PROJE YÖNETİCİSİ
Haluk ÖZDER
Bölge Müdürü
PROJE KOORDİNATÖRÜ
Nevzat ALĞAN
Kocaeli Şube Müdürü
PROJE EKİBİ
Biyolog Songül ÇETİN
Nilgün AÇIKGÖZ
Dilek ADIGÜZEL
2013
İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
1.Bölge Müdürlüğü, Kocaeli Şube Müdürlüğü
Adres: Ovacık Mah.Hasad Sok. No:1 Başiskele/KOCAELİ
Tel:0262 312 13 12
Faks:02623121133
Web: http://kocaeli.ormansu.gov.tr / E-posta: [email protected]
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bu Master Plan T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
1.Bölge Müdürlüğü, Kocaeli Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanmıştır.
ÖNSÖZ
Türkiye’de bölgelerarası kalkınmışlık düzeylerini dengelemek, turizmden elde edilen gelirleri arttırmak
ve ülkenin hemen heryerinde bulunan doğal, kültürel ve tarihsel çekicilikleri bir alternatif olarak kullanabilmek amacı ile alternatif turizm faaliyetlerine yönelim başlamıştır.
Marmara bölgesi stratejik konumu ve coğrafi duruşu itibariyle ülkemiz için önemli bir gelir kaynağı
sağlayıcısıdır. Doğu Marmara bölgesinin kapsadığı alan ise, bölgenin turizmi açısından geleceğe umutla
bakmamızı sağlayan bir potansiyel taşımaktadır. Bu alanı kapsayan Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya ve
Yalova illeri ise, bölge turizmine dair umut vaat etmektedir. Sanayinin oldukça canlı kıldığı Kocaeli,
sanılanın aksine turizm konusunda da bünyesinde ciddi bir kinetik güç barındırmaktadır.
Kocaeli’ni coğrafi olarak incelediğimizde doğa güzelliklerinin en sade ve en etkili renkleriyle karşımızda olduğunu görmekteyiz. Kocaeli, yeşilin sıra dağlar boyunca ihtişamlı selamıyla; mavinin, göğün
yükseğinden denizin derinliğine kadar yayıldığı engin ve etkili bir görünüm oluşturmaktadır. Kocaeli
ilinin pek çok bölgesinde doğa bozulmamış olup, flora-fauna konusunda dünyada eşine az rastlanır bir
zenginlik vardır. Buna sosyo-kültürel değerler de eklenince, Kocaeli, eko turizm konusunda potansiyel
bir cennettir.
Sanayisi ile göze çarpan Kocaeli, doğal güzellikleri ve turizm potansiyeli taşıyan ruhuyla diğer bölgelerle rekabet edebilecek bir niteliğe sahiptir. Ancak yetersiz tanıtım ve “sanayi kenti” kimliğinin öne
geçmesi nedeniyle “Doğa Turizmi” açısından değerlendirilememiştir.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğümüzün talimatları doğrultusunda “Kocaeli İli Doğa
Turizmi Master Planı” hazırlanması çalışmalarına başlanmıştır. Bu doğrultuda, Kocaeli Şube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir ekip oluşturulmuş ve “Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıştır. Söz
konusu plan, Şube Müdürü Nevzat ALĞAN’nın koordinatörlüğünde, Müdürlüğümüz çalışanlarından
olan Biyolog Songül ÇETİN, Nilgün AÇIKGÖZ ve Dilek ADIGÜZEL’den oluşan ekip tarafından oluşturulmuştur.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline sahip olan
Kocaeli’de, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak, doğa turizminin geliştirilmesi
amaçlanmıştır.
Kocaeli İli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında katkı veren tüm paydaşlarımıza teşekkür
ederim.
Ercan TOPACA
Kocaeli Valisi
ÇALIŞMANIN MAKSADI
Bu çalışmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa
turizmi potansiyeline sahip olan Kocaeli İlinde bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz
önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak doğa turizminin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu plan
ile Kocaeli İlinde doğa turizminin geliştirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler belirlenmiştir.
Bu master plan, Kocaeli İlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini
açıklamaktadır. Planda 2013-2023 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde
detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
3
4
içindekiler
ÖNSÖZ
ÇALIŞMANIN MAKSADI..................................................................................................... 3
HARİTA VE TABLO LİSTESİ................................................................................................ 9
1. GİRİŞ 11
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ VE KOCAELİ
VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ................................................... 11
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA................................................... 11
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ..................................................................................... 13
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ............................................ 14
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR........... 16
2.1 KAYNAK ANALİZİ ....................................................................................................................... 16
2.1.1 KAYNAK ANALİZİNDE ELE ALINACAK UNSURLAR.................................................... 16
2.2 TURİZM POTANSİYELİ.............................................................................................................. 18
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ .................................................................................................................. 22
2.3.1. TAŞIMA KAPASİTESİNİN ELEMANLARI ......................................................................... 22
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI........... 23
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR................................................................................................... 23
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ .................................................................................................. 24
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ ................................................................................................................ 24
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM................................................................................................ 25
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ............................................................... 25
3.6 TARİHÇE ........................................................................................................................................ 25
3.7 KOCAELİ İLİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ.............................................................................. 28
3.7.1 İLİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ........................................................................ 28
3.7.2 JEOLOJİK ÖZELLİKLER................................................................................................... 30
3.7.3. İKLİM ÖZELLİKLERİ....................................................................................................... 34
3.7.4. KOCAELİ İLİNİN HİDROGRAFYASI.......................................................................... 35
3.7.5 TOPRAK ÖZELLİKLERİ.................................................................................................. 39
3.7.6. ARAZİ VARLIĞI................................................................................................................ 40
3.7.7.ORMAN VARLIĞI.............................................................................................................. 41
3.7.8.FLORA-FAUNA................................................................................................................... 41
3.7.9. İDARİ DURUMU............................................................................................................... 44
3.7.10 NUFÜS44
5
3.7.11. TARIM ve HAYVANCILIK........................................................................................... 46
3.7.12. SANAYİ ............................................................................................................................. 47
3.7.13. ULAŞIM ............................................................................................................................ 47
3.7.14. MADENCİLİK.................................................................................................................. 49
3.7.15. KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ ........................................................................................... 49
3.8. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ........................................................................................ 77
3.8.1 KOCAELİ İLİNDE FAALİYET GÖSTEREN DOĞA TURİZMİ İLE İLGİLİ SİVİL TOPLUM
KURULUŞLARI ........................................................................................................... 77
3.8.2 ÖZEL TEŞEBBÜS İLE DOĞA TURİZM FAALİYETLERİ ........................................... 78
4.KOCAELİ DOĞA TURİZMİ ARZI.................................................................................... 82
4.1. KOCAELİ’NİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI)..................... 82
4.2. KOCAELİ İLİNİN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK
DEĞERLENDİRMESİ.............................................................................................................. 83
4.2.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA
STATÜLÜ ALANLAR............................................................................................................... 83
A-TABİAT PARKLARI ...........................................................................................................83
B-YABAN HAYATI GELİŞTİRME, YERLEŞTİRME, YABAN HAYATI KORUMA
SAHALARI VE AVLAKLAR .........................................................................87
C-SULAK ALANLAR VE RAMSAR ALANLARI................................................................89
4.2.2 SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALAR......................................................................... 91
5.KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ .............................................................................. 103
5 .1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZM ÇEŞİTLERİ ................................................................. 103
5.1.1 DOĞA YÜRÜYÜŞÜ YAPILAN YERLER ...................................................................... 103
5.1.2 BİNİCİLİK YAPILAN YERLER........................................................................................ 119
5.1.3 FOTO SAFARİ YAPILAN YERLER ................................................................................. 120
5.1.4 OLTA BALIKÇILIĞI YAPILAN YERLER........................................................................ 120
5.1.5 HAVA TURİZMİ YAPILAN YERLER............................................................................. 121
5.1.6 GOLF OYNANAN YERLER............................................................................................ 122
5.1.7 SU SPORLARI YAPILAN YERLER................................................................................... 122
5.1.8 KUŞ GÖZETLEME YAPILAN YERLER.......................................................................... 124
5.1.9 SAĞLIK TURİZM YAPILAN YERLER .......................................................................... 126
5.1.10 KIŞ SPORU YAPILAN YERLER ..................................................................................... 128
5.2 KOCAELI İLİNDE DOĞA TURIZMINE YÖNELIK PROJELER ........................................ 128
5.3 İLÇELERİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ................................. 132
6-SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X)YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA
İLİŞKİN ANALİZLER............................................................................................................ 134
6.1 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI............................................................................................... 134
6.1.1 GENEL BİLGİLER........................................................................................................................ 134
6.1.2 DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU
AKTİVİTELER.................................................................................................................................... 137
6.1.3 EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI.................................................................................. 138
6.1.4 DOĞA TURİZM FIRSATI.......................................................................................................... 138
6
6.1.5 DOĞATURİZM POTANSİYELİNİN YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE
DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA DA GELİŞTİRMEK İÇİN
PLANLANAN HUSUSLAR........................................................................................ 139
6.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI .................................................................................................... 148
6.2.1 GENEL BİLGİLER............................................................................................................... 148
6.2.2 DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU
AKTİVİTELER.............................................................................................................. 151
6.2.3 EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI.......................................................................... 151
6.2.4 DOĞA TURİZM FIRSATI................................................................................................. 152
6.2.5 DOĞA TURİZM POTANSİYELİNİN YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE
DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA DA GELİŞTİRMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ HUSUSLAR PLANLANMAKTADIR............................................................ 153
7. KOCAELİ İLİ VE İLÇELERİNİN KIYAS YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRMESİ......... 162
8. KOCAELİ İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ......................... 163
8.1. GELIŞME STRATEJILERI............................................................................................................ 163
8.2. PAZARLAMA STRATEJISI......................................................................................................... 163
8.3.ZIYARETÇI YÖNETIMI STRATEJISI......................................................................................... 163
8.4.İZLEME VE DEĞERLENDIRME STRATEJISI (TURIZMIN ETKILERININ VE
SÜRDÜRÜLEBILIRLIĞIN IZLENMESI).............................................................................. 164
KAPASİTE GELİŞTİRME ........................................................................................................164
FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI ........................................................................164
ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME,
SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI...........169
EKLER..................................................................................................................................... 176
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI....................................................................... 176
EK-2 İZMİT KÖRFEZİ SULAK ALANINDA GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ................................. 204
EK-3 KOCAELI MESIRE YERLERI.................................................................................................. 208
EK-4 KOCAELI SIT ALANLARI....................................................................................................... 212
EK-5 KOCAELI KONAKLAMA TESİSLERİ................................................................................... 216
KAYNAKLAR......................................................................................................................... 221
LİNK KAYNAKLARI............................................................................................................. 223
7
8
HARİTA VE TABLO LİSTESİ
Marmara Bölgesi Morfoloji Haritası ..................................................................................... 28
Kocaeli İlçe Belediyeleri Deprem Risk Haritası ................................................................... 33
Türkiyede Yıllık Ortalama Yağış Dağılımı Haritası ............................................................ 34
Kocaeli’ye ait bazı iklim değerleri Tablosu ........................................................................... 34
Kocaeli İlinin Uydu haritası ................................................................................................... 38
Büyük Toprak Grupları Haritası ............................................................................................ 39
Kocaeli İli Arazisinin Kullanım Durumlarına Göre Dağılımı Tablosu ............................ 40
Kocaeli İli Sulu, Kuru Tarım Arazisi Varlığı Tablosu .......................................................... 41
Kocaeli İli İlçeleri haritası ....................................................................................................... 44
Türkiyenin İllere Göre Kentsel Nüfus Yoğunluğu Haritası ................................................ 45
Kocaeli ili ayrıntılı nüfus bilgileri .......................................................................................... 45
Yıllara Göre Kocaeli İli Genel Nüfus Bilgileri ...................................................................... 45
Kocaeli Tarım Yapılan Alanın Kullanım Amacı ................................................................. 46
Kocaeli Tabiat Parkları Arz Analiz Tablosu ......................................................................... 83
Kocaeli İli Tabiat Parklarına ait SWOT Analizi Tablosu .................................................... 84
Kocaeli İli Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Ve Avlaklara Ait Arz Analizi Tablosu ......... 86
Kocaeli İli Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Ve Avlaklara Ait SWOT Analizi ................. 86
Kocaeli İli Sulak Alanlara Ait Arz Analizi Tablosu ............................................................. 88
Kocaeli İli Sulak Alanlara Ait SWOT Analizi Tablosu ..................................................... 88
Kocaeli İli Jeolojik Oluşumlara Ait Arz Analizi Tablosu .................................................. 89
Kocaeli İli Jeolojik Oluşumlara Ait SWOT Analizi Tablosu............................................. 90
Kocaeli İli Yayla, Vadi Ve Dağlara Ait ................................................................................. 92
Kocaeli İli Yayla, Vadi ve Dağlara Ait SWOT Analizi ....................................................... 93
Kocaeli İli Şifalı Sulara Ait Arz Analizi Tablosu ................................................................. 94
Kocaeli İli Şifalı Sulara Ait SWOT Analizi .......................................................................... 95
Kocaeli İli Göller, Barajlar, Göletler ve Akarsulara Ait Arz Analizi Tablosu ................. 96
Kocaeli İli Göller, Barajlar, Göletler ve Akarsulara Ait SWOT Analizi .......................... 97
Kocaeli İli Sahillere Ait Arz Analizi Tablosu ..................................................................... 99
Kocaeli İli Sahillere Ait SWOT Analizi ............................................................................ 100
Kocaeli İli Doğa Yürüyüş Parkurlarına Ait Arz Analizi Tablosu .................................... 112
Kocaeli İli Doğa Yürüyüş Parkurlarına Ait SWOT Analizi ............................................. 115
İlçelerin Öne Çıkan Doğa Turizmi Değerleri Matrisi Tablosu ........................................ 130
Kocaeli Doğa Turizmi Öne Çıkan İlçeleri Haritası ........................................................... 131
Ballıkayalar Tabiat Parkı Doğal Kaynakların Potansiyeli Tablosu ................................. 137
Ballıkayalar Tabiat Parkının Turizm Talebi Değerleri Tablosu ....................................... 138
Ballıkayalar Tabiat Parkının Ulaşılabilirlik Analizi Tablosu ............................................ 138
Ballıkayalar Tabiat Parkının Altyapı Analizi Tablosu ....................................................... 138
Ballıkayalar Tabiat Parkının Yeme-İçme, Konaklama Analizi Tablosu .......................... 139
Ballıkayalar Tabiat Parkının Taşıma Kapasitesi Analizi Tablosu .................................... 141
Ballıkayalar Tabiat Parkının Ekolojik Taşıma Kapasitesi Analizi Tablosu ..................... 142
Kuzuyayla Tabiat Parkı Doğal Kaynakların Potansiyeli Tablosu ..................................... 152
Kuzuyayla Tabiat Parkının Turizm Talebi Değerleri Tablosu .......................................... 152
Kuzuyayla Tabiat Parkının Ulaşılabilirlik Analizi Tablosu .............................................. 153
Kuzuyayla Tabiat Parkının Altyapı Analizi Tablosu ......................................................... 153
Kuzuyayla Tabiat Parkının Yeme-İçme, Konaklama Analizi Tablosu ............................ 154
Kuzuyayla Tabiat Parkının Taşıma Kapasitesi Analizi Tablosu ....................................... 156
Kuzuyayla Tabiat Parkının Ekolojik Taşıma Kapasitesi Analizi Tablosu ....................... 157
9
10
1. GİRİŞ
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ VE KOCAELİ VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı yürüyen
bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür
girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan
alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin
çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde
inisiyatifi eline alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması
doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma,
kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamiyle farklı bir bakış açısı ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat
ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki
bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje
ve çalışmaların giderek artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime
haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış açısı
yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekildebütünleştirildiği takdirde beklentileri
karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu’nun 1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor hazırlanmıştır.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaşılması gerektiği bu
raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna
değinilmiştir. Raporda ortaya konan “Sürdürülebilir kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu
görüşüne dayanmaktadır.
11
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir orman
kereste imalatı için, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak veya korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilir, bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru
görülen seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının
bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri
mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği çok
önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır.
Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm, ekolojik
tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında KIRSAL ALAN, KIRSAL KALKINMA ve SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde açıklanabilir;
KIRSAL ALAN; şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin
yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan yerleşimlerinin var olduğu alanları
“kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
KIRSAL KALKINMA KAVRAMI; kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik,
toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma
çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır.
KIRSAL ALAN KALKINMASI; hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması sırasında
topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde etmedikçe kırsal alan
çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA; ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız vatandaşları tatillerinin %52’sini
ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26’sı evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı
ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli
role sahiptirler. Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı
koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır.
12
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına
dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizm gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki
fırsatları koruyup genişleterek karşılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik
ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerecektir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm gelişimi;
-Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
-Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
-Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun vadeli
ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ,
korunan alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç
duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli
bir bileşendir. Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve
insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal kalkınma” ilkeleri
çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
13
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme eğiliminde
olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir.
Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması
yanında, yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve
faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir
seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm eşsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaşayan yöre
halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal alanların
korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli
bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların
kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının
oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi de gereklidir. Aksi
takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu
alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir. İşte bu nedenle “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
GELİŞME (MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır. Alışılmış turizm stratejileri
ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan
aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele
taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu yaklaşımda yöre
halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında
uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak
esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
• Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonları gibi faaliyetlerin yapılabileceği yöreye faydayı arttırabilir.
• Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında
da sorumluluk alacaklardır.
• Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistler hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
• Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
14
• Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde doğa turizmine konu sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına dayandırılmasına esas olmalıdır.
• Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma, kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlimizde sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetleri de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim
için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya
konmalıdır.
• Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
• Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir, bir alanın turizm potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
ENTEGRE DOĞAL ALAN YÖNETİMİ, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa
ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarını n etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa ilgi gruplarının etkin işbirliği
oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır. Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
PAZARLAMA STRATEJİSİ de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçası
olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer almalıdır.
TURİZM DESTİNASYONU YÖNETİMİ: Yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete
açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi
yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır. İyi tanımlanmış amaçlarla ve
göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık
görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak gereklidir.
ZİYARETÇİNİN İZLENMESİ VE ZİYARETÇİ YÖNETİM PLANI: Madem ki doğa gibi hassas bir
sistemde çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme hem de taşıma kapasitesinin kontrolü için izleme
programı da olmalıdır.
Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunum taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamalarla doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir. Şu unutulmamalıdır ki; turizm,
doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
15
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN
ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip olduğu
kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu kaynakların analizi
de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo ekonomik özellikler de turizm gelişimi için önemli bir
temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda kırsal
turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal oma özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin yapılması gerekir.
2.1.1 KAYNAK ANALİZİNDE ELE ALINACAK UNSURLAR
A. DOĞAL KAYNAKLAR; turizm gelişim için önemli olan yöreye özgü olan doğal kaynaklardır. Bu kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm gelişimi
için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz manzaralar,
dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar.
Örneğin ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi
bir aktivite için ortamı çekici hale getirmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması: Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı kullanımı, nehirler ve göllerin
sportif balıkçılık ve su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi
için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur. Bunların
turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı, saatlerine
bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm planlaması
için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter çalışmalarının haritaya
aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için
önemli olmaktadır.
16
B. KÜLTÜREL KAYNAKLAR: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda farkındalık
yaratılabilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır.
C. SOSYO-EKONOMİK KAYNAKLAR: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı unsurlar
içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür.
Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile
doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın yanı sıra
turzim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık tesisleri gibi temel
unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda
hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
• Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir
kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
• İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep telefonları
başta olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri içermektedir.
• Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
• Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike içermese de
turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
• Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı ile
meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
• Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı atıkların
görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
• Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
• Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli olmaktadır.
Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok önemlidir.
• Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
17
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
• Yöre halkının nüfusu,
• Göç vb. eğilimler,
• Demografik yapı,
• Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
• Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
• Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
• Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini içeren sosyal
yapı,
• Yerel kurumlar, idareler, yönetim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve yönetimleri,
• Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri, yaklaşımları,
algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
• Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölge-ile yoğunlaşma durumları, firma sayısı, ölçeği,
ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri, sektörler arası işbirliği son
derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma durumunu ve
sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin
sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle
bütünleştirilmesini sağlayacaktır.
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler;
• Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu
alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
• Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde bulunurlar,
• Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi girişinde
kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu potansiyel sınırlıysa
başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
omik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
18
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalışmalar ile veri elde
etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
• Halen yapılan turizm,
• Halihazırdaki turist miktarı,
• Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
• Ortalama kalma zamanları,
• Turist profili,
• Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneş,
vb.)
• Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
• Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
• “Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
• İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul
müdür?
• Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), Bunlara yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
• Alana ulaşma durumu (kolayrahat, çaba ile, zor ve tehlikeli) İle gelmek için yabancı turistler
ülkemizden vize alıyor mu?
• Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?
• Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
• Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu(toprak, asfalt), anayolla bağlantısı,
demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araçotobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
• Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranları n sınıflandırılması(iyisayısı, orta iyisayısı vb.)
• Hangi standartta yiyecek sunuluyor?(yüksek, yeterli, kötü)
• İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma
kulübeleri, bungalov parkları, kamp alanı, diğerleri),
• Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
• İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı mı?,
diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
• Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın mı?
(diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir potansiyel
bulunmamakta),
• İlimizin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
• Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya mevsime
bağlı),
19
• Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
• Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
• Doğal değerler; (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole olmuş
alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatıhayvankuş, deniz canlıları, iklim, diğerleri),
• Kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar, folklor
ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vd.)
• Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinalkarakteristik ve geleneksel özellikleri,
ekonomik faaliyetlersanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi ve beceriler,
turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
• Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
• Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji kaynakları,
kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vd.)
• İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor malzemeleri
ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler, kafe ve restorantlar,
atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi: boş zamanlarını geçirmek için bir yere elen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise alanda bir veya
daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile
turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumundadır, ayrıca her ikisinin de farklı
etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
• Turist ve ziyaretçilerin ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
•
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
•
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
• (Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler üzerinden
değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
20
•
Turist başına ortalama harcama,
•
Grup hacmi ve düzeni,
•
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
•
Yaptıkları faaliyetler,
•
Ziyaret edecekleriettikleri yere ilişkin seçimleri,
•
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
•
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
•
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il veya illerle
karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm arzı:
Konum faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir turistin alan
ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla başarılı bir
turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate alınmalıdır.
Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaşılan yerleri ziyaret etmek
isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist potansiyeli olacaktır.
• Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
• Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
• Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
• Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
• İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
• Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz faktörüdür.
• Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve konukseverlik
önemlidir.
• Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
• Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal alanın kendine has özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol oynaması
beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik
değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye
özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen
eko-turistler için son derece önemlidir.
21
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
• Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi
sayısı,
• Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye
atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn:
iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
• Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay,
gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
• Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi
sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri
azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin
aşılmaması ile temin edilir.
• Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir.
2.3.1. TAŞIMA KAPASİTESİNİN ELEMANLARI
Sosyal Taşıma Kapasitesi; Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.
Bu unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma
asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi; Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer sektörleri de desteklemektedir. Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına
gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir. Ekonomik taşıma
önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden
gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi; Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki
ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri
toplanması önemli olmaktadır.
22
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi; Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak
alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer
fiziki şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır.
Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
- Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
- Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir;
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma planı,
amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler, konaklama
ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri, akımları, ziyaretçi
modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak
gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine
ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi; Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar veya
organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza ulaşmak
için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları gerekmez.
Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için işbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını
işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
23
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
• Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
• Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
• Bölgesel yetkililer,
• Ulusal yetkililer,
• Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar,
• Turizmle ilgili sektörler,
• Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
• İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
• Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında yer alan
farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında
potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir.
Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden sorumlu
bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
• Genel hedeflerini,
• Turizmden beklediği faydaları ve
• Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; 12 adımdan oluşur, bunlar;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün tahmin
edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
24
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması.
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım uygulanması
neticesinde;
- Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
- Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
- Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel mirasının bozulmamış ve mümkünse turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz etkiler en
aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaşatmasına ve
değerlendirmesine teşvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme
Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi
işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği imzalanmış resmi bir dokümana dönüşebilir ve Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumlulukları belirlemek ve karar vermek gibi hususları düzenleyebilir.
3.6 TARİHÇE
Antik Çağlarda Bithynia Bölgesi’nde yer alan Kocaeli, tarih boyunca Olbia, Astakos ve Nikomedia
isimleri ile tanınmıştır. Kocaeli’nin yakın çevresindeki Kadıköy, Erenköy, Pendik, Tuzla, Eskişehir ve
Yalova’da MÖ.3000 yıllarına tarihlenen yerleşmelere rastlanmışsa da Kocaeli’nde Prehistorik bir yerleşmeyi kanıtlayacak kalıntı ve buluntulara rastlanmamıştır.
Tarihi kaynaklar MÖ.XII.yüzyılda, Avrupa’dan Anadolu’ya başlayan göçler sırasında Trakya’da yaşayan
Brygler ismi ile tanınan Friglerin buraya yerleştiğini belirtmiştir. Yunanistan’ın Megara şehrinden kendilerine yeni bir yer bulmak için yola çıkanlar MÖ.712’de İzmit Körfezi’nin güneyindeki Başiskele’ye gelmiş ve burada Astakos kentini kurmuşlardır. Astakoz kenti M.Ö.III.yüzyılda da Büyük İskender’in komutanlarından Trakya Kralı Lysimachos tarafından yıkılıncaya kadar varlığını sürdürmüştür. Britanya
Kralı 1. Nicomedes M.Ö. 262’de bugünkü Kadıköy Mahallesi ile Bekirdere arasındaki “Dua Tepesi”nde
kenti yeniden kurmuştur. Britanya Krallığı’nın başkenti olan bu kente, kurucusundan dolayı Nicomedeia adı verilmiştir.
25
Britanya Kralı III.Nicomedes’in M.Ö.73 yılında Krallığını Romalılara bağışlamasıyla Nicomedeia, Britanya eyaletinin merkezi olmuştur. Bir geçit yeri olan Nicomedeia, Roma yolları üzerinde bulunduğundan
ulaşımda büyük önem taşıyor, Boğazlara yakın olması nedeniyle de bir Roma deniz kuvveti burada bulunuyordu. İmparator Diocletianus, 284 yılında Nicomedeia’yı Roma İmparatorluğu’nun ikinci başkenti
yapmış ve buraya yerleşmiştir. Kente Diocletianus Sarayı, pazar yerleri, tiyatro ve hipodrom gibi eserler
yaptırmıştır. Böylece Nikomedia, Roma, Antakya ve İskendireye’den sonra dünyanın dördüncü büyük
kenti haline getirilmiştir.
Nikomedeia, MS.358 yılının Ağustos ayında büyük bir deprem geçirerek geniş ölçüde hasara uğramıştır.
MS.362’de yeni bir deprem ise ayakta
kalan diğer yapıları da yıkarak yok
etmiştir. Bundan sonra kent yeniden onarılmış ancak, eski durumuna hiçbir zaman gelememiştir. Doğu
Roma İmparatoru I.Constantinius
tarafından Byzantion’un, İmparatorluğun merkezi haline getirilmesi ve
ardından İmparator Lüstinianus’un
Kadıköy-İzmit arasındaki yolu askeri
nedenlerle kapatması ve İznik üzerinden ulaşımı sağlamasıyla Nicomedeia, eski önemini kaybetmiştir.
Kent I.Haçlı Seferi sırasında İmparator I.Aleksios Komne nos tarafından geri alınmış, İstanbul’da Latin
istilası sırasında Kocaeli’de bir süre Latinlerin elinde kalmıştır. Bizans’ta Palaiologos hanedanı yeniden
imparatorluğu kurunca Kocaeli’de Bizans’ın egemenliği altına girmiştir. XI.yüzyılda Anadolu’yu egemenliği altına alan Selçuklular Nikomedeia’yı da ele geçirmişlerdir. Nikaia’yı (İznik) alarak kurduğu Anadolu
Selçuklu Devleti’nin merkezi yapan Kutalmış oğlu Süleyman Şah’ın egemenliği altına girmiştir.
Gazi döneminde, 1326’da ilk Kaptan-ı Derya Karamürsel Alp tarafından bugünkü Karamürsel kıyısında
ilk Türk donanması kurulmuştur. Ardından 1327’de Orhan Gazi’nin komutanlarından Akçakoca Bey
Kandıra, Karamürsel ve İzmit Körfezi’nin güneyi ile 1337’de İzmit’in tamamını ele geçirmiştir. Orhan
Gazi dönemine kadar kentin Nikomedeia olan adı, bu dönemde İznikomid olarak geçen kentin adı zamanla İzmit’e dönüşmüştür. Osmanlı döneminde Sancak haline getirilen Kocaeli’nde Süleyman Paşa ilk
Sancak beyi olmuştur (1337). Çelebi Mehmet döneminde Kocaeli, Anadolu Beylerbeyliği’ne bağlanmış,
1509 depreminde yıkılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman’ın 1534’te
Kocaeli’ni ziyaretinden sonra kentte yeni
yapılanma ve canlanma görülmüştür. Bu
dönemde İstanbul’un yiyecek, yakacak
odun ve kereste ihtiyacı buradan sağlanmıştır. Anadolu’dan gelen kervanların yükü İstanbul’a en yakın liman olan
İzmit’te boşaltılıp, gemilerle İstanbul’a
taşınmıştır. Osmanlı döneminde Yavuz
Selim’in yaptırmış olduğu tersanede,
daha sonra III. Selim ve II. Mahmut savaş
ve ticaret gemilerini yaptırmış ve tersaneyi çağa uygun bir konuma getirmiştir.
26
IV. Murat’ın (1623-1640) tahtta
bulunduğu yıllar İzmit’te imar
faaliyetlerinin arttığı bir dönem olmuş, Bizans’tan bu yana
İzmit’te ilk saray bu dönemde yapılmıştır. Abdülmecid’in
başlattığı Abdülaziz zamanında tamamlanan İzmit Kasrı,
İstanbul dışında ayakta kalabilen ender Osmanlı saraylarındandır. Kent IV.Murat’ın ölümü ve 1766’da geçirdiği büyük
deprem nedeni ile XIX.yüzyıla
kadar bir durgunluk dönemi
yaşamıştır. XIX.yüzyıldan itibaren tekrar gelişmeye başlamış, Abdülmecid’in padişahlığı döneminde İzmit ile İstanbul arasında gemi seferleri (1844) düzenlemiş,
1873’te de Haydarpaşa- İzmit demiryolu açılmıştır.
1867’de Hüdavendigar vilayetine bağlı bir sancak olan Kocaeli, kısa bir süre İstanbul vilayetine bağlanmış, II.Abdülhamid döneminde, bağımsız bir sancak (mutasarrıflık) durumuna getirilmiştir (1888). Bu
dönemin ilk mutasarrıfı Selim Sırrı Paşa İzmit’te önemli bayındırlık etkinlikleri gerçekleştirmiş, bugün
İzmit’in sembolü olan eski demiryolu kenarlarındaki çınarlar Sırrı Paşa zamanında dikilmiştir.
XIX.yüzyılda büyük bir göçe sahne olan Kocaeli’ne, Kırım Savaşı (1853-1856) sonrası Tatarlar, 18551864 arasında Çerkezler, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında da Rumeli ve Kafkasya’dan göç eden
toplulukların bir bölümü Kocaeli’nin çeşitli yerlerine yerleştirilmiştir. I.Dünya Savaşı’ndan sonra 20 Kasım 1918’de İngilizler Kocaeli’ni işgal etmiş, 27 Ekim 1920’de Yunanlılara bırakılmış, 27 Haziran 1921’de
de işgalden kurtarılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra il konumuna getirilmiş ve İzmit çevresinin
Osmanlı topraklarına katılmasında payı olan Akçakoca’dan ötürü de buraya Kocaeli ismi verilmiştir.
27
3.7 KOCAELİ İLİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ
3.7.1 İLİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Kocaeli’yi coğrafi yapısı bakımından üçe ayırmak mümkündür. Kuzeyde Kocaeli Platosu; bu plato daha
çok Karadeniz’e yönelen küçük akarsularla ayrılmış olup üzerinde az sayıda tepe vardır. Bu tepeler arasında en yükseği kuzeybatıda Çene Dağı’dır (645m). Kocaeli platosunun güneyini teşkil eden çöküntü
alanları ikinci kısmını oluşturmaktadır. Batıda İzmit Körfezi, orta kesimde İzmit Ovası, doğuda Sapanca
Gölü bulunmaktadır. Bu çöküntü alanlarının güneyinde uzanan doğu-batı doğrultulu Samanlı Dağları üçüncü bölümdür. Samanlı Dağları, Sapanca Gölü çevresinde dik yamaçlarla yükselir. 1400-1500 m.
yüksekliğindeki platolar, batıda İzmit Körfezi’nin güney kıyılarını takip eder. Samanlı Dağlarından inen
akarsuların oluşturduğu deltalar kıyıda düzlükler oluşturur. Samanlı Dağlarının en yüksek noktası 1606
m olan Keltepe’dir.
Topografya; Kocaeli topraklarının büyük bölümünü; özellikle kuzeydeki Kocaeli Yarımadasını kaplayan plato ile bunun üzerindeki küçük tepeler ve güneydeki Samanlı Dağları oluşturmaktadır. İlin kuzeyini oluşturan Kocaeli yarımadası, jeolojik devirlerde birçok kez sular altında kalmış, sonra tekrar kara
haline gelmiştir. Çukur alanları denizin basması sonucu İzmit Körfezi oluşmuştur. Araştırmalar Körfez’in
daha doğudaki Sapanca Gölü çukurluğu ile ilişkisi olduğu yolundaki görüşleri güçlendirmektedir.
Dağlar ; Kocaeli İli topraklarının yüzde 18.8’ini kaplar. İlin kuzey kesiminde tek tek kütleler halinde
tepeler, güney kesiminde ise Samanlı Dağları yer alır.
Samanlı Dağları : Armutlu Yarımadası’ndan başlayıp, güney batıdan il alanına girer, batı doğu doğrultusunda Sakarya İlindeki Geyve Boğazı’na dek sürer. Uzunluğu 130 km, genişliği 30 km dolaylarında
olan Samanlı Dağlarının en yüksek noktası 1606 m olan Keltepe’dir. Keltepe aynı zamanda Kocaeli’nin en
yüksek noktasıdır. Samanlı Dağları’nın farklı kesimlerinde değişik yeryüzü şekilleri ve oluşumlar görülür.
28
Bu dağların ortaya çıkmasında yakın dönemdeki tektonik yükselme ve çöküntü hareketlerinin payı büyüktür. Samanlı Dağları’ndan birçok dere kaynaklanır ve bunların en önemlisi Yalakdere’dir. Dağlardaki tüm derelerin suyu kış sonu ve ilkbaharda artarken, yazın çekilir. Bu dağların bitki örtüsü oldukça
zengindir. Dağın 200-250 m. yüksekliklere kadar olan kesimi makilerle kaplıdır. Daha yükseklerde ise
geniş orman örtüsü bulunur. Samanlı Dağlarının özellikle kuzey etekleri, yazın dinlenme yeri olarak
kullanılabilen alanlarla doludur. Kentin kuzey kesimini oluşturan Kocaeli yarımadasındaki tepeciklerin
en önemlileri ise Karakayalı Tepe (647 m.), Çenedağ (645 m.), Mahmuttepe (381 m), Babadağ (400 m),
Çaltepesi (350 m) ve Karlıdağ (234 m)’dir.
Platolar Yaylalar; İl alanları içinde, yayla özelliğinde düzlükler yoktur. Ancak platolar, Kocaeli topraklarının büyük bir bölümünü kapsar. Daha çok aşınım düzlüğü niteliğinde olan platolar, derelerin oluşturduğu vadilerle yarılmış, tek birer kütle durumundaki tepelerle engebeleşmiştir. Kocaeli Yarımadası’nın
temelini, ortalama 150-200 m yüksekliğinde olan kuzeybatı-güneydoğu yönlü, parçalanmış bir yüzey
durumundaki Trakya-Kocaeli penepleni oluşturur. Kocaeli’nin kuzey kesimleri, derin vadilerle parçalanmış sırtlar şeklindedir. Batıya doğru gidildikçe, Kızılören yakınlarındaki yüzeylerin daha düz olduğu
görülür. Kimi yerde oldukça daralarak kuzeybatıya uzanan bu sırtlar, İzmit körfezine yakın bir yerde su bölümü çizgisini geçmektedir. Bu yüzeyler güneydoğuda da derin vadilerle yarılmış, parçalı bir
görünümle uzanır. Karayakuplu Köyü’nün güneyinde bu sırtlar hayli alçalır. Karakayalık Dağı’nın kuzeybatısında sırtların yerini hafif dalgalı düz bir yüzey almaktadır. Bu yüzeyler oldukça geniş bir alan
kaplar. Çataldağı’nın doğusundaki eğilimli yüzey denize doğru kademelerle alçalır. Orhanlı’dan sonra
Kaynarca’ya doğru ise tamamen düzleşir.
Vadiler – Ovalar; Kocaeli Yarımadası’nın bugünkü biçimi, İzmit Körfezi ve Sapanca Gölü gibi tektonik
çöküntüler, Karadeniz gibi çanaklaşmalar ve deniz yüzeyindeki değişmelerle belirlenmiş yarımadanın
kıyı kesimlerinde denizde taraçalar oluşmuştur. Bu arada akarsuların aşağı çığırlarında da genişleyen
alüvyal dolgu tabakalar ve kıyı birikim kuşakları oluşmuştur. Daha öncede belirtildiği gibi yarımadadaki
su bölümü çizgisi, İzmit Körfezi’ne çok yakın bir kesimden geçmektedir.
İzmit Ovası, Kocaeli’deki önemli düzlüktür. İzmit Ovası, İzmit Körfezi ile Sapanca Gölü arasındaki çöküntü oluğunda yer almaktadır. Ovanın Körfez’e yakın kesimlerinde yer yer bataklıklara rastlanır. Ayrıca
İzmit Körfezi’nin kıyılarında akarsuların oluşturduğu bir takım alüvyal düzlükler ve deltalar vardır.
29
Bunlardan biri Tavşancıl Deresi’nin İzmit Körfezi’ne döküldüğü kesimdeki delta düzlüğüdür. Bu delta,
rüzgâr ve denizin etkisiyle doğu yönünde genişlemiştir. Düzlüğün denize yakın kesimi, orta kesimine
oranla daha yüksektir. İzmit Körfezi’nin güneyinde de bir takım delta düzlükler vardır. Kocaeli İl topraklarının alüvyal birikim alanlarından biri olan İzmit-Yarımca piedmont şeridi ise bu kesimde denize
dökülen kısa ya da daha çok sel nitelikli akarsuların yüklerini taşıyamayarak depolaması sonucu oluşmuştur. Akarsuların yüklerini taşıyamamalarının nedeni, İzmit Körfezi kıyılarına bugünkü şeklini veren
kuzey-güney doğrultusu fay çizgisidir.
Akarsular fay çizgisinin oluşturduğu eğim kırıklarından etkilenmiştir. İzmit -Yarımca piedmont kuşağının en geniş olduğu kesim, 5 km’yi bulan Tütünçiftlik yöresidir. Bu kuşak doğuda İzmit’e doğru gidildikçe
daralır.
3.7.2 JEOLOJİK ÖZELLİKLER
Kuzey Anadolu Fayı, İntra-pontid sütur zonu boyunca Marmara denizinden Saroz Körfezi’ne ulaşmaktadır. Kocaeli İli’nden geçtiği kesimde iki farklı jeolojik yapıyı da karşı karşıya getirmektedir. Bu nedenle
Kocaeli İli Jeolojisinden bahsederken KAF’ın konumuna göre Kuzey ve Güney Bölümü adı altında iki alt
başlık olarak incelemek daha doğru olacaktır.
a) Kocaeli İli Kuzeyinin Jeolojisi
Kocaeli yarımadasında yüzeyleyen Paleozoyik yaşlı birimler, İstanbul yöresindeki Paleozoyik yaşlı birimlerin devamıdır. Alt Ordovisiyen’de Sopalı formasyonu (Os) ve Çene formasyonu (Oç), Alt gri-kırmızımsı
renklerden oluşan kristalen kalkerlerin ayrışmaya maruz kalmış kesimlerde, beyaz, açık gri, kirli sarı
renkler hakimdir. İnceleme alanının oldukça batısında yer alan Değirmendere’nin güneybatısındaki yükseltileri oluşturur. İnceleme alanında gözlenmez. Devoniyen’de Çınarlı grubu (Dç), Alt Triyas’ta Kapaklı
formasyonu (TRk), Üst Kretase Şemsettin kireçtaşı (Kş), Kuvaterner’de alüvyon bulunmaktadır. Birimler
yaşlıdan gence doğru şöyle sıralanmaktadır.
1. Sopalı Formasyonu (Os); Kumtaşından oluşan birim ilk defa Altınlı (1968) tarafından Derince’nin Sopalı Mahallesine atfen isimlendirilmiştir. Baykal ve Kaya’nın İzmit civarındaki çalışmalarında birim Arkoz olarak tanımlanmıştır. Formasyonun rengi eflatun ve mor, bazı yerlerde koyu gridir. Yer yer kırmızı
renkli laminalanma görülür. Tabakalanma ince ve orta kalınlıkta olup çapraz tabaka gelişmiştir. Tektonik
olaylar sonucunda birim içinde eklem takımları, kırıklar, çatlaklar oluşmuştur. Tektonizmanın etkisiyle
birim içinde kuvars damarları gelişmiştir.
2. Çene Formasyonu (Oç); Birim kumtaşından (kuvars arenit) oluşur. Krem, pembe ve kırmızı renklerdedir. Çok sert, keskin kırıklı, kırılma yüzeyi parlak ve pürüzlüdür. Tabakalar orta kalınlıktadır. Birim
içerisinde fosile rastlanmamıştır. Altınlı (1968)’ ya göre altındaki Sopalı Formasyonu ile geçişli olup her
ikiside aynı çökelme ortamını göstermektedir. Buna göre birime Ordovisiyen yaşı uygun görülmüştür.
3. Çınarlıdere Formasyonu (Dç); Çakır (1998) tarafından tanımlanmıştır. İzmit batısında yer alan Çınarlı Dereye atfen bu isim verilmiştir. Subarkoz, radyolarit ve kireçtaşlarından oluşmuştur. Subarkozların
rengi kırmızı, sarımsı, boz, radyolaritlerin rengi siyah, kireçtaşlarının rengi ise kirli beyaz ve sarımsı
renktedir. Çimentosu karbonatlıdır. Formasyonun üst kesimlerinde Radyolarit görülmüştür. Kireçtaşı
ise alt ve orta seviyelerde görülmektedir. Alt seviyedeki kireçtaşı mercekseldir ve mikritten oluşmuştur.
Çınarlı gurubu Topallar Köyünün kuzeyinde görülür, Subarkozların içinde mercek şeklinde ve uzunluğu
1 cm’yi geçmeyen limonit merceklerine rastlanmıştır. Mikritik kireçtaşları bu formasyonun shelf ortamında çökelebileceği sonucuna götürmüştür.
30
4. İzmit Formasyonu (Tri); Kocaeli Yarımadası’nın çeşitli kesimlerinde mostra verir. Sopalı formasyonunun açılı diskordansla örter kumtaşı, kiltaşı ve konglomeratik seviyelerden oluşur. Birimin rengi koyu
kırmızı ve yer yer koyu yeşil renklidir. Birimin kalınlığı 750-1000 m. dolayındadır. Birim Paleozoyik yaşlı birimler üzerinde diskordan olarak bulunur. Baykal (1943) birim içinde Natica costata KUNST. bulmuştur. Bu nedenle birime Alt Triyas (Sikitiyen) yaşını vermiştir. Günümüze kadar yapılan çalışmalarda
bu yaş ortak görüş olarak belirtilebilir. (Baykal 1943; Erguvanlı 1949; Abdüsselamoğlu 1963; Özdemir
1971; Özdemir ve diğerleri 1973; Altınlı 1968; Gedik 1975; Ketin 1983).
5. Akveren Formasyonu / Şemsettin Kireçtaşı (Kş); Beyaz, krem, açık gri, koyu gri renklerde görülür.
Kavkımsı kırıklı, genellikle düzgün tabakalanmalı ve bol mikrofosillidir. İzmit İli’nin batısındaki Ağa
Dere’de stratigrafik kesitte 107 m. kalınlık ölçülmüştür. T.C.K. tarafından otoyol için yapılan sondajlarda
alt seviyelerinde merceksel olarak bulunan CaCO3 çimentolu kumtaşına rastlanmıştır. Akveren kireçtaşının ölçülmüş stratigrafik kesiti 633.50 m. dir. Bol fosilli birimin yaşını Altınlı (1968) Meastrihtiyen
olarak belirlemişlerdir.
6. Peksimet Formasyonu (Kp); Çalışma alanı Neojen öncesi birimlerden olan birimin en iyi tip kesiti,
İzmit doğusunda Peksimet Tepe’de bulunur. Kumtaşı kireçtaşı ve az miktarda konglomera seviyelerinden oluşur. Tabakalanması belirgin olarak izlenen birimin kalınlığı, ölçülü stratigrafik kesitinde 100 m.
olarak ölçülmüştür .Birim genellikle bej, sarı ve kirli sarı renklerinde görülür. Çalışmacılar birim içinde
önemli miktarlarda fosil bulmuşlardır. Birim Üst Kretase yaşlı olarak belirlenmiştir.
7. Pliyo- Kuvaterner (Pl-Q); Birimin üst seviyeleri ile Kuvaternere geçiş gösteren bölümleri; silt, kil,
kum, çakıl ve bunların karışımından oluşmaktadır. Alt veya Pliyosene geçiş gösteren seviyeleri ise kiltaşı,
kumtaşı, çakıltaşı, kumlu – siltli çakıltaşı, çakıllı siltli kumtaşı ardalanmalarından oluşmuştur.
Birim Kuzey Anadolu Fayının (KAF) hareketliliğine bağlı olarak İzmit Körfezinin güney ve kuzeyinde
bulunan sırtlarda meydana gelen yükselmelerin sonucunda meydana gelen aşırı erozyonun etkisiyle
gelişmiştir. Genellikle yarı yuvarlak ve yarı köşeli çakıl taneleri içermesi ile kendini gösterir. Bu olgu
birimin koliviyal ortamda geliştiğini göstermektedir. Yamaçların altındaki bölümlerde yamaç molozları
ile geçişli olup yer yer ince güncel yamaç molozlarına geçiş gösterir.
Körfez, Derince ve İzmit Merkez İlçelerde topografyanın ani olarak yükselmeye başladığı kesime kadarki hafif engebeli alanlarda gözlenebilmektedir. Düzensiz tabakalanmalıdır. Fazla sağlam olmayan zemin
niteliği taşıyan bu birimler materyaller arasındaki bağlama fazının gevşekliğinden dolayı yer yer akma
ve dolayısıyla heyelan potansiyeline sahiptir.
b) Kocaeli Güneyinin Jeolojisi
1. Palezoyik; Armutlu Yarımadası’nın temel birimlerini oluşturan kristalen şist, killi şist, serizit şist ve
rekristalize kireçtaşları Armutlu Yarımadası’ndaki Metamorfik topluluğu oluşturmaktadır. Bu temel birimlerde herhangi bir adlamaya gidilmemiş veya değişik adlamalar yapılmıştır. İlk olarak metamorfizma
derecelerininin farklılığından dolayı, İznik Metamorfik Topluluğu ve Pamukova Metamorfik Topluluğu
adlamasıyla iki kısımda incelenmiştir (Göncüoğlu ve diğ.,1984). İznik ve Pamukova Metamorfik Topluluğuna ait kayaçlar arasında yanal ve dikey geçişler sebebiyle bu kayaç gruplarının sınırlarını kesin
olarak ayırmak mümkün olmamıştır. Başka bir çalışmada ise bu metamorfik temel birimler Armutlu
Metamorfik Topluluğu olarak isimlendirmiştir (Yılmaz ve diğ.,1989).
2. Mesozoyik; Armutlu Metamorfik Topluluğu üzerine uyumsuz Üst Kretase yaşlı Abant Ormasyonuna bağlı metamorfik kayaçlar ile derin mağmatikler (Plütonikler) ve epimetamorfik klastik kayaçların
karmaşasından oluşan seri ve bunların üzerine ise diskordanslı olarak Eosen yaşlı Sarısu Volkanitleri
gelmiştir. Sarısu Volkanitleri inceleme alanının güney kesiminde yüzeylemiş olup inceleme alanının jeolojisi bölümünde ayrıca anlatılmıştır.
31
En iyi mostralarına, İznik, Yalakdere, Dumanlıtepe, Bahçecik ve Karamürsel yolu üzerinde bulunan Kızderbent Köyü dolayında rastlanmıştır. Tersiyere ait kayaçlar bölgede büyük sahalar kaplayan diyabaz,
bazalt ve andezitlerden oluşur. Deniz altı volkanizması sonucu meydana gelen bu volkanitler bölgede
geniş sahalar kaplar ve önemli yükseltileri meydana getirirler. Genel olarak, esmer, kahverengimsi, bazen
beyaz, sarı ve yeşilimtırak renkleriyle tanımlanan bu volkanitler birbiri ile son derece girift olduklarından
bunları birbirinden ayırt etmek mümkün olmamıştır.
Armutlu yarımadasındaki volkanik materyallerin Paleosen-Eosen’e ait fosilli kalker ve filiş seviyeleri içerdiği ayrıca bazı bazaltik lavların pillov-lav karakterinde olmasından dolayı volkanik kayaçların PaleosenEosen esnasında meydana gelen deniz dibi erüpsiyonları neticesinde oluştuğu düşünülmektedir.
Bölgede bazaltın özelliklerini diyabaza oranla az kaybetmiş olması; diyabazda yaygın olan pek çok fayın
bazaltta devam etmemesi, her iki kütlenin oluşumu arasında bir zaman farkını işaret etmektedir. Bu
bakımdan diyabazın yaşı Paleosen-Eosen ve bazaltın yaşı Eosen-Pliyosen arasında kabul edilebilir. Makroskobik olarak farklılıklar gösteren bu kütlelerin daha önceki çalışmalardan alınan bilgilere göre mikroskobik incelenmesinde hemen hepsi (epidotlaşmış, albitleşmiş, kloritleşmiş, ayrışmış) diyabaz olarak
tayin edilmiştir. Bazalt bölgede diyabaz üzerinde oldukça büyük sahalar kaplar. Çeşitli renk ve makroskobik özellikteki diyabazdan kırmızımsı-siyah rengi ve fazla ayrışmaya maruz kalmamış özelliği ile ayırt
edilmiştir. Daha önceki çalışmalarda yapılan minerolojik tetkik sonucunda ayrışma gösteren melonokrat
bazalt olarak tayin edilen numune kısmen fenokristal ve kısmen mikrolitler halinde zayıf kloritleşme
göstermektedir. Volkanik seri inceleme alanında andezit, bazalt, tüfit, tüf ve aglomeralarla (Eosen Yaşlı
Sarısu Volkanitleri) temsil edilir.
3. Tersiyer Çökelleri; Pliyosen yaşlı çökeller özellikle daha yaşlı formasyonlarla diskordanslı olarak görülürler. Pliyosen çökelleri volkanitler üzerinde yaygındır. (Akartuna, 1968) Yarımadanın batısındaki
Sarmasiyen çökelleri üzerinde uyumsuz olarak yer alan bu birimlerin Ponsiyen - Pliyosen çökelleri olduğunu belirtilir. Pliyosen çökelleri genellikle kumtaşı, kötü tabakalanmalı konglomera, çamurtaşı ve marn
ardalanmasından oluşur.
Kaba konglomera max. 25 cm. çaplı bloklar içeren çoğunlukla 6-8 cm. nadiren 1-2 cm. çaplı yuvarlak çakılların killi kalkerli bir çimentoyla birbirine bağlanmasından meydana gelmiştir. Çakıllar üst seviyelerde
bağlayıcı malzemenin yeterince sıkı olmamasından dolayı fazlaca görülürler. Birim içerisindeki iri taneli
çakıllar tamamen diyabaz ve bazalttan ibarettir. Bu birim yarımadanın şekillenmesinde önemli rol oynayan KAF Zonuna bağlı hareketlerden etkilenmiştir. Pliyosen tabakaları az kalınlığa sahiptir. İnceleme
alanının orta bölümünde yaygındır.
Deprem Bölgeleri Haritası ile Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki yönetmeliğe göre;
deprem bölgelerinde kabul edilen hesap ivmeleri, 1.derece için 0.4g, 2.derece için 0.3g, 3.derece için 0.2g,
4.derece için 0.1g olarak alınmalıdır. 5.derece için deprem hesabı yapmak zorunlu değildir.
Türkiye Deprem Bölgeleri, ivme değerlerine göre aşağıdaki şekilde derecelendirilmiştir.
1. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.40 g ‘den büyük
2. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.40 g ile 0.30 g arasında
3. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.30 g ile 0.20 g arasında
4. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.20 g ile 0.10 g arasında
5. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.10 g ‘den az g: yer çekimi(981 cm/sxs).
17 Ağustos 1999 sabahı, yerel saatle 03.02’de Richter ölçeğine göre 7,5 Mw büyüklüğünde gerçekleşen
deprem, büyük çapta can ve mal kaybına neden olmuştur.
17 Ağustos depremi, tüm Marmara Bölgesi’nde, Ankara’dan İzmir’e kadar geniş bir alanda hissedildi.
32
Resmi raporlara göre, 17.480 ölüm, 23.781 yaralı oldu. 505 kişi sakat kaldı. 285.211 konut, 42.902 işyeri
hasar gördü. Resmi olmayan bilgilere göre ise yaklaşık 50.000 ölüm, ağır-hafif 100.000’e yakın yaralı
olmuştur. Ayrıca 133.683 çöken bina ile yaklaşık 600.000 kişiyi evsiz bırakmıştır. Onaltı milyon civarı insan, depremden değişik düzeylerde etkilenmiştir. Bu nedenle Türkiye’nin yakın tarihini derinden
etkileyen en önemli olaylardan biridir. Deprem gerek büyüklük, gerek etkilediği alanın genişliği, gerekse sebep olduğu maddi kayıplar açısından son yüzyılın en büyük depremlerinden biridir. Depremin
Türkiye’nin can damarı bir sanayi bölgesi olan Marmara Bölgesi’nde meydana gelmiş ve çok geniş bir
coğrafyayı etkilemiş olması, ülke insanlarının üzüntüsünü bir kat daha arttırmıştır.
Depremin büyüklüğü çeşitli kuruluşlar tarafından değişik değerlerde bildirilmiş ise de moment şiddeti
büyüklüğü Mw = 7,5 ve yüzey dalgası büyüklüğü Ms = 7,7 değerleri civarında değişmektedir.
Cisim Dalgası Şiddeti = 6,3 (USS)
Yüzey Dalgası Şiddeti = 7,8 (USGS)
Moment Şiddeti = 7,5 (Kandilli, USGS, Afet İşleri Genel Md. Deprem Araştırma Dairesi AIGMDAD )
Kayıt Süresi Şiddeti = 6,7 (Kandilli)
Depremin odak derinliğinin 10-15 km olduğu ve sağ atımlı 120 km civarında bir fay hareketi ortaya
çıktığı yapılan incelemelerle belirlenmiştir. Ana deprem dalgasının ardından büyüklüğü 4,0-5,0 değerlerinde olan çok sayıda artçı depremler meydana gelmiştir.
Deprem merkez üssüne en yakın ivme kaydı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi
tarafından tüm Türkiye çapında kurulmuş ve işletilmekte olan Kuvvetli Yer Hareketi Kayıt Şebekesi’nin
bir istasyonu olan İzmit Meteoroloji İstasyonu’ndan alınmıştır. Buna göre, maksimum ivme, kuzey-güney doğrultusunda 163 mG, doğu-batı doğrultusunda 220 mG ve düşey doğrultuda 123 mG’dir. Her üç
birleşen de birbirleri ile kıyaslanabilir büyüklüktedir.
33
3.7.3. İKLİM ÖZELLİKLERİ
Körfez kıyılarıyla Karadenizkıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürer. Kocaeli
ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş oluştur¬duğu söylenebilir. İl merkezinde
yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçer. Karlı günler sayısı, ortalama
12 gündür.
Kocaeli’nin Karadeniz’e bakan kıyıları ile İzmit Körfezi’ne bakan kıyılarının iklimi arasında bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın körfez kıyılarında bazen bunaltıcı sıcaklar yaşanırken karadeniz kıyıları daha serindir. İl merkezinde ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 44,1 °C (13 Temmuz 2000), en düşük hava sıcaklığı
-8,3 °C (23 Şubat 1985), yıllık ortalama sıcaklık ise 14,8 °C’dir. Karadeniz kıyısında yıllık ortalama yağış
miktarı 1.000 mm’yi aşar. Bu miktar güneye doğru gidildikçe azalır, İzmit’te 800 mm’nin de altına düşer
(784,6 mm).
Samanlı Dağlan’nın körfeze bakan yamaçlarında iklim Karadeniz kıyılarına benzer. Yağış miktarı da bu
kesimde farklıdır. Rüzgârlar kışın kuzey ve kuzeydoğudan, yazları ise kuzeydoğudan eser.
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
8,6
Haziran
6,6
Mayıs
6,3
Nisan
Mart
Ortalama En Yüksek Sıcaklık (°C)
Ortalama En Düşük Sıcaklık (°C)
Ortalama Güneşlenme Süresi (saat)
Şubat
Ortalama Sıcaklık (°C)
Ocak
KOCAELİ
13 17,5 21,8 23,8 23,5 20,2 15,9
11,4
8,1
9,7 10,5 13,2 18,3 23,1 27,5 29,4 29,2 25,8 20,6
15,6
11,5
3,4
3,5
5
8,9 12,9 16,9 19,2 19,3
16 12,5
8,2
5,3
2,3
2,5
4,6
5,2
7,1
8,5
9,1
8,4
7,6
4,4
3,3
2,3
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 16,9 15,5 13,6
12
9,7
8,6
6,1
5,7
7,4 12,5
13,2
16,4
Aylık Toplam Yağış Miktarı
91,5 73,7 72,4 55,3 45,2 50,5 38,7 50,7 50,7 94,6
Ortalaması (kg/m2)
85,5
107,4
Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1970 - 2011)
Kocaeli’ye ait bazı iklim değerleri (1970-2011)
34
3.7.4. KOCAELİ İLİNİN HİDROGRAFYASI
YERALTI SUYU KAYNAKLARI;
İzmit Körfezi çevresi genel olarak yeraltı suyu açısından zengindir.
Yeraltı suyu potansiyeli (toplam emniyetli yer altı suyu rezervi) 74,2 hm3/yıl’dır.
a) İzmit ovası yeraltısuyu rezervi.............................................…..37 *106m3/yıl
b) Gölcük ovası yeraltısuyu rezervi...............................................6,5*106m3/yıl
c) Sapanca ovası yeraltısuyu rezervi...........................................20,5*106m3/yıl
d) Tütünçiftlik-Yarımca ve Derince ovası yeraltısuyu rezervi.......4,5*106m3/yıl
e) Gebze-Dil Deresi ovası yeraltısuyu rezervi..................................2*106m3/yıl
f) Gebze Çayırova ovası yeraltısuyu rezervi....................................2,5*106m3/yıl
g) Karamürsel Kaytazdere ovası yeraltısuyu rezervi........................1,2*106m3/yıl
AKARSULAR;
Kocaeli İli’nin toprakları tümüyle Marmara havzası içindedir. Bu havza Meriç, Susurluk ve Sakarya havzaları dışında Marmara bölgesinin hemen tümünü kapsar. Havzanın il sınırları içinde kalan bölümünde
önemli sayılacak bir akarsu yoktur. Ancak Kocaeli yarımadası, birçok çay ve dereyle yarılmış durumdadır. Genellikle kısa ve sel niteliğinde olan bu sular, ildeki yeryüzü şekillerinin oluşumunda önemli rol
oynamıştır. Akarsuların bir bölümü Karadeniz’e diğerleri ise İzmit Körfezi yada Marmara’ya dökülür.
Karadeniz’e dökülen akarsuların su kaynakları ve su toplama alanları hayli güneydedir. Bunların akışları da genellikle düzensizdir.
Yağışlı dönemlerde taşkınlıklara yol açarken, yazın
iyice kururlar. Karadeniz’e
dökülen akarsuların en
önemlileri Kocadere, Davan Çayı, Sarısu ve Kaynarca Deresidir.
Marmara Denizi’ne dökülen akarsuların bir bölümü
İzmit Körfezi’nin kuzeyinden, bir bölümü ise güneyinden gelerek Marmara’ya
dökülürler. Körfezin kuzeyinden Marmara’ya dökülen akarsuların en önemlilerinden biri Tavşanlı
(Dilovası) Deresidir. Pelitli
köyünün güneybatısından doğan bir süre güneye aktıktan sonra dirsek yapıp doğuya, yine güneye dönerek Marmara’ya dökülen bu derenin yaklaşık uzunluğu 12 km’dir. Marmara’ya Körfezin kuzeyinden
dökülen diğer önemli akarsular Çayırova, Hatip, Ağadere, Derboğazı, Erenler, Kanlıbağ, Aydınlıkdere,
Memelidere ve Bekirdere’dir. Marmara Denizi’ne Körfezin güneyinden dökülen sular ise genellikle Samanlı Dağları’ndan doğar, bu dağın kuzey yamaçlarındaki alçak düzlüklerden inerler.
35
Bunların en önemlilerinden biri olan
Serindere’nin Sıcakdere adlı bir kolu vardır.
Sıcakdere Bursa’dan, Serindere ise Sakarya’dan
il sınırına girer. Bahçecik yakınlarında birleşen iki kol Serindere adıyla akışını sürdürür.
Kış ve ilkbaharın yağışlı günlerinde karların
eridiği dönemlerde Serindere bir hayli kabarır.
Samanlı Dağları’ndan doğan önemli akarsulardan biride Yalakdere’dir. 5 koldan beslenen
Yalakdere’nin havzası hayli geniştir. Kış sonlarında suyu artan derenin Hersek yakınlarındaki Marmara’ya dökülen ağzında bir delta
düzlüğü oluşmuştur. Marmara’ya bu kesimden dökülen diğer akarsular arasında Değirmendere, Halıdere
ve Kazıklı Deresi sayılabilir.
GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLAR;
Sapanca Gölü, Sakarya ve Kocaeli illerinin sınırları içinde yeralan bir tatlı su gölü olup, çevre yerleşimleri
için önemli bir içme ve kullanma suyu kaynağıdır. Gölün çevresi 39 km uzunluğundadır ve bunun 26
km’lik kısmı Sakarya İline, 13 km’si ise Kocaeli İline aittir.
Gölün su toplama havzası içinde, Sakarya İli sınırları dahilinde, Serdivan, Adapazarı, Arifiye, Sapanca,
Kırkpınar Belediyeleri ve Yanıkköy, Kurtköy, Mahmudiye, Memnuniye, Uzunkum, Esentepe, Aşağıdere,
Yukarıdere v.b. köy yerleşimleri; Kocaeli sınırları dahilinde ise, Eşme, Maşukiye, Hikmetiye (Derbent),
Suadiye Belediyeleri ve Acısu, Şirinsulhiye, Nusretiye, Uzuntarla v.b. köy yerleşimleri yeralmaktadır.
Göl halen Adapazarı’nın içme suyunu temin etmektedir. Bunun yanında Seka, Tüpraş ve Petkim gibi
Kocaeli’nin büyük sanayi kuruluşlarının kullanma sularında aynı kaynaktan sağlanmaktadır. Ancak Sapanca Gölü bugünkü kullanımının üstünde bir potansiyele sahiptir. Göl alanı 47 km² olup, yıllık emniyetli doğal verimi 129.5 hm3, yağış alanı 252 km2’dir.
Sapanca Gölü, kuzey ve güneydeki dağlardan inen dereler ve göl dibindeki kaynaklardan beslenmekte
olup, gölün fazla suları Çark suyu ile, Sakarya Nehrine akmaktadır. Gölün çevresi çarpıcı doğal zenginlikler içermekte; bu özelliği konumu ile birleştiğinde, Sapanca çevresi, yakın çevredeki yoğun
yerleşmelerin (Adapazarı, İzmit, İstanbul) günübirlik ve hafta sonu tatil amacı ile kullandıkları bir yöre
olarak önem kazanmaktadır. Bunun sonucunda, Sapanca gölü içme suyu havzası, öncelikle yoğun ikinci
konut taleplerine sahne olmaktadır.
36
Sapanca Gölü, kuzeyden E-5 karayolu, güneyden ise TEM Otoyolu ve demiryolu ile çevrelenmiş olup,
yöre bu özelliğiyle, Trakya ve İstanbul’u Anadolu’nun iç kesimlerine bağlayan güzergahların önemli kavşaklarından biridir. Yakın çevresi ise (Adapazarı, İzmit) hızla gelişen sanayi merkezleri konumundadır. Özellikle TEM otoyolunun açılışının ardından bölge daha da talep çeker olmuş İstanbul Metropolü ile bağlantının güçlenmesi, yeni sanayi talepleri ve yeni ikinci konut talepleri yaratmıştır.
DSİ I. Bölge 15. Şube Müdürlüğü’ nün inşa etmiş olduğu Çayırköy Sel Kapanı (İzmit Ovası Taşkın kontrol yapısı) ile Bıçkıdere, Kurtdere, Şeytandere ve Bayraktar Göletleri İzmit Ovası taşkın kontrol
yapıları olmakla beraber aynı zamanda sulama suyu biriktirme (gölet) yapılarıdır.
DENİZLER;
Kocaeli İli, Kuzeyden Karadeniz, batıdan da Marmara ile çevrilidir. İlin Karadeniz kıyıları, yüksek kıyı
tipinin özgün örnekleridir. Bu dik kıyıları oluşturan tabakalar, yatay ya da yataya yakın biçimde sıralanır.
Değişime uğramış kesimlerde eğilimler, kabaca 8-10 derecelik açılarla, çeşitli doğrultularda, çoğunlukla
kuzeye doğrudur. Kocaeli’nin Marmara kıyıları ise, körfezin kuzey ve güney kıyıları olmak üzere iki bölümde incelenebilir. Kuzey kıyılarının düzeyi, körfezin oluşumundan sonra sürekli değişmiştir.
Bu kesimdeki taraçalar söz konusu sürekli değişimin sonucudur. Yelkenkaya Burnu ile Darıca arasında
bir girinti oluşturan kesim yüksektir. Yelkenkaya Burnu’nda dalga aşındırması (abrazyon) yoluyla kıyı
gerilemiş ve bir düzlük oluşmuştur. Bu düzlük 30-40 cm. kalınlığında bir tabaka halinde çakıllarla kaplıdır. Darıca’nın doğusunda girinti ve çıkıntılar genellikle İzmit Körfezi kırığının tektonik çizgisine yada
dere vadilerinin taban ve yamaçlarına göre biçimlenmiştir. Tavşancıl Hereke arasında kıyı, genellikle
triyas ve kretase kalkerlerinden oluşmuştur.
Bu kesimde set başları belirgindir ve her set tek kütle oluşturarak kıyıya koşut bir dizi halinde uzanır. Hereke’ye doğru yaşlı kalkerden oluşmuş kayalara rastlanır. Herekeden sonra kıyılar sığlaşmaya ve
yığıntı şekilleri belirginleşmeye başlar. Şirinyalı’nın doğusunda, yüksek kıyılar biter ve alçak kıyılarla
yığıntı şekilleri ortaya çıkar. Bu kesimde dereler genişlemiş, kıyının sığ olmasından dalgaların bu kesimdeki aşındırma etkisi azalmıştır.
Bu nedenle kuzeyden inen dereler, taşıdıkları birikintileri yığarak deltalar oluşturur. Yarımca’nın doğusunda, yaşlı denizsel taraçalar geniş yer tutar. Bu kesimde deniz dolgusundan oluşmuş bir alçak kıyı
şeridi uzanır. Yarımca Petrol Rafinerisi’nin biraz doğusundaki yükseklikleri 20 m’ye ulaşan denizsel taraçalar, özellikle son glaysal dönemde kuzeyden inen derelerle derin biçimde kazılmıştır. Daha sonraki
deniz basmasıyla yakın dere ve vadilerin birleşmesi sonucu oluşan bir koy oluşmuştur.
Körfez’in kuzey kıyısında, denizsel kuvaterner depolarının gelişmiş olduğu yerlerdeki akarsular, menderesler çizerek akar. Bu akarsuların bir bölümü, flandrien yaşlı, birikinti alanlarını geçmemekte ve kıyı
şeridinin biraz gerisinde sona ermektedir.
37
Derince’nin doğusundaki kıyı, alçalarak sürer. Bu kesimde yine birikinti şekilleri görülür. Bunların en
genişi, Çınarlıdere’nin ağız kesimindedir. Çınarlı Vadisiyle kesintiye uğrayan denizel taraçalar, daha doğudaki kıyılarda yeniden belirginleşir. Şirintepe yöresinde 60 m’ye çıkan denizel taraçalar oldukça belirgindir.
Şirintepe - Kuruçeşme arasında denize taraçalar üzerinde açılmış güneydoğu yönlü bir vadi, bu taraçaların sürekliliğini kesintiye uğratmış, kıyıda bir girinti oluşturmuştur. İzmit’e doğru gidildikçe insan eliyle
değişime uğramasına karşın alçak kıyılar sürer.
Körfez’in güney kıyıları, paleozoik dönemde yükselen bir kütlenin kuzeyinde uzanmaktadır. Üzerinde
tersiyer örtü katmanları ile birlikte çok yakın zamanda yükselmiş olan masifin kenarı, söz konusu kıyı
çizgisini oluşturmuştur. İzmit Körfezi’nin güney kıyıları, denizin akarsu vadilerinin ağız kesimlerini doldurması sonucu alçalmıştır. Bu kesimdeki yüksek kıyılar, daha çok Değirmendere ile Karamürsel arasındadır.
Kocaeli İlinin Uydu Görüntüsü
3.7.5 TOPRAK ÖZELLİKLERİ
Türkiye’de toplam 341,847hektarlık alana yayılan Kocaeli ilinde, tarım yapılan topraklar hektar genişlikle
ilin yaklaşık %37 ’ünü teşkil etmektedir. Bu topraklarda kuru ve sulu bitkisel üretim yapılmaktadır.
İl’in değişik topografyası, iklimi ve jeolojik yapı farklılıkları ile vegetasyondaki çeşitlilik, değişik özelliklere sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur. Bu durum bitki besin maddeleri kapsamında da kendini
göstermektedir.
İl topraklarının verimlilik derecelerinin tespitinde ve ifadesinde yararlanılan faktörlerin, ortalama
analiz sonuçlarına göre yapılan genel değerlendirme neticeleri aşağıda özetlenmiştir:
38
1)Toprak Bünyesi; Bitkilerin gelişip büyümeleri için gerekli olan besin maddeleri ve suyun tutulması ile
havalanma ve su geçirgenliğinde en önemli etkendir.
Saturasyon yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarım topraklarının %24,12’si tın,%65,73’ü killitın,%9,79’u kil ve %0,36’sı kum bünyeye sahiptir. Bu dağılım İl’de tarım için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir.
2)Toprak Reaksiyonu (pH); Topraktaki bitki besin maddelerinin, bitkilere yarayışlılıkları yanında, toprak canlılarının faaliyetleri için ortamın uygunluğunu ifade eder.Tarım topraklarının
%14,15’i
asit (PH
6,5’dendüşük), %52,66’sı
nötr (PH6,6-7,5), %33,19’u ise alkali (ph 7,5’den büyük)
reaksiyona sahiptir.
3)Toprak Tuzluluğu (% Total Tuz); Bitki gelişimi dolayısıyla verim üzerine olumsuz etki yapan faktör
olup, her bitkinin tuza hassasiyeti değişik oranlardadır.
İşlenen toprakların %99,58’i tuzsuz, %0,39’u hafif tuzlu ve %0,006’sı ise çok tuzludur.
4)Organik madde ve azot; Topraktaki bitki ve hayvan artıklarının parçalanması ile meydana gelen bir
materyaldir. Toprağın fiziksel özelliklerini düzeltirken, terkibindeki bitki besin maddeleri de yarayışlı
duruma geçer. Ayrıca su ve besin maddelerinin ortamda tutunmalarını temin eder. Topraktaki azotun
kaynağı organik maddelerdir.
5)Topraktaki Kireç; Toprağın fiziksel özellikleri üzerine olan olumlu etkisi, PH’de yaptığı değişiklikle
bitki besin maddeleri ve kullanılan ticaret gübrelerinden faydalanma oranını artırarak verim üzerinde
olumlu etki yapar.
6)Topraktaki fosfor;Topraktaki besin maddelerindendir. Bitkinin büyümesinde, veriminde ve kalitede etkendir.İl’in tarım topraklarının, %28,60’da fosfor çok az, %32,36’sında az, %15,64’de orta,
%8,78’inde yüksek ve %14,63’ünde ise çok yüksek fosfor varlığı tespit edilmiştir.Bu değerlendirmeye
göre fosfor eksikliği gösteren toprakların fosforlu gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir.
7)Topraktaki Potasyum; Bitkinin büyümesi ve çoğalması için önemli bir besin maddesi olan potasyum, verim ve kalite üzerinde etkili olup, meyvenin yağ, nişasta ve şeker oranlarında artışa neden olur.
İlimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarda potasyum birikmesine neden
olmuştur.
39
İl topraklarının %0,90’ ında potasyum az, %6,87’ sinde orta, %6.98’inde yeter ve %85,252’de ise
fazla miktarda potasyum tespit edilmiştir. Görüldüğü gibi il topraklarının potasyum seviyesi genellikle
yeter durumda olmakla birlikte, az miktarda potaslı gübreye de ihtiyaç var.
3.7.6. ARAZİ VARLIĞI
Kocaeli İli’nin toplam arazi varlığı 341,847 hektar olup arazi dağılımı ile ilgili bilgiler tabloda verilmiştir.
(İl Gıda ve Tarım müdürlüğü Web Sitesi )
İLÇELER
BAŞİSKELE
TOPLAM TARIM ALANI
ALAN
(Ha)
(Ha)
21.527
5.025
ORMAN VE
FUNDALIK
(Ha)
10.234
ÇAYIR VE
MERA
(Ha)
1.647
TARIM DIŞI
ARAZİ
(Ha)
4.621
ÇAYIROVA
2.902
0
264
6
2.632
DARICA
2.409
433
0
0
1.976
DERİNCE
19.559
6.550
11.196
439
1.374
DİLOVASI
13.317
3.687
7.892
0
1.738
GEBZE
42.274
21.579
18.515
69
2.111
GÖLCÜK
22.778
905
13.063
14
8.796
İZMİT
48.436
13.556
13.409
3.643
17.828
KANDIRA
85.472
46.718
27.310
3.899
7.545
KARAMÜRSEL
25.443
12.777
11.084
56
1.526
KARTEPE
26.909
8.531
12.300
2.024
4.054
KÖRFEZ
30.821
6.519
22.162
62
2.078
341.847
126.280
147.429
11.859
56.279
TOPLAM
Kocaeli İli Arazisinin Kullanım Durumlarına Göre Dağılımı
ARAZİ
YÜZÖLÇÜMÜ ( HEKTAR)
SULANABİLİR ARAZİ
33.450
SULANAN ARAZİ
12.930
KURU TARIM ARAZİSİ
92.830
TOPLAM
126.280
Kocaeli İli Sulu ,Kuru Tarım Arazisi Varlığı
40
3.7.7.ORMAN VARLIĞI
Fakir bir orman örtüsüne sahip Kocaeli’nde Türkiye’nin doğu Marmara coğrafi alanının % 39’ u
ormanlarla kaplıdır. Bu oran zengin bir orman örtüsü gösteren Orta Avrupa Ülkeleri seviyesine yaklaşır. Kocaeli Marmara bölgesinde yöreler içinde orman zenginliği bakımından Bursa ve Adapazarı’ndan
sonra gelir. İzmit Körfezinin Kuzey ve Doğusunu dar bir şerit halinde bir orman altı tipi olan maki
formasyonu çevirir. Körfez çevresinde Akdeniz bitki özelliğini zeytin ağacı belli eder. Buradaki maki
bitki topluluğu arasına, Akdeniz bölgesindekilerden farklı olarak kocayemiş (Arbutus unedo), kermez
meşesi (Quercus ılex), Karaçalı, yaban gülü (Rhododendron ponticum) gibi ağaçlarda çokça karışmıştır. Körfezin kuzey batısında ve doğusunda 100 - 500 m yükseklikleri arasında doğu Marmara’nın esas
karakterini belirten geçiş bitkileri görülmektedir. Maki bitki topluluğunun hemen kuzeyinden başlayan
alanda orman, fundalık ve step karışımı yer almaktadır. Yılda 400 - 800 mm yağış alan bu yöre ağaç ve
çalıların kesilmesi ve çeşitli nedenlerle tahrip olmuştur.
Sapanca gölünün güneyinde bitki örtüsü bakımından iki farklı alan görülür. Birincisi toprak ve bitki
örtüsünden mahrum dik meyilli kayalıkları; ikincisi üzerinde ağaç ve çalı örtüsü bulunan alanlar. Dik
kayalık meyillerde bitki örtüsü yoktur. Toprak bulunan yerlerde ise orman vardır. Önceleri birçok alanları kaplayan orman örtüsünün sonradan tahrip edilmesi ile buralardaki doğal ince toprak tabakaları
erozyona uğramış ve yerli kayalar meydana çıkmıştır.
Körfezin güneyinde maki formasyonlarının üzerinde yer alan arazi orman örtüsü ile kaplıdır. Büyük
kısmı doğal ormanlarla örtülü iken, imha edici kesimler, yangınlar ve tarla açmalar ile bugün arazinin
yarıdan fazlası ağaç örtüsünden mahrum kalmıştır.
Arazinin fena kullanılması ve bir sistemin olmaması mevcut ormanlık sahaların gittikçe azalmasına
sebep olduğu gibi ağaçların kalitesi üzerine de kötü tesir ettiği görülmektedir. Halbuki yağış miktarı ve
arazi en iyi şekilde ağaç yetiştirmeye uygundur.
Kocaeli yöresinde çam, çınar, servi, söğüt ağaçları vardır. Ayrıca endüstride kullanılmak üzere kavak
yetiştirilir. Bu nedenle Kocaeli’nde kurulmuş olan Kavakçılık Araştırma Enstitüsü kavak türünün ıslahı
için en uygun tesis ve işletme metotlarını araştırmaktadır.
41
3.7.8.FLORA-FAUNA
Flora; Kocaeli’de bitki örtüsü, genelde Marmara Bölgesi özelliğini taşımakla birlikte, kıyısıyla dağlık
alanlar arasında önemli farklılıklar görür. Ayrıca kuzeyden güneye doğru gidildikçe, Karadeniz’e özgü
bitki topluluklarının yerini Akdeniz bitkileri almaya başlar. Samanlı Dağları ile Karadeniz kıyısı ardındaki alanlar sık ve nemcil ormanlarla kaplıdır. Kocaeli’nin, biyolojik çeşitlilik açısından en zengin bölgesi
ormanlarla kaplı olan Samanlı Dağlarıdır. Yağışlı ve ılıman iklimin hakim olduğu drenajı iyi, geçirgen
bir toprağa sahip olan Samanlı Dağları silsilesinde Kayın, Gürgen, Dışbudak, Akçaağaç, Kestane ve Meşe
türleri hakimdir. Genellikle dağların yukarı kısmları iğne yapraklı ağaçlarla, aşağı kısımları geniş yapraklı
ağaçlarla örtülüdür. Denize yaklaştıkça Akdeniz ikliminin bitki örtüsüne, makilere sıkça rastlanır.
Kocaeli’nin en yüksek noktası 1.602 metre yüksekliğe sahip Kartepe’dir. Bu yükseltinin çeşitli kademelerinde bulunan bitki türlerine göre bitki kuşakları tespit edilmiştir. Deniz seviyesine en yakın yükseltilerdeki bitki topluluğu sert yapraklı orman kuşağı (lauretum) olarak adlandırılmaktadır. Maki formasyonunun hakim olduğu bölgede Defne, Kocayemiş, Karayemiş, Akçakesme v.s. bitki türleri görülür. Bu kuşak
250 metre rakıma kadar devam eder.
250 ile 750 metre arasındaki bölgeye, Kestane Kuşağı (castenatum) denilmektedir. Bu kuşakta Meşe türleri, Kestane, Dışbudak, dere içlerinde Çınar ve Akçaağaçlar yer alır. 700 metreye çıkıldığında ise Meşelerin
azaldığı, Kestane ağaçlarının yoğunlaştığı gözlenir. 750 metreden sonra alçak kesimlerde baltalık olarak
görülen, yükseldikçe koru ormanına dönüşen Kayın ağaçlarının oluşturduğu Kayın Kuşağına (fagetum)
ulaşılmaktadır.
1000 metreden yükseltilerde ise önce Karaçam sonra Göknarların ağırlık kazandığı iğne yapraklı orman
kuşağı bulunur. Bu kuşaksal görüntü, özellikle Kartepe’nin de içinde bulunduğu körfezin güney kesiminde çok belirgindir. Özellikle Başiskele ve Kartepe İlçelerinde ve bu ilçelere bağlı Suadiye, Yuvacık, Bahçecik ve Maşukiye’de Kayın ağırlıklı koru ormanları, Kestane ağırlıklı baltalık ormanlar bulunmaktadır.
Körfezin kuzeyinde ise önce Meşe bataklıkları, biraz yükselince Meşe, Kayın, Gürgen karışımlı baltalık,
ormanlar bulunmaktadır.
Karamürsel’in denize bakan yamaçlarında maki türü bitki çeşitliliği yaygındır. Güneyde, yukarılara doğru çıktıkça önce Kestane ve Meşe baltalıkları görülür. Nispeten kurak bir iklimi olan Çamdibi Köyü’nde
bozuk Kızılçam ormanları, İznik sınırında Karaçam karışık ormanlar mevcuttur. Ayrıca Kocaeli’nin İzmit İlçesi’nin kuzeyinde Çenedağ, Faretepe, Taştepe mevkilerinde, Kandıra sahil kesiminde, Sarısu’dan
42
Babalı’ya kadar olan bölgede, Gebze’nin kuzey ve kuzeydoğu kesimlerinde yaklaşık 25.000 hektar alanda
insan gücüyle yaratılan ormanlar bulunmaktadır. Sahil Çamı, Radiata Çamı, Karaçam, Kızılçam, Sedir,
Duglas, Fıstık Çamı v.b. türler ile plantasyonlar tesis edilmiş ve ekonomik değer üreten ormanlar oluşturulmuştur.
Nemli ve derin toprakları seven Kayınlar, kuzey yamaçlarda görülür ve en fazla 200-400 metre yükseklikler arasında yayılış gösterir. Yön itibarı ile yapılan incelemelerde; Kayına en çok kuzeye bakan yamaçlarda, daha sonra sırasıyla doğuya ve batıya bakan yamaçlarda rastlanır. Meşeye gelince, yer seçimi
açısından o kadar “müşkülpesent” bir ağaç değildir ve yayılışı daha geniş olduğundan genellemelere
gitmek biraz güçtür. Kestane ise sıcak, derin nemli ve besin değeri yüksek toprakları sevmesi nedeniyle
Karadeniz’e bakan nemli sıcak yamaçlardaki vadileri seçmekte, yükseldikçe genel bitki kompozisyonu
içerisindeki oranı azalmaktadır.
Fauna; Kocaeli sınırları içerisinde bölgeye ait en çok ender hayvan türleri yaşama ortamı olan alanlar
bulunmamaktadır. Karasal türler ve aynı türe ait topluluklar olarak; sürüngenler (kaplumbağa, büyük
yeşilkertenkele, lekeli ince kertenkele), kuşlar (ala karga, serçe, çulluk, bıldırcın, kara ördek, üveyik, atmaca, doğan, şahin, küçük kartal, sülün, sığırcık, kızıl gagalı dağ kargası), memeliler (tavşan, tilki, çakal,
alaca sansar, yaban domuzu, orman oyucu faresi, kurt, sincap, kunduz, karaca, geyik) bulunmaktadır.
İlde bulunan ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayatı Yerleştirme Sahaları şöyle sıralanabilir: Kandıra,
Seyrek, Çamkonak, Körfez, Kutluca-Kıyırlı, Gebze-Yağcılar ile Karamürsel, Yalakdere-Kadriye-TahtalıFulacık köyleri arasında Sülün kuşu, Seyrek-Ağva arasında Geyik ve Karaca, Kuruçeşme’nin kuzeyinde
kalan alanda Keklik, İzmit Körfezi’nin güneyinde ayıların bulunduğu alanlar Av Hayvanlarını Koruma
ve Üretme sahalarıdır.
Ayrıca Pazarçayırı, Örnekköy ve Sultaniye köylerinin etrafına geyik salınarak bu bölge koruma altına
alınmıştır. İl sınırları içerisinde Darıca-Bayramoğlu’nda bir kuş cenneti bulunmaktadır. İstanbula 38 km
mesafede bulunan Darıca Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi ve Botanik Parkı, kuş türleri açısından dünyada eşi benzeri olmayan bir park haline gelmiştir. Hayvanat bahçesi, 350 çeşit hayvan 250’nin üzerindeki
bitki çeşidi, tropik merkez akvaryumu ve botanik bahçeleriyle bir bütün oluşturmaktadır.
43
3.7.9. İDARİ DURUMU
Kocaeli ilinin ilçeleri; merkez ilçe İzmit, Derince, Gebze, Gölcük, Karamürsel, Kandıra, Körfez, Başiskele,
Kartepe, Dilovası, Çayırova, Derince olmak üzere toplam oniki ilçesi bulunmaktadır.
Kocaeli İli İlçeleri
3.7.10 NUFÜS
Kocaeli, 1,5 milyonu aşkın nüfusu, 12 İlçesi, 1’ i büyükşehir, 12’si İlçe belediyesi
olmak üzere toplam 13 belediyesi, 243
köyü ve km2’ye düşen 445 kişilik nüfus
yoğunluğu ile ülkemizin önemli illerinden biridir.
Kocaeli, İstanbul Metropolüne olan yakınlığı, Doğal Limanı (İzmit Körfezi),
Orman varlığı, kara, deniz ve demiryolu ulaşımında sağladığı ciddi avantajlar
nedeniyle bütün dönemlerde önemli bir
cazibe merkezi olmuştur.
44
İlimiz “Sanayi Kenti” ve “Bilim Kenti” olma vizyonu yanında “Kartepe Dağ Turizm Merkezi Projesi”nin
tamamlanmasıyla “Turizm Kenti” olma vizyonuna da sahiptir.
Kocaeli, 2001 yılında sağlamış olduğu 9.1 Milyar TL’lik GSYİH’sı ve Türkiye GSYİH’sı içindeki % 5.1’lik
payı ile 4.sırada, kişi başına GSYİH bakımından ise iller arasında 1. gelişme hızı bakımından da %
61.7’lik gelişme hızı ile iller arasında yine 1.sırada yer almaktadır.
Kocaeli ili nüfusu 2012 yılına göre 1,634,691’dir. Bu nüfus, 828,071 erkek ve 806,620 kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: %50.66 Erkek, %49.34 Kadın’dır.
Şehirde Yaşayan Erkek Nüfus
452.420
Şehirde Yaşayan Kadın Nüfus
441.822
Şehirde Yaşayan Toplam Nüfus
894.242
Köyde Yaşayan Erkek Nüfus
276.170
Köyde Yaşayan Kadın Nüfus
267.514
Köyde Yaşayan Toplam Nüfus
543.684
Kocaeli ili ayrıntılı nüfus bilgileri
YIL
TOPLAM NÜFUS
ERKEK
KADIN
2012
1,634,691
828,071
806,620
2011
1,601,720
812,302
789,418
2010
1,560,138
788,267
771,871
2009
1,522,408
771,502
750,906
2008
1,490,358
756,092
734,266
2007
1,437,926
728,590
709,336
Yıllara Göre Kocaeli İli Genel Nüfus Bilgileri
45
3.7.11. TARIM ve HAYVANCILIK
Kocaeli İli tarım ürünleri buğday, yulaf, mısır, ayçiçeği, şekerpancarı, tütün ve ketendir. İzmit Körfezinin çevresi sebze ekimine çok müsaittir. Senede 100 bin tona yakın sebze yetiştirilir. Domates, lahana,
ıspanak, bakla, kereviz ve enginar en çok yetişen sebzelerdir. Körfez ilçesinde kiraz üretiminin yeniden
canlandırılması için destek projeleri yapılmalı ayrıca Körfez’de ki genç nüfus doğa turizmi ve gastronomi turizmine yönlendirilmelidir. Kocaeli’nde meyvecilikte çok önemlidir. Başta elma olmak üzere kiraz,
vişne, erik, şeftali, fındık, üzüm ve dut çok yetişir. Kocaeli’nde hayvancılık çayır ve meralar azdır. Mer’a
hayvancılığı gerilemekte, fakat besicilik gelişmektedir.
Tarım Alanlarının Dağılımı;
İlimizin toplam 341.847 Ha.’lık alanı içerisinde tarım yapılan alan 126.280 Ha. olup, il yüzölçümünün %
37’sini kaplamaktadır. Toplam tarım alanı içerisinde tarla alanı 110.246 Ha., meyvelik alan 12.647 Ha.,
sebze üretimi yapılan alan 3,030 Ha., zeytin alanı 266 Ha., süs bitkileri alanı 91 Ha.’dır.
KULLANIM AMACI
Tarla 85.792
Sebzelik 5.584
Örtüaltı 237
Meyvelik 12.882
Süs Bitkileri 61
TOPLAM 104.556
ALAN (HEKTAR)
110.246
3.030
266
12.647
91
126.280
Kocaeli Tarım Yapılan Alanın Kullanım Amacı
Hayvancılık;
İlimizin büyükbaş hayvan
varlığı 66.520 adet olup,
en fazla yetiştiricilik Kandıra ve Merkez İlçemizdedir.
İlimizin küçükbaş hayvan
varlığı 43.159 adet olup,
en fazla yetiştiricilik Gebze İlçemizdedir.
Kanatlı hayvan varlığı olarak en fazla yetiştiricilik
Kandıra ve Merkez İlçemizdedir. Broiler kümesleri bu ilçelerimizde yoğun bulunmaktadır.
Maşukiye Beldesinde faaliyet gösteren Alabalık İşletmeleri üretmiş oldukları balıkları kendi işletmelerinde bulunan lokanta, restoran ve Kartepe’de bulunan Otel ile yörede bulunan diğer tesislerde Kocaeli ve
çevre illerden gelen turistlere sunarak turizmin sektörel gelişimine katkı sağlamaktadır.
İlimiz sınırlarında toplam 677 işletme, 42.092 koloni ile arıcılık yapmaktadır.
46
3.7.12. SANAYİ
Kocaeli, Cumhuriyetle birlikte özellikle sanayileşme alanında en hızlı gelişen illerimizden birisi olmuştur. Bunun başlıca nedeni İstanbul’a yakınlığıdır. 1934 yılında İzmit’te ilk kâğıt üretim tesisi olan İzmit
Kâğıt Fabrikası açılırken, bunu 1944’te ikinci Selüloz ve Kâğıt Fabrikası takip etmiş, SEKA tesisleri 1954,
1957 ve 1959’da genişletilmiştir. Böylece günümüze kadar devam eden hızlı bir sanayileşme ile Kocaeli,
Türkiye’nin ileri düzeyde sanayi bölgesi durumuna gelmiştir.
Kocaeli bir sanayi kenti olarak GSYİH’nın % 69.9’unun sanayi sektöründe yaratıldığı bir bölgedir ve ilde
sanayi odasına bağlı yaklaşık 1300 sanayi kuruluşu faaliyet göstermektedir. Bu sanayi kuruluşları ağırlıklı olarak Gebze, İzmit ve Körfez ilçelerinde toplanmıştır. Ülkemizin en büyük 100 sanayi kuruluşunun
18’i Kocaeli’nde bulunmaktadır. Kocaeli’nin imalat sanayi açısından ülke içindeki ve dış ticaretteki payı
ise % 13’tür.
Bölgede yoğunlaşan sanayi kuruluşlarının yanı sıra bilimsel araştırma ve geliştirme merkezleri de Kocaeli ekonomisine güç katmaktadır. Bölge sınırındaki Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Marmara Araştırma Merkezi,
TÜBİTAK, TSE Merkez Laboratuarları, TEKMER (Teknoloji Geliştirme Merkezi), TÜBİTAK Teknoparkı, GOSB Teknoparkı ve KOÜ Teknoparkı bilimsel gelişmelere ivme katan kurum ve kuruluşlardır.
Kocaeli, kişi başına düşen yıllık milli gelir açısından son 10 yıldır ülke genelinde birinci sırada yer almaktadır. Bu değer, Türkiye ortalamasının yaklaşık iki buçuk katıdır. Genel bütçe ve vergi gelirlerine
katkı bakımından da Kocaeli % 17,41 ile Türkiye sıralamasında ikinci sırada yer almaktadır.
3.7.13. ULAŞIM
Kocaeli hem Karadeniz’e hem de Marmara’ya açılımı olan bir ildir. Dolayısıyla kara ve deniz ulaşımı
açısından Türkiye’nin en yoğun merkezlerinden birisi olarak dikkat çeker. Kentte, Körfez’de bulunan iki
büyük limanın (Derince ve Yarımca) yanı sıra 34 özel iskele ile de deniz ulaşımı yapılmaktadır.
Ayrıca il, demiryolu ve karayolu bağlantıları açısından da kilit bir konuma sahiptir. Avrupa’dan Ortadoğu ve Asya’ya uzanan karayolu ve demiryolu bağlantıları ilden geçmektedir.
Karayolu; Kocaeli, İstanbul’u Trakya dışında tüm ülkeye bağlayan kara ve demiryolu üzerinde yer almaktadır. Türkiye karayolu ağında trafik yoğunluğunun en yüksek olduğu kesim Marmara Bölgesi, bölge
içinde de en yoğun eksen İstanbul-Kocaeli-Sakarya güzergahıdır. Bölgenin ikinci büyük kenti Bursa’nın
İstanbul’a bağlantısı da Kocaeli üzerinden sağlanır. 2000 m2’lik bir alanda hizmet veren İzmit Otobüs
Terminali’nin merkeze uzaklığı 4 km olup peronu mevcuttur.
47
İlimizden ülkemizin çoğu iline otobüs ile ulaşmak mümkündür. İstanbul’dan Anadolu’ya giden otobüs
firmalarının önemli bir kısmının İzmit Otogarında yazıhaneleri bulunmaktadır.
Demiryolu; Kocaeli, İstanbul ve Trakya’yı Anadolu’ya bağlayan demiryolu üzerindedir. Haydarpaşa’dan
başlayan demiryolu, kıyıyı izleyerek Gebze’de Kocaeli sınırına girer, İzmit’ten geçerek il dışına çıkan yol,
Sakarya Arifiye’ye kadar uzandıktan sonra güneye kıvrılarak Bilecik ve Eskişehir üzerinden Ankara’ya
ulaşır. Haydarpaşa-İzmit-Adapazarı arasında sık aralıklarla banliyö tren seferleri vardır.
Denizyolu; Derince Limanı (Port of Derince) Ro-Ro seferlerinin yapıldığı ve Uluslararası yük ve yol-
cu gemilerinin kullanabildiği bir limandır. Gebze-Eskihisar’dan, Yalova-Topçular’a 24 saat arabalı vapur
seferleri vardır. İzmit Marinadan, Gölcük, Derince, Değirmendere ve Karamürsel’e vapur seferleri, Karamürsel-Hereke arasında ise yolcu vapuru seferleri vardır. Gebze-Arpalık Mevkiinde bulunan Atabay
Turizm Yat Çek Yeri, 60 yat kapasitelidir.
Havayolu; Cengiz Topel Havalimanı, Kocaeli’de bulunan havalimanıdır. Şehire 15 Km uzaklıktadır. 2100
metre² iç hatlar terminal binası vardır. 93 araç kapasiteli otoparkı bulunmaktadır. Ulaşım taksi, minibüs
ve otobüslerle sağlanmaktadır. 2 Kasım 2011 tarihinde yapılan törenle Trabzon’a uçuş yapılmıştır.
Cengiz Topel Havalimanı dışında en yakın havaalanı ilimize bir saat uzaklıkta bulunan İstanbul Sabiha
Gökçen Havaalanı ve Atatürk Havaalanı’dır. Kocaeli’de uçak bileti satan seyahat acenteleri bulunmaktadır.
3.7.14. MADENCİLİK
Kocaeli İli, Marmara Bölgesi’nin doğusunda yer alan ve ülkemizin önde gelen sanayileşmiş illerinden
birisidir. Yüzölçümü 3505 km2 ve nüfusu 1.177.379 (1997 sayımı) olup, nüfus ortalaması 343’ tür. Alan
olarak ülkemizin en küçük 3.ili olan Kocaeli ili sınırları içerisinde önemli sayılabilecek oranda endüstriyel hammaddeler bulunmakla birlikte metalik maden ve enerji hammaddeleri çok azdır.
48
3.7.15. KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ
Kocaeli’nin Başiskele, Kartepe, Darıca, Dilovası, Çayırova, İzmit, Derince, Gebze, Gölcük, Karamürsel,
Kandıra ve Körfez olmak üzere toplam oniki ilçesi bulunmaktadır. Bu ilçelerde ülkemizin her yöresinden göç edip yerleşen insanlar bulunmaktadır.
Kocaeli’nin tarihi ve coğrafi konumu dolayısıyla sahip olduğu kültürel çeşitlilik, beslenme biçimlerine
ve mutfak kültürüne de yansımıştır. Kentte sebze ve meyve tüketimi fazladır. Kiraz, vişne, elma ve şeftali üretimi yaygındır. Yarımca kirazı (dalbastı kirazı), Değirmendere fındığı, Kartepe kestanesi, Eşme
ayvası, İhsaniye elması ve armudu ile ünlüdür. Maşukiye’nin alabalığı, Kandıra’nın yoğurdu ve hindisi,
İzmit’in meşhur pişmaniyesi Kocaeli’ne özgü mutfak kültürünün olmazsa olmazlarındandır. Ayrıca Dilovası Tavşancıl beldesinde zeytincilik üretimi yapılmaktadır.
Derince ilçesinin Çene Dağı’ndaki kaynağından süzülerek gelen saraylarda sultanların gözdesi olmuş
Çenesuyunun antik çağda da kullanıldığı muhtemeldir. Evliya Çelebi İzmit’teki çeşmelerden akan sular
‘Ab-ı Hayat’ gibidir derken, Çenesuyu’nun cana can katan, hayat veren özelliklerini belirtmiştir. 1860’lı
yıllarda lezzetiyle şairlerin mısralarına konu olmuş adı İzmit’le özleşmiş bu tarihi ve şifalı su padişahlık döneminden Cumhuriyetin ilk yıllarına
kadar boşa akmıştır. Yıllarca kaynağından
şehir merkezlerine merkep ve katır sırtlarında taşınmıştır. O yıllarda at sırtında şehre
getirilerek dağıtımı yapılan Çenesuyu, bugün
Derince Belediyesi’nin modern tesislerinde
tam otomatik makinelerde hijyenik şartlarda
el değmeden üretilerek dağıtımı yapılmakta
ayrıca Derince ilçesi Çenesuyu semtinde bulunan Kaşık Tesislerinde satışı da yapılmaktadır. İzmit’in simgesi olan Taç Kapı heykelinin
üzerindeki kitabede de Çenesuyu’nun adı geçmektedir.
49
MÜZELER
Saray Müze (Kasr-ı Hümayun-Av Köşkü); İlk kez IV.Murat Döneminde ahşap temeller üzerine inşa
ettirilen saray bu tarihten sonra İzmit’te süregelen deprem ve yangınlar sebebi ile yıkılmış, Sultan Abdülaziz döneminde (1861-1876) Dolma
Bahçe Sarayı’nın da mimarları olan Balyan kardeşlerden Karabet Amira Balyan
tarafından Av Köşkü-Kasır olarak tekrar
inşa edilmiştir. Sultan Abdülaziz’in av
yapmak için geldiği bu saray yanında Seyis Binası, Redif Dairesi de bulunuyordu.
Bu müştemilatlardan bugün Redif Dairesi
halen ayakta olup, Seyis Binası ise 1980 yılında yıkılmış, yerine modern Vali Konağı
yapılmıştır.
Kurtuluş Savaşı sırasında Atatürk sarayda
bir süre kalarak Fransız yazar Claude Ferare ile burada görüşmüştür. 28.06.1967 tarihinde müze olarak hizmete açılmıştır. İki katlı, barok üslupta
yapılmış, cephesi mermer sütunlarla çevrilmiş bir yapıdır. Mermer işçiliği tavan süslemeleriyle bol sütunlu oluşu Dolmabahçe Sarayı’nı hatırlatmaktadır. İstanbul dışında günümüze kadar gelebilen tek saray
yapısı olması açısından önemlidir. Kocaeli Valiliği tarafından restore edilen yapı, 17 Ağustos 1999 tarihli
depremde hasar görmüş olup restorasyon çalışmaları tamamlanarak 16 Ocak 2007 tarihinde Müze olarak
hizmete açılmıştır.
50
Atatürk ve Redif Müzesi; Abdülaziz Döneminde 1863 yılında İzmit Mutasarrıfı Hasan Paşa tarafından yaptırılmıştır. İkinci Ampir üslubunda, yarı kagir kışla tipi bir yapıdır. İzmit’in Son Dönem
Osmanlı’da Redif Subayları için yapılmış askeri yapılarından olan Redif Dairesi’nin tavanındaki kalemişi
bezemeleri önemlidir. 17 Ağustos 1999 tarihli depremden önce Askeri Mahkeme olarak kullanılan bina,
deprem sonrası hasarlı olması nedeniyle boşaltılmıştır. Valiliğimizce restorasyon çalışmaları yapılarak
müze olarak halkın hizmetine açılmıştır.
Arkeoloji ve Etnografya Müzesi; İlimiz Merkez İlçe İzmit Kozluk Mahallesi İstasyon Caddesi üzerinde bulunan Eski Gar Alanı , 21 dönüm olup planı Alman Otto Ritter tarafından çizilmiş, 1873-1910
tarihleri arasında alan içindeki yapılar inşa edilmiştir. Eski Gar ve Ambar Binaları bir bütün halinde
değerlendirilmiş, restorasyon çalışmaları tamamlanarak Eski Gar Binası Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, kompleks içinde kalan Ambar Binası ise Restaurant olarak hizmet vermektedir. Bu alanın eski demiryolu güzergahında bulunması nedeniyle düzenlenen vagon restaurant
Türkiye’de ilk örneklerindendir. Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi olarak hizmet veren alan içinde Tamir
Atölyesi, Su Deposu, Lojman Binası yer almaktadır.İki adet Tekel Deposu birleştirilerek (Arkeolojik ve
Etnografik eserler için) teşhir salonları oluşturulmuştur. Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesinde Paleolitik,
Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait eserler sergilenmektedir.
51
Eskihisar Osman Hamdi Bey Evi Ve Müzesi; 1884 yılında Türk müzecisi ve ressamı Osman Hamdi
Bey (1842-1910) tarafından, Gebze Eskihisar’ın batı sahiline köşk, resimhane, kayıkhane ve müştemilat
şeklinde inşa ettirilmiştir. Planları kendisi tarafından çizilen ve Fransız mimarisinden etkilenen köşkün
yapı malzemelerinin birçoğu yurtdışından getirilmiştir. Giriş katındaki ahşap kapıların tablalarına 19011903 yıllarında yaptığı çok güzel çiçek resimlerinin her biri bugünkü tabloları değerindedir. 1945 yılına Resimhanede yangın çıkmış, ahşap üst kat yanmıştır. Koruluk ve binalar 1966 yılında tescil edilmiş,
1982 yılında yapı kamulaştırılmış ve restorasyon çalışmaları tamamlanarak 19.08.1987 tarihinde Kültür
ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Müze olarak ziyarete açılmıştır, ancak 1999 depreminde hasar gördüğünden
ziyarete kapatılmıştır. Onarımı Kocaeli Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmiş olup
Kocaeli Büyükşehir belediyesine devredilmiştir. Müze olarak hizmet vermektedir. Müzede Osman Hamdi Bey’e ait eşyalar, kendisine ve ailesine ait resimler ile tablolarının röprodüksiyonları sergilenmektedir.
52
TCG Gayret Gemi Müzesi; 10 Mayıs 1946 yılında Amerika Birleşik Devletleri tarafından yapılan gemiye USA Everson adı verildi. Everson Kore ve Vietnam savaşlarına katıldı. 11 Temmuz 1973 yılında
USA Everson gemisi; Panama, Portariko, Azor Adaları ve İspanya Limanları’na uğrayarak Türk Donanma Komutanlığı’na geçişi yapılarak TCG Gayret adı verildi. TCG Gayret Gemisi 1975 - 95 yılları
arasında birçok Milli ve NATO Tatbikatlarına iştirak etmiştir. 5 Mayıs 1995 yılında gemi Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nca hizmet dışına alınarak Poyraz Limanı’nda muhafaza edilmiştir. 1997 Ocak ayında
ise Gölcük Donanma Komutanlığı, Kocaeli Valiliği ve İzmit Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından
Yüzer Sanatlar Galerisi ve Müze haline getirildi. Restorasyon çalışmalarından sonra 13 Ağustos 1997
tarihinde şu anda bulunduğu İzmit Garı önüne getirildi ve gemi donanımı ile müze olarak hizmet vermektedir.
TCG Hızır Reis Denizaltı Müzesi; II.Dünya savaşı sonrası yüksek vuruş gücüne sahip ilk denizaltı
gemilerinden biri olarak 1952’de ABD’de denize indirilmiştir. 1983 yılında Türk Deniz Kuvvetlerine teslim edilmiş ve 2004 yılında aktif hizmeti sona erdikten sonra Donanma Komutanlığı tarafından Müze
Gemi değişikliği yapılarak, 29 Ekim 2004’ten itibaren müze olarak hizmet vermeye başlamıştır.
Gölcük Yarhisar Gemi Müzesi; Yarhisar Gemi Müzesi: Türk Donanması’na keşif-karakol gemisi
olarak 40 yıl hizmet eden ve 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’na da katılan Yarhisar Gemisi, hizmet dışına
ayrıldıktan sonra, Donanma Komutanlığı tarafından Gölcük’e hediye edildi, depremden sonra yeniden
yapılan Kavaklı sahilinde halka açık müze haline
getirildi. Denizciliği sevdirmek, hem de gemiciliği
öğretmek amacıyla müze
olarak hizmet vermeye
başlayan Yarhisar Gemisi,
Kavaklı sahilinde yaklaşık
200 m²’lik bir alan üzerinde, kaidesinde yapılan çeşitli görsel düzenlemeler
ile müze gemi olarak kullanılıyor. Yarhisar Gemisi,
Kocaeli’nin TCG Gayret ve
TCG Hızırreis’den sonra
üçüncü Gemi Müzesi.
53
Hereke İpekli Dokuma Ve Halı Fabrikası; 1843
yılında Hereke Fabrika-i Hümâyûnu adıyla Hereke’de
kurulan fabrika, Osmanlı İmparatorluğu’nun o tarihe kadar halı ve ipekli dokuma alanında kurduğu en
kapsamlı fabrikasıdır.1800’lü yıllarda başlatılan Türk
sanayiinin geliştirilmesi çalışmaları kapsamında açılan
bu fabrika, kuruluşundan başlayarak sürekli yenilik ve
değişiklikler yaşamıştır. Fabrika, o yılların öncü teknolojisini kullanmakta ve Osmanlı devleti adına milli
dokumacılık ürünlerinin geliştirmesi ve çağdaşlaştırılmasına öncülük etmekteydi. Öyleki, Hereke Fabrikası’nın en üst kalitedeki ürünleri; Osmanlı sanayii’nin
bir vitrini niteliğindeki başta Dolmabahçe olmak üzere padişaha ait saray, köşk ve kasırlarda yer alıyordu.
Öte yandan bu konuda kolaylık sağlaması için Dolmabahçe Sarayı yapılırken, “Hereke Dokumahanesi”
adıyla sarayın bünyesinde bir de atölye kurulmuştu. Cumhuriyet Dönemi’nde de çalışmasını sürdüren
Hereke İpekli Dokuma ve Halı Fabrikası; günümüzde bir Müze-Fabrika olarak üretimini sürdürmekte ve
konumuyla benzerleri arasında özel bir yer tutmaktadır.
Kent Müzesi: Kocaeli’de, sanayi kenti kimliğinin
her geçen gün bir kültür kenti kimliğine dönüşmesi yolunda önemli projelere imza atılmaktadır.
İzmit’in tarihindeki kültür medeniyetlerinin, başta bu kentte yaşayanlar olmak üzere, kenti ziyaret
edenler tarafından da anlaşılabilmesi için dijital
kent müzesi kurulmuştur. Ziyaretçilere kentin tarihi hakkında doyurucu bilgiler verecek donanıma sahip bu müze, 5000 yıllık tarihe tanıklık eden
İzmit için, bu birikimini yansıtacak bir platform
olmaktadır. Dijital görüntüleme tekniklerinin yer aldığı müzede, 6 farklı ekrandan yapılan yayınlarla,
sistemdeki bilgi kioskları sayesinde Türkçe ve İngilizce olarak bilgiler aktarılmaktadır. İzmit’i hiç tanımayan birisi müzeye geldiğinde, bir rehbere ihtiyaç duymadan, kentin tarihsel, kültürel, sosyolojik ve fiziki
özellikleri hakkında yeterli bilgiye sahip olabilmektedir. İzmit’in 1 milyon 350 bin ölçekli bir maketinin
de yer aldığı dijital kent müzesinde, kente sembol olmuş Saat Kulesi, Fevziye Camii., Eski Tren Garı, Av
Köşkü, Kapanca Sokak gibi tarihi yapıtların maketleri ile liman kenti İzmit’in tarihi tersanesini yansıtan
gemi maketlerini de görmek mümkündür.
Servetiye Köy Müzesi; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından; Milli Mücadele sırasında adını
tarihe altın harflerle yazdıran Servetiye Köyü’nde tarihi ve kültürel mirası yaşatmak amacıyla yapılmıştır.
Müzede köyün kendine has yöresel araçları ile Kurtuluş Savaşı’nda kullanılan tüfekler, kamalar gibi savaş
aletleri sergilenmektedir. Zemin üzerine 1 kat olarak inşa edilen müze aynı zamanda köy konağı olarak
da kullanılmaktadır. Yapı 207 metrekare kullanım alanına sahiptir. Yapının zemin katında giriş terası,
müze odası, konuk odası, mutfak ve ıslak zeminler; ikinci katında ise muhtarlık, çok amaçlı toplantı odası
ve sofa bölümü yer almaktadır. Zemin kat dış cephe kaplaması olarak kayrak taşı, 1. katta ise ahşap yalı
baskı kaplama yapılan müzede; ahşap payandalar, ahşap söveler ve giyotin pencereler bulunmaktadır.
54
TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI
Gültepe Nekropolü: Ankara-İstanbul Otoyolu’nun 88 km.’sinde İzmit kuzeyinde, Gültepe mevkiinde yer alan, Şehir merkezine yaklaşık 1,5 km
uzaklıkta antik kalıntıların bulunduğu alanda yer alan Kilise ve Nekropol kalıntıları ilk
kez 1991 yılında Karayolları’nın park alanı
açma çalışmaları sırasında freskli bir mezar
odasının bulunması ile gün ışığına çıkarılmıştır. Freskli odanın bulunmasından sonra
Kocaeli Müze Müdürlüğü’nün bölgede yaptığı arkeolojik kazılar sonrasında çok sayıda
hipojeler ile haç planlı Kilise kalıntısı, kilisenin batısında ise ince uzun dörtgen odaların
yer aldığı ve Hristiyan şehitleri için yapılmış MARTYRİON kalıntıları açığa çıkmıştır. Ayrıca yapılan
kazılarda bulunan küp, gözyaşı şişesi, ayna gibi çoğunluk Roma Dönemi’ne ait buluntular müzeye kazandırılmıştır.
Üçtepeler Büyük Tümülüs: Üçtepeler Büyük Tümülüs: İzmit merkezine 3 km mesafede eski İstanbul
yolu üzerindedir. Kocaeli Müze Müdürlüğü tarafından
gerçekleştirilen bir kurtarma kazısı yapılmıştır. Kendi
döneminde soygun geçirdiği anlaşılan mezardan hiçbir
buluntu günümüze ulaşmamıştır. Mezar mimarisi Geç
Hellenistik - Erken Roma Çağı’na ait bir Tümülüs’tür.
Değirmendere Mezarlığı; 18. ve 19. yüzyıllara ait mezarların bulunduğu saha, Değirmendere
Belediyesi’nin yeni mezarlık ilavesiyle eski ve yeni mezarların bir arada bulunduğu bir mezarlık sahası
haline gelmiştir.
Roma mezarlığı (Konca Lahdi); Halıdere’nin batısında yer alan mezar, yol yapımı esnasında toprak
altından çıkartılmış. Roma dönemine ait olduğundan Roma Mezarı olarak adlandırılmaya başlanmıştır. M.S. 2.yüzyıla tarihlendirilmektedir. Lahitin denize bakan kısmında yer kitabede şunlar yazılıdır;
‘Artemata ve Artemidoros’un oğulları poidonei ve Apollonios kızı Tatia yaşarken bu mezarı kendilerine
hazırlattılar. Yoldan ve denizden geçenlere selam olsun’
Şehitlik Namazgah; Bağçeşme Mevkiinde, İbrahim Bey (Emir-i Luvay-ı Kocaeli)
tarafından İzmit’in şehitleri için yapılmış ve
aynı zamanda tarihi mezarlık olan Namazgah ve Şehitlik bugün kullanılan Bağçeşme
Mezarlığı’nın batısında yer almaktadır. Yapım tarihi H.888- M.1483 yıllarıdır.
Şehitler Korusu: İlimiz merkez ilçe sınırlarında, Bağçeşme mevkiindedir. Antik Çağ’a
ait sur duvarları içinde, Körfez’e ait manzarası ve temiz havasıyla piknik yapmaya müsait
bir düzenleme mevcuttur.
Valide Köprü Höyüğü; Karamürsel ile İznik Gölü arasında, Erken Osmanlı dönemine ait Valide
Köprü’nün 50 m. güneybatısında Yalakdere’nin güneyinde, Çınarlıdere’nin kuzeyinde yer almaktadır.
55
Eskihisar Köyü- Bizans Kalesi; Deniz kıyısında Gebze-Eskihisar Köyünün kuzeydoğusunda dik yamaçlı bir tepe üzerinde limanı korumak amacıyla Bizans döneminde yapılmış bir ortaçağ kalesidir. İlk
yapılış tarihi 11.y.y’dır. İç Kale ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Kalenin duvarlığı
tuğla bezemelidir. Plan açısından İstanbul’daki Tekfur Sarayı’na benzemektedir. Eskihisar Kalesi Kültür
Bakanlığı tarafından 1995-2000 yılında onarılmaya başlanmış ve çevresinde de Kocaeli Müzesi Müdürlüğü tarafından kazılar yapılmıştır. Bu kazılarda sırlı sırsız Bizans keramikleri, kırık mimari parçalar,
testiler, kabartma haç motifli kitabeler ele geçmiştir. Son yıllardaki çalışmalarda kalenin altında 8 sütunlu
ve 15 kubbeli bizans sarnıcı ile kale çevresinde 1.025 seyirci kapasiteli tiyatro ortaya çıkarılmıştır. Kale
civarı sualtı arkeoloji verileri bakımından oldukça zengin ve sualtı dalış imkanı bakımından önemli bir
değere sahiptir.
Kandıra Seyrek Kaleleri ; Seyrek, geçmişten
gelen çeşitli rivayetlere göre Romalıların ithalat
ve ihracat merkezi olmasından dolayı önemli
bir iskeleymiş. Seyrek’te iskeleyi korumak amacıyla yapılan Seyrek kalesinin kalıntıları vardır.
Bu kalenin Bizanslılar tarafından yapıldığı tahmin edilmekte olup şimdilerde ise iskelesi sular
altında kalmıştır. Kalenin yolu üzerinde Bizans
Prenslerine ait lahit bulunmaktadır. Yine bu
kalenin yanında kireç, taş ve tuğladan yapılmış
hamam kalıntıları mevcuttur.
Darıca Kalesi: Osmanlı’nın eline geçmeden önce Daritzon olarak anılan kale 1329 yılında yapılan Pelakanon Savaşı sonunda Osmanlıların eline geçince Darıca
Kalesi ismini almıştır. Bizans döneminde önünde ki iskeleyi koruma amaçlı bir karakol kalesi olarak yapıldığı
sanılmaktadır. Darıca Kalesi kıyıdan 200 m yukarıda, sahile hakim bir sırt üzerine yapılmıştır. Günümüze yalnızca
kalenin küçük bir sur duvarı ile bir burcu gelebilmiştir.
Zemin kısmı taş örme olan burcun üst kısmı Bizans
üslübu taşıyan bir işçilikle Horasan harcı kullanılarak
yapılmıştır. Kale içerisinden sahile inen gizli bir yeraltı
geçidi bulunmaktadır.
56
Çoban Mustafa Paşa Külliyesi; Camii, yapılar topluluğunun merkezinde ve Gebze’ye hakim bir
mevkide yer alır. 1510 yılında Çoban Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Külliyenin yapımının çok
önceden planlandığı ve anonim bir çalışmayla ortaya çıkarıldığı anlaşılmaktadır. Mustafa Paşa Mısır’a
vali olarak atandığında yapımın sürdüğü bilinmektedir. Paşa Mısır bezemelerinden etkilenerek, camisi
için taşınabilir parçaları Kahire’de yaptırmıştır. Darıca iskelesinden Gebze’ye ulaştırılan süsleme öğeleri
Mısırlı ustalar tarafından yerlerine yerleştirilmiştir. Kare planlı, üzeri dört sütunun taşıdığı 24 metre
yüksekliğindeki geniş bir kubbe ile örtülüdür. Duvarları taş zemin üzerine kesme taş ve muntazam tuğlalarla örülmüştür. Ayrıca caminin çevresi 2.5 metre yüksekliğinde oldukça kalın duvarlarla çevrilidir.
Her cephesinde bir tane olmak üzere, dört giriş kapısı vardır.Mihrap ve duvarları kufi yazılarla süslenerek, renk düzeni görkemli Türk çinileri ile sağlanmıştır. Bazı araştırmacılar, bu görkemli caminin de
bulunduğu külliyenin planının Mimar Sinan’a çizdirildiğini, baş kalfası Hüseyin Ağa’ya da inşa ettirildiğini ileri sürmüştür. Çoban Mustafapaşa Külliyesi, cami, medrese, bimarhane, kütüphane, han, hamam,
kervansaray, paşa odaları, tekke, arşiv, hela, su kuyusu, şadırvan ve bir türbeden oluşmaktadır.
Pertevpaşa Külliyesi Ve Yeni Cuma Camii; Pertev Paşa Camii (Yeni Cuma Camii)
yapıldığı dönemde geliştirilen bazı mimari
tasarım özellikleri taşıyan bir yapı, içinde bulunduğu yapı topluluğu da 16. yüzyılın önemli menzil külliyelerinden birisidir. Külliye,
16.y.y.’da Mimar Sinan tarafından yapılmıştır.
İzmit’in önemli mimari eserlerinden olan yapı
topluluğu, Osmanlı Ordusu’nun sefer yolları üzerindeki konak noktasında yapılmış ve
daha çok ordunun ihtiyacı için kullanılmıştır. Külliye’den günümüze kalan eserler şehrin
Pertev Paşa Caddesi’nin iki yanında sıralanmıştır. Cami Hamam Medrese, Kervansaray
ve Aşhane’den meydana gelmiştir. Külliye’den
günümüze cami ile sübyan mektebi tam olarak, hamamın ise yalnız bir bölümü muhafaza
edilebilmiştir. Hizmete açıktır.
57
Karabali Camii; Şeyh Edebali soyundan olduğu
bildirilen Karabali Bey tarafından hicri 938, Miladi 1527 yılında yaptırılan Karabali camii ve Külliyesidir.1 cami, 1 kervansaray, 1 hamam, 1 mektep
ve 1 çeşmeden meydana gelen bu külliyeden bugün
sadece 1cami bulunmaktadır. Ancak külliyede bulunan tarihi cami 1921 yılında Karamürsel’i işgal
eden Yunanlılar tarafından yakılmış, Cumhuriyet
döneminde ise yeniden onarılmıştır. Karamürsel in
düşman işgalinden (04 Temmuz 1921) kurtarılmasından sonra, 1927 de ilçe halkının girişimi ve desteğiyle tamamen çökmüş olan caminin kubbesi temizlenerek eski yapısına uygun olmasa da çatı kaldırılmış, iç donanımlarını ise kalfalar tarafından tamamlanmıştır. Daha sonra 17 Ağustos 1999 günü yaşanan
Marmara depreminde cami duvarları hasar görmüş, minaresi işe yıkılmıştır. Caminin güç kazanması
için vakıflar (Bursa) idaresi tarafından, minaresi 2000 yılında yaptırılmıştır. İç sıvasının düzenlenmesi işi
2004 te elden geçirilmiştir.
Fevziye Camii; İzmit Kemalpaşa Mahallesi, Hürriyet Caddesi üzerindedir. İlk yapımı 16.y.y.’ın ikinci
yarısında fevkani tipte olan cami 1894 sonrası dikdörtgen planlı içten asma kubbeli olarak İzmit’li Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. İlk yapımı Mimar Sinan’a ait olduğu düşünülen yapı, 1884 ve 1999
depremlerinde tümüyle yıkılmış, aslına sadık olarak yerine yenisi yapılmıştır. Hizmete açıktır.
İmaret Camii; Dörtgen plan esasına göre inşa edilmiş yarı kagir küçük boyutlu bir camidir. Defterdar
Abdüsselam Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Yapım tarihi H.931-M.1524, H.1239 -M.1872’dir. Hizmete
açıktır.
Akçakoca Camii; Akçakoca Mahallesi, Yukarı Pazar Mevkiinde bulunan dikdörtgen planlı camii, kırma
çatılı ahşap saçaklıdır. Orijinali Kocaeli Fatihi Akçakoca tarafından İzmit’in alınmasından sonra yaptırılmıştır. Orhan Gazi dönemine ait cami, ilk yapım sonrası onarım görmüş olup, cephe duvarı sol üst
köşesine dua cümlesinin altında H.1355-M.1935 tarihi mevcuttur. Buna göre cami bugünkü şeklini 1935
yılında almıştır. Hizmete açıktır.
58
İzmit Orhan Camii; Orhan Mahallesi’nde İzmit’e hakim bir tepede yer alan cami ilk olarak 13. y.y.’da
Orhan Gazi zamanında Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır. Abdülmecit zamanında onarılan yapı
cami dörtgen planlı, taş ve tuğla duvarlı, dıştan ahşap çatılı, içten asma kubbeli olup bezemeleri Abdülmecit Dönemi ampir üslup özellikleri göstermektedir. Camii içerisinde duvara asılı olan bir levhada;
“Fatih İzmit Gazi Süleyman paşa Bin Orhan ve Fatih-i Hereke ve Fatih-i Aydos ve Fatih-i Kocaeli Sancağı
Sene 728 Bina-i Camii Şerif ve Medrese sene 7332 yazısı bulunmaktadır. İzmit’te en erken tarihli cami
olarak günümüze kadar gelmiştir. Hizmete açıktır.
Hacı Alipaşa Camii: Nüzhetiye Köyü’nde yer alan tarihi cami, Abdülhamit Han’ın Baş Mabeyni Hacı
Alipaşa tarafından 1878 yılında yaptırılmaya başlanmış ve 1880 yılında tamamlanmıştır. Bakımı ve yaşatılması için İstanbul’da bir vakıf kurulmuştur. 1927 yılında ciddi bir tamir gören caminin gövdesi 90 m2
taban alan üzerine yığma yapı tekniği ile, iç mekanı ise tamamen el işçiliği ahşaptan yapılmıştır.
59
Gebze Sultan Orhan Camii; Gebze’nin batısında yer alan cami tahmini olarak 1323-1331 yılları arasında inşa edilmiştir. Osmanlı mimarisinin ilk örneklerinden olan camiyi Gebze’nin kurucusu olan Sultan Orhan yaptırmıştır. Sultan Orhan Camii erken Osmanlı döneminin en basit ve sade örneklerinden
biri olarak kabul edilir. Selçuklu etkisinde kalan fakat kendine özgü bir mimari yaratma isteği yapıda göze
çarpar.
Hacı Davut Ağa Camii; Yukarı Değirmendere’de bulunan camii ve mekteb Kanuni’nin Babü’ssa’ade
Ağacı Hacı Davud Ağa tarafından yaptırılmış olup, zengin vakıfları vardı. Eskiyalı’daki camii ise Bedastani Hacı Hüseyin
Efendi tarafından yaptırılmış olup vakıfları
bulunuyordu(Hacı Hüseyin Efendi’nin ayrıca Tatar İhsaniye köyünde de bir camii
vardır). Ayrıca Mihrişah Valide Sultan,
Sadrazam Nasuh Paşazade Ali Bey Vakfı’na
ait araziler, Suyolu Vakfı, Hacı Ahmed Ağa
Vakfı, Sultan Mahmud’un Kuruçeşme’den
Kazıklıburnu’na kadar uzayan bölgede Voli
Vakfı, Davud Ağa Camii, Davud Ağa Camii
Kürsi şeyhliği ve Mektebi’nin; Suyolları’nın
nukud-ı mevkufeleri bulunuyordu.
Uzuntarla Merkez Camii; Uzuntarla Merkez Camii, Kartepe’ye 15 kilometre uzaklıktaki Uzuntarla
beldesindedir. Beldenin şu anki merkez camiidir ve anıt eser statüsünde koruma altındadır. Yapım tarihi
bilinmeyen camide 1933 tarihinde tamir edildiğine dair bir kitabe vardır. 1999 depreminde ağır hasar
gören cami aslına uygun olarak tekrar yapılmıştır.
Yalı Camii; Dörtgen planlı, kırma çatılı sade bir yapıdır. Çalık Ahmet tarafından yaptırılmıştır. (Yapım
Tarihi: H.1323- M.1907) Hizmete açıktır.
Hikmetiye Camii; Kartepe’ye bağlı Hikmetiye’de bulunan Hikmetiye Camii Osmanlı Padişahlarından
İkinci Abdülhamit’in eşi Habibe Hanım’ın vefatı üzerine, 1880 yılında İkinci Abdülhamit tarafından yaptırılmıştır. Yaklaşık 50 yıl önce restore edilmiştir.
60
Hüseyinpaşa Camii; Dörtgen planlı, ahşap tavan ve çatılı olup, duvarların kagir, saçaklı ve dört mahyalı damın üzeri alafranga kiremit örtülüdür. İkinci Dünya Savaşı sırasında asker işgalinde bulunan
cami, savaş sonrası asker çekilince halk tarafından onarılmış, bugünkü görünüşünü almıştır. Hizmete
açıktır.
Portakaloğlu Mustafa Ağa Mescidi; İzmit’in eski mahallerinden birisi olan Akçakoca Mahallesi’nde
inşa edinen Portakaloğlu Mustafa Ağa Mescidi, Osmanlı döneminde İzmit’te birçok yerde yapılan mahalle mescitlerinin önemli bir örneğidir. Günümüzdeki mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan
yapının, inşa tarihi ve banisi kesin olarak bilinmemektedir. Kare planlı olarak inşa edilen yapı, 44.54
m² ölçülerinde tek hacimli küçük bir mescittir. Minaresi
bulunmamaktadır.Yapının temelini moloz taş malzemenin kullanıldığı bir duvar oluşturmaktadır. Mescidin üst
pencereleri alçı vitray malzemeden yapılmıştır.Döneminin özelliklerini yansıtan bu pencereler yapının en
önemli süsleme unsurlarıdır. Uzun bir süre hiç kullanılmayan Portakal Mustafa Ağa Mescidi, 1999 depreminde
hasar görmüş, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından
projeleri hazırlatılarak, 2009 yılında aslına uygun olarak
yeniden inşa edilmiştir.
Zıbıncı Mescidi; Dörtgen planlı, taş temel üzerine kagir duvarlı, ahşap tavan ve çatılı küçük, sade
bir mescittir. Kitabesi ve yapım tarihi bilinmeyen mescidin Geç Osmanlı Dönemine tarihlendirilmesi
mümkündür. Hizmete açıktır.
Sarıkum camii: Türk Rus savası (1878) sonunda Bosna Hersek’ten gelen göçmenlerden hafız Zülkarneyn (Zoroviç) tarafından Sultan 2. Abdülhamid (1876-1909) adına (Hamidiye) adı ile yaptırılmıştır.
Kurtuluş savası sırasında işgalci Yunanlılar tarafından 1921 de yakılmıştır. 2. Dünya savaşı sırasında
tekrar yapılmıştır Karamürsel’de geçici olarak konuşlandırılan Türk birliği tarafından (mühimmat deposu) olarak hizmete alındı ise de Hacı Mustafa Sözer beyin çevreye tehlike saçtığı seklindeki müracaat
sonunda tekrar ibadete geçirilmiştir.
Tavşancıl Cami; Cami halk arasında Tavşancıl Çarşı Camii olarak bilinmesine rağmen gerçek adı
Seyid Hacı Veliüddin Ağa Camii’dir. 2’nci Mahmut
döneminde 1817’de dikdörtgen plânlı olarak inşa
edilmiştir. Bölgesinin ve 2’nci Mahmut döneminin
genel karakterini yansıtması açısından önemli bir
tarihi eserdir. 17 Ağustos 1999 depreminde Dilovası Tavşancıl’da bulunan tarihi camii hasar görmüş ve
kullanılamaz hale gelmiştir. Bu haliyle ibadete de kapalı olan camiinin yeniden ibadete açılabilmesi için
restorasyonu yapılmıştır. Bu, aynı zamanda inşa edildiğinden beri (196 yıldır) camide yapılan ilk restorasyon çalışmasıdır.
Tepecik köyü cami ; Dikdörtgen planlı olan caminin kitabesi yerinde olmamakla birlikte minarede
1958 tarihi okunmaktadır. Kırma çatılı olan caminin dört
köşesini kirpi sacak dolanmaktadır.Giriş kapısı yuvarlık kemerli olup, iki sütuna oturmaktadır. Kapının iki yanındaki
dekoratif sütunlar ise kapıyı içine alan dikdörtgen bir çerçeve
oluşturmuştur. Giriş kapısının iki yanında yuvarlak kemerli
pencereler ve üstte yine aynı formda daha kücük ölçekli yuvarlak kemerli iki adet pencere vardır. süslemeleri mevcuttur.
61
Savcılık Binası (Av Köşkü Müştemilatı); 19. Yüzyılın ikinci yarısında yaptırılmıştır. Avagat Dairesi
olarak da anılan Eski Savcılık Binası
iki katlı kagirdir ve Hünkar Kasrının
müştemilatı olup kasr hizmetleri için
aynı dönem ve tarzda inşa edilmiştir.
Bugünkü Vali Konağı olarak bilinen
yerde bir ikizi vardı ve birlikte Kasreyn (iki kasr) olarak anılırlardı. Restorasyon çalışmaları sonrası İl Halk
Sağlığı Müdürlüğü hizmetine verilmiştir.
Saat Kulesi; Av Köşkü ile Atatürk Heykeli arasında yer alan kentin karakteristik Saat Kulesi’ni, İzmit
mutasarrıfı Musa Kazım Bey, Sultan II.Abdülhamit’in tahta çıkışının 25.yıl dönümü nedeniyle 1902 yılında yaptırmıştır. Neo Klasik üslupta Hereke Tavşancıl ve traverten taşlardan yapılmıştır. Dört katlı ve zarif
bir görünüştedir. Üç çeşmesi ve dört saati bulunmaktadır.
Eski Vali Konağı; İzmit, Kozluk Mahallesindedir. Vali Konağı ve Defterdar Lojmanı olmak
üzere bitişik nizamda iki ayrı yapıdan teşekkül
etmiştir. 20.yy.’ın ilk yarısında yapılan konak,
Özel İdare Müdürlüğü’nce restore edilmiştir.
Cumhuriyet Dönemi mimari üslubunu yansıtan
iki katlı bina, günümüzde Sosyal Hizmetler İl
Müdürlüğü hizmet binası olarak ve Vilayet hizmetinde kullanılmaktadır.
62
Sırrı Paşa Konağı; 19. yüzyıla ait Kocaeli’nin en önemli sivil mimarlık örneklerinden olan Sırrı Paşa
Konağı İzmit Hacı Hasan Mahallesi Yeni Çeşme Sokak’ta bulunuyor. İzmit konakları arasında mimari,
estetik ve üslup bakımından çok farklı bir özelliğe sahip olan yapı, İzmit Körfezi’ne olan manzarası ile
dikkat çekiyor. İki katlı ahşap konağın iç duvarları ahşap bezeme ve kalem işlemelerle süslenmiş. Konaktaki bazı malzemeler Fransa’dan özel olarak getirilen tuğlalarla örülmüştür. Bu özelliği ile kentte ender
bulunan konaklardandır. Asıl adı Selim olup Sırrı mahlasını kullanan 1888’de İzmit’in ilk Mutasarrıfi
olarak atanan Sırrı Paşa tarafından 19. yüzyılın ikinci yarısında, yaptırılmıştır. 2003 yılında çıkan bir
yangında üç katlı konağın en üst katı tamamen yanmış diğer katlarda hasar görmüştür. 2006 yılında kamulaştırma çalışmaları başlatılarak 2 yıl içinde kamulaştırılan tarihi konutun relove, restetisyon ve restorasyon projeleri Tarihi Mekanlar ve Kent Estetiği Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanmıştır. Haziran
2013’de restorasyonu biterek tanıtımı yapılan konak yurt içi yurt dışından gelen misafirleri ağırlamak
üzere kullanılacaktır. Yüksek bahçe duvarlarında kullanılan taşlardan bir bölümü antik yapı kalıntılarına
aittir. Ahşap konağın iç duvarları antik heykel ve mimari parçaları ile süslenmiştir. Konağın içi Dolmabahçe Sarayını restore etmek üzere Rusya´dan gelen ressamlar tarafından tezyin (süsleme) edilmiştir.
Pembe Köşk; Ermeni Ardeçeş zevcesi Losika’dan hazineye nakil Manastır Muhavirler’inden Mehmet
Efendi’nin oğlu avukat Tevfik Bey’e tahsis edilmiştir. Binanın yapım
tekniği aynı dönem yapılarından olduğundan tarihleme 19. yüzyıl
olarak belirlenir. Yapı bodrum üstüne üç kattan teşekkül etmiş olup,
ahşap üzeri bağdadı sıvadır. Pencereler giyotin özelliktedir. İkinci
kat dışa çıkmalı olup eli böğründeler ile desteklenmiştir. Pembe
boyalı olduğundan “ Pembe Köşk “ ismi verilmiştir. İzmit Yukarı
Pazar’da Sırrı Paşa Köşkü’nün bitişiğinde bulunan köşk, Mutasarrıf
Sırrı Paşa tarafından 1878 tarihinden itibaren kullanılmıştır. Valilik
tarafından onarılmıştır. Onarım sırasında içinde ve dışındaki ahşapları (dolaplar, pencereler v.s.) olduğu gibi orijinalini muhafaza
edecek şekilde düzenlenmiştir. Kafeteryası, kuaför salonu bulunan
Pembe Köşk, Vilayet Evi olarak düzenlenmiş halen Cafe & Restorant olarak hizmet vermektedir.
63
Saatçi Ali Efendi Konağı; İzmit’in denize hakim eğimli bir yamacına bugünkü Alaca Mescit Sokağına
1774 yılında 1. Abdülhamit zamanında Gümüşoğlu ailesi tarafından yaptırılmıştır. İzmit’in en eski sivil
mimarlık örneği yapısıdır. Üç katlı ahşap konağın, ahşap kepenkli ve lokmalı, parmaklıklı pencereleri, dış
ve iç duvarlarındaki kalem işi süslemeleriyle dönemini en iyi yansıtan sivil mimarlık örnekleri-mizden
biri olarak günümüze kadar gelmiştir. Oda ve sofaların duvarları bitkisel ve geometrik desenli kalem
işi tezninatlıdır. Köşe sofalı ev grubuna giren konağın planı arazi konumu nedeniyle simetrik değildir.
Renkli camların ince bir işçilikle kullanıldığı tepe pencereleri iç mekanlarda ışıklı ve güzel bir görünüm
yaratmaktadır. İzmit Veli Ahmet Mah., Alacamescid Yokuşu üzerinde bulunan konak, bodrum, zemin ve
üst kat olmak üzere toplam üç katlıdır.
Kaiser Wilhelm Köşkü; Hereke Halı Fabrikası sınırları içinde kalan tarihi köşk 1884 yılında Alman
İmparatoru Wilhelm Kaiser’in Türkiye gezisi nedeniyle Yıldız Sarayı’nda yaptırılarak üç gün içinde monte edildiği tespit edilmiştir.
Demirciler Konağı; Dilovası Demirciler Köyü’nde bulunan konak, 19.y.y’da Osmanlı mimarisinin en
başarılı örneğidir. Bitişik nizamda inşa edilmiş olup, çifte giriş kapılı ve üç katlıdır. İç mekan ve dış cephelerindeki kalem işi bezemeler ve mimari üslup açısından Kocaeli ilindeki tek örnek olma özelliğine sahip
önemli bir yapıdır. Kültür Bakanlığı tarafından tescilli olan konak, çok harap bir durumdadır. Yapım
tarihi 1825’dir.
64
Kazıklı Kervansarayı: Hacı Hamza Bin İvaz tarafından Kanuni döneminde (1550’ler)” yaptırılmıştır. İzmit’in yakın çevresinde, 16. Yüzyıldan bugüne ulaşan tek yapısı olan Kazıklı Kervansarayı, ahşap
örtülü Osmanlı İpekyolu güzergahı üzerindeki bir menzil yapısıdır. İstanbul’dan yola çıkan kervan ve
hacıların önemli bir menzili olan Kervansaray aynı zamanda Osmanlı ordusunun Anadolu cihetine sefere çıktığı zaman konakladığı bir yerdir. Geçen zaman içerisinde tahrip olan Kazıklı Kervansarayını
olumsuz koşullardan kurtarıp korumak ve kamu yararına yeniden kullanılmasını sağlamak amacı ile
Gölcük Belediyesi tarafından restorasyon ve iç ek yapı projesi hazırlatılmıştır. Bu projeye göre, yapının
özgün duvarları restore edilmiş, duvarlardan 2,5 m. içeride ek bir kültür yapısı tasarlanarak, 343 kişilik
oturma birimi olan çok amaçlı salon, yapının tarihi duvarına bakan’ yarı açık fuaye alanı oluşturularak
Nisan 2010 itibari ile proje tamamlanmıştır.
Karamürsel Belediye Hizmet Binası;
1930’lu yıllarda devlet ödenekleriyle gerçekleştirilmiştir. 24 Temmuz 1933 yılında Karamürsel’e
acar motoruyla denizden gelen Atatürk, belediye
binası önünde ki iskelede inerek belediye binasına geçmiş, burada ki ziyaretinin ardından çarşı
merkezini gezmiştir. Bina Karamürsel Belediyesi
tarafından Anıtlar Kurulunun onaylamış olduğu
projeye uygun olarak restore edilmektedir.
Defterdarlık Lojmanı; 19.yüzyıl sonlarında Fransız Cizvitleri’nin Okul Binası olarak yaptıkları kolej,
Fransız Mimari üslubu yansıtır.
Portakal Hafız Konağı; 19. yüzyılın sonunda yapılmıştır. İki kattan oluşan ahşap konak orta sofalı
plan grubuna girmektedir.
Nympheum Üzerindeki Konak; Yüksek taş duvarlı bahçe içinde eli belindelerle dışa çıkmalı bodrum kat üzeri iki katlı konak, 18.yüzyıl’da Antik Dönem Anıtsal Çeşme yapısının temelleri üzerine inşa
edilmiştir.
Darıca Köşkü; Temel taş-sıva, katlar ahşap, bodrum, giriş ve ek kat olmak üzere üç katlıdır. Çatısı kırma çatı olup, girişi kuzey-doğu yönündedir.
Fatih Sultan Mehmet’in Otağı; 1481 yılında Fatih Sultan Mehmet Üsküdar’a sancak dikip doğuya
sefer yapılacağını ilan eder, rahatsızlığına rağmen, Hünkar Çayırı’nda otağını kurar ancak burada hayata
gözlerini yumar. Anısına, aynı yerde (Gebze) 16.yy’da Çeşme ve Namazgah yapılmıştır. Köprü, Bağdat
yolu üzerinde ordunun geçişi ve ulaşım maksadıyla kullanılmıştır.
65
Kapanca Sokak; 19.yy’da geleneksel konut mimarisi örneklerinin bulunduğu Kapanca Sokak ve yakın çevresinde 32 adet korunması gereken yapı bulunmak-tadır. Kapanca Sokakta bulunan 18
evin, yapıldıkları dönemde kullanılan malze-melere sadık kalınarak ve İzmit evi özelliği yaşatılarak dış cephe ve çatıları İZEYAP
(İzmit Evleri Yaşatma Projesi) kapsamında onarılmıştır.
Saraylı Köyü; Roma Dönemine ait kalıntıların da yoğun olduğu Saraylı Köyü Geleneksel
19. Yüzyıl evleriyle özgün yapısını korumaktadır. Saraylı evleri,
Ahşap ve bağdadi sıvalıdır. Köy Mezarlığı Arkeolojik Sit, Köy yerleşkesi ise Kentsel Sit Alanı içerisinde kalmaktadır. Saraylı Köyü,
adını bir rivayete göre Büyük İskender’in sarayının burada olması
dolayısıyla aldığı söylenmektedir. Gerçekten de köyün çeşitli yerlerinde yapılan kazılarda döneme ait bulgulara rastlanmıştır. Ayrıca köyün merkezinde asırlık çınar ağacı vardır.
Ereğli Evleri: Karamürsel ilçesine bağlı tarihi balıkçı
kasabası Ereğli Sakarya Meydan Muhaberesi sonrasında
mağlup olan Yunan ordularının geri çekilmesi sırasında yakılmış ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında yeniden inşa
edilmiştir. Kocaeli’nin en eski yerleşim yerlerinden olan
Ereğli’de o tarihte yapılan evler, zamana direnerek günümüze ulaşmıştır. Anıtlar Yüksek Kurulu, beldede 18 ev, 4
çınar ve bir meşe ağacını kültür varlığı olarak tescil edip
koruma altına alınmıştır.
Çukurçeşme Sokak; Kapanca Sokak gibi geleneksel konut mimarisi örneklerinin bulunduğu sokak
Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün Sokak Sağlıklaştırma projesi kapsamında değerlendirilmektedir. Proje çizim çalışmaları sürmektedir.
Çuhane Bedesten-Dehliz-Atölye-Santral-Su Deposu; Çuhane Depo Komutanlığı sınırları içindeki atölye 8 No.lu Ambar olarak isimlendirilmiştir. Dikdörtgen planlı, üç bölümlü, ahşap destek sistemli
birimdir. Yapım tarihi 1839-1862 yılları arasıdır.
Bahçecik Beldesi Amerikan Okulu; 19.y.y’ın sonunda kilise olarak yaptırılmıştır. Daha sonra Amerikan Koleji olarak kullanılmış, bugün şahıs mülkiyetinde olup kullanılmamaktadır.
Tarihi Şayak Fabrikası Bacası; Karamürsel’de Osmanlı zamanında ilk kurulan kumaş fabrikasına ait
bir baca bulunur. Bu tarihi baca günümüze dek yıkılmadan kalabilmiştir. Bu kumaş fabrikasının kurucularının daha sonra kurdukları Yeni Karamürsel Mağazaları adını buradan almıştır.
Derince Gar Binası; 1873 yılında Almanlar tarafından
Deniz Mahallesi’nde yapılarak hizmete giren tarihi Derince Gar Binası 1999 yılındaki Marmara depreminde büyük
hasar görmüştür. Derince Belediyesi tarafından restorasyon çalışması yapılan tarihi bina sanat galerisi, müze ve
kafeterya olarak kullanılacak.
Darıca Kilisesi; 19.y.y’da üç nefli, üç katlı olup, tuğla ile örülmüştür. İkinci katın koridorunda freskolar
vardır. Tavan ve taban ahşaptan yapılmış ve harap bir durumdadır.
66
Kutluca Köyü-Tarihi Roma Köprüsü; Körfez İlçesi sınırları içerisinde kalan köprü M.S. 1. yüzyılda
tarihlenir. 25 metre uzunluğunda kesme taşlarla inşa edilmiş yedi gözlü, beş kemerli Roma Dönemi
Köprüsü’dür.
Kilezdere Köprüsü; 19.y.y’da, Geç Osmanlı Dönemine ait tarihi köprü, beş gözden oluşmakta olup,
Kilezdere üzerinde kurulmuş iken Kurul Kararı ile başka tarafa yapılmak üzere sökülmüş aslına sadık
kalınarak yenisi yapılmıştır.
Mimar Sinan (Sultan Süleyman ) Köprüsü; Gebze’nin doğusunda Dil Deresi üzerindedir. 16.y.y’da
tarihli yapı, Mimar Sinan eseridir. 65 m. uzunluğundaki taş köprü, üç kemerlidir. Ayaklarının ortasında
boşaltma gözleri vardır.
67
Valide köprüsü; Kocaeli’nin Karamürsel İlçesine bağlı Yalakdere mahallesinde bulunan, 17. yüzyılda
Mimar Sinan tarafından yapılan ve geçtiğimiz yıllarda zarar gören tarihi valideköprü Anıtlar Yüksek
Kurulu tarafından onarılıyor.Karamürsel ilçesinden güneye doğru, Karaahmetli, Hayriye,yalakdere köylerinden geçen ve İznik’e giden yolun üzerinde bulunan Valideköprü 17.yy.’da yaptırıldı. Kösem Sultan,
Turhan Sultan veya Emetullah Sultan’dan birinin yaptırdığı rivayet edilen Valideköprü, üç gözlü, sivri kemerli ve iki yanı korkuluklarla çevrilidir. Klasik Türk Mimarisi tarzında kesme taşlarla yapılmıştır. Boyu
64 metre, döşeme eni ise 450 metredir.
Yuvacık Taş Köprü; Kiraz derenin üzerinde inşa edilmiş olan 102 ada 16 parselde yer alan mülkiyeti
orman arazisine ait doğu-batı doğrultulu taş örgü sistemiyle örülmüş tek kemerli olan köprü yaklaşık 15
m. uzunluğunda 2 m. genişliğinde olup, 6 m. yüksekliğindedir. 19. Yüzyılda inşa edilen köprünün batı
ayağının kuzey cephesinde yer alan pano içerisinde kitabesi olduğu; ancak bu kısmın bugün boş olduğu
görülmektedir. rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri tamamlanan yapı restorasyon için Karayolları
Genel Müdürlüğüne teslim edilmiştir.
Mehmet Bey Hamamı (Orta Hamam); Fevziye Cami’nin banisi
olan İznikmitli Mehmet Bey tarafından yaptırılan bu hamam çarşı içindedir. Pertevpaşa hamamının benzeri planı havi olmakla beraber, onun
gibi çifte değil tektir. Üzeri çatı örtülü kagir bir camekan kısmı, bundan
sonra üç bölmeli soğukluk kısmı vardır. Soğukluğun üzeri yan bölmelerde tonoz, ortada kubbe örtülüdür. Hizmete açıktır.
Süleymanpaşa Hamamı; İzmit Yukarı
Pazar Mahallesi’nde 14.yüzyılda yapılmıştır.
Yukarı Pazar Hamamı olarak da bilinir. Orhan Gazi zamanında Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır. Erkek ve kadınlara ayrı ayrı
olmak üzere çifte hamam özelliği göstermektedir. Her iki kısım birbirine eşit planlı olup,
soğukluk ve halvet kısımları mevcuttur. Erken
Osmanlı Dönemine ait İzmit’te en erken tarihli ayakta kalan Osmanlı yapısıdır. Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi Tarafından Restore Edilmektedir.
Yeni Hamam; Hacı Hasan Mahallesi, kolordu karşısındadır. Çok yıpranmış ve kullanılmayan hamamın
ahşap camekanı günümüze ulaşmamıştır. Kubbe ile örtülü soğukluktan, ortada kubbe, yanlarda tonoz
örtülü halvete geçilir. Ortada sekiz köşeli göbek taşı yer alır. Hamam 18.yüzyılın ortalarına tarihlenmektedir. Restorasyonu gerekmektedir.
Örcün Hamamı; Gölcük İlçesi, Örcün Köyü’nde Sultan Baba Zaviyesi müştemilatı içinde yer alan hamamın zaman içinde yıkıldığı ve yerine bugünkü tekli hamamın yapıldığı bilinmektedir. Yapım tarihi
18-19.y.y.’dır. 1999 depreminde gördüğü hasar nedeniyle kullanılmamaktadır.
68
Küçük Hamam; 19. yüzyılın başında bir konağa ait iken çarşı hamamına dönüştürülmüştür. Tek hamamdır.
Pınarlı Köyü Malkaya adası Kilise Kalıntısı-Manastır Kompleksi ; Mülkiyeti hazineye ait
adanın üzerinde kıyıdan hiçbir şekilde görülmeyecek oldukça büyük bir yapı ve bu yapı ile bağlantılı
mimari kompleks bulunmaktadır. Kayalık mekan üzerinde kuzey-güney uzanımlı dikdörtgen planlı bir
mimariye sahip mekan yer almaktadır.
Canfeda Kethüda Hatun Çeşmesi (Orhan Çeşmesi): III. Murad
zamanında Harem Kethüdalığı yapan Canfeda Hatun tarafından Orhan
Mahallesinde Orhan Camii karşısında yaptırılmıştır. Çeşme zamanla
harap olmaya yüz tutunca Sultan II Mahmud tarafından suyun kaynağından itibaren tamir edilmiştir. Dikine dikdörtgen formlu olan çeşmenin yapımında; kesmetaş ve mermer malzeme kullanılmıştır. Çeşmenin
mermerden yapılmış aynalığı vardır. Aynalık üzerinde oyma tekniğinde yapılmış süslemeye yer verilmiştir. Çeşmenin üst kısmında onarımı
gösteren kitabe ve alınlık yer almaktadır. Alınlığın ortasında Sultan II
Mahmud’un tuğrası bulunmaktadır.
Tüysüz Çeşme; Tüysüz Sokakta bulunmaktadır. H. 1198- M. 1782’de I.Abdülhamid dönemine aittir.
Dikdörtgen planlı, tuğla taş almaşıklığı ile örülü olan Çeşme çift yüzlüdür. Doğu ve güney cephelerindeki sivri kemerli aynalık kısımlarında 18.y.y.’a ait bitkisel bezemeler kazılıdır.
Kapanca Çeşmesi; Dikdörtgen planlı olup Kapanca Sokaktaki evin terasına gömülü olarak bulunmaktadır. Cephesi tuğla taş almaşıklığı ile örülmüştür. 1783 tarihlidir.
Yeni Çeşme ; Dikdörtgen formlu çeşme Hereke Taşıyla kaplanmış olup, yalağı Roma Dönemi lahit
kapağından yapılmıştır. Yaptıran Ali Ağa, yapım tarihi 1884’tür.
Gebze İbrahim Paşa Çeşmesi (Eski Çarşı Çeşmesi); Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa kethüdası olan
ve Mısır valiliği, Yemen kazasında memurluk, Şam beylerbeyliği, Haleb beylerbeyliği gibi daha pek çok
görevde bulunan İbrahim Paşa tarafından 1664 (1665) yılında yaptırılmış olan çeşme, Gebze’deki önemli su yapılarından birisidir. II. Mahmud döneminde, 1837 (1838) yılında onarım geçirmiştir. Günümüzdeki mevcut durum II. Mahmut dönemindeki onarım sonrası ortaya çıkan halini yansıtmaktadır. Kare
planlı olan çeşmenin inşasında küfeki kesme taş ve mermer malzeme kullanılmıştır. Yaklaşık 69 m²’lik
bir alan üzerine oturan çeşmenin üzeri taştan pramidal bir çatı ile örtülmüştür. Üç yüzünde musluklar
bulunan çeşmenin kuzeyinde su deposu bulunmaktadır. Çeşmenin, ayna taşları, kitabesi ve üzerindeki
güneş saati mermerden yapılmıştır. Çeşme aynaları, sivri uçlu, kaş kemerli, silmeli, gülbezeklidir. Taş
kurnaların yanlarında yine taştan yapılmış
sekiler bulunmaktadır. Tarihî ve mimarî
özellikleriyle dikkat çeken çeşme, 1991 yılında İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından
Taşınmaz Kültür Varlığı olarak tescil edilen
İbrahim Paşa Çeşmesi, Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, Gebze Belediyesi ve GESİDER
tarafından 2010 yılında restore edilmiştir.
17. yüzyılda yapılmış olan Osmanlı dönemi
çeşmelerinden olan İbrahim Paşa Çeşmesi,
Kocaeli sınırları içerisindeki en büyük (69
m²) çeşme yapısı olma özelliğine sahiptir.
Ayrıca, Kocaeli’nde bulunan tarihi çeşmeler
içerisindeki güneş saatli tek örnektir.
69
ANITLAR ve TÜRBELER
Karamürsel Anıt Mezarı; Osmanlı Tarihinin ilk
Amirali Karamürsel Alp, XIV. yüzyılda yaşamıştır.
Karasi Beyliği Komutanlarındandır. Orhan Bey
kendisini İzmit Körfezinin güney kıyılarını ve eski
adı (PROMECTUS) olan Karamürsel Kasabasının
Bizanslılardan alınması işiyle görevlendirdi. Kendisine Timar olarak verilen Karamürsel’in güney
batısındaki Kavak Boyu Armutçuk Limanında bir
tersane kurarak gemi yapımına başlandı. Eğitim ve
öğretimiyle bir donanma oluşturulan ve bizzat komuta ederek başarı sağlayan Mürsel Alp bir Türk
Büyüğü, Bir Derya Beyi, Kaptan-ı Derya ve ilk Osmanlı Türk denizcisidir. Bu yararlıkları dolayısıyla
Orhan Gazi tarafından asıl adı MÜRSEL ALP iken kendisine “KARA” lakabı verilmiştir. Ayrıca İlk Osmanlı
Türkleri Döneminde görülen bir eğilim gereği aldığı yöreye adından dolayı “KARAMÜRSEL” denmiştir. Mezar yeniden restore edilerek 2007 yılında açılışı yapılmıştır.
Mezarı Kandıra İlçesi Babadağ mevkiindedir.
Akçakoca Anıt Mezarı: 1234-1328 yıllarında yaşayan Kocaeli Fatihi Akçakoca Bey, 1308 yılına kadar
Ereğli’den Karasu’ya kadar olan bölgeyi, 1308 yılından 1326 yılına kadar Ayan Gölü kuzeyinde Akova,
Akçaköy, Kandıra İzmit (o tarihte Nikomedia) yakınlarındaki Kaymas, Çayırköy’e kadar yerleri zapt
ederek Osmanlı Devleti sınırları içinde katar. İzmit
üzerine son kez akın yapacağı sırada, çadırını kurmuş bulunduğu Kandıra yakınlarındaki Babatepe’de
(94 yaşında) 1328’de ölür. Vasiyeti gereği Ertuğrul
Gazi gibi otağının bulunduğu tepeye gömülür. Sonradan adına ve anısına saygı nişanesi olmak üzere
devletine kattığı bu yöreye ”KOCAELİ” denir. Anıt
Yahya Kaptan Anıt Mezarı; Yahya Kaptan Kurtuluş Savaşı sırasında Kocaeli bölgesinde Kuvay-ı Milliye
Hareketlerini örgütledi. İstanbul ile Anadolu arasındaki irtibatı buradan sağladı. Düşmanın yurttan kovulmasında büyük katkısı oldu. Yahya Kaptan 8 Ocak 1920’de yaşadığı yer olan Tavşancıl’da öldürüldü. Atatürk’ün
emri ile inşa edilen anıt mezarı Tavşancıl’dadır.
Hanibal Anıt Mezarı; M.Ö. 247 ile M.Ö.183
yılları arasında yaşamış Sami ırkından gelen
Kartacalı politikacı ve general. Mezarı bilinmemekle beraber, ölüm yeri olan Gebze’de
bulunan Tübitak yerleşkesinde kendi anısına
yapılan bir anıt bulunmaktadır. Hannibal Anıtı, Atatürk’ün dile getirmiş olduğu Hannibal’ın
mezarının bulunması ve bir anıt yapılması isteği
vasiyet kabul ederek 1981’de yapılmıştır. Daha
sonra Gebze yerleşkesine su getirme çalışmaları sırasında bulunan bir mezarın Hannibal’a ait
olduğu zannedilmektedir.
70
Thököly İmre Thököly İmre Anı Evi ve Anıtı; Avusturya’ya karşı mücadele ederken Osmanlı
İmparatorluğu’na sığınarak Kartepe Köyünde yaşamaya başlayan ve bu topraklarda hayatını kaybeden Macar
Kralı Thöküly İmre ve eşi İlona Zrinyi’nin adına Kocaeli
Belediye’si tarafından ölümünün 300. yılında Sekapark
alanı içerisinde (2008) yaptırılmıştır. 96 adet eserin sergilendiği yapıda Thököly İmre dönemine ait pek çok belge
ve eşya bulunmaktadır. Daha sonra bir anıt ta Kartepe’de
yapılmıştır.
Örcün Sultan Baba Türbesi; Gölcük İlçesi,
Örcün Köyü’nün yaklaşık 200 m güneybatısında
Servi ağaçlarıyla çevrili tepede duvarlarla kenarları yükseltilmiş platform üzerinde Sultan Baba’nın
tek odalı ve sundurmalı türbesi bulunmaktadır.
Odanın içinde ahşap bir sanduka ile III. Selim’den
kalma H.1203-M.1787 yıllarına ait berat bulunmaktadır. Halveti Tarikatı’nın Şemsi Kolu’nun bir
üyesidir. Türbe girişinin sağında yer alan hazirede
M.1879tarihli Osmanlı mezarı bulunmaktadır. Yapım tarihi 18-19.y.y’dır. Valiliğimizce çevre düzenleme çalışmaları gerçekleştirilmiş olup ziyarete açıktır.
Sünni baba Türbesi: Karamürsel’e 8 kilometre
uzaklıkta yer alan bu sahada mezarı olan bir evliyadan adını almış bulunan Sünni Baba mesire yeri,
takribi 50 dekarlık bir alan içindedir. Asırlık karaağaç ve gürgen ağaçlarının gölgelediği bu yeşil alan,
Kocaeli Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğünce yeniden
düzenlenmiş ve halka açık bir park haline getirilmiştir. Bilhassa yaz aylarında ailelerin rağbet ettikleri
Sünni Baba piknik ve mesire sahasında, insanların
ihtiyaçları göz önünde tutularak masalar, oturma
yerleri, gezi alanları, şadırvan, mescit ve kantin gibi
sosyal üniteler de yapılmıştır. Mesire yeri Osmaniye
köyü sınırları içinde olup bu köyün sınırları içinde olup bu köyün muhtarlığınca yönetilmektedir. İzmit
Körfezinin enfes bir şekilde seyredilmesine imkan sağlayan Sünni Baba piknik ve mesire yeri, diğer yandan da Samanlı Dağlarının tertemiz havasını, kendisini ziyaret edenlere sunmaktadır.
Şeyh Eyüp Sabri Kalyoncuoğlu Türbesi: Hasaneyn Köyü Mezarlığı içinde yer alan küçük bir türbedir. Türbede Nakşibendi Şeyhi Muhammed Şemseddin Canpek’in (Şemsettin-i Bursavi) talabesi olan
ve ölümünden sonra Şeyhliği devralan Eyüp Sabri Kalyoncuoğlu ile aile fertlerinden bazılarının mezarları yer almaktadır.
Vasiye Nine Türbesi; Kadın evliya olarak bilinen Vasiye Nine, rivayete göre yaşadığı devirde denizlerde sıkıntıya düşenlere manevî gücü ve duaları
ile yardıma koşarmış. Bir gün sırrını açıklamak zorunda kalınca vefat etmiştir. Karamürsel’in en çok
ziyaretçi çeken yerlerinden birisi olan ve Park caddesinde bulunan Vasiye Nine Türbesi Karamürsel
Belediyesi tarafından onarım görmüştür.
71
YÖRESEL YEMEKLER
Yörede ki kültürel çeşitlilik ve kozmopolit yapı beslenme biçimlerinde de çeşitlilik yaratmaktadır.
Anadolu’da beslenme temel olarak unlulara dayanırken, Kocaeli’nde sebze-meyve tüketimi öne çıkmaktadır. Karadeniz’den göçlerle, karalahananın da yaygınlaştığı görülmektedir. Ancak kurutma, turşu ve
komposto gibi ev konserveciliği giderek azalmaktadır.
Pişmaniye
Simit Dolması
Yöremizin yerlileri olan Manavlar’ın köylerinde yöresel yemekler varlığını sürdürmektedir. Bu yemeklerden bazıları; Çorbalar: Tarhana, Papazotu (rezene),Umaç, Bulamaç. Et Yemekleri: Yahni, Kavurma, Tavuklu Keşkek, Çiğceli, Kavurma. Sebze Yemekleri: Mantar Yemeği, Ebe Gümeci, Mancar Yemeği( Çiçekli
Mancar), Uskumru balığı dolması. Börek ve tatlılar; Mancarlı pide, Kada böreği, Simit dolma, Külçe,
Höşmerim tatlısı ve nazlı tatlısıdır.
HALK OYUNLARI
Yörede değişik bölgelerden gelen toplulukların getirdikleri oyunlar görülür. Her topluluk geldiği yerin
oyunlarını yaşatmaya çalışmıştır. Yalnız Kandıra ve Karamürsel bir ölçüde geleneksel bütünlüğünü koruyabilmiştir.
İlimiz’de, Balkanlardan, Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi’nden gelen topluluklar ve Çerkezler bulunmaktadır. Kimi köylerde horon, hora ve karşılamalar, kasap oyunları, zeybekler ve Çerkez oyunları
oynanmaktadır. Bunlarda öbür yörelerdekinden ayrı bir özellik görülmemektedir. İlimizin ilk yerlileri
olan Manavlar’ın oyunları maalesef henüz derlenememiştir. Ancak merkez ilçemizin tamamı ile diğer
ilçe merkezlerimiz dışında kalan köylerimizin büyük bir bölümünde yöresel oyunlar oynanmaktadır.
Müziklerinin ince sazlarla (Klarnet, Keman, Cümbüş, Darbuka veya Küçük Davul) çalındığı oyunlar;
erkeklerde kaşıkla ve bireysel oyunlar şeklinde, kadınlarda gruplar halinde kaşıklı veya kaşıksız olarak
oynanır. Kına gecelerinde kapalı mekanlarda bir kadının ritim tutarak sözlü türküleri eşliğinde oynanır.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nden gelen insanlarımızın yoğun olarak yaşadığı yerleşim birimlerinde kemençe
veya Karadeniz davul-zurnası eşliğinde horon türü oyunlar şeklindedir. Oyunlar Kocaeli’de yaşayanlara
özgü bir karakter kazanmamıştır. Oyunlar asıl yöresindeki isim ve figürlerle aynıdır. Balkan TürkleriMuhacırlar 1920’li yıllarda geldikleri ve daha sonraki yıllarda yöreden gelebilecek göçlerle takviye olmadıkları için oyunlarda yöresel özgünlüklerini kaybetmişler ve modernize olan kent yaşamına uyum
sağlamışlardır. Kafkas göçmenlerinden Çerkezler ve Abazalar daha çok İzmit ve çevresinde birkaç köy
ve beldemizde özgün yapılarını koruyabilmiştir. Buralarda akordiyon veya tuşlu sazlar eşliğinde Kafkas
oyunları oynanmaktadır. Gürcüler de ise Artvin’den gelenler Artvin oyunları, diğerleri ise kemençe eşliğinde horon türü oyunlar oynamaktadır. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan gelenler ise davul-zurna
eşliğinde halay türü oyunlar oynamaktadır.
72
GELENEKSEL GİYSİ
İlin nüfus yapısındaki çeşitlilik, giyim-kuşamına da
yansımıştır. Geleneksel yapının sürdüğü 1960’lara
kadar ildeki giysiler oldukça çeşitlilik göstermektedir. Bu, göçmen kesimlerde daha belirgindir.
Çerkez, Abaza ve Gürcü’lerin giyiminde Kafkas etkisi görülmektedir. Yöresel giysi denildiğinde ilk akla
gelen ilimizin yerlileri olan Manav’ların giysileri olmaktadır. Bu kesimin giysileri Manav köylerindeki
orta yaş kadınlarımızda özgün yapısını sürdürmektedir. Kadın giysileri; başta, ön tarafı oyalı tepelik
fes eşarpla başa bağlanmakta onun üzerinde kuşak
hizasına kadar inen uçları oyalı atkı örtülmektedir.
Gövdede içlik üstünde yakasız gömlek ve en üstte
kalça hizasına kadar inen ceket giyilmektedir. Ceket
üzerinden kemer bağlanmaktadır. Gövde altında
diz altına kadar inen şalvar bulunmakta, ayakta da
özgü çorap ve siyah kundura giyilmektedir.
Erkeklerde klot pantolon, yakasız gömlek, belde
özgün şal kuşak, başta püsküllü örgü fes ve ayakta
siyah ayakkabı bulunmaktadır.
Kandıra ve Karamürsel’in köylerinde yer yer geleneksel giysilerden renkli şalvara, renkli ve desenli basma entariye, ak yazma ya da “serpme” denilen geniş, uçları püsküllü başörtülere rastlanmaktadır.
Nüzhetiye köyünde kadınların giydiği döşeme eteği köyün en yaşlısından da yaşlı. Bugün köyün yaşı
90’ı aşmış nineleri çocukluklarından beri giydikleri eteğin tarihinin çok eskiye dayandığını söylüyor. Altı dantelli siyah etek onlara Batum’dan
atalarından miras. Bugün siyah dantelli etek
dense de köyün büyükleri, bu yöresel kıyafeti Nüzhetiye’nin eski ismiyle yani döşeme eteği olarak dillendiriyor. Rengi hep siyah olsa da
bugüne uyarlanmış kısa, uzun farklı motiflerde
el işleriyle süslenmiş modelleri de var. Özellikle genç kızlar tarafından yeni nesil siyah etekler
daha çok tercih ediliyor. Hatta 70’li yıllarda siyah
eteğin minisi de yapılmış. Köyün eski toprakları
ise siyah uzun altı dantel işlemeli eteklerinden
vaçgeçmiyor. Nüzhetiyeliler, şimdilerde siyah
eteklerinin döşeme eteği olarak patentini alıp satışını yapmak istiyor. Gölcük Belediyesi Vizyon
2023 Projesi kapsamında kurulmuş olan Kültürel Miras Ofisi’yle bu yönde çalışmalar yapılıyor.
Karamürsel’in köylerinde yer yer geleneksel giysilerden renkli şalvara , renkli ve desenli basma
entariye, ak yazma ya da “ serpme” denilen geniş,
uçları püsküllü başörtülere rastlanmaktadır.
73
EL SANATLARI
Karamürsel sepeti; Kestane ağacının çubuğundan örülen, kendisine özgü özelliği ile gayet pratik,
kullanışlı basit bir el taşıma aracı olan Karamürsel
sepetinin özelliği, ağaçtan toplanan yaş meyveyi
zedelemeden kabına ulaştırmasıdır. Üne kavuşması ise, Osmanlı padişahlarından Abdülaziz’in gezi
için Hereke’deki av köşküne gelmesiyle ilgilidir.
Bunu duyan Karamürsel eşrafı, padişaha âdet olduğu üzere bir hediye götürüp sunmaya karar verirler. Mevsimin yaz olması sebebiyle hediye olarak
kirazı seçerler. Padişahın huzuruna çıkacak olan
kasaba temsilcileri, itina ile toplanan kirazları bir
sepete doldurarak sandalla Hereke’ye geçerler. Padişahın huzuruna kabul edilirler ve hediye sepetini
sunarlar.
Oldukça değişik ve sade hediyeyi gören Abdülaziz,
biraz şaşırarak birazda küçümseyerek hediye sepetini şöyle bir süzer. İçinde ne olduğunu merak
etmekten kendini alamaz. Derhal gümüş bir tepsi
getirilir, sepetin içindeki kirazlar tepsiye boşaltılır.
Sepetin içindeki kirazlar tepsiye sığmayıp taşınca,
Abdülaziz hayretle şöyle mırıldanır “Sepeti ufak tefek gördük amma, içindekini tepsiye sığdıramadık!”
Karamürsel sepetinin tabanı 15-20 cm’dir. Ağız genişliği 40-45 cm, boyu ise 60-65 cm’yi bulur. Yarım
koniyi andıran sepet iyi kesilmiş ve kurutulmuş Kestane çıtalarından örüldüğünden iç hacmi, dış görünüşünün aksine geniştir. Sepetin tek hammaddesi, düzgün ve budaksız kestane çubuğudur. Bu çubuğun
“şah” denen körpe devresi vardır ki, bu devre içinde kesilip kurutulmaya bırakılan çubuktan daha sağlam
ve kaliteli sepetler yapılır. Ormandan getirilen Kestane (yabani olanı makbuldür) çubukları, en az bir hafta süreyle kurumaya bırakılır. Daha sonra usta, özel çok keskin bıçağı ile çubukları çıtalar halinde keser,
kesilen çıtalar suya batırılarak yumuşatılır. Sepetin örülmesi için ana malzeme böylece tamamlanır. Usta
sepeti tabanından tıpkı bir örümcek ağı gibi örmeye başlar. Çıtalara kazandırdığı esneklik, maharetli elleri arasında şekillenir ve bir süre sonra sepetin iskeleti ortaya çıkar. Usta ölçü kullanmaz, ama şaşılacak
bir uyum ve alışkanlıkla sepete koni biçimini verir. Usta
sepetin dik durabilmesi için
ona bir denge kazandırmak
zorundadır; bunu da bilgi ve
tecrübesiyle ama el yordamıyla
yapmayı başarır. Sepetin ortasına ağaç kabuğundan bir kuşak döşer; kuşak üstü örmesine de, kamalarla ayrı bir biçim,
ayrı bir desen verir. Üst kuşakla orta kuşak arasında örgünün çözülmemesi için yine
çıtalardan yapılmış bağcıklar
kullanılır ki, böylece kamalar
ve bağcıklar sepetin uzun süre
dağılmadan dayanmasını sağlamış olur.
74
Kandıra bezi; Bir zamanlar
Kandıra bölgesi halkının geçiminde önemli yer tutan keten
ve buna bağlı olarak her eve girmiş olan Kandıra bezi dokumacılığı yok olmuş gibidir. Kandıra dünyada keten üretiminin
yapıldığı en eski bölgelerdendir.
Binlerce yıldır iç ve dış giyim
eşyası olarak kullanılan keten,
bazen masa örtüsü, perde, çuval, halat olmuş bazende genç
kızların çeyizlerinde kullanılan
kumaş olmuştur. Keten üretiminde 1960’lı yıllara kadar
ülkemiz üretiminin %30’dan
fazlasını gerçekleştiren Kandıra, o yıllarda dokumacılıkta da
önemli bir yere sahiptir. Keten ipliğinden yapılan, Kandıra Bezi diye bilinen dokumacılık; bir köy el
sanatı olarak çok parlak devirler yaşamıştır. Yüzyıllarca çiftçi ailesinin ekonomik ve sosyal yaşamında
önemli bir yer tutmuştur.
Hereke halısı; Kanuni Sultan Süleyman’ın Kanal Projesi için görevlendirdiği işçilerin bir kısmı
Hereke’ye yerleşip Hereke halıcılığının kökenini oluşturmuştur. Hereke halıcılığı kurulduğu günden beri
Saray Halısı dokuma geleneğini canlı ve etkin bir biçimde gündemde tutmuştur. Zaman içinde Hereke
Fabrikası’yla birlikte gelişen ve gün geçtikçe yaygınlaşan bir “Hereke Halıcılığı” bugün bütün gücüyle
ortadadır. Böyle bir konuda öncü olan ve bütünüyle ekonomik gerçeklere dayalı olan Hereke halıcılığının ilgi çeken bir karakteri vardır. Üstelik de fabrika çevresinde gelişip ve sınırlı üretim boyutunu da
aşarak çok geniş bir bölgeye yayılmıştır. Hereke Halısı, Anadolu’nun diğer geleneksel halıcılık merkezlerinde de ilginç kimliğiyle benimsenmiştir.
75
KOCAELİ FESTİVALLERİ
İlimizde yılın belirli dönemlerde bellibaşlı festivaller, şenlikler düzenlenmektedir. Olan etkinlikler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Kandıra Belediyesi Geleneksel Kültür Sanat Festivali
Temmuz 2. Haftası
Kültür ve Sanat
Ekim
Hasat
Ağustos
Hasat
23 Nisan’ ı Kapsayan Hafta
Çocuk ve Gençlik
15 - 25 Mayıs
Çocuk ve Gençlik
06 Haziran – 20 Eylül
Kültür ve Sanat
Kiraz Festivali, Körfez
08 – 10 Haziran
Hasat
Uluslararası Folklor Festivali, Kocaeli
24 – 30 Haziran
Kültür ve Sanat
26 Haziran – 03 Temmuz
Yöre
27 Haziran
Kurtuluş
28 Haziran Kurtuluş Şenlikleri, İzmit
27– 29 Haziran
Kurtuluş
Geleneksel Gençlik, Kültür ve Sanat Festivali, Başiskele
Sünnet Şöleni, Körfez
02 – 03 Ağustos
Kültür ve Sanat
20 - 31 Ağustos
Çocuk ve Gençlik
24 Ağustos
Çocuk ve Gençlik
10 Aralık
Kültür ve Sanat
15 – 17 Haziran
Eğlence
Uluslararası Folklor Festivali, Çayırova
17 – 19 Mayıs
Kültür ve Sanat
Çayırova Ulusal Herengel Sevgiyle Aşılır Festivali
13 – 19 Mayıs
Eğlence
26 Mayıs
Spor
Karamürsel Pilav Günü, Karamürsel
23 Haziran
Hasat
Karamürsel Kurtuluş Şenlikleri
04 Temmuz
Kurtuluş
Anadolu Kültürleri Festivali, Dilovası
Haziran
Kültür ve Sanat
Teferiç Pita Şenlikleri- Karamürsel
Haziran
Hasat
Ağustos – Eylül arası
Hasat
1 Haziran
Kültür ve Sanat
Haziran - Temmuz
Kültür ve Sanat
Geleneksel Ayva Festivali, Eşme
Kartepe Altın Armut Festivali , Maşukiye, İzmit
Uluslararası Çocuk Şenliği, İzmit
Çocuk Oyuncular Tiyatro Festivali, Kocaeli
Kocaeli Kültür Sanat ve Eğlence Festivali, Kocaeli
Yöresel Kültürler Fuarı, Kocaeli
Fener Alayı, İzmit
Toplu Sünnet Şöleni, İzmit
Genç Yetenekler Kısa Film Festivali, İzmit
Kartepe Yayla Şenliği
Uluslararası Çayırova Koşusu
Hasat Sonu Festivali Körfez, Derince, Taşköprü
Şehirler Buluşuyor, Kültürler Kaynaşıyor Şenlikleri
Darıca
Çenesuyu Festivali Derince
İshakçılar-Çavuşlu Köyleri Hasat Sonu Festivali, Derince
Gölcük Uluslar arası halk dansları festivali
Eylül
Hasat
Temmuz
Kültür ve Sanat
Ulusal Geleneksel Altın Kemerli Rahvan At Yarışması
Haziran
Spor
Ağustos’un 4. Haftası
Eğlence
Donanma Kenti Gölcük Yaz Şenlikleri
Gölcük Kafkas Halk Dansları Festivali
Değirmendere Fındık Festivali
İhsaniye Elma Festivali
Yazlık Kadırga Şenlikleri
76
Kültür ve Sanat
Temmuz
Hasat
Eylül
Hasat
Temmuz
Eğlence
3.8. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ
3.8.1 KOCAELİ İLİNDE FAALİYET GÖSTEREN DOĞA TURİZMİ İLE İLGİLİ
SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Kocaeli İlinde 2012 yılı itibariyle doğa turizmi ile ilişkili 13 dernek bulunmaktadır (Tablo 16). Master
Planı ile ilgili yapılan toplantılarda bu derneklerle irtibat kurulmuş ve onların görüşleri alınmıştır.
1. Yazlık Kültür ve Doğayı Koruma Derneği
2. Kocaeli Büyük Derbent Kartepe Turizm Tanıtma ve Koruma Derneği
3. Kerpe Güzelleştirme ve Kalkındırma Derneği
4. Kandıra Kefken Kovanağzı Ky.Gel.Güz.ve Trz.Der.
5. Kocaeli Turizm Derneği
6. İzmit Arslanbey Turizm Tanıtma ve Çevre Koruma Derneği
7. Kandıra Çevre ve Ormanları Güzelleştirme Derneği
8. Gölcük Kültür ve Çevre Derneği
9. Körfez Hereke Çevre Derneği
10.Marmara Orman ve Çevre Koruma Derneği
11.İzmit Orhan Mahallesi Kültür Varlıklarını Koruma Derneği
12.Karadeniz Kefken Pembe Kayaları Koruma Geliştirme ve Güzelleştirme Derneği
13.Kartepe Turizm Derneği
Kaynak: Kocaeli Valiliği, İl Dernekler Müdürlüğü, 2012
77
3.8.2 KOCAELİ İLİNDE ÖZEL TEŞEBBÜS İLE DOĞA TURİZM FAALİYETLERİ
Sessiz Ev Ciftlik Hotel; Yemyeşil çam ağaçlarıyla çevrili Sessiz Ev Çiftlik Hotel, Kartepe’nin tenha bir bölgesinde kurulmuştur.
Otelde bahçeye bakan zarif odalar ve açık yüzme havuzu bulunmaktadır. Odalardan çevredeki tepe ve ormanların dinlendirici
manzarasının keyfini çıkarabilirsiniz. Her sabah taze yumurta,
peynir ve ev yapımı reçel gibi yöresel ürünlerden oluşan zengin
bir kahvaltı menüsü servis edilmektedir. Öğle yemeklerinde Türk
hamur işleri ve aperitifler sunulmaktadır. Akşam yemeklerinde
restoran ızgara et, balık, Türk mezeleri ve zeytinyağlı yöresel yemeklerle hizmet vermektedir. Büyük Derbent Tren İstasyonu Sessiz Ev’e 3 km uzaklıktadır. Sapanca Gölü ise 18 km mesafededir. Otel, İzmit şehir
merkezine 20 km, İstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı’na ise 90 km uzaklıktadır.
Cevizdibi Hotel ; Büyük ve yeşil bir bahçeyle çevrili Cevizdibi Hotel, huzur dolu Maşukiye beldesinde
yer almaktadır. Sabahları taze ürünlerle hazırlanmış sağlıklı açık
büfe kahvaltının tadını çıkarabilirsiniz. Öğle ve akşam yemekleri
için alakart restoranda Türk yemeklerinden bulabilirsiniz. Ayrıca
alabalık için Maşukiye’nin balık restoranlarına da gidebilirsiniz.
Sapanca ilçe merkezine arabayla 10 dakikada ulaşabilirsiniz. Sabiha Gökçen Havaalanı 95 km uzaklıktadır.
Bungalow Hotel Cansu; Bungalow Hotel Cansu, düzenli geniş
bir park içinde konumlanmıştır. Defne ağaçlarının gölgesinde ye alan Cansu bungalovlarının özel bir
girişi vardır. Sabahları otelde kahvaltı büfesi servis edilmektedir. Cansu Restaurant Cafe taze alabalık,
yöresel yemekler ve canlı eğlence sunmaktadır. Günlük geziler için paketlenmiş öğle yemekleri hazırlanmaktadır. Bungalow Hotel konukları bir hamakta dinlenebilir veya voleybol oynayabilirler. Otelde küçük
bir futbol sahası ve çocuklar için bir oyun alanı mevcuttur. Kayak malzemeleri kiralanmaktadır. Sapanca
Gölü 200 metre ötededir. Binicilik ve bisiklet gezileri yakındaki rekreasyon etkinlikleri arasındadır.
Yazicilar Hotel; Doğa ile çevrili olan Yazıcılar Hotel, huzurlu bir atmosfer sunan ahşap bir binada
yer almaktadır. Her gün açık büfe olarak ya da geleneksel tarzda
kahvaltı servis edilmektedir. Otelin alakart restoranında alabalık ya
da peynir içeren güveç yemeklerinin tadını çıkarabilirsiniz. Otelin
çevresinde yürüyüş yapabilir veya doğayı seyredebilirsiniz. Sapanca Gölü’ndeki su kayağı alanına sadece 5 km mesafedeki Yazıcılar
Hotel, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’na 90 km uzaklıktadır.
Kayak alanına 15 km uzaklıkta yer alan otel, ulaşım servisi de sunmaktadır.
78
Değirmenbaşı Butik Hotel; 2. yy a ait 60 metre uzunluğunda tarihi Roma yoluna yakınlığı ile tarihin mistik
dokusunu yaşayıp, içerisinde bulunan cilt sağlığına iyi
gelen kükürtlü su sayesinde doğanın eşsiz güzelliklerinden faydalanabilirsiniz. Değirmenbaşı Butik Otel’ in 7 km
uzağında bulunan “Döşeme Köyü”nde doğal bir şelale bulunmaktadır. Otel çevresinde tarihi köyler ve köy evleri
bulunmakta olup Kartepe’ye de oldukça yakındır. Güzel
bir doğada temiz havayı teneffüs edebilir, dereyi takip
ederek trekking yapabilirsiniz.
Ogzala Ciftlik Evi; Kazandere Servetiye Cami Köyü’nde
yer alan tesis, çeşitli meyve ağaçları, ceviz bahçesi ve sebze tarlası bulunanbüyük yeşil bahçeye sahiptir. Orman,
dağ veya vadi manzaralı odalar sunmaktadır. Tesisin kendi
bahçesinden toplanan sebzelerden ve taze köy ürünlerinden oluşan zengin açık büfe kahvaltı, hava şartlarına bağlı
olarak bahçede ya da yemek salonunda servis edilmektedir.
Menekse ve İnönü Yaylaları’na 3 km mesafesi olan tesis İzmit Otobüs Terminaline 25 km , Sabiha Gökçen Havalimanı ise 95 km uzaklıktadır. Burada doğa turlarının keyfini
sürebilirsiniz.
Doga Sara Butik Hotel; Sabiha Gökçen Havaalanı’na arabayla sadece 30 dakika uzaklıktaki bu otel
doğayla iç içedir. Otelin çevresindeki alan doğa yürüyüşü yapmak ya da dinlenmek için idealdir. Bunların yanı sıra, çocuklar için bir oyun alanı mevcuttur.
Başdeğirmen Konaklama Evleri: Yeşilin her tonunu taşıyan Meşe ağaçlarıyla dolu dağların eteğinde kurulu tesis yakınından Suludere geçmektedir. 10 dönüm arazi içine kurulu 2 vadi arasında ve 2
derenin birleşme noktasına kuruludur.
Büyükannenin çiftliği; 2000 yılında hizmete giren tesis genç, yaşlı tüm ziyaretçileri davet etmekte ve
eski Türk geleneklerini yaşama imkanı vermektedir. Butik
tarzı konaklama alanlarıyla beraber, doğayı ve hayvanları
korumayı da amaç edinmiştir. Kısıtlı yatak kapasitesine
sahip tesiste ilk ve en önemli amaç; konukların, doğaya
ve hayvanlara olan tüm özlemlerini gidermek, bu tür yaşamdan zevk alabilmelerini sağlamaktır. Ayrıca, çiftlik
doğal olarak üretilmelerine özen gösterilen taze sebzeler,
yumurta, süt ve süt ürünlerini tadabilme ve satın alabilme
imkanı sunmaktadır.
79
Yuvacık Karaaslan Tesisleri; Tesis,
Kocaeli Yuvacık’ta, Yuvacık Barajı’nın
hemen yamacında, baraj gölünün güzel
manzarasına hakim bir konumda kurulmuştur. Doğa İçinde konumlanmış
olan tesisin çevresinde geniş ormanlık
alanlar bulunmaktadır. İzmit’e 11 km
İstanbul Anadolu Yakasına 70 km Avrupa Yakasına 100 km mesafededir. Tesis,
ahşap bungalow ile apart dairelerden
oluşmaktadır. Odalarda; duş&wc, TV,
telefon, yaz-kış sıcak su, merkezi ısıtma ve bazı odalarda klima vardır. 1994
yılında kurulduğundan bu yana, 50 kişilik yatak ve 200 kişilik restaurant kapasitesi ile yerli ve yabancı
müşterilerine güler yüz ve titizlikle hizmet vermektedir. Tesis, birçok toplantı vb. organizasyon içinde
oldukça uygun bir ortam sunmaktadır. Hafta sonu kaçamakları, dinlence ve tatil ihtiyaçlarınızı İstanbul
şehir merkezinin çok uzağına gitmeden ve tamamen doğa içinde karşılayan tesis, aynı zamanda şehrin
dışında fakat şehre yakın mesafede işlerinizle ilgili çeşitli organizasyonlarınız içinde güzel bir mekân olarak hizmet verebilmektedir. 200 Kişilik zevkle döşenmiş restorant, otantik bir yapıya sahiptir.
Eraslan Tatil Köyü; İstanbul’a 120 km uzaklıkta. Tesisin temeli, 1994 yılında henüz Yuvacık barajını az
kişinin bildiği zamanlarda, 12 kişilik bir trekking grubuna 1 masa ve 1 bakır tava ile hizmet
verilerek atılmıştır. İlk olarak alabalık çiftliği
ve restoranı olarak hizmet veren tesis, yörenin
doğal güzellikleri içinde daha uzun süre geçirmek isteyen misafirlerinin talepleri doğrultusunda tesise eklenen ahşap bungalowlar ile konaklama hizmeti vermeye de başlamıştır. Tesis,
6 dönüm arazi üzerinde kurulmuş olup, kışın
kapalı restoranında 200 kişiye; yazın ise açık
ve kapalı alanlarında toplam 500 kişiye yeme içme hizmeti verebilmektedir. Yaz kış 40 kişilik
konaklama kapasitesine sahip olan tesis, kamp
gruplarına da 60 kişiye kadar konaklama hizmeti verebilmektedir.
Yuvacık Doğa Oteli; Yuvacık, İstanbul’a yakın, doğa içerisinde konaklayıp güzel vakit geçirilebilecek
bir cazibe merkezidir. İçinde barındırdığı orman, ırmaklar, baraj gölü, doğa yürüyüş parkurları, alabalık
tesisleri ve diğer lezzet adresleri, doğa yürüyüşü, Jeep Safari, ATV, Paintball gibi doğa içerisinde keyifle
yapılabilecek aktiviteler ve benzeri birçok özelliği nedeniyle ziyaretçilerine güzel zaman geçirme fırsatı sunan ulaşımı kolay bir bölgedir. Tesisimiz
ise, bir aile tarafından işletilen 12 odalı, aileniz ile birlikte misafir olup, ev sıcaklığında
güzel bir atmosferde sizleri ağırlayabilecek
bir mekândır. Tesis, serpme köy kahvaltısı,
karafırında kiremitte pişirilen enfes lezzetleri,
doğa manzarası eşliğinde misafirlerine sunan
şirin bir işletmedir. Burada Aytepe, Menekşe
Yaylası vb. yürüyüş parkurlarında doğa yürüyüşü, çevredeki yaylalarda jeep safari, kamp
ve piknik olanağı ve en önemlisi doğa ile iç içe
olup kafa dinleme fırsatı bulabilirsiniz.
80
Yuvacık Dağ Evi; İstanbul’a 135 km uzaklıkta ve samanlı dağlarının eteklerindeki tesis, dağ evi ve ev
pansiyonculuğu anlayışıyla hizmet vererek, alternatif ve sakin bir tatil geçirmek isteyenler için ideal bir
mekân haline gelmiştir. Bölge kampçılık, yürüyüş, atv, jeep safari gibi alternatif etkinlikler için son derece uygundur. Aytepe’nin çevre yaylaları olana İnönü Yaylası, , Kayaüstü Yaylası gibi görülebilecek yerler
tesise günübirlik mesafede yer alıyor. İstanbul’a 2 saat, Ankara’ya 4 saatlik uzaklıktaki tesis, yaklaşık 3600
metrekarelik bir alanda 700 metre rakımda kuruludur. Tesis, kendine özgü mimarisiyle, betonarme ve
kütük evlerden inşa edilmiş 8 bungalow ve 1 hizmet binası ve şömineli ortak alandan oluşur. Merkezi
sistem kaloriferle ısınan ve 24 saat sıcak suyun bulunduğu Dağ Evleri, modern tarzda döşenmiş, 1217 metrekarelik bungalow biçimindeki 8 odasıyla, toplamda 16 kişilik yatak kapasitesine sahiptirAna
hizmet binasında ortak kullanım alanı olarak şömineli 40 metrekarelik bir salon ve kullanıma hazır bir
mutfak bulunur. Ormanın içinde, sessiz ve sakin bir atmosfere sahip olan tesis, konuklarına eşsiz bir
bahçe, doğal ve lezzetli bir menü sunar. Yörenin zengin bitki örtüsünü barındıran bahçe, her mevsimde
kendine özgü bir peyzaj sunar.
Karamürsel Doğa Tatil Oteli; Tesis, yeşilin her tonunu taşıyan meşe ağaçlarıyla dolu dağların eteğindedir. Suludere deresinin doğal nağmeleri eşliğinde insanı rüya âlemine götüren
buradaki doğal güzellikler bir ömre bedeldir. Tesis, 10 dönüm arazi içine kurulu 2
vadi arasında ve 2 derenin birleşme noktasına konumlanmıştır. Bungalov villa tipi evler
özellikle aile ortamı için dizayn edilmiş ve
hizmete sunulmuştur. Toplam 22 adet geniş
ve ferah tek katlı veya dubleks odalar mevcuttur. Tesisteki ağaçların arasında güzel bir
yüzme havuzu, geniş bir bahçe, çocuk oyun
alanı, alabalık tesisi, doğanın derinliklerine
uzanan yürüyüş parkurları sizlere güzel bir
tatil sunmak için bir araya gelmiştir.
Maşukiye Doğa Tatil Oteli; Kocaeli Kartepe’nin eteğinde, Maşukiye’de bulunan otel, Ahşap mimarinin izlerini taşımaktadır. Odaları muhteşem doğa manzaralıdır. Şelale, vadi, dağ manzaralı odalar
mevcuttur. Tam konforlu 16 standart, 8 süit, 1 aile süiti ve 1 kral dairesi olmak üzere sigara içilmeyen
odalarında bulunduğu toplam 26 odayla hizmet vermektedir.
Maşukiye Doğa Pansiyon; Maşukiye kasabasında ve Kartepe yolu üzerinde bulunan Pansiyon, bölgede doğa içinde, sade, temiz bir
konaklama yeri arayanlara hitap
edecek yapıdadır. Tesis, misafirlerine Kartepe dağı ile Sapanca
gölünün eşiz manzarasını sunmaktadır. Çevredeki doğal güzellikleri keşfe çıkabileceğiniz
gibi tesiste dinlenebilir, terastan
rahat bir atmosferde manzarayı
seyre dalabilirsiniz. Oda Kahvaltı
hizmet veren tesiste gün içinde
aperatif yiyecek ve içecekler salonda misafirlere sunulmaktadır.
Kahvaltı dışındaki öğünler, yakın
çevredeki restoranlardan alınabilir.
81
4.KOCAELİ DOĞA TURİZMİ ARZI
4.1. KOCAELİ’NİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI)
Yerel ekonomide çeşitlilik yaratan doğa turizmi özellikle tarıma dayalı aktivitelerle yeterli istihdam sağlayamayan yerel halka doğrudan veya dolaylı yeni iş olanakları sağlamıştır. Turistlerden elde edilecek gelirler ilimizdeki doğal ve kültürel kaynakların koruma ve bakımlarına harcama yapılması için maddi olanak
sağlamaktadır. Bu kapsamda ormanları, florası, yaylaları, göllerinin yanı sıra zengin tarım kaynaklarına
sahip olan bölgemizde, kırsal alandaki potansiyeli harekete geçirerek tarıma dayalı turizmi geliştirmek
mümkündür. Çiftlik evlerinde konaklama, yöredeki el sanatlarını geliştirme, doğa ile bütünleşme, geleneksel yayla ya da çiftlik evlerinin restorasyonu yoluyla turizm ayrı bir boyut kazanabilir.
İlimizin 2 ayrı denize kıyısının olması, yayla turizmine elverişli platolar, orman zenginliği, doğal güzelliği
olan çok sayıda mekan, kış turizmine uygun alan, yamaç paraşütü, dağcılık sporları, trekking, bisiklet
turları ve daha birçok turistik aktivite ile birlikte değerlendirildiğinde oldukça önemli bir destinasyon
olma özelliğindedir.
Turizm istatistik verilerine göre Türkiye’ye 1 yıl içinde gelen turistin %28’i İstanbul’a gelmektedir. Doğru
ve etkin tanıtım ile İstanbul’a gelen turistlerin yüksek oranda ilimize de ziyaretleri sağlanabilir. Bir sanayi
kenti olarak tanınmış ilimizin doğal güzellikleri ve doğa turizmi adına yüksek potansiyelinin fark edilmesi ile birlikte, turist sayısındaki artış hem bölgenin ekonomik kaynağını artıracak hem de sanayi dışında
farklı iş istihdamlarını yaratacaktır. Böylelikle ilimiz farklı bir vizyona sahip olacağı gibi “kirletmeden ve
doğal kaynakları tahrip etmeden” finansal bir kaynak elde etmiş olacaktır.
Sonuç olarak;
• Mevcut tabiat parklarının yansıra yeni tabiat parkı potansiyeliyle,
• Kartepe kış turizmi ile,
• Şelaleleri, denizleri, şifalı termal sularıyla,
• Etnik kültürün yaşatıldığı bir çok bölgesiyle,
• Karamürsel Sepeti, Kandıra Bezi, Hereke Halısı gibi bir çok el sanatı ile,
• Pişmaniye, Ayva Cezeryesi, Kandıra Yoğurdu gibi kendine özgü yöresel lezzetleriyle,
• 100’ün üzerinde trekking güzergahı ile,
• Müzeleri, tarihi evleri ve tarihi kalıntılarıyla,
• Faruk Yalçın Hayvanlar Alemi ve Botanik Bahçesi, İzmit Körfezi Sulak Alanı, Sapanca Gölü kıyısı
vasıtasıyla kuş ve flora-fauna gözlem imkanlarıyla,
• Kara, deniz, hava ve demiryolu ulaşım ağları ile, Kocaeli yoğun doğa turizmi potansiyeline sahiptir.
82
4.2. KOCAELİ İLİNİN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK DEĞERLENDİRMESİ
4.2.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA STATÜLÜ ALANLAR
A-TABİAT PARKLARI
Kocaeli İli’nde Orman ve Su İşleri Bakanlığı I.Bölge Müdürlüğü Kocaeli Şube Müdürlüğü sorumluluğunda 6 tabiat parkı bulunmaktadır. Bunlar; Ballıkayalar Tabiat Parkı, Beşkayalar Tabiat Parkı, Uzuntarla Tabiat Parkı, Suadiye Tabiat Parkı, Kuzuyayla Tabiat Parkı, Eriklitepe Tabiat Parkıdır.
Ballıkayalar Tabiat Parkı; Kocaeli İli, Gebze İlçesi sınırları dahilinde bulunan Ballıkayalar Tabiat
Parkı sahip olduğu jeomorfolojik, biyolojik, jeolojik,
peyzaj ve rekreasyonel kaynak değerleri açısından
korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacı
ile 6 Eylül 1995 tarih ve 22396 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanan 21 Temmuz 1995 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir.
Ballıkayalar Tabiat Parkı değişik noktalarda farklı
peyzaj özellikleri göstermektedir. Bunlardan ana
kaynak değeri niteliğindeki, park alanın güneyinde
yer alan Ballıkayalar Vadisi derin kanyon tipi özellik
gösterir. Kanyon duvarları ile birlikte, vadi içindeki
akarsuyun kireç taşlarını eritmesi ve aşındırması sonucunda oluşan oyuklar, kovuklar, dev kazanları ile
bunları çevreleyen doğal bitki örtüsü tabiat parkının en önemli doğal peyzaj değerleridir.
Beşkayalar Tabiat Parkı; Kocaeli İli, Başiskele İlçesi sınırlarında yer alan Beşkayalar Tabiat Parkı
vadi boylarında bilimsel ve eğitsel açıdan zengin çeşitliliğe sahip bitki örtüsü ve manzara açılımları ile
eşsiz doğal güzellikleri sergileyen ve bu özellikleri
derin kanyonlarla desteklenen birer saha olması
ve bu özelliklerinin yanında yaban hayatı ve açık
hava rekreasyonu yönünden zengin bir potansiyel
arz eden yapısı, yaylaları, mağaraları, çadırlı kamp
alanları ve trekking güzergahları ile de ayrı bir öneme sahip olması bakımından, 27 Şubat 1998 tarih
ve MPG.MPD.1.BK.01/190 Bakan Oluru ile Milli
Parklar Kanunu’nun 3.Maddesi uyarınca Beşkayalar
Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Ankara, Sakarya,
İstanbul, Bursa, Yalova ve Kocaeli İlleri’nin hemen
hemen orta yerinde yer alan, vadi boylarındaki bitki
örtüsü ve derin kanyonları ile zenginleşen, değişik
manzara açılımları ile eşsiz doğal güzellikleri sergileyen bir sahadır. Bu özellikleri ile yakın çevresindeki illerden hafta sonları gruplar halinde günübirlik,
kamp ve treaking ziyaretçilerin akımına uğramaktadır. Vadi boyunca yer alan dik kayalık yamaçlar,
görsel güzelliğin yanı sıra kaya tırmanışçıları için de
alternatifler sunmaktadır.
83
Eriklitepe Tabiat Parkı; Kocaeli İli, Gölcük İlçesi sınırları içerisinde İrşadiye Köyü Mevkiinde yer
almakta olan Eriklitepe Mesire Yeri gelecek nesillere milli miras bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih
ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru ile tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. .Tabiat Parkı yerleşim bölgelerine uzakta olup ulaşım ana yol güzergahı yakınında bulunmamaktadır. Saf Kayın meşceresi ile kaplı
alanının yaklaşık 5 Ha büyüklüğünde ki kısmı yöre halkı tarafından piknik amaçlı kullanılmaktadır. Bu
kısımlarda yakın yerleşim bölgelerinden ve İstanbul’dan doğa mantarı toplamaya gelen ziyaretçiler dikkat
çekmektedir. Piknik yapmak için çevre il ve ilçelerden gelenler vardır.
Kuzuyayla Tabiat Parkı; Kocaeli İli Kartepe ilçesi’nde yer alan Kuzuyayla Mesire yeri ülkemizin ulusal
ve uluslar arası düzeyde öneme sahip müstesna köşelerinin korunarak sürdürebilirliğin sağlanması, bu sahalarımıza olan farklı kullanım taleplerinin kontrolü ve planlı
bir şekilde karşılanması ve buraların koruma-kulllanma
dengesi düzeltilerek gelecek nesillere milli miras bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı Bakanlar
Kurulu Oluru ile tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. Çam,
Kayın, Ihlamur ağaçları ve rengarenk çiçeklerle çevrilmiş
Kuzuyaylası’na gelindiğinde temiz havanın ve yaban hayatının birbiriyle kaynaştığı görülür. Konaklama alanına ve
şehir merkezine yakınlığı ve turizm açısından değerli bir
potansiyele sahiptir. Sessizliği ve tertemiz orman havasının yanısıra eşsiz İzmit Körfezi ve Sapanca Gölü
manzarasına sahiptir.
Suadiye Tabiat Parkı; Kocaeli İli, Kartepe İlçesi sınırlarında yer alan Suadiye Mesire Yeri Ülkemizin Ulusal ve uluslar
arası düzeyde öneme sahip müstesna köşelerin korunarak sürdürebilirliğin sağlanması, gelecek nesillere milli miras bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu
Oluru tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. Suadiye içerisinde
zengin bitki örtüsü, yaban hayatı ve Marmara Körfezine doğru
muazzam derinlik mevcuttur. Şehir merkezine yakınlığı ve turizm açısından değerli bir potansiyele sahiptir. Tabiat parkında piknik yapmaya gelenler için piknik masaları ve çocuklar
için çocuk oyun grubu mevcuttur. Burada doğanın cazibesi ile
günübirlik piknik amaçlı kullanımlar ve yürüyüş, bisiklet gibi
spor aktivitelerinin yapıldığı görülmektedir. Bu kullanımlar
nedeniyle oluşan patika izleri mevcuttur.
84
Uzuntarla Tabiat Parkı; Kocaeli İli, Kartepe
İlçesi, Uzuntarla Mevkiinde bulunmakta olan
Uzuntarla Tabiat Parkı, Bakanlık Makamının
11/07/2011 tarih 903 sayılı Oluru ile “mesire
yeri” statüsü iptal edilerek 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 3. Maddesine göre tabiat parkı
olarak ilan edilmiştir. Uzuntarla Tabiat Parkı;
rekreasyonel kullanıma uygun topoğrafik yapısı,
tam kapalı ve boylu Meşe ağaçlarıyla kaplı yeşil
dokusu, Sapanca Gölü’ne doğru güzel manzara
açılımları ile günübirlik piknik yapmaya son derece uygun bir alandır. İstanbul, Sakarya ve Kocaeli illerine yakınlığı ulaşım kolaylıkları çevrede
rekreasyonel kullanıma uygun orman alanlarının azlığı tam kapalı Meşe ağaçlarından oluşan
orman dokusu, bilhassa yaz aylarında serinletici
rüzgarları alabilmesi ile yüksek rekreasyonel potansiyele sahiptir. Burada yaban hayvanları içinde barındıran doğal yaşam parklarınınkurulması
planlanmaktadır.
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
1Adı
Ballıkayalar Tabiat Parkı
Beşkayalar Tabiat Parkı
Eriklitepe Tabiat Parkı
Kuzuyayla Tabiat Parkı
Suadiye Tabiat Parkı
Uzuntarla Tabiat Parkı
Fırsatlar
Kocaeli İli Tabiat Parkları
İlçesi
Gebze
Başiskele
Gölcük
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Bilinirlik
B-T
B
B
B
B
B
Tehditler
Ballıkayalar TP ve Beşkayalar TP içerisinde sit alanlarının olması,
Ballıkayalar TP ve Beşkayalar TP içerisinde özel mülkiyet olması,
Coğrafi bilgi sisteminin geliş- Beklenti gerçekleşmeme ihtimalinin varlığı,
miş olması,
Yerel yöneticilerin kırsal kalkınmada turizmi gerek ve yeter şart olaÜcretli /ücretsiz tanıtım fırsat- rak görmeleri,
larının olması,
Tabiat Parklarına gelen ziyaretçilerin doğal değerler hakkında fazla
Nüfusun artış hızının düşük bilgi sahibi olmaması,
oluşu ve eğitim seviyesinin Uyarı, tanıtım, yönlendirme ve bilgilendirme donatılarının yetersizyükselmesi.
liği,
Tabiat Parklarında özellikle kentli nüfusun piknik amaçlı kullanımlarının denetim altında olmaması ve ekosistem üzerinde baskı oluşturması.
85
Kocaeli İli Tabiat Parklarına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Eriklitepe TP ve Uzuntarla TP’nın zengin kaynak değeDünyada ve Türkiye’de çevre bilincinin gide- rinin olmaması ve mesire yeri özelliği göstermeleri,
rek artması, Koruma Alanlarına olan ilginin
Tabiat Parklarında konaklama imkanının olmaması,
ve bilincin yükselmesi,
Tabiat Parkı şeklinde tek elden yönetilme- Erikitepe TP, Suadiye TP, Kuzuyayla TP ve Uzuntarla TP
Gelişme Planlarının yapım aşamasında olmaması,
leri,
Tabiat Parklarında tarım ve hayvancılık gibi STK desteklerinin düşük olması,
ekonomik faaliyetlerden kaynaklı bir baskıTabiat Parklarını korumada yetersizlik,
nın var olmaması,
Uzuntarla TP ve Eriklitepe TP’nın biyolojik açıdan az
Ballıkayalar TP ve Beşkayalar TP’nın Uzun
türe sahip olması, ekosistem olarak çeşitli ve ilginç olDevreli Gelişme Planlarının bitmiş olması,
maması,
Ballıkayalar TP, Beşkayalar TP ve Kuzuyayla
Tabiat Parklarına yakın havaalanı olmaması,
TP yeterli büyüklükte olması diğerlerininde
ise sınır genişleme talebinin olması,
Nitelik-nicelik olarak personel yetersizliği,
Elektrik ve su gibi altyapı hizmetlerinin var Alanla ilgili yapılan bilimsel çalışmaların yetersizliği,
oluşu.
Tabiat Parklarında tanıtımın yetersizliği.
Tabiat Parkı ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Yerel halka yönelik bilinçlendirme toplantıları organize etmek, Pilot bölge ve köy seçimleriyle örnek
uygulamalar yaparak bu uygulamaları diğer yörelere yaymak.
2-Tabiat Parklarında doğa turizmini içine alan model planlar geliştirmek amacıyla Ar-Ge kuruluşlarıyla işbirliği yaparak planların uygulanmasını sağlamak.
3-Tabiat Parklarına uyarı, tanıtım, bilgilendirme tabelaları sayılarının arttırılarak gelen ziyaretçilerin
doğal kaynak değerlerine zararını en az düzeye indirmek.
4-Tabiat Parklarında tahribat ve benzerinin önlenmesi için lüzumu halinde mekanik tedbirler alınması,
jandarmanın bu hususları da gözetmesi, muhtarların duyarlı davranmaları
5-Tabiat Parklarımızın fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı
turİzmit acenteleri ile görüşme yapılarak tanıtılması,
6-Tabiat Parklarının biyoçeşitliliğinin Üniversitelerle işbirliği yapılarak belirlenmesi,
7-Kocaeli Şube Müdürlüğünün Tabiat parkları konusunda bilgili personelle güçlendirilmesi.
8- Ekstrem sporların yapılabilmesi için tesis kurulması ve tanıtılması.
86
B-YABAN HAYATI GELİŞTİRME, YERLEŞTİRME, YABAN HAYATI KORUMA SAHALARI VE AVLAKLAR
Kocaeli İli’nde Orman ve Su İşleri Bakanlığı I. Bölge Müdürlüğü Kocaeli Şube Müdürlüğü sorumluluğunda Kandıra Seyrek Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmaktadır.
Kandıra İlçesi’nde bulunan Seyrek Yaban Hayatı Geliştirme Sahasının güneyinde Doğancılı ve Çalköy,
doğusunda Sarısu çayı, batısında Seyrek deresi ve kuzeyinde Karadeniz bulunmaktadır. Alanda karacaların varlığının tespit edilmesi üzerine alan, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunun 4. maddesine göre
07.09.2005 tarihinde Bakanlar Kurulu kararınca Yaban
Hayatı Geliştirme Sahası
olarak ilan edilmiştir.
Alanın ortasından geçen
orman yolu, alanı kuzey ve
güney olmak üzere ikiye
ayırmaktadır. Kuzeyde kalan kesim ağaçlandırma sahası olarak tanzim edilmiş
ve yol boyunca etrafı tellerle çevrilmiştir. Alandaki su
kaynakları olarak başta Sarısu çayı ve Seyrek deresi gelmektedir. Ayrıca alan içinde
Taşlı dere, Yemişenli dere,
Ihlamur deresi, Kumlugeçit
deresi ve Baştanlar deresi
gibi irili ufaklı dereler diğer
su kaynaklarını oluşturmaktadır. Buranın yönetim planı
hazırlık aşamasındadır.
İlimizde tescil edilmiş avlak bulunmamaktadır. Ancak tescili için teklifte bulunan beş tane avlak vardır.
Bunlar Kartepe, Kutluca, Ovacık Devlet Avlakları, Kefken Genel Avlak ve Kutluca Örnek Avlağı’dır.
87
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
İlçesi
Kandıra Seyrek Yaban Hayatı
Geliştirme Sahası
Bilinirlik
Kandıra
Fırsatlar
Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi,
B
Tehditler
İlimizde tescil edilmiş avlak olmaması,
Mali imkanların teknolojik gelişimleri takip ve sa- Avcılık yapan kişilerin bilinçsiz olması,
tın alma için yeterli olması,
Envanter giderlerinin çok yüksek olması sebebi ile
Kaçak avcılığın engellenebilmesi.
mali külfet.
Kocaeli İli Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Avlaklara ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Çok çeşitli yaban hayvanlarını barındırması,
İlimizde bir tane Yaban Hayatı Geliştirme sahasının olması,
Saha envanterinin yapılması,
Av ve yaban hayatı bölümlerinden mezun olan elemanların kurumumuzda olmaması,
Zorlu kış aylarında yaban hayatına yem desteği
yapılabilme imkanlarının olması,
Kocaeli’nin geniş coğrafyası ve köy sayısının fazla
oluşunun insan baskısını önleme yönünde fazla saKoruma ve kontrol teşkilatının olması,
yıda personel gerektirmesi,
Avlak olarak tescil edilecek alanların mevcudiyeti, Yönetim planlarının olmaması,
Seyrek Yaban Hayatı Geliştirme sahasının yeterli Yetişmiş profesyonel av kılavuzlarının olmaması,
büyüklükte olması,
Seyrek yaban hayatının yönetim planının henüz
Mevcut yaban hayvanlarının kültürle üretilen de- yapım aşamasında olması,
ğil, tamamen doğal şartlarda yetişmiş olması.
Koruma faaliyetleri için personel yetersizliği.
88
Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Kocaeli ilinde devlet, özel ve genel avlak oluşturmak av turiziminin gelişmesine katkıda bulunacaktır.
2-Zorlu kış aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
3-Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüşme yapılarak tanıtılması,
4-Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının 1. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması, yabancı dil eğitimini konuşma
seviyesinde almaları faydalı görülmektedir,
5-Kocaeli Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından güçlendirilmesi,
6-Kocaeli ilinde devlet, özel ve genel avlak oluşturmak,
7-Avcı derneklerinin doğa turizmi konusunda bilinç düzeyinin arttırılması amacıyla eğitim çalışmaları yapmak,
8-Avcı derneği üyelerine yılda en az bir kez doğa bilincinin artırılmasına yönelik eğitimler vermek.
C-SULAK ALANLAR VE RAMSAR ALANLARI
Orman ve Su İşleri Bakanlığı I. Bölge Müdürlüğü Kocaeli Şube Müdürlüğü sorumluluğunda İzmit Körfezi Sulak Alanı bulunmaktadır. Kocaeli İlimiz sınırları içerisinde bulunan ve Gölcük Eski Yolu üzerinde
Fuar Alanı’nın arkasından başlayan Gölcük yolunu takiben yeni yol ile birleşme noktasına kadar devam
eden bu saha Sulak Alan kapsamındadır. 06.12.2006 tarihinde tescil edilen sulak alan 42,35 Ha’dır. Sulak
Alanlar, tropik ormanlardan sonra biyolojik çeşitliliğin en yüksek olduğu ekosistemlerdir. Burada 157
kuş türü tespit edilmiştir.İzmit Körfez Sulak Alanındaki Koruma Bölgelerinin sınırlarının belirlenmesi
için Genel Müdürlüğümüz’den uzman personel ve İlimizdeki kamu kurumları, sivil toplum örgütlerinin
katılımıyla bir toplantı düzenlenmiş olup büro ve arazi çalışmaları yapılarak (Uluslararası Sulak Alan
Komisyonu) USAK’a sunulmak üzere koruma sınırları belirlenmiştir.
89
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
İlçesi
Bilinirlik
İzmit Körfezi Sulak Alanı
İzmit
B
Fırsatlar
Sulak alana ulaşılabilirliliğin olması,
Çevre bilincinin gelişmiş olması,
Tehditler
Yapılaşmanın kıyı şeridi ve sulak alanları giderek
tehdit etmesi,
Üniversitelerle, STK’larla ortak çalışabilme olana- Sulak alanın insanların bilinçsizce davranması
sonucu kirlenmesi.
ğının olması
Kocaeli İli Sulak Alanlara ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Sulak alanlarla alakalı bir Şube Müdürlüğü ve
DSİ teşkilatlarının bulunması,
Güçlü Yönler Zayıf Yönler
Bölgemizde sulak alan sayısının azlığı mevcut sulak alanlardaki kuş konaklama sayısını (kuş gör- Sulak Alan Yönetim Planının olmaması
selliğini) arttırmaktadır,
Tanıtımının yetersizliği,
Kocaeli ilinin kuş göç yolları üzerinde olması,
Korumada personel yetersizliği.
İzmit körfezi sulak alanında olan kuş türlerinin
bilinmesi.
Sulak alanlara doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik
stratejik kararlar;
1-Sulak alan yönetim planının tamamlanması burada yapılacak her türlü faaliyetin kontrollü yapımını
sağlayacaktır.
2-Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması
3-Sulak alan fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı turizmi
acenteleri ile görüşme yapılarak tanıtılması,
4-Sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmesi,
5-İzmit Körfezinin uygun yerlerinde yeter sayıda kuş gözlem ünitesi yapılmasının doğru olacağı,
6-Kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak İzmit Körfezi sulak alanında çalışmalar yapılması.
90
4.2.2 SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALAR
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Mağaralar ;
Babalı Mağarası
JEOLOJİK OLUŞUMLAR
İlçesi
Bilinirlik
Kandıra
B
Gebze - Dilovası
Başiskele
Başiskele
Başiskele
Körfez
Körfez
Kartepe - Başiskele
Kartepe
B-T
B
B
B
B
B
B -T
B
Gölcük
Derince
Kartepe
Gebze
Gebze- Kargalı Köyü
Karamürsel
Başiskele
B-T
B
B
B
B
B
B
Kanyonlar ;
Ballıkayalar Kanyonu
Soğukdere Kanyonu
Sıcakdere Kanyonu
Kazandere Kanyonu
Taşköprü Kanyonu
Çobangeçidi Kanyonu
Serindere Kanyonu
Karadere Kanyonu
Şelaleler ;
Nüzhetiye Şelalesi
Çınarlıdere Şelalesi
Müflis Şelalesi
Gürlek Şelalesi
Çaylak Şelalesi
Büyükdere Şelalesi
Menekşe Şelalesi
Nüzhetiye Şelalesi
91
Fırsatlar
Tehditler
İnsanların mağara merakı ve tahrip etmeleri, kirReklam yapmak için objenin var olan yüksek gücü, letmeleri,
Tescil edilecek çok sayıda mağaranın varlığı,
Bazı ilçelerde belediye ve kamu yöneticilerinin tuKarstik yapı elemanlarının görselliklerinin ve bo- rizm bilgi ve becerisi olmadan giriştikleri faaliyetler,
yutlarının çok yüksek olması,
Şelalelerde yürüyüş parkurlarının olması. Kanyonlarda ölüm ve yaralanma olaylarının olması.
Müflis Şelalesi
Kocaeli Jeolojik oluşumlara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Karstik yapıların tanıtımındaki yetersizlik,
Kanyonların tehlikeli can güvenliği riski oluşturEnvanteri yapılmamış ancak varlığı bilinen mağaması,
ra sayısı,
Kanyon, dağ ve mağara kurtarma timi olmaması,
Kanyonların Tabiat Parkı içinde olması, turizm
için uygun ve planlanabilirliği,
Mağaraların dağınık bir coğrafyada ve zor ulaşılır
olması korunmasını zorlaştırmaktadır,
Şelalelerin turizm için görselliklerinin bulunması,
Statüsü olmayan karstik yapılarla ilgili turizm yaBallıkayalar Tabiat Parkı kanyonlarında yılın her
tırımı yapmak için yasal imkanların kısıtlı olması,
ayında dağcılık faaliyetinin yapılıyor olması,
İlimizdeki mağaraların tespitinin yapılması fakat
Kanyonlara ulaşımın müsait olması,
henüz tescil edilmemesi,
Nüzhetiye Şelalesinin yüksek turizm potansiyeli
Keşif yapacak yeterli eleman ve uzman görevli olve ziyaretçi sayısının olması.
maması.
92
Jeolojik oluşumlara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Kocaeli karstik yapılarının tanıtımında ve hatta Kocaeli ’un tanıtımında Kanyonların öne çıkarılması
çekici bir değer yaratacaktır,
Gebze ilçesindeki doğa ve kültür turizmi değerlerinin Ballıkayalar kanyonunu destinasyonunu destekler mahiyette planlanması lüzumludur,
Mağaralarda tahribat ve benzerinin önlenmesi için lüzumu halinde mekanik tedbirler alınması, jandarmanın bu hususları da gözetmesi, muhtarların duyarlı davranmaları,
Tüm karstik değerlerin tanıtımı etkin bir program dahilinde İl Turizm ve Kültür Müdürlüğü ile I. Bölge Müdürlüğü Kocaeli Şube Müdürlüğü tarafından yapılması,
Turistlerin can güvenliği sebebi ile Dağ, Kanyon ve Mağara Kurtarma Timlerinin kurulması.
Kanyonlara yürüyüş rotalarının detaylandırılması ve gerekli olan yerlerde yürüyüş platformlarının
konulması, işaretlemelerin tamamlanması,
Turizme kazandırılacak mağaraların tek başlarına ziyaretçi cezp edemeyecek olanların Ballıkayalar
Tabiat Parkı ve diğer turizm aktivitesi gerçekleşen sahalara yakın olması halinde bunlara ait destinasyonlara eklenmeleri zenginlik katacaktır.
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı uygulamaların geliştirilmesi, yöre insanının müspet fayda temin edebilmesine yönelik düzenlemelerin İl Kültür ve
Turizm Müdürlüğü, I. Bölge Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve diğer ilgili kuruluşlarca yapılması,
Mağaraların envanter çalışmalarının yapılarak haritalanmaları ve tescili için çalışmaların yapılması,
Mağaraların yabani hayat ve benzeri ekosistem unsurları yönünden zarar görmeyenlerinin ve estetik
olanların öncelikli olarak turizme kazandırılması.
Serindere Kanyonu
Menekşe Yaylası
93
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Yaylalar ;
Menekşe Yaylası
Aytepe Yaylası
Kayaüstü Yaylası
Çavuşoğlu Yaylası
Altıoluk Yaylası
Hereke Yaylası
Kadırga Yaylası
Hasaneyn Yalakdüzü
Atmeydanı
Acıelma Yaylası
Vadiler ;
Çınarlıdere Vadisi
Çenedere Vadisi
Ballıkayalar Vadisi
Büyükdere Vadisi
Taşoluk Vadisi
Yanıkdere Vadisi
Avidere Vadisi
Maşukiye Yanıkdere Vadisi
Mühürlüpınar Vadisi
Darboğaz Vadisi
Dağlar ;
Samanlı Dağları (Kartepe)
Dikmen Dağı
Nazdağı
Çenedağı
94
İlçesi
Bilinirlik
Başiskele
Başiskele
Başiskele
Kartepe
Kartepe
Körfez
Gölcük
Gölcük
Gölcük – Nüzhetiye
Kartepe
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Derince
Derince
Gebze
Gebze
İzmit
Körfez
Gölcük
Kartepe
Kartepe
Kartepe
B-T
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Kartepe - Gölcük - Karamürsel – Başiskele - Kartepe
İzmit
İzmit
Derince
B-T
B
B
B
Kocaeli Yayla, Vadi ve Dağlara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Çok sayıda yaylanın bulunması,
Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve turizm
fikri olmaması,
Yaylaların çok sayıda turizm çeşidine imkan veri- Yaylacılığın azalma trendine girmesi,
yor olması,
Yaylalarda tesislerin olmaması,
Aktif yaylacılığın azalsada devam ediyor olması,
Tanıtımın yetersizliği,
Yaylaların genelinde yürüyüş parkuru olması,
Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve turizm
Yaylalarda kamp yapma imkanının olması,
fikri olmaması,
Yaylaların çoğunda su kaynağının olması,
Bazı yaylalarda elektrik olmaması,
Yaylalara ulaşım kolaylığı.
Yaylalarda konaklama imkanının kamp kurma dışında olmaması.
Samanlı Dağları
Fırsatlar
Tehditler
Yaylalarda konaklama için basit kampçılık imkan- Yaylacılığın bazı yaylalarda tamamen ortadan
larının mevcudiyeti,
kalkması, yaylacılık kültürünün yok olma riskinin varlığı,
Dağ ve yaylalara yönelik turizm imkanlarıyla kıyılara yönelik turizmin aynı destinasyonda birleşti- Eski yolların bazı yaylalarda bakımsızlık sebebi
rilebilme imkanı,
ile daha da bozulması,
Misafirsever köylülerimizin turizmin başlatılması Yaylaların bazılarında düzensiz yapıların yapıliçin sıcak bakışları, ması.
95
Yayla, dağ ve vadilerde doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler
ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi uygun görülmektedir,
2-Yaylaların tamamında atlı, yürüyüş ve bisikletli gezi rotalarının tespit edilerek işaretlenmesi işlerinin
Kaymakamlıklarca öncelikli olarak yaptırılması,
3-Aytepe yaylası kamp alanı olması kanyon, trekking alanı ve mağaralarla çevrili olması ve ulaşım imkanlarının da uygun olması sebebi ile bu faaliyette ilk planda uygulamalarda yer almalıdır.
4-Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
5-Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleştirilmesi çalışmasının il Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su İşleri il Şube Müdürlüğü’nce yapılması,
6-Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için il Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce gerekli uygulamaların başlatılması.
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Şifalı Sular;
İlçesi
Bilinirlik
Maşukiye şifalı suyu
Kartepe
B
Yazlık Ilıcası
Başiskele
B
Soğuksu Şifalı suyu
Başiskele
B
Akçat Şifa Suyu
Karamürsel
B
Dümbüldek suyu
Derince
B
Kirazpınarı suyu
Derince
B
Sarısu
Kartepe
B
Ğuğuna Suyu
Gölcük
B
Alimezar suyu
Gölcük
B
Akpınar
Karamürsel
B
Taşağı suyu
Karamürsel
B
Huturo Suyu
Kartepe
B
96
Şifalı Sulara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Halkın şifalı sulara önem vermesi,
Tesis yetersizliği,
Merkeze yakın olmaları,
Su kalitesinin ölçülmesi için her zaman bütçe temin edilememesi,
Bazılarının turizm kullanımı için yeterli miktarda
olması.
Tanıtımlarının yetersiz yapılması.
Yazlık Ilıcası
Şifalı sularda doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik
stratejik kararlar;
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı uygulamaların geliştirilmesi.
Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
Şifalı suların fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması,
Yerli ve yabancı turizmi acenteleri ile görüşme yapılarak tanıtılması,
Sağlık turizmi talebinin bu yönede geliştirilebileceği sebebi ile bu kaynakların detaylı incelemesinin İl
Özel İdaresi tarafından yapılarak uygun olanların projelendirilmesi,
Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre edilerek bu destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
97
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Göller;
Sapanca Gölü
Kirazdere (Yuvacık) Barajı Gölü
Barajlar;
Kirazdere (Yuvacık)
Tahtalı Sulama Barajı
Göletler;
Bıçıkıdere Göleti
Bayraktar Göleti
Kurtdere (Ketence) Göleti
Şahinler Göleti
Şeytandere Göleti
Arıklar Göleti
Kızderbent Göleti
Sevindikli Göleti
Sipahiler Göleti
Tahtalı Göleti
Denizli Göleti
Akarsular;
Koca Dere
Bakırcı Dere
Ayani Dere
Çınarlı Deresi
Çenedere
Sağdere
Karanlıkdere
Dil Deresi
Eynerce Deresi
Akarca Deresi
Saz Dere
Kocadere
Açmalar Deresi
Uludere
Hisar Dere
Aydın Bey Deresi
Değirmendere
Halıdere
Ulaşlı Deresi
Beyoğlu Deresi
Kiraz Dere
98
İlçesi
Bilinirlik
Kartepe
Başiskele
B
B-T
Başiskele
Derince
B-T
B
İzmit
İzmit
Kartepe
İzmit
Kartepe
İzmit
Karamürsel
Körfez
Körfez
Derince
Gebze
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Başiskele
Başiskele
Başiskele
Derince
Derince
Derince
Derince
Dilovası
Dilovası
Gebze
Gebze
Gebze
Gebze
Gebze
Gölcük
Gölcük
Gölcük
Gölcük
Gölcük
Gölcük
İzmit
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Burma Dere
Kavak Dere
Büyük Kışla Dere
Domuz Dere
Zeytin Dere
Ayvacık Dere
Kıble Dere
Keten Dere
Köydere
Gıcıkdere
Yalakdere
Uzundere
Avcı Deresi
İhsaniye Deresi
Aygır Dere
Açma Dere
Hamasu Deresi
Kurudere
Maşukiye Deresi
Kovanlı Deresi
Müflis Deresi
Yaygınca ere
Balaban Deresi
Hamza Dere
Hereke Dere
Sarmaşık Dere
Ağa Deresi
Bıçkı Deresi
Ayvacıkdere
Kaşkal Dere
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
Karamürsel
Karamürsel
Karamürsel
Karamürsel
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Kartepe
Körfez
Körfez
Körfez
Körfez
Körfez
Körfez
Körfez-Derince
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B-T
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Göller, Barajlar, Göletler ve Akarsulara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Sulama için yer yer derelerdeki suyun tamamının
Baraj ve göletlerin sportif olta balıkçılığı için uyalındığı görülmektedir.
gun olması,
Derelerin genelinin sportif olta balıkçılığı için uyBaraj yapımı düşünceleri.
gun olmaması.
99
Fırsatlar
Tehditler
Sulama için yer yer derelerdeki suyun tamamının
alındığı görülmektedir,
Dere sayısının çokluğu,
Çevre bilincinin gelişmesi.
Sera tarımının artması, aşırı gübre ve su kullanımı,
Sulu tarım planlaması,
Yağışlı iklim sebebi ile köy ve dağ yollarında problemlerin mevcudiyeti,
Köylere kanalizasyon yapılmakla beraber atık
arıtma sistemleri henüz yapılmamaktadır, bu sebeple dereler kirlenmektedir.
Doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Sportif balıkçılığa uygun yerlerin İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile Orman ve Su İşleri İl Şube
Müdürlüğü tarafından detaylı olarak planlanması,
2-Akarsu ve göllerde balıklandırma çalışmalarının yapılması ve sportif balıkçılık sahalarına uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
3-Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesi hususunun katı atık bertaraf tesisleri kurulana kadar bir
mekanizma geliştirilerek belediyeler ve il özel idaresi tarafından düzenlenmesi gerektiği, kaynak temini
çalışmalarına başlanması,
4-Sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmesi,
100
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Sahiller;
Başiskele Sahili
Derince Harikalar Sahili
Eskihisar Sahili
Bayramoğlu Sahili
Muallimköy Sahili
Gölcük Kavaklı Sahili
Yüzbaşılar Sahili
Sekapark
Çamkonak(Dikili-Babalı )Sahili
Kurtyeri Sahili
Pınarlı Sahili
Kumcağız Sahili
Seyrek Sahili
Kerpe
Kefken
Sarısu
Cebeci
Karamürsel Sahili
Ereğli Sahili
Halıdere Sahili
Ulaşlı Sahili
Yarımca Sahili
Tütünçiftlik Sahili
Hereke Sahili
Kirazlıyalı Sahili
Tavşancıl Sahili
İlçesi
Başiskele
Derince
Gebze
Gebze
Gebze
Gölcük
Gölcük
İzmit
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Kandıra
Karamürsel
Karamürsel
Karamürsel
Karamürsel
Körfez
Körfez
Körfez
Körfez
Körfez
Bilinirlik
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B-T
B-T
B
B-T
B-T
B
B
B
B
B
B
B
B
101
Sahillere Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Turizmin sadece deniz turizmi ile sınırlı olması, başka
deneyimlerin zayıf olması,
Plaj kapasitesinin özellikle Kandıra ilçesinde
yüksek olması,
Deniz turizmi vb. etkinlikler için gelen turistlerin gelir
seviyesinin düşük olması,
Kandıra ilçesinde konaklamaya uygun tesisler bulunması ve nispeten turizmi tanıyor Yetersiz doğal kaynak etüdü, turizm değerleri için yeterli
olmaları,
seviyede veri olmaması,
Karamürsel sahilinin mavi bayrak sahibi ol- Tanıtımının yetersizliği,
ması.
Genelinde konaklama imkanının olmaması,
Turizmin sadece deniz turizmi ile sınırlı olması,başka
deneyimlerin zayıf olması
Fırsatlar
Sekapark, Derince Harikalar Sahilinin park
haline getirilmiş olması,
Turizme yerel yönetimlerin sıcak bakışı,
Tehditler
Katı atıkların görsel ve kıyı kirliliği yaratması,
Yağışlı iklim sebebi ile köy ve dağ yollarında problemleBakirliğin muhafazası, turizmin genellik- rin mevcudiyeti.
le henüz başlaması, fazla boğucu olmaması
.
Sahillerde doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Bölge Müdürlüğü tarafından denizel koruma sahası tespiti için çalışma yapılması, bu şekilde hem biyolojik değerlerin öne çıkarılması ve korunması hem de bu sahada oluşturulacak destinasyonların güçlendirilmesi,
Mevcut yaz dönemi turizminin altyapı problemlerinin belediye ve kaymakamlıklarca tespit edilerek
çözümlerin aranması,
Katı atıkların bertarafı hususunda gerekli tedbirlerin alınması,
Turizm değerlerinin ortaya çıkarılması için detaylı etüt ve envanter çalışmalarının İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğü ile 1. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılması,
Kırsal kalkınmayı temin maksadı ile yöre insanının içinde aktif olarak yer alacağı planlamalara gidilmesi.
102
5.KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ
5.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZM ÇEŞİTLERİ
5.1.1 KOCAELİ’DE DOĞA YÜRÜYÜŞÜ YAPILAN YERLER
İlimizde Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nce belirlenen 102 tane doğa yürüyüşü parkuru mevcuttur. Bunların bazıları şunlardır:
Kerpe Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 13 kilometre
Zorluk derecesi : Kolay
Su geçişi
: Yok
Uygun Mevsim
: 4 mevsim
Bitki örtüsü
çalılık
:
Bölgede içme suyu :
suyu yok.
Çam
ormanları,
Parkurda
içme
İstanbul’a uzaklığı: 150 kilometre
Merkeze uzaklığı : İzmit’te 55 kilometre
Ulaşım: Tem otoyolunun
İzmit doğu çıkışından çıkılarak Kandıra
yoluna dönülür. Kerpe tabelası takip
edilir.
Güzergâh Bilgileri : Kocaeli’nin Kandıra ilçesine bağlı bir sahil kasabası olan
Kerpe orman ile denizin buluştuğu eşsiz koylara sahiptir. Yürüyüş parkuru bu
koyların içinden geçmektedir. Kerpe girişinin hemen solundaki koydan Sarısu istikametine doğru (batı yönünde) yürüyüş
başlar. Orman içi toprak yol ve stabilize
araç yolundan yürüyüş yapılır. İki saatlik
bir yürüyüşün ardından ıssız ve sakin bir
koya varılır.
103
Soğuk Dere Kanyonu Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 10 kilometre
Zorluk derecesi
: Zor
Uygun Mevsim
: Yaz
Bölgede içme suyu : Bol miktarda temiz su kaynağı var.
Bitki örtüsü
: Kayalık alan, kayın, gürgen
İstanbul’a uzaklığı : 130 kilometre
Merkeze uzaklığı : Başiskele 15, İzmit’e 30 kilometre
Ulaşım: İzmit TEM otoyolunun batı çıkışından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Başiskelesi ilçesi yuvacık mahallesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra
parkura yukarıdan girilecek ise aytepe soğuk suya gidilmelidir. Aşağıdan girilecek ise Beşkayalar milli
parkından giriş yapılmalıdır.
Güzergâh Bilgileri : Kocaeli ili Başiskele ilçesine bağlı olan, Soğuk Dere kanyonuna yuvacık mahallesinin üzerinden gidilir. Aytepe’de bulunan büyükşehir su deposunun önünden başlar. Dere takip edilerek
kanyonun içine girilir. Kocaeli sınırları içindeki zor yürüyüş alanlarından biridir. Yürüyüş yapacak ekibin
güvenlik açısından tedbir alması gerekir. Kayıp düşme ve taş düşmelerine karşı kask takılmalıdır. Kanyon içinde ıslanmadan yürümek mümkün değildir. Yürüyüş yapacak olanların muhakkak yedek kıyafet
getirmeleri gerekir. İp geçişlerinin de olduğu parkurda ekibin iyi seçilmesi gerekmektedir. Zaman zaman
200 metreyi bulan kanyon duvarları bulunmaktadır. Şelalelerin ve göletlerin bulunduğu parkur görsel
bakımdan zengindir.
104
Kungul Dağı Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 10 kilometre
Yürüyüş süresi
: 4 saat
Zorluk derecesi
: Kolay
Su geçişi
: Yok
Uygun Mevsim
: İlkbahar, yaz, sonbahar
Bitki örtüsü
: Ormanlık alan, kayın ve gürgen ağaçları
İstanbul’a uzaklığı : 135 kilometre
Merkeze uzaklığı : İzmit’te 25 kilometre
Ulaşım: İzmit TEM otoyolunun batı çıkışından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Yuvacık beldesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra Servetiye Camii köyüne
varılır. Aytepe’ye kadar yol takip edilir. Aytepe Orman işletme müdürlüğü tesisleri yürüyüşün başlangıç
noktasıdır.
Güzergâh Bilgileri : 1086 metre yüksekliğindeki Aytepe Orman İşletme Müdürlüğü Tesisleridir. Araçlardan inilerek doğu yönündeki toprak yoldan 1259 metre yüksekliğindeki Kungul Dağına doğru yürüyüşe başlanır. Yürüyüş yolu, yangınlar için açılmış orman içi patikalardan oluşmaktadır. Parkur üzerinde
güzel bir kamp bölgesi olan Eski Yaylada bulunmaktadır. Zorlu olmayan bu parkuru her yaştan insan
çok rahat yürüyebilir. Yürüyüş parkurunun büyük kısmı inişlerden oluşur. Bölgede çok yerde su bulunmaktadır. Bölgede ilkbahar ve sonbahar aylarında doğanın bütün renklerini görmek mümkündür
105
Kaya Üstü Yaylası Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 15 kilometre
Yürüyüş süresi
: 5 saat
Zorluk derecesi
: Kolay
Su geçişi
: Yok
Uygun mevsim
: İlkbahar, Yaz, Sonbahar - Kışın yoğun karda dağcılar yürüyebilir
Bitki örtüsü
: Kayın, meşe ağaçları, orman gülü
İstanbul’a uzaklığı : 130 kilometre Merkeze uzaklığı: İzmit’e 35 kilometre
Ulaşım: İzmit tem otoyolunun doğu çıkışından çıkılarak Bursa yoluna girilir. Yuvacık mahallesine, yuvacık baraja doğru dönülür. Yürüyüşün başlangıç noktası Tepecik köyüdür.
Güzergâh Bilgileri : Kocaeli Başiskele ilçesine bağlı Tepecik Köyünden başlar. Yürüyüş parkuru orman
içi toprak yolundan ve patikalardan oluşmaktadır. Bu yol aynı zamanda İnönü yaylasına giden toprak
araç yoludur. Parkurun başlangıcından iki kilometre sonra, sola doğru yangın yolu ayrımı vardır. İstenir
ise tekrar geri dönüş yapmak kaydı ile haritalarda çıplak kaya diye geçen 900 metre yüksekliğindeki balıksırtı, sağlı ve sollu dik yamaçların oluşturduğu kayalık alana gidilebilir. Buranında çok güzel manzarası
vardır. Kaya üstü yaylası tepecik köyünün hemen üzerindeki kayalık alan ve hemen arkasındaki yayladır.
Yürüyüş parkuru ilk önce yükselir, daha sonra iniş eğilimi gösterir. Yayla çok güzel bir kamp bölgesidir.
Bölgeye hâkim bir manzarası vardır.
106
Sıcak Dere Kanyonu Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 10 kilometre
Yürüyüş süresi
: 6 saat
Zorluk derecesi
: Zor
Su geçişi
: Tamamen su seçişi
Uygun mevsim
: Yaz
Bölgede içme suyu : Bol miktarda temiz su kaynağı var.
Bitki örtüsü
: Kayalık alan, orman gülü, kayın, gürgen
İstanbul’a uzaklığı : 130 kilometre
Merkeze uzaklığı : Başiskele 20, İzmit’e 30 kilometre
Ulaşım: İzmit tem otoyolunun batı veya doğu çıkışından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Başiskele ilçesi bahçecik mahallesine gelindiğinde Menekşe Yaylası yoluna dönülür. Derenin üzerinden geçen ilk köprüde inilir.
Güzergâh Bilgileri : Kocaeli ili Başiskele ilçesi sınırları içinde olan, Sıcak dere kanyonuna bahçecik
mahallesinin üzerinden gidilir. Menekşe yaylasına giderken yol üzerinde bulunan derenin üzerindeki ilk
beton köprüden yürüyüş parkuru başlar. Dere’nin akış yönünde yuvacık barajına doğru ilerlenir. Sıcak
dere kanyonu, soğuk dere kanyonu gibi zordur. Yürüyüş yapacak ekip emniyet tedbirlerini almalıdır.
Ekip iyi seçilmelidir. Su geçişleri, kaya inişleri ve çıkışları vardır. Parkuru ıslanmadan geçmek mümkün
değildir. Şelaleler ve göller bulunmaktadır. Doğa harikası bir yürüyüş parkurudur. Rotayı bilen birinin
bulunması tavsiye edilir. Yürüyüş Beşkayalar Milli parkından geçerek yuvacık barajının başladığı alabalık çiftliklerinin orda biter.
107
Çene Dağı Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 10 kilometre
Yürüyüş süresi
: 4 saat
Zorluk derecesi
: Kolay
Su geçişi
: Yok
Uygun mevsim
: 4 mevsim
Bitki örtüsü
: Çam ormanları
İstanbul’a uzaklığı : 80 kilometre
Merkeze uzaklığı : Derince 5, İzmit’e 15 kilometre
Ulaşım: İzmit tem otoyolunun körfez çıkışından çıkılarak Derince ilçesinin, Sopalı mahallesine gidilir. Sopalı mahallesinin orman ile birleştiği kuzey doğusunda bulunan Derince belediyesine ait
tesisler parkurun başlama yeridir.
Güzergâh Bilgileri : Kocaeli’nin Derince ilçesinin sınırları içinde bulunan Çene Dağı su kaynağı ile ün
yapmıştır. Çene suyu bu dağdan çıkmaktadır. Kaynak yürüyüş parkurunun orta kısmında olup, parkurdaki tek içme suyu buradadır. Belediye tesislerinin hemen yanından sağ tarafta kalan vadiye geçilerek
toprak araç yolu takip edilir. Şehre su toplamak için yapılan bir bent görülecektir. Sağından devam edilerek orman içi patika yola girilir. 2 saatlik hafif bir tırmanış ile çene suyunun kaynağına varılır. Çene Dağı
zirvesi çıkış yönünün sol tarafında kalmıştır. Trekking ekipleri su mataralarını burada doldurmalıdırlar.
Kaynağın üzerinden dağa doğru giden patika yol takip edilerek zirveye varılır. Bütün körfeze hâkim olan
çene dağı 646 metre yüksekliğindedir.
108
Menekşe Yaylası Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 14 kilometre
Yürüyüş süresi
: 4 saat
Zorluk derecesi
: Kolay
Su geçişi
: Yok
Bitki örtüsü
: Ormanlık alan, kayın, gürgen, çam
İstanbul’a uzaklığı : 135 kilometre
Uygun Mevsim
: ilkbahar, yaz, sonbahar
Merkeze uzaklığı : Başiskele 15, İzmit’e 30 kilometre
Ulaşım: İzmit TEM otoyolunun batı çıkışından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Yuvacık beldesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra Aytepe’ye kadar yol
takip edilir.
Güzergâh Bilgileri : Kocaeli ili Başiskele ilçesine bağlı olan, Menekşe yaylası yürüyüş parkuru, aytepe
soğuk su deposundan başlar. Yarım saatlik bir dik çıkıştan sonra Şahin Tepesine varılır. Bölgeye hakim
bir tepedir. Tepe geçildikten sonra 1,5 saatlik kolay bir yürüyüş ile menekşe Yaylasına varılır. Bu bölge
adını bahar aylarında açan menekşe çiçeğinden almıştır.
Bölgede birkaç yerde su bulunmaktadır. Menekşe Yaylasının 100 metre güneyinde papaz çayırı bulunmaktadır. Papaz çayırı kamp yapmaya uygun bir alandır. Yaylanın kuzeyinde 1073 metrelik Bayrak tepe
bulunmaktadır.
Menekşe yaylasına kadar araç ile gitmek isteyen Bahçecik ( Mahallesi ) üzerinden gidebilir.
109
Çınarlıdere Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 15 kilometre
Yürüyüş süresi
: 5 saat
Zorluk derecesi
: Kolay
Su geçişi
: Yok – istenirse dere içi yürünebilir
Uygun mevsim
: 4 mevsim
Bitki örtüsü
: Çam ormanları
İstanbul’a uzaklığı : 80 kilometre
Merkeze uzaklığı : İzmit’e 5 kilometre
Ulaşım: İzmit tem otoyolunun batı çıkışından çıkılarak, çıkışın hemen yanındaki İzmit İsmet Paşa Stadyumunun hemen arkasında bulunan Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin Poligon tesislerinden yürüyüş parkuru başlıyor.
Güzergâh Bilgileri : İzmit ve Derince ilçelerini bir birinden ayıran, iki ilçenin sınırı oluşturan deredir.
Yürüyüş toprak araç yolundan yapılmaktadır. Gruba göre istenir ise, bir noktadan sonra dere içinden
de yürüyüşe devam edilebilir. Yürüyüş parkuru boyunca çam ormanları, sedir ve çınar ağaçları görmek
mümkündür. Parkurun içinde küçük bir şelale bulunmaktadır. Toprak araç yolunun 50 metre altında
vadinin içindedir. Dik bir inişi vardır. Yürüyüş parkurunun bir çok yerinde temiz su kaynağı bulunmaktadır. Yürüyüşün bitiş yeri başlangıç noktasıdır.
110
Yanıkdere Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş Mesafesi : 10 kilometre
Yürüyüş Saati
: 4 saat
Zorluk Derecesi
: Orta
Su Geçişi
: Var
Uygun mevsim
: ilkbahar, yaz, sonbahar
Bitki Örtüsü
: Ormanlık alan, kayın, kestane, ıhlamur, sık bikri örtüsü
İstanbul’a uzaklığı : 130 kilometre
Merkeze uzaklığı : Sapanca’ya 5, Kocaeli’ne 22 kilometre
Ulaşım: Sapanca yolu üzerinde, Maşukiye’nin çıkışında
Güzergah Bilgileri : Sakarya, Kocaeli sınırında bulunan ve bulunduğu köyden adını alan Yanıkdere
Samanlı Dağlarının uzantısı olan Kartepe’nin eteklerinden doğup, Sapanca Gölüne dökülen derelerden
biridir.
Yanıkdere Köyünde bulunan taş ocaklarının önünden yürüyüşe başlayarak bozuk traktör yolunu kullanarak bir buçuk saatlik orman içerisinden bir yürüyüş yapılırve yokuş aşağı inerek dar bir vadiye dere
yatağına inilir.
111
Kız Kalesi Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 10 kilometre
Yürüyüş süresi
: 4 saat
Zorluk derecesi
: Orta zorlukta
Su geçişi
: Var
Uygun Mevsim
: ilkbahar, yaz, sonbahar
Bitki örtüsü
: Ormanlık alan, meşe, gürgen
Bölgede içme suyu : Parkurda içme suyu var.
İstanbul’a uzaklığı : 130 kilometre
Merkeze uzaklığı : Kocaeli & izmit 18 kilometre.
Ulaşım: TEM İzmit doğu çıkışından çıkılarak, Bursa istikametine dönülür
Güzergâh Bilgileri : Kuz Kulesi doğa yürüyüşü parkuruna, serin dere vadisi içindeki alabalık çiftlikleri
ve piknik alanın bulunduğu noktadan başlanır. Serindere, dere boyundan yukarı doğru ilerledikten sonra
vadi ikiye ayrılır. Serindereyi oluşturan derelerin birleşme noktasıdan Kız Kulesi zirvesi yükselir. Serin
dereyi oluşturan soldaki kol, Sular Dere, ( sultaniye yününden geliyor ) sağdaki kol Müflis Deresidir. Sol
koldan ilerledikten sonra derenin sağ tarafından yukarıya doğru patika bir yol çıkmaktadır. Kız kulesine
1,5 saatlik dik bir çıkışla varılır.
112
Aytepe Yaylası Yürüyüş Parkuru;
Yürüyüş mesafesi : 15 kilometre
Yürüyüş süresi
: 4 saat
Zorluk derecesi
: Kolay
Su geçişi
: Yok
Uygun Mevsim
: 4 mevsim
Bölgede içme suyu : Bir çok noktada temiz su kaynağı var.
Bitki örtüsü
: Ormanlık alan, kayın, gürgen, çam
İstanbul’a uzaklığı : 135 kilometre
Merkeze uzaklığı : Kocaeli’ne 25 kilometre
Ulaşım: İzmit TEM otoyolunun batı çıkışından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Yuvacık beldesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra Servetiye Camii köyüne
varılır. Aytepe’ye kadar yol takip edilir.
Güzergâh Bilgileri : Yuvacık, Aytepe merkeze 25 kilometre uzaklıkta kayın, gürgen, çam ağaçları ile bir
çok bitki türünün bir arada yaşadığı deniz seviyesinden yaklaşık bin metre yüksekliğinde olan bir kamp
ve yürüyüş bölgesidir.
113
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Parkurun Adı
Parkurun
Uzunluğu
Parkurun Bulunduğu
İlçe
Bilinirlik
Aytepe-Beşkayalar- Yuvacık Barajı
12km
Başiskele
B
Aytepe-Bıçkıdere - Soğukdere-Aytepe
12km
Başiskele
B
Camidüzü - Yuvacık Barajı
9km
Başiskele
B
Aytepe-Değirmendüzü - Yuvacık Barajı
8km
Başiskele
B
Değirmendüzü-Aytepe Değirmendüzü
8km
Başiskele
B
Hamzadağı
9km
Başiskele
B
Kayaüstü Yaylası
7km
Başiskele
T
Kazandere
4km
Başiskele
T
Kungul Dağı
11km
Başiskele
T
Aytepe Menekşe Yaylası
13km
Başiskele
T
Sıcakdere Yuvacık Barajı
10km
Başiskele
T
Soğukdere Yuvacık Barajı
11km
Başiskele
T
Soğuksu Bahçecik
5km
Başiskele
T
Simon’un Sırtı
8km
Başiskele
T
Aytepe İnönü Yaylası
16km
Başiskele
T
Kazandere İnönü Yaylası
19km
Başiskele
B
Karapınar İnönü Yaylası
18km
Başiskele
B
Tepecik İnönü Yaylası
12km
Başiskele
B
Tepecik Kazandere
22km
Başiskele
B
Bahçecik Yuvacık Barajı
10km
Başiskele
B
Çamlıbel Çınarlıdere
20km
Derince
B
9km
Derince
T
11km
Derince
B
Çenedere Vadisi
8km
Derince
B
Toylar Çenedere
11km
Derince
B
4,7 km
Derince
B
30km
Dilovası
B
9km
Gebze
T
Büyükdere Vadisi
11km
Gebze
B
Ambargölü Deresi
7km
Gebze
B
Çenedağı
Çınarlıdere
Kaşkaldere
Çarkeşli Kayalıtepe
Ballıkayalar
114
Demirciler Ballıkayalar
6km
Gebze
T
Mollafenari Ballıkayalar
9km
Gebze
T
Tepecik Kayalıtepe
12km
Gebze
B
Çarkeşli Kayalıtepe
24km
Gebze
B
Yağcılar Yaka Köyü
17km
Gebze
B
Yağcılar Denizli Göleti
14km
Gebze
T
Nüzhetiye Şelalesi
4km
Gölcük
T
Saraylı Köyü - Yukarı Değirmendere
9km
Gölcük
B
Senaiye Ulaşlı
16km
Gölcük
B
Ulaşlı Halıdere
7km
Gölcük
B
Nimetiye-Panayır-Kadırga
9 km
Gölcük
B
Paşasuyu
5km
İzmit
B
Taşoluk Vadisi
8km
İzmit
B
Babadağ Sarısu
9km
Kandıra
B
Beylerbeyi Bağırganlı
9km
Kandıra
T
11km
Kandıra
T
Kurtyeri Kefken
5km
Kandıra
T
Kurtyeri Kerpe
5km
Kandıra
T
Dalca - Sarnıçlar Barajı
5km
Kandıra
B
Beyce - Sarnıçlar Barajı
6km
Kandıra
B
Akçaova- Çelebi Köyü
11km
Kandıra
B
Yağcılar - Çelebi Köyü
8km
Kandıra
B
11km
Kandıra
B
Hacımazlı - Bağırganlı
7km
Kandıra
B
Akçat - Avcıköy
6km
Karamürsel
B
13km
Karamürsel
B
Akçat-Dağtarla - Avcıköy
9km
Karamürsel
B
Avcıdere-Gürgenlik
9km
Karamürsel
B
Kadriye - Avcıköy
10m
Karamürsel
B
Pazarköy - Başdeğirmen
6km
Karamürsel
B
Fulacık - Avcıköy
9km
Karamürsel
B
Karapınar - İhsaniye
5km
Karamürsel
B
Karapınar - Hayriye
5km
Karamürsel
B
11km
Karamürsel
B
Kerpe Seyrek
Bağırganlı - Pınarlı Köyü
Senaiye(Beşkiraz) - Avcıdere-Avcıköy
Fulacık - Çamdibi
115
Tahtalı Köyü Avcıköy
11km
Karamürsel
B
Safiye Başdeğirmen
7km
Karamürsel
B
Safiye Başdeğirmen
9km
Karamürsel
B
Ayvaşatepe
7km
Karamürsel
B
Senaiye Kadriye
11km
Karamürsel
B
Senaiye Suludere
11km
Karamürsel
B
Senaiye Akçat
7km
Karamürsel
B
Fulacık Valideköprü
6km
Karamürsel
B
20km
Kartepe
T
Serindere-Kızkalesi - Serindere
9km
Kartepe
T
Serindere Yuvacık Barajı
8km
Kartepe
T
Sultaniye Serindere
9km
Kartepe
T
Altıoluk - Eskiyayla
11km
Kartepe
T
Kuzuyayla - Mollayakup Çayırı - Kartepe ZiZirvesiZirvesi
9km
Kartepe
T
Avluburun-Davalıkıran Eşme
5km
Kartepe
T
Avluburun Yankilise Eşme
5km
Kartepe
T
Avluburun Karabayır Eşme
5km
Kartepe
T
Eşme-Yeni Mahalle Maşukiye
6km
Kartepe
T
Kirazoğlu Barajı
5km
Kartepe
T
Eşmeahmediye-Eşme
6km
Kartepe
T
Eşmeahmediye-Eşme
9km
Kartepe
T
Yanıkdere
9km
Kartepe
B
Balaban
7km
Kartepe
B
Tökeli İmre
5km
Kartepe
B
Avluburun Kızılccıklı
6km
Kartepe
B
Ortaburun Kızılcıklı
6km
Kartepe
B
Ortaburun Kızılcıklı
5km
Kartepe
B
Eşmeahmediye Kızılcıklı
7km
Kartepe
B
Dağyoncalı Kızılcıklı
7km
Kartepe
B
16km
Kartepe
B
Gedikli Kirazoğlu Barajı
6km
Kartepe
B
Kirazoğlu Barajı (Ketenciler Barajı)
8km
Kartepe
B
7,5 km
Körfez
B
İnönü Yaylası - Çavuşoğlu Yaylası – Serindere
Tepecik Serindere
Taşköprü Kanyonu
116
Doğa Yürüyüş Parkurlarına Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Ballıkayalar ve Beşkayalar Tabiat Parkı çev- Bazı yürüyüş parkurlarının pek benimsenmemesi, uzun
resindeki rotaların buradaki destinasyonla- ve yorucu bulunması
ra bağlı olarak başarılı olduğu,
Tabela ve işaretlemelerin henüz tamamlanmamış olması,
Yürüyüş parkur sayısının çok olması ve Yürüyüş yapanların güvenliğinin tam olarak sağlanamaböylelikle seçme şansının yüksek olması,
ması,
Rotaların Kocaeli ilinin kaynak değerlerini Yürüyüş parkurları üzerinde turistlerin ihtiyaçlarını
ortaya koymada başarılı olması.
karşılayacak tesislerin olmaması,
Tanıtımın yetersiz olması.
Fırsatlar
Tehditler
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın
yürüyüş parkuru yapma konusunda istekli
olmaları ve yürüyüş parkurlarını gösteren Yürüyüş parkurlarında yaban hayvan saldırıları,
kitapçık bastırmış olması,
Rotalarda katı atıkların sorun teşkil etmesi.
Belediyelerin yürüyüş gezileri düzenleyerek yürüyüş parkurlarını ve ilimiz kaynak
değerlerini tanıtıyor olması,
Bugüne kadar yapılan çalışmalar sebebi ile
deneyimlerin bulunması.
117
Doğa yürüyüş parkurlarında doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Mevcut başarılı parkurlarda uygulamanın başarı faktörlerinden faydalanarak yeni parkurların da aynı
mantıkla yapılması,
Yürüyüş parkurlarının fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı
turizmi acenteleri ile görüşme yapılarak tanıtılması,
Mevcut parkurlar üzerinde, manzara seyir noktalarında ilgili birimlerce (Kaymakamlıklar, 1. Bölge
Müdürlüğü, Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü) seyir terasları yapılması,
İnsanlarımızın tabiata gezi amaçlı hafta içi ve hafta sonu yürüyecekleri rotaların Gençlik Hizmetleri ve
Spor İl Müdürlüğü tarafından meydana getirilmesi, bu parkurlarda tabiatı tanıtıcı düzenlemelerin 1.
Bölge Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılması,
Parkurlar üzerinde kişilerin satın alma ihtiyaçlarını gidermek üzere köylü vatandaşlarımıza öncelik vererek uygun yerlerde basit satış noktalarının yapılmasının Kaymakamlıklarca gerçekleştirilmesi, bunun
kırsal kesimdeki vatandaşlar için faydalı olacağı gibi rota yürüyen/gezen insanlar için de ihtiyaçlarını
karşılama şansı verecektir,
Fırtına ve yağmur durumunda gezi gruplarının kaybolma ihtimali veya tehlike altında olmaları durumunda kurtarma ekiplerinin alan kılavuzları ve jandarma işbirliği ile kurulması,
Başlangıçta hafta sonlarında yürüyüş başlangıcı ve bitiş noktaları ile şehir merkezine toplu taşıma sistemi kurulması,
Parkurlarda güvenliğin temini için özellikle tehlikeli rotalarda erken uyarı, alan kılavuzu vb. hizmetlerin verilmesinin gerektiği, tehlike anında ne yapmaları gerektiği bilgilendirmelerine yol boyunca yer
verilmesi, (ilk yardım bilgileri panosu, ve telefon numaraları vb.),
Yürüyüş parkurlarının detaylandırılması ve gerekli olan yerlerde, işaretlemelerin konulması,
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay alması için uygulamaların
geliştirilmesi, buna yönelik düzenlemelerin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 1. Bölge Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve diğer ilgili kuruluşlarca yapılması.
118
5.1.2 KOCAELİ’DE BİNİCİLİK YAPILAN YERLER
Kartepe İlçesi, at binmek için son derece elverişli alanlara sahiptir. At haralarının çok olduğu hipodrom,
orman bölgesi, yaylalar ve Green Park Otel ile Cansu Alabalık Tesislerinde uzman seyisler eşliğinde at
binilebilir. Gebze İlçesi Gaziler Dağı Mesire Yerinde de at biniciliği için uygun bir alandır.
Gebze Cumaköy’de bulunan Atlıbey Binicilik Kulübü’nde doğa içinde ata binerek ya da izleyerek keyifli
bir gün geçirmek mümkündür. Ayrıca Kadıllı ve Yörükler köylerinde at biniciliği yapılmaktadır.
Gölcük ve köylerinde rahvan at yetiştiriciliği geçmişe dayanan bir gelenektir. Gölcük Belediyesi tarafından her yıl Rahvan
At Yarışları organizasyonu yapılmaktadır.
Değirmendere koşusu, Gölcük Türkiye
Şampiyonası ve İhsaniye koşusu olarak üç
ayrı yarış yapılmakta olup, yarışlarda hem
bölgemizden hem de diğer illerimizden
Rahvan atlar gelmekte, şenlik havasında,
halkımızın katılımıyla yarışlar gerçekleştirilmektedir.
Her yol koşulunun aracı olan ATV, dere, tepe, kum, çamur, yayla, dağ, bayır, çayır alanına sahip Kartepe
ilçesinde, orman içi ve Yanık Parkuru - Örnekköy’de yapılabilmektedir. Ayrıca Alihocalar köyünde de
ATV gezisi yapılmaktadır.
Motokros için farklı parkurları barındıran Kartepe ilçesi, motosiklet tutkunlarının eğlenmek ve aynı
kültürü paylaşmak amacıyla bir araya gelmesi,
konaklamalı kamp yapması için bulunmaz fırsatlar sunmaktadır. Suadiye Eğreltidüzü Yaylası
ve Kuzu Yayla’da motokros parkurları bulunmaktadır.
Kocaeli Otomobil Sporları Derneği (KOSDER)
tarafından düzenlenen Ford Otosan Kocaeli
Rallisi’nin orman etabı Çenedağ-Arızlı-Kulfallı arasında kalan ormanlık alanda, toprak etabı
ise Ayvazpınar ve Aytepe arasında gerçekleştirilmektedir. Türkiye Otokros Şampiyonası’nın 11.
ve 12. ayak yarışlarından oluşan 6. yarışı KOSDER tarafından, 08-09 Aralık 2012 tarihlerinde Maşukiye’de organize edilmiştir.
Bölgede her yıl Mayıs ayının ilk haftasında Off-Road yarışları düzenlenmektedir. Off-Road parkuru;
Kartepe dağ yolu, Soğucak Yaylası dağ yolu ve Maşukiye Özel Parkuru’dur. Ayrıca Otlucak-GürgenpınarTekzen Köyleri arasında da ofroad yarışları düzenlenmektedir.
4*4 arazi araçları ile genellikle arazi koşulları zorlu ve doğal güzellikleri yüksek, keşif ve macera amaçlı
safariler düzenlenmektedir. Bu bakımdan, mükemmel bir çeşitlilik sunan doğasıyla, jeep safari için eşsiz
imkanları barındıran Kartepe, ciddi rağbet görmektedir.
Doğanın daha derinlerine, yolu olmayan yerlere gidebilmek, her yerden rahatlıkla geçebilmek için, gerekirse elde taşınabilecek kadar hafif olması nedeniyle de kısa sürede çok yer gezebilmek, aynı zamanda
sürat yapıp kötü arazi koşulları ile de mücadele edebilmenin verdiği macera duygusu için bisiklet vazgeçilmezdir. Kartepe’nin tüm dağları, yürüyüş parkurları, Kuzu Yayla Tabiat parkı ve Çenedağ bisiklet
binicileri için elverişli bir alana sahiptir.
119
5.1.3 KOCAELİ’DE FOTO SAFARİ YAPILAN YERLER
Kocaeli ili, fotoğraf severler için mükemmel bir çeşitlilik sunan, her mevsimde birbirinden güzel ışık
kırılmalarıyla mükemmel kadraj imkânı veren, doğal güzellikleri ile vazgeçilmez bir foto safari alanıdır.
Profesyonel ya da amatör bir çok fotoğrafçı bireysel ya da grup olarak özellikle; Ballıkayalar, Beşkayalar,
Sekapark, Pembekayalar, Maşukiye, Kartepe, Demirciler Köyü, Eşme ve Karamürsel dağ köylerine fotosafari gezileri düzenlemektedirler.
Pembe Kayalar
Ayrıca her yıl Kocaeli Üniversitesi Hereke Uzunyol MYO ve Körfez Belediyesi’nin ortaklaşa yürüttüğü “
Hereke Erguvan Renkler Fotoğraf Safarisi Ve Yarışması “ düzenlenmektedir.
5.1.4 KOCAELİ’DE OLTA BALIKÇILIĞI YAPILAN YERLER
Özellikle Kartepe ilçesindeki iç suların çok olması, balık çeşitliliği ve popülasyonunun yüksek olması sebebi ile bu bölgede amatör balık avcılığı oldukça yaygın bir şekilde yapılmaktadır. Sakarya’nın ve
Kocaeli’nin içme suyu havzası olan Sapanca Gölü, Akmeşe yolu üzerinde bulunan, halk dilinde Kirazoğlu ve Ketence Baraj Göletlerinin yanı sıra, Derbent deresi ve Samanlı Dağı’ndan aşağılara doğru akan
berrak derelerinde, başta sazan (aynalı ve pullu sazan), turna (oklama), yayın, tatlı su kefali, kızılkanat,
gökkuşağı alabalığı ve doğal alabalık gibi birçok türü bir arada barındırmaktadır. Avcılıklarına gelince,
sazan, tatlı su kefali ve yayın balıkları genelde makaralı olta takımı (şamandıralı ya da iskandil dip oltası
şeklinde) gibi oltalara mısır (kuru, taze, haşlanmış, konserve), hamur, küspe, solucan ve yemlik canlı balıklar takılarak avlanmaktadır. Buralardaki sularda, 15-16 kg.lık sazanların tutulduğu görülmüş, hatta 30
kg. üzerinde trofe tabir edilen sazanların da olduğu bilinmektedir. Son zamanlarda ülkemizde hızla gelişen sportif (yakala-resimle-suya iade et) balıkçılar bu trofelere oldukça ilgi göstermektedir. Yavrulama
dönemi olduğu için 15 Mart - 15 Haziran tarihlerinde avcılık yasaktır. Turna balığı avı oldukça zevklidir.
15 Aralık - 31 Mart Tarihlerinde yasak dönemin haricinde, avlanma boy limiti 40 cm altında ve günlük
avlanma limiti 10 adetten fazla olmamak şartıyla diğer zamanlar serbesttiravcılığı kaşık, rapala, suni yem
ve etik olmakla birlikte canlı yemler kullanılarak yapılmaktadır.
120
Bugüne kadar 1 metre civarında turna balığı tutulduğu görülmüştür. Yayın balığı Sapanca Gölünde olmakla
birlikte, Derbent Deresi’nde görülmektedir. Yayın Balığı avı ise genelde canlı yemlerle yapılmakta, çok büyük
boyutları bulduğundan, olta takımlarının ve misinaların kalın ve mukavemetli olması gerekmektedir. Yasak
dönemi 15 Mart - 15 Haziran olup, boy limiti 90 cm ve
avlanma limiti 1 adettir.
Her yıl, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın izni
ile, Derince İlçesi İshakçılar Köyü’nde bulunan Tahtalı Gölet’inde Kocaeli Sportif Amatör Olta Balıkçıları ve
Doğal Hayatı Koruma Derneği (KAMADER) organizasyonunda “Ulusal Sazan Balığı Tutma Yarışması”
yapılmaktadır. En büyük balık ve en çok balık tutma kategorisinde yapılan, 4 gün süren yarışmada balıklar hakemler tarafından kayıt altına alınıp fotoğraflandıktan sonra tekrar suya salınmaktadır.
Ayrıca Körfez ilçesinde bulunan Sevindikli Göleti ve Sipahiler Göletinde de amatör balıkçılar balık tutmaktadırlar.
5.1.5 KOCAELİ’DE HAVA TURİZMİ YAPILAN YERLER
Kartepe İlçesi, Suadiye Eğreltidüzü Yaylası, Yamaç Paraşütü yapmaya olanak sunmaktadır. Burada yamaç Paraşütü ile Kartepe’nin güzellikleri kuş bakışı izlenebilmektedir. Tesis Kartepe Belediyesi tarafından gerekli düzenlemelerin tamamlanması için çalışmalarını devam ettirmektedir.
Ayrıca Körfez ilçesi içerisinde yamaç paraşütü yapılabilecek yerlerin tespiti konusunda çalışmalar yapılmaktadır.
121
5.1.6 KOCAELİ GOLF OYNANAN YERLER
Kartepe İlçesi içerisinde 1000 metrekarelik alana yapılmış suni göleti, bir adet Fairway Bunker, bir adet
Deep Bunker, bir adet Scotch Bunker’ı, dört adet farklı mesafelerde Green’i ile 250 dönümlük benzersiz
Driving Range’inde, asırlık ağaçlarda yuvalanmış kuşların cıvıltıları arasında, golf oynama ve öğrenme
imkanıyla, bambaşka bir dünyanın kapılarını açmıştır.”Kartepe Golf Academy” bünyesindeki 205 metre
uzunluğunda, 22.000 metrekare Driving Range’inde 15’i golf-mat’de, 5’i çimde olmak üzere 20 kişi aynı
anda eğitim alabilmektedir.240 metrekare practice putting ve chipping grende, practice bunkerlarda ders
alarak, antreman yaparak golf sahasına hazırlanılabilinir. Golf sporuna başlamak veya geliştirmek isteyenler için deneyimli hocalar eşliğinde çeşitli golf ders programlarının uygulandığı akademide, tekli ve
çoklu ders paketleri ile golf sporuna başlanabilir ya da eksik olduğu düşünülen yönler geliştirilebilir.
5.1.7 KOCAELİ’DE SU SPORLARI YAPILAN YERLER
Kartepe İlçesi, Uzuntarla Mevkiindeki, Sapanca Gölünde Kartepe Belediyesince hizmete sunulan Kablolu
Su Kayağı tesisi bulunmaktadır. Kablolu Su kayağı bir tekne tarafından çekilerek yapılan su kayağı yerine
özel tasarlanmış çelik direklerden su üstüne 8-12 metre yüksekliğe kurulu bir kablo hattı ile çalışmaktadır.
Saatteki hızı en az 20 km. en fazla 65 km/hız gidebilmektedir. Aynı anda 12 kişi kayabilmektedir. Kablolu
Su Kayağı 1-2 saat gibi kısa bir sürede öğrenilebilir. Slalom yapılabildiği gibi; rampadan atlama, çıplak
ayakla kayma ve günden güne popüler olan wakeboord kayma ile dayanıklılık ve beceri kazanabilir. Dünyada 150 civarındaki Kablolu Su Kayağı tesisi bulunmaktadır.
İzmit Belediyesi sınırları içinde yer alan Bıçkıdere Göletinde DSİ ile 23.11.2009 tarihinde yapılan protokol esaslarına uygun olarak Kablolu Su Kayağı Tesisi yapılmıştır. Gölkaypark projesi kapsamında gölet
etrafında yürüyüş yolundan bisiklet yoluna, çocuk oyun alanından kondisyon alanına, dinlenme alanlarından seyir amfilerine, balık tutma platformlarından yeşil alanlara, sosyal tesis binasından iskeleye
kadar her türlü sosyal ve sportif ihtiyaçlar düşünülmüştür. Gölkaypark projesi kapsamında gölet etrafına
yapılması planlanan yürüyüş yolu ve bisiklet yolunun devamlılığını sağlayabilmek için tahliye havzası
üzerinden geçmesi gerekmektedir. Su tahliyesini engellemeden yol geçişini sağlamak amacıyla menfez
yapılmıştır. Bu komple projeyle tesisin çevreye ekolojik, ekonomik, sportif, ve sosyal bir canlılık kazandırması amaçlanmaktadır. Türkiye’nin doğal gölet üzerine kurulu ilk kablolu su kayağı tesisi olma unvanına sahip Gölkaypark bir spor ve yaşam merkezi olarak kapılarını tüm dünyaya açmayı hedeflemektedir.
Gölkaypark 16.09.2010-19.09.2010 tarihleri arasında uluslararası bir gençlik ve spor organizasyonuna ev
sahipliği yaparak, ilimizi ve Türkiye’yi dünya gündemine taşımayı başarmıştır.
Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu tarafından “Sukayağı ve Wakeboard Türkiye Şampiyonası” Körfez
ilçesinde bulunan Sevindikli Göleti Su Kayağı Tesislerinde yapılmaktadır.
122
Sapanca Gölü’nde, Kartepe Kürek Kulübü 2011 yazı itibari ile faaliyete girmiştir. Sapanca Gölünde yılın
her mevsimi idman yapılabilmektedir. Bölge resmi müsabakalar için Türkiye’nin en uygun alanlarından
bir tanesidir. Ayrıca Kürek Milli Takımı, Fenerbahçe Kürek takımı ve birçok kulüp bölgede idmanlarını
yapmaktadır. Böylelikle, kürek sporuna gönül verenler için eşsiz imkanlar oluşmuştur.
1925 yılında kurulan ve uzun yıllar büyük başarılara imza atarak birçok milli sporcu yetiştiren, “Hereke
Nuh Çimento Kürek Kulübü” antrenman sahası olarak Hereke - Kirazlıyalı sahilini kullanmaktadır. Ayrıca ilimizde faaliyet gösteren; Bayramoğlu Yelken ve Su Sporları Kulübü, Değirmendere Spor Kulübü,
Derince Yelken Kulübü, Gölcük Yelken Kulübü, Hereke Yelken ve Su Sporları Kulübü, İzmit Yelken
Kulübü, Karamürsel Alp Yelken İhtisas Kulübü, Karamürsel Yelken Kulübü, Kocaeli Karşıyaka Yelken
Kulübü, Poyraz Spor Kulübü, Şişecam Çayırova Spor Kulübü ve Yarımca Yelken Kulübü İzmit Körfezi
sahillerinde aktif su sporları yapmakta ve yarışmalar düzenlenmektedir.
Değirmendere Sualtı Topluluğu (DESSAT) tarafından, “Batık Şehir” olarak adlandırılan 1999 Marmara
depreminde Değirmendere Çınarlık Meydanı’nın sular altında kalan kısmına dalış yapılmakta, diğer
dalış topluluklarına rehberlik hizmeti verilmektedir.
2008 yılında kurulan Karamürsel Su Altı sporları Derneği (KARSAD) dalgıçlık eğitimi vermekte, eğitim
çalışmaları için İzmit Körfezi ve Karadeniz sahillerinde bulunan uygun yerleri kullanmaktadırlar.
123
Darıca ilçemizde Len Cup, Gölcük Değirmendere de ise Açıksu Türkiye Yüzme Şampiyonaları yapılmaktadır.
5.1.8 KOCAELİ’DE KUŞ GÖZETLEME YAPILAN YERLER
Sapanca Gölü: Türkiye’nin önemli kuş alanları arasında yer alan Sapanca Gölü, bütünüyle tarım alanları, meyve bahçeleri ve büyük kavaklıklarla çevrilmiştir. Kıyılarda küçük sazlık alanlar mevcuttur. 1995 ve
1996 sayımlarında önemli sayıda su kuşu tespit edilmiştir. Burada önemli türler arasında Macar ördeği,
Elmabaş patka, Sakarmeke bulunmaktadır.
124
Darıca Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi ve Botanik Parkı: Darıca İlçesi’ndeki parkta kuş gözetleme olanağı vardır. İstanbul’a 38 km. mesafede bulunan Darıca Kuş Cenneti ve Temalı Parkı, kuş türleri açısından dünyada benzeri olmayan bir park haline gelmiştir. Hayvanat bahçesinde 350 çeşit hayvan
ve 250 nin üzerinde bitki çeşidi, tropik merkez akvaryum, botanik bahçeleri ile çocuk oyun alanları
restuarantlar ile bir bütün oluşturmaktadır. Kuş Cenneti eğitim, gezi ve günübirlik dinlenme amaçlı bir
tesistir.
İzmit Körfezi Sulak Alanı: Çalışması Türkiye’nin önemli kuş alanları arasında yer alan İzmit Körfezi
Sulak alanı içerisinde yapılan çalışmada 164 tane kuş türü tespit edilmiştir. Bunlardan bazıları: Şah kartalı, Karabatak, Küçük kuğudur. Orman ve Su İşleri Bakanlığı I. Bölge Kocaeli Şube Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığının ortak projesi ile İzmit Körfezi Sulak Alanına yapılan Kuş Gözlem
Kulesi Mayıs 2013’de hizmete sunulmuştur. Gözlem kulesinde bulunan Ziyaretçi Tanıtım Merkezinde
sulak alanlar ve su kuşları ile ilgili bilgilerin yanı sıra, gelen ziyaretçilerin İzmit Körfezi’ni çok geniş bir
açıdan görülebilmesi ve izleyebilmesi için yeryüzü teleskobu bulunmaktadır. Ayrıca Ford Otosan Sosyal Tesislerinde bulunan kuş gözlem kulesinden de sulak alanı gözlemlemek mümkün olabilmektedir.
125
5.1.9 KOCAELİ SAĞLIK TURİZM YAPILAN YERLER
Yazlık Ilıcası (Başiskele) ve Termal Tesisleri (Gölcük);
Arkeolojik buluntular ışığında tarihi geçmişi 2. yüzyıl Roma dönemine ait Yazlık Ilıcası Roma, Bizans ve
Osmanlı dönemlerinde sağlık merkezi olarak kullanılmış ve halen günümüzde de kullanılan Kocaeli’ndeki tek sağlık yapısıdır Eski Ilıca’ya ait tonoz, su yolu, hamam ve havuzundan oluşan kalıntılar, Gölcük
Belediyesi’nin girişimleri neticesinde, Kocaeli Müze Müdürlüğü’nün yürüttüğü kazı çalışmaları ile gün
yüzüne çıkarılmıştır.
2.yüzyılda deniz ticareti ve
gemiciliğinin yoğun olduğu
Nikomedia’nın güney bölgesinde kurulan antik yerleşimler içinde Astakoz, Eribolos,
Heraklion’a bağlı küçük metropolisler yada bunların geniş
yerleşimleri dahilinde bir kültür merkezi veya sağlık merkezi olarak hizmet verdiği düşünülen Ilıca antik çağlardan beri
kullanılmaktadır.
Ilıca suyunun, yapılan tahlilleri neticesinde cilt hastalıkları, mide hastalıkları, astım ve
benzeri birçok hastalığı tedavi edebilecek niteliklere sahip olduğu tespit edilmiş, Ilıca’nın doğu tarafındaki duvarın hemen yanı başında göz hastalıklarına iyi gelen ve “Göz Suyu” olarak anılan ayrı bir pınar
daha bulunmaktadır. Bölgede Maden Tetkik Arama Enstitüsü’nce yapılan sondaj çalışmalarında 400 m
derinliğe inilerek iki adet kuyu açılmıştır.
Yazlık Ilıcası Termal Turizm Tesisi 10.000 m2 alan üzerinde, 16.01.2012 tarihinde ihalesi yapılarak inşaatına başlanmış ve 25 Mayıs tarihinde hizmete açılmıştır. Termal Tesis Binasının toplam inşaat alanı 2235
m2. olup, zemin katta bay-bayan ayrı olmak üzere yetişkin termal havuzları, çocuk havuzları, özel aile
odaları, Türk Hamamları, idari birimler bulunmaktadır. Bodrum katta bay-bayan masaj odaları, saunalar, tuz odası ve soyunma odaları bulunmaktadır. Tamamen doğal çamurun kullanılacağı,285 m2 inşaat
alanına sahip bölümde çamur havuzları, soyunma odaları ve idari birimler yer almaktadır.
Yine 682 m2. inşaat alanına sahip bölümde açık ve kapalı yemek salonları, kafeterya, çocuk oyun alanı,
ofisler bulunmaktadır. Termal tesisin çevre düzenlemesi içerisinde otopark, dinlenme, gezinti alanları ve
yeşil alanlar mevcuttur.
126
Maşukiye Şifalı Suyu (Kartepe);
Kartepe İlçesi İçmeler Caddesi Sümbül Çıkmazında bulunan Maşukiye şifalı suyu fundalıklar arasından
çıkmakta olup, denizden 50 m. yüksekliktedir. Suyun sıcaklığı 20 C olup, cilt ve mide hastalıklarına iyi
gelmektedir. Aynı zamanda burada orman içerisinden çıkan derenin oluşturduğu çağlayanların çevresi
piknik alanı olarak kullanılmaktadır
Soğuksu Şifalı Suyu ve Piknik Alanı (Başiskele); Kocaeli Bahçecik beldesinde bulunan Soğuksu Şifalı
Suyu mide rahatsızlıklarına iyi gelmektedir. Ayrıca İzmit Körfezi’ne hakim olması nedeniyle de yörenin
önemli bir piknik alanıdır.
Dümbüldek Suyu (Derince); Dümbüldek, koyun ya da keçilerin boynuna asılan çanların adı. Rivayet o ki, bölgede çobanlık yapan ihtiyar bir kişi, yanındaki arkadaşı hastalanınca, ona su getirmek için
kap bulamamış. Keçisinin boynundan alarak kap olarak kullandığı dümbüldekle, arkadaşına su taşıyan
dedeye, o günden sonra ‘Dümbüldek Baba`, o suya da ‘Dümbüldek suyu` denilmiş.
Dümbüldek suyu, Derince ilçesi Karagöllü köyü hudutları içerisinde 22 dönüm araziden çıkan sınırlı bir
kaynak. Bu nedenle bölgeye herhangi bir tesis kurulamıyor.
Bir vatandaş tarafından Karagöllü Köyü Muhtarlığı’ndan 1997 yılından itibaren kiralama yolu ile işletilmekte ve satılmakta olan suyun; Böbrek taşları, şeker hastalığı, prostat başlangıcı, tansiyon rahatsızlıkları, idrar yolu hastalıkları, jinekolojik sıkıntılar gibi pek çok hastalığa iyi geldiği söyleniyor.
Su kaynağı çevresinde bulunan beyaz renkli ve oldukça yumuşak çamurun ise “egzama, mantar, hemoroid” gibi rahatsızlıkları tedavi ettiği yöre halkınca biliniyor.
127
5.1.10 KOCAELİ’DE KIŞ SPORU YAPILAN YERLER Kartepe: Kocaeli sınırları içerisinde, Maşukiye belde merkezine 16 kilometre mesafede bulunan Kartepe,
347 hektarlık (yaklaşık 3,5 milyon metrekare) bir kış turizmi ve doğa yürüyüşü (trekking) alanıdır. Zirvesi deniz seviyesinden bin 650 metre yükseklikte olan bölge İstanbul’a sadece 115 kilometre mesafede
bulunmaktadır.
Meteorolojik verilere göre, kış aylarında kuzeybatı yönünden esen ve Karadeniz’i aşarak bölgeye yoğun
yağış getiren karayel rüzgarı, Marmara bölgesinde ilk olarak karşılaştığı Kartepe’ye de yoğun kar yağışı
bırakmakta ve bu bölgeyi kış turizmi açısından cazip bir merkez haline getirmektedir.
Kasım ortalarında başlayan kar, Nisan sonuna kadar ortalama 1,5-3 metreyi bulmaktadır. Kocaeli, Bursa
ve Sakarya gibi ülkenin en çok sanayileşmiş yörelerinin merkezinde yer alan Kartepe, İstanbul’a yakınlığı,
kışın kayak sporları ve yazın da golf, atçılık ve trekking gibi sporların yapılabilir olmasıyla daha da cazip
hale gelmektedir.
Kartepe’deki yayla ve uygun doğal ortamlarda, başta izciler olmak üzere çeşitli dernek ve kuruluşlar yaz
kampları düzenlemektedir. Ayrıca otel alanı içinde bulunan 4 adet futbol sahası, çeşitli spor kulüplerinin
lig maçlarına Kartepe’de oksijen depolayarak hazırlanmalarına imkan sağlıyor. Samanlı Dağları’nın en
yüksek noktası olan Kartepe, Kocaeli’nin su ihtiyacını sağlayan bir depo olması açısından da önemli bir
değerdir.
5.2 KOCAELI İLİNDE DOĞA TURIZMINE YÖNELIK PROJELER
İlimiz, bugüne kadar daha çok sanayi kenti olarak tanımlanmış, bu anlamda var olan turizm potansiyeli
ile de gündeme gelmiştir. Oysaki fiziki özellikleri Kocaeli’yi her türlü turizm hareketi için uygun kılmaktadır. 3000 yıllık bir tarihi olan ilimizin, tarihi değerleri yanında çevresinde bulunan doğal güzellikleri,
denizi, alışveriş merkezleri, temalı parklarıyla ve dünyanın önemli yollarının kavşak noktası olması nedeniyle, zengin bir potansiyele sahiptir.
Büyük ölçüde iş ve istihdam yaratmak açısından, bacasız sanayi dediğimiz ve en kazançlı sektör olan
turizm yatırımlarından pay almak üzere, turizme elverişli bütün imkanlar kullanılarak her türlü yatırımların yapılması yönünde büyük çabalar sarfedilmektedir.
128
Kartepe’de yapılan turistik tesisler ve kayak merkezi İlimiz turizmine ivme kazandırmıştır.
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kocaeli sınırlarında 102 adet yürüyüş parkuru belirlemiştir. Yuvacık Beşkayalar Tabiat Parkı, Kartepe, Balıklayalar Vadisi vb.trakking güzergâhları yapılan tanıtım ve
etkinliklerle tanıtılmakta olup özellikle İstanbul’dan gelen gruplar ağırlanmaktadır.
Kartepe Belediye Başkanlığı önderliğinde Kartepe İlçesi’nde Ketenciler Köyü, Türkiye’de kurulan ekolojik köylerden biri olma yolunda ilerlemektedir. Belediye’nin uygulamaya koyduğu Eko Köy Projesi ile
ekolojik turizmin gelişmesine katkı sağlayacak ve Bölge halkına yeni bir gelir kapısı da oluşturacaktır.
Ekolojik köy projesi; İnsanların doğa ile iç içe yaşayabileceği, stresli kent ortamından uzaklaşıp huzurlu
bir yaşamın ve kendi ihtiyaçlarını topraktan karşılayabilmektedir. Kartepe Belediyesi, Ketenciler Köy
Muhtarlığı ve köy halkının desteği Ekolojik Sağlıklı Yaşam Köyü Ketenciler Projesi’ne bu yıl hayata geçirmiştir.
129
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve KARSAD Su Altı Dalış Derneği işbirliği ile Karamürsel sahilinde vapur
batırılarak su altı dalış eğitimi verilmesi planlanmakta olup projesi hazırlanmıştır. Bu proje ile hem vapur
batırılan yer su altı dalış için eğitim yeri hem de bölgede yaşayan balıklar için üreme ve yaşama alanı
olacaktır. Böylelikle su altı dalış turizminin gelişimine katkı sağlanacaktır.
Suadiye Tabiat Parkı (Eğreltidüzü mevkii) “Sürdürülebilir Kültür ve Doğa Turizmi Projesi” kapsamında
Samanlı Dağları içinde yer alan eşsiz doğa güzelliği, temiz havası ile 1100 metre rakımlı alanda bulunmaktadır. Kartepe merkeze 11 kilometre mesafededir. The Green Park Otel’in bulunduğu yerden Arslanbey Suadiye yönüne doğru yaklaşık 5 km mesafe bulunur. Mesire alanında piknik masaları, çocuk oyun
grupları, salıncaklar, toplam 1600 metrelik yürüyüş yolları, motokros pisti, futbol ve voleybol sahaları,
seyir terası bulunmaktadır. Bu alanda her yıl temmuz ayında Kartepe Belediyesince geleneksel hale gelen Kartepe Yayla Şenlikleri ve Uçurtma yarışmaları düzenlenmektedir. Yaylada dağ çileği, kivi ve elma
yetişmektedir.
Derince Belediyesi ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ortak projesi ve MARKA desteği ile; Dümbüldek
suyu etrafında 13 bin m2’lik bir mesire alanı ve içerisine çadır kampı kurulması ile ilgili proje onaylanmıştır.
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı tarafından yürütülen 2013 yılı Sosyal Kalkınma Küçük Ölçekli Altyapı Doğrudan Faaliyet Mali Destek Programı kapsamında desteklenen Sosyal Eşitsizliğin Giderilmesi
Projesi’ kapsamında; İshakçılar Köyü yakınında bulunan Tahtalı Göleti kıyısındaki alanda engelli birey
ve aileleri ile sosyal dezavantajlı gruplar için Mutlu Köy Yaşam Merkezi oluşturulacaktır. Engelli birey
ve aileleri ile sosyal dezavantajlı gruplar için Mutlu Köy Yaşam Merkezi oluşturarak buralarda sportif,
rekreatif ve eğitsel eğitim çalışmaları oluşumunu sağlamayı amaçlayan proje Derince Kaymakamlığı’nın
koordinatörlüğünde yapılıyor. Derince Belediyesi ve Derince Taşköprülüler Dayanışma Derneği’nin proje iştirakçisi olduğu oluşumda, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Derince Toplum Sağlığı Merkezi, Kocaeli
Üniversitesi ve Sakarya Üniversitesi ise proje ortağı olarak yer alıyor.
130
Değirmendere Eski Yalı Evleri
Restarasyon Projesi ; Eski Yalı,
Değirmendere sahilinde olup
yaklaşık 5.000 m²’lik alanda
Cumhuriyetin ilk yıllarından
bugüne kadar uzanan geleneksel Türk mimarisinden oluşmuş
14 tane binanın role restitüsyon
projeleri yapılıp kuruldan onaylanmıştır. Bölgenin koruma
amaçlı imar planı revize edilmektedir. Belediye ilgili alanda
kamulaştırma çalışmalarına devam etmektedir. Proje tamamlandığında konaklama, kent müzesi, restoran, cafe, sanatsal atölye ve sergi alanları (seramik, çinicilik v.s.) gibi faaliyetler yer alacaktır. Halihazırda
ise kültür faaliyetlerinde kullanılmaktadır.
Yazlık Ilıcası Çevresinde Yapılacak Termal Ve Doğa Turizm Projesi kapsamında; Ilıca ile bağlantılı olarak yataklı Sağlık Merkezi, tesisin güneyinde otel, pansiyonlar, mesire ve piknik yerleri için ayrılan termal turizm alanı yapılacaktır.
Karamürsel ilçemizde; At biniciliği ile ilgili uygun yerler mevcut olup önfizibilite çalışmaları yapılması
konusunda çalışmalar devam etmektedir. Su kayağı ile ilgili firmalar ve yetkili kurum ve kuruluşlara
görüşmeler devam etmektedir. Karavan - Kamp Turizmi ile ilgili olarak Karamürsel sınırları içerisinde
özel şahsa ait uluslararası çalışan bir adet Karavan Yapım şantiyesi bulunmaktadır. Karavan - Kamp için
uygun yer belirleme çalışmaları devam etmektedir. Gökçetepe adlı mevkiide Yamaç Paraşütü sporunun
gerçekleştirilebilmesi ile ilgili önfizibilite çalışmaları devam etmekte olup iki dernek ile görüşmeler sürdürülmektedir.
DESSAT tarafından, Gölcük Engellilerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği işbirliğiyle
“Engelsiz Deniz Projesi” başlatılmıştır. 2010 yılından itibaren
engelli vatandaşlarımıza, Uluslararası Engelli Dalıcılar Birliği
(International Dissabled Divers
Assocation (IDDA)) sisteminden
yararlanarak sertifikalı donanımlı
dalış (SCUBA) eğitimi verilmektedir. Yine Engelsiz Deniz Projesi
kapsamında “Engellileri Anlıyoruz” adlı ulusal fotoğraf yarışması
düzenlenmiştir. Yarışmada dereceye giren ve sergilenmeye layık görülen 40 adet eser, 1999 Marmara
depreminde sualtında kalan Değirmendere Çınarlık meydanının 99 Marmara depreminde sualtında kalan kısmında sergilenmiştir. 10-16 Mayıs tarihleri arasında halkın beğenisine sunulan serginin açılışını
ise eski devlet bakanı Kürşat Tüzmen ve IMF Başkanı Christine Lagarde yapmıştır. Bu sergi Türkiye’nin
Engellileri konu alan ilk sualtı fotoğraf sergisi olarak öne çıkmaktadır.
131
132
1
6
X
8
17
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
29
13
22
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
26
X
X
X
X
X
X
X
Kandıra
Körfez
8
Karamürsel
Derince
27
X
X
X
X
X
X
X
X
Gölcük
Dilovası
17
Başiskele
Çayırova
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Darıca
33
X
X
Gebze
Değerler toplamı
Canyoning/kanyon yürüyüşü (C)
Dağ bisikletçiliği (DB)
Denizel değerler (DS)
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
Peyzaj güzelliği/fotosafari (PF)
Yaylada konaklama/kamping (YK)
Düzenlenmiş doğa gezisi rotası(DGR)
Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi(KMG)
Pansiyonculuk(P)
Kır havasında şehir merkezleri(KHŞM)
Aktif yaylacılık(AY)
Sportif olta balıkçılığı imkanı(SOB)
Milli park vb sahalar(MP)
Milli park vb. nde konaklama(MPK)
Kış sporları potansiyeli(KSP)
Aktif kış sporları merkezi(KSM)
Estetik şelale bulunan yerler(EŞ)
Estetik göl/baraj olan yerler(EGB)
Botanik gezilerine uygun saha(BOG)
Yabana hayatı geliştirme sahası(YHGS)
Garantili yaban hayatı gözlemi(GYHG)
Sualtı Yaşamı Gözleme İmkanı (SAG)
Bakir Küçük Koylar (BKK)
Ormanaltı florası tanıma gezi imkanı(Mantar ve
benzeri dahil) (FGİ)
Endemik Bitkilerin Gözlemi (EBG)
Köy Pazarları (Orman meyveleriden reçel
marmelat,kurutulmuş meyve satılması) (KP)
Çayır şeklinde gruplanmış dağ çiçekleri gezisi
(görselliği yüksek olacak) (DÇG)
Dokusu bozulmamış kırsal miras gezisi (KMG)
Yayla gezisi imkanı (Ya)
Tarihi eserler, sit alanı (Ts)
Şelale görme imkanı (Ş)
Peyzaj değeri yüksek yerler,fotoğrafik yerler (P)
Motorlu gezi imkanı (M)
Jeolojik ve jeomorfolojik değerler (Jm)
Kanyon görme imkanı (Cn)
Botanik gezisi imkanı (Bt)
Bakir orman gezisi (Bo)
Atla geziye uygun (At)
İzmit
Aktivite/değer
Kartepe
5.3 İLÇELERİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Kocaeli’nin Doğa Turizmi Açısından Öne Çıkan İlçeleri;
• Kartepe İlçesi (Kuzuyayla Tabiat Parkı, Suadiye Tabiat Parkı, Sapanca Gölü, Golf alanları, Kış Turizm Alanları)
• Gebze İlçesi (Ballıkayalar Tabiat Parkı, Darıca Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi, Eskihisar Sahili)
• Gölcük ilçesi (Nüzhetiye Şelalesi, denizel değerler, peysaj güzelliği, jeolojik yapısı ve
dokusunu kaybetmemiş kırsal dokusu)
• Başiskele İlçesi (Beşkayalar Tabiat Parkı, Kanyon, Yaylaları)
Kocaeli Doğa Turizmi Öne Çıkan İlçeleri
133
6-SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X)YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME
İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
6.1 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI
6.1.1 GENEL BİLGİLER
Ballıkayalar Tabiat Parkı sahip olduğu jeomorfolojik, biyolojik, jeolojik peyzaj ve rekreasyonel kaynak
değerleri açısından korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacı ile 6 Eylül 1995 tarih ve 22396
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 21 Temmuz 1995 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Tabiat Parkı ilan
edilmiştir.
Ülke ve dünya ölçeğindeki birçok sanayi kuruluşunun ve Organize Sanayi Bölgesi’nin yanı sıra bu kuruluş
ve bölgelerle ilişki halindeki çeşitli bilim ve araştırma merkezlerinin bir arada bulunduğu İstanbul –Kocaeli arasındaki endüstri ve sanayi koridorunun odak noktası niteliğindeki Gebze ilçesinin ortasındaki
Tabiat Parkı Gebze kent merkezinin 12 km kuzey doğusundadır. Güneyinde Tavşanlı Köyü ,doğusunda
Demirciler ve Köseler köyleri kuzeyinde Denizli köyü ile Mollafeneri bucağı ,batısında ise Pelitli köyü
bulunmaktadır. Özellikle güney kesiminde faaliyette olan Organize Sanayi Bölgeleri olmak üzere sahayı
havzası ile birlikte çevreleyen imalat, gıda,taş-toprak sanayi tesisleri ve depolama alanları göz önüne alındığında Tabiat Parkı tüm bu faaliyetlerin ortasında adete bir vaha, doğanın bir soluklanma alanı olarak
algılanmaktadır.
Ulaşım;Ballıkayalar Tabiat Parkı karayolu ulaşımı bakımından oldukça elverişli bir konuma sahiptir.
Türkiye’nin en önemli ana arterlerinden olan D100 karayolu ile E 80 TEM otoyolu proje alanının yaklaşık 4 km güneyinden geçmektedir. D100 karayolundan Tavşanlı Sapağı’ndan ,E 80 TEM otoyolundan
ise Dilovası 2 Ayrımı’ndan kuzeye yönelip ,Tavşanlı Köyü nün içinden geçerek Tabiat Parkı’na ulaşmak
mümkündür.
134
İklimi; Yarı nemli olarak nitelendirilen ve kış ayları ağırlıkta olan yöre iklimi yayvan ve sert yapraklı
odunsu bitki formlarının gelişimi için uygun olanaklar sağlamaktadır. Maki ve yalancı maki olarak adlandırılan bitki örtüsü formları görülmektedir.
Tabiat Parkının Jeolojik Açıdan Değerlendirmesi; Tabiat alanında en ilginç jeolojik yapılanma
Ballıkayalar vadisi boyunca yer almaktadır. Vadinin derin kanyon tipi gelişimi ,hemen hemen kuzeygüney yönlü bir uzanım gösterir. Bu kesimin uzunluğu yaklaşık 1.5-2.0 km kadardır. Vadi tabanını ve
vadi yamaçlarında karstik gelişimin tipik örnekleri görülmektedir.
Ballıkayalar vadi tabanında, menba mansab arasındaki kot farkı nedeniyle oluşan hızlı akım küçük
çağlayanlar, tabanda küçük göllenmeli dev kazanları oluşturmuştur. Yamaçlarda çıplak karst özelliği
görülür.
Yağış ve yüzey akıntıları etkisi ile ,yarıklı karst şekilleri ve erime olukları yaygın olarak gelişmiştir. Ballıkayalar Vadisi ;uzunluğu 1.5 km genişliği 40-80 m arasında değişen kanyon görünümlü kireç taşlarının
erimesi sonucu gelişen özgün yer şekilleri ile karstik dar ve derin kazılmış bir ‘Boğaz’ dır.
Tabiat Parkının Hidrojeolojik Yapı Açıdan Değerlendirmesi; Alanın kuzeyindeki akarsular doğudan kuzeyden ve batıdan çeşitli kollar alarak Ayvalık Deresi, kuzeyde Aren Deresi, kuzeybatıda Kılıç
Deresi adı altında Üçdere Mevkiinde bir araya gelir. Bu birleşme noktası alanın önemli noktalarından
birisidir.
Birleşmeden sonra Deli Dere adını alan ana kol güneye doğru akarken doğudan Değirmendere ile birleşerek önce Gürgen Dere, daha sonra Boğaz başlangıcında Ballıkayalar Deresi adını alır ve Boğaz vadinin içinden geçerek Tavşanlı Dere adıyla İzmit Körfezi’nde Dilovası’nın batısından Marmara Denizi’ne
dökülür. Ballıkayalar deresin yıllık akımlarının aylara dağılımı, bölgedeki diğere derelere göre daha
homojen bir değere sahiptir.
Florası ; Tabiat Parkı’nın florası, Avrupa-Sibirya ve Akdeniz elemanlarının ilginç bir karışımını yansıtmaktadır. Söz konusu tabiat parkında 79 familya ya ait 315 cins ve bu cinslere toplam 531 takson tespit
edilmiştir. Bu taksonlarda 109’u (%20,5)Akdeniz fitocoğrafya bölgesinin, 44’ü (%8,3 ) Doğu Akdeniz
fitocoğrafya bölgesinin, 58’i (%10,9) Avrupa-Sibirya
fitocoğrafya Bölgesinin ,5’i (%0,9) İran-Turan
fitocoğrafya bölgesinin ve 3’ü (0,6) ise Öksin elementidir. Geri kalan 312 takson (58,8) ise çok bölgeli
yada herhangi bir fitocoğrafya bölgesine ait değildir. Burada 10 tane endemik tür tespit edilmiştir.
135
Tabiat Parkı içerisinde en geniş alana yayılmış olan, başta mazı meşesi olmak üzere Macar meşesi ve kermes meşeleri, diğer yapraklı tür ağaçcık ve çalılarla birlikte alanı kaplamaktadır meşe yanında gürgen,
kestane, akçaağaç, dişbudak, ıhlamur, meşe, porsuk, sarıçam, göknar, kızılağaç, söğüt, çınar ağaç türleri
bulunmaktadır.
Faunası; Atmaca, alaca karga, hüthüt, tarla kuşu, bülbül kuşu, keklik, sülün populasyonunu oluşturmaktadır. Çakal, tiki, tavşan, domuz, köstebek, yaban domuzu ve geyiğe tabiat parkı içerisinde rastlanılmıştır.
Peyzaj Özellikleri ; Ballıkayalar Tabiat Parkı değişik noktalarda farklı peyzaj özellikleri göstermektedir. Bunlardan ana kaynak değeri niteliğindeki,
park alanın güneyinde yer alan Ballıkayalar vadisi
derin kanyon tipi özellik gösterir. Kanyon duvarları
ile birlikte, vadi içindeki akarsuyun kireçtaşlarını
eritmesi ve aşındırması sonucunda oluşan oyuklar, kovuklar, dev kazanları ile bunları çevreleyen
doğal bitki örtüsü tabiat parkının en önemli doğal
peyzaj değerleridir.
Sosyal Etkinlikler; Ballıkaya Vadisi dağcılık
sporu açısından hem yapısı hem de yoğun insan
yerleşiminin bulunduğu bölgelere yakınlığı nedeniyle dağcılık sporu açısından çok büyük değer taşımaktadır. Sağlam kireçtaşından oluşan duvarları
sayesinde ve Marmara Bölgesi’nin en önemli kaya
tırmanışı bölge olma özelliğine sahiptir. 100’e yakın kaya tırmanışı rotası ile gerçek bir kaya tırmanışı merkezidir. Birçok sporcu ilk kaya tırmanışı
deneyimini burada ki kaya bloklarında yapmıştır
136
Ballıkayalar kanyonu 12 ay boyunca keyifli tırmanış imkanı verilebilen, halen Türkiye’deki tek yer olma
özelliğine sahiptir. Vadinin genel olarak kuzey-güney yönü, günün her saati en azından bazı yamaçların
gölgede kalmasını, bir bölümününde güneş almasını sağlamaktadır. Yaz aylarında esen serin vadi rüzgarları, bunaltıcı günlerde dahi tırmanış ortamı yaratmaktadır. Kış aylarında da ılıman iklim sayesinde
yağmurun yağmadığı hergün tırmanış yapılabilmektedir.
Dağcılık kulüplerinin dağcılık ön eğitimi amaçlı kullandıkları Ballıkayaların, Türkiye’de ilk kez dağcılıktan bağımsız bir tırmanış disiplininin oluşup gelişmesine de zemin sağladığı, bunda vadinin kireç taşı
olması nedeni ile çok sağlam olmayan, yer yer çok çürük bölümler içeren kayalık yüzeylerinde yapılan
boltlama çalışmasının önemli yeri olduğu ifade edilmektedir.
6.1.2 BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU AKTİVİTELER;
• Doğa Gezisi
• Kanyonculuk
• Kaya Tırmanıcılığı
• Yaban Hayatı Gözlemciliği
• Yürüyüş ve Sırt Çantalı Geziler
• Doğa Eğitim Programları
• Botanik Turizmi
• Yerli Turistler
• Enteresan Peyzajlara geziler (jeoturizm),
137
6.1.3 BALLIKAYLAR TABİAT PARKI’NIN EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI
• Yüksek kalitede küçük ölçekli hizmetler, Ziyaretçilere iyi bilgi ve açıklamalar içeren,
iyi yönetilen doğa turizmi birlikleri oluşturmak ve bu birliklerin kırsal kesimden
oluşmasını sağlamak,
• Nitelikli Alan Kılavuzları yetiştirmek,
• Nitelikli konaklama yerlerinin yapılmasını sağlamak,
• Güzergahlar, yürüyüş parkurları oluşturma ve bunlar hakkında bilgilendirme ve ulaşım planı oluşturma,
• İl merkezi ile bağlantılı ulaşım ağının olması,
6.1.4 BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ 7 DOĞA TURİZM FIRSATI
• İstanbul, Ankara, Bursa gibi büyük illere yakın olması ve ulaşım ağının olması,
• Ballıkayalar Tabiat parkında kaya tırmanıcılığının 12 ay boyunca yapılması,
• Birçok sayıda kaya tırmanış rotasının olması,
• Doğa Turizmine olan ilginin artması,
• Ulaşımının kolaylığı,
• Planlamada bir sınırın olmaması,
• Tur operatörlerinin alana karşı müspet yaklaşmaları,
138
6.1.5 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI’NIN DOĞATURİZM POTANSİYELİNİN YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ
DAHA DA GELİŞTİRMEK İÇİN PLANLANAN HUSUSLAR
• İdare – ziyaretçi ve tanıtım merkezleri, konferans salonları,
• İnsanların doğa ile iç içe olacakları toprakla uğraşacakları hobi bahçeleri,
• 12 ay boyunca dağcılık yapma imkanı veren tabiat parkında dağcılık eğitim merkezi,
• Çocukların güzel vakit geçirmelerini sağlamak amacıyla çocuk oyun alanları,
• Yöresel ürünlerin piknik, spor veya diğer aktiviteler için gelen ziyaretçilere sunulması ve
satışının yapılarak ekonomik katkı sağlamak amacıyla ahşap mahalli ürünler satış üniteleri,
• Kanyonlar boyunca yürüyüş amaçlı parkur,
• Doğa ile bütünleşecek ahşap köprüler,
• Motorlu taşıt araçlarının alan içerisine gelişigüzel park etmelerini ve doğal bitki örtüsüne
zarar vermelerini önlemek amacıyla otopark,
• 159 rakımlı tepede Tabiat Parkına gelen kişilerin ailece kalabilecekleri bungalov yapımı,
• Ballıkayalar Tabiat Parkı’na gelen kişilerin gece konaklama yapmalarını sağlamak için çadır
ünitelerini ve karavan ünitelerini içeren, içinde karavan otoparkı bulunan organize kamp
alanı,
• Ziyaretçilerin alanın doğal yapısını ve özelliklerini tanımalarını sağlıyacak gerekli malzeme
ve ekipman sağlanarak alan içinde ve girişindeki uygun yerlerde tabelalar aracılığıyla sergilenmesi yanı sıra, alanın potansiyel ziyaretçiler tarafından da tanınmasını sağlıyacak, alan
dışı tanıtım çalışmaları
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Kaynak adı
1
2
3
4
5 Açıklama
Ormanlar
X
Peyzaj değeri, ekolojik değer
Göller
Nehirler
X
Yaylalar
Mağaralar
x
Yaban hayatı
x
Memeliler
x
Kuşlar
X
Kelebekler
İklim
X
Peyzaj dokusu
X
Çeşitlilik öne çıkar
Kanyonlar
X
Peyzaj değeri,
1-5 arası değerlendirme şekli;
1)İ nsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2) Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3) Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4) Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5) Turizm için ilginç değil
139
Ballıkayalar Tabiat Parkının Turizm Talebi Değerleri Tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi sayısı
Para harcama
Yaklaşık olarak 4000 kişi gelmektedir.
Yeme-içme
Bireysel gezginler: % 15
Eşler: % 20 Aileler: % 40
Ziyaretçi profili
Tur grupları(tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde): %15
Diğerleri: % 10
1. Doğa Gezileri,
2. Kanyonculuk-Canyoning,
Gelişlerinin ilk 5 sebebi
3. Adrenalin Gezileri(Kaya tırmanıcılığı)
4. Yaban Hayatı (fauna gezileri),
5. Doğa Eğitimi Programları
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası Havaala- Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
nına Yakınlığı
Özel taşıt
(x )
Toplu taşıma ( x )
Alana Ulaşım
Diğerleri
Ziyaretçinin genel ulaşım kanaati:
(x )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş, atlı
vb.)
Kolay ulaşılabilir
Ulaşım için problemler: Yok
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme kolaylıkları
Restoran sayısı
140
Altyapı Analizi
Yetersiz Yeterli İyi
X
X
X
X
Açıklama
Yeterli
Yeterli
x
X
X
X
X
X
X
Yapılıyor
Yapılıyor
Yapılıyor
Düzenleniyor
Günübirlik alan içinde bir tane var
Restoranların durumu
Yeme-içme, konaklama analizi
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
Günübirlik alan içinde
1
10
Yakın ilçesinde
Yüksek standartlı yemek sunanlar:5
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: 3
Kötü standartta yemek sunanlar:3
Yerel
Yemek standartları
Barınma imkanları
Kategori
Kuruluş sayısı
Yatak sayısı
(iyi-kötü-orta)
Oteller
İyi
2
144
Orta
2
120
Hosteller (Misafirhaneler)
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Orta
Diğerleri: Pansiyon
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri
Var - yok
Tek – eşsiz olanlar var mı?
Sunduğu değerlerden
Var
Biraz farklı ama değerli
olanlar
Diğer ili çeken yerlere
benzer olanlar
Alan turist ziyaret döngüsüne girecek şekilde turistlerin
Evet - Hayır
ilgisini çekecek diğer alanlara yakın mı?
Evet
Bayrak türler
Alandaki yabanıl varlıklar
Diğer
ilginç
hayatı(fauna)
Neler?
Derin Kanyon tipi yapı
Kanyon duvarları ile birlikte,
vadi içindeki akarsuyun kireçtaşlarını eritmesi ve aşındırması
sonucunda oluşan oyuklar, kovuklar, dev kazanları ile bunları
çevreleyen doğal bitki örtüsü
İstanbul, Bolu gibi turistik yerlere yakınlığı bulunmaktadır.
İstanbul ve Bolu Turistik illere
yakın olması ve İl içerisinde Eskihisar sahili ve Darıca Faruk
Yalçın Hayvanat Bahçesi ve Botanik Parkına yakın olması.
1.
2.
Var
10 tür
yaban
Kelebekler
Endemik bitkiler
141
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı
Memeliler
Kuşlar
Açıklama
Garanti edilen türler var mı?
x
X
Yaban domuzu, keklik
Genellikle rastlanma ihtimali
x
X
Kirpi, Köstebek , tavşan, domuz,
karga
Şans veya mevsime bağlı olanlar
x
X
Karaca, geyik ,leylek
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Yetersiz
Rekreasyonel tesisler
x
Spor tesisleri
x
Diğerleri
x
142
Yeterli
İyi
Durum Açıklaması
Uzun Devreli Gelişme Planına göre yapılması planlanıyor
Taşıma Kapasitesi Analizi
Ballıkayalar Tabiat Parkı ve Çevresinde yaşayan paydaş ve ilgi grupları ile yapılan birebir görüşmeler,
yönetici gözlemleri neticesinde aşağıdaki veri grupları elde edilmiştir.
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2-Olanak Sağlanıyor, 3-Veri Yok, 4-Çoğunlukla Sağlanamıyor 5-Hiç Sağlanamıyor.
Göstergeler
1
2
3
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
4
5
x
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
x
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç, istek ve önerileri ele alınıyor
x
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
x
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
x
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
x
İyi bir işbirliği içindeler
x
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
x
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
x
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
x
Diğer sektörlerde turizm gelişimine fayda sağlıyor
x
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
x
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
x
x
x
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
x
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
x
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
x
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
x
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
x
x
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
x
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
x
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
x
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
x
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
x
Turizm hayat kalitesini arttırıyor
x
143
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Ballıkayalar Tabiat Parkı’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem yaşamamaktadır.
2- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır
3 - Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmış, kültür ve tabiatın korunmasına imkan sağlanmıştır.
Ballıkayalar Tabiat Parkı’nın ekolojik taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
F aaliyet
Genel etkiler
Müspet/menfi
Korunan alan
üzerindeki
Kabul
Kabul
etki
edilebilir edilemez
Etki
Kabul edilebilir ancak;
Kamping &
piknik
Menfi
Dağcılık,
trekking
Müspet
x
Belli yerlere uyarı levhaları
koymak ve kılavuz eşliğinde
yapılmalı.
Yeme-içme
Müspet
x
Seçenek arttırılabilir.
Doğa yürüyüşü
Müspet
x
Yürüyüş parkurunda yapılmalıdır.
Kanyoning
Müspet
x
Kılavız eşliğinde olabilir .
Yaban hayatı
gözlemi
Müspet
x
Kılavuz eşliğinde olabilir.
Bilimsel
geziler
Müspet
x
Kılavuz eşliğinde olabilir.
Katı atıklar
1- Ballıkayalar Tabiat Parkı’nda özellikle katı atık sorunu görülmektedir.
2- Kanyonlara ve dağ gezilerinde tehlikeli durumları gösteren levhalar olmalı, kılavuz eşliğinde gidilmeli ve kurtarma timi her an hazır beklemelidir.
3- Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşım kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
144
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektir
x
Yürüyüş yollarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor
2
3
x
x
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
5
x
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
4
x
x
x
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Biyoçeşitliliğin gelen ziyaretçilerden çok fazla etkilenmediği,
2- Patika dışına çıkan ziyaretçilerin olduğu, bunların zararlara sebep olabileceği, uyarı, işaretlemeler ve alan kılavuzu sistemi ile bunların çözülebileceği,
145
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı,yeterli 2- İyi 3- Fena değil 4- Kötü 5- Çok kötü)
Fiziki/idari taşıma
kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yer
Kapasite
1
2
Korunan alana giriş yolları
x
Korunan alandaki yol ağı
x
Korunan alan içindeki toplu taşıma
araçları
Park etme
x
Akış
x
Yer sayısı
x
Biletleme
x
Yönlendirme
x
İşaret levhaları
x
Yetkililer
x
Ziyaretçi merkezi
x
Basılı ve görsel materyal
x
x
Yiyecek içecek temini Tedarik
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
4
x
Ofisler
Ticaret
3
x
Seçenekler
Tuvaletler
x
Atıkların toplanması
x
Yeterlilik durumu
Yaban hayatı izleme
Sayısı ve uygunluğu
noktaları
x
Seçenekler
Paket doğa turları
Aktiviteler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Çalışanlar
Yeterli sayıda
Donanımlı
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1-
2-
3-
4-
5-
6-
146
İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir,
Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur,
Personelin donanımı arttırılmalıdır.
Alan kılavuzlarının alanda bulunması bilgi ihtiyacını çözecektir.
Paket turlarının olması ve araç kiralama Tabiat Parkına olan ilgiyi arttıracaktır.
Personelin bilgi donanımı arttırılmalıdır.
x
x
5
Psikolojik Taşıma Kapasitesi; ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer herhangi bir problem yaşanmadığı görülmektedir.
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu şekilde yapılabilir;
1- Taşıma kapasitesine ulaşılmamıştır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede zarar görecek
durumda değildir,
2- Toplumun Tabiat Parkı üzerindeki bazı beklentileri turizm artışı ile karşılanabilirken bazı beklentiler
yapılamaz özelliktedir.
147
6.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI
6.2.1 GENEL BİLGİLER
Kuzuyayla Mesire Yeri ülkemizin ulusal ve uluslar arası düzeyde öneme sahip müstesna köşelerinin korunarak sürdürebilirliğin sağlanması, bu sahalarımıza olan farklı kullanım taleplerinin kontrolü ve planlı
bir şekilde karşılanması ve buraların koruma-kulllanma dengesi düzeltilerek gelecek nesillere milli miras
bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru ile Tabiat Parkı olarak ilan
edilmiştir.
Coğrafi Konum; Kuzuyayla Tabiat Parkı, coğrafi olarak Kocaeli İli, Kartepe İlçesi sınırları dahilinde
Maşukiye ve Derbent Beldeleri sınırları içinde, 1602 rakımlı Kartepe’nin bitişiğinde Marmara Körfezi ve
Sapanca gölünü gören kuzey batısında bulunmaktadır.
148
Ulaşım Ağındaki Yeri; Tabiat Parkı Kartepe’de kurulmuş olup doğal hayatın bütün güzelliklerini taşımaktadır. İstanbul, Adapazarı, Bursa illeri gibi nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerleşim alanlarına
yakındır ve ulaşım kolaylığı mevcuttur. İzmit İli merkezine ve İzmit İli merkezinden geçen İzmit-Adapazarı, İzmit-Yalova karayollarına 25 km mesafede bulunmaktadır. Alan İzmit merkez ilçeye 27 km,
Gölcük ilçesine 44 km, Adapazarı iline 72 km, Yalova iline 77 km ve İstanbul iline 130 km mesafede
bulunmaktadır.
İklimi ;Bu bölgede yazları sıcak ve az rutubetli kışları yağmurlu ve serin geçer. Ilıman bir iklim vardır.
İlkbahar ve sonbaharda bol yağmur alır. Kışın karlıdır. Tenebbüt mevsimi mayıs başından kasım ayının
sonuna kadar 7 ay sürer.
Florası; Burada ağaç, ağaççık ve otsu bitkilerde oluşan vejatasyon sayısı fazladır. Yörede; karaçam, göknar kayın, meşe, gürgen, akçaağaç, kestane, çınar, eğrelti, defne, orman sarmaşığı, ayı üzüm, böğürtlen
türü flora bulunmaktadır. Düşük rakımlı yerlerde kestane ve meşe türleri karışım yapmaktadır. Çoğunlukla saf kayın ormanı mevcuttur.
149
Faunası; Atmaca, alaca karga, tarla kuşu, bülbül kuşu,keklik,sülün popülasyonunu oluşturmaktadır.
Çakal, tiki, tavşan, köstebeğe,kızıl geyiğe ,yaban domuzuna tabiat parkı içerisinde rastlanılmıştır.
Peyzaj Özellikleri; Çam, kayın, ıhlamur ağaçları ve rengarenk çiçeklerle çevrilmiş Kuzuyaylası’na gelindiğinde temiz havanın ve vahşi doğanın birbiriyle kaynaştığı görülür. Konaklama alanına ve şehir
merkezine yakınlığı ile turizm açısından değerli bir potansiyele sahiptir. Sessizliği ve tertemiz orman
havasının yanısıra eşsiz İzmit Körfezi ve Sapanca Gölü manzarasına sahiptir.
150
6.2.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN
ÖNE ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU AKTİVİTELER
•Doğa Gezisi
•Yaban Hayatı Gözlemciliği
•Yürüyüş ve Sırt Çantalı Geziler
•Doğa Eğitim Programları
•Botanik Turizmi
•Yerli Turistler
•Kış sporları
•Bakir Orman Gezileri
•Fotosafariler
6.2.3 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI
• Yüksek kalitede küçük ölçekli hizmetler, ziyaretçilere iyi bilgi ve açıklamalar içeren, iyi yönetilen doğa turizmi birlikleri oluşturmak ve bu birliklerin kırsal kesimden oluşmasını sağlamak,
• Nitelikli Alan Kılavuzları yetiştirmek,
• Nitelikli konaklama yerlerinin yapılmasını sağlamak,
• Güzergahlar, yürüyüş parkurları oluşturma, bunlar hakkında bilgilendirme ve ulaşım planı
oluşturma,
• Ulaşım, il merkezi ile bağlantılı ulaşım ağının olması.
151
6.2.4 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN 8 DOĞA TURİZM FIRSATI
• İstanbul, Ankara, Bursa gibi büyük illere yakın olması ve ulaşım ağının olması,
• Kış sporlarının yapıldığı Kartepe’de olması ve yakınında Green Park otelin yer alması,
• Golf sahasına yakın olması,
• Su kayağı yapılan ve kuş gözetleme yeri olan Sapanca Gölü’ne yakın olması ve Sapanca
Gölü’nü kuş bakışı görmesi,
• Doğa Turizmine olan ilginin artması,
• Ulaşımının kolaylığı,
• Planlamada bir sınırın olmaması,
• Tur operatörlerinin alana karşı müspet yaklaşmaları.
152
6.2.5 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN DOĞA TURİZM POTANSİYELİNİN
YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA
DA GELİŞTİRMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ HUSUSLAR PLANLANMAKTADIR
• Kışın karın keyfini çıkartabilmek, kayak yapmaya olanak vermek için kayak pistleri,
• Kuzuyayla’nın manzarasını tepeden izlemek için telesiyej sistemi,
• Buraya gelenlerin rahatça piknik yapmalarını sağlamak ve Tabiat Parkının doğal ekosistemini korumak amacıyla piknik masaları,
• Piknik yapmak maksadıyla ve doğal alana zarar vermeyi önlemek amacıyla ahşap malzeme
ile yapılmış kameriyeler,
• Sportif ihtiyaçları gidermek için futbol sahası basketbol sahası, voleybol sahası ve tenis sahası,
• Spor alanlarına hizmet vermek üzere içerisinde soyunma odası, wc, duş bulunduran spor
alanı destek binası,
• Kuzuyayla’ya gelen kişilerin gece konaklama yapmalarını sağlamak için çadır ünitelerini ve
karavan ünitelerini içeren içinde karavan otoparkı bulunan organize kamp alanı,
• Tabiat Parkına gelen kişilerin ailece kalabilecekleri bungalov yapımı,
• Spor alanlarının etrafında yürüyüş ve bisiklet amaçlı parkur,
• Doğa ile bütünleşecek ahşap köprüler,
• Motorlu taşıt araçlarının alan içerisine gelişigüzel park etmelerini ve doğal bitki örtüsüne
zarar vermelerini önlemek amacıyla otopark ,
• Çocukların güzel vakit geçirmelerini sağlamak amacıyla çocuk oyun alanları,
• İzmit Körfezini ve Sapanca Gölü’nü en iyi şekilde görebilmek ve temiz havayı en iyi şekilde
solumak için burada seyir terası,
• İnsanların güzel vakit geçirebileceği doğaya uyumlu olacak bir şekilde, doğal malzemenin
özellikle de ahşap yoğunlukla kullanımı ile fonksiyonluğunun yanı sıra estetik görünümlü
bir kır gazinosu,
• Yöresel ürünlerin piknik, spor veya diğer aktiviteler için gelen ziyaretçilere sunulması ve
satışının yapılarak ekonomik katkı sağlamak amacıyla ahşap mahalli ürünler satış üniteleri,
• Ziyaretçilerin alanın doğal yapısını ve özelliklerini tanımalarını sağlayacak gerekli malzeme
ve ekipman sağlanarak alan içinde ve girişindeki uygun yerlerde tabelalar aracılığıyla sergilenmesi yanı sıra, alanın potansiyel ziyaretçiler tarafından da tanınmasını sağlayacak alan
dışı tanıtım çalışmaları planlanmaktadır.
153
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Kaynak adı
Var
Dağlar
1
2
3
4
5
x
Ormanlar
Açıklama
Peyzaj, Jeomorfoloji
x
Peyzaj değeri, ekolojik değer
Mağaralar
x
Yaban hayatı
x
Memeliler
x
Kuşlar
x
Kelebekler
x
İklim
x
Peyzaj dokusu
x
Çeşitlilik öne çıkar
1-5 arası değerlendirme şekli;
1)İ nsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2) Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3) Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4) Herhangi bir farklı Ģey sunmaz,
5) Turizm için ilginç değil
Kuzuyayla Tabiat Parkının Turizm Talebi Değerleri Tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi sayısı
Yıllık ortalama 5000 kişi ziyaret etmektedir
Para harcama
Yeme-içme
Bireysel gezginler: % 15
Eşler: % 20 Aileler: % 40
Ziyaretçi profili
Tur grupları(tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi şeklinde): %15
Diğerleri: % 10
Rekreasyon (kış sporları)
Gelişlerinin ilk 5 sebebi
Yürüyüş
Manzara seyir (Nadir)
Yaban hayatı gözlemi (Nadir)
Botanik gezileri (Nadir)
Kıyaslanabileceği saha
154
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası HavaalanıOrta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
na Yakınlığı
Özel taşıt
Alana Ulaşım
(x )
Toplu taşıma ( x )
Ziyaretçinin genel ulaşım kanaati:
Diğerleri
Özel taşıt ile kolay ulaşılabilir, toplu
taşıma ile zor.
(x )
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler:
Yok
Altyapı Analizi
Yetersiz
Yeterli
İyi
Açıklama
Taşımacılık ağı
X
Bazı bölgelerde yeterli
Yerel ağ(toprak, asfalt)
X
Bazı bölgelerde yeterli
Anayollara bağlantı
X
Yeterli
Yerel genel taşımacılık
X
Yeterli
Programlar
X
Yeterli değil
Ücretler
X
Ring patikaları
X
İşaret levhaları
X
Var, yenileri yapılıyor
Yapılıyor, yer yer tamam
Genel yer işaret levhaları
X
Bilgi panoları
Yapılıyor
X
Yapılıyor
Araçlar için park kapasitesi
X
Düzenleniyor
Bilgi alma ve tercüme kolaylıkları
X
Yeterli değil
Restoran sayısı
X
En yakın Kartepe ilçesinde
var.
155
Yeme-içme, konaklama analizi
Kategori
Restoranların durumu
Sayısı
Açıklama
Turistik
6
Kartepe Alabalık Tesisi
Yerel
24
Kartepe ilçesindeki tüm
restoranlar
Yüksek standartlı yemek sunanlar:6
Yemek standartları
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:14
Kötü standartta yemek sunanlar:10
Barınma imkanları
Oteller
Hosteller
ler)
Kategori
(iyi-kötü-orta)
İyi
(Misafirhane-
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
DiğerleriPansiyon
156
Orta
Kuruluş sayısı
1
Yatak sayısı
648
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Var - yok
Tek – eşsiz olanlar var mı?
Sunduğu değerlerden
Neler?
-
Biraz farklı ama değerli
olanlar
Deniz ve göl manzaralı birkaç dağdan biri olup ayrı bir güzellik taşıyan Kartepe de bulunan ve Körfeze
hakim, geniş bir perspektifle seyir
manzarası imkanına sahip.
Diğer ili çeken yerlere
benzer olanlar
İstanbul, Yalova, Bursa, Sakarya
illlerine yakın uzaklıkta bulunmaktadır.
Alan turist ziyaret döngüsüne girecek şekilde
Evet - Hayır
turistlerin ilgisini çekecek
diğer alanlara yakın mı?
Kartepe kış sporları yapılan yere,
golf sahasına, su kayağı ve kuş
gözetleme imkanı olan Sapanca
Gölü’ne yakındır.
Evet
Bayrak türler
Diğer
ilginç
Alandaki yabanıl varlık- hayatı(fauna)
lar
Kelebekler
yaban
Ayı, Kızıl Geyik
Endemik bitkiler,
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı;
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı
Memeliler
Kuşlar
Garanti edilen türler var mı?
x
x
Tilki, Köstebek, Domuz Karga
Genellikle rastlanma ihtimali
x
x
Çakal, Atmaca, Tarla kuşu
Şans veya mevsime bağlı olanlar
x
x
Alanda bulunan tesisler
Açıklama
Günübirlik alan içinde bulunmaktadır.
Kırkahvesi
Sahadaki tesisler
Yetersiz
Rekreasyonel tesisler
x
Spor tesisleri
x
Diğerleri
x
Yeterli
İyi
Durum Açıklaması
Uzun Devreli Gelişme Planına göre
yapılması planlanıyor
157
Taşıma Kapasitesi Analizi
Kuzuyayla Tabiat Parkı ve Çevresinde yaşayan paydaş ve ilgi grupları ile yapılan birebir görüşmeler, yönetici gözlemleri neticesinde aşağıdaki veri grupları elde edilmiştir
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme şekli:
1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2-Olanak Sağlanıyor, 3-Veri Yok, 4-Çoğunlukla Sağlanamıyor 5-Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
1
2
3
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
4
x
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
x
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç, istek ve önerileri ele alınıyor
x
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
x
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
x
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
x
İyi bir işbirliği içindeler
x
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
x
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
x
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
x
Diğer sektörlerde turizm gelişimine fayda sağlıyor
x
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
x
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden sonra gelişme
gösterdi
x
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
x
x
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
x
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
x
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
x
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
x
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar görmemiştir.
x
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
x
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
x
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
x
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
x
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
x
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
x
Turizm hayat kalitesini arttırıyor
158
x
5
Sosyal ve Ekonomik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Kuzuyayla Tabiat Parkı’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem yaşanmamaktadır.
2- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır.
3 - Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmış, tabiatın korunmasına imkan sağlanmıştır.
Kuzuyayla Tabiat Parkı’nın ekolojik taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel etkiler
Etki
Korunan alan
Kabul
Kabul
Müspet/menfi üzerindeki etki edilebilir edilemez Kabul edilebilir ancak;
Kamping&piknik
Menfi
Katı Atıklar
Yeme-içme
Müspet
X
Seçenek arttırılabilir
Yürüyüş parkurunda
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
yapılmalıdır.
Kılavuz eşliğinde olaYaban hayatı gözlemi
Müspet
X
bilir.
Kılavuz eşliğinde olaBilimsel geziler
Müspet
X
bilir.
1- Kuzuyayla Tabiat Parkı’nda özellikle katı atık sorunu görülmektedir.
2- Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşım kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır.
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1-Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektir
X
Yürüyüş yollarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor
2
3
4
5
X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir
X
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
X
X
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
X
X
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Biyoçeşitliliğin gelen ziyaretçilerden çok fazla etkilenmediği,
2- Patika dışına çıkan ziyaretçilerin olduğu, bunların zararlara sebep olabileceği, uyarı, işaretlemeler ve alan kılavuzu sistemi ile bunların çözülebileceği,
159
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
(1-Akıcı, yeterli 2- İyi 3- Fena değil 4- Kötü 5- Çok kötü)
Yer
Altyapı
Kapasite
1
2
3
Korunan alana giriş yolları
x
Korunan alandaki yol ağı
x
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
x
Park etme
x
Akış
x
Yer sayısı
x
Biletleme
x
Yönlendirme
x
İşaret levhaları
x
Yetkililer
x
Ziyaretçi merkezi
x
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Yiyecek içecek temini
Tedarik
Ticaret
Seçenekler
Kolaylık tesisleri
4
x
x
x
Tuvaletler
x
Atıkların toplanması
x
Patika ağı
Yeterlilik durumu
Yaban hayatı izleme noktaları
Sayısı ve uygunluğu
x
Seçenekler
Paket doğa turları
Aktiviteler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Çalışanlar
160
Yeterli sayıda
Donanımlı
x
x
5
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
•İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir.
•Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur.
•Personelin donanımı arttırılmalıdır.
•Alan kılavuzlarının alanda bulunması bilgi ihtiyacını çözecektir.
•Paket turlarının olması ve araç kiralama Tabiat Parkına olan ilgiyi arttıracaktır.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi; ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer herhangi bir problem yaşanmadığı görülmektedir.
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi;
1- Taşıma kapasitesine ulaşılmamıştır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede zarar
görecek durumda değildir,
2- Toplumun Tabiat Parkı üzerindeki bazı beklentileri turizm artışı ile karşılanabilirken bazı beklentiler yapılamaz özelliktedir.
7. KOCAELİ İLİ VE İLÇELERİNİN KIYAS YÖNTEMİ İLE KISA
DEĞERLENDİRMESİ
Karşılaştırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı görmesi
ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği arttırma yöntemidir.
Karşılıklı bilgi alışverişi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini şimdiden görüp, müşterinin isteklerini şimdiden karşılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
Karşılaştırma yapılan ilçenin/ilin başarılı olduğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde alınabilirliği araştırılmalıdır.
161
Kıyas yöntemi ile doğa turizmi potansiyeli yüksek olan bazı Kocaeli ilçelerin değerlendirilmesi
İlçe
Kıyaslanan İl/İlçe Kıyaslama sebebi
Örnek alınacak deneyim
Kartepe
Bursa
Kış sporları
Bursa Uludağ Kış sporlarının ve kış turizminin en
öne çıktığı yer konumundadır.
Gebze
Fethiye
Kaya tırmanışı,
Fethiye Faralya kaya tırmanışlarının yapıldığı
önemli yerlerden biridir.
İzmit
Akçakoca
İklim ve doğa ya- Akçakoca deniz ve orman kültürünün birarada
pısı
olduğu bir yerdir.
Gölcük
Termal
Ilıca
Roma ve Bizans devrinden itibaren Samanlı Dağlarının yamacındaki kaplıcalardan yararlanılmaktadır.
Sonraki bölümde verilecek doğa turizmi stratejilerinde yapılan detaylı karşılaştırmaların sonuçlarına göre
stratejik faaliyetler oluşturulacaktır.
162
8. KOCAELİ İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
8.1. GELIŞME STRATEJILERI
Strateji 1. Doğa turizmi potansiyel alanları olarak işaret edilen bölgelerde detaylı çalışma yapılarak doğa
turizmi konulu tematik Tabiat Parklarının, Milli Parkların ilan edilmesi çalışmalarını yapmak,
Strateji 2.Av turizmini geliştirmek amacıyla devlet avlaklarının sayısını arttırmak ve avcı derneklerinin
doğa turizmi konusunda bilinç düzeyinin arttırılması,
Strateji 3. Korunan alanlarda doğa turizmini içine alan model planlar geliştirmek,
Strateji 4. Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği yapılabilecek alanların tanıtımının yapılması, yerel yönetimler, üniversiteler ve ilgili kuruluşlar ile koordinasyonun sağlanarak Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliğini geliştirecek projelerin yapılmasını sağlamak,
Strateji 5.Kurumda doğa turizmi konusunda bir birim oluşturularak gerekli eğitim ve bilgi desteğini
sağlamak,
Strateji 6.Yerel halka yönelik bilinçlendirme toplantıları organize etmek. Pilot bölge ve köy seçimleriyle
örnek uygulamalar yaparak bu uygulamaları diğer yörelere yaymak,
Strateji 7. Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile Kocaeli’nde turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
Strateji 8.Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, yerel çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde
işlenmesi,
Strateji 9.Yüksek potansiyele sahip ilçelerede yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne çıkarılması,
Strateji 10.Doğa turizminde seçeneklerin arttırılması ve gelişimi için projelerin hazırlanması.
8.2. PAZARLAMA STRATEJISI
Strateji 1. İlgili yerel ve ulusal televizyon kanallarında yılda en az iki defa doğa turizmi konusunda söyleşi yapmak,
Strateji 2. Doğa turizmi ile ilgili paydaşların koordinasyonla sempozyum hazırlanması,
Strateji 3.Özellikle doğa harikası olan korunan alanları gerekli önlemleri alarak ve ziyarete uygun biçimde düzenleyerek tur şirketlerine tanıtımının yapılması.
8.3.ZIYARETÇI YÖNETIMI STRATEJISI
Strateji 1. Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin yaygınlaştırılması, bunun yanında müşteri
beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması.
163
8.4.İZLEME VE DEĞERLENDIRME STRATEJISI (TURIZMIN ETKILERININ
VE SÜRDÜRÜLEBILIRLIĞIN IZLENMESI)
Strateji 1. Doğa turizmi alanları ile ilgili bir veri tabanı oluşturarak web üzerinden paylaşmak.
KAPASİTE GELİŞTİRME
Amaç: ilgili paydaşların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
164
Başlangıç tarihi
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Bütçesi ve Finans kaynağı
Göstergeler
2014
2014
2014
2014
Av turizmine profesyonel yaklaşım sağlanacaktır.
Dernekler
İşbirliği ortakları
Belediyeler, muhtarlıklar Doğa
Turizm Dernekleri
Tema Vakfı,
Doğa Dernekleri
Avcı derneği üyelerine
yılda en az bir kez doğa
bilincinin artırılmasına
yönelik eğitimler vermek.
TUBİTAK, Doğa Denekleri
Yapacak kişi ve kuruluşlar
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü
1
Üniversiteler ,
Orman ve Su
İşleri Müdürlüğü
4
Doğa eğitimi için görev alacak eğitimcilerin eğitilmesi, plan
dönemi içinde 30 adet
eğitici eğitmek,
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü, Üniversiteler
2
Yerel halka yönelik
doğa turizm konusunda
kurslar açmak.
Pilot bölge ve köy seçimleriyle örnek uygulamalar yaparak bu
uygulamaları
diğer
yörelere yaymak. Bu
konuda plan süresince
20 kurs açılarak 400
kişinin eğitilmesi sağlanacak.
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü,
3
Doğa Turizm eğitim kurslarının
açılması
2
Açıklama
Avcı derneklerini
Doğa KoruDoğa Turizmi konu- ma Eğiticileri
sunda bilinçlendirmek Yetiştirmek
2
2
Süresi
Eylem
Yerel profesyonel av
klavuzu eğitimi
1
Öncelik
Eylem no
2014
2014
2014
2014
2014
2014
2014
Üniversiteler
Muhtarlıklar,
Belediyeler
TEMA ,Üniversiteler
Belediyeler
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü
Dernekler
11 1
Dağ, kanyon ve mağara
kurtarma Timlerininkurulması sonucundaziyaretçilerin güvenliği
sağlanacaktır.
AFAD (Afet ve Dil KurslaAcil Durum Yöne- rı, Dertimi Bşk. lığı)
nekler
Yabancı ziyaretçilerle
iletişim sağlanacaktır.
9
1
,Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü,
10 3
8
1
İl Gıda Tarım ve HayvanÜniversiteler,
cılık Müdürlüğü, Orman Orman ve Su İş- İl Gıda Tar.
ve Su İşleri Müdürlüğü, İl leri Müdürlüğü ve Hay. Md.,
Kültür Turizm Müdürlüğü
OSİ Md.lüğü
1
Her türlü faaliyetin
planlanma, geliştirme
ve uygulama safhalarında Kocaeli içinde ve
yakınındaki üniversitelerden bilimsel destek
alınması için işbirliği
yapılacaktır,
7
Orman ve
Orman ve Su İşleri
Su İşleri
Müdürlüğü, KayMüd., Ünimakamlıklar
versiteler,
Rehber eğitimi
İlgi gruplarının eğitimi
Hedef birlikteliği için
ilgi gruplarının worshoplarla,
toplantılarla hedeflere yönlendirilmesi,
hedef
birliğinin sağlanması
11 yıl boyunca,her yıl 1
workshop düzenlenecektir.
Üniversitelerle işbirliği
Kocaeli’nin Biyolojik Çeşitlilik
Envanter Çalışmasının Yapılması
Koceli
genelindeki
alanlara yönelik tamamı yöre halkından
olmak üzere plan döneminde 40 adet Alan
Klavuzu yetiştirilmesi
Yabancı dil
eğitimi
3
Ekoturistler için rotaların yer aldığı haritaların oluşturulması ve
basımı
Kurtarma Timlerinin kurulması
6
1
Haritaların
oluşturulması
5
Korunması gerekli türlerin ve yaşam alanlarının koruma altına
alınarak
sayılarının
arttırılması sağlanacak
bu sayede hem ekolojik
denge takipte tutulacak hem de ekolojik
turizm ve kontrollü av
turizminin de canlanması sağlayacaktır.
165
FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI
166
Başlangıç tarihi
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Bütçesi ve Finans kaynağı
Göstergeler
2014
2014
Kene toplama ve öldürmeye müsait Gaga yapısı
sayesinde KKKA hastalığı
ve kenelerle mücadelede
kullanılan Beç tavuklarının ilimizde üretilmesi
hem etkin mücadele hem
de ekonomik kazanç sağlayacaktır.
2015
2014
İşbirliği ortakları
Büyükşehir Belediyesi, Orman Bölge
Müdürlüğü
Büyükşehir Belediyesi,
Büyükşehir Belediyesi,, OGM, Üniversiteler
kuruluşlar
Yapacak kişi ve
Orman ve Su İşleri
Md.
Orman ve Su İşleri Md.
Doğal
alanların
geliştirilmesi ile türlerin,
toplulukların ve ekosistemin işlevinin korunması
sağlanacaktır.
Üniversiteler
15 2
ilin sanayi kimliğinden
sıyrılabilmesi, kaynak değerlerinin korunması ve
vurgulanması için sosyolojik ve hayati önem arz
eden konularda, klasik
eğitim metotları yerine
daha kalıcı ve verimli olan
empati, yerinde gözlem
ve drama tekniklerinin
kullanıldığı eğitimlerin
yapılacağı alanlara ihtiyaç
vardır. Merkezin kurulmasıyla bu ihtiyaç karşılanmış olacaktır.
Orman ve Su İşleri Md.
14 2
Kocaeli'nde bir arboretum
kurulması biyoçeşitlilik
açısından bölgeyi olumlu
etkileyerek, aynı zamanda Kocaeli için önemli bir
kazanç kapısı olacak doğa
turizminin canlanmasını
sağlayacaktır.
Süresi
Orman ve Su İşleri
Md.
13 1
Açıklama
Doğal Yaşam Alanlarının Tabiat Eğitim Merkezinin Kurulması Arboratum KurulmaGeliştirilmesi
sı ve Geliştirilmesi
12 1
Eylem
Beç Tavuk Üretim
İstasyonu Kurulması
Öncelik
Eylem no
Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliştirmek,
…………
2014
2015
2014
2015
2014
Dernekler (D)
Çevre ve Şehircilik Md (ÇŞM)
Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü
Dernekler
Dernekler
Dernekler
Dernekler, Belediyeler, Muhtarlıklar
Kaymakamlıklar
İl Turizm
Muhtarlıklar(M)
Md.lüğü, OSİ belediyeler,
(B) İl
Md.lüğü,
özel
idaresi
(İÖİ)
İşletmeciler
OSİ Md.lüğü,
İşletmeciler
22 3
Favori yerlerde Dağ bisikleti patikası ağı için altyapı, araştırma ve organizasyonun tamamlanması,
Orman ve Su
İşleri Müdürlüğü, Kaymakamlıklar,
21 2
Korunan alanlarda kamp
karavan yeri kurmak
Sportif ihtiyaçları gidermek için futbol sahası
basketbol sahası, voleybol sahası ve tenis sahası
ve Spor alanlarına hizmet
vermek üzere içerisinde
soyunma odası, wc, duş
bulunduran spor alanı
destek binası yapımı sağlanacaktır.
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü, İşletmeciler
20 2
Dağ bisikleti
parkurları
19 2
Ziyaretçi merkezi vizyonunun katılımcılıkla oluşturulması, favori Korunan
alanlarda ziyaretçi merkezlerinin kurulması için
çalışmalara başlanacaktır.
Spor tesisleri kurmak
18 1
Trekking güzergahı larak
tespiti edilen tüm sahalarda patika düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların
yapımı ve yerine konması
2017 yılına kadar tamamlanacaktır.
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,
Alan düzenleme
Kamping alanlarının ve
günübirlik alanların düzenlenmesi,
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,
İşletmeciler
Atık Yönetimi
17 1
Organize kamp
Ziyaretçi merPatika düzenlemeleri (trekking
alanı kurmak kezleri kurulması yol ağı oluşturma ve düzenleme)
16 1
Katı atıkların yönetimi
konusunda, vahşi depolama yapılması engellenecektir.
167
168
2014
Valilik, Türk Hava
kurumu
2014
Özellikle belediyeler ve
atıksu oluşturan tüm evsel
ve endüstriyel atıksular
oluşturan işletmelerden
kaynaklı atıksular arıtılacak ve turizm alanları korunmuş olacaktır.
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü
2014
2014
Valilik, İÖİ,OGM,OSİ
2014
2014
Kanyonlara yürüyüş için
yürüyüş platformlarının
ve işaretlemelerin yapılması ziyaretçi güvenliğini
sağlayacaktır.
Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlükleri
28 1
Kış sporları yapılan yerde
kış turizminin artmasını
sağlıyacaktır.
Turizm İşletmeleri,
Kaymakamlıklar
Belediyeler, Muhtarlıklar
Kırsal kesimlerdeki yol
kalitesinin arttırılması
27 2
Atıksu Yönetimi
26 2
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü, İşletmeciler
Butik otel ve pansiyonların arttırılması
25 1
Köy ulaşım yollarının ve
orman yangın yollarının
iyileştirilmesiyle ziyaretçilere kaliteli ulaşım imkanı sağlanacaktır.
Belediyeler, Özel İdareler, Turizm ve Sanayi Orman ve Su İşleri Müİşletmeleri, Orman ve
dürlüğü, İşletmeciler
Su İşleri Müdürlüğü
Ulaştırma imkanlarının arttırılması
24 1
İl ve ilçelerde butik otel
ve pansiyonculuğun arttırılması ile ziyaretçilerin
konaklama ihtiyaçları en
üst seviyeye getirilecektir.
Yürüyüş platformlarının Kayak Pistlerinin Yapılyapılması
ması
23 1
Havaalanı ve her türlü
ulaşım seferlerinin arttırılmasıyla ziyaretçilere
kolay ulaşım imkanı sağlanacaktır.
Uygun sulak alanlara kuş
gözlem kuleleri yapılarak
kuş gözlemciliği ve kuş
gözlemciliğine dayalı turizm altyapısı oluşturulmuş olacaktır.
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,,
Büyükşehir Belediyesi,
Turizm alanlarında seyir
noktası ve seyir terasları
yapılarak cazibe arttırılacaktır.
Özel İdareler, Belediyeler, Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar, OSİ
2014
Yaya, atlı ve bisikletli doğa
gezi güzergahları üzerinde uygun yerlere kuru
tuvaletler yapılarak gezi
parkurlarında atık yönetimi sorununa çözüm getirilmiş olacaktır.
OSİ, İl Özel İdaresi, Kaymakamlıklar
2014
2014
2014
2014
Orman ve Su İşleri Müdürlü- Orman ve Su İşleri Md.lüğü,
ğü, İl Gıda Tarım ve Hayvan- İl Gıda Tarım ve Hayvancılık
cılık Müdürlüğü, İl Kültür ve Md.lüğü, İl Kültür ve Turizm
Turizm Müdürlükleri
Müdürlükleri
katkı
Sivil Toplum Kuruluşları
Şifalı su şifalı/sağlığı uygunluğunun araştırılması
33 1
Sportif olta balıkçılğına uygun iskelelerin yapılması
32 3
Kuş gözlem kulelerinin yapılması
31 1
Sportif olta balıkçılığı
meraklılarına ve sportif
olta balıkçılığı turizmine
altyapı oluşturulmuş olacaktır.
Turizm alanlarına manzara seyir noktası ve
30 3
Sağlık turizmine
sağlayacaktır.
Turizm alanlarına kuru
tuvalet yapılması
29 1
169
ENVANTER,
ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE
GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI
170
Başlangıç tarihi
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Bütçesi ve Finans kaynağı
Göstergeler
2014
İşbirliği ortakları
Dernekler, Üniversiteler
2014
2014
Sunuma ve tanıtıma ait
senaryonun katılımcılıkla oluşturulması ve
çerçevede Milli ve Milletlerarası düzeyde tanıtım materyallerinin
basımı(1 WEB sitesi,
yeterli miktarda broşür, rota haritası, CD, 2
tanıtım filmivb.)
Üniversiteler
Doğal ürün envanteri sunuma
hazır hale getirme
36 1
çıkarılması ve sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların
basılı katalog haline
getirilmesi sağlanacaktır.
Yapacak kişi ve kuruluşlar
Kültürel ürün envanteri ürünleri
sunuma hazır hale getirme
35 1
Doğada gizli kalmış,
henüz keşfedilmemiş
olan turizme sunulabilecek değerlerin ortaya
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,İL
Tarım Müdürlüğü
34 2
Geleneksel hayat tarzı, kültüre ilişkin olarak doğadan toplanan,
üretilen gıda maddeleri veya doğal materyalden üretilen el sanatları
vb. Değerlerin tespiti,
satılabilir hale getirilmesi, sözlü değerlerin
envanteri, bunların turizme sunulabilir hale
getirilmesi.
Süresi
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Özel girişimciler
Açıklama
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü,Kaymakamlıklar,
Valilik
Eylem
Milli ve Milletlerarası seviyede
tanıtım
Öncelik
Eylem no
Amaç: ilgili paydaşların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
2014
2014
2014
2014
Dernekler
Belediyeler
Üniversiteler
Müşteri beklenti ve mennuniyet anketleri
İl Tarım Müdürlüğü, Orman ve
Su işleri Müdürlüğü
Alan dışı tanıtım yapılması
40 2
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen hizmetlerden memnuniyetinin peryodik olarak
ölçülmesi, her yıl 100
şer kişi ile, sezon başı,
ortası ve sonunda toplam 3 anket yapılacaktır.
Valilik, Kaymakamlıklar
39 2
Ziyaretçilerin
Doğa
turizmi yapılacak yerlerde doğal yapısını ve
özelliklerini tanımalarını sağlayacak gerekli
malzeme ve ekipman
sağlanarak alan içinde
ve girişindeki uygun
yerlerde tabelalar aracılığıyla sergilenmesi
yanı sıra, alanın potansiyel ziyaretçiler tarafından da tanınmasını
sağlayacak alan dışı
tanıtım çalışmaları yapılacaktır
38 2
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü
Tur opreratörlerine saha
tanıtımı ve Ekotur destinasyonları
Tur opartörlerine sahanın gezdirilerek tanıtımı,
görüşlerinin
alınması, isteklerinin
değerlendirilmesi, destinasyon şekillendirmelerinin yapılması,bu
destinasyonlar üzerinde hizmet
37 2
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü,İl Tarım Müdürlüğü
Ekolojik ürün satış merkezleri
Favori ilçelerde yöre
insanınınürettiği ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin satışına
yönelik her ilçede ena
z 1 tane olmak üzere
10 adet satış yerlerinin
oluşturulması, vatandaşların üretim ve satış
için yönlendirilmesi.
171
172
2014
2014
2013
2015
Muhtarlıklar
Üniveristeler
Dernekler, Belediyeler
Dernekler, Üniversiteler,
Belediyeler, Dernekler
İl Tarım Müdürlüğü, Tic. Ve San
Odası,
Yeni ürünlerin geliştirilmesi, yeni dizaynlar,
yerel kültür elemanlarının figüre edilmesi,
bilinmeyen veya kaybolmaya yüz tutmuş,
yöresel yemeklerin sunulabilir hale getirilmesi bunların kataloglar halinde basımının
sağlanması,
İl Tarım Müdürlüğü , Orman ve
Su İşleri Müdürlüğü
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,
Doğa Turizm değerleri
dağıtım programı yapılacaktır. Doğa urizm
tutundurma programı hazırlanacaktır. Bu
amaçla, gerekli kişisel
satış, reklam, tanıtım
ve satış geliştirme etkinlikleri belirlenecektir.
Belediyeler, Kaymakamlık,Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü
Fuar sempozyumlar, festivaller
44 2
Eko köy ve Eko beldeler
43 2
Satış-Tutundurma çalışmaları
42 3
Saha içinde doğal ve
kültürel değerleri bozulmamış veya küçük
bir çaba ile bu değerlerinin sunumu ve
korunması
kolayca
başarılabilecek ve ekolojik
uygulamaların
sürdürülebilirliği sözkonusu olan Ketenciler Köyü’nün ve benzer her ilçede 1 olmak
üzere ayrıca 12 köyün
Ekoköy olarak dizaynı
ve sunulması,
Yeni ürünler ve Ürün geliştirme
41 3
Fuar ve sempozyumlara aktif katılımlarla
stand oluşturma, Kocaeli konulu sempozyum
düzenleme, festivallerin kültürel değerleri
öne çıkaran hale getirilmesi, her yıl en az 2
milli fuara katılacaktır.
2015
2014
Dernekler
Üniversiteler, Dernekler,
Hizmet üretlenler
Dernekler, Belediyeler
2014
2014
Muhtarlıklar, Dernekler,
İL tarım Md.
2015
Kaymakamlıklar, İl Tarım Müdürlüğü
Kaymakmlıklar, Orman
ve Su İşleri Müdürlüğü
İl Tarım
Md.,Kaymakamlıklar,
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü
Korunan alanlarda organik tarımla üretim
prensiplerinin yerleştirilmesi, plan dönemi sonunda sahaların
yüzde 30 unda organik
tarımın yapılıyor olmasının sağlanması,
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü Tur oparatörleri, Hizmet
üretenler
Tur operatörlüğü, Rota
kılavuzluğu, pansiyonculuk ve yerel ürünlerin satışı konusunda
halkın da benimsediği
bir iş düzenini ve kurallar sistemini ortaya
koyan mekanizma geliştirmek,
İTM, OSİ,
İyi örnekleri öne çıkarma
49 1
Sertifika/kalite standardı
programı
48 2
Yeni tesisler
47 2
Zamanla gelişim gösteren ve potansiyeli artan yerlere belirlenmiş
Doğa turizm standartlarına uygun yeni ekoturizm tesisleri
Kurallar sistemi
46 1
Pansiyonculara, lokantalara, ekolojik ürün
üreticilerine yönelik
sertifika ve kalite standardı programının hazırlanması ve uygulanması
Organik tarım
45 2
Yılda bir kez Örnek
pansiyon, Örnek lokanta, Örnek Ürün satış yeri seçimi, bunlara
göre kalite standartlarının diğer aynı faaliyette bulunan kişi ve
kurumlara yaygınlaştırılması
173
174
2014
Yayla turizmi meraklılarına yeni alanlar
oluşturulmuş olacaktır.
Vatandaşlar, Orman Bölge Müdürlüğü,
Turizm Acentaları,
2014
53 1
Kuş gözlemciliği gruplarından faydalanarak
alanların kuş envanterinin çıkarılması sağlanacaktır.
Kuş Gözlemciliği STKları, ,
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü
Üniversiteler
İç sularda sportif olta balıkçılığına
uygun yerlerin belirlenmesi
Sportif olta balıkçılığı
alanlarının tanıtılması
52 1
Kuş envanterlerinin çıkarılması
51 2
Yayla Pansiyonluğu ve yayla turizminin
geliştirilmesi
50 1
Sportif balıkçılık gruplarına ve tüm bu aktiveteyle ilgilenenlere
balıkçılık sahalarının
tanıtımı yapılmış olacaktır.
2014
Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,
İl Kültür ve Turizm Müd., Turizm
Acentaları
2014
İl Kültür ve Turizm Müd., Balıkçılık
STK, Üniversiteler, , Orman ve Su
İşleri Müdürlüğü DSİ, İl Özel İdaresi
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına yeni
alanlar belirlenmiş olacaktır.
Ekonomik
etkilerin
izlenmesi
57 1
Sosyal ve
kültürel
etkilerin
izlenmesi
indikatörlere
izlenecektir
indikatörlere
izlenecektir
indikatörlere göre izlenecektir
göre
60
Doğal ve kültürel
değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara
göre
durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve
geri bildirimlerinin
yapılması
2014
Dernekler
2014
Dernekler
2014
Dernekler,
Üniv.
2014
Dernekler
2014
Dernekler
Başlangıç tarihi
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Büt. ve Fina. ky.
Göstergeler
İşbirliği ortakları
Orman ve
Çevre
Orman ve veTicaret
Orman ve Su İşleri
Su İşleri
Sanayi
Şehircilik
İl Müdürlüğü
Su
İşleri
,İLtarım Yapacak kişi ve
Müd.,Çevre Müd., Üni- Odası, Or- Müd., Or- Müdürlüğü Üniversikuruluşlar
ve Şehircilik versiteler man ve Su man ve Su teler
İl Md.
İşleri Müd. İşleri Müd.
göre
2014
56 1
2014
Çevresel
etkilerin
izlenmesi
indikatörlere göre
izlenecektir.
Dernekler
Değişimin sınırlarının belirlenmesi
55 1
Dernekler
58
Sürdürülebilirliğin
izlenmesi
54 1
Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm
turizm
faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişim sınırlarının
belirlenmesi. Hedef;
yöresel düzeyde kabul
edilebilir
sınırların
tespitidir.
Orman ve Su
İşleri Müdürlüğü
Özel girşimciler,
Hizmet üreten
herkes
Uyumun izlenmesi
Açıklama
Öncelik
Eylem
Orman ve Su İşleri
Müdürlüğü Üniversiteler
59
Uyumsuzluğun sözkonusu olduğu hususları inceleme, uzlaşma
arayışı, çözüm geliştirme, raporlama ve
değerlendirme, yaptırım uygulama
İzlemenin raporlama,
değerlendirme ve geri
bildirimlere dönüştürülmesi
Eylem no
İZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER
Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama,
değerlendirme ve geri bildirimlerin yapılması. Süresi
175
ACERACEAE FAMİLYASINA AİT TAKSONLAR
ACERACEAE Acer campestre L. subsp. campestre
ACERACEAE Acer trautvetteri Medw.
Amaryllidaceae ve Aquifoliaceae Familyalarına ait taksonlar
AMARYLLIDACEAE Galanthus plicatus Bieb. subsp. byzantinus (Baker) D. A. Webb
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
AQUIFOLIACEAE Ilex aquifolium L.
Aristolochiaceae ve Asclepiadaceae Familyalarına ait taksonlar
ARISTOLOCHIACEAE Aristolochia pallida Willd.
ASCLEPIADACEAECionura erecta (L.) Griseb.
176
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
Boraginaceae Familyasına ait taksonlar
BORAGINACEAE Anchusa leptophylla Roemer & Schultes
subsp. incana (Ledeb.) Chamb
BORAGINACEAE Trachystemon orientalis (L.) G. Don
BORAGINACEAE Cerinthe minor L subsp. auriculata (Ten.)
Domac
BORAGINACEAE Echium vulgare L.
BORAGINACEAE Onosma roussaei DC
BORAGINACEAE Onosma roussaei DC
177
Campanulaceae Familyasına ait taksonlar
CAMPANULACEAE Campanula rapunculoides L. subsp. cordifolia (K. Koch) Damboldt
CAMPANULACEAE Campanula latifolia L.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
CAMPANULACEAE Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata
CAMPANULACEAE Campanula persicifolia L
CAMPANULACEAE Legousia falcata (Ten.) Fritsch
Caprifoliaceae Familyasına ait taksonlar
CAPRIFOLIACEAE Lonicera caucasica Palas subsp. Orientalis
(Lam.) Chamb. &Long
178
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
Caryophyllaceae Familyasına ait taksonlar
CARYOPHYLLACEAE Silene compacta Ascher
CARYOPHYLLACEAE Silene dichotoma Ehrh. subsp. Sibthorpiana (Reichb.) Rech.
CARYOPHYLLACEAE Saponaria glutinosa Bieb.
CARYOPHYLLACEAE Dianthus calocephalus Boiss.
Celastraceae ve Cistaceae Familyalarına ait taksonlar
CELASTRACEAE Euonymus latifolius (L.) Miller subsp. latifolius
CELASTRACEAE Cistus creticus L.
179
CELASTRACEAE Cistus creticus L.
CELASTRACEAE Cistus salvifolius
Compositae Familyasına ait taksonlar
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Anthemis tinctoria L. var.
pallida DC
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Centaurea depressa M.Bieb.
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Centaurea virgata Lam.
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Centaurea diffusa Lam.
180
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Centaurea urvillei DC. subsp.
urvillei
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Echinops microcephalus
Sibth. & Sm.
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Jurinea consanguinea DC.
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Telekia speciosa (Schreber)
Baumg.
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Inula vulgaris (Lam.) Trevisan
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Achillea grandifolia Friv
181
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Carduus nutans L. sensu lato
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Pilosella hoppeana (Schultes) C.H. & F.W. Schultz
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Doronicum orientale Hoffm
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
COMPOSITAE (ASTERACEAE) Petasites hybridus (L.) Gaertner
COMPOSITAE (ASTERACEAE)Petasites hybridus (L.) Gaertner
Convolvulaceae ve Cornaceae Familyalarına ait taksonlar
CONVOLVULACEAE Convolvulus cantabrica L.
182
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
CONVOLVULACEAE Cornus mas L.
Corylaceae Familyasına ait taksonlar
CORYLACEAE Carpinus betulus L.
CORYLACEAE Corylus colurna L. (Habitus &sürgün)
CORYLACEAE Corylus colurna L. (Habitus & sürgün)
Crassulaceae Familyasına ait taksonlar
CRASSULACEAE Hylotelephium telephium (L.) H. Ohba
CRASSULACEAE Sedum album L.
183
CRASSULACEAE Sedum album L.
CRASSULACEAE Sedum pallidum M. Bieb. var. bithynicum
(Boiss.) Chamberlain
Cruciferae Familyasına ait taksonlar
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Alyssoides utriculata (L.)
Med. (Çiçek)
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Alyssoides utriculata (L.)
Med. (Çiçek)
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Alyssum pseudo-mouradicum Hauskn & Bornm. ex Boumg. (habitus&meyve)
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Alyssum pseudo-mouradicum Hauskn & Bornm. ex Boumg. (habitus&meyve)
184
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Alyssum repens Baumg.
subsp. trihostachyum (Rupr.) Hayek
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Cardamine bulbifera (L.)
Crantz var.stenophyllum Hal.
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE) Arabis caucasica Willd.
subsp. Caucasica (Habitus&çiçek)
Cyperaceae, Datiscaceae ve Dipsacaceae Familyalarına ait
taksonlar
CYPERACEAE Carex pendula Hudson
CYPERACEAE Datisca cannabina L.
CYPERACEAE Dipsacus laciniatus L
185
CYPERACEAE Scabiosa atropurpurea L. subsp. maritima (L.)
Arc.
Equisetaeae ve Ericaceae Familyalarına ait taksonlar
EQUISETACEAE Equisetum palustre L.
EQUISETACEAE Erica arborea L.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
EQUISETACEAE Arbutus unedo L.
EQUISETACEAE Rhododendron ponticum L.subsp ponticum
(Çiçek&meyve )
EQUISETACEAE Rhododendron ponticum L.subsp ponticum
(Çiçek&meyve )
186
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
Euphorbiaceae ve Fagaceae Familyalarına ait taksonlar
EUPHORBIACEAE Mercurialis perennis L.
FAGACEAE Castanea sativa Miller (Habitus)
FAGACEAE Castanea sativa Miller (Meyve)
Fumariaceae Familyasına ait taksonlar
FUMARIACEAE Corydalis wendelboi Lidén subsp congesta
Lidén & Zetterlund
FUMARIACEAE Corydalis cava (L) Schweigg &Körte
FUMARIACEAE Corydalis cava (L) Schweigg &Körte
187
FUMARIACEAE Fumaria officinalis L.
Gentianaceae ve Geraniaceae Familyalarına ait taksonlar
GENTIANACEAE Gentiana asclepiadea L.
GERANIACEAE Geranium purpureum Vill.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
Gramineae Familyasına ait taksonlar
GRAMINEAE (POACEAE) Melica ciliata L. subsp. ciliata
GRAMINEAE (POACEAE) Cynosurus echinatus L.
GRAMINEAE (POACEAE) Briza maxima L.
188
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
GRAMINEAE (POACEAE) Avena sp.
Guttiferae Familyasına ait taksonlar
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE) Hypericum calycinum L.
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE) Hypericum montbretii Spach.
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE) Hypericum perforatum L.
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE) Hypericum cerastoides
(Spach.) Robson
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE) Hypericum cerastoides
(Spach.) Robson
189
Iridaceae Familyasına ait taksonlar
IRIDACEAE Iris purpureobracteata B. Mathew & T.Baytop
IRIDACEAE Crocus biflorus Miller subsp. pulchricolor (Herbert) Mathew
Labiatae Familyasına ait taksonlar
LABIATAE Acinos rotundifolius Pers.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
LABIATAE Micromeria myrtifolia Boiss & Hohem.
LABIATAE Salvia tomentosa Miller
LABIATAE Salvia sclarea
190
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
LABIATAE Leonurus quinquelobatus Gilib
LABIATAE Galeobdolon luteum Hudson
LABIATAE Phlomis russeliana (Sims) Bentham
LABIATAE Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. chia var.
chia
LABIATAE Ajuga orientalis L.
LABIATAE Ajuga laxmannii (L.) Bentham
191
LABIATAE Thymus longicaulis C. Presl. subsp. longicaulis var.
subisophyllus (Borbas) Jalas
LABIATAE Stachys thirkei K. Koch
LABIATAE Mentha pulegium L.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
LABIATAE Mentha spicata L. subsp. spicata
Leguminosae Familyasına ait taksonlar
LEGUMINOSAE Spartium junceum L.
LEGUMINOSAE Spartium junceum L.
192
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
LEGUMINOSAE Genista tinctoria L.
LEGUMINOSAE Lathyrus laxiflorus
LEGUMINOSAE Trifolium pannonicum Jacq. subsp. elongatum (Willd.) Zoh
LEGUMINOSAE Lupinus angustifolius L. subsp. angustifolius
LEGUMINOSAE Lathyrus undulatusBoiss.
LEGUMINOSAE Lathyrus undulatusBoiss.
193
LEGUMINOSAE Chamaecytisus pygmaeus (Willd.) Rothm
LEGUMINOSAE Chamaecytisus hirsutus (L.) Link
LEGUMINOSAE Psoralea bituminosa L.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
LEGUMINOSAE - Chamaespartium saggitale (L.) P. Gibbs
(Habitus, çiçek & meyve)
Liliaceae Familyasına ait taksonlar
LILIACEAE Scilla bifolia L.
LILIACEAE Leichtlin ex Baker
194
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
LILIACEAE Colchicum speciosum Steven
LILIACEAE Polygonatum multiflorum (L.) All.
LILIACEAE Fritillaria pontica Wahlenb
LILIACEAE Ruscus hypoglossum L.
LILIACEAE Ornithogalum pyrenaicum L.
LILIACEAE Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint
195
LINACEAE Linum bienne Miller
Malvaceae Familyasına ait taksonlar
MALVACEAE Alcea biennis Winterl
MALVACEAE Alcea apterocarpa (Fenzl.) Boiss.
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
Oleaceae Familyasına ait taksonlar
Fraxinus ornus L. subsp. ornus (Habitu s& meyveli sürgün)
Ligustrum vulgare L.
Orchidaceae Familyasına ait taksonlar
ORCHIDACEAE Cephalanthera longifolia (L.) K. Fitsch
196
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
ORCHIDACEAE Anacamptis pyramidalis (L) L. C. M. Richard
ORCHIDACEAE Orchis pallens L. (Habitus & çiçek)
Paeoniaceae ve Papaveraceae Familyalarına ait taksonlar
PAEONIACEAE Paeonia peregrina Miller
PAEONIACEAE Chelidonium majus L.
PAEONIACEAE Papaver rhoeas L.
Plantaginaceae ve Polygonaceae Familyalarına ait taksonlar
PLANTAGINACEAE Plantago lanceolata L
197
PLANTAGINACEAE Rumex acetosella L.
Primulaceae Familyasına ait taksonlar
PRIMULACEAE Primula vulgaris Huds. subsp. vulgaris
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
PRIMULACEAE Primula vulgaris Huds. subsp. vulgaris
PRIMULACEAE Primula vulgaris Huds. Subsp
sibthorpii(Hoffmanns) W.W.Sm.&Forrest
PRIMULACEAE Anagallis arvensis L.
PRIMULACEAE Lysimachia verticillaris Sprengel
198
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
PRIMULACEAE Cyclamen coum Miller subsp. coum
Ranunculaceae Familyasına ait taksonlar
RANUNCULACEAE Nigella damascena L. (Çiçek & meyve)
RANUNCULACEAE Nigella damascena L. (Çiçek & meyve)
RANUNCULACEAE Delphinium venulosum Boiss.
RANUNCULACEAE Ranunculus polyanthemos L.
RANUNCULACEAE Ranunculus brutius Ten.
199
Rosaceae ve Rubiaceae Familyalarına ait taksonlar
ROSACEAE Crataegus pseudoheterophylla Pojark.
ROSACEAE Rubus canescens DC. var. canescens
ROSACEAE Fragaria vesca L
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
RUBIACEAE
Salicaceae ve Saxifragaceae Familyalarına ait taksonlar
SALICACEAE Salix caprea L. (erkek çiçek)
SANTALACEAE Osyris alba L.
200
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
SAXIFRAGACEAE Saxifraga rotundifolia L.
SAXIFRAGACEAE Saxifraga rotundifolia L.
Saxifraga cymbalaria L. var. huetina
Scrophulariaceae Familyasına ait taksonlar
SCROPHULARIACEAE Rhynchocorys elephas (L.) Grisb.
subsp. elephas
SCROPHULARIACEAE Digitalis ferruginea L. Subsp. schischkinii (Ivan.) Werner
SCROPHULARIACEAE Odontites verna (Bellardi) Dumort
subsp. serotina (Dumort.) Corb.
201
SCROPHULARIACEAE Veronica anagallis-aquatica L
SCROPHULARIACEAE Scrophularia scopolii [Hoppe ex] Pers
var. scopolii
SCROPHULARIACEAE Verbascum speciosum Schrader
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
Solanaceae ve Thymelaceae Familyalarına ait taksonlar
SOLANACEAE Atropa belladonna L.
THYMELACEAE Daphne pontica L.
TILIACEAE Tilia rubra DC. subsp caucasica (Rupr.) V. Engler
202
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
UMBELLIFERAE Heracleum sphondylium L. subsp. montanum (Schleicher ex Gaudin) Briq.
UMBELLIFERAE Heracleum sphondylium L. subsp. ternatum
(Velew) Brun (Habitus & çiçek)
VALERIANACEAE Centranthus longiflorus Stev. subsp. longiflorus (Habitus & çiçek)
VALERIANACEAE Valeriana alliariifolia Adans
VIOLACEAE Viola gracilis Sibth. & Sm.
203
EK-2 İZMİT KÖRFEZİ SULAK ALANINDA GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
204
Ağaç İncirkuşu-Anthus trivialis
Ağaç Serçesi-Passer montanus*
Ak Kanatlı Sumru-Chlidonias leucopterus*
Ak Karınlı Ebabil-Tachymarptis melba
Ak kuyruksallayan-Motacilla alba
Ak Mukallit-Hippolais pallida
Akça Cılıbıt-Charadrius alexandrinus*
Akdeniz Martısı-Larus melanocephalus
Alaca Balıkçıl-Ardeola ralloides
Altın Yağmurcun-Pluvialis apricaria
Altıngöz-Bucephala clangula
Angıt-Tadorna ferruginea*
Atmaca-Accipiter nisus
Bahçe Çintesi-Emberiza cirlus
Bahri-Podiceps cristatus
Balık Kartalı-Pandion haliaetus*
Bataklık Çintesi-Emberiza schoeniclus
Bataklık Düdükçünü-Tringa stagnatilis
Bataklıkkırlangıcı-Glareola pratincola*
Benekli Sinekkapan-Muscicapa striata*
Bıyıklı Sumru-Chlidonias hybrida
Boğmaklı Toygar-Melanocorypha calandra*
Boyunçeviren-Jynx torquilla
Boz Doğan-Falco columbarius
Boz Kuyrukkakan-Oenanthe isabellina
Bozkır Toygarı-Calandrella brachydactyla*
Büyük Ak Balıkçıl-Casmerodius albus
Büyük Baştankara-Parus major
Büyük Kamışçın-Acrocephalus arundinaceus
Büyük Kumkuşu-Calidris canutus*
Çamurcun-Anas crecca
Çamurçulluğu-Limosa limosa*
Çayır İncirkuşu-Anthus pratensis
Çayır Taşkuşu-Saxicola rubetra
Çeltikçi-Plegadis falcinellus*
Çıkrıkçın-Anas querquedula*
Çıtkuşu-Troglodytes troglodytes
Çıvgın-Phylloscopus collybita
Çulhakuşu-Remiz pendulinus
Dağ İncirkuşu-Anthus spinoletta
Dağ İspinozu-Fringilla montifringilla
42
205
EK-2 İZMİT KÖRFEZİ SULAK ALANINDA GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ
Dağ Kuyruksallayanı-Motacilla cinerea
43
Dere Düdükçünü-Actitis hypoleucos*
44
Dikkuyruk-Oxyura leucocephala**
45
Döğüşkenkuş-Philomachus pugnax*
46
Ebabil-Apus apus
47
Ekin Kargası-Corvus frugilegus
48
Elmabaş Patka-Aythya ferina*
49
Erguvani Balıkçıl-Ardea purpurea*
50
Ev Kırlangıcı-Delichon urbicum
51
Fiyu-Anas penelope
52
Flamingo-Phoenicopterus roseus
53
Flamingo-Phoenicopterus ruber
54
Florya-Carduelis chloris
55
Gökçe Delice-Circus cyaneus*
56
Gri Balıkçıl-Ardea cinerea
57
Gülen Sumru-Sterna nilotica*
58
Gümüş Martı-Larus michahellis
59
Gümüş Yağmurcun-Pluvialis squatarola
60
Halkalı Cılıbıt-Charadrius hiaticula
61
Halkalı Küçük Cılıbıt-Charadrius dubius
62
Hazar Martısı-Larus cachinnans
63
İbibik-Upupa epops
64
İnce Gagalı Martı-Larus genei*
65
İshakkuşu-Otus scops
66
İspinoz-Fringilla coelebs
67
Kamışbülbülü-Cettia cetti
68
Kara Ayaklı Martı-Rissa tridactyla
69
Kara Başlı Çinte-Malanocephala*
70
Kara Başlı İskete-Carduelis spinus
71
Kara Boyunlu Batağan-Podiceps nigricollis
72
Kara Gagalı Sumru-Sterna sandvicensis*
73
Kara İskete-Serinus pusillus
74
Kara Karınlı Kumkuşu-Calidris alpina
75
Kara Kızılbacak-Tringa erythropus*
76
Kara Kızılkuyruk-Phoenicurus ochruros
77
Kara Sırtlı Martı-Larus fuscus
78
Kara Sumru-Chlidonias niger
79
Karabaş Martı-Larus ridibundus
80
Karabatak-Phalacrocorax carbo
81
Karatavuk-Turdus merula
82
Kaşıkçı-Platalea leucorodia*
83
Kaşıkgaga-Anas clypeata*
EK-2 İZMİT KÖRFEZİ SULAK ALANINDA GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ
84 Kaya Güvercini-Columba livia*
85 Kerkenez-Falco tinnunculus*
86 Kervançulluğu-Numenius arquata*
87 Ketenkuşu-Carduelis cannabina*
88 Kılıçgaga-Recurvirostra avosetta
89 Kılkuyruk-Anas acuta*
90 Kır İncirkuşu-Anthus campestris
91 Kır Kırlangıcı-Hirundo rustica*
92 Kızıl Ardıç-Turdus iliacus
93 Kızıl Gerdanlı İncirkuşu-Anthus cervinus
94 Kızıl Kumkuşu-Calidris ferruginea
95 Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu-Lanius collurio*
96 Kızılbacak-Tringa totanus*
97 Kızılgerdan-Erithacus rubecula
98 Kızılkuyruk-Phoenicurus phoenicurus
99 Kızkuşu-Vanellus vanellus*
100Kirazkuşu-Emberiza hortulana*
101Kuğu-Cygnus olor
102Kukumav - Athene noctua*
103Kum Kırlangıcı-Riparia riparia*
104Kumru-Streptopelia decaocto
105Kuyrukkakan-Oenanthe oenanthe
106Kuzgun-Corvus corax
107Küçük Ak Balıkçıl-Egretta garzetta
108Küçük Balaban-Ixobrychus minutus*
109Küçük Batağan-Tachybaptus ruficollis
110Küçük Gümüş Martı-Larus canus*
111Küçük İskete-Serinus serinus
112Küçük Karabatak-Phalacrocorax pygmeus**
113Küçük Karga-Corvus monedula
114Küçük Kuğu-Cygnus columbianus
115Küçük Kumkuşu-Calidris minuta
116Küçük Kumru-Stigmatopelia senegalensis
117Küçük Suçulluğu-Lymnocryptes minimus*
118Leş Kargası-Corvus cornix
119Leylek-Ciconia ciconia*
120Macar Ördeği-Netta rufina
121Mavi Baştankara-Parus caeruleus
122Mezgeldek - Tetrax Tetrax **
123Orman Düdükçünü-Tringa glareola*
124Orman Toygarı-Lullula arborea
125Öter Ardıç-Turdus philomelos
126Poyrazkuşu-Haematopus ostralegus
206
Pufla-Somateria mollissima**
Saka-Carduelis carduelis
Sakarca-Anser albifrons
Sakarmeke-Fulica atra
Saksağan-Pica pica
Sarı Başlı Kuyruksallayan-Motacilla citreola
Sarı Çinte-Emberiza citrinella
Sarı Kuyruksallayan-Motacilla flava
Sarıasma-Oriolus oriolus
Saz Delicesi-Circus aeruginosus
Saz Kamışçını-Acrocephalus scirpaceus
Serçe-Passer domesticus
Sığırcık-Sturnus vulgaris
Söğütbülbülü-Phylloscopus trochilus
Suçulluğu-Gallinago gallinago*
Sukılavuzu-Rallus aquaticus
Sumru-Sterna hirundo
Suna-Tadorna tadorna
Sutavuğu-Gallinula chloropus
Sürmeli Kervançulluğu-Numenius phaeopus
Sütlabi-Mergellus albellus*
Şah Kartal-Aquila heliaca**
Şahin-Buteo buteo
Tarakdiş-Mergus serrator
Tarlakuşu-Alauda arvensis
Taşkuşu-Saxicola torquatus
Tepeli Karabatak-Phalacrocorax aristotelis
Tepeli Patka-Aythya fuligula*
Tepeli Toygar-Galerida cristata
Terek Düdükçünü-Xenus cinereus
Uzun Kuyruklu Baştankara-Aegithalos caudaUzunbacak-Himantopus himantopus
Yalıçapkını-Alcedo atthis
Yelkovan-Puffinus yelkouan
Yeşil Ağaçkakan-Picus viridis
Yeşil Düdükçün-Tringa ochropus
Yeşilbacak-Tringa nebularia
Yeşilbaş-Anas platyrhynchos
* Avrupa Ölçeğinde Koruma altında
** Küresel Ölçekte Koruma Altında
207
EK-2 İZMİT KÖRFEZİ SULAK ALANINDA GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
tus
158
159
160
161
162
163
164
İLÇE
İŞLETME
MD.LÜĞÜ
İŞLETME
ŞEFLİĞİ
MEVKİİ ADI ADI
İZMİT
İZMİT
İZMİT
Biçkideresi
İZMİT
İZMİT
İZMİT
İZMİT
İZMİT
İZMİT
KARTEPE
İZMİT
UZUNTARLA
İZMİT
İZMİT
İZMİT
İZMİT
İZMİT
İZMİT
DERİNCE
İZMİT
TAŞKÖPRÜ
Gökçeviran
Köyü
Çamlıtepe
Acısu Meşelik
Tepe
DurhasanElmatepe
ÇayırköyErenler
Karagöllü
Köyü
DERİNCE
İZMİT
TAŞKÖPRÜ
Çınarlıdere
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
Çerkeşli Köyü
Sandıkkaya
Mevkii
Çerkeşli Köyü
Adatepe
Mevkii
Çerkeşli Köyü
Sandıkkaya
Mevkii
Delihasan
Çökeği
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
EK-3 KOCAELI MESIRE YERLERI
DİLOVASI
ALANI
TİPİ
(HA)
4.83
C
51.17
C
6.48
C
19.75
C
Alikahya
8.07
C
Erenler Köyü
2.14
C
Dümbüldek
Pınarı
2.3
C
Çınarlıdere
29.09
C
Çerkeşli
Sandıkkaya
5.46
C
Çerkeşli Adatepe
9.89
C
Sandıkkaya
5.69
C
Köseler Köyü
5.25
C
Karacasu
Tepecik Köyü
32.43
C
Kırma
Kargalı Köyü
5.69
C
İMES-OSB
Gölkaypark
Paşasuyu
Çubuklubala
Acısu Meşelik
Tepe
Çerkeşli̇-
İmes0.543
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Yumrukaya
Gaziler Dağı
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Arpalık
Mevkii
GEBZE
İZMİT
MOLLAFENARİ
GEBZE
İZMİT
GEBZE
İmes0.543
C
5.2
C
Eskihisar
10.21
C
Erenler Tepe
Ovacık
10.53
C
GEBZE
Çayırova
Kuştepe
19.68
C
İZMİT
MOLLAFENARİ
Cumaköy
4.14
C
GEBZE
İZMİT
MOLLAFENARİ
Dübekteş
Mevkii
Çataldağ
Mevkii
Mollafenari
8.73
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Sarısu Mevkii
Bekirpaşa Belediyesi
10.3
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Kıncıllı Mevkii
Kıncıllı
29
C
208
İZMİT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kumcağız
2
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Çalköy Mevkii
Çalköy
4.26
C
KANDIRA
İZMİT
KANDIRA
Şahin Tepesi
Çakırcaali Köyü
3.3
C
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Pelitli Köyü
Bağlar Düzü
11.55
C
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Damga Tepe
Pelitli Köyü
11.35
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Kurtyeri
Kurtyeri
6.64
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Doğancılı
Köyü Sarısu
Mevkii
Karabayır
Kandıra Belediyesi
3.03
C
2.4
C
GEBZE
İZMİT
MOLLAFENARİ
Kızılcık Tepe
Yayla Dere
8.41
C
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Diliskelesi
1.02
C
KEFKEN
Diliskelesi
Babaköy
Mevkii
KANDIRA
İZMİT
Yeşil Babaköy
0.46
C
DİLOVASI
İZMİT
DİLOVASI
Topraktepe
Köseler
6.02
C
KÖRFEZ
İZMİT
KÖRFEZ
Ballıköy
Ballıköy
21.06
C
KÖRFEZ
İZMİT
KÖRFEZ
İlimtepe
İlimtepe
25.04
C
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Ağıkoru Tepe
Akören
7.97
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Pınar
0.35
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Kefken
5.61
C
İZMİT
İZMİT
İZMİT
Akpınar
16.74
C
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Pınarcık
2.24
C
HEREKE
İZMİT
HEREKE
Pınardüzü
Köyü
Kovanağzı
Mevki
Arızlı Toki
Konutları
Tavşanlı Köyü
Pınarcık dere
Küllüktepe
Mevkii
Hereke
1.76
C
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kefken (A Tipi)
4.4
A
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kerpe (A Tipi)
1.12
A
KANDIRA
İZMİT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kovanağzı (A
Tipi)
5.9
A
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Düzmeşe
Köyü
Düzmeşe (B Tipi)
36.2
B
GEBZE
İZMİT
GEBZE
Yumrukaya
Gaziler Dağı (B
Tipi)
101.36
B
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Maşukiye
Defnelik
1
C
Plastik
209
EK-3 KOCAELI MESIRE YERLERI
KANDIRA
EK-3 KOCAELI MESIRE YERLERI
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Hamzadağ
Hacıömerdüzü
Maşukiye
Arabakonağı
Altı
Maşukiye
Arabakonağı
Altı
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Maşukiye
Kirazlıyayla
Maşukiye
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
KARTEPE
KARTEPE
KARTEPE
KARTEPE
GÖLCÜK
GÖLCÜK
GÖLCÜK
GÖLCÜK
SUADİYE
SUADİYE
SUADİYE
SUADİYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Maşukiye
Defneliksırtı
Maşukiye
Muşmulalık
Kartepe Yolu
Maşukiye
Aygırdere
Maşukiye
Aygırdere
Kartepe Yolu
Kartepe Yolu
Kartepe Yolu
Kartepe Yolu
KARTEPE
YOLU
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 6
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 8
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 10
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 11
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 12
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 13
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 16
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 18
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 19
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 20
0.8
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 21
0.8
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 22
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 23
0.5
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 24
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 26
1
C
210
Güzelbahçe
20
C
Doğantepe
10.91
C
14
C
18.74
C
1.2
C
Maşukiye Seyirtepesi
2.28
C
Kartepe Karpuz
Çatlatan
1.32
C
1
C
Yayla
3.2
C
Yazıcı
0.5
C
Maşukiye 1
1.1
1
1
1
C
C
C
C
Derbent
Derbent 2
Mavi Düş
Maşukiye 2
Maşukiye 3
Maşukiye 4
Maşukiye-
C
Manzara4.68
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 27
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 28
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 29
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 30
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 31
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 32
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 33
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 34
0.5
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 35
0.6
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Kartepe Yolu
Maşukiye 36
0.8
C
KARAMÜRSEL GÖLCÜK
KARAMÜRSEL
Aşıklar Tepesi
Aşıklar Tepesi
0.26
C
GÖLCÜK
GÖLCÜK
GÖLCÜK
Ayvazpınar
Ayvazpınar Köyü
0.43
C
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
KADIRGA
Soğuksu
8.86
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Bahçecik
Soğuksu
Maşukiye
Aygırdere
M. A. Şelalealtı
0.61
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Maşukiye
Aygırdere
M. A. Akasya
0.92
C
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
AYTEPE
Aytepepark
4.1
C
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
Servetiyecami
Aytepe
1.09
C
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
Paşadağ
Yuvacık Paşadağ
0.45
C
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
S. Cami Eskiyayla
Eskiyayla
Teknepınar
17.44
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
Maşukiye
Ayrıgezegen
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADİYE
M.
Kirazlıyayla
Kirazlıtepe
1.71
C
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
Kanlıdere
Yuvacık A Tipi
14.18
A
GÖLCÜK
GÖLCÜK
KADIRGA
Yazlık Beldesi
Kadırga B Tipi
7.14
B
KARAMÜRSEL GÖLCÜK
KARAMÜRSEL
Kadriye Köyü
Çamlık
Çamlıktepe
1.01
C
GÖLCÜK
GÖLCÜK
KADIRGA
165.51
A
BAŞİSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
YeniköyAvrakdere
Servetiyekarşı
Arapoğlu
0.71
C
TOPLAM
Avrakdere A Tipi
Şehitlik Tepe
908.11
211
EK-3 KOCAELI MESIRE YERLERI
KARTEPE
S.N.
SİT ADI, NİTELİĞİ VE DERECESİ
K.A.İ.P. ONAYI
TARİHİ
Serdar Mahallesi, Arızlı Köyü I.-III.Derece
Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: Bursa
K.K. 06/12/2001 - 8812)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
27/01/2009 - 744
X
---
X
---
1
İZMİT
2
İZMİT
3
İZMİT
4
İZMİT
Seka Alanı ve Civarı III.Derece Arkeolojik
Sit Alanı (İlan Tarihi: 09/03/2000)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/02/2005 - 412
5
İZMİT
Çukurbağ/Terzibayırı I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: 14/02/2002)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
15/10/2004 - 191
İZMİT
Yenidoğan Mahallesi Pantelemon Manastır
Duvar Kalıntısı I.-III.Derece Arkeolojik
Sit Alanı (İlan Tarihi: 26/09/1996)
X
---
İZMİT
Yenidoğan Hipoje Yer altı Mezar Odaları
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan
Tarihi: 05/07/1994)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
26/04/2002 - 9081
X
---
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
17/01/2003 - 9596
√
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
11/05/2010 - 1435
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/07/2003 - 9948
6
7
EK-4 KOCAELI SIT ALANLARI
İLÇE
KA.İ.P.
DURUMU
VAR (√)YOK (X)
8
İZMİT
9
İZMİT
Umuttepe Kampus Su Kemeri I.Derece
Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: İst II.K.K.
18/07/2000-5696)
Arızlı ve Kabaoğlu III.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: İst II.K.K.
09/03/2000)
Turgut Mahallesi, Şahintepesi Mevki
III.Derece Arkeolojik Sit (İlan Tarihi:
29/04/2004)
Orhan Mahallesi Gültepe Nekropolü
I.-III.Derece Arkeolojik Sit (İlan Tarihi:
25/10/2000)
Orhan Mahallesi Gaspıralı Caddesi (Gültepe Nekropolünün altına eklenen alan)
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan
Tarihi: 01/08/2006)
İç Kale ve Çevresi I. ve III.Derece Arkeolojik (İlan Tarihi:02/05/2003)
10
İZMİT
11
İZMİT
12
İZMİT
İç Kale ve Çevresi II.Derece Doğal Sit
Alanı (İlan Tarihi:02/05/2003)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/07/2003 - 9948
13
İZMİT
İç Kale ve Çevresi Kentsel Sit Alanı (İlan
Tarihi:02/05/2003)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/07/2003 - 9948
İZMİT
Kültür Tepesi ve Çevresi Kentsel Sit
Alanı (İzmit İçkale ve Çevresi Kentsel
Sit Alanına Eklenen Kısım) (İlan Tarihi:
05/11/2007)
X
---
14
212
√
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
16/06/2009 - 904
İZMİT
16
İZMİT
Durhasan Mezarlığı III.Derece Arkeolojik
Sit Alanı (İlan Tarihi:07/03/2002)
X
---
17
KARTEPE
Maşukiye- Sapanca Gölü Çevresi I.III. Derece Doğal Sit Alanı (İlan Tarihi:
17/05/1994)
√
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
02/02/2010 - 1296
18
BAŞİSKELE
Paşadağ Mevkii Kale Kalıntısı I.Derece
Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
25/10/2000)
X
---
19
BAŞİSKELE
Astakoz Antik Kenti I. ve II.Derece Arkeolojik Alanı (İlan Tarihi: 14/07/2009 )
X
---
20
İZMİT
Terzibayırı Mahallesi Sur Duvarı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
19/02/2008)
√
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
27/01/2009 - 748
21
İZMİT
Topçular Mahallesi II.Derece Arkeolojik
Sit Alanı (İlan Tarihi: 24/06/2008)
X
---
22
İZMİT
Çukurbağ I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(İlan Tarihi: 24/06/2008)
X
---
23
İZMİT
Acısu Parkı II.Derece Doğal Sit Alanı
(İlan Tarihi: 11/03/2009)
X
---
24
GÖLCÜK
BAŞİSKELE
Beşkayalar Mevkii I.Derece Doğal Sit
Alanı (İlan Tarihi: 18/10/2001)
X
---
25
GEBZE
DİLOVASI
Ballıkayalar Mevkii I.-III.Derece Doğal Sit
Alanı (İlan Tarihi: 13/11/2003)
X
---
26
GEBZE
Eskihisar I., II. ve III.Derece Doğal Sit
Alanı (İlan Tarihi: 06/10/1992)
√
27
GEBZE
Eskihisar I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(İlan Tarihi: 06/10/1992)
√
28
GEBZE
Eskihisar Kentsel Sit Alanı (İlan Tarihi:
06/10/1992)
√
29
DİLOVASI
Tavşancıl I., II. ve III.Derece Doğal Sit
Alanı
√
30
DİLOVASI
Tavşancıl I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(28/06/2001 )
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
16/06/2003 - 9855
31
DİLOVASI
Tavşancıl Kentsel Sit Alanı (İlan Tarihi:
06/10/1992)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
16/06/2003 - 9855
EK-4 KOCAELI SIT ALANLARI
15
Orhan Mahallesi (İçkale ve Çevresine
Eklenen Parsel) I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi: 06/02/2008)
İstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
15/05/1993 - 3077
İstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
15/05/1993 - 3077
İstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
15/05/1993 - 3077
Bursa K.T.V.K.B.K.
16/06/2003 - 9855
213
GEBZE
Sultan Orhan Camii ve Çevresi Kentsel Sit
Alanı (İlan Tarihi: 15/11/1994)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
15/02/2002 - 8968
33
DİLOVASI
Köseler Köyü Nekropol Alanı I.Derece
Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
19/12/2006)
X
---
34
DİLOVASI
Yılancıtepe I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(İlan Tarihi: 12/01/2010)
X
---
35
GÖLCÜK
Saraylı Köyü Kentsel Sit Alanı (İlan Tarihi:
18/07/1996)
√
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
02/11/2010 - 1666
36
GÖLCÜK
Saraylı Köyü Mezarlığında Bizans Sarayı
Kalıntısı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(İlan Tarihi: 18/07/1996)
X
---
37
GÖLCÜK
Değirmendere Eski Yalı Mahallesi Kentsel
Sit Alanı (İlan Tarihi: 08/10/1991)
√
İstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
01/11/1994 - 3574
38
KANDIRA
Kefken, Pembe Kayalar, Vize Burnu
I.Derece Doğal Sit Alanı (İlan Tarihi:
Bursa K.T.V.K.K. 17/08/1990 - 1269 )
X
---
39
KANDIRA
Kefken, Pembe Kayalar, Vize Burnu
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
Bursa K.T.V.K.K. 17/08/1990 - 1269)
X
---
KANDIRA
Kefken Adası I.-II.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi: Bursa K.K. 23/12/20051136 İstanbul VI.)
X
---
KANDIRA
Kerpe, Kıncıllı Mevkii III.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: G.E.E.A.Y.K.
10/03/1978-1009, 05/02/1982-13511,
T.K.T.V.Y.K. 05/12/1985-1618, Bursa K.K.
02/10/1990-2556)
KANDIRA
Kerpe, Kıncıllı Mevkii I.Derece Doğal
Sit Alanı (İlan Tarihi: G.E.E.A.Y.K.
10/03/1978-1009, 05/02/1982-13511,
T.K.T.V.Y.K. 05/12/1985-1618, Bursa K.K.
02/10/1990-2556)
X
---
43
KANDIRA
Babalı Tarihi Sit Alanı (İlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K. 14/07/2009-955, Kocaeli
K.T.V.K.B.K. 02/08/2011 2069)
X
---
44
KARAMÜRSEL
Ereğli Kentsel Sit Alanı (İlan Tarihi: Bursa
K.K. 16/09/2005 -919)
√
45
KARAMÜRSEL
Yalakdere Kentsel Sit Alanı (İlan Tarihi:
Bursa K.K. 18/10/2001-8733)
√
32
40
EK-4 KOCAELI SIT ALANLARI
41
42
214
X
---
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
14/12/2010 - 1722
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
20/04/2010 - 1409
Semetler Köyü, Valide Köprü Höyüğü
KARAMÜRSEL I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
Bursa K.K. 18/03/1989-452)
X
---
47
Semetler Köyü, II.Derece Arkeolojik Sit
KARAMÜRSEL Alanı (İlan Tarihi: İst.II.K.K. 28/08/20018652)
X
---
48
KÖRFEZ
Hereke I, II ve III.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi: İst.II.K.K. 26/10/20005842)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
14/12/2002 - 9553
49
KÖRFEZ
Hereke Kentsel Sit Alanı (İlan Tarihi: İst.
II.K.K. 26/10/2000-5842)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
14/12/2002 - 9553
50
KÖRFEZ
Tepecik Köyü Nekropolü I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: İst.II.K.K.
24/06/1999- 5209)
X
---
KÖRFEZ
Belen Mevkii Kaya Mezarı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: : Bursa K.K.
17/01/2003-9600 Koc KK 24/09/2007-131)
X
---
DERİNCE
Çınarlı Mahallesi, Çenedağ Mevkii I.-III.
Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
İst.II.K.K. 03/11/1992-2925)
√
Kocaeli
K.T.V.K.B.K.
23/02/2010 - 1324
DERİNCE
Küplü Bayırı I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi:Kocaeli K.T.V.K.B.K.
22/10/2007-166)
X
---
54
DERİNCE
Kaşıkçı Köyü, Asmacaçeşme Mevkii
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi:
Kocaeli K.T.V.K.B.K. 08/12/2009- 1197)
X
---
55
KARTEPE
Büyükderbent Hikmetiye I.Derece
Arkeolojik Sit Alanı (İlan Tarihi: Kocaeli
K.T.V.K.B.K. 27/01/2009-756)
X
---
X
---
X
---
X
---
51
52
53
Çalköy Köyü, “Karahasanlar Roma Nekropolü ve Taş Ocağı”, I.Derece Arkeolojik
Sit Alanı (İlan tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
18/10/2011 – 22)
Yağcılar I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ( İlan Tarihi: Kocaeli
K.T.V.K.B.K.18/10/2011 - 25)
Yağcılar Tarihi Yol I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
13/12/2011 - 139)
56
KANDIRA
57
GEBZE
58
GEBZE
59
İZMİT
Akpınar Köyü III.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi: Kocaeli 22/11/2011-78)
X
---
DARICA
Darıca Kışlası III.Derece Arkeolojik Sit
Alanı (İlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
07/02/2012-331)
X
---
60
215
EK-4 KOCAELI SIT ALANLARI
46
BAYRAMOĞLU
3*
RESORT HOTEL
216
653 85 49
311 00 11
311 70 40
270 00 01
321 34 25
452 10 71
454 42 22
646 47 15
646 46 43
www.bayramogluresort.
com
653 40 30
653 40 33
İLÇE
653 84 17
BAŞİSKELE
315 47 01
İZMİT
315 47 00
İZMİT
311 65 65
İZMİT
311 23 11
İZMİT
Pirireis Mah.Fatih
Sultan Mehmet Cad.
No:229
313 00 13
www.imperi300 30 30
alpark.com.tr
www.balturkotel.com
İZMİT
Gaziler Mah.
İbrahimağa Cad.
No:225
335 42 06
www.grandy335 48 40
ukselis.com
www.karteperesort.com
DARICA
Kayacık Mah.
Büyükçınar Mevkii
311 62 61
İZMİT
Kemalpaşa Mah. Ankara Cad.No:121
310 11 11
ramadaplazaizmit.com
www.
pashapalas.
com
İZMİT
Kemalpaşa Mah.
Yavuz Sok. No:8
300 00 11
www.izmit332 17 17
sarayotel.com
İZMİT
GRAND GEBZE
3*
HOTEL
Yenişehir Mah.
Demok-rasi Bulvarı
No:23
444 06 70
www.wellbornhotel.
com
321 31 25
K.MÜRSEL
3* KAO OTEL
Bayramoğlu Mah.
Kaptan Sok.No:13/1
FAX
WEB SİTESİ
www.otelkao.
com
GEBZE
3* ASYA OTEL
Maşukiye Kartepe
Mevkii
TELEFON
DARICA
IZMIT SARAY
HOTEL
ODA
YATAK
3*
142
181
PASHA PALACE
OTEL
182
4*
123
284
HEGSAGONE
OTEL
71
4*
60
EK-5 KOCAELI KONAKLAMA TESİSLERİ
THE GREEN
4* PARK KARTEPE
RESORT
Yahya Kaptan Mah.
Şehit Ergün Köncü
Sok. No:38 Bekirpaşa
298
648
BALTURK HOTEL IZMİT
50
104
4*
Yenişehir Mah Gazi
Mustafa Kemal Paşa
Bulvarı Konak Sk
No:19
40
100
IMPERİAL PARK
4*
HOTEL
Sefa Sirmen Bulvarı
Oto Galericiler Sitesi
Yanı
23
42
5* EMEX OTEL
Şehit Ergün Köncü
Sk. No:10 Yahya Kaptan Mh., 41050
68
136
RAMADA PLAZA İZMİT OTEL
5*
SPA & WELLNESS
Sahil Mahallesi,
Cevher Dudayev
Caddesi No: 53
38
76
WELLBORN
LUXURY HOTEL
55
85
5*
ADRES
46
92
YILDIZ
İSİM
www.
grandgebzehotel.com
GEBZE DARICA
İZMİT
İZMİT
GÖLCÜK
İZMİT
GEBZE
İZMİT
325 23 19
Muallim Köyü
Kalaycı Kuyu Mevkii
GEBZE
GEBZE HOTEL
ELİTE
Kozluk Mah. Seka
Alanı
Atalar Mah. D
100 Karayolu Altı
Gübretaş Fabrikası
Girişi
KÖRFEZ
*
655 58 54
Kayacık Mah. Kavak
Mevkii No: 312
Hükümet Cad.
No:147
Ömerağa Mah.
Naci Girginsoy
Sok.Altınnal Pasajı
No:11/2
Hacı Halil Mah. 1210
Sok. No:2
www.hoteldeltayss.com
753 06 34
321 36 35
321 46 82
431 31 64
322 05 33
655 58 54
325 23 29
759 17 80
759 17 81
528 73 50
K.MÜRSEL
COSMİC ALTINNAL OTEL
Eskihisar Köyü
Arpalık Mevkii
753 06 33
528 73 48
454 55 97
GEBZE
*
321 54 72
653 30 36
454 55 90
641 44 77
İZMİT
2* ANİBAL OTEL
Ömerağa Mah.Alemdar Cad.No:7
653 30 36
641 44 15
324 30 12
GEBZE
ŞİRİN KAP2* TAN TURİSTİK
TESİSLERİ
22
44
2* İSTİKBAL OTEL
20
40
DELTA YSS
OTEL
64
99
2*
31
46
SEKA PARK
OTEL
20
40
2*
431 31 62
59
108
2* CLUP ATABAY
Düzviran Mevkii
23
48
KÖRFEZ ALTINNAL OTEL
325 01 12
45
85
2*
Ömerağa Mah.
Fethiye Cad.
56
104
2* GÜRSES OTEL
321 52 75
23
46
2* ÇENEDAĞ OTEL
Ankara Cad. No:152
18
37
2* KOZLUCA OTEL
E-5 Karayolu
Tavşancıl Mevkii
39
78
YAKAMOZ
OTEL
10
20
2*
Bayramoğlu Sahil
Mah.Grup Sok.No:10
18
42
OTEL RESTAURANT BEKİR
332 14 04
217
EK-5 KOCAELI KONAKLAMA TESİSLERİ
2*
218
HAZIRLAYAN
Nevzat ALĞAN
Kocaeli Doğa Koruma ve
Milli Parklar Şube Müdürü
KONTROL EDEN
Hilmi ÖZDEMİR
I. Bölge Müdür Yardımcısı
Uygun Takdim Haluk ÖZDER
I. Bölge Müdürü
Şükrü ÇAKIR
Vali Yardımcısı
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
Ercan TOPACA
Kocaeli Valisi
219
220
KAYNAKLAR
• ACARTÜRK, R., 1996- Şifalı Bitkiler Flora ve Sağlığımız, Ovak Yayınları, No: 1, 137 sayfa, Ankara
• AKAYDIN, G., ÇALIŞKAN, G. ve YILMAZ, E.B., 2006- Beşkayalar Vadisi (Gölcük-Kocaeli)’nin
Florası, Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 18 (4), s. 459-469
• AKAYDIN, G., ÇALIŞKAN, G. ve YILMAZ, E.B., 2006- Ballıkayalar Tabiat Parkı (Gebze
-Kocaeli)’nin Florası, Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi,
• AKINCI, Ş. ve ÖZHATAY, E., 2004- The Flora of Keltepe Area (Kocaeli/Turkey), İstanbulEczacılık
Fakültesi Mecmuası, Sayı : 37, s. 23-54.
• EKİM, T., KOYUNCU, M., ERİK, S., İLARSLAN, R., 1989- Türkiye’nin Tehlike Altındaki Nadir ve
Endemik Bitki Türleri, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayınları, Seri No:18, Ankara
• ZENGİN, M., HIZAL, A., KARAKAŞ, A., SERENGİL, Y., TUĞRUL, D., ERCAN, M.,2005 – İzmit
Yuvacık Barajı Su Toplama Havzasının Yenilenebilir Doğal Kaynaklarının Su Üretimi (Kalite, Miktar
ve Rejim) Amacıyla Planlanması, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman
Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten, No: 197, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 233,
Müdürlük Yayın No: 244, ISSN 1300-395 x, s.3-14, İzmit
• Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizmı Çeşitlerinin Bölgelere Göre Dağılımı Ve
Uygulama Alanları III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi20-22 Mayıs 2010Cilt: IV Sayfa: 15751594
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007; Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı 2007-20013, Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yayınları, Yayın No: 3085, ISBN 978-975-17-3260-6.
• “Yuvacık Barajı Havzası’nın Biyoçeşitliliğinin Flora, Vejetasyon Ve Fauna Açısından İncelenmesi
Projesi” Prof. Dr. Asuman Efe önderliğinde hazırlanmış proje Haziran 2010
• Arslanbey (İzmit) ve İzmit Şehir florasının tespiti Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yükseklisans tezi Eylül 2010
• Kocaeli İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2009; Çevre Durum Raporu.
• Karabük İli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
• Sinop İli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
• Zonguldk İli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
• Bartın İli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
• Kastamonu İli Master Planı 2013-2023
221
222
LİNK KAYNAKLARI
• Kocaeli Valiliği Web sitesi, 2013.
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Web sitesi, 2013.
• Orman Genel Müdürlüğü Web sitesi, 2013.
• Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Web Sitesi, 2013.
• Türkiye İstatistik Kurumu Web sitesi, 2013.
• Gıda Tarım il Müdürlüğü Web sitesi,2013
• www.tr.wikipedia.org
• www. ekoturizmdernegi.org
• www.gemoloji.host.sk
• www. ecotourismconference.org
• www.findingdulcinea.com
• www.greenglobe21.com
• www.questpointsolarsolutions.com
• www.turizm.gov.tr
• www.izcim.org
• www.birdunyabilgi.net
• www.gozlemci.net
• www.turkiyerehberi.com
• www.markakentkocaeli.com
• www.panoramio.com
• www.kocaeli.gov.tr
• www.kartepebel.tr
• www.izmitbel.tr
• www.basikelebel.tr
• www.gebzebel.tr
223

GELiBOLU Rüzgarı Dergisi - gelibolu derneği resmi web sitesi

10 eylül 2014 - Ekonomi Gazetesi

türkiye halk bankası a.ş. gayrimenkul satış ilanı

T.C. Resmî Gazete

PDF Formatı - Adnan Çabuk Siddashram Mistik Öğretiler Vakfı

Bu haftaki konuğumuz, başarılı ve duayen antrenör

KOCAELİ Zİ~

FAALİYET RAPORU

Caryophyllaceae - Biyoloji Kongreleri

Yeni Açılan Büyümeye Devam Ediyoruz