İ
5
6
YÖNETİCİ ÖZETİ
Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları açısından oldukça zengin bir ülkedir. Özellikle, güneş ve rüzgâr
enerji kaynakları açısından değerlendirildiğinde, ülkemizin farklı kesimlerinde coğrafi yapı, bitki
örtüsü ve kültürel zenginliklerine bağlı olarak değişkenlik gösteren enerji türlerine uygun enerji
sistemleri kurulmaya, işletime alınmaya ve yeni girişimlerde bulunulmaya başlanmıştır. Birçok ülke,
artan enerji talebine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımıyla cevap vermeye çalışmaktadır. Fosil
kaynaklar yönünden çok iyi durumda olmayan ülkemiz, enerji eldesinde yaklaşık %70 oranında dışa
bağımlılığını sürdürmektedir. Ama ülke olarak yenilenebilir enerji kaynakları bakımından, güçlü bir
potansiyele sahip bulunmaktayız. Akhisar ilçesi, coğrafi konumu, ekolojik yapısı, kültürel zenginlikleri,
tarım ve sanayi sektöründeki ilerlemelerinin yanında özellikle rüzgâr enerjisi kaynaklarının kullanımı
ve geliştirilmesi açısından, son yıllarda ön plana çıkmaktadır. Bununla birlikte, enerjinin verimli
kullanımı ülkelerin gelişmişlik düzeyinin bir ölçütüdür. Tamamlanan fizibilite çalışmasıyla, Akhisar
ilçesinde rüzgâr-güneş hibrid enerji sistemlerinin kullanılmasının yanısıra, binalarda enerji verimliliği
konusunda oldukça iyi bir bilinç oluşturulmaya başlanmıştır.
Yenilenebilir enerji kaynakları alanında faaliyetlerini 35 yıldır sürdüren, konuyla ilgili önemli tecrübe
ve alt yapıya sahip olan Güneş Enerjisi Enstitüsü, yenilenebilir enerji kaynakları alanında bölgenin
gelişimine yönelik çeşitli projelerde yer almıştır. Bu bağlamda Akhisar Belediyesi’nin Güneş Enerjisi
Enstitüsü işbirliğiyle yürüttüğü, Zafer Kalkınma Ajansı destekli bu projenin çıktısı olarak hazırlanan
fizibilite raporu, “Akhisar’ın Rüzgâr-Güneş Enerjilerini birlikte kullanma ve binalarda enerji verimliliği
konusundaki yatırım kabiliyetinin” de ortaya konulması açısından büyük önem taşımaktadır. Ayrıca,
Güneş Enerjisi Enstitüsü ve bölge üniversitelerimizin desteğiyle, Akhisar ilçemizde bir Ar-Ge
merkezinin kurulması, yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimliliği konusundaki bilinci bilimsel
anlamda da arttıracaktır.
Akhisar Belediyesi’nin, Zafer Kalkınma Ajansı’ndan 2013 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği kapsamında
hibe desteği almaya hak kazandığı “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgâr-Güneş Enerjisi
Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi”, 03 Şubat 2014 tarihi itibariyle imzalanarak çalışmalara
başlanmıştır. Bu proje ile Akhisar Belediyesi Hizmet Binası'nın elektrik enerjisi ihtiyacının rüzgar-güneş
enerjisinden birlikte karşılanması imkanı ve enerji verimliligi imkanı araştırılarak, bir fizibilite raporu
haline dönüştürülmüştür.
Bu fizibilite raporunun hazırlanmasında, yapılan saha çalışmalarından, konuya yönelik ulusal ve
uluslararası bilimsel çalışmalardan yararlanılmıştır. İleriye dönük yapılacak plan ve projeler için bu
rapor altyapı oluşturacaktır.
Salih HIZLI
Akhisar Belediye Başkanı
7
DANIŞMAN ÖZETİ
Yenilenebilir enerji kaynakları (Rüzgar,güneş, biyokütle, jeotermal vb.) ve enerji verimliliği
konularında uygulamaya yönelik lisansüstü öğretim hizmeti veren ve araştırma çalışmalarında
bulunan Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü (EÜ-GEE), 1978 yılında kurulmuştur. Bu alanda
kurulmuş olan ülkemizdeki ilk enstitüdür. Enstitümüzde, Yükseköğretim Kurulunun 23 Aralık 1982
gün ve 82/655 sayılı kararı ile Enerji ve Enerji Teknolojisi adı altında iki ana bilim dalı açılmıştır. Enerji
Anabilim dalında, güneş ışınımlı fotokimya, optoelektronik, yeni nesil fotovoltaik hücre üretimi ile
ilgili uygulamaya yönelik araştırmalar ve lisansüstü tezler yürütülmektedir. Enerji Teknolojisi
Anabilim dalında ise, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından; rüzgâr, güneş, biyokütle, jeotermal
gibi enerji kaynakları ile ilgili uygulamaya yönelik araştırmalar ve lisansüstü tezler yürütülmektedir.
Aynı zamanda enerji yönetimi, enerji verimliliği gibi konular da bu anabilim dalının lisansüstü öğretim
programı içerisinde yer almaktadır.
Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü’nün çok disiplinli yapısı gereği oluşturulan alt yapı olanakları,
Temel Bilimler, Mühendislik Bilimleri gibi pek çok alandaki Ar-Ge faaliyetlerine destek oluşturabilecek
niteliktedir. Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü’nün üniversite-sanayi, üniversite-kamu ve
üniversite-üniversite işbirlikleri çerçevesinde mevcut alt yapı olanakları ile yenilenebilir enerji
teknolojileri konusunda sistem tasarımı, danışmanlık, ön fizibilite ve fizibilite çalışmaları, kurulu
sistemlerin performans analizleri, sistem optimizasyonu, enerji danışmanlığı hizmetleri
sunulmaktadır. Bunların yanı sıra Enstitü bünyesindeki laboratuvarlarda bulunan gelişmiş cihazlarla
çeşitli analiz hizmetleri verilmektedir.
Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü; hem ulusal, hem de uluslararası alanlarda yeni ve
yenilenebilir enerji kaynakları ile bunların kullanımı konularında yaptığı çalışmalarla önemli bir görevi
yerine getirmektedir. Yürütülerek sonuçlandırılan çeşitli DPT, TÜBİTAK ve AB projeleri ile ülkemiz
genelinde öncü bir konumdadır.
Enstitümüz, TUBITAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında “20 kVA Otonom Rüzgâr
Türbini Prototip Üretim Projesi (Proje No: 3070210)” kapsamında inovatif teknoloji transferi yaparak, 20
kW gücünde rüzgâr türbinlerinin tamamen yerli malzemelerle üretimine destek sağlamıştır (2006-2010).
Ayrıca 2011 yılında tamamlanan 119E157 numaralı TÜBİTAK projesi çerçevesinde, küçük güçlü rüzgâr
türbinleri için tip test ölçümleri ve raporlaması yapılabilmektedir. Bununla birlikte, 2013 yılında başlayan
“Rüzgâr-Fotovoltaik Hibrit Güç Sistemlerinin Yapay Sinir Ağları ile Kontrolü (Proje No: 112E569)” TÜBİTAK
projesi ile yenilikçi bir ürün patenti alınma hedeflenmektedir. İlave olarak, İzmir İl Özel İdaresi’nin
kullanmakta olduğu elektrik enerjisinin rüzgârdan karşılanması amaçlı proje, Rüzgar Enerjisi Ar-Ge
Grubumuz danışmanlığında sürdürülmektedir. 2014 sonunda tamamlanması hedeflenen proje, şebeke
bağlantılı sistemler açısından, Türkiye’deki kamu kurumları arasında ilklerden olacaktır. Benzer şekilde
“Akhisar Belediyesi İçme Suyu ve Hizmet Binası RES Uygulaması” adlı proje ZAFER Kalkınma Ajansı’nın
desteği ve Rüzgar Enerjisi Ar-Ge Grubumuzun danışmanlığında sürdürülmektedir. 2015 yılı içerisinde
tamamlanacak olan bu proje ile Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın kullandığı elektrik enerjisinin tamamı
ve içme suyu pompajında harcanan elektrik enerjisinin %50’si rüzgar enerjisinden karşılanması
hedeflenmektedir. Rüzgâr Enerjisi Ar-Ge Grubunun tüm bu projelerine ilave olarak, bölgenin önde gelen
sanayi kuruluşları ile yapmış olduğu üniversite-sanayi işbirliği protokolleri çerçevesinde, 1MW’a kadar olan
rüzgâr türbinlerinin tamamen yerli üretimine yenilikçi ar-ge desteği sunmaktadır.
8
Enstitümüzde yürütülen “Kırsal Kesim Biyogaz Teknolojilerinin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması”
isimli Devlet Planlama Teşkilatı projesi kapsamında, İzmir ve ilçelerinde 12 adet pilot tesis
kurulmuştur. Bu çalışmalar kapsamında, Aydın/Pamukören beldesinde bulunan ÜLKÜ çiftliğinde
ülkemizin ilk orta ölçekli modern biyogaz tesisi faaliyete geçmiştir.
Enstitümüz Organik Boyar Madde Esaslı Güneş Pilleri ile ilgili çalışmalarıyla da öncü bir konumdadır.
Saydam Organik Boyar Madde Esaslı Güneş Pilleri üretimi laboratuvar düzeyinde Türkiye Şişe Cam
Fabrikaları A.Ş. ile ortak çalışmalarla gerçekleştirilmiş ve aynı konuda Avrupa Topluluğu VI. Çerçeve
Programında MOLYCELL adlı FP6 projesine Avrupa’nın en üst düzey araştırma kurumları ve firmaları
ile ortak katılım sağlanmıştır.
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ile Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü arasında “Yenilenebilir
Enerji Kaynakları” alanına ilişkin meslek standardının belirlenmesi amacıyla işbirliği protokolü 8
Haziran 2010 tarihinde imzalanmıştır. Yapılan protokol kapsamda “Yenilenebilir Enerji Kaynakları”
alanına ilişkin 4 mesleğin (fotovoltaik güç sistemleri, rüzgâr güç sistemleri, biyogaz sistemleri ve
güneş ısıl sistemleri personeli) 3’er farklı seviyede (3., 4. ve 5. seviye) olmak üzere 12 standardı
oluşturulmuş, mesleki eğitim çalışmaları prosedürlerinde yer alan “Ulusal Yeterlilik” belgesi
düzenleme çalışmaları başlatılmıştır.
Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü, günümüzde yürüttüğü uluslararası projeler vasıtasıyla yurt
dışı ilişkilerini sürdürmektedir. Almanya’dan Alexander von Humboldt vakfından, ABD’den UCLA-Los
Angeles Kaliforniya Üniversitesi ve İngiltere’den Royal Society kuruluşundan destekler sağlanmıştır.
Özellikle 6. Çerçeve programı ve diğer çalışmalar kapsamında proje ortaklıkları vasıtasıyla Avrupa’nın
birçok ülkesi (Fransa-CEA, İngiltere-Imperial Coll. Of London, İngiltere-Newcastle University, AlmanyaSiemens/Frauhofer Inst., Hollanda-ECN, Belçika-IMEC, Avusturya-LIOS/Linz Univ., İsviçre-EPFL) ile
işbirliği içerisindedir.
Ortaklık projeleri faaliyet alanında “Benchmark of National Knowledge and Experiences to Improve
Quality of Vocational Education in Renewable Energy Sector” başlıklı Leonardo Projesi, İngiltere,
İspanya, Portekiz, Slovakya ve Türkiye arasında karşılıklı bilgi paylaşımı içeren ve daha etkin bir
işbirliği kurmayı hedefleyen AB destekli bir işbirliği kurma projesi olarak enstitümüz tarafından
yürütülmektedir. Bunun yanı sıra, Extremadura Üniversitesi (İspanya) ve Johannes Kepler
Üniversitesi(Linz/Avusturya) ile Erasmus programı kapsamında öğrenci değişim programları devam
etmektedir.
2012 Yılında Akhisar Belediye’si ile başlatmış olduğumuz Üniversite-Kamu işbirliği çerçevesinde, Zafer
Kalkınma Ajansı “2013 DFD” çağrısı için “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgâr-Güneş Enerjisi
Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi” projesi hazırlanmış ve desteğe hak kazanmıştır.
Yapılan çalışmanın ilçemize, bölgemize ve ülkemize yol gösterici olması temennisiyle…
Doç.Dr. Numan Sabit ÇETİN
Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü
Enerji Teknolojisi Anabilim Dalı
Rüzgar Enerjisi Ar-Ge Grubu
9
Kısaltmalar
kW, kWh
Kilo Watt, Kilo Watt Saat
GW
Giga Watt
MW, MWh
Mega Watt, Mega Watt Saat
TEP
Ton Eşdeğer Petrol
FV
Fotovoltaik
FVGS
Fotovoltaik Güç Sistemi
BEP
Bina Enerji Performansı
EV
Enerji Verimliliği
EPDK
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
ETKB
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı
EV
Enerji Verimliliği
GW
Giga Watts
IEA
International Energy Agency (Uluslararası Enerji Ajansı)
kW, kWh
Kilo Watt, Kilo Watt Saat
MW, MWh
Mega Watt, Mega Watt Saat
OECD
Organizaton for Economic Cooperation and Development
MTEP
Milyon Ton Eşdeğeri Petrol
YEK
Yenilenebilir Enerji Kanunu
10
Tablolar ve Şekiller Listesi
Tablolar
Tablo 1.1 2014 Yılı Türkiye Elektrik Kurulu Gücü Dağılımı (MW ve %)
Tablo 1.2 Enerji verimlilik indeksi
Tablo 1.3 A+ ve A++ enerji tüketimleri
Tablo 1.4 Bina enerji sınıflarına göre bina enerji tüketim indeksi
Tablo 1.5 Dünya kömür rezervlerinin bölgelere dağılımı (2010)
Tablo 1.6 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa ve Dünya’daki Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücü (MW)
Tablo 1.7 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa’da Ülkeler Bazında Rüzgar Kaynaklı Elektrik Enerjisi Üretim
Değerleri
Tablo 1.8 2011-2012 yılı Avrupa FV kurulu güç kapasitesi
Tablo 1.9 Pazarda yer alan farklı FV teknolojilerinin verim karşılaştırması
Tablo 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı Adımları
Tablo 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Fiziki Özellikleri
Tablo 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı elektrik tüketimleri karşılaştırmalı tablosu
Tablo 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Aydınlatma Birimleri Tablosu
Tablo 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Doğalgaz Tüketim Tablosu
Tablo 3.4 İç Aydınlatmada Kullanılabilen Işık Kaynakları
Tablo 3.5 Aydınlık Düzeyi Önerileri
Tablo 4.1. Projenin Gerçekleştirileceği Koordinatlar
Tablo 4.2 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin Rüzgar Hızı-Elektriksel Çıkış Gücü Verileri
Tablo 4.3 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri Tablosu
Tablo 4.4 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri Tablosu
Tablo 4.5 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
Tablo 4.6 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
Tablo 4.7 Konum Bilgileri
Tablo 4.8
ışınımlar ve aylara göre en iyi panel eğim açıları (Iopt) ile ortalama gün içi sıcaklık (TD) değerleri [15].
Tablo 4.9 125kW gücünde şebeke bağlantılı kristal silisyum modül temelli FVGS temel verim
parametreleri.
Tablo 4.10 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin günlük ve aylık ortalama elektrik enerjisi üretimleri.
Tablo 4.11 125 kW Şebeke Bağlantılı Sistem İçin Anahtar Teslim Maliyetlendirme
Tablo 4.12 Maliyet ve Amortisman Tablosu
Tablo 5.1 Birinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
11
Tablo 5.2 İkinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 5.3 Üçüncü Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 5.4 Düşük Sıcaklıklı Ortama Açık Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 5.5 Tavan Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 5.6 İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 5.7 Açık Geçit Üzeri Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 5.8 Isıtılmayan İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Tablo 6.1 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin mevsimlik açıları ile bu açılarda günlük ve aylık
ortalama elektrik enerjisi üretimleri.
Tablo 6.2 Maliyet ve Amortisman Tablosu
Tablo 6.3 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
Tablo 6.4 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
Tablo 6.5 Isı Yalıtım Contası Maliyet Tablosu
Tablo 6.7 Sera Gazı Referans Göstergeleri
Tablo 6.8 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Enerji Tüketimleri
Tablo 6.6 PVC Cam Fitil Conta çözüm önerisine karşılık yapılan değerlendirme
Tablo 6.9 Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı Endeksi
Tablo 6.10 Nihai Enerji Tüketimine Göre Sera Gazı Emisyon Sınıfı Endeksi
Tablo 6.11 Isı Yalıtım Contası Maliyet Tablosu
Tablo 6.12 PVC/Alüminyum Cam Fitil Conta Çözüm Önerisine Karşılık Yapılan Değerlendirme
Tablo 6.13 Alternatif 1 Cam Film Maliyet Tablosu
Tablo 6.14 Alternatif 2 Cam Film Maliyet Çizelgesi
Tablo 6.15 Cam Film çözüm önerisine karşılık yapılan değerlendirme (Alternatif I)
12
Şekiller
Şekil 1.1 Dünya Enerji Kaynakları ve Tüketimi
Şekil 1.2 Enerji Piramidi
Şekil 1.3 2011 Yılı Birincil Enerji Tüketiminin Dağılımı (MTEP)
Şekil 1.4 2014 yılı Ocak ayı itibarı ile Türkiye’nin kurulu güç dağılımı
Şekil 1.5 Kullanım Amacına Göre Binaların Payı
Şekil 1.6 Bazı EÜAŞ kömür santrallerinin çevrim verimleri
Şekil 1.7 Ev tipi buzdolabı etiket örneği
Şekil 1.8 Bina Enerji Kimlik Belgesi
Şekil 1.9 Birincil enerji yoğunluğunun döviz kuru ve satınalma gücü paritesi kullanılarak hesaplanması
Şekil 1.10 OECD ülkelerinde yapılan enerji verimliliği sayesinde tasarruf edilen enerji
Şekil 1.11 Şebeke bağlantılı rüzgar güç sistemi
Şekil 1.12 1995-2013 Yılları Arasında Dünya Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücündeki Değişim (MW)
Şekil 1.13 Avrupa Kara Üstü ve Deniz Üstü Rüzgâr Kurulu Gücü (1990-2030) [GW]
Şekil 1.14 Şebeke bağlantılı fotovoltaik güç sistemi
Şekil 1.15 2013 yılı dünya genelinde eklenen güç kapasitesi
Şekil 1.16 2000-2013 yılları arası dünya genelinde toplam kurulu gücün gelişimi
Şekil 1.17 Pazar öngörülerinin “SET for 2020” hedefleri ile karşılaştırılması.
Şekil 1.18 1 kW kurulu güç için farklı FV teknolojilerinde gerekli alan [13]
Şekil 1.19 Rüzgâr – Fotovoltaik Hibrid Güç Sistemi
Şekil 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı “trias energetica” enerji üçgeni
Şekil 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Vaziyet Planı
Şekil 2.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Meydan Cephesi
Şekil 2.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Arka Cephe
Şekil 2.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sol Yan Cephe
Şekil 2.6 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sağ Yan Cephe
Şekil 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gündüz elektrik enerjisi
tüketimleri
Şekil 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında puant elektrik enerjisi
tüketimleri
Şekil 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gece elektrik enerjisi
tüketimleri
Şekil 3.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında toplam elektrik enerjisi
tüketimleri
Şekil 3.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında elektrik fatura tutarları
Şekil 4.1. Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)
13
Şekil 4.2 Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)
Şekil 4.3 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin (T400-34/400kW) Rüzgar Hızı-Elektriksel
Çıkış Gücü Eğrisi
Şekil 4.4 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri (50m)
Şekil 4.5 Kurulum Bölgesi İçin Rüzgar Hızlarına Bağlı Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimi (400kW-50m)
Şekil 4.6 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı
nakit akış grafiği [5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]
Şekil 4.7 Yerli üretim rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına
bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]
Şekil 4.8 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış
grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]
Şekil 4.9 Kurulum sahası uydu fotoğrafı ve öngörülen yerleşim alanı.
Şekil 4.10 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Terası üzerine uygulanması planlanan FVGS Yerleşim Planı.
Şekil 4.11 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34o) ve yatay düzleme (0o) gelen ışınım
değerlerinin karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)
Şekil 4.12 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen
aylık elektrik enerjisi üretim değerleri
Şekil 4.13 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen
günlük elektrik enerjisi üretim değerleri
Şekil 4.14 Serpme Evler (Kule Yüksekliği: 70m, Rakım 105m)
Şekil 5.1 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.2 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.3 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.4 Havalandırma kanalı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.5 Su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.6 Su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.7 Bodrum kat çıkış kapısı koridoru (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.8 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.9 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.10 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.11 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.12 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.13 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.14 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.15 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
14
Şekil 5.16 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.17 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.18 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.19 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.20 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.21 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.22 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.23 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.24 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.25 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.26 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.27 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.28 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.29 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.30 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.31 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.32 Teras kat tavan (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.33 Teras kat tavan (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.34 Teras kat duvar (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.35 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.36 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.37 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.38 Teras kat su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 6.1 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel
açıda beklenen aylık elektrik enerjisi üretim değerleri
Şekil 6.2 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel
açıda beklenen günlük elektrik enerjisi üretim değerleri
Şekil 6.3 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34o), çatı eğiminde ve (0o) ve mevsimlik açıda gelen
ışınım değerlerinin karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)
Şekil 6.4 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı
nakit akış grafiği [5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]
Şekil 6.5 Yerli üretim rüzgâr santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına
bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]
Şekil 6.6 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış
grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]
15
İçindekiler
YÖNETİCİ ÖZETİ.....................................................................................................................................7
DANIŞMAN ÖZETİ .................................................................................................................................8
KISALTMALAR .................................................................................................................................... 11
TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................................................... 12
1. GIRIŞ ...............................................................................................................................20
1.1. TÜRKIYE’DE ENERJI GÖRÜNÜMÜ VE YASAL ÇERÇEVE .......................................................................... 26
1.2. TÜRKIYE’DE ENERJI VERIMLILIĞI VE YASAL ÇERÇEVE ........................................................................... 28
1.3. TÜRKIYE’DE EV POTANSIYELLERI VE BINA SEKTÖRÜNDE ENERJI YOĞUNLUĞU ......................................... 30
1.4. DÜNYA’DA ENERJI GÖRÜNÜMÜ VE ENERJI VERIMLILIĞI ...................................................................... 40
1.5. RÜZGAR ENERJISI .......................................................................................................................... 45
1.6. GÜNEŞ ENERJISI ............................................................................................................................ 48
1.7. RÜZGAR – FOTOVOLTAIK HIBRID GÜÇ SISTEMLERI .............................................................................. 52
2. ÇALIŞMANIN ARKA PLANI ................................................................................................54
2.1. YAPILAN ÇALIŞMANIN AMACI VE KAPSAMI ........................................................................................ 54
2.2. UYGULANAN METODOLOJI ............................................................................................................. 54
2.3. AKHISAR BELEDIYESI HIZMET BINASININ FIZIKI ÖZELLIKLERI .................................................................. 57
3. VERI KAYNAKLARI............................................................................................................60
3.1. İNCELENEN VERILERIN KAYNAĞI VE VERI GRUPLARI............................................................................. 60
4. AKHİSAR BELEDİYESİ HİZMET BİNASI RÜZGAR-GÜNEŞ HİBRİD GÜÇ SİSTEMİ FİZİBİLİTESİ ....67
4.1. RÜZGAR GÜÇ SISTEMI FIZIBILITESI.................................................................................................... 67
4.1.1. PROJE KONUMU..................................................................................................................... 67
4.1.2. KULLANILACAK SISTEM EKIPMANLARI ......................................................................................... 69
4.1.3. KULLANILACAK ENERJI KAYNAĞININ POTANSIYELI......................................................................... 70
4.1.4. SISTEMIN GERI ÖDEME HESAPLARI ............................................................................................ 73
4.2. FOTOVOLTAIK GÜÇ SISTEMI FIZIBILITESI ............................................................................................ 79
4.2.1. PROJE KONUMU..................................................................................................................... 79
4.2.2. KULLANILACAK ENERJI KAYNAĞININ POTANSIYELI ........................................................................ 82
4.2.3. KULLANILACAK SISTEM EKIPMANLARI ........................................................................................ 84
4.2.4. SISTEMİN GERI ÖDEME HESAPLARI ............................................................................................ 88
4.3. RÜZGAR-GÜNEŞ ÖLÇÜM SISTEMI .................................................................................................... 91
5. ENERJI VERİMLİLİĞİ FİZİBİLİTESİ .......................................................................................94
5.1. BINA İÇI VE DIŞI KIZILÖTESI TARAMALAR ........................................................................................... 94
5.1.1. BODRUM KAT ........................................................................................................................ 94
5.1.2. ZEMIN KAT ............................................................................................................................ 96
5.1.3. BIRINCI KAT ......................................................................................................................... 100
5.1.4. İKINCI KAT ........................................................................................................................... 102
5.1.5. TERAS................................................................................................................................. 106
16
5.2. YAPI MALZEMELERININ TOPLAM ISI GEÇIRGENLIK KATSAYILARI........................................................... 109
5.2.1. BIRINCI DIŞ DUVAR (DD1) ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ............................................................... 109
5.2.2. İKINCI DIŞ DUVAR (DD2) ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ................................................................. 110
5.2.3. ÜÇÜNCÜ DIŞ DUVAR (DD3) ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ............................................................. 110
5.2.4. DÜŞÜK SICAKLIKLI ORTAMA AÇIK DUVARIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (DS).................................. 111
5.2.5. TAVANIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ....................................................................................... 111
5.2.6. TABAN (TOPRAĞA OTURAN/İÇ ORTAM) İÇIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (T1) ................................ 112
5.2.7. TABAN (AÇIK GEÇIT ÜZERI) İÇIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (T2) ................................................. 113
5.2.8. TABAN (ISITILMAYAN İÇ ORTAMA BITIŞIK) İÇIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (T3) ............................. 112
5.3. BINANIN ÖZGÜL ISI KAYBI ............................................................................................................ 114
5.4. BINANIN YILLIK ISITMA ENERJISI İHTIYACI ........................................................................................ 115
6. BULGULAR VE ÖNERİLER................................................................................................ 117
6.1. EKIPMANSIZ ÇÖZÜM ÖNERILERI .................................................................................................... 125
6.2. Düşük Maliyetli Çözüm Önerileri ............................................................................................ 125
6.3. Orta ve Yüksek Maliyetli Çözüm Önerileri .............................................................................. 126
6.4. İlave Öneriler .......................................................................................................................... 127
7. KAYNAKÇA .................................................................................................................... 133
8. EKLER ............................................................................................................................ 135
17
18
1. Giriş
Fosil yakıt rezervlerinin giderek azalması, küresel ısınma ve çevre kirliliği gibi hayati nedenlerle,
yenilenebilir enerji kaynakları son yıllarda çok fazla önem kazanmıştır. Gelişmiş ülkeler, bu
kaynakların kullanılabilmesi için yapılan Ar-Ge çalışmalarına büyük destekler sağlamaktadır. Bu
sistemlerin maliyet problemleri yapılan araştırmalar sonucunda, her geçen gün daha aza
indirgenmektedir.
Dünyamıza, 1 yılda gelen güneş enerjisi miktarı yaklaşık 1014 TEP (1 Ton Eşdeğer Petrol;
1TEP=12.000kWh=ortalama 60 evin aylık elektrik enerjisi tüketimi) olup; Dünyadaki tüm fosil yakıt
rezervlerinin 15 katıdır (Şekil 1.1). Yerkürenin bir yıllık rüzgar enerjisi miktarı ise teorik olarak, Güneş
Enerjisi değerinin %2’sidir (2x1012TEP = 24x1015kWh). Bunun anlamı; Türkiye benzeri yaklaşık 100 bin
ülkenin elektrik enerjisi ihtiyacı (2013 yılı elektrik enerjisi tüketim verileri baz alınarak), rüzgar elektrik
santrallerinden karşılanabilir demektir. Pratikte ise bu rakamın dörtte biri, uygulanabilir değer olarak
karşımıza çıkmaktadır [1,2,3,4].
Şekil 1.1 Dünya Enerji Kaynakları ve Tüketimi
Kimyasal bir reaksiyon olarak, 1 Ton Karbon yandığında 3.7 Ton CO2 açığa çıkmaktadır. Bu durum
karbon bileşikleri (Kömür, petrol türevleri, doğalgaz vb.) için de söz konusudur. Dünya için yıllık CO2
emisyonu, yaklaşık 3x1010 Ton olup bu miktarın yarısı okyanuslarda erimekte, diğer yarısı ise
atmosfere karışmaktadır. Bu tür sera gazlarının atmosferdeki oranlarının yükselmesi sonucu “Küresel
Isınma” hızlanmaktadır [1].
19
Rüzgar; Dünya ve Güneş var olduğu sürece devam edecek olan, yenilenebilir enerji kaynaklarının en
önemlilerindendir. İnsanoğlu bu kaynağı, M.Ö. 2800’lü yıllarda fark etmiş, ilerleyen zaman
dilimlerinde sulama ve tahıl öğütme amacıyla, yaygın bir şekilde kullanmıştır. Özellikle Ortadoğu’da
yaygınlaşmasının ardından, M.Ö. 17. yüzyılda Çin, M.S. 7. yüzyıldan itibaren İran ve Afganistan’da yel
değirmeni şeklinde karşımıza çıkmıştır. Avrupa’nın yel değirmenleriyle tanışması 12. yüzyılda, ABD’nin
ise 19. yüzyılda gerçekleşmiştir.
Rüzgârdan elektrik enerjisi eldesi, yani rüzgar türbinleri ilk olarak, 1900’lerin başında Danimarka’da
geliştirilmiştir. 1960’lara doğru, ABD ve Avrupa’da 100kW güce kadar olan rüzgar türbinlerinin
yaygınlaştığı görülmektedir. 1970’lere gelindiğinde Danimarka, küçük güçlü rüzgar türbinlerini
600kW’lık büyük güçlü türbinlerle değiştirmeye başlamıştır. 1974-78 yıllarında meydana gelen petrol
kriziyle, özellikle rüzgar türbinlerinin kullanımı ve teknolojilerinin geliştirilmesi hız kazanmıştır. Rüzgar
Elektrik Santrali (RES) olarak adlandırılan büyük güçlü sistemler, 1990’lardan günümüze bütün
dünyada yaygınlaşmasını sürdürmektedir.
Yel değirmenlerine 1500’lerde savaş açan Cervantes (1547-1616)’in kahramanı Don Quijote’un ülkesi,
şimdilerde ürettiği büyük güçlü rüzgar türbinlerini bütün dünyaya satmakta ve dünya pazar payının
%7’sini elinde tutmaktadır [5].
Işıktan elektrik elde edilmesi (Fotovoltaik) üzerine ilk denemeler, Bequerel tarafından yapılmıştır.
Bequerel, bir elektrolit içinde bulunan çinko oksit elektroda ışık verildiğinde, bu elektrot ile elektrolit
içinde bulunan ve ışık almayan bir başka metal elektrot arasında, gerilim oluştuğunu ve elektrotlar bir
iletkenle birleştirildiklerinde oluşan devrede akım aktığını gözlemlemiştir (1839). 1883 yılında Selen
kullanılarak ilk katı FV eleman yapılıp, =%1 olarak ölçülmüştür. İlk uzay çalışmaları ile birlikte yeni FV
elemanların
üretimine
başlanmıştır.
1954'de
PEARSON,
FULLER
ve
CHAPLIN'in
Bell
Laboratuvarlarında, Silisyum kullanarak yaptıkları FV elemanlarda %5 verim elde etmişlerdir. 1957'ye
gelindiğinde %8 verime ulaşılmıştır. 1958'de FV elemanların uydularda kullanılmaya başlanmasıyla FV
çalışmaları ticari karakter kazanmıştır.
1973 birinci petrol krizi FV çalışmalarını hızlandırmıştır. Yeni üretim teknolojileri ile %16'ya varan
verimler ve maliyetlerde önemli ucuzlamalara erişilmiştir. 2000’li yılların teknolojik şartlarında,
laboratuvar ortamında %24 verim (GREEN) elde edilebilmektedir. Şimdilerde, ticari maksatlarla
üretilen %15 verimli fotovoltaik modüller, 0,4-0,6€/Wp gibi fiyatlarla satın alınabilmektedir.
Farklı kaynaklarda birbirine yakın birçok tanımı olan enerji verimliliği, yaşam ve ortam konforundan
ödün vermeden daha az enerji harcayarak aynı ortam ve konforu sağlayabilme olarak tanımlanabilir.
20
Enerji verimliliği ve enerji tasarrufu birbirinden farklı iki kavram olup genelde birbiri ile karıştırılan
tanımlardır. Enerji tasarrufu, ortam koşullarından ödün vererek enerji kullanımını azaltmak olarak
tanımlanabilir. Örneğin, bir lambayı kapatmak enerji tasarrufuna örnek iken, akkor bir lambayı, düşük
enerji ile aynı aydınlatmayı sağlayacak bir lamba ile değiştirmek enerji verimliliğine örnektir. Ancak
sonuç olarak hem enerji verimliliği hem de enerji tasarrufu, sera gazı salımını azaltan adımlardır.
Enerji verimliliği uygulamaları, bir yaşam alanının ya da ülkenin birincil enerji ihtiyacını optimum
seviyede sağlamanın en hızlı, temiz ve ucuz yoludur.
Enerjinin kullanıldığı her yerde enerjinin verimli kullanımı için mutlaka fırsatlar vardır. Çoğu durumda,
enerji verimliliği iyileştirmeleri için harcanan maliyetler, enerji faturalarına yansıyan tasarruflar ile
kısa sürede kendini ödeyebilir çerçevededir. Yapılan iyileştirmelerin geri ödeme süreleri, mutlak
olarak enerji fiyatları, kullanılan enerjinin miktarı ve sıklığı ile bağlantılıdır.
Enerji verimlilik önlemlerinin maliyetleri üzerinde yapılan ekonomik analizler, binalarda kullanılan
birçok enerji üretim uygulamasının maliyetleri ile karşılaştırıldığında, enerji verimliliği odaklı alınan
önlemlerinin daha az maliyetli ve kendi kendini daha hızlı ödeyen bir tercih olduğu görülmüştür.
Küresel ısınmayı yavaşlatmak ve sera gazı salımını sürdürülebilir bir yaklaşımla azaltmak adına yapılan
birçok uygulama, yenilenebilir enerji kullanımı, ulaşımda karbon nötr yakıtların kullanımı ve enerji
verimliliği gibi birçok yaklaşım metodunu bir arada kullanmayı gerektirir. Bu yaklaşımların hepsinin
doğru ve gerekli adımlar olduğu bilinse de, deneyimler ve uzmanlıklar gösteriyor ki, enerji verimliliği
yaklaşımı bunlar arasında en bol, ucuz, kolay ve hızlı yaklaşımdır. Ve enerji verimliliği teknolojileri şu
anda, bu yaklaşımın ev, ofis, araba ya da çok büyük binalar gibi farklı ölçeklerde başarılı olarak
kullanımına olanak verecek düzeydedir [1].
‘Enerji Piramidi’, enerji verimliliği ve tasarrufu kavramlarını anlamak için iyi bir araçtır. Piramit genel
olarak, ideal ve etkin enerji tüketimini kontrol altına almak için öncelikle en az maliyetli yol olan enerji
tasarrufunu önerir. Bu tasarruf aşaması, enerji verimliliği ile sürdürülüp yenilenebilir enerji kullanımı
aşamasına kadar devam eder (Şekil 1.2).
21
Şekil 1.2 Enerji Piramidi
Enerji piramidinin her bir katmanı aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
Enerji Tasarrufu, daha çok insanların enerji tüketim alışkanlıklarını değiştirmek üzerine odaklanır.
Enerji tasarrufu:
İhtiyaç olmayan durumlarda aydınlatma elemanlarının kapatılması,
İklimlendirme amaçlı termostat ayarlarının kış aylarında düşük, yaz aylarında ise yüksek
ayarlanması,
Sıcak yaz günlerinden ortamı dış ortam sıcaklığından izole etmek amacıyla kapıların ve
gölgeleme elemanlarının kapatılması,
Klima ısıtma ve soğutma filtrelerinin düzenli olarak temizlenmesi,
Elektronik cihazların kullanılmadığı durumlarda prizden çekilmesi şeklinde sıralanabilir.
Bu tür enerji tasarrufu önlemlerini çok az ya da sıfır maliyetle uygulamak mümkündür. Çünkü en ucuz
enerji tasarruf edilen enerjidir.
Enerji Verimliliği, öncelikli olarak mevcut elektrik/elektronik cihazların yüksek verimli modelleriyle
değiştirilmesini gerektirir. Enerji verimliliği için:
Akkor aydınlatma elemanları yerine daha verimli, düşük güç ile aynı aydınlık düzeyini
sağlayabilen floresan lambalar ile değiştirilmesi. Bu yolla yaklaşık %75 oranında enerjiden
kaçınmak mümkündür.
22
Enerji verimlilik sınıfı yüksek elektrikli aletlerin tercih edilmesi (A+, A++ gibi)
Tek cam pencereler yerine çift cam uygulamalarının tercih edilmesi.
Bina duvarlarında ısı yalıtım malzemelerinin kullanılması şeklinde sıralanabilir.
Enerji talebinin kontrolü daha çok ticari işletmelerde uygulanan bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.
En çok elektrik ve doğalgaz talepleri üzerinde uygulanabilir. Elektrik enerjisi tüketimi açısından
bakıldığında, elektrik enerjisi yoğun operasyonların, enerji maliyetinin düşük olduğu saatlere
kaydırılması olarak düşünülebilir. Örneğin üç tarifeli elektrik fiyatlandırmasında bu uygulamayı
gerçekleştirmek mümkündür. Bu sayede işletme enerjiyi kWh olarak daha az kullanmamış ancak fiyat
tarifesi üzerinden akıllı hareket ederek enerji maliyetini düşürmüş olacaktır.
Piramidin tepe noktası olan yenilenebilir enerji ise yukarıdaki önlemlerin devreye alınmasını takiben
hayata geçirilmesi gereken bir metottur. Yapılan çalışmalar, enerji tasarrufu, enerji verimliliği ve talep
kontrolü yapılan bir mekânda uygulanan yenilenebilir enerji sisteminin yaklaşık 1/3 fiyatına mal
edilebildiğini göstermiştir. Örneğin, piramidin ilk 3 basamağı uygulanmış bir mekânda enerji ihtiyacını
karşılamak üzere kurulacak olan fotovoltaik panellerin sayısının, basamakların uygulanmadığı mekâna
oranla daha düşük olması kaçınılmazdır.
Yenilenebilir enerji kaynakları potansiyelinin değerlendirilmesi, Dünya ve bunun paralelinde
ülkemizde de önemli konuların başında gelmektedir. Bu kapsamda teknolojiye ayak uydurabilmek ve
ivmeli bir gelişim sağlayabilmek için bölgesel ve kentsel ölçekte girişimlerde bulunulması büyük önem
arz etmektedir. Hazırlanan bu fizibilite çalışması, Akhisar’ın rüzgar ve güneş enerjisi potansiyelinin
etkin olarak değerlendirilmesi açısından önemli bir adım olacaktır.
Zafer Kalkınma Ajansı tarafından, 2013 Yılı DFD Programı kapsamında desteklenen “Akhisar Belediyesi
Hizmet Binasında Rüzgar-Güneş Enerjisi Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi” başlıklı proje
kapsamında hazırlanan bu fizibilite çalışmasının amacı, Akhisar'da dolayısı ile TR33 Bölgesinde,
yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve enerji verimliliğinin arttırılmasıdır.
Yapılan fizibilite çalışmasının hayata geçirilmesiyle, bölge ve ülke genelinde yenilenebilir enerji
kaynaklarının enerji verimliliği de dikkate alınarak, bilimsel altyapıya dayalı kullanımlarının önü
açılmış olacaktır. Bu şekilde bir yaklaşımla, çağrının amacına uygun olarak, bölgenin ve ülkenin daha
yaşanabilir hale gelmesine, sürdürülebilir, yenilikçi, rekabetçi ve doğal çevreye duyarlı altyapı
oluşturulmasına katkı sağlanmış olacaktır.
Bu proje ile Akhisar Belediyesi Hizmet Binası'nın elektrik enerjisi ihtiyacının rüzgar-güneş enerjisinden
birlikte karşılanması ve enerji verimliliği imkanları araştırılmış ve bir fizibilite raporu haline
23
dönüştürülmüştür. Böylece, yapılacak yatırımlara yol gösterebilecek bir yapının oluşturulmasına
zemin hazırlanmıştır.
Gerçekleştirilen bu fizibilite çalışmasının daha sonraki proje çağrılarıyla uygulamaya dönüştürülmesi
halinde, beklenen hedefler:
 Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının enerji verimli hale getirilip, elektrik enerjisi ihtiyacını
rüzgâr-fotovoltaik hibrid güç sistemiyle karşılamak,
 Akhisar belediyesi hizmet binasının ısı kayıp ve kaçaklarını önleyecek çözümler üretmek ve bu
çözümleri hayata geçirmek,
 TR33 için enerji verimli örnek bir bina oluşturmak,
 TR33 Bölgesinde binalarda enerji verimliliği yatırımlarının yol haritasını oluşturmak,
 TR33 için örnek bir rüzgâr-fotovoltaik hibrid güç sistemi oluşturmak,
 TR33 Bölgesinin rüzgâr-güneş kaynaklı elektrik enerjisi üretiminin süreksizliğini minimize
etmek,
 TR33 Bölgesinde hibrit güç sistemi modeliyle Rüzgâr-Fotovoltaik elektrik santrali
yatırımlarının yol haritasını oluşturmak,
 Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı enerji üretimine yön verebilmek,
 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası elektrik enerjisi kaynaklı CO2 salımını sıfırlamaktır.
Sunulan rapor, rüzgâr-güneş enerji kaynaklarını, içinde yaşadığımız şehir ve bu şehre can veren
toplum için ne kadar önemli olduğunu farklı bir yaklaşımla ele alıp, iktisadi anlamda günümüz
gerçekleri ile örtüştürme çabası içerisinde, şehrimiz ve ülkemiz adına uzun soluklu politikalar
oluşturmak için güzel bir başlangıç olarak görmek gerekmektedir. Yönetimlerde olduğu gibi
politikalarda da devamlık esastır. Yaşayan (dinamik) bir sistem kurmak için, içinde bulunduğumuz
toplumun gerçeklerini bilmek ve dünya ile bütünselliğini sağlayabilmek adına da bilim ve teknolojiye
dayalı bir sistem geliştirmek gerekmektedir. Yaşayan bir sistemin ise ancak içindeki unsurların
tamamının dâhil edilmesiyle kurulabileceği unutulmamalıdır. Yerel ya da ulusal planlı kalkınma
felsefesinde öncelik, kendi kaynaklarının farkında, bilim ve teknolojiye dayalı ekonomik değer üreten
rekabetçi ve sistemli bir toplum oluşturmakta yatmaktadır.
24
1.1. Türkiye’de Enerji Görünümü ve Yasal Çerçeve
Türkiye’nin enerji talebindeki artış 1990’dan itibaren yıllık ortalama %4,6 olarak gerçekleşmiştir.
Avrupa’nın aynı dönemdeki yıllık artışının %1,6 olduğu göz önüne alındığında, %4,6’nın çok yüksek bir
değer olduğu açıkça görülmektedir. 2020 yılına kadar yıllık talep artış oranı %6,7 (düşük senaryo) veya
%7,5 (yüksek senaryo) olarak ön görülmektedir. Yapılan çalışmalarla bu oranın %5’in üzerinde olması
söz konusudur.
2011 yılı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının verilerine göre yıllık birincil enerji tüketimi
114.480 MTEP’dir. Bu değerin %32,3’ü doğalgaz, %26,7’si petrol, %14,4’ü linyit, %17’si taş kömürü,
%3,1’i odun-çöp, %3,9’u hidrolik ve %2,7’si diğer yenilenebilir kaynaklardır. Tüketimin %90,3’ü fosil
yakıtlardan sağlanmaktadır. 1990 yılında yıllık toplam birincil enerji üretimi 25,5 MTEP, tüketimi
53 MTEP iken 2011 yılında yıllık toplam birincil enerji üretimi 32,2 MTEP, tüketimi 114 MTEP
değerlerine ulaşmıştır. 1990 yılında birincil enerji tüketiminin %48,1’i yerli üretimden karşılanırken,
2011 yılında %28,2’si yerli üretimden karşılanmıştır. 1990-2011 yılları arasında toplam enerji talebi
milyon tep biriminden %116,4 oranında artış göstermiştir. Toplam yerli üretim %25,9 artarken,
toplam enerji ithalatı %192 artmıştır. 2011 yılı sonu itibarı ile tüketime sunulan 186,1 milyar kWh
elektrik enerjisinin %47,3’ü sanayide, %23,8’i meskenlerde, %16,4’ü ticarethanelerde, %3,9’u resmi
dairelerde, %2,1’i aydınlatmada, %2 tarımsal sulamada ve %4,4’ü diğer alanlarda harcanmıştır [6].
Odun-Çöp
3%
Hidrolik
4%
Diğer Yenilenebilir
Kaynaklar
3%
Taş Kömürü
17%
Doğalgaz
32%
Linyit
14%
Doğalgaz
Linyit
Odun-Çöp
Diğer Yenilenebilir Kaynaklar
Petrol
Taş Kömürü
Hidrolik
Petrol
27%
Şekil 1.3 2011 Yılı Birincil Enerji Tüketiminin Dağılımı (MTEP)
25
2009 yılı Türkiye toplam ithalatı 140,9 milyar USD iken, petrol ve gaz ithalatı bu toplamın %18,8’ini
oluşturuyordu. 2012 yılında toplam ithalat 236,5 milyar USD’ye ulaşmış iken, petrol ve gaz ithalatı bu
toplamın %23,1’ini oluşturmuştur.
2014 yılı Ocak ayı itibarı ile Türkiye’nin elektrik kurulu gücünün kaynaklara göre dağılımı Tablo 1.1’de
belirtilmiştir [7-8].
Tablo 1.1 2014 Yılı Türkiye Elektrik Kurulu Gücü Dağılımı (MW ve %)
Kaynak Türü
Kurulu Güç
(MW)
Kurulu Güç
Payı (%)
Hidrolik (Barajlı)
16.237
25.3
Hidrolik (Akarsu)
6.257
9.7
Doğal Gaz
20.248
31.5
Kömür
12.428
19.3
Rüzgâr
2.816
4.4
Jeotermal
0.311
0.5
Diğer-Termik
5.972
9.3
Toplam
57.071,5
100,0
Şekil 1.4 2014 yılı Ocak ayı itibarı ile Türkiye’nin kurulu güç dağılımı
Devlet enerji açığını azaltmak amacıyla orta vadeli programını; özelleştirmeyi tamamlama, nükleer
güç santralleri çalışmalarının hızlandırma, enerji üretiminde yerli ve yenilenebilir kaynaklara yönelme
eğilimini arttırma olarak belirlemiştir.
26
18.05.2005 tarihli 25819 sayılı resmi gazetede yayınlanan 5346 numaralı yenilenebilir enerji
kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımına ilişkin kanunda hidrolik, rüzgâr, güneş,
jeotermal, biokütle, biokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel git gibi
fosil olmayan enerji kaynakları yenilenebilir enerji olarak tanımlanmıştır. Bu kanun yürürlüğe
girdikten sonra kamu veya hazine arazilerinde yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımını ve
verimliliğini etkileyici imar planları düzenlenmesi yasaklanmıştır. Kanun yürürlüğe girdikten sonra
işletmeye alınan üretim tesislerine devlet 10 yıllık alım garantisi sağlamaktadır. Bunun yanında lisans
sahibi tüzel kişilere, bu kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji üretim tesislerinde kullanılan
mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde 5 yıl süre ile ekstra
teşvik verileceği kanun metninde belirtilmiştir. Ücretlendirmeler kanuna ekli I ve II numaralı
cetvellerde belirtilmiştir [Bkz Ek1].
Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla azami 1MW
kurulu güce sahip izole elektrik üretim tesisi ve şebeke destekli elektrik üretim tesisi kuran gerçek ve
tüzel kişilerin lisans alma zorunluluğu yoktur [Bkz. Ek2]. Ancak, yapılacak uygulamaya dair uygulama
projeleri ve hesaplarının hazırlanması ve TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından onaylanması
gerekmektedir.
1.2. Türkiye’de Enerji Verimliliği ve Yasal Çerçeve
Sürdürülebilir enerji politikalarını hayata geçirme konusunda Türkiye’nin önündeki en önemli
seçeneklerden biri enerjiyi daha verimli kullanmaktır. Enerjinin verimli kullanımına ilişkin önemli bir
gösterge olan enerji yoğunluğu Türkiye’de AB ülkelerinin yaklaşık 2,5 katı, OECD ülkelerinin ise
yaklaşık 2 katıdır [2]. Türkiye’nin enerji yoğunluğu değerleri 2007 yılına kadar artmış ve sonrasında
yavaş bir gerileme göstermiştir. Bununla birlikte uzun vadeli bakışta enerji genel görünümü artış
eğilimindedir. Ülkede gözlemlenen yüksek enerji yoğunluğu değerleri, enerji verimliliğinin düşük
olduğunu göstermekle birlikte, alınacak tedbirlerle verimliliğin arttırılabilmesi yönünde önemli bir
gömülü potansiyel olduğunun da göstergesidir. Enerji büyümesinde verimliliği yüksek bir eğilim
yakalamak amacıyla orta ve uzun dönemde dikkatli planlama ve etkin bir talep tarafı yönetimi
gerekmektedir.
Enerji Verimliliği Kanunuyla [Bkz. Ek3] getirilen düzenlemeler, ekonominin tüm sektörlerini kapsadığı
gibi ortaya koyduğu yasal görev ve sorumluluklar açısından ulusal, bölgesel, yerel düzeyde tüm kişi ile
kuruluşları da kapsamakta, sanayide, binalarda, ulaşım sektöründe Türkiye pratiklerine uygun
yükümlülükler, destekler ve etkinlikler getirmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki uygulamalar ışığında
27
hazırlanmış olan bu kanun, AB’nin ilgili direktifleriyle uyum içinde, uygulamaya dönük şu tedbirleri
öngörmüştür:
Sanayide verimlilik artırıcı tadilat projeleri, yenilenebilir enerji kaynağı ve verimli
kojenerasyon kullanımının desteklenmesi,
Enerji tüketen verimsiz malların satışının yasaklanması ve bunların kullanım kılavuzlarında
verimli kullanım bilgilerine yer verilmesi,
Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesi ve verimlilik artırıcı uygulamaların yapılması için
sanayide ve binalarda enerji yöneticisi çalıştırılması,
Binaların el değiştirmesi sırasında Enerji Kimlik Belgesi [3] aranması,
Yeni bina inşaatlarının asgari verimlilik kriterlerine uygun yapılması,
Yenilenebilir kaynak kullanarak 1000kW’a kadar tesis kuranların lisans almadan şebekeye
bağlanabilmesi [Bkz. Ek2],
Verimli kojenerasyon tesisi kuranlardan şirket kurma ve lisans alma şartları aranmaması,
Elektrik ve doğalgaz dağıtıcılarının aylık tüketim bilgilerini internet üzerinden müşterilerine
duyurması,
TV kanallarının spot filmler yayınlaması,
Okullardaki eğitim müfredatlarında EV ve çevre konularına yer verilmesi,
Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda ısı kontrol cihazları ve pay ölçer kullanılması.
Ulaşım ve enerji sektörlerinde verimlilik artırıcı uygulamalar yapılması
ENVER kapsamında Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği [Bkz. Ek4] de yürürlüğe girmiştir ve bu
çerçevede yeni binalar için Enerji Kimlik Belgesi düzenlemesi zorunlu hale gelmiştir. Yine aynı kanun
kapsamında Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Arttırılması Yönetmeliği
[Bkz. Ek5] ise kurumların yetkilendirilmesi, eğitim, etüt-projeler ile sanayide ve binalarda enerji
yöneticisi görevlendirilmesi gibi uygulamaya yönelik önlemleri içermektedir. Enerji verimliliğini
arttırıcı projeler ile gönüllü olarak enerji yoğunluğunu düşürmeyi taahhüt edenlere çeşitli teşvikler de
bu yönetmelik kapsamında yer almıştır.
28
Enerjinin verimsiz kullanılmasının sonuçlarından biri enerji maliyetinin yükselmesi ise, diğer önemli
sonuçları da küresel ısınmaya olumsuz katkısı ve iklim değişikliğine neden olmasıdır. Uzun vadede
daha ucuz, hatta bedava olan, küresel ısınmaya etkisi asgari düzeydeki, yenilenebilir enerji
kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımı için Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik
Enerjisi Üretimim Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun [Bkz. Ek1] çıkarılmıştır. Bu kanun, yenilenebilir
enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımının yaygınlaştırılması, bu kaynakların
güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera
gazı salımlarının azaltılması, atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu alanlarda hizmet ve
ürün sağlayan imalat sektörünün geliştirilmesini hedeflemektedir. Kanunda 2012 yılında
gerçekleştirilen tadilatla, yenilenebilir kaynaklı elektrik üretim tesislerinin ürettiği enerji için satın
alma teşvikleri de tanımlanmıştır.
1.3. Türkiye’de EV potansiyelleri ve bina sektöründe enerji yoğunluğu
2009 IEA Türkiye raporunda, enerji verimliliğinin iyileştirilmesinin, Türkiye’nin enerji arzındaki
zorlukların giderilmesinde önemli rol oynayacağı vurgulanmaktadır. Ulaşımda özel araç kullanımının
hızla özendirilip yaygınlaştığı ve önemli sayıda yeni inşaatın öngörüldüğü bir ülkede, ulaşım ve binalar
ile ilgili karar vericilerin özel ve uzun dönemli strateji geliştirmeleri gerekmektedir. Enerjiyle ilgili CO2
salımları 1990 yılından bu yana iki katından fazla artmıştır ve orta - uzun vadede enerji talebine
paralel olarak bu artışın hızlı bir şekilde devam etmesi olasıdır. IEA, dünyada salımlarını en hızlı
yükselten ülke olan Türkiye’nin iklim değişikliğiyle baş etmek ve salımlarını sınırlandırmak için somut
bir genel hedef koymasını ve 2012 sonrası rejimiyle ilgili çabalara devam edilmesini tavsiye
etmektedir.
Türkiye, enerji tüketimindeki hızlı büyüme oranından dolayı büyük bir tasarruf potansiyeline sahiptir.
Yenilenebilir Enerji üzerine yapılan çalışmalar ve araştırmalar, 2020 yılında 222 milyon TEP olması
beklenen
birincil
enerji
talebi
içinde
muhtemelen
% 15
enerji
tasarrufu
(30
MTEP)
gerçekleştirilebileceğini göstermektedir [6].
Sanayi ve bina sektörleri EV (enerji verimliliği) iyileştirmesi için en fazla imkânı sunan sektörlerdir.
Sanayi alanları arasında EV potansiyeli değişkenlik göstermekle birlikte, büyük enerji tüketimi sanayi
sektörünü EV yatırımlarının teşviki için uygun bir hedef haline getirmektedir. Bina sektörünün
verimlilik kazancı sağlama potansiyeli daha da yüksektir, çünkü bu alanda şimdiye dek fazla bir şey
yapılmamıştır. Bina imar yasalarında gerekli bazı yeni düzenlemelerin yapılmış ve bir etiketlendirme
yönetmeliğinin yürürlüğe konmuş olmasına rağmen, mevcut bina stoku ve kurulu cihazlar henüz elde
edilmemiş büyük bir EV potansiyeli sunmaktadır [4].
29
2008 yılında yerleşim amacıyla ve ticari amaçla kullanılan binalarda enerji tüketimi Türkiye’nin nihai
enerji tüketiminin %36’sını oluşturmuş ve 28,3 MTEP miktarında gerçekleşmiştir. 1980 yılından
bugüne enerji tüketimi iki katına çıkmış olup bu artışın devam etmesi beklenmektedir.
Ekonomik büyümeye bağlı olarak yükselen yaşam standartları (cihazların ve havalandırmanın daha
fazla kullanılması dâhil olmak üzere) ve bina sayılarındaki kayda değer artışla birlikte, 1990 yılından
bu yana yerleşim birimlerinin enerji talepleri üç katına çıkmıştır. Binalarda enerji tüketiminin % 80’i
ısınma amaçlıdır. Bu nedenle, enerji tasarrufu potansiyelinin çoğu, ısı kaybını engellemek için
yalıtımın daha fazla kullanılmasını gerektirmektedir.
2000-2008 yılları arasında verilen inşaat izinlerine göre, konutların payı % 81,3 olup bunlar % 75
oranında bir alanı kaplamaktadır (Şekil 1.5). Bunun anlamı binaların konut için kullanılanlar haricinde
alan bakımından artmakta olduğu ve bu nedenle alanın her bir birimi için daha da fazla enerji
Konut
75%
Konut+ Ticari
11%
Diğer
5%
Kaynak: TÜİK
Endüstri
2%
Eğitim
1%
Ticari
6%
tüketimi gerçekleştiğidir [5].
Şekil 1.5 Kullanım Amacına Göre Binaların Payı
Ilıman bir iklime sahip Türkiye’de yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçmektedir. Ülkenin iç
kısımlarda kış aylarında altı ay süreyle ısınma ihtiyacı olurken özellikle güney kesimlerinde de yaz
aylarında soğutma ihtiyacı baş göstermektedir. Tüketici tercihlerinin de giderek daha fazla konfora
doğru yönelmesi nedeniyle, bina sektöründe enerji talebinin giderek arttığı gözlenmektedir.
Yasalar açısından bakıldığında Türkiye’de, 2000 yılından bu yana yapılan her yeni binanın yalıtım
standartlarına uyması gerekmektedir. Bu süreçte, Ulusal İzolasyon Standartları (TS 825) ve Yeni
30
Binalar için Binalarda Isı İzolasyonu Yönetmeliği1 ile yalıtım için temel çerçeve oluşturulmuş ve
binalarda ısı kaybının engellenmesine çalışılmıştır. Bununla birlikte, standartların ve yönetmeliklerin
yürürlükte olmasına rağmen uygulamada hâlâ çözüm bekleyen birçok sorun (örn. Yapı Denetim
Şirketleri ve belediye teknik personelinin eğitim ihtiyacı) mevcuttur. 5 Aralık 2009 tarihinden bu yana
BEP yönetmeliğinin [Bkz. Ek4] yaygın olarak uygulanması ve yeni binalarda ısı yalıtımı kullanımını
düzenleyen TS 825 sayesinde yeni binalarda eski standarda göre en az % 50 enerji tasarrufu elde
etmek mümkün hale gelmiştir.
Türkiye’deki binaların çoğunun –tamamen yeni olduklarında bile– AB ülkelerindeki yeni binalarla
mukayese edildiğinde, EV seviyeleri yetersizdir. AB ülkeleri kanunlarıyla yapılan bir karşılaştırma,
Türkiye’de geçerli olan yönetmelikler uyarınca inşa edilen yeni binaların bile ısıtma için, Avrupalı
benzerlerinden % 50 daha fazla enerji harcadığını ortaya koymuştur.
Mayıs 2008’de belirlenip Ağustos’tan itibaren zorunlu kılınan yeni standartlarda yakın zamanda
iyileştirmeler yapılmış olmakla birlikte, mevcut durum yine de yeterli değildir. Model bir bina
kullanarak yalıtım yönetmeliklerin ısıtma gereksinimlerini mukayese eden bir çalışmaya göre, binada
yaşam şartlarını sağlamak için gereken enerji tüketimi (metrekare başına kWh) ülkelere göre farklılık
göstermektedir. Örneğin yasal çerçeveye uygun olarak inşa edilmiş bir yapıda Danimarka’da
23 kWh/m2 yeterli olurken, Hollanda’da 34 kWh/m2 ve İngiltere’de 35 kWh/m2 gerekmektedir.
Türkiye’de, standart uygulamalar ile bu değer 90-100 kWh/m2 olmaktadır. Buna göre, gerekli yasal
düzenleme ve doğru denetimler ile Türkiye’de binaların enerji performansları 3-4 kat artırılabilir.
Enerji verimliliği, aynı ürün veya hizmeti (kalite ve konfor şartlarından ödün vermeden) daha az enerji
ile elde etmektir. Genel anlamı ile bakıldığında enerji verimliliğinin, çevrenin korunması, dünya ve
ülke ekonomisi, işsizlik, aile bütçesi gibi geniş bir kapsama alanı vardır. Bir başka açıdan bakıldığında
ise enerji verimliliği, enerjinin elde edilmesinden, iletim ve dağıtıma, sanayide üretimden, konut ve
hizmet sektöründe ısıtma-soğutma-aydınlatmaya, ev aletleri ve ofis cihazlarından ulaşıma kadar pek
çok alanda karşımıza çıkmaktadır. İklim değişikliğinin ana sebebi olarak görülen sera gazlarının en
önemlisi karbondioksit olarak belirtilmekte olup, dünyada enerji tüketimine bağlı karbondioksit (CO2)
salımının 2008 – 2035 döneminde 30,2 milyar tondan %43’lük bir artış ile 43,2 milyar tona
yükseleceği öngörülmektedir.
Enerji verimliliğinin arttırılması (ki ülkemizdeki yıllık enerji kayıplarının karşılığı 6-7 milyar dolar
civarındadır) ve zengin imkânlara sahip olduğumuz yenilebilir enerji kaynaklarının daha fazla
kullanılması, sadece küresel iklim değişikliği politikalarına uyum için değil, aynı zamanda; ülkenin dış
1
Bu yönetmelik Bina Enerji Performans Yönetmeliği (2008) ile yürürlükten kalkmıştır.
31
borçlar açığı, istihdam katkısı, hava kirliliğine bağlı sağlık problemlerinin azalması, hane halkının
harcamalarında rahatlama gibi çok sayıda ve çok yönlü yararlar açısından da bir çözüm paketi olanağı
sunmaktadır.
Türkiye bugüne kadar enerji ihtiyacını esas olarak yeni enerji arzı ile karşılamaya çalışan bir politika
izlemiştir. Dağıtımda, kaçaklarla birlikte % 18’e ulaşmış kayıplar ve nihai sektörlerde yer yer %50’nin
üzerine çıkabilen enerji tasarrufu imkânları göz ardı edilmiştir. Enerji ihtiyacını karşılamak üzere çok
pahalı yatırımlar yapılmış ve diğer yandan bu kayıplar devam ederken, enerjideki dışa bağımlılık
Türkiye için ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu nedenle bundan sonra izlenmesi gereken politika “önce
enerji tasarrufu için yeni yatırım yapılması, bu yatırımlarla sağlanacak tasarruflar dikkate alınarak,
yeni enerji üretim tesisi planlamaları yapılması” şeklinde olmalıdır. Önümüzdeki yıllarda yaşanması
beklenen enerji sıkıntısının aşılması için yapılması gereken en önemli uygulama tasarrufa yatırımdır.
Enerji verimliliği konusunda yapılan çalışmalar sonucunda bina sektöründe %30, sanayi sektöründe
%20 ve ulaşım sektöründe %15 olmak üzere dört Keban Barajına eşdeğer yaklaşık 7,5 milyar TL
değerinde enerji tasarruf potansiyelimiz olduğu tespit edilmiştir. 2020 için yapılan projeksiyonlara
göre, ihtiyaç duyulacak 222 MTEP ’lik birincil enerji talebini en az %15 azaltabilecek potansiyelin
mevcut olduğu görülmüştür. Bu potansiyel 2005 fiyatlarıyla yaklaşık 16,5 milyar TL’lik bir tasarrufa
eşdeğerdir. Günümüzde dünyada taşkömürü için %46, linyit için %43 düzeyinde verime sahip termik
santraller kurulabilmektedir. Atık ısının konutlarda ısınma amaçlı kullanılmasıyla daha da yüksek
verime ulaşılabilmektedir [6].
Şekil 1.6 Bazı EÜAŞ kömür santrallerinin çevrim verimleri
32
Termik santrallerin çokça kullanıldığı ülkemizde ise hala eski verimsiz sistemler işletilmektedir
(Şekil 1.6). Santrallerde yapılacak yenilemelerle santral verimlerini dünya standartlarına çıkarmak
mümkündür.
Türkiye’de 2010 yılında tüketilen birincil enerjinin %26,4’ü (28,9 milyon TEP) konut ve hizmetler
kalemini oluşturmaktadır. Binalarda enerjinin büyük bölümü ısınma amaçlı olarak tüketilmekte
olduğundan, ısı yalıtımı uygulamaları binalarda enerjinin verimli kullanılması konusunda büyük
öneme sahiptir. Türkiye nüfusunun %43,3’ünün oturduğu konutta yalıtım eksikliğinden dolayı ısınma
sorunu yaşanması, binalarda ısı yalıtımıyla elde edilebilecek tasarruf potansiyeli hakkında fikir
vermektedir. Binalarda enerji kimlik belgesi uygulamasının uzun vadede yaygınlaşmasının, binalardaki
enerji tasarrufu potansiyeli konusunda daha net bilgi sağlaması beklenmektedir.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı’nın
(UNIDO) uygulayıcı olarak yer aldığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) ve Türkiye
Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) yönetimindeki projeyle sanayi firmalarının enerji tasarruf önlemleri
almaları ve enerji verimli teknolojiler kullanmaları yönünde teşvik edilerek sanayide enerji
verimliliğinin artırılması amaçlanmaktadır.
Binalarda enerji verimliliğinin arttırılması projesi Mülga YEGM Genel Müdürlüğü ve UNDP iş birliğiyle
yürütülmeye başlamıştır. Proje kapsamında;
 Binalarda enerji performansı mevzuatının geliştirilmesi, uygulamaların etkinleştirilmesi,
 Yeni binalarda ısıtma ve soğutma için hesaplama yöntemlerinin bütünleşik bina tasarımı
yaklaşımıyla ilişkilendirilerek geliştirilmesi,
 Binalarda enerji verimliliği programı ve yol haritasıyla öncelikli eylemlerin belirlenmesi,
 Ölçme ve değerlendirme yönteminin geliştirilmesi,
 Binalarda enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji teşvikleri için finansal mekanizma önerileri
geliştirilmesi planlanmaktadır.
Proje kapsamında biri Milli Eğitim Bakanlığına ait okul ve diğeri Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait
Teknoloji ve Bilgi Merkezi olarak kullanılacak iki adet “yerli ürün ve teknolojilerden en üst düzeyde
faydalanılan, tekrarlanabilir, sürdürülebilir, maliyet etkin ve çevre dostu akıllı bina” inşa edilmesi
planlanmaktadır. 2011 yılında başlayıp dört yıl sürecek olan projenin bütçesi 17,5 milyon $’dır.
Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Sanayi Genel Müdürlüğü, Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri
Deneği, Arçelik ve UNDP’nin ortaklığıyla enerji verimli cihazların piyasaya dönüşümü projesi
yürütülmektedir. Projenin amacı başlangıç raporunda “daha az enerji tüketen elektrikli ev aletlerinin
33
piyasaya dönüşümünü hızlandırarak Türkiye’de konutlardaki elektrik enerjisi tüketimini ve buna
karşılık gelen oranda sera gazı salımlarını azaltmak” şeklinde yer almaktadır. Projede öncelikli ürün
grupları çamaşır makineleri, bulaşık makineleri, buzdolapları, derin dondurucular, klimalar ve fırınlar
olarak belirlenmiştir. Eko tasarım ve enerji etiketleme mevzuatının Avrupa Birliği düzenlemeleriyle
uyumlu hale getirilmesi, ürünlerin ve enerji etiketlerinin uygunluk denetimi, tüketicilerin
bilinçlendirilmesi konularında çalışmalar proje kapsamında sürmektedir. Mart 2010’da başlayan
projenin süresi dört yıl olarak planlanmıştır. Projenin toplam bütçesi 5,7 milyon $’dır.
Enerji verimliliği sınıflandırması, bir cihazın enerji tüketimi bazında A, B, C, D, E, F ve G harfleriyle
ifade edilen yedi gruptan oluşmaktadır. A sınıfı en düşük enerji tüketimi sınıfını göstermekte olup,
enerji verimliliği “A” sınıfı olan bir buzdolabı B sınıfına göre %23, “D” sınıfı bir buzdolabına göre %45,
“G”
sınıfı bir buzdolabına göre ise
%56 daha az enerji harcar. Sürekli çalışan tek alet olan
buzdolaplarının enerji harcama değerleri hesap edildiğinde tasarruflu sınıfını tercih etmek oldukça
önemli miktarda enerji tasarrufu sağlamaktadır. Benzer şekilde enerji verimi yüksek “A” sınıfı bulaşık
makinesi, “D” sınıfı bulaşık makinesine göre %32, “G” sınıfına göre de %48 enerji tasarrufu sağlar. Bu
tür cihazların her evde kullanıldığı düşünülecek olursa, kullanıcıların enerji verimliliği yüksek, yani az
enerji tüketen elektrikli ev aletlerini tercih etmeleri halinde evlerde tüketilen su ve elektrik
enerjisinde büyük miktarda tasarruf sağlanacaktır.
Şekil 1.7’de örnek bir enerji etiketi görülmektedir. Etiket üzerinde şu bilgiler bulunmaktadır [9]:
1. Üreticinin adı veya ticari markası yer alır.
2. Üreticinin model tanımı yer alır.
3. Cihazın enerji verim sınıfı bu Yönetmeliğin Ek V’ ine uygun olarak belirlenir. Uygun harf ilgili ok
işareti ile aynı hizaya yazılır.
4. Bir cihazın, Avrupa Konseyinin 880/92/EEC sayılı Tüzüğü kapsamında Topluluk Eko-etiket ödülü
almaya hak kazanması halinde, eko-ödül işaretinin (çiçek) bir kopyası söz konusu Tüzüğün
gereklerine aykırı olmamak kaydıyla etiketin bu bölümüne iliştirilebilir. Buzdolabı/dondurucu
etiketi tasarım rehberinde Eko-ödül işaretinin etikete nasıl yerleştirileceği belirtilmektedir.
5. Enerji tüketimi, ilgili uyumlaştırılmış standarda uygun olarak ve kWh/yıl cinsinden açıklanır (24
saatteki tüketim x 365).
6. Yıldız vererek belirtilmesi gerekmeyen (çalışma sıcaklığı > -6°C olan) tüm gıda saklama
bölümlerinin net depolama hacmi toplamı yer alır.
7. Yıldız vererek belirtilmesi gereken (çalışma sıcaklığı < -6°C olan) tüm dondurulmuş gıda saklama
bölümlerinin net depolama hacmi toplamı yer alır.
34
8. İlgili uyumlaştırılmış standartlara göre dondurulmuş gıda saklama bölmesinin yıldız sayısı yer alır.
Bu bölme için yıldız verilmesi gerekmiyorsa bu satır boş bırakılır.
İlgili olduğunda, 26.02.2003 tarihli ve 25032 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Ev Aletlerinden
Çevreye Yayılan Gürültüye İlişkin Tebliğ (86/594/AT) hükümlerine göre ölçülen gürültü yer alır.
Şekil 1.7 Ev tipi buzdolabı etiket örneği
Tablo 1.2 Enerji verimlilik indeksi
Enerji verimlilik indeksi I
I < 55
55 ≤ I < 75
75 ≤ I < 90
90 ≤ I < 100
100 ≤ I < 110
110 ≤ I < 125
125 ≤ I
Enerji verimlilik sınıfı
A
B
C
D
E
F
G
Son yıllarda A sınıfından daha verimli cihazla üretilmektedir. Bunlara da A+ ve A++ isimleri verilir.
Bunların karşılaştırılması Tablo 1.3’te verilmektedir [10].
Tablo 1.3 A+ ve A++ enerji tüketimleri
Enerji sınıfı
B
A
A+
A++
Günlük elektrik tüketimi
(kWh/24 saat)
1.70
1.23
1.07
0.50
35
Binanın hesaplanan enerji tüketim miktarı ve CO2 salımı, referans binanın değerleriyle karşılaştırılır.
Elde edilen orana göre, binanın enerji sınıfı belirlenir. İşlem sonucunda bina için enerji kimlik belgesi
düzenlenmiş olur (Şekil 1.8).
Tablo 1.4 Bina enerji sınıflarına göre bina enerji tüketim indeksi
Enerji sınıfı
A
B
C
D
E
F
G
Ep aralıkları
0-39
40-79
80-99
100-119
120-139
140-174
175-…
36
Şekil 1.8 Bina Enerji Kimlik Belgesi
37
TBMM’de 18 Nisan 2007’de kabul edilerek 2 Mayıs 2007 tarih, 26510 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak
Yürürlüğe giren 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Yasasının amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının
önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji
kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması şeklinde ifade edilmiştir.
Yasanın kapsamı ise (Madde-1); enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel
işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji
verimliliğinin artırılmasına ve desteklenmesine, toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine,
yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik uygulanacak usul ve esasları kapsar şeklinde
tanımlanmaktadır.
18 Nisan 2007 tarih ve 5627 sayılı “Enerji Verimliliği Kanunu” ve 25 Ekim 2008 tarih ve 27035 sayılı Resmi
Gazete ’de yayımlanan “Enerji Kaynaklarının ve Enerji Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair
Yönetmelik”, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine (TMMOB) bağlı Elektrik Mühendisleri Odası ve
Makine Mühendisleri Odasına bir dizi görev, yetki ve sorumluluk vermiştir. İlgili yönetmelik 27 Ekim 2011
tarih ve 28097 Resmi Gazete ’de, öz olarak benzer fakat daha kapsamlı ve bazı teknik değişiklikleri de
içerecek şekilde yeniden yayımlanmıştır. Yasayla kurulan Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunda TMMOB
bir üye ile temsil edilmektedir.
Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu (EVKK), enerji verimliliği çalışmalarının ülke genelinde tüm ilgili
kuruluşlar nezdinde etkin olarak yürütülmesi, sonuçlarının izlenmesi ve koordinasyonu amacıyla
kurulmuştur. Yılda dört kez toplanarak enerji verimliliği konusunda yapılan çalışmaları değerlendirmekte,
yasa ve ilgili yönetmeliğin uygulanabilmesine yönelik kararlar almaktadır.
Enerji Verimliliği Kanunu kapsamındaki endüstriyel işletme ve binalarda görev almak üzere enerji yöneticiliği
kavramı oluşturulmuştur. Mühendislik alanında veya teknik eğitim fakültelerinin makine, elektrik veya
elektrik-elektronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler eğitici kuruluşların düzenlediği
eğitimlere katılarak enerji yöneticisi olabilmektedir. Ekim 2011’deki yönetmelik değişikliğiyle enerji
yöneticileri için bina ve sanayideki yetki ayrımı kaldırılmıştır.
BEP Yönetmeliği’nin hayatımıza getirdiği en somut yenilik binalarda “Enerji Kimlik Belgesi” (EKB)
uygulamasıdır. Bu belgeye sahip olan binanın enerji ihtiyacı; yalıtım özellikleri, ısıtma / soğutma /
aydınlatma sistemlerinin verimliliği vb. ölçütlerle enerji tüketimi sınıflandırılmasının niteliği saptanmaktadır.
Ülkemizde uygulanmakta olan beyaz eşyaların enerji sınıflandırılması gibi binalarda da benzeri uygulamaya
geçilmiştir.
Enerji kimlik belgesi uygulaması yeni binalar için 01.01.2011 tarihinde başlamış, Yönetmeliğin
yayımlanmasından önce yapı ruhsatı alınmış “mevcut binalar” için Enerji Verimliliği Kanunu’nun
38
yayımlandığı yıldan 10 yıl sonrasına (2017’ye) kadar süre verilmiştir. Yeni binalar için asgari “C Sınıfı” belge
alabilme koşullarına sahip olmak zorunlu olup, mevcut binalar için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Mevcut binalar için sahip oldukları enerji tüketim sınıfına göre farklı yaptırımlar geleceği, alım/satım, emlak
vergisi vb. işlemlerde bir takım cezai uygulamalara maruz kalacakları öngörülmektedir.
1.4. Dünya Enerji Görünümü ve Enerji Verimliliği
1970’lerin başında yaşanan petrol krizi ve sonrasında gelen petrol ambargoları süreci gelişmiş batı ülkelerini
enerji konusunda acil olarak önlemler almaya yöneltmiştir. Bundan yaklaşık 40 yıl önce yaşanan bu sürece
acil müdahale olarak elektrik enerjisi üretiminde başta nükleer santraller olmak üzere alternatif kaynaklar
arayışı ve enerji verimliliği çalışmaları gündeme gelmiştir.
Günümüzde fosil yakıtların enerji tüketimindeki baskın payı sürmektedir. 2010 yılında tüketilen 12 milyar
ton eşdeğer petrol (TEP) enerjinin %34’ü petrol, %30’u kömür, %24’ü doğal gaz ile karşılanmıştır.
2007’den itibaren hissedilmeye başlayan ekonomik durgunluğa paralel olarak enerji talebinde de bir azalma
yaşanmıştır. Bununla birlikte, 2011 yılı temel alınarak (mevcut mevzuat ve politikaların devam ettiği kabul
edilerek) hazırlanan senaryoda 2008–2035 yılları arasında dünyadaki enerji pazarının %53 civarında
büyüyeceği (2008 tüketimi 505 katrilyon Btu – 12,7 milyar TEP, 2035 tüketim tahmini 770 katrilyon Btu –
19,4 milyar TEP), bu artışta en büyük payı % 85 ile OECD üyesi olmayan ülkelerin alacağı öngörülmüştür. Bu
oran OECD ülkeleri için %18’dir [6].
Bununla birlikte dünyadaki birincil enerji talebindeki toplam artışın yarısının Çin ve Hindistan kökenli olacağı
belirtilmektedir. Aynı senaryoda, 2008–2035 döneminde enerji talebinin artmaya devam edeceği, bununla
birlikte petroldeki hızlı talep artışının bir miktar düşerek toplam enerji tüketimi içinde 2008’de %34 olan
payının 2035’de %29’a ineceği, yenilenebilir enerjinin ise hızlı bir artış göstererek 2008’de %10 olan payının
2035’de %14’ün üzerine çıkacağı öngörülmüştür.
2010 sonu itibarıyla Dünya üzerinde yaklaşık 861 milyar ton kömür rezervi bulunmaktadır. Atmosfere saldığı
kirlilikle çevre açısından “pis” bir enerji kaynağı olarak görünmekle birlikte, son yıllarda uygulanan yeni
yakma teknikleriyle kirli salımların minimize edilmesi ve böylece bu büyük kaynağın hem enerji üretiminde,
hem de sanayide kullanımı sağlanmaya çalışılmaktadır.
2010 sonu itibariyle dünyada kömür rezervlerinin dağılımı Tablo 1.5’te görülmektedir [11].
39
Tablo 1.5 Dünya kömür rezervlerinin bölgelere dağılımı (2010)
Kuzey Amerika
Orta ve Güney Amerika
Avrupa ve Avrasya
Orta Doğu ve Afrika
Asya ve Pasifik
Milyar
ton
245,1
12,5
304,6
32,9
265,8
28,5%
1,5%
35,4%
3,8%
30,9%
231
148
257
127
57
DÜNYA
860,9
100,0%
118
%
Rezerv/yıllık üretim
Ülkeler bazında kömür rezervlerinin %27,6’sı ABD’de, %18,2’si Rusya’da ve %13,3’ü Çin’de bulunmaktadır.
2010 yılı kömür üretimi 7,3 milyar ton olup, bu üretimin %48’i Çin’de, %15’i ABD’de gerçekleşmiştir.
Dünyada 2010 sonu itibarıyla toplam petrol rezervi 188,8 milyar tondur. Bu rakam petrol kumları ile 212
milyar tonu bulmaktadır. 187,1 trilyon m³ doğal gaz rezervinden söz edilmektedir. Petrolde öngörülen
ekonomik bulunabilirlik ömrü yaklaşık 50 yıl olmakla beraber, doğal gazda 150 yıla ulaşan değerler
verilmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynakları kullanımının her geçen gün artması, fosil yakıtlara olan talebi oransal olarak
düşürmektedir. Yükselen petrol fiyatları, küresel düzeyde yaşanan krizler ve dönemsel olarak yaşanan
ekonomik dalgalanmalar, bu azalmanın diğer nedenleri olarak sayılabilir. Örneğin Dünya petrol üretimi
2009’da 2008’e göre %2,6 düşüşle 3,8 milyar ton, doğal gaz üretimi %2,5 düşüşle 2,9 trilyon m³ olarak
gerçekleşmiştir.
Elektrik enerjisi üretiminde hidrolik enerji dışındaki yenilenebilir enerji kaynaklarının payı 2009 yılında %3,2
iken, mevcut politikaların sürmesi durumunda 2035 yılında bu payın %10,2’ye yükseleceği öngörülmektedir.
2010 yılında dünya genelinde 39 GW rüzgâr kurulu gücü devreye girmiş, toplam kurulu güç 198 GW’a
ulaşmıştır. 2010 yılında devreye alınan kapasitenin 18,9 GW’ı Çin’e aittir. Bunun sonucu olarak Çin, rüzgâr
enerjisi kurulu gücünü 44,7 GW’a çıkararak bu alanda birinciliğe yükselmiştir. İkinci sıraya gerileyen ABD’nin
rüzgâr enerjisi kurulu gücü 2010 sonu itibariyle 40,2 GW’tır. Rüzgâr enerjisi kurulu gücünde Çin ve ABD’yi
Almanya (27,2 GW) ve İspanya (20,7 GW) izlemektedir. 2010 yılında rüzgâr enerjisinden Almanya’da 37
TWh, İspanya’da 43 TWh elektrik üretilmiştir. Avrupa Birliği ülkelerindeki toplam rüzgâr enerjisi kurulu gücü
2010 sonu itibariyle 84 GW’tır. Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi son beş yılda artan bir hızla
gelişmektedir. Güneş enerjisi fotovoltaik kurulu gücü 2010 yılında 17 GW artarak dünya genelinde 40 GW’a
ulaşmıştır. Güneş enerjisi fotovoltaik kurulu gücünün %44’üne Almanya sahiptir (17,3 GW). Almanya’yı
İspanya (3,8 GW), Japonya (3,6 GW) ve İtalya (3,5 GW) izlemektedir.
Dünyada 1900’lü yılların ortasından itibaren nüfus artışı, küreselleşme, teknolojideki hızlı gelişme, gelir ve
refah seviyesinin yükselmesi enerji tüketiminde bir artışa yol açmış, artan bu talebi karşılamanın en kolay
40
yolu olarak da “fosil yakıtlar” görülmüştür. Fakat bu kaynakların sınırsız olmaması, petrol krizi, enerji
fiyatlarındaki artışlar ve bunun dünya ekonomisindeki etkileri, çevre kirliliği, iklim değişikliği vb. faktörler
birlikte değerlendirildiğinde, bu çıkmazdan kurtulmak için enerji verimliliğine ve yenilenebilir kaynaklara
yönelmekten başka çözüm görülmemektedir. Bu anlayış içinde tüm ülkeler enerji verimliliği konusuna önem
vermelidir. Enerji verimliliğinde önemli göstergelerden biri enerji yoğunluğudur. Enerji yoğunluğu, gayrisafi
yurtiçi hâsıla (GSYİH) başına tüketilen birincil enerji miktarını temsil eden ve tüm dünyada kullanılan bir
göstergedir ve enerji verimliliği uygulamalarında alınan yol konusunda fikir verir. Bir ülkenin enerji açısından
gelişmişliğin ideal şartı, kişi başı enerji tüketiminin yüksek ve enerji yoğunluğunun düşük olmasıdır.
Ancak bir ülke için hesaplanan GSYİH’nin, ülkeler arasında karşılaştırma amacıyla ortak bir döviz kuru ile
dönüştürülerek kullanılması, ülkeler arası gelişmişlik/fiyat düzeyi farklılıkları nedeniyle doğru sonuç
vermemektedir. Bu nedenle, ülkeler arası fiyat farklılıklarını gidererek reel mal ve hizmet hacimlerinin
karşılaştırılması için satın alma gücü paritesi (SGP) geliştirilmiştir.
Şekil 1.9 incelendiğinde, enerji
yoğunluğunun hesaplanmasında da döviz kuru yerine SGP’nin kullanılmasının, ekonomik gelişmişlik seviyesi
farklı olan ülkeler/bölgeler arası karşılaştırmada daha sağlıklı sonuç verdiği görülmektedir.
Şekil 1.9 Birincil enerji yoğunluğunun döviz kuru ve satınalma gücü paritesi kullanılarak hesaplanması
Ancak, bugüne kadarki deneyimler göstermektedir ki; en önemli konu devletin [minimum enerji verimliliği
(performans) standartları, etiketleme, zorunlu etütler, enerji yöneticisi bulundurma, tüketimlerin
bildirilmesi gibi konularda] düzenleme yapmasının yanı sıra, enerji verimliliği uygulamalarını ekonomik ve
mali konularda (teşvik, vergi indirimi, düşük faizli kredilerle) desteklemesi ve öncülük etmesidir.
41
Enerji verimliliği sayesinde sağlanacak avantajlar;
 Arttırılmış enerji arz güvenliği; özellikle, siyasal riski yüksek fosil yakıtlara bağımlılığın azalması,
 Daha düşük veya sıfır salım sayesinde çevrenin korunması,
 Enerji maliyetindeki düşüş sayesinde finansal dengede iyileşme,
 Üretim ve istihdama katkı olarak sıralanabilir.
Enerji verimliliği sağlayan yalıtım gibi teknolojiler, ilk yatırım maliyetleri yüksek olsa da uzun vade de
faydalıdır. Bunula birlikte, insan kaynaklı sera gazı salımlarının azaltılmasını öngören protokoller
doğrultusunda çevrenin korunması yönünde oluşan kamuoyu baskısı ve yakıt fiyatlarındaki artış eğilimi,
karar vericilerin enerji verimliliği konusunda daha duyarlı olmalarına neden olmaktadır. Diğer yandan, OECD
ülkelerinde 1973 krizinden sonra uygulamaya konulan enerji politikalarının, 2004 yılına kadar geçen sürede
gerçekleşen enerji tüketiminde hatırı sayılır enerji tasarrufu sağlandığı Şekil 1.10 ’da görülmektedir.
Şekil 1.10 OECD ülkelerinde yapılan enerji verimliliği sayesinde tasarruf edilen enerji
Mevcut binaların enerji verimliliğini arttırma yönündeki girişimlerin önündeki finansal engellerin aşılmasına
yardımcı olabilecek farklı önlemler alınmıştır:
 Binalara, cihaz ve ekipmanlara belli standartlar ve zorunluluklar getirilmesi, enerji
performans sertifika (EPC) zorunluluğu ve diğer yapı düzenlemeleri,
 Enerji verimliliği konusunda vergi indirimleri, teşvik ve sübvansiyonlar, bina kabuğu
iyileştirme programları,
 Denetim ve bilgilendirme programları, gönüllü enerji sınıflandırması yapılması, ar-ge
faaliyetleri.
ABD’de 2009 yılı başında başlayan ve hala devam eden Amerika İyileştirme ve Yeniden Yapılandırma
hareketi kapsamında Amerika Enerji Departmanı tarafından Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji isimli bir
program uygulanmaktadır. Bu program için 90 milyar USD ayrılmış olup, direkt yatırım ve vergi indirimleri
42
şeklinde gerçekleşecektir. Bu program sonucu beklenen çıktılar; istihdam artışı, petrol bağımlılığına azalma,
ulusal güvenliğe katkı ve daha temiz bir çevre için önemli bir katkı şeklinde sıralanmıştır.
ABD’de toplam enerjinin %20’si ev tipi konutlarda tüketilmektedir. Amerika Enerji Departmanı’na bağlı
“Building America” ekipleri yüksek maliyet artışı yapmadan, Amerika evlerinin daha konforlu ve enerji
verimliliği yüksek bir hale gelmelerini sağlamaya çalışmaktadır.
Program 1995 yılında başlamış olup, amacı 2020 yılına gelindiğinde yeni yapılan binalardaki enerji
tüketiminde %70’e kadar düşüş sağlamasıdır. Diğer önemli bir hedef ise; bina kabuğundaki iyileştirmeler ile
mekanik tesisat entegrasyonu sayesinde maksimum enerji tasarrufuna ulaşabilmektir. Diğer bir hedef de
bina enerjisinin %30’unu yenilenebilir kaynaklardan sağlamaktır. Araştırma sonuçlarının uygulanması
halinde mevcut binalarda da %30’a varan enerji tasarrufu sağlanması beklenmektedir [11].
Avrupa Birliğinde 2005 yılı Enerji Verimliliği Yeşil Sayfa’sı şunu belirtmektedir: Bugün dahi tasarruf
edebileceğimiz çok enerji potansiyeli bulunmaktadır. “Enerji Verimliliği Eylem Planı” Avrupa Birliği
dâhilinde, enerji tüketiminin 2020 yılına kadar %20 azaltılmasını sağlayabilecek gerçekçi ve başarılı bir plan
olarak oluşturulmuştur. Bu sayede AB kapsamda yılda 100 milyar EURO tasarruf sağlanmış olacaktır. Bu
başarının endüstri, tüketici, çevre, ekonomik büyüme ve işsizlik konularında pozitif etkileri olacağı aşikârdır.
Ayrıca, başarıya ulaşması halinde AB’nin dünyadaki rekabet gücünü arttıracak ve 2020 yılına kadar 780
milyon ton CO2 emisyonunu engellemiş olacaktır.
Eylem Planı; düşük maliyetli enerji tasarruf yöntemlerini en kısa zamanda uygulamaya koymayı
hedeflemektedir. Çıkış hücresi, piyasa aktörlerini harekete geçirerek, gelecekte AB vatandaşlarına
dünyadaki, enerji verimliliği açısından en iyi binaları, cihazları, prosesleri, taşıtları ve enerji sistemlerini
sağlamayı hedeflemektedir.
Enerji verimliliği politikaları ve tedbirleri, gelecekte ihtiyacın artmasına rağmen, enerji tüketiminin
gerilemesini sağlayacak kadar önemli sonuçlara işaret etmektedir. Yapılan tahminlere göre, Enerji verimliliği
Programı sonucunda, 2020 yılında, EU-25 ülkelerinin toplam enerji tüketimi 2000 yılındaki seviyeye
gerileyecektir (2000 yılında 1653 milyon TEP iken %0.5 artışla 2020 yılında 1662 milyon TEP olması
hedeflenmektir). 2030 yılına gelindiğinde ise toplam enerji tüketimi 1990 yılına gerileyecektir ( 400 yıllık
sürede %0.8’bir düşüşle 2030 yılında toplam tüketimin 1544 milyon TEP olması öngörülmektedir).
AB ülkelerindeki toplam enerjinin %40 ‘ı binalarda tüketilmektedir. 18 Mayıs 2010’da düzenlenmesi
tamamlanan 2002/91/EC Binalarda Enerji Performansı Direktifi Haziran 2010’da yürürlüğe girmiştir. Bu
düzenlemedeki en büyük değişiklik 2019 yılından itibaren tüm yeni inşa edilecek binalardaki enerji
limitlerini düşürerek neredeyse sıfır enerji tüketen pasif evler veya sıfır karbon salımlı evlerin yolunu
açmakta ve zorunluluk getirmektedir.
43
1.5. Rüzgâr Enerjisi
Rüzgâr enerjisinden elektrik enerjisi üretmek için rüzgâr türbinleri kullanılır. Rüzgâr türbinleri dikey ve yatay
eksenli olmak üzere iki şekilde tasarlanabilir. Yatay eksenli türbinler, dikey eksenli türbinlere oranla daha
yüksek verimler ile elektrik üretimi sağlamaktadır. Bu nedenle elektrik üretimi amacıyla yaygın olarak
kullanılırlar. Günümüzde en çok tercih edilen türbinler 3 kanatlı yatay eksenli rüzgâr türbinleridir. Şebeke
bağlantılı bir rüzgar güç sisteminin çalışma prensibi Şekil 1. 11’de ifade edilmiştir.
Şekil 1.11 Şebeke bağlantılı rüzgar güç sistemi
Global rüzgâr enerjisi sektörü, yeni eklenen güç kapasitesi yönünden 2013 yılında 35,5 GW değeri ile 2012
yılına göre %20 oranında bir küçülmeye sahne olmuştur (Tablo 1.6). Fakat buna karşın Asya pazarında
rüzgâr enerjisi piyasası istikrarlı bir şekilde büyümeye devam etmiş ve küresel pazarın yarısından fazlasını
içine almıştır.
Dünya genelinde 2013 yılı için yapılan Rüzgar Elektrik Santral Kurulu güç öngörülerinde 300 GW değeri
hedeflenmiş olup, 2013 yılı sonu itibariyle 35,5 GW yeni kurulum ile 318,5 GW seviyesine gelinmiş ve bu
değer aşılmıştır. Global rüzgâr enerjisi fotoğrafına genel olarak bakıldığında, Asya pazarının diğer bölgesel
piyasalara oranla küresel pazar üzerinde gölgesinin daha belirgin seviyelerde olduğu göze çarpmaktadır.
Avrupa genelinde toplam rüzgar elektrik santral kurulu gücündeki büyüme ise 2012 yılındaki 12,7 GW’lık
büyümeye karşılık 2013 yılında 12,1 GW olarak gerçekleşmiş olup, bu büyüme Avrupa toplam rüzgar
elektrik santral kurulu gücünü 121,9 GW seviyelerine ulaştırmıştır. Yeni trend ile Avrupa’da deniz üstü
rüzgâr türbinleri üzerine bir yoğunlaşma başlamış ve üretim/geliştirme ivmesi bu yönde hız kazanmıştır.
Buna bağlı olarak Avrupa ölçekli yatırımlardaki büyümeler, pazardaki oranı giderek artan deniz üstü rüzgâr
türbini yatırımlarına borçludur.
44
2013 yılı Avrupa’da deniz üstü rüzgâr türbinleri için rekor yıllarından biri olarak ifade edilmektedir. 2013 yılı
sonu itibariyle Avrupa deniz üstü rüzgar elektrik santral kurulu gücü, 6.949,20 MW’a ulaşmıştır. Bu rakam ile
deniz üstü türbinler, Avrupa’daki toplam rüzgar elektrik santral kurulu gücü içindeki oranını %6 seviyesine
çıkartmıştır. Bu yükselişte en büyük payı toplam 3.657,00 MW deniz üstü kurulu gücüyle İngiltere
oluşturmaktadır.
Tablo 1.6 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa ve Dünya’daki Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücü (MW)
(Kaynak: EurObserv’ER Wind Şubat 2014)
Ülkeler
Avrupa Birliği
Diğer Avrupa Ülkeleri
Avrupa toplam
Amerika
2012 Toplam
106.806,60
3.362,00
110.168,60
60.007,00
2013 Toplam
117.730,00
4.183,00
121.913,00
61.091,00
2013 Eklenen Güç
11.263,6
871,00
12.134,60
1.084,00
Devreden Çıkarılan Güç
2013
340,20
50,00
390,20
0,00
Kanada
Meksika
Kuzey Amerika Toplam
Çin
Hindistan
Japonya
6.204,00
1.369,00
67.580,00
75.324,00
18.421,00
2.614,00
7.803,00
1.992,00
70.886,00
91.424,00
20.150,00
2.661,00
1.599,00
623,00
3.306,00
16.100,00
1.729,00
50,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
3,00
Diğer Asya Ülkeleri
Asya toplam
Afrika ve Orta Asya
Latin Amerika
Pasifik
Dünya Toplamı
1.356,00
97.715,00
1.165,00
3.552,00
3.219,00
283.399,60
1.704,00
115.939,00
1.255,00
4.709,00
3.874,00
318.576,00
349,00
18.228,00
90,00
1.158,00
655,00
35.571,00
1,00
4,00
0,00
1,00
0,00
395,20
Türkiye
2.312,15
2.958,45 (2013 yılı sonu itibariyle)
Şekil 1.12 1995-2013 Yılları Arasında Dünya Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücündeki Değişim (MW)
45
Dünya rüzgar elektrik santral kurulu gücündeki değişimin yıllara göre gelişimi incelendiğinde Avrupa ve
Amerika’nın istikrarlı büyümesinin yanı sıra Çin’in durdurulamaz yükselişi de gözlemlenebilmektedir (Tablo
1.6, Şekil 1.12). Çin’in bu yükselişinin, Asya’nın üretim ve sanayileşme anlamında da dünya rüzgâr enerjisi
sektöründeki hızla büyüyen bir grafik sergilemesinin bir yansıması olduğu düşünülebilir.
Aslında Almanya’nın, kurulu rüzgâr kapasitesi açısından İspanya, İtalya, Fransa ve İngiltere’nin önünde hala
Avrupa’da lider konumda olması hiç de sürpriz değildir.
Fakat bu tablo nüfus yoğunluğuna göre düşünülürse, Danimarka 852 kW/1000 kişi oranı ile İspanya (492
kW/1000 kişi), İsveç (468kW/1000 kişi) ve Portekiz (452 kW/1000 kişi)’nın önünde lider konumunu
korumaktadır.
Avrupa’da,
rüzgâr
enerjisinden
elektrik
enerjisi
üretim
değeri
2013
yılı
sonu
itibariyle
234,4 TWh olarak gerçekleşmiştir(Tablo 1.7).
Tablo 1.7 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa’da Ülkeler Bazında Rüzgar Kaynaklı Elektrik Enerjisi Üretim Değerleri
(Kaynak: EurObserv’ER Wind Şubat 2014)
Ülkeler
2012 (MWh)
2013 (MWh)
Almanya
50.670,00
53.400,00
İspanya
47.560,00
54.301,00
İngiltere
19.584,00
25.626,00
Fransa
14.900,00
15.900,00
İtalya
13.407,00
14.886,00
Portekiz
10.260,00
11.939,00
Danimarka
10.270,00
11.105,00
İsveç
7.165,00
9.900,00
Polonya
4.746,00
6.600,00
Hollanda
4.999,00
5.574,00
İrlanda
4.010,00
5.000,00
Belçika
2.750,00
4.474,00
Romanya
2.923,00
4.047,00
Yunanistan
3.259,00
3.500,00
Avusturya
2.463,00
2.882,00
Bulgaristan
1.212,00
1.240,00
Finlandiya
494,00
777,00
Macaristan
768,00
698,00
Litvanya
500,00
600,00
Estonya
434,00
515,00
Hırvatistan
329,00
494,00
Çek cumhuriyeti
416,00
478,00
46
Kıbrıs
185,00
225,00
Letonya
122,00
140,00
75,00
79,00
Slovakya
6,00
6,00
Slovenya
1,00
5,00
203.507,00
234.386,00
Lüksemburg
Avrupa Toplam
300
250
200
150
Kara Üstü
Deniz Üstü
100
50
0
Şekil 1.13 Avrupa Kara Üstü ve Deniz Üstü Rüzgâr Kurulu Gücü (1990-2030) [GW]
Kaynak: European Wind Energy Association-2011, Pure Power Wind energy targets for 2020 and 2030
1.6. Güneş Enerjisi
Şebeke bağlantılı fotovoltaik sistemler, fotovoltaik paneller aracılığıyla elde edilen elektriğin ihtiyaç
olduğu kadarını kullanan ve elde edilen elektriğin fazlasını da elektrik şebekesine veren sistemlerdir. Bu
sistemlerin ilk yatırım maliyetleri, depolama gereksinimi duyulmadığı ve buna bağlı olarak batarya
ihtiyacı olmadığı için, şebekeden bağımsız fotovoltaik sistemlerin maliyetine oranla daha düşüktür.
Şebeke bağlantılı bir fotovoltaik güç sisteminin çalışma prensibi Şekil 1. 14’de ifade edilmiştir.
47
Şekil 1.14 Şebeke bağlantılı fotovoltaik güç sistemi
Fotovoltaik sektörü, 2013 yılında da büyüme eğilimini sürdürmüştür. 2013 yılında dünya genelinde eklenen
fotovoltaik güç kapasitesi 37 GW olarak gerçekleşmiştir (Şekil 1.15). Eklenen bu kapasite ile dünya
fotovoltaik kurulu gücü 136,7 GW seviyesine ulaşmıştır (Şekil 1.16).
Şekil 1.15 2013 yılı dünya genelinde eklenen güç kapasitesi
48
Şekil 1.16 2000-2013 yılları arası dünya genelinde toplam kurulu gücün gelişimi
Buna karşın Avrupa geneline bakıldığında 2011 yılından 2012 yılına geçildiğinde toplam fotovoltaik kurulu
gücündeki artış %30 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 1.8).
Tablo 1.8 2011-2012 yılı Avrupa FV kurulu güç kapasitesi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Ülke
İtalya
Almanya
İspanya
Fransa
Belçika
Çek Cumhuriyeti
Birleşik Krallık
Yunanistan
Bulgaristan
Slovakya
Avusturya
Danimarka
Hollanda
Portekiz
Türkiye
Diğer Avrupa Ülkeleri
TOPLAM
2011 (MW)
12.783,00
25.094,00
4.322,20
2.948,00
2.050,60
1.913,40
978,30
631,30
212,20
487,30
187,20
16,70
146,00
160,90
6,00
190,20
52.127,30
2012 (MW)
16.361,00
32.698,00
4.516,60
4.027,60
2.649,90
2.022,40
1.657,30
1.543,30
933,20
517,30
421,70
391,70
321,00
228,80
8,00
350,20
68.647,20
Avrupa Birliği ülkeleri, 2020'ye kadar sera etkisi yapan gazların salımının 1990'a göre yüzde 20 oranında
azaltılması konusunda uzlaşmıştır. Bu anlaşma kapsamında AB sınırları içinde tüketilecek enerjinin yüzde
20'sinin yenilenebilir kaynaklardan elde edilmesi benimsenmiştir. Ayrıca, 2020 yılına kadar enerji
49
verimliliğinin %20 arttırılması hedeflenmiştir. Bu hedef 20-20-20 hedefi olarak, AB strateji raporlarına
geçmiştir. Avrupa’da FV sektöründe etkin bir kuruluş olan Avrupa Fotovoltaik Endüstrisi Birliği (EPIA), FVGS
payının tüm enerji üretiminde %12’ye çıkması için güçlü bir politika oluşturmuştur. Şekil 1.17’de 2020 yılı
için farklı senaryolar gösterilmektedir. EPIA’nin politika destekli öngörüsünde planladığı 2013 yılı
kurulumunun, gerçekte daha fazla çıkması bu hedefin yakalanması yolunda önemli bir adımdır.
Şekil 1.17 Pazar öngörülerinin “SET for 2020” hedefleri ile karşılaştırılması.
Pazarda yer alan farklı FV teknolojilerinin verimi Tablo 1.9’de karşılaştırmalı gösterilmiştir. Ayrıca, 1 kW
FVGS için gerekli alan karşılaştırması Şekil 1.18’da verilmiştir.
Tablo 1.9 Pazarda yer alan farklı FV teknolojilerinin verim karşılaştırması
Teknoloji:
Teorik Verim (%)
Panel Verimi (%)
Tek-kristal silisyum (c-Si)
24-25
13-20
Çoklu-kristal silisyum (mc-Si)
15-20,3
12-18
Amorf silisyum (a-Si)
12,1
5-7
Kadmiyum Tellürid (CdTe)
13-18
9-11,1
CIS, CIGS teknolojileri
7-19,9
7-11
50
Şekil 1.18 1 kW kurulu güç için farklı FV teknolojilerinde gerekli alan [13]
1.7. Rüzgâr-Fotovoltaik Hibrit Güç Sistemleri
Rüzgâr ve Güneş kaynaklarından elde edilen enerjinin, gün içinde süreksiz olmasından dolayı hibrid güç
sistemi düşüncesi ortaya çıkmıştır (Borowy,1994). Hibrid sistemde enerji üreticisi olarak bulunan bileşenler,
birbirini tamamlayarak sistemin süreksizliğini minimize eder. Böylece sistem, kullanıcının enerji talebine,
gün içinde daha uzun süre cevap verebilir. Hibrid sistem tasarımının optimum boyutlarda olması maliyeti
optimize etmeyi sağlayacaktır.
Rüzgâr – Fotovoltaik hibrid güç sisteminin bileşenleri (Şekil 1.19);
Rüzgâr Türbini
Fotovoltaik Paneller
Bataryalar (otonom sistemler için)
Şarj Regülâtörü (otonom sistemler için)
İnvertör
Yük
Kontrol Ünitesi
Diğer bileşenler
51
Şekil 1.19 Rüzgâr – Fotovoltaik Hibrid Güç Sistemi
28783 sayılı Lisanssız elektrik enerjisi üretimine ilişkin yönetmeliğin amacı (Ek2), tüketicilerin elektrik
ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın üretim tesislerinden karşılanması, arz güvenliğinin sağlanmasında
küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması, elektrik
şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi için lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü
olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usul ve esasların
belirlenmesidir. Bu Yönetmelik;
a. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi çerçevesinde kurulması öngörülen üretim
tesislerinin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile bu üretim tesislerinin kurulmasına
ilişkin başvuru yapılmasına ve başvuruların değerlendirilmesine,
b. Lisanssız üretim faaliyeti kapsamında elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyacının
üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde yapılacak uygulamaya,
c. Lisanssız üretim faaliyeti ile ilgili arazi temini, üretim tesisi devri ve üretim faaliyetinde bulunan
gerçek veya tüzel kişiler ile İlgili Şebeke İşletmecilerinin hak ve yükümlülüklerine,
d. Lisanssız üretim faaliyetinde bulunan kişilerin bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri ile kurulan
üretim tesislerinin denetlenmesine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.
Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yenilenebilir (Hidrolik Dışı) Kaynaklara Dayalı Başvuru Süreci Ek 9’da
şematik olarak sunulmuştur.
52
2. Çalışmanın Arka Planı
2.1. Yapılan Çalışmanın Amacı ve Kapsamı
Enerji tüketim artışı ile sürdürülebilir bir dünya arasındaki denge; fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji
kaynaklarının kullanımının artırılması ile sağlanabilecektir. Bu konuda küresel, ulusal ve bölgesel çalışmalarla
çeşitli stratejiler geliştirilmiş, standartlar belirlenmiş ve bunlara dair protokoller imzalanmıştır. Bunların en
bilineni, CO2 ve diğer sera gazı salımlarının azaltılmasını zorunlu kılan ve ülkemizin de imzalayarak taraf
olduğu KYOTO Protokolüdür. DPT Dokuzuncu Kalkınma Planında (2007-2013) sera gazı azaltılması için
hedefler konulmuş, AB adaylık sürecinde geliştirilen AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (2007-2023)
çerçevesinde alınması gereken önlemler ve sağlanması gereken standartlar da belirlenmiştir.
Akhisar Belediyesi, Ocak 2013 yılında Zafer Kalkinma Ajansı desteği ile ilçenin enerji açısından
sürdürülebilirliğini araştırmak amacıyla, Akhisar sınırları içinde Dinamik Rüzgar-Güneş Haritasının
oluşturulması adına bir fizibilite çalışması gerçekleştirmiştir. Bu çalışma kapsamında öncelikle TÜBİTAKTÜSSİDE moderatörlüğünde “Akhisar’ın Dinamik Rüzgâr-Güneş Haritasının Oluşturulması Fizibilitesi Ortak
Akıl Platformu” çalıştayını düzenlemiş ve ortaya çıkan görüş ve öneriler doğrultusunda bir fizibilite raporu
hazırlamıştır.
Ulusal ve uluslararası ölçekte iyi uygulama örneklerinden edinilecek know-how ve bilgi-deneyim birikimini
ilçeye kazandırmayı hedefleyen Akhisar Belediyesi, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının
etkin kullanımını hedef edinmiş bir çizgide çalışmalrına devam etmektedir.
Akhisar Belediyesi, enerji verimliliği, kentsel sürdürülebilirlik ve yenilenebilir enerji konusunda kentsel
bilinci uyadırmayı ve uygulamaya sokmayı ve bu çalışmalarını başka bölgelere örnek teşkil edecek şekilde
yaygınlaştırmayı amaç edinmiş ve uygulamaya başlamıştır.
Bütün bu hedeflere ulaşmak, enerji kullanımı ve verimliliği açısından iyileştirme çalışmalarını yürütebilmek
amacıyla öncelikli olarak bir fizibilite çalışmasının hazırlanmasına, bu konuda deneyimli uzman desteğine,
başarılı uygulama örneklerinden edinilecek know-how/bilgi-deneyimlerine ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle
Zafer Kalkınma Ajansı desteğine başvurulmuş ve desteklenmeye değer bulunan proje faaliyetleri
kapsamıdna “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Enerji Verimliliği Etüdü” raporu hazırlanmıştır.
2.2. Uygulanan Metodoloji
Zafer Kalkınma Ajansı Doğrudan Faaliyet Destek programı ile gerçekleştirilen “Akhisar Belediyesi Hizmet
Binasında Enerji Verimliliği Etüdü” çalışması kapsamında Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında mevcut enerji
tüketim görünümünü ortaya çıkarmak amacıyla bir dizi ölçüm ve analiz yapılmıştır.
53
“Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgar - Güneş Enerjisi Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi”
başlıklı proje kapsamında, “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Enerji Verimliliği Etüdü” çalışması aşağıdaki
metodolojide gerçekleştirilmiştir:
Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının fiziki özelliklerinin belirlenmesi: Akhisar Belediyesi hizmet
binasında yapılan enerji verimliliği etüdü çalışmasına başlamadan önce, mevcut binanın fiziki
özellikleri araştırılmış ve yapı planları incelenmiştir. Bu sayede projenin hedeflediği belediye hizmet
binasında enerji verimliliği etüdü çalışmasına altyapı hazırlanmıştır.
Binaların yıllık/mevsimlik enerji tüketim veri tabanının, aydınlatma ve ısıtma-soğutma olarak
oluşturulması: İncelenen Belediye Hizmet Binasının, fizibilite sürecinin başlatılabilmesi için yıllık ve
mevsimlik enerji tüketim verileri elde edilmiştir. Bu veriler, oluşturulan veri tabanında analiz
edilmek üzere toplanmıştır. Bina içinde enerji tüketimine sebep olan cihazların envanteri
oluşturulmuştur. Bu çalışma, proje sonucunda ortaya çıkan fizibilite raporunun ana kaynağını
oluşturmaktadır.
Kızılötesi Taramalar: Bina, iç ve dış mekânları ile havalandırma ve ısıtma soğutma sistemleri
kızılötesi kamera ile taranmış, analiz ve hesaplamalar yapılarak kayıp kaçak noktaları belirlenmiştir.
Belediye çalışanlarının yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimliliği konusunda
bilinçlendirilmesi/eğitilmesi: 3 aylık bu çalışmanın sonrasındaki sürekliliği için öncelikli olarak
personelin bu konuda bilinçlendirilmesi sağlanmıştır. Konu ile ilgili uzmanların katılımıyla
gerçekleştirilen eğitim toplantıları ile personelin konu ile ilgili eğitimi sağlanmıştır.
Akhisar belediyesi hizmet binasının enerji performanslarının incelenmesi ve enerji yönetimi ile ilgili olarak
aşağıdaki sürdürülebilir enerji yönetimi yaklaşımı bu projede kullanılmıştır. Bu yaklaşım belediye binalarının
mevcut ve gelecekte inşa edilecek tüm binaları için uygulanabilirdir. Öncelikli adım enerji ihtiyacının
azaltılması yolunda atılmalıdır. Yeni binalarda tasarım aşamasında (binanın konumu ve yönü, bina zarfı,
yalıtım, gün ışığı, gölgeleme sistemleri vb.) ve mevcut binalarda ise ısı yalıtımı, çift camlı pencere sistemleri
gibi pasif önlemleri içermektedir. Daha sonra geriye kalan enerji ihtiyacının yenilenebilir enerji
kaynaklarından sağlanması için güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir ve temiz kaynaklı enerji
sistemlerinin kullanılması gerekir. Mevcut teknolojiler ve maliyetler göz önünde bulundurulduğunda geriye
kalan enerji ihtiyacının tamamı bu alternatif enerji sistemleri ile karşılanamamakta ve fosil yakıtlı
konvansiyonel sistemler kullanılmaktadır. Böyle bir durumda son adım olarak enerji verimli konvansiyonel
sistemlerin kullanılması önerilmektedir. Yoğuşmalı kazanlar, düşük emisyonlu ısı ve güç sistemleri (CHP),
trijenerasyon sistemleri ile enerji ihtiyacının karşılanması (Şekil 2.1 ve Tablo 2.1) şeklinde sıralanabilir.
54
Şekil 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı “trias energetica” enerji üçgeni
Tablo 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı Adımları
Adım 1 Enerji ihtiyacını düşürmek için:
•
Şehir planlamacısına ve mimara bağlı
uygulamaları tasarlamak
•
İnşaat malzemesi (beton veya ahşap),
binanın ısıl kütlesi
•
Yalıtım (izolasyon ve camlar)
•
Isıtma/soğutma iyileştirmesi
•
Pasif önlemler (bina yönelimi, bina
kabuğu, gölgeleme, doğal aydınlatma
ve havalandırma)
•
Elektrikli cihazların seçimi (A++ cihazlar)
Adım 2 Yenilenebilir enerji uygulamaları için:
•
•
•
Aktif güneş enerji sistemleri
– Isıl Enerji Sistemleri
– Fotovoltaik Güç sistemleri
Isı pompaları
– Su kaynaklı
– Toprak kaynaklı
– Hava kaynaklı
Rüzgâr enerjisi
55
Adım 3 Düşük karbon salımlı sistemler için;
•
•
•
Yoğuşmalı kazanlar
Yüksek COP’li iklimlendirme cihazları
Birleşik Isı ve güç sistemleri (CHP)
– Kojenerasyon
– Trijenerasyon
2.3. Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın Fiziki Özellikleri
Tablo 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Fiziki Özellikleri
Bina Adı
Konum
Kullanım Amacı
Bina Yaşı
Kat Yapısı
Bodrum Kat Alanı (m2)
Zemin Kat Alanı (m2)
1. Kat Alanı (m2)
2. Kat Alanı (m2)
Teras Alanı (m2)
Toplam Alan (m2)
Binada Çalışan Kişi Sayısı
Akhisar Belediyesi Hizmet Binası
Enlem: 38,91 Boylam: 27,83
Akhisar Belediyesi hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla kullanılmaktadır.
5yıl
Bodrum+Zemin+2 Kat+Teras
4.112
2.017
1.714
1.933
631
10.407
285 kişi, 190 kişi devamlı
56
Şekil 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Vaziyet Planı
Şekil 2.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Meydan Cephesi
Şekil 2.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Arka Cephe
57
Şekil 2.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sol Yan Cephe
Şekil 2.6 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sağ Yan Cephe
58
3. Veri Kaynakları
3.1. İncelenen Verilerin Kaynağı ve Veri Grupları
Akhisar Belediyesi Hizmet Binasına ait 2012-2013 yılları arası elektrik enerjisi tüketimleri incelendiğinde
Mayıs-Kasım döneminde yoğunluğun arttığı gözlemlenmektedir (Tablo 3.1). Özellikle Hazian-Eylül arası,
elektrik enerjisinin en fazla kullanıldığı dönem olduğu göze çarpmaktadır (Şekil 3.4). Bu dönemde soğutma
grupları, yoğun bir şekilde devreye girmektedir. Yaklaşık olarak soğutma için harcanan enerji, aynı
dönemdeki toplam elektrik enerjisi tüketiminin %75-80’ini oluşturmaktadır (Şekil 3.1, 3.2, 3.3 ve 3.4).
Adı geçen bina için sonbahar- kış aylarında ısıtma için doğalgaz haricinde, sistemde kullanılan elektrikli
ekipmanların (Pompa, fan vb.) harcamış olduğu enerji, aynı dönem (Kasım-Aralık-Ocak-Şubat-Mart) toplam
elektrik enerjisi tüketiminin %70’ini oluşturmaktadır (Şekil 3.1, 3.2, 3.3 ve 3.4).
İki yıllık veriler incelendiğinde, Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında yıllık toplam aydınlatma için harcanan
elektrik enerjisi değeri 300.000-350.000kWh/yıl aralığında olduğu belirlenmiştir. Bu değer adı geçen binada
tüketilen yıllık elektrik enerjisi değerinin yaklaşık %30’una tekabül etmektedir.
120.000,00
100.000,00
80.000,00
60.000,00
2012-T1-kWh
40.000,00
2013-T1-kWh
20.000,00
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,00
Şekil 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gündüz elektrik enerjisi tüketimleri
59
Tablo 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı elektrik tüketimleri karşılaştırmalı tablosu
Abone No:
Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Elektrik Enerjisi Tüketim Tablosu
31197995
Sayaç No:
9005392
Akhisar Belediyesi
2012-Aktif
kWh
71.534,00
2012-T1kWh
40.353,00
2012-T2kWh
13.810,00
2012-T3kWh
17.371,00
2012-Toplam
Fatura Tutarı-TL
22.803,80
29.02.2012
Akhisar Belediyesi
66.741,00
36.702,00
12.762,00
17.276,00
21.277,50
30.03.2012
Akhisar Belediyesi
53.922,00
30.003,00
9.910,00
14.010,00
17.191,70
30.04.2012
Akhisar Belediyesi
35.193,00
19.752,00
6.907,00
8.534,00
11.691,90
30.05.2012
Akhisar Belediyesi
67.528,00
34.765,00
14.531,00
18.231,00
22.459,90
02.07.2012
Akhisar Belediyesi
150.196,00
75.926,00
31.803,00
42.467,00
49.949,80
31.07.2012
Akhisar Belediyesi
152.480,00
77.756,00
31.987,00
42.737,00
50.709,20
31.08.2012
Akhisar Belediyesi
155.079,00
76.524,00
33.317,00
45.238,00
51.573,40
27.09.2012
Akhisar Belediyesi
97.225,00
48.318,00
20.988,00
27.919,00
32.335,20
30.10.2012
Akhisar Belediyesi
90.808,00
44.657,00
19.343,00
26.808,00
32.414,80
29.11.2012
Akhisar Belediyesi
44.132,00
25.324,00
8.149,00
10.659,00
15.863,60
29.12.2012
Akhisar Belediyesi
56.479,00
32.269,00
10.521,00
13.690,00
20.300,30
2012 Toplam 1.041.317,00
542.348,0
214.030,0
284.940,0
348.571,10
2013-T1kWh
31.033,00
2013-T2kWh
10.783,00
2013-T3kWh
14.280,00
2013-Toplam
Fatura Tutarı-TL
20.163,00
Fatura Tarihi
Abone Unvanı
31.02.2012
Fatura Tarihi
Abone Unvanı
26.01.2013
Akhisar Belediyesi
2013-Aktif
kWh
56.097,00
25.02.2013
Akhisar Belediyesi
60.988,00
32.960,00
12.098,00
15.929,00
21.920,40
28.03.2013
Akhisar Belediyesi
48.692,00
28.795,00
8.825,00
11.072,00
17.502,00
29.04.2013
Akhisar Belediyesi
38.897,00
22.574,00
7.215,00
9.108,00
14.038,80
29.05.2013
Akhisar Belediyesi
98.906,00
49.875,00
21.271,00
27.76,00
35.703,70
28.06.2013
Akhisar Belediyesi
125.252,00
62.489,00
26.547,00
36.215,00
45.212,60
31.07.2013
Akhisar Belediyesi
151.862,00
76.496,00
31.518,00
43.848,00
54.786,60
31.08.2013
Akhisar Belediyesi
126.779,00
62.148,00
27.608,00
37.023,00
45.736,80
25.09.2013
Akhisar Belediyesi
134.877,00
97.031,00
20.627,00
17.220,00
48.657,80
30.10.2013
Akhisar Belediyesi
97.535,00
52.042,00
18.365,00
27.128,00
35.412,67
29.11.2013
Akhisar Belediyesi
62.681,00
5.314,00
19.058,00
38.309,00
0,00
31.12.2013
Akhisar Belediyesi
61.652,00
35.605,00
10.961,00
15.086,00
0,00
966.683
504.32,00
196.512,0
265.850,0
303.721,70
2013 Toplam
.
60
35.000,00
30.000,00
25.000,00
20.000,00
2012-T2-kWh
15.000,00
2013-T2-kWh
10.000,00
5.000,00
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,00
Şekil 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında puant elektrik enerjisi tüketimleri
50.000,00
45.000,00
40.000,00
35.000,00
30.000,00
25.000,00
2012-T3-kWh
20.000,00
2013-T3-kWh
15.000,00
10.000,00
5.000,00
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,00
Şekil 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gece elektrik enerjisi tüketimleri
61
180.000,00
160.000,00
140.000,00
120.000,00
100.000,00
80.000,00
2012-Aktif kWh
60.000,00
2013-Aktif kWh
40.000,00
20.000,00
Aralık
Kasım
Eylül
Ekim
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,00
Şekil 3.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında toplam elektrik enerjisi tüketimleri
60.000,00
50.000,00
40.000,00
30.000,00
2012-Toplam Fatura
Tutarı-TL
20.000,00
2013-Toplam Fatura
Tutarı-TL
10.000,00
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,00
Şekil 3.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında elektrik fatura tutarları
62
Tablo 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Aydınlatma Birimleri Tablosu
Ürün Kodu
742-205
742-201
742-275
742-283
742-284
742-105
833-686
833-683
742-540
742-542
833.699/4
ÖFE-02-05.1
ÖFE-02-05.2
ÖFE-02-05.3
ÖFE-02-05.4
ÖFE-02-05.5
ÖFE-02-05.6
ÖFE-02-05.7
ÖFE-02-05.8
ÖFE-02-05.9
ÖFE-02-05.10
ÖFE-02-05.11
ÖFE-02-05.12
ÖFE-02-05.13
ÖFE-02-05.14
ÖFE-02-05.15
ÖFE-02-05.16
Akhisar Belediyesi Aydınlatma Birimleri
Ürün Adı
TİP P1 1x36 W fluoresan armatür
P1 1x36W fluoresan armatür
T2 2x36 W fluoresan armatür(Gömme)
U-1x36 W
U-2x36W
E-60W etanj armatür
1x9W exit armatür(çift yönlü, yönlendirilmiş)
1x9W exit armatürü (tek yönlü)
ATY10 1x36W Çift parabolik reflektörü
ATY12 2x36 W Çift parabolik reflektörü
65W 4 uçlu fluoresan amp. 3 saat süreli
IP-67 1x70W yere gömme
IP-67 1x70W aplik
J6-2x26W PL Armatür
2x42W armatür
2x26W sıva üstü armatür
2x26 W gömme armatür(IP44) (Çatı saçak altı)
J5-2x18W
J9-2x13W (Tip J5 ile aynı fakat cam kapaklı gömme tip kompakt
fluoresan armatür)
1x13W parapete gömme armatür
T6-2x54W tijli armatür
AP2-60 W - aplik
A1-60W aplik
PR-2x50W (3 saat akü kapasiteli paket tip acil aydınlatma projektörü)
B-2x13W armatür
J10-75W-yere gömme
Push butonu
Adet
165
21
28
16
125
16
21
59
83
361
115
17
16
32
94
18
32
226
71
7
12
2
8
3
64
4
16
63
Tablo 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Doğalgaz Tüketim Tablosu
Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Doğalgaz Tüketimleri
Sözleşme No Dönem
Ödenen Fatura Tutarı -TL
546716 25.02.2014
6.410,93
546716 31.01.2014
17.097,17
546716 31.12.2013
17.429,18
546716 29.11.2013
1.371,29
546716 31.10.2013
0
546716 30.09.2013
0
546716 27.08.2013
0
546716 31.07.2013
0
546716 28.06.2013
0
546716 30.05.2013
0
546716 30.04.2013
0
546716 30.03.2013
12.514,37
546716 28.02.2013
13.904,20
546716 31.01.2013
15.706,47
546716 31.12.2012
10.648,42
546716 03.12.2012
2.124,47
546716 01.11.2012
0
546716 01.10,.2012
0
546716 04.09.2012
0
546716 02.08.2012
0
546716 04.07.2012
0
546716 10.05.2012
0
546716 10.04.2012
3.168,72
546716 09.03.2012
10.727,29
546716 09.02.2012
10.667,19
546716 10.01.2012
9.927,05
546716 09.12.2011
6.529,46
Aydınlatma tasarımının başlangıç noktası ışık kaynaklarının seçimidir. Hizmet binası için amaca uygun,
verimli ışık kaynaklarının seçilmesi gerekir. Gereğinden düşük seviyede sağlanan aydınlatma ile işin verimi
ve çalışanların konforu tehlikeye girerken, gereğinden fazla aydınlatma ise enerji tüketimi açısından hiç
istenilmeyen bir durumdur. Aşağıdaki tablolarda binaların iç aydınlatmasında kullanılan ışık kaynakları ve
değişik kullanım amaçları için önerilen aydınlık düzeyi değerleri verilmektedir. Belediye hizmet binasının iç
ortam aydınlatmasında etkinlik faktörü en yüksek ve en iyi çözüm olan tüp fluoresan armatürler
kullanılmaktadır.
64
Tablo 3.4 İç Aydınlatmada Kullanılabilen Işık Kaynakları
Tipi
Gücü (W)
15-1500
25-300
Maksimum Etkinlik
Faktörü (lm/W)
20
27
Ekonomik Ömrü Işık Rengi
(saat)
1000
Sıcak Beyaz
2000-4000
Sıcak Beyaz
Renksel
Geriverim
Çok İyi
Çok İyi
Akkor Telli
Tungsten
Halojen
Kompakt
Fluoresan
Tüp Fluoresan
Metal Halojen
5-80
85
10000
Çeşitli
İyi
14-80
35-2000
104
83
12000-20000
6000-20000
1-10
65
20000-50000
Çeşitli
Orta-İyi
Soğuk Beyaz – İyi
Ilık Beyaz
Çeşitli
İyi
LED
Tablo 3.5 Aydınlık Düzeyi Önerileri
Kullanım Alanı
Ofisler
Genel
Açık Ofisler
Konferans Salonları
Okullar
Sınıf
Koridor Merdiven
Mağazalar
Yatay Aydınlık Düzeyi (lux)
500
750
500
500
150-200
300-750
Kullanım Alanı
Hastaneler
Genel
Gece Dolaşım Alanları
İnceleme (genel/yerel)
Konutlar ve Oteller
Odalar ve Banyolar
Genel
Yerel
Mutfak
Merdivenler
Giriş-Danışma
Restoranlar
Yatay Aydınlık Düzeyi (lux)
100
5
500-1000
100
300-500
300-500
100
300-1000
200-300
65
4. Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Rüzgâr-Güneş Hibrid Güç Sistemi Fizibilitesi
Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının 2012 ve 2013 yıllarındaki elektrik enerjisi tüketimleri aylar bazında
incelendiğinde, yıllık ortalama 1.000.000kWh elektrik enerjisi ihtiyacı olduğu gözlemlenmiştir (Tablo 3.1,
Şekil 3.1-3.2-3.3-3.4). Bu rakamdan hareketle yapılan fizibiliteler sonucunda; 125kW fotovoltaik güç sistemi
ile enerji ihtiyacının yaklaşık %20’sinin karşılanabileceği, kalan %80’lik kısım için ise 400kW gücünde bir
rüzgar türbini kurulmasının uygun olacağı ortaya çıkmıştır.
Optimum açıda 125kW fotovoltaik güç sisteminin Akhisar Belediyesi hizmet binasının çatısı (Şekil 4.9)
üzerine kurulması fiziki açıdan uygundur. Kalan 400kW rüzgâr güç sisteminin ise, belediye binasının şehir
merkezinde bulunması nedeniyle Akhisar Belediyesine ait uygun bir alanda (Şekil 4.1) kurulması
öngörülmektedir. Akhisar Belediyesi Hizmet Binası tüketim noktası olup, fotovoltaik ve rüzgar güç sistemleri
ayrık yapıda hibrid enerji üretim noktaları olarak değerlendirilmektedir. Bu şekildeki bir tasarımda
fotovoltaik güç sistemi için “Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli” ödenmeyecek olup, rüzgâr güç sistemi için bu
bedel 1,8-2,18krş TL/kWh aralığında olacaktır.
4.1. Rüzgâr Güç Sistemi Fizibilitesi
4.1.1. Proje Konumu
Akhisar Belediyesi tarafından, 02.10.2013 Tarih 28783 Sayılı “Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine
İlişkin Yönetmelik”, 02.10.2013 Tarih 28783 Sayılı “Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine İlişkin
Yönetmeliğin Uygulamasına Dair Tebliğ” ve 14.03.2013 Tarih 6446 Saylı “Elektrik Piyasası Kanunu”
çerçevesinde, kendi elektrik enerjinizi karşılama amaçlı 400kW’lık rüzgar türbini uygulaması
planlanmaktadır. Bu projenin, tarafınızdan verilen koordinatlarda (Tablo 4.1) gerçekleştirileceği ifade
edilmiştir (Şekil 4.1-4.2).
Tablo 4.1. Projenin Gerçekleştirileceği Koordinatlar
Nokta No
1
Derece-Dakika Koordinatları
N
E
38°56'24.99" 27°49'17.28"
Rakım(m)
99
2
38°56'18.67"
27°49'20.84"
101
3
38°56'14.00"
27°49'17.08"
100
4
38°56'24.79"
27°49'6.25"
97
66
Şekil 4.1. Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)
Şekil 4.2 Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)
67
4.1.2. Kullanılacak Sistem Ekipmanları
Projede kullanılması düşünülen 3 kanatlı yatay eksenli T400-34/400kW(Kanat Çapı: 34m; Rotor Devir Sayısı:
22/33rpm) Rüzgar Türbinine ait rüzgar hızı-elektriksel çıkış gücü grafiği ve veri tablosu Şekil 4.3 ve Tablo
4.2’te verilmiştir.
Şekil 4.3 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin (T400-34/400kW) Rüzgar Hızı-Elektriksel Çıkış Gücü Eğrisi
Tablo 4.2 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin Rüzgar Hızı-Elektriksel Çıkış Gücü Verileri
T400-34/400kW
Rüzgar Hızı
Elektriksel Çıkış Gücü
Vr (m/s)
P (W)
1
2
3
4
5
0,00
0,00
0,00
5.000,00
23.000,00
68
Tablo 4.2 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin Rüzgar Hızı-Elektriksel Çıkış Gücü Verileri
6
45.000,00
7
77.000,00
8
120.000,00
9
170.000,00
10
230.000,00
11
280.000,00
12
330.000,00
13
370.000,00
14
400.000,00
15
400.000,00
16
400.000,00
17
400.000,00
18
400.000,00
19
400.000,00
20
400.000,00
21
400.000,00
22
400.000,00
23
400.000,00
24
400.000,00
25
400.000,00
4.1.3. Kullanılacak Enerji Kaynağının Potansiyeli
Proje için gerekli olan hesaplamalar ve analizler, kule yüksekliği 50m kabul edilerek yapılmıştır. Yenilebilir
Enerji Genel Müdürlüğü’nün rüzgar haritasından ve yakın bölgelerde yapılan ölçümlerden elde edilen veriler
doğrultusunda, Rüzgar Elektrik Santrali (AKHİSAR RES) için belirlenen alanın yıllık ortalama rüzgar hızı
6,3m/s ve hakim rüzgar yönü Kuzey-Doğu olarak tahminlenmiştir. Bu değerler çerçevesinde, kurulum
bölgesi için rüzgar hızı esme süreleri grafiği Şekil 4.4’te, veri tablosu ise Tablo 4.3’te görülmektedir. Projede
kullanılacak türbinden (400kW), 1 yıl içinde ortalama elde edilecek elektrik enerjisi değeri yaklaşık olarak
797.931,89kWh/yıl şeklinde tahmin edilmektedir (Şekil 4.5). Bu şartlar altında, uygulama yapılması
planlanan bölgenin kapasite faktörü (CF) yaklaşık %22,77 olduğu görülmektedir.
69
Şekil 4.4 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri (50m)
Tablo 4.3 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri Tablosu
Rüzgar Hızı
Rüzgar Hızı Esme Süresi
Vr (m/s)
hVr (Saat)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
335,9
633,6
861,9
1.002,2
1.050,6
1.016,7
919,9
784,1
632,6
484,8
353,7
246,1
163,5
103,9
70
Tablo 4.4 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri Tablosu
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
63,1
36,7
20,5
10,9
5,6
2,7
1,3
0,6
0,3
0,1
0,0
Şekil 4.5 Kurulum Bölgesi İçin Rüzgar Hızlarına Bağlı Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimi (400kW-50m)
71
4.1.4. Sistemin Geri Ödeme Hesapları
Projenin gerçekleştirileceği alanda, T400-34/400KW optimum güçte 1 adet rüzgar türbininin, 50metre
yüksekliğe kurulacağı kabul edilmiştir. Hesaplamalar ve analizler doğrultusunda elde edilecek yıllık ortalama
elektrik enerji değeri 797.931,89kWh/yıl olup, kapasite faktörü (CF) %22,77’dir. Buradan elde edilecek
elektrik enerjisi,
Akhisar Belediyesi’ne ait kurumlarınızın (hizmet binasının %80’inin) enerji ihtiyacını
karşılama amaçlıdır. Aynı zamanda tüzel/gerçek kişiler, 02 Ekim 2013 tarihinde yenilenen yönetmelik gereği,
üretim fazlalarını şebekeye satabilmektedirler.
Bugünkü piyasa koşullarında (Hizmet Binası ortalama elektrik enerjisi maliyeti: 1kWh=0,41TL=13,48cent€,
dağıtım şirketlerine ait hatlar kullanıldığında da ayrıca “Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli” ödenmektedir, bu
değer 2013 yılı için 1,8-2,18krşTL/kWh aralığında değişmektedir.) üretilen elektrik enerjisinin tamamı
tüketimle mahsuplaştırılabilirse, yıllık elde edilecek getiri ortalama 107.561,00€ olup, kullanılan türbinin
anahtar teslim yaklaşık maliyeti 531.000,00€’dur [Bkz. Ek 7]. Sistemin yıllık bakım gideri ise garanti
süresinden sonra, ortalama 25.000,00€ olarak alınmıştır. Sistemin amortisman süresi, sera gazı azaltım
gelirleri hariç tutulduğunda yaklaşık 5 yıl olarak tahminlenmiştir.
Ayrıca, elektrik enerjisi fiyatının kümülatif olarak yıllık %5 arttığı düşünülerek, 25yıllık nakit akış durumu
Tablo 4.5-4.6 ve Şekil 4.6-4.7-4.8’de verilmiştir. Hesaplamalar 29.12.2010 tarih 6094 sayılı “Yenilenebilir
Enerji Kaynaklarının Elektrik Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” çerçevesinde, üç farklı fiyat
üzerinden yapılmıştır. Bu fiyatlar (07.03.2014 saat 15:30 T.C. Merkez Bankası Döviz Kurları baz alınmıştır.) :
 5.25cent€/kWh (=7.3cent$/kWh) ithal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl
alım garantili fiyatıdır (Şekil 4.10),
 7.92cent€/kWh (=11cent$/kWh) yerli üretim rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin
10 yıl alım garantili fiyattır (Şekil 4.11),
 13,48cent€/kWh (=18.72cent$/kWh) ise şu an elektrik enerjisinin tüm vergiler dahil, kullanıcıya
olan ortalama maliyetidir (Şekil 4.12).
72
-467.803,79
-401.447,78
-356.773,96
-308.616,45
-256.801,07
-201.144,92
-141.455,96
-77.532,55
-9.162,97
63.875,09
141.815,05
-423.438,78
-310.499,50
-216.913,26
-117.397,70
-11.656,37
100.622,04
219.764,36
346.113,79
480.030,70
621.893,46
772.099,35
-114.208,90
10
-160.857,45
9
-204.094,17
8
-244.081,51
7
-280.974,23
6
-314.919,67
5
-346.058,18
4
-374.523,44
3
-400.442,72
2
-423.937,28
1
-445.122,58
-489.108,58
-531.000,00
0
224.902,01
-531.000,00
-531.000,00
5.25
YILLAR
931.065,54
7. 92
13,48
Getirisi (Cent €/kWh)
Üretilecek Elektrik Enerjisinin Birim Satış Fiyatı veya
SİSTEMİN YILLIK GETİRİSİ (€/Yıl)
Tablo 4.5 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
400kW’LIK SİSTEM
* Elektrik enerjisi fiyatındaki yıllık kümülatif artış %5 olarak alınmıştır. * Kredi finansman maliyeti hariç tutulup, yıllık bakım gideri 25.000,00€ alınmıştır.
* İnşaat sırasında gerekli yolların açılması, arazi kiralama ve varsa nakil hattı giderleri hariç tutulmuştur. * Sera gazı azaltım gelirleri hariç tutulmuştur.
* Amortisman zamanları farklı renklerle belirtilmiştir.
11
12
73
407.559,19
507.683,35
614.063,72
727.013,12
846.859,98
973.949,18
1.108.642,85
1.251.321,20
1.402.383,46
1.562.248,84
1.731.357,49
1.277.052,75
1.465.016,61
1.663.628,66
1.873.421,31
2.094.953,60
2.328.812,50
2.575.614,34
2.836.006,28
3.110.667,81
3.400.312,42
3.705.689,26
893.356,15
23
783.252,12
22
679.581,62
21
582.038,28
20
490.330,34
19
404.179,92
18
323.322,37
17
247.505,67
16
176.489,75
15
110.046,03
14
47.956,77
-9.985,39
-63.977,92
13
1.910.171,57
313.393,31
1.099.230,03
5.25
YILLAR
4.027.584,94
7. 92
13.48
Getirisi (Cent €/kWh)
Üretilecek Elektrik Enerjisinin Birim Satış Fiyatı veya
SİSTEMİN YILLIK GETİRİSİ (€/Yıl)
Tablo 4.6 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
400kW’LIK SİSTEM
* Elektrik enerjisi fiyatındaki yıllık kümülatif artış %5 olarak alınmıştır. * Kredi finansman maliyeti hariç tutulup, yıllık bakım gideri 25.000,00€ alınmıştır.
* İnşaat sırasında gerekli yolların açılması, arazi kiralama ve varsa nakil hattı giderleri hariç tutulmuştur. * Sera gazı azaltım gelirleri hariç tutulmuştur.
* Amortisman zamanları farklı renklerle belirtilmiştir.
25
24
TOPLAM
(€)
74
Şekil 4.6 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği [5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]
75
Şekil 4.7 Yerli üretim rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]
76
Şekil 4.8 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]
77
4.2. Fotovoltaik Güç Sistemi Fizibilitesi
4.2.1. Proje Konumu
Sunulan proje kapsamında, Akhisar Belediyesi Hizmet Binası (Akhisar/Manisa) üzerinde çatı
uygulamalı olarak 125kWp gücünde Fotovoltaik Güç Sistemi (FVGS) kurulması planlanmıştır. Kurulum
yerine ilişkin konum bilgileri Tablo 4.7’de verilmiştir. Kurulum sahasının uydu fotoğrafı ve öngörülen
yerleşim alanı Şekil 4.9’de gösterilmektedir.
Tablo 4.7 Konum Bilgileri
Konum Bilgileri
Enlem
38°55'5" K
Boylam
27°50'14" D
İl
Manisa
İlçe
Akhisar
Şekil 4.9 Kurulum sahası uydu fotoğrafı ve öngörülen yerleşim alanı.
78
Yapılan inceleme sonucunda, Akhisar Belediye Hizmet Binasının çatısı kurulum için uygunluk
taşımaktadır. FVGS montajı planlanan uygulama alanı 1.000m² olup, mimari projeler üzerinden
yapılan incelemelerde, kurulum yapılması planlanan yüzeyin eğimsiz olduğu anlaşılmaktadır. Fizibilite
çalışması, hem optimum açı, hem 0o çatı eğimi (eğimsiz) ve mevsimsel optimum açılar için ayrı ayrı
hesaplanmıştır.
Projenin uygulanacağı bölgeye ilişkin güneş enerjisi potansiyeli dikkate alındığında, en iyi eğim
açısında (34 ) sabit açıda yerleştirilmiş bir fotovoltaik modül üzerinde birim alana düşen ışınım
miktarının 5 721 Wh/m2/d değerinde olduğu görülmektedir (Tablo 4.8, Şekil 4.10). Bu değer, Türkiye
ortalaması olan 3 600 Wh/m2-d değerinin yaklaşık 1,5 katıdır. Dolayısıyla, Akhisar Belediyesi Hizmet
Binası (Akhisar/Manisa) konumunda kurulacak bir FVGS, hem elektrik enerjisi üretim potansiyeli hem
de ilk yatırım maliyetinin geri dönüş süresi açısından, Türkiye ortalamasından çok daha avantajlı
konumdadır.
Karşılaştırma amacıyla, optimum açıda (34o), 0o eğimde ve mevsimsel optimum açılarda olmak üzere
üç durum dikkate alınmıştır. Tam güney bakılı ve optimum eğim açısında kurulması hedeflenen 125
kWp FVGS için beklenen üretim değeri 196.200,00 kWh/y olarak hesaplanmıştır. Aynı durum 0o eğim
için hesaplandığında 170.450,00 kWh/y değeri belirlenmiştir (Tablo 4.10). Mevsimsel optimum açılar
için yapılan hesaplamalarda ise 204.000,00kWh/y değeri elde edilmiştir (Şekil 6.2 ve Tablo 6.2). 0 0
eğim ile optimum açıdaki eğime göre oluşan fark yıllık yaklaşık %14 olarak tahminlenmiştir. Sistemin
konumlanacağı çatıya uygun mekanik yerleşim planı, Şekil 4.10’da görülmektedir.
79
Şekil 4.10 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Terası üzerine uygulanması planlanan FVGS Yerleşim Planı.
80
4.2.2.
Kullanılacak Enerji Kaynağının Potansiyeli
Kurulum konumu için (38°55'5"K, 27°50'14"D) güneş elektriği potansiyeli açısından önemli
parametreler Tablo 4.8’de gösterilmektedir.
Tablo 4.8 Kurulum yerine en iyi eğim açısında (34 ) (Hopt) ve mevcut eğim açısında (0 ) gelen ışınımlar ve aylara
göre en iyi panel eğim açıları (Iopt) ile ortalama gün içi sıcaklık (TD) değerleri [15].
Ay
Hopt, Wh/[m2.d]
H(0), Wh/[m2.d]
Iopt
TD
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
3.570
4.070
5.200
5.910
6.930
7.380
7.750
7.620
6.850
5.540
4.280
3.550
2.210
2.890
4.230
5.490
7.090
7.950
8.140
7.270
5.680
3.950
2.650
2.230
62
53
41
26
14
7
11
22
37
51
60
62
6,8
7,6
9,8
14,0
19,6
24,3
27,2
26,8
22,3
17,4
11,9
8,4
Yıllık Ortalama
5.721
4.982
34
16,3
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
Hh Wh/[m2.d]
Hopt, Wh/[m2.d]
2.000
1.000
0
Şekil 4.11 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34 ) ve yatay düzleme (0 ) gelen ışınım değerlerinin
karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)
81
Tablo 4.8 ve Şekil 4.101deki veriler incelendiğinde, optimum eğim açısından sapma nedeniyle yaz
aylarında bir üretim artışı, kış aylarında ise bir üretim azalması oluşmaktadır. Bu proje kapsamında,
kurulması planlanan Fotovoltaik güç sisteminde yer alacak bileşenlerin sayı ve özellikleri Tablo 4.9’da
özetlenmiştir.
Tablo 4.9 125kW gücünde şebeke bağlantılı kristal silisyum modül temelli FVGS temel verim parametreleri.
FV Modül Sayısı:
Birim panel gücü (W)
Toplam panel gücü (kW)
Panel verimi:
Evirici verimi:
Kablo kayıpları:
Diğer kayıplar
(Sıcaklık, gölgelenme, toz v.b.):
Toplam sistem verimi:
500
250
125
0,16-17
0,98
1,50 %
10,00 %
0,14
Tablo 4.8 ve 4.9’daki verilere uygun biçimde kurulacak 125 kWp gücündeki FVGS için enerji üretim
değerleri Tablo 4.10, Şekil 4.12 ve 4.13’de karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Kurulum sahasındaki
yıllık elektrik enerjisi üretimi yaklaşık 196.200,00 kWh olarak gerçekleşecektir. Bu miktarda enerji
üretimi, yıllık 117 ton CO2 salımının engellenmesi anlamına gelmektedir.
Tablo 4.10 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin günlük ve aylık ortalama elektrik enerjisi üretimleri.
Aylar
Ocak
Optimum Açıda (34°) Çatı Eğiminde (0°) Optimum Açıda (34°) Çatı Eğiminde (0°)
kWh/125kWp-gün
kWh/125kWp-gün kWh/125kWp-Ay
kWh/125kWp-ay
365
217
11.200
6.730
Şubat
407
287
11.400
8.030
Mart
509
417
15.800
12.900
Nisan
561
528
16.800
15.800
Mayıs
636
660
19.700
20.500
Haziran
660
722
19.800
21.700
Temmuz
688
733
21.300
22.700
Ağustos
680
658
21.100
20.400
Eylül
630
527
18.900
15.800
Ekim
527
375
16.300
11.600
Kasım
424
254
12.700
7.630
Aralık
360
215
11.200
6.660
Yıllık Toplam kWh/125kWp
196.200
170.450
82
25.000,00
20.000,00
15.000,00
10.000,00
Optimum Açıda (34°)
kWh/125kWp-Ay
Çatı Eğiminde (0°)
kWh/125kWp-ay
5.000,00
0,00
Şekil 4.12 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen aylık
elektrik enerjisi üretim değerleri
800
700
600
500
400
Optimum Açıda (34°)
kWh/125kWp-gün
300
Çatı Eğiminde (0°)
kWh/125kWp-gün
200
100
0
Şekil 4.13 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen günlük
elektrik enerjisi üretim değerleri
83
4.2.3. Kullanılacak Sistem Ekipmanları
Kurulumu yapılacak FVGS’nin bileşenleri şunlardır:
Fotovoltaik
modül:
Farklı
tip
fotovoltaik
modül
teknolojileri
aşağıdaki
şekilde
gruplandırılmaktadır;
i.
ii.
Dilim tabanlı kristal silisyum teknolojisi (c-Si)

Tek kristal silisyum teknolojisi

Çok kristal silisyum teknolojisi
İnce film teknolojileri

İnce film silisyum teknolojisi: Amorf/mikromorf silisyum (a/µm-Si)

Kadmiyum Tellür ince film teknolojisi (CdTe)

Bakır İndiyum Galyum Selenür Sülfür ince film teknolojisi, Cu(In,Ga)(Se,S)2
(CIGS).
iii.
Odaklamalı Fotovoltaik (CPV) teknolojisi
iv.
Yeni ve Gelişen FV Hücre Teknolojileri (Boya-duyarlaştırıcılı, Organik FV hücre )
Günümüzde, en yaygın kullanılmakta olan FV teknolojisi, dilim tabanlı kristal silisyum
teknolojisi olup, pazar payı yaklaşık % 85 civarındadır. 50 yıla yaklaşan teknolojisi ve donanım
olgunluğu, birinci nesil olarak adlandırılan c-Si teknolojisini ön plana çıkarmaktadır. Bu proje
kapsamında da, c-Si temelli FV modüllerin kullanılması planlanmıştır. Anma gücü 250 W
olacak birim modüller dikkate alınmıştır. İlgili teknik şartnamede FV modül için aşağıdaki
özellikler istenecektir;

Kurulacak sistemde FV modül teknolojisi kristal silisyum (c-Si) olacaktır.

Kullanılacak modüller için üreticinin 10 yıl fiziksel ürün ve 25 yıl güç üretim
performans garantisi belgelendirilecektir.

Modül güç üretim toleransı belgelendirilecektir.

c-Si modüller için IEC 61215 standardına uygunluk belgelendirilecektir.
84

Modüllerin IEC 61730 ya da TÜV Class-II belgeleri sunulacaktır.

Bağlantı kutuları IP 54 veya IP 65 korumasına sahip olacaktır.
Evirici: Fotovoltaik panel çıkışındaki doğru akımı (DC) alternatif akıma (AC) dönüştürmek için
kullanılır. Günümüzde kullanılan farklı evirici tipleri şu şekilde özetlenebilir;
i.
İzolasyon transformatörlü (şebeke frekansı): Şebeke frekansında çalışır. İzolasyon ve
gerilim dönüşümü için transformatör kullanılır. Avantajları: Yıldırımdan korunma ve
düşük gürültü. Dezavantajları: Tranformatör nedeniyle ağır.
ii.
İzolasyon transformatörlü (yüksek frekans): DC’den yüksek frekanslı AC dönüşüm
gerçekleştirir. Küçük boyutlu ve hafif olmasına karşın karmaşık bir devre yapısına
sahiptir.
iii.
Transformatörsüz: Şebeke frekansında çalışır. Küçük boyutlu, hafif ve yüksek
verimlidir. Trafosuz olması nedeniyle şebeke ile izolasyonu zayıftır.
Eviriciler, 3 temel uygulama şeklinde kullanılır.
i.
Merkezi Evirici: Büyük güçlü tek bir evirici kullanılır. Maliyeti kısmen daha düşük
olmasına karşın, olası bir arızada tüm sistem devre dışı kalır.
ii.
Dizi Evirici: Donanımın dağıtılmış olmasından ve yüksek DC gerilimi olmamasından
sistem güvenirliği artar. Sistem kapasitesinin artırılıp azaltılmasında esneklik sağlar.
Elektriksel uyumsuzluk ve gölgelenme problemlerine karşı tolerans sağlar.
iii.
Modül Evirici: Her bir modülün ayrı bir eviricisi vardır. Sistem güvenlirliği artar, ancak
maliyeti yüksektir.
Yukarıda açıklanan evirici tiplerinden tranformatörsüz dizi tipi eviriciler, günümüzde en
yaygın olarak kullanılanlardır. Bu sayede, hem olası gölgelenme ve uyumsuzluk etkilerine
karşın toplam sistem güvenilirliği arttırılmakta hem de daha hafif, maliyet açısından da
rekabet edebilir çözümler sunulmaktadır.
Elektriksel Bağlantı Bileşenleri: Bu gruptaki bileşenler aşağıdaki şekilde ayrıştırılmaktadır:
i.
FV Kablolar
ii.
FV Bağlantı Uçları Seti (Erkek-Dişi)
85
iii.
Kablo Tavası
iv.
DC Toplama Panosu
v.
DC Parafudr
vi.
DC Sigorta
vii.
AC Kablo
viii.
AC Saha Panosu
ix.
Topraklama ve yıldırım koruması
İlgili teknik şartnamede, aşağıdaki özellikler istenecektir.

Güç sisteminin elektriksel çizimi ve tek hat şeması teklife eklenecektir.

Kullanılacak kabloların ve bağlantı kutularının elektriksel standartları belirtilecektir.

Koruma bileşenleri (sigorta, devre kesici, paratoner, parafudur vb.) özellikleri
belirtilecektir.
Taşıyıcı Mekanik Konstrüksiyon Bileşenleri: Taşıyıcı yapı ve bileşenleri, bu grup içinde
değerlendirilmektedir. İlgili teknik şartnamede, aşağıdaki özellikler istenecektir:

FV paneller (modül), ekte uydu görüntüsü ve yeryüzü fotoğrafları verilen arazide
konumlandırılacaktır.

Konstrüksiyona ait tüm malzeme paslanmaz nitelikte olacaktır.

Taşıyıcı yapılar, projelendirilmiş yapı ve donatılar üzerine monte edilecek ve sabit açılı
(hareketsiz) olacaktır.
Veri İzleme /Depolama Sistemi Bileşenleri: Eviriciler arası iletişim kitini ve uzaktan izleme
sistemini içermektedir. Kurulumu tasarlanan sistem için hem DC hem AC tarafta tüm sistem
elektriksel parametrelerinin (akım, gerilim, güç, enerji, frekans v.b.) yanında, gelen ışınım
şiddetinin (W/m2), ortam sıcaklığının ( C), modül sıcaklığının ( C) ve rüzgar hızının (m/s) da
ölçülmesi ve belirlenen periyotlarda (2 dakika gibi çok kısa aralıklarda) kaydedilmesi
sağlanacaktır. İlgili teknik şartnamede, aşağıdaki özellikler istenecektir:
86

Sistem tarafından üretilen günlük/ yıllık/ toplam enerji, çıkış aktif gücü, FV sistem
giriş gerilimleri, şebeke frekansı ve gerilimi, şebekeye beslenen akım değeri gibi
elektriksel veriler gerçek zamanlı olarak izlenip depolanacaktır.

FV modül ve ortam sıcaklığı ile ışınım şiddetini ölçecek sensörler sisteme dahil
edilecektir. Bu sensörler veri izleme/ depolama birimine entegre olacaktır.

Sistemdeki olası hatalar internet üzerinden izlenebilecektir.

Veri toplama/ izleme bileşenleri IP 54 veya IP 65 korumasına sahip olacaktır.
Uygulama ve Montaj İşleri: FVGS bileşen tedariğinin ardından, uygulama ve montaj işlemleri
başlatılacaktır. Kurulumu gerçekleştiren firma, arazi için gerekli tesviye işlerini de
üstlenecektir. Kurulan FVGS için güvenlik bir çiti ve video izleme sistemi ayrıca kurulacaktır.
Belirtilen üretici garantileri yanı sıra, yüklenici firma tarafından en az 2 (iki) yıl teknik destek
garantisi verilecektir. Yüklenici firmadan yıllık enerji üretimi ile ilgili performans garantisi
istenecektir. Ürünlere ait kitapçıklar, sertifikalar ve teknik şartnamede belirtilen özellikleri
karşılayan yazılımlar kurulum esnasında teslim edilecektir.
Akhisar Belediyesi Hizmet Binası çatısına kurulması planlanan FV sistem için statik yük yaklaşık
21kg/m2 olarak hesaplanmıştır.
4.2.4. Sistem Geri Ödeme Hesapları
FVGS temel bileşenleri için Mart 2014 itibariyle ürün bağımsız yaklaşık maliyetler Tablo 4.11’de
verilmiştir. Buradaki fiyatlar, anahtar teslim sistem için kurulum sonrası toplam mal oluş fiyatları
olarak düşünülmelidir. Nihai maliyet, projenin son durumu ile ürün marka ve modeline göre
değişkenlik gösterecektir [Bkz. Ek 7].
Tablo 4.11 125 kW Şebeke Bağlantılı Sistem İçin Anahtar Teslim Maliyetlendirme
ÜRÜN
250W FV Panel
Evirici (1x125 kW veya 6x20 kW gibi)
FV için konstrüksiyon
Solar Kablo 6mm2 Dizi-Evirici Arası
Solar Kablo 6mm2 Evirici-Ara Pano Arası
Solar Kablo 10mm2 Ara Pano-Ana Pano Arası
Solar Kablo 95mm2 Ana Pano-Trafo
IP65 Ara Pano
IP65 Ana Pano
Miktar
500adet
6adet
1set
1500m
250m
100m
100m
1adet
1adet
Tutar-€
69.000,00
22.011,00
8.050,00
1.466,25
244,38
138,00
185,15
287,50
1.150,00
87
Topraklama ve Yıldırım Koruması
Kurulum + Nakliye + İşçilik
Uzaktan İzleme Sistemi
Projelendirme ve TEDAŞ izinlerinin alınması
1set
1set
1set
1set
Toplam
KDV
Genel Toplam
10.350,00
9.085,00
3.450,00
23.000,00
148.417,28
26.715,11
175.132,38
Türkiye’de ilgili mevzuat uyarınca, tüketicinin herhangi bir yenilenebilir enerji kaynağından ürettiği
enerjiyi öncelikle kendi ihtiyacını karşılamak üzere kullanması beklenmektedir. Mevcut teşvikler ve
satın alma garantisi fiyatları da, tüketicinin ürettiği enerjiyi dağıtım şirketine satması yerine, kendi
tüketimi için kullanmasını destekleyici niteliktedir. Bugünkü piyasa koşullarında hizmet binası
ortalama elektrik enerjisi maliyeti 1kWh= 0,41TL=0,1348€ değerindedir. Satın alma garantisi, yerli
ürün kullanma oranına bağlı olarak 0,13 ile 0,2USD/kWh (0,09 ile 0,15€/kWh) arasında
değişmektedir. En yüksek satın alma garantisi için sistem bileşenlerinin FV hücreler dâhil tümüyle
yerli üretim olması gerekmektedir. Türkiye’de fotovoltaik hücre dışında diğer bileşenler yerli olarak
üretilmektedir.
Kurulum sahasındaki yıllık FVGS elektrik enerjisi üretiminin yaklaşık 196.200,00kWh olacağı dikkate
alındığında (Tablo 4.10), üretimin bütünüyle tesis tüketiminde kullanılacağı düşünülmüştür.
Türkiye’de mevcut mevzuat 10 senelik bir satın alma garantisi vermektedir. Ancak, yenilenebilir enerji
kullanımının giderek yaygınlaştırılmasına yönelik politikalara bakarak, satın alma garantisinin devam
edeceği öngörülmelidir. FVGS enerji üretim performansının her sene % 0,79 düştüğü ve şebeke
elektrik fiyatının yıllık % 10 artacağı varsayılarak 25 yıl için bir geri ödeme hesabı yapılmıştır. Yapılan
hesaplamalara göre sistemin 6. yılda kurulum maliyetini geri ödeyerek kara geçeceği öngörülmektedir
(Tablo 4.12).
88
Tablo 4.12 Maliyet ve Amortisman Tablosu
Yıl
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Yatırım Maliyeti-€ Yıılık Kazanım-€ Yıllık Enerji Üretimi kWh Elektrik Enerjisi Fiyatı-€
-175.132,38 €
26.461,18
196.200,00
0,13
-148.671,20 €
28.877,35
194.650,02
0,15
-119.793,85 €
31.514,15
193.112,28
0,16
-88.279,70 €
34.391,70
191.586,70
0,18
-53.888,00 €
37.532,01
190.073,16
0,20
-16.355,99 €
40.959,06
188.571,58
0,22
24.603,07 €
44.699,03
187.081,87
0,24
69.302,10 €
48.780,50
185.603,92
0,26
118.082,60 €
53.234,64
184.137,65
0,29
171.317,24 €
58.095,50
182.682,96
0,32
229.412,74 €
63.400,20
181.239,77
0,35
292.812,94 €
69.189,27
179.807,97
0,38
362.002,21 €
75.506,94
178.387,49
0,42
437.509,15 €
82.401,48
176.978,23
0,47
519.910,64 €
89.925,56
175.580,10
0,51
609.836,20 €
98.136,67
174.193,02
0,56
707.972,87 €
107.097,52
172.816,89
0,62
815.070,39 €
116.876,60
171.451,64
0,68
931.946,99 €
127.548,60
170.097,17
0,75
1.059.495,59 €
139.195,06
168.753,41
0,82
21
1.198.690,66 €
151.904,97
167.420,25
0,91
22
1.350.595,62 €
165.775,41
166.097,63
1,00
23
1.516.371,03 €
180.912,36
164.785,46
1,10
24
1.697.283,39 €
197.431,47
163.483,66
1,21
25
1.894.714,86 €
215.458,94
162.192,14
1,33
89
4.3. Rüzgar-Güneş Ölçüm Sistemi
22/02/2012 tarihli ve 28212 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Rüzgar ve Güneş Enerjisine Dayalı
Lisans Başvurularına İlişkin Ölçüm Standardı Tebliği” [Bkz Ek 6] uyarınca Rüzgâr enerjisine dayalı
üretim tesisi kurmak üzere lisans başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından, tesisin kurulacağı
saha üzerinde, bu Tebliğ kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş en az bir yıl süreli
ölçüm yapılması zorunludur. Lisanssız rüzgar elektrik santralleri için ölçüm zorunluluğu yoktur. Ancak
elde edilecek elektrik enerjisi tahmininin yüksek doğrulukta yapılabilmesi ve yatırım için ihtiyaç
duyulan finansmanın krediyle sağlanabilmesi için kurulum sahasında ilgili standarda [Bkz Ek 6] ölçüm
alınması uygun olacaktır. Aynı zamanda bu ölçüm sistemiyle anlık veri tespiti de yapılacaktır.
Rüzgâr enerjisine dayalı lisans başvurusunda bulunacak olan kişiler tarafından kurulması gereken,
rüzgar ölçüm istasyonu; rüzgâr hızı sensörü, rüzgâr yönü sensörü, sıcaklık sensörü, basınç sensörü,
bağıl nem sensörü ile ölçüm kayıt cihazından oluşur. Rüzgâr ölçüm direğinin yüksekliği minimum 60
metre olmalıdır. Rüzgâr ölçümleri, birisi 30m, diğeri direğin en üst seviyesinde olmak üzere en az iki
seviyede yapılacaktır. Başvuru sahibi bu iki seviyede yapılan ölçümlere ilave olarak farklı seviyelerde
de rüzgâr ölçümü yapabilir.
Basınç, sıcaklık ve nem ölçümleri ise en az 3 metre yükseklikte
yapılacaktır. Başvuru sahibi basınç, sıcaklık ve nem ölçümlerini en az 3 metre yükseklikte yapılan
ölçümlere ilave olarak farklı seviyelerde de yapabilir.
Kurulum sahası için yapılacak standarda uygun rüzgar ölçümleri, daha önce Zafer Kalkınma Ajansı
desteğiyle Akhisar Belediyesinin yürütücülüğünde gerçekleştirilen “Akhisar’ın Dinamik Rüzgâr-Güneş
Haritasının Oluşturulması Fizibilitesi” isimli proje kapsamında tespit edilen Serpme Evler Baz
İstasyonu (Şekil 4.14) kulesi üzerine monte edilecek olan ölçüm sistemi ile yapılabilir.
Güneş enerjisine dayalı lisans başvurusunda bulunacak olan kişiler tarafından kurulması gereken,
güneş ölçüm istasyonu; tesisin kurulacağı saha üzerinde, bu Tebliğ kapsamında düzenlenen şartlara
uygun olarak elde edilmiş en az altı ayı yerinde ölçüm yapılmış olmak kaydıyla asgari bir yıl süreli veri
sunulması zorunludur. Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularında ölçüm tebliğindeki standartlar
doğrultusunda ölçüm verileri alınır.
Lisans başvurusu kapsamındaki tesisin kurulacağı alandaki güneş ölçüm istasyonunda TS ISO 9060
veya ISO 9060 standardına uygun güneş radyasyon ölçüm sensörü (piranometre) ve güneşlenme
süresi sensörü kullanılır. Ölçüm istasyonunda ayrıca sıcaklık sensörü, bağıl nem sensörü, rüzgâr hızı
ve rüzgar yönü sensörü ile ölçüm kayıt cihazı bulunur.
90
Şekil 4.14 Serpme Evler (Kule Yüksekliği: 70m, Rakım 105m)
91
2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan piranometre ile yeryüzünün yatay düzlemindeki bir
metrekaresine gelen toplam güneş radyasyonu ölçülür ve dakikalık veya on dakikalık bazda kayıt
edilir. 2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan güneşlenme süresi sensörü ile dakikalık olarak
yapılan ölçümlerden saatlik toplamlar kaydedilir.
Ölçüm istasyonunda kullanılan güneş ölçüm
sensörlerinin TS ISO 9060 veya ISO 9060 standardına uygunluk belgesi, güncel kalibrasyon sertifikası
ve benzeri belgeler başvuru dosyasında yer alır.
Lisanssız güneş elektrik santralleri (fotovoltaik) için ölçüm zorunluluğu yoktur. Ancak elde edilecek
elektrik enerjisi tahmininin yüksek doğrulukta yapılabilmesi ve yatırım için ihtiyaç duyulan
finansmanın krediyle sağlanabilmesi için Akhisar Belediyesi Hizmet Binası çatısına (Şekil 4.9) kurulacak
olan standarda uygun güneş ölçüm sistemiyle ölçüm alınması uygun olacaktır [Bkz. Ek 6-8]. Aynı
zamanda bu ölçüm sistemiyle anlık veri tespiti de yapılacaktır.
92
5. Enerji Verimliliği Fizibilitesi
5.1. Bina İçi ve Dışı Kızılötesi Taramalar
5.1.1. Bodrum Kat
Şekil 5.1, Şekil 5.2 ve Şekil 5.3’te görülen klima santralinin gövde kısmında gerekli mahallere üflenmek
üzere klimatize edilen havanın mevcut sıcaklığını koruyabilmesi için gövde kısmından olan ısı kaçakları
az olmalıdır. Bu nedenle gövdenin panellerinde ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılan cam yünü, taş
yünü, poliüretan gibi malzemelerin yeterli kalınlıkta olması gerekmektedir. Ayrıca panellerde olduğu
gibi kapı ve kapı çerçevelerinde de ısı iletimi azaltılmalı, ısı köprülerinin ve hava kaçaklarının oluşması
engellenmelidir.
Santralin içinde havanın nemlendirilmesi ve ısıtılması işleminde kullanılmak üzere gövdeye sıcak su
veya buhar dağıtan dağıtım borularında da (Şekil 5.1) ısı kayıplarının azaltılması için azami kalınlıkta
yalıtım uygulanmalıdır.
Şekil 5.1 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.2 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
93
Şekil 5.3 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Klima santrallerinin gövdesi dışında Şekil 5.4 ile gösterilen havalandırma kanallarında da ısı yalıtımını
sağlamak amacıyla klima şiltesi ve klima levhası adı verilen yalıtım malzemeleri yeterli kalınlıkta
kullanılmalıdır. Cam yününden yapılan klima şiltesi, kanallarda dıştan ısı yalıtımını sağlamak amacıyla
kanal gövdesine ve dirseklere uygulanır. Alüminyum folyo kaplaması sayesinde buhar geçişine karşı
yüksek dirence sahiptir ve kanalları buhar yoğuşması ve izolasyon konusunda korur. Klima şiltesine
benzer özelliklere sahip olan klima levhası, klima kanallarına dıştan veya içten uygulanarak ısı ve ses
yalıtımı sağlar. Bu malzemeler düşük ısı iletim katsayıları sayesinde klima kanallarında ısı yalıtımını
sağlamak amacıyla kullanılmalıdır.
Şekil 5.4 Havalandırma kanalı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
94
Binalarda, içinden sıcak veya soğuk su geçen su tesisatlarının ısıtılmasının ve soğutulmasının gerekli
olmadığı mahallerden geçen bölümlerindeki boru ve vanaların yalıtılması çok büyük enerji tasarrufu
sağlamaktadır. Özellikle vana yalıtımının en az boru yalıtımı kadar önemli olduğu unutulmamalıdır.
Şekil 5.5’te görülen su dağıtım hattının sıcaklığının ortam sıcaklığı ile hemen hemen aynı olduğu
görülmektedir. Elektrik kablolarının dahi su dağıtım hattı borularından daha sıcak olduğu
düşünüldüğünde borular için herhangi bir yalıtıma ihtiyaç duyulmamaktadır. Şekil 5.6’da da Şekil
5.5’tekine benzer bir durum söz konusudur ve yalıtıma ihtiyaç duyulmamaktadır.
Şekil 5.5 Su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.6 Su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
TS 825 ‘Binalarda Isı Yalıtım Kuralları’ standardına göre binalarda bodrum katlardaki koridorların
ısıtılmasına gerek yoktur. Ancak Şekil 5.7’de de görüldüğü gibi bu bölgelerde oluşan ısı kayıplarının
mümkün olduğunca az olmasına dikkat edilmelidir. Bunun için bir tarafı iklimlendirilen bir ortama
bakan duvarlarda ve tavanda yalıtım şartlarının sağlanmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca TS 825’e
uygun toplam ısı transfer katsayısına sahip kapı kullanılmalıdır.
95
Şekil 5.7 Bodrum kat çıkış kapısı koridoru (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
5.1.2. Zemin Kat
İşyerleri ve kamu binalarında sıklıkla kullanılan otomatik kapılar, tek camlı yapılarından dolayı
cephenin zayıf noktasını oluşturmaktadır. Şekil 5.8, Şekil 5.9 ve Şekil 5.10’te görülen otomatik kapıda
ısı köprülerinin oluşmasını önlemek için eğer yoksa Low-E2 veya Low-E3 cam kullanılması uygun bir
çözüm olacaktır. Ayrıca kapının çerçeve kısımlarında oluşan ısı köprülerinin de azaltılması için yalıtım
yapılması uygun olacaktır.
Şekil 5.8 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
96
Şekil 5.9 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.10 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Binalarda duvar yüzeyleri, yalıtımsız kiriş ve kolonlar ısı köprülerinin görüldüğü yerlerdir. Yalıtımlı
cephelerde, yapılan uygulama hataları veya zaman içinde yalıtım malzemesinin bozulması da ısı
köprülerinin oluşumuna neden olur. Binalarda iklimlendirilen bir mahal ile iklimlendirilmeyen bir
mahal arasında TS 825 standardına uygun, ısı iletim katsayısı düşük taş yünü veya XPS (ekstrüde
polistren köpük) gibi yalıtım malzemelerinin kullanılması gerekmektedir. Bu yalıtım malzemelerinin ısı
kayıplarını azaltacak, terleme-küflenme gibi istenmeyen durumları önleyecek kalitede olması iç ortam
konforunu sağlayacaktır.
Binalardaki ısı kayıplarının yaklaşık %30’u pencerelerden olmaktadır. Binanın kullanım amacına ve iç
klimatik şartlarına göre uygun cam seçilmemesi durumunda; camlar, pencereler ve cam kaplama
sistemleri bina konfor şartlarını etkiler. Bununla beraber pencereler, binaların ısı kayıp ve
kazançlarının en yoğun olduğu yerler olabilir. Eski yapılarda kullanımı yaygın olan tek camların toplam
97
ısı transfer katsayıları yüksek olduğundan kışın çok fazla ısı kaybına neden olurlar. Binalarda enerji
etkinliğini sağlamak için binanın konumu, konfor şartları ve aldığı güneş ışınımı miktarı düşünülerek
uygun cam kullanılmalıdır. Bunun için çift cam üniteleri ve odanın ısısının dışarı kaçmasını önleyen
Low-E kaplamalı çift camlar kullanılmalıdır.
Şekil 5.11’ten Şekil 5.15’e kadar olan mahallerdeki duvarlardan ve pencerelerden oluşan ısı
kayıplarının azaltılması amacıyla yukarıda anlatılan ve TS 825’e uygun özelliklere sahip yapı elemanları
ve yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.
Şekil 5.11 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.12 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
98
Şekil 5.13 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.14 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.15 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
99
5.1.3. Birinci Kat
Binalarda pencere alanlarının fazla olması kışın güneşten ısı kazancını artırırken yazın aşırı ısı
kazancına neden olur. Bu yüzden pencere alanlarının büyüklüğünün optimizasyonu yapılmalıdır.
Gereksinime göre ısı, ışık ve güneş kontrolünü çok daha iyi yapabilen camlar (renkli cam reflektif,
Low-E (düşük emissiviteli) camı, holografik, termokromik, fotokromik, elektrokromik camlar vs.),
hareketli jaluzi, şeffaf ısı yalıtım elemanları kullanılmalıdır.
Şekil 5.16 – Şekil 5.22’de görüldüğü gibi bina cephesinde büyük bir alan kaplayan pencere
sistemlerinde kışın ısı kayıplarının azaltılması amacıyla yukarıda verilen önerilerin yanında jaluzi ve
perdelerin etkin olarak kullanılması gerekmektedir. Böylece camlardan direkt olarak dışarıya olan ısı
kayıpları önlenebilecektir. Ayrıca pencere çerçevelerinde görülen ısı kayıpları, daha iyi yalıtıma sahip
TS 825’e uygun çerçeve sistemleri ile giderilebilir.
Şekil 5.16 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.17 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
100
Şekil 5.18 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.19 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.20 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
101
Şekil 5.21 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.22 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
5.1.4. İkinci Kat
İkinci katta da birinci kattaki duruma benzer bir durum söz konusudur. Şekil 5.23 – Şekil 5.31
arasındaki pencerelerdeki ısı kayıplarını azaltmak amacıyla TS 825 standardına uygun toplam ısı
transfer katsayısına sahip camların yanı sıra çerçevelerden olan ısı kayıplarının azaltılması amacıyla
yalıtımlarının yapılması gerekmektedir.
102
Şekil 5.23 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.24 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.25 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
103
Şekil 5.26 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.27 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.28 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
104
Şekil 5.29 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.30 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.31 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
105
5.1.5. Teras
Binaların son katlarında, tavanları dış ortama açıldığı için, ara katlara göre daha fazla ısı kaybı yaşanır.
Bu nedenle bu katların özellikle tavanlarında ısı köprülerinin oluşmasını engellemek için yalıtım son
derece önemlidir. Çatılarda yapılan ısı yalıtımı; binada ısı tasarrufu ve iklimsel konforu sağlamak,
terlemeye engel olmak, beton çatı döşemesinin maruz kalacağı sıcaklık farklarını azaltmak için
yapılmaktadır. Binaların teras çatılarında ısı ve su yalıtımları için TS 825’e uygun yeterli teknik
özelliklere sahip ürünler kullanılmalıdır. Çatıda kullanılacak ısı yalıtım malzemesinin (genellikle taş
yünü) uygun kalınlıkta olması yapının kış aylarında ısı kaybetmesini ve yaz aylarında da aşırı ısınmasını
engelleyecektir. Ayrıca çatıda kullanılacak ısı yalıtım malzemesi; değişen sıcaklık ve basınç değerleri ile
genleşip büzüşmemeli, ısı köprülerinin oluşmasını engellemelidir. Şekil 5.32, Şekil 5.33’de görüldüğü
gibi tavanın sıcaklığı yan cephe duvar sıcaklıklarından daha düşüktür. Bu durum tavanda ısı
kayıplarının oluştuğunu göstermektedir. Isı yalıtımının TS 825 standartlarına uygun değil ise uygun
duruma getirilmesi yeterli bir çözüm olacaktır. Şekil 5.34’te de kapının standartlarda verilen toplam
ısı transfer katsayısına sahip olmasına dikkat edilmelidir.
Şekil 5.32 Teras kat tavan (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.33 Teras kat tavan (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
106
Şekil 5.34 Teras kat duvar (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.35, Şekil 5.36 ve Şekil 5.37’da ısı kayıplarının fazla olduğu pencerelerde, TS 825’e uygun
toplam ısı transfer katsayısına sahip değil ise iyileştirme yapılmalıdır.
Şekil 5.35 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Şekil 5.36 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
107
Şekil 5.37 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
Enerji verimliliği için binalardaki ısıtma, soğutma veya sıcak su tesisatlarına yalıtım yapılması
gerekmektedir. Tesisatta yapılan yalıtım, sıcak hatlarda ısı kaybını soğuk hatlarda ise ısı kazancını
önler. Tesisatta karşılaşılan sıcaklık seviyeleri, binalardaki sıcaklık seviyelerinden çok daha yüksektir.
Bu yüzden tesisatta yapılacak iyi bir yalıtım binalardakinden çok daha fazla bir enerji tasarrufu sağlar.
Tesisat yalıtımında camyünü, taşyünü, polietilen gibi ısı iletim katsayısı düşük (0.035-0.04 W/mK)
malzemeler kullanılır. Bu özellikleri sayesinde boru, çekvalf ve vanalardan olan ısı kayıplarını
azaltmaya yardımcı olurlar. Şekil 5.38’deki tesisatta yukarıdaki öneriler doğrultusunda ısı kayıplarının
önlenmesi amacıyla TS 825’e uygun yalıtım kalınlıklarının sağlanması uygun olacaktır.
Şekil 5.38 Teras kat su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)
108
5.2. Yapı Malzemelerinin Toplam Isı Geçirgenlik Katsayıları
Binada kullanılan iç duvarların malzeme kalınlığı (d) ve ısı iletkenlik değerleri
ile hesaplanmış U
ısı geçirgenlik katsayıları aşağıda verilmiştir. Yapı malzemeleri TS 825 Ek 5’ten alınmıştır.
5.2.1. Birinci Dış Duvar (DD1) Isı Geçirgenlik Katsayısı
a
c
b
Tablo 5.1 Birinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Kireç harcı, kireç-çimento harcı
0,02
0,87
b
TS 4916'ya uygun harç kullanılarak
gaz beton bloklarla yapılan
duvarlar
0,20
0,14
c
Çimento harcı
0,03
1,4
DD1 için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
109
5.2.2. İkinci Dış Duvar (DD2) Isı Geçirgenlik Katsayısı
Tablo 5.2 İkinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Kireç harcı, kireç-çimento harcı
0,03
0,87
b
Normal beton, (TS 500'e uygun),
doğal agrega veya mıcır
kullanılarak yapılmış betonlar
(donatılı)
0,60
2,1
c
Çimento harcı
0,03
1,4
DD2 için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
5.2.3. Üçüncü Dış Duvar (DD3) Isı Geçirgenlik Katsayısı
Tablo 5.3 Üçüncü Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Kireç harcı, kireç-çimento harcı
0,03
0,87
b
Normal beton, (TS 500'e uygun),
doğal agrega veya mıcır
kullanılarak yapılmış betonlar
(donatılı)
0,80
2,1
c
Çimento harcı
0,03
1,4
DD3 için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
110
⁄
olarak bulunur.
5.2.4. Düşük Sıcaklıklı Ortama Açık Duvarın Isı Geçirgenlik Katsayısı (DS)
Tablo 5.4 Düşük Sıcaklıklı Ortama Açık Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Alçı harcı, kireçli alçı harcı
0,02
0,70
b
TS 4916'ya uygun harç kullanılarak
gaz beton bloklarla yapılan
duvarlar
0,15
0,14
c
Alçı harcı, kireçli alçı harcı
0,02
0,70
DS için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
5.2.5. Tavanın Isı Geçirgenlik Katsayısı
a
b
c
d
e
Tablo 5.5 Tavan Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
111
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Kireç harcı, kireç -çimento harcı
0,02
0,87
b
Normal beton, (TS 500'e uygun),
doğal agrega veya mıcır
kullanılarak yapılmış betonlar
(donatılı)
0,20
2,1
c
Çimento harçlı şap
0,05
1,4
d
Yüzeyi düzgün (ciltli) levhalar
0,05
0,028
e
Çimento harçlı şap
0,03
1,4
Tavan için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
5.2.6. Taban (Toprağa Oturan/İç Ortam) İçin Isı Geçirgenlik Katsayısı (T1)
a
b
c
Tablo 5.6 İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Normal beton, (TS 500'e uygun),
doğal agrega veya mıcır
kullanılarak yapılmış betonlar
(donatılı)
0,80
2,1
b
Yüzeyi düzgün (ciltli) levhalar
0,05
0,028
c
Çimento harçlı şap
0,03
1,4
112
Taban için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
5.2.7. Taban (Açık Geçit Üzeri) İçin Isı Geçirgenlik Katsayısı (T2)
a
b
c
d
Tablo 5.7 Açık Geçit Üzeri Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Çimento harcı
0,02
1,4
a
Normal beton, (TS 500'e uygun),
doğal agrega veya mıcır
kullanılarak yapılmış betonlar
(donatılı)
0,20
2,1
b
Yüzeyi düzgün (ciltli) levhalar
0,05
0,028
c
Kireç harcı, kireç -çimento harcı
0,03
0,87
Taban için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
113
5.2.8. Taban (Isıtılmayan İç Ortama Bitişik) İçin Isı Geçirgenlik Katsayısı (T3)
Tablo 5.8 Isıtılmayan İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri
Malzeme cinsi
Kalınlık, d (m)
Isı iletkenlik değeri
a
Kireç harcı, kireç-çimento harcı
0,03
0,87
a
Normal beton, (TS 500'e uygun),
doğal agrega veya mıcır
kullanılarak yapılmış betonlar
(donatılı)
0,20
2,1
b
Yüzeyi düzgün (ciltli) levhalar
0,05
0,028
c
Çimento harçlı şap
0,03
1,4
Taban için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;
⁄
olarak bulunur.
5.3. Binanın Özgül Isı Kaybı
Yukarıda bulunan ısı geçirgenlik katsayılarına ve ısı kaybedilen yüzey alanlarına göre yapı
elemanlarından iletim yoluyla gerçekleşen ısı kaybı;
ƩUA = UDD1ADD1 + UDD2ADD2 + UDD3ADD3 + 0,5 UDD1ADD1 + UtAt + 0,5 UT1AT1 + UT2AT2 + 0,5 UT3AT3 + UpAp
Hi = ƩUA = 5.590,522 W/K
Havalandırma yoluyla gerçekleşen ısı kaybı;
Hh = 0,33nhVh
Hh = 0,33 x 1 x (0,8 x 2.000 x 10,8) = 5.720,4 W/K
Binanın özgül ısı kaybı;
H = Hi + Hh = 11.292,9 W/K olarak bulunur.
5.4. Binanın Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı
114
Binanın yıllık ısıtma enerjisi hesaplanırken iç ortam sıcaklığı Ti=19℃ alınmıştır. Binada güneş enerjisi
kazançları hesaplanırken pencere alanları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
Ad = 260 m2
Ab = 220 m2
Ag = 622 m2
Ak = 609 m2
Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı;
Qyıl = 0,278 x 10-3 x 1325755943= 333430 kWh
Bina için hesaplanan enerji ihtiyacı;
Q = Qyıl / Vbrüt = 15,44 kWh/m3
Bina için sınırlandırılan enerji ihtiyacı;
Q' = 21,95 Atop / Vbrüt + 10,64 = 16,39 kWh/m3
olarak bulunmuştur. Burada ısı kaybedilen toplam alan olan Atop = 5952,7 m2 ve binanın dış
ölçülerine göre hacmi olan Vbrüt = 2000 x 10,8 = 21600 m3 alınmıştır.
Q < Q' olduğundan bina TS 825 standardına uygundur.
115
6. Bulgular ve Öneriler
Yapılan mali ve teknik değerlendirilmeler sonucunda projenin uygulanabilir olduğu ve yatırımcının
vizyonuna prestij bakımından katma değer sağlayacağı anlaşılmaktadır.
Rüzgar-Fotovoltaik hibrid güç sisteminin temel elemanları, uzun süreli çalışma potansiyeline ve
garanti süresine sahiptir. Fotovoltaik modüller 25 sene üretici garantisi taşırlar ve genel olarak 30 yılın
üstünde çalışma ömrüne sahiptirler. Sistemin bakımı kolay ve onarım gereksinimi azdır. Sistemi kuran
uzman mühendis ve teknisyenler, sistemin çalışması esnasında gerekli kontrolleri yerine
getirebileceklerdir. Rüzgâr türbinleri de 25 yıl üretici garantisine sahiptirler. Fakat bakım onarım
maliyetleri yıllık getirilerinin ortalama %10’u kadardır. Rüzgar-Fotovoltaik hibrid güç sistemi, tüm bu
avantajlarıyla, uzun yıllar boyunca maddi değerini de korumayı sürdürecektir. Ayrıca, ileride istenmesi
durumunda, sistem başka bir yere taşınarak yeniden kurulabilecektir.
Planlanan yatırım gerçekleştirilip Rüzgar-Fotovoltaik Hibrid Güç Sistemi işletmeye alındığında,
yatırımcı enerji tüketimini rüzgar ve güneş enerjisinden sağlamak avantajına sahip olmanın yanında,
üretim fazlasını ilgili mevzuat uyarınca ve satınalma garantisi kapsamında yerel elektrik dağıtım
şirketine (GEDİZ EDAŞ) satabilecektir.
Rüzgar-Fotovoltaik Hibrid Güç Sisteminde bulunan 400kW rüzgar türbinini yerine, 1MW rüzgar
türbini tercih edilmesi tedarik ve geri dönüşüm süresi açısından daha uygun bir çözüm olacaktır.
1MW rüzgar türbininin 70m kule yüksekliğine kurulması durumunda yapılan hesaplama ve
analizlerden, ortalama rüzgar hızının 6,8m/s ve yıllık elektrik enerjisi üretiminin 3.015.216,00kWh
olacağı tahminlenmiştir. Elde edilecek tüm elektrik enerjisinin belediyenin diğer tesislerinde
kullanılacağı varsayımıyla, yatırımın geri ödeme süresinin 3,5 yıla ineceği öngörülmektedir (Tablo 6.36.4 ve Şekil 6.4-6.5-6.6). 1MW rüzgar türbini kurulması halinde elde edilecek ihtiyaç fazlası elektrik
enerjisi 7,3centUSD/kWh fiyatı üzerinden şebekeye satılabilecektir (Tablo 6.3-6.4). Bununla birlikte
sistemin yıllık sabit optimum açı yerine, mevsimlik olarak belirlenen optimum açılarda yerleştirilmesi
ile toplamda yıllık yaklaşık %5 oranında daha fazla enerji üretilebileceği sonucu ortaya çıkmıştır. Bu
kapsamda yapılan karşılaştırma ve değerlendirmeler Tablo 6.1-6.2 ve Şekil 6.1-6.2-6.3’te
gösterilmiştir.
Rüzgar-Fotovoltaik Hibrid Güç Sisteminin kurulumu için seçilen bölgenin, yapılan analizler
doğrultusunda yatırıma uygun olduğu görülmektedir.
116
Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının enerji verimliliği açısından değerlendirildiğinde ortaya çıkan
çözüm önerileri 3 farklı başlık altında sunulmuştur. Bu başlıklar: Ekipmansız Çözüm Önerileri, Düşük
Maliyetli Çözüm Önerileri, Orta ve Yüksek Maliyetli Çözüm Önerileri şeklindedir.
Tablo 6.1 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin mevsimsel optimum açıları ile bu açılarda günlük ve aylık
ortalama elektrik enerjisi üretimleri.
Aylar
Mevsimlik Optimum Açı H, Wh/[m2.d]
kWh/125kWp-gün kWh/125kWp-ay
Aralık
3.970
398
12.300
o
Ocak
60
3.980
402
12.500
Şubat
4.260
423
11.900
Mart
5.080
497
15.400
o
Nisan
25
5.940
565
17.000
Mayıs
7.130
658
20.400
Haziran
7.980
722
21.700
Temmuz
10o
8.250
740
22.900
Ağustos
7.590
684
21.200
Eylül
6.720
618
18.500
Ekim
50o
5.780
547
17.000
Kasım
4.680
459
13.800
Yıllık Toplam kWh/125kWp
204.600
25.000,00
20.000,00
15.000,00
Optimum Açıda (34°)
kWh/125kWp-Ay
10.000,00
Çatı Eğiminde (0°)
kWh/125kWp-ay
5.000,00
Mevsimlik Açıda kWh/125kWpay
0,00
Şekil 6.1 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel optimum
açılarda beklenen aylık elektrik enerjisi üretim değerleri
117
800
700
600
500
Optimum Açıda (34°)
kWh/125kWp-gün
400
Çatı Eğiminde (0°)
kWh/125kWp-gün
300
Mevsimlik Açıda kWh/125kWpgün
200
100
0
Şekil 6.2 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel optimum
açılarda beklenen günlük elektrik enerjisi üretim değerleri
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
Hh Wh/[m2.d]
4.000
3.000
Hopt, Wh/[m2.d]
Mevsimlik Açıda H, Wh/[m2.d]
2.000
1.000
0
Şekil 6.3 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34 ), çatı eğiminde ve (0 ) ve mevsimsel optimum açılarda
gelen ışınım değerlerinin karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)
118
Tablo 6.2 Meysimsel Optimum Açılar için Maliyet ve Amortisman Tablosu
Yıl
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Yatırım Maliyeti-€ Yıllık Kazanım-€
-175.132,38 €
27.594,08
-147.538,31 €
30.113,69
-117.424,61 €
32.863,38
-84.561,24 €
35.864,13
-48.697,10 €
39.138,88
-9.558,22 €
42.712,66
33.154,44 €
46.612,75
79.767,18 €
50.868,96
130.636,14 €
55.513,80
186.149,95 €
60.582,77
246.732,71 €
66.114,58
312.847,29 €
72.151,50
384.998,80 €
78.739,66
463.738,46 €
85.929,38
549.667,83 €
93.775,59
643.443,42 €
102.338,24
745.781,65 €
111.682,74
857.464,39 €
121.880,49
979.344,88 €
133.009,40
1.112.354,28 €
145.154,49
Yıllık Üretim kWh
Elektrik fiyatı-€
204.600,00
0,13
202.983,66
0,15
201.380,09
0,16
199.789,19
0,18
198.210,85
0,20
196.644,99
0,22
195.091,49
0,24
193.550,27
0,26
192.021,22
0,29
190.504,25
0,32
188.999,27
0,35
187.506,18
0,38
186.024,88
0,42
184.555,28
0,47
183.097,29
0,51
181.650,82
0,56
180.215,78
0,62
178.792,08
0,68
177.379,62
0,75
175.978,32
0,82
21
1.257.508,77 €
158.408,54
174.588,09
0,91
22
1.415.917,31 €
172.872,83
173.208,85
1,00
23
1.588.790,14 €
188.657,84
171.840,50
1,10
24
1.777.447,98 €
205.884,19
170.482,96
1,21
25
1.983.332,17 €
224.683,48
169.136,14
1,33
119
-926.449,46
-699.166,79
-458.719,99
-204.450,85
64.331,75
348.353,48
648.376,29
965.200,24
1.299.665,40
1.652.653,81
-582.775,09
-170.662,67
263.855,37
721.899,31
1.204.645,45
1.713.328,89
2.249.246,51
2.813.760,01
3.408.299,19
4.034.365,32
743.663,02
10
508.918,24
9
287.066,08
8
77.492,59
7
-120.386,93
6
-307.129,33
5
-483.264,94
4
-649.298,86
3
-805.712,12
2
-952.962,84
-1.091.487,33
-1.257.701,14
1
2.025.091,64
-1.177.194,86
-1.009.548,83
-1.416.000,00
5.25
0
4.693.534,76
-1.416.000,00
7. 92
YILLAR
-1.416.000,00
13,48
Getirisi (Cent €/kWh)
Üretilecek Elektrik Enerjisinin Birim Satış Fiyatı veya
SİSTEMİN YILLIK GETİRİSİ (€/Yıl)
Tablo 6.3 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
1MW’LIK SİSTEM
* Elektrik enerjisi fiyatındaki yıllık kümülatif artış %5 olarak alınmıştır. * Kredi finansman maliyeti hariç tutulup, yıllık bakım gideri 36.000,00€ alınmıştır.
* İnşaat sırasında gerekli yolların açılması, arazi kiralama ve varsa nakil hattı giderleri hariç tutulmuştur. * Sera gazı azaltım gelirleri hariç tutulmuştur.
* Amortisman zamanları farklı renklerle belirtilmiştir.
11
12
120
3.269.071,92
3.729.530,65
4.214.812,33
4.726.158,08
5.264.871,13
5.832.319,83
6.429.940,96
7.059.243,15
7.721.810,44
8.419.306,11
6.886.632,50
7.695.615,30
8.546.847,24
9.442.440,78
10.384.613,99
11.375.695,86
12.418.131,83
13.514.489,60
14.667.465,25
15.879.889,69
5.311.145,44
23
4.836.615,79
22
4.386.397,07
21
3.959.331,63
20
3.554.316,92
19
3.170.302,91
18
2.806.289,57
17
2.461.324,49
16
2.134.500,59
15
1.824.954,03
1.531.862,07
1.254.441,15
14
9.153.476,55
2.832.254,07
6.117.886,98
991.945,03
5.25
13
17.154.735,35
2.417.951,36
7. 92
YILLAR
5.387.462,67
13.48
Getirisi (Cent €/kWh)
Üretilecek Elektrik Enerjisinin Birim Satış Fiyatı veya
SİSTEMİN YILLIK GETİRİSİ (€/Yıl)
Tablo 6.4 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı
400kW’LIK SİSTEM
* Elektrik enerjisi fiyatındaki yıllık kümülatif artış %5 olarak alınmıştır. * Kredi finansman maliyeti hariç tutulup, yıllık bakım gideri 36.000,00€ alınmıştır.
* İnşaat sırasında gerekli yolların açılması, arazi kiralama ve varsa nakil hattı giderleri hariç tutulmuştur. * Sera gazı azaltım gelirleri hariç tutulmuştur.
* Amortisman zamanları farklı renklerle belirtilmiştir.
25
24
TOPLAM
(€)
121
Şekil 6.4 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği
[5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]
122
Şekil 6.5 Yerli üretim rüzgâr santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]
123
Şekil 6.6 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]
124
Akhisar Belediyesi Hizmet Binasına ait enerji sınıfının belirlenmesi, sunulan projenin önemli
bulgularındandır. Manisa ili ikinci ısıtma bölgesinde bulunduğu ve incelenen Akhisar Belediyesi
Hizmet Binasının kullanım amacının ofis – büro olduğu göz önüne alındığında (Tablo 6.5, 6.6, 6.7);
Birincil Enerjiye Göre Referans Göstergesi RG= 300 ve Sera Gazı Referans Göstergesi SRG= 50 olarak
kabul edilmektedir.
Tablo 6.5 Türkiye Isıtma Derece-Gün Bölgeleri
Bölge
Mevcut Çalışma
I
Adana, Antalya, Aydın, Hatay, İzmir, Mersin
II
Adapazarı, Adıyaman, Amasya, Balıkesir,
Bartın, Batman, Bursa, Çanakkale, Denizli,
Diyarbakır, Edirne, Gaziantep, Giresun,
İstanbul, Kahramanmaraş, Kilis, Kocaeli,
Manisa, Mardin, Muğla, Ordu, Rize, Samsun,
Siirt, Sinop, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon,
Yalova, Zonguldak
Afyon, Aksaray, Ankara, Artvin, Bilecik,
Bingöl, Bolu, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ,
Erzincan, Eskişehir, Gümüşhane, Iğdır,
Isparta, Karaman, Kastamonu, Kayseri,
Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Konya, Kütahya,
Malatya, Nevşehir, Niğde, Tokat, Tunceli,
Uşak
Bayburt, Bitlis, Hakkari, Muş, Sivas, Van,
Yozgat
III
IV
V
Ağrı, Ardahan, Erzurum, Kars
TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları
Standardı
Adana, Antalya, Aydın, Hatay, İzmir, Mersin,
Osmaniye
Adapazarı, Adıyaman, Amasya, Balıkesir,
Bartın, Batman, Bursa, Çanakkale, Denizli,
Diyarbakır, Düzce, Edirne, Gaziantep,
Giresun, İstanbul, Kahramanmaraş, Kilis,
Kocaeli, Manisa, Mardin, Muğla, Ordu, Rize,
Samsun, Siirt, Sinop, Şanlıurfa, Şırnak,
Tekirdağ, Trabzon, Yalova, Zonguldak
Afyon, Aksaray, Ankara, Artvin, Bilecik,
Bingöl, Bolu, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ,
Eskişehir, Iğdır, Isparta, Karabük, Karaman,
Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Konya, Kütahya,
Malatya, Nevşehir, Niğde, Tokat, Tunceli,
Uşak
Ağrı, Ardahan, Bayburt, Bitlis, Erzincan,
Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Kars,
Kastamonu, Kayseri, Muş, Sivas, Van, Yozgat
-
125
Tablo 6.6 Birincil Enerjiye Göre Referans Göstergeleri
Bina Tipleri
Konutlar
Hizmet
Binaları
Ticari Binalar
Kullanım
Amaçları
Tek ve ikiz aile
evleri
Apartman
blokları
Ofis ve büro
binaları
Eğitim binaları
(Okullar,
yurtlar, spor
tesisleri vb.)
Sağlık Binaları
(Hastaneler,
huzurevleri,
yetiştirme
yurtları, sağlık
ocakları vb.)
Otel, motel,
restoran vb.
Alışveriş ve
Ticaret
merkezleri.
1.Isıtma
Bölgesi (RG)
2.Isıtma
Bölgesi (RG)
3.Isıtma
Bölgesi (RG)
4.Isıtma
Bölgesi (RG)
165
240
285
420
180
255
300
435
240
300
360
495
180
255
300
450
600
540
750
2
RG: Birincil Enerji Cinsinden Referans Göstergesi (kWh/m -yıl)
Tablo 6.7 Sera Gazı Referans Göstergeleri
Bina Tipleri
Konutlar
Hizmet
Binaları
Kullanım
Amaçları
Tek ve ikiz aile
evleri
Apartman
blokları
Ofis ve büro
binaları
Eğitim binaları
(Okullar,
yurtlar, spor
tesisleri vb.)
Sağlık Binaları
(Hastaneler,
huzurevleri,
yetiştirme
1.Isıtma
Bölgesi (SRG)
2.Isıtma
Bölgesi (SRG)
3.Isıtma
Bölgesi (SRG)
4.Isıtma
Bölgesi (SRG)
28
40
47
70
30
43
50
73
40
50
60
80
30
45
50
75
120
126
Ticari Binalar
yurtları, sağlık
ocakları vb.)
Otel, motel,
restoran vb.
Alışveriş ve
Ticaret
merkezleri.
100
150
2
SRG: Sera Gazı Cinsinden Referans Göstergesi (kg eşd CO2/m -yıl)
Tablo 6.8 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Enerji Tüketimleri
Enerji Kullanım Alanı Nihai Enerji Tüketimleri kWh/yıl
Isıtma
Sıhhi Sıcak Su
Soğutma
Aydınlatma
Toplam
Isıtma + Soğutma +
Sıcak Su İçin
Aydınlatma İçin
Emisyon Salımı kg CO2
713.168,03 kWh/yıl
12.043,81 kWh/yıl
552.399,60 kWh/yıl
350.000,00 kWh/yıl
1.627.611,44 kWh/yıl
166.881,32 kg CO2/yıl
2.818,25 kg CO2/yıl
129.261,51 kg CO2/yıl
81.900,00 kg CO2/yıl
380.861,08 kg CO2/yıl
122,77 kWh/m2-yıl
28,73 kg CO2 /m2-yıl
33,64 kWh/m2-yıl
7,88 kg CO2 /m2-yıl
Binanın kullanım alanı (10.407m2), enerji tüketim değerleri ve referans göstergelerinden hareketle
(Tablo 6.8); Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı (EP):
Isıtma, Soğutma ve Sıcak Su Temini için harcanan nihai enerji: 122,77 kWh/m2-yıl
Aydınlatma için harcanan nihai enerji: 33,64 kWh/m2-yıl
Kullanılan yakıt doğalgaz olarak dikkate alınmıştır.
Birincil Enerji Dönüşüm katsayıları (EN 15603 standardından)
Doğalgaz: 1,36, Elektrik: 3,31
Toplam Birincil Enerji Tüketimi (EP) = (122,77 x 1,36) + (33,64 x 3,31)= 278,28 kWh/m2-yıl
RG= 300 (II Bölge)
0,8 * RG ≤ EP < RG
0,8 * 300 ≤ 278,28 < 300
240 ≤ 278,28 < 300 olduğunda Tablo 6.9’a göre Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın Birincil Enerji
Tüketimine Göre Enerji Sınıfı C olarak hesaplanmıştır.
127
Tablo 6.9 Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı Endeksi
Bina Enerji
Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı
Sınıfı
Endeksi (EP)
A
EP<0,4 * RG
B
0,4 * RG ≤ EP < 0,8 * RG
C
0,8 * RG ≤ EP < RG
D
RG ≤ EP < 1,20 * RG
E
1,20 * RG ≤ EP < 1,40 * RG
F
1,40 * RG ≤ EP < 1,75 * RG
1,75 * RG ≤ EP
G
2
EP: Birincil enerji cinsinden enerji performansı göstergesi (kWh/m -yıl)
Hizmet binasının nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyon sınıfının (SEG):
Isıtma, Soğutma ve Sıcak Su Temini için harcanan nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyonu:
28,73 kg CO2 /m2-yıl
Aydınlatma için harcanan nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyonu: 7,88 kg CO2 /m2-yıl
Kullanılan yakıt doğalgaz olarak dikkate alınmıştır.
Toplam Nihai Enerji Tüketimi Sera Gazı Emisyonu (SEG) = 28,73 + 7,88= 36,61 kg CO2 /m2-yıl
SRG= 50 (II Bölge)
SEG= 36,61 kg CO2 /m2-yıl
0,4 * SRG ≤ SEG < 0,8 * SRG
20 * 50 ≤ 36,61 < 0,8 * 50
20 ≤ 36,61 < 40 olduğunda Tablo 6.10’a göre Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın Nihai Enerji
Tüketimine Göre Sera Gazı Emisyon Sınıfı B olarak hesaplanmıştır.
Tablo 6.10 Nihai Enerji Tüketimine Göre Sera Gazı Emisyon Sınıfı Endeksi
Bina Enerji
Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı
Sınıfı
Endeksi (EP)
A
SEG<0,4 * SRG
B
0,4 * SRG ≤ SEG < 0,8 * SRG
C
0,8 * SRG ≤ SEG < SRG
D
SRG ≤ SEG < 1,20 * SRG
1,20 * SRG ≤ SEG < 1,40 * SRG
E
2
SEG: Nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyon göstergesi (kg eşd CO 2/m -yıl)
128
1. Ekipmansız Çözüm Önerileri
a) Tüm ısıtma sisteminde kazan, tesisat vana ve boruların cam yünü ile yalıtımının yapılması.
b) Birimlerinde
kullanılan
bilgisayarların
kullanılmadığı
zamanlarda
kapatılmasının
sağlanması ya da düşük enerji modunda çalıştırılması,
c) Hizmet binasında, ısıtma, soğutma ve su tesisatının periyodik bakım, onarımları yapılarak
kaçak ve kayıplarının önlenmesi,
d) Çalışan personelin, enerji kaynaklarının kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar ve
çalıştıkları yerlerin enerji tüketimiyle ilgili eğitim-bilgilendirme yapılması,
e) Belediyenin kendisine ait olan reklam panolarının boş kaldığı zamanlarda enerji verimliliği
ile ilgili afişler asılması,
f)
Belediye hizmet binasının elektrik, su, doğalgaz ve ısıtma giderlerinin, belediye
panolarında aylık olarak gösterilmesi ve yıllık grafiklerinin çıkarılması,
g) Belediye hizmet binasında herkesin görebileceği meclis ve toplantı salonlarına, ana giriş
kapılarına kullanılmayan lambaların söndürülmesi, elektrikli ev aletleri ve ampullere
yönelik verimlilik etiketlerinin tanıtılması, ofis cihazlarının kullanılmadığı durumlarda
kapatılmasına yönelik afişler ve spotlar asılması,
h) Her yıl Enerji Verimliliği Haftası (11-18 Ocak) kapsamında eğitim ve bilgilendirme
faaliyetlerinin yapılması, mümkünse ilçe bazında enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji
kullanımı ile ilgili yarışma/lar düzenlenmesi.
2. Düşük Maliyetli Çözüm Önerileri
a) Belediye Hizmet Binasının koridor, hol ve merdiven boşlukları gibi sürekli kullanılmayan
alanlarda sensörlü aydınlatma sistemlerinin uygulanması [Bkz. Ek 12],
b) Her ofis ve toplantı salonları için birer adet fotosel konularak, ışık akısı ayarlanan değere
düşene kadar lambaların çalışmaması sağlanmalı [Bkz. Ek 12],
c) Isıtma sistemlerinde dış hava sıcaklığı algılayıcıları ile açma, kapama ve çalışma
sıcaklığının otomatik ayarı yapılabilir. Özellikle merkezi sistemlerde otomatik kontrol
sistemlerinin kullanılması ile enerji tasarrufu sağlanabilir.
3. Orta ve Yüksek Maliyetli Çözüm Önerileri
a) Pencere çerçevelerine ait ısı yalıtım contalarının değiştirilmesi [Bkz. Ek 11].
Bina içi ve dışı termal kamera taramalarında, pencere çerçevelerinde meydana gelen ısı kayıpları göze
çarpmaktadır (Bkz. Bölüm 5).
Bu kayıpları önlemek için pencere çerçevelerine ait ısı yalıtım
contalarının değiştirilmesi uygun olacaktır. Yapılan maliyet analiz çalışması Tablo 6.5 ve Tablo 6.6’da
verilmiştir.
129
Tablo 6.11 Isı Yalıtım Contası Maliyet Tablosu
Ürün Açıklaması
PVC/Alüminyum Cam Fitili-Conta
(İşçilik Dahil)
Miktar (m)
Birim Fiyat (TL)
Toplam Fiyat
3000m
11,00.-
33.000,00.-TL
Toplam
KDV (%18)
Genel Toplam (TL)
33.000,00.-TL
5.940,00.-TL
38.940,00.-TL
Tablo 6.12 PVC/Alüminyum Cam Fitil Conta Çözüm Önerisine Karşılık Yapılan Değerlendirme
Bina yıllık ısıtma maliyeti (doğalgaz)
60.926 TL (2013 yılı)
Bina yıllık soğutma maliyeti (merkezi klima)
226.483 TL (2013 yılı)
Cam fitili maliyeti
38.940 TL (KDV dahil)
PVC Cam Fitil Conta Uygulaması Sonrasında Beklenen Durum
Isıtma ihtiyacı maliyetindeki azalma
3.960 TL (~%6.5) (yıllık)
Soğutma ihtiyacı maliyetindeki azalma
11.324 TL (~ %5) (yıllık)
Cam fitili maliyetinin geri kazanım süresi
31 ay
b) Camların dış yüzeylerine ısı ve ışık duyarlı film kaplanması [Bkz. Ek 10].
Bina içi ve dışı termal kamera taramalarında, çift cam ısı kayıplarının oldukça yüksek olduğu
gözlemlenmiştir (Bkz. Bölüm 5). Bu kayıpları önlemek için dış yüzey camların tamamına uygun teknik
özellikte film kaplanması optimum çözüm olacaktır. İki farklı teknik özellikteki cam film için yapılan
maliyet analiz çalışması Tablo 6.13, Tablo 6.14 ve Tablo 6.15’de sunulmuştur.
I.
Alternatif
Tablo 6.13 Alternatif 1 Cam Film Maliyet Tablosu
Ürün Açıklaması
M 15 SI SR –Amerikan Cam Filmi
Miktar
1500 m2
İşçilik
1500 m2
II.
Birim Fiyat
14,00.-TL
18,00.-TL
Toplam Fiyat
21.000,00.-TL
27.000,00.-TL
Toplam
KDV (%18)
Genel Toplam.-TL
48.000,00.-TL
8.640,00.-TL
56.640,00.-TL
Alternatif
Tablo 6.14 Alternatif 2 Cam Film Maliyet Çizelgesi
Ürün Açıklaması
15 SLV SR – Kore Cam Filmi
İşçilik
Miktar
1500 m2
1500 m2
Birim Fiyat
6,50.-TL
18,00.-TL
Toplam Fiyat
9.750,00.-TL
27.000,00.-TL
Toplam
KDV (%18)
Genel Toplam.-TL
36.750,00.-TL
6.615,00.-TL
43.365,00.-TL
130
Tablo 6.15 Cam Film çözüm önerisine karşılık yapılan değerlendirme (Alternatif I)
Bina yıllık ısıtma maliyeti (doğalgaz)
60.926 TL (2013 yılı)
Bina yıllık soğutma maliyeti (merkezi klima)
226.483 TL (2013 yılı)
Cam film maliyeti
56.640 TL (KDV dahil)
Cam Film Uygulaması Sonrasında Beklenen Durum
Bina için gerekli ısıtma enerjisindeki azalma
%17.8 (yıllık)
Isıtma ihtiyacı maliyetindeki azalma
10.845 TL (yıllık)
Soğutma ihtiyacı maliyetindeki azalma
45.296 (~ %20)
Cam film maliyetinin geri dönüşüm süresi
12 ay
c) Binanın elektrik enerjisi talebinin Rüzgar-Fotovoltaik hibrid güç sisteminden karşılanması
[Bkz. Bölüm 4].
4. İlave Öneriler
Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nda henüz su tüketim ölçümü yapılmamaktadır. Su harcamasının
verimlilik analizini yapabilmek için mutlaka su sayacı kullanılmalıdır. Aynı zamanda musluklara fotosel
takılması, başlangıç için verimlilik açısından ideal bir çözüm uygulaması olacaktır.
131
7. Kaynakça
1. http://eetd.lbl.gov/ee/ee-5.html
2. http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=92&pid=46&aid=2&cid=r3,CG5,T
U,&syid=2005&eyid=2009&unit=BTUPUSDM
3. http://www.bep.gov.tr/index.php
4. Türkiye’de Enerji Verimliliğinin Durumu ve Yerel Yönetimlerin Rolü, T. Keskin, H. Ünlü, 2010.
5. Bornova Belediyesi Avrupa Komisyonu Başkanlar Sözleşmesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı
Hazırlığı, Aralık 2012
6. TMOB Elektrik Mühendisleri Odası, Enerji Verimliliği Raporu, Ocak 2012
7. TEİAŞ, 07.02.2014
8. TMOB Makine Mühendisleri Odası, Türkiye Enerji Görünümü Mayıs 2013
9. TMOB Makine Mühendisleri Odası, Dünyada ve Türkiye’de Enerji Verimliliği Oda Raporu
10. World Energy Outlook 2013
11. İZODER 2010-2013 Isı yalıtımı Planlama Raporu
12. ÇETİN, Numan S.,(2010),”Rüzgar Türbini Üretim Teknolojileri ve Türkiye’de Kurulu Olan
Büyük Güçlü Rüzgar Santrallerinin Kapasite Faktörleri”, Uluslar arası Enerji Türk Zirvesi, İzmir,
Türkiye.
13. SALMANOĞLU, F., ÇETİN, Numan S.,(2010), “Design of Wind-Photovoltaic Autonomous
Hybrid Power System with ORF Software for Denizli Country”, 5th Ege Energy Syposium and
Exhibition (EEE-5)27-30 June 2010, Pamukkale University, Denizli, Turkey.
14. ÇETİN Numan S., SALMANOGLU F., “Rüzgâr–Fotovoltaik Otonom Hibrid Güç Sistemlerinin
Optimum Maliyetle Boyutlandırılması Üzerine Paket Bir Yazılım”, Ege Bölgesi Enerji Forumu,
12-13 Ekim 2009, Denizli.
15. ÇETİN Numan S., “Rüzgar Enerjisi Çevrim Sistemleri ve Yatırım Fırsatları”, Kaynak Elektrik
Mühendislik Dergisi, Sayı 233, S.162-166, Ekim 2008.
16. Acher, John. China became top wind power market in 2009 Reuters, 29 March 2010.
Retrieved: 8 August 2010.
17. Eurobserv’er Wind Energy Barometer Şubat 2014
18. EurObserv'er Renewable Energy Barometer Aralık 2013
19. European Wind Energy Association-2011, Pure Power Wind Energy Targets For 2020 And
2030
20. BTM Consult, World Market Update 2010
21. OKTİK, Şener, “Güneş Enerjisinden Fotovoltaik Yolla Elektrik Enerjisi Üretimi Sektörü”,
GENSED, 19.12.2012 ve UFTP Semineri, 28 Kasım 2011, İstanbul.
132
22. http://www.epia.org/uploads/tx_epiapublications/Annual_Report_2011.pdf
ve
EPIA
(European Photovoltaic Industry Association), “Market Report 2011”, Ocak 2012
23. A. T. Kearney, National Renewable Energy Laboratory (NREL) Analysis, 2008
24. Erhan Erdem, BOSCH, UFTP Semineri, 28 Kasım 2011, İstanbul.
25. http://www.epdk.gov.tr/web (Erişim tarihi: Mart 2013).
26. http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/
27. KUBAN, B., UFTP Semineri, 28 Kasım 2011, İstanbul.
28. http://www.nrel.gov/gis/wind.html
29. http://www.YEGM.gov.tr
30. YİĞİT, M., “EPDK RÜZGAR ve GÜNEŞ ÖLÇÜM STANDARTI TEBLİĞİ”, Orman ve Su İşleri
Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, İstanbul, 2012.
31. EPIA Global Market Outlook for Photovoltaics
32. EPIA Market Report 2013
133
8. Ekler
Ek 1
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ AMAÇLI KULLANIMINA İLİŞKİN
KANUN
Kanun Numarası
: 5346
Kabul Tarihi
: 10/5/2005
Yayımlandığı Resmi Gazete
: 18/5/2005 tarih ve 25819 sayı
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi
amaçlı kullanımının yaygınlaştırılması, bu kaynakların güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde
ekonomiye kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera gazı emisyonlarının azaltılması,
atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu amaçların gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan
imalat sektörünün geliştirilmesidir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Kanun; yenilenebilir enerji kaynak alanlarının korunması, bu kaynaklardan
elde edilen elektrik enerjisinin belgelendirilmesi ve bu kaynakların kullanımına ilişkin usul ve esasları
kapsar.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 3- (1) Bu Kanunda geçen;
1. Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,
2. EPDK: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,
3. DSİ: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü,
4. YEGM: Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğünü,
5. TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,
6. MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünü,
134
7. TETAŞ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketini,
8. Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK) 2(Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.): Hidrolik, rüzgâr,
güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gelgit gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını,
9. Biyokütle 3(Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.): Organik atıkların yanı sıra bitkisel yağ
atıkları, tarımsal hasat artıkları dâhil olmak üzere, tarım ve orman ürünlerinden ve bu ürünlerin
işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen kaynakları,
10. Jeotermal kaynak: Yerkabuğundaki doğal ısı nedeniyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel
atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan, erimiş madde ve gaz içerebilen doğal su, buhar ve gazlar
ile kızgın kuru kayalardan elde edilen su, buhar ve gazları,
11. Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynakları 4(Değişik: 29/12/2010-6094/1
md.): Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı
enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan
hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynaklarını,
12. Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatı: Yılı içerisinde ülkede uygulanan ve EPDK
tarafından hesap edilen elektrik toptan satış fiyatlarının ortalamasını,
13. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Çöp gazı: Çöp dâhil diğer atıklardan enerji elde edilmesi
amacıyla üretilen gazı,
14. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK Destekleme Mekanizması: Bu Kanun kapsamındaki
yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösterenlerin faydalanabileceği fiyat, süreler
ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizmasını,
15. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) PMUM: Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezini,
16. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK toplam bedeli: YEK Destekleme Mekanizmasına tabi
olanların her biri tarafından iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi miktarı ile YEK
listesindeki fiyatların çarpılması suretiyle, enerjinin sisteme verildiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Türk Lirası olarak hesaplanan bedellerin toplamını,
17. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Ödeme yükümlülüğü oranı: Tüketicilere elektrik enerjisi
satışı yapan tedarikçilerin ödemekle yükümlü olacağı tutarın hesaplanmasında kullanılacak olan, her
bir tedarikçinin tüketicilerine sattığı elektrik enerjisi miktarının, bu tedarikçilerin tamamının
tüketicilere sattığı toplam elektrik enerjisi miktarına bölünmesi suretiyle hesaplanan oranı,
ifade eder.
2
3
4
“Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji
kaynaklarını” tanımı metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
“Organik atıkların yanı sıra bitkisel yağ atıkları, tarımsal hasat artıkları dahil olmak üzere, tarım ve orman
ürünlerinden ve bu ürünlerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen katı, sıvı ve gaz
halindeki yakıtları” tanımı metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
“Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya
rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik
enerjisi üretim kaynaklarını” tanımı metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
135
(2) (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Bu Kanunda geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer terim ve
kavramlar, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki anlama sahiptir.
İKİNCİ BÖLÜM
Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarının Belirlenmesi, Korunması, Kullanılması ile Yenilenebilir
Kaynaklardan Elde Edilen Elektrik Enerjisinin Belgelendirilmesi
Kaynak alanlarının belirlenmesi, korunması ve kullanılması
MADDE 4- (1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra kamu veya Hazine arazilerinde
yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımını ve verimliliğini etkileyici imar planları
düzenlenemez. 5(Değişik: 29/12/2010-6094/2 md.) Elektrik enerjisi üretimine yönelik yenilenebilir
kaynak alanlarının ilgili kurum ve kuruluşların görüşü alınarak belirlenmesi, derecelendirilmesi,
korunması ve kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Belirlenen yenilenebilir
kaynak alanları imar planlarına resen işlenmek üzere Bakanlık tarafından ilgili mercilere bildirilir.
YEK belgesi
MADDE 5- (1) Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin iç piyasada ve
uluslararası piyasalarda alım satımında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için üretim lisansı sahibi
tüzel kişiye EPDK tarafından "Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi" (YEK Belgesi) verilir.
(2) YEK Belgesi ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üretiminde Uygulanacak Usul ve Esaslar
YEK Destekleme Mekanizması 6(Değişik: 29/12/2010-6094/3 md.)
5
“Elektrik enerjisi üretimine yönelik jeotermal kaynak alanlarının belirlenmesi, korunması ve kullanılmasına
ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.” hükmü metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
6
“Uygulama esasları
MADDE 6. —Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretim ve ticaretinde,
lisans sahibi tüzel kişiler aşağıdaki uygulama esaslarına tâbidirler:
a) Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından
elektrik enerjisi üreten YEK Belgeli tesislerin işletmede on yılını tamamlamamış olanlarından, bu maddede
belirlenen esaslara göre elektrik enerjisi satın alırlar.
b) Bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanabilecek YEK Belgeli elektrik enerjisi miktarına ilişkin
bilgiler her yıl EPDK tarafından yayınlanır. Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişilerin her biri, bir önceki
takvim yılında sattıkları elektrik enerjisi miktarının ülkede sattıkları toplam elektrik enerjisi miktarına oranı
kadar, YEK Belgeli elektrik enerjisinden satın alırlar.
c) Bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat; her yıl için, EPDK’nın belirlediği
bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Ancak uygulanacak bu fiyat 5 Euro Cent/kWh
karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz. Ancak 5,5 Euro
Cent/kWh sınırının üzerinde serbest piyasada satış imkânı bulan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisans
sahibi tüzel kişiler bu imkândan yararlanırlar.
Bu madde kapsamındaki uygulamalar 31/12/2011 tarihinden önce işletmeye giren tesisleri kapsar. Ancak
Bakanlar Kurulu uygulamanın sona ereceği tarihi, 31/12/2009 tarihine kadar Resmî Gazetede yayımlanmak
şartıyla en fazla 2 yıl süreyle uzatabilir.” hükmü metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
136
MADDE 6- 7(Değişik: 18/4/2007-5627/17 md.) (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/5/2005
tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına
tabi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile
uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015
tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak
miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Bakanlar Kurulu tarafından
belirlenir.
(2) YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler YEK
Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
(3) YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için
işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten
itibaren başlar. YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanlar, uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde
uygulamanın dışına çıkamaz.
(4) YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye
giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler,
kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır.
(5) Güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerindeki aksamın sağlaması gereken
standartlar ve denetimlerde uygulanacak test yöntemleri ile birlikte, bu tesislerde ve hibrit üretim
tesislerinde üretilen elektrik enerjisi içerisindeki güneş enerjisine dayalı üretim miktarlarının
denetimine ilişkin usul ve esaslar EPDK’nın görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
(6) PMUM, her fatura dönemi için YEK toplam bedelini ilan eder ve her bir tedarikçinin
ödeme yükümlülüğü oranını belirler. Ödeme yükümlülüğü oranının belirlenmesi sırasında, bu Kanun
kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilerek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi
olmaksızın serbest piyasada satışı yapılan elektrik enerjisi miktarı bu Kanun kapsamındaki
hesaplamalara dâhil edilmez. Tüketicilere elektrik enerjisi sağlayan her bir tedarikçinin ödemekle
7
“Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretim ve ticaretinde lisans sahibi
tüzel kişiler aşağıdaki uygulama esaslarına tabidirler:
a) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisi, perakende satış lisansı
sahibi tüzel kişiler tarafından (b), (c) ve (d) bentlerindeki hükümlere göre tesis edilen ikili anlaşmalar
çerçevesinde satın alınır.
b) Bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanabilecek YEK Belgeli elektrik enerjisi miktarına ilişkin
bilgiler, Bakanlık tarafından belirlenen projeksiyon çerçevesinde her yıl EPDK tarafından yayınlanır. Perakende
satış lisansı sahibi tüzel kişilerin her biri, bir önceki takvim yılında satışa sundukları elektrik enerjisi miktarının,
ülkede sattıkları toplam elektrik enerjisi miktarına oranı kadar, EPDK tarafından ilan edilen YEK Belgeli elektrik
enerjisinden satın alırlar.
Ülkede arz edilen YEK Belgeli toplam elektrik enerjisi miktarının yeterli olması halinde, perakende satış lisansı
sahibi tüzel kişilerin alım yükümlülüğü bir önceki takvim yılında sattıkları elektrik enerjisi miktarının yüzde
sekizinden daha az olamaz.
c) 2011 yılı sonuna kadar bir takvim yılı içerisinde bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için
uygulanacak fiyat; EPDK'nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Bu
fiyatı her yılın başında en fazla % 20 oranında artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
d) 2011 yılı sonundan itibaren bu fiyat uygulaması işletmede yedi yılını tamamlamış olan YEK Belgeli elektrik
enerjisi üreten tesisler için sona erer. Perakende satış şirketleri, bu Kanun kapsamında almakla yükümlü
oldukları YEK Belgeli elektrik enerjisini, öncelikle işletmede yedi yılını doldurmamış olanlardan (c) bendinde
belirlenen fiyat uygulamasına göre satın alır ve aldıkları elektrik enerjisi miktarı (b) bendinde belirtilen oranın
altında kaldığı takdirde bu orana ulaşmak için kalan gerekli miktarı, ikili anlaşmalar çerçevesinde Türkiye
ortalama elektrik toptan satış fiyatından yüksek olmamak üzere piyasa koşullarında satın alırlar.” hükmü
değiştirilmiştir.
137
yükümlü olduğu tutar belirlenerek ilgili tedarikçiye fatura edilir ve yapılan tahsilat YEK Destekleme
Mekanizmasına tabi tüzel kişilere payları oranında ödenir. Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil
uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
(7) Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten tesislerin lisanslarına derç
edilecek yıllık üretim miktarı, bu tesislerin kaynağına göre mevcut kurulu gücü ile üretebileceği yıllık
azami üretim miktarıdır. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olan lisanslar da ilgililerin
müracaatı ile üç ay içinde bu doğrultuda tadil edilir.
(8) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten ve bu
madde hükmüne tabi olmak istemeyen tüzel kişiler, lisansları kapsamında serbest piyasada satış
yapabilirler.
Muafiyetli üretim (Ek: 29/12/2010-6094/4 md.)
MADDE 6/A – (1) 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında
kurulacak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için başvuru yapılması, izin verilmesi,
denetim yapılması ile teknik ve mali usul ve esaslar, Bakanlık, İçişleri Bakanlığı ve DSİ’nin görüşleri
alınarak EPDK tarafından çıkartılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Hidroelektrik üretim tesisleri için su
kullanım hakkının verilmesine, DSİ’nin ilgili taşra teşkilatının su rejimi açısından üretim tesisinin
yapımında sakınca bulunmadığına ve bağlantının yapılacağı dağıtım şirketinden dağıtım sistemine
bağlantı yapılabileceğine dair görüş alınmak kaydıyla, tesisin kurulacağı yerdeki il özel idareleri
yetkilidir.
(2) Bu madde kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek
ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri
halinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine
verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması
zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım
şirketlerce YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir.
Yerli ürün kullanımı (Ek: 29/12/2010-6094/4 md.)
MADDE 6/B – (1) Lisans sahibi tüzel kişilerin bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı ve 31/12/2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan
mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde; bu tesislerde
üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için, I sayılı Cetvelde belirtilen
fiyatlara, üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş yıl süreyle; bu Kanuna ekli II sayılı
Cetvelde belirtilen fiyatlar ilave edilir.
(2) II sayılı Cetvelde yer alan yurt içinde imalatın kapsamının tanımı, standartları,
sertifikasyonu ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle
düzenlenir.
(3) 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli
katkı ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenerek
ilan edilir.
138
Diğer uygulamalar (Ek: 29/12/2010-6094/4 md.)
MADDE 6/C – (1) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi
üretimi yapmak üzere lisans alan tüzel kişiler, lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve
işletme anında sisteme verilen gücün lisanslarında belirtilen kurulu gücü aşmaması kaydıyla ek
kapasite kurabilirler.
(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde, 31/12/2015 tarihine
kadar her yıl güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin bağlanabileceği trafo merkezleri ve bağlantı
kapasiteleri, E.İ.E. İdaresi’nin ve TEİAŞ’ın teknik görüşleri alınarak Bakanlık tarafından belirlenir ve
yayımlanır. 31/12/2015 tarihinden sonraki yıllara ait bağlantı kapasiteleri ve trafo merkezleri, ilki
1/4/2014 tarihinde olmak üzere her yıl Bakanlık tarafından belirlenir ve yayımlanır.
(3) EPDK tarafından lisans başvuruları değerlendirilirken bağlantı görüşünün oluşturulması
aşamasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine öncelik
tanınır.
(4) 8 (14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile
yürürlükten kaldırılmıştır.)
(5) 31/12/2013 tarihine kadar iletim sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı
üretim tesislerinin toplam kurulu gücü 600 MW’dan fazla olamaz. 31/12/2013 tarihinden sonra iletim
sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin toplam kurulu gücünü
belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
9 10
(6) (Değişik: 04/7/2012-6353/31 md.) (14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun
30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
8
14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılan hüküm:
“Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularında standardına uygun ölçüm bulundurulması zorunludur. Güneş
enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması için yapılan lisans başvurularında, tesis sahasının malikinin
lisans başvurusunda bulunması halinde aynı sahaya başka başvuru yapılamaz. Aynı bölge ve/veya aynı trafo
merkezi için birden fazla başvurunun bulunması halinde, başvurular arasından ilan edilen kapasite kadar
sisteme bağlanacak olanı belirlemek için TEİAŞ tarafından bu Kanunda belirlenen süreler boyunca uygulanmak
üzere, I sayılı Cetvelde öngörülen fiyatların eksiltilmesi usulü ile yarışma yapılır. Yarışma ile ilgili usul ve
esaslar Bakanlık, EPDK ve E.İ.E. İdaresi’nin görüşleri alınarak TEİAŞ tarafından çıkarılacak yönetmelikte
düzenlenir.”
9
14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılan hüküm:
“Bu Kanun kapsamındaki üretim tesisleri ile elektrik üretimi yapılan diğer tesislerin lisansı kapsamındaki
inceleme ve denetimi EPDK tarafından yapılır veya gerektiğinde masrafları ilgililerine ait olmak üzere EPDK
tarafından yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak EPDK tarafından yaptırılabilir.
Denetim şirketleri ile ilgili uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınmak kaydıyla EPDK
tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
10
04/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan altıncı fıkra hükmü: “Bu Kanun kapsamındaki
üretim tesisleri ile elektrik üretim ve dağıtımı yapılan diğer tesislerin lisansı kapsamındaki inceleme ve
denetimi EPDK tarafından yapılır veya gerektiğinde masrafları ilgililerine ait olmak üzere EPDK tarafından
yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak EPDK tarafından yaptırılabilir. Denetim şirketleri
ile ilgili uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınmak kaydıyla EPDK tarafından çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.”
139
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yatırım Dönemine İlişkin Uygulama Esasları
Yatırım dönemi uygulamaları
MADDE 7- (1) Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla azami bin kilovatlık kurulu güce sahip izole elektrik üretim tesisi ve şebeke destekli elektrik
üretim tesisi kuran gerçek ve tüzel kişilerden kesin projesi, planlaması, master planı, ön incelemesi
veya ilk etüdü DSİ veya YEGM tarafından hazırlanan projeler için hizmet bedelleri alınmaz.
(2) Bu Kanun kapsamında;
a) Enerji üretim tesis yatırımları,
b) Kullanılacak elektro-mekanik sistemlerin yurt içinde imalat olarak temini,
c) Güneş pilleri ve odaklayıcılı üniteler kullanan elektrik üretim sistemleri kapsamındaki
yapılacak AR-GE ve imalat yatırımları,
d) Biyokütle kaynaklarını kullanarak elektrik enerjisi veya yakıt üretimine yönelik AR-GE tesis
yatırımları,
Bakanlar Kurulu kararı ile teşviklerden yararlandırılabilir.
(3) Yeterli jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelerdeki valilik ve belediyelerin sınırları içinde
kalan yerleşim birimlerinin ısı enerjisi ihtiyaçlarını öncelikle jeotermal ve güneş termal kaynaklarından
karşılamaları esastır.
Arazi ihtiyacına ilişkin uygulamalar
MADDE 8- 11(Değişik: 18/4/2007-5627/18 md.) 12(Değişik: 9/7/2008-5784/23. md) (1)
Orman vasıflı olan veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında
bulunan taşınmazlardan bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi
üretimi yapılmak amacıyla tesis, ulaşım yolları ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil
11
“Orman veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan her türlü
taşınmazın bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak
amacıyla kullanılması halinde, bu araziler için Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından
bedeli karşılığında izin verilir, kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. Yatırım
döneminde izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde elli indirim uygulanır. Orman arazilerinde
ORKÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri alınmaz.” hükmü değiştirilmiştir.
12
“Orman veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan her türlü
taşınmazın bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak
amacıyla kullanılması halinde tesis, ulaşım yolları ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattı için
kullanılacak arazilere ilişkin olarak Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından bedeli
karşılığında izin verilir, kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. 2011 yılı sonuna
kadar devreye alınacak bu tesislerden ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil
hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine
yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman arazilerinde OR­KÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri
alınmaz” hükmü metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
140
hattı için kullanılacak olanlar hakkında Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından
bedeli karşılığında izin verilir, kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen amaçlarda kullanılacak olan taşınmazların
25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında bulunan mera, yaylak, kışlak ile kamuya ait
otlak ve çayır olması halinde, 4342 sayılı Mera Kanunu hükümleri uyarınca bu taşınmazlar, tahsis
amacı değiştirilerek Hazine adına tescil edilir. Bu taşınmazlara ilişkin olarak, Maliye Bakanlığı
tarafından bedeli karşılığında kiralama yapılır veya irtifak hakkı tesis edilir.
(3) 13(Değişik birinci cümle: 29/12/2010-6094/5 md.) Bu Kanunun yayımı tarihi itibariyle
işletmede olanlar dâhil, 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girecek bu Kanun kapsamındaki
yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında
belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da
dâhil enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve
kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri,
Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Geliri alınmaz.
(4) Bu Kanun kapsamındaki hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan
Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar için Maliye
Bakanlığı tarafından bedelsiz olarak kullanma izni verilir.
(5) (Ek: 29/12/2010-6094/5 md.) Milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ile tabiatı koruma
alanlarında, muhafaza ormanlarında, yaban hayatı geliştirme sahalarında, özel çevre koruma
bölgelerinde ilgili Bakanlığın, doğal sit alanlarında ise ilgili koruma bölge kurulunun olumlu görüşü
alınmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulmasına izin
verilir.
(6) (Ek: 29/12/2010-6094/5 md.) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına
dayalı elektrik enerjisi üretim tesisleri için 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz
Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun
ek 2 nci maddesi hükümleri uygulanmaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Uygulamaların koordinasyonu
MADDE 9- (1) Bakanlık, bu Kanunda belirtilen temel ilkelerin ve yükümlülüklerin
uygulanması, yönlendirilmesi, izlenmesi, değerlendirilmesi ve alınacak tedbirlerin planlanmasında
koordinasyonu sağlar.
13
“31/12/2012 tarihine kadar devreye alınacak bu tesislerden, ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı
noktasına kadarki enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı
ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır.” hükmü metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
141
Yaptırımlar
MADDE 10- 14(Değişik: 29/12/2010-6094/6 md.) (1) Bu Kanunun 6 ve 6/A maddelerine aykırı
faaliyet gösterdiği tespit edilenler hakkında, 4628 sayılı Kanunun 11 inci maddesi hükümleri
uygulanır.
Yönetmelikler
MADDE 11- (1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren dört ay içerisinde, bu Kanunun 5 inci
maddesine ilişkin yönetmelik EPDK tarafından, diğer yönetmelikler Bakanlık tarafından hazırlanarak
yürürlüğe konulur.
MADDE 12- (18.12.1953 tarihli ve 6200 sayılı Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü Teşkilat ve
Vazifeleri Hakkında Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
MADDE 13- (4.12.1984 tarihli ve 3096 sayılı Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)
GEÇİCİ MADDE 1- (1) 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında tanımlanan mevcut
sözleşmeler arasında yer alan ve bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim
yapacak olan işletmeye girmemiş yap-işlet-devret modeli kapsamındaki tüzel kişiler, mevcut
sözleşmelerinden doğan haklarından feragat etmek şartıyla, bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan
yararlanırlar. EPDK tarafından bu projelere üretim lisansı verilir.
GEÇİCİ MADDE 2- (1) Perakende satış lisansı sahibi kamu dağıtım şirketleri Bakanlık ve
EPDK'nın mevcut mevzuatı ve uygulamaları dışında, bu Kanunun 6 ncı maddesi kapsamındaki alım
yükümlülüklerinden 1.1.2007 tarihine kadar muaftır. Ancak bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra
kendilerine müracaat eden YEK belgeli üretim lisansı sahibi tüzel kişilerle alım yükümlülüğü 1.1.2007
tarihinden geçerli olacak elektrik satış anlaşmalarını yaparlar.
GEÇİCİ MADDE 3- (1) Bu Kanunun 6 ncı maddesinde belirtilen projeksiyon, bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde Bakanlık tarafından yayımlanır. Ancak bu
projeksiyon, Kanunun yürürlük tarihinden önce EPDK tarafından üretim lisansları verilmiş projeleri ve
14
“Bu Kanunun 6 ncı maddesi hükümlerine aykırı faaliyet gösteren perakende satış lisans sahibi tüzel kişilere
EPDK tarafından ikiyüzelli milyar TL idari para cezası verilir ve aykırılığın altmış gün içinde giderilmesi ihtar
edilir.
Yukarıdaki para cezasını gerektiren fiillerin ihtara rağmen düzeltilmemesi veya tekrarlanması halinde para
cezaları her defasında bir önceki cezanın iki katı oranında artırılarak uygulanır. Bu cezaların verildiği tarihten
itibaren iki yıl içinde idarî para cezası verilmesini gerektiren aynı fiil işlenmediği takdirde önceki cezalar
tekrarda esas alınmaz. Ancak aynı fiil iki yıl içinde işlendiği taktirde artırılarak uygulanacak para cezasının
tutarı cezaya muhatap tüzel kişinin bir önceki mali yılına ilişkin bilançosundaki gayrisafi gelirinin yüzde onunu
aşamaz. Cezaların bu düzeye ulaşması halinde EPDK, lisansı iptal edebilir.” hükmü metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
142
geçici 1 inci maddede tanımlanan mevcut sözleşmeli projelerden bu Kanun kapsamında üretim lisansı
alacak olan projeleri de kapsar.
15
GEÇİCİ MADDE 4- (14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı
fıkrası ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
GEÇİCİ MADDE 5 – (Ek: 29/12/2010-6094/7 md.) (1) Bu Kanunun 6, 6/A, 6/B ve 6/C
maddelerinde çıkarılması öngörülen yönetmelikler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3
ay içerisinde yayımlanır. YEK Destekleme Mekanizmasına 2011 yılında tabi olmak isteyenler, YEK
Belgesi almak ve 6, 6/A, 6/B ve 6/C maddelerinde çıkarılması öngörülen yönetmeliklerin
yayımlanmasını takip eden 1 ay içerisinde EPDK’ya başvurmak zorundadır. YEK Destekleme
Mekanizmasına 2011 yılında tabi olanların listesi, başvuruların alınmasını takip eden 1 ay içerisinde
EPDK tarafından yayımlanır.
Yürürlük
MADDE 14- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
15
14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılan hüküm:
“(1) Mevcut sözleşmeleri çerçevesinde faaliyet gösteren ve DSİ katılım payları tarife yoluyla TETAŞ tarafından ödenen işletmedeki Yapİşlet-Devret modeli hidroelektrik santrallerin sözleşmelerinde ABD Doları cinsinden yer alan DSİ enerji katılım payları, sözleşmede yer aldığı
miktarda ödeme tarihindeki Merkez Bankası döviz kuru üzerinden her işletme yılının sonunda DSİ'ye ödenir.
(2) (Değişik birinci cümle: 13/2/2011-6111/128 md.) 4628 sayılı Kanun kapsamında kurulmuş ve kurulacak olan hidroelektrik santrallar
için imzalanan su kullanım hakkı anlaşması hükümleri çerçevesinde DSİ’ye ödenecek olan enerji hissesi katılım payının hesabında esas
alınacak tesis bedeli, tek veya çok maksatlı tesislerde tesisin ihaleye esas ilk keşfi;
a) Enerji tesisini ihtiva ediyorsa, tesisin DSİ tarafından yapılan kısmın ilk keşif bedeli,
b) Enerji tesisini ihtiva etmiyorsa, ortak tesise ait ilk keşif bedeli,
TEFE/ÜFE ile su kullanım anlaşmasının yapıldığı tarihe getirilmiş olan bedelin % 30’undan fazlasını geçemez ve
(b) bendi kapsamına giren tesislerde, DSİ tarafından enerji tesisine harcanan miktar var ise TEFE/ÜFE ile
hesaplanarak ayrıca enerji hissesi katılım payına ilave edilir. Proje ile ilgili kamulaştırmalar için yapılmış ve
yapılacak olan ödemelerin TEFE ile su kullanım anlaşması tarihine getirilmiş bedelinin enerji hissesine düşen
miktarının tamamı şirket tarafından ödenir.”
143
I Sayılı Cetvel
(29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Uygulanacak Fiyatlar
Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi
(ABD Doları cent/kWh)
a. Hidroelektrik üretim tesisi
7,3
b. Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi
7,3
c. Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi
10,5
d. Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil)
13,3
e. Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi
13,3
II Sayılı Cetvel
(29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.)
Yerli Katkı İlavesi
Tesis Tipi
Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat
(ABD Doları cent/kWh)
A- Hidrolelektrik
üretim tesisi
B- Rüzgar
enerjisine dayalı
üretim tesisi
C- Fotovoltaik
güneş enerjisine
dayalı üretim tesisi
1- Türbin
1,3
2- Jeneratör ve güç elektroniği
1,0
1- Kanat
0,8
2- Jeneratör ve güç elektroniği
1,0
3- Türbin kulesi
0,6
4- Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik
aksamın tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve
güç elektroniği için yapılan ödemeler hariç.)
1,3
1- PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal
mekaniği imalatı
0,8
2- PV modülleri
1,3
3- PV modülünü oluşturan hücreler
3,5
4- İnvertör
0,6
144
D- Yoğunlaştırılmış
güneş enerjisine
dayalı üretim tesisi
E- Biyokütle
enerjisine dayalı
üretim tesisi
F- Jeotermal
enerjisine dayalı
üretim tesisi
5- PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan
malzeme
0,5
1- Radyasyon toplama tüpü
2,4
2- Yansıtıcı yüzey levhası
0,6
3- Güneş takip sistemi
0,6
4- Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik
aksamı
1,3
5- Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim
sisteminin mekanik aksamı
2,4
6- Stirling motoru
1,3
7- Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal
mekaniği
0,6
1- Akışkan yataklı buhar kazanı
0,8
2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı
0,4
3- Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu
0,6
4- Buhar veya gaz türbini
2,0
5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru
0,9
6- Jeneratör ve güç elektroniği
0,5
7- Kojenerasyon sistemi
0,4
1- Buhar veya gaz türbini
1,3
2- Jeneratör ve güç elektroniği
0,7
3- Buhar enjektörü veya vakum kompresörü
0,7
145
Ek 2
2 Ekim 2013 ÇARŞAMBA
Resmî Gazete
Sayı : 28783
YÖNETMELİK
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan:
ELEKTRİK PİYASASINDA LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNE
İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı elektrik piyasasında; 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik
Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi kapsamında, tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın
üretim tesislerinden karşılanması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine
kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması, elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi
amacıyla lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere
uygulanacak usul ve esasların belirlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi çerçevesinde kurulması öngörülen üretim
tesislerinin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile bu üretim tesislerinin kurulmasına ilişkin başvuru
yapılmasına ve başvuruların değerlendirilmesine,
b) Lisanssız üretim faaliyeti kapsamında elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyacının üzerinde
ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde yapılacak uygulamaya,
c) Lisanssız üretim faaliyeti ile ilgili arazi temini, üretim tesisi devri ve üretim faaliyetinde bulunan gerçek
veya tüzel kişiler ile İlgili Şebeke İşletmecilerinin hak ve yükümlülüklerine,
ç) Lisanssız üretim faaliyetinde bulunan kişilerin bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri ile kurulan üretim
tesislerinin denetlenmesine,
ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi ile 10/5/2005
tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin
Kanunun 6/A maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Adalanma: Dağıtım sisteminin üretim tesisi bulunan bir bölgesinin enerjili kalacak şekilde dağıtım
sisteminden fiziksel olarak ayrılmasını,
b) AG: Etkin şiddeti 1000 Volt ve altındaki gerilimi,
c) Bağlanabilirlik oranı: Dağıtım sistemine bağlı üretim tesislerinin kısa devre katkısı hariç bağlantı
noktasındaki üç faz kısa devre akımının, bağlanacak üretim tesisinin nominal akımına bölümü ile elde edilecek değeri,
ç) Bağlantı: Üretim tesisinin AG veya YG seviyesinde bir koruma teçhizatı üzerinden dağıtım veya iletim
sistemiyle irtibatlandırılmasını,
d) Bağlantı ekipmanı: Üretim tesisinin dağıtım veya iletim sistemine bağlantısı için kullanılan, üretim tesisi
üzerinde ve/veya üretim tesisi ile bağlantı noktası arasında tesis edilen koruma ve kumanda sistemlerinin bütününü,
e) Bağlantı noktası: Kullanıcıların bağlantı anlaşmaları uyarınca sisteme bağlandıkları saha veya irtibat
noktasını,
f) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,
g) DSİ: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü,
ğ) Evirici: Doğru akımı alternatif akıma dönüştüren düzeneği,
h) Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00’da biten
süreyi,
ı) İl Özel İdaresi: Üretim tesisinin kurulacağı yerin il özel idaresini veya il özel idaresi bulunmayan yerlerde
Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığını,
i) İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge ve Kurul kararlarını,
j) İlgili şebeke işletmecisi: İlgisine göre TEİAŞ’ı, dağıtım şirketini veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel
kişiyi,
146
k) İlgili teknik mevzuat: Bakanlık tarafından çıkarılan ilgili yönetmelik, tebliğ ve diğer düzenlemeleri,
l) Kanun: 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununu,
m) Kojenerasyon tesisi: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin eş zamanlı olarak üretiminin
gerçekleştirildiği tesisi,
n) Bu Yönetmelik kapsamındaki kojenerasyon tesisi: Bakanlıkça belirlenen verimlilik değerini sağlayan
kategorideki kojenerasyon tesisini,
o) Mikrokojenerasyon tesisi: Elektrik enerjisine dayalı toplam kurulu gücü 100 kWe ve altında olan
kojenerasyon tesisini,
ö) Muafiyetli üretim miktarı: Her bir dağıtım bölgesinde, bu Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı üretim tesisi kuran gerçek veya tüzel kişilerin üretim tesislerinde İlgili Mevzuat hükümlerine
uygun olarak üretip sisteme verdikleri ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını,
p) Şebeke: İlgisine göre iletim, dağıtım veya OSB dağıtım şebekesini,
r) Tebliğ: Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair
Tebliği,
s) Teknik değerlendirme raporu: Rüzgar veya güneş enerjisine dayalı üretim sahalarının etkin kullanılmasına
ilişkin YEGM tarafından yapılan değerlendirmeyi,
ş) Teknik etkileşim izni: Teknik Etkileşim Analizinin neticesine göre, ilgili kurumlar tarafından olumlu veya
şartlı olarak Bakanlık aracılığıyla ilgili kişilere verilen izni,
t) Tüketim tesisi: Bir gerçek ya da tüzel kişinin uhdesinde olup bağlantı anlaşması kapsamında dağıtım veya
iletim sistemine bağlı veya üretim tesisi ile birlikte bağlanacak ya da 25/9/2002 tarihinden önce imzalanmış yerine
kaim bir sözleşme kapsamında dağıtım veya iletim sistemine bağlı, elektrik enerjisi tüketen birim, tesis ya da teçhizatı,
u) YEGM: Bakanlık Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünü,
ü) YEKDEM: Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesine ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik
kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin
bizzat ve bu Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapan kişilerin bölgelerinde
bulundukları görevli tedarik şirketleri aracılığıyla faydalanabileceği fiyatlar, süreler ve bunlara yapılacak ödemelere
ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizmasını,
v) Yenilenebilir enerji kaynakları: Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz
(çöp gazı dahil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını,
y) YEK Kanunu: 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunu,
z) YG: Etkin şiddeti 1000 Volt’un üzerinde olan gerilimi,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelik çerçevesinde, üretim tesisiyle tüketim tesisinin dağıtım sistemine aynı baradan bağlı olması
halinde ilgili üretim ve tüketim tesisleri aynı yerde kabul edilir.
(3) Bu Yönetmelikte geçen ana kolon hattı, kolon hattı ve yapı bağlantı hattı ibareleri İlgili Teknik
Mevzuattaki anlam ve kapsama; diğer ifade ve kısaltmalar ise İlgili Mevzuattaki anlam ve kapsama sahiptir.
Lisans alma ile şirket kurma muafiyeti
MADDE 5 – (1) Önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaf olarak kurulabilecek üretim
tesisleri şunlardır:
a) İmdat grupları,
b) İletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeden izole çalışan üretim tesisleri,
c) Kurulu gücü bir megavat veya Kanunun 14 üncü maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararı ile
belirlenmiş kurulu güç üst sınırına kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri,
ç) Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı
ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri,
d) Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisleri,
e) Mikrokojenerasyon tesisleri,
f) Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan üretim
tesisleri,
g) Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler
tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde teknik imkanın olması ve DSİ tarafından uygun
bulunması halinde kurulan üretim tesisleri.
(2) Önlisans ve lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi
üreten gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde söz konusu
elektrik enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi aracılığı ile YEKDEM kapsamında değerlendirilir.
(3) Birinci fıkranın (g) bendi kapsamında kurulacak üretim tesislerinin su kullanım hakkına ilişkin işlemler,
26/6/2003 tarihli ve 25150 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak
147
Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri
çerçevesinde sonuçlandırılır.
(4) Bu Yönetmelik çerçevesinde, dağıtım sisteminde yeterli kapasite bulunması halinde bir tüketim tesisi için
birden fazla kojenerasyon veya yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisi kurulmasına izin verilebilir. Her bir
tüketim tesisi için birinci fıkranın (c) bendi kapsamında kurulabilecek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim
tesisinin veya tesislerinin toplam kurulu gücü, birinci fıkranın (c) bendi kapsamındaki azami kapasiteden fazla olamaz.
Bir gerçek veya tüzel kişi, uhdesindeki her bir tüketim tesisi için sadece bir adet mikrokojenerasyon tesisi kurabilir.
(5) Bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kuracak gerçek veya tüzel kişilerin üretim tesisleri ile tüketim
tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içerisinde olması zorunludur.
(6) Birinci fıkranın (a), (b), (ç), (d), (f) ve (g) bentleri kapsamında yer alan üretim tesisleri için kurulu güç üst
sınırı uygulanmaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Bağlantı ve Sistem Kullanımına İlişkin Hükümler
Bağlantı esasları
MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik kapsamına giren üretim tesisleri, dördüncü fıkra kapsamında belirtilen
istisnalar dışında, dağıtım sistemine bağlanır. İlgili Şebeke İşletmecisi, üretim tesisinin teknik özelliklerine ve bağlantı
noktası itibarıyla dağıtım sisteminin mevcut kapasitesine göre üretim tesisini YG veya AG seviyesinden dağıtım
sistemine bağlayabilir. Bağlantı başvurusu talebi, ancak İlgili Mevzuat ve İlgili Teknik Mevzuat hükümleri
kapsamında reddedilebilir.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında YG seviyesinden dağıtım sistemine bağlanmak isteyen rüzgâr ve/veya güneş
enerjisine dayalı üretim tesisi bağlantı başvuruları için, 5 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, bir transformatör merkezine yönlendirilen toplam kurulu gücün 2 MW’ınüzerinde olması halinde ilgili
dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi TEİAŞ’a kaynak bazında ayrı ayrıbağlantı kapasite
bildiriminde bulunur ve TEİAŞ’ın görüşleri alınır. Dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi,
TEİAŞ’ın bildireceği bağlanabilir kapasiteyi bağlantı görüşlerinin sonuçlandırılmasına esas alır. TEİAŞ, talepleri
kendisine geliş tarihinden itibaren bir ay içinde sonuçlandırır.
(3) YG seviyesinden bağlantı talebinde bulunan rüzgâr ve/veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisi
başvuruları transformatör merkezi bazında ikinci fıkra kapsamında belirlenecek kapasiteye ulaşıncaya kadar 8 inci
maddenin dördüncü fıkrası hükmüne göre yapılacak değerlendirme çerçevesinde dağıtım sistemine bağlanır.
(4) 5 inci maddenin birinci fıkrasının;
a) (ç) bendi kapsamında kurulacak üretim tesisleri bu tesisler ile ilişkilendirilecek tüketim tesisinin sisteme
iletim seviyesinden bağlı olması halinde,
b) (d) bendi kapsamında kurulacak kojenerasyon tesisleri kurulu gücüne bağlı olarak,
iletim sistemine bağlanır.
Bu fıkra kapsamında iletim sistemine bağlanacak üretim tesisi başvuruları için bu Yönetmelikte dağıtım
sistemine bağlanacak üretim tesisi başvurularında dağıtım şirketince yürütülmesi öngörülen iş ve işlemler, TEİAŞ
tarafından yürütülür.
Bağlantı başvurusu
MADDE 7 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri haricindeki üretim
tesislerinde üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, bağlantı ve sistem kullanımı amacıyla, ekinde aşağıdaki
bilgi ve belgeler bulunan Ek-1’de yer alan Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu ile doğrudan İlgili Şebeke
İşletmecisine başvurur. Bu başvurularda;
a) Üretim tesisinin kurulacağı yere ait tapu kaydı veya kira sözleşmesi veya kullanım hakkını gösterir belge,
b) Kojenerasyon tesisleri için tesis toplam verimliliğine ilişkin belge,
c) Biyokütle ve biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil) ile rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı üretim
tesisleri hariç olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanım hakkının elde edildiğine dair belge,
ç) Başvuru ücretinin İlgili Şebeke İşletmecisinin hesabına yatırıldığına dair makbuz veya dekont,
d) Kurulacak tesisin teknik özelliklerini de gösteren Tek Hat Şeması,
sunulur.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisi kurmak isteyen gerçek veya tüzel
kişiler sisteme bağlantı ve su kullanım hakkı edinimi amacıyla, Ek-2’de yer alan Başvuru Dilekçesi ve Ek-1’de yer
alan Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu ile tesisin kurulacağı yerin İl Özel İdaresine başvuruda bulunur. Söz
konusu başvuru ekinde; birinci fıkranın (a), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen belgelerin sunulması zorunludur. İl Özel
İdareleri, üretim tesisinin yapımının su rejimi açısından uygun bulunduğuna dair görüş almak için her takvim ayı
içinde alınan bağlantı başvurularını takip eden ayın ilk beş günü içinde DSİ’nin yetkili bölge müdürlüklerine gönderir.
İlgili DSİ birimi, su rejimi açısından uygunluk görüşünü kendisine başvurunun ulaştığı ayı takip eden ayın yirminci
gününe kadar sonuçlandırır ve İl Özel İdaresine gönderir. DSİ’nin ilgili birimi tarafından gönderilen görüşün olumlu
148
olması halinde, İl Özel İdaresi olumlu görüşün kendisine ulaştığı ayı takip eden ayın ilk beş günü içerisinde bağlantıya
ilişkin başvuruyu İlgili Şebeke İşletmecisine gönderir. Başvuruların İl Özel İdaresi tarafından İlgili Şebeke
İşletmecisine gönderilmemesi halinde, yatırılan başvuru bedeli başvuru sahibinin talebi üzerine İlgili Şebeke
İşletmecisi tarafından başvuru sahibine iade edilir.
(3) Başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişi, DSİ tarafından çıkarılan mevzuatta istenen belgeleri de başvuru
dosyasına eklemekle yükümlüdür. DSİ tarafından çıkarılan mevzuatta istenen bilgi veya belgeler tamamlanmadan
hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla başvuru yapılamaz.
(4) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ile (d) bendi kapsamında kurulacak üretim tesisine ilişkin
bağlantı başvurusu birinci fıkrada yer alan belgeler ile;
a) İletim seviyesinden bağlanacak üretim tesisleri için TEİAŞ’a,
b) Dağıtım seviyesinden bağlanacak üretim tesisleri için ilgili dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi
tüzel kişiye,
yapılır.
(5) Bu madde kapsamında başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, başvuruda bulunduğu ay içerisinde
ilgili üretim tesisine ilişkin yazılı olarak kurulu güç değişikliği talebinde bulunması halinde,
a) Kurulu güç değişikliğine ilişkin talep tarihi başvuru tarihi olarak kabul edilir.
b) Yeni kurulu güce göre sunulması gereken belgeler başvuru ekinde sunulur.
Bağlantı başvurusunun değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması
MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin her takvim ayı
içinde alınan başvuruları ile İl Özel İdarelerinden yönlendirilen başvurular, İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından, takip
eden ayın ilk yirmi günü içinde toplu olarak değerlendirilir ve sonuçlandırılır. Eksik veya yanlış evrak verenlerin
başvuruları değerlendirmeye alınmaz. Eksik veya yanlışlığın mahiyeti hakkında, başvuru sahibine eksikliklerin on iş
günü içerisinde tamamlanması için bildirimde bulunulur. Eksik belgelerin süresinde tamamlanmaması halinde,
başvuru reddedilerek sunulan belgeler başvuru sahibine iade edilir ve ilgili İl Özel İdaresine konu hakkında bilgi
verilir. Eksiksiz olarak yapıldığı tespit edilen başvurular başvuru tarihi itibariyle veya eksikliklerin giderildiğine ilişkin
belgelerin İlgili Şebeke İşletmecisinin evrakına giriş tarihi itibari ile değerlendirmeye alınır. Bu başvuruların
değerlendirmesi eksikliklerin tamamlandığı tarih itibariyle yapılmış olan başvurularla birlikte yapılır.
(2) TEİAŞ görüşü sorulan başvurular, TEİAŞ görüşünün dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel
kişiye ulaştığı tarih itibariyle mevcut başvurular ile birlikte Tebliğ’de belirlenen usule göre değerlendirilir. Birinci
fıkrada belirlenen süre bu başvurularda sadece dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişinin işlemleri
için uygulanır.
(3) Rüzgar enerjisine dayalı başvurulardan; bağlantı noktası uygun bulunanlar ile alternatif bağlantı önerilen
başvurular hakkında YEGM tarafından Teknik Değerlendirme Raporu hazırlanması için Tebliğ’de belirlenen usule
göre işlem tesis edilir. Birinci fıkrada belirlenen süre bu başvurularda sadece İlgili Şebeke İşletmecisinin işlemleri için
uygulanır.
(4) İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından Şebekeye bağlantısı yapılacak olan üretim tesisinin bağlantısına ilişkin
değerlendirmede;
a) Başvuruya konu üretim tesisinin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olması,
b) Başvuruya konu üretim tesisinin kojenerasyon tesisi olması,
c) Başvuru sahibinin son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması,
ç) Başvuruya konu üretim tesisinin tüketim tesisi ile aynı yerde olması,
d) Başvurunun tüketim birleştirme hükümleri kapsamındaki başvuru olması,
e) Başvuru sahibinin önceden olumlu bağlantı görüşü verilmiş bir başvurusunun olmaması,
kriterleri sırasıyla uygulanır. Bir yıllık tüketimi olmayan başvuru sahiplerinin yıllık tüketimleri mevcut aylık
tüketimlerinin ortalaması dikkate alınarak yıllık bazda, sadece bir aylık tüketiminin olması halinde bu tüketimi dikkate
alınarak yıllık bazda hesap edilir. İnşa aşamasındaki tesisler için yapılan başvurularda proje değerleri dikkate alınarak
en yakındaki benzer abonelerin tüketimlerine göre hesap yapılır. Yapılan değerlendirme sonucunda, birden fazla
başvurunun tüm kriterleri sağlaması durumunda İlgili Şebeke İşletmecisine veya varsa ilgili İl Özel İdaresine yapılan
başvuru tarihi sıralamaya esas alınır.
(5) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu madde kapsamında değerlendirilen başvurulara ilişkin gerekçeli değerlendirme
neticesini ve bağlantı noktası uygun bulunmayan başvurular için varsa alternatif bağlantı önerisini kendi internet
sayfasında bir ay süreyle ilan eder, hidrolik kaynağa dayalı üretim tesislerine ilişkin değerlendirme sonuçlarını ilgili İl
Özel İdaresine yazılı olarak bildirir.
Bağlantı ve sistem kullanımı için başvuru
MADDE 9 – (1) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından Ek-3’te yer alan örneğe uygun Su
Kullanım Hakkı İzin Belgesi düzenlemeye, başvuru yapılan İl Özel İdaresi yetkilidir. İlgili İl Özel İdaresi, su kullanım
hakkı izin belgesini ancak başvurunun DSİ taşra teşkilatınca üretim tesisinin yapımının su rejimi açısından uygun
bulunduğuna dair görüşü ve İlgili Şebeke İşletmecisinin uygun bağlantı görüşünün birlikte bulunması halinde
149
düzenleyebilir.
(2) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından ilgili İl Özel İdaresinden su kullanım hakkı izin
belgesini alan ve diğer kaynaklar bakımından bağlantı başvurusu uygun bulunan veya İlgili Şebeke İşletmecisi
tarafından teklif edilen alternatif bağlantı noktası önerisini kabul edenler ile rüzgar enerjisine dayalı başvurularda
Teknik Değerlendirme Raporu olumlu olanlara İlgili Şebeke İşletmecisi Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu
gönderilir. Kendisine Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu gönderilen gerçek veya tüzel kişilere, söz konusu su
kullanım hakkı izin belgesinin alınma veya Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubunun tebliğ tarihinden itibaren
yüzseksen gün süre verilir. Gerçek veya tüzel kişiler söz konusu sürenin ilk doksan günü içerisinde üretim tesisi ve
varsa irtibat hattı projesini Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunar.
Doksan gün içinde proje onayı için başvuruda bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin bağlantı başvuruları geçersiz
sayılarak sunmuş oldukları belgeler kendilerine iade edilir.
(3) İlgili gerçek veya tüzel kişilerin aşağıdaki belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine süresi içerisinde ve eksiksiz
olarak sunmaları halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi kendileriyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla
yükümlüdür:
a) Üretim tesisinin inşaatına başlanabilmesi için İlgili Teknik Mevzuat çerçevesinde alınması gereken proje
onayı,
b) Rüzgar enerjisine dayalı başvurularda Teknik Etkileşim İzni.
(4) Üçüncü fıkrada belirlenen belgeleri zamanında edinemeyen başvuru sahiplerinin, söz konusu belgeleri
kendi kusurları olmaksızın edinemediklerinin İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından anlaşılması halinde, ilgili gerçek
veya tüzel kişilere İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından üç ay ilave süre verilir.
(5) Kendisine dördüncü fıkra kapsamında ek süre verilen başvuru sahiplerinin, verilen ek süre sonuna kadar
söz konusu belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine sunamamaları halinde, ilgili gerçek veya tüzel kişiler bağlantı
anlaşması imzalama hakkını kaybeder ve mevcut belgeleri kendisine iade edilir.
(6) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından su kullanım hakkı izin belgesi verilen, diğer kaynaklar
bakımından İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından kendisi için Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu düzenlenen gerçek
veya tüzel kişiler tarafından, İlgili Şebeke İşletmecisi ile bağlantı anlaşması imzalanana kadar kurulu güç değişikliği
talebinde bulunulamaz.
(7) Bağlantı anlaşması imzalanan üretim tesislerinde kurulu güç artışı talebinde bulunulması halinde, ilgili
talep söz konusu talebin yapıldığı ayda yapılan diğer tüm başvurular ile birlikte değerlendirilir. Bu kapsamda;
a) Söz konusu talebe İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından olumsuz görüş verilmesi veya önerilen alternatif
bağlantı görüşünün ilgili gerçek veya tüzel kişi tarafından kabul edilmemesi halinde, başvuru sahibine ait mevcut
bağlantı anlaşmasının geçerliliği devam eder.
b) Söz konusu talebe İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından olumlu görüş verilmesi veya önerilen alternatif
bağlantı görüşünün ilgili gerçek veya tüzel kişi tarafından kabul edilmesi halinde, kabul edilme tarihinden itibaren
otuz gün içerisinde üretim tesisinin projesi tadil edilerek ikinci fıkra çerçevesinde Bakanlık veya Bakanlığın yetki
verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunulur. Proje onayının tamamlanmasından itibaren otuz gün içerisinde
ilgili bağlantı anlaşması yeni kurulu güce göre revize edilir. İlgili gerçek veya tüzel kişinin süresi içerisinde anlaşmayı
imzalamaktan imtina etmesi halinde, kurulu güç artışı talebine ilişkin bağlantı görüşü kendiliğinden geçersiz hale
gelir. Bu durumda ilgili kişinin başvuruda sunduğu belgeler kendisine iade edilir.
c) Kurulu güç artışına ilişkin talebin olumlu bulunması halinde, ilgili üretim tesisinin tamamlanması için 24
üncü maddenin birinci fıkrasında belirlenen sürelere ilave olarak altı ay ek süre verilir.
ç) Bu fıkra kapsamında kurulu güç artışı talebine, üretim tesisinin geçici kabulü yapılana kadar sadece bir defa
izin verilebilir.
Bağlantı ve sistem kullanımı
MADDE 10 – (1) Üretim tesisinin Şebekeye bağlantısında kullanılacak olan bağlantı ekipmanı üretim
tesisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Üretim tesisinin Şebekeye bağlantısında, korumasında veya kumandasında üretim
tesisine ilave olarak dâhili veya harici bir bağlantı ekipmanı kullanılması durumunda, bağlantı ekipmanları da üretim
tesisine ilişkin kabul testlerine dâhil edilir.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında; Şebekeye bağlanacak üreticilerle yapılacak bağlantı ve sistem kullanım
anlaşmalarında yer alacak genel hükümler, İlgili Şebeke İşletmecisinin görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.
Belirlenen genel hükümler İlgili Şebeke İşletmecisinin ve Kurumun internet sayfalarında yayımlanır.
(3) Bağlantıya ilişkin mülkiyet ve işletme sınırları, bağlantı anlaşmasında belirlenir.
(4) Üretim tesisleri, sistem kullanım anlaşmasında belirtilen tarihten itibaren sisteme enerji verebilir. Bu tarih
hiçbir şekilde Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş ve/veya tüzel kişiler tarafından üretim tesisinin geçici
kabulünün yapıldığı tarihten önce olamaz.
(5) Bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişiler;
a) Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olması halinde sisteme verdiği veya sistemden çektiği net enerji
miktarı için,
150
b) Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olmaması halinde sisteme verdiği ve sistemden çektiği enerji
miktarları için ayrı ayrı,
sistem kullanım bedeli öder.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Üretim Kaynak Belgesine ve Teknik Hususlara İlişkin Hükümler
Lisanssız üreticilere üretim kaynak belgesi verilmesi
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapmak amacıyla
İlgili Şebeke İşletmecisi ile bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını imzalayan üreticilere, talep etmeleri
halinde, Ek-4’te yer alan örneğe uygun Üretim Kaynak Belgesi İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından verilir.
(2) Bu madde kapsamında yapılacak başvurular İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından en geç on iş günü
içerisinde sonuçlandırılır. Bu madde kapsamında aynı üretim dönemine ilişkin sadece bir kez Üretim Kaynak Belgesi
verilir.
Bağlantı noktası seçimi
MADDE 12 – (1) Başvuruda beyan edilen üretim tesisi kurulu gücünün;
a) 11 kWe ve altında olması halinde AG,
b) 11 kWe’nin üzerinde olması halinde yapılan teknik değerlendirme sonucunda AG veya YG,
seviyesinden Şebekeye bağlanır. Bu husustaki bağlantı şartları, Tebliğ ile düzenlenir.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında Şebekeye bağlanan tüketim tesisi ile aynı yerdeki üretim tesislerinin Şebekeye
bağlantısı için ek yatırım gerekmesi halinde İlgili Mevzuat hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilir.
(3) AG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin toplam kapasitesi, bu üretim tesislerinin bağlı olduğu
dağıtım transformatörünün İlgili Şebeke İşletmecisine ait bir transformatör olması halinde transformatör gücünün
yüzde otuzunu geçemez. Transformatörün başvuru sahibine ait olması durumunda, söz konusu kapasite transformatör
gücü kadar olur.
(4) İlgili Şebeke İşletmecisine ait bir dağıtım transformatörünün AG seviyesinde bir kişiye bir yıl içerisinde
tahsis edilebilecek kapasite Ek-5’te yer alan tabloya göre belirlenir.
(5) Bağlanılacak noktanın bağlanabilirlik oranının;
a) Kurulu gücü 1000 kWe’ın üzerindeki kojenerasyon tesisleri için 30’un,
b) Diğer üretim tesisleri için 70’in,
üzerinde olması esastır. Bağlanabilirlik oranının bu değerlerin altında olması durumunda İlgili Şebeke
İşletmecisi bağlantı için başka bir bağlantı noktası teklif edebilir.
(6) Tüketim tesisi ile aynı yerdeki üretim tesisleri hariç olmak üzere bağlantı noktası tadil talepleri, bu
Yönetmelik kapsamında belirlenen hükümlere göre değerlendirilir.
(7) Tüketim tesisi ile aynı yerde olmayan üretim tesisi ya da tesislerinin Şebekeye bağlantısı için gereken ek
yatırımlar İlgili Mevzuat hükümlerine göre İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından yapılır.
İşletme koşullarının dışına çıkılması
MADDE 13 – (1) Can ve mal emniyetinin sağlanması için, bu Yönetmelik kapsamında kurulan üretim tesisi
ile bağlantı ekipmanının, şebeke kaybı olması veya kısa devre arızası oluşması durumlarında Tebliğde belirlenen
koşullara uygun olarak Şebekeyle bağlantısının kesilmesi zorunludur. Üretim tesisi, bu durumların her birinde
sistemde adalanmaya neden olmadan Şebekeden ayrılmalıdır.
(2) İlgili Şebeke İşletmecisi gerekçelerini bildirmek kaydıyla, bağlantı noktasındaki Şebekenin durumuna göre
İlgili Mevzuatta öngörülen işletme koşulları dışına çıkılmaması ve üretim tesisinin fliker etkisinin uygun seviyeye
getirilebilmesi için ilave koruma tedbirlerinin alınmasını isteyebilir.
Teknik sorumluluk
MADDE 14 – (1) Şebekeye AG ve YG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin yapımı, işletmeye
alınması, işletilmesi ve iş güvenliği sorumluluğu üretim yapan gerçek veya tüzel kişiye aittir. Bu kapsamda, üretim
tesisi sahibi gerçek veya tüzel kişiler YG seviyesinden yapılacak bağlantılar için, üretim tesisinin geçici kabulünden
başlamak üzere işletme süresince, İlgili Teknik Mevzuata göre görev yapacak yetkili işletme sorumlusu istihdam
etmek ve/veya bu konuda gerekli hizmetleri almakla yükümlüdür.
(2) İşletme sorumlusu, üretim tesisi ve mütemmim cüzlerinin İlgili Mevzuat ve İlgili Teknik Mevzuata uygun
olarak işletilmesinden sorumludur. Sorumlu olduğu mevzuata aykırılıklardan kaynaklanacak zararlardan işletme sahibi
ile beraber müteselsilen sorumludur.
Uyum, bakım, testler ve geçici kabul
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kuran gerçek veya tüzel kişi; Şebekeye bağlanacak
üretim tesisinin, bu Yönetmelik ve Tebliğ’de tanımlanan kriterlere ve bağlantı anlaşmasında yer alan şartlara uygun
olduğunu aşağıdaki usul ve esaslar çerçevesinde İlgili Şebeke İşletmecisine bildirir. Üretim tesisinin geçici kabule
hazır olduğu İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından tutanakla imza altına alınır. Bu kapsamda;
151
a) Üretim yapacak gerçek veya tüzel kişi; İlgili Şebeke İşletmecisi ile birlikte imzalanan geçici kabule hazır
tutanağı ile uyum raporunu kabul işlemi için Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş ve/veya tüzel kişilere
sunar ve kabul başvurusu yapar. Uyum raporunda; imalat testi, tip testleri (Ek-6) veya sertifikaları ile ilgili teknik
veriler ve parametreler yer alır.
b) Kabul işlemleri İlgili Teknik Mevzuata göre yapılır ve kabul işleminden sonra İlgili Şebeke İşletmecisi ile
bir ay içinde sistem kullanım anlaşması imzalanır.
(2) Üretim yapan gerçek veya tüzel kişi, üretim tesisinin bakımından sorumludur. Üretim tesisinin ve bağlantı
sisteminin, imalatçıların bakım ve/veya rutin deney için verdiği zaman dilimlerinde ve bağlantı anlaşmasındaki
hükümlere göre yapılacak periyodik bakımlarının İlgili Teknik Mevzuata göre yaptırılması veya işletme sorumlusu
tarafından yapılması ile yapılan bakımlara ilişkin raporların İlgili Şebeke İşletmecisine sunulması zorunludur. İşletme
sorumlusu periyodik bakımlardan İlgili Şebeke İşletmecisine karşı ayrıca sorumludur.
(3) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamında kurulan üretim tesisi ile üretim tesisi ve bağlantı
sisteminde yapılan bakım, test ve deneylerin bu Yönetmelik ve Tebliğ ile bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında
belirlenen esaslara uygunluğunu kontrol edebilir.
Sayaçlar
MADDE 16 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması amacıyla üçüncü fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla;
a) Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde bulunması halinde, bağlantı anlaşmasında belirlenen yere İlgili
Mevzuatta dengeleme mekanizmasının gerektirdiği haberleşmeyi sağlayabilecek çift yönlü ölçüm yapabilen saatlik
sayaç takılır.
b) Üretim tesisinin tüketim tesisiyle aynı yerde bulunmaması halinde bağlantı anlaşmasında belirlenen yere
İlgili Mevzuatta dengeleme mekanizmasının gerektirdiği haberleşmeyi sağlayabilecek sayaçlar için belirlenen
özelliklere sahip çift yönlü ölçüm yapabilen saatlik sayaç takılır. Bu kapsamda tesis edilecek sayaçların, ilgili tesislerin
bağlantı noktasında yer alması esastır.
(2) Şebekeye bağlı her bir üretim tesisinin üretimini ölçmek amacıyla ayrı bir sayaç bulundurulması
zorunludur. Faturalamaya esas ölçüm noktası Şebekeye bağlantı noktasında birinci veya ikinci fıkraya uygun olarak
tesis edilecek sayaçtır.
(3) Kurulu gücü 50 kW’nın üzerinde olan üretim tesisleri için birinci ve ikinci fıkralara göre tesis edilen
sayaçların, İlgili Mevzuata göre tesis edilecek otomatik sayaç okuma sistemine uyumlu olması zorunludur.
(4) Bir tüketim tesisi için kurulacak, farklı teşvik fiyatlarına tabi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim
tesisleri ile kojenerasyon ve mikro kojenerasyon tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin ayrı ayrı saatlik ölçülmesine
imkân verecek şekilde sayaç tesis edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ticari Hükümler
İhtiyaç fazlası enerjinin tespiti
MADDE 17 – (1) Lisanssız üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim
yapmaları esastır. Ancak, 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen üretim
tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin, üretim tesisi ile aynı yerde kurulu tüketim tesisi ya da tesislerinde
tüketilemeyen miktarı, aynı dağıtım bölgesinde olması şartıyla aynı kişinin uhdesindeki başka bir tüketim tesisinde ya
da tesislerinde tüketilebilir.
(2) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin üreterek
Şebekeye verdikleri ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını;
a) Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olması halinde bağlantı anlaşmasında belirlenen yere takılan
sayaç verilerinden saatlik bazda ve/veya,
b) Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olmaması halinde üretim sayacından elde edilen saatlik
verilerden, tüketim tesisine ilişkin saatlik sayaç verilerinin veya tüketim sayaçlarından saatlik bazda veri alınamayan
tüketim tesisleri için dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümleri uyarınca onaylanan
profil uygulaması yapılarak elde edilen saatlik tüketim verilerinin mahsuplaştırılması suretiyle saatlik bazda,
tespit eder.
(3) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamındaki her bir üretici için ikinci fıkra kapsamında elde
edilen saatlik verileri kaynak bazında bir araya getirerek fatura dönemi bazında Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası
elektrik enerjisi miktarını belirler ve her ayın ikisine kadar ilgili görevli tedarik şirketine bildirir.
(4) İlgili Şebeke İşletmecileri; kendi şebekelerindeki lisanssız üreticilere ilişkin toplam ihtiyaç fazlası üretim
miktarını,
a) 18 inci maddenin birinci fıkrası kapsamındaki lisanssız üreticiler için kaynak bazında,
b) 18 inci maddenin ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamındaki lisanssız üreticiler için,
ayrı ayrıtoplam değerler olarak piyasa işletmecisine Piyasa Yönetim Sistemi vasıtası ile her ayın dördüne
kadar saatlik bazda bildirir.
(5) Lisanssız üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisinin serbest tüketici olarak ikili anlaşma ile enerji
152
tedarik etmesi halinde, Piyasa Yönetim Sisteminde kayıtlı tüketim sayacı için sayaçta okunan değer yerine lisanssız
üretim kapsamında yapılan üretim ve tüketimin mahsuplaştırılması neticesinde ortaya çıkan değer girilir. Bu kapsamda
üretim tesisine ilişkilendirilen birden fazla tüketim tesisinin olması halinde, tüketim tesisi için enerji tedariğinin tek bir
tedarikçiden karşılanması zorunludur.
(6) OSB dağıtım şebekesi içinde kurulacak üretim tesislerinden sisteme verilen enerji ancak OSB dağıtım
şebekesine bağlı tüketim tesislerinde tüketilebilir.
(7) Serbest bölgelerde bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesislerinden sisteme verilen enerji, ancak
serbest bölge sınırları içerisinde yer alan tüketim tesislerinde tüketilebilir. Bu kapsamda sisteme verilen enerji için
herhangi bir bedel ödenmez.
İhtiyaç fazlası enerjinin satın alınması
MADDE 18 – (1) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c), (f) ve (g) bentleri kapsamında yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen;
a) Tüketim tesisi ile aynı yerde kurulu üretim tesisinde ya da tesislerinde üretilerek her fatura döneminde
Şebekeye verilen net elektrik enerjisi ile,
b) Tüketim tesisi ile aynı yerde kurulu olmayan üretim tesisinde ya da tesislerinde üretilerek Şebekeye verilen
elektrik enerjisinden ilgili tüketim tesisinde, her fatura dönemi için tüketilemeyen net elektrik enerjisi miktarı,
ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi olarak görevli tedarik şirketi tarafından YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde
kaynak bazında belirlenen fiyattan, YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere, on yıl süreyle satın alınır. Bu süre
ilgili üretim tesisinin 10 uncu maddenin dördüncü fıkrası çerçevesinde Şebekeye enerji vermeye başladığı tarihten
itibaren hesaplanır.
(2) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi ile (f) bentleri kapsamında yenilenebilir enerji kaynakları
dışında diğer kaynaklardan, gerçek veya tüzel kişilerce kurulan üretim tesislerinde üretilerek sisteme verilen net enerji
miktarı, görevli tedarik şirketi tarafından YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde belirlenen en düşük fiyattan, tesisin
Şebekeye enerji vermeye başladığı tarihten itibaren on yıl süreyle satın alınır.
(3) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri kapsamında kurulan üretim tesislerinden Şebekeye
enerji verilmesi halinde, söz konusu enerji miktarı İlgili Mevzuat uyarınca, YEKDEM kapsamında değerlendirilir.
Ancak bu enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilir ve bu enerji ile
ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz.
(4) Bir tüketim tesisi için 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi dışında farklı yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı birden çok üretim tesisinin kurulması halinde Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası enerjinin hangi
üretim tesisinden verildiğinin tespit edilememesi durumunda, bu tesislerden Şebekeye verilen enerji YEK Kanunu eki
I sayılı Cetvelde bu üretim tesislerinde kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları için yer alan fiyatlardan en düşük olan
kaynak fiyatından YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere satın alınır.
(5) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) ve/veya (d) bentleri kapsamında kurulabilecek üretim tesisleri ile aynı
fıkranın diğer bentleri kapsamında kurulabilecek üretim tesislerinin birlikte kurulması halinde, Şebekeye verilen
ihtiyaç fazlası enerjinin hangi üretim tesisinden verildiğinin tespit edilememesi durumunda, söz konusu enerji miktarı
İlgili Mevzuat uyarınca, YEKDEM kapsamında değerlendirilir. Ancak bu enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından
üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilir ve bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi
tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz.
İhtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesi
MADDE 19 – (1) 18 inci maddenin birinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamındaki elektrik
enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş kabul edilir ve YEKDEM kapsamında
değerlendirilir.
(2) 18 inci maddenin ikinci fıkrası kapsamındaki elektrik enerjisi görevli tedarik şirketi tarafından düzenlenen
tarife kapsamında enerji alan tüketicilere satılabilir.
(3) Lisanssız üreticiler bu Yönetmelik kapsamındaki üretimleri için ikili anlaşma ve/veya Organize Toptan
Elektrik Piyasalarında satış yapamazlar.
İhtiyaç fazlası enerjinin bedelinin tespiti ve ödenmesi
MADDE 20 – (1) Görevli tedarik şirketi, YEKDEM kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı
için her bir üreticiye her bir fatura dönemi için yapacağı ödeme tutarını hesaplamak için sırasıyla aşağıdaki işlemleri
yapar:
a) 18 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı için yapılacak
ödemeyi; 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası
üretim miktarını YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde kaynak bazında belirlenen fiyatla; çarparak belirler.
b) Bu fıkranın (a) bendine göre belirlediği bedele, 21 inci madde uyarınca belirlediği bedeli ilave ederek ilgili
fatura dönemi için yapılacak toplam ödemeyi bulur.
c) Bu fıkranın (b) bendine göre her bir üretici için bulduğu bedelleri kaynak bazında toplayarak kaynak
bazında yapılacak ödemeyi belirler.
153
ç) 18 inci maddenin dördüncü fıkrası kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı için yapılacak
ödemeyi; 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası
üretim miktarını YEK Kanunu eki I sayılı Cetvelde bu üretim tesislerinde kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları
için yer alan fiyatlardan en düşük olan kaynak fiyatıyla çarparak belirler.
d) Bu fıkranın (c) bendine göre kaynak bazında belirlediği bedellerin toplamı ile (ç) bendi kapsamında
belirlenen bedeli toplayarak ilgili fatura dönemi için piyasa işletmecisine bildireceği lisanssız üreticilere ödenecek
toplam bedeli (LÜYTOB) belirler.
e) Bu fıkranın (d) bendi uyarınca bulduğu miktarı piyasa işletmecisine piyasa yönetim sistemi üzerinden her
ayın ilk altı iş günü içerisinde bildirir.
f) Piyasa işletmecisi tarafından kendisine yapılan ödemeyi ilgili üreticilere öder.
(2) Görevli tedarik şirketi, birinci fıkra hükümlerine göre piyasa işletmecisine bildirdiği bedelin kendisine
eksik ödenmesi halinde birinci fıkra kapsamındaki ödemeleri aynı oranda eksik yapar. Piyasa işletmecisinin önceki
fatura dönemlerinden kalan eksik ödemesini ilgili fatura döneminde fazla ödeme şeklinde yapması halinde fazla kısım
eksik ödeme yapılan üreticilere payları oranında ödenir.
(3) Görevli tedarik şirketleri 18 inci maddenin ikinci fıkrası kapsamında satın almakla yükümlü oldukları
enerji miktarı için her bir üreticiye yapacağı ödeme tutarını hesaplamak için sırasıyla aşağıdaki işlemleri yapar;
a) 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası
üretim miktarını YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde öngörülen en düşük fiyatla çarparak yapılacak ödemeyi belirler.
b) 17 nci maddenin üçüncü fıkrası kapsamında kendisine yapılan bildirim tarihini izleyen altı gün içerisinde,
Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası enerji miktarı ile enerji alımına esas birim fiyatı ilgili kişiye bildirir.
c) İlgili kişi tarafından düzenlenen faturanın görevli tedarik şirketine tebliğ tarihini izleyen on iş günü
içerisinde, fatura bedelini ilgili kişinin bildireceği banka hesabına yatırır.
(4) Görevli tedarik şirketinin, ikinci fıkrada belirlenen istisna dışında, ödemede temerrüde düşmesi halinde
21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre
belirlenen gecikme zammı oranı uygulanır.
Yerli ürün kullanımının desteklenmesi
MADDE 21 – (1) Görevli tedarik şirketleri 18 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında satın almakla
yükümlü oldukları enerji miktarı için her bir üreticiye her bir fatura döneminde yapacağı yerli ürün kullanımını
destekleme bedelini, 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre belirlenen ihtiyaç fazlası üretim miktarını YEK Kanununa
ekli II sayılı Cetvelde belirlenen fiyatlardan yararlanarak Bakanlıkça YEK Kanununun 6/B maddesi uyarınca çıkarılan
yönetmeliğe göre hesaplanmış destek fiyatıyla çarparak belirler.
(2) Bir tüketim tesisi için yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı birden fazla üretim tesisi kurulması halinde
yerli ürün kullanım desteği, her bir üretim tesisinden sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji için birinci fıkra hükümleri
ayrı ayrı uygulanarak bulunur.
(3) Bu Yönetmelik kapsamında kurulan üretim tesisleri birinci veya ikinci fıkra kapsamındaki desteklerden
tesisin geçici kabulünün yapıldığı tarihten itibaren beş yıl süreyle yararlanabilir.
İtirazlar
MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişiler, bu Yönetmeliğin 17 nci,
18 inci, 20 nci ve 21 inci maddeleri ile Tebliğin ilgili maddeleri hükmü uyarınca görevli tedarik şirketi tarafından
yapılan iş ve işlemlere, işlemin kendilerine bildirim tarihinden itibaren üç iş günü içerisinde itiraz edebilir.
(2) Görevli tedarik şirketi, itiraz tarihinden itibaren üç iş günü içerisinde itiraza konu işlemi yeniden
inceleyerek gerekmesi halinde düzeltir ve sonucu itiraz sahibine bildirir.
(3) Ödemeye esas miktarların ve bedelin değişmesi halinde fark bir sonraki fatura döneminde düzeltilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Tüketim tesisi ve tüketim birleştirme
MADDE 23 – (1) Aynı bağlantı noktasına bağlanan veya elektrik enerjisi tüketimleri tek bir ortak sayaç ile
ölçülebilen bir veya birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişi, uhdesindeki/uhdelerindeki tesislerde tüketilen elektrik
enerjisi için tüketimlerini birleştirerek bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi ya da tesisleri kurabilir. Tüketim
birleştirmeye katılan kişilerin her birinin ayrı ayrı tüketim tesisi ya da tesislerinin olması gerekir.
(2) Tüketimini birleştiren gerçek ve/veya tüzel kişiler, bu Yönetmelik hükümlerinden yararlanmak amacıyla
aralarından bir kişiyi vekalet sözleşmesiyle tam ve sınırsız olarak yetkilendirir.
(3) Bu Yönetmeliğin uygulanması amacıyla, tüketimini birleştiren gerçek ve/veya tüzel kişilerin tüketim
tesislerinde tüketilen elektrik enerjisi aralarından yetkilendirecekleri kişinin elektrik enerjisi tüketimi ve bu
Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesisinde ya da tesislerinde üretilecek elektrik enerjisi aralarından
yetkilendirecekleri kişinin elektrik enerjisi üretimi sayılır. Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanması amacıyla
yapılacak iş ve işlemler, yetkilendirilen kişi nam ve hesabına yapılır. Görevli tedarik şirketi ile İlgili Şebeke
İşletmecisi iş ve işlemlerinde yetkilendirilmiş kişiyi muhatap alır.
154
(4) Bu Yönetmelik kapsamında tüketimini birleştiren kişiler, bu birleştirmeden kaynaklanan her türlü
anlaşmazlığı kendi aralarında çözerler.
(5) 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununa göre tek bir inşaat ruhsatı kapsamında yapılan yapılarda,
onaylı imar projesi üzerinden tüketim birleştirme hükümleri çerçevesinde tüketim birleştirmesi yapılabilir.
(6) İhtiyacı karşılanacak tüketim tesisinin, en geç ilgili üretim tesisinin geçici kabulünün yapıldığı tarih
itibariyle enerji tüketiyor olması zorunludur.
Üretim tesislerinin işletmeye girmesi
MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre Şebekeye bağlanacak üretim tesislerinin geçici kabul
işlemlerinin, bağlantı anlaşmasının imza tarihinden itibaren;
a) YG seviyesinden bağlanacak hidrolik kaynağa dayalı üretim tesislerinde üç yıl,
b) YG seviyesinden bağlanacak hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri dışındaki üretim tesislerinde iki yıl,
c) AG seviyesinden bağlanacak tüm üretim tesislerinde bir yıl,
ç) İletim şebekesine bağlanacak üretim tesislerinde Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği çerçevesinde aynı
niteliklere sahip üretim tesisleri için öngörülen süre,
içerisinde tamamlanması zorunludur. Mücbir sebepler dışında, bu sürelerin sonunda üretim tesisinin
tamamlanmaması halinde bağlantı anlaşması ile su kullanım haklarına ilişkin izin belgeleri kendiliğinden hükümsüz
hale gelir.
Denetim
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında lisanssız faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilerin bu
Yönetmelik ve Tebliğ kapsamındaki faaliyetlerinin inceleme ve denetimi ilgisine göre İlgili Şebeke İşletmecisi
ve/veya görevli tedarik şirketi tarafından yapılır.
Kamulaştırma
MADDE 26 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesisleri için Kurum tarafından herhangi bir
kamulaştırma işlemi yapılmaz.
Bilgilerin toplanması
MADDE 27 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kuran gerçek veya tüzel kişiler, İlgili Şebeke
İşletmecisi tarafından bu Yönetmelik ve Tebliğ çerçevesinde istenen bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve İlgili
Şebeke İşletmecisine sunmakla yükümlüdür.
(2) İlgili Şebeke İşletmecileri her ay, bir önceki aya ait bu Yönetmelik kapsamında;
a) Üretim başvurusu olumlu veya olumsuz sonuçlanan gerçek veya tüzel kişileri,
b) Üretim tesisi işletmeye giren gerçek veya tüzel kişiler ile bu tesislerin kurulu gücünü, üretim miktarını,
kaynak türünü, gerilim seviyesini ve üretim teknolojisini,
c) Üretim tesisinin bulunduğu ili ve ilçeyi,
ç) Kurumca gerekli görülecek diğer bilgileri,
Kurum tarafından belirlenecek formata uygun olarak Kuruma sunmakla yükümlüdür.
Yasaklar ve yaptırımlar
MADDE 28 – (1) İlgili Şebeke İşletmecileri ile görevli tedarik şirketleri, bu Yönetmelik kapsamında faaliyette
bulunan gerçek veya tüzel kişiler arasında ayrım yapamaz.
(2) Bu Yönetmelik kapsamına giren üretim tesisleri İlgili Mevzuat kapsamında dengeleme birimi olamaz ve bu
kapsamda uygulamalara katılamaz.
(3) Bu Yönetmelik kapsamındaki üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisi, bu Yönetmelikte belirtilen
istisnalar dışında, ticarete konu edilemez ve üretim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinin dışında tüketime
sunulamaz.
(4) Bu Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerine aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişi, ilgisine göre İlgili
Şebeke İşletmecisi ve/veya görevli tedarik şirketi tarafından ihtar edilerek aykırılığın giderilmesi için kendisine 15
günden az olmamak kaydıyla makul bir süre verilir. Verilen süre zarfında da aykırılığın giderilmemesi ve söz konusu
aykırılığın Şebekenin işleyişine zarar vermesi durumunda; bu kişinin sisteme elektrik enerjisi vermesi, tüketim
tesisinin sistemden enerji çekmesine engel olmayacak biçimde İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından doğrudan veya
görevli tedarik şirketinin bildirimi üzerine engellenebilir. Bu fıkra kapsamına giren gerçek veya tüzel kişiler konuya
ilişkin bilgi ve belgeler ile beşinci fıkra kapsamında Kuruma bildirilir.
(5) Lisanssız üretim faaliyeti gösteren kişilerin İlgili Mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda,
Kurul tarafından Kanunun 16 ncı maddesinde öngörülen yaptırımlar uygulanır.
Üretim tesisi devri
MADDE 29 – (1) Geçici kabulü yapılmış olmak kaydıyla, bu Yönetmelik kapsamındaki üretim tesisi; satış,
devir veya diğer bir düzenleme ile bu Yönetmelik veya İlgili Mevzuat kapsamında üretim faaliyeti göstermek isteyen
başka bir gerçek veya tüzel kişiye devredilebilir. Geçici kabulü yapılmamış üretim tesisleri, bu fıkra kapsamında devre
konu edilemez.
(2) Birinci fıkra kapsamında üretim tesisini devredecek ve devir alacak gerçek veya tüzel kişiler, devir işlemi
155
gerçekleşmeden önce eşzamanlı olarak İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunur. İlgili Şebeke İşletmecisi, bu
fıkra kapsamında yapılan başvuruları devir için gerekli belgelerin tam ve eksiksiz olması halinde otuz gün içerisinde
sonuçlandırır. Devir işlemi, devir alacak gerçek veya tüzel kişinin bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını
imzalamadığı sürece, İlgili Şebeke İşletmecisi nezdinde geçerlilik kazanmaz.
(3) Hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisleri açısından bu madde kapsamında yapılacak devirlerde ikinci
fıkrada belirtilen iş ve işlemlere ek olarak, ayrıca devir işleminden önce ilgili su kullanım hakkı izin belgesinin devir
alacak gerçek veya tüzel kişi adına düzenlendiğinin belgelenmesi zorunludur. Bu fıkra kapsamında yapılacak olan
devir işlemlerinde ikinci fıkrada belirtilen anlaşmaların imzalanmasından önce söz konusu izin belgesi, İlgili Şebeke
İşletmecisine sunulur.
(4) Lisanssız üretim kapsamındaki bir üretim tesisi için bankalar ve/veya finans kuruluşları tarafından sınırlı
veya gayri kabili rücu proje finansmanı sağlanması halinde, sözleşme hükümleri gereği, bankalar ve/veya finans
kuruluşları İlgili Şebeke İşletmecisine gerekçeli olarak bildirimde bulunarak, bu Yönetmeliğin öngördüğü şartlar
çerçevesinde önerecekleri bir başka gerçek veya tüzel kişiye ilgili üretim tesisine ilişkin tüm yükümlülükleri
üstlenmek şartıyla söz konusu üretim tesisinin devredilmesini ve ilgili gerçek veya tüzel kişi ile bağlantı ve sistem
kullanım anlaşması imzalanmasını talep edebilir. Sözleşme hükümlerine aykırılığın belgelenmesi halinde, bankalar
ve/veya finans kuruluşları tarafından bildirilen gerçek veya tüzel kişi ile üretim tesisi devri kapsamında bağlantı ve
sistem kullanım anlaşmaları imzalanır. Bu fıkra kapsamında yapılan devir işlemlerinin, devir işleminin
gerçekleştirildiği tarihten itibaren on iş günü içerisinde İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından Kuruma bildirilmesi
zorunludur. Birinci fıkra hükmü bu fıkra kapsamındaki tesisler için uygulanmaz.
Lisansa konu bir üretim tesisinin lisanssız üretim faaliyeti kapsamına alınması
MADDE 30 – (1) Lisansa konu bir üretim tesisinin bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde lisanssız üretim
faaliyeti kapsamına alınması ilgili üretim tesisinin;
a) Geçici kabulü yapılarak işletmeye geçmiş olması,
b) 5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan üretim tesisleri kapsamında olması,
c) Başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişinin, tüketiminin tamamını veya bir kısmını ilgili üretim tesisinden
karşılayacağı mevcut bir tüketim tesisinin olması,
şartlarının birlikte sağlanması halinde mümkündür.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren gerçek veya tüzel kişiler; bu Yönetmelik çerçevesinde lisanssız üretim
faaliyetinde bulunmak istemeleri halinde, ilgili kişinin uhdesindeki üretim tesisi ile ilişkilendirilecek aynı kişi
uhdesindeki tüketim tesisi veya tesislerine ilişkin belgeler ile birlikte üretim tesisinin bulunduğu bölgede yer alan İlgili
Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunur. Bu kapsama giren üretim tesisi sahibi gerçek veya tüzel kişinin lisansına
kayıtlı olan bağlantı noktasına ilişkin bağlantı hakkı korunur. İlgili Şebeke İşletmecisi, bu fıkra kapsamında yapılan
başvuruları bu Yönetmelik çerçevesinde gerekli belgelerin tamamlandığı tarihten itibaren otuz gün içerisinde
sonuçlandırır.
Diğer hükümler
MADDE 31 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulu gücü 5 MW’a kadar olan yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı üretim tesislerine emreamade kapasite bedeli tahakkuk ettirilmez.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında;
a) İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından tahsil edilebilecek başvuru bedeli,
b) Görevli tedarik şirketlerinin bu Yönetmelik kapsamında fiilen üretim yapan kişiler için yürüttükleri iş ve
işlemler karşılığında tahsil edebileceği yıllık işletim bedeli,
her yıl 31 Aralık tarihine kadar Kurul tarafından belirlenir. Üretim tesislerinin İlgili Mevzuat gereği ödemekle
yükümlü oldukları bedeller saklıdır.
(3) Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak YEK Kanununa ekli II sayılı
Cetvelde adı geçen mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamdan her birinin, ithalat tarihi baz alınarak, en fazla önceki
beş takvim yılında üretilmiş olması zorunludur.
(4) Kurum; lisanssız üretim tesislerinin sisteme bağlantısı, sistem kullanımı, lisanssız elektrik üretimi
yapmaktan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri ile Şebekenin ilgili mevzuatta öngörülen güvenlik, teknik ve kalite
esaslarına göre işletilmesine dair bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin alt düzenleyici işlemler yapmaya yetkilidir.
(5) Dağıtım şirketleri ile OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, ilgili dağıtım bölgesinde bu Yönetmelik
çerçevesinde trafo merkezi bazında dağıtım sistemine bağlanabilecek üretim tesisi kapasitelerini içinde bulunulan yıl
için, Ocak, Nisan, Temmuz ve Eylül aylarının ilk haftası içerisinde kendi internet sayfalarında yayımlamakla
yükümlüdür.
(6) İlgili Şebeke İşletmecileri ve görevli tedarik şirketleri bu Yönetmelik ve Tebliğ hükümleri uyarınca sahip
oldukları bilgileri Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde saklamak ve korumakla yükümlüdür.
(7) Bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilere, bu Yönetmelik ve Tebliğde
belirtilen hususlar dışında, bağlantı ve sistem kullanımından kaynaklanan her türlü bedel için İlgili Mevzuat hükümleri
uygulanır.
156
(8) Bu Yönetmelik ve Tebliğde belirtilen istisnalar dışında başvuru bedeli iade edilmez.
Atıflar
MADDE 32 – (1) 21/7/2011 tarihli ve 28001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında
Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 33 – (1) 21/7/2011 tarihli ve 28001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında
Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmemiş başvurulara ilişkin işlemler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hidrolik kaynaklar dışında diğer
kaynaklara dayalı üretim tesisleri için İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunmuş ve başvurusu hakkında
kendisine Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmemiş olan gerçek veya tüzel kişilerin, bu Yönetmeliğin 7 nci
maddesinin birinci fıkrası kapsamında varsa ek olarak sunması gereken belgeleri, yüzseksen gün içerisinde İlgili
Şebeke İşletmecisine sunmaları zorunludur. Söz konusu belgelerin yüzseksen gün içerisinde edinilemediğinin İlgili
Şebeke İşletmecisi tarafından anlaşılması halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi üç ay süreyle eksik belgelerin ulaşmasını
bekler. Gerekli tüm belgeleri süresinde tamamlayan gerçek veya tüzel kişilerin başvurusu bu Yönetmelik hükümleri
çerçevesinde sonuçlandırılır.
Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmiş başvurulara ilişkin işlemler
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hidrolik kaynaklar dışında diğer
kaynaklara dayalı üretim tesisleri için İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunmuş ve başvurusu hakkında
kendisine Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmiş olan gerçek veya tüzel kişilerden;
a) Rüzgar enerjisine dayalı başvurular dışındaki diğer başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişiler, 7 nci maddenin
birinci fıkrası çerçevesinde sunulması gereken ek belgeler ile 9 uncu maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde sunulması
gereken belgeleri yüzseksen gün içerisinde İlgili Şebeke İşletmecisine eksiksiz sunması halinde söz konusu kişi ile
otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalanır.
b) Rüzgar enerjisine dayalı başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişiler için, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren otuz gün içerisinde Yönetmeliğin 8 inci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında YEGM’den rüzgar
enerjisine dayalı başvurular için Teknik Değerlendirme Raporu talep edilir. Bu kapsamda;
1) Teknik Değerlendirme Raporunun olumsuz olması halinde başvuru belgeleri iade edilir.
2) Teknik Değerlendirme Raporunun olumlu olması halinde, ilgili başvuru hakkında birinci fıkranın (a) bendi
çerçevesinde işlem tesis edilir.
(2) Birinci fıkra kapsamında istenen belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine süresi içinde sunamayan başvuru
sahipleri bağlantı anlaşmasını imzalama hakkını kaybeder ve mevcut belgeleri iade edilir.
(3) Birinci fıkranın (b) bendinde belirlenen belgelerin zamanında edinilemediğinin İlgili Şebeke İşletmecisi
tarafından anlaşılması halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi üç ay süreyle eksik belgelerin ulaşmasını bekler.
(4) Birinci fıkranın (b) bendi kapsamında rüzgar enerjisine dayalı başvurular için aynı bendin (2) nolu alt
bendinde öngörülen süre, Teknik Etkileşim İzninin düzenlendiği tarihten itibaren başlatılır. Bu fıkra kapsamında
Teknik Etkileşim İzninin, düzenlenme tarihinden itibaren otuz gün içerisinde İlgili Şebeke İşletmecisine sunulması
zorunludur. Teknik Etkileşim İzninin, süresi içerisinde ilgili tüzel kişiye sunulmaması halinde, bağlantı başvurusu
geçersiz sayılır ve ilgili belgeler başvuru sahibine iade edilir.
(5) Bu madde kapsamına giren gerçek ve tüzel kişilerin Teknik Etkileşim İznini en geç 31 Aralık 2014 tarihine
kadar İlgili Şebeke İşletmecisine sunmaları zorunludur.
Teknik etkileşim izni
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) 31 Aralık 2014 tarihine kadar; rüzgar enerjisine dayalı başvurular için bu
Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen süre, Teknik Etkileşim İzninin düzenlenme tarihinden
itibaren başlatılır. Teknik Etkileşim İzninin, düzenlenme tarihinden itibaren otuz gün içerisinde proje onayı için ilgili
tüzel kişiye sunulması zorunludur.
Üretim tesisisin dağıtım bölgesinde tüketim tesisisin OSB dağıtım şebekesinde olması halinde yapılacak
işlemler
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Üretim tesisisin dağıtım bölgesinde, tüketim tesisisin OSB dağıtım bölgesinde
olması halinde, ihtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilebilmesi için piyasa işletmecisi tarafından yapılması gerekli ilave
yazılım çalışmaları bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içerisinde tamamlanır.
Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri için verilen mevcut bağlantı görüşlerinin geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hidrolik kaynağa dayalı üretim
tesisleri için verilmiş olan bağlantı görüşleri geçersiz hale gelir.
Mevcut tüketim birleştirme başvuruları
GEÇİCİ MADDE 6 – (1) 23 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamındaki sınırlama, bu Yönetmeliğin
157
yürürlüğe girdiği tarihten önce tüketim birleştirme çerçevesinde başvuruda bulunan ve İlgili Şebeke İşletmecisi ile
bağlantı anlaşması imzalamış olan gerçek veya tüzel kişiler için uygulanmaz.
(2) Birinci fıkra kapsamında başvurmuş olup bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bağlantı
anlaşması henüz imzalanmamış olan gerçek veya tüzel kişilere, bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 34 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 35 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.
Lisanssız Yönetmelik Ek-1
LİSANSSIZ ÜRETİM BAĞLANTI BAŞVURU FORMU
Başvuru Sahibinin Bilgileri
Adı-Soyadı/Ünvanı
Adresi
Telefonu
Faks Numarası
E-Posta Adresi
T.C. Vergi/ T.C. Kimlik Numarası
Banka Hesap Numarası
Üretim Tesisinin Bilgileri
Adresi
Coğrafi Koordinatları (UTM 6ED50)
Kurulu Gücü
Bağlantı İçin Talep Edilen Tarih
Sistem Kullanımına Başlaması
İçin Öngörülen Tarih
Türü / Kullanılan Kaynak
Bağlantı Şekli
 AG Tek Faz  AG Üç Faz
 YG
Bağlantı Transformatörü Bilgileri
Diğer Bilgiler
Bu formda verilen tüm bilgiler tarafımca doğru bir şekilde doldurulmuştur. Başvurumun kabul
edilmesi durumunda; üretim tesisini bu formda belirtilen özelliklere uygun olarak tesis etmeyi, tesis
aşamasında, İlgili Şebeke İşletmecisinden gerekli izinleri almadan, bu formda belirtilen bilgilere
aykırı bir işlem tesis etmeyeceğimi, bu formda verilen bilgilere aykırı bir durum tespit edilmesi
halinde başvurumun her aşamada İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından iptal edilmesini kabul ve taahhüt
ederim.
Adı-Soyadı/Ünvanı
İmza
Tarih
158
Lisanssız Yönetmelik Ek-2
BAŞVURU DİLEKÇESİ
T.C.
… İL ÖZEL İDARESİ BAŞKANLIĞINA (*)
…………………….. (adresinde) 6446 sayılı Kanun ve 5346 sayılı Kanunun ilgili
hükümleri ve ilgili mevzuatı kapsamında lisanssız elektrik üretimi yapmak amacıyla hidrolik
kayağa dayalı üretim tesisi kurmak için Su Kullanım Hakkı İzin Belgesi almak amacıyla
başvuru yapmaktayım/yapmaktayız.
Başvurumun/başvurumuzun kabulünü ve tarafımıza Su Kullanım Hakkı İzin Belgesi
verilmesi hususunu tensiplerinize arz ederiz.
Yetkili Kişi veya Kişilerin Adı-Soyadı
İmza
(varsa) Kaşe
Tarih
Tüzel kişinin ticaret unvanı:
Tüzel kişinin Ticaret ve/veya Sanayi Odasına kayıtlı olduğu il:
Tüzel kişinin ticaret sicil nosu:
Gerçek kişinin T.C. kimlik nosu:
Gerçek/Tüzel kişinin vergi kimlik nosu:
Gerçek/Tüzel kişinin kanuni ikametgah adresi:
Telefon:
Faks:
Gerçek/Tüzel kişiye ait Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) :
(*)
İşbu izin belgesi, İl Özel İdaresi bulunmayan yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon
Başkanlığınca düzenlenir.
159
Lisanssız Yönetmelik Ek-3
T.C.
…İL ÖZEL İDARESİ (*)
(…. Müdürlüğü)
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun Kapsamında
SU KULLANIM HAKKI İZİN BELGESİ
Belgenin verildiği tarih: …..
(BELGE NO: ….16/ ….17 /….18 / ….19 / 00000000…20)
Bu belge, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanun’un 6/A maddesi gereği, …………………’ye aşağıda bilgileri
bulunan …………….. elektrik üretim tesisi için verilmiştir.
Üretim tesisinin İlgili Şebeke İşletmecisi Kayıt Numarası :
Üretim tesisinin adı :
Üretim tesisinin yeri :
Üretim tesisinin tipi :
Üretim tesisinin kurulu gücü :
Sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi :
DSİ taşra teşkilatının madde 9/1
kapsamındaki yazısının tarih ve sayısı21 :
İlgili Şebeke İşletmecisinin madde 9/1
kapsamındaki yazısının tarih ve sayısı22 :
…..
Vali
16
İl plaka kodu
Yıl
18
DSİ taşra teşkilatının kısa adı
19
İlgili Şebeke İşletmecisinin kısa adı
20
Verilen belgenin sıra sayısı yazılacak.
21
Asıl yazının, ilgili İl Özel İdaresince onaylanmış örneği işbu belge ekine konulacaktır.
22
Asıl yazının, ilgili İl Özel İdaresince onaylanmış örneği işbu belge ekine konulacaktır.
(*)
İşbu izin belgesi, İl Özel İdaresi bulunmayan yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığınca
düzenlenir.
17
160
Lisanssız Yönetmelik Ek-4
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanun Kapsamında Kaynak Türünün Belirlenmesi Amaçlı
ÜRETİM KAYNAK BELGESİ
Belgenin verildiği tarih:
Bu belge …/…/201… ile …/…/201.. tarihleri arasında geçerlidir.
(BELGE NO: ...23 ) /...24/ 00000000...25)
Bu belge, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına İlişkin Kanunun 5 inci maddesi gereği ...................’ye aşağıda bilgileri bulunan
............ elektrik üretim tesisi için verilmiştir.
Yenilenebilir kaynak türü:
Üretimin yapıldığı dönem:
Üretim döneminde yapılan brüt elektrik enerjisi üretimi (kWh):
Üretim tesisinin İlgili Şebeke İşletmecisi Kayıt Numarası:
Üretim tesisinin adı:
Üretim tesisinin yeri:
Üretim tesisinin tipi:
Üretim tesisinin kurulu gücü:
Sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi:
…..
Genel Müdür26
23
24
25
26
İlgili Şebeke İşletmecisinin kısa adı yazılacak.
İlgili yıl yazılacak.
Verilen belgenin sıra sayısı yazılacak.
İlgili Şebeke İşletmecisinin logosu ve amblemi olacak.
161
Lisanssız Yönetmelik Ek-5
BİR DAĞITIM TRANSFORMATÖRÜNDE AG SEVİYESİNDEN BİR KİŞİYE
BİR YIL İÇERİSİNDE TAHSİS EDİLEBİLECEK KAPASİTE
Trafo Gücü (t.g.)
Bağlanabilir
Bir kişiye bir yıl içerisinde
(kVA)
Toplam Kapasite (kWe) tahsis edilebilecek kapasite (kWe)
t.g. < 100
7,5
100 ≤ t.g. ≤ 1000
t.g. x 0,3
t.g. x 0,1
t.g. >1000
100 kWe
Lisanssız Yönetmelik Ek-6
ÜRETİM TESİSİ TİP TEST FORMU
(Üretim Tesisi Tip Test Raporunda Bulunması Gereken Bilgiler)
Üretim Tesisi Bilgileri
Üretim Tesisi Tip Referansı
Maksimum Anma Gücü
Üretici Şirket Adı
Tel
Faks
Adres
Test Merkezi Bilgileri
İsim ve Adres
Tel
Faks
E-posta
Test Bilgileri
Test Tarihi
Testi Yapan
Test Kayıt No
İmza
162
Ek 3
2 Mayıs 2007 ÇARŞAMBA
Resmî Gazete
Sayı : 26510
KANUN
ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU
Kanun No. 5627
Kabul Tarihi : 18/4/2007
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin
ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında
verimliliğin artırılmasıdır.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Kanun; enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel
işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji
verimliliğinin artırılmasına ve desteklenmesine, toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine, yenilenebilir enerji
kaynaklarından yararlanılmasına yönelik uygulanacak usûl ve esasları kapsar.
(2) Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik önlemlerin uygulanması ile özellik veya görünümleri kabul
edilemez derecede değişecek olan sanayi alanlarında işletme ve üretim faaliyetleri yürütülen, ibadet yeri olarak
kullanılan, planlanan kullanım süresi iki yıldan az olan, yılın dört ayından daha az kullanılan, toplam kullanım alanı
elli metrekarenin altında olan binalar, koruma altındaki bina veya anıtlar, tarımsal binalar ve atölyeler, bu Kanun
kapsamı dışındadır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,
b) Genel Müdürlük: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü,
c) Kurul: Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunu,
ç) Kamu kesimi: Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler ve
mahallî idareleri,
d) Meslek odaları: Elektrik ve makina mühendisleri odalarını,
e) Şirket: Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar ile yaptıkları yetkilendirme anlaşması çerçevesinde,
enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek üzere yetki belgesi verilen enerji verimliliği danışmanlık şirketlerini,
f) Yetkilendirilmiş kurumlar: Düzenlenen yetkilendirme anlaşması çerçevesinde, eğitim, yetkilendirme ve
izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük tarafından, Kurul onayı ile yetkilendirilen meslek odaları ve
üniversiteleri,
g) TEP: Ton Eşdeğer Petrolü,
ğ) Atık: Kullanılmış lastikler, boya çamurları, solventler, plastikler, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından
yakıt olarak kullanılması uygun görülen atık yağlar ve diğer atıkları,
h) Bina sahibi: Binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edeni,
ı) Endüstriyel işletme: Elektrik üretim faaliyeti gösteren lisans sahibi tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam enerji
tüketimleri bin TEP ve üzeri olan, ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet
gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeleri,
i) Enerji kimlik belgesi: Asgarî olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım
özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgeyi,
j) Enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim
kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan enerji tüketiminin azaltılmasını,
k) Etüt: Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik imkânların ortaya çıkarılması için yapılan ve bilgi toplama,
ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan çalışmaları,
l) Enerji verimliliği hizmetleri: Enerji verimliliği konusunda danışmanlık, eğitim, etüt ve uygulama
hizmetlerini,
m) Enerji yoğunluğu: Bir birim hasıla üretebilmek için tüketilen enerji miktarını,
n) Enerji yöneticisi ve sertifikası: Bu Kanun kapsamına giren endüstriyel işletmelerde ve binalarda enerji
yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle sorumlu ve enerji yöneticisi sertifikasına sahip kişi ile Genel
Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar veya enerji verimliliği danışmanlık şirketleri tarafından enerji yöneticileri için
düzenlenen belgeyi,
o) Enerji yönetimi: Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere yürütülen eğitim,
163
etüt, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetlerini,
ö) Geri ödeme süresi: Endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin artırılması amacıyla
hazırladıkları veya şirketlere hazırlattıkları projelerde ihtiyaç duyulan yatırım harcamalarının projede öngörülen
tasarruflarla geri kazanılmasını sağlayan süreyi,
p) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini,
r) Uygulama anlaşması: Etüt çalışmaları ile belirlenen önlemlerin uygulanmasını gerçekleştirmek amacıyla
şirketlerin yaptıkları anlaşmayı,
s) Yakma tesisleri: Yakıtın yandığı yer ile bu yere bağlı parçalar ve atık gaz tertibatlarının dâhil olduğu ısı elde
edilen tesisleri,
ş) Yetki belgesi: Düzenlenen yetkilendirme anlaşmaları çerçevesinde, üniversitelere ve meslek odalarına
eğitim, yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlere
ise eğitim, etüt, danışmanlık ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük, meslek odaları veya
üniversiteler tarafından verilen belgeyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kurul ve Yetkilendirmeler
Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu
MADDE 4 – (1) Enerji verimliliği çalışmalarının ülke genelinde tüm ilgili kuruluşlar nezdinde etkin olarak
yürütülmesi, sonuçlarının izlenmesi ve koordinasyonu amacıyla Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu oluşturulur.
Kurulca alınan kararların uygulanmasının takibi ve sekreterlik hizmetleri Genel Müdürlük tarafından yürütülür.
(2) Kurul; Bakanlığın Genel Müdürlüğün ilgilendirildiği müsteşar yardımcısı başkanlığında, İçişleri Bakanlığı,
Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı, Bakanlık, Çevre ve Orman Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumu, Türk Standartları Enstitüsü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu,
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve Türkiye Belediyeler Birliğinin
birer üst düzey temsilcisinden oluşur.
(3) Kurulun görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
a) Ulusal düzeyde enerji verimliliği stratejileri, planları ve programları hazırlamak, bunların etkinliğini
değerlendirmek, gerektiğinde revize edilmelerini, yeni önlemlerin alınmasını ve uygulanmasını koordine etmek.
b) Genel Müdürlük tarafından yürütülen enerji verimliliği çalışmalarını yönlendirmek ve enerji verimliliği
hizmetlerinin yaygınlaştırılmasında, Genel Müdürlük tarafından meslek odalarına ve üniversitelere verilen yetki
belgelerini onaylamak.
c) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki
uygulamalardan yararlanmak isteyen endüstriyel işletmelerin yaptıkları veya şirketlere hazırlattıkları uygulama
projelerini, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki gönüllü anlaşmaları onaylamak ve uygulamanın
sonuçlarını izlemek.
ç) Kurula verilen görevler kapsamında ve gerekli gördüğü hallerde, giderleri Genel Müdürlük bütçesinden
karşılanmak üzere, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının
katılımı ile geçici ihtisas komisyonları oluşturmak.
d) Yetkilendirilmiş kurumların, şirketlerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve sivil toplum
kuruluşlarının katılımı ile her yıl Kasım ayında Genel Müdürlük tarafından düzenlenecek danışma kurulu
toplantılarının gündemini ve toplantıya katılacak kuruluşları belirlemek, toplantı sonuç değerlendirmelerini ve önlem
önerilerini onaylamak.
e) Her yıl Ocak ayı içinde yetki belgesi ve enerji yöneticisi sertifikası bedellerini belirlemek ve yayımlamak.
(4) Kurul her yıl Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarında olmak üzere, dört kez olağan olarak toplanır.
Ayrıca, Kurul Başkanının gerekli görmesi halinde, yapılan çağrı üzerine olağanüstü olarak da toplanır. Toplantı yeter
sayısı için üçte iki çoğunluk aranır ve kararlar toplantıya katılanların oy çokluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde
Başkanın oyu iki oy sayılır.
(5) Genel Müdürlük bütçesinden karşılanmak üzere, her toplantı günü için, Kurul Başkanı ve üyelerine, yılda
dörtten fazla olmamak üzere uhdesinde kamu görevi bulunanlara (2.000), uhdesinde herhangi bir kamu görevi
bulunmayanlara ise (3.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda
huzur hakkı ödenir.
Yetkilendirmeler
MADDE 5 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerinin yürütülmesine yönelik yetkilendirmeler ve bu kapsamdaki
faaliyetler aşağıdaki esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.
a) Yetkilendirmeler ve yetki belgesine ilişkin işlemler şunlardır:
1) Üniversitelere ve meslek odalarına uygulamalı eğitim yapabilmeleri ve şirketleri yetkilendirebilmeleri için
164
Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından yetki belgesi verilir. Bu belgeler bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde
belirlenen usûl ve esaslara aykırı bir durum olmadıkça her beş yılda bir yenilenir. Yetki belgesi yenilenmeyen
kurumların şirketlere verdikleri yetki belgeleri ile ilgili işlemler, süreleri doluncaya kadar Genel Müdürlük tarafından
yürütülür.
2) Şirketlere eğitim, etüt, danışmanlık ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük ve/veya
yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yetki belgesi verilir. Bu belgeler bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde belirlenen
usûl ve esaslara aykırı bir durum olmadıkça her üç yılda bir yenilenir. Şirketler, yetki belgesi bedelinin tamamını ve
enerji yöneticisi sertifikası bedelinin yüzde onundan fazla olmamak kaydıyla Kurul tarafından belirlenen bölümünü
yetkilendirme anlaşması yaptıkları kurum veya kuruluşa öder.
b) Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler, Genel Müdürlük tarafından kamuoyuna duyurulur.
c) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler ile bunlar adına hareket eden görevlileri, enerji
verimliliği ile ilgili çalışmaları sırasında elde ettikleri ve müşterilerinin ticarî ilişkilerine zarar verecek ticarî sırları
gizli tutmakla yükümlüdür. Bu sırları gizli tutmakla yükümlü olanlar, görevlerinden ayrılmış olsalar dahi bu sırları
kendi menfaatlerine ve başkalarının lehine kullanamaz.
ç) Genel Müdürlük ve yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yürütülecek faaliyetler şunlardır:
1) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar, şirketlere yetki belgesi verir, enerji yöneticisi eğitimi ve
sertifikalandırma faaliyetlerini yürütür.
2) Yetkilendirilmiş kurumlar yetki belgesi verdikleri şirketlerin faaliyetlerini izler, bu Kanun ve bu Kanunun
uygulanmasına yönelik olarak Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil eden
hususları otuz gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.
3) Genel Müdürlük, televizyon ve radyo kanallarında yayınlanmak üzere bilinçlendirme ve bilgilendirme
amaçlı eğitim programları, yarışmalar, kısa süreli film ve/veya çizgi filmler hazırlar veya hazırlattırır.
4) Yetkilendirilmiş kurumlar Genel Müdürlüğe her yıl faaliyet raporu sunar.
d) Şirketlerin görevleri şunlardır:
1) Eğitim, sertifikalandırma, endüstriyel işletmeler, bina sahipleri veya yönetimleri ile aralarında yapılan
hizmet anlaşmaları çerçevesinde, etüt ve danışmanlık faaliyetleri yürütmek.
2) Enerji verimliliği etüt çalışması ile belirledikleri önlemlerin uygulanmasına yönelik projeyi hazırlamak.
3) Uygulama anlaşması kapsamındaki tadilatları proje doğrultusunda gerçekleştirmek ve enerji tasarruf
miktarını garanti etmek.
4) Yetki aldıkları kuruma her yıl faaliyet raporu sunmak.
e) Enerji tasarruf miktarı ile ilgili olarak yapılan uygulama anlaşması kapsamında garanti ettiği taahhüdünü,
uygulama öncesi ve sonrası yapacağı ölçümlerle endüstriyel işletmenin ve yetkilendirildiği kurumun temsilcileri
huzurunda kanıtlayamayan şirket, yetkilendirildiği kurum tarafından internet üzerinden ilan edilir. En fazla üç
uygulama anlaşmasındaki taahhüdünü yerine getiremeyen şirketin yetki belgesi, bir yıl sonra yenilenebilmek üzere
iptal edilir.
f) Şirketlerin uygulama anlaşmaları kapsamında ölçümlerle kanıtladıkları tasarruf miktarl arı,
yetkilendirildikleri kurumlar tarafından internet üzerinden ilan edilir.
(2) Yetki belgesinin verilmesine, yetkilendirilecek kurumlarda ve şirketlerde aranacak niteliklere, yetki belgesi
ve enerji yöneticisi sertifikasına ilişkin hususlar ile bu madde kapsamındaki yetkilendirmelere, faaliyetlere ve
görevlere ilişkin usûl ve esaslar Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim, Bilinçlendirme ve Uygulamalar
Eğitim ve bilinçlendirme
MADDE 6 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerinin etkinliğini ve enerji bilincini artırmak amacıyla aşağıdaki
esaslar çerçevesinde eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilir.
a) Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte tanımlanan usûl ve esaslar çerçevesinde;
1) Şirketler için Genel Müdürlük ve/veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından, enerji yöneticileri için Genel
Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından teorik ve uygulamalı eğitim programları düzenlenir.
2) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar, yetkilendirme anlaşması yaptıkları şirketlerin eğitim
programlarına laboratuvar kullanım desteği sağlar.
b) Enerji ve enerji verimliliği ile ilgili temel kavramlar, Türkiye’nin genel enerji durumu, enerji kaynakları,
enerji üretim teknikleri, günlük hayatta enerjinin verimli kullanımı ile iklim değişikliği ve çevrenin korunmasında
enerji verimliliğinin önemi konularında teorik ve pratik bilgiler verilmek üzere, Milli Savunma Bakanlığı tarafından,
askeri liseler ile er-erbaş eğitim merkezlerinde ders ve eğitim programları yürütülür; örgün ve yaygın eğitim
kurumlarının ders programlarında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi
eğitimlerinde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli düzenlemeler yapılır.
c) Enerjinin verimli kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla kamuoyunun bilinçlendirilmesine yönelik
165
yapılacak faaliyetler şunlardır:
1) Ulusal ve/veya bölgesel yayın yapan televizyon ve radyo kanalları, Genel Müdürlük tarafından hazırlanan
veya hazırlattırılan enerjinin verimli kullanılması ile ilgili eğitim programlarını, yarışmaları, kısa süreli film ve/veya
çizgi filmleri, 13/4/1994 tarihli ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 31
inci maddesi gereğince bilinçlendirme ve bilgilendirme amaçlı eğitim programları kapsamında, toplam yayın süresi
ayda asgarî otuz dakikadan az olmamak üzere 07:00 ila 23:00 saatleri arasında yayınlar.
2) Lisansları kapsamında elektrik ve/veya doğal gaz satışı yapan tüzel kişiler bir önceki malî yıla ait tüketim
miktarı ve bu miktara karşılık gelen tüketim bedelini içeren aylık bazdaki bilgileri internet ortamında müşterilerinin
bilgisine sunar.
3) Üreticiler ve ithalatçılar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen Türkçe kullanım ve
tanıtma kılavuzu ile satılmak zorunda olan enerji tüketen malların kullanım kılavuzlarında, malın enerji tüketimi
açısından verimli kullanımı ile ilgili bilgilere ayrı bir bölümde yer verir. Bu hükmün uygulanması Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı tarafından denetlenir.
4) Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, meslek odaları ve Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği işbirliği ile Genel Müdürlük tarafından her yıl Ocak ayının ikinci haftasında Enerji
Verimliliği Haftası etkinlikleri düzenlenir. Bu kapsamdaki etkinliklerin nitelikleri Kurul tarafından belirlenir.
Uygulamalar
MADDE 7 – (1) Enerji verimliliğinin artırılması amacıyla aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir.
a) Enerji yönetimi ile ilgili olarak yürütülecek faaliyetler şunlardır:
1) Endüstriyel işletmeler, çalışanları arasından enerji yöneticisi görevlendirir. Organize sanayi bölgelerinde,
bölgedeki bin TEP’ten daha az enerji tüketimi bulunan endüstriyel işletmelere hizmet vermek üzere enerji yönetim
birimi kurulur.
2) Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan ticarî
binaların, hizmet binalarının ve kamu kesimi binalarının yönetimleri, yönetimlerin bulunmadığı hallerde bina
sahipleri, enerji yöneticisi görevlendirir veya enerji yöneticilerinden hizmet alır.
3) Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel
işletmelerde, enerji yöneticisinin sorumluluğunda enerji yönetim birimi kurulur. Organizasyonlarında kalite yönetim
birimi bulunan endüstriyel işletmeler, bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir.
4) Enerji yöneticileri ile enerji yönetim birimlerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin usûl ve esaslar,
Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda ise enerji
yöneticisi görevlendirilmesine ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık ile müştereken hazırlanarak Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir.
b) İzleme, analiz ve projeksiyon çalışmalarına yönelik olarak aşağıdaki faaliyetler yürütülür:
1) Ülke genelinde, endüstriyel işletmelerde ve binalardaki enerji verimliliğinin gelişimini bölge ve sektör
bazında ortaya koyan envanter ve geleceğe yönelik projeksiyonlar yetkilendirilmiş kurumların işbirliği ile Genel
Müdürlük tarafından, kamu kesimi ile ilgili olarak kendi tespit ve değerlendirmelerini içeren yıllık raporlar ise Genel
Müdürlük tarafından hazırlanır ve yayımlanır.
2) Endüstriyel işletmeler ve enerji yöneticisi çalıştırmakla yükümlü olan bina sahipleri ve/veya yönetimleri
istenen bilgileri, kamu kesiminde enerji yöneticisi çalıştırmakla yükümlü olan kurum ve kuruluşlar ise formatı Genel
Müdürlük tarafından belirlenen enerji tüketim bilgileri ve kendi tespitlerini içeren raporları her yıl Mart ayı sonuna
kadar Genel Müdürlüğe verir. Endüstriyel işletmeler, Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı incelemelere imkân tanır.
c) Merkezî ısıtma sistemine sahip binalarda, merkezî veya lokal ısı veya sıcaklık kontrol cihazları ile ısınma
maliyetlerinin ısı kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemler kullanılır. Buna aykırı olarak
hazırlanan projeler ilgili mercilerce onaylanmaz.
ç) Toplam inşaat alanı yönetmelikte belirlenen mesken amaçlı kullanılan binalarda, ticarî binalarda ve hizmet
binalarında uygulanmak üzere mimarî tasarım, ısıtma, soğutma, ısı yalıtımı, sıcak su, elektrik tesisatı ve aydınlatma
konularındaki normları, standartları, asgarî performans kriterlerini, bilgi toplama ve kontrol prosedürlerini kapsayan
binalarda enerji performansına ilişkin usûl ve esaslar, Türk Standartları Enstitüsü ve Genel Müdürlük ile müştereken
hazırlanarak Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik
hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde ilgili idare tarafından yapı kullanma izni verilmez.
d) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmeliğe göre hazırlanan yapı projeleri
kapsamında enerji kimlik belgesi düzenlenir. Enerji kimlik belgesinde binanın enerji ihtiyacı, yalıtım özellikleri,
ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ve binanın enerji tüketim sınıflandırması ile ilgili bilgiler asgarî olarak
bulundurulur. Belgede bulundurulması gereken diğer bilgiler ile belgenin yenilenmesine ve mevcut binalar da dâhil
olmak üzere uygulamaya ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık ile müştereken hazırlanarak Bayındırlık ve İskan
Bakanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. Mücavir alan dışında kalan ve toplam inşaat alanı bin
metrekareden az olan binalar için enerji kimlik belgesi düzenlenmesi zorunlu değildir.
e) Elektrik enerjisi üretim tesisleri ile iletim ve dağıtım şebekelerinde enerji verimliliğinin artırılmasına, talep
166
tarafı yönetimine, termik santrallerin atık ısılarından yararlanılmasına, açık alan aydınlatmalarına, biyoyakıt ve
hidrojen gibi alternatif yakıt kullanımının özendirilmesine ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık tarafından yürürlüğe
konulacak yönetmelikle belirlenir.
f) Ulaşımda enerji verimliliğinin artırılması ile ilgili olarak; yurt içinde üretilen araçların birim yakıt
tüketimlerinin düşürülmesine, araçlarda verimlilik standartlarının yükseltilmesine, toplu taşımacılığın
yaygınlaştırılmasına, gelişmiş trafik sinyalizasyon sistemlerinin kurulmasına ilişkin usûl ve esaslar, Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı ile müştereken hazırlanarak Ulaştırma Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.
g) Endüstriyel işletmelerde ve binalarda yapılan etüt çalışmaları sırasında, akredite olmuş ulusal veya
uluslararası kuruluşlar tarafından kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazların kullanılması zorunludur.
ğ) Yakma tesislerinde yer alan kazanlardan, brülörlerden, kat kaloriferi ve kombilerden Genel Müdürlük ile
müştereken hazırlanarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte belirlenen asgarî
verimlilik değerlerini sağlamayanların satışına izin verilmez.
h) Elektrik motorlarının, klimaların, elektrikli ev aletlerinin ve ampullerin sınıflandırılmasına ve asgarî
verimlerinin belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar Genel Müdürlük ile müştereken hazırlanarak Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir ve asgarî sınırları sağlamayanların satışına izin
verilmez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Destekler ve Diğer Uygulamalar
Destekler
MADDE 8 – (1) Enerji verimliliği uygulama projelerinin desteklenmesi, enerji yoğunluğunun azaltılması,
araştırma ve geliştirme projeleri ile ilgili uygulamalar aşağıdaki usûl ve esaslara göre yürütülür.
a) Enerji verimliliği uygulama projeleri aşağıdaki esaslara göre desteklenir:
1) Endüstriyel işletmeler tarafından Genel Müdürlüğe sunulan, Genel Müdürlüğün uygun görüşü ile Kurul
tarafından onaylanan, geri ödeme süresi en fazla beş yıl ve projesinde belirlenmiş bedelleri en fazla beşyüzbin Türk
Lirası olan uygulama projeleri bedellerinin en fazla yüzde yirmisi oranında desteklenir.
2) Verimlilik artırıcı projeleri desteklenen tüzel kişiler, bu projelerini işletmelerinde iki yıl içinde uygular. Bu
süreyi aşan veya projesinden farklı yapılan uygulamalar desteklenmez. Uygulama öncesi ve sonrası bilgi ve
görüntüleri ihtiva eden uygulama raporları Genel Müdürlüğe gönderilir. Uygulama sonuçları Genel Müdürlük
tarafından yerinde kontrol edilir.
3) Enerji verimliliğini artırıcı uygulama projelerinin desteklenmesi ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlık tarafından
yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.
b) Enerji yoğunluğunun azaltılmasına yönelik aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir:
1) Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az yüzde on
oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren gerçek
veya tüzel kişilerin ilgili endüstriyel işletmesinin, ödenek imkânları gözönüne alınmak ve yüzbin Türk
Lirasınıgeçmemek kaydıyla, anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin yüzde yirmisi karşılanır.
2) Bu bendin (1) numaralı alt bendi kapsamında taahhütlerin yerine getirildiği endüstriyel işletmelerde, daha
sonraki yıllarda enerji yoğunluklarını artıran gerçek veya tüzel kişiler Genel Müdürlük ile ikinci defa anlaşma
yapamaz.
3) Gönüllü anlaşma yapan gerçek veya tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettikleri enerjiden; atıkları
modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a)
bendinde tanımlanan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş
vebiyokütle kaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, enerji yoğunluğu hesabına dâhil edilmez.
4) Bünyesinde birden fazla endüstriyel işletme bulunan gerçek veya tüzel kişilerin gönüllü anlaşma
yapmadıkları endüstriyel işletmelerindeki enerji yoğunluğu değişimleri, Genel Müdürlük tarafından ayrıca incelenir.
5) Gönüllü anlaşma yapılacak endüstriyel işletmelerde aranacak nitelikler, enerji yoğunluğu hesaplama
yöntemleri ve mücbir sebep halleri de dâhil olmak üzere gönüllü anlaşmalarda bulunması gereken diğer esaslar
Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir.
c) Enerji verimliliği uygulama projelerinin desteklenmesi ve enerji yoğunluğunun azaltılması uygulamalarına
yönelik olarak Genel Müdürlük bütçesine gerekli ödenek konulur. Destekler için ayrılan ve kullanılan ödenekler,
desteklenen projeler, gönüllü anlaşmalar, enerji yoğunluklarını azaltan ve artıran endüstriyel işletmeler, eğitim ve
bilinçlendirme etkinlikleri Genel Müdürlüğün internet sayfasında ilan edilir.
ç) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, enerji verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir
enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekler; bu projelerin
yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Genel Müdürlüğün görüşünü alır.
Diğer uygulamalar
MADDE 9 – (1) Enerji verimliliğinin artırılması amacıyla aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir:
167
a) Endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik olarak hazırlanan,
Kurul tarafından onaylanan ve asgarî yatırım büyüklükleri Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen miktarın üzerinde
olan projeler ile kullandıkları yakıt türleri ve teknolojilerine bağlı olarak Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak
yönetmelikte tanımlanan yıllık ortalama verim değerlerini sağlayan kojenerasyon yatırımları, Hazine Müsteşarlığınca
yatırım teşviklerinden yararlandırılır.
b) Küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik olarak, 12/4/1990 tarihli ve 3624 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli
Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunda tanımlanan işletmelerin enerji
verimliliğine yönelik alacakları eğitim, etüt ve danışmanlık hizmetleri, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve
Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından desteklenir. Bu uygulama ile ilgili usûl ve esaslar, Bakanlık ile müştereken
hazırlanarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.
c) Vakıflar tarafından kurulan şirketlerden yetki belgesi ve enerji yöneticisi sertifikasına ilişkin herhangi bir
bedel alınmaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İdarî Yaptırımlar ve Çeşitli Hükümler
İdarî yaptırımlar ve uygulama
MADDE 10 – (1) Bu Kanun kapsamında, idarî para cezası vermeye yetkili olanlar tarafından yapılan tespit
ve/veya denetimler sonucu gerçek veya tüzel kişilere aşağıdaki esaslar çerçevesinde idarî yaptırımlar uygulanır.
a) İdarî yaptırım gerektiren haller şunlardır:
1) 5 inci madde kapsamında yetkilendirmelerle ilgili yürürlüğe konulacak yönetmelik hükümlerine aykırı
hareket edilmesi halinde, yetkilendirme anlaşmalarında tanımlanan usûl ve esaslara göre yetkilendirilmiş kurumların
yetki belgesi Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlerin yetki belgeleri ise anlaşma yaptıkları kurum
tarafından iptal edilir. Yetki belgesi iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlara veya şirketlere en az beş yıl süre ile yetki
belgesi verilmez. Yetki belgesi iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlar tarafından şirketler ile yapılan yetkilendirme
anlaşmaları Genel Müdürlük tarafından incelemeye alınır ve yönetmelikte tanımlanan şartları haiz olmayanlar iptal
edilir. Gerekli şartları haiz olanların anlaşmaları Genel Müdürlük tarafından yenilenir.
2) 5 inci, 7 nci, 8 inci ve 9 uncu maddeler kapsamında istenen bilgilerin ve inceleme yapma imkânının
verilmemesi halinde istenen bilgi ve/veya iznin verilmesi için otuz günlük süre tanınır. Verilen süre sonunda istenen
bilgilerin yanlış veya noksan verilmesi halinde onbin Türk Lirası, hiçbir bilgi verilmemesi ve/veya yerinde inceleme
imkânının tanınmaması halinde ellibin Türk Lirası idarî para cezası verilir.
3) Bu bendin (2) numaralı alt bendi dışında bu Kanun ve ilgili yönetmelikler kapsamında istenen gerekli diğer
bilgilerin otuz gün içinde, doğru olarak ve gerektiği şekilde verilmemesi halinde beşyüz Türk Lirası idarî para cezası
verilir.
4) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki ticarî sırları kendilerinin veya başkalarının yararına
kullananların bu Kanun kapsamına giren kuruluşlarda görev yapmaları iki yıldan aşağı olmamak üzere yasaklanır.
5) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendi kapsamında bu Kanun ve çıkarılan
yönetmelik hükümlerine aykırı hareket ettiği tespit edilerek Genel Müdürlüğe bildirilen şirketlere bu bendin (1)
numaralı alt bendi hükümleri uygulanır.
6) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan yayın yükümlülüğünü
yerine getirmeyenler hakkında 3984 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
7) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (2) numaralı alt bendi ile ilgili hükümlerin yerine
getirilmemesi halinde, ilgili tüzel kişilere beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.
8) Endüstriyel işletmeler ve binaların sahipleri veya yönetimleri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve
ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde, aykırılığın giderilmesi için ihtar edilir. Aykırılığın otuz
gün içerisinde giderilmemesi halinde; endüstriyel işletmeye, bina sahibine veya bina yönetimine yirmibin Türk Lirası
idarî para cezası verilir.
9) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (ğ) ve (h) bentlerine aykırı olarak satış yapan gerçek ve tüzel kişilere,
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yirmibin Türk Lirası idarî para cezası verilir.
b) Bu fıkranın (a) bendinin (9) numaralı alt bendi hariç olmak üzere, idarî para cezası uygulanmasını takip
eden bir yıl içinde aynı fiilin tekrarlanması halinde idarî para cezaları iki kat artırılarak uygulanır.
c) Bu fıkranın (a) bendinin (2), (3) ve (8) numaralı alt bentleri gereğince endüstriyel işletmelere, bina sahibine
veya bina yönetimine verilmiş olan ceza miktarlarının, cezaya muhatap gerçek veya tüzel kişinin bir önceki malî yıla
ilişkin toplam enerji harcamalarının yüzde yirmisini veya tüzel kişinin bir önceki malî yılına ilişkin bilançosunda yer
alan gelirlerinin yüzde beşini geçmesi halinde, otuz gün içerisinde bilanço ve enerji harcamalarına ilişkin belgelerin
ibraz edilmesi şartıyla, her iki sınıra göre hesaplanan tutarlardan düşük olanı ceza miktarı olarak hesaplanır.
ç) Bu Kanuna göre, bir başka kamu kurum veya kuruluşu tarafından uygulanması öngörülmeyen idarî
yaptırımlar Genel Müdürlük tarafından uygulanır.
d) İdarî para cezalarında tüzel kişilerin sorumluluğu, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun
168
65 inci maddesine göre tayin olunur.
Bakanlığın yetkileri
MADDE 11 – (1) Bakanlık, diğer maddelerde sayılan yetkilerinin dışında:
a) Kurul vasıtası ile bu Kanun kapsamındaki yükümlülüklerin uygulanmasını, yönlendirilmesini, izlenmesini,
değerlendirilmesini, alınacak tedbirlerin planlanmasını ve uygulanmasında koordinasyonu sağlar.
b) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında enerji yöneticisi görevlendirilmesine ve enerji
yönetim birimi kurulmasına ilişkin olarak tanımlanan rakamsal sınır değerlerini yarısına kadar azaltmaya ve iki katına
kadar artırmaya yetkilidir.
c) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında belirtilen proje bedeli
miktarını ve projelere verilebilecek destekleme oranını yarısına kadar azaltmaya ve iki katına kadar artırmaya, 8 inci
maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında belirtilen enerji yoğunluğu azaltma oranını
ve destekleme miktarını yarısına kadar azaltmaya ve iki katına kadar artırmaya yetkilidir.
İstisnalar
MADDE 12 – (1) Türk Silahlı Kuvvetleri, Millî Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ile Millî İstihbarat
Teşkilatı Müsteşarlığı, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi ve (d) bendi
hükümlerinden muaftır. Aynı maddenin (a) bendi kapsamındaki hükümlere ilişkin uygulama usûl ve esasları ise bu
kurumlar tarafından belirlenir.
MADDE 13 – 14/6/1935 tarihli ve 2819 sayılı Elektrik İşleri Etüd İdaresi Teşkiline Dair Kanunun
2 ncimaddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 2- E.İ.E. İdaresinin görevleri şunlardır:
a) Ülkenin hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş, biyokütle ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları öncelikli
olmak üzere tüm enerji kaynaklarının değerlendirilmesine yönelik ölçümler yapmak, fizibilite ve örnek uygulama
projeleri hazırlamak; araştırma kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yaparak pilot
sistemler geliştirmek, tanıtım ve danışmanlık faaliyetleri yürütmek.
b) Sanayide ve binalarda enerjinin rasyonel kullanımı ile ilgili olarak, bilinçlendirme ve eğitim hizmetleri
vermek, üniversiteleri, meslek odalarını ve tüzel kişileri aynı hizmetleri verebilmeleri için yetkilendirmek ve
denetlemek, Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunun sekretaryasını yürütmek.
c) Ulaşımda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım sistemlerinde enerjinin etkin ve verimli
kullanılması yönünde ilgili bakanlık ve kuruluşlar tarafından yürütülen çalışmaları izlemek, değerlendirmek, önlem
ve/veya proje önerileri geliştirmek.
ç) Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu tarafından onaylanan enerji verimliliği uygulama projelerini ve
araştırma ve geliştirme projelerini izlemek ve denetlemek.
d) Enerji tüketim noktalarında çevreyi ilgilendiren zararlı atık ve emisyonların gelişimini izlemek,
değerlendirmek, projeksiyonlar üretmek ve önlem önerileri hazırlamak.
e) Ülkede ve dünyada enerji alanındaki çalışmaları ve gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek, ülkenin ihtiyaç
ve şartlarına uygun olarak araştırma ve geliştirme hedef ve önceliklerini belirlemek, bu doğrultuda araştırma ve
geliştirme çalışmaları yapmak, yaptırmak, çalışma sonuçlarını ekonomik analizleri ile birlikte kamuoyuna sunmak.
f) Enerji ile ilgili tüm paydaşların, doğru ve güncel bilgiye hızla erişebilmelerini sağlamak; ulusal enerji
envanterini oluşturmak ve güncel tutmak; planlama, projeksiyon, izleme ve değerlendirme çalışmalarına destek
vermek üzere ulusal enerji bilgi yönetim merkezi kurmak ve işletmek.
g) Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesine ve enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik
projeksiyonlar ve öneriler geliştirmek.
ğ) Toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesi ve yeni enerji teknolojilerinden yararlanılması amacıyla
faaliyette bulunmak.
h) Enerji verimliliği ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, özel sektör ve sivil toplum
örgütleri arasında etkili ve verimli işbirliğinin geliştirilmesi yönünde koordinasyonu sağlamak.
ı) Enerji ile ilgili konularda kamuoyunu bilgilendirmek ve bilinçlendirmek amacıyla faaliyetlerde bulunmak.
i) Diğer ülkelerdeki benzer ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak ve bilgi alışverişinde bulunmak.
j) 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılmış olan Elektrik
Piyasası Lisans Yönetmeliğine göre rüzgâr enerjisine dayalı lisans almak maksadı ile yapılan başvurulara ilişkin
olarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelik çerçevesinde görüş oluşturmak.
E.İ.E. İdaresinin görevleri aşağıdaki esaslar çerçevesinde yerine getirilir:
a) E.İ.E. İdaresi görevleri kapsamında, gerekli gördüğü her türlü bilgiyi gerçek ve tüzel kişilerden istemeye
yetkilidir. Bilgi istenen gerçek ve tüzel kişiler gereken bilgileri vermekle yükümlüdürler. E.İ.E. İdaresi, sağladığı
bilgilerden ülkenin emniyetine, güvenliğine ve ekonomik çıkarlarına, gerçek ve tüzel kişilerin ticarî ilişkilerine zarar
verecek bilgi ve belgelerin gizliliğine riayet eder.
b) E.İ.E. İdaresinde projelerin hazırlanması faaliyetleri ile İdarenin görev alanına giren konularda ve uzmanlık
isteyen işlerde, bakanlıklar ile bağlı ve ilgili kuruluşlardan, üniversitelerden ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarından
169
proje ve araştırmaların gerektirdiği niteliklere sahip yeterli sayıda personel, süre ve çalışma konusu belirtilmek şartıyla
geçici olarak kurumlarının ve ilgili personelin muvafakati ve Bakan onayı ile görevlendirilebilir. Ancak bu şekilde
görevlendirilen personelin çalışma süresi iki yılı ve her halde proje süresini aşamaz. Proje süresinin iki yılı aşması
halinde, ilgili kurumun ve personelin muvafakati kaydıyla çalışma süresi Bakan onayı ile bir katına kadar uzatılabilir.
Bu şekilde görevlendirilen personel kurumlarından izinli sayılır ve görevlendirilen personelin aylık, ödenek, her türlü
zam ve tazminatları ile diğer malî ve sosyal hak ve yardımları kurumlarınca ödenir.
c) E.İ.E. İdaresi Genel Müdürlüğü bu görevlerini yerine getirirken Hidrometrik Ölçüm İstasyonları kurar,
işletir ve sondajlar yapar. Merkezde Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı ihdas edilir. Bu Daire Başkanlığı 5018 sayılı
Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 60 ıncı maddesinde sayılan görevleri yürütür.
ç) E.İ.E. İdaresine ait mallar ile her çeşit mevcutları aleyhine işlenen suçlara 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı
Türk Ceza Kanununun 247 ila 266 ncı maddelerinde yer alan cezalar uygulanır."
MADDE 14 – 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü
fıkrasına aşağıdaki bentler eklenmiştir.
"51. Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini,
52. Mikro kojenerasyon tesisi: Elektrik enerjisine dayalı kurulu gücü 50 kilovat ve altında
olan kojenerasyontesisini,"
MADDE 15 – 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin sonuna aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
"Yalnızca kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte
tanımlanan değerin üzerinde verimi olan kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişilerden lisans alma ve şirket
kurma yükümlülüğünden muaf tutulacaklar, ilgili yönetmelikte düzenlenir.
Yalnızca kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı, kurulu gücü
azamiikiyüz kilovatlık üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler, lisans alma ve şirket
kurma yükümlülüğünden muaftır.
Kurum, mevcut üretim lisanslarında ve lisans başvurularında teminat ister. Teminat alınması ve irat
kaydedilmesine ilişkin hususlar ilgili yönetmelikle düzenlenir."
MADDE 16 – 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin dördüncü ve
beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Kat maliklerinden birinin isteği üzerine ısı yalıtımı, ısıtma sisteminin yakıt dönüşümü ve ısıtma sisteminin
merkezi sistemden ferdi sisteme veya ferdi sistemden merkezi sisteme dönüştürülmesi, kat maliklerinin sayı ve arsa
payı çoğunluğu ile verecekleri karar üzerine yapılır. Ancak toplam inşaat alanı ikibin metrekare ve üzeri olan binalarda
merkezi ısıtma sisteminin ferdi ısıtma sistemine dönüştürülmesi, kat maliklerinin sayı ve arsa payı olarak oybirliği ile
verecekleri karar üzerine yapılır. Bu konuda yapılacak ortak işlerin giderleri arsa payı oranına göre ödenir. Merkezi
ısıtma sistemlerinde ısınma giderlerinin paylaştırılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.
Isıtma sisteminin merkezi sistemden ferdi sisteme veya ferdi sistemden merkezi sisteme dönüştürülmesine
karar verilmesi halinde, yönetim planının bu karara aykırı hükümleri değiştirilmiş sayılır."
MADDE 17 – 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 6- Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretim ve
ticaretinde, lisans sahibi tüzel kişiler aşağıdaki uygulama esaslarına tâbidirler:
a) Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından
elektrik enerjisi üreten YEK Belgeli tesislerin işletmede on yılını tamamlamamış olanlarından, bu maddede belirlenen
esaslara göre elektrik enerjisi satın alırlar.
b) Bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanabilecek YEK Belgeli elektrik enerjisi miktarına ilişkin
bilgiler her yıl EPDK tarafından yayınlanır. Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişilerin her biri, bir önceki takvim
yılında sattıkları elektrik enerjisi miktarının ülkede sattıkları toplam elektrik enerjisi miktarına oranı kadar, YEK
Belgeli elektrik enerjisinden satın alırlar.
c) Bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat; her yıl
için, EPDK’nınbelirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Ancak uygulanacak bu
fiyat 5 EuroCent/kWh karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz. Ancak
5,5 EuroCent/kWh sınırının üzerinde serbest piyasada satış imkânı bulan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisans
sahibi tüzel kişiler bu imkândan yararlanırlar.
Bu madde kapsamındaki uygulamalar 31/12/2011 tarihinden önce işletmeye giren tesisleri kapsar. Ancak
Bakanlar Kurulu uygulamanın sona ereceği tarihi, 31/12/2009 tarihine kadar Resmî Gazetede yayımlanmak şartıyla en
fazla 2 yıl süreyle uzatabilir."
MADDE 18 – 5346 sayılı Kanunun 8 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 8- Orman veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan her
türlü taşınmazın bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak amacıyla
170
kullanılması halinde tesis, ulaşım yolları ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattı için kullanılacak
arazilere ilişkin olarak Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından bedeli karşılığında izin verilir,
kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. 2011 yılı sonuna kadar devreye alınacak bu
tesislerden ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme
dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır.
Orman arazilerinde ORKÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri alınmaz."
Yönetmeliklerin düzenlenmesi
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Kanunda yürürlüğe konulması öngörülen yönetmelikler, bu Kanunun yayımı
tarihinden itibaren bir yıl, 7 nci maddenin (ç) ve (d) bentleri kapsamında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından
yürürlüğe konulması öngörülen yönetmelikler ise iki yıl içinde çıkarılır. Anılan yönetmelikler yürürlüğe girinceye
kadar, mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
Mevcut yetki belgeleri ve enerji yöneticisi sertifikalarının geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Genel Müdürlük tarafından verilmiş olan mevcut yetki belgeleri, süreleri doluncaya
kadar geçerliliklerini korur. Bu Kanunun yayımı tarihinde mevcut olan enerji yöneticisi sertifikaları bir yıl içerisinde
ücretsiz olarak yenilenir.
Yükümlülüklere ilişkin ilk bilgilerin verilmesi
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Endüstriyel alanda faaliyet gösteren tüm işletmeler ve yapım aşamasında
hazırlanmış uygulama projelerinde veya tadilat projelerinde toplam inşaat alanı onbin metrekare ve üzeri olan
binaların sahipleri veya yönetimleri, Genel Müdürlük tarafından bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki ay
içerisinde Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan formatta istenen bilgileri bu Kanunun yayımı tarihinden
itibaren üç ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.
Genel Müdürlüğün yetkilendirme görevi
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendi kapsamında,
Genel Müdürlüğün şirketleri yetkilendirme faaliyeti, bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren iki yıl sonra
yetkilendirilmiş kurum sayısının onu aşması halinde sona erer. İki yıl içinde yetkilendirilmiş kurum sayısı onu
bulmazsa, Genel Müdürlüğün yetkilendirme faaliyeti toplam sayı on olana kadar devam eder.
Eğitim ve bilinçlendirme uygulamaları
GEÇİCİ MADDE 5 – (1) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen gerekli düzenlemeler bu
Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde ilgili kurumlar tarafından yapılır.
(2) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (2) ve (3) numaralı alt bentlerinde yer alan hükümler bu
Kanunun yayımı tarihini takip eden birinci yılın sonundan itibaren uygulanır.
Mevcut binalar ve endüstriyel işletmeler, inşaatı devam eden binalar ve asgarî sınırları sağlama
GEÇİCİ MADDE 6 – (1) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce mevcut olan binalar ile inşaatı devam edip
henüz yapı kullanım izni alınmamış olan binalar için, bu Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi,
bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren beş yıl süreyle uygulanmaz.
(2) Bu Kanunun yayımı tarihinde mevcut olan veya yapı ruhsatı alınmış binalar hakkında 7 nci maddenin
birinci fıkrasının (d) bendi hükmü, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren on yıl süreyle uygulanmaz.
(3) Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç yıl süreyle 7 nci maddenin birinci fıkrasının (ğ) ve (h)
bentlerinde yer alan asgarî sınırları sağlama şartı aranmaz.
GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Kanunda geçen Türk Lirası ibaresi karşılığında, uygulamada 28/01/2004 tarihli
ve 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun hükümleri gereğince ülkede tedavülde
bulunan para Yeni Türk Lirası olarak adlandırıldığı sürece bu ibare kullanılır.
Yürürlük
MADDE 19 – (1) Bu Kanunun;
a) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (8) numaralı alt bendi yayımı tarihinden iki yıl sonra,
b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 20 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
1/5/2007
171
Ek 4
Resmi Gazete Tarihi: 05.12.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27075
BİNALARDA ENERJİ PERFORMANSI YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
MADDE 1 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmeliğin amacı, binalarda enerjinin ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasına,
enerji israfının önlenmesine ve çevrenin korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmelik mevcut ve yeni yapılacak binalarda;
a) Mimari tasarım, mekanik tesisat, aydınlatma, elektrik tesisatı gibi binanın enerji kullanımını
ilgilendiren konularda bina projelerinin ve enerji kimlik belgesinin hazırlanmasına ve uygulanmasına ilişkin
hesaplama metotlarına, standartlara, yöntemlere ve asgari performans kriterlerine,
b) Enerji kimlik belgesi düzenlenmesi, bina kontrolleri ve denetim faaliyetleri için yetkilendirmelere,
c) Enerji ihtiyacının, kojenerasyon sistemi ve yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanmasına,
ç) Ülke genelindeki bina envanterinin oluşturulmasına ve güncel tutulmasına, toplumdaki enerji kültürü
ve verimlilik bilincinin geliştirilmesine yönelik eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerine,
d) Korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen binalarda, enerji verimliliğinin artırılmasına
yönelik önlemler ve uygulamalar ile ilgili, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun görüşünün alınarak
bu görüş doğrultusunda yapının özelliğini ve dış görüntüsünü etkilemeyecek biçimde enerji verimliliğini arttırıcı
uygulamaların yapılmasına
ilişkin iş ve işlemleri kapsar.
(2) Sanayi alanlarında üretim faaliyetleri yürütülen binalar, planlanan kullanım süresi iki yıldan az olan
binalar, toplam kullanım alanı 50 m2’nin altında olan binalar, seralar, atölyeler ve münferit olarak inşa edilen ve
ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek duyulmayan depo, cephanelik, ardiye, ahır, ağıl gibi binalar bu
Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmelik, 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri ile 13/12/1983 tarihli ve 180 sayılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 30/A numaralı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Aydınlatma enerji tüketimi: Binanın aydınlatılması için harcanan toplam enerjiyi,
b) Aydınlatma yükü: Aydınlatma için kullanılan toplam kurulu gücü,
c) Bağımsız bölüm: Anagayrimenkulün ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olup, 2/7/1965
tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu olan bölümlerini,
ç) Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını,
d) Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü olan insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma,
çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan ve hayvanların ve eşyaların korunmasına
uygun yapıyı,
e) Bina sahibi: Bina üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek veya tüzel kişiyi veya varsa intifa hakkı
sahibini, eğer her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edeni,
f) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bina yöneticisi: Kat Mülkiyeti Kanununa göre atanmış veya seçilmiş
veya belirlenmiş olan ve bina yönetimini sağlayan kişiyi,
g) Bireysel ısıtma: Bağımsız bölüm içerisine yerleştirilen bir ısı üretim kaynağından elde edilen ısıtma
enerjisi ile bağımsız bölümün ısıtılmasını,
ğ) Bölgesel ısıtma sistemi: Bir merkezden elde edilen ısıtma enerjisinin, mahalle ve daha büyük ölçekteki
yerleşimlerde yer alan binalara dağıtılmasını ve bağımsız bölümlerin ısıtılmasını sağlayan sistemi,
h) Bölgesel sıhhi sıcak su sistemi: Bir merkezden elde edilen sıhhi sıcak suyun bölge içerisindeki binalara
ve bağımsız bölümlere dağıtılması ve kullanılmasını sağlayan sistemi,
ı) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
172
i) Enerji kimlik belgesi: Asgari olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım
özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgeyi,
j) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluşlar: Yeni tasarlanan binalar
için; binanın tasarımında görev alan yetkili mimar ve mühendisleri, mevcut binalar için enerji verimliliği
danışmanlık şirketlerini,
k) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
l) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
m) Enerji yöneticisi: Binalarda enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle sorumlu ve enerji
yöneticisi sertifikasına sahip kişiyi,
n) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
o) Halojen lamba: İçinde halojen gaz bulunan tungsten halojen ve metal halojen olmak üzere iki çeşidi
bulunan lambaları,
ö) Hizmet amaçlı binalar: Kamu binaları, okullar, ibadethaneler, hastaneler, sağlık merkezleri ve benzeri
amaçlara tahsis edilmiş binaları, sığınma veya yaşlı veya çocukların bakımı için tahsis edilmiş sosyal hizmet
binalar ve benzeri amaçlar için tahsis edilmiş binaları, sinema ve tiyatro, toplantı salonları, sergiler, müzeler,
kütüphaneler, kültürel binalar ve sportif faaliyetlere tahsis edilen binalar ve benzeri amaçlara tahsis edilmiş
binaları,
p) Isı pompası: Toprakta, havada ve suda düşük sıcaklıkta mevcut olan enerjinin, ısıtma ve/veya soğutma
yapmak amacıyla bina içine iletilmesini sağlayan düzeneği,
r) İlgili idare: Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip belediye ve mücavir alan
sınırları içindeki uygulamalar için büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan
alanlarda valilikler ile diğer idareleri,
s) İklimlendirme sistemi: Ortam havasının, neminin, temizliğinin ve sıcaklığının bir arada kontrol edildiği
ve taze hava ihtiyacının karşılandığı sistemi,
ş) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) İşletmeci kuruluş: Mekanik ve elektrik sistemlerinin çalışmasından
sorumlu kuruluşu,
t) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
u) Kaskad kazan sistemi: Birbirleri ile mekanik ve elektronik olarak haberleşmeli çalışan, ihtiyaca göre
sıralı devreye girerek yakıt tasarrufu sağlayan, kazan yedekleme sıkıntısının olmadığı kazan sistemlerini,
ü) Kazan: Yakıtın yakılması sonucu açığa çıkan enerjinin ısı taşıyıcı akışkana aktarılmasını sağlayan
basınçlı kabı,
v) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini,
y) Mekanik tesisat: İnşaat işlerinde makine mühendisliği etkinlik alanına giren ısıtma, soğutma,
havalandırma, temiz ve pis su, sıhhi sıcak su ve yangın söndürme sistemleri işlerinin tümünü,
z) Merkezi ısıtma sistemi: Bir merkezden elde edilen ısıtma enerjisi ile birden fazla bağımsız bölümün
ısıtılmasını sağlayan sistemi,
aa) Merkezi sıhhi sıcak su sistemi: Bir merkezden elde edilen sıhhi sıcak suyun binalara ve bağımsız
bölümlere dağıtılması ve kullanılmasını sağlayan sistemi,
bb) Merkezi soğutma sistemi: Bir merkezden elde edilen soğutma enerjisi ile birden fazla bağımsız
bölümün soğutulmasını sağlayan sistemi,
cc) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
çç) Mevcut bina: Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapı ruhsatı alınıp yapımı devam eden
veya yapımı tamamlanan binayı,
dd) Nihai enerji tüketimi: Son kullanıcı tarafından binasında veya bağımsız bölümünde katı, sıvı veya gaz
yakıtlardan elde edilen enerjinin ve elektrik enerjisinin toplam tüketimini,
ee) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
ff) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
gg) Ticari amaçlı binalar: İş merkezleri, ofis ve benzeri amaçlara tahsis edilmiş binalar ve eğlence ve
alışveriş merkezleri ve benzeri amaçlara tahsis edilmiş binalar ile otel, motel, pansiyon ve benzer amaçlara tahsis
edilmiş binaları,
ğğ) TSE: Türk Standardları Enstitüsünü,
hh) Yenilenebilir enerji: Hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı ve gel-git
gibi fosil olmayan enerji kaynaklarından elde edilebilen enerjiyi,
ıı) Yıllık enerji ihtiyacı: Binanın ısıtma, sıhhi sıcak su, soğutma, elektrik ve aydınlatma sistemleri için
birincil enerji cinsinden ortama bir yıl içerisinde verilmesi gereken ısı enerjisi miktarını,
ii) Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı: Isıtma sisteminden ısıtılan ortama bir yıl içerisinde verilmesi gereken net
ısı enerjisi miktarını,
173
jj) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yıllık sıhhi sıcak su enerjisi ihtiyacı: Sıcak su temini için bir yıl
içerisinde harcanan net ısı enerjisi miktarını,
kk) Yıllık soğutma enerjisi ihtiyacı: Soğutma sisteminin soğutulan ortamdan bir yıl içerisinde atması veya
çekmesi gereken net ısı enerjisi miktarını,
ll) (Ek:RG-1/4/2010-27539) BEP-TR: Enerji kimlik belgelerinin düzenlenmesi için kullanılan ve
Bakanlık internet adresinden erişim sağlanan yazılım programını,
mm) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binalarda enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet
kalitesinin düşmesine sebebiyet vermeksizin enerji tüketiminin azaltılmasını,
nn) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Birincil enerji tüketimi: Son kullanıcı tarafından binasında veya bağımsız
bölümünde katı, sıvı veya gaz yakıtlardan elde edilen enerji ile tüketilen elektrik enerjisinin üretilmesi ve
dağıtılması safhalarında tüketilen enerjilerle birlikte toplam tüketimlerini,
oo) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar: Enerji kimlik belgesine göre
binanın enerji tüketen ekipmanlarının, ilgili raporlarda belirtilen periyotlarda ilgili standartlarda belirtilen ve
sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulup tutulmadığının denetlenmesini yapacak
olan ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum veya kuruluşları,
öö) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Genel aydınlatma: Bir hacmin tamamında belirli kriterler kapsamında,
aydınlatmada vurgu, yönlendirme ve farklı aydınlık seviyesine gerek olan kısmi bölge gibi özel ihtiyaçlar
dikkate alınmaksızın talepleri karşılamak amacıyla yapılan aydınlatmayı,
pp) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Güvenlik aydınlatması: Gece şartlarında bina çevresinin güvenlik açısından
kontrolün ve gözetimin daha kolay yapılmasını sağlamak amacıyla yapılan çevre aydınlatmasını,
rr) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Kullanım alanı: Binanın inşa edilen ve kullanılabilen tüm bölümlerinin;
duvarlar, kolonlar, ışıklıklar, giriş holleri, açık çıkmalar, hava bacaları, saçaklar, tesisat galerileri ve katları, ticari
amaçlı olmayan ve binanın kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri,
asansörler, tabii zemin terasları, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor dairesi çıktıktan
sonraki alanı,
ss) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Önemli tadilat: Binada cephe, mekanik ve elektrik tesisatı gibi enerji
tüketimini etkileyen konularla ilgili toplam tadilat maliyetinin, binanın emlak vergisine esas değerinin % 25’ini
aştığı tadilatları,
şş) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç olmak üzere, bodrum kat, asma kat ve çatı
arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen bütün katlarının alanını
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İlkeler, Görevler, Yetkiler ve Sorumluluklar
İlkeler
MADDE 5 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni bina tasarımında, mevcut binaların proje değişikliği
gerektiren önemli tadilat projelerinde, mekanik ve elektrik tesisat değişikliklerinde binanın özelliklerine göre bu
Yönetmelikte öngörülen esaslar göz önüne alınır.
(2) Binanın mimari, mekanik ve elektrik projeleri, diğer yasal düzenlemeler yanında, enerji ekonomisi
bakımından bu Yönetmelikte öngörülen şartlara uygun değil ise, ilgili idare tarafından yapı ruhsatı verilmez.
(3) Bu Yönetmelik esaslarına uygun projesine göre uygulama yapılmadığının tespiti halinde, tesbit edilen
eksiklikler giderilinceye kadar binaya, ilgili idare tarafından yapı kullanım izin belgesi verilmez.
(4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmelikte tanımlanmamış olan ve açıklık gereken hususlar
hakkında, Ek-8a’da verilen Türk Standartlarının güncel halleri, bu standartların olmaması halinde ise, Ek-8b’de
verilen Avrupa Standartlarının güncel halleri esas alınır.
(5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında proje, yapım, denetim ve diğer
konularda tereddüde düşülen hususlar hakkında Bakanlığın görüşü alınır.
(6) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Mevcut binaların, dış cephe duvarlarında ısı yalıtımı, ısıtma sisteminde
kazan değişikliği, ferdi ve merkezi ısıtma sistemleri arasında dönüşüm yapılması, merkezi soğutma sistemi
kurulması, kojenerasyon sistemi kurulması veya yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretilmesi ile ilgili
konularda tadilat yapılması halinde, bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda uygulama projesi hazırlanır ve yapı
kullanım izni veren ilgili idare tarafından onaylanır ve uygulanması sağlanır.
(7) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında, Avrupa Birliği mevzuatına uyum ile
birlikte bu uyum kapsamında Avrupa Birliği ülkelerindeki binalarda asgari enerji performansı uygulamalarının
bu Yönetmeliğe yansıtılması doğrultusunda gerekli değişikliklerin yapılması esastır.
Görev, yetki ve sorumluluk
MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından;
a) İlgili idareler,
b) Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar,
174
c) Yatırımcı kuruluşlar,
ç) Bina sahipleri, bina yöneticileri veya enerji yöneticileri,
d) İşletmeci kuruluşlar,
e) İşveren veya temsilcileri,
f) Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler,
g) Uygulayıcı yükleniciler ve üreticiler,
ğ) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın yapılmasında, kullanılmasında ve enerji kimlik belgesi
düzenlenmesinde görev alan müşavir, danışman, proje kontrolü yapan gerçek veya tüzel kişiler, enerji kimlik
belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, denetleme kuruluşları ve işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve
sorumludur.
(2) Yönetmelik hükümlerine göre inşa edilmemiş binalardan;
a) Projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması halinde, proje müellifleri; yapımın
eksik veya hatalı olması veyahut standartlara uygun olmaması halinde ise, varsa yapı denetim kuruluşu ve
yüklenici veya yapımcı firma, yetkileri oranında sorumludur.
b) Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise, bina sahibi, yöneticisi veya varsa enerji
yöneticisi veya işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur.
c) İlgili idareler, sorumluluğun takip, tespit ve gereğinin yerine getirilmesi hususunda görevli ve
yetkilidir.
(3) İlgili idareler ve enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, projelerin ve uygulamaların bu
Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını denetler.
(4) Bu Yönetmeliğe uygun tasarım ve uygulaması yapılmayan binalara yapı ruhsatı veya yapı kullanım
izin belgesi verilmesi durumunda, ilgili idareler, enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar ve varsa
yapı denetim kuruluşları sorumlu olur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bina Enerji Performansı Açısından Mimari Proje Tasarımı ve
Mimari Uygulamaları
Bina enerji performansı açısından mimari proje tasarımı
MADDE 7 – (1) Binaların mimari tasarımında, imar ve ada/parsel durumu dikkate alınarak ısıtma,
soğutma, doğal havalandırma, aydınlatma ihtiyacı asgari seviyede tutulur, güneş, nem ve rüzgar etkisi de dikkate
alınarak, doğal ısıtma, soğutma, havalandırma ve aydınlatma imkanlarından azami derecede yararlanılır.
(2) Mimari tasarımda dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binaların ve iç mekânların yönlendirilmesinde, güneş, rüzgâr, nem,
yağmur, kar ve benzeri meteorolojik veriler dikkate alınarak oluşturulan mimari çözümler aracılığı ile
istenmeyen ısı kazanç ve kayıpları asgari düzeyde tutulur.
b) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bina içerisinde sürekli kullanılacak yaşam alanları, güneş ısısı ve ışığı
ile doğal havalandırmadan en uygun derecede faydalanacak şekilde yerleştirilir.
c) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Mimari uygulama projesi ve sistem detaylarının, ısı yalıtım
projesindeki bütün malzemeler ve nokta detayları ile bütünlük sağlaması, ısı yalıtımında sürekliliği sağlayacak
şekilde, çatı-duvar, duvar-pencere, duvar-taban ve taban-döşeme-duvar bileşim detaylarını ihtiva etmesi gerekir.
ç) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın yapılacağı yere ilişkin olarak yenilenebilir enerji kaynak
kullanılması imkânlarının araştırılması ile oluşturulacak raporlar, mimari çözümlerde öncelikle dikkate alınır.
Mimari uygulamalar
MADDE 8 – (1) Mevcut binaların dış kabuğu, binanın enerji performansını olumsuz etkileyecek şekilde
değiştirilemez.
(2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Isı kaybeden düşey dış yüzeylerinin toplam alanının % 60’ı ve
üzerindeki oranlarda camlama yapılan binalarda pencere sisteminin ısıl geçirgenlik katsayısının (Up) 2,1
W/m2K’den büyük olmayacak şekilde tasarımlanması ve diğer ısı kaybeden bölümlerinin ısıl geçirgenlik
katsayılarının TS 825 Standardında tavsiye edilen değerlerden % 25 daha küçük olmasının sağlanması
durumunda, bu binalar TS 825 Standardına uygun olarak kabul edilir. Söz konusu binalar için ısı yalıtım projesi
ve hesaplamalar TS 825 Standardında tanımlanan usul ve esaslara göre yapılır. Bu hesaplamalar içerisinde bu
fıkrada belirtilen şartların yerine getirildiğinin ayrıca gösterilmesi gerekir. Ayrıca, yaz aylarındaki istenmeyen
güneş enerjisi kazançları için tasarım sırasında tedbirler alınır.
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) Yeni yapılacak binalar için ısı yalıtım raporu hazırlanmasının gerektiği durumlarda ve mevcut binalara
yapılan uygulamalarda, iç yüzeyden dış yüzeye doğru oluşturulan katmandaki yapı ve ısı yalıtım malzemeleri,
giydirme cam cephenin iç yüzeyindeki cama yapıştırılan film tabakasının ısıl geçirgenlik katsayısı, giydirme cam
cepheli binanın bulunduğu iklim bölgesindeki TS 825 standardında tavsiye edilmiş olan ısıl geçirgenlik
katsayısından büyük olamaz.
175
(5) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Isı Yalıtımı Esasları, Asgari Hava Sirkülasyonu ve Sızdırmazlık
Bina ısı yalıtımı esasları
MADDE 9 – (1) Binaların ısı yalıtımı hesaplamalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur.
a) Binanın Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacının TS 825 standardında belirtilen sınır değerden küçük olması
gerekir.
b) Bitişik nizam olarak yapılacak olan binaların ısıtma enerjisi ihtiyacı hesabı yapılırken, bitişik nizam
tarafında kalan duvarlar da dış duvar gibi değerlendirilir.
(2) Binaları dış havadan, topraktan veya düşük iç hava sıcaklığına sahip ortamlardan ayıran yapı
bileşenlerinin yüzeyleri, TS 825 standardında belirtilen asgari ısı yalıtım şartlarına uygun şekilde yalıtılır.
(3) Bina kabuğunu oluşturan, duvar, döşeme, balkon, konsol, taban, tavan, çatı ve pencere/duvar
birleşimleri ısı köprüsü oluşmayacak şekilde yalıtılır. Mevcut binalarda ısı köprülerinin önlenememesi
durumunda, ısıyı nakleden kaplama yüzeylerinde oluşan ısı köprüleri sebebiyle gerçekleşen ısı kaybı hesabı TS
EN ISO 10211-1, TS EN ISO 10211-2, TS EN ISO 14683 veya TS EN ISO 6946 standardına göre yapılır ve
yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacının hesaplanmasında dikkate alınır.
(4) Belediye hudutları ve mücavir alan sınırları dışında, köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanların,
köy yerleşik alanları civarında ve mezralarda 2 kata kadar olan ve toplam döşeme alanı 100 m2’den küçük (dış
havaya açık balkon, teras, merdiven, geçit, aydınlık ve benzeri yerler hariç) yeni binalar ile bu alanlardaki;
a) Yapı bileşenlerinin ısıl geçirgenlik katsayılarının, TS 825 standardında belirtilen yapı bileşenleri
değerlerine eşit veya daha küçük olması,
b) Toplam pencere alanının, ısı kaybeden dış duvar alanının %12’sine, eşit veya daha küçük olması
hallerinde konstrüksiyonların ve ayrıntıların mimari projede gösterilmesi şartıyla, “ısı yalıtım projesi”
yapılması gerekmez. Bu durumda yukarıdaki şartların sağlandığını gösteren bir “ısı yalıtım raporu”
düzenlenmesi yeterlidir.
(5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın bağımsız bölümleri arasındaki duvar, taban ve tavan gibi yapı
elemanlarında, R direnci en az 0,80 m2K/W olacak şekilde yalıtım uygulanır.
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(7) Bu Yönetmelikte belirtilmeyen hususlarda TS 825 standardına uyulur.
(8) Yapı ve yalıtım malzemelerinin standarda uygunluğu;
a) Yapı ve yalıtım malzemelerinin ısıl iletkenlik hesap değerleri TS 825 Ek-E’de verilmiş olup, ısı yalıtım
projesi burada verilen değerlere göre hesaplanır. Bina yapımında kullanılacak yapı ve yalıtım malzemeleri için
8/9/2002 tarihli ve 24870 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği çerçevesinde,
Yapı ve Yalıtım Malzemelerinin CE veya G uygunluk işareti ve uygunluk beyanı veya belgesi alması
zorunludur.
b) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Birinci fıkra hükümleri çerçevesinde beyan edilen ısıl iletkenlik hesap
değerlerinin TS 825 Ek-E’deki değerlerden daha küçük olması ve bu değerin hesaplamalarda kullanılmak
istenilmesi halinde, beyan edilen ısıl iletkenlik hesap değerlerinin hesaplamalarda kullanılabilmesi için,
Bakanlıkça bu amaç için özel olarak görevlendirilmiş bir kuruluş tarafından, malzemenin beyan edilen ısıl
iletkenlik hesap değerlerinin belgelendirilmesi şarttır. Eğer bu belgelendirme yapılmamış ise, hesaplamalarda,
söz konusu malzemenin beyan edilen ısıl iletkenlik hesap değeri yerine TS 825 Ek-E’deki değerleri alınır.
Görevlendirilmiş kuruluşun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenir.
Isı yalıtım projesi zorunluluğu
MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca TS 825 standardında belirtilen hesap metoduna
göre, yetkili makina mühendisi tarafından hazırlanan "ısı yalıtımı projesi" imara ilişkin mevzuat gereğince yapı
ruhsatı verilmesi safhasında tesisat projesi ile birlikte ilgili idarelerce istenir.
(2) Isı yalıtım projesinde;
a) Isı kayıpları, ısı kazançları, kazanç/kayıp oranı, kazanç kullanım faktörü ve aylık ve yıllık ısıtma
enerjisi ihtiyacının büyüklüklerinin, TS 825 standardında verilen “Binanın Özgül Isı Kaybı” ve “Yıllık Isıtma
Enerjisi İhtiyacı” çizelgelerindeki örneklerde olduğu gibi çizelgeler halinde verilmesi ve hesaplanan yıllık ısıtma
enerjisi ihtiyacının (Q), TS 825 standardında verilen yıllık ısıtma enerjisi (Qı) formülünden elde edilecek olan
sınır değerden büyük olmadığının gösterilmesi,
b) Konutlar dışında farklı amaçlarla kullanılan binalarda yapılacak hesaplamalarda, binadaki farklı
bölümler arasındaki sıcaklık farkı 4 °C’den daha fazla ise ve bu binada birden fazla bölüm için yıllık ısıtma
enerjisi ihtiyacı hesabı yapılacaksa, bu bölümlerin sınırlarının şematik olarak çizilmesi, sınırların ölçüleri ve
bölümlerin sıcaklık değerleri üzerinde gösterilmesi,
176
c) Binanın ısı kaybeden yüzeylerindeki dış duvar, tavan ve taban/döşemelerde kullanılan malzemeler, bu
malzemelerin eleman içindeki sıralanışı ve kalınlıkları, duvar, tavan ve taban/döşeme elemanlarının alanları ve
“U” değerlerinin belirtilmesi,
ç) Pencere sistemlerinde kullanılan cam ve çerçevenin tipinin, bütün yönler için ayrı ayrı pencere
alanlarının ve “U” değerlerinin belirtilmesi,
d) Havalandırma tipinin belirtilmesi, mekanik havalandırma söz konusu ise, hesaplamalar ve sonuçlarının
proje raporunda belirtilmesi,
e) Isı yalıtım projesinde, binanın ısı kaybeden yüzeylerinde oluşabilecek yoğuşmanın TS 825 standardında
belirtildiği şekilde tahkik edilmesi, gerekli çizim ve hesaplamaların proje raporunda verilmesi,
f) Mevcut binaların tamamında veya bağımsız bölümlerinde yapılacak olan esaslı tamir, tadil ve
eklemelerdeki uygulama yapılacak olan bölümler için, TS 825 standardında ısıtma derece gün bölgelerine göre
tanımlanmış tavsiye edilen ısıl geçirgenlik katsayılarına eşit veya daha küçük olduğunun gösterilmesi,
g) Mevcut binalarda yapılacak olan esaslı tamir, tadil ve eklemelerde, uygulamanın yapılacağı yüzeylerde
oluşabilecek yoğuşmanın TS 825 standardında belirtildiği şekilde tahkik edilmesi, gerekli çizim ve
hesaplamaların raporlanması
hususunda bilgiler bulunmalıdır.
Mekanik tesisat yalıtımı esasları
MADDE 11 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binaların ısıtma, soğutma, havalandırma ve klima gibi
enerji kullanımını etkileyen tesisatlarında kullanılan borular, kollektörler ve bağlantı malzemeleri, vanalar,
havalandırma ve iklimlendirme kanalları, sıhhi sıcak su üreticileri ve depolama üniteleri, yakıt depoları ve diğer
mekanik tesisat ekipmanları, ısı köprüsüne yol açmayacak şekilde ve yüzey sıcaklığı ile iç ortam sıcaklığı
arasında 5°C’den fazla fark ve yüzeyde yoğuşma olmayacak şekilde yalıtılır.
(2) Mekanik tesisat yalıtım hesaplamaları ve uygulamalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur.
a) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
b) Mekanik tesisatta meydana gelen ısı kayıp ve kazançları prEN ISO 12241:2008 standardına göre
hesaplanır.
c) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
ç) Şartlandırılan mekanların içerisinde yer alan kanallar, ısıl direnci 0,6 m2K/W’dan küçük olmayacak
şekilde yalıtılır. Diğer mekanlarda yer alan ve yalıtılması gereken kanalların ısıl direnci 1,2 m2K/W’dan küçük
olmayacak şekilde yalıtılır.
d) Mekanik tesisat boru ve klima kanalı montajları, boruların ve kanalların birbirleri arasındaki mesafeler
ile tavan, taban ve duvarlar arasındaki mesafeleri, hesaplamaları yapılan yalıtım kalınlıklarının uygulanmasına
engel olmayacak şekilde yapılır. Boruların ve klima kanallarının askıya alınmaları ile kalıcı veya sabit mesnetle
desteklemelerinde ısı kayıplarının ve ısı köprülerinin oluşmasına izin verilmez.
(3) Soğuk su ve soğutma tesisatlarındaki borular ve soğuk akışkan taşıyan klima kanalları, ısı kazançları
ve yoğuşma riskini önlemeye yönelik olarak iki ayrı hesaplama yöntemi sonucunda elde edilen en büyük kalınlık
değeri esas alınarak dıştan yalıtılır. Yoğuşmanın ve korozyonun önlenebilmesi için yapılan hesaplamalarda,
borunun ve kanalın yüzey sıcaklığının, çiğ noktası sıcaklığının altına düşmemesini sağlayan yalıtım kalınlığı
gözönünde bulundurulur. Soğuk su ve soğutma tesisatlarındaki borular ve soğuk akışkan taşıyan klima kanalları
açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda, yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar
kesici bir malzeme ile kaplanır.
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(5) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
Asgari hava sirkülasyonu ve sızdırmazlık
MADDE 12 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539)
(1) Binalarda, derzler de dâhil olmak üzere, ısı geçişinin olabileceği yüzeylerde, kesitlerde ve/veya
şaftlarda sürekli hava geçirmeyecek şekilde sızdırmazlık sağlayacak ve hava geçişine engel olacak uygun
malzemeler kullanılır. Binalarda iç hava kalitesini bozmayacak şekilde gerekli kontrollü temiz hava girişi
sağlanır.
(2) Bina sızdırmazlık hesaplarında bina kat sayısına bağlı olarak; dış pencerelerden, balkon kapılarından
ve çatı pencerelerinden kaynaklanan sızıntılar için TS EN 12207 Standardında verilen derz geçirgenlik değerleri
kullanılır. Mekanik havalandırma sistemi bulunan yalıtımlı binalarda, iç ve dış ortamlar arasında 50 Pascal
basınç farkı için hesaplarda kullanılacak hava değişim sayıları TS EN 13465 Standardından alınır.
177
BEŞİNCİ BÖLÜM
Isıtma ve Soğutma Sistemleri Tasarım ve Uygulama Esasları
Isıtma sistemleri tasarım esasları
MADDE 13 – (1) Isıtma sistemleri tasarımında kullanılacak olan ısıl geçirgenlik katsayıları 9 uncu
maddede belirtilen şartlara göre hesaplanarak belirlenir.
(2) Isıtma sistemi tasarım hesapları TS 2164 standardına göre yapılır.
(3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni binalarda; yapı ruhsatına esas olan toplam kullanım alanının
2.000 m2 ve üstünde olması halinde merkezi ısıtma sistemi yapılır.
(4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Kullanım alanı 250 m2 ve üstünde olan bireysel ısıtma sistemine sahip
gaz yakıt kullanılan binalarda bağımsız bölümlerde veya müstakil binalarda; yoğuşmalı tip ısıtıcı cihazlar veya
entegre ekonomizerli cihazlar kullanılır.
(5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemi ile ısıtılan binaların bağımsız bölümlerindeki
hacimlerinde sıcaklık kontrol ekipmanları ile ısı merkezinde iç ve/veya dış hava sıcaklığına bağlı kontrol
ekipmanları kullanılır.
(6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemli binaların bağımsız bölümlerinde sıcaklık
kontrol ekipmanlarının kullanılması durumunda, ısıtma tesisatı pompa grupları zamana, basınca veya akışkan
debisine göre değişken devirli seçilir.
(7) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda, merkezi veya lokal ısı veya sıcaklık kontrol cihazları ile
ısınma maliyetlerinin ısı kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemler kullanılır.
(8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalardaki ısıtma sistemi bacası kesit
alanı ve yüksekliği; atık gaz kütlesi, atık gaz sıcaklığı ve gerekli atık gaz basıncına göre TS 11389 EN 13384-1,
TS 11388 EN 13384-2 standartlarındaki metotlara uygun olarak hesaplanarak bulunur. Hermetik veya yarı
hermetik doğalgazlı cihazlarda, üretici firma sistem sertifikasyonlarındaki değerler esas alınır.
(9) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalardaki kazan verimleri; katı yakıtlı kazanlarda %75’den, sıvı ve
gaz yakıtlı kazanlarda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca 5/6/2008 tarihli ve 26897 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Sıvı ve Gaz Yakıtlı Yeni Sıcak Su Kazanlarının Verimlilik Gereklerine Dair Yönetmeliğin 7 nci
maddesinde belirtilen 2 yıldız (**) verim sınıfından daha düşük olamaz.
(10) Merkezi ısıtma sistemlerinin yerleşimleri TS 2192 standardına; gaz yakıt kullanan sistemlerin
yerleşimi de TS 3818 standardına göre yapılır.
(11) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(12) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemlerinde kullanılacak sıvı veya gaz yakıtlı cebri
üflemeli brülörlü yakma sistemlerinde;
a) Sıvı yakıtlı cebri üflemeli brülörler kullanılması halinde;
1) 100 kW’a kadar ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde tek kademeli ancak hava emiş damperi
servo motor kontrollü, iki kademeli veya oransal kontrollü,
2) 100 kW-1200 kW ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde iki kademeli veya oransal kontrollü,
1200 kW ve üstü kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontrollü,
3) 3000 kW üstü sistemlerde baca gazı oksijen kontrol sistemine sahip
brülörler kullanılır.
b) Gaz yakıtlı cebri üflemeli brülörler kullanılması halinde;
1) 100 kW’a kadar ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde tek kademeli ancak hava emiş damperi
servo motor kontrollü, iki kademeli veya oransal kontrollü,
2) 100 kW-600 kW ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde iki kademeli veya oransal kontrollü 600
kW ve üstü kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontrollü,
3) 3000 kW üstü sistemlerde baca gazı oksijen kontrol sistemine sahip
brülörler kullanılır.
(13) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) 500 kW ve üstü kapasiteye sahip kazanların kullanıldığı sistemlerde
su yumuşatma veya şartlandırma veya her iki sistem birlikte kurulur.
(14) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(15) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
Isıtma sistemleri uygulama esasları
MADDE 14 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Isıtma merkezinde yakıt türüne göre gerekli olan temiz
havanın sağlanması ve egzost havasının atılabilmesi için gerekli havalandırmanın sağlanması gerekir.
2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Sıvı, gaz ve katı yakıtlı merkezi ısıtma sistemlerinde her işletme
döneminin başlangıcında ve yılda en az bir kez olmak üzere baca gazı analizi ve sistem bakımı yaptırılır. Sistem
performansını da ihtiva eden bir rapor hazırlanarak gerektiğinde ilgili mercilere sunulmak üzere saklanır.
3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemlerinde, baca gazı sıcaklığının işletmeci veya
yönetici tarafından izlenebilmesi için kalibrasyonu yapılmış baca gazı termometresi kullanılır.
178
(2) Kazanlarda, biri işletme döneminin başlangıcında, diğeri ortasında olmak üzere yılda en az iki kez
baca gazı analizi, bir kez de sistem bakımı yaptırılır, sistem performansının kontrolü yapılarak raporlanır.
(3) Kazanlarda, baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için kalibrasyonu
yapılmış baca gazı termometresi kullanılır. Baca gazı sıcaklığı, kazanların 9 uncu maddenin dokuzuncu
fıkrasında belirtilen, kazan verim sınıflarının altında verimlerde çalışmalarına sebep verecek değerden fazla
olamaz.
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(5) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(7) Mevcut merkezi ısıtma sistemli binaların bağımsız bölümlerinde sıcaklık kontrol ekipmanlarının
kullanılması durumunda, ısıtma tesisatı pompa grupları zamana, basınca veya akışkan debisine göre değişken
devirli seçilir.
(8) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Atık gaz ile ısı kaybı sınır değerleri, 13/1/2005 tarihli ve 25699 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen sınır
değerleri aşamaz.
(9) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda ısıtılan mahallerin iç ortam
sıcaklığı 15°C’nin altına düşmeyecek şekilde tedbir alınır.
Soğutma sistemleri tasarım esasları
MADDE 15 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Soğutma ihtiyacı 250 kW’dan büyük olan konut dışı
binalarda merkezi soğutma sistemi tasarımları yapılır.
(2) Soğutma sistemlerin tasarımında seçilecek olan soğutucu akışkanların TS EN 378 serisi standardlarına
uygun olması gerekir.
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
Soğutma sistemleri uygulama esasları
MADDE 16 – (1) Soğutma sistemlerinin işletme karakteristliklerine ve enerji ekonomisine göre
ayarlarının doğru yapılması gerekir.
(2) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
ALTINCI BÖLÜM
Havalandırma ve İklimlendirme Sistemleri Tasarım ve Uygulama Esasları
Havalandırma ve iklimlendirme sistemleri tasarım esasları
MADDE 17 – (1) Havalandırma ve iklimlendirme sistemleri tasarımında TS 3419 ve ilgili Avrupa
Standartlarına uyulur.
(2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) İçerisinde insan bulunan ve ısıtma döneminde içeri üflenen havanın
nemlendirilmesi öngörülmüş binalarda, üflenen havanın mutlak nemini 1 kilogram kuru hava için 10 gram veya
daha az düzeyde ayarlayabilen kalibrasyonu akredite edilmiş bir kuruluş tarafından yapılmış kontrol cihazı
kullanılır.
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Konut dışı amaçlı kullanılan binalarda;
a) Bir mekânındaki özel mekanik havalandırma sistemi, mekânda insanların bulunmadığı zamanlarda
mekânın minumum iç hava kalitesini sağlayacak şekilde otomatik sistem ile donatılır.
b) İklimlendirme sistemlerinde oda sıcaklığı ayar düzenekleri kullanılır.
c) Mahal bazında değişken hava debisi kontrolü yapılan iklimlendirme sistemlerinde, sisteme bağlı
fanların değişken debili olması sağlanır.
(5) İklimlendirme sistemleri değişken insan yüküne bağlı olarak değişken hava debili çalışacak şekilde iç
hava kontrolü sağlayacak mekanik tesisatla donatılır.
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(7) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(8) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(9) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(10) Yeni yapılacak binaların 500 m3/h ve üzeri hava debili havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinde,
ısı geri kazanım sistemlerinin tasarımları yapılarak, yaz ve kış çalışma şartlarında minimum %50 verimliliğe
sahip olması, ilk yatırım ve işletme masrafları ile birlikte enerji ekonomisi göz önüne alındığında avantajlı
olması durumunda ısı geri kazanım sistemleri yapılması zorunludur. Bu sistemler geçiş mevsimleri için by-pass
düzeneğine sahip olmalıdır.
179
(11) Yeni yapılacak binalar için onuncu fıkrada belirtilen çalışmanın tasarım aşamasında rapor halinde
proje müellifi tarafından ilgili idarelere sunulması zorunludur.
(12) Binalardaki ısıl konfor memnuniyetinin ve enerji performansının arttırılması için gerekli kriterler EN
7730 ve TS 2164 standarlarına göre belirlenir.
(13) Klima santrallerinin sızıntı, ısı köprüsü ve ısı transfer katsayısının EN 1886 standardına uygun
olması gerekir.
Havalandırma ve iklimlendirme sistemleri uygulama esasları
MADDE 18 – (1) Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin işletme ve bakımında TS 5895’e uyulur.
(2) Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin yerleşimlerinde TS 3420 ve ilgili Avrupa Standardlarına
uyulur.
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(5) Hava kanalları sızıntı limitleri TS EN 1507 ve TS EN 12237’ye göre belirlenir ve raporlanır.
(6) Klima santrallerinde kullanılan filtre sistemleri üreticisi tarafından belirtilen sürelerde temizletilir veya
değiştirilir ve bu durum raporlanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Sıhhi Sıcak Su Hazırlama ve Dağıtım Sistemleri
Sıhhi sıcak su hazırlama ve dağıtım sistemleri
MADDE 19 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binalarda sıhhi sıcak su sistemlerinin düzenlenmesi
hususunda TS EN 14336’ya uyulur.
(2) Sıhhi sıcak su sistemlerinin yıllık enerji ihtiyacının belirlenmesi için gerekli hesaplamalar prEN
15316-3-1’de verildiği şekilde yapılır.
(3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yapı ruhsatına esas olan kullanım alanı 2000 m2’nin üzerindeki oteller,
hastaneler, yurtlar gibi konaklama amaçlı konut harici binalar ile spor merkezlerinde merkezi sıhhi sıcak su
sisteminin planlanması şarttır.
(4) Bağımsız bölümlerde kullanılan bireysel sıhhi sıcak su hazırlama ekipmanlarının TS EN 26
standardında, merkezi sıhhi sıcak su hazırlama ekipmanlarının da TS EN 89 standardında belirtilen ısıl
performansa sahip olması gerekir.
(5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi kullanım sıhhi sıcak su hazırlama amaçlı planlanan ve sıcak
su depolanan sistemlerde, sıhhi sıcak suyun sıcaklığı 60°C geçmeyecek tasarımlar yapılır. Ancak lejyonella
etkisi olmaması için depolanan sıhhi sıcak su sistemlerinde en az haftada 1 saat boyunca su sıcaklığı en az 60°C
sıcaklıkta tutulur.
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(7) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi sıhhi sıcak su hazırlama sistemlerinde merkezi plakalı eşanjör
kullanılması durumunda, depolama sistemi olarak akümülasyon tankı kullanılır.
(9) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi sıhhi sıcak su sistemlerinde, duvar içinde kalan tesisat da
dahil olmak üzere cihaz, depo ve dağıtım hatları yüzey sıcaklığı ortam sıcaklığının 5°C üzerine çıkmayacak
şekilde yalıtılır ve her yıl bina işletmecisi tarafından kontrol ettirilerek raporlanır.
(10) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Sıhhi sıcak suyun ısı kapasitesi minimum kazan modülasyon çalışma
alt sınırının altında kalması halinde yaz kullanımına yönelik ayrı bir sıcak su kazanı tesis edilir.
(11) Konaklama amaçlı binalarda ısıtma sisteminde buhar kullanıyor ise, sıcak su üretiminde ani çabuk ve
kolay sıcak su üreten sıcak su depolama ihtiyacı olmayan sistemler kullanır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Otomatik Kontrol
Otomatik kontrol
MADDE 20 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Sıvı ve gaz yakıtlı kazanlarda yanma kontrolü için
otomatik kontrol sistemleri tesis edilir.
(2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma, iklimlendirme ve/veya soğutma sistemine sahip
binalar, her odanın sıcaklığını ayrı ayrı düzenleyecek otomatik cihazlarla donatılır. Konut olarak kullanılan
binalar hariç olmak üzere binalarda, birbirinden ayrı mekânların farklı iç sıcaklıklara ayarlanabilmesine imkân
sağlayacak merkezi otomatik kontrol sistemi kurulur.
(3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemine sahip konut olarak kullanılan binalarda
cihazlar, en az gidiş suyu kontrolü ve dış hava kompanzasyonu yapacak otomatik kontrol sistemleri ile donatılır.
(4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi iklimlendirme sistemi olan binalarda, ayarlanan değerleri
kontrol edecek otomatik kontrol sistemi bulunması şarttır. Ticari binalarda bu cihazların, ayar değerlerine
çekilmesinin yanında zamana göre de kontrol edebilmesi gerekir.
180
(5) Konut olarak kullanılan binalar hariç olmak üzere binalarda, aydınlatma kontrolü zamana, gün ışığına
ve kullanıma göre yapılır.
(6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) 10.000 m2’nin üzerinde olan ve merkezi ısıtma, soğutma,
iklimlendirme sistemi ve aydınlatma sistemleri birlikte bulunan binalarda bilgisayar kontrollü bina otomasyon
sistemi tesis edilir.
(7) Sıhhi sıcak su tesislerinde kullanılacak olan sirkülasyon pompaları, otomatik çalışmayı sağlayacak
ekipmanlarla donatılır.
(8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni yapılacak binalarda aydınlatma, ısıtma, soğutma ve sıhhi sıcak
su ihtiyacı için kullanılan enerjilerin ayrı ayrı ölçülmesine imkân sağlayacak tasarımlar yapılır ve buna uygun
ölçüm ve izleme sistemleri tesis edilir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Elektrik Tesisatı ve Aydınlatma Sistemleri
Elektrik tesisatı ve aydınlatma sistemleri
MADDE 21 – (1) Binanın toplam enerji tüketimi içerisindeki aydınlatma enerjisi payının
hesaplanmasında EN 15193 standardında verilen hesap yöntemi kullanılır.
(2) Binalarda gün ışığından azami derecede faydalanmak ve gereksiz yapay aydınlatmadan kaçınmak için;
a) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Erişimi kolay el ile kontrol edilen anahtarlardan,
b) Gün ışığından faydalanma imkanı olan yerlerde, gün ışığı ile bağlantılı foto elektrikli anahtarlar ile
telefon, kızıl ötesi, sonik ve ultrasonik kontrollü uzaktan kumandalı anahtarlardan,
c) Mahalde kimse olmadığında mekanın boş olduğunu algılayabilen ve yapay aydınlatmayı kapatan
otomatik anahtar ve sistemlerden,
ç) Zaman ayarlı anahtarlardan
biri veya bir kaçı kullanılır.
(3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Çalışma saatleri boyunca devamlı aydınlatma gerektiren binalarda
zaman ayarlı veya gün ışığı ile bağlantılı foto elektrikli anahtarlar kullanılır.
(4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binalarda kullanılan genel aydınlatma lambalarının özellikleri EK2’de verilen tabloya göre olur.
(5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Konut amaçlı kullanılan binalar dışındaki diğer binalarda, içerisinde
insan bulunduğu zamanlarda dâhi; idari personelin yetkisinde olan her türlü mahallin, aydınlatmanın açılmasına
ve kapatılmasına imkân veren bir cihaza sahip olması gerekir. Bu cihaz, söz konusu mekân içerisinde yer
almıyor ise, mekândaki aydınlatma durumunun kumanda noktasından görülmesine imkân vermesi gerekir.
Sportif amaçlı ve çok amaçlı salonlar gibi farklı aydınlatma seviyelerinin söz konusu olduğu, en az iki ve daha
çok farklı kullanım mahallerinin bulunduğu binalarda, temel aydınlatma seviyesini yalnızca yetkili personelin
artırmasına imkân verecek biçimde tedbirler alınır.
(6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Aynı mekân içerisinde, bir pencere boşluğuna 5 metreden daha yakın
olan yapay aydınlatmalı noktalarının her birindeki toplam kurulu güç 200 W’ı aştığında, bu noktalar diğer
aydınlatma noktalarından bağımsız olarak kumanda edilir.
(7) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Doğal aydınlatma yeterli olduğunda, zaman ayarlı veya insan
mevcudiyetini algılayan cihaz ile yapay aydınlatmanın otomatik olarak devreye girmemesi gerekir.
(8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binalarda elektrik enerjisinin verimli kullanılması amacıyla;
a) Özel durumlar olmadıkça akkor flamanlı lambaların kullanılmaması, renk sıcaklığının önemli olmadığı
durumlarda A ve B sınıfı elektronik balastlı tüp biçimli fluoresan, kompakt tip fluoresan veya sodyum buharlı
lambaların tercih edilmesi,
b) Enerji tüketimi yüksek olan dekoratif aydınlatma gereçlerinin genel aydınlatma amaçlı kullanılmaması,
c) Çalışma alanlarında yeterli aydınlık seviyesini sağlayacak armatür seçiminin ve dağılımının yapılması,
ç) Yapılabilirliği uygun olan mekânlarda, hareket, ısı veya ışık duyarlı ekipmanların kullanılması,
özellikle merdiven boşluklarında ve çalışma ortamlarında bulunan tuvalet, lavabo, koridor gibi mekânlarda
sensörlü lambaların kullanılması ve gereksiz kullanımların önüne geçilmesi,
d) Daha az sayıda armatür ve dolayısıyla daha az elektrik tüketimiyle istenen aydınlık seviyelerine
ulaşmayı sağlayacağı için, açık renk mobilya ve duvar renkleri tercih edilmesi,
e) Armatürlerin verimlerini ve odalardaki aydınlık seviyesini artırmak için aydınlatma gereçlerinin
periyodik olarak temizlenmesi
gerekir.
(9) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Konut harici binaların aydınlatma enerjisi ihtiyacı belirlenirken
binanın iç aydınlatma yüküne ilaveten, güvenlik aydınlatması hariç olmak üzere, binanın dış aydınlatma yükü de
dikkate alınır.
181
(10) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Farklı aydınlatma seviyelerinin söz konusu olduğu mahallerin bulunduğu
konut amaçlı kullanılan binalar dışındaki binalarda, asgari aydınlatma seviyesini yalnızca yetkili personelin
artırmasına imkân verecek sistemler tesis edilir.
(11) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binaların elektrik tesisatı, 4/11/1984 tarihli ve 18565 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine ve ilgili mevzuat hükümlerine göre projelendirilir ve
uygulanır.
(12) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Konut harici binaların elektrik sistemlerinde; konu ile ilgili yönetmeliklere
uygun olarak merkezi ve/veya lokal düzeyde güç kompanzasyonu yapılır.
ONUNCU BÖLÜM
(Değişik bölüm başlığı:RG-1/4/2010-27539)
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımı, Isı Pompası ve Kojenerasyon Sistemleri
Yenilenebilir enerji kaynaklarının, ısı pompası, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon sistemlerinin
kullanımı (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539)
MADDE 22 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni yapılacak olan ve yapı ruhsatına esas kullanım
alanı yirmibin metrekarenin üzerinde olan binalarda ısıtma, soğutma, havalandırma, sıhhi sıcak su, elektrik ve
aydınlatma enerjisi ihtiyaçlarının tamamen veya kısmen karşılanması amacıyla, yenilenebilir enerji kaynakları
kullanımı, hava, toprak veya su kaynaklı ısı pompası, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon gibi sistem çözümleri
tasarımcılar tarafından projelendirme aşamasında analiz edilir. Bu uygulamalardan biri veya birkaçı, Bakanlık
tarafından yayımlanan birim fiyatlar esas alınmak suretiyle hesaplanan, binanın toplam maliyetinin en az yüzde
onuna karşılık gelecek şekilde yapılır.
(2) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(5) Güneş enerjisi toplayıcıları kullanımında TS EN 12975-1 ve TS 3817’e uyulur.
(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(7) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
Kojenerasyon sistemleri
MADDE 23 – (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
ONBİRİNCİ BÖLÜM
(Değişik bölüm başlığı:RG-1/4/2010-27539)
İşletme, Periyodik Bakım ve Denetim
İşletme ve periyodik bakım (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539)
MADDE 24 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın enerji kullanan sistemlerinin işletmecisi,
Bakanlık tarafından belirlenecek usûl ve esaslara göre ilgili meslek odaları tarafından düzenlenecek olan
eğitimlere katılarak belge alır.
(2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmelik kapsamında binanın enerji performansını etkileyen
mimari, mekanik, elektrik ve aydınlatma gibi sistemlerin verimlilikleri ile ilgili konularda yapılması gerekli
bakımlar, testler ve bunların peryotları, ilgili idare tarafından onaylanmak üzere tasarım aşamasında hazırlanan
raporda tanımlanır. Bu testlerin zamanında ve uygun şekilde yapılmasından ve binanın tasarım aşamasındaki
enerji performansının altına inmeyecek şekilde işletilmesi için gerekli bakım ve onarım ve tadilatların
yapılmasından bina sahibi, yöneticisi, yönetim kurulu ve/veya enerji yöneticisi sorumludur.
(3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Periyodik bakımlar kapsamında gerekli tedbirlerin alınmasıyla sistem
veya ekipman verimlerinin tasarım değerinden daha düşük bir değerde olmaması sağlanır.
(4) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Peryodik bakım ve testlere ilişkin diğer usûl ve esaslar Bakanlık tarafından
yürürlüğe konulacak tebliğ ile belirlenir.
Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar
MADDE 24/A – ) (Ek:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmelik kapsamında, binanın enerji tüketen ekipmanlarının, ilgili raporlarda belirtilen
periyodik bakımlarının yapılması ile ilgili denetimler Bakanlık veya Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum
ve kuruluşlar tarafından yapılır.
(2) Denetim yapacak kurum ve kuruluşlara bu Yönetmeliğin uygulaması ile ilgili olarak Bakanlıkça
tebliğle belirlenen eğitim kriterlerine göre eğitim verilir.
(3) Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar, bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri bakımından
Bakanlığa karşı sorumludur. Bakanlık, bu kuruluşların Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerini izler ve
gerektiğinde denetler.
(4) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra yapı ruhsatı alınan binalara yönelik olarak, yapı
kullanma izin belgesi verilmesinden sonra Bakanlık tarafından yapılan veya yaptırılan denetimlerde enerji kimlik
belgesinin gerçeğe aykırı düzenlendiğinin veya binanın enerji tüketimi bakımından düzenlenen belgeye uygun
182
olmadığının tespit edilmesi halinde, bina, en geç bir yıl içinde projesine ve yapı kullanma izin belgesi
verilmesine esas olan enerji kimlik belgesindeki özellikleri sağlayacak hale getirilir. Bu konuda, binayı inşaa
eden veya ettiren gerçek veya tüzel kişi sorumludur.
ONİKİNCİ BÖLÜM
(Değişik bölüm başlığı:RG-1/4/2010-27539)
Enerji Kimlik Belgesi, Enerji Kimlik Belgesinde Bulunması Gereken Bilgiler ve Enerji Kimlik
Belgesi Vermeye Yetkili Kuruluşlar
Enerji kimlik belgesi düzenlenmesi (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539)
MADDE 25 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi düzenlenirken Bakanlık
tarafından tebliğ ile yayımlanan hesaplama yöntemi kullanılır.
(2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi düzenleme tarihinden itibaren 10 yıl süre ile
geçerlidir.
(3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgesi, Ek-3’deki formatta ve muhtevatta düzenlenir.
(4) Enerji Kimlik Belgesi, enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluş tarafından hazırlanır ve ilgili
idarece onaylanır. Bu belge, yeni binalar için yapı kullanma izin belgesinin ayrılmaz bir parçasıdır.
(5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi, yeni ve mevcut binalar için 26 ncı maddede
belirtilen bilgileri ihtiva edecek şekilde düzenlenir.
(6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesinin bir nüshası bina sahibi, yöneticisi, yönetim
kurulu ve/veya enerji yöneticisince muhafaza edilir, bir nüshası da bina girişinde rahatlıkla görülebilecek bir
yerde asılı bulundurulur.
(7) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi, binanın yıllık birincil enerji ihtiyacının
değişmesine yönelik herhangi bir uygulama yapılması halinde, bu Yönetmeliğe uygun olacak şekilde bir yıl
içinde yenilenir.
(8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesinin, binanın tamamı için hazırlanması şarttır.
Ayrıca, isteğe bağlı olarak, kat mülkiyetini haiz her bir bağımsız bölüm veya farklı kullanım alanları için ayrı
ayrı düzenlenebilir.
(9) Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları, Milli İstihbarat Teşkilatı
Müsteşarlığı binaları ile mücavir alan dışında kalan ve toplam inşaat alanı 1.000 m2’den az olan binalar için
Enerji Kimlik Belgesi düzenlenmesi zorunlu değildir.
(10) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(11) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(12) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(13) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgesi BEP-TR kullanılmak suretiyle düzenlenir. BEPTR’ye erişim yetkisi, enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlara verilir. Ancak, bu yetki, enerji kimlik
belgesi düzenlemeye yetkili kuruluş adına, düzenlenen eğitimlere katılmak suretiyle enerji kimlik belgesi
düzenlemek üzere Bakanlık tarafından sertifikalandırılan gerçek kişiler tarafından kullanır. Bu kişilerin
çalışmakta olduğu kuruluşlardan ayrılmaları ve enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili bir başka kuruluşta
çalışmaları halinde, ayrıca eğitim ve sertifikalandırma programına katılmalarına gerek olmaksızın, çalışmakta
olduğu kuruluşun yazılı isteği üzerine BEP-TR’ye erişim hakkı tanınır.
(14) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgelerinin düzenlenmesinden, yetkili kuruluşun ilgili
personeli ve yetkili kuruluş adına kuruluşun sahibi veya yöneticisi müteselsilen sorumludur.
(15) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binalar veya bağımsız bölümlere ilişkin alım, satım ve kiraya verme ile
ilgili iş ve işlemlerde enerji kimlik belgesi düzenlenmiş olması şartı aranır. Binanın veya bağımsız bölümün
satılması veya kiraya verilmesi safhasında, mal sahibi enerji kimlik belgesinin bir suretini alıcıya veya kiracıya
verir.
Enerji kimlik belgesinde bulunması gereken bilgiler
MADDE 26 – (1) Enerji Kimlik Belgesinde, binanın enerji ihtiyacı, yalıtım özellikleri, ısıtma ve/veya
soğutma sistemlerinin verimi/etkenliği ve binanın enerji tüketim sınıflandırması ile ilgili bilgilerle birlikte;
a) Bina ile ilgili genel bilgiler,
b) Düzenleme ve düzenleyen bilgileri,
c) Binanın kullanım alanı (m2),
ç) Binanın kullanım amacı,
d) Binanın ısıtılması, soğutulması, iklimlendirmesi, havalandırması ve sıhhi sıcak su temini için kullanılan
enerjinin miktarı (kWh/yıl),
e) Tüketilen her bir enerji türüne göre yıllık birincil enerji miktarı (kWh/yıl),
f) Binaların kullanım alanı başına düşen yıllık birincil enerji tüketiminin, A ile G arasında değişen bir
referans ölçeğine göre sınıflandırılması,
183
g) Nihai enerji tüketiminin oluşturduğu sera gazlarının kullanım alanı başına yıllık miktarı (kg CO 2/m2yıl),
ğ) Binaların kullanım alanı başına düşen yıllık sera gazı salımının, A ile G arasında değişen bir referans
ölçeğine göre sınıflandırılması (kg CO2/m2-yıl),
h) Binanın aydınlatma enerjisi tüketim değeri,
ı) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Birincil enerji tüketimine göre, enerji sınıfı,
i) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Nihai enerji tüketimine göre, CO2 salımı sınıfı
j) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binanın yenilenebilir enerji kullanım oranı
gösterilir.
Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluşlar
MADDE 26/A – (Ek:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bakanlık, Enerji Kimlik Belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlarda görevli olan mühendis ve
mimarların bu Yönetmeliğin uygulaması ile ilgili eğitim ve eğitim sonunda yapılacak sınav kriterlerini tebliğ ile
yayımlar. Eğitimler, Bakanlık ile Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğünün yetkilendirdiği
üniversite, meslek odaları ve ilgili kurum ve kuruluşlarla yapılacak protokole göre bu kuruluşlarca yapılır.
Yapılan eğitimler sonunda Bakanlık tarafından yapılacak veya yaptırılacak sınavda yüz üzerinden en az yetmiş
puan alanlara enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere yetki belgesi verilir.
(2) Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşların, enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere
yetkilendirilmiş personele sahip olması şarttır.
(3) Bünyesinde enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere yetki belgesi almış olan ve meslek odalarından
alınmış Serbest Müşavir Mühendis belgesine sahip olan mühendis veya mimar bulunduran tüzel kişiler, yeni
yapılacak olan binalara Enerji Kimlik Belgesi Vermeye Yetkili Kuruluş sayılır.
(4) Bünyesinde enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere yetki belgesi almış mühendis veya mimar
bulunduran Enerji Verimlilik Danışmanlık Şirketleri, mevcut binalara Enerji Kimlik Belgesi Vermeye Yetkili
Kuruluş sayılır.
(5) Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluşlar, meslekî sorumluluk sigortası yaptırır.
(6) Enerji Kimlik Belgesi Vermeye Yetkili Kuruluşlar dışındaki diğer kurum ve kuruluşlarca verilecek
olan Enerji Kimlik Belgesi ve ilgili raporlar geçersiz sayılır. Bu belge ve raporlar ilgili idarelerce onaylanmaz.
(7) Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşların bu belgelerin düzenlenmesi ile ilgili
faaliyetlerinin denetimi Bakanlık tarafından yapılır veya yaptırılır. Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili
olanların yetkilerini kötüye kullandıklarının veya gerçeğe aykırı belge düzenlediklerinin tespit edilmesi halinde,
durum, Bakanlık tarafından Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğüne ve ilgili meslek odasına
bildirilir ve haklarında yapılacak inceleme ve soruşturma sonuçlanana kadar bunların enerji kimlik belgesi
düzenleme yetkileri askıya alınır. Bakanlık tarafından yapılan bildirimler neticesinde, Serbest Müşavir ve
Mühendis belgesi veya Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında yetki belgeleri iptal edilenlerin veya belgeleri bir
yıl içinde üç defa askıya alınanların enerji kimlik belgesi düzenleme yetkileri, bir daha verilmemek üzere
Bakanlık tarafından iptal edilir.
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yıllık Enerji İhtiyacı
Yıllık enerji ihtiyacı
MADDE 27 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın ısıtma, soğutma, aydınlatma ve sıhhi sıcak su
konularındaki enerji ihtiyaçları öncelikli olmak üzere, yıllık enerji ihtiyacının hesaplanması ile ilgili usûl ve
esaslar Bakanlık tarafından Resmî Gazete’de yayımlanan tebliğ ile belirlenir.
(2) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
(5) (Ek:RG-1/4/2010-27539) BEP-TR yöntemine göre enerji kimlik belgesi alacak olan yeni binalar D
sınıfı ve daha fazla enerji tüketimine ve CO2 salımına sahip olamaz.
ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 28 – (1) 9/10/2008 tarihli ve 27019 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Binalarda Isı Yalıtım
Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
EK MADDE 1 – (Ek:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmelik kapsamında ihtiyaç duyulan binanın soğutma enerjisi ve aydınlatma enerjisi ihtiyacı
hesabı ile ilgili standartlar, TSE tarafından çıkarılır
Standardların belirlenmesi
184
GEÇİCİ MADDE 1 – (Mülga:RG-1/4/2010-27539)
Tebliğlerin çıkarılması
GEÇİCİ MADDE 2 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmelik kapsamında ihtiyaç duyulan enerji performansı hesaplama yöntemleri ile ilgili
konulardaki tebliğler, Bakanlık tarafından, 1/7/2010 tarihine kadar çıkartılır.
Mevcut binalara enerji kimlik belgesi verilmesi (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539)
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Mevcut binalar ve inşaatı devam edip henüz yapı kullanım izni almamış
binalar için Enerji Verimliliği Kanununun yayımı tarihinden itibaren on yıl içinde Enerji Kimlik Belgesi
düzenlenir.
Enerji Kimlik Belgesi Verilmesi
GEÇİCİ MADDE 4 – (Ek:RG-1/4/2010-27539)
(1) Bu Yönetmeliğin 25 inci maddesi 1/7/2010 tarihine kadar uygulanmaz.
Yürürlük
MADDE 29 – (1) Bu Yönetmelik yayımlandığı tarihten bir yıl sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 30 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin
Tarihi
Sayısı
5/12/2008
27075
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Mevzuatın Yayımlandığı Resmî Gazete’nin
1.
Tarihi
Sayısı
1/4/2010
27539
2.
185
Ek 5
27 Ekim 2011 PERŞEMBE
Resmî Gazete
Sayı : 28097
YÖNETMELİK
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından:
ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA
VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji
maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin
kullanımında verimliliğin artırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik enerji verimliliğine yönelik hizmetler ile çalışmaların yönlendirilmesi ve
yaygınlaştırılmasında üniversitelerin, meslek odalarının ve enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinin
yetkilendirilmesine, enerji yönetimi uygulamalarına, enerji yöneticileri ile enerji yönetim birimlerinin görev ve
sorumluluklarına, enerji verimliliği ile ilgili eğitim ve sertifikalandırma faaliyetlerine, etüt ve projelere, projelerin
desteklenmesine ve gönüllü anlaşma uygulamalarına, talep tarafı yönetimine, elektrik enerjisi üretiminde, iletiminde,
dağıtımında ve tüketiminde enerji verimliliğinin artırılmasına, termik santrallerin atık ısılarından yararlanılmasına,
açık alan aydınlatmalarına, biyoyakıt ve hidrojen gibi alternatif yakıt kullanımının özendirilmesine ve idari
yaptırımlara ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik 14/6/1935 tarihli ve 2819 sayılı Elektrik İşleri Etüd İdaresi Teşkiline Dair
Kanunun 2 nci maddesine, 19/2/1985 tarihli ve 3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci ve 28 inci maddelerine, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası
Kanununa ve 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Atık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yakıt olarak kullanılması uygun görülen kullanılmış lastikler,
boya çamurları, solventler, plastikler, atık yağlar ve diğer atıkları,
b) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,
c) Başvuru dosyası: Proje dosyası ile birlikte başvuru yazısı ve bu yazının ekindeki belgelerden oluşan ve
Genel Müdürlüğe kapalı zarf içinde sunulan dosyayı,
ç) Bileşen enerji kazancı (BEK): Proje verimlilik bileşeni kapsamına bağlı olarak, ekipman birim enerji
tasarrufu veya sistem birim enerji tasarrufu ile birim atık enerji geri kazancının toplamından elde
edilen kWh cinsinden enerji miktarını,
186
d) Bileşen elektrik enerjisi kazancı (BEEK): Bileşen enerji kazancı içerisindeki kWh cinsinden elektrik enerjisi
kazancını,
e) Bileşen yıllık işletme süresi (BYİS): Endüstriyel işletmenin yıllık toplam çalışma süresinden fazla
olmayacak şekilde, proje sahibi tarafından beyan edilen saat cinsinden yıllık ortalama çalışma sürelerini,
f) Bileşen yıllık enerji kazancı: Bileşen enerji kazancının BYİS ile çarpımından elde edilen enerji miktarını,
g) Bileşen mali tasarrufu: Bileşen yıllık enerji kazancının proje verimlilik bileşeninde kullanılan enerjinin
birim fiyatı ile çarpımından elde edilen, Türk Lirası cinsinden yıllık tasarrufu,
ğ) Bina: Konut, hizmet ve ticari amaçlı kullanıma yarayan yapı veya yapı topluluğunu,
h) Bina sahibi: Bina üzerinde mülkiyet hakkına sahip binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, ikisi de yoksa
binaya malik gibi tasarruf eden gerçek veya tüzel kişiyi,
ı) Bina yönetimi: Binanın işletmesinden ve/veya yönetiminden sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi,
i) Birim atık enerji geri kazancı: Üzerinde atık enerji geri kazanım önlemi alınmış ekipmanın işletme yükünde
ve rejim halinde bir saatte ürettiği kWh cinsinden ısı enerjisi miktarını,
j) Danışmanlık: Projelerin uygun şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak üzere verilen hizmetleri,
k) Ders saati: Kırk dakikalık süreyi,
l) Destek ödeneği (DÖ): Genel Müdürlüğün bütçesine, proje destekleri ve gönüllü anlaşmalar için konulan
Türk Lirası cinsinden ödenek miktarını,
m) Ekipman: Elektrik motoru, kazan, fırın, soğutucu, klima, pompa, fan, kompresör, asansör, bantlı taşıyıcı,
aydınlatma apareyleri ve diğer proses veya imalat ekipmanları gibi yakıt, elektrik enerjisi veya akışkan üzerinden ısı
enerjisi kullanan ve her biri bir proje bileşeninin konusunu oluşturan cihazları,
n) Ekipman birim enerji tüketimi: Ekipmanın işletme yükünde ve rejim halinde bir saatte
tükettiği kWhcinsinden enerji miktarını,
o) Ekipman birim enerji tasarrufu: Ekipmanın, proje öncesi ve uygulaması sonrasındaki birim enerji
tüketimleri arasındaki kWh cinsinden farkı,
ö) Elektrikli ev aleti: Elektrik enerjisi kullanan buzdolabı, dondurucu, klima, çamaşır makinası, kurutmalı
çamaşır makinası, fırın, bulaşık makinası, termosifon, elektrikli ısıtıcı, ampul ve floresan, ütü, televizyon, bilgisayar,
müzik aleti gibi ürünleri,
p) Endüstriyel işletme: Elektrik üretim faaliyeti gösteren lisans sahibi tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam
enerji tüketimleri bin TEP ve üzeri olan ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet
gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeleri,
r) Enerji etiketi: Enerji tüketen ekipmanların enerji tüketim düzeyleri ile ilgili bilgileri içeren belgeyi,
s) Enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim
kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasını,
ş) Enerji verimliliği hizmetleri: Enerji verimliliğini artırmak üzere enerji yöneticisi eğitimi, etüt ve verimlilik
arttırıcı proje hazırlama, proje uygulama ve danışmanlık hizmetlerini,
t) Enerji yoğunluğu: Bir birim ekonomik değer üretebilmek için tüketilen enerji miktarını,
187
u) Enerji yöneticisi: Kanun kapsamına giren endüstriyel işletmelerde veya binalarda enerji yönetimi ile ilgili
faaliyetlerin yerine getirilmesinden yönetim adına sorumlu, enerji yöneticisi sertifikasına sahip kişiyi,
ü) Enerji yönetimi: Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere yürütülen eğitim,
etüt, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetlerini,
v) Enerji yönetim birimi: Enerji yönetimi uygulamalarını gerçekleştirmek üzere enerji yöneticisinin
sorumluluğunda, endüstriyel işletmenin veya organize sanayi bölgesinin yönetimine doğrudan bağlı faaliyet gösteren
birimi,
y) ENVER etiketi: Bu Yönetmelikte tanımlanan asgari enerji verimliliği gereksinimlerini sağlayanlara Genel
Müdürlük tarafından verilen belgeyi,
z) Etüt: Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik imkanların ortaya çıkarılması için yapılan ve bilgi toplama,
ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan; enerji tasarruf potansiyellerini ve bu potansiyellerin geri
kazanılmasına yönelik önlemleri ölçüm, hesap ve piyasa araştırmaları ile belirleyen ve Genel Müdürlük tarafından
tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun şekilde yapılan çalışmaları,
aa) Etüt-proje sertifikası: Bina ve/veya sanayi sektörlerinde eğitim, etüt, danışmanlık, ve verimlilik artırıcı
proje hizmetlerini yürütebilmeleri için Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilen belgeyi,
bb) Genel Müdür: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürünü,
cc) Genel Müdürlük: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü,
çç) Geri ödeme süresi: Proje verimlilik bileşeni bedelinin (PVBB) proje mali tasarrufuna bölünmesinden elde
edilen ay cinsinden süreyi,
dd) Hizmet anlaşması: Etüt ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesinde enerji verimliliği danışmanlık şirketleri
ile endüstriyel işletmelerin veya binaların yönetimleri arasında yapılan anlaşmaları,
ee) İşletme yükü: Ekipmanın kW cinsinden, işletmede kullanılan kapasitesini,
ff) Kamu kesimi: Kamu kurum ve kuruluşları ile bağlı ortaklıklarını, kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarını, üniversiteleri ve mahalli idareleri,
gg) Kanun: 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununu,
ğğ) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini,
hh) Kurul: Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunu,
ıı) Meslek odaları: Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Elektrik Mühendisleri Odasını ve/veya
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Makina Mühendisleri Odasını,
ii) Proje: Enerji verimli ekipman ve sistem kullanımı, onarım, yalıtım, modifikasyon, rehabilitasyon ve proses
düzenleme gibi yollarla; gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en
aza indirilmesi ile birlikte atık enerjinin geri kazanılması gibi konulardaki çözümleri içine alan ve Genel Müdürlük
tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak, bileşenler bazında hazırlanan verimlilik artırıcı
projeyi,
jj) Proje bedeli (PB): Projenin hazırlanmasında ve uygulanmasında ihtiyaç duyulan harcamaların projede
belirtilen, Katma Değer Vergisi hariç, Türk Lirası cinsinden toplam bedelini,
kk) Proje dosyası: Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak
188
bileşenler bazında hazırlanan ve desteklenmesi için Genel Müdürlüğe sunulan dosyayı,
ll) Proje elektrik enerjisi kazancı (PEEK): Proje kapsamındaki proje verimlilik bileşenlerinin elektrik enerjisi
kazançlarının kWh cinsinden toplamını,
mm) Proje elektrik kazancı puanı (PEKP): Proje elektrik enerjisi kazancının proje enerji kazancına
bölünmesinden elde edilen değeri,
nn) Proje enerji kazancı (PEK): Proje kapsamındaki proje verimlilik bileşenlerinin enerji
kazançlarının kWhcinsinden toplamını,
oo) Proje mali tasarrufu: Proje kapsamındaki proje verimlilik bileşenlerinin yıllık mali tasarruflarının Türk
Lirası cinsinden toplamını,
öö) Proje maliyet etkinlik puanı (PMEP): Proje enerji kazancının proje verimlilik bileşeni bedeline (PVBB)
bölünmesinden elde edilen değeri,
pp) Proje verimlilik bileşeni: Projeyi oluşturan her bir ekipmanı, aynı özelliklerdeki ekipman grubunu veya
sistemi,
rr) Proje verimlilik bileşenleri bedeli (PVBB): Proje bedelinden proje yerinden üretim bileşeni (PYÜB)
bedelinin çıkarılmasından elde edilen değeri,
ss) Proje yerinde inceleme: Proje kapsamındaki uygulama öncesi ve sonrası durumların tespiti için, Genel
Müdürlüğün personeli veya tayin ettiği gerçek veya tüzel kişiler tarafından Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak
yayımlanan usul ve esaslara göre yerinde yapılan incelemeyi,
şş) Proje yerinden üretim bileşeni (PYÜB): Endüstriyel işletmenin enerji ihtiyacının bir bölümünü karşılamak
maksadıyla endüstriyel işletmenin tesislerine en fazla on kilometre mesafe içerisinde kurulan, yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı elektrik üretim sistemlerini veya toplam çevrim verimi en az yüzde seksen ve üzeri
olankojenerasyon veya mikrokojenerasyon sistemlerini,
tt) Referans enerji yoğunluğu: Endüstriyel işletmelerin son beş yıldaki enerji yoğunluklarının ortalamasını,
uu) Sistem: Enerji dağıtımı veya kontrolu uygulamalarını,
üü) Sistem birim enerji tasarrufu: Sistemin, proje öncesi ve uygulaması sonrasındaki birim enerji tüketimleri
arasındaki kWh cinsinden farkı,
vv) Şirket: Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar ile yaptıkları yetkilendirme anlaşması
çerçevesinde, enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek üzere yetki belgesi verilen enerji verimliliği danışmanlık
şirketlerini,
yy) TEP: Ton Eşdeğer Petrolü,
zz) Toplam inşaat alanı: Avlular, ışıklıklar, her nevi hava bacaları, saçaklar ve ısıtma veya soğutma
yapılmayan alanlar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil olmak üzere,
binanın inşa edilen bütün katlarını ve kapalı alanlarının metrekare cinsinden toplamını,
aaa) TSE: Türk Standartları Enstitüsünü,
bbb) Uygulama anlaşması: Etüt çalışmaları ile belirlenen önlemlerin uygulanmasını gerçekleştirmek amacıyla,
proje uygulamasının enerji tasarruf miktarı garanti edilmek suretiyle gerçekleştirilmesi için şirketler ile endüstriyel
işletmelerin veya binaların yönetimleri arasında yapılan anlaşmayı,
189
ccc) Uygulamalı eğitim: Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak teorik ön bilgi, hesaplama uygulamaları ve
işletme koşullarında deney, ölçüm ve benzeri pratik çalışmaları içerecek şekilde Ek-1’de tanımlanan niteliklere
sahiplaboratuvar ortamında verilen enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimlerini,
ççç) Uygulama raporu: Proje uygulamasının tamamlanmasından sonra hazırlanan ve uygulama öncesi ve
sonrası bilgi ve görüntüleri ihtiva eden raporu,
ddd) Yetki belgesi: Düzenlenen yetkilendirme anlaşmaları çerçevesinde, üniversitelere ve meslek odalarına
eğitim, yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlere
ise eğitim, etüt, danışmanlık ve proje hazırlama ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük, meslek
odaları veya üniversiteler tarafından verilen belgeyi,
eee) Yetkilendirilmiş kurumlar: Düzenlenen yetkilendirme anlaşması çerçevesinde eğitim, yetkilendirme ve
izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük tarafından Kurul onayı ile yetkilendirilen meslek odalarını ve
üniversiteleri,
fff) Yönetim: Malik, varsa intifa hakkı sahibi veya bunlar adına yönetimden sorumlu olan yönetici kişiyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Üniversitelerin, Meslek Odalarının ve Şirketlerin Yetkilendirilmesi,
İzlenmesi ve Denetimi
Üniversitelerin ve meslek odalarının yetkilendirilmesi, izlenmesi ve denetimi
MADDE 5 – (1) Üniversitelere ve meslek odalarına uygulamalı eğitim yapabilmeleri ve şirketleri
yetkilendirebilmeleri için Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından yetki belgesi verilir.
(2) Üniversiteler ve meslek odaları yetki belgesi alabilmek için, her yıl Nisan ve Ekim aylarında Genel
Müdürlüğe aşağıdaki belgelerle birlikte başvurur.
a) Eğitimlerin, bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütüleceğine dair taahhütlerini içeren başvuru yazısı,
b) Eğitimlerde uygulanacak müfredat, program ve kullanacağı dokümanların birer sureti,
c) Eğitimlerde kullanacağı kapalı alan, tefriş, araç, gereç ve yetki süresi boyunca mülkiyetindeki veya
anlaşmalı olarak kullanılabilecek laboratuvar imkanlarının Ek-1’de yer alan hükümleri karşıladığını gösteren belgeler,
ç) Yetki belgesi verdikleri şirketler tarafından düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerinin uygulama kısmı
içinlaboratuvar desteği sağlayacaklarına dair taahhütname,
d) Etüt-proje sertifikasına sahip en az dört kişinin, T.C. kimlik numaraları, eğitim durumlarını gösteren
belgeler; özgeçmiş bilgileri ve eğitimlerin yapılacağı il sınırları içinde, tam zamanlı, kadrolu ve ücretli olarak
çalıştırıldığını gösteren, Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğünce onaylanmış belgeler,
e) Eğitimlerde eğitici olacak kişilerin T.C. kimlik numaraları, eğitim durumlarını gösteren belgeler, mesleki
deneyimlerini gösteren çalıştıkları işyerlerinden veya iş sahiplerinden alınmış belgeler ve özgeçmiş bilgileri.
(3) İkinci fıkrada sayılan belgeleri, yerinde yapılan incelemeler neticesinde uygun olduğu Genel Müdürlük
tarafından tespit edilen üniversiteye veya ilgili meslek odasına yetki belgesi verilmesi, başvuruyu takip eden ilk
toplantısında Genel Müdürlük tarafından Kurula teklif edilir. Yetki belgesi verilmesine veya verilmemesine ilişkin
nihai Kurul kararı, başvuru tarihinden itibaren en geç ikinci Kurul toplantısında alınır. Kurul kararları Kurul
190
toplantısından itibaren onbeş takvim günü içinde Genel Müdürlük tarafından başvuru sahibine bildirilir.
(4) Genel Müdürlük ile Kurul tarafından yetki belgesi verilmesi uygun görülen üniversite veya meslek odası
arasında bir yetkilendirme anlaşması imzalanır. Bu anlaşmanın imzalanmasını müteakip ilgili üniversiteye veya
meslek odasına yetki belgesi verilir.
(5) Yetkilendirme anlaşmasının ve yetki belgesinin formatı Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak
yayımlanır.
(6) Yetkilendirilmiş kurumlar yıllık faaliyet raporu hazırlar ve her yıl en geç Mart ayı sonuna kadar Genel
Müdürlüğe gönderir. Yetkilendirilmiş kurumlara şirketler tarafından sunulan faaliyet raporlarının ekinde yer alan etüt
raporlarının ve projelerin birer sureti bu raporun ayrılmaz bir parçası ve ekidir.
(7) Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenen eğitimlere katılanlardan, yetkilendirdiği şirketlerden,
yetkilendirdiği şirketlerin hizmet verdiği gerçek veya tüzel kişilerden Genel Müdürlüğe iletilen şikayetler ve eğitimler
sırasında kursiyerler tarafından doldurulan değerlendirme formları Genel Müdürlük tarafından incelenir.
(8) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumların yetki belgesi kapsamındaki faaliyetlerini, altıncı ve yedinci
fıkra kapsamındaki belgelerin yanısıra ihtiyaç duyması halinde yerinde yapacağı incelemelerle izler ve denetler. Bu
Yönetmelik hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde yetkilendirilmiş kurum Genel Müdürlük tarafından yazılı
olarak ihtar edilir. Yetki dönemi boyunca aynı konuda üç kez yazılı olarak ihtar edilen veya ihtar edilen konudaki
aykırılığı altı aydan fazla olmamak üzere Genel Müdürlük tarafından verilen süre zarfında gidermeyen yetkilendirilmiş
kurumun yetki belgesi Genel Müdürlüğün teklifi üzerine Kurul onayı ile iptal edilebilir.
(9) Yetki belgesi verilen veya iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlar, bu işlemlerin tamamlanmasını müteakip
yapılan tebligat tarihinden itibaren Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.
(10) Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı bir durum olmadıkça, yetki belgesini yenilemek
istediklerini, Nisan veya Ekim ayında Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildiren üniversitenin veya ilgili meslek odasının
yetki belgesi, Genel Müdürlük ile imzaladıkları yetkilendirme anlaşması yenilenmek ve yetki belgesi bedeli alınmak
suretiyle her beş yılda bir Genel Müdürlük tarafından yenilenir.
(11) Yetki belgesi yenilenmeyen veya iptal edilenlerin şirketlere verdikleri yetki belgeleri ile ilgili işlemler,
şirketlerin yetki belgelerinin süresinin bitimine kadar Genel Müdürlük tarafından yürütülür.
Şirketlerin yetkilendirilmesi, izlenmesi ve denetimi
MADDE 6 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek isteyen tüzel kişilere, Genel Müdürlük veya
yetkilendirilmiş kurumlar tarafından, sanayi ve/veya bina sektörlerinde faaliyet yürütmek üzere, aşağıda tanımlanan
esaslar çerçevesinde yetki belgesi verilir.
a) Sanayi sektörü için verilen yetki belgesi ile sanayinin tüm alt sektörlerinde faaliyet gösteren işletmeler ve
endüstriyel işletmeler ile elektrik üretim tesislerine ve organize sanayi bölgelerine, bina sektörü için verilen yetki
belgesi ile de bina ve hizmetler sektöründeki tüm binalara ve işletmelere yönelik enerji verimliliği hizmetleri
verilebilir.
b) Yetki belgesi alınabilmesi için, Ek-5’te tanımlanan alt sektörler arasından en az birisinin uzmanı
olunduğunun beyan edilmesi zorunludur. Şirketin uzmanı olduğu alt sektör veya sektörler yetki belgesinde B sınıfı
olarak belirtilir.
(2) Yetki belgesi almak isteyenler, sanayi ve/veya bina sektörü tercihlerini, uzmanı oldukları alt sektör
tercihlerini ve eğitim hizmeti verme konusundaki tercihlerini içeren başvuru yazısı ekinde altıncı fıkrada belirtilen
belge ve dökümanları sunmak suretiyle her yıl Ocak ve Temmuz aylarında Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş
kurumlara başvurur.
(3) Sanayi kategorisinde yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aşağıdaki personel altyapısına sahip
191
olma şartı aranır:
a) Ek-5’te tanımlanan sanayi alt sektörlerinden birinde, üretim hatlarındaki proses ve ekipmanlar konusunda
toplam olarak en az on yıllık deneyim sahibi ve ilgili sektörde üretim ve işletme ile ilgili birimlerin yönetim
kademelerinde görev almış asgari bir mühendis,
b) Etüt-proje sertifikasına ve en az beş yıllık mesleki deneyime sahip asgari üç mühendis,
c) Ek-5’te tanımlanan sanayi alt sektörlerinden birden fazla alt sektörün uzmanı olunduğunun belirtilmek
istenmesi halinde, (a) bendinde belirtilene ilave olarak her bir alt sektör için aynı bentte belirtilen niteliklere sahip
asgari bir mühendis ile (b) bendinde belirtilenlere ilave olarak, her bir alt sektör için aynı bentte belirtilen niteliklere
sahip asgari iki mühendis.
(4) Bina kategorisinde yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aşağıdaki personel altyapısına sahip olma
şartı aranır:
a) Ek-5’te tanımlanan alt sektörlerden birinde proje, tasarım, uygulama ve/veya işletme konularında en az beş
yıl deneyim sahibi asgari bir mühendis,
b) Etüt-proje sertifikasına ve en az üç yıllık mesleki deneyime sahip asgari iki mühendis.
c) Ek-5’te tanımlanan alt sektörlerden her ikisinin uzmanı olunduğunun belirtilmek istenmesi halinde, (a)
bendinde belirtilene ilave olarak, aynı bentte belirtilen niteliklere sahip asgari bir mühendis ile (b) bendinde
belirtilenlere ilave olarak, aynı bentte belirtilen niteliklere sahip asgari iki mühendis.
(5) Yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aşağıdaki tesis, cihaz ve ekipman altyapısına sahip olma
şartı aranır.
a) Ek-3’te yer alan konuları içerecek şekilde ölçüm yapabilme yeteneğine sahip, Türk Akreditasyon Kurumu
tarafından kabul edilmiş ulusal veya uluslararası laboratuvarlar tarafından kalibre edilmiş ve etiketlenmiş cihazlara
sahip olmak,
b) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde, Ek-1’de tanımlanan eğitim tesislerine sahip
olmak.
(6) Yetki belgesi almak üzere yapılan başvurularda sunulacak bilgi ve belgeler şunlardır.
a) Personel altyapısına ilişkin bilgi ve belgeler:
1) Personelin T.C. kimlik numarası beyanı,
2) Personelin eğitim durumlarını gösteren belgeler,
3) Personelin özgeçmiş bilgileri,
4) Üçüncü ve dördüncü fıkrada belirtilen kişilerin tüzel kişinin işyeri adresinde tam zamanlı çalıştıklarını veya
ortağı olduklarını gösteren ilgili sosyal güvenlik kurumu il müdürlüğü tarafından tasdik edilmiş belgeler ile bu
kişilerin deneyimlerini gösteren çalıştıkları işyerlerinden veya iş sahiplerinden alınmış belgeler,
5) Mühendislerin Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ilgili mühendis odasına kayıtlı olduğunu
gösterir belgeler.
b) Tesis, cihaz ve ekipman altyapısına ilişkin bilgi ve belgeler:
1) Beşinci fıkranın (a) bendi gereğince sahip olunan cihazların faturaları veya proforma faturaları,
192
2) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde, Ek-1’de tanımlanan niteliklere sahip eğitim
tesisine sahip olunduğunu gösteren bilgi ve belgeler,
c) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde, ayrıca;
1) Eğitimlerde uygulayacağı müfredat, program ve kullanacağı eğitim dokümanlarının birer sureti,
2) Müfredat ve programa uygun olarak, eğitimlerde eğitici olacak kişilerin T.C. kimlik numaraları, eğitim
durumlarını gösteren belgeler, mesleki deneyimlerini gösteren belgeler ve özgeçmiş bilgileri,
ç) Tüzel kişinin Ticaret Odasına veya Sanayi ve Ticaret Odasına kayıtlı olduğunu gösteren belgeler.
(7) Şirketlerin yetki belgesi almak üzere yaptıkları başvurular Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş
kurumlarca oluşturulan komisyon tarafından incelenir ve değerlendirilir. Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından
oluşturulan komisyonlarda Genel Müdürlüğü temsilen en az bir üye bulundurulur.
(8) Belgeler üzerinden ve yerinde yapılan inceleme çalışmaları neticesinde altıncı fıkradaki belgeleri eksiksiz
olan ve bu madde kapsamındaki istekleri karşılayan tüzel kişilere, yetkilendirme anlaşması yapılmak suretiyle yetki
belgesi verilir.
(9) Yetkilendirme anlaşmasının ve yetki belgesinin formatı, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak
yayımlanır.
(10) Aşağıda tanımlanan şartların sağlandığına dair belgelerini yetki belgesini aldığı Genel Müdürlüğe veya
yetkilendirilmiş kuruma sunan şirketin yetki belgesinin sınıfı A’ya yükseltilir.
a) Şirket için TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi belgesine sahip olmak,
b) Sanayi sektörü için, yetki belgesi sınıfı yükseltilmek istenen alt sektörde tek bir sözleşmeye dayalı
olarakyirmibeşmilyon Türk Lirasının, toplam olarak ise ikiyüzellimilyon Türk Lirasının üzerinde verimlilik artırıcı
proje uygulaması yapıldığına dair iş bitirme belgesine sahip olmak; tek sözleşmeye dayalı yapılan işe ilişkin projenin
en az bir bileşeninin üretim ile doğrudan ilgili proses veya proses ekipmanlarının iyileştirilmesine yönelik olması,
c) Bina sektörü için, tek bir sözleşmeye dayalı olarak onmilyon Türk Lirasının, toplam olarak
ise yüzmilyonTürk Lirasının üzerinde verimlilik artırıcı proje uygulaması yapıldığına dair iş bitirme belgesine sahip
olmak,
(11) Yetki belgeleri aşağıda belirtilen durumlarda ve şekillerde iptal edilir:
a) En fazla üç uygulama anlaşmasındaki taahhüdünü yerine getiremeyen şirketin yetki belgesi bir yıldan önce
yenilenmemek üzere iptal edilir.
b) Yetki belgesi kapsamına giren faaliyetlerin yürütülmesinde Kanun hükümlerine aykırı hareket edilmesi
halinde şirket önce yazılı olarak ihtar edilir. Yetki dönemi boyunca aynı konuda üç kez yazılı olarak ihtar edilen veya
ihtar edilen konudaki aykırılığı altı aydan fazla olmamak üzere Genel Müdürlük tarafından verilen süre zarfında
gidermeyen şirketin yetki belgesi iptal edilir.
c) Şirketler tarafından sunulan faaliyet raporları üzerinden ve/veya yerinde yapılan inceleme ve denetimlerde
tespit edilen uyumsuzlukların şirket tarafından doksan takvim günü içinde düzeltilmemesi halinde şirketin yetki
belgesi iptal edilir.
ç) İptal edilen yetki belgelerinin yenilenebilmesi için bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yeniden
başvuru yapılması şarttır. (b) ve (c) bentleri kapsamında iptal edilen yetki belgeleri beş yıl süre ile yenilenmez.
(12) Yetki belgesi verilen veya iptal edilen şirketler Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.
193
Yetkilendirilmiş kurumlar yetki belgesi verilen veya iptal edilen şirketleri, işlemlerinin tamamlanma tarihinden
itibaren beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirir.
(13) Şirketler tarafından verilen enerji verimliliği hizmetlerinde aşağıdaki usul ve esaslara uyulur:
a) Etüt, proje ve danışmanlık hizmetleri kapsamında yapılan ölçümlerde, akredite olmuş ulusal veya
uluslararası kuruluşlar tarafından kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazların kullanılması zorunludur. Etüt, proje
ve danışmanlık hizmetlerinde kullanılan cihazların listesi ve cihazların kalibrasyon durumları ile ilgili güncel belgeler
etüt raporlarının ve projelerin ayrılmaz bir parçası ve ekidir.
b) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilebilmesi için etüt, proje ve danışmanlık konusunda hizmet veriyor
olmak şarttır.
c) Hizmet anlaşması veya uygulama anlaşması kapsamında, şirketin veya şirket adına hereket edenlerin yol
açtığı zararların tazmini ile ilgili hususlara şirket ile müşterisi arasında yapılan hizmet anlaşmasında veya uygulama
anlaşmasında yer verilir.
(14) Şirketlerin uygulama anlaşmaları kapsamında sağlanan tasarruf miktarları kendisine yetki belgesi veren
kurumun ve Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir. İhtilaf halinde, uygulama anlaşması kapsamında
garanti ettiği enerji tasarruf miktarını, uygulama anlaşmasında tanımlanmış yöntem ve kriterlere uygun olarak,
uygulama öncesi ve sonrası Genel Müdürlük tarafından yapılacak veya yaptırılacak ölçümlerle müşterisinin ve
yetkilendirildiği kurumun temsilcileri huzurunda kanıtlayamayan şirket, kendisine yetki belgesi veren yetkilendirilmiş
kurumun ve Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.
(15) Şirketlerin yetki belgesi kapsamına giren konulardaki faaliyetlerinin Kanun ve bu Yönetmelik
hükümlerine uygun şekilde yürütülüp yürütülmediği, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve
esaslar çerçevesinde, şirkete yetki belgesi veren yetkilendirilmiş kurum ve/veya Genel Müdürlük tarafından izlenir ve
denetlenir. Genel Müdürlük yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yetki belgesi verilen şirketleri izleme ve denetleme
yetkisine sahiptir. Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından şirketlerin izlenmesinde ve denetiminde tespit edilen ve
aykırılık teşkil eden hususlar, ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından en geç otuz takvim günü içinde Genel
Müdürlüğe bildirilir.
(16) Şirketler, her yıl Ocak ayı sonuna kadar kendisini yetkilendiren kuruma yıllık faaliyet raporu sunar. Şirket
tarafından yapılan etüt raporları ve hazırlanan projeler faaliyet raporlarının ayrılmaz bir parçası ve eki olarak sunulur.
(17) Yetkilendirme anlaşması ve yetki belgesi kapsamındaki hak ve yükümlülükler üçüncü kişilere devir ve
temlik edilemez.
(18) Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı bir durum olmadıkça, süresi dolan yetki belgesini yenilemek
istediklerini söz konusu belgeyi aldıkları Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma Ocak veya Temmuz ayında
yazılı olarak bildiren şirketin yetki belgesi, yetkilendirme anlaşması yenilenmek ve yetki belgesi bedeli alınmak
suretiyle her üç yılda bir Genel Müdürlük veya ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından yenilenir.
Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından ödenecek bedeller
MADDE 7 – (1) Kurul tarafından belirlenen enerji yöneticisi sertifika bedellerinin yetkilendirilmiş kurumlara
ödenecek bölümü ve yetki belgesi bedelleri her yıl Ocak ayında Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanır.
Yetkilendirilmiş kurumlar yetki belgesi bedelini Genel Müdürlüğe; şirketler ise yetki belgesi bedelini ve enerji
yöneticisi sertifikası bedelinin yüzde onundan fazla olmamak kaydıyla Kurul tarafından belirlenen bölümünü
yetkilendirme anlaşması yaptıkları Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma öder. Yetki belgesi bedelini
ödemeyenlere yetki belgesi verilmez. Enerji yöneticisi sertifika bedelinin Kurul tarafından belirlenen bölümünü
ödemeyen şirketin yetki belgesi iptal edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Enerji Yönetimi ve Verimlilik Artırıcı Önlemler
194
Enerji yönetimi
MADDE 8 – (1) Enerji yönetimi kapsamında aşağıdaki faaliyetler yürütülür:
a) Enerji yönetimi konusunda hedef ve öncelikleri tanımlayan bir enerji politikasının oluşturulması; enerji
yöneticisinin veya enerji yönetim biriminin hiyerarşik yapı içindeki yerinin, görev, yetki ve sorumluluklarının
tanımlanması; bunları yazılı kurallar halinde yayımlamak suretiyle tüm çalışanların ve enerji yönetimi faaliyetleri ile
ilgili kişilerin bunlardan haberdar edilmesi,
b) Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesine, gereksiz ve bilinçsiz kullanımın önlenmesine yönelik önlemlerin
ve prosedürlerin belirlenmesi, tanıtımının yapılması ve çalışanların bilgi ve bilinç düzeyini artırıcı eğitim programları
düzenlenmesi,
c) Enerji tüketen sistemler, süreçler veya ekipmanlar üzerinde yapılabilecek tadilatların belirlenmesi ve
uygulanması,
ç) Etütlerin yapılması, projelerin hazırlanması ve uygulanması,
ç) Enerji tüketen ekipmanların verimliliklerinin izlenmesi, bakım ve kalibrasyonlarının zamanında yapılması,
d) Yönetime sunulmak üzere, enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların planlarının, bütçe
ihtiyaçlarının, fayda ve maliyet analizlerinin hazırlanması,
e) Enerji tüketiminin ve maliyetlerinin izlenmesi, değerlendirilmesi ve periyodik raporlar üretilmesi,
f) Enerji tüketimlerini izlemek için ihtiyaç duyulan sayaç ve ölçüm cihazlarının temin edilmesi, montajı
vekalibrasyonlarının zamanında yapılması,
g) Özgül enerji tüketiminin, mal veya hizmet üretimi ile enerji tüketimi ilişkisinin, enerji maliyetlerinin,
işletmenin enerji yoğunluğunun izlenmesi ve bunları iyileştirici önerilerin hazırlanması,
ğ) Enerji kompozisyonunun değiştirilmesi ve alternatif yakıt kullanımı ile ilgili imkanların araştırılması,
çevrenin korunmasına, çevreye zararlı salımların azaltılmasına ve sınır değerlerin aşılmamasına yönelik önlemlerin
hazırlanarak bunların uygulanması,
h) Enerji ikmal kesintisi durumunda uygulanmak üzere petrol ve doğal gaz kullanımını azaltmaya yönelik
alternatif planların hazırlanması,
ı) Enerji kullanımına ve enerji yönetimi konusunda yapılan çalışmalara ilişkin yıllık bilgilerin her yıl Mart ayı
sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderilmesi,
i) Toplam ve birim ürün veya fayda başına karbondioksit salımlarının ve enerji verimliliği tedbirleri ile
azaltılabilecek salım miktarlarının belirlenmesi.
(2) Enerji yöneticisi görevlendirmekle veya enerji yönetim birimi kurmakla yükümlü endüstriyel
işletmelerdeki, organize sanayi bölgelerindeki ve binalardaki enerji yönetimi sistemleri, TS ISO 50001 Enerji Yönetim
Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardına uygun şekilde oluşturulur.
Enerji yöneticisi görevlendirilmesi ve enerji yönetim birimi kurulması
MADDE 9 – (1) Yönetimler, yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmelerinde, 8
inci maddede belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, her bir endüstriyel
işletmesindeki çalışanları arasından enerji yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirir.
195
(2) Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan
ticari binaları ve hizmet binaları ile toplam inşaat alanı en az onbin metrekare veya yıllık toplam enerji
tüketimiikiyüzelli TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarının yönetimleri, bina ve tesislerinde, 8 inci maddede
belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, binalarındaki çalışanları arasından enerji
yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirir. Çalışanları arasından görevlendirmenin
mümkün olmadığı hallerde, enerji yöneticileri veya şirketler ile sözleşme yapılmak suretiyle hizmet alınır. Bu şekilde
enerji yöneticisi sertifikası sahibi bir kişi tarafından verilebilecek hizmet, üç bina ile sınırlıdır. Birden fazla bağımsız
binanın enerji ihtiyacının aynı merkezden temin edilmesi halinde, bağımsız binaların ayrı ayrı toplam inşaat
alanlarının toplamı, toplam inşaat alanı olarak kabul edilir.
(3) Yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP’ten az olan endüstriyel işletmelerde, 8 inci maddede belirtilen enerji
yönetimi uygulamalarının yerine getirilmesine yardımcı olmak amacıyla bilgilendirme, bilinçlendirme ve örnek
uygulama gibi çalışmalar yapmak ve organize sanayi bölgesi tarafından veya onun adına yürütülen enerji üretim,
iletim veya dağıtım faaliyetleri kapsamında, 8 inci maddede belirtilen çalışmaları yapmak üzere, bölgesinde faal
durumda en az elli işletme bulunan organize sanayi bölgelerinde enerji yönetim birimi kurulur.
(4) Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel
işletmelerde, 8 inci maddede belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, enerji yönetim
birimi kurulur. Organizasyonlarında toplam kalite çalışmalarından sorumlu olan ve bünyesinde enerji yöneticisinin de
görev aldığı kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel işletmeler bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da
görevlendirebilir.
(5) Görevlendirilen enerji yöneticilerinin kimlik, özgeçmiş, adres ve iletişim bilgileri Genel Müdürlüğe
bildirilir. Bildirimlerde aşağıdaki usul ve esaslara uyulur.
a) Yapı kullanma izni alınan ve toplam inşaat alanı yirmibin metrekarenin üzerinde olan ticari binalar ve
hizmet binaları ile toplam inşaat alanı onbin metrekarenin üzerinde olan kamu kesimi binaları için yapı kullanma izni
alınmasını takip eden bir yıl içinde bildirilir.
b) Yapı kullanma izni alınan veya faaliyete geçen ticari binalardan, hizmet binalarından, kamu kesimi
binalarından veya endüstriyel işletmelerden altıncı fıkra uyarınca enerji yönetimi uygulanması, enerji yöneticisi
görevlendirilmesi veya enerji yönetim birimi kurulması gerektiği tespit edilenler ile yeni kurulan ve üçüncü fıkrada
belirtilen kriterlere sahip olan organize sanayi bölgeleri için altmış takvim günü içinde bildirilir.
c) Enerji yöneticisi değişikliklerinde, görevde bulunanın ayrılmasını takip eden altmış takvim günü içinde yeni
enerji yöneticisi görevlendirilerek bildirilir.
(6) Enerji tüketimine göre enerji yönetimi uygulanacak, enerji yöneticisi görevlendirilecek veya enerji yönetim
birimi kurulacak endüstriyel işletmeler veya binalar aşağıda tanımlanan usul ve esaslara göre belirlenir:
a) Yıl içinde tüketilen her bir yakıt türü ve elektrik enerjisi miktarı Ek-2’de tanımlanan katsayılarla çarpılmak
suretiyle TEP’e çevrilir. Ek-2’de yer almayan yakıtların TEP’e çevrilmesinde Uluslararası Enerji Ajansı tarafından
yayımlanan katsayılar veya değerler esas alınır.
b) Bütün yakıt türleri ve elektrik enerjisi için bulunan TEP değerleri toplanmak suretiyle yıllık toplam enerji
tüketimi hesaplanır.
c) Genel Müdürlük, 32 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca verilen bilgiler çerçevesinde, son üç yıla ait yıllık
toplam enerji tüketimlerinin ortalamasını esas almak suretiyle enerji yönetimi uygulanacak, enerji yöneticisi
görevlendirilecek veya enerji yönetim birimi kurulacak olanları belirler.
ç) Yeni kurulan bina ve endüstriyel işletmelerde ilk yıla ait toplam enerji tüketiminin birinci, ikinci ve
dördüncü fıkralarda tanımlanan sınır değerlerin iki mislini aşması halinde, üç yıllık ortalamaya bakılmaksızın, enerji
yöneticisi görevlendirilir veya enerji yönetim birimi kurulur.
(7) Enerji yöneticisi görevlendirilmesi, enerji yönetim birimi kurulması ve 8 inci madde kapsamında
196
tanımlanan enerji yönetimi ile ilgili faaliyetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı
incelemelerde ve denetlemelerde talep edilen bilgi ve belgelerin verilmesi ve gerekli şartların sağlanması zorunludur.
(8) İkinci fıkra uyarınca, binalarda enerji yöneticisi olarak hizmet alınacak enerji yöneticilerinin ilgili meslek
odasına kayıtlı olması şarttır.
Enerji verimliliğini arttırıcı önlemler
MADDE 10 – (1) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca, endüstriyel işletmelerde ve hizmet
sektöründeki binalarda yapılacak etütler aşağıda tanımlanan usul ve esaslara göre yapılır:
a) Genel Müdürlük sanayi alt sektörlerinin her birinde, sektörü temsil edebilecek şekilde belirlenecek en az beş
işletmede etüt yapar veya şirketlere yaptırır. Bu etütler her dört yılda bir yenilenir.
b) Yıllık toplam enerji tüketimi beşbin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler ile toplam inşaat
alanı yirmibinmetrekarenin üzerinde olan hizmet sektöründe faaliyet gösteren binalarda etüt yapılır veya şirketlere
yaptırılır. Bu etütler her dört yılda bir yenilenir. Etüt raporlarının ve belirlenen önlemlere ilişkin uygulama planlarının
birer sureti Genel Müdürlüğe gönderilir.
(2) Mevcut tesislerin işletilmesinde, yeni tesislerin kurulmasında, kapasite arttırımı ve modernizasyon
çalışmalarında, enerji yöneticilerinin bu Yönetmelik kapsamındaki görevlerinin yerine getirilmesinde, etüt ve
projelerde aşağıdaki önlemler öncelikle dikkate alınır.
a) Yakma sistemlerinde yanma kontrolü ve optimizasyonu ile yakıtların verimli yakılması,
b) Isıtma, soğutma, iklimlendirme ve ısı transferinde en yüksek verimin elde edilmesi,
c) Sıcak ve soğuk yüzeylerde ısı yalıtımının standartlara uygun olarak yapılması, ısı üreten, dağıtan ve
kullanan tüm ünitelerin yalıtılarak istenmeyen ısı kayıplarının veya kazançlarının en aza indirilmesi,
ç) Atık ısı geri kazanımı,
d) Isının işe dönüştürülmesinde verimliliğin arttırılması,
e) Elektrik tüketiminde kayıpların önlenmesi,
f) Elektrik enerjisinin mekanik enerjiye veya ısıya dönüşümünde verimliliğin artırılması,
g) Otomatik kontrol uygulamaları ile insan faktörünün en aza indirilmesi,
ğ) Kesintisiz enerji arzı sağlayacak girdilerin seçimine dikkat edilmesi,
h) Makinaların enerji verimliliği yüksek olan teknolojiler arasından, standardizasyon ve kalite güvenlik
sisteminin gereklerine dikkat edilerek seçilmesi,
ı) İstenmeyen ısı kayıpları veya ısı kazançları en alt düzeyde olacak şekilde projelendirilmesi ve uygulamanın
projeye uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanması,
i) İnşaa ve montaj aşamasında enerji verimliliği ile ilgili ölçüm cihazlarının temin ve monte edilmesi,
j) Yenilenebilir enerji, ısı pompası ve kojenerasyon uygulamalarının analiz edilmesi,
k) Aydınlatmada yüksek verimli armatür ve lambaların, elektronik balastların, aydınlatma kontrol
sistemlerinin kullanılması ve gün ışığından daha fazla yararlanılması,
197
l) Enerji tüketen veya dönüştüren ekipmanlar için ilgili mevzuat kapsamında tanımlanan asgari verimlilik
kriterlerinin sağlanması,
m) Camlamada düşük yayınımlı ısı kontrol kaplamalı çift cam sistemlerinin kullanılması.
(3) Genel Müdürlük tarafından yapılacak veya şirketlere yaptırılacak etüt çalışmaları için gerekli koşulların
sağlanması zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim ve Sertifikalandırmalar
Enerji yöneticisi eğitimleri
MADDE 11 – (1) Enerji yöneticisi eğitimlerine mühendislik alanında veya teknik eğitim fakültelerinin
makine, elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler kabul edilir.
(2) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından, Ek-1’de tanımlanan müfredat
konularından teorik olarak verileceği belirtilen konuları içerecek şekilde oluşturulan eğitim programı çerçevesinde,
dersliklerde sınıf eğitimleri ve/veya internet üzerinden uzaktan eğitimler düzenlenir. Bu eğitimlere katılım isteğe
bağlıdır.
(3) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından, Ek-1’de tanımlanan müfredat
konularından uygulamalı olarak verileceği belirtilen konularda teorik ön bilgi, ölçüm, deney, değerlendirme ve
hesaplama gibi konuları içerecek şekilde oluşturulan eğitim programı çerçevesinde, uygulamalı eğitimler düzenlenir.
Bu eğitimler, Ek-1’de uygulamalı olarak verileceği belirtilen konuların tamamını kapsar ve süresi kırk ders saatinden
az olamaz. Bu eğitimler kapsamında verilecek teorik ön bilgiler için ayrılan toplam süre, toplam eğitim süresinin
dörtte birinden fazla olamaz. Bu eğitimlerin teorik ön bilgi, değerlendirme ve hesaplama kısımları sınıf ortamında,
ölçüm ve deney kısımları ise Ek-1’de belirtilen çerçevede eğitim ünitelerine ve ekipmanlarına sahip olan ve işletme
koşullarında çalıştırılabilenlaboratuvar ortamında verilir. Uygulamalı eğitimlerde en az otuzbeş ders saati devam etme
zorunluluğu vardır.
(4) 13 üncü madde kapsamında yapılan merkezi sınavda başarılı olanlara, Genel Müdürlük tarafından tebliğ
olarak yayımlanan formatta enerji yöneticisi sertifikası verilir.
(5) Genel Müdürlüğün enerji yöneticisi eğitimi ve etüt çalışmalarını yürüten birimlerinde en az iki yıl görev
yapan ve bu çalışmalarda fiilen görev aldığını belgeleyen personeline, başkaca bir koşul aranmaksızın enerji yöneticisi
sertifikası verilir.
(6) Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatı
Müsteşarlığı bünyesinde görevlendirilecek enerji yöneticilerinin sertifikalandırılması için, bu kurum ve kuruluşlarca
bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak Genel Müdürlük işbirliği ile düzenlenen uygulamalı enerji yöneticisi
eğitimlerine katılan ve Genel Müdürlük işbirliği ile bu kurum veya kuruluşlarca yapılan sınavda başarılı olan, en az
lisans eğitimi almış kişilere Genel Müdürlük tarafından enerji yöneticisi sertifikası verilir. Bu kurslara, öncelikle
mühendislik alanında eğitim almış olanlar, bunun mümkün olmaması halinde teknik eğitim fakültelerinin makine,
elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinde eğitim almış olanlar, bunun da mümkün olmaması halinde diğer
alanlarda lisans eğitimi almış olanlar kabul edilir. Bu fıkra kapsamında enerji yöneticisi sertifikası alanlardan,
mühendislik veya teknik eğitim fakültelerine eşdeğer düzeyde lisans eğitimi almış olanlar kamu görevlerinin sona
ermesi halinde, bu fıkrada tanımlanan kurumlar dışında da enerji yöneticisi olarak görev yapabilir.
Etüt-proje eğitimleri
MADDE 12 – (1) Etüt-proje eğitimlerine mühendislik alanında en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler
kabul edilir.
(2) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenen etüt-proje eğitimleri, Ek-1’de
198
belirtilen müfredat konularından teorik ve uygulamalı olarak verileceği belirtilen konularda teorik bilgi, ölçüm, deney,
değerlendirme ve hesaplama gibi konuları içerecek şekilde oluşturulan eğitim programı çerçevesinde, uygulama
ağırlıklı eğitimler şeklinde düzenlenir. Teorik olarak verilmesi öngörülen konular sınıf kursları şeklinde dersliklerde,
uygulamalı kısımlar ise teorik ön bilgi, ölçüm, deney, değerlendirme ve hesaplama gibi konuları içerecek şekilde sınıf
ve Ek-1’de belirtilen çerçevede eğitim ünitelerine ve ekipmanlarına sahip olan ve işletme koşullarında
çalıştırılabilen laboratuvarortamında yapılır.
(3) Etüt-proje eğitimlerinin toplam süresi yüzyirmi ders saatinden az olamaz. Etüt-proje eğitimlerinde en az
yüz ders saati devam etme zorunluluğu vardır. Ek-1’de teorik olarak verileceği belirtilen konular için ayrılan toplam
süre, toplam eğitim süresinin üçte birinden fazla olamaz.
(4) Eğitimin tamamlanmasını takip eden en fazla üç ay içerisinde, eğitici kişilerin rehberliğinde etüt ve proje
çalışması yaptırılır.
(5) 13 üncü madde kapsamında yapılan merkezi sınavda başarılı olanlara, Genel Müdürlük tarafından tebliğ
olarak yayımlanan formatta etüt-proje sertifikası ve enerji yöneticisi sertifikası verilir.
(6) Genel Müdürlüğün enerji verimliliği çalışmalarında en az on yıl süreyle görev almış olanlardan etüt
çalışmalarında fiilen görev alan, mühendislik alanında en az lisans düzeyinde eğitim almış Genel Müdürlük
personeline başkaca bir koşul aranmaksızın etüt-proje sertifikası verilir.
(7) Genel Müdürlük tarafından geliştirilen uluslararası işbirlikleri kapsamında, şirketlerin
ihtisaslaşmasınıteminen yurt içinde veya yurt dışında kısa süreli eğitim programları düzenlenmesi halinde, asgari
olarak, Ek-6’da yer alan Tablo 2’de uzman personel listesinde yer alan kişilerin katılımı sağlanır.
Eğitim programlarının izlenmesi ve denetimi, sınavlar, eğitim tesisi gereksinimleri, kurs grupları ve
müfredat
MADDE 13 – (1) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından planlanan ve uygulanan
eğitim programları ile ilgili bilgiler Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.
(2) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve yetkilendirdiği şirketler tarafından yürütülen eğitim
programlarını, yetkilendirilmiş kurumlar ise yetkilendirdikleri şirketler tarafından yürütülen eğitim programlarını
yerinde izleyebilir. Aksaklıkların giderilmesine yönelik öneriler ilgili yetkilendirilmiş kuruma veya şirkete yazılı
olarak bildirilir. Bu önerilerin uygulama durumu Genel Müdürlük ve/veya ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından
kontrol edilir.
(3) Enerji yöneticisi sertifikası ve/veya etüt-proje sertifikası alabilmek için aşağıda tanımlanan usul ve esaslar
çerçevesinde düzenlenen merkezi sınavlara katılmak ve başarılı olmak şarttır.
a) Genel Müdürlük, internet sayfası üzerinden ilan etmek suretiyle, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında merkezi
sınav yapar veya kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere yaptırır. Bu sınavlara 11 inci maddenin üçüncü
fıkrasında veya 12 nci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen hususları yerine getirdiğini belgeleyenler
kabul edilir. Bu sınavlarda yüz puan üzerinden en az yetmiş alan başarılı sayılır. Girdiği ilk sınavda başarılı
olamayanlara, en fazla bir kez daha sınava girme hakkı tanınır. Bu Yönetmelik kapsamında belirtilen şartları sağlamak
suretiyle sınavlara katılmak isteyenler, Genel Müdürlük tarafından internet üzerinden ilan edilen kurallara uygun
olarak, sınav kaydı yaptırır. Sınav kaydının yapılabilmesi için, Genel Müdürlük tarafından belirlenen miktarda sınav
giriş ücreti alınır.
b) Genel Müdürlük yetkilendirilmiş kurumların ve şirketlerin işbirliği ile, Ek-1’de belirtilen yetkinlikleri
ölçebilecek nitelikte bir soru bankası oluşturur. Sınavlarda sorulan sorular bu soru bankasından seçilir.
c) Sınavlar, uygulamalı eğitim programlarında eğitici olarak görev almış, en az üç kişiden oluşturulan bir
komisyon tarafından değerlendirilir. Sınav sonuçları bu komisyon tarafından bir tutanakla tespit edilir. Sınav
sonuçları, sınavın yapılmasını müteakip yedi gün içinde Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilgilinin
erişimine açılır.
199
ç) Sınav sonucuna yapılan yazılı itirazlar sınav komisyonu tarafından değerlendirilir ve sonucu on iş günü
içinde kursiyere bildirilir.
(4) Eğitimlerin yapılacağı eğitim tesislerinde, Ek-1’de belirtilen özelliklere sahip olma şartı aranır.
(5) Eğitimler en fazla otuz kişilik gruplar halinde yapılır.
(6) Ek-1’de yer alan eğitim müfredatı 35 inci madde uyarınca yapılan koordinasyon toplantısında alınan
kararlar doğrultusunda her iki yılda bir gözden geçirilir.
Kurslar, kurslarda görev alabilecek eğiticiler ve eğitici ücretleri
MADDE 14 – (1) Bir sonraki yılda düzenlenecek enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitim programlarına
katılacaklardan alınacak Katma Değer Vergisi dahil taban ve tavan ücretler, her yıl Aralık ayında Kurul tarafından
belirlenir ve Genel Müdürlük tarafından Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.
(2) Eğitim programlarında eğitici olarak görevlendirilen Genel Müdürlük personelinin ücretle okutacakları
haftalık ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ile bunlara ödenecek ek ders ücretleri ve diğer
hususlarla ilgili işlemler, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca
yürütülür.
(3) Uygulamalı eğitimlerde eğitici olabilmek için aşağıdaki şartlardan en az birine sahip olmak şarttır.
a) Etüt-proje sertifikasına sahip olmak,
b) Eğitim konuları ile ilgili olarak, üniversitelerin ana bilim dallarından birinde ihtisas yapmış olmak ve
okutman, öğretim görevlisi, doktor, yardımcı doçent, doçent ve profesör ünvanlarından birine sahip olmak,
c) Eğitim vereceği konuda en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip olmak.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Endüstriyel İşletmelerde Verimlilik Artırıcı Projelerin Desteklenmesi
Başvuru
MADDE 15 – (1) Projelerin desteklenmesini isteyen endüstriyel işletmeler, Genel Müdürlük tarafından tebliğ
olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak şirketlere hazırlattıkları projelerini her yıl Ocak ayı içinde Genel
Müdürlüğe sunar. Genel Müdürlük, internet sayfası üzerinden ilan etmek suretiyle, başvuru almayabileceği gibi
başvuru dönemini erteleyebilir, uzatabilir veya birden fazla dönemde başvuru alabilir.
(2) Projeler, her yıl Ocak ayında Genel Müdür onayı ile kurulan ve en az beş kişiden oluşan bir komisyon
tarafından değerlendirilir. Komisyon üyeleri Genel Müdür onayı ile değiştirilebilir.
(3) Komisyonun başvuru dosyası üzerinden yapacağı ön inceleme neticesinde aşağıdaki hususlardan herhangi
birinin karşılanmadığının tespit edilmesi halinde, projenin değerlendirmeye alınmayacağı başvuru tarihini takip eden
otuz takvim günü içinde proje sahibi endüstriyel işletmeye yazılı olarak bildirilir.
a) Başvuru tarihi itibariyla, endüstriyel işletmenin Genel Müdürlüğün veri tabanında kayıtlı olması ve 9
uncumadddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirtilen yükümlülüklerini yerine
getirmiş olması,
b) TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip olunması.
(4) Ön incelemede projenin, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun
200
şekilde hazırlanmadığının tespit edilmesi halinde, Genel Müdürlük tarafından yapılan bildirim tarihinden itibaren
endüstriyel işletme söz konusu eksiklikleri otuz takvim günü içinde giderir. Bu süre zarfında eksiklikleri giderilmeyen
projeler değerlendirmeye alınmaz.
Değerlendirme
MADDE 16 – (1) Projeler aşağıdaki şekilde değerlendirilir:
a) Projede yer alan ölçüm metotları, ölçüm aletleri, hesap metotları, formülleri, hesaplarda ölçüm sonuçları
dışında kullanılan verileri Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olan proje
bileşenleri komisyon tarafından belirlenir. Bunlar dışındaki proje bileşenleri değerlendirmeye alınmaz.
b) Komisyonun uygun bulduğu proje bileşenleri üzerinde yerinde inceleme yapılır. Yerinde yapılan inceleme
kapsamında, projede belirtilen ekipman veya sistemlerden mevcut olmayanlar inceleme raporunda belirtilir ve bunlara
ilişkin proje bileşenleri de değerlendirmeye alınmaz.
c) Yerinde inceleme raporu kapsamında yerinde yapılan ölçüm sonuçları projedeki değerlerinden farklı olan
proje bileşenleri başvuru sahibine yazılı olarak bildirilir. Yerinde ölçüm sonuçlarını, bu bildirim tarihinden itibaren on
iş günü içinde Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun şekilde projesine yansıtan
başvuru sahibinin bu bildirim kapsamındaki proje bileşenleri değerlendirmeye dahil edilir.
ç) Komisyon, değerlendirmeye alınan proje bileşenleri kapsamında aşağıdaki çalışmaları yaparak, Genel
Müdürün onayına sunulmak üzere, başvuru ve değerlendirme süreçlerindeki gelişmeleri de içine alan bir rapor
hazırlar.
1) Proje maliyet etkinlik puanını (PMEP), proje elektrik kazancı puanını (PEKP) ve proje geri ödeme süresini
hesaplar. Proforma fatura bilgilerine göre, Katma Değer Vergisi hariç, toplam bedeli en fazla bir milyon Türk Lirası
ve geri ödeme süresi beş yıldan az olan projeleri aday projeler olarak belirler.
2) Aday projeleri aşağıdaki formül ile hesaplanan toplam puanlarına göre en yüksek puanlıdan başlayarak
sıralamak suretiyle desteklenebilecek projeleri belirler.
P = 0,6 x MEP + 0,4 x EP
P: Toplam puan
MEP: 100 puan üzerinden, en yüksek proje maliyet etkinlik puanına (PMEP) göre normalize edilmiş puanı,
EP: 100 puan üzerinden, en yüksek proje elektrik kazancı puanına (PEKP) göre normalize edilmiş puanı.
3) Projelere sağlanabilecek destek miktarını aşağıdaki formüle göre belirler:
D = 0,3 x DP x [PVBB + PYÜBB]
D: Destek miktarı (Türk Lirası)
DP: Projenin toplam puanı (P), aday projelerin toplam puanlarının ortalamasına (POR) eşit veya bundan fazla
olan projede 1,0 ve diğerlerinde ise (P/POR) kabul edilir.
PYÜBB: Proje bedelinin en fazla yüzde ellisini oluşturan proje yerinden üretim bileşeni bedeli; enerji
depolama sistemi bedeli ve endüstriyel işletme ile elektrik üretim tesisi arasındaki iletim hattı yatırımının endüstriyel
işletme tarafından yapılması halinde bu hattın yatırım bedeli destek kapsamı dışında olup, bu
bedeller PYÜBB’ye dahiledilmez.
(2) Genel Müdür onayı ile desteklenmesi uygun görülen projeler Kurul onayına sunulur. Desteklenme kararı
201
verilen projeler, Kurulun onay tarihinden itibaren beş iş günü içinde sahibine yazılı olarak bildirilir ve Genel
Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir. Genel Müdürlüğün yazılı bildirimini takip eden yedinci gün tebliğ
tarihi olarak kabul edilir. Başvuru sahipleri tebliğ tarihinden itibaren en geç on iş günü içinde Genel Müdürlüğe
sözleşme yapmak üzere başvurur. Süresi içinde yapılmayan başvurular kabul edilmez.
(3) Proje destekleri için yapılacak sözleşmenin formatı Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanır.
Desteklerin uygulanması
MADDE 17 – (1) Sözleşme yapılan projelere ilişkin desteklerin uygulanmasında aşağıdaki usul ve esaslara
göre hareket edilir:
a) Sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde sözleşme kapsamındaki projeyi uyguladığını Genel Müdürlüğe
yazılı olarak bildiren endüstriyel işletmede, bildirim tarihini takip eden altmış iş günü içinde, Genel Müdürlük
tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslar çerçevesinde, endüstriyel işletme ve Genel Müdürlük veya Genel
Müdürlük adına yetkilendirilmiş tüzel kişilerin temsilcilerinin katılımı ile yerinde inceleme yapılır. Söz konusu
yerinde inceleme kapsamında, uygulamanın projesine uygunluğu kontrol edilir. Projesine uygun yapıldığı görülen
bileşenler için projede öngörülen tasarrufların sağlanıp sağlanmadığının belirlenmesine yönelik, yöntemleri ve
cihazları Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslar çerçevesinde projede tanımlanan
ölçümler yapılır. Uygulama ile ilgili bilgileri, yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış faturaları, ölçüm ve
hesaplamaları içine alan uygulama raporu proje sahibi endüstriyel işletme tarafından hazırlanır ve Genel Müdürlüğe
sunulur. Yerinde inceleme için gerekli koşulları sağlamayan işletmelere destek uygulanmaz.
b) Uygulama raporu Genel Müdürlük tarafından incelenir. Uygulama raporunda yer alan hesaplamalarda
herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, bu uygunsuzluklar proje sahibi endüstriyel işletmeye yazılı olarak
bildirilir. Uygunsuzluklar bildirimi takip eden on takvim günü içinde giderilir. Uygunsuzlukları gidermeyen
endüstriyel işletmeye destek ödemesi yapılmaz.
c) Uygulama raporu kapsamında, uygulamaların projede belirtilenlerden farklı yapılmasından dolayı,
uygulama sonundaki bileşen enerji kazancının projedeki miktarının altında gerçekleştiği tespit edilen proje bileşenleri
desteklenmez. Bu durumda uygulanacak destek miktarı; kabul edilmeyen proje bileşeninin projede yer alan bedelinin
Kurul onayı alan proje bedelinden (PB) çıkarılması ile 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendindeki formül
uygulanarak komisyon tarafından belirlenir.
ç) Komisyon, desteklemeden çıkartılan ve desteklenecek proje bileşenlerini, hesabı ile birlikte projelere
uygulanacak destek miktarlarını belirten, başvuru dosyasını ve yerinde inceleme raporunu ekine alan bir rapor hazırlar.
Bu rapor, uygulamanın tamamlandığının Genel Müdürlüğe bildirildiği tarihten itibaren kırk beş iş günü içinde Genel
Müdüre sunulur. Genel Müdür bu raporu müteakip ilk toplantısında Kurulun bilgisine sunar.
d) Cari yıl içinde yapılacak destek ödemelerinde önceki yıllarda tamamlanan projelerin destek bedelleri
öncelikle ödenir. Mevcut ödeneğin yetersiz olması halinde, mevcut ödeneğin projelere uygulanacak toplam destek
miktarına oranı nispetinde ödeme yapılır. Bu şekilde yapılan ödemelere ilişkin herhangi bir hak ve faiz talebinde
bulunulamaz.
(2) Genel Müdürlüğe desteklenmesi için sunulan projelerde, proje hazırlanması ile hizmetin başvuru sahibi
endüstriyel işletmenin faaliyette bulunduğu alt sektörün uzmanı olan şirketten alınması halinde, hizmet bedeli Genel
Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslar çerçevesinde destek kapsamına dahil edilir.
(3) Uygulanacak destek miktarının hesaplanmasında yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış fatura
bilgileri esas alınır.
ALTINCI BÖLÜM
Gönüllü Anlaşmalar
Başvuru ve değerlendirme
202
MADDE 18 – (1) Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak
en az yüzde on oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapmak isteyen tüzel kişiler,
Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan başvuru formu ile birlikte her yıl Ekim ayında Genel Müdürlüğe
başvurur. Genel Müdürlük, internet sayfası üzerinden ilan etmek suretiyle, başvuru almayabileceği gibi başvuru
dönemini erteleyebilir, uzatabilir veya birden fazla dönemde başvuru alabilir. Aşağıdaki şartları sağlamayan
endüstriyel işletmelerin başvuruları reddedilir.
a) TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip olma,
b) Başvuru tarihi itibariyla Genel Müdürlüğün veri tabanında kayıtlı olma,
c) 9 uncu maddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirtilen yükümlülüklerini
yerine getirmiş olma.
(2) Gönüllü anlaşma başvuruları aşağıdaki şekilde değerlendirilir.
a) Genel Müdürlük başvuruları değerlendirmek üzere, Genel Müdürlüğün en az üç personelinden oluşan
gönüllü anlaşma değerlendirme komisyonu kurar.
b) Genel Müdürlük ile daha önce yaptığı gönüllü anlaşma kapsamında taahhütlerini yerine getirmiş olmasına
rağmen daha sonraki yıllarda daha önce gönüllü anlaşma yaptığı endüstriyel işletmesinde enerji yoğunluklarını
artırmış olan tüzel kişilerin başvuruları değerlendirmeye alınmaz.
c) Mücbir sebep hallerinin oluşması dışında, Genel Müdürlük ile yaptığı gönüllü anlaşma kapsamında
taahhütlerini yerine getirmeyenlerin başvuruları beş yıl süre ile değerlendirmeye alınmaz.
ç) Genel Müdürlüğe başvuran tüzel kişiler başvuru formunda istenen bilgilerden değerlendirme komisyonu
tarafından belirlenen eksiklikleri gidermekle ve komisyonun yerinde yapacağı incelemeler için gerekli şartları
sağlamakla yükümlüdür.
d) Gönüllü anlaşma başvurusunda bulunan tüzel kişilerin başvuru tarihinden önceki yıllara ait enerji
yoğunlukları aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır.
Enerji yoğunluğu = E / D
E = TEP cinsinden işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi
D = (1/ ÜFE) x ∑ (Pi x Fi)
D = 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri.
ÜFE = İlgili sektörün üretici fiyat endeksi
Pi = Yıl içerisinde üretilen mal miktarları
Fi = Bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıl içerisinde üretilen malların fabrika satış fiyatları.
e) Gönüllü anlaşma değerlendirme komisyonu, anlaşma yapmaya değer olan başvuruları referans enerji
yoğunluğu değerinin ve taahhüt edilen enerji yoğunluğu azaltma oranının yüksek olması kriterlerini dikkate alarak,
aşağıdaki formül ile hesaplanan toplam puanlarına göre en yüksek puandan başlamak suretiyle sıralar.
P = 0,6 x REY + 0,4 x EYA
P: Toplam puan
203
REY: 100 puan üzerinden, en yüksek değerine göre normalize edilmiş referans enerji yoğunluğu puanı,
EYA: 100 puan üzerinden, en yüksek değerine göre normalize edilmiş, taahhüt edilen enerji yoğunluğu
azaltma oranı puanı,
f) Gönüllü anlaşma yapılacak endüstriyel işletmeler toplam puanlara göre yapılan sıralamaya göre en yüksek
puandan başlamak suretiyle Kurul kararı ile belirlenir.
Gönüllü anlaşma yapılması ve izleme
MADDE 19 – (1) Kurul onayını takiben, Genel Müdürlük ile endüstriyel işletmeler arasında yapılan gönüllü
anlaşmalar, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan formata uygun olarak ve aşağıdaki esaslar
doğrultusunda düzenlenir ve izlenir.
a) Gönüllü anlaşma kapsamındaki taahhütlerin yerine getirilmesi ile ilgili başlangıç yılı, başvuruyu takip eden
ilk yıldır.
b) Gönüllü anlaşmaya konu olan endüstriyel işletmenin enerji yoğunluğu Genel Müdürlük tarafından izlenir.
Genel Müdürlük, gönüllü anlaşmaya taraf olanlardan bünyesinde birden fazla endüstriyel işletme bulunanların gönüllü
anlaşma yapmadıkları endüstriyel işletmelerindeki enerji yoğunluğu değişimlerini de izler. Gönüllü anlaşmaya taraf
olan tüzel kişiler izleme için Genel Müdürlüğün ihtiyaç duyacağı bilgileri vermekle yükümlüdür. Genel Müdürlük ve
onun adına hareket eden görevlileri bu bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.
(2) Gönüllü anlaşmalarda aşağıdaki mücbir sebep halleri dikkate alınır:
a) Bir olayın mücbir sebep hali sayılabilmesi için olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş
ve tüm önlemleri almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu
durumun etkilenen tarafın yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir. Aşağıda belirtilen haller mücbir
sebepler olarak kabul edilir:
1) Doğal afetler ve salgın hastalıklar,
2) Savaş, nükleer ve kimyasal serpintiler, seferberlik halleri, halk ayaklanmaları, saldırı, terör hareketleri ve
sabotajlar,
3) Grev, lokavt veya diğer memur ve işçi hareketleri,
4) Genel ekonomik kriz,
5) Gönüllü anlaşmalarda belirtilen özel mücbir sebep halleri.
b) Taraflardan birinin bildirdiği mücbir sebep halinin bir takvim yılında üç aydan az devam etmesi halinde,
Kurul kararı ile gönüllü anlaşmanın süresi en fazla bir yıl uzatılabilir. Mücbir sebep halinin üç aydan fazla devam
etmesi halinde gönüllü anlaşma sona erdirilir.
Gönüllü anlaşmalar kapsamında desteklerin uygulanması
MADDE 20 – (1) Gönüllü anlaşma yapan tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettikleri enerjiden;
atıkları modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, toplam çevrim verimi yüzde
seksen ve üzeri olan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgar, jeotermal, güneş
veyabiyokütle kaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, bu tesislerin anlaşma dönemi içinde işletmeye alınması
halinde, bir defaya mahsus olmak üzere enerji yoğunluğu hesabında endüstriyel işletmenin yıllık toplam enerji
tüketimi miktarından düşülür. Toplam maliyetinin yüzde yetmişden fazlasını oluşturan kısımlarının yurt içinde yapılan
imalatlarla karşılandığı yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış belgelerle ortaya konulan kojenerasyon tesisleri,
yurt içinde imal edilmiş sayılır.
204
(2) Gönüllü anlaşma başvurusunda bulunan tüzel kişilerin anlaşma dönemi boyunca enerji yoğunlukları
aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır.
Enerji yoğunluğu = E / D
E = Et – Eyk
Et = TEP cinsinden işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi
Eyk = Birinci fıkra kapsamında TEP cinsinden yıl içerisinde üretilen enerji
D = (1/ ÜFE) x ∑ (Pi x Fi)
D = 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri.
ÜFE = İlgili sektörün üretici fiyat endeksi
Pi = Yıl içerisinde üretilen mal miktarları
Fi = Bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıl içerisinde üretilen malların fabrika satış fiyatları.
(3) Enerji yoğunluğundaki azalma oranının hesaplanmasında referans enerji yoğunluğuna göre her yıl
gerçekleşen farkların aritmetik ortalaması esas alınır. Bununla birlikte, anlaşmanın bittiği yıla ait enerji yoğunluğu
değerinin taahhüt edilen enerji yoğunluğu azaltma oranından az olmamak üzere, referans enerji yoğunluğundan düşük
olması şarttır.
(4) Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren tüzel kişilerin ilgili endüstriyel
işletmesinin anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin yüzde yirmisi, Genel Müdürlük ödeneklerinin yeterli olması
durumunda ve ikiyüzbin Türk Lirasını geçmemek kaydıyla Genel Müdürlük bütçesinden karşılanır.
(5) Uygulanacak desteğin ödeme planı gönüllü anlaşma dönemi sonunda Genel Müdürlük ödenekleri ile sınırlı
kalmak kaydıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenir. Geçmiş yıldan kalan desteklerin ödenmesine öncelik verilmek
suretiyle, cari yıla ait toplam kullanılabilir ödeneğin o yıla ait toplam destek miktarına oranı nispetinde ödeme yapılır.
Bu şekilde yapılacak ödemeler ve ödemelerdeki gecikmeler için herhangi bir hak veya faiz talebinde bulunulamaz.
(6) Ödemenin yapılmasında anlaşmanın yapıldığı yıla ait ve yeminli mali müşavir, defterdarlık, vergi
müdürlüğü gibi kurum veya kuruluşlar tarafından onaylanmış olan enerji giderlerine ait faturalar ve ödeme belgeleri
esas alınır.
(7) Gönüllü anlaşma yapılan endüstriyel işletmeler ile enerji yoğunluklarını azaltan ve artıran endüstriyel
işletmelere ilişkin bilgiler Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden yayınlanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Talep Tarafı Yönetimi
Etiketlemeye ilişkin uygulama
MADDE 21 – (1) Buzdolabı ve klimalar için enerji etiket sınıfının A üzeri olduğunu, elektrik motorları için
verim değerinin EN 60034-30 standartında 50 Hz ve 60 Hz için yer alan süper verim grubu olan IE3 için
tanımlanmışnominal sınırların üzerinde olduğunu gösteren belgelerle Genel Müdürlüğe isteğe bağlı olarak başvuran
tüzel kişiler ile endüstriyel işletmelere aşağıda tanımlanan usul ve esaslar çerçevesinde enerji verimliliği (ENVER)
etiketi verilir. ENVER etiketinin formatı ve bedeli Genel Müdürlük tarafından belirlenir ve Genel Müdürlüğün internet
sitesi üzerinden yayınlanır. ENVER etiketi verilen endüstriyel işletmeler ve ürünler Genel Müdürlüğün internet sitesi
üzerinden ilan edilir.
205
a) ENVER etiketi ithal edilen ürünler için ithalat partisine münhasır, yurt içinde üretilen ürünler için ise
planlanan üretim miktarı ile sınırlı olacak şekilde verilir. Genel Müdürlük ENVER etiketi verilen ürün grubundan
seçtiği numuneleri akredite olmuş bir laboratuvarda test edebilir veya ettirebilir. Bu testlerde uyumsuzluk tespit
edilmesi veya verilen ENVER etiketlerinin uygunsuz kullanıldığının tespit edilmesi durumunda, ENVER etiketi
uygulaması durdurulur ve bu durum Genel Müdürlük tarafından internet üzerinden duyurulur.
b) Endüstriyel işletmelere ENVER etiketi verilebilmesi için Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapmak
suretiyle 20 nci madde kapsamında desteklerden yararlanmış olması şarttır.
(2) Binaların ısıtılması amacıyla kullanılan kazanlar ile elektrikli ev aleti üretici ve ithalatçıları, ülke içinde
sattıkları ürünlerin enerji etiketi sınıfları bazındaki miktarlarını her yıl Ocak ayı içerisinde Genel Müdürlüğe bildirirler.
Elektrik enerjisi ve güç talebinin azaltılması
MADDE 22 – (1) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler ve organize
sanayi bölge müdürlükleri abonelerinin elektrik enerjisi ve güç taleplerinin azaltılmasına yönelik olarak aşağıdaki
konularda çalışmalar yapar:
a) Tüketimleri yüksek olan sanayi ve ticarethane abone gruplarının kesintili enerji programlarına katılması
veya yüklerini gerektiğinde diğer zaman dilimlerine kaydırması için bu aboneler ile gönüllülük esasına dayalı anlaşma
yapılması,
b) Üretici şirketler veya bunlar adına dernek veya birlikleri ile işbirliği yaparak, klimalar, buzdolapları ve
lambalar veya ampuller öncelikli olmak üzere piyasada mevcut yüksek enerji verimli elektrikli ev aletlerinin
kullanımının yaygınlaştırılması ile ilgili kampanyalar düzenlenmesi.
Dış aydınlatma
MADDE 23 – (1) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler ve belediyeler
tarafından aşağıdaki uygulamalar yapılır:
a) Yol aydınlatmalarında Ek-4’de verilen kriterlere uyulur. Ancak, çevreden kaynaklanan aydınlatmanın etkisi
dikkate alınarak tablolarda verilen limitler aşılabilir. Karayolları Genel Müdürlüğünün yetki alanına giren şehir giriş
ve çıkış yolları ve otoyollar haricinde kalan yol aydınlatma projelerinin bu limitlere uygunluğu elektrik piyasasında
faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi ilgili tüzel kişiler tarafından denetlenir.
b) Yol aydınlatmalarında;
1) Şehir içi yol, cadde, sokak ve meydan aydınlatmalarının tamamında şeffaf cam tüplü yüksek basınçlı
sodyum buharlı lambalar kullanılır.
2) Işık kirliliğinin önlenmesinin birinci derecede önem taşıdığı doğal hayatın korunması gereken alanlardaki
ve astronomi gözlemevleri etrafındaki yol, sokak, meydan, alan aydınlatmalarında sadece alçak basınçlı sodyum
buharlı lambalar kullanılır.
c) Park ve bahçe aydınlatması amaçlı aydınlatma sistemlerinde yüksek basınçlı civa buharlı ve/veya
kompaktfloresan lambalar kullanılır.
ç) Tüp floresan lambalar reklam ve seyir amaçlı aydınlatmalarda kullanılır. Bu tip lambalar yol, cadde, sokak
ve meydan aydınlatması amaçlı kullanılmaz.
d) Armatürler, dış ortam koşullarına uygun tiplerden seçilir.
Bilinçlendirme ve tanıtım etkinlikleri
206
MADDE 24 – (1) Kamu kesiminde faaliyet yürüten kurum ve kuruluşlar toplumda enerji kültürünün ve
verimlilik bilincinin gelişimine katkıda bulunmak amacıyla, Genel Müdürlük ile koordineli olarak tanıtım ve
bilinçlendirme etkinlikleri düzenler veya Genel Müdürlük tarafından organize edilen etkinliklere katkıda bulunur.
(2) Lisansları kapsamında elektrik ve/veya doğal gaz satışı yapan tüzel kişiler abonelerinin bir önceki mali yıla
ait tüketim miktarını ve bu miktara karşılık gelen tüketim bedelini içeren aylık bazdaki bilgilere ve puant tüketimi ile
ilgili bilgilere, aynı tüketici gruplarının ortalama tüketim değerlerleri ile karşılaştırmalı olarak, internet ortamında
erişimini sağlar.
(3) Askeri liseler ile er-erbaş eğitim merkezlerindeki ders ve eğitim programlarında, örgün ve yaygın eğitim
kurumlarının ders programlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitimlerinde enerji ve enerji
verimliliği ile ilgili temel kavramlar, Türkiye’nin genel enerji durumu, enerji kaynakları, enerji üretim teknikleri,
günlük hayatta enerjinin verimli kullanımı, iklim değişikliği ve çevrenin korunmasında enerji verimliliğinin önemi
konularında teorik ve pratik bilgiler verilmek üzere gerekli düzenlemeler, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim
Bakanlığı ve ilgili kamu kurum veya kuruluşları tarafından yapılır.
(4) Kamu kesiminde bilinçlendirme amacıyla aşağıdaki faaliyetler yürütülür:
a) Enerji tüketiminin azaltılması için çalışanları bilinçlendirmek üzere hizmetiçi eğitim seminerleri düzenlenir.
Çalışanlar çalıştıkları yerlerin enerji tüketimi hakkında bilgilendirilir.
b) Herkesin görebileceği yemekhane, konferans salonu, geçiş bölgeleri ve benzeri yerlere; kullanılmayan
lambaların söndürülmesine, elektrikli ev aletleri ve ampullere yönelik verimlilik etiketlerinin tanıtılmasına, ofis
cihazlarının kullanılmadığı durumlarda kapatılmasına yönelik afişler ve spotlar asılır.
c) Her yıl Ocak ayının ikinci haftasında düzenlenen enerji verimliliği haftası etkinlikleri kapsamında ve
eşzamanlı olarak;
1) Büyükşehir belediyeleri Genel Müdürlük ile koordineli olarak konferans, sergi, fuar ve yarışma gibi
bilinçlendirme etkinlikleri için gerekli tedbirleri alır.
2) Milli Eğitim Müdürlükleri her ilde ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine yönelik enerji verimliliği ile
ilgili etkinlikler için gerekli tedbirleri alır.
ç) İlköğretim, ortaöğretim ve yaygın öğretim kurumlarında enerji verimliliği kulübü oluşturulur ve kulüp
çalışmaları ile öğrencilerin ders yılı içerisinde hazırlayacakları ödev ve projelerde enerji verimliliğiyle ilgili konulara
yer verilmesi için gerekli tedbirleri alır.
d) Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü şans oyunlarında, Posta İşletmeleri Genel Müdürlüğü pul, zarf, koli
ve benzeri posta işlemlerinde, Bakanlık tarafından geliştirilen enerji verimliliği ile ilgili grafiklere ve mesajlara yer
verilmesi için gerekli tedbirleri alırlar.
(5) Genel Müdürlük bilinçlendirme ve tanıtım amaçlı ödüllü veya ödülsüz yarışmalar düzenler, hazırladığı
veya hazırlattığı tanıtım ve bilinçlendirme malzemelerini ücretsiz dağıtır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Elektrik Enerjisi Üretim, İletim ve Dağıtımında Enerji
Verimliliğinin Artırılmasına Yönelik Uygulamalar
Elektrik enerjisi üretim tesislerinde enerji yönetimi
MADDE 25 – (1) Kurulu gücü yüz megavat ve üzeri olan, otoprodüktör lisansı sahibi olanlar hariç, elektrik
üretim tesislerinde, 8 inci maddede belirtilen enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yönetim adına yürütmek üzere,
207
çalışanları arasından birisi enerji yöneticisi olarak görevlendirilir.
(2) Elektrik üretim lisansı sahibi tüzel kişiler asgari olarak birincil enerji tüketimi, elektrik üretimi, sistem
çevrim verimi bilgileri olmak üzere Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan formattaki bilgileri her yıl Mart
ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderir.
Elektrik enerjisi iletiminde ve dağıtımında enerji verimliliğinin artırılması
MADDE 26 – (1) Dağıtım sistemindeki teknik kayıpların önlenmesi için 19/2/2003 tarihli ve 25025 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dağıtım Yönetmeliğinde düzenlenen hususlara elektrik piyasasında
dağıtım faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından uyulur.
(2) İletim sistemindeki teknik kayıpların önlenmesi ve iletim sisteminin verimlilik kriteri açısından ve güç
kalitesine etki eden gerilim, frekans, harmonik, fliker şiddeti, reaktif ve aktif güç oranları (CosØ), devre dışı olma, N1, gibi parametreler için 22/1/2003 tarihli ve 25001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Şebeke
Yönetmeliğinde düzenlenen hususlara elektrik piyasasında iletim faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından uyulur.
Termik santrallerin verim artırma kriterleri ve atık ısılarından yararlanılması
MADDE 27 – (1) Fosil yakıtlarla çalışan elektrik üretim tesislerine lisans verilmesinde aranacak asgari şartlar
arasında kullanılmak üzere, santralın tam yükte işletme koşullarında yakıtın alt ısıl değeri temel alınarak bulunan net
çevrim verimi değerleri, santral tiplerine bağlı olarak, her yıl Ocak ayında Bakanlık tarafından tebliğ olarak
yayımlanır.
(2) Termik santral atık ısılarının öncelikle binalarda ısıtma ve soğutma amaçlı kullanımının yanı sıra sanayi,
tarımsal üretim, su ürünleri yetiştiriciliği, soğuk hava depoları ve tatlı su üretimi gibi sektörlerde de
değerlendirilmesine yönelik enerji etütleri yapılır. Geri ödeme süresi en fazla on yıl olan projeler belediye ve özel
sektör işbirlikleri ile gerçekleştirilir.
(3) Belediyeler ve Toplu Konut İdaresi yeni toplu konut alanlarını yerleşime açarken varsa termik santral atık
ısıları ile merkezi veya bölgesel ısıtma ve soğutma yapılabilecek bölgelere öncelik verir ve ısı dağıtımı altyapısı
planları için gerekli tedbirleri alır.
Kojenerasyon uygulamaları
MADDE 28 – (1) Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi ile 9 uncu
maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 3 üncü
maddesi kapsamındaki uygulamalarda kojenerasyon tesislerinin kullandığı yakıtın alt ısıl değerine göre hesaplanan
toplam çevrim veriminin en az yüzde seksen olması şartı aranır. Çevrim veriminin belirlenmesine ilişkin usul ve
esaslar Bakanlık tarafından tebliğ olarak yayımlanır.
Diğer hususlar
MADDE 29 – (1) Elektrik üretiminde, iletiminde ve dağıtımında ulusal ve uluslararası standartlara uygun
malzeme kullanılır.
(2) Termik santrallere yakıt sağlayan linyit üretim sahalarında linyit kalitesinin iyileştirilmesi için lavvarlama,
eleme, ayıklama ve benzeri homojenizasyon ve zenginleştirme işlemleri uygulanır.
(3) Tesis edilecek kömür yakan termik santrallerde birincil enerji kaynağının etkin kullanımını sağlamak üzere
verimli yakma teknikleri kullanılır ve tesis kurulu gücü birincil kaynak potansiyelinin azami olarak
değerlendirilmesineimkan sağlayacak şekilde seçilir.
(4) Termik santral iç tüketimlerinin azaltılması için otomasyon, koruyucu bakım uygulamaları ile arızaların
azaltılması, yedek parça ve stok kontrol sistemi kurulması için sistem rehabilitasyonları zamanında yapılır.
208
(5) Elektrik üretim ve dağıtım tesislerinin özelleştirilmesine yönelik olarak hazırlanacak şartnamelerde
verimlilik artırıcı önlemlerin alınmasına ve teknik kayıpların azaltılmasına dair hususlar yer alır.
(6) Araştırma ve geliştirme projesi yürüten ve/veya destekleyen kamu kurum ve kuruluşları aşağıda sayılan
konulara yönelik projelere öncelik verir. Başarıyla sonuçlandırılan projelerin uygulamaya geçilmesi yönünde tanıtım
etkinlikleri ile birlikte teknik destek sağlar.
a) Yerli tarım ürünlerinden üretilen biyoyakıtların maliyetinin düşürülmesi ve performansının artırılması,
b) Biyokütle kaynaklarından biyoyakıt veya sentetik yakıt üretim teknikleri,
c) Su, rüzgar, güneş ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak ekonomik olabilecek
hidrojen üretim teknikleri.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Kamu Kesiminde Enerji Verimliliği Önlemleri
Enerji etütleri
MADDE 30 – (1) Genel Müdürlük tarafından, kamu kesimine ait enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü
binalarda enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik tedbirleri ve bunların fayda ve maliyetlerini belirlemek üzere
etütler yapılır veya şirketlere yaptırılır. Bu etütler her on yılda bir yenilenir. Genel Müdürlük tarafından bu etütlerin
yapılmasında yıllık toplam enerji tüketimi yüksek olan binalara öncelik verilir. Kamu kurum ve kuruluşları bu
etütlerin yapılması için gerekli koşulları sağlar. Etüdün tamamlanmasını takip eden yıllarda kurum ve kuruluşların
bütçelerinde bakım ve idameye ilişkin konulan ödenekler öncelikle bu etütler ile belirlenen önlemlerin uygulanmasına
ilişkin projelerin hazırlanması ve uygulanması için kullanılır.
(2) Kamu kesiminde ilgili kurum veya kuruluşlarca yapılan veya yaptırılan etütlere ilişkin raporların ve etütler
ile belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin projelerin birer sureti ilgili kurum veya kuruluş tarafından Genel
Müdürlüğe gönderilir.
Kamu kesimine ait bina ve işletmelerde enerji verimliliğinin artırılması için alınabilecek öncelikli
tedbirler
MADDE 31 – (1) Kamu kesimine ait bina ve işletmelerin enerji kullanımı 2010 yılına göre, 2023 yılında en az
yüzde yirmi oranında düşürülür. Her bir kamu kurum ve kuruluşu faaliyetlerine uygun şekilde, birim alan, kişi, birim
mal, birim hizmet gibi kriter başına tükettikleri birim enerjileri belirler ve Genel Müdürlüğe bildirir. Bu değerler
birinci cümlede belirtilen hedefin ölçülmesinde ve izlenmesinde esas alınır. Kamu kurum ve kuruluşlarının
yönetimlerince, öncelikle aşağıdaki tedbirleri içine alan iç mevzuat düzenlemeleri yapılır. Yapılan bu düzenlemelerin
birer sureti Genel Müdürlüğe iletilir. Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ile Milli
İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı ile bunların bağlı ve ilgili kurum veya kuruluşları tarafından belirlenen performans
göstergelerinin ve bunlar tarafından yapılan iç mevzuat düzenlemelerinin Genel Müdürlüğe bildirilmesi zorunlu
değildir.
a) Bina ve tesislerin işletilmesinde ısı enerjisi ile ilgili alınabilecek tedbirler şunlardır:
1) Isıtmada il mahalli çevre kurullarında iç ortam sıcaklığı ile ilgili alınan kararda belirtilen iç ortam sıcaklığı
değerlerine riayet edilmesi, bu yönde alınmış bir karar bulunmaması halinde iç ortam sıcaklıklarının 22 oC’nin üzerine
çıkmayacak şekilde sistemin işletilmesi,
2) Yeni alımlarda etiket sınıfı en az A olan klimalar arasında seçim yapılması,
3) Soğutma sistemi ve klimaların dış ortam sıcaklığı 30 oC’nin altında iken soğutma amaçlı çalıştırılmaması
ve iç ortam sıcaklığı 24 oC’nin altına inmeyecek şekilde ayarlanması,
209
4) Radyatör arkalarına alüminyum folyo kaplı ısı yalıtım levhaları yerleştirilmesi, ısı akışını engellememek
için radyatörlerin önlerinin ve üzerlerinin açık tutulması,
5) Pencerelerden hava sızıntılarının önlenmesi için pencere contası kullanılması ve benzeri tedbirlerin
alınması,
6) Tamamı kamu kesimi tarafından kullanılan binaların ana girişlerinde döner kapı veya çift kapı kullanılması,
çift kapıların biri kapanmadan diğerinin açılmamasının sağlanması,
7) Her ısıtma sezonu öncesinde ısıtma sistemlerinin bakım ve kontrolünün baca gazı ölçümlerine dayalı brülör
ayarlarını da kapsayacak şekilde yapılması veya yaptırılması,
8) Ortam sıcaklığının sabit tutulmasına imkan sağlayan ısı veya sıcaklık kontrol sistemlerinin kullanılması.
b) Bina ve tesislerin işletilmesinde elektrik enerjisi kullanımı ile ilgili alınabilecek tedbirler şunlardır:
1) Aydınlatmada mevcut akkor flamanlı lambalar yerine kompakt floresan lambaların veya ledli lambaların,
manyetik balastlı düşük verimli halofosfat floresan lambalar yerine elektronik balastlı yüksek
verimli trifosforfloresanların kullanılması,
2) Kısa süreli kullanılan bölümlerde hareket, ısı ve/veya ışığa duyarlı sensörlü kontrol sistemlerinin
kullanılması,
3) Aydınlatmada daha iyi verim alınması için lambaların önündeki ışık geçirgenliğini önemli ölçüde
engelleyen armatürler yerine yüksek yansıtıcılı armatürlerin kullanılması,
4) İç aydınlatmada birden fazla armatür bulunan bina bölümlerinde her bir armatür veya pencere önü gibi
doğal ışıktan daha fazla yararlanan bölümler için uygun şekilde gruplandırma yapılarak ayrı ayrı elle kontrol veya
otomatik gün ışığı kontrol sistemi kullanılması,
5) Bilgisayar, yazıcı, fotokopi ve benzeri elektrik enerjisi kullanan ekipmanların alımında Energy Star işareti
olmasının ve/veya ilgili mevzuat ile belirlenen asgari verimlilik kriterlerinin sağlanmasının şart koşulması,
6) Güç kompanzasyonu yapılması,
7) Periyodik olarak yapılan tarife analizlerine dayalı olarak elektrik enerjisinin mümkün olan en düşük
maliyetle tedarik edilmesi veya kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla lisanssız elektrik üretimine yönelik küçük
ölçekli tesis veya sistemlerin kurulması.
c) Proses, ekipman, sistem bazında alınabilecek diğer tedbirler şunlardır:
1) Kazanlarda; yanma kontrolü ve yanmanın optimizasyonu, ısı yalıtımı, ısı transfer yüzeylerinin temiz
tutulması, atık ısıların kullanımı ve buhar kazanlarında kondens geri dönüşünün artırılması ve blöf kayıplarının
azaltılması,
2) Basınçlı hava sistemlerinde; kompresörlerin boşta çalışma sürelerinin asgariye indirilmesi, kompresöre
giren havanın kuru, temiz ve soğuk olmasının sağlanması, kaçakların periyodik olarak kontrol edilmesi, çok kademeli
ara soğutmalı kompresörler yerine tek kademeli kompresörlerin kullanılması,
3) Isı enerjisi dağıtım sistemlerinde; boru sistemlerinin vana ve flanşları ile birlikte yalıtılması ve yalıtımın
düzenli olarak kontrol edilmesi, dağıtımın olabilecek en düşük basınç ve sıcaklıkta yapılması, buhar kapanlarının
düzenli kontrolü ve bakımı,
4) Genel proses işlemlerinde; kullanılmayan elektrikli alet ve teçhizatların kapatılması, olabildiğince tam
kapasitede çalışılması, 50 oC’nin üzerinde yüzey sıcaklığı olan yerlerin yalıtımının ekonomik olup olmadığının analiz
210
edilmesi ve ekonomik açıdan geri ödeme süresi bir yıldan az olanların uygulanması, atık ısıların kullanılması,
5) Kurutma proseslerinde; atık gazlardaki nem miktarının optimize edilmesi, ısı ile kurutma öncesi mekanik
nem alma imkanlarının araştırılması, yalıtım, ısıtıcıların ve filtrelerin temiz tutulması, mümkün olan yerlerde havanın
yeniden sirküle edilmesi, egzost gazlarının atık ısılarının kullanılması,
6) Fırınlarda; yalıtım optimizasyonu ve sızdırmazlığın sağlanması, yanma için verilen fazla hava miktarının
asgari olması, ışınım ve taşınım yoluyla ısı iletiminde etkinliğin artırılması, olabildiğince azami kapasitede yükleme
yapılması, taşıyıcı olarak hafif malzemelerin kullanılması, atık ısıların değerlendirilmesi ve kesikli çalışan fırınlarda
yükleme ve boşaltma için fırın kapılarının açık tutulma sürelerinin asgari düzeyde olması,
7) Elektrik sistemlerinde; merkezi ve/veya lokal düzeyde güç kompanzasyonu yapılması, yükün değişken
olduğu yerlerdeki elektrik motorlarında değişken hız sürücülerinin kullanılması, elektrik motorlarının ihtiyaca uygun
kapasitede seçilmesi, yeni alımlarda verimlilik sınıfı yüksek elektrik motorlarının alımına öncelik verilmesi,
kullanılmayan elektrikli ekipmanların kullanılmadıkları zamanlarda kapalı tutulması, elektrik tarifelerinin dikkatli
izlenmesi ve anlaşma gücünün aşılmaması, puant yük durumunda devre dışı bırakılabilecek elektrikli ekipmanların
belirlenmesi,
8) İklimlendirme sistemlerinde; ısıtıcı bataryalarının ve filtrelerin temiz tutulması, kontrol dışı hava
sızıntılarının azaltılması.
(2) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait bina ve işletmelerde enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik etütlerle
belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin olarak, tasarruf veya performans garantili proje uygulamaları için hizmet
alınacak veya sözleşme yapılacak tüzel kişinin 6 ncı madde kapsamında yetkilendirilmiş olması şarttır.
ONUNCU BÖLÜM
Bilgi Verme Yükümlülüğü ve İdari Yaptırımlar
Bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 32 – (1) Kamu kurum ve kuruluşlarının ve ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına
bağlı olarak faaliyet gösteren, her türlü mal üretimi yapan işletmeler ile yataklı konaklama ve sağlık tesisi, okul,
alışveriş merkezi, yönetim hizmetleri amacıyla kullanılan ticari ve hizmet binalarının yönetimleri, her beş yılda bir,
son üç yıla ait yıllık toplam enerji tüketim değerlerini, 9 uncu maddenin altıncı fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer
alan hükümlere göre hesaplamak suretiyle Genel Müdürlüğe gönderir. Genel Müdürlük tarafından yapılan tespitlere
göre enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü bulunan endüstriyel işletmelerin ve binaların yönetimleri, enerji
tüketimine ve enerji yönetimi uygulamalarına ilişkin bilgilerini, Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan
formata uygun olarak, her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe bildirir.
(2) Bu bilgilerin doğruluğunun tespiti amacıyla Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı denetleme ve incelemeler
için talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve gereken şartları sağlamak zorunludur.
(3) Endüstriyel alanda faaliyet gösteren işletmeler ile Kanun ve bu Yönetmelik kapsamına giren bina ve
tesislerin enerji tüketimlerinin izlenmesi ve performans göstergelerinin geliştirilmesi için gerekli veri tabanı,
gerektiğinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, valilikler ve belediyeler ile işbirliği
yapmak suretiyle, Genel Müdürlük tarafından oluşturulur.
(4) Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ve Milli İstihbarat Teşkilatı
Müsteşarlığı, 9 uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca yapacakları bildirimler kapsamında, emniyet ve güvenlik
açısından verilmesi uygun görülmeyen bilgileri vermek zorunda değildir.
İdari yaptırımlar
MADDE 33 – (1) Genel Müdürlük tarafından yapılan tespit ve/veya denetimler sonucu gerçek veya tüzel
kişilere Kanunun 10 uncu maddesi kapsamındaki idari yaptırımlar uygulanır.
211
ONBİRİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Düzenleme yetkisi
MADDE 34 – (1) Genel Müdürlük, bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak üzere her türlü alt düzenlemeyi
yapmaya yetkilidir.
(2) 4, 5, 6, 11, 12, 16 ve 19 uncu maddelerinde geçen etüt, enerji yöneticisi ve etüt-proje sertifikaları, faaliyet
raporu, yetkilendirme anlaşması, yetki belgesi, proje desteklemeleri ile ilgili usul ve esaslar bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altmış gün içinde Genel Müdürlükçe düzenlenir.
Koordinasyon
MADDE 35 – (1) Genel Müdürlük enerji verimliliği hizmetleri ile ilgili gelişmeleri, darboğazları ve çözüm
önerilerini değerlendirmek üzere, yetkilendirilen üniversitelerin, meslek odalarının ve şirketlerin üst düzey
temsilcilerinin katılımı ile yılda en az bir kez koordinasyon toplantısı düzenler.
İstisnalar
MADDE 36 – (1) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullar ile Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı
ve bağlı kuruluşları ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, 9 uncu maddenin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve
altıncı fıkraları hükümlerinden dolayı sorumlu tutulamazlar. Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve
bağlı kuruluşları ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, 30 uncu maddenin ikinci fıkrası ile 32 nci maddenin birinci
ve ikinci fıkrası hükümlerinden dolayı, milli güvenlik açısından uygun görülmeyen bina ve tesislerle ilgili bilgi ve
belgeleri vermek zorunda değildir.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 37 – (1) 25/10/2008 tarihli ve 27035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve
Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Genel müdürlüğün şirketleri yetkilendirme görevi
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 6 ncı madde hükümleri çerçevesinde Genel Müdürlüğün şirketleri yetkilendirme
faaliyeti yetkilendirilmiş kurum sayısı on olana kadar devam eder.
Mevcut yetki belgelerinin ve enerji yöneticisi sertifikalarının yenilenmesi
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, yetki belgesi almış olan
yetkilendirilmiş kurumların A ve B sınıfı olarak verilen yetki belgeleri ile şirketlerin yetki belgeleri süreleri
tamamlanıncaya kadar, yetkilendirme anlaşmasındaki faaliyetleri yürütmek üzere geçerlidir. Yetki belgelerinin ve
yetkilendirme anlaşmalarının sürelerinin bitiminde veya daha önce yenilenebilmesi için yetkilendirilmiş kurumların 5
inci madde hükümlerine, şirketlerin ise 6 ncı madde hükümlerine uygun şekilde başvuru yapması şarttır.
(2) Kanunun ve/veya bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce sanayi ve bina sektörlerine yönelik
düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerine katılan ve yapılan sınavlarda başarılı olduğunu belgeleyen veya enerji
yöneticisi sertifikası verilmesi için mevzuat ile belirlenen koşulları sağladığını belgeleyebilen, en az lisans eğitimi
almış kişilere, 1/1/2014 tarihine kadar başvurmaları halinde, başkaca bir koşul aranmaksızın enerji yöneticisi
sertifikası verilir.
(3) Sanayi ve bina sektörleri için ayrı ayrı düzenlenmiş olan enerji yöneticisi sertifikalarının en
geç 1/1/2014tarihine kadar Genel Müdürlüğe başvurmak suretiyle birleştirilmesi şarttır. Bu tarihe kadar birleştirme
yapılmayan sertifikalar, bu tarihten itibaren geçersiz sayılır. Birleştirmede aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre
212
hareket edilir.
a) Sanayi ve bina sektörleri için enerji yöneticisi sertifikası sahibi kişilerin sertifikaları herhangi bir şart
aranmaksızın birleştirilerek yenilenir.
b) Sanayi veya bina sektörlerinden sadece birinde enerji yöneticisi sertifikası almış olanlar için sertifika
sahiplerine yazılı duyuru yapmak ve internet üzerinden ilan etmek suretiyle Genel Müdürlük yılda en az bir kez fark
sınavları yapar. Bu sınavlarda yüz puan üzerinden en az yetmiş alanlar başarılı sayılır ve sertifikaları birleştirilerek
yenilenir.
c) Yenileme veya fark sınavları için sertifika sahibinden herhangi bir ücret alınmaz.
Devam eden destek uygulamaları
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce, proje destekleri ve gönüllü anlaşma
uygulamalarına ilişkin imzalanan sözleşmeler ve anlaşmalar sürelerinin bitimine kadar aynen geçerlidir. Bunlara
yapılacak destek ödemeleri sözleşmenin veya anlaşmanın imzalandığı tarihte yürürlükte olan mevzuata göre
hesaplanan miktarlar üzerinden yapılır.
Enerji tüketimlerinin bildirilmesi
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 32 nci maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesi gereğince, enerji tüketimlerine
ilişkin ilk bilgiler 31/3/2012 tarihine kadar Genel Müdürlüğe gönderilir.
İlk enerji etütleri
GEÇİCİ MADDE 5 – (1) 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve 30 uncu maddenin birinci fıkrası
kapsamında yapılacak etütlerin ilki 2013 yılı sonuna kadar, 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında
yapılacak etütlerin ilki ise 2015 yılında yapılır veya yaptırılır.
Kamu kesiminde yapılacak düzenlemeler
GEÇİCİ MADDE 6 – (1) 31 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirlenen 2010 yılı birim enerji
tüketimleri 2012 yılı sonuna kadar Genel Müdürlüğe bildirilir. Aynı madde kapsamında belirtilen iç mevzuat
düzenlemeleri ise 2012 yılı sonuna kadar yapılır.
İlk enerji yöneticilerinin görevlendirilmesi ve bildirilmesi
GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faal durumda olan ve 9 uncu
maddenin birinci, ikinci, üçüncü ve/veya dördüncü fıkraları uyarınca enerji yöneticisi görevlendirmesi veya enerji
yönetim birimi kurması gereken endüstriyel işletmelerden, binalardan ve organize sanayi bölgelerinden henüz bu
yükümlülüğünü yerine getirmemiş olanlar, bu yükümlülüklerini yerine getirir ve 9 uncu maddenin beşinci fıkrasında
belirtilen bilgileri 1/1/2012 tarihine kadar Genel Müdürlüğe bildirir.
Destek uygulamalarında TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı
GEÇİCİ MADDE 8 – (1) 15 inci maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendi ile 18 inci maddenin birinci fıkrasının
(a) bendinde yer alan TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip
olma şartı 1/1/2014 tarihine kadar aranmaz.
Yürürlük
MADDE 38 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
213
MADDE 39 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yürütür.
Yönetmelik - Ek-1
ENERJİ YÖNETİCİSİ VE ETÜT-PROJE EĞİTİMLERİ
1. Enerji yöneticisi sertifikası alan kişilerden beklenen yetkinlikler
Enerji yöneticisi sertifikası alacak kişilerin aşağıdaki yetkinliklere sahip olması hedeflenir.
a) Dünyadaki ve Türkiye’deki birincil enerji kaynakları, ikincil enerji türleri ve arz-talep gelişimleri hakkında
bilgi sahibi olmak,
b) Enerji tasarrufu ile enerji verimliliği arasındaki farkı ayırdedebilmek,
c) Enerji tasarruf potansiyelinin ne olduğunu ve nasıl tahmin edilebileceğini bilmek,
ç) Ülke genelinde, sanayi sektörlerinde ve endüstriyel işletmelerde, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi
kavramlarını, hesaplama yöntemlerini ve trendlerini bilmek,
d) Enerji yönetimine ilişkin faaliyetlerin nasıl yürütüleceğini ve nasıl raporlanacağını bilmek,
e) Enerji kullanan ekipmanların ve sistemlerin teknik özelliklerine, işletme ve bakım usullerine vakıf olmak,
bunlardaki enerji kayıplarının ve verimsizliklerin nasıl oluşabileceğini, nasıl önlenebileceğini, nasıl ölçülebileceğini ve
ölçümlerin nasıl yorumlanacağını bilmek,
f) Isının üretildiği, depolandığı ve taşındığı sistemlerde olabilecek kayıpları, ölçüm yollarını ve yalıtım
önlemlerini bilmek,
g) Basit önlemlerle tasarruf sağlayabilecek iyi alışkanlıkları bilmek,
ğ) Verimli üretim proseslerini ve piyasadaki enerji kullanan verimli ürünleri teknik ve ekonomik özellikleri ile
tanımak,
h) Enerji tasarrufunu sağlayabilecek veya enerji verimliliğini artırabilecek önemli harcama gerektiren önlemler
için ön fizibiliteler hazırlayabilmek,
ı) Etüt ve proje hazırlama metotları hakkında bilgi sahibi olmak.
2. Etüt-proje sertifikası alan kişilerden beklenen yetkinlikler
Etüt-proje sertifikası alacak kişilerin enerji yöneticilerinin yetkinliklerine ilaveten etüt; proje hazırlama
metotları; Türkiye’deki enerji verimliliği mevzuatı; deneyimler, teknolojiler ve benzeri konularda diğer ülke
uygulamaları; ölçme ve değerlendirme konusundaki yöntemler, standartlar, cihazlar, endüstriyel prosesler gibi konular
hakkında da ayrıntılı bilgi sahibi olması hedeflenir.
3. Müfredat
Enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimleri Tablo 1’de yer alan müfredat konularına uygun olarak yapılır.
Tablo 1: Müfredat Konuları
EĞİTİM TÜRÜ
KONULAR
ENERJİ
YÖNETİCİSİ
ETÜT-PROJE
SANAYİ
BİNA
GENEL
214
Alternatif enerji kaynakları; enerjide arz ve talep tarafındaki
gelişmeler,
Teorik
Teorik
Teorik
Enerji Verimliliği mevzuatı,
Teorik
Teorik
Teorik
Enerji tasarrufunun ve verimliliğin önemi
Teorik
Teorik
Teorik
Yenilenebilir enerji kaynakları
Teorik
Teorik
Teorik
Enerji tasarruf potansiyeli, enerji yoğunluğu ve özgül enerji
tüketimi – kavramlar, hesaplama metodları,trendler
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Enerji verimliliğini artırıcı önlemler
Teorik
Teorik
Teorik
Enerji ve çevre (Çevre mevzuatı, Enerji – Çevre İlişkisi ,
Yakıt Özelliklerinin Hava Kalitesine Etkileri, Hava
Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik Önlemler – Teknikler,
Emisyon Hesaplama Yöntemleri
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Enerji yönetimi standartı
Teorik
Teorik
Teorik
Enerji yöneticisinin görevleri (Hedef oluşturma,
bilinçlendirme, planlama, izleme, veri toplama ve raporlama)
Teorik
Teorik
Teorik
Etütlerin ve projelerin asgari standartı
Teorik
Teorik
Teorik
Ölçüm teknikleri, cihaz ve ekipmanları
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Ekonomik analiz yöntemleri
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Fizibilite etütleri
Teorik
Uygulamalı
Uygulamalı
Enerji ve kütle denklikleri (Temel
kavramlar, Sankeydiyagramı,
formüller, psikiyometrik diyagram, uygulamalı örnek)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Yakma tesisleri, yakıtlar ve yanma (Brülörler, Bacalar,
Kazanlar, Verim Hesapları, Yakıtlar,
YakıtlarınKalorifik Değerlerinin İyileştirilmesi, Yakıtların
TEP Değerine Çevrilmesi, Baca Gazı Analizleri, Yanma
Formülleri, Yanma Kontrolu ve İyileştirilmesi)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Buhar sistemleri (Kavramlar, Buhar tesisatları,Kondens geri
kazanımı, Flaş buhar, Buhar kapanları, kayıp ve kaçaklar)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Isı yalıtımı (Hesaplama formülleri, yalıtım malzemeleri,
uygun malzeme seçimi, endüstriyel tesislerde yalıtım, boru,
vana ve flanşların yalıtımı, binalarda yalıtım, pencere ve
camlar)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Endüstriyel fırınlar (Fırın tipleri, Fırınlarda enerji ve/veya
kütle balansı, İşletme ve modernizasyon, Enerji verimliliği
önlemleri)
Uygulamalı
Uygulamalı
-
Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme (Kavramlar,
Binalarda ısıtma ve soğutma yükü hesabı ve projelendirme,
kontrol sistemleri)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Basınçlı hava sistemleri (kompresörler, Kontrol sistemleri,
dağıtım hatları,Basınçlı hava kalitesi, kayıp ve kaçaklar, atık
ısı kullanımı)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Kurutma sistemleri (Kurutma Kavramı / Kurutma Prosesleri
ve Uygulama Alanları, Psikiyometrikhesaplamaları)
Teorik
Uygulamalı
-
Atık ısı kullanımı (Atık Isı Kavramı, Atık Isı Odakları, Atık
Isı Geri Kazanım ekipmanları ve Sistemleri ile Uygulama
Alanları, Formüller-hesaplamalar, Örnekler)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Pompa ve fan sistemleri (Pompa-fan eğrisi, cihaz verimleri,
tesisat eğirisi, basınç kayıpları, debibasınçcontrol yöntemleri, hidroforlar)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE ÇEVRE
ENERJİ YÖNETİMİ
ISI-MEKANİK
215
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Elektrik enerjisi – kavramlar ve büyüklükler (akım, gerilim,
güç ve güç faktörü vb.)
Teorik
Teorik
Teorik
Elektrik enerjisinde verimlilik (üretim, iletim, dağıtım,
tüketim) ve talep tarafı yönetimi
Teorik
Teorik
Teorik
Elektrik enerjisinin ölçümü ve izlenmesi
(elektrik, scadasistemleri vb.)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Güç transformatörlerinin tipleri, kayıpları ve verimlilikleri
Teorik
Teorik
Teorik
Reaktif güç, güç faktörü
ve kompansasyonuygulamaları, harmonikler ve filtreler
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Elektrik motorlarının tipleri, kayıpları, verimlilikleri ve
yaygın kullanım alanları (fan, pompa, kompresör)
Teorik
Teorik
Teorik
Değişken hız sürücüleri, soft starterler ve uygulama alanları
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Aydınlatmada elektrik enerjisinin verimli kullanılması
(verimli armatür, kontrol sistemleri vb.)
Uygulamalı
Uygulamalı
Uygulamalı
Birleşik ısı- güç sistemleri (Kojenerasyon,trijenerasyon),
tipleri ve verimlilikleri
Teorik
Teorik
Teorik
Verimli elektrikli ev aletleri ve ofis ekipmanları
Teorik
Teorik
Teorik
Otomasyon sistemleri
Teorik
Teorik
Teorik
Uygulamalı ölçüm teknikleri
Uygulamalı
Uygulamalı
Etüt Usulleri ve Yöntemleri, (bina ve/veya enerji yoğun
sanayi sektörleri)
Uygulamalı
Uygulamalı
Proje hazırlama esasları (bina, enerji yoğun sanayi
sektörleri)
Uygulamalı
Uygulamalı
Endüstriyel prosesler (Asgari olarak; demirçelik; kimya ve
petrokimya; taş, toprak ve cam; tekstil ve kağıt ve ulaşım
araçları alt sektörlerindeki üretim prosesleri
veproses ekipmanları ile ilgili Genel Müdürlük tarafından
yayımlanan Tebliğ ile belirlenen alt konular)
Teorik
-
Soğutma
ELEKTRİK
ENERJİ ETÜDÜ VE PROJE HAZIRLAMA
1.
Eğitim Tesisleri
Enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimlerinin yapılacağı eğitim tesislerinde Tablo 2’de yer alan kriterlere sahip
olma şartı aranır.
Tablo 2: Eğitim Tesisleri Kriterleri
Mekan
Açıklama
Yönetim Odası
: En az yirmi metrekarelik alan
Eğitici Odaları
: Toplam olarak, en az elli metrekarelik alan
Toplantı Odası
: En az yirmi metrekarelik alan
Kütüphane
: Eğitim konusu yayınların ve oturma gruplarının yer aldığı en az yirmi metrekarelik
alan
Bilgisayar Odası
: En az on metrekarelik alan
Yemek Salonu
: En az on kişilik kapasite
Fuaye veya Sergi Alanı
: Örnek uygulamaların veya prototiplerin sergilendiği en az elli metrekarelik alan
216
Tuvalet
: Bay ve bayanlar için, her biri en az ikişer kabinli
Dinlenme Salonu
: En az otuz metrekarlik alan
Derslikler
: Bilgisayar destekli projeksiyon sistemi
: Yazı tahtası
: Eğitici masası
: Doküman dolapları
: En az 30 kişilik kapasite
: Standardına uygun konfor şartları (İç hava kalitesi, sıcaklık, aydınlık vb)
Laboratuvar (Her birinde
farklı işletme koşullarında
ölçüm ve analiz
yapılabilecek nitelikte,
gerekli cihaz, araç ve
gereç ile techiz edilmiş
vaziyette)
: Enerji balansı eğitim ünitesi
: Yanma kontrolu eğitim ünitesi
: Buhar sistemleri eğitim ünitesi
: Basınçlı hava sistemleri eğitim ünitesi
: Atık ısı geri kazanımı eğitim ünitesi
: Elektrik motorlarında hız kontrolu eğitim ünitesi
: Aydınlatma eğitim ünitesi
: Alan ısıtma, soğutma, havalandırma ve iklimlendirme eğitim ünitesi
: Yalıtım eğitim ünitesi
: Akışkanlar mekaniği eğitim ünitesi
: Ölçüm ve analiz cihazları
Yönetmelik - Ek-2
Enerji Kaynaklarının Alt Isıl Değerleri ve Petrol Eşdeğerine Çevrim Katsayıları
Miktar
Enerji Kaynağı
Yoğunluk
Alt Isıl Değer
Birim
TEP Çevrim
Katsayısı
1
ton
Taşkömürü
6.100.000
kCal
0.610
1
ton
Kok Kömürü
7.200.000
kCal
0.720
1
ton
Briket
5.000000
kCal
0.500
1
ton
Linyit teshin ve sanayi
3.000.000
kCal
0.300
1
ton
Linyit santral
2.000.000
kCal
0.200
1
ton
Elbistan Linyiti
1.100.000
kCal
0.110
1
ton
Petrokok
7.600.000
kCal
0.760
1
ton
Prina
4.300.000
kCal
0.430
1
ton
Talaş
3.000.000
kCal
0.300
1
ton
Kabuk
2.250.000
kCal
0.225
1
ton
Grafit
8.000.000
kCal
0.800
1
ton
Kok tozu
6.000.000
kCal
0.600
1
ton
Maden
5.500.000
kCal
0.550
1
ton
Elbistan Linyiti
1.100.000
kCal
0.110
217
1
ton
Asfaltit
4.300.000
kCal
0.430
1
ton
Odun
3.000.000
kCal
0.300
1
ton
Hayvan ve Bitki Artığı
2.300.000
kCal
0.230
1
ton
Ham Petrol
10.500.000
kCal
1.050
1
ton
Fuel Oil No: 4
9.600.000
kCal
0.960
1
ton
Fuel Oil No: 5
0.920 Kg/lt
10.025.000
kCal
1.003
1
ton
Fuel Oil No: 6
0.940 Kg/lt
9.860.000
kCal
0.986
1
ton
Motorin
0.830 Kg/lt
10.200.000
kCal
1.020
1
ton
Benzin
0.735 Kg/lt
10.400.000
kCal
1.040
1
ton
Gazyağı
0.780 Kg/lt
8.290.000
kCal
0.829
1
ton
Siyah Likör
3.000.000
kCal
0.300
1
ton
Nafta
10.400.000
kCal
1.040
bin
3
8.250.000
kCal
0.825
8.220.000
kCal
0.820
4.028.000
kCal
0.403
535.000
kCal
0.054
690.000
kCal
0.069
m
Doğal Gaz
1
ton
Kok Gazı
bin
3
m
Kok Gazı
1
ton
Yüksek Fırın Gazı
bin
3
Yüksek Fırın Gazı
3
Çelikhane Gazı
1.500.000
kCal
0,150
3
Rafineri Gazı
8.783.000
kCal
0.878
3
Asetilen
14.230.000
kCal
1.423
3
m
Propan
10.200.000
kCal
1.020
1
ton
LPG
10.900.000
kCal
1.090
bin
3
m
LPG
27.000.000
kCal
2.700
bin
kWh
Elektrik
860.000
kCal
0.086
bin
kWh
Hidrolik
860.000
kCal
0.086
bin
kWh
Jeotermal
860.000
kCal
0.860
bin
bin
bin
bin
m
m
m
m
0.670 Kg/m³
0.490 Kg/m³
1.290 Kg/m³
2.477 Kg/m³
Yönetmelik - Ek-3
ŞİRKETLERDE ÖLÇÜM KONUSUNDA ARANACAK YETERLİLİKLER
Baca Gazı: Geniş bacalar da dahil olmak üzere bacagazı analizi yapmak suretiyle bacagazında oksijen,
oluşabilecek yüksek değerler de dahil gerçek değerlerde karbonmonoksit, ıslak ve kuru hazne sıcaklıkları
dahil bacagazısıcaklığı, hız, partikül ve CH4 gibi parametreleri ölçebilme,
Isı/Sıcaklık Görüntüleme: Muhtelif yüzey alanlarında oluşan ısı kayıplarını tespit etmek amacıyla,
ısı/sıcaklık dağılımlarını görüntü olarak kaydedebilme,
Isıl Geçirgenlik: Binalarda yapı elemanlarının ısıl geçirgenlik katsayısını (U) ölçebilme veya belirleyebilme;
duvar yüzeyinde birden fazla noktadaki sıcaklık ile duvarın diğer tarafındaki nem ve sıcaklığı ölçebilme
Sıvı İletkenlikleri: Kazan besi suyu, blöf, ham su gibi muhtelif sularda elektriksel iletkenliği µS/cm ve
TDSppm birimlerinde ifade edecek şekilde ölçebilme, sıcaklığı ölçebilme
Buhar Kaçakları: Buhar sistemlerinde mevcut bulunan muhtelif tiplerdeki buhar kapanlarının kontrolünü
yapabilme, buhar kaçağı miktarını belirleyebilecek ölçümleri ve/veya kontrolları yapabilme,
Sıcaklık: Sıfır (0) değerinin altındaki ve üstündeki sıcaklıklar dahil olmak üzere, yüzey, akışkan (sıvı, hava vb)
ortam, tanecikli malzeme ve benzeri konulardaki sıcaklıkları temaslı cihazlarla; ulaşılması zor olan ve döner fırın ve
benzeri hareketli yüzeylerin, ergitme fırını yüzey, ergiyik malzeme ve benzeri yüksek sıcaklıkları temaslı ve/veya
temassız yöntem ve cihazlarla ölçebilme,
Akış: Yüksek sıcaklıklardaki akışkanlar dahil olmak üzere, katı tanecikler, lif benzeri kirlilikler ihtiva
edenakışkanların ve temiz akışkanların akış miktarını, boru hatlarında herhangi bir kesme, ölçüm cihazı takma ve
benzeri müdahale gerektirmeksizin, boru dışından ve anlık ve/veya belirlenen bir ölçüm süresince ölçebilme; pitot tüpü
gibi ekipmanlarla birlikte kullanılmak suretiyle içerisinden hava ve düşük basınçlı gazların geçtiği geniş kanallar da dahil
218
olmak üzere her türlü kapalı boru ve kanallarda akış miktarını ve/veya muhtelif basınç değerlerini ölçebilme; içerisinden
yüksek sıcaklıktaki hava ve gazlar da dahil olmak üzere hava ve düşük basınçlı gazların geçtiği kanallarda akış miktarını
ölçebilme; hava fanlarının emiş ağzında ve eksoz kanallarının çıkış ağzında hava veya gaz hızını veya akış
miktarını ölçebilme,
Nem: Muhtelif alanlarda ortam sıcaklığı ve bağıl nem değerlerini ölçebilme,
Basınç: Fırın içi ve benzeri düşük basınç durumları dahil olmak üzere yüksek ve düşük basınç değerlerini
ölçebilme,
Elektrik Enerjisi: Orta gerilim dahil olmak üzere, muhtelif alanlarda monofaze ve trifaze sistemlerde, gerilim
(V), akım (A), güç faktörü (Cos ), güç (kW, kVA, kVAr), enerji tüketimi (kWh, kVAh, kVArh), frekans
(Hz), True RMS veharmonik gibi elektrikle ilgili parametreleri anlık ve/veya belirlenen bir ölçüm süresince ölçebilme,
Hız ve Devir: Motor, fan ve benzeri dönel ekipmanların devir sayılarını, yürüyen bant, konveyör, kumaş ve
benzeri sistemlerin ilerleme hızlarını ölçebilme,
Aydınlatma: Muhtelif alanlarda aydınlık seviyelerini ölçebilme,
Ses ve Gürültü: Muhtelif alanlarda ses ve gürültü seviyesini ölçebilme,
Kayıt: Uzun süreli yapılabilecek sıcaklık, nem, ışık akısı ve benzeri ölçümleri kaydedebilme ve bu verileri
gerektiğinde bilgisayar ve benzeri elektronik ortamlara aktarabilme,
Diğer: Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan diğer ölçüm konuları.
Yönetmelik - Ek-4
AYDINLATMA KRİTERLERİ
Değişik yol tipleri için güvenlik ve konfor açısından sağlanması gereken aydınlatma sınıfları ve kriterleri aşağıdaki
tablolarda verilmektedir.
Tablo 1. Farklı yol tipleri için aydınlatma sınıfları
Yolun Tanımı
Aydınlatma Sınıfı
Bölünmüş yollar, ekspres yollar, otoyollar (otoyola giriş ve çıkışlar, bağlantı
yolları, kavşaklar, ücret toplama alanları)
Trafik yoğunluğu ve yolun karmaşıklık düzeyi;
Yüksek………………………………………………
Orta………………………………………………….
Düşük………………………………………………..
M1
M2
M3
Devlet yolu ve il yolları (tek yönlü veya iki yönlü; kavşaklar ve bağlantı noktaları
ile şehir geçişleri ve çevre yolları dahil)
Trafik kontrolü ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı;
Zayıf…………………………………………………
İyi…………………………………………………….
M1
M2
Şehir içi ana güzergahlar (bulvarlar ve caddeler), ring yolları, dağıtıcı yollar
Trafik kontrolü ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı;
Zayıf…………………………………………………
İyi…………………………………………………….
Şehir içi yollar (yerleşim alanlarına giriş çıkışın yapıldığı ana yollar ve bağlantı
yolları)
Trafik kontrolü ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı;
Zayıf…………………………………………………
İyi…………………………………………………….
M2
M3
M4
M5
Ayrım; Her bir trafik cinsinin kullanacağı şeridin kesin olarak ayrıldığı otobüs yolu, bisiklet yolu gibi tahsisli yoldur.
Bağlantı Yolu; Bir kavşak yakınında, karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında
kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.
Bölünmüş Yol (Tek Yönlü Yol); Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.
219
Ekspres Yol; Sınırlı erişme kontrollü ve önemli kesişme noktalarının köprülü kavşak olarak teşkil edildiği bölünmüş
karayoludur.
Geometrik Yapı; Yolun sınıfına göre tasarım şeklidir (yolun genişliği, şerit sayısı, yatay ve düşey eğim, yolun proje
hızı vb.).
İki Yönlü Yol; Taşıt trafiğinin her iki yönde kullanıldığı karayoludur.
Karmaşıklık; Yolun geometrik yapısını, trafik hareketlerini ve görsel çevreyi içerir. Göz önünde bulundurulması
gereken faktörler; şerit sayısı, yolun eğimi, trafik ışık ve işaretleridir.
Kavşak; İki veya daha fazla yolun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.
Kullanıcılar; Kamyon, otobüs, otomobil gibi motorlu taşıtlar, motorsuz taşıtlar, yayalar ve hayvanlardır.
Otoyollar; Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında geçiş ve çıkışın yasaklandığı, yaya,
hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole
tabi tutulduğu erişme kontrollü karayoludur.
Trafik Güvenliği; Karayolları Trafik Kanunu ve buna dayanılarak çıkartılan ilgili mevzuat.
Trafik Kontrolü; Yatay ve düşey işaretlemeler ve sinyalizasyon ile trafik mevzuatının varlığı anlamında
kullanılmıştır. Bunların olmadığı yerlerde trafik kontrolü zayıf olarak adlandırılır.
Trafik Yoğunluğu; Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hareketleridir.
Tablo 2. Değişik aydınlatma sınıfları için uygulanacak yol aydınlatması kriterleri
Aydınlatma sınıfı
L (cd/m² )
Uo
Ul
M1
2.0
0.4
0.7
M2
1.5
0.4
0.7
M3
1.0
0.4
0.5
M4
0.75
0.4
M5
0.5
0.4
-
TI (%) <
10
10
10
15
15
Uo : Ortalama Düzgünlük : Yolun sağ kenarından yol genişliğinin ¼ mesafesinde bulunan bir gözlemciye göre kısmi
alanların minimum parıltısının yolun ortalama parıltısına oranıdır (Uo = Lmin / Lort ).
Ul : Boyuna Düzgünlük : Her yol şeridinin orta çizgisi üzerinde bulunan gözlemci noktasına göre, bu orta çizgi
boyunca uzanan kısmi alanlardaki minimum parıltının maksimum parıltıya oranıdır (U l= Lmin / Lmax ).
TI : Bağıl Eşik Artışı : Fizyolojik kamaşmanın neden olduğu görülebilirlik azalmasının ölçüsüdür. Kamaşma
koşullarındaki parıltı eşiği LK ile kamaşma olmadığındaki Le eşik farkının Le’ye oranı olarak ifade edilir ( TI =
( LK - Le ) / Le ).
Tablo 3. Yaya alanlarındaki değişik yol tipleri için aydınlatma sınıfları
Yolun Tanımı
Sosyo-ekonomik ve kültürel önemi yüksek olan kalabalık yaya yolları
Trafiği yüksek yaya veya bisiklet yolları
Trafiği orta yaya veya bisiklet yolları
Trafiği az yaya veya bisiklet yolları
Doğal çevrenin, tarihi ve kültürel yapının korunması gereken alanlardaki trafiği az
yaya veya bisiklet yolları
Doğal çevrenin, tarihi ve kültürel yapının korunması gereken alanlardaki trafiği çok az
yaya veya bisiklet yolları
Aydınlatma Sınıfı
P1
P2
P3
P4
P5
P6
Tablo 4. Yaya yolları için önerilen aydınlık düzeyi değerleri
Aydınlatma Sınıfı
Ortalama Aydınlık Düzeyi (lux)
P1
20
P2
10
P3
7.5
P4
5
P5
3
P6
1.5
Yönetmelik - Ek-5
220
ŞİRKETLERİN UZMANI OLDUKLARI SEKTÖRLER, ALT SEKTÖRLER VE ASGARİ PERSONEL
ALTYAPISI
Tablo 1: Uzmanlık Alanları
Yetkili
Sektör
Sanayi
Olunan
Alt Sektör
Alt Sektör Kapsamı
Demir ve Çelik
Ana demir ve çelik ürünleri imalatı
Demir alaşımları imalatı
Demir dışı metallerin imalatı
Metal döküm sanayii
Kimya ve Petrokimya
Temel kimyasal maddelerin imalatı
Kimyasal gübre ve azot bileşikleri imalatı
Birincil formda plastik ve sentetik kauçuk imalatı
Haşere ilaçları ve diğer zirai-kimyasal ürünlerin imalatı
Boya, vernik ve benzeri kaplayıcı maddeler imalatı
Sabun ve deterjan, temizlik ve parlatıcı maddeler imalatı
Suni veya sentetik elyaf imalatı
Rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
Kauçuk ürünlerin imalatı
Plastik ürünlerin imalatı
Taş, Toprak ve
Madencilik
Çimento ve klinker imalatı
Cam imalatı
Seramik İmalatı
Kilden inşaat malzemeleri imalatı
Kireç ve alçı imalatı
Kömür ve linyit çıkartılması
Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı
Metal cevheri madenciliği
Kağıt ve Tekstil
Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı
Kağıt ve mukavva ürünleri imalatı
Tekstil elyafın hazırlanması ve bükülmesi,
Dokuma
Derinin tabaklanması ve işlenmesi
Bavul, el çantası, saraçlık ve koşum takımı imalatı Ayakkabı,
terlik ve benzeri imalatı
Gıda
Etin işlenmesi ve saklanması
Et ürünlerinin imalatı,
Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi
ve saklanması
Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması
Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı
Süt ve süt ürünleri imalatı
Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı
Fırın ve unlu mamuller imalatı
İçecek imalatı
221
Tütün ve/veya çay ürünleri imalatı
Ulaşım Araçları
Motorlu kara taşıtlarının imalatı
Motorlu kara taşıtları için parça ve aksesuar imalatı
Gemi ve tekne yapımı
Demiryolu lokomotifleri ve vagonlarının imalatı
Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı
Askeri savaş araçlarının imalatı
Bina
Meskenler
Ticari ve Hizmet
Binaları
Tablo 2: Asgari personel altyapısı
Sektör
Uzmanlık (*)
Uzman Personel (Adet)
Sertifikalı Personel
(Adet)
Toplam Personel
(Adet)
Sanayi
Alt Sektör 1
Mühendis (1)
Mühendis (3)
Mühendis (4)
Alt Sektör 2
Mühendis (2)
Mühendis (5)
Mühendis (7)
Alt Sektör 3
Mühendis (3)
Mühendis (7)
Mühendis (10)
Alt Sektör 4
Mühendis (4)
Mühendis (9)
Mühendis (13)
Alt Sektör 5
Mühendis (5)
Mühendis (11)
Mühendis (16)
Alt Sektör 6
Mühendis (6)
Mühendis (13)
Mühendis (19)
Alt Sektör 1
Mühendis (1)
Mühendis (2)
Mühendis (3)
Alt Sektör 2
Mühendis (2)
Mühendis (4)
Mühendis (6)
Bina
(*): Bu kolondaki alt sektör numaraları Tablo 1’in ikinci sütununda yer alanlardan, uzman olunan alt sektör
adedini ifade eder.
Ek 6
RÜZGÂR VE GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI LİSANS BAŞVURULARINA İLİŞKİN
ÖLÇÜM STANDARDI TEBLİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ; Rüzgâr ve Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak
amacıyla yapılan lisans başvurularında kaynak bazında standardına uygun ölçüm yapılmasına
ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 2 - (1) Bu Tebliğ, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 6/C ve 4/8/2002
tarihli ve 24836 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası
Lisans Yönetmeliğinin 8 inci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
222
Tanımlar
MADDE 3 - (1) Bu Tebliğde geçen;
a) İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, Kurul kararları ile ilgili
tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisansları,
b) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,
c) Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM): Meteoroloji Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra
teşkilatını,27
ç) Standart ölçüm: Lisans başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından tesisin kurulacağı saha
üzerinde, bu Tebliğ kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş ölçümü, d) UTM
Koordinatı: “Universal Transversal Mercator” izdüşümünde altı derecelik dilim esasına göre verilen
koordinatı (ED 50 Datum),
e) Rüzgar Ölçümü: Rüzgar hızı ve rüzgar yönünün ölçümünü,28
f) Güneş Ölçümü: Güneş radyasyonu ve güneşlenme süresi ölçümünü,29
ifade eder.
(2) Bu Tebliğde geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer terim ve kavramlar ilgili
mevzuattaki anlam ve kapsama sahiptir.
İKİNCİ BÖLÜM
Rüzgâr Ölçümlerine İlişkin Hükümler
Rüzgâr ölçümlerine ilişkin yükümlülük
MADDE 4 - (1) Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere lisans
başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından, tesisin kurulacağı saha üzerinde, bu Tebliğ
kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş en az bir yıl süreli ölçüm yapılması
zorunludur. Lisans başvurusu esnasında Ek-1’de yer alan Rüzgâr Ölçüm İstasyonu Kurulum
Raporu ve Ek-2’de yer alan Rüzgâr Ölçüm Sonuç Raporu Kuruma sunulur.
(2) Ölçüm yapılacak sahada bu Tebliğde belirtilen ölçüm istasyonunun kurulması için
gerekli olan, sahaya ilişkin izinlerin alınması ilgili tüzel kişinin sorumluluğundadır. Bu
izinler, Meteoroloji Genel Müdürlüğüne başvuru yapılmadan önce ilgili tüzel kişi tarafından
alınacak ve başvuru dosyasına eklenecektir.30
Rüzgâr ölçümlerinin sahayı temsil etmesi
MADDE 5 - (1) Ölçüm istasyonu, Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisinin kurulacağı
lisans başvurusu yapılan santral sahası alanında yer almalıdır. Aynı sahaya birden fazla ölçüm
istasyonu kurulmasının talep edilmesi durumunda, ölçüm istasyonlarının birbirini
etkilememesi yönündeki düzenleme MGM tarafından yapılır.31
27
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
29
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
30
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
28
223
Rüzgâr ölçüm istasyonu yapısı
MADDE 6 - (1) Ölçüm istasyonu; rüzgâr hızı sensörü, rüzgâr yönü sensörü, sıcaklık
sensörü, basınç sensörü, bağıl nem sensörü ile ölçüm kayıt cihazından oluşur. Rüzgâr ölçüm
direğinin yüksekliği minimum 60 metre olmalıdır. Rüzgar ölçümleri, birisi 30 m, diğeri
direğin en üst seviyesinde olmak üzere en az iki seviyede yapılacaktır. Başvuru sahibi bu iki
seviyede yapılan ölçümlere ilave olarak farklı seviyelerde de rüzgar ölçümü yapabilir.
Basınç, sıcaklık ve nem ölçümleri ise en az 3 metre yükseklikte yapılacaktır. Başvuru sahibi
basınç, sıcaklık ve nem ölçümlerini en az 3 metre yükseklikte yapılan ölçümlere ilave olarak
farklı seviyelerde de yapabilir.”32
(2) Yapılan ölçümler, ölçüm verileri üzerinde değişikliğe sebep olacak herhangi bir müdahale
olmaksızın çevrimiçi olarak MGM’ye iletilecektir. Veri iletimi, günün belli bir saatinde veri
kayıt cihazı tarafından MGM’nin belirleyeceği e-posta adresine veya terminale otomatik
olarak gönderilir.33
(3) Kayıt edilen tüm ölçüm verileri, belli zaman aralıklarında veya ölçüm süresinin sonunda,
verileri değiştirecek herhangi bir müdahale olmaksızın orijinal olarak MGM’ye elektronik
ortamda sunulacaktır. MGM’ye sunulacak verilerin doğruluğundan ve güvenilirliğinden
başvuru sahibi sorumludur.34
Rüzgâr ölçümlerine başlama
MADDE 7 – (1) Ek-1’de yer alan Rüzgâr Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporunu
onaylama yetkisi yerinde inceleme yapılması kaydıyla Meteoroloji Genel Müdürlüğünde olup
raporun onaylandığı tarih rüzgâr ölçümüne başlama tarihi olarak kabul edilir.
(2) Rüzgâr Ölçüm Sonuç Raporu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve lisans başvurusunda
bulunacak tüzel kişi tarafından müştereken onaylanır.
Rüzgâr ölçüm süresi
MADDE 8 - (1) Rüzgâr ölçüm istasyonunda, en az bir yıllık ölçüm yapılması
zorunludur.
(2) Bir yıllık ölçüm süresi içerisinde, işletme ve/veya bakım veya sair nedenlerle veri
kaybı yüzde 20’den daha fazla olamaz. Veri kaybının yüzde 20’ye kadar olduğu durumlarda
kayıp veriler, mevcut veriler veya faaliyet alanını temsil edebilecek ve MGM tarafından
belirlenecek bir veya birkaç meteoroloji istasyonu verilerinden faydalanılarak istatistiksel veri
tamamlama yöntemlerinden birisi (enterpolasyon ve benzeri) kullanılarak elde edilir.35
(3) Ölçüm verilerinden anormal olduğu değerlendirilen veriler için de, yüzde 20’lik
kayıp veri sınırının içinde kalmak kaydıyla, istatistiksel veri tamamlama yöntemlerinden birisi
(enterpolasyon ve benzeri) kullanılabilir.36
Rüzgâr ölçüm verilerinin kayıt yapısı
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
34
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
32
33
35
36
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
224
MADDE 9 - (1) Rüzgâr ölçüm istasyonlarında beş saniye veya daha kısa sürelerde
ölçülen/hesaplanan;
a) Rüzgâr hızı için ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum,
b)Rüzgâr yönü için ortalama ve standart sapma,
c)Diğer parametreler için ortalama, minimum ve maksimum
bir veya on dakikalık aralıklarla kayıt edilir.37
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Güneş Ölçümlerine İlişkin Hükümler
Güneş ölçümlerine ilişkin yükümlülük
MADDE 10 – (1) Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere lisans
başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından, tesisin kurulacağı saha üzerinde, bu Tebliğ
kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş en az altı ayı yerinde ölçüm
yapılmış olmak kaydıyla asgari bir yıl süreli veri sunulması zorunludur. Lisans başvurusu
esnasında Ek-3‘te yer alan Güneş Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporu ve Ek-4’te yer alan
Güneş Ölçüm Sonuç Raporu Kuruma sunulur.
(2) Ölçüm yapılacak sahada bu Tebliğde belirtilen ölçüm istasyonunun kurulması için
gerekli olan, sahaya ilişkin izinlerin alınması ilgili tüzel kişinin sorumluluğundadır. Bu
izinler, MGM’ye başvuru yapılmadan önce ilgili tüzel kişi tarafından alınacak ve başvuru
dosyasına eklenecektir.38
Güneş ölçümlerinin sahayı temsil etmesi
MADDE 11 - (1) Ölçüm istasyonu, güneş enerjisine dayalı üretim tesisinin kurulacağı
lisans başvurusu yapılan santral sahası alanında yer almalıdır. Aynı sahaya birden fazla ölçüm
istasyonu kurulmasının talep edilmesi durumunda, ölçüm istasyonlarının birbirini
etkilememesi yönündeki düzenleme MGM tarafından yapılır.39
Güneş ölçümlerine başlama
MADDE 12 – (1) Ek-3’te yer alan Güneş Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporunu
onaylama yetkisi yerinde inceleme yapılması kaydıyla Meteoroloji Genel Müdürlüğünde olup
raporun onaylandığı tarih güneş ölçümüne başlama tarihi olarak kabul edilir.
(2) Güneş Ölçüm Sonuç Raporu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve lisans başvurusunda
bulunacak tüzel kişi tarafından müştereken onaylanır.
Güneş enerjisi ölçümleri
MADDE 13 – 40(1) Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularında aşağıdaki esaslar
doğrultusunda ölçüm verileri bulundurulur:
37
38
39
40
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
225
a) Lisans başvurusu kapsamındaki tesisin kurulacağı alandaki güneş ölçüm
istasyonunda TS ISO 9060 veya ISO 9060 standardına uygun güneş radyasyon ölçüm sensörü
(piranometre) ve güneşlenme süresi sensörü kullanılır. Ölçüm istasyonunda ayrıca sıcaklık
sensörü, bağıl nem sensörü, rüzgâr hızı ve rüzgar yönü sensörü ile ölçüm kayıt cihazı bulunur.
b) 2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan piranometre ile yer yüzünün yatay
düzlemindeki bir metrekaresine gelen toplam güneş radyasyonu ölçülür ve dakikalık veya on
dakikalık bazda kayıt edilir.
c) 2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan güneşlenme süresi sensörü ile dakikalık
olarak yapılan ölçümlerden saatlik toplamlar kaydedilir.
ç) Ölçüm istasyonunda kullanılan güneş ölçüm sensörlerinin TS ISO 9060 veya ISO
9060 standardına uygunluk belgesi, güncel kalibrasyon sertifikası ve benzeri belgeler başvuru
dosyasında yer alır.
(2) Yapılan ölçümler, ölçüm verileri üzerinde değişikliğe sebep olacak herhangi bir müdahale
olmaksızın çevrimiçi olarak MGM’ye iletilecektir. Veri iletimi, günün belli bir saatinde veri
kayıt cihazı tarafından MGM’nin belirleyeceği e-posta adresine veya terminale otomatik
olarak gönderilir.41
(3) Kayıt edilen tüm ölçüm verileri, belli zaman aralıklarında veya ölçüm süresinin sonunda,
verileri değiştirecek herhangi bir müdahale olmaksızın orijinal olarak MGM’ye elektronik
ortamda sunulacaktır. MGM’ye sunulacak verilerin doğruluğundan ve güvenilirliğinden
başvuru sahibi sorumludur.42
Güneş ölçüm süresi
MADDE 14 - (1) Güneş ölçüm istasyonunda, en az altı ayı yerinde ölçüm yapılmış
olmak kaydıyla asgari bir yıl süreli veri sunulması zorunludur.
(2) Yerinde yapılan en az altı aylık ölçüm süresi içerisinde, işletme ve/veya bakım
veya sair nedenlerle veri kaybı yüzde 20’den daha fazla olamaz. Veri kaybının yüzde 20’ye
kadar olduğu durumlarda kayıp veriler, mevcut veriler veya faaliyet alanını temsil edebilecek
MGM tarafından belirlenecek bir veya birkaç meteoroloji istasyonu verilerinden
faydalanılarak istatistiksel veri tamamlama yöntemlerinden birisi (enterpolasyon ve benzeri)
kullanılarak elde edilir.43
(3) Ölçüm verilerinden anormal olduğu değerlendirilen veriler için de, yüzde 20’lik
kayıp veri sınırının içinde kalmak kaydıyla, istatistiksel veri tamamlama yöntemlerinden birisi
(enterpolasyon ve benzeri) kullanılabilir.44
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Mevcut Ölçümler
GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin yayım tarihinden önce ölçüme başlamış olan
tüzel kişiler için, bu tebliğde belirlenen şartların sağlaması ve ilgili kurulum raporunun
41
42
43
44
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.
226
yetkililer tarafından onaylanması halinde raporun onaylandığı tarih ölçüme başlama tarihi
olarak kabul edilir.
Yürürlük
MADDE 15 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı
yürütür.
227
Tebliğ EK-145
RÜZGAR ÖLÇÜM İSTASYONU KURULUM RAPORU FORMATI
Başvuru sahibi tüzel kişi
İli
İstasyonun yeri
İlçesi
Mevkii
E
N
UTM Koordinatı (6 derece –ED 50
Datum)
XX XX XX
YY YY YYY
Pafta adı
İstasyonun kurulum tarihi
Ölçüm direği yüksekliği (metre)
İstasyonda kullanılan cihazlar
Üretici
Yüksekliği
Cihaz
Tipi
Seri no
Açıklama
firma
(m)
Anemometre
Yön Sensörü
Sıcaklık Sensörü
Basınç Sensörü
Bağıl Nem
Sensörü
Ölçüm kayıt cihazı
* Ölçüm direği üzerindeki sensörler, Dünya Meteoroloji Teşkilatı tarafından belirlenen
(WMO/CIMO Rehber No.8) ölçüm kriterlerini sağlamaktadır ve Meteoroloji Genel
Müdürlüğü’nün kendi gözlem ağında kullandığı sensör özellikleri ile aynı veya daha iyi
özelliktedir ve direk tarafından oluşturulacak türbülanstan ve direğin fiziki konumundan
etkilenmemektedir.
** Bu rapor yerinde inceleme yapılarak onaylanması halinde geçerlidir.
EKLER:
1) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler (üretici firma, tipi, seri numarası,
kalibrasyon sertifikası vb.)
2) Sahaya esas ölçüm izninin aslı veya saha sahibi gerçek veya tüzel kişi tarafından
onaylı sureti
3) İstasyonun kurulum sonrası fotoğrafları
4) İstasyonun kurulumuna ilişkin fatura ve rapor
5) Elektronik ortamda kurulum raporu (Kuruma sunulan bilgi ve belgeleri içeren CD)
HAZIRLAYAN
ONAYLAYAN
(Lisans Başvurusunda Bulunacak Tüzel Kişi)
(Meteoroloji Genel Müdürlüğü)
İmza
İmza
Kaşe
Kaşe
Tarih
Tarih
Tebliğ EK-2
RÜZGAR ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU FORMATI
Başvuru sahibi tüzel kişi
Ölçüme başlama tarihi
45
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
228
Ölçüm bitiş tarihi
Ölçüm İstasyonu UTM Koordinatı
(6 derece –ED 50 Datum)
E
XX XX XX
N
YY YY YYY
YILLIK ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s)
xx metre
xx
HAKİM RÜZGAR YÖNÜ
*Bu rapor, yüzde 20 üzeri veri kaybı gerçekleşmeden hazırlanmıştır.
HAZIRLAYAN
(Lisans Başvurusunda Bulunacak Tüzel Kişi)
ONAYLAYAN
(Meteoroloji Genel Müdürlüğü)
İmza
İmza
Kaşe
Kaşe
Tarih
Tarih
229
Tebliğ EK-346
GÜNEŞ ÖLÇÜM İSTASYONU KURULUM RAPORU FORMATI
Başvuru sahibi tüzel kişi
İli
İstasyonun yeri
İlçesi
Mevkii
E
N
UTM Koordinatı (6 derece –ED 50
Datum)
XX XX XX
YY YY YYY
Pafta adı
İstasyonun kurulum tarihi
İstasyonda kullanılan cihazlar
Cihaz
Üretici
Tipi
Seri no
firma
Piranometre
Güneşlenme
süresi sensörü
Anemometre
Bağıl
Nem
Sensörü
Sıcaklık
Sensörü
Ölçüm
kayıt
cihazı
* Ölçüm direği üzerindeki sensörler, Dünya Meteoroloji Teşkilatı tarafından belirlenen
(WMO/CIMO Rehber No.8) ölçüm kriterlerini sağlamaktadır ve Meteoroloji Genel
Müdürlüğü’nün kendi gözlem ağında kullandığı sensör özellikleri ile aynı veya daha iyi
özelliktedir.
** Bu rapor yerinde inceleme yapılarak onaylanması halinde geçerlidir.
EKLER:
1) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler (üretici firma, tipi, seri numarası,
kalibrasyon sertifikası vb.)
2) Sahaya esas ölçüm izninin aslı veya saha sahibi gerçek veya tüzel kişi tarafından
onaylı sureti
3) İstasyonun kurulum sonrası fotoğrafları
4) İstasyonun kurulumuna ilişkin fatura ve rapor
5) Elektronik ortamda kurulum raporu (Kuruma sunulan bilgi ve belgeleri içeren CD)
HAZIRLAYAN
(Lisans Başvurusunda Bulunacak Tüzel Kişi)
ONAYLAYAN
(Meteoroloji Genel Müdürlüğü)
İmza
İmza
Kaşe
Kaşe
Tarih
Tarih
46
31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.
230
Tebliğ EK-4
GÜNEŞ ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU FORMATI
Başvuru sahibi tüzel kişi
Ölçüme başlama tarihi
Ölçüm bitiş tarihi
Ölçüm İstasyonu UTM Koordinatı
(6 derece –ED 50 Datum)
E
XX XX XX
N
YY YY YYY
YATAY YÜZEYE GELEN TOPLAM (GLOBAL) GÜNEŞ IŞINIMI (kWh/m²)
….
….
GÜNEŞLENME SÜRESİ (SAAT)
….
….
SICAKLIK (°C)
….
….
HAZIRLAYAN
(Lisans Başvurusunda Bulunacak Tüzel Kişi)
ONAYLAYAN
(Meteoroloji Genel Müdürlüğü)
İmza
İmza
Kaşe
Kaşe
Tarih
Tarih
231
Ek 7
24.03.2014
PROFORMA FATURA
Ürün Tanımı: Rüzgar-Fotovoltaik Hibrit Güç Sistemi
İlgili Kuruluş: Akhisar Belediyesi
Ürün Açıklaması
Miktar
Birim Fiyat
Toplam
125kW Fotovoltaik Güç Sistemi
1
175.132,38.-€
175.132,38.-€
400kW Rüzgar Güç Sistemi
1
531.000,00.-€
531.000,00.-€
KDV Dahil
Toplam
706.132,38.-€
Teslim süresi, teklifin onayını takiben 30 gündür.
Banka Adı: T.İş Bankası
Hesap Adı: Akademi Mühendislik Eğitim Danışmanlık Tur.İth.San. ve Tic.Ltd.Şti
IBAN: TR050006400000136001232875
232
Ek 8
FİYAT TEKLİFİ
ALICI FİRMA :
İLGİLİ KİŞİ :
Akhisar Belediyesi
TARİH :
TEKLİF NO :
SEVK ADRESİ
Telefon :
Faks :
GSM :
ÜRÜN CİNSİ
AMBALAJ
20/03/14
1203---15009
FATURA ADRESİ
E-­­Mail :
Vergi Dairesi :
Vergi No :
Rüzgar-Güneş Ölçüm İstasyonu
Tüm ürünler orijinal ambalajlarında sevk edilir.
Ürün Kod
Tanı
Miktar
Birim Fiyat
STANDART EKİPMAN VE HİZMETLER
u
m
Optoelectronic Anemometer Thies "First Class" with heating
3
€ 835,00
DKD accredited laboratory calibration certificate
Thies Pot. Wind Vane "First Class" Heatable
Tuta
r
€ 2.505,00
€ 965,00
€ 1.930,00
1
€ 1.590,00
€ 1.590,00
Air temperature / humidity probe „KP“, 2 x 0...1V, 10 m cable
with Radiation Shield
2
€ 535,00
€ 1.070,00
Air pressure probe "AB 60", piezoelectrical, 800 .. 1100 hPa
(0 ..5 V), protection
2
€ 320,00
€ 640,00
30m Ölçüm Direği
1
€ 10.000,00
€ 10.000,00
5m Ölçüm Direği
Veri Kayıt Sistemi
1
2
€ 2.500,00
€ 3.000,00
€ 2.500,00
€ 6.000,00
TOPLAM
(KDV Hariç)
€ 26.235,00
Pyranometer CMP 6, global solar radiation sensor
ISO First Class (with calibration certificate)
2
Termin
Garanti Bankası -­ Konak Şubesi (410)
TL
TR65 0006 2000 4100 0006 2972 63
EUR
USD
TR84 0006 2000 4100 0009 0907 15
TR14 0006 2000 4100 0009 0907
EUR + KDV
233
Ek 9 Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yenilenebilir (Hidrolik Dışı) Kaynaklara Dayalı Başvuru Süreci
234
235
Ek 10
236
237
Ek 11
TARİH : 29.04.2014
İLGİLİ :
KONU : CAM FİTİLİ
KURUM :
İLGİLİ : GÜLTEKİN ÖZIRMALI
TEL.
: 0312.3112101
FİRMA : Başkent Cam Filmleri
www.baskentcamfilmleri.com
Camlarına takılacak olan cam fitili ile ilgili fiyat teklifimiz aşağıdaki gibidir.
KAPLANACAK ALAN
MALZEME TÜRÜ
MALZEME FİYATI
TOPLAM FİYAT
: 3000 m. (Takribi)
: PVC Cam Fitili-Conta
: 11 TL / m.
: 3000 m. x 11 TL / m. = 33000 TL
- Fiyata malzeme ve işçilik dahil olup KDV hariçtir.
- GARANTİ SÜRESİ 10 YILDIR.
Size özel teklifimizi uygun bulacağınızı ümit eder iyi çalışmalar dileriz.
Saygılarımızla…
Başkent Cam Filmleri
Gültekin ÖZIRMALI
238
Ek 12
239

ÖZDEMİR, Mahmut Temel-DAĞHAN, İsmail Hakan-ORHAN

KEMOTERAPİ ALAN HASTA İÇİN EĞİTİM MATERYALİ GELİŞTİRME

gemilerin gemiadamları ile donatılmasına ilişkin

25/11/2010 tarih ve 27766 sayılı resmi gazetede yayımlanan deniz

13.01.2015 Tarihli Cephe Gazetesi

7.sınıf soruları

019 - Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Ders İçerikleri

23 Mart 2015 DÜZELTME İLANI Tekirdağ Valiliği

BOA-C, -CS, -EKB, -W, -H, -R, -RVK, -S

Akademik Personel Web Alanı Talep Formu

enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı destekleri

Onaylanan projeler için tıklayınız.

KOSBİ İZKA - Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi

yüksek verimli kesintisiz güç kaynakları

DPT PROJELERİ