240
89.629
Türk Lirası
86.240
89.629
1.078
1.120
1.078
1.120
Türk Lirası
Türk Lirası /
her hüküm
için
Türk Lirası /
her ay
(Aykırılığın
devamı
halinde)
ücretlerini
ödememek veya
uygun baĢka iĢ
vermemek.
MADDE 29 - Güvenlik raporu veya büyük
kaza önleme politika belgesi
26/1-m
Büyük kaza önleme
politika belgesini
hazırlamamak.
Güvenlik raporunu
hazırlayarak
Bakanlığa sunmadan
iĢyerini faaliyete
geçirmek.
ĠĢletilmesine
Bakanlıkça izin
verilmeyen iĢyerini
faaliyete geçirmek.
Durdurulan
iĢyerinde faaliyete
devam etmek.
MADDE 30 - ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili
çeĢitli yönetmelikler
26/1-n
30 uncu madde de
öngörülen
yönetmeliklerdeki
hükümlere aykırı
hareket etmek.
20
Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre
HesaplanmıĢ
6331 sayılı Kanunun 24. maddesi gereğince 4857 Sayılı ĠĢ Kanunu’na Göre
Uygulanacak Ġdari Para Cezaları
2013
Kanun Maddesi
MADDE 92 Yetkili makam ve
memurlar
MADDE 96 - ĠĢçi
ve
iĢverenin
sorumluluğu
MADDE 107 - ĠĢ
hayatının
denetim ve teftiĢi
ile
ilgili
hükümlere
aykırılık
Ceza
Maddesi
107/1-a
107/1-b
107
Konu
Çağrıldıkları zaman gelmemek, ifade ve
bilgi vermemek, gerekli olan belge ve
delilleri getirip göstermemek, ĠĢ
MüfettiĢlerinin 92/1fıkrada yazılı
görevlerini yapmak için kendilerine her
çeĢit kolaylığı göstermemek ve bu yoldaki
emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine
getirmemek.
Ġfade ve bilgilerine baĢvurulan iĢçilere
iĢverenlerce telkinlerde bulunma, gerçeği
saklamaya yahut değiĢtirmeye zorlama
veyahut ilgili makamlara ifade vermeleri
üzerine onlara karĢı kötü davranıĢlarda
bulunmak.
ĠĢ MüfettiĢlerinin teftiĢ ve denetim
görevlerinin yapılmasını ve
sonuçlandırılmasını engellemek.
Miktar
2014 YILINDA
UYGULANACAK
CEZA MĠKTARI
(TL)
( Yeniden Değerleme
Oranı % 3,93)
Açıklamalar
11.721
12.181
Türk Lirası
11.721
12.181
Türk Lirası
11.721
12.181
Türk Lirası
Not: 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasındaki “Ġdarî para cezaları her takvim
yılı baĢından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298
inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu
suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz” hükmü gereğince 1 TL‟nin
küsuru dikkate alınmamıĢtır.
21
2.7.ĠNġAAT SEKTÖRÜNE AĠT ĠSTATĠSTĠKSEL
BĠLGĠLER SUNMAK VE YAYINLAR SUNMAK
ĠĢ kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili SGK Ġstatistikleri ve Bakanlığın diğer birimleri
tarafından çıkarılan yayınlar.
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü ÇalıĢma Ġstatistikleri Bilgi Sistemindeki
veriler Türkiye Ġstatistik Kurumundan yararlanılarak elde edilmektedir. Kazaların iĢ
göremezlik sürelerine göre dağılımı…
ĠĢ Kazaları ve ĠĢe Bağlı Sağlık Problemleri AraĢtırma Sonuçları, 2013
Ġlki 2007 yılında yapılan “ĠĢ Kazaları ve ĠĢe Bağlı Sağlık Problemleri” konulu araĢtırma,
Hanehalkı ĠĢgücü Anketi ile birlikte ülkemizde ikinci defa 2013 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran
aylarında, gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırma sonuçları, uygulama dönemi itibariyle istihdamda
olan veya son 12 ay içinde bir iĢte çalıĢmıĢ olan fertlerin, son 12 ay içinde herhangi bir iĢ
kazası geçirip geçirmedikleri veya referans haftasında istihdam edilen ya da geçmiĢte çalıĢmıĢ
olanların son 12 ay içinde iĢe dayalı bir sağlık probleminin etkilerine maruz kalıp
kalmadıklarına iliĢkin bilgiler vermektedir.
Son 12 ay içerisinde çalıĢmıĢ olanların %2,3’ü bir iĢ kazası geçirdi
Türkiye genelinde son 12 ay içinde istihdam edilenlerden %2,3‟ü bir iĢ kazası geçirdi. Bu oran
erkeklerde %2,8 iken, kadınlarda %1,3 olarak gerçekleĢti. Toplam iĢ kazası geçirenlerin
%81,6‟sını erkekler oluĢturdu.
Tablo 2:Son 12 ay içerisinde Ġstihdam Edilenlerden iĢ kazası geçirenler , 2007-2013
22
Sektörel olarak incelendiğinde, madencilik ve taĢ ocakçılığı sektöründe iĢ kazası
geçirenlerin oranı %10,4, elektrik, gaz, buhar, su ve kanalizasyon sektöründe iĢ kazası
geçirenlerin oranı %5,2 iken, inĢaat sektöründe iĢ kazası geçirenlerin oranı %4,3 oldu. Sektör
bazındaki sonuçlar, 2007 yılı sonuçları ile karĢılaĢtırıldığında iĢ kazası geçirenlerin payı
madencilik ve taĢ ocakçılığı sektöründe 0,1 puan artarken, inĢaat sektöründe 0,2 puan azaldı.
Elektrik, gaz, buhar, su ve kanalizasyon sektöründe iĢ kazası geçirenlerin oranı ise değiĢmedi.
ĠĢ kazası geçiren sayısında en büyük payı alan imalat sanayi sektöründe ise iĢ kazası
geçirenlerin oranı 1,8 puan azalarak %3,3 olarak gerçekleĢti.
Tablo 3:Sektörlere göre ĠĢ Kazası geçirenlerin Oranı 2007-2013
Son 12 ay içinde istihdam edilen 15-24 yaĢ grubundaki fertlerde iĢ kazası geçirenlerin oranı
%1,9 iken, 25-34 yaĢ grubunda bu oran %2,3, 35-54 yaĢ grubunda %2,6 ve 55 ve daha yukarı
yaĢtakilerde ise %2 olarak gerçekleĢti.
Son 12 ay içinde istihdam edilen lise altı eğitimlilerin %2,8‟i bir iĢ kazası geçirirken, genel
lise mezunlarında bu oran %1,7, lise dengi meslek okul mezunlarında %2,4, yüksek öğretim
mezunlarında ise %1 olarak gerçekleĢti.
ĠĢteki duruma göre, iĢ kazası geçirenlerde en yüksek oran %2,6 ile kendi hesabına çalıĢanlarda
gerçekleĢti. Bunu %2,5 ile ücretli veya yevmiyeli çalıĢanlar, %1,6 ile iĢveren olarak çalıĢanlar
izledi. Ücretsiz aile iĢçisi olarak çalıĢanlarda iĢ kazası geçirme oranı ise %1,4 olarak tahmin
edildi.
Meslek grupları itibarıyla, „sanatkarlar ve ilgili iĢlerde çalıĢanlar‟da iĢ kazası geçirenlerin
oranı %4,8 ile ortalamanın (%2,3) üzerinde gerçekleĢti. ĠĢ kazalarının en düĢük gözlendiği
grup ise %0,8 ile „büro ve müĢteri hizmetleri‟ oldu.
ĠĢyeri büyüklüğüne göre, son 12 ayda iĢ kazası geçirenlerin en yüksek olduğu iĢyeri
büyüklüğü %3,4 ile “250-499” çalıĢana sahip iĢyerleri oldu. En fazla istihdama sahip ”1-9”
kiĢi çalıĢtıran iĢyerlerinde iĢ kazası geçirenlerin oranı ise %2,2 oldu.
Son 12 ay içerisinde bir iĢ kazası geçirenlerin %63,7‟si geçirmiĢ olduğu iĢ kazası
nedeniyle belirli sürelerde iĢinden uzak kaldı.
23
ĠĢle bağlantılı bir rahatsızlık yaĢayanların oranı %2,1 seviyesinde gerçekleĢti
Ġstihdam edilenler ya da geçmiĢte çalıĢmıĢ olanlardan %2,1‟i, son 12 ay içinde
çalıĢtığı/geçmiĢte çalıĢtığı iĢe bağlı bir rahatsızlık geçirdiğini belirtti. Bu oran erkeklerde %2,4
iken, kadınlarda %1,6 oldu.
Tablo 4:Ġstihdam Edilen ya da GeçmiĢte ÇalıĢmıĢ Olanlardan ĠĢe Bağlı Sağlık Sorunu
YaĢayanlar, 2007-2013
Sektörel olarak incelendiğinde, son 12 ay içinde iĢe bağlı sağlık sorununa maruz kalanların
oranının en yüksek olduğu sektör %5,5 ile madencilik ve taĢ ocakçılığı sektörü oldu. Bu oran,
istihdamın en yoğun olduğu tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe %2, inĢaat sektöründe
%3,5, toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller sektöründe %2,1, imalat sanayinde %2,7,
toplum hizmetleri, sosyal ve kiĢisel hizmet faaliyetleri sektöründe ise %2,2 olarak gerçekleĢti.
Ġstihdam edilen ya da geçmiĢte çalıĢmıĢ olanlardan son 12 ay içinde iĢe bağlı sağlık sorunu
yaĢadığını belirtenlerin oranı %2,8 ile en yüksek 35-54 yaĢ grubunda gerçekleĢti. 15-24 yaĢ
grubunda bu oran %1,2, 25-34 yaĢ grubunda %1,9 ve 55 ve daha yukarı yaĢtakilerde ise %1,5
olarak gerçekleĢti.
Tablo 5:Sektörlere göre iĢe bağlı sağlık sorunu yaĢayanĢların oranı 2007-2013
24
Ġstihdam edilenler ya da geçmiĢte çalıĢmıĢ olanlardan hem lise altı eğitimliler hem de lise
dengi meslek okulu bitirenlerde, son 12 ay içinde iĢe bağlı sağlık sorununa maruz kalma oranı
%2,2 olarak gerçekleĢti. Yüksek öğretim mezunlarında ise bu oran %2,1 olarak tahmin edildi.
ĠĢteki durumu kendi hesabına olanların iĢe bağlı sağlık sorununa maruz kalma oranı %2,9 ile
diğer gruplara göre yüksek oldu.
Mesleklere göre en yüksek iĢe bağlı sağlık sorunu yaĢayanların oranı %3,2 ile "sanatkarlar ve
ilgili iĢlerde çalıĢanlar" grubunda gerçekleĢti.
Referans haftası içinde çalıĢmıĢ olup, iĢe bağlı sağlık sorunu yaĢamıĢ olanların %3,3‟ünün 500
ve daha fazla çalıĢanı olan iĢyerlerinde çalıĢmakta olduğu belirlendi.
ĠĢe bağlı sağlık sorununa maruz kalanların %24,9‟unun “sırtı veya beli etkileyen kemik, eklem
ve kas sorunları”na, %20‟sinin ise “stres, depresyon veya anksiyete sorunları”na maruz kaldığı
belirlendi.
Son 12 ay içinde iĢe bağlı sağlık sorunu yaĢayanlardan %50,7‟si, geçirmiĢ olduğu sağlık
sorunu nedeniyle belirli sürelerde iĢinden uzak kaldı.
Ġstihdam edilenlerden %17,1‟i kaza riskine maruz kaldı
Ġstihdam edilenlerden %7,1„i çalıĢtığı iĢle ilgili olarak “zaman baskısı ve aĢırı iĢ yükü”
Ģeklinde ruhsal sağlığını etkileyen elveriĢsiz faktöre maruz kaldığını belirtirken, bu oran
erkeklerde %7,9, kadınlarda ise %5,2 oldu. Fiziksel sağlığını etkileyen faktörlerden “kaza
riski”ne maruz kalanların oranı ise %17,1 olurken, bu oran erkeklerde %21,4, kadınlarda ise %
7,3 olarak gerçekleĢti.
AÇIKLAMALAR
ĠĢ kazası: ĠĢyerinde veya iĢ esnasında meydana gelen ve bir yaralanmayla sonuçlanan tüm
kazalar kapsanmıĢtır. Bu çalıĢmada, iĢ kaybına yol açıp açmamasına ve olayın hukuken bir iĢ
kazası niteliği taĢıyıp taĢımadığına bakılmaksızın, iĢyerinde veya iĢ esnasında geçirilen ve
(Ģiddetine bakılmaksızın) bir yaralanmayla sonuçlanan tüm kazalar iĢ kazası olarak
değerlendirilmiĢtir.
ĠĢe bağlı sağlık sorunu: ĠĢten veya çalıĢma koĢullarından kaynaklanan veya iĢ nedeniyle
kötüleĢen hastalık, sakatlık, fiziksel veya ruhsal sağlık sorunları kapsanmıĢtır. Bu araĢtırmada,
iĢle ilgili yaĢanan sağlık sorunları yetkililer tarafından kabul edilen veya kayıtlanan vakalar ile
sınırlı değildir, kiĢinin bu hastalığın iĢten kaynaklandığını düĢünmesi yeterlidir.
25
Tablo 6:5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan ĠĢlemi
Tamamlanan ĠĢ Kazaları, Meslek Hastalıkları, Sürekli ĠĢ Göremezlik, Ölüm Vak'aları Ve
Standardize ĠĢ Kazası Oranlarının Faaliyet Gruplarına Ve Cinsiyete Göre Dağılımı, 2012
Tablo :6 Table 3.1- Distribution of the Cases of Employment Injuries and Occupational Diseases, Permanent
Incapacity and Death Whose Procedures are Completed and the Standardized Employment Injury
Rates by Branches of Activities and Gender [Under Article 4-1/a of Act 5510], 2012
Tabl
o:3.1
/1
ĠĢ kazası
sayısı
Number
of
employm
ent
injuries
Sürekli iĢ göremezlik sayısı
Number of permanent incapacity
Ölüm sayısı
Number of death cases
ĠĢ kazası
Employm
ent
injuries
ĠĢ kazası
Employm
ent
injuries
E
r
k
e
k
M
al
e
E
r
k
e
k
M
al
e
K
a
dı
n
F
e
m
al
e
Meslek
hastalığı
sayısı
Number
of
occupatio
nal
diseases
T E K T
o r a o
p k dı p
. e n .
T k F T
ot M e o
al al m t
e al a
e l
K
a
dı
n
F
e
m
al
e
T
o
p
.
T
o
t
a
l
Meslek
hastalığı
Occupati
onal
diseases
E K T
r a o
k dı p
e n .
k F T
M e o
al m t
e al a
e l
Toplam
Total
E
r
k
e
k
M
al
e
K
a
dı
n
F
e
m
al
e
T
o
p
.
T
o
t
a
l
E
r
k
e
k
M
al
e
K
a
dı
n
F
e
m
al
e
T
o
p
.
T
o
t
a
l
Meslek
hastalığı
Occupati
onal
diseases
E K T
r a o
k dı p
e n .
k F T
M e o
al m t
e al a
e l
Toplam
Total
E
r
k
e
k
M
al
e
K
a
dı
n
F
e
m
al
e
T
o
p
.
T
o
t
a
l
Faaliyet kodu
Activity code
Faaliyet
grupları
(Nace
sınıflama
sına
göre)
(Branche
s of
activities
by nace
codes)
4
1
4
2
4
3
Bina
ĠnĢaatı
4. 44 4.
5
4
1
6
1
7
Bina
1. 12 1.
DıĢı
9
9
Yapıları 3
4
n ĠnĢaatı 6
8
Özel
2. 45 2.
ĠnĢaat
7
7
Faaliyetl 0
5
eri
0
5
Sta
nda
rdiz
e iĢ
kaz
ası
ora
nı
%
(*)
Sta
ndar
dize
d
emp
loy
men
t
injur
y
rate
s%
(*)
70,0
8
5
0
5 2
8
1
0
2 3
8
1
0
3 2
8
4
0
2 1
8 2
4 6
1
1
2
7
0
0
0 1
2
6
1
1
2
7
1
0
0
1 1
0 0
1
0
1 2
0
1
0
2 1
0
3
0
1 6
0 6
3
0
6
6
0
0
0 6
6
0
6 98,6
6 5
1
5
0
1 1
5 8
1
0
1 0
8
1
0
0 1
8
1
0
1 6
8 3
1
0
6
3
0
0
0 6
3
0
6 97,8
3 6
26
Tablo 7:5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan ĠĢlemi
Tamamlanan ĠĢ Kazaları Ve Meslek Hastalıkları Vak'aları Sonucu Toplam Geçici ĠĢ
Göremezlik Süreleri Ġle Hastanede Geçen Günlerin Faaliyet Gruplarına Ve Cinsiyete Göre
Dağılımı, 2012
Faaliyet kodu
Activity code
Table :7- Days of Temporary Incapacity [Outpatient) and Inpatient Days Caused by Employment Injury or
Occupational Disease Cases Whose Procedures are Completed, by Branches of Activities and Gender [Under
Article 4-1/a of Act 5510], 2012
Tablo:3.
2/1
Faaliyet
ĠĢ kazası
Meslek hastalığı
Toplam
grupları
Employment injuries
Occupational diseases
Total
(Nace
Hastanede
Geçici
Hastanede
Geçici
Hastanede
sınıflamasın Geçici
iĢgöremezlik geçen
iĢgöremezlik geçen
iĢgöremezlik geçen
a göre)
günler
süresi (gün) günler
süresi (gün)
günler
Branches of süresi (gün)
(ayaktan)
(yatarak)
(ayaktan)
(yatarak)
(ayaktan)
(yatarak)
activities by
Days of
Inpatient
Days of
Inpatient
Days of
Inpatient
nace codes
temporary
days
temporary
days
temporary
days
incapacity
incapacity
incapacity
(outpatient)
(outpatient)
(outpatient)
Erk Ka To Er Ka To Er Ka To Er Ka To Erk Ka To Er Ka To
ek dın pla ke dın pla ke dın pla ke dın pla ek dın pla ke dın pla
k
k
k
k
Mal Fe m
Fe m
Fe m
Fe m
Mal Fe m
Fe m
e
ma Tot M ma Tot M ma Tot M ma Tot e
ma Tot M ma Tot
le
al
al le
al
al le
al
al le
al
le
al
al le
al
e
e
e
e
41 Bina ĠnĢaatı 149 64 149 7. 5
7.1 82 0
82 31 0
31 149 64 149 7. 5
7.2
.84 17
83
.92 20
14
.19 6
.27 6
0
2
4
8
6
9
42 Bina DıĢı
3.3 99 0
99 9
9
3.3
54. 32 54. 3. 2
0
54. 32 54. 3. 2
Yapıların
797 34
42
896 34
51
470 7
569 7
ĠnĢaatı
0
9
43 Özel ĠnĢaat 88. 1.3 89. 4. 16 4.6 18 0
183 39 0
39 88. 1.3 89. 4. 16 4.6
Faaliyetleri 320 22 642 62
37 3
76
503 22 825 66
1
0
100
27
5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Meslek
Hastalığı Vakalarının YaĢ Grubu ve Cinsiyete
Göre Dağılımı, 2012
90
The Cases of Occupational Diseases by Age
84 Groups and Gender [Under Article 4-1/a of
Act 5510], 2012
90
80
70
60
48
50
38
36
40
31
30
20
17
15
13
10
10
1
4
0 0
1
4
1
0
1
1
0
0
0
0
0
-14
15-17
18-24
25-29
30-34
35-39
14,000
45-49
50-54
55-59
60-64
Kadın Female
Erkek Male
16,000
40-44
5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların ĠĢ Kazası
15,096
Vakalarının YaĢ 15,197
Grubu ve Cinsiyete Göre Dağılımı, 2012
Distribution of the Employment Injury Cases of Insured Persons by Age Groups and
Gender [Under Article 4-1/a of Act 5510]
12,000
10,815
11,251
10,000
8,220
8,000
6,000
5,453
4,000
1,776
2,000
1,228 1,089 1,111 1,000
700
608
43
9 0
436
63
16113
6816
-14
15-17 18-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64
65+
363
155
0
Erkek Male
Kadın Female
65+
28
Tablo 8: 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Geçirdiği ĠĢ
Kazalarının Kaza Sebeplerine Göre Dağılımı, 2012
2012
Kazaların sebepleri
Type of accident
Kod no
Code no
100- TaĢıt Kazaları - Transportation
accidents
Motorlu taĢıtın diğer bir
vasıtaya, bir cisme veya bir
insana çarpması
101
Crashing of the motor vehicle
against another motor
vehicle,object or anybody
Motorlu taĢıta binip inerken
meydana gelen kazalar
102
Accidents occuring while getting
on or off a motor vehicle
Motorlu taĢıtın devrilmesi
sonucu yaralanmalar
103
Injury resulting from a vehicle
turning upside down
Duran bir motorlu taĢıt
sebebiyle veya üzerinde olan
104 kazalar
Motor vehicle accidents due to a
parked vehicle
Su yolculuğu esnasında olan
her türlü kaza ve düĢmeler,
suya düĢme (Makine kazaları
105 dahil)
Any kind of falls during ferrying,
falls in water (including machines
accident)
Her türlü uçak kazası sonucu
meydana gelen travmalar.
106
Injuries occurring in any kind of
plane accident
107 Tren kazaları - Rail accidents
Yukarıda sınıflandırılmayan
motorlu veya motorsuz
herhangi bir taĢıtın sebep
108
olduğu kazalar
Other types of accident, not
elsewhere classified
200- Kaza Neticesi Zehirlenmeler - Accidental poisoning
Kaza neticesi zehirlenmeler
(Katı ve sıvı maddelerle, gaz ve
buharla)
201
Accidental poisoning by means of
solid,watery, gas or vaporous
agent
300- KiĢilerin DüĢmesi - Falls of persons
301
KiĢilerin yüksek bir yerden
(ağaçlar, binalar, yapı
iskeleleri, merdivenler
makinalar, araçlar) ve
çukur,derin bir yere
(hendeklere, kuyulara, kazılara,
yerdeki çukurlara) düĢmesi
Erkek Kadın
Topla
m
Male
Femal
e
3.2
49
314
902
104
441
33
474
594
40
634
419
16
435
118
8
126
36
73
109
16
1
17
723
39
762
162
8
170
162
8
170
7.7
70
771
2.9
25
132
Total
3.56
3
1.00
6
8.54
1
3.05
7
29
Falling from high places (trees,
buildings, scaffolds, ladders,
machines, vehicles) and into
depths (wells, ditches,
excavations, holes in the ground)
Kaza neticesi suda boğulma ve
302 suya düĢme Drowning,
submersion
KiĢilerin hemzemin ortamda
303 düĢmesi Falling on the same
level
400- Makinelerin Sebep Olduğu Kazalar- Accident caused by machinery
500- Patlama Sonucu Çıkan Kazalar- Accident caused by explosion
AteĢli silahlar sonucu ortaya
501 çıkan kazalar - Caused by fire
arms
Yanıcı maddelerin ateĢ alması
ve patlamasından ileri gelen
502 kazalar
Caused by fire and explosion of
combustible agent
Basınç altındaki bir cismin
patlamasından çıkan kazalar
503
Explosion of a vessel under
pressure
Grizu patlaması Firedamp
504
explosion
600- Normal Sınırlar DıĢındaki Isılara Maruz Kalmak Veya Temas Etmek
Exposure to or contact with extreme temperatures
Sıcaklığa maruz kalmak
(iklimsel veya çevresel)
601
Exposure to heat (atmosphere or
environment)
Soğuğa maruz kalmak
(iklimsel veya çevresel)
602
Exposure to cold (atmosphere or
environment)
Sıcak bir maddeden, sıvıdan,
gazdan, alevden meydana
603 gelen kazalar
Contact with hot substances or
objects
Soğuk bir maddeden, sıvıdan
ve gazdan meydana gelen
604 kazalar
Contact with very cold
substances or objects
700- DüĢen Cisimlerin Çarpıp Devirmesi Struck by falling objects
701
702
703
21
4.8
24
23
2
637
5.46
1
12.
1.07
13.4
325
6
01
637
28
665
46
4
50
387
14
401
197
10
207
7
0
7
898
114
145
14
159
21
2
23
678
89
767
54
9
63
10.
628
Kayan ve çöken (toprak, kaya,
taĢ, kar)
1.5
Slides and cave-ins (earth, rocks, 08
stones, snow)
Çökmeler (binalar, duvarlar,
yapı iskeleleri, merdiven, eĢya
kümeleri vb.)
404
Collapse (buildings, walls,
scaffolds, ladders, piles of goods)
TaĢıma iĢlemi sırasında taĢınan
cisimlerin düĢmesi sonucu
5.3
oluĢan kazalar
64
Struck by falling objects during
handling
460
23
1.01
2
11.0
88
1.53
1
404
0
268
5.63
2
30
704
BaĢka yerde sınıflandırılmamıĢ,
düĢen cisimlerin çarpması,
3.3
devrilmesi
52
Struck by falling objects, not
elsewhere classified
169
3.52
1
Tablo:3.8/2
2012
Kazaların Sebepleri
Type of accident
Kod No
Code No
Erkek Kadın
Male
800- Bir Veya Birden Fazla Cismin SıkıĢtırması, Ezmesi,Batması, Kesmesi
Stepping on, striking against or struck by objects excluding falling objects
Vücudun veya bir organın iki
801 cisim arasında kalarak
sıkıĢması, ezilmesi.
Pressing of the body or members
between two objects
Bir cismin çarpması
neticesinde çöken, devrilen bir
802
cismin altında kalarak
yaralanmak
Injury due to the striking by any
agent or to a collapsed agent
Duran cisimlere çarpma (Daha
803 önceki düĢmeler sebebiyle
çarpıĢmalar hariç)
Striking against stationary objects
(except impacts due to a previous
fall)
Hareket eden cisimlere çarpma
804
- Striking against moving objects
DüĢen cisimlerin dıĢında
hareket eden cisimlerin
805
çarpması (Uçan kırık ve
parçacıklar dahil)
Struck by moving objects
(including flying fragments and
particles) excluding falling objects
Cismin sıkıĢtırması - Caught in
806
an object
Sabit bir mekan ile hareket
807
eden cisim arasında sıkıĢmak
Caught between a stationary
object and a moving object
Hareket eden cisimlerin
808 arasında sıkıĢmak (Uçan veya
düĢen cisimler hariç)
Caught between moving objects
(except flying or falling objects)
Kesici ve batıcı bir aletin sebep
809
olduğu kaza.
Accident due to a sharp piercing
device
900- Elektrik Akımından Ġleri Gelen Kazalar Exposure to or contact with electric
current
1000- Herhangi Bir ġekilde Vücudun Zorlanmasından Ġleri Gelen Ġncinmeler
Injuries due to challenging of the body
100
1
AĢırı efor gerektiren cisimleri
kaldırmak - Overexertion in lifting
objects
17.
992
Femal
e
1.58
7
4.0
67
313
1.0
88
51
1.5
12
120
1.0
27
44
1.0
04
40
2.4
01
173
Topla
m
Total
19.5
79
4.38
0
1.13
9
1.63
2
1.07
1
1.04
4
2.57
4
602
43
645
710
68
778
5.5
81
735
6.31
6
438
21
459
861
58
919
375
18
393
31
AĢırı efor gerektiren cisimleri
itmek veya çekmek
Overexertion in pushing or pulling
objects
100 AĢırı efor gerektiren cisimleri
3
tutmak veya atmak
Overexertion in handling or
throwing objects
100 Ağır yorucu hareketler 4
Strenuous movements
1100-Vücudun Doğal BoĢluklarına Yabancı Bir Cisim Kaçması
Contamination of the part of body with a foreign object
Göze veya vücudun doğal
110
boĢluklarına yabancı cisim
1
kaçması
Contamination of the body or the
eye with a foreign object
Nefes borusunun bir gıda
110
maddesiyle tıkanması. Choking
2
due to food material
1200- Hayvanların Isırması, Hayvan Darbeleri, Zehirli Hayvanların Sokması
100
2
164
19
183
91
5
96
231
16
247
713
39
752
710
38
748
3
1
4
59
2
61
6
2
8
404
7
411
1500-Kaynak Yaparken Meydana Gelen Kazalar Accident while welding
244
5
249
1600-Öldürme Ve Yaralama - Murder and wound
476
39
515
368
38
406
108
1
109
8
0
8
155
46
201
141
45
186
2
0
2
12
1
13
1.24
1369
Biting and kicking by animals, by poisonous insect
1300- Tedaviye Bağlı Kazalar Ve AĢılama Komplikasyonları
Treatment accident and vaccination complications
1400- Kazaların Sonradan Meydana Çıkan Akıbetleri
Late appearance of a problem because of an earlier accident
Kendi kendini öldürme ve
yaralama - Suicide and self
inflicted injury
Bir baĢkası tarafından
1602
öldürülme ve yaralanma
Murder or injury by another
person
1700- SavaĢ, Terör Ve Toplumsal Olaylardan Ġleri Gelen Travmalar
1601
Trauma due to battle operation
1800-Zararlı Maddelerle Veya Radyasyonla Temas Etmek Veya Maruz Kalmak
Exposure to or contact with harmful substances or radiations
Zararlı maddelerin solunum
veya sindirim yoluyla teması ya
da cilt veya mukozadan
emilmesi Contact by inhalation,
ingestion or absorption of harmful
substances
1801
180 Ġyonize radyasyon
2
yoğunlaĢmasına maruz kalmak
Exposure to ionising radiations
180 Ġyonize radyasyon dıĢında
3
radyasyona maruz kalmak
Exposure to radiations other than
ionising radiations
1900- Diğer Nedenler Other types of accident, not elsewhere classified
Toplam
Total
Not: Kazaların sebepleri ILO standartlarına göre düzenlenmiĢtir.
Note: Type of accidents were arranged to ILO standarts.
12.
065
69.09
0
5.781
74.871
32
İş Kazalarının Saatlere Göre Dağılımı, 2012
Distribution of the number of employment injuries by the hour time of the accident, 2012
8,000
7,000
İş Kazası Vaka Sayısı
Work Injury Number
6,000
5,000
4,000
3,000
2,000
1,000
0
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Saat kodları Time codes
Tablo 9: 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Sürekli İş Göremezlik
Sebebinin İş Kazası ve Meslek Hastalığına Göre Dağılımı, 2008-2012
Table 3.19- Distribution of Permanent Incapacity Cases by Their Causes [Under Article 4-1/a of
Act 5510], 2008-2012
Sürekli iĢ göremezlik
sebebi
The causes of
permanent incapacity
ĠĢ kazası
Employment injuries
Meslek hastalığı
Occupational disease
Toplam
Total
2008
1.452
242
1.694
2009
1.668
217
1.885
2010
1.976
109
2.085
2011
2.093
123
2.216
2012
2.036
173
2.209
99
33
Tablo 10: 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalılardan İş Kazası
veya Meslek Hastalığı Sonucu Ölenlerin Ölüm Sebebine Göre Dağılımı, 2008-2012
Table 3.20- Distribution of the Death Cases by Their Causes [Under Article 4-1/a of Act 5510],
2008-2012
Ölüm sebebi
Cause of death
ĠĢ kazası
Employment Injuries
Meslek hastalığı
Occupational disease
Toplam
Total
2008
865
1
866
2009
1.171
0
1.171
2010
1.444
10
1.454
2011
1.700
10
1.710
2012
744
1
745
34
5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Sigortalılardan Sürekli ĠĢ
Göremezlik Geliri Alanların Cinsiyet ve YaĢ Gruplarına Göre Dağılımı
Distribution of Persons Benefiting from the Permanent Incapacity Income by Gender and
Age Groups [Under Article 4
Sürekli iĢ göremezlik geliri alanlar
Persons receiving permanent incapacity income
14,000
11,465
12,000
10,000
8,251
8,000
7,838
7,411
6,752
6,106
6,000
5,355
3,694
4,000
1,653
2,000
0 0
46 5
424
35
92
-14
15-19
20-24
25-29
212
226
191
164
125
Kadın
Female50-54
30-34 Erkek
35-39Male40-44
45-49
YaĢ grubu Age group
55-59
60-64
174
164
229
0
65+
2.8.TELEVĠZYON VE RADYO YAYIN
ZORUNLULUĞU
TRT ile ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyon kuruluĢları ve radyolar; ayda en
az 60 dakika iĢ sağlığı ve güvenliği,çalıĢma hayatında kayıt dıĢılığın önlenmesi, sosyal
güvenlik, iĢçi ve iĢveren iliĢkileri konularında uyarıcı ve eğitici mahiyette yayın yapmakla
zorunlu tutuldular.
Bu yayının en az 30 dakikası 17:00-20.00 saatleri arasında olmak üzere 8:00-22.00 arasında
yapılacak.
35
BÖLÜM:3 ĠNġAAT SEKTÖRÜNDE 6331 SAYILI
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠġVEREN
AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
3.1.6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUN
ĠġVERENE GETĠRDĠKLERĠ
ĠĢ sağlığı ve güvenliği koĢullarını iyileĢtirme ve bunun sürekliliğini sağlama.ÇalıĢanın sağlık
ve güvenlik yönünden iĢe uygunluğunu dikkate alma.Risk değerlendirme raporlarını da göz önünde
bulundurarak genel bir önleme politikası geliĢtirme.Mesleki risklerin önlenmesi için, eğitim ve bilgi
verilmesi dâhil her türlü tedbiri alma.ÇalıĢma ortamında gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve
araĢtırmaları yaptırma.Ġzleme, denetleme ve uygunsuzlukları giderme.ÇalıĢanların hayati
tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alma.Aynı çalıĢma alanını birden fazla
iĢverenin paylaĢması durumunda koordinasyon sağlama.
6331 Göre ĠĢverenin yükümlülükleri
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması,
organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik
tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi
için çalışmalar yapar.
İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve
uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne
alır.Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan
yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin
sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin
sorumluluklarını etkilemez.
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
ĠnĢaat Sektörüne Göre ĠĢverenin Yükümlülükleri
ĠĢveren, yapı iĢlerinde, Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen yükümlülüklerinin yanında
özellikle aĢağıdaki hususları sağlar;
Yapı alanının düzenli tutulmasını ve yeterli temizlikte olmasını, Yapı alanındaki çalıĢma
yerlerinin seçiminde; buralara ulaĢımın nasıl sağlanacağının ve ekipman, hareket ve geçiĢler
için alan veya yolların belirlenmesini, Malzemenin kullanım ve taĢıma Ģartlarının
36
düzenlenmesini, Tesis ve ekipmanın kullanılmaya baĢlamadan önce ve periyodik olarak teknik
bakım ve kontrollerinin yapılmasını,ÇeĢitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve
maddeler için uygun depolama alanları ayrılmasını ve bu alanların sınırlarının
belirlenmesini,Tehlikeli malzemelerin kullanımı ile uzaklaĢtırılma koĢullarının
düzenlenmesini, Atık ve artıkların depolanmasını, atılmasını veya uzaklaĢtırılmasını,ÇeĢitli
iĢler veya iĢin aĢamaları için öngörülen sürelerin yapı alanındaki iĢin durumuna göre yeniden
belirlenmesini, Alt iĢverenler ve kendi nam ve hesabına çalıĢanlar arasında iĢbirliğini,Yapı
alanındaki veya yakınındaki endüstriyel faaliyetler ile etkileĢimin dikkate alınmasını, KiĢisel
Koruyucu Donanımların ĠĢyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğe ve uyumlaĢtırılmıĢ
ulusal standartlara uygun kiĢisel koruyucu donanımların bulundurulmasını ve çalıĢanlar
tarafından kullanılmasını.
(2) Yapı alanında uygun sağlık ve güvenlik Ģartlarının devamının sağlanması için, iĢveren ve
alt iĢverenler;
a) Özellikle birinci fıkranın uygulanmasında Ek-4‟te belirtilen asgari Ģartları dikkate alarak
uygun tedbirleri alırlar.
b) Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı, tespit ve
talimatlarını dikkate alırlar.
(3) ĠnĢaatta yapılan çalıĢmalara bizzat katılmaları halinde iĢveren ve alt iĢverenler, yapı
alanındaki uygun sağlık ve güvenlik Ģartlarının sürdürülmesi için, sağlık ve güvenlik
koordinatörlerinin sağlık ve güvenlikle ilgili konularda görüĢ ve önerilerini dikkate alır.
ĠĢveren ve alt iĢverenler;
a) Kanunun 19 uncu maddesine,
b) 25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan ĠĢ Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin
eklerinde belirtilen ilgili hükümlere,
c) KiĢisel Koruyucu Donanımların ĠĢyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci
maddesi, 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (ğ) bentleri ile 7 nci
maddesine,uygun olarak hareket etmek zorundadır.
3.2.TEHLĠKE SINIFININ BELĠRLENMESĠ
Tehlike sınıfının tespitinde bir iĢyerinde yürütülen asıl iĢin tehlike sınıfı dikkate
alınır.ĠĢveren asıl iĢ faaliyet değiĢikliğini en geç bir ay içerisinde ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığına bildirir.Asıl iĢin tayininde tereddüde düĢülmesi halinde iĢyerinin kuruluĢ amacına
bakılır. ĠĢyerinde birden fazla asıl iĢ tanımına uygun faaliyetin yürütülmesi halinde, bu
iĢlerden tehlike sınıfı yüksek olan iĢ esas alınır. 6331 sayılı Kanunun iĢyeri tanımına giren
iĢyerlerinde yapılan asıl iĢin yanında veya devamı niteliğinde faaliyet alanının geniĢletilmesi
halinde o iĢyerinde bu fıkrada esas alınan kurala göre belirlenir.
37
Tablo 11:ĠnĢaat SekötürüTehlike sınıfın belirlenmesi
ĠNġAAT
Bina inĢaatı
ĠnĢaat projelerinin geliĢtirilmesi
ĠnĢaat projelerinin geliĢtirilmesi
Bina projelerinin geliştirilmesi (satışa yönelik bina projeleri için mali, teknik ve
41.10.01 fiziksel araçların bir araya getirilmesi suretiyle konut veya diğer amaçlı kullanıma
yönelik bina projelerinin organize edilmesi) (yapı kooperatifleri hariç)
F
41
41.1
41.10
41.10.02 Konut yapı kooperatiflerinin faaliyetleri
41.10.03 İşyeri yapı kooperatiflerinin faaliyetleri
Ġkamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların inĢaatı
Ġkamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların inĢaatı
İkamet amaçlı olmayan binaların inşaatı (fabrika, atölye vb. sanayi üretimini
41.20.01 amaçlayan binalar ile hastane, okul, otel, işyeri, mağaza, alışveriş merkezi,
lokanta, kapalı spor tesisi, cami, kapalı otopark, tuvalet, vb. inşaatı)
Az
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
41.2
41.20
41.20.02
İkamet amaçlı binaların inşaatı (müstakil konutlar, birden çok ailenin oturduğu
binalar, gökdelenler vb.nin inşaatı) (ahşap binaların inşaatı hariç)
41.20.03 Prefabrik binalar için bileşenlerin alanda birleştirilmesi ve kurulması
41.20.04 İkamet amaçlı ahşap binaların inşaatı
41.20.05
42
42.1
42.11
Mevcut ikamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların yeniden
düzenlenmesi veya yenilenmesi (büyük çaplı revizyon)
Bina dıĢı yapıların inĢaatı
Kara ve demir yollarının inĢaatı
Kara yolları ve otoyolların inĢaatı
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
42.11.01 Oto yollar, kara yolları, şehir içi yollar ve diğer araç veya yaya yollarının inşaatı
Çok
Tehlikeli
Yol yüzeylerinin asfaltlanması ve onarımı, kaldırım, kasis, bisiklet yolu vb.lerin
42.11.02 inşaatı, yolların vb. yüzeylerin boyayla işaretlenmesi, yol bariyeri, trafik işaret ve
levhaları vb.nin kurulumu gibi yol, tünel vb. yerlerdeki yüzey işleri
Çok
Tehlikeli
42.11.03 Havaalanı pisti inşaatı
Çok
Tehlikeli
42.12
Demir yolları ve metroların inĢaatı
42.12.01 Demir yolları ve metroların inşaatı (bakım ve onarımı dahil)
42.13
Çok
Tehlikeli
Köprüler ve tünellerin inĢaatı
42.13.01 Köprülerin inşaatı (yükseltilmiş kara yolları-viyadükler dahil)
42.13.02 Tünel inşaatı
Hizmet projelerinin inĢaatı
AkıĢkanlar için hizmet projelerinin inĢaatı
Akışkanlar için uzun mesafe boru hatlarının inşaatı (petrol ürünleri ve gaz
42.21.01 taşımacılığı ile su ve diğer ürünlerin taşımacılığına yönelik karada ve deniz
altında uzun mesafe boru hattı)
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
42.2
42.21
42.21.02 Su kuyusu açma ve septik sistem kurulum faaliyetleri (kuyu, artezyen vb.)
42.21.03
Ana su şebekeleri ve su hatları ile su arıtma tesisleri, kanalizasyon bertaraf
tesisleri ve pompa istasyonları inşaatı (sulama sistemleri (kanallar) dahil)
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
38
Akışkanlar için kısa mesafe (yerel) boru hatlarının inşaatı (petrol ürünleri ve gaz
42.21.05 taşımacılığı ile su, kanalizasyon, sıcak su, buhar ve diğer ürünlerin taşımacılığına
yönelik kısa mesafe boru hattı)
42.22
Elektrik ve telekomünikasyon için hizmet projelerinin inĢaatı
Uzun mesafe elektrik ve telekomünikasyon (iletişim) hatlarının inşaatı (uzun
42.22.01 mesafe yüksek gerilim elektrik iletim hatları ile uzun mesafe yer üstü/altı veya
deniz altı telekomünikasyon iletim hatları)
42.22.02
Enerji santralleri inşaatı (hidroelektrik santrali, termik santral, nükleer enerji
üretim santralleri vb.)
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Kısa mesafe (yerel) elektrik ve telekomünikasyon (iletişim) hatlarının inşaatı
42.22.04 (anten dahil iletim kuleleri ve trafo istasyonları ve yerel sınırlar içerisinde dağıtım
alt istasyonları vb.)
Çok
Tehlikeli
42.22.05 Telekomünikasyon şebeke ve ağlarının bakım ve onarımı
Çok
Tehlikeli
Bina dıĢı diğer yapılara ait projelerin inĢaatı
Su projeleri inĢaatı
Kıyı ve liman inşaatları ve ilgili hidromekanik yapıların inşaatı (su yolları, liman ve
Çok
42.91.01 yat limanları, kıyı düzenlemeleri, iskele ve rıhtımlar, dalgakıranlar, kanallar vb.
Tehlikeli
yapılar)
Çok
42.91.02 Su ve su zemininin taranması ve temizlenmesi (deniz, nehir, göl vb.)
Tehlikeli
Çok
42.91.03 Tersane, dok ve kanal havuzu inşaatı (gemi inşaatı ve tamiri için)
Tehlikeli
Çok
42.91.04 Baraj ve bentlerin inşaatı
Tehlikeli
42.99
BaĢka yerde sınıflandırılmamıĢ bina dıĢı diğer yapılara ait projelerin inĢaatı
Açık havada yapılan sporlara uygun tesislerin ve eğlence alanları yapılarının
Çok
42.99.01 inşaatı (golf sahaları, açık stadyumlar, tenis kortları, atletizm sahaları, plaj tesisi,
Tehlikeli
dağ barınakları, eğlence parkları vb.)
42.9
42.91
Madencilik ve imalat sanayisi yapılarının inşaatı (sarım mili ve kuleleri, maden
yükleme ve boşaltma istasyonları, rafineriler, kimyasal tesisler vb.)
Başka yerde sınıflandırılmamış bina dışı diğer yapıların inşaatı (arazi
42.99.03 iyileştirilmesi ile birlikte arazinin parsellemesi dahil, iyileştirme yapılmaksızın
parselleme hariç)
Çok
Tehlikeli
42.99.04 Doğalgaz işleme tesisleri inşaatı
Çok
Tehlikeli
42.99.02
43
43.1
43.11
Çok
Tehlikeli
Özel inĢaat faaliyetleri
Yıkım ve Ģantiyenin hazırlanması
Yıkım
43.11.01 Yıkım işleri (binaların ve diğer yapıların yıkılması ve sökülmesi)
ġantiyenin hazırlanması
Zemin ve arazi hazırlama, alanın temizlenmesi ile kazı ve hafriyat işleri (tarımsal
43.12.01 arazinin hazırlanması, dinamitleme ve kayaların kaldırılması, inşaat, tarım vb.
alanların drenajı, hafriyat, kazı, dolgu vb. işler) (madencilik için yapılanlar hariç)
Çok
Tehlikeli
43.12
Maden sahalarının hazırlanması (tünel açma dahil, petrol ve gaz sahaları için
olanlar hariç)
43.13
Test sondajı ve delme
Test sondajı ve delme (inşaat, jeofizik, jeolojik vb. amaçlar için test sondajı ve
43.13.01 delme işleri ile örnekleme sondajı) (madencilikle bağlantılı olarak gerçekleştirilen
test sondajı hariç)
43.2
Elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve diğer inĢaat tesisatı faaliyetleri
43.21
Elektrik tesisatı
43.12.02
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
39
Bina ve bina dışı yapıların (ulaşım için aydınlatma ve sinyalizasyon sistemleri
hariç) elektrik tesisatı, kablolu televizyon ve bilgisayar ağı tesisatı ile konut tipi
43.21.01
antenler (uydu antenleri dahil), elektrikli güneş enerjisi kollektörleri, elektrik
sayaçları, yangın ve hırsızlık alarm sistemleri vb. kurulumu
Karayolları, demiryolları ve diğer raylı yolların, liman ve havaalanlarının
43.21.03 aydınlatma ve sinyalizasyon sistemlerinin tesisatı (havaalanı pisti
aydınlatmasının tesisatı dahil)
43.22
Sıhhi tesisat, ısıtma ve iklimlendirme tesisatı
Bina veya diğer inşaat projelerinde ısıtma, havalandırma, soğutma ve
iklimlendirme sistemlerinin tesisatı (ev tipi boyler (kombi, kazan vb.) ve brülörlerin
43.22.01
bakım, onarım ve kurulumu ile elektriksiz güneş enerjisi kolektörlerinin kurulumu
dahil)
Bina ve diğer inşaat projelerinde su ve kanalizasyon tesisatı ve onarımı (yağmurlama
43.22.03 sistemlerinin kurulumu dahil sıhhi tesisat işleri, yangın söndürme sistemlerinin kurulumu,
kanalizasyon tesisatı döşeme işleri vb.)
43.22.05
43.29
43.29.01
43.29.02
43.29.03
43.29.05
43.3
43.31
43.31.01
43.32
43.32.01
Gaz tesisatı faaliyetleri (hastanelerdeki oksijen gazı temini için kurulum işleri
dahil)
Diğer inĢaat tesisatı
Asansörlerin, yürüyen merdivenlerin, yürüyen yolların, otomatik ve döner
kapıların bakım ve onarımı dahil kurulum işleri
Başka yerde sınıflandırılmamış diğer tesisat işleri (paratonerlerin, tabelaların
(ışıklı olsun veya olmasın), stor ve güneşliklerin montaj işleri vb.)
Isı, ses veya titreşim yalıtımı ile diğer inşaat tesisatı işleri (mantolama ve
vakumlu temizleme sistemlerinin kurulumu dahil)
Parmaklık ve korkuluk tesisatı işleri (metal yangın merdivenlerinin kurulumu
dahil)
Binanın tamamlanması ve bitirilmesi
Sıva iĢleri
Sıva işleri (binalarda veya diğer inşaatlarda iç ve dış sıva veya alçı sıva işleri ile
alçıpan işleri vb.)
Doğrama tesisatı
Hazır mutfaklar, mutfak tezgahları, gömme dolaplar, iç merdivenler ile ince tahta,
lambri ve benzerlerinin montajı işleri
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Tehlikeli
Herhangi bir malzemeden yapılan kapı ve pencere kasaları, kapılar (zırhlı kapılar
43.32.02 dahil, otomatik ve döner kapılar hariç), pencereler, kepenkler, panjurlar, garaj
Tehlikeli
kapıları ve benzerlerinin montajı
Seyyar bölme ve metal yapı üzerine asma tavan montaj işleri ile diğer doğrama
tesisatı işleri
43.33
Yer ve duvar kaplama
Bina ve diğer yapıların içi veya dışında yer ve duvar kaplama faaliyetleri
(mermer, mozaik, granit, karo ve kaldırım taşlarının, parke dahil ahşap yer ve
43.33.01
duvar kaplamalarının döşenmesi vb.) (halı, taban muşambası ve kağıt kaplama
hariç)
Başka yerde sınıflandırılmamış diğer yer döşeme ve kaplama ile duvar kaplama
43.33.02 işleri (halı, taban muşambası ve diğer esnek yer kaplamaları ile duvar kaplama
işleri)
43.34
Boya ve cam iĢleri
43.32.03
43.34.01 Binaların iç ve dış boyama işleri
43.34.02 Cam takma işleri
43.34.03 Bina dışı yapıların boyama işleri
43.39
ĠnĢaatlardaki diğer bütünleyici ve tamamlayıcı iĢler
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
40
Dekoratif malzemenin, bezemelerin ve süslerin montajı ile inşaatlardaki bys.
43.39.01 diğer bütünleyici ve tamamlayıcı işler (radyatörleri kaplayan ızgaraların montajı
ile akustik panel, karo veya diğer malzemeleri içeren akustik işler dahil)
Tehlikeli
43.39.02 Yeni binaların inşaat sonrası temizliği
Az
Tehlikeli
43.9
43.91
43.91.01
43.99
43.99.01
43.99.02
43.99.03
43.99.04
Diğer özel inĢaat faaliyetleri
Çatı iĢleri
Çatı işleri (çatı iskeleti kurulumunu içeren inşaat işleri, çatı yapımı, çatı oluğu ve
oluk ağzı montaj işleri ile metal ve diğer malzemeden çatı kaplama işleri)
(dülgerlik işleri dahil)
BaĢka yerde sınıflandırılmamıĢ diğer özel inĢaat faaliyetleri
Yapısal çelik bileşenlerin kurulması işleri (bina, köprü, gezer vinç veya elektrik
iletim kulesi gibi diğer yapılar için prefabrik yapısal çelik bileşenlerin kurulması
vb.)
Yeraltı çalışmaları (madencilik, depolama, vb. için düşey galeri ve kuyu açma
faaliyeti dahil, su kuyusu açma hariç)
Açık yüzme havuzlarının inşaatı
Vinç ve benzeri diğer inşaat ekipmanlarının operatörü ile birlikte kiralanması
(özel bir inşaat çeşidinde yer almayan)
43.99.05 İnşaatlarda beton işleri (kalıp içerisine beton dökülmesi vb.)
43.99.06 Duvarcılık ve tuğla örme işleri
43.99.07 İnşaat iskelesi ve çalışma platformunu kurma ve sökme işleri
Su yalıtım işleri (düz çatı ve teraslardaki su yalıtım işleri, inşaat ve diğer yer altı
yapıların dış cephesindeki su yalıtım işleri, nem yalıtımı vb.)
Baca ve sanayi fırınlarının inşaatı ve kurulması (fırınlar için yanma odasına ateş
43.99.10
tuğlası döşenmesi işleri dahil)
43.99.08
43.99.11 İnşaat amaçlı kazık çakma ve temel inşaatı işleri (forekazık çakma dahil)
43.99.12
Yapıların dış cepheleri için buharlı temizleme, kum püskürtme ve benzeri
uzmanlaşmış inşaat faaliyetleri
43.99.13 İnşaat demirciliği (inşaat demirinin bükülmesi ve bağlanması)
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Tehlikeli
Az
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Çok
Tehlikeli
Prefabrik yapıların montajı ve kurulması (prefabrik binalar hariç her çeşit
43.99.14 prefabrik sokak düzeneklerinin (otobüs durağı, telefon kulübesi, bank vb.)
Tehlikeli
kurulumu vb.)
Başka yerde sınıflandırılmamış diğer uzmanlaşmış inşaat işleri (şömine, barbekü
43.99.15
Tehlikeli
dahil)
ĠnĢaat sektörü ile tehlikeli iĢlerin belirlenmesi tebliğde 41,42,43 nolu kodlardan seçilerek iĢe
en uygun tehlike sınıfı belirlenir.
3.3.ĠġVERENĠN TEHLĠKE SINIFINA GÖRE Ġġ
SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ HĠZMETLERĠ
ĠĢveren, iĢyerlerinde alınması gereken iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve
uygulanmasının izlenmesi, iĢ kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalıĢanların ilk
yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla;
çalıĢanları arasından bu Yönetmelikte belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla iĢyeri
41
hekimi, iĢ güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Gerekli nitelikleri haiz
olması halinde tehlike sınıfı ve çalıĢan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini
kendisi üstlenebilir. ĠĢveren, iĢyerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması halinde
birinci fıkrada sayılan yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, OSGB‟lerden hizmet
alarak yerine getirebilir. ĠĢveren, iĢyeri hekimi ve iĢ güvenliği uzmanının tam süreli
görevlendirilmesi gereken durumlarda ĠSGB kurar. Tam süreli iĢyeri hekimi görevlendirilen
iĢyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.Üçüncü fıkrada
belirtilen sürenin hesaplanmasında, çalıĢanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı ĠĢ Kanununa göre belirlenen haftalık çalıĢma süresi
dikkate alınır. ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili görevlendirilen personelin etkin bir
Ģekilde çalıĢması amacıyla gerekli kolaylığı sağlamak ve bu hususta planlama ve düzenleme
yapmakla,Görevlendirdiği kiĢi veya OSGB‟lerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç,
gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karĢılamakla,ĠĢyerinde sağlık ve
güvenlik hizmetini yürütenler arasında iĢbirliği ve koordinasyonu sağlamakla,Görevlendirdiği
kiĢi veya hizmet aldığı OSGB‟ler tarafından iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun
olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmekle,ĠĢyeri hekimi, iĢ güvenliği uzmanı
ve diğer sağlık personelinin görevlerini yerine getirebilmeleri için, Bakanlıkça belirlenen
sürelerden az olmamak kaydı ile yeterli çalıĢma süresini sağlamakla,yükümlüdür. ĠĢ sağlığı ve
güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere iĢyerinden personel görevlendirmek veya OSGB‟lerden
hizmet almak suretiyle bu konudaki yetkilerini devreden iĢverenin bu hizmetlere iliĢkin
yükümlülükleri devam eder.ĠĢveren iĢyerinde görev yapan iĢyeri hekimi, iĢ güvenliği uzmanı
ve diğer sağlık personeli ile hizmet alınan OSGB‟lerin ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre
geçerli yetki belgesi ile görevlendirilmesinden sorumludur.
3.3.1.ĠĢ Güvenliği Uzmanı Görevlendirilmesi
Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalıĢmaları da kapsayacak
iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için iĢveren;
ÇalıĢanları arasından 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendindeki niteliklere sahip
çalıĢanı, iĢyerinin tehlike sınıfı ve çalıĢan sayısını dikkate alarak iĢ güvenliği uzmanı olarak
görevlendirir. ÇalıĢanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde,
bu yükümlülüğünü ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya yetkilendirilmiĢ toplum sağlığı
merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Bu Yönetmelikte belirtilen niteliklere ve
gerekli belgeye sahip olması halinde, çalıĢan sayısı ve tehlike sınıfını dikkate alarak kendi
iĢyerinde, iĢ güvenliği uzmanlığı görevini üstlenebilir.ĠĢveren, görevlendirdiği kiĢi veya
hizmet aldığı kurum ve kuruluĢların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç,
mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karĢılar.
ĠĢveren, iĢyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iĢbirliği ve
koordinasyonu sağlar.ĠĢveren, görevlendirdiği kiĢi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluĢlar
tarafından iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen
tedbirleri yerine getirir.ĠĢveren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte
bulunan kiĢiye yazılı olarak bildirir ve bu yazıĢmaların iĢyerinde düzenli olarak arĢivlenmesini
sağlar.ĠĢveren, çalıĢanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel
konular hakkında; görevlendirdiği kiĢi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluĢları, baĢka
iĢyerlerinden çalıĢmak üzere kendi iĢyerine gelen çalıĢanları ve bu çalıĢanların iĢverenlerini
bilgilendirir. ĠĢverenin; iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda uzman görevlendirmesi veya hizmet
satın alması iĢverenin sorumluluklarını etkilemez. ĠĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetleri
ile ilgili maliyeti çalıĢanlara yansıtamaz.ĠĢveren, ÇalıĢanın ölümü veya maluliyetiyle
sonuçlanacak Ģekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iĢ kazası veya meslek
hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iĢ güvenliği uzmanının yetki belgesinin
42
geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır. Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleĢmiĢ yargı
kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınır , ilgili yargı sürecini takip eder ve
sonucunu Genel Müdürlüğe bildirir.
3.3.2.ĠĢyeri Hekimi Görevlendirilmesi
Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak
iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;
Çalışanları arasından işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak işyeri hekimi ve
diğer sağlık personeli olarak görevlendirir.Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip
personel bulunmaması hâlinde, bu yükümlülüğünü ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya
Bakanlıkça yetkilendirilen Sağlık Bakanlığı’na bağlı birimlerden hizmet alarak yerine
getirebilir.Bu Yönetmelikte belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip
olması halinde, çalışan sayısı ve tehlike sınıfınıdikkate alarak kendi işyerinde, işyeri hekimliği
ve diğer sağlık personeli görevini üstlenebilir.Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen
işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.İşveren, görevlendirdiği
kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç,
gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.İşveren, işyerinde sağlık ve
güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar.İşveren,
görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.İşveren, yerine
getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye yazılı olarak bildirir ve
bu yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar. İşveren, çalışanların sağlık ve
güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi
veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine
gelençalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.İş sağlığı ve güvenliği konusunda işyeri
hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmesi veya hizmet satın alması işverenin
sorumluluklarını etkilemez. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili
maliyeti çalışanlara yansıtamaz. İşveren, 11 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen
durumlarda, ilgili yargı sürecini takip eder ve sonucunu Genel Müdürlüğe bildirir.
3.4.Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KURULUN
OLUġTURULMASI
Elli ve daha fazla çalıĢanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli iĢlerin
yapıldığıiĢyerlerinde iĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalıĢmalarda bulunmak üzere
kurul oluĢturur.Altı aydan fazla süren asıl iĢveren-alt iĢveren iliĢkisinin bulunduğu
hallerde;Asıl iĢveren alt iĢverenin çalıĢan sayıları ayrı ayrı elli ve daha fazla ise asıl iĢveren ve
alt iĢveren ayrı ayrıkurul kurar. ĠĢ sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin yürütülmesi ve kurullarca
alınan kararların uygulanması konusunda iĢbirliği ve koordinasyon asıl iĢverence sağlanır.Bir
iĢyerinde sadece asıl iĢverenin çalıĢan sayısı elli ve daha fazla ise bu durumda kurul asıl
iĢverence kurulur. Kurul oluĢturma yükümlülüğü bulunmayan alt iĢveren, kurul tarafından
alınan kararların uygulanması ile ilgili olarak koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili
bir temsilci atar.Alt iĢverenin çalıĢan sayısı elli ve daha fazla, asıl iĢverenin çalıĢan
sayısı ellinin altında ise iĢyerinde kurul alt iĢverence oluĢturulur. Asıl iĢveren alt iĢverenin
oluĢturduğu kurula iĢbirliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci
atar.Asıl iĢveren ve alt iĢverenin çalıĢan sayıları ayrı ayrı ellinin altında ve toplam çalıĢan
sayısı elliden fazla bulunduğu durumlarda ise koordinasyon asıl iĢverence yapılmak kaydıyla,
asıl iĢveren ve alt iĢveren tarafından birlikte bir kurul oluĢturulur. Kurulun oluĢumunda üyeler
6 ncı maddeye göre her iki iĢverenin ortak kararı ile atanır.Asıl iĢveren alt iĢveren iliĢkisi
43
bulunmayan ve aynı çalıĢma alanında birden fazla iĢverenin bulunması ve bu iĢverenlerce
birden fazla kurulun oluĢturulması hâlinde iĢverenler,
birbirlerinin çalıĢmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer iĢverenleri
bilgilendirir. ĠĢverenler, iĢ sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular.
3.4.1.Kurulun OluĢumu
a) İşveren veya işveren vekili,
b) İş güvenliği uzmanı,
c) İşyeri hekimi,
ç) İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi,
d) Bulunması halinde sivil savunma uzmanı,
e) Bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta,
f) Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci.
3.4.2.Kurulun Görevlendirilmesi
İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamak, işverenin
veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulanmasını izlemek, izleme
sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gündemine
almak, İş sağlığı ve güvenliği konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek, İşyerinde
iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek,
işveren veya işveren vekiline bildirimde bulunmak,İşyerinde meydana gelen her iş kazası ve
işyerinde meydana gelen ancak iş kazası olarak değerlendirilmeyen işyeri ya da iş ekipmanının
zarara uğratma potansiyeli olan olayları veya meslek hastalığında yahut iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili bir tehlike halinde gerekli araştırma ve incelemeyi yapmak, alınması gereken
tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek,İşyerinde iş sağlığı ve
güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak, bu konu ve kurallarla ilgili programlarıhazırlamak,
işveren veya işveren vekilinin onayına sunmak ve bu programların uygulanmasını izlemek ve
eksiklik görülmesi halinde geri bildirimde bulunmak,İşyerinde yapılacak bakım ve
onarım çalışmalarında gerekli güvenlik tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin
uygulamalarını kontrol etmek,İşyerinde yangın, doğal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler için
alınan tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerinçalışmalarını izlemek, İşyerinin iş sağlığı ve
güvenliği durumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, o yılki çalışmaları değerlendirmek, elde
edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları değerlendirerek
belirlemek ve işverene teklifte bulunmak,6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun
13 üncü maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkıtalepleri ile ilgili acilen toplanarak
karar vermek,İşyerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma
ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme
politikası geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak. Kurul üyeleri bu Yönetmelikle kendilerine
verilen görevleri yapmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz, kötüdavranış ve muameleye
maruz kalamazlar.
3.5.RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ
İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve
geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya
yaptırır.Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve
güvenliğinin sağlanmasıyükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İşveren, risk
44
değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili
ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.
3.5.1 Risk Değerlendirme Ekibi
Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk
değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.
a) İşveren veya işveren vekili.
b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.
ç) İşyerindeki destek elemanları.
d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde
yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi
sahibi çalışanlar.
İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve
kuruluşlardan hizmet alabilir.Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya
işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.İşveren, risk
değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine
getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar,
görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz. Risk
değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan
bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.
3.5.2.Risklerin Belirlenmesi ve Kontrolleri
Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden
kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin,
ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut
kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.
(Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri,
işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal
veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada
kullanılarak analiz edilir.
İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde birinci ve ikinci
fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır. Analizin ayrı ayrı bölümler için
yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp
sonuçlandırılır.Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin
büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır
ve yazılı hale getirilir.
Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen
risklerin kontrolüamacıyla bir planlama yapılır.
Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün
değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.
45
Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya
daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.
Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları,
işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve
bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya
konulur.
Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir,
denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler
tamamlanır.Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel
korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden
olmaması sağlanır.
Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi
tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar
tekrarlanır.
3.5.3.Risk Analizin Dökümantasyonu
Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir.
a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.
b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi
olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri.
c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.
ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı.
d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.
e) Tespit edilen riskler.
f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.
g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.
ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen
risk seviyesi.
(2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler
tarafından her sayfasıparaflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır.
(3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir.
3.6.ACĠL DURUM PLANLARININ HAZIRLANMASI
ÇalıĢma ortamı, kullanılan maddeler, iĢ ekipmanı ile çevre Ģartlarını dikkate alarak meydana
gelebilecek veçalıĢan ile çalıĢma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek
muhtemel acil durumları belirler.Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve
sınırlandırıcı tedbirleri alır.Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere
gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar.Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların
46
yapılmasını sağlar.Acil durumlarla mücadele için iĢyerinin büyüklüğü ve taĢıdığı özel
tehlikeler, yapılan iĢin niteliği, çalıĢan sayısı ile iĢyerinde bulunan diğer kiĢileri dikkate
alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun
donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalıĢanı görevlendirir ve her zaman
hazır bulunmalarını sağlar.Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla
mücadele konularında, iĢyeri dıĢındaki kuruluĢlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri
yapar.Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz
durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek Ģekilde devre
dıĢı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. Varsa alt iĢveren ve geçici iĢ iliĢkisi
kurulan iĢverenin çalıĢanları ile müĢteri ve ziyaretçi gibi iĢyerinde bulunan diğer kiĢileri acil
durumlar konusunda bilgilendirir.Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalıĢanların
sorumlulukları iĢverenlerin konuya iliĢkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
3.6.1.ĠnĢaat Sektöründe Acil Durumlar
a) Risk değerlendirmesi sonuçları.
b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali.
c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.
ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali.
d) Sabotaj ihtimali.
3.6.2.Görevlendirilecek çalıĢanların Belirlenmesi
İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli
sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az
tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar;
a)Arama, kurtarma ve tahliye,
b) Yangınla mücadele,
konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek
elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde,
tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha
görevlendirir.
(2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.
(3) Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar
konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip
başı bulunur.
(4) İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu
sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir.
(5) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen
yükümlülüğüyerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.
47
3.6.3.Acil Durum Prosedürün Dökümantasyonu
a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.
b) Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı.
c) Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi.
ç) Belirlenen acil durumlar.
d) Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler.
e) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri.
f) Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki:
1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının
bulunduğu yerler.
2) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.
3) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye
planı.
4) Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve
iletişim bilgileri.
5) İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki
kuruluşların irtibat numaraları.
(2) Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her
sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek
ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır.
(3) Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde
asılı olarak bulundurulur.
3.6.4.Tatbikatlar
Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve
uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat
yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır.
Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak
düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır.
Gerçekleştirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan yönler ve kazanılan deneyimlere göre acil
durum planlarıgözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılır.
Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar
yönetimin koordinasyonu ile yürütülür.
48
3.7.ÇALIġANLARIN EĞĠTĠMĠ
İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili;
a) Programların hazırlanması ve uygulanmasını,
b) Eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesini,
c) Çalışanların bu programlara katılmasını,
ç) Program sonunda katılanlar için katılım belgesi düzenlenmesini
sağlar.
(2) İşveren, geçici iş ilişkisi kurulan diğer işverene Kanunun 16 ncı maddesinin birinci
fıkrasındaki hususlar ile ilgili bilgi verir; geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular
hakkında çalışanlarına gerekli eğitimin verilmesini sağlar.
(3) 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen
asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden,
asıl işveren alt işverenle birlikte sorumludur.
(4) İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde
karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin
alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerindençalışmak üzere gelen çalışanları işe
başlatamaz.
3.7.1.ĠĢ Güvenliği Eğitimleri
İşveren, çalışanlarına asgari Ek-1’de belirtilen konuları içerecek şekilde iş sağlığı ve güvenliği
eğitimlerinin verilmesini sağlar.
(2) İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, çalışanın yapacağı iş ve
işyerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eğitilmesini
sağlar.
(3) Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi
durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimler ayrıca verilir.
(4) Birinci fıkraya göre verilen eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni riskler de dikkate
alınarak aşağıda belirtilen düzenli aralıklarla tekrarlanır:
a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa.
b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa.
c) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa.
(5) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe dönüşünde çalışmaya
başlamadan önce, kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve
güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir.
(6) Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe
başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
49
3.7.2.Eğitim Süreleri
Çalışanlara verilecek eğitimler, çalışanların işe girişlerinde ve işin devamı süresince
belirlenenperiyotlar içinde;
a) Az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat,
b) Tehlikeli işyerleri için en az on iki saat,
c) Çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat
olarak her çalışan
için düzenlenir.
(2) Birinci fıkrada belirtilen eğitim sürelerinin Ek-1’de yer alan konulara göre dağıtımında
işyerinde yürütülen faaliyetler esas alınır.
(3) Eğitim sürelerinin bütün olarak değerlendirilmesi esas olmakla birlikte dört saat ve
katları şeklinde işyerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı zaman
dilimlerinde de değerlendirilebilir.
3.7.3.Eğitim Veren KuruluĢlar
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri;
a) İşyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından,
b) İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve
ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri, üniversiteler, kamu kurumlarının eğitim birimleri,
kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim
kurumları ve ortak sağlık ve güvenlik birimleri tarafından,
eğiticilerin Ek-1’deki
eğitim programında yer alan konulara göre uzmanlık alanları dikkate
alınarak belirlenmesi kaydıyla verilir.
3.7.4.Eğitimlerin Belgelendirilmesi
Düzenlenen eğitimler belgelendirilir ve bu belgeler çalışanların özlük dosyalarında saklanır.
Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı,
eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğitimin tarihi yer
alır.
(2) Eğitimlerin işyeri dışındaki bir kurum tarafından verilmesi durumunda bu kurumun
unvanı da düzenlenen sertifikada yer alır.
50
3.7.5.Eğitim Konuları
EĞĠTĠM KONULARI
1. Genel konular
a) ÇalıĢma mevzuatı ile ilgili bilgiler,
b) ÇalıĢanların yasal hak ve sorumlulukları,
c) ĠĢyeri temizliği ve düzeni,
ç) ĠĢ kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar
2. Sağlık konuları
a) Meslek hastalıklarının sebepleri,
b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
ç) Ġlkyardım
3. Teknik konular
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taĢıma,
c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,
ç) ĠĢ ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalıĢma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
f)ĠĢ kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması,
g) Güvenlik ve sağlık iĢaretleri,
ğ) KiĢisel koruyucu donanım kullanımı,
h) ĠĢ sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,
ı) Tahliye ve kurtarma
51
3.8.ÇALIġANLARIN SAĞLIK GÖZETĠMĠ
Kanun‟un 15.maddesinde çalıĢanların sağlık gözetimiyle ilgili çalıĢmalar düzenlenmiĢtir.
Buna göre iĢveren; çalıĢanların iĢyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini
dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlacaktır. ĠĢveren Ģu hallerde çalıĢanların
sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: iĢe giriĢlerinde, iĢ değiĢikliğinde, iĢ
kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan iĢten uzaklaĢmalarından sonra iĢe
dönüĢlerinde talep etmeleri hâlinde ve iĢin devamı süresince çalıĢanın ve iĢin niteliği ile
iĢyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla”
Ayrıca iĢveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerlerinde çalıĢacakları,
yapacakları iĢe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan iĢe baĢlatamayacak, Kanun
kapsamında alınması gereken sağlık raporları, iĢyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet
alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan iĢyeri hekiminden alınacaktır. Sağlık
muayenesi yaptırılan çalıĢanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri
gizli tutulacaktır.
IĢveren çalıĢanları iĢe girmeden once sağlık tetkiklerini yaptırmak ile yükümlüdür.Mesleki
risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren. Çalışanları arasından 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (b) ve (g) bentlerindeki niteliklere sahip çalışanları, işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan
sayısını dikkate alarak işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli olarak
görevlendirir.Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde,
bu yükümlülüğünü ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya Bakanlıkça yetkilendirilen
Sağlık Bakanlığı’na bağlı birimlerden hizmet alarak yerine getirebilir.Bu Yönetmelikte
belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması halinde, çalışan sayısı ve tehlike
sınıfınıdikkate alarak kendi işyerinde, işyeri hekimliği ve diğer sağlık personeli
görevini üstlenebilir.Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık
personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet
aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve
zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.İşveren, işyerinde sağlık ve güvenlik
hizmetlerini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar.İşveren, görevlendirdiği kişi
veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata
uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.Ġşveren, yerine getirilmeyen
hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye yazılı olarak bildirir ve bu
yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar. İşveren, çalışanların sağlık ve
güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi
veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine
gelençalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.İş sağlığı ve güvenliği konusunda işyeri
hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmesi veya hizmet satın alması işverenin
sorumluluklarını etkilemez.İşveren, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili
maliyeti çalışanlara yansıtamaz.İşveren, 11 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen
durumlarda, ilgili yargı sürecini takip eder ve sonucunu Genel Müdürlüğe bildirir.
Çalışanın kişisel özellikleri, işyerinin tehlike sınıfı ve işin niteliği öncelikli olarak
göz önünde bulundurularak uluslararası standartlar ile işyerinde yapılan risk değerlendirmesi
sonuçları doğrultusunda;
a) Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç beş yılda bir,
b) Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç üç yılda bir,
52
c) Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir,
defa olmak üzere
periyodik muayene tekrarlanır. Ancak işyeri hekiminin gerek görmesi halinde
bu süreler kısaltılır.
3.9.ÇALIġANLARIN GÖRÜġLERĠNĠN ALINMASI
Kanun‟un 16.maddesine göre iĢveren; iĢyerinde iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve
sürdürülebilmesi amacıyla çalıĢanları ve çalıĢan temsilcilerini iĢyerinin özelliklerini de dikkate
alarak aĢağıdaki konularda bilgilendirecektir:
a) ĠĢyerinde karĢılaĢılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler.
b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar.
c) Ġlk yardım, olağan dıĢı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye iĢleri konusunda
görevlendirilen kiĢiler.
ĠĢveren; ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalıĢanları,
tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karĢı alınmıĢ ve alınacak tedbirler hakkında derhal
bilgilendirecek, baĢka iĢyerlerinden çalıĢmak üzere kendi iĢyerine gelen çalıĢanların birinci
fıkrada belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalıĢanların iĢverenlerine
gerekli bilgileri verecektir. Risk değerlendirmesi, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve
önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftiĢten elde edilen
bilgilere, destek elemanları ile çalıĢan temsilcilerinin ulaĢmasını sağlayacaktır.
Kanunun çalıĢan eğitimiyle ilgili hükümlerine göre iĢveren, tıpkı ĠĢ Kanunu 77.madde
hükmünde olduğu gibi, çalıĢanlarını iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda eğitmek
zorundadır. Konuyla ilgili 17.madde hükmüne gore iĢveren; çalıĢanların iĢ sağlığı ve güvenliği
eğitimlerini almasını sağlayacaktır. Bu eğitim özellikle; iĢe baĢlamadan önce, çalıĢma yeri
veya iĢ değiĢikliğinde, iĢ ekipmanının değiĢmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması
hâlinde verilecektir. Eğitimler, değiĢen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenecek,
gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanacaktır. Kanun‟un 20.madde hükmüyle çalıĢanlar
arasından seçilmesi zorunlu hale getirilen çalıĢan temsilcileri ise ayrıca ve özel olarak
eğitilecektir.
Kanunda, daha önce ĠĢ Kanunu 85.maddesinde düzenlenen mesleki eğitim alma zorunluluğuna
da, önceki “ağır ve tehlikeli iĢler” ifadesi yerine “tehlikeli ve çok tehlikeli iĢler” ifadesi
kullanılarak yer verilmiĢtir. Hükme göre, mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli
ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢlerde, yapacağı iĢle ilgili mesleki eğitim aldığını
belgeleyemeyenler çalıĢtırılamayacaktır.
Ayrıca, iĢ kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalıĢana iĢe baĢlamadan önce, söz
konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalıĢma
yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilecektir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla
süreyle iĢten uzak kalanlara, tekrar iĢe baĢlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilmesi
gerekecektir. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerlerinde; yapılacak iĢlerde
karĢılaĢılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin
alındığına dair belge olmaksızın, baĢka iĢyerlerinden çalıĢmak üzere gelen çalıĢanlar iĢe
53
baĢlatılamayacaktır. Geçici iĢ iliĢkisi kurulan iĢveren de, iĢ sağlığı ve güvenliği risklerine karĢı
çalıĢana gerekli eğitimin verilmesini sağlayacaktır. Verilecek eğitimin maliyeti çalıĢanlara
yansıtılamayacak, eğitimlerde geçen süre çalıĢma süresinden sayılacaktır.Eğitim sürelerinin
haftalık çalıĢma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalıĢma veya
fazla çalıĢma olarak değerlendirilecektir.
Yasa, iĢyerinde ĠSG ile ilgli konularda çalıĢanların görüĢlerinin alınması ve katılımının
sağlanmasını Ģart koĢmakta ve bu konuda detaylı düzenlemelere yer vermektedir.Konuyla
ilgili 18.madde hükmü dıĢında 16, 19, 20, 22 ve 23.madde hükümlerinde de iĢverenin sağlık
ve güvenlikle ilgili konularda bilgilendirilmeleri, iĢveren, çalıĢanlar, temsilcileri ve koruyucu
önleyici hizmetlerin yürütülmesinde görev alan kiĢilerin iĢbirliği ve koordinasyon dahilinde
çalıĢmalarına vurgu yapılmaktadır. ÇalıĢanların görüĢlerinin alınması ve katılımlarının
sağlanması baĢlıklı 18.madde düzenlemesine gore;
(1) ĠĢveren, görüĢ alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalıĢanlara veya iki ve daha fazla
çalıĢan temsilcisinin bulunduğu iĢyerlerinde varsa iĢyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa
çalıĢan temsilcilerine aĢağıdaki imkânları sağlayacaktır:
a) ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüĢlerinin alınması, teklif getirme hakkının
tanınması ve bu konulardaki görüĢmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması.
b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iĢ ekipmanı, çalıĢma ortamı ve Ģartlarının
çalıĢanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüĢlerinin alınması.
(2) ĠĢveren, destek elemanları ile çalıĢan temsilcilerinin aĢağıdaki konularda önceden
görüĢlerinin alınmasını sağlayacaktır:
a) ĠĢyerinden görevlendirilecek veya iĢyeri dıĢından hizmet alınacak iĢyeri hekimi, iĢ güvenliği
uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye iĢleri için kiĢilerin
görevlendirilmesi.
b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve
kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.
c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.
ç) ÇalıĢanların bilgilendirilmesi.
d) ÇalıĢanlara verilecek eğitimin planlanması.
(3) ÇalıĢanların veya çalıĢan temsilcilerinin, iĢyerinde iĢ sağlığı ve güvenliği için alınan
önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiĢ sırasında, yetkili makama baĢvurmalarından
dolayı hakları kısıtlanamayacaktır.
54
3.10.Ġġ KAZALARIN VE MESLEK HASTALIKLARIN
BĠLDĠRĠMĠ
Kanun‟un 14.maddesinde, iĢ kazalarının kayıt ve bildirimi ile ilgili yükümlülük
belirlenmiĢtir.Daha önce ĠĢ Kanunu 77.maddesi ile düzenlenen “iki gün içinde ÇalıĢma Bölge
Müdürlüğü‟ne bildirim yükümü” ve ayrıca Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu‟nun 13.maddesi uyarınca “en geç üç iĢ günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu‟na
(SGK) bildirim yükümü” Ģeklindeki farklı düzenlemeler ortadan kaldırılmıĢ ve sadece üç gün
içinde SGK‟na bildirim yükümü benimsenmiĢtir. Ayrıca, iĢveren iĢyerinde meydana gelen
bütün iĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutmak, kaza sonrası gerekli
incelemeleri yapmak ve meydana gelen kazaların raporlarını tutmakla yükümlü hale
getirilmiĢtir.
Bu gerçekten isabetli bir düzenlemedir. Ülkemizde iĢ kazalarıyla ilgili kayıt ve istatistikler
yeterince tutulamamaktadır. ĠĢ kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili istatistiki bilgilerin ve
kazalara yol açan etmenlerin kaydının tutulması, risk değerlendirme çalıĢmaları ve alınması
gereken önlemlerin isabetli Ģekilde belirlenebilmesi açısından son derece önemlidir.Bununla
birlikte, kanunda kaza ve hastalık kayıtlarının ne Ģekilde toplanacağı ve bunların tasnif ve
yayınlanmasıyla ilgili bir düzenleme yapılmamıĢtır. Maddeyle ilgili çıkarılacak yönetmelikte,
iĢ kazalarının bildirimi, bunların tasnifi ve yayımlanmasıyla ilgili detaylar da düzenlenmelidir.
Hükme göre iĢveren; bütün iĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutacak, gerekli
Ġncelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenleyecektir. ĠĢyerinde meydana gelen ancak
yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde iĢyeri ya da iĢ ekipmanının zarara uğramasına
yol açan veya çalıĢan, iĢyeri ya da iĢ ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları
inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenleyecektir. ĠĢveren, aĢağıdaki hallerde belirtilen
sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunacaktır:
a) ĠĢ kazalarını kazadan sonraki üç iĢ günü içinde.
b) Sağlık hizmeti sunucuları veya iĢyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek
hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iĢ günü içinde.
Ayrıca; iĢyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları
vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk
edecektir. Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iĢ kazalarını, yetkilendirilen
sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde
Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirecektir.
55
3.11.SAHA DENETĠMĠ
ĠĢveren, iĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını
-izler,
- denetler
- uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
3.11.1.Yüksekte çalıĢma
1– Seviye farkı bulunan ve düĢme sonucu yaralanma ihtimalinin oluĢabileceği her türlü
alanda yapılan çalıĢma; yüksekte çalıĢma olarak kabul edilir.
2– Yüksekte yapılan çalıĢmalarda aĢağıdaki hususlara uyulur:
a) Yüksekte yapılması zorunlu olmayan montaj ve benzeri çalıĢmaların mümkün
olduğunca öncelikle yerde yapılması sağlanır.
b) Yapılacak çalıĢmaların önceden planlanması ve organize edilmesi, bu planlama
yapılırken yüksekten düĢme ile ilgili hususlara acil durum planında yer verildiğinden
emin olunması sağlanır.
c) ÇalıĢanların, çalıĢma yerlerine güvenli bir Ģekilde ulaĢmaları uygun araç ve
ekipmanlarla sağlanır.
ç) ÇalıĢma yerlerinde çalıĢanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düĢmeyi
önleyici platformlar, bariyerler, kapaklar, çalıĢma iskeleleri, güvenlik ağları veya hava
yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanır.
d)
Toplu koruma tedbirlerinin düĢme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı,
uygulanmasının mümkün olmadığı, daha büyük tehlike doğurabileceği, geçici olarak
kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan iĢlerin özelliğine uygun bağlantı noktaları
veya yaĢam hatları oluĢturularak tam vücut kemer sistemleri veya benzeri güvenlik
sistemlerinin kullanılması sağlanır. ÇalıĢanlara bu sistemlerle beraber yapılan iĢe ve
standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar
ve benzeri bağlantı tertibatları; gerekli hallerde iniĢ ve çıkıĢ ekipmanları, enerji
sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaĢam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular
ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
e) Yapı iĢleri sırasında ve yapı iĢleri bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte
yapılacak çalıĢmalarda kullanılmak üzere oluĢturulacak yatay ve dikey yaĢam hatları için
gerekli olan bağlantı noktaları ve yapısal düzenlemeler, projenin hazırlık aĢamasında
belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyasında yer alır.
f) Yüksekte güvenli çalıĢma donanımlarının, düzenli olarak kontrol ve bakımlarının
yapılması sağlanır. Uygun olmayan donanımların kullanılması engellenir.
g) Bu alanlarda çalıĢanlara yüksekte çalıĢmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda
bilgilendirme yapılarak gerekli eğitim verilir.
ğ) Yüksekte yapılan çalıĢmalar iĢveren tarafından görevlendirilen ehil bir kiĢinin
56
gözetim ve kontrolü altında gerçekleĢtirilir.
3– Kullanılan güvenlik ağları; malzeme özellikleri, yapılan statik ve dinamik dayanım
deneyleri ile bağlantı ve kurulum Ģartları bakımından TS EN 1263-1 ve TS EN 1263-2
standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart
bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır ve yapılan iĢe
uygun tipte güvenlik ağı seçilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma
kılavuzu iĢyerinde bulundurulur. Güvenlik ağları standartlara ve kullanım kılavuzuna
uygun Ģekilde kurulur.
4– Betonarme platformların döĢeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, Ģaft,
aydınlatma boĢlukları gibi döĢemelerde süreksizlik meydana getiren boĢluklarda, duvar
ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında süreksizlik meydana getiren pencere ve
benzeri boĢluklarda çalıĢanların veya malzemelerin düĢmesini engelleyecek toplu
koruma tedbirleri alınır, korkuluk sistemlerinin kullanılması halinde korkulukların bu
Yönetmeliğin Ek-4 (A) Yüksekte ÇalıĢma baĢlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan
özelliklere uygun olması sağlanır.
5– Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının
geçici olarak kaldırılmasının gerektiği durumlarda, bu alanlarda gerekli güvenlik
tedbirleri alınır ve çalıĢanlara uygun kiĢisel koruyucu donanımlar verilir.
6– Korkuluklarda;
a) Platformdan en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125
kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk,
b) Platforma bitiĢik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası,
c) Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak
Ģekilde konulan ara korkuluk,
bulunması sağlanır.
3.11.2.Geçitlerde güvenlik
7– ÇalıĢma platformları ve geçitler kiĢileri düĢmekten ve düĢen cisimlerden koruyacak
Ģekilde yapılır, boyutlandırılır, kullanılır ve muhafaza edilir.
DüĢen cisimler
8– Yüksekte yapılan çalıĢmalarda kullanılan el aletleri ve diğer malzemelerin
düĢmelerini engelleyecek tedbirler alınır.
9– ÇalıĢanlar, düĢen cisimlere karĢı öncelikle toplu olarak korunur.
10– Yapı alanında, cisimlerin düĢerek tehlike oluĢturabileceği bölgelere giriĢler önlenir
veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.
11– Yapı alanında, çalıĢanlara uygun baĢ koruyucu donanımlar verilerek kullanımı
sağlanır.
12– Yapı alanında, malzemelerin hangi yükseklikten olursa olsun doğrudan yere
57
atılmaması, dengeli ve güvenli bir Ģekilde indirilerek uygun bir yere istif edilmesi
sağlanır. Atık malzemelerin uzaklaĢtırılması için moloz kaydırakları gibi güvenli çalıĢma
yöntemleri tercih edilir.
3.11.3.Enerji dağıtım tesisleri ve elektrikle çalıĢma
13–Enerji dağıtım tesisleri, yangın veya patlama riski oluĢturmayacak Ģekilde
tasarlanarak kurulur ve iĢletilir. KiĢilerin, doğrudan veya dolaylı teması sonucu elektrik
çarpması riskine karĢı korunması sağlanır.
14– Elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması, sökülmesi, tamirat ve
tadilat iĢleri sadece ilgili mevzuatın öngördüğü yetkili elektrikçiler tarafından yapılır.
15– Elektrikli tesisatın bütün parçalarının, güç gereksinimleri için yeterli kapasite ve
kalitede ve yapı iĢlerindeki çalıĢma koĢullarına dayanıklı olması sağlanır.
16– Yapı alanı içerisindeki ana pano ve tali elektrik panolarında uygun kaçak akım rölesi
kullanılır.
17– Yapı alanında veya çalıĢanların eriĢebileceği yerlerde bulunan elektrik panoları,
tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içine
konulur. Bakım, onarım ve yenileme nedeniyle gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin
çıkarılması gerektiğinde uyarı ve koruma amacıyla gerekli tedbirler alınır.
18– Yapı alanında elektrik bağlantıları için uygun bağlantı elemanları kullanılır, açık
uçlu kablolarla bağlantı yapılmaz.
19– Yapı alanında kullanılan sabit ve seyyar iletkenler ile teçhizatların dıĢ etkenlerden
korunması sağlanır, eskimiĢ veya yıpranmıĢ olanlar kullanılmaz.
20– Ekipman ve koruyucu cihazların tasarımı, yapımı ve seçiminde, dağıtılan enerjinin
tipi ve gücü, dıĢ Ģartlar ile çalıĢma alanının çeĢitli bölümlerine girmeye yetkili kiĢilerin
eğitim ve deneyimleri göz önünde bulundurulur.
21– Elektrik teçhizatı, iletim hatları ve elektrikli aletlerin üzerlerinde voltajları belirtilir.
22– Elektrikle çalıĢan iĢ ekipmanlarının gövde güvenlik topraklaması yapılır.
23– Her türlü elektrik kullanımı ve elektrik tesisatının iĢletilmesiyle ilgili olarak, bu
Yönetmelik hükümleri yanında ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanır.
3.11.4.Düzen, temizlik, istif ve depolama
24– Yapı alanının düzenli ve temiz tutulması sağlanır. Sivri uçları veya keskin kenarları
bulunan malzeme ve atıklar düzenli periyotlarla çalıĢma alanlarından uzaklaĢtırılır. Yapı
alanından uzaklaĢtırılması mümkün olmayan sivri veya keskin kenarları bulunan
malzemelerin saplanma riskine karĢı gerekli koruyucu malzemeler ile
korunması/kaplanması sağlanır.
25– Buz, kar, yağmur, kullanılan malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen
çalıĢma yerleri ve geçitler temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınır.
58
26–Yapı alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenir, kazaya sebep
olmayacak Ģekilde istif edilmeleri sağlanır.
27– Yapı alanında, yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve
patlayıcı ortam oluĢan çalıĢma alanlarında bakım, onarım iĢleri dahil her türlü
çalıĢmalarda 30/4/2013 tarihli ve 28633 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan ÇalıĢanların
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve iĢ
ekipmanları ve koruyucu sistemlerin kullanımında 30/12/2006 tarihli ve 26392 4 üncü
mükerrer sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan
Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle Ġlgili Yönetmelik (94/9/AT) hükümlerine uygun
çalıĢılır.
3.11.5.Sağlamlık ve dayanıklılık
28– Beklenmeyen herhangi bir hareketi nedeniyle çalıĢanların sağlık ve güvenliğini
etkileyebilecek her türlü malzeme, ekipman ile bunların parçaları güvenli ve uygun bir
Ģekilde sabitlenir.
29– ĠĢin güvenli bir Ģekilde yapılmasını sağlayacak uygun ekipman ve çalıĢma Ģartları
sağlanmadıkça, yeterli dayanıklılıkta olmayan yüzeylerde çalıĢılmasına ve bu yerlere
girilmesine izin verilmez.
30– Kurulmakta, sökülmekte, bakımda, tamirde ya da yıkılmakta olan yapılarda
çalıĢanları yapının dayanıksızlığından ve kırılganlığından kaynaklanan risklerden
korumak için yeterli tedbirler alınır.
3.11.6.Acil çıkıĢ yolları ve kapıları
31– Acil çıkıĢ yolları ve kapıları ile ilgili aĢağıdaki hususlara uyulur:
a) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları doğrudan dıĢarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkıĢı
önleyecek hiçbir engel bulunmaz.
b) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalıĢanların
iĢyerini derhal ve güvenli bir Ģekilde terk etmelerine imkan sağlar.
c) Acil çıkıĢ yollarının ve kapılarının sayısı ile yerleĢimi ve boyutlarının, yapı alanının
ve çalıĢan barakalarının kullanım Ģekline ve boyutlarına, içinde bulunan ekipmana,
bulunabilecek azami çalıĢan sayısına ve 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması
Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.
ç) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları, 11/09/2013 tarihli ve 28762 sayılı Resmî Gazete‟de
yayımlanan Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine göre iĢaretlenir. ĠĢaretlerin
uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
d) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkıĢı zorlaĢtıracak
hiçbir engel bulunmaz.
59
e) Aydınlatılması gereken acil çıkıĢ yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde
yeterli aydınlatmayı sağlayacak sistem bulundurulur.
3.11.7.Yangın algılama ve yangınla mücadele
32– Yapı alanının özelliklerine, çalıĢan barakalarının ve diğer tesislerin boyutlarına ve
kullanım Ģekline, alandaki ekipmana, alanda bulunan maddelerin fiziksel ve kimyasal
özelliklerine, bulunabilecek azami kiĢi sayısına bağlı olarak uygun nitelikte ve yeterli
sayıda yangınla mücadele araç ve gereci ile gerekli yerlerde yangın dedektörleri ve alarm
sistemleri bulundurulur.
33– Yangınla mücadele araç ve gereçleri, yangın dedektörleri ve alarm sistemlerinin
düzenli bakımlarının ve mevzuata uygun sürelerde periyodik kontrollerinin yapılması
sağlanır.
34– Otomatik olmayan yangın söndürme ekipmanı görünür ve kolayca eriĢilebilir yerlere
konulur ve önlerinde engel bulundurulmaz. Yangın söndürme ekipmanları kolay
kullanılabilir nitelikte olup, Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine göre iĢaretlenir.
ĠĢaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
3.11.8.Havalandırma
35– ÇalıĢanların harcadıkları fiziksel güç ve çalıĢma Ģekli dikkate alınarak yeterli temiz
hava sağlanır. Cebri havalandırma sistemi kullanıldığında, sistemin her zaman çalıĢır
durumda olması sağlanır ve bu sistem çalıĢanların sağlığına zarar verebilecek hava
akımlarına neden olmayacak Ģekilde tesis edilir. ÇalıĢanların sağlığı yönünden gerekli
hallerde havalandırma sistemindeki herhangi bir arızayı bildiren sistem bulundurulur.
3.11.9.Özel riskler
36– ÇalıĢanların zararlı düzeyde titreĢim, gürültü, gaz, buhar veya toz gibi zararlı dıĢ
etkenlere maruz kalmaları önlenir.
37– Zehirli veya zararlı madde bulunması muhtemel veya oksijen düzeyi yetersiz veya
parlayıcı olabilecek bir ortama girmek zorunda kalan çalıĢanların, herhangi bir tehlikeye
maruz kalmalarını önlemek üzere kapalı ortam havası kontrol edilir ve gerekli tedbirler
alınır.
38– ÇalıĢanlar, sınırlı hava hacmine sahip yüksek riskli ortamlarda çalıĢtırılmazlar.
Zorunlu hallerde, her türlü tedbir alındıktan sonra çalıĢtırılabilirler. Bu durumlarda
çalıĢanlar dıĢarıdan sürekli izlenir ve gerektiğinde derhal yardım yapılması için bütün
tedbirler alınır.
3.11.10. Sıcaklık
39– Ortam sıcaklığının, çalıĢma süresince, çalıĢanların yaptıkları iĢe ve harcadıkları
fiziksel güce uygun düzeyde olması sağlanır. Yapılan iĢin niteliği sebebiyle ortam
sıcaklığının değiĢtirilemeyeceği hallerde çalıĢanları fazla sıcak veya soğuktan koruyacak
60
tedbirler alınır.
3.11.11.ÇalıĢma yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılması
40– Yapı alanındaki çalıĢma yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılmasında
aĢağıdaki hususlara uyulur:
Yapı iĢlerinin gündüz yapılması esastır, çalıĢma yerleri, barakalar ve yollar mümkün
olduğu ölçüde doğal olarak aydınlatılır. Gece çalıĢılmasının gerekli veya zorunlu olduğu
çalıĢmalarda veya gün ıĢığının yetersiz olduğu durumlarda uygun ve yeterli suni
aydınlatma sağlanır, gerekli hallerde darbeye karĢı korumalı taĢınabilir aydınlatma
araçları kullanılır. Suni ıĢığın rengi, sinyallerin ve iĢaretlerin algılanmasını
engellemeyecek Ģekilde seçilir.
ÇalıĢma yerleri, barakalar ve geçiĢ yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalıĢanlar için
kaza riski oluĢturmayacak özellikte olur ve uygun Ģekilde yerleĢtirilir.
ÇalıĢma yerleri, barakalar ve geçiĢ yollarındaki aydınlatma sistemindeki herhangi bir
arızanın çalıĢanlar için risk oluĢturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı
sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulundurulur.
3.11.12.Kapılar ve geçitler
41– Kapı ve geçitlerde aĢağıda belirtilen hususlara uyulur:
a)Raylı kapılarda, raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyecek güvenlik tertibatı
bulundurulur.
b)Yukarı doğru açılan kapılarda, aĢağı düĢmeyi önleyecek güvenlik tertibatı
bulundurulur.
c) KaçıĢ yollarında bulunan kapılar ve geçitler uygun Ģekilde iĢaretlenir. Bu kapıların
yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olması
sağlanır.
ç)Araçların geçtiği kapı ve geçitler yayaların geçiĢi için güvenli değilse, bu mahallerde
yayalar için ayrı geçiĢ kapısı bulundurulur. Bu kapılar açıkça iĢaretlenir ve önlerinde
hiçbir engel bulundurulmaz.
d)Mekanik kapılar ve geçitler, çalıĢanlar için kaza riski oluĢturmayacak Ģekilde yapılır.
Bu kapılarda, kolay fark edilebilir ve ulaĢılabilir, acil durdurma sistemleri
bulundurulması ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılmıyorsa, el ile de
açılabilir özellikte olması sağlanır.
3.11.13.Trafik yolları ve tehlikeli alanlar
42– Merdivenler, sabitlenmiĢ geçici merdivenler, yükleme yerleri ve rampalar da dahil
olmak üzere trafik yolları; kolay ve güvenli geçiĢi sağlayacak, bu yerlerin yakınında
çalıĢanlar için tehlike oluĢturmayacak Ģekilde tasarlanarak yapılır.
43– Yayaların kullandığı ve yükleme boĢaltma için kullanılanlar da dahil, araçlarla
61
malzeme taĢımada kullanılan yolların, potansiyel kullanıcı sayısına ve iĢyerinde yapılan
iĢin özelliğine uygun boyutlarda olması sağlanır. Trafik yolları üzerinde taĢıma iĢi
yapılması durumunda, bu yolu kullanan diğer kiĢiler için yol kenarında yeterli güvenlik
mesafesi bırakılır veya uygun koruyucu tedbirler alınır. Yollar görülebilir Ģekilde
iĢaretlenir, düzenli olarak kontrolü yapılarak her zaman bakımlı olması sağlanır.
44– Araç trafiği olan yollar ile kapılar, geçitler, yaya geçiĢ yolları, koridorlar ve
merdivenler arasında yeterli mesafe bulundurulur.
45– Yapı alanlarındaki girilmesi yasak bölgelere yetkisiz kiĢilerin giriĢi uygun araç ve
gereç kullanılarak engellenir. Tehlikeli bölgeler açıkça iĢaretlenir, buralara görünür
Ģekilde uyarı levhaları konulur. Bu bölgelere girme izni verilen çalıĢanları korumak için
gerekli tedbirler alınır.
46– Trafik yolları güzergahında bulunan havai hatlar ve benzeri engeller ile alakalı
gerekli iĢaretlemeler ve önlemler alınır.
3.11.14.Yükleme yerleri ve rampaları
47– Yükleme yerleri ve rampaların; taĢınacak yükün boyutlarına uygun olarak
tasarlanması, çalıĢanların düĢmesini önleyecek Ģekilde güvenli olması ve en az bir çıkıĢ
yerine sahip olması sağlanır.
3.11.15.ÇalıĢma yerinde hareket serbestliği
48– ÇalıĢılan yerlerin, gerekli her türlü ekipman ve araçlar dikkate alınarak,
çalıĢanların iĢlerini yaparken rahatça hareket edebilecekleri geniĢlikte olması sağlanır.
Ġlk yardım
49– ĠĢyerinde, 18/6/2013 tarihli ve 28681 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan
ĠĢyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe uygun sayıda, ilkyardım yapabilen
eğitilmiĢ çalıĢanların her an hazır bulundurulması sağlanır. ĠĢyerinde kaza geçiren veya
aniden rahatsızlanan çalıĢanların, tıbbi müdahale yapılan yerlere en kısa zamanda
ulaĢmalarını sağlayacak gerekli tedbirler alınır.
50– Yapı alanının büyüklüğü, yapılan iĢin niteliği ve kaza riskine göre, gerektiğinde
iĢyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası bulunması 29/12/2012
tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri
Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci madde hükümlerine göre sağlanır.
51– Ġlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve
sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. Bu yerler, Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri
Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir.
52– ÇalıĢma koĢullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay eriĢilebilir
yerlerde bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde
iĢaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.
62
3.11.16.Soyunma yeri ve elbise dolabı
53– ĠĢ elbisesi giymek zorunda olan çalıĢanların, etik olarak veya sağlık nedenleriyle,
uygun olmayan bir yerde soyunmalarına izin verilmez. Bu durumda çalıĢanlar için uygun
soyunma yerleri sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen iĢyerlerinde çalıĢanların elbiselerini
koyabilecekleri uygun bir yer tahsis edilir.
54- Soyunma yerlerinin aĢağıda belirtilen hususlara sahip olması sağlanır;
a) Kolay ulaĢılabilir yerde olması,
b) Yeterli kapasitede olması,
c) Yeterli sayıda oturma yerleri bulunması,
ç) Kadınlar ve erkekler için ayrı soyunma yerleri olması,
d) Her çalıĢan için çalıĢma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte
kilitli dolaplar bulunması,
e) Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalıĢılan yerlerde ve benzeri iĢlerde iĢ
elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde muhafaza edilmesi için, her çalıĢan için
yeterli nitelikte iki bölmeli dolap veya iki ayrı elbise dolabı bulunması.
3.11.17.DuĢlar ve lavabolar
55– Yapılan iĢin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde, çalıĢanların
yıkanmalarının, temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalıĢanlar için
ayrı ayrı olmak üzere sıcak ve soğuk su imkânı bulunan uygun yıkanma yerleri ve duĢlar
tesis edilir. DuĢlar, çalıĢanların rahatça yıkanabilecekleri geniĢlikte, dıĢarıdan içerisi
görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen Ģartları
sağlanacak Ģekilde yapılır.
56– DuĢ tesisi gerektirmeyen iĢlerde, çalıĢma yerlerinin ve soyunma odalarının
yakınında, gerektiğinde sıcak suyu da olan, lavabolar bulunur. Lavabolar erkek ve kadın
çalıĢanlar için ayrı ayrı yapılır.
57– DuĢlar ve lavaboların her zaman çalıĢanların kullanımına hazır halde olması
sağlanır, buralarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur. DuĢ veya lavaboların
soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duĢ ve lavabolar ile soyunma
yerleri arasında kolay geçiĢ yolları sağlanır.
3.11.18.Tuvaletler ve lavabolar
58– ÇalıĢma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek
çalıĢanlar için ayrı ayrı olmak üzere, yeterli sayıda tuvalet ve lavabolar tesis edilir.
Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen
Ģartları sağlanır ve gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur.
63
3.11.19.Dinlenme ve barınma yerleri
59– Özellikle, çalıĢan sayısının fazla olması, iĢin niteliği veya çalıĢma yerinin uzak
olması ve benzeri nedenlerin sağlık ve güvenlik yönünden gerektirmesi halinde,
çalıĢanlara, kolay ulaĢılabilen dinlenme veya barınma yerleri sağlanır. Bu tür imkânlar
yoksa iĢ aralarında çalıĢanların dinlenebileceği uygun yerler sağlanır.
60– Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık Ģartları ve dıĢ etkilerden korunma bakımından
yeterli nitelikte, mahfuz bir yere, zemini düzeltilerek kurulur ve drenaj için gerekli
tedbirler alınır.
61– Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay
tutuĢmayan malzemeden inĢa edilir. Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz.
Meskûn mahal dıĢında, yol, demiryolu, köprü inĢaatı gibi açık havada yapılan
çalıĢmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz
malzemelerden yapılmıĢ çadırlar kullanılabilir.
62– Barınma yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri, elektrik
tesisatları ile aydınlatmalar için gerekli güvenlik tedbirleri alınarak yeterli ve uygun
araçlar sağlanır, yangına neden olmayacak Ģekilde tesis edilip, kullanıma alınır. Isıtma
sistemlerinde yangın riski oluĢturacak mangal, maltız ve benzeri açık ateĢ kullanılmaz.
63– Barınma yerlerinde, çalıĢanların kullanmaları için yeterli sayıda karyola, ranza,
yatak, battaniye ve benzerleri iĢveren tarafından sağlanır. Yatak, battaniye ve benzerleri
temiz bir halde bulundurulur, gerektiğinde dezenfekte edilir.
64– Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli geniĢlikte olması sağlanır ve bu yerlerde
çalıĢanlar için yeterli sayıda masa ve arkalıklı sandalye buldurulur. Dinlenme ve barınma
yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından korunmaları için gerekli tedbirler
alınır.
65– Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir boĢ vakit değerlendirme odası,
yeterli duĢ, tuvalet, lavabo ve temizlik malzemesi bulundurulur. ÇalıĢan sayısı göz
önünde bulundurularak bu yerlerde yatak, dolap, masa ve arkalıklı sandalyeler
bulundurulur ve bunlar, kadın ve erkek çalıĢanların varlığı dikkate alınarak yerleĢtirilir.
3.11.20.Gebe ve emziren kadınlar
66– Gebe ve emziren kadınların yatıp uzanarak dinlenebilecekleri uygun koĢullar
sağlanır.
Engelli çalıĢanlar
67– Engelli çalıĢanların çalıĢtığı iĢyerlerinde, engel durumları dikkate alınarak gerekli
olan her türlü düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeler engelli çalıĢanların özellikle
çalıĢma yerleri ile kullandıkları kapılar, geçiĢ yerleri, merdivenler, duĢlar, lavabolar ve
tuvaletlerde yapılır.
.
64
3.11.21.Kapalı Mekanlardaki ÇalıĢma Yerleri Sağlamlık ve
dayanıklılık
1– Tesislerin ve müĢtemilatının kullanım amacına uygun sağlamlık ve dayanıklılıkta
olması sağlanır.
Acil çıkıĢ kapıları
2– Acil çıkıĢ kapılarında aĢağıda belirtilen hususlara uyulur:
a)Acil çıkıĢ kapıları doğrudan dıĢarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkıĢı önleyecek
hiçbir engel bulunmaz.
b) Acil çıkıĢ kapılarının, acil durumlarda çalıĢanların hemen ve kolayca açabilecekleri
Ģekilde olması sağlanır. Acil çıkıĢ kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmaz.
c) Acil çıkıĢ kapıları kilitli veya bağlı bulundurulmaz.
ç) Acil çıkıĢ kapıları Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde
iĢaretlenir. ĠĢaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
3– Cebri havalandırma sistemi veya klima tesisatının, çalıĢanları rahatsız edecek hava
akımlarına neden olmayacak Ģekilde yapılması sağlanır. Havayı kirleterek çalıĢanların
sağlığı yönünden ani tehlike oluĢturabilecek herhangi bir artık veya kirlilik derhal
ortamdan uzaklaĢtırılır.
Sıcaklık
4– ÇalıĢma odaları, dinlenme yerleri, soyunma yerleri, duĢ, tuvalet ve lavabolar,
kantinler ve ilk yardım odaları gibi yerlerdeki sıcaklığın, iĢyerinin özel kullanım
amaçlarına uygun olması sağlanır. ĠĢyerinin pencereleri, çatı aydınlatmaları ile camlı
kısımları, yapılan iĢin özelliğine ve odaların kullanım Ģekline göre, güneĢ ıĢığının aĢırı
etkisini engelleyecek Ģekilde yapılır.
Doğal ve suni aydınlatma
5– ĠĢyerleri, mümkün olduğunca doğal olarak aydınlatılır. Doğal aydınlatmanın yeterli
olmadığı durumlarda çalıĢanların sağlık ve güvenliğinin korunması amacına uygun
Ģekilde yeterli suni aydınlatma yapılır.
ÇalıĢma yerlerinin taban, duvar ve tavanları
6– ÇalıĢma yerlerinin tabanlarının sabit, sağlam, kaymaz bir Ģekilde olması ve bu
yerlerde tehlikeli olabilecek engellerin, çukurların veya eğimlerin bulunmaması sağlanır.
7– ÇalıĢma yerlerinin taban, duvar ve tavan yüzeylerinin hijyen Ģartlarına uygun olarak,
kolay temizlenebilir malzemeden veya gerektiğinde yenilenebilir özellikte olması
sağlanır.
8– ÇalıĢma yerlerinde ve trafik yollarının yakınında bulunan saydam veya yarı saydam
duvarlar ile özellikle bütün camlı bölmeler; güvenli malzemeden yapılıp, açık bir Ģekilde
iĢaretlenir, çarpma ve kırılmaya karĢı uygun Ģekilde korunur.
Pencereler ve çatı pencereleri
9– Pencerelerin, çatı pencerelerinin ve havalandırma sistemlerinin, çalıĢanlar tarafından
kolay ve güvenli bir Ģekilde açılmasının, kapatılmasının, ayarlanmasının ve güvenlik
65
altına alınmasının mümkün olması ve açık durumdayken çalıĢanlar için herhangi bir
tehlike oluĢturmayacak nitelikte olması sağlanır. Pencereler ve çatı pencereleri, bunların
temizliğini yapan çalıĢanlar ve civarda bulunan kiĢiler için risk oluĢturmayacak Ģekilde
tasarlanır veya gerekli ekipmanla donatılır.
Kapılar
10– Kapı ve giriĢlerde aĢağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Kapıların ve giriĢlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları
malzemelerin, kullanıldıkları odalara, alanlara, kullanım amaçlarına ve çalıĢanların
rahatça girip çıkmalarına uygun olması sağlanır.
b) Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılır veya kapıların karĢı
tarafının görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunur. Saydam kapıların üzeri
kolayca görünür Ģekilde iĢaretlenir.
c) Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalıĢanlar için tehlike oluĢturmayan
güvenli malzemeden yapılır ve çarpma sonucu çalıĢanların yaralanmalarına neden
olabilecek yüzeyler kırılmalara karĢı korunur.
Araç yolları
11– Kapalı çalıĢma mekanlarının kullanımı ve içinde bulunan ekipman göz önüne
alınarak çalıĢanların korunması amacıyla araçların geçiĢ yolları açıkça iĢaretlenir.
Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar için özel önlemler
12– Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlarda aĢağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Güvenli Ģekilde çalıĢır durumda olması sağlanır.
b) Gerekli güvenlik araçları ile teçhiz edilir.
c) Kolayca görülebilecek ve ulaĢılabilecek acil durdurma sistemleri bulunur.
Oda boyutları ve hava hacmi
13– ÇalıĢma yerlerinin taban alanı ve yüksekliği ile hava hacminin çalıĢanların sağlık ve
güvenlikleri için risk oluĢturmayacak özellikte ve rahat çalıĢmalarını sağlayacak yeterli
boyutlarda olması sağlanır.
3.11.22.Açık Mekanlardaki ÇalıĢma Yerleri Sağlamlık ve dayanıklılık
14– Alçak veya yüksek seviyede olan hareketli veya sabit çalıĢma yerlerinin, çalıĢan
sayısı, üzerlerinde bulunabilecek azami ağırlık ve bu ağırlığın dağılımı ile maruz
kalabileceği dıĢ etkiler göz önünde bulundurularak yeterli sağlamlık ve dayanıklılıkta
olması sağlanır. Bu çalıĢma yerlerinin tamamının veya bir kısmının, zamansız veya
kendiliğinden hareketini önlemek için uygun ve güvenilir sabitleme metotları kullanılır.
ÇalıĢma yerlerinin sağlamlık ve dayanıklılığı özellikle de çalıĢma yerinin yükseklik veya
derinliğinde değiĢiklik olduğunda kontrol edilir.
Enerji dağıtım tesisleri
15– Enerji dağıtım tesislerinde aĢağıdaki hususlara uyulur:
a) Yapı iĢlerine baĢlamadan önce alanda mevcut olan tesisat belirlenir, kontrol edilir ve
66
açıkça iĢaretlenir.
b) Yapı alanının yakınından enerji nakil hatları geçmesi durumunda, yeterli güvenlik
mesafesi bırakılıp gerekli güvenlik tedbirleri alınarak çalıĢılır. Güvenlik mesafesi
belirlenirken nakil hattı tellerinin rüzgârda salınımı da hesaba katılır. Enerji nakil
hatlarına yeterli güvenlik mesafesi bırakılamıyorsa enerji nakil hattının güzergâhı
değiĢtirilerek yapı alanından uzaklaĢtırılması için veya hattın akımının kesilmesi için
ilgili kurum ve kuruluĢlardan onay ve izinler alınır.
c) Elektrik nakil hatlarının bulunduğu alanlarda yapılan çalıĢmalarda, bariyerler veya
ikaz levhalarıyla araçların ve tesislerin elektrik hattından uzak tutulması sağlanır. Ayrıca
araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu durumlarda uygun tedbirler alınır ve
gerekli ikazlar yapılır.
ç) Yapı alanındaki enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dıĢ etkilere maruz kalan
tesislerin, kontrol ve bakımlarının düzenli olarak yapılması sağlanır.
Hava koĢulları
16– ÇalıĢanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz etkileyebilecek hava koĢullarından
korunması sağlanır, kuvvetli rüzgâr alan iĢyerlerinde gerekli güvenlik tedbirleri
alınmadan çalıĢma yapılmaz.
Ġskeleler
17– Ön yapımlı bileĢenlerden oluĢan cephe iskeleleri ve iskele Ģeklinde kullanılan geçici
iĢ ekipmanlarının, TS EN 12810-1,TS EN 12810-2,TS EN 12811-1,TS EN 12811-2 ve
TS EN 12811-3 standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal
standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
18– Asma iskeleler, cephe platformları, güç kaynağıyla veya elle çalıĢabilen, sabit veya
hareketli, daimi veya geçici asılı eriĢim donanımları ve bu donanımı oluĢturan parçaların
ilgili ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili
uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
19– Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım Ģekline göre sağlamlık ve dayanıklılık
hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya yaptırılır. Bu hesaplar
yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda iskelenin güvenli olmadığının tespit
edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz.
3.11.23.Ġskelelerde genel tedbirler
20– Ġskelelerin aĢağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
a) Kendiliğinden hareket etmeyecek, stabilitesi bozulmayacak ve çökmeyecek Ģekilde
tasarlanmıĢ, imal edilmiĢ ve kurulmuĢ olması,
b) Ġskele sistemlerinin güvenli bir Ģekilde desteklenmesi, yatay ve düĢey kuvvetlere karĢı
uygun Ģekilde sabitlenmesi,
67
c) Doğru Ģekilde ve bakımlı bulundurulması,
ç) Korozyona karĢı uygun malzeme kullanılması,
d) Ġskele sisteminde çatlak, kırık, yıpranmıĢ ve korozyona uğramıĢ özellikteki iskele ve
bağlantı elemanlarının kullanılmaması,
e) Ġskelelerde görülen kusurların derhal giderilerek zayıf kısımların güçlendirilmesi.
21– Ġskele platformları hareket etmeyecek Ģekilde iskele sistemine sabitlenir. Platform
elemanları ile iskele dikey elemanları arasında ve platform döĢemesinde çalıĢanların
düĢmesine sebep olabilecek boĢluk bulunmaması sağlanır.
22– Ġskelelerdeki korkuluk sistemlerinin bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte ÇalıĢma
baĢlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
23– Ġskelelerdeki bütün bağlantı yerleri ile bağlantı elemanlarının yeterli sağlamlıkta
olması sağlanır ve bu bağlantıların kendiliğinden ayrılmaması için gerekli tedbirler
alınır.
24– Ġskele sistemlerinin kurulması, kullanılması ve sökümünde ĠĢ Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
25– Ġskeleler aĢağıda belirtilen durumlarda iĢveren tarafından görevlendirilen ehil bir
kiĢi tarafından kontrole tabi tutularak, iskeleler ile ilgili özel tedbirlerde belirtilen
hususları içeren kontrol raporu hazırlanır, rapor sonucunda sadece güvenli olduğu tespit
edilen iskelelerde çalıĢma yapılır;
a) Kullanılmaya baĢlamadan önce,
b) Haftada en az bir kez,
c) Üzerinde değiĢiklik yapıldığında,
ç) Belli bir süre kullanılmadığında,
d) Sismik sarsıntı, kuvvetli rüzgârlar gibi olumsuz hava Ģartlarına veya denge ve
sağlamlığını etkileyebilecek diğer koĢullara maruz kaldığında.
26– Ġskelelerin taĢıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelelerin
uygun ve görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu ağırlıkları aĢan yükler iskelelere
yüklenmez.
27– Ġskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçiĢi engelleyecek malzemeler bırakılmaz.
28– Ġskelelerde geçiĢ amacıyla en az 60 santimetre geniĢliğinde ve kenarlarında bu
Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte ÇalıĢma baĢlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan
özelliklere uygun korkuluk sistemleri bulunan geçitler kullanılır.
29– Vinç veya benzeri makinelerin kullanılması sırasında, yüklenen malzemenin
iskeleye takılmaması için gerekli tedbirler alınır.
68
Ön yapımlı bileĢenlerden oluĢan cephe iskeleleri ve seyyar iskelelerde özel
tedbirler:
30– Ön yapımlı bileĢenlerden oluĢan cephe iskelelerinin kurulumunda, taĢıyıcı sisteme
ait düĢey ve yatay elemanların eksiksiz olarak kullanılması ve sistemin yeteri kadar
çapraz elemanlarla takviye edilmesi sağlanır.
31– Ön yapımlı bileĢenlerden oluĢan cephe iskelelerinde taĢıyıcı sisteme ait dairesel
kesitli düĢey ve yatay elemanların anma dıĢ çapının en az 48,3 milimetre olması, anma et
kalınlıklarının ise malzeme cinsine ve en küçük akma dayanımına uygun olması sağlanır.
32– Cephe iskeleleri binaya mümkün olduğunca yakın kurulur, bunun mümkün olmadığı
durumlarda çalıĢanların bina ile iskele arasından düĢmelerini önleyici tedbirler alınır.
33– Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düĢeyliği ayarlanabilir taban plakaları ve
yumuĢak zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları altlarında uygun malzemeden
yapılmıĢ altlıklar kullanılır. Sağlam olmayan ve uygunsuz malzemeler destek parçaları
olarak kullanılmaz, iskelenin sağlam ve dengeli olması sağlanır.
34– Ġskelelerde çalıĢılan platformlara güvenli ulaĢımın sağlanması için merdiven
sistemleri veya benzeri güvenli ulaĢım sistemleri kullanılır.
35– Madeni cephe iskeleleri statik elektriğe karĢı uygun Ģekilde topraklanır.
36– Seyyar iskeleler, üzerinde çalıĢan bulunduğu durumlarda hareket ettirilmez.
Ġskelenin dik ve platformun düz olması sağlanır. Ġskele ayaklarında iskelenin
kendiliğinden hareket etmesini engelleyecek fren kolu gibi uygun tertibatlar bulunur.
Asma iskele, cephe platformu ve asılı eriĢim donanımları Ģeklindeki iskele
sistemlerinde özel tedbirler:
37– Ġskele taĢıyıcı sistemi için kullanılacak halatlar, hareketi sağlayan mekanik tesisat ve
motor tertibatı, fren sistemleri, çalıĢma platformu ve diğer güvenlik teçhizatları her gün
iĢe baĢlamadan önce kontrol edilir.
38– Ġskelelerin hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve vinçlerin, kullanılmaya
baĢlanmadan önce, montajını gerçekleĢtiren yetkili teknik elemanlarca kullanıma
elveriĢli olduklarına dair belgeler hazırlanarak, bu belgeler iĢyerinde bulundurulur.
39– Ġskelelerin, çalıĢma sırasında sağa sola veya ileri geri hareket etmeden asılı kalması
sağlanır.
40– Ġskelelerin taĢıyabileceği azami yük miktarı belirtilerek, bu miktardan fazla yükleme
yapılmaz. Asma iskelelerde merdiven kullanılmaz.
41– Ġskeleler, çalıĢma konumunda devreye sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle
donatılır. Ayrıca iskelelerde düĢmeyi önleyici teçhizat ve ikincil fren sistemleri bulunur.
Halatlı kaldırma tertibatlarında çalıĢma konumunda güç kaynağının kesilmesi
durumunda otomatik olarak devreye giren ayrı bir tutma freni bulunur. Ġskelelerde
düĢmeyi önleyici teçhizat, tutma frenleri ve ikincil fren sistemi gibi güvenlik
tedbirlerinin çalıĢma esnasında sistemi durdurma amaçlı kullanılmaması için gerekli
tedbirler alınır.
42– Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aĢırı yük algılama sistemleri, otomatik
69
hız algılayıcı sistemler, en düĢük ve en yüksek çalıĢma seviyelerinde devreye girecek
halat sonu sınır anahtarları, yapıdan kaynaklanan tehlikeli durum varsa çarpıĢmayı
önleyici düzenekler, iskele platformunun yatay düzlemde kalmasını sağlayan eğim
algılayıcılar gibi güvenlik sistemleri bulunur.
43– Ġskele sistemlerinde çalıĢan sayısı kadar dikey yaĢam hattı oluĢturulur. ÇalıĢanlara
bağlantı aparatları ve halat tutucularıyla beraber tam vücut kemer sistemleri verilerek
kullanımı sağlanır. Dikey yaĢam hatlarının üst uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli
bir Ģekilde sabitlenir.
44– Halatlı sistemlerde halatların sarıldığı ve geçtiği mekanik teçhizatlardan
kurtulmalarını, hareket sırasında çekme sisteminde halatların kaymasını önleyen
tedbirler alınır.
45– Ġskelelerin, iniĢ ve çıkıĢ yollarında herhangi bir engel bulunmaması için gerekli
tedbirler alınır.
46– Ġskele platformunu taĢıyan, tutan sistem ve bu sistemin bağlantı ve sabitleme
noktalarının en olumsuz yükleme koĢullarında oluĢan statik ve dinamik kuvvetleri
karĢılayacak nitelikte olması sağlanır.
El merdivenleri:
47– Yapılan iĢe ve bulunması halinde ulusal standartlara uygun, basamakları kaymaz
malzemeden yapılmıĢ veya kaymaz malzeme ile kaplanmıĢ, yeterli sağlamlıkta el
merdivenleri kullanılır. Basamakları, kolları veya bağlantı yerleri kırılmıĢ, çatlamıĢ,
yıpranmıĢ, hasar görmüĢ ekipmanlar kullanılmaz. El merdivenleri düzenli olarak kontrol
edilerek kusurlu merdivenlerin kullanılmaması sağlanır.
48– El merdivenlerinin kullanılmasında ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik ġartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
3.11.24.Tesis, makine, ekipman
49– Mekanik el aletleri, kaldırma araçları, kazı ve malzeme taĢıma iĢlerinde kullanılan
makine ve araçlar da dahil olmak üzere herhangi bir güçle çalıĢan tesis, makine ve
ekipmanlarda aĢağıda belirtilen hususlara uyulur;
a) Mümkün olduğu kadar ergonomi prensipleri dikkate alınarak uygun Ģekilde ve yeterli
sağlamlıkta tasarlanmıĢ ve imal edilmiĢ olması,
b) Her zaman iyi çalıĢabilir durumda olması,
c) Doğru Ģekilde kurulması,
ç) Sadece tasarlandıkları iĢler için, uygun eğitim almıĢ kiĢilerce doğru Ģekilde
kullanılması.
50– Tüm iĢ ekipmanlarının periyodik olarak kontrol, test ve deneyleri, ĠĢ Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uygun
yapılır.
51– Her türlü iĢ ekipmanı için üzerinde kurulu olduğu veya hareket halinde olduğu
70
zeminin sağlamlığı kontrol edilir. Zeminin sağlamlığından emin olunmadan ve gerekli
hallerde dengeleme ve sabitleme yapılmadan çalıĢılmaya baĢlanmaz. Hendek kenarları
ve dik eğimli yerlerde zemin kaymasını ve makinenin kaymasını önleyici tedbirler alınır.
52– ĠĢ ekipmanlarında, operatörün görüĢ alanının kısıtlı olduğu durumlarda, operatöre
rehberlik edecek, konuyla ilgili eğitim almıĢ bir iĢaretçi görevlendirilir.
53– Kazı ve malzeme taĢıma iĢlerinde kullanılan makine ve araçların manevra ve park
yerleri ile hareket alanları belirlenir.
54– Kazı ve malzeme taĢıma iĢlerinde kullanılan makine ve araçların bütün manevraları
bir gözetici tarafından yönetilir ve bu araçların geri manevraları esnasında sesli ve ıĢıklı
uyarıların çalıĢır durumda olması sağlanır.
55– Kazı ve malzeme taĢıma iĢlerinde kullanılan makine ve araçların kazı çukuruna veya
suya düĢmemesi için gerekli koruyucu tedbirler alınır.
56– Kazı ve malzeme taĢıma iĢlerinde kullanılan makine ve araçlarda sürücünün
bulunduğu kısım, aracın devrilmesi durumunda sürücünün ezilmemesi ve düĢen
cisimlerden korunması için uygun Ģekilde yapılır.
57– Tüm araçlar, taĢıtlar ve iĢ makinelerinde operatör kabinlerinde sadece operatörün
bulunmasına izin verilir. Ancak kamyon ve benzeri araçların sürücü mahallinde yardımcı
sürücü (muavin) bulunmasına müsaade edilebilir.
58– Kaldırma araçlarında kaldırılacak yükün çeĢidi, boyutu, Ģekli ve diğer fiziksel
özelliklerine uygun kaldırma aparatları kullanılarak uygun çalıĢma yöntemi tercih edilir.
59– Yük kaldırmada kullanılan ekipmanlar ile ilgili ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında
Sağlık ve Güvenlik ġartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
60– Kaldırma ekipmanlarında yük kaldırılması ve ekipmanın hareketi esnasında devreye
girecek sesli ve ıĢıklı ikaz sistemleri bulundurulur.
61– Kaldırma ekipmanlarında, belirtilen alt ve üst güvenlik sınır noktaları veya
ekipmanın hareketini sınırlayan alan aĢıldığında, kapasitesinin üzerinde kullanım
durumlarında devreye girerek elektrik akımını otomatik olarak kesen ve tamburun
hareketini frenleyen güvenlik tertibatları bulunması sağlanır.
3.11.25.Kazı iĢleri, kuyular, yeraltı iĢleri, tünel ve kanal iĢleri
62– Kazı iĢine baĢlanmadan önce aĢağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Kazının bitiĢik yapıları etkileyip etkilemeyeceği araĢtırılır ve etkileme ihtimali mevcut
ise kazı baĢlamadan önce gerekli tedbirler alınır.
b) Yer altı kabloları, gaz boruları, su, kanalizasyon ve diğer dağıtım sistemlerinin yerleri
belirlenir ve bunlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri asgariye indirmek için gerekli
tedbirler alınır.
c) Meskûn mahallerde, yapı alanının çevresi yeterli yükseklik ve sağlamlıkta uygun
malzemeden yapılmıĢ perde ile çevrilerek ikaz ve uyarı için gerekli düzenlemeler yapılır,
71
bunlar yapının bitimine kadar bu Ģekilde korunur.
ç) Meskûn mahallerin dıĢında yapılan kazıların kenarlarına uyarı Ģeritleri çekilerek ikaz
levhaları asılır.
63– Kazı iĢleri, kuyular, yeraltı iĢleri ile tünel ve kanal çalıĢmalarında aĢağıda belirtilen
hususlara uyulur:
a) ÇalıĢmalar, iĢveren tarafından görevlendirilen ehil kiĢi gözetiminde yapılır.
b) ÇalıĢma alanına giriĢ ve çıkıĢ için güvenli yollar sağlanır.
c) Kazılarda zemin yapısı, iklim koĢulları, kazı alanı yakınlarında meydana gelebilecek
sarsıntılar, çevredeki su kaynakları ve fazla yük kuvvetleri göz önüne alınarak uygun Ģev
açıları belirlenir ve/veya statik hesabı yapılmıĢ uygun destek ve setler kullanılır. Kazı
yüzeyleri, Ģevlerin eğimi ve yüksekliği zeminin yapısına, sağlamlığına ve çalıĢma
yöntemlerine uygun seçilir.
ç) Malzeme veya cisim düĢmesine, su baskını tehlikesine ve insanların düĢmesine karĢı
uygun tedbirler alınır.
d) Tehlikeli veya zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak için bütün çalıĢma
yerlerinde gerekli tedbirler alınır.
e) Yangın, parlama, patlama, su baskını veya göçük gibi durumlarda çalıĢanların güvenli
bir yere ulaĢmaları sağlanır.
64– Kazı (yan) yüzlerinde aĢağıda belirtilen durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol
sonucunda çalıĢma ortamının güvenli olduğu belirtilmeden çalıĢmaya baĢlanılmaz;
a) Her vardiyadan önce,
b) Patlatma yapılıyorsa her patlatmadan sonra,
c) Beklenmedik parça düĢmelerinden sonra,
ç) Desteklerdeki önemli bir zarardan sonra,
d) ġiddetli yağıĢ, don ve kardan sonra.
65– ÇalıĢma sırasında ortaya çıkan tozların çalıĢanların sağlığına zarar vermemesi için
gerekli tedbirler alınır. ÇalıĢma alanında zararlı kimyasalların, zehirli ve boğucu gazların
ya da serbest silis tozları gibi tehlikeli maddelerin bulunduğunun anlaĢılması halinde,
çalıĢanlar derhal oradan uzaklaĢtırılarak gerekli tedbirler alınır ve güvenli çalıĢma ortamı
sağlanmadan tekrar çalıĢmaya baĢlanmaz.
66– Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçiĢlerin sağlanması için ahĢap veya metalden
yapılmıĢ asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler kullanılır, geçit
korkuluklarının bu Yönetmeliğin Ek-4 (A) Yüksekte ÇalıĢma baĢlığının 6 ncı
maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
67– Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı iĢlerinde ve her derinlikte yapılan
temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının Ģerit gibi kazılarak yukarıdan
çökertilmesi Ģeklinde çalıĢma yapılması engellenir. Ayrıca kanallarda yan duvarların
72
göçmemesi için gerekli tedbirler alınır.
68– Kazı alanından çıkartılan hafriyat ile kazı kenarı arasında yeterli mesafe
bulundurulur ve hafriyatın kazı alanına akma riski bulunuyorsa uygun bariyerler
kullanılır. Kazı mahallinde bulunan hareketli araçlar ve kazı stabilitesini etkileyebilecek
diğer araçlar ile kazı kenarı arasında gerekli güvenlik mesafesi bırakılır.
69– Kazı iĢlerinde yağıĢ sırasında çalıĢma yapılmaz.
70– Kazı iĢlerinde çalıĢanların çalıĢma alanına ulaĢmaları için uygun ve güvenli
yöntemler kullanılır, destek ve setlerin iniĢ ve çıkıĢ için kullanılması engellenir.
71– Makinelerle yapılan kazı iĢlerinde, bu makinelerin hareket alanına çalıĢanların
girmelerine izin verilmez.
72– Yeraltı çalıĢmalarında aĢağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer altı çalıĢmaları durdurulur ve
bütün çalıĢanlar tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar kimsenin içeri
girmesine izin verilmez.
b) Uygun bir haberleĢme sistemi oluĢturulur, buralardaki kaçıĢ yolları görülebilir bir
Ģekilde iĢaretlenir.
c) Tüneller ve galerilerde göçük tehlikesine karĢı uygun tedbirler alınır.
73– ÇeĢitli gazların hava ile patlayıcı bir karıĢım meydana getirebileceği yeraltı
iĢlerinde, yangın ve patlama riskinin bulunabileceği yerlerde, açık alevli lamba veya
cihazlar kullanılmaz, sigara içilmez ve ilgili mevzuata uygun malzeme ve ekipmanlar
kullanılır.
74– Patlayıcı kullanılarak çalıĢılan kazı, tünel ve galeri gibi yer altı kazı iĢlerinde
aĢağıdaki hususlara uyulur:
a) Patlayıcı maddeler üretici tarafından belirtilen koĢullarda saklanır ve depolanır.
b) Yapılan iĢin niteliğine uygun patlayıcı maddeler ve kapsüller kullanılır ve patlayıcı
maddeleri yeterlik belgesine sahip çalıĢanlardan baĢkasının almasına ve ateĢlemesine
izin verilmez.
c) Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin depolanması, taĢınması ve kullanılması, sadece bu
konuda yetkili ve uzman kiĢiler tarafından yapılır. Bu iĢler, çalıĢanlar için risk
oluĢturmayacak Ģekilde organize edilir ve yürütülür.
ç) Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taĢınır ve bu sandıkların içine baĢka bir
madde konulamaz. Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada
bulundurulamaz ve taĢınamaz.
d) Patlatma yapılacak alanın etrafında uygun güvenlik tedbirleri alınmadan patlatma
yapılmaz.
Yıkım iĢleri
75– Yıkım iĢlerinde aĢağıdaki hususlara uyulur:
73
a) Yıkımdan önce yapının içindeki ve etrafındaki havagazı, su ve elektrik bağlantıları
kesilir ve yıkılacak kısmın etrafında, güvenlik alanı bırakılarak gerekli tedbirler alınır.
b) Yıkım iĢleri, ilgili standartlar ve konuya iliĢkin mevzuat hükümlerine uygun Ģekilde
yürütülür.
c) ÇalıĢmalarda uygun çalıĢma yöntemleri ve ekipmanlar kullanılır, gerekli tedbirler
alınır.
ç) ÇalıĢmalar, iĢveren tarafından görevlendirilen ehil kiĢinin gözetimi altında planlanır
ve yürütülür.
d)Yıkım esnasında toz kalkmaması ve yıkılan kısma ait malzeme ve molozların çalıĢma
ortamından güvenli bir Ģekilde uzaklaĢtırılması için gerekli tedbirler alınır.
Asbestle ÇalıĢma
76– Asbest içermesi muhtemel yapıların söküm, yıkım, tamir ve bakım iĢlerinde
aĢağıdaki hususlara uyulur:
a)ÇalıĢmaya baĢlamadan önce, asbest içerebilecek malzemeleri belirlemek için bina veya
tesis sahibinden de bilgi alınarak gerekli araĢtırma yapılır.
b) Herhangi bir yapı veya malzemede asbest bulunduğu Ģüphesi veya bilgisi varsa
çalıĢanların asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık
risklerinden korunması amacıyla 25/1/2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmî Gazete‟de
yayımlanan Asbestle ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
hükümlerine uyulur.
Batardolar (koferdamlar) ve kesonlar
77– Bütün batardolar ve kesonların aĢağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
a) Yeterli dayanıklılıkta, sağlam ve uygun malzemeden yapılmıĢ, iyi kurulmuĢ olması,
b) Su, sıvı beton ve benzeri malzeme baskını halinde çalıĢanların sığınabileceği Ģekilde
uygun ekipmanla donatılmıĢ olması.
78–Batardolar ve kesonların yapımı, kurulması, değiĢtirilmesi veya sökümü, iĢveren
tarafından görevlendirilen ehil kiĢinin gözetimi altında yapılır ve bu yapılar düzenli
aralıklarla kontrol edilir.
Çatı iĢleri
79– Çatılarda veya eğik yüzeylerde yapılan çalıĢmalarda; çalıĢanların, aletlerin, diğer
nesne ve malzemelerin düĢmesini veya benzeri diğer riskleri önlemek amacıyla güvenli
kenar koruma sistemleri, çatı merdivenleri, güvenlik ağları, çalıĢma platformları,
korkuluklu iskeleler, kayarak düĢmeyi önleme sistemleri veya dikey ve yatay yaĢam
hatları gibi toplu koruyucu tedbirler alınır.
80– ÇalıĢanların çatı üzerinde veya kenarında veya kırılgan malzemeden yapılmıĢ
herhangi bir yüzey üzerinde çalıĢmak zorunda olduğu hallerde; sağlam olmayan ve
kırılgan maddeden yapılmıĢ yüzeylerde dalgınlıkla yürümelerini veya düĢmelerini
önleyecek gerekli tüm tedbirler alınır.
74
Beton döküm iĢleri
81– Beton dökümünde aĢağıdaki hususlara uyulması sağlanır;
a) Beton pompasının beton dökülecek yere uygun durumda konumlandırılması,
b) Beton pompasının destek pabuçlarının zemine uygun Ģekilde sabitlenmesi,
c) Beton pompası bom ve hortumların birleĢim yerlerinde hava basıncından dolayı
oluĢabilecek açmaların önlenebilmesi için gerekli kontroller yapılması,
ç) Pompa kollarının açılmasında ve toplanmasında çevredeki bina, elektrik iletim hatları
gibi tesislerin oluĢturduğu risklerin ortadan kaldırılması,
d) Enerji nakil hatlarının altlarında pompa çalıĢtırılmaması veya zorunlu olduğu
durumlarda enerji nakil hatlarıyla temasının olmaması için gerekli tedbirlerin alınması,
e) Beton pompası bomunun ucundaki bom hortumunun güvenli yöntemlerle idare
edilmesi,
f) Beton yığılmasının tehlike oluĢturacağı döĢeme betonu dökümü gibi iĢlerde betonun
uygun Ģekilde yayılarak dökülmesi,
g) Beton dökülen kısmın hemen altında çalıĢma yapılmaması,
ğ) Beton dökülen ağızda hortumun savrulmaması,
h) Beton pompası operatörünün betonun döküldüğü yeri görmemesi durumunda uygun
haberleĢme imkânı sağlanması,
ı) Beton dökümü bitinceye kadar kalıpların sürekli kontrol edilmesi,
i) Kalıp açılması ve patlamasının gerekli tedbirler alınarak önlenmesi.
Betonarme kalıp iĢleri
82– Kalıp iĢleri iĢveren tarafından görevlendirilen ehil kiĢi gözetiminde ve konu ile ilgili
tecrübe sahibi çalıĢanlarca yapılır.
83– Kalıp panolarının, geçici destek ve payandaların üzerlerine binen yüke ve gerilime
dayanacak Ģekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve korunması sağlanır.
84– ÇalıĢanları, kalıp sisteminin geçici dayanıksızlık veya kırılganlığından kaynaklanan
risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
85– Betonarme kalıplarının yeterliliği her beton dökümünden önce kontrol edilir.
Özellikle kayar kalıp, tünel kalıp ve masa kalıplardaki bağlantı yerleri, sabitleme
elemanları, tijler, hidrolik hortumları, taĢıma yerleri, pano krikoları, teker sistemleri, fiĢ
krikoları, yayların aksları ve hareketli parçalar, sapma pimler, ağ sistemleri ve benzeri
kalıp parça ve unsurları düzenli olarak ve her kullanımdan önce kontrol edilerek
deformasyona uğramıĢ ve güvenliği tehlikeye atabilecek durumda olanların
kullanılmasına müsaade edilmez.
86– Kalıp sökme iĢi için izlenecek çalıĢma yöntemi, parçaların hangi sırayla sökülmesi
gerektiği, çalıĢanların çalıĢma yerlerine güvenli ulaĢımı, sökülen kalıp malzemelerinin
çalıĢma ortamından güvenli Ģekilde uzaklaĢtırılması ve istifi, kalıp malzemelerinin
75
dengeli olarak yere indirilmesi veya yukarıya çıkarılması gibi konularda gerekli
düzenlemeler yapılır, araç ve gereçler eksiksiz olarak temin edilir. Söküm sırasında,
söküm alanında görevli çalıĢanlar hariç kimse bulundurulmaz.
Metal ve beton karkas ve prefabrik elemanlar, çelik yapı iĢleri
87– Metal veya beton karkaslar ve bunların parçalarının, geçici destekler ve
payandaların, prefabrik yapı elemanlarının üzerlerine binen yük ve gerilime dayanacak
Ģekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve korunması sağlanır.
88– Çelik yapılarda kullanılacak bütün ana taĢıyıcı, tali taĢıyıcı ve bağlantı
malzemelerinin dayanıklılığının ve diğer özelliklerinin taĢıyacakları yüklere göre
standartlara uygun olması, korozyona uğramıĢ ve deforme olmuĢ malzemelerin gerekli
tedbirler alınmadıkça bu tür yapılarda kullanılmaması sağlanır.
89– Metal veya beton karkasların ve bunların parçalarının, geçici destekler ve
payandaların, prefabrik yapı elemanlarının ve çelik yapı elemanlarının kaldırılması,
yüklenmesi, taĢınması, montajı ve sökümü, projesine uygun olarak iĢveren tarafından
görevlendirilen ehil kiĢi gözetiminde ve konu ile ilgili tecrübe sahibi çalıĢanlarca
gerçekleĢtirilir.
90– Montaj yapılacak mahallin etrafı emniyet Ģeridiyle iĢaretlenir. Bu alanın etrafına
montaj yapıldığını gösterir levhalar asılır ve görevliler haricinde montaj sahasına giriĢ
çıkıĢlar engellenir. Montaj çalıĢması yapılan mahallin altında çalıĢan bulundurulmaz.
91– ÇalıĢanları, yapının geçici dayanıksızlık veya kırılganlığından kaynaklanan
risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
76
5.BÖLÜM. 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE
GÜVENLĠĞĠ KANUNUN ÇALIġANLAR
AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
ÇalıĢanlar, diğer çalıĢanlarınsağlık ve güvenliklerini tehlikeye düĢürmemekle
yükümlüdür.ÇalıĢanlar, diğer çalıĢanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düĢürmemekle
yükümlüdür.
ÇalıĢanlar, diğer çalıĢanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düĢürmemekle yükümlüdür.
ĠĢyerinde sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike olduğunda koruma
tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde,iĢverene veya çalıĢan temsilcisine derhal haber
vermek, MüfettiĢ ve memurların taleplerini yerine getirmek.TeftiĢe yetkili makam tarafından
iĢyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, iĢveren ve
çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği yapmak.Kendi görev alanında, iĢ sağlığı ve güvenliğinin
sağlanması için iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği yapmak
5.1.Ġġ GÜVENLĠĞĠ FAALĠYETLERĠNE AKTĠF
KATILIMI
ĠĢveren, destek elemanları ile çalıĢan temsilcilerinin aĢağıdaki konularda önceden görüĢlerinin
alınmasını sağlar:
a) ĠĢyerinden görevlendirilecek veya iĢyeri dıĢından hizmet alınacak iĢyeri hekimi, iĢ güvenliği
uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye iĢleri için kiĢilerin
görevlendirilmesi.
b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve
kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.
c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.
ç) ÇalıĢanların bilgilendirilmesi.
d) ÇalıĢanlara verilecek eğitimin planlanması.
ÇalıĢanların veya çalıĢan temsilcilerinin, iĢyerinde iĢ sağlığı ve güvenliği için
alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiĢ sırasında, yetkili makama
baĢvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.
ĠĢveren, görüĢ alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalıĢanlara veya iki ve daha fazla
çalıĢan temsilcisinin bulunduğu iĢyerlerinde varsa iĢyeri yetkili sendika temsilcilerine
yoksa çalıĢan temsilcilerine aĢağıdaki imkânları sağlar:
a) ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüĢlerinin alınması, teklif getirme hakkının
tanınması ve bu konulardaki görüĢmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması.
77
b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iĢ ekipmanı, çalıĢma
ortamı ve Ģartlarının çalıĢanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüĢlerinin
alınması.
5.2.ÇALIġANLARIN MESLEKĠ YETERLĠLĠK BELGE
ALMA ZORUNLULUĞU
ĠnĢaat sektöründe yer alan iĢlerde çalıĢtırılacakların yapılan iĢe uygun mesleki eğitim belgesi
olarak diploma, sertifika veya belgelerinin bulunup bulunmadığı hususu, Bakanlık
iĢ müfettiĢleri tarafından denetlenir.
(2) ĠĢverenler, bu Yönetmelik kapsamında yer alan iĢlerde çalıĢtırılacakların mesleki eğitim
belgelerinin birörneğini özlük dosyalarında saklamak ve istendiğinde yetkili memurlara
göstermek zorundadır.
5.3.ÇALIġANLARIN KĠġĠSEL KORUYUCU DONANIM
KULLANMA
ÇalıĢanlar, 6331 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine uygun olarak, iĢ sağlığı ve güvenliği ile
ilgili aldıkları eğitim ve iĢverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda kendilerine sağlanan
kiĢisel koruyucu donanımları doğru kullanmakla, korumakla, uygun yerlerde ve uygun Ģekilde
muhafaza etmekle yükümlüdür.
(3) ÇalıĢanlar kiĢisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği
iĢverene bildirirler. Arızalı bulunan kiĢisel koruyucu donanımlar arızalar giderilmeden ve
gerekli kontrolleri yapılmadan kullanılmaz. ÇalıĢanlara verilen kiĢisel koruyucu donanımlar
her zaman etkili Ģekilde çalıĢır durumda olur, temizlik ve bakımı yapılır ve gerektiğinde
yenileri ile değiĢtirilir. KiĢisel koruyucu donanımlar her kullanımdan önce kontrol edilir.
5.4. ÇALIġMAKTAN KAÇINMA HAKKI
Ciddi ve yakın tehlike ile karĢı karĢıya kalan çalıĢanlar kurula, kurulun bulunmadığı
iĢyerlerinde ise iĢverene baĢvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin
alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, iĢveren ise derhâl
kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalıĢana ve çalıĢan temsilcisine
yazılı olarak bildirilir.
Kurul veya iĢverenin çalıĢanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalıĢan, gerekli tedbirler
alınıncaya kadar çalıĢmaktan kaçınabilir. ÇalıĢanların çalıĢmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti
ile kanunlardan ve iĢ sözleĢmesinden doğan diğer hakları saklıdır.
ÇalıĢanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule
uymak zorunda olmaksızın iĢyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere
gider. ÇalıĢanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.
78
5.5.ĠġĠN DURDURULMASI HALĠNDE ĠġSĠZ KALAN
ÇALIġANLARA ÜCRET ÖDENMESĠ
ĠĢverenin iĢin durdurulmasını gerektiren hususların giderildiğini Bakanlığa yazılı olarak
bildirmesi halinde, en geç 7 gün içinde inceleme yapılarak iĢverenin talebi sonuçlandırılır.
ĠĢveren iĢin durdurulması nedeniyle iĢsiz kalan çalıĢanların ya ücretini ödeyecek ya da aynı
ücretle meslek ve durumlarına göre baĢka bir iĢ verecek.
5.6.BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERĠ KULLANMA
YASAĞI
ĠĢyerine, sarhoĢ veya uyuĢturucu madde almıĢ olarak gelmek veya iĢyerinde alkollü içki veya
uyuĢturucu madde kullanmak yasaklandı.ĠĢveren iĢyerinde ve eklentilerinde ne gibi hallerde,
hangi zamanda ve hangi Ģartlarda alkollü içki içilebileceğini belirlemeye yetkili.
79
6.BÖLÜM TARTIġMA VE SONUÇ
Günümüzde iĢ sağlığı ve güvenliği, çalıĢanları korumak üretim ve iĢletme güvenliğini
sağlamak böylece sağlıklı ve güvenlikli bir çalıĢma ortamı yaratarak insanın yaĢam
kalitesini yükseltmek hedeflerindedir.
6331 sayılı yasa ĠSĠG konusunda yeni yasal düzenlemeler getirmiĢ ise de uygulamada
bu düzenlemelerin yaĢama geçirilemediği görülmektedir. ĠĢ yerlerinde iĢ sağlığı ve
güvenliğinin sağlanması her Ģeyden önce bu konuda getirilen kuralların hayata
geçirilmesine bağlıdır. Ne yazık ki, inĢaat sektörü de dahil konuya iliĢkin
bilinç sağlanamamıĢ, iĢ güvenliği kültürü oluĢturulamamıĢtır.
ĠĢ sağlığı ve güvenliğine iliĢkin yasanın yükümlü kıldığı devlet, iĢveren, iĢçi, meslek
örgütleri ve konuya dolaylı iliĢkili olan üniversiteler, sendikalar ve sivil toplum
kuruluĢlarının birlikte ve eĢgüdümlü olarak iĢ yapabilmeleri bu bilincin ve kültürün
yerleĢmesine olanak sağlayacaktır.
.ĠnĢaat sektöründe, ĠSĠG uygulamaları yukarda açıklanan nedenlerden dolayı zorluklar
barındırsa da, daha projenin ilk adımından itibaren göz önünde bulundurulmalıdır. Ġhale
safhasında iĢin mahiyetine ve kapasitesine göre yeterli sayıda iĢ güvenliği mühendisi veya
yardımcı teknisyen bulundurulması istenmelidir. Yapım aĢamasında, istenilen ve yapılması
gerekenlerin kâğıt üzerinde kalmaması sağlanmalı, her projenin baĢlangıcından itibaren
mevzuat hükümlerine kesinlikle uyulmalıdır. Her iĢverenin yapı iĢlerini fenni yeterliliği olan
(mühendislerin) teknik gözetimi ve sorumluluğu altında yürütülmesinin yasal zorunluluk
olduğunu bilmesi ve uygulaması gerekmektedir. Bunun yanı sıra Ģantiyelerde sağlıklı ve
yeterli bir iĢ güvenliği organizasyonu oluĢturulması temayül haline getirilmelidir. Böylece
uygulamalar yasal ya da cezai zorunluluktan değil gereklilikten ötürü hale getirilebilecektir.
ĠĢ sağlığı ve iĢ güvenliği, ülkelerin toplumsal eğitim, kültür ve bilinç düzeylerinin,
geliĢmiĢlik seviyeleri ile de doğrudan iliĢkilidir. Dünyada ve ülkemizde artarak önem
kazanan ĠSĠG hususunda, toplum çıkarları için iĢ ve eylemlerde bulunmaları zorunluluk
olarak karĢımızda durmaktadır.
Böylece üyeler ve sektörsel bazda uzman mühendisler ve bunlara istihdam alanı
yaratılırken; bu alanda geliĢtirilecek norm ve standartlarla, ülkenin toplumsal
geliĢimine, çağdaĢ yaĢam ve çalıĢma hayatının oluĢumuna katkı yapılabilecektir.
80
KAYNAKLAR
1)ÖZEN T. ;Ġi Sağlığı ve güvenliği Kanunu‟nda Devletin Sorumluluğu Sy:40(2013)
http://www.slideshare.net/tugbaozen81/sal-ve-gvenliinde-devletin-grev-ve-yetkileri
2)KAÇMAZ H. ;ĠĢ Sağlığı ve güvenliği iĢveren ve iĢçinin sorumlulukları ,Sy:(2013)
http://www.ikyworld.com/isveiscisagligi/isverenveiscininsorumluluklar.htm
3)ANTMEN B. ;ĠnĢaat sektörü iĢ sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Bağlamında ġantiye ġeflerin Görev
ve Sorumlulukları Tez ADANA (2013)
4)CERĠT M. ;6331 Sayılı iĢ sağlığı ve güvenliği kanunu hakkında genel değerlendirme
5)TOMAS K.; 6331 Sayılı ĠĢ sağlığı ve Güvenliği Yasası bilgilendirme semineri
6)GÖKÇE H. ;6331 Sayılı ĠĢ sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Getirdiği yenilikler
7)SELĠM B. ; Türkiyede inĢaat sektöründe iĢ güvenliğinin yeri ve geliĢmiĢ ülkelerle
kıyaslanması, sy(2006)
8)IġIK G. ; ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğine TMMOB VE ĠMO tarafından bakıĢ.
9)6331 sayılı iĢ sağlığı ve güvenliği Kanunu; ÇalıĢıma Sosyal Güvenlik Bakanlığı
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/csgb/dosyalar/kitap/kit
ap03_6331
10)Kobiler için iĢ Sağlığı ve güvenliği Yönetim Rehberi : Risk Değerlendirilmesi ĠSG
Performan izleme ve Sağlık Tehlikeleri inĢaat sektörü ; ÇalıĢıma Sosyal Güvenlik Bakanlığı
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/isggm/dosyalar/isgip_i
nsaat_2
11)Yapı sektörü El Kitabı ; ÇalıĢıma Sosyal Güvenlik Bakanlığı
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/itkb/dosyalar/yayinlar/
yayinlar2013/2011_44
12) iĢ Sağlığı ve Güveliği Genel Müdürlüğü Mevzuatlar;
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=mevzuat&id=3
13)Sosyal Güvenlik Kurumu Ġstatistikleri ;
http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler

Polya`nın Keşif Ustalığı Nasıl Çözülmeli, Sık Kullanılan Çözüm

kitabı okumak için lütfen tıklayınız

2014 06 Aylık Finansal Tablolar

YASAL HAKLARIMIZI ÖĞRENELĠM HAMĠLELĠK VE DOĞUMDAN

EK - Tekirdağ Tabip Odası

2015 yılı hastane personeli eğitim planı

SĠVĠL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEġKĠLAT

af kanunu - Van SMMMO

AKTEL, Mehmet-GÜRKAYNAK, Muharrem-KÜRESELLEŞEN

S.S. TİMKO ETİ GAYRİMENKUL İŞLETME KOOPERATİFİ

Ek 2 - Bilgi Notu

Ders İçeriklerine Ulaşmak İçin Tıklayınız

Birleşmeye İlişkin Yönetim Kurulu Kararı

Uzlaştırma Listesi 2015 31.12.2014 - Adana Adliyesi