T RAKKER
ÜSTYAPI TALÝMATLARI
Hazýrlayan:
B.U. TECHNICAL PUBLISHING
Iveco Technical Publications
Lungo Stura Lazio, 15/19
10156 Turin - Italy
Yayýný Hazýrlayan:
Teknik Uygulama
Strada delle Cascinette, 424/34
10156 Torino - Ýtalya
Yayýn No: 603.93.421
Ýngilizce . Ýtalya
Türkçe . Ýstanbul
Üstyapý talimatlarýný içeren bu yayýn kalifiye personel için hazýrlanmýþtýr. Üstyapýcý
tasarýmdan, modifikasyondan ve uygulamadan sorumludur ve hem bu yayýna hem de
yürürlükteki yasal yönetmeliklere uygunluk saðlanmalýdýr.
Herhangi bir iþe baþlamadan önce üzerinde çalýþacaðýnýz araç modeli ile ilgili
dökümantasyonun elinizde olmasýný saðlayýnýz. Ayrýca gözlük, baret, eldiven, emniyet
ayakkabýsý gibi tüm güvenlik ekipmanlarý baþta olmak üzere tüm iþ ekipmanlarýnýn mevcut
ve iyi çalýþýr durumunda olduðundan emin olunuz. Son olarak araç üzerinde en üst
düzeyde güvenliði saðladýðýnýz durumlarda çalýþtýðýnýzdan emin olunuz.
Bu yayýnda yer almayan ve IVECO tarafýndan yazýlý olarak onaylanmayan herhangi
bir modifikasyon veya tesisat IVECO’nun sorumluluðunu ortadan kaldýrarak garantiyi
geçersiz kýlabilir.
Her iþlemden sonra, fonksiyon, etkinlik ve güvenlik koþullarý orijinal haline geri dönmelidir.
Gerekiyorsa Iveco servis teþkilatý ile iletiþime geçiniz.
Bu yayýnda yer alan veri ve bilgi Iveco tarafýndan her hangi bir zamanda teknik veya
ticari sebeplerle veya yürürlükteki yasal yönetmeliklere araçlarýn uymasý için yapýlmýþ
deðiþiklikler sebebiyle güncel olmayabilir.
Aracýn gerçek yapýsýnýn bu yayýn içeriðiyle bir uyumsuzluðu varsa herhangi bir iþe
baþlamadan önce ilgili bölüm ile temasa geçiniz.
SEMBOLLER - UYARILAR
Kiþilere yönelik tehlike
Bu önlemlere uyulmamasý kiþilerin emniyetini ve saðlýðýný ciddi ölçüde tehlikeye
sokabilir.
Araca ciddi hasar verme tehlikesi
Bu önlemlere kýsmen ya da tamamen uyulmamasý, araca ciddi hasar verebilir
ve bazen garantinin geçersiz olmasýna yol açabilir.
!
Genel tehlike
Yukarýda belirtilen sinyallerdeki tehlikeleri içerir.
Doðanýn korunmasý ile ilgili tehlike
Aracýn mümkün olduðunca doða dostu kullanýlmasý için doðru davranýþ þeklini
belirtir.
Önsöz
Baský 603.93.421
Özet
BÖLÜM
GENEL ÖZELLÝKLER
1
ÞASÝ MODÝFÝKASYONLARI
2
ÜSTYAPI MONTAJI
3
PTO
4
Özet
Baský 603.93.421
Özet
Baský 603.93.421
1. GENEL
ÖZELLÝKLER
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-1
Ýndeks
1 Genel Özellikler
1.1
Genel Özellikler
1-3
1.2
Boyutlar ve Aðýrlýklar
1-7
1.2.1 Genel Özellikler
1-7
1.2.2 Üstyapý ve yükün aðýrlýk merkezini bulmak
1-7
1.2.3 Ýzin verilen aðýrlýklarýn deðerlendirilmesi
1.3
1-11
Araç parçalarýnýn doðru çalýþmasý ve ulaþýlabilirlikleri
için talimatlar
1-12
1.4
Yasal hükümler ve kazalarýn önlenmesi
1-13
1.5
Kullanýlacak malzeme tercihi: Ekoloji – Geri dönüþüm
1-14
1.6
Kalite Sistemi Yönetimi
1-14
1.7
Araç Teslimatý
1-15
1.8
Araç bakýmý
1-15
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-2
1.1
Genel Özellikler
Amaç
Bu talimatlarýn amacý araç ve parçalarýnýn çalýþmalarýný, güvenliklerini ve güvenilirliklerini
güvence altýna alarak modifikasyonlara ve orijinal IVECO parçalarýnýn montajýna izin vermektir.
Aþaðýdaki talimatlara uygun olarak yapýlan montaj iþlemleri 2.1.1 maddesi haricinde IVECO’dan
özel onay gerektirmemektedir.
Bu talimatlarca kapsanmayan tüm modifikasyonlar IVECO tarafýndan önceden onaylanmalýdýr.
Onay istenmemiþ veya istendiðinde reddedilmiþ olan herhangi bir montaj iþlemi veya modifikasyon
için IVECO sorumlu tutulamaz.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-3
Onay ve Sorumluluk
IVECO tarafýnda verilen onay, orijinal IVECO aracý üzerinde yapýlacak modifikasyonun
ve/veya uygulamanýn sadece teknik uygunluðu hakkýndadýr.
Üstyapýcý aþaðýdakiler için sorumludur:
-
Modifikasyon veya montaj iþleminin projelendirilmesi;
-
kullanýlan ürünlerin seçimi ve özellikleri;
-
modifikasyonun veya montaj iþleminin iþçiliði;
-
Projenin ve uygulamasýnýn IVECO tarafýndan saðlanmýþ tüm talimatlara uygunluðu;
-
Projenin ve uygulamasýnýn aracýn kayýtlý olduðu ülkede yürürlükteki tüm yönetmeliklere
uygunluðu;
-
Aracýn doðru çalýþmasýndan, güvenliðinden, güvenilirliðinden ve aracýn performansý
ve teknik özellikleri de dahil olmak üzere modifikasyonlarýn ve uygulamanýn etkilerinden.
Garantiler
Üstyapýyý yapan veya þasiyi deðiþtiren üstyapýcý/ þasi deðiþtiricisi yapýlan iþin profesyonelce
ele alýnarak bu el kitabýndaki teknik özelliklere tam uygunluk içinde yapýldýðýný garanti etmelidir.
IVECO aþaðýdaki durumlarda kendi garantisinin geçersiz olduðunu açýklama hakkýný saklý
tutar;
-
Bu þartnamelere baðlý kalýnmadýðý veya onaylanmamýþ ekipman takýldýðý veya onaylanmamýþ
modifikasyonlar yapýldýðýnda.
-
Þasi ekipman ve aracýn kullanma amacý için uygun olmayan bir þekilde kullanýldýðýnda.
-
Çalýþmalarýn hatasýz uygulanmasý için üretici tarafýndan yayýnlanmýþ olan þartnameler,
standartlar ve talimatlara uyulmadýðýnda.
-
Bazý özel dönüþümler için üretici tarafýndan sunulan orijinal parçalar veya bileþenler
kullanýlmadýðýnda.
Parçalarýn ve aracýn doðru çalýþmasý için
Tüm onaylý modifikasyonlar ve uygulamalar için aracýn çeþitli parçalarýnýn düzgün iþlemesi,
çalýþma
güvenliði ve ulusal ve uluslararasý yönetmeliklere (AB standartlarý) ve kazalarýn
!
önlenmesiyle ilgili normlara uyulduðu garanti edilmelidir.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-4
Modifikasyon sýnýrlamalarý
Sürüþ güvenliðini ve aracýn düzgün çalýþmasýný garantilemek için aþaðýdaki gruplarýn modifiye
edilmesi tavsiye edilmez.
-
Akslar
-
Direksiyon sistemi
-
Frenler
-
Süspansiyon (yaylar, braketler, baðlantý (ankraj) çubuðu)
-
Þasi
-
Güç ünitesi
-
Baðlantý cihazlarý (kancalar, beþinci teker)
-
Kabin destekleri, kilitleme ve devirme cihazlarý
-
Elektrikli/ elektronik cihazlar.
Bu direktiflerde kapsanan yukarýdaki gruplara uygulanacak modifikasyonlar, ancak IVECO’dan
onay alýndýktan sonra yapýlabilir.
Tescilli Markalar ve Logolar
Tescilli markalar isim plakalarý, kodlamalar ve yerleri orijinal tasarýmlarýna göre deðiþtirilmemelidir.
Aracýn görünümü deðiþtirilip modifiye edilmemelidir.
Dönüþümle ilgili tescilli markalarýn kullanýmý IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr. IVECO tescilli
markalarý veya logolarýnýn yakýnýna yerleþtirilmemelidir.
Montaj veya dönüþüm talimatlara uygun yapýlmazsa, IVECO tescilli marka ve logolarýný geri
çekme hakkýný saklý tutar. Üstyapýcý aracýn tüm sorumluluðunu üzerine alýr.
Ýlave Üniteler için Talimatlar
Araç teslimatýnda üstyapýcý, ilave üniteler için tüm servis ve bakým talimatlarýný ve parça listesini
saðlamalýdýr.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-5
Þasi seçimi
Modifikasyonun sonucunun baþarýlý olmasý için uygun modelde þasinin doðru seçimi, çok
önemlidir.
Tablo 1.1
Araç tanýmý
IVECO’nun ticari tanýmlamasý tip onayý tanýmlamasýyla uyuþmamaktadýr.
Aþaðýda kullanýlan kod açýklamalarýyla beraber Trakker sýnýfý araçlarýn ticari tanýmý yer
almaktadýr.
Kabin Sýnýfý
KABÝN MODELÝ
ÇEKÝCÝ
Yapýlandýrma
Modeli
Güç
Trakker AD/AT
1
9
0
T
3
5
Trakker AD/AT
4
0
0
T
3
8
W
Süspansiyon
/
P
( /10=ton)
A.Y.A- Kabin modelleri
Motor gücü
Katar Aðýrlýðý –
Semitreyler çekicileri
KABÝN TÝPLERÝ
AD = Active Day
AT = Active Time
Trakker
(x 10=HP)
B
T
W
WT
P
VERSÝYON
Kýsa
Uzun
B = Beton mikseri
T = Çekici
W = bütün tekerlerden çekiþ
WT= bütün tekerlerden çekiþli çekici
SÜSPANSÝYON
/P
=Arka teker (tandem 21 ton, 6x4 ve 8x4)
Kurallar
Üstyapýcý talimatlarýnda dingil mesafesi ilk dümenlenebilir aksýn orta
noktasýndan ve ilk arka aksýn (tahrikli veya tahriksiz) ortasýna kadar
olan mesafe olarak tanýmlanmýþtýr. Bu taným AB direktiflerinde belirtilen
tanýmdan farklýlýk göstermektedir. Arka uzantý mesafesi en arka aksýn
(tahrikli veya tahriksiz) ve aracýn boylamasýna þasi kiriþlerinin arka
ucu arasýndaki mesafedir. Þasinin A, B, ve t mesafeleri için ve alt þasi
kesitleri için yandaki þekle bakýnýz.
Bazý tablolar tamamlanmamýþtýr (boþ sýralar). Bu durumlarda ayný
tablodaki mevcut olan üst emniyet deðerlerini kullanýnýz.
91473
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-6
Tablo 1.2
Þasi kesit ölçüleri ve kalýnlýklarý
Sýnýf
A x B (mm)
t (mm)
AT-AD190, AT-AD190W, AT-AD260, AT-AD260W, AT-AD340
289 x 80
7.7
AT-AD380, AT-AD380W, AT-AD 410, AT-AD 410W
289 x 80
10
1.2
1.2.1
Boyutlar ve Aðýrlýklar
Genel Özellikler
Boyutlar ve akslara binen izin verilen maksimum aðýrlýklar, teknik þartnameler üzerinde ve
þirket tarafýndan saðlanan dokümantasyonda daha ayrýntýlý olarak belirtilmiþtir. Boþ aðýrlýklar
standart ekipmanlý araçlarý belirtmektedir. Ek ekipmanlar, akslar üzerindeki aðýrlýk ve daðýlýmýný
önemli ölçüde deðiþtirebilir.
Araçlarýmýzdaki aydýnlatma ve dikiz aynasý konumlandýrmalarý 2550 mm geniþlik için tasarlanmýþtýr.
Bu boyut, 2600 mm geniþliðindeki özel üstyapý modellerine de uygulanabilir.
Þasinin Tartýlmasý
Üretim faktörlerinden dolayý aðýnlýklarda %5 kadar bir sapma olabilir.
Bu sebeple üstyapý ve ekipman montajýndan önce kabin ile beraber aracýn aðýrlýðýnýn ve akslar
üzerindeki daðýlýmýn belirlenmesi önerilir.
1.2.2
Üstyapýnýn ve yükün aðýrlýk merkezini bulmak
Boyuna düzlem üzerinde konumlandýrma
Üstyapý ve ön yükün aðýrlýk merkezinin konumunu bulmak için aþaðýdaki örnekler rehber olarak
kullanýlabilir.
Her modele özel teknik dokümantasyon (þasi kabin çizimleri) standart araçla ilgili izin verilen
konumlarý verir. Komponentlerin aðýrlýklarý ve konumlarý, þasi ve aðýrlýk daðýlým þemasýnda
belirtilmiþtir.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-7
Þekil 1.2
Ýki arka aksta eþit yüklü olarak 2 akslý; 3 akslý
araçlar
91132
Yük artý üstyapýnýn aðýrlýk merkezinin konumunu belirlemek için örnek
A
W
W1
W2
L1
L
=
=
=
=
=
Arka aks veya tandem orta aks
Yük + Üstyapý
Yükün ön akstaki kýsmý
Yükün arka akstaki (veya tandem) kýsmý
Aðýrlýk merkezinin arka aksýn orta noktasýndan
(veya tandem merkezinden) uzaklýðý
= Gerçek dingil mesafesi
Þekil 1.3
L1 =
W1 L
W
böylece L 1 = L -
W2 L
W
Her ön ve arka aks üzerine eþdeðer yüklemeli 4 akslý araçlar
91131
Akslar üzerinde izin verilen kütlelere uyumun kontrolü örneði
W
= Yük artý üst yapý
W1 = yükün ön akstaki oraný
W2 = yükün arka akstaki oraný
(tandem akslar)
L1 = aðýlýk merkezinin arka akslarýn ortasýndan
olan mesafesi
L
= Etkin dingil açýklýðý
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
L1 =
W1 L
W
böylece L 1 = L —
W2 L
W
1-8
Ön aðýrlýðý akslara paylaþtýrmak için, yükleme alanýnýn þekli yük üzerinde deðiþik bir daðýlýmý
gerektirdiði durum haricinde düzgün daðýlmýþ olmalýdýr.
Ekipman için, aðýrlýk merkezinin gerçek noktasý deðerlendirilir.
Üstyapý ve konteynýrlarýn yapýmýnda, akslardaki aþýrý yükü ve yük daðýlýmýndaki sapmalarý
önleyen yükleme ve boþaltma sistemleri geliþtirilmelidir ve kullanýcýlar bilgilendirilmelidir.
Üstyapýcý, en üst düzeyde güvenlik saðlamak için üstyapýya ayrýca yük sabitleme sistemleri
de monte etmelidir.
Þekil 1.4
Yükün düzgün daðýlýmý
Yükün düzgün daðýlýmý
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
Düzgün olmayan yük daðýlýmý
Düzgün olmayan yük daðýlýmý (akslar
üzerindeki yüklere ve en düþük orana dikkat
ediniz)
91134
1-9
Aðýrlýk merkezi yüksekliði
Þasi aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliði her modele özel teknik dokümantasyonda verilmektedir
(þasi çizimi).
Üstyapýcý aracý test etmek için tüm üst yapýsýyla beraber ekipmanýn yük de dahil aðýrlýk merkezi
yüksekliðini veya tüm araç tam dolu olduðunda izin verilen en büyük deðerler arasýna düþüp
düþmediðini kontrol etmelidir.
Bu sýnýrlar ulusal veya uluslararasý yönetmeliklere uygun olarak (örneðin frenleme konusundaki
AB direktifinin ekindeki) belirlenmiþ veya üretici tarafýndan aracýn doðru kullanýmýný saðlamak
için (örneðin hareketli aracýn enine dengesi) talep edilmiþtir
AB direktifine uyumlu olarak IVECO deðiþik modeller (dingil mesafesi ve özel üstyapý) için
aþaðýdaki bilgileri saðlamaktadýr:
-
Þasi aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliði (þasi araç þemasý, fren verisi gibi);
-
Komple aracýn tam yükte maksimum aðýrlýk merkezi yüksekliði (tip onay belgesi gibi)
-
Her bir aksýn frenleme kapasitesi (frenleme verisi gibi)
Þekil 1.5
Tam yükle doðrulama:
91135
Ht
Wv
Hv
Ws
Hs
Wt
Ht
(Wv ·
Hv)
(Ws ·
Wv
Ws
Hs)
Hs
[(Wv
Ws) ·
Ht]
(Wv ·
Hv)
Ws
= Þasi aracýn dara aðýrlýðý
= Þasi kabin aracýn (yüklü durumda) aðýrlýk merkezi yüksekliði
= Üstyapý ve yük
= Üstyapý ve yükün yere göre aðýrlýk merkezi yüksekliði
= Tam yüklü araç aðýrlýðý
= Tam yüklü aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliði
Aracý yüksüz kontrol etmek için yukarýdaki formülü kullanýnýz, ancak Ws için yalnýzca üstyapý
dara aðýrlýðýný kullanýnýz (Hv’nin konumu yüke ve süspansiyonun sehimine baðlýdýr).
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-10
1.2.3
Ýzin verilen aðýrlýklarýn deðerlendirilmesi
Dokümantasyonunda belirtilmiþ tüm sýnýrlara uyulmalýdýr. Tüm yol yüzey tiplerinde doðru sürüþ
ve frenleme özelliklerini saðlamak amacýyla özellikle deðiþen yük koþullarýnda ön aks aðýrlýðý
çok önemlidir.
Aðýrlýðýn arka çýkýntýda yoðunlaþmýþ olduðu araçlara (örneðin vinçler, merkezi akslý treylerler)
ve kýsa dingil mesafesi ve yüksek aðýrlýk merkezi olan (örneðin mikser kamyonlarý) araçlara
özel dikkat harcanmalýdýr.
Üstyapý ve ekipmaný konumlandýrýrken yükler enine olarak doðru daðýlmalýdýr. Her teker için
anma yükünde (aks yükünün yarýsý) ±%4’lük bir deðiþime (örneðin izin verilen aks yükü: 10.000
kg, her tekerde izin verilen yük: 4.800 - 5200 kg) frenleme ve sürüþ dengesini bozmadan
lastikler izin verdiði sürece, izin verilir.
Deðiþik þartname deðerlerinden farklý olarak özel araçlar için ön akstaki en küçük deðer olmak
üzere aþaðýdakiler alýnabilir:
-
Düzgün daðýlmýþ yüklerde araç toplam kütlesinin %20’si
-
Arka çýkýntýda yoðunlaþmýþ yükler için toplam araç aðýrlýðýnýn %25’i.
Üstyapý arka çýkýntýsý izin verilen aks yükleri, uzunluk sýnýrlamalarý, çeki kancasýnýn yerleþtirilmesi
ve ilgili kanunlar ve yönetmeliklerce istenen alt koruma dikkate alýnmalýdýr.
Ýzin Verilen Aðýrlýktaki Deðiþiklikler
Ýzin verilen maksimum aðýrlýða özel istisnalar ancak olasý araç desteklerine ek olarak kulaným
ile ilgili hassas sýnýrlamalarýn zorunlu kýlýnabildiði özel uygulamalar için kabul edilebilir.
Bu tip istisnalar, eðer yasal sýnýrlarý geçerse idari mercilerce onaylanmalýdýr.
Ýzin verilen araç yükündeki indirim (sýnýf düþürme) süspansiyon gibi bazý parçalar üzerinde
modifikasyon gerektirebilir.
Onay talebi aþaðýdakileri içermelidir:
-
Araç tipi, dingil mesafesi, taným numarasý, kullaným amacý.
- Akslardaki dara daðýlýmý (örneðin vinç ve kasa takýlý araçlar) yük aðýrlýk merkezinin
konumu da dahil.
-
Gerektiðinde araç parçalarýnýn güçlendirilmesi ile ilgili öneriler
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-11
1.3 Araç parçalarýnýn doðru çalýþmasý ve ulaþýlabilirliði için talimatlar
Kural olarak herhangi bir ekipmaný modifiye ederken, araç gruplarýnýn ve parçalarýnýn tüm çalýþma
koþullarý altýnda doðru iþlev görmelerini önleyecek hiçbir þey deðiþtirilmemelidir.
Örneðin:
-
Kontrol veya bakým ve periyodik servis gerektiren tüm parçalara kolay ulaþým saðlanmalýdýr. Kapalý
kasa tipi durumunda uygun açýlan kapýlar saðlanmalýdýr.
-
Devrilen kabinler için devrilmeye izin verecek uygun boþluk saðlanmalýdýr. Sürücü kabini üzerindeki
alanla ilgili yapýlar durumunda hava giriþi için uygun aralýk garanti edilmelidir (Bkz. Þekil 1.6)
Þekil 1.6
98892
1
2
3
4
Sürücü kabinini devirmek için uygun boþluk býrakýnýz.
Vites kutusu üzerinde boþ yer býrakýnýz (Semitreylerli çekiciler için çekici ve semitreyler arasýndaki hareketi hesaba katýnýz.
Kabin dönme merkezi
Minimum uzaklýk
-
Þasi/güç aktarým hattý parçalarýna ulaþým korunmalýdýr. Örneðin vites kutusu veya kavramanýn
tamiri eklenmiþ yapýnýn belli baþlý parçalarýný sökmeye ihtiyaç duymadan mümkün olabilmelidir.
-
Soðutma sistemi (radyatör, hava geçitleri, soðutma devresi v.b) yakýt beslemesi (pompa
konumu, filtreler, boru çapý v.b.) ve motor hava giriþi deðiþtirilmemelidir.
-
Aracýn onaylý ses seviyesinin deðiþtirilmesini önlemek için ses yalýtýmý panelleri veya yerleri
deðiþtirilmemelidir. Eðer açýklýklar yapmak gerekliyse bunlar orijinalde kullanýlanlara eþdeðer
yanmama ve ses yalýtým özelliklerine sahip malzemelerle düzgünce kapatýlmalýdýr.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-12
-
Uygun fren ve akü havalandýrmasý saðlanmalýdýr.
-
Çamurluklarýn ve tekerlek davlumbazlarýnýn konumlandýrýlmasý arka tekerlerin zincir kullanýlsa
bile serbestçe hareket etmesine izin vermelidir.
-
Araç tamamlandýðýnda, farlar kontrol edilmeli ve gerekiyorsa ayarlanmalýdýr. Ayarlamayý,
kullaným ve bakým el kitabýnda belirtildiði þekilde uygulayýnýz.
-
Ayrý teslim edilen parçalar olduðunda (stepne, takoz gibi) onlarý olasý ulusal yasalara uygun
olarak ulaþýlabilir ve güvenli þekilde konumlandýrýp sabitlemek üstyapýcýnýn sorumluluðudur.
1.4
Yasal hükümler ve kazalarýn önlenmesi
Araç bittiðinde üstyapýcý, ulusal mevzuat hükümlerinin gözetildiðinden (aðýrlýklar, ölçüler, fren,
ses, emisyonlar vb.) emin olmak için yapýlan modifikasyonlarý, üstyapý ve ekipmanlarý kontrol
etmelidir.
Kazalarý önleme
Araçlara takýlan üstyapýlar ve cihazlar kazalarý önleme ve aracýn kullanýldýðý
ülkelerdeki yürürlükteki güvenlik yönetmelikleri ile ilgili güncel yönetmeliklere
uymalýdýr.
Arýzalarý ve iþlevsel kusurlarý önlemek için teknik olarak gereken tüm önlemler alýnmalýdýr.
Bu yönetmeliklere uyum, üstyapýlarýn ve ekipman üreticilerinin sorðmluluðundadýr.
Uyarý
Koltuklar, döþemeler, keçeler, koruyucu paneller, v.b. gibi parçalar eðer yoðun ýsý kaynaklarýna
maruz kalýrlarsa olasý bir yangýn riski yaratýrlar.
Bu parçalarý kaynak veya alevli kesme iþi yapmadan önce sökünüz.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-13
1.5
Kullanýlacak malzeme tercihi: Ekoloji – Geri dönüþüm
Geri dönüþüm ve ekoloji konularýnýn önem kazandýðý günümüzde, tasarým aþamasýnda
kullanýlacak malzemenin seçimine dikkat edilmelidir. Bu baðlamda:
-
Asbest, kurþun, halojen katkýlarý, florokarbonlar, kadmiyum, civa, heksavalent krom vb.
içeriðe sahip zararlý malzemeler kullanýlmamalýdýr.
-
Ýþlenmeleri sýnýrlý atýk üreten ve ilk kullanýmýndan sonra kolay þekilde geri dönüþtürülebilen
malzemeler kullanýnýz.
-
Diðer geri kazanýlmýþ komponentlerin eklenmesi olasýlýðý da öngörerek kompozit sentetik
malzemeler ile birbirleriyle komponentleri kullanýnýz. Yürürlükteki yönetmeliklere uygun
iþaretler koyunuz.
2000/53 (ELV) sayýlý AB direktifi, kurþun, cýva, kadmiyum ve heksavalent krom
içeren parçalarýn takýlmalarýný yasaklamýþtýr (yukarýdaki direktifin Ek II’ye
atfedilen sapmalarý haricinde)
1.6
Kalite Sistemi Yönetimi
IVECO üstyapýcýlarýn kalite sistemlerinin geliþmesini desteklemektedir.
Bu, sadece ürün yükümlülüðü ile ilgili ulusal ve uluslararasý yönetmeliklere uygunluk için deðil
ayný zamanda yüksek kalite seviyesi talebinde artýþ olduðu içindir. IVECO, üstyapýcýlarda
aþaðýdakilerin tanýmlanmýþ olmasýnýn gerektiðine inanmaktadýr:
-
Fonksiyonlar ve sorumluluklar için organizasyon þemasý
-
Kalite sistemi
-
Kalite hedefleri
-
Teknik tasarým dokümantasyonu
-
Ýlgili kaynaklarla proses ve kontrol fazlarý
-
Ürün geliþtirme planý, düzeltici faaliyetler
-
Satýþ sonrasý hizmeti
-
Personel eðitimi
-
Üretici sorumluluk dokümantasyonu
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-14
1.7
Araç teslimi
Aracý müþteriye teslim etmeden önce aþaðýdakileri kontrol ediniz:
-
Ýstenen ekipmanýn doðru þekilde takýldýðýný.
-
Araç ve ekipmanýnýn tamamýyla hizmete hazýr ve tam olarak iþletilebilir olduðunu.
-
Aracýn ve/veya ekipmanýn iþlevselliði ve güvenliðine dikkat edilmiþ olduðunu.
-
Ekipman hakkýndaki bilgi/dokümantasyonun temin edildiðini
-
Yeni verilerin uygun plakalara iþlendiðini (uygulanabilir ise)
Eðer araç üstyapýcýda üç aydan fazla kalacaksa, IVECO ile uygun bir periyodik kontrol planý
üzerinde anlaþýlmasý tavsiye edilir. Aracýn müþteriye teslimi öncesi akü bakým talimatlarýna
dikkat edilmelidir.
Üstyapýcý, kendisi tarafýndan yapýlan iþin IVECO tarafýndan saðlanmýþ en son üstyapý talimatlarýna
ve tüm yasal gereklere uygun olarak yapýldýðýný doðrulamalýdýr.
1.8
Araç Bakýmý
Teçhizat üzerinde alýþýlmýþ çalýþma prosedürleriyle ilgili kontrollere ek olarak üstyapýcý, yapýlan
modifikasyondan etkilenen konular için “IVECO teslimat öncesi kontrol formunda” belirtilen
kontrolleri de yapmalýdýr.
Garanti
Tüm IVECO araçlarý, garanti karnesinde belirtilen þartlara göre bir garantiyle teslim edilirler.
Üstyapýcý, yapýlan modifikasyon için eþdeðer bir garanti sunmalýdýr.
Genel Özellikler
Baský 603.93.421
1-15
2. ÞASÝ
MODÝFÝKASYONLARI
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-1
Ýndeks
2. Þasi Modifikasyonlarý
2.1
Genel
2-4
2.1.1 Genel Özellikler ve Þasi Modifikasyonunun
Þirket Onayý
2-4
2.1.2 Özel Önlemler
2-5
2.1.3 Boyama ve paslanmaya karþý koruma
2-7
2.2
2-9
Özel Talimatlar
2.2.1 Þasiyi delmek
2-9
2.2.2 Cývatalar ve Perçinler
2-9
2.2.3 Orijinal þasiyi modifiye ederken kullanýlacak malzemenin
özellikleri
2-10
2.2.4 Þasiye kaynak yapmak
2-10
2.3
2-14
Dingil mesafesinin deðiþtirilmesi
2.3.1 Genel Özellikler
2-14
2.3.2 Yürür aksamýn modifiye edilmesi
2-20
2.4
2-25
Arka uzantýnýn modifiye edilmesi
2.4.1 Arka uzantýnýn kýsaltýlmasý
2-25
2.4.2 Arka uzantýnýn uzatýlmasý
2-25
2.5
2-27
Çekme ekipmaný montajý
2.5.1 Genel Özellikler
2-27
2.5.2 Çekilebilir aðýrlýðýn arttýrýlmasý
2-28
2.5.3 Alçaltýlmýþ arka travers
2-29
2.5.4 Merkezi akslý Treylerler (Rijit Çeki çubuðu)
2-31
2.6
Ýlave aks montajý
2-39
2.7
Süspansiyon deðiþikliði üzerinde çalýþma
2-45
2.7.1 Mekanik süspansiyonu havalý veya karma süspansiyona çevirme.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-45
2-2
2.8
Lastiklerin Ebadýnýn deðiþtirilmesi
2-46
2.9
Fren Sistemi Modifikasyonlarý
2-47
2.9.1
Genel Özellikler
2-47
2.9.2
Fren Borularý
2-47
2.9.3
Elektronik fren sistemi kontrol cihazlarý
2-50
2.9.4
Sistemden hava almak
2-51
2,10.
Elektrik Sistemi: Modifikasyonlar ve Güç çekilmesi
2-52
2.10.1. Genel Bilgi
2-52
2.10.2 Ýlave ekipman
2-60
2.10.3 TGC’den akým almak
2-63
2.10.4 ilave devreler (sigortalar ve iletken kesit alaný)
2-66
2.10.5 Dingil mesafesi veya arka Uzantý Deðiþiminden Dolayý Kablo Modifikasyonlarý 2-67
2.10.6 Sistem voltajýndan deðiþik voltajda güç çekimi
2-67
2.10.7 Akü ana þalteri
2-67
2.11
Parçalarý yeniden konumlandýrmak, ek gruplar ve ekipmanlar mont e etmek
2-68
2.12
Arka Çamurluklar ve Tekerlek Kutularý
2-70
2.13.
Bisiklet korkuluðu
2-71
2.14
Takozlar
2-72
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-3
2.1
2.1.1
Genel
Genel Özellikler ve Þasi Modifikasyonunun Þirket Onayý
Herhangi bir modifikasyon aþaðýdaki paragraflarda detaylandýrýlmýþ kritere uygun olarak
yapýlandýrýlmalýdýr. Aþaðýdaki noktalara özelikle dikkat edilmelidir:
-
Þasinin yatak yapýlarýna kaynak yapýlmasý açýkça yasaklanmýþtýr. (2,2.4, 2.3, 2.4 ve
2,6’da açýklanmýþ unsurlar haricinde olmak üzere)
-
Yan elemanlarýn flanþlarýnda delik delinmesine izin verilmemektedir. (3.1.2 maddesinde
açýklanmýþ unsurlar hariç olmak üzere)
-
Perçinli baðlantýlar mevcut olduðunda ve aþaðýda açýklandýðý gibi modifiye edilebilirler.
Bunlar en az 8.8 kalite flanþlý cývatalarla ve somunlarla veya bir büyük çaptaki altýgen
cývatalarla ve kendinden kilitli somunlarla deðiþtirilebilirler. Baþka türlü belirtilmediði sürece
M14 ölçüsünden daha büyük vidalar kullanýlmamalýdýr (en büyük delik çapý 15 mm).
-
Orijinal mafsallarýn ayrýldýðý ve tekrar cývatalarla birleþtirildiði veya perçinlerin cývatalarla
deðiþtirildiði durumlarda cývata torklarý araç ortalama 500 – 1000 km yol yaptýktan sonra
kontrol edilmelidir.
IVECO Onayý
Aþaðýdaki modifikasyonlar sadece IVECO onayýndan sonra uygulanabilir:
a) 2.2.3, 2.2.4, ve 2.3 maddelerindeki talimatlara uyarak dingil mesafesine yapýlan
modifikasyonlar.
b) Aðýrlýk ve ulusal mevzuat tarafýndan belirlenmiþ sýnýrlamalar dahilinde 2.2.3, 2.2.4, ve 2.3
maddelerindeki talimatlara uyarak yapýlmýþ arka uzantý modifikasyonlarý.
c) Fren sistemi üzerinde (bkz. madde 2.14) ve direksiyon sistemi üzerinde çalýþma (uygun
kontrolleri yaptýktan sonra)
d) Süspansiyonun özelliklerinin modifiye edilmesi (bkz. madde 2.7)
e) Egzoz sistemine ve motor hava giriþine yapýlacak modifikasyonlar (bkz. madde 2.7.1).
f) Sürücü kabinin modifikasyonu (bkz. Madde 2.12).
g) Egzoz sistemine ve motor hava giriþine yapýlacak modifikasyonlar (bkz. madde 2.8).
h) Motor soðutma sistemine yapýlan modifikasyonlar (bkz. Madde 2.9)
i) Motor grubu ve tahrik diþlisi modifikasyonlarý (bkz. madde 2.3.2).
j) Ön ve arka aks modifikasyonlarý
k) 2.6 Maddesindeki talimatlarý uygulayarak ilave aks takýlmasý
l) Retarder montajý (bkz. Madde 2.1.8).
m) PTO montajý (onay alýnmasý gerekli durumlarda) (bkz. paragraf 4).
n) Lastik ebatlarýnýn deðiþtirilmesi (bkz. madde 2.13).
Genel kural olarak, resmi onay almak için yapýlan talep oradaki genel ve özel þartnameleri
yansýtmak zorunda olan yapýlmasý düþünülen projeyi resmeden tam dokümantasyonu içermelidir.
Ulusal yasalar tarafýndan istendiðinde yetkili merciye yapýlmasý düþünülen modifikasyonlarý
sunmak ve onaylarýný talep etmek üstyapýcýnýn sorumluluðundadýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-4
!
2.1.2
Özel Önlemler
Kaynak, delme, taþlama, ve kesme iþlemleri sýrasýnda fren hatlarý yakýnýnda çalýþýrken ve
özellikle bunlar plastik malzemeden yapýlmýþlarsa veya elektrik kablosuysalar
korunduklarýndan emin olmak için gerekli önlemler alýnmalýdýr. Gerekiyorsa bunlar sökülmelidir
(2.2.3 ve 2.15 Maddelerindeki önlemlere uyunuz).
Þekil 2.1
91444
Elektrik ekipmanlarýyla ilgili olarak hatýrlayýnýz :
a) Alternatör ve elektrik/elektronik parçalarla ilgili önlemler alýnýz. Diyot redresörüne hasar
vermemek için aküyü motor çalýþýyorken sökmeyiniz (veya izolatörü açmayýnýz).
Eðer araç çekilerek çalýþtýrýlmaya baþlanacaksa akülerin baðlý olduðundan emin olunuz.
Eðer aküleri çabuk þarj etmek gerekliyse onlarý araç devresinden sökünüz. Motoru dýþarýdan
çalýþtýrmak gerekirse akýmýn elektrik/elektronik cihazlara hasar verebilecek yüksek deðerlere
çýkmasýný önlemek için eðer dýþ þarj cihazlarýnda bu iþlev varsa,“start” iþlevini dýþ þarj
cihazlarýyla beraber kullanmayýnýz. Çalýþtýrma yalnýzca tekerlekli dýþ akü ile doðru polariteyi
saðlayarak yapýlmalýdýr.
b) Þase baðlantýlarýnýn kontrol edilmesi
Genel bir kural olarak aracýn orijinal þase baðlantýlarý deðiþtirilmemelidir. Eðer bu baðlantýlarý
kaydýrmak veya baþka þase noktalarý uygulamak gerekliyse mümkün olduðu kadar þasi
üzerindeki mevcut delikleri kullanýnýz ve:
-
Þasi tarafýnda ve terminal tarafýnda üzerindeki boyayý mekanik olarak ve/veya uygun
bir kimyasal ürünle temiz girinti ve çýkýntýsýz bir düzlem yaratmak için çýkartýnýz.
-
yüksek iletkenlik boyasýný kablo ucu ile metal yüzey arasýna uygulayýnýz (örneðin PPG
tarafýndan üretilmiþ galvanizleme boyasý IVECO parça no 459622).
-
Þase kablolarýný boya uygulandýktan sonra 5 dakika içinde baðlayýnýz.
IVECO standart M1 (akü þase baðlantýsý), M2, M8 (sürüþ konumuna göre marþ motoru için
þase baðlantýsý) noktalarý kontrol anahtarlarýnýn þase baðlantýsý için kullanmayýnýz (örneðin
düþük emme cihazlarý): IVECO atölye el kitaplarýna bakýnýz. Elektronik cihazlarla ilgili olarak
þase baðlantýlarýný cihazlar arasýnda birbirine baðlamaktan kaçýnýnýz; yalnýzca en uygun
uzunlukta (olabildiðince kýsa) tek bir kablo baðlantýsý kullanýnýz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-5
c) elektrik sistemindeki kablolarýn doðru montajý için þartname ve standart listesi:
-
güç kablolarý (+doðrudan) esnek kanallardan (uygun çaptaki) diðer küçük kablolarla olmak
yerine tek baþlarýna geçirilmelidir (sinyal kablolarý ve eksi kablolar)
-
Bu kablolar yoðun ýsý kaynaklarýndan (motor türbin, egzoz manifoldu) en az 100 mm
(referans deðer = 150 mm) uzakta olmalýdýrlar.
-
Kimyasal haznelerinden (aküler v.b) 50 mm gibi bir mesafeyi koruyunuz.
-
Ayný öngörü hareketli parçalara yakýnlýk için de uygulanabilir.
-
Açýklýklardan ve keskin sac metal kenarlarý üzerinden kablo geçiþleri olduðunda kablo,
metal kablo uçlarýyla (esnek kablo kanalý örtüsüne ek olarak) korunmalýdýr.
-
Esnek kablo kanalý kabloyu tamamen korumalýdýr ve terminaller üzerindeki lastik kapaklara
(sýký sargýlarla veya bantla) birleþtirilmelidir. Ek olarak (boylamasýna kesilmiþ) esnek kablo
kanalýný sabitleyen kelepçeler deformasyona yol açmamalýdýr; bu önlem kablolarýn kanaldan
çýkmalarýný veya kanalýn kesilmiþ ucuyla temas etmesini önler.
-
Giden kablolarýn tüm baðlantý uçlarý (+) ve kablo uçlarý lastik kapaklarla korunmalýdýr (dýþ
havaya açýk ve olasý su toplanmasýna maruz kalabilen yerler için su ve hava geçirmez
kapaklar).
-
Kablo týrnaklarýný uçlara takarken (eksi terminaller de dahil) mümkün olduðu yerlerde sýkma
torku uygulayarak ve çoklu baðlantý yapýldýðýnda yýldýz yapýsý kullanarak (mümkünse
kaçýnýlmalýdýr) gevþememelerini önleyecek þekilde sabitlenmelidir.
-
Kablo geçiþi olabildiðince braketlerle tanýmlanmalýdýr. Bu gevþemeyi önleyecek ve olasý bir
onarým sonrasý baðlantýyý tekrar ayný þekilde yapma imkaný saðlayacaktýr.
-
Þasi ve kabin arasý baðlantý söz konusu ise, sürüþ konumunda ve kabin devrildiðinde
herhangi bir gerilme veya karýþýklýða karþý kablolar kontrol edilmelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-6
Fren ve elektronik sistem hakkýnda daha fazla bilgi için 2.14 ve 2.15 no'lu bölümlere bakýnýz.
2.1.3 Boyama ve paslanmaya karþý koruma
Aracýn modifikasyona uðramýþ tüm parçalarý (þasi, sürücü kabini, üstyapý v.b.) oksidasyondan
ve korozyondan korunmalýdýr.
Koruma ve boyama iþlemleri ilgili parçalarda gerekli dikkat verilerek yapýlmalýdýr.
Þasi, kabin ve atmosferik etmenlere ve güneþ ýþýklarýna maruz kalan deðiþik parçalar aþaðýdakileri
içeren bir döngüyle iþlenmelidir.
demir fosfor – gresten arýndýrma, korozyona karþý, sýzdýrmazlýk, astar ve son kat (kabin
gövdesi hariç emaye tip astar toz boya ile deðiþtirilebilir)
Þasiye baðlý karmaþýk þekilli (kutu parçalarla, mafsallar, üst üste binmeler ve geleneksel
püskürtme uygulamasýyla ulaþýlamayan alanlar) çeþitli parçalar (kutular, koruyucu ýzgaralar
v.b.) aþaðýdakileri içeren bir döngü içinde ele alýnmalýdýr.
demir fosfor – gresten arýndýrma, elektroforez veya korozyona karþý daldýrma, emaye
veya toz boya.
Kaynakla yüzeyleri birleþtirirken ve elektroforez aþamasý kullanýlmamýþsa temas yüzeylerini
elektrik olarak kaynaklanabilir boyalarla korumak son derece önemlidir.
Atmosferik etmenlerle doðrudan temas etmeyen parçalar için (örneðin kabin içindeki) azaltýlmýþ
döngüler kabul edilebilir.
Demir fosfor – gresten arýndýrma, toz boya veya fosfor gresten arýndýrma-elektroforez
veya fosfor – gresten arýndýrma, korozyona karþý
Fosfor – gresten arýndýrma; gresten arýndýrma çözücüler ve yýkanabilir astarla deðiþtirilebilir
(5 – 10 µm).
Diðer önemli iþlemler buraya dahil edilmiþtir. Uygun proplar yardýmýyla püskürtülen yað-bal
mumu ürünleri kullanarak açýk veya yarý açýk kutu parçalarýn korunmasý mafsallarýn ve aþýnmaya
maruz kalan üst üste binme alanlarýnýn (tekerlek yuvalarý, gövde altý) sýzdýrmazlýðý için korozyon
korumasýndan sonra uygun özel ürün (elastomerler, akrilik v.b.) uygulanmasý.
Kabin dýþ tarafýna takýlý parçalar (genel olarak braketler ve cývatalar) paslanmaz çelik olmalý
veya “Dacromet” ile korunmalýdýr. Þaside ve/veya üstyapýda kullanýlan (döþeme panelleri,
depolar vb.) baðlantý elemanlarý (menteþeler, tutamaklar vb.) “Dacromet” veya en az 12 µm
galvanizleme ile korunmalýdýr. Kabin içinde kullanýlan parçalarda da ayný kalite her durumda
saðlanmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-7
Önlemler
Dönüþümleri ve çalýþmalarý boya tarafýndan hasara uðratýlabilecek parçalara uygun önlemler
alýnmalýdýr; örneðin:
-
Hava ve hidrolik tesisat için olan lastik veya plastik hortumlar.
-
Contalar, plastik veya lastik parçalar.
-
Güç aktarým millerinin veya PTO’larýn flanþlarý.
-
Radyatörler.
-
Darbe emiciler ve hidrolik veya hava silindir kollarý.
-
Boþaltým veya havalandýrma valfleri (mekanik parçalar, hava tanklarý, soðukta çalýþtýrma
ýsýtýcý soketi, ön ýsýtma tanklarý v.b.).
-
Yakýt çökelti filtresi.
-
Ýsim plakalarý ve Logolar.
-
Araca takýlý ECU’lar
Elektrik ve elektronik parçalý motorlar
-
Þase baðlantýlarý da dahil olmak üzere tüm motor ve araç kablolamasý.
-
Tüm konnektörlerin üzerini hem sensör/aktüatör hem de kablo tarafýnda.
-
Tüm sensör/aktüatör, volan, volan hýz sensörü baðlama braketi.
-
Tüm dizel devresinin (plastik ve metal) tüm borular üzerinde.
-
Dizel filtre tabanýnýn tamamýnda.
-
Kontrol ünitesinde ve kontrol ünitesi tabanýnda
-
Ses yalýtýmý kapaðýnýn iç parçasýnýn tamamý üzerinde (enjektörler, yakýt yolu, borular).
-
kontrol valfiyle beraber ortak yakýt yolu pompasý.
-
Aracýn elektrik pompasýnda
-
Depo üzerinde
-
Ön kayýþlarda ve ilgili kasnaklarda
-
Hidrolik direksiyon pompasýný ve ilgili hortumlarý da;
Eðer tekerlekler çýkartýlmýþsa kampanalar ve poyralar üzerindeki temas yüzeyleri korunmalýdýr;
kalýnlýklarýnýn artmasý özellikle birleþen flanþlarý ve tekerlek diskleri ve tespit somunlarýnýn
dayanma noktalarý üzerinde boya birikmesi önlenmelidir. Frenlerin uygun biçimde korunduðundan
emin olunuz.
Elektronik parçalar ve modüller sökülmelidir. Boyama iþlemi fýrýn kurutma ile tamamlanacaksa
(en yüksek sýcaklýk 80ºC) sýcaklýðýn etkisiyle hasar görebilecek tüm parçalar sökülmelidir.
Kabini modifiye ederken titreþimleri yok etmek için, ses seviyelerini ve orijinal ýsý yalýtým
seviyelerini yeniden eski durumuna getirmek için ses emici ve yatýlým malzemeleri kabin içine
ve döþeme altýna dahil edilmelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-8
2.2.
Özel Talimatlar
2.2.1. Þasiyi delmek
Genel kural olarak gruplarý veya þasi üzerindeki yardýmcý üniteleri monte etmek gerekli
olduðunda fabrikada açýlmýþ mevcut delikler kullanýlmalýdýr.
Hiçbir durum altýnda araç destek elemanýnýn flanþlarý 3.1.2. maddesinde verilen açýklamalara
uygunluk olmamasý durumunda delinmemelidir.
Þu tip durumlarda (raf, braket v.s takýlmasý v.b.) yeni deliklerin delinmesi gerekiyorsa lonjeronun
dikey tarafý üzerine delinmelidir ve dikkatlice çapaklarý alýnmalý ve raybalanmalýdýrlar.
Konum ve Boyut
Yeni delikler yüksek gerilme altýndaki yerlere (örneðin yay destekleri) ve lonjeronlarýn deðiþik
kesit alanlý yerlerine delinmemelidir.
Deliklerin çaplarý çeliðin kalýnlýðýyla orantýlý olmalýdýr. Aksi belirtilmediði taktirde hiçbir þart
altýnda bu 15 mm deðerini geçmemelidir. Deliðin merkezinden lonjeronlarýn kenarýna olan
mesafe 40 mm’den az olmamalýdýr. Delik merkezleri mevcut deliklere göre birbirlerinden 45
mm’den daha düþük bir konumda bulunmamalýdýr. Delikler, þekil 2.2’de görüldüðü gibi kademeli
olmalýdýr. Yay desteklerini ve traverslerin yerini deðiþtirirken, ayný delme düzenlemeleri
korunmalýdýr.
Þekil 2.2
91445
2.2.2 Cývatalar ve Perçinler
Genel olarak orijinal araçla ayný tip baðlantý ve benzer baðlantýlar için belirlenmiþ sýnýf
kullanýlmalýdýr. 10.9 cývatalarý yük gerilme baðlantýlarý için kullanýnýz (örneðin yay destekleri,
çubuk baðlantýlarý, darbe emiciler v.b.) Eðer boþluk müsaade ediyorsa flanþ baþlý cývatalar ve
somunlar kullanýnýz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-9
2.2.3
Orijinal þasiyi modifiye ederken kullanýlacak malzemenin özellikleri
Aracýn þasisi için yapýlacak modifikasyonlar ve lonjeronlara doðrudan uygulanan destekler
orijinal sýnýfýn hem kalitesine hem de kalýnlýðýna karþýlýk gelmelidir. Eðer belirli kalýnlýktaki
malzeme yoksa daha büyük kalýnlýktaki standart malzeme (örneðin 6.7 mm yerine 7 mm)
kullanýlmalýdýr. Kullanýlacak malzeme en düþük standartlarý karþýlamalýdýr.
. Yüksek akmalý çelikten mamul þasi S 500 MC (FeE490; QStE 500TM - BS 1449 HS 50/45)
£ 610 N/mm2 (61 kg/mm2)
. Çekme direnci
R
. Akma noktasý
R 0.2 £ 490 N/mm2 (49 kg/mm2)
. uzama
A5
£ 19%
Alternatif olarak arka uzantý aþaðýdaki özelliklere sahip S 355 J2 G3 (Fe510D; QSt 52-3; BSI
50D) çeliði kullanýlarak uzatýlabilir.
£ 520 N/mm2 (52 kg/mm2)
. Çekme direnci
R
. Akma noktasý
R 0.2 £ 360 N/mm2 (36 kg/mm2)
. Uzama
A5
£ 22%
Boyutlar ve kalýnlýklar için ilgili dokümantasyonda verilen aþaðýdaki bilgiye bakýnýz.
2.2.4
!
Þasiye kaynak yapmak
Kaynak iþlemleri sadece yüksek kalitede iþçilik elde etmeye uygun ekipman
kullanan uzman eðitimli personel tarafýndan gerçekleþtirilebilir (Bkz EN 287
standardý).
Aþaðýdaki durumlarda kaynaða izin verilir:
-
Lonjeronlarýn kesiþimlerinde eðer uzatýldýlar veya kýsaltýldýlarsa.
- Aþaðýda detaylandýrýldýðý gibi (bkz. Þekil 2.5) modifiye edilecek bir lonjeron üzerinde
destekleyici L kesitli hatýl uygulamasýnda.
Ark kaynaðý iþlemleri için aþaðýdaki talimatlara uymak zorunludur:
1) Varsa ilave ýsýtýcý elamanlarý kapatýnýz ve temizleme döngüsünün bitmesini bekleyiniz
(gösterge lambasý söner);
2) Traversin ortasýna takýlý seyrüsefer lambalarýný açýnýz.
3) Anahtarý OFF konumuna getiriniz (anahtarýn takýlý olduðunu varsayarak)
4) Kabin devirmeyi mümkün kýlan düðmeye basýnýz.
5) Kapýlarý kapatýnýz;
6) Kabini deviriniz.
7) TGC (ana kontaktörün) açýlmasýný bekleyin. Kontaktör açýlýnca seyrüsefer ýþýklarý söner.
8) Aküyü güç kurþunlarýný sökerek yalýtýnýz. Önce eksi kutbu sonra artý kutbu çýkartýnýz.
9) Kablo giriþini sökünüz;
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-10
10) EDC baðlantýsýný kesiniz. Bu iþlemi yaparken konektörlere zarar vermemek için dikkatle
hareket ediniz . Kaynak iþlemi bittiðinde konektörleri tekrar orijinal konumlarýna takýnýz.
11) Ark kaynak makinesinin elektrotunu ve þase kablosunu akým ECU içinden geçmeyecek
þekilde yerleþtiriniz.
12) Kaynak bittiðinde iþlemleri ters sýrada 10’dan 1’e tekrar ediniz takografýn diskini Trakker
el kitabýndaki gibi takýnýz.
!
IVECO tarafýndan saðlanmýþ talimatlara uygun olarak yapýlmayan veya kalifiye
olmayan personel tarafýndan sisteme yapýlan herhangi bir müdahale aracýn
güvenliði ve verimli çalýþmasýný tehlikeye atarak garanti tarafýndan kapsanmayan
hasarlara sebep olarak araç içi sistemlerine ciddi hasara sonuçlanabilir.
Tüm plastik kanallar ýsý kaynaklarýndan ve kaynak sýrasýndaki sýçramalardan korunmalýdýr.
Gerekiyorsa devam etmeden önce kanallarý sökünüz.
Ayrýca makaslarýn yüzeyleri ve havalý süspansiyonlar kaynak sýçramalarýndan korunmalýdýr.
Yay ve elektrotlar veya kelepçelerle temasý önleyiniz.
ECU'nun çok yakýnlarýnda bir kaynak yapmak kesin olarak þartsa olduðu gibi sökünüz.
Kaynak sýrasýnda elektrikli ekipmanlarý (alternatör, aküler) korumak için kaynak makinesini
doðrudan kaynak edilecek parçaya þaseleyiniz. Akünün eksi kutbunun çýkartýldýðýndan emin
olunuz.
Hortumlar kaynak sýrasýnda ýsý kaynaklarýndan ve sýçramalardan korunmalýdýr. Gerekiyorsa
bu parçalar sökülmelidir.
Kaynak sýrasýnda makaslarýn yüzeyleri kaynak sýçramalarýna karþý korunmalýdýr. Makasla
elektrotlarýn veya iletkenlerin temas etmesine izin vermeyiniz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-11
Prosedürün bir parçasý olarak kaynak iþleminden etkilenen parçalarýn ayrýca olasý desteklerle
kaplanabilecek olan parçalarýn da boyasýný kaldýrmak ve parçalarý oksijenden arýndýrmak gerekli
olacaktýr. Ýþ tamamlandýktan sonra modifiye edilmiþ parça uygun pas koruma ile korunmalýdýr
(bkz. madde 2.1.3.).
Kaynaðýn doðru yapýldýðýndan emin olmak için aþaðýdaki talimatlar uygulamalýdýr.
a) Lonjeronlarý çapraz veya dik bir kesik ile kesiniz. (çapraz kesiþin dingiller arasý kýsýmda
kullanýlmasýný öneriyoruz) Lonjeronun profilinin ve de þasi geniþliðinin deðiþtiði veya yüksek
gerilme yoðunluðu olan (örneðin, yay braketleri) bölgelerde kesiþlere izin verilmemektedir.
Kesitler mevcut deliklerin ortasýndan geçerek yapýlmamalýdýr. (Bkz. Þekil 2.3.)
Þekil 2.3
HAYIR
HAYIR
EVET
EVET
91446
b) Lonjeronlarýn iç tarafýnda birleþtirilecek parçalara kaynak edilecek tüm uzunluk boyunca
V þekilli 60º pah (kaynak aðzý) kýrýnýz.(Bkz. Þekil 2.4.)
c) Yapýlarý kuru olan temel elektrotlarla dikkatlice uzantýlarýn üzerini ark kaynaðý yapýnýz.
Tavsiye edilen elektrotlar aþaðýdadýr.
S 500 MC (FeE490 için: QStE 500TM)
Elektrot çapý 2,5 mm'dir akým yoðunluðu yaklaþýk 90 A (elektrotun her çap milimetresine
en fazla 40 A)
MIG-MAG kaynaðý kullandýðýnýzda kaynak edilecek malzemeyle ayný özelliklerde bir kaynak
çubuðu kullanýnýz (çap 1 – 1,2 mm).
Önerilen kaynak çubuðu:
DIN 8559 - SG3 M2 5243
gaz DIN 32526-M21 veya DIN EN 439
Eðer FeE490 çok düþük sýcaklýklarda kullanýlýyorsa aþaðýdakileri öneriyoruz:
PrEN 440 G7 AWS A 5.28 - ER 80S - Ni 1
gazDINEN439-M21
Aþýrý akým yüklemekten kaçýnýnýz. Kaynakta büyük kesikler ve atýk malzemeler bulunmamalýdýr.
d) c maddesindeki iþlemi karþý tarafta tekrarlayýnýz.
e) Lonjeronlarý yavaþ ve düzgün þekilde soðumaya býrakýnýz. Hava veya su ve benzer
yöntemlerle soðutmaya izin verilmemektedir.
f) Kaynak iþleminden dolayý biriken fazla malzemeyi taþlayarak alýnýz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-12
Þekil 2.4
91447
g) Ýç taraf desteklerinde L kesitli hatýl kullanýlmalýdýr. Bunlar þasi için kullanýlan çelikle ayný
özelliklere sahip çelikten yapýlmýþ olmalýdýrlar. En küçük boyutlar Þekil 2.5’te verilmiþtir.
Destekler kaynak dikiþi, delik kaynaðý, cývatalar veya perçinlerle (Huck perçinleri de
kullanýlabilir) yalnýzca lonjeronun dikey tarafýna sabitlenebilirler.
Kaynak dikiþinin kesit alaný ya da uzunluðu, punto kaynak daðýlýmý, vidalar ya da perçinler
kesitlerin esneme ve kesme momentlerini taþýyabilecek þekilde yapýlmalýdýr.
Þekil 2.5
a
b
S
0.3 H
H (en az 175 mm)
(0.8 - 1) S 1
91448
Mevcut deliklerin kapatýlmasý
Yeni delikler açarken mevcut delikler çok yakýn bulunurlarsa (bkz. Þekil 2.2) bunlar kaynakla
doldurulabilir. Bu iþlemin baþarýsýndan emin olmak için deliðin dýþ kenarýna pah kýrýlmalýdýr
ve iç taraf için bakýr plaka kullanýlmalýdýr.
20 mm’den büyük delikler için pah kýrýlmýþ her iki taraftan da kaynaklanmýþ tapalar kullanýlabilir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-13
2.3
Dingil mesafesinin deðiþtirilmesi
2.3.1 Genel Özellikler
Tüm araçlar için genel bi r kural olarak, dingil mesafesinin deðiþtirilmesi iþlemi IVECO tarafýndan
belirlenenler arasýndan istediðiniz dingil mesafesine en yakýn olandan itibaren gerçekleþtirilir.
Yazýlý onaylarda verilen boyutlar, özellikle en uzun standart dingil mesafesine uzatmak için tüm
durumlara uygulanacaktýr.
Paralel þasili ve sabit kesitli lonjeronlarý olan araçlarda dingil mesafesi iç destekler ve þasi
baðlantýlarý izin verdiðinde arka aksý yeniden konumlandýrarak modifiye edilmelidir. Süspansiyon
destekleri 2.2.1 maddesine uygun traverslerin bulunduðu yerlere konumlanmasýný saðlayarak
yeniden konumlandýrýlmalýdýr. Diðer durumlarda þasi 2.2.4 maddesinde verilen talimatlara
uygun olarak kesilebilir.
Üstyapý büyüklüðünün izin vermesi durumunda dingil mesafesi orijinal üretilen dingil
mesafelerinden birine özdeþ olarak yapýlmalýdýr. Bu orijinal kardan milinin ve daha önceden
tanýmlý travers pozisyonunun kullanýlmasýna olanak verir.
Dingil mesafesini üretimde planlanan en uzun olandan daha uzun bir boya uzatýlmasý durumunda
aracýn en uzun üretim dingil mesafesine sahip olmasý gereklidir. Ulusal yönetmeliklerce
belirlenmiþ sýnýrlara uymak için özel dikkat harcanmalýdýr.
Sürüþ için sonuçlar
Dingil mesafesini uzatmak, boyutuna bakarak,sürüþ özelliklerini etkileyebilir. Ulusal yönetmelikler
talep ettiðinde genel boyutlar üzerindeki sýnýrlara bununla beraber direksiyona uygulanan
kuvvetle ilgili sýnýrlara ve ilgili iþletme sürelerine (örneðin ECE – R 79/01 standardý veya AB
direktifi) uyulmalýdýr.
Tablo 2.1 standart sürüþ sistemi için ön aksta izin verilen en büyük yük ve belirtilmiþ lastik
tipinde dingil mesafesi uzatma deðerlerini göstermektedir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-14
Tablo 2.1
Ön aks yükü ve lastik ebadýna göre izin verilen en büyük oranda dingil açýklýðý
uzatýlmasý
Ön akstaki en
büyük yük
(kg)
Arka akstaki
en büyük yük
(kg)
En büyük PTT
(kg)
8500
13000
20000
6700
470
120
9000
13000
20500
570
510
120
8500
13000
21500
5500
470
151
10000
13000
21500
3800
470
164
10000
13000
21500
4800
510
164
(*)
10000
13000
23000
4500
510
141
6x4
8000
2
10500
27000
6050
470
120
8500
2
16000
38000
4500
510
120
9000
2
10500
27000
4200
510
120
8000
2
12000
27000
4200
510
164
8000
2
16000
38000
3820
510
164
4x2
4x4
6x6
Maksimum
dingil
mesafesi
deðeri (mm)
Direksiy
on çapý
(mm)
B t:
Kaster
çekmesi
(mm)
8500
2
9500
26000
5000
510
141
9000
2
9500
26000
4500
510
141
8x4x4
2
9000
2
16000
41000
5820
470
132
8x8x4
2
9000
2
16000
41000
5200
470
132
(*) Sadece kýþ mevsiminde
Þekil 2.6
98914
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-15
Tablo 2.2
Lastik Tanýmlarý
Lastik
Ebatlarý
Kaster çekmesi
(mm)
Jant
Ön Tahriksiz Aks
Lastiðin yükleme kapasitesi (kg)
Ön Tahrikli Aks
S
A
Sp
S
A
Sp
12.00R24
24-8.5
72
-
-
105
-
-
8000
13R22,5
22,5x9.00
76
84
86
108
116
118
7500 8000
12.00R20
20-8.5
77
-
-
109
-
-
7500 8250
315/80R22.5
22,5x9.00
78
86
88
110
118
120
7500 8000
11.00R20
20-8.5
80
-
-
111
-
-
6500 6700
12R22,5
22,5x8.25
82
91
93
113
122
124
6700 7100
315/70R22,5
22,5x9.00
83
91
93
114
122
124
7100 7500
295/80R22,5
22,5x8.25
84
93
95
115
124
126
6700 7100
305/70R22,5
22,5x8.25
88
97
99
118
127
129
6700 7100
11R22,5
22,5x7.50
88
103
99
119
134
130
6300
275/80R22,5
22,5x7.50
89
104
100
120
135
131
6300
275/70R22,5
22,5x7.50
93
108
105
124
139
135
6000 6300
10.00R20
20-7.5
93
-
-
113
-
-
6000
14.00R20
20-10.0W
109
-
-
142
-
-
9000 10000
385/65R22,5
22,5x11.75
110
-
-
141
-
-
8250 9000
385/55R22,5
22,5x11.75
115
125
-
145
155
-
8500 9000
385/45R22,5
22,5x11.75
119
129
-
149
159
-
7100
18R22,5
22,5x14.00
130
-
-
162
-
-
11200
425/65R22,5
22,5x13.00
132
-
-
164
-
-
10300
S: Çelik Jant
A: Alcoa alüminyum Jantlar
Sp: Hýz serisi alüminyum Jantlar
Lastik yükleme kapasiteleri, tek tek kullaným ve bakým kýlavuzunda verilmektedir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-16
Þasi Gerilim düzeyi
Dingil mesafesini uzatýrken lonjeron mafsalýnda mevcut desteðe ek olarak üstyapýcý IVECO
tarafýndan ayný dingil açýklýðý veya bir üst ölçü için tasarlanmýþ yan kesitinden daha az olmamak
kaydýyla yeterli destekler saðlamalýdýr. Alternatif olarak yerel yönetmelikler izin verdiðinde daha
geniþ alt þasi kesitleri kullanýlabilir.
Ulusal yönetmelikler ön gördüðünde üstyapýcý gerilim sýnýrlarýnýn aþýlmadýðýný kontrol etmelidir.
Her hangi bir durumda böyle bir gerilim yük düzgün daðýlmýþ ve þasinin yay aský braketleri
üzerinde duran bir kiriþ olarak alýndýðý durumdaki orijinal dingil mesafesinin sahip olduðundan
daha büyük olmamalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-17
Onay
Dingil mesafesi modifikasyonu, IVECO’dan özel onay alýnmasýnýn ardýndan yapýlabilir.
Dönüþüm aþaðýdaki talimatlara uygun olarak gerekli deðiþiklikleri ve ayarlamalarý yaparak ve
uygun önlemleri alarak (ECU parametrelerinin güncellenmesi gerektiðine karar vererek, egzoz
borularýný yeniden düzenleyerek, arka aks üzerindeki özel yük sýnýrlamalarýna uygunluðu
saðlayarak v.b) orijinal dingil açýklýðý uzunluklarý için belirtilmiþ olan þartlarý gerektiðince dikkate
alarak yapýlmalýdýr.
Þasi Traversleri
Ýlave bir yada birkaç travers takýlmasý gereði uzantýnýn uzunluðuna, þanzýman mil desteðinin
konumuna, kaynak alanýna, üstyapýnýn oluþturduðu kuvvetlerin uygulama yerlerine ve aracýn
hangi þartlar altýnda kullanýlacaðýna baðlýdýr.
Herhangi ek bir travers mevcut olanlarla ayný özellikleri vermelidir (esneme dayanýmý, burulma
dayanýmý, lonjeronlara malzeme birleþim kalitesi, v.b.) Þekil 2.7 bir uygulama örneði göstermektedir.
Bir travers 600 mm üzerindeki herhangi bir uzantý için bir zorunludur. Genel bir kural olarak
iki travers arasý mesafe 1000 – 1200 mm'den fazla olmamalýdýr.
Aðýr iþ uygulamalarý için düþünülen araçlarda iki travers arasýndaki en küçük mesafe 600
mm'den daha az olmamalýdýr; bu kýsýtlama güç aktarýmýný destekleyen “hafif” traverslere
uygulanmamaktadýr.
Þekil 2.7
91449
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-18
Tavsiye edilen prosedür
Dönüþümün baþarýsýndan emin olmak için aþaðýdaki þekilde devam ediniz.
-
Uygun sehpalarý kullanarak þasi tam anlamýyla dengede ve düz olacak þekilde aracý
ayarlayýnýz.
-
Kardan millerini, fren sistem hortumlarýný, kablo demetini ve iþin doðru yapýlmasýný
önleyebilecek olan tüm ekipmanlarý sökünüz.
-
Þasi üzerinde referans noktalarý belirleyiniz (kýlavuz delikler, süspansiyon destekleri vb.)
-
Referans noktalarýný onlarý birleþtiren çizginin aracýn boylamasýna olan ekseniyle tam olarak
bir dik açýda olduðundan emin olduktan sonra her iki yan elemanýn üst flanþýnda iþaretleyiniz.
-
Yay aský braketlerini yeniden konumlandýrýrken yeni konumu daha önce yapýlmýþ referans
iþaretlerini kullanarak belirleyiniz.
Yeni ölçülerin sol ve saðda eþit olduðunu kontrol ediniz. 1500 mm uzunluktan daha kýsa
bir çapraz kontrolde farklýlýk 2 mm'den fazla olmamalýdýr.
Baþka bir takým yoksa traverslerin desteklerini ve bayrak plakalarýný þablon olarak kullanýp
yeni delikler açýnýz.
Destekleri ve traversleri perçinlerle veya cývatalarla sabitleyiniz. Eðer cývatalar kullanýlacaksa,
destekleri deliklerini raybalayarak ve 10.9 kalite cývatalar ve gevþemeleri önleme mekanizmalý
somunlarla sabitleyiniz. Eðer boþluk müsaade ediyorsa flanþ baþlý cývatalar ve somunlar
kullanýnýz.
-
Eðer þasiyi kesiyorsanýz modifikasyondan etkilenen bölge bu ve önceki noktalar arasýna
dahil edilecek þekilde ikinci bir referans çizgisi yapýnýz (her durumda iþ bitirildiðinde 1500
mm’den az olmamak kaydýyla bir mesafe saðlayýnýz). Bu iki referans doðrusu arasýnda
kesik alaný iþaretlemek için 2.2.4 maddesinde belirtildiði gibi noktalar yapýnýz. Kaynaktan
önce lonjeronlarýn, varsa eklenmiþ olan kýsýmlarý da içerecek þekilde tam hizalý olduðundan
emin olunuz ve her iki taraftan ölçüler alarak daha önce anlatýldýðý gibi çapraz olarak kontrol
ediniz. Destekleri 2.2.4. maddesinde açýklandýðý gibi takýnýz.
Ek açýklamalar
-
Yüzeyleri oksidasyondan 2.1.3. maddesinde anlatýldýðý gibi koruyunuz.
-
Elektrik ve fren sistemlerini 2.14 ve 2.15 maddelerinde anlatýldýðý gibi yeniden eski durumuna
getiriniz. Fren kilitlemesine karþý sistem (ABS) takýlý araçlarda 2.14.3 maddesindeki talimatlara
uyunuz.
-
Yürür aksamdaki çalýþma için 2.3.2. maddesinde verilmiþ olan talimatlarý izleyiniz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-19
2.3.2
Yürür aksamýn modifiye edilmesi
Dingil mesafesi deðiþikliðinden sonra þanzýman üzerindeki çalýþma, genel bir kural olarak
ortalama ayný dingil açýklýðýna sahip benzer bir aracýn þanzýman temel alýnarak yapýlýr. Standart
araçlar için kullanýlan kardan millerinin en büyük eðimine sadýk kalýnmalýdýr. Bu kural arka
tahrik akslarýnýn süspansiyonlarýnda modifikasyon yapýldýðýnda da uygulanmalýdýr.
Özel zorunluluk durumlarýnda, þirketten destek istenebilir. Önerilen yeni þanzýmanýn uzunluðunu
ve eðimini veren bir þema taleple beraber iletilmelidir.
Bu el kitabýnýn içerdiði þartname deðerlerinin amacý þanzýmanýn doðru iþlev görmesinden emin
olmak, sesi azaltmak ve motor grubu tarafýndan iletilen gerilimin yýðýlmasýný önlemektir. Hiçbir
koþulda bu, üstyapýcýnýn yaptýðý iþle ilgili sorumluluðunu azaltmaz.
Ýzin verilen uzunluklar
Hem orta mil kesitleri hem de kayar miller “LG” ve “LZ” (bkz. Þekil 2.8) için elde edilebilir en
büyük çalýþma uzunluklarý mevcut aracýn boru dýþ çapýna göre ve en büyük iþletme dönüþ
hýzýna göre (bkz. formül) belirlenebilir. Bunlar Tablo 2.3’de belirtilmiþtir.
Tablo 2.3’de belirtilen kardan mili uzunluðu için boru çapý yeterli gelmezse mevcut mil ile ayný
özelliklerde yeni bir mil kesiti kullanýlmalýdýr. Alternatif olarak bazý durumlarda daha büyük çaplý
borudan bir kardan mili kullanýlabilir. Ýstenen olan boru çapý, gerekli olan uzunluða ve en yüksek
dönüþ hýzýna uygun olarak doðrudan Tablo 2.3’ten belirlenebilir.
Þekil 2.8
A
B
C
C
LZ
LG
91450
A
B
C
LZ
LG
Orta
Kayar
Toplam uzunluk
Kayan kýsýmlar
Orta kýsýmlar
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-20
En yüksek kardan mili hýzý aþaðýdaki formül temelinde belirlenir (gerekli veriler araç özelliklerinden
ve motor, þanzýman, aktarým kutusu üzerindeki veri plakalarýndan toplanabilir).
nmax
i G · iV
nG
ng
= En yüksek kardan mili hýzý (devir/dakika)
nmax = En yüksek motor hýzý (devir/dakika) (Bkz. Tablo 4.3)
ig
= en yüksek hýzdaki þanzýman oraný
Borunun büyük kalýnlýðý sýnýfa örneðin orijinal milin iletmesi gerekli torka ve yürür aksama (tork,
kinematik zincir, aks yükünün kuvveti) baðlýdýr
Boru kalýnlýðý için genel geçerliliði olan referans bir deðer verilemez. Örneðin daha büyük çaplý
bir boru kullanýlacaksa orijinal milin burulma direncine eriþilene kadar kalýnlýðý teorik olarak
azaltýlmalýdýr. Ancak boru kalýnlýðýna karar verirken aþaðýdaki noktalar dikkate alýnmalýdýr.
Çatalýn erkek elemanýnýn büyüklüðü, olasý adaptör gereksinimi ve mevcut tüp büyüklükleri.
Dolayýsýyla ortaya çýkan her fýrsatta þanzýman mili üreticileri tarafýndan onaylanmýþ atölyelerle
beraber boyutlarýna (örneðin üniversal mafsalýn büyüklüðüne) bakarak borunun kalýnlýðýna
karar verilmelidir.
En küçük çalýþma uzunluðu (flanþtan flanþa) kayar kýsýmlar için 800 mm’den az ve ara kýsýmlar
içinse 700 mm’den az olmamalýdýr.
Tablo 2.3
Elde edilebilir mil özellikleri
Dýþ
Outer
Çap (mm)
Kardan milinin en yüksek çalýþma hýzý (devir/dak)
2800
2900
3000
3100 3200
3300
3400 3500
3600
3700 3800
89/90
-
-
1750
1720
1695
1665
1640
1620
1595
1575
1555
100
-
-
1845
1815
1785
1760
1730
1705
1685
1660
110
-
-
1940
1905
1875
1850
1820
1795
1770
120
2090
2060
2030
1995
1965
1935
1905
1880
130
-
-
2100
2085
2050
2020
1990
140/142
-
-
2100
2100
2100
2100
2070
3900
4000
4100
4200
4300
4400
1535
1515
1495
1475
1455
1435
1640
1615
1595
1575
1560
1540
1520
1745
1720
1700
1680
1655
1640
-
-
1855
1830
1805
1780
1760
1735
1715
1695
1675
1960
1935
1905
1880
1860
1835
1810
1790
-
-
2040
2010
1985
1955
1930
1910
1885
1860
-
-
Yararlý uzunluklar Lg veya Lz (mm)
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-21
Kardan mili konumlarýný belirlemek
Farklý bölümlerden oluþan güç aktarým hattý durumunda tüm tekil miller hemen hemen ayný
uzunlukta olmalýdýrlar. Genel kural olarak, kaymaz ve freze kanallý mil arasýndaki boy farký
(bkz. Þekil 2.9) 600 mm’yi geçmemelidir.Miller arasýndaki boy farký 400 mm’den fazla olmamalýdýr.
Kayar mafsalýn freze kanallý mil kapalý olduðunda hareket edebilmesi için 25 mm’lik bir pay
býrakýlmalýdýr. Tam olarak uzatýldýðýnda milin kayar manþonu freze kanallý mafsal çapýnýn iki
katý kadar uzunlukta freze kanallý mafsalý kaplamalýdýr.
Güç aktarým hattý gerekli uzunluðunun izin verilen uzunluðu geçtiði durumlarda Þekil 2.9’da
gösterildiði gibi ek bir tahrik mili gereklidir.
Þekil 2.9
dan
‘ye
(en fazla 5° 30')
91451
1
2
3
4
5
6
7
8
Motor, kavrama, vites kutusu mili ekseni
Arar mil (kaymaz)
Ara mil desteði
Kayar uçlu kardan mili
Arka aks kutusunun eðimi (statik yük)
Arka aks kutusunun eðimi (en yüksek sýkýþtýrma)
Arka aks kutusunun eðimi (Yüksüz)
Ara mil ve aks kutusunun ayný eðime sahip olmalarý gereklidir.
Ara mil ve arka mil kutusunun eðimi doðru hizalanmalýdýr. Motor-kavrama-vites kutusuna göre
eðimleri arasýndaki fark 1º‘den daha fazla deðiþmemelidir. Bu, arka aks ve yaylar arasýna kama
yerleþtirerek veya arka aksýn tepki çubuklarýný ayarlayarak elde edilebilir. Arka aksýn eðimi
5°30' geçmemelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-22
Yüklü araçla arka aks flanþý vites kutusu flanþýndan daha aþaðýda bir seviyede olduðunda
diferansiyel yuvasýnýn ve tahrik milinin eðiminin motor – vites kutusu ekseni eðiminden daha
büyük olmasýnýn saðlanmasýna dikkat edilmelidir Buna karþýn yüklü araçla arka aks flanþý
vites kutusu flanþýndan daha yukarýda bir seviyede olduðunda diferansiyel yuvasýnýn ve tahrik
milinin eðiminin motor – vites kutusu ekseni eðiminden daha küçük olmalýdýr.
Dingil açýklýðýný uzatýlmasý zorunluysa Þekil 2.10’da gösterildiði gibi ek bir ara mil gerekli olabilir.
Bu durumda motor – vites kutusu ekseni, ikinci ara mil ve diferansiyel yuvasý ekseni arasýnda
ayný eðim saðlanmalýdýr.
Þekil 2.10
(en fazla 5° 30')
91452
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Motor, kavrama, vites kutusu mili ekseni
1. ara mil
Ara mil desteði
2. ara mil
Freze kanal uçlu kardan mili
Arka aks kutusunun eðimi (statik yük)
Arka aks kutusunun eðimi (en yüksek sýkýþtýrma)
Arka aks kutusunun eðimi (Yüksüz)
Vites kutusu, 2. ara mil ve arka aks kutu ekseni ayný eðimde olmalýdýrlar.
Esnek desteklerde eðer araç yolda kullanýlacaksa en az 5 mm kalýnlýklý eðer þekil 2.1.1’de
belirtildiði gibi araç arazide kullanýlacaksa en az 7 mm kalýnlýklý destek plakalarý ve orijinal
özelliklerle tutarlý özellikte traversler takýlý olmalýdýr.
Dingi açýklýðýný azaltýrken freze kanallý mil uzunluðu 800 mm’den kýsa ise ara millerin sökülmesi
önerilir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-23
Þekil 2.11
91453
1
2
3
4
Ara mil
Destek braketi
Sýrt plakasý
Ara milin desteði
Eðer güç aktarým hattý tekil bir milden oluþuyorsa aks yuvasý eðimi motor-vitese kutusu ekseninin
eðimi ile ayný olmalýdýr.
Tüm tekerlerden çekiþli aracýn dingil açýklýðýný modifiye ederken sadece transfer kutusunun
aþaðý akýþýndaki güç aktarým hattý deðiþtirilebilir, Bu durumda yukarýda verilen deðerler motor
vites kutusu grubu yerine transfer kutusunun eðimini ilgilendirir.
Bu durum ayrý vites kutusu olan araçlar için de geçerlidir. Buna ek olarak, genel bir kural olmak
üzere böyle araçlarýn dingil açýklýðý standart üretim için düþünülen en kýsa dingil açýklýðýndan
daha kýsa olamaz.
Bu modifikasyonlar için orijinal IVECO güç aktarým hattý önerilmektedir. Ancak eðer mümkün
olmazsa, akma noktasý 420 N/mm2 (42 kg/mm2) deðerinden düþük olmayan sertleþtirilmiþ
borular kullanýlabilir.
Üniversal mafsallarda modifikasyona gitmeye izin verilmemektedir.
Vites kutusu veya ilgili parçasý modifiye edildiðinde modifiye edilen her kýsým dikkatlice dinamik
dengelemeye alýnmalýdýr.
!
Önemli
Güç aktarýmý aracýn sürüþ emniyeti için önemli olduðundan onda yapýlacak
herhangi bir modifikasyonun en büyük iþletme garantisine dayanmasý gerektiði
akýlda tutulmalýdýr. Dolayýsýyla yalnýzca çok özelleþmiþ ve vites kutusu
üreticisi tarafýndan onaylanmýþ firmalar bu tip iþleri yapmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-24
2,4
Arka uzantýnýn modifiye edilmesi
Arka uzantýyý modifiye ederken bu tip modifikasyonlarýn akslara binen yük daðýlýmlarýný IVECO
tarafýndan belirlenmiþ yüklere göre deðiþtirdiði akýlda tutulmalýdýr. (Bkz. Madde 1.2) Ulusal
yasalar tarafýndan belirlenen sýnýrlamalara ayrýca üstyapý kenarýndan olan en büyük mesafeye
ve çeki kancasý ve alt koruma barý için öngörülen yerden yüksekliðe boþluðuna dikkat edilmelidir.
Þasinin ucundan üstyapýnýn arka ucuna olan mesafe genel bir kural olarak 350 – 400 mm
arasýný geçmemelidir.
Cývatalý traversin yeniden konumlandýrýlmasý durumunda, ayný standart baðlantý tipi kullanýlmaya
devam edilmelidir (örneðin cývata sayýsý, boyutlarý, dayaným sýnýfý gibi).
perçinlerle tutturulmuþ arka traversleri yeniden konumlandýrýrken bunlar ayný çaptaki flanþlý
somunlarla ve cývatalarla veya bir üst çaptaki 8.8 kalite altýgen kafalý cývatalarla deðiþtirilmelidir.
Kilitli somunlar kullanýnýz (M14 çapýndan büyük cývatalar kullanmayýnýz).
Bir çekme kancasýnýn takýlmasý planlanýyorsa gerektiðinde çeki kancasýný takma ve sökme için
arka traversten olan en yakýn traverse uygun bir mesafe (ortalama 350 mm) býrakýlmalýdýr.
Eðer modifikasyonlar tamamýyla bu el kitabýndaki þartname deðerlerine uygun olarak ustalýkla
yapýlýrsa orijinal olarak belirlenmiþ çekme aðýrlýðý korunabilir. Her durumda iþin sorumluluðu
bunu yapan kiþi üzerindedir.
2.4.1
Arka çýkýntýnýn azaltýlmasý
Þasi arka çýkýntýsýnýn uzunluðunu azaltýrken (örneðin damper uygulamasýnda) son travers ileri
doðru kaydýrýlmalýdýr.
Arka uzantýyý kýsaltýrken arka travers mevcut traverse çok yakýnlaþýrsa, süspansiyon desteklerinin
etkilenmemesi þartýyla mevcut travers sökülmelidir
2.4.2
Arka çýkýntýnýn uzatýlmasý
Uzunluðu arttýrmanýn deðiþik metotlarý Þekil 2.12 ve Þekil 2.13’te verilmiþtir.
Eklenmiþ kýsmýn baðlantýsý 2.2.4. maddesinde verilen þartnameye uygun olarak yapýlmalýdýr.
Þasi düz de kesilebilir. Modifiye edilmiþ kýsma uygulanacak desteklerin en küçük boyutlarý Þekil
2.6’te belirtilmektedir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-25
300 – 350 mm artýþlar için uzantýnýn tipik bir örneðini Þekil 2.12 göstermektedir. Bu durumda
travers ve þasiyi baðlamak için kullanýlan destek L çubuklarý ve þasi orijinal bayrak plakasýyla
ayný kalýnlýkta ve geniþlikte olmalýdýr. Travers ve plakalar arasýndaki baðlantý 8.8 kalite cývatalarla
ve somunlarla ve cývata sabitleme sistemleriyle oluþturulmuþ olmalýdýr.
Travers ve bayrak plakasý arasýndaki mafsalýn bir kaynak yardýmýyla yapýldýðý bu durumlarda
bayrak plakasýný desteðe kaynakla baðlamaya izin verilir (Bkz. 2.12).
Eðer artýþ 350 mm’yi geçerse Þekil 2.13 kullanýlacak prosedürü göstermektedir.
Þekil 2.12
91454
1
2
3
4
Eklenmiþ kýsým
Destek profil
Destek profili (alternatif çözüm)
Orijinal arka Travers
Þekil 2.13
91455
1
2
3
4
Eklenmiþ kýsým
Destek profil
Orijinal arka Travers
Ýlave travers (gerekiyorsa)
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-26
Eðer uzantý belirli bir boyuta eriþirse þasiye yeterli burulma rijitliðini vermek için ek bir travers
takmanýn uygunluðu için her durumu ayrý ayrý incelemek gerekli olacaktýr. Ýki travers arasý
mesafe 1200 mm’den fazlaysa standart üretim travers ile ayný özelliklerde ek bir travers takmak
gereklidir.
2,5
2.5.1
Çekme ekipmaný Montajý
Genel Özellikler
IVECO’nun bir treyler çekmesi için tasarladýðý araçlarda kullanýlan traverslere önceden onay
alýnmaksýzýn çekme kancasý takýlmasýna izin verilebilir.
Orijinal olarak bir çeki kancasýnýn takýlmasý düþünülmeyen araçlara sonradan bir çekme kancasý
takýlmasý IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
izin verilen çekilebilir aðýrlýða ilave olarak yetkilendirme uyulmasý gerekli aracýn kullanýmý,
aktarým oraný, fren sistemi türü bunun yanýnda arka traverse uygulanmasý gerekli desteklerle
ilgili olasý þartnameler veya özel olarak kullanýlmak istenen traversler gibi olasý tüm diðer
þartnameleri belirleyecektir.
Bir yada daha fazla aksý birbirine yakýn olan treylerlerde (merkezi akslý treylerler), özellikle arka
traversinin maruz kaldýðý aracýn dinamik yükünden doðan gerilmeyi göz önüne alarak 2.5.4
maddesinde verilmiþ talimatlar dikkate alýnmalýdýr.
Çeki kancasý izin verilen yük için uygun olmalý ve Ulusal Gerekler tarafýndan kabul edilmiþ tipte
olmalýdýr.
Çeki kancalarý aracýn sürüþ güvenliði için önemli olduklarýndan (bazý ülkelerde özel
olarak sertifikalandýrýlmalýdýrlar) hiçbir þekilde modifiye edilmemelidir.
Traverse çekme kancasýný monte ederken kanca üreticisinin þartname deðerleri ve de mevcut
standartlarýn emrettiði sýnýrlamalar – fren ve elektrik baðlantýlarý için en küçük boþluk gereksinimi,
döner kanca ekseni ve üstyapýnýn arka kenarý arasýndaki en büyük mesafe gibi – gözetilmelidir.
Bu yerel regülasyonlara göre deðiþebilir. Avrupa Topluluðunda en az 420 mm elde edilebilir.
Eðer daha yüksek deðerler gerekiyorsa AB direktifinde bunun için gerekli koþullara bakýnýz.
Eðer kanca baðlantý flanþý aracýn arka traversi üzerindeki deliklere uymazsa bazý durumlarda
uygun desteklerin takýlmasýndan sonra travers üzerinde delik delmeye izin verilebilir.
Bilyeli kancalar
Bilyeli kanca takarken IVECO talep halinde kanca yapýsýnýn þasiye baðlanabileceði noktalarla
ilgili olarak bilgi saðlayacaktýr.
Taþýyýcý grubu mevcut mevzuat normlarýna uymalýdýr ve yapýlan iþ üstyapýcýnýn sorumluluðunda
olacaktýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-27
Bilyeli tip kanca grubunun düþük þasi çubuðuna modifikasyon gerektirdiði durumlarda bu tip
bir modifikasyon orijinal katýlýðý ve dayaným þartnamelerini etkilememelidir.
Üstyapýcý, talep üzerine yerel yönetmeliklere uyumu ispatlayan gerekli dokümantasyonu teslim
etmelidir.
Geleneksel treylerle için kanca seçimi
Arka traverste destek kullanýmý için (gerekirse) ve uygun kanca seçerken çekicinin ve treylerin
kütlesi ile oluþan yatay kuvvetlerin etkisi aþaðýdaki formüllere uygun olarak dikkate alýnmalýdýr.
D = 9.81
T.R
(T + R) 1000
R = 9.81
T . D . 1000
(T 9.81) - (1000 D)
D= Kancanýn temsili sýnýf deðeri (kN)
T = Çekicinin maksimum aðýrlýðý, kg
R = Treylerin maksimum aðýrlýðý, kg
2.5.2 Çekilebilir aðýrlýðýn arttýrýlmasý
IVECO tarafýndan treyler çekmek için uygun olarak düþünülen araçlar için normalde izin verilen
çekilebilir aðýrlýk miktarýný aþan bir talep olabilirliði deðerlendirilmek üzere iletilebilir.
Bu tip bir onay uyulmasý gerekli koþullarý ve gerekli olduðu yerlerde modifikasyonlarla ilgili ve
araç üzerinde yapýlmasý gerekli iþle ilgili þartnameleri içerecektir.
standart ekipman traverse bu olasý destekler arasýnda (Þekil 2.17), varsa desteklenmiþ
traverslerin takýlmasýyla ilgili olarak talimatlar ve fren sistemiyle ilgili þartnameler (daha büyük
kapasiteli hava kompresörü gibi) eklenecektir.
Kanca yeni kullanýma uygun olmalýdýr. Baðlantý flanþý traversinkine uymalýdýr.
Traversi þasiye baðlamak için, bayrak plakasý üzerinde mevcut olan delme þekline uyulmalýdýr.
Flanþ kafalý cývatalar ve somunlar veya üst çaptaki en az 8.8 kalite altýgen baþlý cývatalar kilitli
somunlarla beraber kullanýlmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2.5.3 Alçaltýlmýþ arka travers
Kullanýlan treyler çeki kancasýnýn orijinal olarak planlanandan daha aþaðýda konumlanmasýný
gerektiriyorsa, IVECO orijinal traversin alçaltýlmasýný veya orijinal tipte ve daha aþaðý konumda
ilave bir travers kullanýmýný onaylayabilir. Þekil 2.14 ve Þekil 2.15 bunun nasýl yapýldýðýna dair
bazý örnekleri göstermektedir.
Yeni traversin yeni konumuna takýlmasý orijinal olarak ayný tip (çap ve kalite) cývata kullanarak
ayný takma þekliyle yapýlmalýdýr.
Þekil 2.14
(en fazla 600 mm)
91456
1
2
3
4
Orijinal arka Travers
Bayrak
Ters dönmüþ bayrak
Açýlý parçayý baðlamak
Dýþ destek açýlarýn kalýnlýðý aracýn lonjeronlarýnýn kalýnlýklarýndan az olmamalýdýr. Lonjeronun
kendisinin yüksekliðinden 2,5 kat fazla bir uzunluðu kapsayarak (en fazla 600 mm) özellikleri
3.1.1. Maddesinde belirtilmiþ malzemeden yapýlmýþ olmalýdýr. Genel kural olarak travers
lonjeronun yüksekliðine eþit miktarda alçaltýldýðýnda cývata sayýsý %40 oranýnda arttýrýlýr.
Ek bir travers takýldýðýnda (bkz. Þekil 2.15) traversin kalýnlýðýyla orantýlý merkezi bir birleþtirme
plakasý kullanýlmalýdýr.
Mafsallara cývatalarýn gevþemelerini önleyecek bir düzenek takýlmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-29
Þekil 2.15
Uzun uzantýlý þasi versiyonu
(en fazla 600 mm)
Kýsa uzantýlý þasi versiyonu
91457
1
2
3
4
5
6
Orijinal arka Travers
Birleþtirici açýlý parça
Birleþtirici plaka
Bayrak plakasý
Preslenmiþ çelik kanal bölümleri (þasi ile ayný)
Arka makas destek yeri
Çeki çubuðu ve araç arasýndaki hareketlerin mevcut yönetmeliklere uygunluðu saðlanmalýdýr.
Genel kural olarak orijinal çekilebilir kütle IVECO tarafýndan teyit edilebilir. Her durumda yapýlan
iþin sorumluluðu üstyapýcýya ait olacaktýr.
Yasal yönetmelikler gereði araç kontrol edilebilir.
Þekil 2.14 traversin kýsmi alçaltýlmasýnýn bir örneðini göstermektedir. Traversin üst bayrak
plakasýnýn fabrika tesliminde cývatalarla baðlandýðý durumlarda yan elemanlardaki orijinal
deliklerin kullanýlmasýna izin vermek için plakalar yeni konumlarýna döndürülebilir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-30
Þekil 2.15 alçaltýlmýþ ilave traversin örneðini göstermektedir.
Araçlarda kýsa uzantýyla (damperli gibi) bu tip bir yapýyý kullanmak gerektiðinde dýþ baðlantý
açýlarý uygun þekilde arka süspansiyon desteðine uyarlanmalýdýr. Bu, yerel yönetmelikler izin
veriyorsa yardýmcý makas desteklerinin sökülmesini ve tekrar uygun bir þekilde takýlmasýný
veya Þekil 2.15’te gösterilen versiyonun uygulanmasýný gerektirebilir. Arka traversin alçaltýlmasýný
takiben alt koruma barý braketlerinin modifiye edilmesi gerekirse, yeni versiyon oriinale baðlantý
ve dayaným bakýmýndan eþdeðer olmalý ve ýþýklarýn konumunun standartlara uygunluðu kontrol
edilmelidir.
2.5.4 Merkezi akslý treylerler (Rijit çeki çubuðu)
Merkezi akslar ile treyler kullanýmý (rijit çeki çubuklu treylerler- tekli veya tandem akslar) eklemli
çeki çubuklu treylerlere göre çeki çubuðunun kancada yarattýðý dikey statik ve dinamik yüklerden
kaynaklanan eðme gerilmesinde bir artýþý beraberinde getirir (örneðin kasisli yollarda frenlerler).
Her IVECO modeli için belirlenmiþ deðerler arasýnda treyler çekilmesinin izin verildiði araçlarda,
merkezi akslý treylerle çekilebilecek aðýrlýk ve Tablo 2.4’te belirtilmiþ travers üzerindeki dikey
yüklere aracýn traversine takýlý flanþýn boyutlarý temelinde onay verilebilir.
Buna ek olarak uzantýnýn göreceli olarak çok uzun olduðu durumlarda, normalde planlanmýþ
olandan daha büyük demir kesitli yardýmcý þasi takmak gerekli olabilir (Bkz. Tablo 2.5)
Eðer merkezi akslý treylerler kullanýlacaksa, þasinin alt þasiye baðlantýsý arka çýkýntýdan arka
süspansiyonun ön desteðine kadar baðlantý plakalarýyla veya mevcut baðlantýlarý kesmeye
dirençli desteklere kuvvetlendirerek yapýlmalýdýr.
Ancak onayda belirtilecek þartlara göre aracýn kullanýmý, uygun fren sisteminin uyarlanmasý,
daha yüksek kapasiteli veya desteklenmiþ bir travers takýlmasý veya uygun çeki kancalarý v.b.
gibi Tablo 2.4’te belirtilen deðerlerin vakadan vakaya teyit edilmesi gereklidir.
Tablo 2.4
*
2
3
Flanþ boyutlarý
o (mm)
a
(kanca sýnýfý)
Kancada müsaade edilen en büyük dikey yük (kg)
Statik
S
Toplam Yük*
(Statik+dinamik) Fv
Merkezi akslý treylerler R
Çekilebilir en yüksek yük (kg)
R
120x55(G135 opp. G3)
650
650
1690
1690
6500
140x80 (G140 opp. G4)
900
2340
9000
(G150
G5
1
160x100
G6
81 G5
700G61)
950
10002
10003
10003
10003
2470
29602
40403
44003
51203
9500
120002
180003
200003
240003
Fv=3xCx0,6 +S (Bkz sonraki sayfa) kullanýlarak ISO/TCC22/SCI5/WG4 Ek A’ya göre bildirilen deðerler.
Destekli travers ve uygun çeki kancasý ile kullanýlabilir
Destekli travers ve uygun çeki kancasýyla izin verilebilir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-31
Treyler tarafýndan kancaya iletilen en büyük (statik + dinamik) dikey yük deðeri daha hassas
olarak aþaðýdaki ISO formülüyle belirlenebilir.
Fv = a x2/l2 C 0.6 + S
Fv =
a =
x =
I =
C =
S =
0,6=
treyler tarafýndan çeki kancasýna iletilen en yüksek dikey yük (statik ve dinamik) (kN)
çekicinin yarý treyler için olan arka süspansiyonuna göre çeki çubuðu/çeki kancasý
baðlantý alanýndaki dikey ivmelenmeyi dikkate alarak aþaðýdaki deðerleri kullanýnýz.
a = 1.8 m/sn2 havalý veya eþdeðer süspansiyonlu araçlar için
a = 2,4 m/sn2 diðer tür süspansiyonlu araçlar için
Treylerin mm olarak yükleme alaný toplam uzunluðu (m)
Treylerin dingil açýklýðý (çeki çubuðu gözü merkezinden ve aks merkezinden veya
treyler orta ekseninin uzunluðu) m olarak.
Treylerin toplam aðýrlýðý R eksi etkiyen statik yük S (tüm deðerler ton olarak belirtilmiþtir)
Statik destek yükü (kN)
Yavaþlama faktörü
Þekil 2.16
Merkezi akslý treyler þasinin bileþik çözümle geçlendirilmesi
(Þekil 3.4)
91458
1
2
3
4
Bileþik destek
Kesmeye dirençli baðlantý
Yardýmcý þasi boylamasýna profili
Çeki kancasýndaki dikey yük
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-32
Tablo 2.5
Merkezi akslý treylerler için uzunlamasýna þasi profilleri
Alt Þasi elemanýnýn Kesit Modülü Wx (cm3) (Kullanýlan malzeme akma noktasý =360N/mm2)
Model
AT-AD190
AT
AD190
AT-AD190W
AT-AD190W/P
A
AT-AD260
Arka aksta 19 ton
AT-AD260
Arka aksta 21 ton
AT-AD260/P
Arka aksta 19 ton
AT-AD260/P
Arka aksta 21 ton
AT-AD260B
AT-AD260B/P
AT-AD380
Arka aksta 19 ton
AT-AD380
Arka aksta 22 ton
AT-AD380
Arka aksta 32 ton
Þasi
Profili
Ax B (mm)
289 xx 80
289
80
199/289 x 80
199/289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 xx 80
289
80
289
289 xx 80
80
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
t
(mm)
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
10
10
10
Dingil
Açýklýðý
(mm)
Arka
Çýkýntý
(mm)
R 9500
R 12000
R 14000
R 16000
R 18000
R 20000
R 22000
R 24000
3800
1195
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1195
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1780
A
A
A
A
A
A
A
A
4800
2365
A
A
A
A
A
A
A
A
5100
2365
A
A
A
A
A
A
A
A
3800
1195
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1195
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1780
A
A
A
A
A
A
A
A
3800
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1802
A
A
A
A
A
A
A
A
3200
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1135
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1990
A
A
A
46
46
46
46
57
4800
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
5100
1585
A
A
A
46
46
46
46
57
3200
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1135
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1990
A
46
46
46
46
57
74
74
4800
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
5100
1585
A
46
46
46
46
57
74
74
3200
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1127
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1982
A
A
A
46
46
46
46
57
4800
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
5100
1577
A
A
A
46
46
46
46
57
3200
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
1127
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
1982
A
46
46
46
46
57
74
74
4800
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
5100
1577
A
46
46
46
46
57
74
74
3200
685
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
685
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
685
A
A
A
A
A
A
A
A
3200
767
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
767
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
767
A
A
A
A
A
A
A
A
3200
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
2080
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
2080
A
A
A
A
A
46
74
74
3200
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
2080
A
A
A
A
A
46
74
74
4500
2080
A
A
A
A
A
46
74
74
3200
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
4200
2080
89
105
135
135
135
135
150
150
4500
2080
89
105
135
135
135
135
150
150
R= en büyük treyler kütlesi (kg) S= Statik dikey yük (kg)
2-33
Tablo 2.5 (devamý)
Merkezi akslý treylerler için uzunlamasýna þasi profilleri
Alt Þasi elemanýnýn Kesit Modülü Wx (cm3) (Kullanýlan malzeme akma noktasý =360N/mm2)
Model
Þasi
Profili
Ax B (mm)
AT-AD3
AT-AD380/P
,
AT
A 3
AT-AD380B
Arka aksta 19 ton
289 xx 80
289
80
AT-AD38 ,
AT-AD380/P
AT
AD3
AT-AD380B
Arka aksta 22 ton
289 xx 80
289
80
AT-AD3
AT-AD380/P
,
AT
AD3
AT-AD380B
Arka aksta 32 ton
AT AD
AT-AD260W
AT- 3
AT-AD380W
Arka aksta 22 ton
AT-AD3
AT-AD380W
Arka aksta 32 ton
289 xx 80
289
80
t
(mm)
10
10
10
199/289 x 80
77
7,7
199/289 x 80
10
199/289 x 80
AT-AD340
AT-AD340/P
AT
AD34
AT-AD340B
AT
AD3
AT-AD340B/P
AT
A
AT-A
AT-AD410
Arka aksta 21 ton
AT-AD410
AT-AD4
Arka aksta 32 ton
A
AT-AD410/P
Arka aksta 22 ton
AT-AD410/P
Arka aksta 32 ton
AT-AD410B
AT
Arka aksta 22 ton
AT-AD410B
Arka aksta 32 ton
AT-AD410W
289 x 80
289
289 xx 80
80
289 xx 80
289
80
289
289 xx 80
80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
289 x 80
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
10
77
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
7,7
10
10
10
10
10
10
10
Dingil
Açýklýðý
(mm)
Arka
Çýkýntý
(mm)
R 500
R 12000
R 14000
R 16000
R 18000
R 20000
R 22000
R 24000
3200
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
2080
A
A
A
A
A
A
A
A
4500
2080
A
A
A
A
A
46
74
74
3200
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4200
2080
A
A
A
A
A
46
74
74
4500
2080
A
A
A
A
A
46
74
74
3200
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
3500
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
3820
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
4200
2080
89
105
135
135
135
135
150
150
4500
2080
89
105
135
135
135
135
150
150
3500
1490
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1490
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1490
A
A
A
A
A
A
A
A
3820
1850
A
A
A
A
A
A
A
A
3500
1490
A
A
A
A
A
A
A
46
3820
1850
74
74
74
74
89
89
105
105
4250
685
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
5820
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
767
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
1000
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
1000
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
1000
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
992
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
992
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
992
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
5820
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
1225
A
A
A
A
A
A
A
46
4750
1225
A
A
A
A
A
A
A
46
5020
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
5820
1225
A
A
A
A
A
A
A
46
4250
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
1487
A
A
A
A
A
A
A
A
5820
1217
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
1217
A
A
A
A
A
A
A
46
4750
1217
A
A
A
A
A
A
A
46
5020
1487
A
A
A
A
A
A
A
46
5820
1217
A
A
A
A
A
A
A
46
4250
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
4750
1225
A
A
A
A
A
A
A
A
5020
1495
A
A
A
A
A
A
A
A
4250
1225
A
A
A
A
A
A
A
46
4750
1225
A
A
A
A
A
A
A
46
5020
1495
A
A
A
A
A
A
A
46
4750
855
A
A
A
A
A
A
A
A
R= en büyük treyler kütlesi (kg) S= Statik dikey yük (kg)
2-34
Kuþak profillerinin seçim tablosu (Bkz. Tablo 2.5)
Alan modülü Wx (cm3)
Önerilen kesit3)
(veya eþdeðer atalet
momenti ve direnç ile diðer bir
kesit)
(C-þekilli kesit) (mm)
Alan modülü Wx (cm3)
Önerilen kesit3)
(veya eþdeðer atalet momenti ve direnç
ile diðer bir kesit)
(C-þekilli kesit) (mm)
16
80x50x4
135
200x80x7
19
80x50x5
150
200x80x8
21
80x60x5
173
220x80x8
31
100x60x5
208
250x80x8
36
100x60x6
245
250x100x8
46
120x60x6
286
280x100x8
57
140x60x6
317
300x100x8
74
140x70x7
343
320x100x8
89
160x70x7
374
340x100x8
105
180x70x7
406
360x100x8
A
AD
AT
E
1)
2)
3)
=
=
=
=
=
=
ilgili üstyapý için tasarýmlanmýþ þasi kuþaðý profili yeterli (örneðin Tablo 3.1 normal üstyapýlar için)
Kýsa kabin
Uzun kabin
her vakada ayrý kontrol edilmelidir.
Üstyapý gerektirirse daha büyük alan modüllü kuþak kullanýnýz (örneðin Tablo 3.1)
genel olarak yüksek kütleli merkezi akslý treylerleri çekmek için özellikle uzun arka uzantýlý araçlar olduðunda, þasiye
uygulanmýþ yüksek gerilimin ve çekiciye etkileyen dinamik kuvvetlerin (ön aksta yük azaltýlmasý) hesaba katýlmasýyla
alçaltýlmýþ ve ileri konumda uygun bir arka travers takýlmasýný (arka süspansiyon arka baðlantýlarýnýn yanýnda) tavsiye ederiz.
= Kuþak profili yüksekliðinin kesmeye dirençli baðlantýlarýn kullanýlmasýyla azaltýlmasý gerekiyorsa belirli kanal profilleri yerine
bileþik kesitli kuþak profilleri kullanýlabilir (Tablo 2.5’teki direnç momenti) Bileþik kuþak profilleri kullanýlabilir (bkz. aþaðýdaki
tablo) þartýyla flanþ geniþliði ve kalýnlýk boyutlarý kuþak profili seçim tablosunda tablolanmýþ karþýlýk gelen deðerlerden küçük
olmamak þartýyla. Bunlar bu el kitabýnda kapsanan malzemelere uygulanabilen genel yapýda talimatlardýr. Yüksek mekanik
özelliklerdeki malzemelerin kullanýmý þasinin ve alt þasinin genel bir eðme momenti hesaplamasýný gerektirir. Ancak deðiþik
tip ekipmanlar için belirtilen en küçük destek kesiti deðerleri gözetilmelidir (örneðin bkz. standart üstyapýlar için) Tablo 3.1
Bileþik kesit destek kuþak profilleri (Þekil 3.4)
A
Malzeme Akma Noktasý (N/mm2)
En büyük kuþak yüksekliði
indirimi (mm)
B
320
AT or AD
320
240
E
F
240
G
360
360
40
60
100
120
100
120
0.5.LU
0.6.LU
0.6.LU
0.65.LU
0.8LU
0.95LU
0.85LU
1.0.LU
0.8.LU
0.95.LU
0.85.LU
1.0.LU
Örnek: Bileþik kesit kanal kesitine
C250x80x8 (mm)
alternatif olarak
210x80x8
190x80x8
150x80x8
+ düz
kesit 15x80
130x80x8
+ düz
kesit 15x80
150x80x8
+ açýlý kesit
130x80x8
+ açýlý kesit
Asýl yükseklik azalmasý (mm)
40
52
85
97
92
104
Bileþik destek uzunluðu
(Bkz. Þekil 2.16)
LV :
LH :
Bileþik destek kuþaklarýnýn sürekliliði yalnýzca özel durumlarda kesintiye uðrayabilir ve onay gerrektirir. Ayný þekilde L kesitli bir
dýþ destek uygulama zorluðu olduðunda (Þekil 3.4 F ve G sütunlarý) süspansiyon baðlantýlarýnýn veya havalý süspansiyon baðlantý
braketlerinin varlýðýndan dolayý yapýlacak girinti kesitin dayanma kabiliyetini büyük ölçüde azaltabilir, uygulanan çözüm özel izin
gerektircektir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-35
Merkezi akslý treylerler: Çekme traversi alçaltýlmýþ ve ileri konumda (kýsa baðlantý)
Merkezi akslý treyler çekmek için tasarlanmýþ araçlar son bir traversin alçaltýlmýþ veya ileri
konumda yerleþtirildiði (arka süspansiyon arka baðlantýsýnýn veya hava körüklerinin yanýna)
özel þasi destek düzenekleri gerektirmeyecek þekilde tasarýmlanmýþtýr. Deðiþik ekipman tipleri
(örneðin bkz. Tablo 3.1 standart üstyapýlar) için belirtilmiþ alt þaside kuþak profil boyutlarý yeterli
olacaktýr. Üstyapýcý tam olarak þasi baðlantý yapýsýnýn boyutu ve konumu üzerinde çalýþacak
(bkz. 2.2.1 ve 2.5.3. Maddeleri) ve uygun travers ve uygun çeki kancasý kullanacaktýr.
Çeki kancasý konumu deðiþik kullaným koþullarýna göre çekici ve treyler çeki çubuðu arasýnda
herhangi bir harekete izin verecek, gerekli güvenlik sýnýrlarýna ve yürürlükteki yasal yönetmeliklere
uygun olmalýdýr. Bu durumlarda standart alt koruma barý kullanýlamaz ve üstyapýcý izin verilen
olasý deðiþiklikleri veya uygulanacak özel çözümleri (örneðin katlanabilir tip alt koruma barý)
araþtýracaktýr.
Standart arka traversin güçlendirilmesi
Standart traversi güçlendirmek gerektiðinde veya orijinal travers mevcut olmadýðýnda üstyapýcý
kendisinin sorumlu olacaðý uygun destekler bulacaktýr.
Bu destekler traversin iç tarafýna monte edilmiþ C kesitleri içerebilir. Daha güçlü destekler
gerektiðinde aþaðýda önerilen prosedürleri takip ederek travers ile lonjeronlar arasýndaki
baðlantýlarýn da güçlendirildiðine dikkat edilmelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-36
1) Kanal kesitinin travers içine montajý ve lonjeronun dikeyine veya yakýnsa þasinin diðer
traversine baðlanmasý Þekil 2.17’deki gibi yapýlýr.
Þekil 2.17
91459
1 Orijinal travers
2 Destek rayý
3 Baðlayýcý açýlý parça veya plakalar
2) Traversin altýnda lonjeronlarýn dikey tarafýnýn uçlarýna sabitlenmiþ ve traversin ortasýyla Þekil
2.18’de gösterildiði gibi birleþtirilmiþ olan uygun boyutta bir kutu kesitinin baðlanmasý. Kýsa
arka uzantýlý ve alt þasili araçlarda, kutu kesiti alt þasi kesitleri arasýna traversin üzerine
takýlabilir ve bir plaka yardýmýyla (Þekil 2.15’te gösterildiði gibi) birleþtirilebilir.
Kutu kesiti montajý, alt koruma barý plakalarýna modifikasyon gerektirirse, sabitleme ve direnç
gerekleri karþýlanmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-37
Þekil 2.18
91460
1
2
3
4
Orijinal arka Travers
Kutu Kesit
Birleþtirici plaka
Kaburgalý (federli) plaka
Merkezi akslý treylerler için çeki kancalarý
Merkezi akslý treyler kullanýmý bu amaca uygun çekme kancasý kullanýmýný gerektirir.
Treyler yükü ve izin verilen dikey yük deðerleri çekme kancasý üreticisinin teknik
dokümantasyonunda veya üretim verisi plakasýnda yer almaktadýr ( DIN 74 051 ve DIN 74 052).
Deðerleri yukarýda bahsedilen standartlardaki deðerlerden daha büyük olan özel tip onaylý çeki
kancalarý da bulunmaktadýr. Bu kancalar, kullanýlan treylere baðlý olarak kýsýtlamalara maruz
kalabilirler. Ayrýca bu, arka traversin daha fazla güçlendirilmesini ve daha büyük bir alt þasi
kuþaðýnýn kullanýlmasýný gerektirebilir.
Yük üzerine notlar
Statik çeki çubuðunun arka aks veya akslar üzerindeki izin verilen yükün aþýlmasýna sebep
olmadýðý ve ön aks üzerindeki en küçük yük gerekliliðine baðlý kalýndýðý garantilenmelidir (bkz.
1.2.1 maddesi).
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-38
2.6
!
Ýlave aks montajý
DÝKKAT:
Ýlave aks montajýnýn, fren sistemi, basýnçlý hava sistemi ve elektrik tesisatý
baþta olmak üzere araç sistemlerinin tümünde ciddi etkileri vardýr. Bu sebeple,
ilave aks montajý IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
Genel Özellikler
Belirli bazý modellerde IVECO, ilave aks montajýný ve sonuç olarak aracýn toplam aðýrlýk artýþýný
onaylayabilir.
Modifikasyonlar aðýrlýk sýnýrlamalarýna ve IVECO tarafýndan belirlenen þartlara bunun yaný sýra
ulusal yasalar tarafýndan belirlenebilen diðer tüm þartlara ve aracýn emniyetini ve doðru iþlemesini
saðlamak için gerekli olan þartlara uymalýdýr.
Montaj prosedürü þemalarý, incelenmek üzere sunulabilir. Bunlar, aksý þasiye baðlamak için
gerekli parçalarý, þasiye desteklerini ve modifikasyonlarý göstermelidir. Sistemlere yapýlan
deðiþiklikleri gösteren þemalarý iletmek de gereklidir.
Þasiye yapýlan tüm modifikasyonlar için 2.2 ve 2.3 maddeleri dikkate alýnmalýdýr.
Aks eklendiðinde izin verilen yükteki artýþtan dolayý artan gerilmelerin ve þasi üzerindeki deðiþik
tepkilerden dolayý iþletim sýrasýndaki dinamik gerilmelerin deðiþik evrelerinin göz önüne
alýnmasýyla, þasiye uygun desteklerin saðlanmasý gereklidir.
Bu destekler her durumda uygulanabilen yerel yasalarýn hükümlerini saðlamak zorundadýr.
Modifiye edilmiþ þasinin maruz kaldýðý bükülme gerilmeleri, orijinal þasiden daha büyük
olmamalýdýr.
Þekil 2.19
91461
1
2
3
Braket
Plaka
Cývatalar, perçinler veya çap 20 – 30 mm kaynakla doldurulacak delikler
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-39
Þasinin saðlamlaþtýrýlmasý
Þekil 2.19, þasiyi modifiye etme yollarýný göstermektedir. Destekler sürekli olmalý ve þasi kollarýnýn
kabine kadar uzunluðunun tamamýný kaplamalýdýr. Lonjerona L profili takýlýrken, 8.8 kalite destek
cývatalarý kullanýlmalý ve çaplarý ile daðýlýmlarý kesitin gerekli direnci vermesini saðlayacak
þekilde olmalýdýr.
Destek olarak yardýmcý bir þasi gerektiðinde (bkz. Madde 3.1.) montaj için (varsa) þasideki
baðlama braketleri kullanýlmalýdýr. Alternatif bir metot 3.1.2 maddesinde ve devamýnda gösterilmiþtir.
Arka uzantýdan dingil mesafesinin yaklaþýk ortasýna kadar olan bölgede (ön akstan mesafe 2
m’den daha fazla olmamalý) kesmeye dirençli baðlantý kullanmayý tavsiye ediyoruz (Bkz. Þekil
2.20)
Destek plakalarýnýn kaynak malzemesiyle doldurulmuþ deliklerin kullanýlarak doðrudan lonjeronlarýn
flanþlarýna takýlmasýna izin verilmez. Bunun sebebi, orijinal kesitlerin direncinin kötü kaynaktan
etkilenmemesi içindir.
Bu prosedüre, sadece özel durumlarda özel IVECO onayý ile izin verilir.
Þasi üzerindeki destekler, 100N/mm² statik gerilim aþýlmadýðý taktirde daðýtýlabilir.
Ulusal yasalar tarafýndan belirlenmiþ sýnýrlamalara uyulmalýdýr.
Eðer bu montaj zorunluysa, kaynak iþleminden kaynaklanan malzemenin özelliðinin bozulmasýndan
dolayý deðiþik kesitlerde yük etkilerini kontrol ederken malzeme direncinde %15’lik bir azalma
kabul edilebilir.
Genel bir kural olarak, destek plakasýnýn kalýnlýðý orijinal þasinin flanþ kalýnlýðýný geçmemelidir.
Montaj, kalifiye personel tarafýndan yapýlmalýdýr ve üstyapýcý kötü iþçilikten kaynaklanan tüm
þasi hasarlarýndan sorumlu olacaktýr.
Ýlave arka aks montajý
Ýlave arka aks montajý, genellikle þasi arka uzantýsýnýn uzatýlmasýný gerektirir, uzatma yukarýda
bahsedilen destekleri etkilemeden þasi modifikasyonlarýyla ilgili olarak 2.4.2. maddesinde verilen
þartnamelere uygun olarak yapýlmalýdýr.
Arka uzantýya dingil mesafesi içindeki derinlikten daha küçük bir kesit derinliði ile ilave bir aks
eklenecekse daha büyük bir deðer verecek þekilde kesitin ayarlanmasý dönüþümden kaynaklanan
gerilmeyi azaltmaya yönelik bir çözüm olabilir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-40
Þekil 2.20 arka uzantýnýn uzatýlmasýyla bir arka aks takýlmasý örneðini göstermektedir.
Þekil 2.20
91141
1
2
3
4
5
Ýlave aks
Uzantýnýn uzatýlmasý
Þasi modifikasyonu destekleri
Baðlantýlar
Destek kuþaðý
Ýlave ara aks montajý
Tahrik aksýna göre ileri (ara) konumda ilave aks takýlmasý aðýrlýðýn düzgün daðýlýmýný elde etmek
için arka uzantýda olasý bir kýsaltma gerektirebilir.
Þekil 2.21
91142
1
2
3
4
Eklenmiþ ilave aks
Destek kuþaðý
Baðlantýlar
Arka uzantýda kýsaltma.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-41
Dümenlenebilir akslar
Dümenlenebilir akslar, hem araya hem de arkaya takýlabilir. Kendi kendine veya kuvvetle
dümenlenebilir tipte olabilirler ve gerekli güvenilirlik ve yol güvenliðinin garanti edileceði þekilde
tasarlanýp takýlmalýdýrlar. Kendi kendine dümenlenebilir akslara, sürücü koltuðundan kontrol
edilebilen onlarý dönerken sabitleyebilen bir kumanda takýlýr.
Aracýn orijinal direksiyon sisteminden faydalanan kuvvetle dümenlenebilir bir aksýn montajý,
orijinal parçalarýn kullanýmý ile ilgili olarak IVECO’dan özel onay gerektirir. Bu durumda, ilave
sistem þemalarýnýn incelemeye gönderilmesi gerekecektir.
Parçalar ve Süspansiyon
Kullanýlan tüm parçalarýn üretim kalitesi (aks, süspansiyon, fren üniteleri, sistemler v.b.) sürüþ
güvenliðini ve aracýn düzgün çalýþmasýný saðlamalýdýr.
Sürüþ hakimiyeti ve performansa etkisinden dolayý, süspansiyonun tasarýmýna ve yapýmýna
özel özen ve dikkat harcanmalýdýr.
Tasarlanmýþ süspansiyon, mekanik, havalý ve karma tip olabilir. Hangi tip kullanýlýrsa kullanýlsýn;
sürüþ kalitesi, konfor, yol tutuþ, kardan milinin çalýþma açýsý (eklenmiþ bir ara mil durumunda
göreceli boyutlarda) bakýmýndan sürüþ hakimiyetini olumsuz etkilememelidir.
Ek süspansiyon kullanýmý, özellikle arazide kullanýlan araçlarda her iki arka aksýn yük daðýlýmýný
devam ettirme yeteðinden dolayý tercih edilmelidir. Böylelikle, yürürlükteki yönetmeliklere uygun
olarak (örneðin aks kaçýklýðý) her iki aksýn hem statik hem de dinamik yüklere tepki vermesi
garantilenecektir.
Ýlave aksýn kendi baðýmsýz süspansiyonu olduðunda, süspansiyon özellikleri orijinal arka
süspansiyona her iki aksa uygulanmýþ statik yükler bakýmýndan orantýlý olmalýdýr.
Stabilizatörler
Ýlave aksta havalý süspansiyon kullanýldýðýnda ve özellikle yüksek aðýrlýk merkezli bir üstyapý
sözkonusuysa denge çubuðu kullanýmý gerekli olabilir.
3.4 maddesindeki talimatlara uymasý gereken damperli üstyapýlarda, arkaya eklenmiþ akslardaki
karma süspansiyon için benzer denge artýrýcý önlemler alýnmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-42
Þasiye Baðlantý
Eklenmiþ aksýn þasiye baðlantýlarý tüm boylamasýna ve enlemesine kuvvetlere dayanmalý ve
onlarý tahrik aksýna iletmemelidir.
Kuvvetlerin uygulandýðý noktalarda (makas destekleri, havalý süspansiyon braketleri v.b.) uygun
travers veya uygun þasi desteði saðlanmalýdýr.
Ýlave aksýn aracýn boylamasýna aksa ve canlý dingile göre dik açýda ve düzgün olarak hizalanmýþ
olduðundan emin olunuz. Piyasada bulunan uygun ekipmanlarla kontrol ediniz.
Fren sistemi
!
Fren sistemi aracýn aktif güvenliðiyle ilgili olduðundan en iyi þekilde geliþtirilmiþ
ve yapýlmýþ olmalýdýr.
Orijinal araçla ayný tipte fren hortumu ve baðlantýlarý kullanýlmalýdýr.
Sabit parçalarla (þasi) hareketli parçalar (akslar) arasýndaki baðlantýyý saðlamak için esnek
hortumlar kullanýnýz.
Frenleme etkisinin tüm akslara düzgün bir daðýlýmýný saðlamak için frenleme torku statik ve
dinamik yüklerle orantýlý olmalýdýr.
Modifiye aracýn toplam frenleme kapasitesi þimdi uygulanabilen deðiþik toplam kütleye karþý
önlem alarak genel bir kural olmak üzere orijinal aracýnkine orantýlý olmalýdýr. Frenleme sisteminin
performansý (servis, imdat ve park) her durumda mevcut yasal yönetmelikleri yavaþlama, sýcakta
çalýþma, tepki zamaný, motor freni etkinliði ve diðerleri cinsinden karþýlamalýdýr.
Eðer teknik kontrol dairesi frenleme sistemi ile ilgili teknik dokümantasyonu talep ederse (tutunma
eðrileri, uygunluk aralýðý diyagramý) bunu dönüþümden sorumlu firma veya yardýmcý dingil
üreticisi saðlamalýdýr.
Talep üzerine fren ile ilgili teknik dokümantasyon saðlanabilir.
Ek aks için fren devresinin yapýmýnda özel olarak her bir model için orijinal araçta kullanýlan
ekipman üreticisi tarafýndan saðlanmýþ ekipman ve devre kullanýlmasý önerilir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-43
Eklenmiþ aksýn ve canlý dingilin frenleyen kýsýmlarý arasýnda doðrudan baðlantýnýn yapýldýðý
düzenlemelere izin verilir. Hava tanký kapasitesinin ilave fren silindirlerinin büyüklüðü için uygun
olduðu kesinleþtirilmelidir. Eðer gerekliyse ilave bir tank takýlmalýdýr.
Ýmdat ve park frenleriyle iliþkili olarak mevcut yasal yönetmelikler gözetilmelidir. Park freninin
ilave aks üzerinde de yapýlmasýný öneririz.
!
Uyarý
fren sisteminin genel doðasýnýn açýklamasý için 2.14. Maddesinde verilmiþ talimatlara bakýnýz.
Elektrik sistem için 2.15. maddesinde verilmiþ açýklamalara uyunuz.
Kaldýrma Tertibatý
Yasal yönetmeliklerle izin verilen durumlarda, tahrik aksýnýn özel koþullar altýnda (rampa baþý,
kaygan ve karlý/buzlu yollarda) yere tutunabilirliðini arttýrmak için, ancak aþaðýdaki þartlarda
kullanýlabilecek þekilde ilave aksa bir kaldýrma tertibatý takýlabilir:
-
Bu modifikasyon, aksta izin verilen en yüksek yüke istinaden IVECO’nun izniyle yapýlabilir.
-
Bu tertibatýn kullanýmý ancak kýsa mesafelerde ve izin verilen maksimum hýzda mümkündür.
Yapýlan iþlemlerin onay ve sorumluluðu
Dönüþümünden sonra araç yerel daireye teknik kontrol onayý için sunulur.
Ýlave aks takmak için IVECO tarafýndan verilen onay ve kontrol üstyapýcýyý/dönüþümcüyü, söz
konusu dönüþümün veya araç üzerindeki etkisinin sorumluluðundan kurtarmaz
Araca yapýlan modifikasyon için gerekli servis veya bakým iþlemleri tanýmlanmalýdýr ve özel
dökümantasyona dahil edilmelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-44
2.7
Süspansiyon deðiþikliði üzerinde çalýþma
Süspansiyona yapýlacak deðiþiklikler, süspansiyonun sürüþ emniyeti için
belirleyici öneme sahip olmasý bakýmýndan IVECO'dan önceden alýnacak onay
ile yapýlabilir.
Genel bir kural olarak parabolik makaslar üzerinde modifikasyona izin verilmemektedir. Bu tip
makaslar takýlý araçlarda esnek lastik parçalarýn özel modeller veya süspansiyonun katýlýðýný
arttýrmak için kullanýlmasý onaylanabilir. Çok özel durumlarda ve özel kullanýmlar için parabolik
makasa fazladan yaprak takýlmasý deðerlendirilebilir. Bu iþlem IVECO'nun iznini takiben uzman
bir firma tarafýndan yapýlmalýdýr.
!
Bir parabolik ve bir trapezoid makasýn ayný aks üzerinde kullanýmýna izin verilmemektedir.
2.7.1. Mekanik süspansiyonu havalý veya karma süspansiyona çevirme.
Bu tip modifikasyonlar genelde yalnýzca arka aks için onaylanmaktadýr.
Hava süspansiyon körük boyutlarý ve takýlmalarý için, süspansiyonun etkinliði ve araç çalýþmasý
üzerindeki etkileri ve hava besleme sistemi için sorumluluk tamamen modifikasyonu yapan
firmaya aittir. Süspansiyon ve ankraj parçalarý araç güvenliði için çok önemlidir bu yüzden
modifikasyonu yapan þirket gerekli tasarým ve test iþlemini gerçekleþtirmelidir.
Yük paylaþtýrma valfi (LAV) takýlý araçlarda bu, körüklerdeki hava basýncý ile çalýþan hava
kontrollü LAV ile deðiþtirilmelidir. Orijinal araç ile ayný frenleme performansýný yaratmak üzere
kalibre edilmelidirler. Üstyapýcý bu amaçla yapýlmýþ plakada ilgili deðerlerin belirtilmesini
saðlamalýdýr.
Süspansiyon için yedek bir hava tankýnýn aracýn devresine 2.14.4 maddesinde verilen talimatlara
uygun olarak takýlmasý gereklidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-45
2.8
Lastiklerin Ebadýnýn deðiþtirilmesi
Araç tip onay belgesinde belirtilen lastiklerin deðiþik ebatta veya deðiþik yükleme kapasitesinde
olanlarla deðiþtirmek IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
Lastik ebadýnýn deðiþtirilmesi jantlarý daha yüksek yükleme kapasitesine sahip olan diðerleriyle
deðiþtirmeyi gerektirebilir. Bu durumda yedek jantýn da deðiþtirilip deðiþtirilmeyeceðini kontrol
ediniz.
Ayný aksta deðiþik ebatta lastik takýlmasý yasaktýr.
Lastik ebadýný deðiþtirmek arka düþük þasi korumasýnýn yerle olan mesafesini deðiþtirebilir, bu
sebeple yasal gereklere uygunluk kontrol edilmelidir. Destek braketleri gerektiði yerlerde tip
onaylý diðer uygun braketlerle deðiþtirilebilir.
Daha büyük lastik kullanýmý mekanik parçalar, tekerlek davlumbazlarý v.b. için, sürüþün tüm
dinamik koþullarý altýnda ve yolculuk kasisleri için güvenlik paylarýnýn kullanýmýný her zaman
gerektirir. Bazý durumlarda daha geniþ lastik kullanmak akslar üzerinde süspansiyon parçalarý
için gerekli olan yer gereksiniminin ve bijon saplamalarýnýn uzunluklarýnýn v.b. deðerlendirmesi
için kontrol yapmayý gerektirebilir.
Deðiþik dýþ çaplý lastik kullanýmý aracýn performansýný hýz, en yüksek eðim çýkma, çekiþ, frenleme
gücü v.b. cinsinden etkiler. Takograf yetkili bir atölye tarafýndan yeniden kalibre edilmelidir.
Yük kapasitesi ve ilgili hýz her zaman aracýn performansýyla uyum içinde olmalýdýr. Verilen bir
araç için yük kapasitesi veya hýz sýnýrlamasýna göre lastik seçilirse bununla ilgili olarak aracýn
izin verilen yük deðerleri veya performansý da buna göre azaltýlmalýdýr. Buna karþýn daha üst
taþýma kapasiteli lastik seçimi otomatik olarak akslar üzerinde izin verilen en büyük aðýrlýk
miktarýný arttýrmaz.
Lastiklerin ölçüsü ve yükleme kapasitesi uluslararasý ve ulusal normlara göre belirlenerek ilgili
lastik üreticilerinin el kitaplarýnda listelenir.
Özel performans özellikleri itfaiye araçlarý, kýþ hizmeti araçlarý, havaalaný tankerleri, havaalaný
otobüsleri v.b. durumunda özel kullanýmlar için yasal yönetmeliklerle belirlenebilir Yasal
yönetmeliklerle öyle gerektiðinde araç deðiþen parçalarýn muayeneleri ve ilgili modifikasyonlarýn
araç belgeleri içine giriþleri için ilgili yasal daireye kontrol için sunulmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-46
2.9
2.9.1
!
Fren Sistemi Modifikasyonlarý
Genel Özellikler
Fren sistemi parçalarýyla araç güvenliði için hayati öneme sahip bir unsuru
temsil etmektedir.
Güvenlik parçasý olarak nitelendirilen fren kuvveti kontrol sistemi, daðýtýcý, fren
silindirleri, valflar v.b. gibi ünitelerde deðiþiklik yapmak yasaktýr.
Fren sistemine yapýlacak herhangi bir deðiþiklik (borularýn deðiþtirilmesi, ilave
çalýþma silindiri eklemek v.b) IVECO’dan önceden izin alýnmasýný gerektirir.
Yeni ekipman için orijinal araca takýlanlarýn aynýsýný tavsiye ederiz.
Ulusal yönetmelikler tarafýndan istendiðinde araç test edilmek üzere ilgili yetkili daireye teslim
edilmelidir.
2.9.2
Fren Borularý
Dingil açýklýðý veya þasinin arka çýkýntýsý modifiye edildiði zaman ilgili fren hortumlarý yekpare
yeni bir boruyla deðiþtirilmelidir. Bu mümkün deðilse, orijinal araç üzerinde kullanýlanlarla ayný
tip konektörler kullanýlmalýdýr. Deðiþtirirken mevcut borularýn en az iç çapýný gözetiniz.
Borular asla kaynak edilmemelidirler.
Yeni hortumlar araçta orijinal olarak bulunanlarla ayný özelliklerde ve ayný malzemeden yapýlmalýdýr.
Takma iþlemi borunun korunacaðý ve sistemin doðru iþlevinin saðlanacaðý þekilde yapýlmalýdýr.
Malzemenin saðlanmasý ve takýlmasý için Parça Merkezlerimize veya uzman atölyelere
baþvurmanýzý öneririz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-47
Plastik Borular
Yeni boru takarken veya diðerlerini deðiþtirirken, aþaðýdaki durumlar için plastik kullanýlmamalýdýr:
-
Kompresör hattýnda
-
Sýcaklýðýn 80°C dereceye ulaþtýðý yerlerde (örneðin motor egzoz sisteminin 100 mm civarýnda),
-
Hareketli parçalarýn arasýnda, bu durumda özel hortumlar kullanýlmalýdýr.
-
Hidrolik hatlarýnda
Modifikasyon sýrasýnda aþaðýdakiler gözetilmelidir:
-
Malzeme ve boyutlarý
: Standard DIN 74324 (Iveco Standard 18-0400 18-2715)
(en yüksek çalýþma basýncý 11 bar)
-
Eðrilik yarýçapý
: En az 6 x dýþ çap.
(Boru merkez ekseninden)
Hazýrlama ve Takma (Iveco Standard 17-2403)
Sýkýlýða zarar verecek hatalarý önlemek için doðru takýmlarý kullanarak boruyu dik açýlarda
kesiniz (izin verilen en büyük deðiþim 15°).
Sýzdýrmazlýðý saðlamak üzere konektöre takýlacak uzunluðun L bölümünü silinmez mürekkeple
veya yapýþkan bantla iþaretleyiniz (Bkz. Þekil 2.22). Ýleriki modifikasyonlar için karýþtýrmaya
karþý boruyu takýlýrken iþaretleyiniz.
Þekil 2.22
Kurs sonu
iþareti
en fazla
Ýþaret
d (mm)
L (mm)
6
19.8
8
20.5
10
24
12
25
16
27.1
91463
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-48
Kural olarak hýzlý baðlantý konnektörleri kullanýlmalýdýr. Orijinal araçta kullanýlanlarla ayný markayý
kullanmanýzý öneririz. Gerektiðinde (örneðin köþeler yakýnýnda) metal çýkýntýlý konektörler
kullanýlabilir. Boruyu konektör içine takarken konektör parça üzerindeki diþli yuvasýna aþaðýdaki
sýkma torklarýný uygulayarak vidalanmalýdýr (örneðin hava valfi).
Diþ
Sýkma Torku (Nm
M 12 X 1.5 mm
24
M 14 X 1.5 mm
28
M 16 X 1.5 mm
35
M 22 X 1.5 mm
40
10%)
Daha önce iþaretlenmiþ borunun L uzunluklu bir kýsmýný borunun büyüklüðüne göre 30 ve 120
N arasýnda kuvvet uygulayarak konektör içine sokunuz.
Parçalarý takarken veya sökerken birleþtirme yeri ve konektör içinden dönebildiðinden (valfler
v.b.) yer deðiþtirilmeleri mümkündür.
Önlemler
Boru deðiþtirilecekse yeni konektör kullanýnýz. Açýldýktan sonra konektörler tekrar
kullanýlmamalýdýr.
Takma
Kullanýmdan önce yeni borularýn içi tamamýyla temizlenmeli (örneðin basýnçlý hava tutarak).
Borular doðru konumlarýna takýlmalýdýrlar. Sabitleme klipsleri borunun tam çevresini dolaþmalýdýrlar.
Plastik, metal veya lastik olabilirler.
Çeþitli sabitleme elemanlarý arasýndaki uygun mesafelere dikkat ediniz. Genel kural olarak
plastik borular için en fazla 500 mm düþünülebilir.
Þasi üzerinde çalýþýyor ve üzerine sabitleme braketleri takýyorken plastik hotumlar için takýldýðýnda
konektörlerde oluþabilecek þekil bozukluðunu ve gerilimi önlemek için gerekli önlemleri alýnýz.
Sabitleme braketlerinin doðru takýlmasý borularýn þasi üzerindeki sabit parçalara sürtünmesini
önler.
Hareketli parçalardan ve ýsý kaynaklarýndan gerekli uzaklýklarý gözetiniz.
Bir boru þasi çerçevesinden geçmek zorundaysa (lonjerondan veya traversten) hasarý önlemek
için uygun tedbirler alýnmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-49
Düz veya açýlý geçiþ için bir bölme baðlantýsý olarak kullanýlabilecek bir çözüm aþaðýdaki þemada
verilmiþtir (Þekil 2.23).
Þekil 2.23
91464
1
2
3
Boru
Bölüm konektörü
Þasi
!
Önemli
Ya sistem yada ekipman üzerinde herhangi bir iþi tamamladýktan sonra etkinliðinin kontrolü için
fren sistemi kontrol edilmelidir.
Hava sistemleri için basýncý en yüksek deðerine arttýrýnýz. Yapýlan iþten etkilenen alanlardaki
kaçaklarý kontrol ediniz.
Baðlantýlarýn doðru yapýldýðýndan emin olmak için bir aks için hava tanký boþaltýlabilir. Bu kontrol
araç içi ölçüm cihazýný okuyarak ve fren pedalýna basarak, kalan fren kýsmý yada kýsýmlarýndaki
basýncý kontrol ederek yapýlabilir.
Hidrolik devrelerde iþi tamamlarken normal hava tahliye iþlemi uygulanmalýdýr.
2.9.3 Elektronik fren sistemi kontrol aygýtlarý
Araçlar üzerinde dingil açýklýðýný modifiye ederken ABS sistemi takýlmýþ araçlarda arka aks ile
iliþkili olarak ayar modülatörlerinin orijinal konumlarý korunmalýdýr. Arka akstaki sensörler ve
kontrol ünitesi ve ünite ve modülatörler arasýndaki elektrik kablolarý orijinalinkinde bulunan
kablolarýn yeterli gelmemesi durumunda uygun konektörlerle, yeni kablo veya uzantýlarla buna
göre modifiye edilmelidirler. Modülatörlerin yukarý akýþýnda bulunan fren hortumlarý ayný þekilde
modifiye edilmelidirler. Ayar cihazlarýnýn yalnýzca canlý dingile etki ettiði sistemlerde kontrol
grubunun orijinal konumu arka aksa göre deðiþmeden korunmalýdýr (sensor, ünite, modülatör)
.
Kategori 1 ABS sistemli (tüm tekerleklerde ayarlama) araçlara ilave aks takarken eklenmiþ
dingildeki fren kuvveti uygun þekilde ayarlanmalýdýr. Piyasada bulunabilen çok çeþitli süspansiyon,
fren sistemleri deðiþik tip dingiller düþünüldüðünde, gerekli genel biygiyi burada vermek mümkün
deðildir. Dolayýsýyla uygulanacak çözüm, her bir vaka için IVECO’ya ve ABS sistemi üreticisine
danýþarak ayrý ayrý deðerlendirilmelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-50
2.9.4
Sistemden hava almak
PTO gibi cihazlarý çalýþtýrmak için servis tankýndan küçük miktarda hava çekmek tanka olabildiðince
yakýn bir koruma valfý takýlmasýyla mümkündür. Bu valfýn 8,5 barlýk bir basýnç kontrol ayarý
olmalýdýr ve havayý bu deðerden daha düþük basýnçta çekmeyi önleyen bir sisteme sahiptir.
Hava doðrudan hava tankýnda bulunan servis hattýndaki (çýkýþ 24) 4 yollu servis valfýndan
çekilebilir.
Trakker sýnýfý araçlarda hava doðrudan daðýtým manifoldundan (halihazýrda kullanýlmýþ deðilse)
5 numaralý baðlantýdan alýnabilir (Bkz. 2.24)
Þekil 2.24
91465
Eðer büyük miktarlarda hava gerekliyse ilave bir hava tanký takýlmalýdýr. Bu durumda takýlan
hava kompresörünün fren sistemi tanklarýný öngörülen sürelerde doldurup doldurmadýðýna
bakýlmalýdýr. Eðer gerekliyse daha yüksek kapasitede bir kompresör takýlmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-51
2.10.
2.10.1.
Elektrik Sistemi: Modifikasyonlar ve Güç çekilmesi
Genel Bilgi
Araç normal gerekler için 24V elektrik sistemi üzerinde çalýþýr ve þasi topraklama olarak
kullanýlabilir. Bu akü ve alternatör gibi ilgili parçalar arasýnda akým dönüþ kablosu gibi çalýþýr.
Ýzoleli dönüþ telinin olmadýðý durumlarda tüm parçalarýn eksi terminalleri þasi boyunca baðlanmýþtýr.
Üstyapýcý yardýmcý elemanlarýn veya devrelerinin takýlmasýnda aþaðýda verilmiþ talimatlarý
dikkate almalýdýr. Araçla ilgili olan uygun dokümantasyon (örneðin elektrik þemasý) saðlanmalýdýr
.
Kablolar ve konektörler için orijinal araçta kullanýlanlara eþdeðer renkler ve/veya kodlar kullanýmý
tesisat iþini daha kararlý yapar ve tamirat iþini kolaylaþtýrýr.
Notlar
Aracýn elektrik sistemi üzerinde daha fazla ayrýntý için özel atölye el kitabýna bakýnýz, yayýn no
603.93.389C
Bu el kitabý IVECO servis aðýnda bulunabilir ve IVECO satýþ organizasyonunun ilgili bölümlerinden
istenebilir.
!
Önlemler
Araçlar çalýþmalarýný kontrol eden geliþmiþ elektrikli/elektronik sistemlerle donatýlmýþtýr.
IVECO’nun talimatlarýna uygun olarak yapýlmayan veya yetersiz personel tarafýndan
yapýlan sistem üzerindeki çalýþma (örneðin, kablo demetinin sökülmesi, ek devreler
yapýlmasý, ekipmanlarýn deðiþtirilmesi, sigortalarýn deðiþtirilmesi v.b.) aracýn güvenliðini
ve çalýþmasýný tehlikeye atarak sistemlere (kontrol ünitesine, kablolamaya, sensörlere)
aðýr hasar verebilir bunun yaný sýra garanti tarafýndan kapsanmayan büyük hasarlara
sebep olabilir (örneðin yangýn tehlikesini de içeren kýsa devre yaptýrýlmasý gibi)
ECU’larý birbirine baðlayan hatta (CAN hattý) herhangi bir deðiþiklik veya baðlantý yapmak
tamamen yasaklanmýþtýr. Herhangi bir arýza teþhisi veya bakým iþi yalnýzca yetkili personel
tarafýndan yapýlabilir.
Aküleri her zaman elektrik sistemi üzerinde bir iþ yapmadan önce sökünüz. Önce eksi sonra
da artý elektrik kablosunu sökünüz.
Özel fonksiyonla ilgili olarak gerekli kapasitedeki sigortalarý kullanýnýz. Daha yüksek kapasiteli
sigorta kullanmayýnýz. Sigortalarý yalnýzca ilgili sorunlarý giderdikten sonra deðiþtiriniz.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-52
Kablo tesisatýnýn orijinal durumunu (rota, koruyucu, sargý, kabloyu her ne olursa olsun bütünlüðünü
bozabilecek olan yapýnýn metal yüzeylerine temas etmesini önleyerek) koruyunuz.
Þasi üzerinde çalýþýrken, elektrik sistemini korumak için ilgili parçalarý ve toprak baðlantýlarýný
sökerek 2.1.2 ve 2.2.4 maddelerinde verilen talimatlarý izleyiniz.
Araçtaki elektrikli baðlantýlarý korumak için aþaðýdaki önlemler alýnmalýdýr.
Konektörleri motor çalýþýrken veya kontrol ünitesinde elektrik varken kontrol ünitesinden asla
sökmeyiniz.
Elektronik modüllerle iç kilitlenmiþ parçalara hiçbir zaman aracýn anma voltajý ile gezici
kablolar üzerinde güç vermeyiniz.
Metal kýlýflarla donatýlmýþ kontrol üniteleri baþka þekilde belirtilmediði taktirde bir cývata veya
vidadan þase almalýdýr.
Gerektiðinde ilave ekipman takarken endüksiyon akýmýnýn zirve yapmasýna karþý diyotlar
takýlmalýdýr.
Analog sensörlerden çýkan þase sinyali yalnýzca özel bir alýcýya baðlanmalýdýr. Ýlave þase
baðlantýlarý bu sensörlerden yayýlan yanlýþ çýkýþ sinyalleriyle sonuçlanabilir.
Elektronik parçalar için düþük yoðunluklu sinyalli kablolama tesisatý parazit kapasitesini
azaltmak için metal referans düzlemine paralel olarak düzenlemelidir örneðin þasi/kabin
yapýsýna baðlanmalýdýr. Ek kablo tesisatlarýndan olabildiðince uzakta konumlandýrýlmalýdýr.
Ek ekipman sistem þasesine olabildiðince fazla dikkatle baðlanmalýdýr (bkz. Madde 2.1.2).
Ýlgili kablolama elektromanyetik giriþimi önlemek için mevcut elektronik devreler boyunca
takýlmamalýdýr.
Elektronik sistemin kablolamasý (uzunluk, iletken tipi, düzenleme, sabitleme, örgü kalkan
baðlanmasý v.b) orijinal IVECO standartlarýný izlemelidir. Herhangi bir iþi tamamladýktan
sonra orijinal sistemi dikkatlice resetleyiniz.
Elektromanyetik emisyonlar için aþaðýdaki baðýþýklýk gereklerine uyan elektromekanik
ve elektrikli cihazlarýn kullanýlmasýný tavsiye ediyoruz
Araçta bulunan elektronik cihazlarýn elektromanyetik baðýþýklýk seviyesi iletim anteninden 1 m
mesafede þu deðerlerde olmalýdýr:
-
20 Mhz ve 1 GHz arasý frekanslarda ikincil cihazlar için 50 V/m baðýþýklýk
-
20 Mhz ve 1 GHz arasý frekanslarda birincil cihazlar için 100 V/m baðýþýklýk
Banko testleri sýrasýnda 24 V ile beslenen üniteler için yapay aðýn (LISN) uç noktalarýnda ölçülen
geçici voltajda izin verilen en büyük deðiþkenlik ±80 V’tur; deðilse eðer ölçümler araç üzerinde
yapýlýyorsa deðiþkenlik karýþýklýðý yaratan cihaz civarýnda en eriþilebilen noktada belirlenmelidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-53
En yüksek ýþýma ve iletim emisyon seviyeleri
Karýþýklýk
Tipi
Dönüþtürücü
tipi
Iþýmýþ
Anten 1 metre
uzaklýkta
Iþýmýþ
Iþýmýþ
Ýletilmiþ
Ýletilmiþ
LISN
d 50 ohm/
5 uH / 0, 1 µF
Ýletilmiþ
Bant Tipi
dBµV olarak kabul edilebilir karýþýklýk seviyeleri
(Emisyon ölçümü için CISPR'deki Normal ölçüm birimi )
Dedektör Tipi
150 KHz
300 KHz
530 KHz
2 MHz
5.9 MHz
6.2 MHz
30 MHz
54 MHz
70-108 MHz, 144-172 MHz
420-512 MHz, 820-960 MHz
Geniþ Bant
Nerdeyse Zirve 63
54
35
35
24
Geniþ Bant
Zirve
76
67
48
48
37
Dar Bant
Zirve
41
34
34
34
24
Geniþ Bant
Nerdeyse Zirve 80
66
52
52
36
Geniþ Bant
Zirve
90
76
62
62
46
Dar Bant
Zirve
70
50
45
40
30
Elektromanyetik uyumluluk üzerine AB direktiflerine uygun elektrik/elektronik cihaz kullanýnýz;
örneðin: araç uygulamalarý için “e..” ile iþaretli uygun parçalarý.(EC iþareti yeterli deðildir) Þüphe
durumunda IVECO Servis aðýna müracaat ediniz.
Bu seviyeler yalnýzca sistem “IVECO Yedek parçalarýndan” geliyorsa veya ISO, CISPR, VDE
gibi uluslararasý yönetmeliklere göre onaylanmýþsa olduðu farz edilir. Birinci ve ikinci þehir
þebekesini (220V AC) kullanan sistemler olduðunda bir elektrik kaynaðý olarak ilgili karakteristikler
IEC yönetmeliklerine uymalýdýrlar.
Alýcý verici sistemi (Amatör Telsiz, 2 metre ve cep telefonu)
CB üniteleri (27 MHz), 2m amatör üniteler (144 MHz), Cep telefonlarý (GSM) ve uydudan takip
(GPS) takmak için araçta zaten mevcut olan güç kaynaðýný kullanýnýz, ilave bir sigorta ile
doðrudan 30 no'lu çýkýþa (ve gerekiyorsa 15 no'lu çýkýþa) baðlayýnýz.
Bu üniteler uygulanabilir yasal gereklere göre tip onaylý olmalý ve sabit (taþýnmaz) tip olmalýdýr.
Tip onaysýz alýcý verici üniteleri veya ilave güçlendiriciler takýlmasý araç ve/veya sürücü
güvenliði üzerine olumsuz etkileriyle standart araç içi elektrikli/elektronik cihazlarýn doðru
iþletilmelerini etkileyebilir.
En sýk uygulamalar aþaðýdakileri içerir:
-
CB (amatör telsizci-halk bandý) ve 2 M bantlar için amatör alýcý verici üniteleri.
-
Cep telefonlarý için alýcý verici üniteleri.
-
GPS alýcý ve uydudan takip üniteleri
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-54
Amatör radyo operatörü (HAM) ve 2m radyo sistemi takýlmasý
Amatör radyo operatörü (HAM) ve 2m (144 MHz) radyo istemleri araç üzerindeki güç sistemi
kullanýlarak takýlmalýdýr. Ýlave bir sigorta yardýmýyla 30 no'lu çýkýþa baðlayýnýz.
Sistem tip onaylý ve sabit (taþýnmaz) olmalýdýr. Ýletim kýsmýný düz kuru bir alana ve aracýn
elektronik parçalarýndan ayrý nem ve titreþimden uzak bir yere takýnýz.
Anten büyük bir metal zemin üzerine mümkün olduðunca dikey konumda baðlantý kablosu aþaðý
doðru gider þekilde aracýn dýþýna takýlmalýdýr. Montaj için üreticinin talimatlarýný ve uyarýlarýný
dikkate alýnýz (Bkz. Þekil 2.25).
Doðru tip anten seçimi ve onu doðru takmak aletten en yüksek performansý almak için hayati
öneme sahiptir. Anten iyi kalitede olmalý ve özenle takýlmalýdýr. Takma iþlemi, performansý ve
sonucunda da radyonun menzilini belirleyeceði için çok önemlidir.
Takma tipiyle ilgili iki seçenek vardýr. Sabit veya ön cam siperliðine (veya diðer tip bir destek)
baðlý. Ýkinci seçenek daha pratiktir ve kabini delme gereksinimini ortadan kaldýrýr.
Diðer antenlerden ½ lamdadan (dalga boyu) daha az olmamak kaydýyla bir uzaklýkta yerleþtiriniz.
Tavanýn ortasý en iyi konumdur çünkü kütle düzlemi tüm yönlerde orantýlýdýr.
Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki tedbirleri uygulayýnýz.
-
Verici ve antenle ayný empedansa sahip birinci sýnýf düþük kayýplý eþ eksenli (koaksiyel)
anten kablosu kullanýnýz
-
Eþeksenli (koaksiyel) kablonun dolaþýmý daha önceden mevcut olan kablolardan (TV, radyo,
telefon, güçlendirici ve diðer elektronik cihazlar) uygun bir mesafede olmalýdýr (en az 50
mm).
Kabinin metal yüzeyinden en az mesafede olmasýný saðlayýnýz. Kablolarýn sola veya saða
döþenmesi tercih edilir.
-
Anteni sabit konumda takmak için açýlmýþ deliðin alt kýsmýný temizleyiniz böylece anten
desteði tam olarak þaselenmiþ olur.
-
Radyoyu antene baðlayan koaksiyel kablo en üst düzeyde özenle takýlmalýdýr. Kabloyu kesen
ve bozan eðriliklerden ve dirseklerden kaçýnýnýz. Engellere takýlmaktan kaçýnýnýz.. Kabloyu
olabildiðince kýsaltýnýz. Koaksiyel kablodaki herhangi bir bozukluðun radyo vericisinde çok
þiddetli karýþýklýða sebep olacaðýný hatýrda tutunuz.
-
Kabloyu dolaþtýrmak için mevcut delikleri kullanýnýz. Eðer ilave delik delinmesi gerekiyorsa
üstyapýyý korumak için gerekli tüm önlemleri alýnýz (anti pas boya, kýlýf v.b).
-
En yüksek güç aktarýmý için hem anten tabanýnda hem de cihaz baðlantýsýnda araç þasesi
ile iyi baðlantý saðlayýnýz.
Radyo vericileri tipik olarak konsol üzerine vites deðiþtirme alanýnda veya sürücünün üzerindeki
baþ alana takýlýrlar (bkz. Þekil 2.27).
Eðer cihaz 12 V güç kaynaðý kullanýyorsa uygun bir 24V-12 V DC/DC dönüþtürücüsü takýlmalýdýr
(eðerr zaten takýlý deðilse) Dönüþtürücü için güç kablolarý olabildiðince kýsa, sarýmsýz ve referans
düzlemden en az mesafeyi koruyacak þekilde olmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-55
Þekil 2.25 CB anten baðlantýsý takýlmasý
98915
1
2
3
4
5
6
7
Anten desteði
Conta (yedek P/N 244614)
Sabit baðlantý kapaðý (yedek P/N 217522)
Baðlantý cývatasý M6x8,5 (2 Nm’ye torklayýnýz)
Anten (yedek P/N çubuðun bütünü 675120)
Tavan
Anten uzatma kurþunu
Þekil 2.26 CB anteni için kurþun
99349
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
anten konektörü
þase kablosu
izolatör
Sinyal kablosu
Kondansatör (1 00pF)
Kablo RG 58 (karakteristik empedans = 50 ?)
Kelepçe
Koruyucu kapak
Konektör (N.C SO - 239) verici alýcý tarafý
test edilmiþ etiketi
100pF kondansatör alt pime lehimlenip þase örgüsüne kývrýlmalýdýr.
alt pim kablodaki merkez iletkene lehimlenmelidir
Somun
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-56
Þekil 2.27
99350
I.
CB verici alýcý ünitesinin konumu
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-57
Ön cam siperliðine takmak için notlar
Araç anten desteklerini takmak için hiçbir özel prosedür gerekli deðildir. Ön cam siperlik desteðiyle
verilen talimatlara uyunuz.
Montajdan sonra araçla metal destek arasýnda iyi þase baðlantýsýnýn yapýldýðýndan emin olunuz,
radyo anten kablosundan ayrýlmýþ olarak kontrol ediniz. Ayrýca metal destek ve üstyapý arasýnda
iyi baðlantý olduðunu kontrol ediniz.
Ön cam siperliði grubuyla iliþkili olarak ve eðer kablo kapý çerçevesi ve kapý arasýndan
yönlendirilirse kablonun uygun þekilde bozulmaktan korunmasý önemlidir.
NOT
IVECO ön cam siperliði yerine sabit anten tesisatýnýn kullanýlmasýný önermektedir
Cep Telefon sistemi takýlmasý
Cep telefonu sistemleri araçta mevcut güç sistemi kullanýlarak takýlmalýdýr. Ýlave bir sigorta
yardýmýyla 30 no'lu çýkýþa baðlayýnýz.
Cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (taþýnmaz) olmalýdýr. Ýletim kýsmýný düz ve kuru bir alana
aracýn elektronik parçalarýndan ayrý nem ve titreþimden uzak bir yere takýnýz.
Anten büyük bir metal taban üzerine mümkün olduðunca dikey konumda baðlantý kablosu aþaðý
doðru bakar þekilde aracýn dýþýna takýlmalýdýr. Montaj için üreticinin talimatlarýný ve uyarýlarýný
dikkate alýnýz.
Antenin ideal konumu kabin tavanýnýn önünde diðer antenlerden en az 30 cm uzak olacak
þekildedir.
Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki tedbirleri uygulayýnýz.
-
Özellikle koruyucu kalkanla iliþkili olarak birinci sýnýf kalitede kablo kullanýnýz.
-
Kablo dolaþýmý önceden var olan kablolardan uygun bir uzaklýkta olmalýdýr (en az 50 mm).
Kabinin metal yüzeyinden de en az mesafede olmasýný da saðlayýnýz. Kabloyu aþýrý olarak
çekmeyiniz ve kýstýrmaktan kaçýnýnýz. Sola veya saða döþenmesi tercih edilir.
-
Koaksiyel anten kablosunu kýsaltmayýnýz veya uzatmayýnýz.
-
Kabloyu dolaþtýrmak için mevcut delikleri kullanýnýz. Eðer ilave delik delinmesi gerekiyorsa
üstyapýyý korumak için gerekli tüm önlemleri alýnýz (anti pas boya, kýlýf v.b).
-
En yüksek güç aktarýmý için hem anten tabanýnda hem de cihaz baðlantýsýnda araç þasesi
ile iyi baðlantý saðlayýnýz.
Cep telefonlarý genelde konsol üzerine vites deðiþtirme alanýnda veya sürücünün üzerindeki
bölmeye takýlýrlar.
Eðer cihaz 12 V güç kaynaðý kullanýyorsa uygun bir 24V-12 V DC/DC dönüþtürücüsü takýlmalýdýr
(eðerr zaten takýlý deðilse) Dönüþtürücü için güç kablolarý olabildiðince kýsa, sarýmsýz ve referans
düzlemden en az mesafeyi koruyacak þekilde olmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-58
GPS anten kablosu ve navigasyon sistemi montajý
Doðru çalýþma ve en üst düzeyde performans için GPS antenlerinin doðru ve dikkatli takýlmasý
çok önemlidir.
Mümkünse antenler görülemeyecekleri gizli bir konumda takýlmalýdýr.
GPS antenini düzenlemek hassas bir iþtir. Uydudan alýnan sinyallerin gücü çok zayýftýr (yaklaþýk
136dBm), dolayýsýyla herhangi bir engel alýcýnýn kalite ve performansýný etkiler.
GPS anteni gökyüzünü en üst düzeyde görmesinin saðlandýðý bir konumda takýlmalýdýr.
En düþük görüþ açýsý 90 derece olmalýdýr. Gökyüzü görüþ alaný cisimlerle ve metalik yapýlarla
engellenmemelidir. Takýþ yönü yatay olmalýdýr.
GPS anteninin ideal konumu ortada plastik konsolun altýdýr ve araç ön camýnýn tabanýdýr. Anteni
kabindeki herhangi bir metal yapýnýn altýna takmayýnýz.
Diðer antenlerden 30 cm uzaklýktan daha yakýn olmayan bir konumda GPS antenini takýnýz.
Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki tedbirleri uygulayýnýz.
-
Özellikle koruyucu kalkanla iliþkili olarak birinci sýnýf kalitede kablo kullanýnýz .
-
Kablo dolaþýmý önceden var olan kablolardan uygun bir uzaklýkta olmalýdýr (en az 50 mm).
Kabinin metal yüzeyinden de en az mesafede olmasýný saðlayýnýz. Kabloyu aþýrý olarak
çekmeyiniz ve kýstýrmaktan kaçýnýnýz. Sola veya saða döþenmesi tercih edilir.
-
Koaksiyel anten kablosunu kýsaltmayýnýz veya uzatmayýnýz.
-
Kabloyu dolaþtýrmak için mevcut delikleri kullanýnýz. Eðer ilave delikler delinmesi gerekiyorsa
üstyapýyý korumak için gerekli tüm önlemleri alýnýz (anti pas boya, kýlýf v.b).
-
En yüksek güç aktarýmý için hem anten tabanýnda hem de cihaz baðlantýsýnda araç þasesi
ile iyi baðlantý saðlayýnýz.
Navigasyon sistemleri araçta mevcut güç sistemi kullanýlarak takýlmalýdýr. Ýlave bir sigorta
yardýmýyla 30 no'lu çýkýþa baðlayýnýz.
Cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (taþýnmaz) olmalýdýr. Ýletim kýsmýný, düz kuru bir alana
ve aracýn elektronik parçalarýndan ayrý nem ve titreþimden uzak bir yere takýnýz.
Eðer cihaz 12 V güç kaynaðý kullanýyorsa uygun bir 24V-12 V DC/DC dönüþtürücüsü takýlmalýdýr
(eðerr zaten takýlý deðilse) Dönüþtürücü için güç kablolarý olabildiðince kýsa, sarýmsýz ve referans
düzlemden en az mesafeyi koruyacak þekilde olmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-59
Uyarýlar
Retarder
Yardýmcý ýsýtýcýlar
PTO’lar
Klima sistemleri
Otomatik vites kutularý
Filo yönetimi
Hýz sýnýrlama cihazlarý
gibi, mevcut diðer elektrikli sistemlerle (örneðin: ABS, EDC, v.b...) etkileþebilen üniteler takýlmasý
durumunda, tesisatýn optimizasyonu için IVECO ile baðlantýya geçin.
Notlar
Mevcut sistemle etkileþime girebilen iþlemlerde sistemin doðru çalýþtýðýndan emin olmak için
arýza teþhis (diyagnostik) kontrolleri yapmak gereklidir.
Bu testler IVECO servisi tarafýndan yapýlabilir.
!
2.10.2
Eðer IVECO direktiflerine uymayan bir þekilde iþ yapýldýysa IVECO araç
garantisini geçersiz kýlma hakkýný saklý tutar.
Ýlave ekipman
Araç sistemi tüm standart ekipmanlara gerekli gücü saðlamak üzere tasarlanmýþtýr. Her parça
ekipman kendi iþlevi için kendi özel korumasýna ve uygun kablo boyutlarýna sahiptir.
Ýlave ekipman takýlmasý uygun koruma saðlanmasýný da içermeli ve araç sistemini aþýrý
yüklememelidir.
Ek ekipmanlarýn þase baðlantýlarý uygun boyutta bir kablo ile yapýlmalýdýr. Olabildiðince kýsa
olmalý ve araç þasisiyle iliþkili olarak ekipmanýn hareketine izin vermelidir.
Eðer ilave yüklerden dolayý daha yüksek güç gerekiyorsa opsiyon listesindeki, daha yüksek
kapasiteli akülerin veya alternatörlerin kullanýlmasý önerilir.
Her durumda sistemin bazý parçalarýný hasara uðratmamak için (örneðin marþ motoru) akülerin
kapasitelerindeki artýþýn IVECO tarafýndan isteðe baðlý olarak sunulan akülerin maksimum
deðerlerini %20-30’dan fazla geçmemesini öneririz. Eðer daha büyük kapasite gerekiyorsa þarj
iþlemi için aþaðýdaki belirtilen gerekli düzenlemeleri yaparak ilave akü kullanýnýz.
Ýlave aküler ve Alternatörler
Yüksek güç tüketen elektrikli ekipman (örneðin sýk veya aracýn motoru çalýþmýyorken uzun süre
kullanýlan elektrik motorlarý veya kuyruk asansörleri gibi) veya çok miktarda ilave elektrikli
ekipman aracýn standart sisteminin karþýlayabileceðinden daha fazla güç isteyebilir. Bu
durumlarda uygun kapasitede ilave akü kullanýlmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-60
Ýlave akü montajý ayrý bir doldurma sistemini içermelidir (Þekil 2.28). Bu durumda tüm akülerin
doðru þarj edildiklerinden emin olmak için orijinal olarak takýlý olanlarla ayný kapasitede ilave
aküler önerilir.
Þekil 2.28
Ýlave akü takýlmasý
91466
1
2
3
4
5
6
7
8
Standart aküler
Ýlave Aküler
Bütünleþik regülatörlü alternatör
Marþ motoru
Kontak anahtarý
Röleler
Ön þasi bilgisayarý
Gösterge tablosu
Ýlave akü takmak alternatörün þarj için yeterli kapasitede olduðunun kontrolünü gerektirir.
Gerekiyorsa daha büyük güçte veya ilave bir alternatör kullanýlmalýdýr. Bu durumda Þekil
2.29’da gösterildiði gibi baðlayýnýz.
Ýlave akü yerine yalnýzca araç motoru çalýþýyorken kullanýlan elektrikli ekipmanlar söz konusuysa
ilave akü yerine daha büyük veya ilave bir alternatör kullanmak yeterli olabilir.
Akü baðlantýsýnýn kazayla kesilmesi durumunda mevcut elektrik/elektronik sistemlerinde oluþabilen
zararlara meydan vermemek için böyle alternatörler Zener diyot düzelticilerle beraber takýlmalýdýrlar.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-61
Þekil 2.29
Ek alternatör takmak
AKÜLERE
Terminal board
Yeþil
konnektör PIN7
STANDARD
SUPPLEMENTARY
ALTERNATOR
AKÜLERE
91467
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-62
2.10.3
TGC’den akým almak
Trakker için doðrudan akünün artý kutbuna ilave elektrik sitemleri takmak yasaklanmýþtýr. Bunun
sebebi, artý kutbun akü kutusunun yanýnda duran sigorta kutusuna bir kablo ile baðlý olmasýdýr
(ADR araçlarýnda akü kutusunun yan tarafýnda konumlanmýþ sigorta kutusu TGC'ye özel bir
pimle baðlanmýþtýr).
Sigorta kutusu modifiye edilemez veya yerinden oynatýlamaz.
Akým özel TGC piminden çekilebilir (TGC = genel akým rölesi, bkz. Þekil 2.30). Serbest pimden
plastik koruyucuyu alýnýz ve çýkýþý doðrudan diþli cývataya baðlayýnýz (artý kutup). Uygun bir
somunla sýkýnýz. Topraklama þasi üzerinden yapýlacaktýr. Ýki veya daha fazla baðlantý için uçlar
arasýnda uygun bir þim ayarlayýnýz. Kablolarý korumak için her zaman uygun kývrýmlý bir boru
kullanýnýz. Her zaman plastik korumayý yeniden takýnýz.
Þekil 2.30
Kapak
Akým alma noktalarý
99351
Kabin içinde
Akým ST14 üstyapýcý konektöründen alýnabilir. 11 no'lu çýkýþtan anahtar takýlýyken ve elektronik
korumalý çýkýþ olarak en yüksek 3A akým çekilebilir. Çýkýþ 21’den doðrudan aküden bir çýkýþ
korumalý sigorta 70401 ile en fazla 7,5 A çekilebilir.
Daha fazla ayrýntý için þu baþlýða bakýnýz 5.3.1: Kabin içinde üstyapýcý konektörleri
Þasi üzerinde
!
Uyarý
Akým kaput altýndaki çýkýþ panelinden alýnabilir. Bu çýkýþlar ne çýkarýlmalý ne
de deðiþtirilmelidir. IVECO tarafýndan belirtilmiþ talimatlara uygun olmayan
iþlemler veya kalifiye olmayan kiþilerce yapýlanlar araç içi sistemlerinde ciddi
hasarlara yol açarak, sürüþ güvenliðini ve aracýn doðru çalýþmasýný etkileyip
garanti tarafýndan kapsanmayan büyük hasarlara yol açabilir.
Akým konektör ST52’den çekilebilir. 1 no'lu çýkýþtan anahtar takýlý olarak en fazla 10 A alýnabilir
3 no'lu çýkýþtan ýþýklar yanýyorken olarak en fazla 5 A alýnabilir Her iki çýkýþ elektronik olarak
korunmuþtur.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-63
Kablo geçiþi
Çýkýþ panosu (Þekil 2.31’de Parça 8) dört tanesi konektörlerce (B,C,D ve E) ve bir tanesi de
plaka ile (A) doldurulmuþ beþ yuvalý bir plakadan oluþmuþtur. Dört konektör deðiþtirilemez. A
yuvasýndaki plakada (Þekil 2.31 parça 1) kabinden dýþarý doðru ve tam tersi iki adet kablo
geçidi vardýr. Kývrýmlý boru (7) plakanýn alt deliðine takýlmýþtýr ve kablolarý geçirmekte kullanýlabilir.
Ýkinci bir geçit noktasýna ihtiyaç duyan üstyapýcýlar için, plakayý ayýrýn, tapayý (2) plakadan
sökün, özel diþli baðlantý elamanýný (3) takýn, içinde elektrik kablo taþýyan kývrýmlý boruyu geçirin
(çap 13 mm) ve onu plakaya özel somun iki sýzdýrmaz rondelayla (4,5,6) ile baðlayýnýz.. Yalnýzca
orijinal IVECO parçalarý kullanýnýz.
Þekil 2.31
91468
!
Uyarý
Kablolarýn geçmesi için plastik tapayý delmeyiniz. Plakayý çýkartmayýnýz. Orijinal
parçalar su ve nem geçirmezliðini saðlarlar ve her zaman kullanýlmalýdýrlar.
IVECO’nun talimatlarýna uymayan veya kalifiye olmayan personel tarafýndan
yapýlmýþ çalýþmalar araç içi sistemlerinde çok büyük çaplý hatalara sebep
olarak güvenliði ve güvenilirliði etkileyebilirler.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-64
Maksi ve Maga sigortalar
IVECO özel takýmlarý arasýnda yüksek güçlü elektrik çekim soketlerini korumak için bir beþli seri
sigorta kutusu takýmý bulunur.
Sigortalarýn konumlarý (her zaman akü üzerindeki çýkýþ ucuna olabildiðince yakýn) üstyapýcý
tarafýndan araç içinde mevcut olan boþluklara uygun olarak kararlaþtýrýlmalýdýr.
Þekil 2.32
Akü kutusu
MEGA
SÝGORTA
MAKSÝ
SÝGORTA
91511
Maksi sigorta
Kapasite
IVECO elektrik aksesuarlarý
takýmý parça no
üstyapý resim no
Sigorta tutucusu
Kablo kesit alaný
Kit 40A
4104 0110 KZ
500317518
10 mm2
Kit 60A
4104 0111 KZ
500317518
10 mm2
Sigorta tutucusu (Parça no 500317518) üretim hattýnda takmak için uygundur, þasiye 2 ± 0.2
Nm tork ile tutturulmalýdýr.
Mega sigorta
Kapasite
IVECO elektrik aksesuarlarý
takýmý parça no
üstyapý resim no
Sigorta tutucusu
Kablo kesit alaný
Kit 100A
4104 0112 KZ
500315861
25 mm2
Kit 125A
4104 0113 KZ
500315861
35 mm2
Kit 150A
4104 0114 KZ
500315861
50 mm2
Akü izolatör anahtarýnýn araçta takýlý olduðu durumlarda akünün artý kutbundan akým çekilmesi
akü izolatör anahtarýndan çekiþe alternatif olarak deðerlendirilmelidir
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-65
2.10.4
ilave devreler (sigortalar ve iletken kesit alaný)
ilave devreler araç ana devresinden sigortalarla ayrýlmalý ve korunmalýdýr. Kullanýlan kablolar
ilgili fonksiyonlar için uygun büyüklükte ve iyi izole edilmiþ olmalýdýrlar. Ayrýca (PVC olmayan)
uygun kýlýflarla korunmalý ve çoðul fonksiyon olmasý durumunda esnek kanallarla yönlendirilmiþ
(polyamid tip 6 plastik esnek kanal kullanýmýný öneriyoruz) ve darbeden ve ýsý kaynaklarýndan
korunacaklarý bir yere doðru olarak takýlmýþ olmalýdýrlar. Diðer parçalara özellikle üstyapýnýn
çalýþan kenarlarýna takýlmamalarýna özen gösteriniz. Bu kablolarýn yapýsal parçalar (traversler,
profiller v.b.) arasýndan geçmesi uygun metal kablo uçlarýyla, ilk önce kablolar uygun aralýklarla
(350 mm ortalama) izole edilip ayrý ayrý kablo kelepçeleriyle (örneðin, naylon) tespit edilmelidir.
Dýþ paneller durumunda su, toz veya duman giriþi riskinden kaçýnmak için hem kablo hem de
panel üzerinde uygun sýzdýrmazlýk maddesi kullanýnýz. Elektrik kablo demetinden ve diðer
parçalardan aþaðýda belirtildiði gibi uygun bir mesafeyi saðlayýnýz:
-
Statik parçalardan 10 mm
-
Hareketli parçalardan 50 mm (en düþük mesafe = 20 mm).
-
Isý üreten parçalardan 150 mm (örneðin motor egzozu).
Mümkün olduðunda yüksek emilmiþ yoðunlukla karýþan sinyal kablolarý (örneðin: elektrik
motorlarý, selenoid valfler) ve sensörler gibi düþük emilmiþ yoðunluklu sinyaller için her iki
durumda da araç metal yüzeyine her þekilde olabildiðince yakýn durarak deðiþik bir kablo
dolaþýmý izlemek iyi bir uygulamadýr.
Soket ve uç baðlantýlarý, dýþ hava etkilerine dayanýklý olacak þekilde ve orijinal araçta kullanýlanlarla
ayný tip parçalar kullanarak korunmalýdýr.
Aþaðýdaki tabloda gösterilen özelliklerde çekilen akýma uygun kablolar ve sigortalar kullanýnýz.
En büyük sürekli akým 1) (A)
Sigorta Sýnýfý 2)(A)
Ýletken kesit alaný
(mm 2)
0±4
5
0.5
4±8
10
1
8 ± 16
20
2.5
16 ± 25
30
4
25 ± 33
40
6
33 ± 40
50
10
40 ± 60
70
16
60 ± 80
100
25
80 ± 100
125
35
100 ± 140
150
50
1
) 30 saniyeden daha uzun kullaným için
) Konuma ve böylelikle yuva içinde ulaþýlabilir sýcaklýða göre maksimum kapasitelerinin %70 - %80'ine kadar yüklenebilecek sigorta
seçiniz.
2
Sigorta akým çekme noktasýna olabildiðince yakýn baðlanmalýdýr.
!
Önlemler
-
Elektromanyetik gereklerden (EMI) dolayý bir tercih yolunun belirlenmiþ olduðu sinyal iletim
kablolarýna baðlantý yapmaktan kaçýnýnýz (örneðin ABS). Birden fazla kabloyu beraberce
gruplarken, düþük ýsý daðýtým kapasitesini telafi etmek için akým yoðunluðu tek bir kablonun
nominal deðerine göre azaltýlmasý gereðine dikkat edilmelidir
-
Motorun çok sýk çalýþtýrýldýðý araçlarda sýnýrlý motor çalýþma süreleriyle güç çekimi olduðunda
(örneðin soðutucu üstyapýlý araçlar) en iyi verimi sürdürmek için periyodik akü þarjlarý
gereklidir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-66
2.10.5 Dingil Açýklýðý veya Arka Uzantý Deðiþimden Dolayý Kablo Demeti Modifikasyonlarý
Dingil açýklýðý ve çýkýntýnýn yeni boyutlarýndan dolayý þasi üzerinde kablolarý uzatmak gerektiðinde
standart araçta kullanýlanlarla ayný özelliklere sahip su geçirmez bir baðlantý kutusu kullanýlmalýdýr.
Kablolar, konektörler, uç takozlarý, kanallar v.b. gibi kullanýlan parçalar orijinal olarak kullanýlanlarla
ayný tipten olmalýdýrlar.
2.14.3 no'lu paragrafta elektronik fren kontrol cihazý iþlevselliði için verilen talimatlara bakýnýz.
2.10.6 Sistem voltajýndan deðiþik voltajda güç çekimi
Araç elektrik sistemi cihazlara 12V güç saðlamak için düzenlenmiþtir. Voltaj indirimli bir baðlantý
kabin içine takýlmýþtýr. 12 V çýkýþlý bir aküye doðrudan baðlanarak cihazý beslemeyiniz.
!
Uyarý
Voltaj düþürücü (IVECO tarafýndan saðlanan) baþ üstü rayýnda, ön cam üzerindeki
bölmede ölçülmüþ 30°C derecede 20A en yüksek akým tüketimi için düzenlenmiþtir
(en yüksek tüketim 60°C derecede 10A). Daha yüksek tüketimli diðer cihazlar
kullanýlmamalýdýr.
2.10.7 Akü ana þalteri
Þalter genellikle akü kutusu üzerinde takýlýdýr ve elektriksel olarak çalýþtýrýlýr. Aküyü þasiden
ayýran iki kutuplu bir anahtardýr. Takograf (kanuni olarak), araç bilgisayarý, soðutucu, yatak
modülü ve gösterge tablosunun elektriði kesilmez.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-67
2.11
Parçalarý yeniden konumlandýrmak, ek gruplar ve ekipmanlar
monte etmek.
Aracý modifiye ederken yakýt tanký, aküler, yedek teker gibi gruplarý yeniden konumlandýrmak
gerekli olursa bu parçalarýn iþlevlerinin zarar görmemesi ve ayný tip baðlantýnýn orijinalinde
kullanýldýðý gibi kullanýlmasý þartýyla yeniden konumlandýrmalara izin verilebilir.
Yedek teker taþýyýcýsý olmayan ve yedek teker taþýyýcýsýnýn yerinin deðiþmesi gerekli olan araçlar
durumunda yedek teker, tekerin kolayca çýkartýlmasýný saðlayan uygun büyüklükte bir destek
üzerine tespit edilmelidir.
Aracýn kenarýna lonjeronun aðýna yedek tekeri bir destekle sabitlemek için lonjeronun içi veya
dýþýnda bulunan bir destek plakasýný kullanmak önerilir. Bu plakanýn boyutu hem tekerin aðýrlýðýný
hem de lonjeron üzerinde olasý baþka desteklerin varlýðýný da hesaba katmalýdýr. (Bkz. Þekil
2.33).
Þekil 2.33
91470
Araç þasisi üzerinde burulma gerilmelerini sýnýrlamak için aðýr üniteler durumunda plakanýn
traversin bulunduðu bir yere baðlanmasýný öneriyoruz.
Tanklar, kompresörler v.b. gibi ek üniteler takarken benzer bir prosedür uyarlanmalýdýr. Onlarý
konumlandýrýrken aðýrlýklarýn daðýlýmýna gerekli önem verilmelidir. (Bkz. madde 1,2.) Her durumda
aracýn kullanýmýna etkileri sebebiyle yerden yükseklikleri için uygun bir mesafe saðlanmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-68
Yer deðiþtirme için gerekli olan herhangi bir delik 2.2.1 maddesindeki þartnamelere uygun olarak
yan elemanýn aðýnda yapýlmalýdýr. Büyük oranda zaten mevcut olan deliklerin kullanýmý
saðlanmalýdýr.
Depo dolumu üstyapýnýn yapýsýnýn konumu ile engelleniyorsa baðlama braketleri bir delme
ünitesi daha aþaðýya takýlabilir (45 mm)
Ýlave yakýt deposu takýlacaksa, en iyi çözüm mümkün olduðunda orijinal elemanlar kullanarak
zaten orijinal yakýt deposu için kullanýlan ayný sistem düzenlemesini kullanmaktýr. Anahtarlama
sistemi kullanýmý iki depodan alternatif beslemeye izin verir. (Bkz. Þekil 2.34)
Þekil 2.34
91471
Eðer eklenen tank orijinal tankýn karþý tarafýna yerleþtirilirse yukarýdaki sistemin kullanýmý
önerilebilir. Depolar sýra halinde ayný tarafta olduðunda yakýt beslemesini orijinal depodan devam
ettirmek mümkündür.bu taktirde ekli olan ilkine doðrudan hortumla baðlý olmalýdýr. Düzenleme
ulusal normlara ve yönetmeliklere uygun olmalýdýr. Depodan depoya baðlantý hattý sýzýntýsýz ve
orijinal sistem için öngörülenle ayný teknik özelliklerde ve düzgünce kapatýlmýþ olmalý, iç çapý
daha küçük olmamalýdýr.
Eðer Ýlave depolar takýlýrsa BC (Üstyapý Bilgisayarý) yeniden programlanmalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-69
2.12
Arka Çamurluklar ve Tekerlek Kutularý
Üstyapýcý tarafýndan araca çamurluk takýlmasý durumunda;
- Tekerlerin tam yüklü durumda kar zincirleri takýlý olduðu halde herhangi bir sürtünme olmadan
dönebildiðinden emin olunuz.
-
Aracýn tekerler üzerinden ölçülen en büyük geniþliði yasal sýnýrlara uymalýdýr.
Çamurluklarý takarken veya teker yuvalarý yaparken aþaðýdaki noktalara dikkat edilmelidir.
-
Destek yapýsý kesitte ani deðiþimlerden kaçýnarak yeterince dirençli olmalýdýr.
-
Eðer destekler lonjeronlarýn aðýna baðlanmýþsa cývatalanmalýdýrlar, lonjeronlara kaynak
yapýlmamalýdýr (Bkz. Þekil 2.35)
Boylamasýna tutan destekler kaynatýlabileceði gibi cývatalarla da baðlanabilirler.
Þekil 2.35
98893
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-70
2.20.
Bisiklet Korkuluðu
Bazý ülkelerde yerel veya AB direktifleri araca yan korkuluklarýn takýlmasýný gerektirmektedir.
Aracý bitiren üstyapýcý zaten fabrika tesliminde takýlý deðilse gerekli özelliklere uyumu güvence
altýna almalýdýr.
Sabit platformlu üstyapýlar, vanlar, v.b. gibi sürekli takýlý yapýlarda yan korkuluklar doðrudan
temel yapýlarýna (yer kaburgalarýna, traverslere), bunun gibi hareketli yapýlarda (damperliler
gibi) yan korkuluklar yardýmcý çerçeveye uygun braketlerle veya doðrudan þasiye baðlanýrlar.
Ýkinci durumda üstyapýcýnýn olabildiðince 2.2.1 maddesine uygun olarak lonjeron üzerinde zaten
mevcut olan delikleri kullanmasýný öneririz.
AB yönetmeliklerine göre, dýþ koruma elemaný yüzeyi dikey doðrultuda veya önceden ayarlý
boyut ve ara mesafelerdeki çeþitli yatay kesitlerde tek bir profili içerebilir.
Yan korkuluklar yakýnlarýna takýlý gruplar veya parçalar üzerinde bakým veya tamir iþi gerekli
olduðunda çabuk sökme veya devirmeye izin vermek için kendi destek yapýlarýna baðlanmalýdýrlar.
Aþaðýdaki parçalarýn çalýþmasý ve onlara ulaþým saðlanmalýdýr.
-
Fren sistemi parçalarý
-
Hava giriþ sistemi
-
Yakýt beslemesi
-
Aküler
-
Süspansiyon
-
Yedek Teker
-
Motor egzozu
Korkuluklar uygun malzemeden yapýlmalýdýrlar (örneðin FeE420).
Takarken yerden olan yeterli boþluðun ve yönetmeliklerce deðiþik parçalarýn arasýndaki mesafelerin
saðlandýðýna özel dikkat harcanmalýdýr.
Þekil 2.38 ilgili AB direktifine göre tasarlanmýþ sabit üstyapýlara takýlacak bir çeþit yan korumayý
göstermektedir Resim ayrýca birleþtirilmiþ baðlantý için tasarlanmýþ yan koruma üzerinde ve
arka hareketli yardýmcý þasilere takýlabilen örnek bir desteði de göstermektedir.
Üstyapýcý tüm ekipman tiplerine uygulanabilen genel özellikler için talimat saðlamanýn mümkün
olmamasýndan dolayý ilgili yardýmcý alt þasinin tipine göre yan korkuluðun hazýrlanmasýna ve
düzenlenmesine özen gösterecektir.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-71
Þekil 2.36
Section A-B
Detail ”X”
C
A
IVECO kesiti için
B
ya yardýmcý þasinin alt kýsmý yerden 1.300 mm yukarýda
yada yardýmcý þasi lastiklerce kaplanan dýþ alandan daha
kýsa.
C
Test yükü 1 kN
Test yükü altýnda izin verilen bel verme deðerleri
£ 30 mm arkada, cihazýn son 250 milimetresi içine dahil
edilmiþ
£ 150 mm cihazýn geri kalan kýsýmlarýnda
D
Yan korkuluk ve arka çamurluk için destek yapýsý bileþik
sabitlemesi
2.14
D
91443
Takozlar
Genelde bunlar doðrudan fabrikada takýlýrlar Böyle olmamýþsa veya orijinal konumlarýný
deðiþtirmek gerekliyse üstyapýcý yerel yönetmeliklere uygun olarak yeni bir düzenleme yapmalýdýr.
Yeni konum güvenilirliði ve güvenliði bunun yanýnda kullanýcýnýn iþlemi için kolay eriþimi de
saðlamalýdýr.
Þasi Modifikasyonlarý
Baský 603.93.421
2-72
3. YAPILARI
ÜRETMEK VE
TAKMAK
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-1
Ýndeks
3 Yapýlarý Üretmek ve Takmak
3.1
Alt þasi ve Üstyapýlar
3-5
3.1.1
Alt þasinin yapýlmasý
3-5
3.1.2
Baðlantýlar
3-11
3.1.2.1 Braket Baðlantýlarý
3-12
3.1.2.2 U cývatalarla (kelepçelerle) baðlantý
3-14
3.1.2.3 Boylamasýna ve enlemesine geçirmezlik sunan plakalarla baðlantý
(rijit tip baðlantý)
3-16
3.1.2.4 Karma baðlantý
3-18
3.2
kapalý kasalarý takmak
3-18
3.3
Damperli üst yapýlar
3-21
3.3.1
Aðýr iþ hizmeti
3-23
3.3.2
Hafif iþ hizmeti
3-24
3.3.3
Çýkartýlabilir Konteynýrlar
3-25
3.4
Beton mikserlerinin takýlmasý
3-26
3.5
semi treylerler için çekiciler
3-29
3.5.1
Beþinci teker konumu
3-29
3.5.2
Beþinci teker
3-29
3.5.3
Çekici ve yarý treylerin baðlanmasý
3-30
3.5.4
Beþinci teker takýlmasý
3-31
3.5.4.1 Þasi ile beraber çalýþan yapýnýn hazýrlýðý ve takýlmasý
3-31
3.5.4.2 Kamyonun semi treyler çekicisine dönüþtürülmesi
3-33
3.6
Bölünemez malzemelerin taþýnmasý (basküller)
3-33
3.7
Hacimli malzemeler için Depo ve Konteynýrlarýn Takýlmasý
3-33
3.8
Vinç Takýlmasý
3-37
3.8.1
Sürücü kabinin arkasýndaki vinç
3-38
3.8.2
Arka uzantý üzerinde vinç
3-43
3.8.3
Çýkartýlabilir Vinçler
3-45
3.9
Arka platform (Tail Lift) takýlmasý
3-46
3.10
Araç önüne kar temizleme ekipmanlarýnýn takýlmasý.
3-46
3.11
Makara Vinç Takýlmasý
3-47
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-2
Aþaðýdaki detaylý talimatlar yukarýda daha genel olarak verilen þartnamelere uyulduðunu
varsayarlar.
3.1
Alt þasi ve Üstyapýlar
3.1.1. Alt þasinin yapýlmasý
Alt þasinin (yardýmcý þasi) amacý araç þasisi üzerinde yükün düzgün olarak daðýlýmýný saðlamak
ve ana þasinin aracýn özel kullanýmýyla ilgili olarak dayaným ve rijitliðini arttýrmaktýr.
Aþaðýdaki noktalar bir alt þasi yaparken akýlda tutulmalýdýr.
Malzeme
Genellikle saðlanan alt þasi büyük gerilme altýna girmez, yapýmý için kullanýlan malzeme araç
þasisinin yapýldýðý malzemeden daha düþük kalitede olabilir. Ýyi kaynak edilebilirlik özellikleri
olmalý ve aþaðýda verilen sýnýrlardan daha kötü olmamalýdýr.
Çekme Direnci R ³
370 N/mm2
Akma Direnci R 0,2 ³
240 N/mm2
Uzama A 5 ³
25%
Örneðin Fe360C
Gerilme sýnýrlarý gerektirdiðinde (örneðin vinçle çalýþmada) veya yüksek kesitlerden kaçýnýlacaksa,
daha iyi özelliklerde malzeme kullanýlmalýdýr). Bu durumda destek kiriþinin düþük atalet
momentinin, þasi üzerinde yüksek eðme momenti anlamýna geleceði düþünülmelidir.
Bu tip bazý uygulamalar için düþünülen bazý malzemelerin özellikleri aþaðýdaki gibidir:
Malzeme
Fe510D
FeE320G (BS 1449 HS 43/35)
Çekme Direnci R ³
520 N/mm2
430 N/mm2
Akma Direnci R 0,2 ³
360 N/mm2
320 N/mm2
Uzama A 5 ³
21%
17%
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-3
Boylamasýna Kuþak Profilleri
Mümkünse, ön makasýn arka destek alanýný içerecek ve braketlerde deðil aracýn þasisinde
duracak þekilde aracýn olabildiðince önüne yayýlan eklenen yapýnýn lonjeronu sürekli olmalýdýr.
Dirençli kýsýmda kademeli bir azalma elde etmek için boylamasýna kanalýn ön uçlarý 30°'den
fazla olmayacak bir açýda yukarý doðru sivriltilmeli ya da en az çap 5 mm olacak þekilde ön
ucun uygun biçimde baðlanmýþ þasiyle temas etmesini saðlayacak baþka denk bir þekilde
(bakýnýz Þekil 3.1) sivriltilmelidir.
Þekil 3.1
91136
Eðer kabinin arka süspansiyon parçalarý bütün kuþaðýn geçmesine izin vermezlerse kuþak þekil
3.2'de gösterildiði gibi þekillendirilebilir. Eðer eðme momenti önde oluþursa (örneðin, kabin
arkasýna vinç takýlý ve aracýn önüne doðru çalýþýyorsa) en düþük direnç kesitinin dikkate alýnmasý
gerektirebilir.
Þekil 3.2
91137
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-4
Araç þasisi þekilli olduðundan dolayý ilave þasi kuþak profili de ana yan elemanlarýn þeklini takip
etmek zorundadýr. Yardýmcý þasilerin þasi yapýsýndan daha dar ya da daha geniþ yapýlmasýna
yalnýzca özel durumlarda izin verilir (örneðin makaralar üzerinde veya hidrolik sistemlerle çalýþan
çýkartýlabilen konteynýrlar) Bu durumlarda yardýmcý þasi ve lonjeronun dikey tarafý arasýnda
kuvvetlerin doðru aktarýmýný saðlamak için tedbir almak gereklidir. Aracýn lonjeronuna veya
sertleþtirilmiþ baðlayýcý bir L-kesit uygulamasýna göre þekillenmiþ bir ara kuþak profilinin araya
eklenmesiyle bu elde edilebilir. Yardýmcý þasinin ön tarafý þasiden daha dar ise ya birkaç tane
uygun þekilli U kesiti yada uygun destekli açýlý L kesiti yardýmcý þasinin dýþýna takýlabilir. (Þekil
3.3)
Þekil 3.3
A
B
C
L Kesiti
Alternatif çözüm
Kanal Kesiti
A
B
C
91138
Kuþak kesitinin þekli alt þasinin fonksiyonu ve üstündeki yapýnýn tipi dikkatle incelenerek belirlenir.
Eðer alt þasi kendisini elastik olarak þasiye adapte edebilecekse açýk U kesitler kullanmak ve
fazladan rijitlik istendiðinde de kutu tip kesitler kullanmak önerilir.
Kutu tip kesitten açýk tipe geçerken kademeli geçiþi saðlamak için özel dikkat harcanmalýdýr.
Bunun nasýl elde edileceðine dair örnekler Þekil 3.4’de gösterilmiþtir.
NOT
Flanþlý plakalara bileþik kesit profilleri arasýnda izin verilmemektedir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-5
Þekil 3.4
Model
“A”
Standart kutu tip
kuþak profili
Kutu tipten açýk tip kesite kademeli
geçiþ
Özel bileþik kesit kuþak
profilleri
Þasi/ yardýmcý þasi
birleþtirme açýsý kesiti
Model
“F”
Açýlý kesit kalýnlýðý
yardýmcý þasi kuþak
profiline eþittir
Model
“G”
91139
Araçla alt þasinin boylamasýna profilleri arasýnda süreklilik olmalýdýr Bunun mümkün olmadýðý
durumlarda birleþtirme plakasý braketleri takýlarak süreklilik yeniden kazanýlabilir.
Eðer sürtünmeye karþý bir bant takýlmýþsa teknik özellikleri ve kalýnlýðý üretici tarafýndan orijinal
olarak kullanýlana eþit olmalýdýr. (sertlik 80 shore en büyük kallýnlýk 3mm)
Deðiþik bileþimde malzeme kullanýrken (örneðin alüminyum ve çelik) sürtünme önleyici malzeme
uygulamasý korozyona sebep olabilen aþýndýrma etkisini önleyebilir.
Lonjeronlar için deðiþik üstyapýlarla tavsiye edilen en düþük boyutlar gösterilmiþtir. Bu deðerler
genellikle standart dingil açýklýðý ve arka çýkýntýlý araçlar için geçerlidir. Her durumda atalet
momenti ve direnci daha düþük olmayan benzer kesitler kullanýlabilir. Atalet momentinin
uygulanacak eðme momentinin paylaþtýrýlmasý hesabýnda önemli bir faktör olduðundan baþka
kullanýlan belirli tip baðlantý için burulma gerilmesine de en uygun cevabý temsil ettiði akýlda
tutulmalýdýr. Dolayýsýyla direnç momenti malzeme üzerine uygulanan gerilim için belirleyici bir
etmendir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-6
Þasi Traversleri
Uygun sayýda traversin, alt þasinin iki kuþaðýna destek olacak þekilde mümkünse baðlantý
elemanlarýnýn yanýna konumlandýrýlmasý gereklidir.
Traversler açýk tip olabileceði gibi (örneðin C-tip) daha büyük rijitlik istenirse kapalý tip de olabilir.
Baðlantýya yeterli direnci toplamak için.uygun bayrak plakalarý baðlantý noktalarýnda kullanýlmalýdýr.
Bu durumlarda baðlantý için daha büyük rijitlik gerekirse iþ prosedürü Þekil 3.6’da gösterildiði
gibi yapýlabilir.
Þekil 3.5
Þekil 3.6
91521
91140
Alt þasiyi sertleþtirmek
Bazý üstyapýlar durumunda (örneðin, damperli, çimento mikserleri, arka çýkýntýda vinç veya
yüksek aðýrlýk merkezli üstyapýlar) alt þasinin arka uçta katýðý ekstra arttýrýlmalýdýr.
Burulma gerilmesi derecesine göre bu aþaðýdaki þekillerden birisiyle yapýlmalýdýr:
-
Boylamasýna elemanýn arka kýsmýný kutu profil yapýsýna baðlayarak..
-
Kutu þasi yapýsý, kapalý kesitli traversler (bkz. Þekil 3.7)
-
Kutu þasi yapýsý çapraz travers (Bkz. Þekil 3.8)
-
Kutu þasi yapýsýna liave olarak uzunlamasýna buruma dirençli çubuk uygulayarak (Bkz. 3.9)
Genel kural olarak boylamasýna profillerin kapalý kasa olanlarý ön tarafta kullanýlmaz.
Þekil 3.7
91475
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-7
Þekil 3.8
1
2
Alt þasi
Çapraz Travers
91476
Þekil 3.9
1
2
Alt þasi
Kutu kesit
91477
Alt þasi olarak kendini destekleyen üstyapýlar
Bir alt þasi (boylamasýna kuþaklar ve traversler) eðer kendini destekleyen üstyapýlar (rijit kutu
tip üstyapý, tankerler) takýlacaksa veya takýlacak yapýnýn temeli alt þasi iþlevini görecekse
gereksizdir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-8
3.1.2
Baðlantýlar
Üstyapý montaj tipini seçmek
Eðer üretici tarafýndan belirtilmemiþse baðlantý tipini seçmek, alt þasinin dayanýmý açýsýndan
çok önemlidir.
Alt þasi baðlantýsý esnek (braketler veya kelepçeler) olabildiði gibi rijit kesme direncine dayanýklý
da olabilir; seçim monte edilecek üstyapý tipine baðlý olarak (Bkz. Maddeler 3.2 – 3.8) ilave
edilen ekipmanýn hem statik hem de dinamik koþullarda þasiye ilettiði gerilme kuvvetlerini analiz
ederek yapýlmalýdýr. Alt þasi uzunluðu boyunca düzgün olarak bölümlendirilmiþ sabitleme
aletlerinin sayýsý, ölçüsü ve tipi araç þasisi ve alt þasi arasýnda düzgün bir baðlantý saðlayacak
þekilde olmalýdýr.
Cývatalar ve kelepçeler 8.8 kaliteden daha aþaðýda bir dayaným sýnýfýnda olmamalý ve somunlar
onlarý gevþemeden koruyacak mekanizmalarla donatýlmýþ olmalýdýr. Ýlk sabitleme somunu
mümkünse alt þasinin ön ucundan ortalama 250 - 350 mm mesafede yer almalýdýr.
Varsa ilk önce þasi üzerinde daha önceden bulunan baðlantý noktalarý kullanýlmalýdýr.
Kabin arkasýnda üstyapýnýn yoðunlaþmýþ kuvvetler uyguladýðý ve þasi çerçevesinin aþýrý gerilmesini
önlemek için ek denge gerektiren (vinçler, ön uç damperli mekanizmalarý gibi) durumlarda ilk
baðlantý için adý geçen uzaklýða uyulmalýdýr. Gerekiyorsa ek sabitlemeler kullanýlmamalýdýr.
Eðer takýlacak üstyapý orijinal þasi üzerinde izin verilenden deðiþik özelliklere sahipse (örneðin,
platform üstyapý þasisi üzerine damperli), üstyapýcý uygun baðlantýlarý saðlayacaktýr (örneðin
þasinin arka kýsmýnda braketleri baðlantý plakalarýyla deðiþtirmek gibi).
Üstyapýyý þasiye baðlarken aracýn þasisine kaynak yapýlamaz ve þasinin flanþlarý delinemez.
Baðlantýnýn boylamasýn veya enlemesine sabitlemesini arttýrmak için mevcut olan herhangi bir
elemanýn ankrajýnýn zayýflamamasý þartýyla yan elemanlarýn flanþlarýna ancak elemanlarýn arka
uçlarýnda 150 mm’den daha büyük olmayan bir mesafede delikler delmeye izin verilebilir.(Bkz.
Þekil 3.13). Arka traversi veya alt þasi braketlerini þasiye baðlayan cývatalarý ile Þekil 3.14’te
gösterilen baðlantýlar kullanýlabilir.
Tüm diðer durumlarda þasi flanþlarý üzerine delik delinmemelidir.
Üstyapý baðlama özellikleri
Esnek baðlantýlar (bkz. Þekil 3.10, Þekil 3.11 ve Þekil 3.12) þasi ve alt þasi arasýnda sýnýrlý
harekete izin verir ve çalýþan iki paralel kuvvetli kesite olanak saðlar. Atalet momentiyle orantýlý
olarak her parça bir kýsým eðme momentini karþýlar.
Alt þasi ve þasi arasýnda rijit tip baðlantý (bkz. Þekil 3.14) sayýsý ve konumu oluþan kesme
gerilmesini desteklemeye uygun olmasý þartýyla kullanýlabilir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-9
Kesmeye dirençli plakalar kullanýldýðýnda alt þasiyi lonjeronlara tutturmak için braketli veya
kelepçeli baðlantýya göre daha üst dayaným kapasitesi olan tek bir dayaným kesiti oluþur. Bunun
aþaðýdaki yararlarý vardýr:
-
Kesit üzerine etkiyen ayný eðme momentinde daha düþük alt þasi profili yüksekliði.
-
Ayný alt þasi profil boyutlarýnda daha yüksek eðme momenti.
-
Alt þasi yüksek mekanik özellikli malzemeden oluþuyorsa dayaným kapasitesinde daha fazla
artýþ.
3.1.2.1 Braket Baðlantýlarý
Bu tip baðlantýnýn (bükülebilir baðlantý) birkaç örneði Þekiller 3.10 ve 3.11’de gösterilmiþtir.
Þekil 3.10
A
A
Sýkmadan önce 1 2 mm
boþluk býrakýnýz.
A
91478
1 Alt þasi
2 Þasi
3 Þimler
Esnek baðlantýyý saðlamak için sabitleme cývatalarý sýkýlmadan önce þasinin ve alt þasinin
braketleri arasýnda 12 mm bir boþluk olmalýdýr. Daha büyük boþluklar uygun þimler kullanarak
daraltýlmalýdýr. Orantýlý uzunluklu cývata kullanýmý baðlantýnýn esnekliðini arttýrýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-10
Braketler aracýn lonjerona yalnýzca cývatalar veya perçinlerle sabitlenmelidirler.
Kýlavuzluk etmek ve yükleri enine daha iyi kapsayabilmek için braketlerin þasinin üstüne doðru
biraz çýkmasý önerilir. Braketler üst flanþla sýfýra sýfýr ayný seviyede olurlarsa üstyapý yanal
hareketi ayrýca sabitlenmelidir (þasiye baðlý kýlavuz plakalarý – Bkz. 3.12). Ön baðlantý esnek
tipte olduðunda (Bkz. Þekil 3.1.1) þasinin en büyük burkulma durumlarýnda bile (örneðin yol
dýþý) boylamasýna sabitleme saðlanmalýdýr.
Eðer kutu tip üstyapý takmak için þaside zaten fabrika montajlý braketler varsa bu braketler
yapýnýn takýlmasýnda kullanýlmalýdýr. Alt þasi veya üstyapýya takýlý braketler araca takýlý olan
orijinal braketlerden daha düþük olmayan dayaným özelliklerine sahip olmalýdýrlar.
Daha büyük elastisitedeki baðlantýlar
Uygulama þartlarýnýn ne olduðuna bakmaksýzýn aracýn yapýsýnýn burulma miktarýnýn açýk bir
tanýmý olmadýðýndan özel uygulamalar dýþýnda (örneðin vinç takýlmasý) yapýnýn esnekliði her
zaman istenir. Þasi ve alt þasi arasýndaki baðlantý noktasýnýn her iki yanýnda IVECO yedek
parça bölümünden edinilebilen helisel yay (IVECO parça no 9294105) (Bkz. Þekil 3.11)
kullanýlmalýdýr.
Takma iþleminin ayrýntýlarý aþaðýdaki gibidir:
Yay rijitliði
= 424 N/mm
Yay serbest uzunluðu
= 44 mm
Her iki tarafta yayýn takýldýðý ilk konumdaki uzunluðu
= 41 mm
Her iki tarafta yayýn takýldýðý ikinci konumdaki uzunluðu
= 39 mm
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-11
Þekil 3.11
1 Elastic element
1 Elastic elements
91479
3.1.2.2 U cývatalarla (kelepçelerle) baðlantý
Bu tipin en önemli baðlantýsý Þekil 3.12’de gösterilmektedir.
Bu tip yapýda U cývatalar sýkýldýðýnda þasinin eðilmesini önlemek için U cývatalarýn takýldýðý
noktadaki iki lonjeronun flanþlarý arasýna üstyapýcý tercihen metal olan bir aralayýcý parça
yerleþtirmelidir.
Aracýn þasisine eklenmiþ olan yapýya kýlavuzluk etmek üzere bu tip baðlantýlarda Þekil 3.12’de
gösterildiði gibi þasiye veya alt þasiye plaka baðlanmalýdýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-12
Bu tip baðlantýnýn doðasý gereði, araç üzerinde her yerde kullanýlmasý tavsiye edilmez. Ancak,
eklenmiþ yapýyý kaymaktan alýkoymak ve rijitliði arttýrmak üzere hem boylamasýna hem de
enlemesine tespit için gereklidir.
Bu amaçla þasinin arka tarafýnda Þekil 3.13'te gösterildiði gibi cývata tip baðlantý kullanmak da
mümkündür.
Þekil 3.12
91480
1
2
3
4
5
6
Þasi
Alt þasi
U Cývatalar
Kilitli somunla kiltleme
Ara parçalar
Baðlantý plakasý (gerektiði yerlerde)
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-13
Þekil 3.13
91481
1
2
3
4
Alt þasi
Þasi
U Cývatalar
Boylamasýna ve enlemesine sabitleme ankrajý
3.1.2.3 Boylamasýna ve enlemesine plakalý baðlantý (rijit tip baðlantý)
Þekil 3.14'te gösterilen bu tip ankraj yardýmcý þasiye kaynaklanan bir plaka yardýmýyla elde edilir
ve þasiye cývata veya perçinle sabitlenir. Bu, toplamda maksimum rijitlik saðlar.
Bu tip baðlantý kullanýldýðýnda aþaðýdakiler gözetilmelidir.
-
Plaka yalnýzca ana yan elemanlarýn dikey aðýna takýlmalýdýr.
Takmadan önce alt þasinin üst flanþa öpüþen iki yüzey arasýnda hiç boþluk kalmayacak
þekilde doðru þekilde baðlandýðýndan emin olunuz.
-
Baðlantý plakasý kullanýmý þasinin orta ve merkez kesitleriyle sýnýrlýdýr.
-
Plaka sayýsý, kalýnlýk ve tespit cývatasý sayýsý kesitin kesme ve eðme momentlerinin iletimi
için uygun olmalýdýr. Kural olarak plaka kalýnlýðý aracýn yan eleman kalýnlýðýna eþit olmalýdýr.
Bu deðerler gerekli elemanlara göre hesap yaparak doðru þekilde belirlenebilir.
Ýyi sonuçlar bununla beraber aþaðýdakileri hesaba katarak elde edilebilir:
Sabit yükleme platformlarý, damperli üstyapýlar, beton mikserleri gibi bazý modellerde
standart olan kesmeye–dayanýklý plakalar ve omega braketleri paragraflar 3.2 ve 3.5’teki
koþullarýn saðlanmasý þartýyla ve normal yapýlarla boyutlandýrma ve konumlandýrma
açýsýndan uyumlu olduðunda genellikle normal üstyapýlarda yeterlidir.
buna karþýn araca zaten takýlý kesmeye dirençli plakalar, araç þasisi üzerinde küçük
eðme momentleri uygulayan tüm takma iþlemlerinin (örneðin kýsýtlý kapasitedeki vinçler)
gereklerini karþýlarlar
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-14
·
Üstyapýlar þasi üzerinde yüksek eðme momentleri uyguladýðýnda ve ilgili dayanýmýn
þasi ve alt þasi arasýnda kesmeye dirençli baðlantýyla arttýrýlmasýnýn gerektiði
durumlarda veya alt þasi yüksekliðinin olabildiðince sýnýrlandýrýlmasý gerektiðinde,
(örneðin merkezi akslý treylerler, arka çýkýntýda vinç) aþaðýdaki talimatlara uyunuz:
Þasi/alt þasi kesit
yükseklik oraný
1.0
1)
2)
Kesmeye dirençli
plakalarýn merkez
eksenleri arasýndaki
en büyük mesafe 1)
500
Modeller
> 170
Plakalarýn en düþük özellikleri
Kalýnlýk
(mm)
Tespit hýrdavatý boyutlarý (her plakada
en az 3 cývata) 2)
8
M 14
Plaka baþýna cývata sayýsýnýn arttýrýlmasý plakalar arasýndaki mesafede orantýlý bir artýþ saðlayacaktýr (iki katý cývata
kullanýmý plakalar arasýnda daha büyük bir mesafe olmasýný saðlar) Þasinin yük taþýyan alanlarýnda (örneðin arka
hava körüðünün tandem aks yayýnýn arka yay destekleri ) daha yakýn yerleþmiþ plakalar deðerlendirilmelidir.
Hem plakanýn hem de alt þasinin sýnýrlý kalýnlýða sahip olduðu durumlarda baðlantý uzun cývatalarýn kullanýlacaðý
þekilde ara parçalarla yapýlmalýdýr.
Þekil 3.14
91482
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-15
3.1.2.4 Karma Baðlantý
Alt þasinin konstrüksiyonu için (madde 3.1.1) verilen talimatlar ve madde 3.1.2’nin genel kýsmýna
dahil edilen yaklaþýmlar temelinde araç þasisi ve alt þasi arasýndaki baðlantý karma tip olabilir,
örneðin bükülebilen baðlantýlarýn (braketler ve kelepçeler) ve rijit baðlantýlarýn (boylamasýna ve
enlemesine ankraj için plakalar) akýlcý kullanýmý ile elde edilebilir
tüm grup için daha dayanýklý bir yapý gerektiðinde (örneðin damperliler, arka çýkýntý üzerinde
vinç v.b) aracýn arka kýsmý için plaka baðlantýlarý önerilirken rehber olarak alt þasinin ön kýsmýnda
(her tarafta en az bir tane) esnek baðlantý yapmak önerilebilir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-16
3.3
Damperli Üstyapýlar
Damperli üstyapý kullanýmý genel olarak þaside büyük gerilme yaratýr. Doðru aracý seçmek bu
sebeple çok önemlidir. Tablo 3.2 ve Tablo 3.3 bu araçlarda takýlý olmasý gereken alt þasi için
en düþük kuþak boyutlarýný vermektedirler.
Bu araçlarla ilgili ayrýca yasal yönetmeliklere de uyulmalýdýr.
Damper kasa uygulamasý yapýlacak araçlarda denge çubuklarý bulunmasý özellikle tavsiye
edilmektedir.
Üstyapýyý taktýktan sonra üstyapýcý damperi devirirken aracýn dengede kaldýðýndan emin olmalýdýr.
Aþaðýdaki noktalar akýlda tutulmalýdýr:
-
Alt þasi araç tipine ve özel çalýþma koþullarýna uygun olmalýdýr (þekil 3.8 ve Þekil 3.9). Uygun
boyutlandýrýlmýþ lonjeronlarý ve traversleri olmalý ve de arka uçlarýnda kutu tip yapý ve
traverslerle sertleþtirilmiþ olmalýdýr (Bkz. Þekiller 3.10 ve 3.11) Alt þasiyi þasiye baðlarken
eklenmiþ yapýnýn bütününün rijitliðine katkýda bulunmasýna izin vermek için. arka kýsým rijit
tip mafsal isterken (plakalar, bkz. Þekil 3.14) ön uçta esnek mafsallar, braketler veya raflar
yerleþtirilmelidir. Mevcut ise araçlardaki Omega braketleri kullanýlabilir.
-
Arka damper menteþesi alt þaside arka süspansiyonun arka desteðine olabildiðince yakýn
takýlmalýdýr. Damper devirme iþlemleri sýrasýnda aracýn dengesini bozmamak ve þasi üzerinde
aþýrý gerilme artýþý oluþturmamak için damper menteþesi ve arka makas desteði veya tandem
merkez ekseni arasýndaki mesafeye uymak önerilir (Bkz. Þekil 3.18). Eðer teknik sebeplerden
dolayý bu elde edilemezse daha yüksek dirençli bir alt þasi kullanýlmasý þartýyla arka ucun
rijitliðini arttýrmak için küçük artýþlara izin verilen. Uzun Üstyapýlar gerektiren büyük hacim
taþýmalarý durumlarda aracýn dingil açýklýðýný arttýrmak önerilebilir (bu durumlarda izin verilen
yerlerde).
-
Hem yeterli dirençte destek saðlamak hem de baðlama yerlerinin hassas ve uygun
konumlandýrýlmasý bakýmýndan kaldýrma mekanizmalarýnýn yerleþtirilmesine özel dikkat
harcanmalýdýr. Mekanizmayý üstyapýnýn ve ön yükün aðýrlýk merkezinin önüne yerleþtirmek
her durumda yerel yük miktarýný azaltmak için önerilir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-17
-
Hem döþeme altý hem de ön uca damper mekanizmasý takýlmasýnda damperli yapýnýn
strokuna kýlavuzluk eden uygun dengeleyici takýlmasý tavsiye edilir.
-
Kaldýrma ünitesinin menteþesi alt þasiye baðlanmalýdýr.
Üstyapýnýn yararlý hacmi - akslar üzerindeki en büyük izin verilen aðýrlýk dikkate alýnarak
taþýnacak malzemenin yoðunluðunun (kazýlmýþ malzeme için yaklaþýk 1600 kg/m3 yoðunluk
deðeri alýnmalýdýr) deðerlendirilmesiyle uygun olmalýdýr. Düþük yoðunluklu navlun taþýndýðýnda
yararlý hacim ön yükün en büyük aðýrlýk merkezi yüksekliði artý fikstürler için belirlenmiþ
sýnýrlar dahilinde arttýrýlabilir.
-
Üstyapýcýlar aracýn tüm parçalarýnýn güvenliði ve iþler halde olmasýnýn (örneðin ýþýklarýn,
çeki kancasýnýn konumlandýrýlmasý v.b.) mevcut güvenlik yönetmelikleriyle tam uyumunun
güvence altýna alýndýðýný garanti etmelidir.
Þekil 3.17
91485
1
2
3
4
Alt þasi
Braketler
Plakalar
Sabitleme kuþaðý
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-18
3.3.1 Aðýr iþ hizmeti
Tablo 3.2’de alt þasi kuþaklarýnýn en küçük boyutlarýyla beraber aðýr iþ çalýþmalarýna uygun olan
araçlar listelenmiþtir.
Damper uygulamasýnda araçlarýn uygun dengeye sahip olmalarýný saðlamak üzere verilen genel
þartnamelere baðlý kalýnmasýna kesin uyum göstermeye özel dikkat harcanmalýdýr.
Damper kasa monte edilen araçlarda kesmeye dirençli plakalar (baðlantý plakalarý) bulunmalý
eðer yoksa eklenmelidir.
Ýki arka akslý modellerde aþaðýdakilere uyulmalýdýr.
-
Destekleyici boylamasýna kesitli elemanýn kutu tip yapýsý (Bkz. Þekil 3.4) arka kenar ve iki
aksýn orta ekseninin 1300 mm önü arasýndaki kesiti kapsayacaktýr.
-
Çapraz baðlantýlar ikiz aksýn merkez ekseni ile þasinin arka ucu arasýndaki alaný kapsayacaktýr.
-
Damper desteði ikiz aksýn ekseninden 1400 mm daha öteye konumlandýrýlamaz.
Tablo 3.2
Model
Dingil Açýklýðý (mm)
En düþük alt þasi profili (Kullanýlan malzemenin akma
sýnýrý= 360 N/mm2)
Dayaným modülü
Wx (cm 3)
AT-AD190,, AT-AD190W
AT-AD260,, AT-AD260W,,
AT-AD380, AT-AD380W
4200
65 (1)
140x70x6 1)
113 (2)
180x70x8 (2)
173 (3)
220x80x8 (3)
89 (1)
160x70x7 (1)
113 (2)
180x70x8 (2)
173 (3)
220x80x8 (3)
4250
133 (4)
180x70x7 (4)
5020
190 (4)
200x80x8 (4)
AT-AD410
5020
162 (2) (4)
180x80x8 (2) (4)
190(3) (4)
200x80x8(3) (4)
AT-AD410W
4750
162 (2) (4)
180x80x8 (2) (4)
190 (3) (4)
200x80x8 (3) (4)
AT-AD340
(1)
(2)
(3)
(4)
3820
Boyutlar (mm)
Ön aksta en çok 7500 kg yük için
Ön aksta en çok 8.000 kg yük için
Ön aksta en çok 8.500 kg yük için
Tüm uzunluk için kutu kesit
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-19
3.4
Mikser Montajý
Beton mikserleri destek kesitleri ve karýþtýrýcý kapasite deðerleri de dikkate alýnarak (Tablo 3.4)
yalnýzca bu amaç için uygun araçlara takýlabilirler. Açýktýr ki araçlar için izin verilen maksimum
aðýrlýklara uyulmalýdýr.
Bu tip uygulamalar için özel olarak tasarlanmýþ HB modellerinde genel olarak aþaðýdaki özellikler
vardýr:
-
Spesifik þasi arka uzantýlarý.
-
Alt düzen merkez kýsmýnda þasi ile þasiyi birleþtiren geniþ plakalar (Þekil 3.18).
Þekil 3.18
99352
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-20
-
Uygun boyutlu denge çubuklarý
-
Dikey motor egzozu,
-
Arka koruma donanýmý (RUP) olmayan þasi
Beton mikserlerinin takýlmasýyla ilgili olarak olasý yasal yönetmelikleri gözetirken ilave olarak
aþaðýdaki noktalar akýlda tutulmalýdýr.
-
Beton mikseri yoðunlaþmýþ aðýrlýðý olabildiðince þasi üzerine daðýtmak için Madde 3.1
gözetilerek kendi sürekli çelik alt þasisi ile takýlmalýdýr. Alt þasi profilleri için eþit frenleme
gücü (Wx), ve Tablo 3.4’te verilen deðerlerden az olmamak kaydýyla atalet momenti (Jx)
eklenmiþ yapýnýn aðýrlýk merkezi yüksekliðinde bir azaltmaya izin verilmesi temelinde (örneðin
kutu kesitli elemanlar veya üst flanþlarý yukarý bakan elemanlar, Bkz. Þekil 3.22) deðiþik kesit
alanlarý kullanmaya izin verilir.
-
Araç þasisini özel geometriden ve beton mikserinin iþlevsel yapýlandýrýlmasýndan dolayý
oluþan kuvvetlerden kurtarmak üzere karýþtýrma makinesi ve temel þasisi arasýndaki baðlantýda
uygun rijitlik saðlamak için uygun bir travers kullanýlmalýdýr. Alt þasi arkaya doðru uygun
çapraz parça veya çapraz baðlarla uygun þekilde katýlaþtýrýlmalýdýr.
Tablo 3.4
Kesitlerin boyutlarý, belirtilen kesitin 2 x 8500 kg deðerine kadar geçerli olduðu AD/AT 410 modeli haricinde, ön aksta izin verilen
7500 kg deðerini aþmayan, daha yüksek deðerlerin talep üzerine belirlenmesi gereken daha büyük kesit gerektiren en yüksek
yükle ilgilidir
Model
Ortalama karýþtýrýcý kapasitesi
(m 3)
En düþük alt þasi profili (Kullanýlan malzemenin akma
sýnýrý= 360 N/mm2)
Dayaným modülü
Wx (cm 3)
Boyutlar (mm)
AT-AD190, AT-AD190W
4 to 5
66
120x80x7 (1)
AT-AD260, AT-AD260W
6 to 7
66
120x80x7 (1)
AT-AD380, AT-AD380W
10
81
140x80x7 (1)
AT-AD340 (2)
AT-AD410, AT-AD410W
7 to 9
81
140x80x7 (1)
10
108
140x80x8 (1) (3)
(1) C kesitinden farklý bir profile izin verilir (Þekil 3.22’ye bakýnýz.)
(2) Dingil açýklýðý 5020’ye kadar
(3) Kutu Kesit
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-21
Þekil 3.19
91486
1
2
3
4
-
Ana þasi
Düzenli kanal profili
ters dönmüþ üst flanþlý kuþak
Kazanýn konumu
Baðlantý (bkz 3.1.2) yalnýzca iki þasiyi etkilemelidir ve güvenli bir baðlantý saðlamak üzere
yapýlmalýdýr. Esnek mafsallarý alt þasinin ön ucunda kullanýmýný kýsýtlayarak (bkz. Þekil 3.14
ve Þekil 3.23) boylamasýna veya yanlamasýna kaymayý önlemek için baðlantý plakasý
kullanmayý öneriyoruz.
Þekil 3.20
91487
1 Alt þasi
2 Braketler
3 Baðlantý plakalarý
-
Beton mikseri montajýnda, aksýn kendi üzerinde izin verilen en yüksek yüke dikkat ederek,
aðýrlýk merkezini olabildiðince ön aksa yakýn konumlandýrmaya özen gösterilmelidir.
Özellikle virajlarda ve rampada aracýn mikserin çalýþmasý sýrasýndaki dengesini korumak
için, karýþtýrýcýdaki yükün salýným etkisi dikkate alýnmalýdýr, aksi taktirde bu, yükün dinamik
aðýrlýk merkezinde bir sapmaya ve dolayýsýyla olumsuz davranýþa yol açar.
Debriyajdan baðýmsýz ve beton mikseri uygulamalarý için uygun özel PTO çözümleri mevcuttur
(Bkz. Madde 4.5.2). Mikseri kontrol etmek için kullanýlan yardýmcý motor uygun bir elastik
süspansiyon üzerine takýlmalýdýr.
-
Karýþtýrýcýnýn dönmesinden dolayý yükün aðýrlýk merkezi yer deðiþtirir dolayýsýyla yanal yük
kabul edilebilir sýnýrlar içinde tutulmalýdýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-22
3.5
3.5.1
Semitreylerler için çekiciler
Beþinci teker konumu
Beþinci tekerin konumu üretici tarafýndan çekicinin standart modelde boþ aðýrlýðýyla ilgili olarak
belirlenmiþ konumlar arasýndan seçilebilir.
3.5.2
Beþinci teker
Üreticisi tarafýndan özel bir kullaným için yük özellikleri, boyutlarý ve performanslarý açýklanmýþ
olan tüm beþinci tekerler araçlarýmýzda kullanýlabilir. Seçilecek beþinci teker tipi araca ve
yapýlacak taþýma tipine baðlýdýr. Örneðin arazi kullanýmý için olan beþinci tekerlerde araþ þasisi
üzerinde burulmadan dolayý aþýrý gerilmeyi önlemek için uygun derecede yanal salýným
yapabilmelidir.
Tespit edilmeleriyle, cývata sayýsý, boyutlarý, malzemesi ve boylamasýna ve enine durdurucularýyla
ilgili olarak beþinci teker üreticisinin talimatlarýna uyulmalýdýr. Beþinci tekerin aracýn güvenliði
için çok önemli olmasýndan dolayý hiçbir þekilde modifiye edilmemelidir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-23
3.5.3 Çekici ve semi treylerin baðlanmasý
Semi treylerler çekicinin çalýþmasýný olumsuz etkileyecek yapýsal özelliklere (aþýrý esnek þasi,
uygun olmayan frenleme gücü gibi) sahip olmamalýdýr. Çekici ve semi treylerin baðlanmasý ve
yol kullanýmý için yasa veya yönetmeliklerce istenebilen (Bkz. Þekil 3.21) güvenlik þartlarý tüm
çalýþma koþullarýndaki tüm göreceli hareketleri dikkate alýnarak saðlanmalýdýr.
Þekil 3.21
91488
E
E1
F
F1
= Ön çekici açýklýk boþluðu
= Ön çekici dönme yarýçapý
= Arka çekici dönme yarýçapý
= arka çekici açýklýk boþluðu
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-24
Gerekirse eðriler içindeki manevra alaný virajlarda kontrol edilmelidir.
5. tekerin yüksekliði ile ilgili olarak üreticinin koyduðu sýnýrlara ve/veya yasal yönetmeliklere
uyulmalýdýr.
3.5.4
Beþinci teker takýlmasý
Çekici beþinci teker için yatak plakasý olmadan teslim edildiðinde aþaðýdaki talimatlara baðlý
kalýnmalýdýr.
-
Baðlantý beþinci teker tarafýndan, gelen dikey ve yatay yükleri karþýlamak için uygun olarak
boyutlandýrýlmalýdýr.
-
Malzeme ve baðlantý özellikleri için baðlantýlar ile ilgili maddeye bakýnýz.
-
Araç þasisi ve beþinci teker kaidesi üzerinde iyi bir yataklamayý saðlamak için baðlantýnýn
üst ve alt yüzeyleri düz olmalýdýr.
-
Baðlantý çok çeþitli parçadan oluþtuðunda tek bir ünite oluþturmak üzere birbirine kaynakla
ve/veya perçinlerle baðlanmalýdýr.
Baðlantý için en az 8.8 kalite cývatalar (sayýsý ve çapý en az beþinci tekeri tutturmak için
kullanýlanlara eþit) gevþemelerini önleyecek bir tertibatla beraber kullanýlmalýdýr.
Boylamasýna stoplamalarý takarken kaynaða izin verilmediði gibi lonjeronun flanþýna da doðrudan
delik delinmesine izin verilmez.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-25
3.7
Hacimli malzemeler için Depo ve Konteynýrlarýn Takýlmasý
Genel bir kural olarak depolarýn ve konteynýrlarýn araçlarýmýza takýlmasý uygun yardýmcý þasinin
kullanýmýný gerektirir.
Tankerler veya daha genel olarak burulmaya karþý çok rijit olan yapýlar aracýn þasisi yeterli
burulma esnekliðine sahip olacak þekilde yüksek gerilmeden kaçýnarak takýlmalýdýrlar.
Bir depo takarken önde üstyapý ve yardýmcý þasi arasýnda esnek mafsal (Bkz. Þekil 3.23) ve
arkada boylamasýna ve enine yüklere dayanabilen rijit destekler kullanmanýzý öneriyoruz.
Þekil 3.23
91493
Baðlantý noktalarýnýn belirlenmesi diðer uygulamalarda olduðu gibidir. Rijit baðlantýlar arka
süspansiyon desteklerine ve esnek baðlantýlara karþýlýk gelen ön süspansiyonun arka desteðine
olabildiðince yakýn bir konuma yerleþtirilir.
Diðer tip Üstyapý baðlantýlarý ayrýca onay gerektirir.
Esnek baðlantýyý tanýmlamak için araç þasisinin ve ayrýca baðlantýlarýn takýlacaðý alanýn rijitlik
özelliklerini ve düþünülen kullaným tipini hesaba katmak gereklidir.
Tablo 3.5
Tank Takýlmasý
Model
En düþük alt þasi profili (Kullanýlan malzemenin akma
sýnýrý= 360 N/mm2)
Dayaným modülü
Wx (cm 3)
AT-AD190, AT-AD190W
AT-AD260, AT-AD260W
AT-AD340, AT-AD410
89
89 (1)
59 (1) (2)
Boyutlar (mm)
160x70x7
160x70x7 (1)
120x70x7 (1) (2)
(1) Tanklarýn veya depolarýn oturduðu alanda alt þasiyi daha katý hale getirin.
(2) ön tank desteðini öne veya arka makasýn desteði yakýnlarýna ikinci ön aks üzerinde yerleþtiriniz, deðilse daha geniþ
kesit kullanýmý ve özel izin gerekli olacaktýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-26
3.8
Vinç Takýlmasý
Vinç seçimi aracýn performansýyla özelliklerinin (aðýrlýk maksimum tork) titiz deðerlendirilmesiyle
yapýlmalýdýr.
Vincin ve yükün konumlandýrýlmasý araç için izin verilen yük limitleri dahilinde yapýlmalýdýr. Vincin
takýlmasý kanuni gereklere, ulusal standartlara (örneðin CUNA, DIN) ve uluslararasý standartlara
(örneðin ISO, CEN) uygun olarak yapýlmalýdýr.
Vinç çalýþýyorken dengeleyiciler (mümkünse hidrolik) kullanýlmalý ve yere temas etmelidirler.
Genel kural olarak, vinç takýlmasý araya uygun bir alt þasi koyarak ve ayrýca alt þasi boyutlarýyla
iliþkili olarak yayýnlanacak tablolara bakýlarak gerçekleþtirlmelidir.
Belirli bir alt þasinin belirtilmediði durumlarda yükü ve vincin çalýþmasý sýrasýndaki oluþan
gerilmeyi daðýtabilmek için standart üstyapý alt þasisi kullanarak vinç için þasiye uygun bir
baðlantý yine de gereklidir (kesit elemanlarý uzunluðu vincin zemin geniþliðinin en az 2,5 katý
olmalýdýr).
Eðer araç (örneðin damperli) kendi alt þasisinin kullanýlmasýný gerektiriyorsa boyutlarýnýn uygun
olmasý þartýyla bu vinç içinde kullanýlabilir.
Mg deðerleri “E” harfiyle gösterilen (veya daha yüksek deðerler için olan) alanlara düþen özel
durumlar her seferinde tek tek kontrol edilmelidir.
Þekil 3.25
Alt þasi boyutlarý için þekil 3.25’te verilen formül temelinde hesaplanan vincin en büyük statik
momentine (Mg max.) bakýnýz.
Dengeleyici sayýsýyla ve özellikle burulma rijitliðiyle ilgili olarak (kutu tip kesitler, traversler v.b.)
kullanýlacak alt þasi tipine karar verirken, vincin maksimum momenti ve yerleþimi belirleyicidir
ve bu vincin üreticisiyle monte edenin sorumluluðundadýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-27
Vinç çalýþýyorken aracýn dengesinin kontrolü yasal yönetmeliklere uygun olarak yapýlmalýdýr.
3.8.1
Sürücü kabinin arkasýndaki vinç
Alt þasinin þasiye baðlanmasý kural olarak standart braket kullanarak yapýlmalýdýr (Bkz. Þekil
3.26) Ek olarak gerekiyorsa diðer tip tespitler de kullanýlabilir (braketler veya kelepçeler
sýkýþtýrmalarla) böylece þasinin esnekliði ve burulma özellikleri deðiþmeden kalýr.
Yol (On-road) kullanýmý araçlarý için yalnýzca alt þasi kuþak profilinin yüksekliðinin azaltýlmasý
gerekiyorsa (örneðin aracýn toplam yüksekliðini azaltmak için) alt þasinin baðlantýsý kesmeye
dirençli baðlantýlarla yapýlabilir (Bkz. Þekil 3.27).
Aracýn etkin uzunluðunun tamamý için sürekli kesitli profilleri kullanmak tavsiye edilebilir ve vinç
tarafýndan uygulanan eðme momentinin özel alt þasi kullanýmýný gerektirmeyen durumlara özdeþ
deðerler aldýðý bölgelerde profil kesitinin (her zaman kademeli) azaltýlmasýna izin verilir.
Vinç için alt þasi üstyapý boylamasýna kuþaðý ile Þekil 3.26’da gösterildiði gibi bütünleþtirilebilir.
üstyapý þasisi daha küçük kesit alanýna sahipken forward tip kabinli araçlar için Lv uzunluðu
dingil mesafesinin %35’inden daha az olmamalýdýr.
Þekil 3.26
91496
1
2
3
4
Alt þasi
Baðlantýlar
Vinç baðlantýlarý
Dengeleyiciler
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-28
Tablo 3.6
Kabin arkasýna takýlan vinçler
(alt þasiyi braketler veya kelepçelerle tespit etmek)
Model
Dingil Malzemenin
Açýklýðý Akma Noktasý
(mm) (N/mm 2)
Vinç kapasitesi MG max (kNm)
Alt þasi için en küçük direnç modülü Wx (cm3)
AT-AD190
AT-AD190W
-
AT-AD260
4800
AT-AD260W
3820
AT-AD340
-
AT-AD380
4200
AT-AD380W
3820
AT-AD410
5020
AT-AD410W
4750
320
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
21
(1)
8
119
150
245
374
474
E
89
119
150
185
208
245
343
A
A
57
(1)
105
150
286
439
A
57
(1)
105
150
173
208
420
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
21
(1)
360
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
420
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A = ilgili üst yapý için ön görülen destek profili yeterlidir (örneðin normal üstyapýlar) Destek profilini vinç baðlama alanýnda kapatýnýz.
Vinç alanýnda destek profilleri en az 5 mm kalýnlýkla desteklnmelidir.
E = her vaka için tek tek kontrol edilmelidir.
1) Yardýmcý þasi yüksek direnç momenti gerektirirse (örneðin tablo 3.1’e göre platform takmak için) aynýsý vinç içinde hesaplanmalýdýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-29
Þekil 3.27
91497
Çift kabinli araçlara vinç takarken alt þasiyi ön makasýn arka desteðine kadar uzatmak imkansýz
ise þasi için eðme momenti payýný aþmamak için vinç dönüþünü vinç kapasitesine göre kýsýtlamak
gerekli olabilir.
Önde ve orta bölgelerde (Bkz. Þekil 3,11) þasinin burulma hareketini çok fazla kýsýtlamamak
için arazide kullanýlan araçlara vinçlerin takýlmasý þasi çerçevesiyle alt þasi arasýnda esnek
baðlantýlarýn yapýlmasýný gerektirebilir. Bu durumlarda vinç sadece alt þasiye fiilen baðlanmýþ
olacaðýndan boylamasýna kuþaklar vinç çalýþmasýnýn yarattýðý hareketlere dayanmaya uygun
olmalýdýr.
Kabin arkasýna takýlmýþ ekipmanýn (diþli kaldýrýcýlar, hava filtresi, kabin devirme için kilitleme
tertibatý v.b.) iþlevi zarar görmemelidir. Akü kutusu ve yakýt tanký gibi gruplarýn yerlerini deðiþtirmeye
orijinal tip baðlantýlarýn tekrar kullanýlmasý þartýyla izin verilir.
Normal olarak vinç kabin arkasýna yerleþtirildiðinde, platform üstyapýyý veya ekipmaný arkaya
doðru hareket ettirmek gerekebilir. Damperli ekipman durumunda ise kaldýrma mekanizmasýnýn
ve arkaya olabildiðince az hareket ettirilmesi gereken arka damperli menteþelerinin yerleþimine
(Bkz. madde 3.4) özel olarak dikkat edilmelidir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-30
Tablo 3.7
Kabin arkasýna takýlan vinçler
(alt þasi kesmeye dayanýklý plakalarla baðlanmýþ)
Model
Dingil
Açýklýðý
(mm)
Vinç kapasitesi MG max (kNm)
Malzemenin
Akma
Noktasý
(N/mm 2)
Alt þasi için en küçük direnç modülü Wx (cm3)
AT-AD190
AT-AD190W
-
AT-AD260
4800
AT-AD260W
3820
AT-AD340
-
AT-AD380
4200
AT-AD380W
3820
AT-AD410
5020
AT-AD410W
4750
320
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
31
(1)
36
(1)
89
89
105
135
150
173
46
89
89
105
135
420
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
31
(1)
360
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
31
(1)
36
(1)
89
89
105
135
150
173
A
31
(1)
36
89
89
105
135
420
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A = ilgili üst yapý için ön görülen destek profili yeterlidir (örneðin normal üstyapýlar) Destek profilini vinç baðlama alanýnda kapatýnýz.
Vinç alanýnda destek profilleri en az 5 mm kalýnlýkla desteklnmelidir.
1) Yardýmcý þasi yüksek direnç momenti gerektirirse (örneðin tablo 3.1’e göre platform takmak için) aynýsý vinç içinde hesaplanmalýdýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-31
Kuþak profili seçme tablosu
Her kesit
için direnç
momenti
Wx (cm 3)
Tavsiye edilen kesit
(veya eþit atalet ve direnç
momentli diðeri) (mm)
(kanal profili)
Her kesit
için direnç
momenti
Wx (cm 3)
Tavsiye edilen kesit
(veya eþit atalet ve
direnç momentli diðeri)
(mm)
(kanal profili)
19
80x50x5
173
220x80x8
21
80x60x5
185
250x80x7
26
100x50x5
208
250x80x8
31
100x60x5
245
250x100x8
36
100x60x6
286
280x100x8
46
120x60x6
317
300x100x8
57
140x60x6
343
320x100x8
89
160x70x7
374
340x100x8
105
180x70x7
406
360x100x8
119
200x80x6
439
380x100x8
135
200x80x7
474
400x100x8
150
200x80x8
1)
2)
3)
Normal kutu kesitli profiller olduðunda, vincin baðlantý alanýndaki destek kuþaðý kapatýlmalýdýr. Ayný alanda 5 mm kalýnlýktan
daha ince destek kuþaklarý da desteklenmelidir.
Yardýmcý þasi yüksek direnç momenti gerektirirse aynýsý vinç içinde hesaplanmalýdýr.
Bu kapasitedeki vinç uygulamasý aracýn dengesinin dikkatlice doðrulanmasýný gerektirir (dengeleyici kullanýmý olasýlýðý daha
büyük uzantý veya daha büyük baskýya dayanabilen)
Biri eðer þasi ve alt þasi arasýnda kesmeye dirençli baðlantý kullanarak kuþak profili yüksekliðini azaltmak isterse flanþ geniþlik
ve kalýnlýk deðerlerinin tablodaki deðerlerden daha düþük olmamasý kaydýyla belirli kanal kesiti yerine bileþik kesitli kuþak
profilleri kullanmak mümkündür (bkz. aþaðýdaki tablo). Bunlar bu el kitabýnda kapsanan malzemelere uygulanabilen genel
talimatlardýr. Yüksek mekanik özelliklerdeki malzemelerin kullanýmý þasinin ve alt þasinin genel bir eðme momenti hesaplamasýný
gerektirir. ancak hatýrlanmalýdýr ki kuþak profilin desteklenemeyen kýsmý için (kanal kesiti) direnç momenti ilgili alt þasi için
gerekenden daha az olamaz.
Alt þasi kuþaðýndaki azltma alt þasinin direnç momentinin düþmesi anlamýna geldiðinden vinci 4 dengeleyiciyle takmayý
düþünen üstyapýcý vinç oturma alanýnda uygun burulma katýlýðýný saðlamak için çalýþmalýdýr. Bu sebeple kuþak profili yüksekliði
120 mm’den daha düþük olmamalýdýr. Ancak bu çözüm ayný zamanda burulma kapasitesinde bir kýsýtlamayý ifade ettiðinden
ana þasinin burulma kapasitesi nin araç hareket ederkenki kullanýmýný sadece yol kullanýmý için kýsýtlanmasýný tavsiye ederiz.
Bileþik kesitli kuþak profilli çözüm (Bkz. Þekil 3.4)
A
Malzeme Akma Noktasý
(N/mm2)
Maksimum kuþak yüksekliði
azalmasý (mm)
B
320
F
320
G
360
100
360
40
60
120
0.25Lh veya
LA 0.35Lhveya LA 0.55Lhveya LA 0.6Lh veya
Örnek:
C250x80x8 (mm)
Kanal kesitine alternatif olarak bileþik kesit
210x80x8
90x80x8
50x80x8
+ açýlý
kesit
30x80x8
+ açýlý
kesit
Asýl yükseklik azalmasý (mm)
40
52
92
104
Bileþik destek uzunluðu
LV=(Bkz. Þekil 3.25)
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-32
3.8.2
Arka çýkýntý üzerinde vinç
Alt þasiyi aracýn tüm uzunluðu boyunca üstyapýnýn kullanabileceði ön makasýn arka desteðine
kadar uzatmak bu tip uygulama için önerilebilir.
Araç üzerindeki aðýrlýk daðýlýmý dikkate alýndýðýnda yük, arka uzantý üzerinde yoðunlaþtýðý için
iyi performans için gerekli rijitliði saðlamak üzere alt þasi vincin kapasitesine göre
kuvvetlendirilmelidir. Arka süspansiyona karþýlýk gelen alanda ve arka uzantýda (Lv uzunluðu
Þekil 3,28’e göre) kutu tip konstrüksiyon kesitleri (bkz madde 3.1.1) ve braketler kullanýlacaksa,
Kutu tipten açýk kesite geçiþin þekil 3.4’te gösterildiði gibi iyi kaynaþtýðýný saðlamak için dikkat
edilmelidir.
Kutu tip kesitten etkilenen bölgede esnek ankraj ön tarafta kullanýlýrken kesmeye dayanýklý
mafsallarla þasi araç þasisine baðlanmalýdýr (örneðin birbirlerinden en fazla 700 mm aralýklý
yerleþmiþ uygun sayýda plaka). Her türlü yol koþulunda ön aksýn ve arka aks ya da akslarýn
aðýrlýk oranýnýn araç için belirlemiþ sýnýrlara uymasýný saðlamak için gereken özen gösterilmelidir.
(Bkz. Madde 1.2.3)
Alt þasinin gereken sertliði deðiþik etmenlere baðlýdýr (örneðin vinç kapasitesine, destek temeline,
araç boþ aðýrlýðýna, þasi çýkýntýsýna) dolayýsýyla tüm olasý deðiþik durumlar için burada bilgi
saðlanmasý mümkün deðildir. Bu sebeple üstyapýcý aracýn dengesini pratik davranýþsal testlerle
de deðerlendirmek zorundadýr. Eðer bu testlerin bir sonucu olarak alt þasinin sertliði yetersiz
çýkarsa üstyapýcý bu hedefe deðiþik metotlarla eriþmek zorundadýr.
Aracýn iyi sürüþ özelliklerini ve kabul edilebilir gerilme koþullarýný korumak amacýyla vincin arka
uzantýsý (Lu uzunluðu Bkz. Þekil 3.28) olabildiðince sýnýrlanmalýdýr. Bu deðer dingil açýklýðýnýn
%50’sini geçemez.
Tablo 3.8
Arka uzantý üzerine montaj edilmiþ vinç
(alt þasi kesmeye dayanýklý plakalarla baðlanmýþ)
Model
Dingil
açýklýðý
(mm)
Malzeme
nin Akma
Noktasý
(N/mm 2)
Vinç kapasitesi MGMA max (kNm)
Alt þasi için en küçük direnç modülü Wx (cm3)
AT-AD190
AT-AD190W
-
AT-AD260
4800
AT-AD260W
3820
320
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
57
71
110
110
135
173
42
(1)
57
71
110
110
420
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
32
(1)
AT-AD340
-
AT-AD380
4200
360
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
23
(1)
32
(1)
42
(1)
57
110
110
135
AT-AD380W
3820
420
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
23
(1)
42
(1)
42
(1)
57
71
AT-AD410
5020
AT-AD410W
4750
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-33
Kuþak profili seçme tablosu
Tavsiye edilen kesit (veya
eþit atalet ve direnç
Her kesit için alan modülü Wx momentli diðeri) (mm)
(kanal profili)
(cm3)
Her kesit için alan modülü Wx
(cm3)
Tavsiye edilen kesit (veya eþit atalet
ve direnç momentli diðeri) (mm)
(kanal profili)
23
80x50x5
110
160x70x7
32
100x50x5
135
180x70x7
42
100x60x6
173
200x80x7
57
120x60x6
222
220x80x8
71
140x60x6
246
250x80x7
A= ilgili alt þasi için destek kuþaðý yeterlidir (örneðin Standart platform üstyapýlar için Tablo 3.1)
Vinç baðlantý alanýndaki destek kuþaðý kapartýlmalýdýr. Ayný alanda 5 mm kalýnlýktan daha ince destek kuþaklarý da desteklenmelidir.
E= vakadan vakaya kontrol edilecek (Teknik dokümantasyonu gerilme ve dengeyi belirlemek için yapýlan hesaplamayla beraber
sununuz).
1= Yardýmcý þasi yüksek direnç momenti gerektirirse (örneðin tablo 3.1’e göre platform takmak için) aynýsý vinç için de hesaplanmalýdýr.
2= Biri eðer þasi ve alt þasi arasýnda kesmeye dirençli baðlantý kullanarak kuþak profili yüksekliðini azaltmak isterse flanþ geniþlik
ve kalýnlýk deðerlerinin tablodaki deðerlerden daha düþük olmamasý kaydýyla belirli kanal kesiti yerine bileþik kesitli kuþak
profilleri kullanmak mümkündür (bkz. aþaðýdaki tablo). Bunlar bu el kitabýnda kapsanan malzemelere uygulanabilen genel
yapýda talimatlardýr. Daha yüksek mekanik özellikli malzeme tüm þasinin ve alt þasinin eðme momentinin hesaplanmasýný
gerektirir. ancak hatýrlanmalýdýr ki kuþak profilin desteklenemeyen kýsmý için (kanal kesiti) direnç momenti ilgili alt þasi için
gerekenden daha az olamaz. (örneðinTablo 3.1. sabit platformlu üstyapýlar) Alt þasi kuþak profilinin azaltýlmasý alt þasi direnç
momentinde azalmaya sebep olacaðýndan kuþak yüksekliklerinin 120 mm’den daha az olmamasýný tavsiye ederiz.
Bileþik kesitli destek profilli çözüm (Bkz. Þekil 3.4)
B
Malzeme Akma Noktasý (N/mm2)
F
320
G
360
360
20
60
80
–
0.60 LG
0.65 LG
Örnek: kanal kesitine alternatif
olarak Bileþik kesit (mm) 220x80x8
mm
200x80x8
160x80x8
+ açýlý kesit
140x80x8
+ açýlý kesit
Asýl yükseklik azalmasý (mm)
12
52
64
Maksimum kuþak
yüksekliði azalmasý (mm)
Bileþik destek uzunluðu (Bkz. Þekil
3.28) LV=
Bileþik destek kuþaklarýnýn sürekliliði yalnýzca özel durumlarda kesintiye uðrayabilir ve onay gerrektirir. Ayný þekilde L kesitli bir
dýþ destek uygulama zorluðu olduðunda (Þekil 3.4 F ve G sütunlarý) süspansiyon baðlantýlarýnýn veya havalý süspansiyon baðlantý
braketlerinin varlýðýndan dolayý yapýlacak girinti kesitin dayanma kabiliyetini büyük ölçüde azaltabilir, uygulanan çözüm özel izin
gerektircektir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-34
Þekil 3.28
91498
1
2
3
4
5
6
Alt þasi
Plakalar
Braketler
Vinç baðlantýlarý
Dengeleyiciler
Birleþtirici açýlý çubuk (alternatif çözüm þekil 3.4)
3.8.3
Çýkartýlabilir Vinçler
Arka uzantýya çýkartýlabilir vinç takýlmasý daha önceki paragrafta belirtildiði gibi vinç ve alt þasi
arasýnda kullanýlan tespit tipinin araç þasisine ilave gerilme uygulamamasý þartýyla gerçekleþtirilebilir.
Aracýn vinçli veya vinçsiz kullanýlabilmesi gerçeðinin göz önüne alýnmasýyla istiap haddinin her
iki tip çalýþma koþulu için belirtilmesini tavsiye ediyoruz.
Eðer araç bir treyler çekme yeteneðini koruyorsa,aracýn treylere düzgün baðlanmasýyla ilgili
tüm yönetmeliklere uyulmalýdýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-35
3.9
Arka Platform (Tail Lift) takýlmasý
Özel amaçlý üst yapýlar özel kullaným için planlanan araçlara takýlabilir. Araçlarýn planlanan
dýþýnda baþka bir amaç için kullanýlmasý üreticinin onayýný gerektirir.
Sýkýþtýrýcýlar, kompresörler veya yol arozözleri gibi þehir içi araçlarýný hazýrlamak için pek çok
durumda aþaðýdakiler gereklidir:
-
Aracýn arkasýnda özellikle güçlü olan veya önünde esnek baðlantýlý bir alt þasi yapmak.
- Arka çýkýntýnýn kýsaltýlmasý. Çok kýsa uzantýlar gerektiðinde þasinin arka çýkýntýsýný azaltmak
için þasi hemen arka makas askýsý arkasýnda (veya havalý süspansiyon olduðunda denge
çubuðundan sonra) þasi travers baðlantýsýna dokunmadan kýsaltýlabilir.
- Kabin arkasýnda motor egzosunu dikey konumda yerleþtirmek. Bu durumlarda üretici
tarafýndan kullanýlanlara benzer çzümler kullanýnýz. (Bkz. Madde 2.8.1).
-
Arka süspansiyonu asimetrik makaslar kullanarak modifiye etmek.
-
Arka ýþýklarý yeniden düzenlemek.
Önlemler
IVECO vites kutularýna takýlý geri vites ýþýðýný yüksek derecede güvenilirlik ve güvenlik gerektiren
iþlevler için kullanmayýnýz (örneðin personelin arka paneller üzerinde ayakta durduðu çöp
toplamak için kullanýlan araçlarda geri giderken motorun durdurulmasý gibi)
3.10
Araç önüne kar temizleme ekipmanlarýnýn takýlmasý
Býçaklar veya kürekler gibi kar temizleme ekipmanýnýn aracýn önüne takýlmasý, uygun destekleme
yapýlarýnýn ve 2.2.1 maddesinde kapsanan þasiye baðlantýyla ilgili þartname deðerlerinin dikkate
alýnmasýný gerektirir.
Bundan baþka yasal gerekler ve bu tip ekipmanýn uygulanmasýyla ilgili yönetmelikler gözetilmelidir.
Araç önündeki orijinal parçalarýn (çeki kancasý, ön camý temizlemek için platform gibi) olasý
kullanýmý korunmalýdýr Aksi durumda modifikasyonu yapan þirket güvenlik yönetmelikleri ve
standartlarýna uygun olarak eþdeðer sistemleri takmalýdýr.
Araçlarýmýzýn çoðunda -eðer kar temizleme amacý için maksimum 62 km/h hýzda kullanýlacaksa
aks üzerinde izin verilen en yüksek aðýrlýk deðeri istek üzerine arttýrýlabilir.
Takma iþlemini yapan üretici gerekli yeni aðýrlýk sýnýrýnýn gözetildiðini yazýlý dökümanla garanti
etmelidir.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-36
3.11
Makara Vinç Takýlmasý
Araca makara vinç takýlmasý için aþaðýdaki noktalarý kullanýlabilir.
-
Þasi ön ucuna (öne takma)
-
Araç þasisi üzerinde kabin arkasýna,
-
Araç þasisi lonjeron eleman arasýnda merkezi veya bir tarafa kaymýþ
-
Þasi arka ucunda
Montaj iþlemi akslardaki en fazla yük sýnýrlamalarýna ve þirket talimatlarýna uyarak aracýn
ünitelerinin ve parçalarýnýn çalýþmasýna engelleyecek þekilde yapýlmalýdýr.
Makara Vinç ünitesinin ve ilgili kumanda parçalarýnýn montajý 2.2.1 maddesinde belirtilen
yönergelere uygun olmalý; güçlendirilmiþ alanlarýn montaj bölgesiyle sýnýrlý kalmadýðý ip hareketi
de dikkate alýnarak garantilenmelidir.
Vincin kabin arkasýna montajý için vinç kapasitesi ile uyumlu boyutlara ve yapýya (sertleþtirilmiþ
travers ve baðlantýlar) sahip bir montaj þasisi dizayn edilmelidir.
Araç modelleri için deðiþik makara vinç takma þekilleri mevcuttur. Ticari olarak satýlan makara
vinç tiplerinden özel talepler yapýldýðýnda zaten araç üzerine takýlý olan ekipmanlar için kullanýlan
hidrolik pompalarla çalýþtýrýlabilen hidrolik sistemli olanlarý seçmenizi öneririz. (devrilebilir kargo
üstyapýsý, vinç vb). Mekanik makara vinçler takýldýðýnda, tahrik aktarýmý, maddeler 4.1 ve 4.2’de
verilmiþ talimatlara uymalýdýr. Sonsuz diþli vida tip makara vinçler için bu sistemin düþük
performansý için PTO sistem düzenlemesi hesaba katýlmalýdýr.
Güç gereksinimleri ve akü ve alternatörün sýnýrlý kapasitelerden dolayý elektrikli makara vinçler
kýsa süreler için kullanýlmalýdýr. Güvenlik kurallarýna mutlaka uyulmalýdýr.
Yapýlarý Üretmek ve Takmak
Baský 603.93.421
3-37
4. PTO
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-1
Ýndeks
4 PTO’lar
4.1
Genel Özellikler
4-5
4.2
Þanzýmana PTO baðlanmasý
4-7
4.3
Transfer kutusuna PTO baðlanmasý
4-11
4.4
Güç aktarma hattýna PTO baðlanmasý
4-12
4.5
Motora PTO baðlanmasý
4-12
4.5.1 Motor önünden
4-12
4.5.2 Motor arkasýndan
4-14
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-2
4.1
Genel Özellikler
Deðiþik tipte PTO kullanýlabilir Kullaným tipine ve gerekli performans seviyesine göre PTO
aþaðýdakilere baðlanabilir:
-
Þanzýman aktarým hattýna
-
Motorun önüne
-
Motorun arkasýna
Ýzleyen paragraflarda özellikler ve performans deðerleri verilmiþtir.
Kontrol edilecek cihaz için gerekli gücün tanýmý için özellikle yüksek deðerler söz konusu ise,
tahrik aktarým evresinde (%5-10 mekanik iletim, kayýþ ve diþli ve hidrolik kontroller için daha
büyük deðerler) emilen (kaybolan) güç de deðerlendirilmelidir
PTO için aktarým oraný seçimi güç emilimi esnek motor çalýþma aralýðýnda olacak þekilde
yapýlmalýdýr. Düzensiz çalýþmayý önlemek amacýyla düþük devirden (1.000 dev/dakikadan
düþük) kaçýnýlmalýdýr.
PTO’nun devir sayýsýna baðlý olarak istenen torkta alýnan güç;
P(CV)
P (kW) = M
=
7023
=
9550
P = Kullanýlabilir güç
M = PTO için izin verilen tork (Nm)
n = PTO dev/dak..
Kullaným tipi
Hem ara sýra hem de sürekli kullaným deðerlendirilmelidir. Arada sýrada kullaným için 30
dakikadan az periyotlar deðerlendirilmelidir.
Sürekli kullaným için deðerler uzun periyotlar için olanlardýr. Bu rölanti devrindeki bir motor ile
karþýlaþtýrýlabilir ise, kullaným koþullarýna göre planlanan deðerlerin (motor soðutma, þanzýman
vb) azaltýlmasý deðerlendirilebilir.
Planlanan PTO deðerleri frekans ya da büyüklük bazýnda yüksek tork deðiþkenliði göstermeyen
kullanýmlar için de uygulanabilir.
Bazý durumlarda aþýrý yüklemeyi önlemek için (örneðin hidrolik pompalar, kompresörler)
kavramalar veya güvenlik valfleri gibi cihazlarýn uygulamasý gerekli olabilir.
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-3
Güç aktarýmlarý
PTO’dan ilgili cihaza aktarýlan kinematik kuvvetler (açýlar, devir, moment) tasarým aþamasýnda
dikkate alýnmalý ve çalýþma sýrasýndaki dinamik davranýmý üretici talimatlarýna uygun olarak
deðerlendirilmelidir. Boyutlarda en yüksek güç ve tork koþullarýnda oluþabilecek kuvvetler göz
önüne alýnmalýdýr.
Kinetik kuvvetlerin birliðini saðlamak için en fazla 7° açý elde edilmelidir. (Þekil 4.1) PTO ve
tahrik edilen ekipmanýn yataklarýnda daha az yük oluþturacaðýndan Z çözümü W çözümüne
tercih edilir. Deðiþik uzaysal eðimler (qp) elde etmek gerekliyse þekil 4.2’de gösterildiði gibi
çatallarýn düzenlemesiyle devirdeki deðiþkenlik telafi edilmelidir.
Deðiþik kesitleri içeren güç aktarýmlarý için 2.3.2 maddesinde verilen talimatlar uygulanmalýdýr.
Þekil 4.1
Çözüm Z
Çözüm W
91522
Þekil 4.2
91523
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-4
4.2
Þanzýmandan PTO’lar
Þanzýman tipine baðlý olarak güç, arka tarafta yerleþik flanþlardan veya freze kanallarýndan
veya þanzýmanýn alt tarafýndan grup milinden alýnabilir.
Gerekli teknik özellikler deðiþik vites kutularý için saðlanan dokümantasyonda verilmiþtir.
Çýkýþ devir sayýsý ve motor devri arasýndaki oranla elde edilen PTO tipleri ve tork deðerleri
Tablo 4.1'de verilmiþtir.
Bu deðerler tabloda belirtilen durumlarda geçerlidir.
PTO’nun araç boyutlarýna uygun olup olmadýðýný kontrol edin.
Þanzýmana uygulanmýþ PTO sadece motor durduðunda kullanýlmalýdýr ve senkromeçler
üzerinde vites deðiþimi sýrasýnda oluþan aþýrý gerilmeyi önlemek için kavrama devrede deðilken
devreye alýnýp çýkarýlmalýdýr. Aracýn hareket etmesi gereken özel durumlarda PTO kullanýlacaksa
vites deðiþtirilmemelidir.
Tork dönüþtürücü takýlý vites kutularýnda kural olarak normal vites kutularýnda kullanýlan PTO’lar
kullanýlmalýdýr. Burada dikkat edilmesi gereken, motor en yüksek devrinin %60 altýnda çalýþýrken
dönüþtürücü hidrolik faz devrinde olacaktýr, bu fazda motor devri sabit olduðu halde PTO devri
titreþime maruz kalýr.
Doðrudan pompa uygulamasý
Diðer ekipmanlarýn pompalarý (örneðin, damper teçhizatýnýn veya vinçlerin kontrolü) doðrudan
ara mil kullanýlmadan PTO’dan yapýlýyorsa ve þasi ve motor ünitesiyle (traversler, kardan mili
v.b) pompanýn emniyet sýnýrlarý içinde olduðu kontrol edildikten sonra pompa aðýrlýðý tarafýndan
ve PTO tarafýndan uygulanan statik ve dinamik torklar þanzýman yuvasýnýn direncine uyumu
bakýmýndan kontrol edilmelidirler. Bir örnek yoluyla, ilave kütleler dolayýsýyla oluþan ilave
moment en yüksek motor torkunun %3’ünden fazla deðerlere ulaþmamalýdýr.
!
Uyarý
-
PTO kullanýldýðýnda Tablo 4.1’de belirlenmiþ deðerlere uyulmalýdýr.
-
Uzatýlmýþ kullaným sýrasýnda þanzýman yað sýcaklýðý 120°C dereceyi geçmemelidir. Soðutma
sývýsý sýcaklýðý 100°C dereceyi geçmemelidir.
-
Sürekli kullaným için piyasadaki bütün tip PTO’lar uygun deðildir. Kullanýrken, söz konusu
PTO’ya özel þartname durumuna (çalýþma periyotlarý, molalar v.b) dikkat edilmelidir.
Hava Sistemi
Selenoid valfleri besleyecek havayý yardýmcý devreden alýnýz.
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-5
Tablo 4.1 ZF ve Hydrocar tarafýndan saðlanan PTO tipleri
VÝTES
KUTUSU
9S109
16S109
16S151DD
N.
P.T.O.
P.T.O. tipi
Toplam PTO
aktarým
oraný
Maksimu
m çýkýþ
torku
(Nm)
Baðlantý
tarafý
Motora
göre dönüþ
yönü
Flanþ/ Pompa
baðlantýsý
5202
ZF - NH/1b
0,72
800
Arka
C
F
5205
ZF - NH/1c
0,72
800
Arka
C
P
5209
ZF - NH/4b
0,92
430 (1)
Arka
M
F
5210
ZF - NH/4c
0,92
430 (1)
Arka
M
P
5254
ZF - N109/10b
0,88
630
Arka
M
F+P
5258
ZF - N109/10b
1,08
530
Arka
M
F+P
5264
ZF - N109/10b
1,42
410
Arka
M
F+P
5255
ZF - N109/10c
0,88
630
Arka
M
F+P
5259
ZF - N109/10c
1,08
530
Arka
M
F+P
5252
Hydrocar - 1801
0,72
590
Arka
C
F
5265
Hydrocar - 1802
0,93
295
Arka
M
P
5202
ZF - NH/1b
0.93 / 0.79
800
Arka
C
F
5205
ZF - NH/1c
0.93 / 0.79
800
Arka
C
P
5209
ZF - NH/4b
1.19 / 1.00
430 (1)
Arka
M
F
5210
ZF - NH/4c
1.19 / 1.00
430 (1)
Arka
M
P
5254
ZF - N109/10b
1.14 / 0.96
630
Arka
M
F+P
5458
ZF - N109/10b
1.40 / 1.18
530
Arka
M
F+P
5264
ZF - N109/10b
1.83 / 1.55
410
Arka
M
F+P
5255
ZF - N109/10c
1.40 / 0.96
630
Arka
M
F+P
5259
ZF - N109/10c
1.40 / 1.18
530
Arka
M
F+P
5252
Hydrocar 1801
0,93 / 0,79
590
Arka
C
F
5265
Hydrocar 1802
1,21 / 1,03
295
Arka
M
P
5202
ZF - NH/1b
0,91 / 0,77
1000
Arka
C
F
5205
ZF - NH/1c
0,91 / 0,77
1000
Arka
C
P
5209
ZF - NH/4b
1,17 / 0,98
430 1)
Arka
M
F
5210
ZF - NH/4c
1,17 / 0,98
430 1)
Arka
M
P
5254
ZF - N221/10b
1,13 / 0,95
870
Arka
M
F+P
5258
ZF - N221/10b
1,35 / 1,14
730
Arka
M
F+P
5260
ZF - N221/10b
1,75 / 1,47
560
Arka
M
F+P
5264
ZF - N221/10b
2,00 / 1,68
470
Arka
M
F+P
5255
ZF - N221/10c
1,13 / 0,95
870
Arka
M
P
5259
ZF - N221/10c
1,35 / 1,14
730
Arka
M
P
5255
ZF N221/10c+PL
1,13 / 0,95
870
Arka
M
F+P
5252
Hydrocar 1801
0,92 / 0,77
590
Arka
C
F
5265
Hydrocar 1802
1,2 / 1,0
295
Arka
M
P
5266
Hydrocar 1865
1,19 / 1,00
420
Arka
M
P
5267
Hydrocar 1865
1,19 / 1,00
420
Arka
M
F
(1)
En uzun izin verilen kullaným: 1 saat
M = Motor dönüþ yönü
C = Motor dönüþ yönünün tersi
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-6
Tablo 4.1 (devamý)
VÝTES
KUTUSU
16S151O D
16S181O D
16S221O D
EuroTronic
o
12AS2301
DD
N.
P.T.O
P.T.O. tipi
Toplam PTO
aktarým
oraný
Maksimum
çýkýþ torku
Baðlantý
tarafý
Motora
göre dönüþ
yönü
Flanþ/ Pompa
baðlantýsý
(Nm)
5202
ZF - NH/1b
1.09 / 0.91
1000
Arka
C
F
5205
ZF - NH/1c
1.09 / 0.91
1000
Arka
C
F
5209
ZF - NH/4b
1.40 / 1.17
430 1)
Arka
M
F
5210
ZF - NH/4c
1.40 / 1.17
430 1)
Arka
M
P
5254
ZF - N221/10b
1.35 / 1.13
870
Arka
M
F+P
5258
ZF - N221/10b
1.62 / 1.35
730
Arka
M
F+P
5260
ZF - N221/10b
2.09 / 1075
560
Arka
M
F+P
5264
ZF - N221/10b
2,4 / 2.0
470
Arka
M
F+P
5255
ZF - N221/10c
1.35 / 1.13
870
Arka
M
P
5259
ZF - N221/10c
1.62 / 1.35
730
Arka
M
P
5255
ZF - N221/10c +
PL
1.35 / 1.13
870
Arka
M
F+P
5252
Hydrocar 1801
1.09 / 0.91
590
Arka
C
F
5265
Hydrocar 1802
1.41 / 1.18
295
Arka
M
P
5466
Hydrocar 1865
1.42 / 1.19
420
Arka
M
P
5467
Hydrocar 1865
1.42 / 1.19
420
Arka
M
F
5202
ZF - NH/1b
0,82
1000
Arka
C
F
5209
ZF - NH/4b
1,05
430 1)
Arka
M
F
Arka
M
P
Arka
M
5210
ZF - NH/4c
1,05
430 1)
5260
ZF - NAS/10b
1,92
400
1,21
670
1,92
400
6
6420
Z - NAS/10c+b
ZF
S
5252
Hydrocar 1801
0,82
5265
Hydrocar 1802
5466
5467
6389
Hydrocar 2421
6389
F
P
Rear
Rear
C
590
Arka
M
F
1,07
295
Arka
M
P
Hydrocar 1865
1,07
420
Arka
M
P
Hydrocar 1865
1,07
420
Arka
M
F
1,21
730
1,93
425
Arka
C
1,01
890
1,51
540
Hydrocar 2422
Arka
M
F
P
F
P
F
(1) En uzun izin verilen kullaným: 1 saat
M = Motor dönüþ yönü
C = Motor dönüþ yönünün tersi
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-7
Tablo 4.1 (devamý)
VÝTES
KUTUSU
N.
P.T.O
EuroTronic
E
12AS2301
OD
Toplam PTO
aktarým
oraný
P.T.O. tipi
EN yüksek
Maksimum
çýkýþ torku
Baðlantý
tarafý
Motora
göre dönüþ
yönü
Flanþ/ Pompa
baðlantýsý
5202
ZF - NH/1b
1,35
1000
Arka
C
5209
ZF - NH/4b
1,22
430 1)
Arka
M
F
5210
ZF - NH/4c
1,22
430 1)
Arka
M
P
5260
ZF - NAS/10b
2,15
490
Arka
M
1,23
720
1,73
580
C
590
Arka
C
F
1,75
295
Arka
M
P
1,75
420
Arka
M
P
1,75
420
Arka
M
2,00
730
3,17
425
1,66
890
2,50
540
Z - NAS/10c+b
ZF
5252
Hydrocar 1801
1,35
5265
Hydrocar 1802
5466
Hydrocar 1865
5467
Hydrocar 1865
6
6389
Hydrocar 2421
Hyd oca 2422
Hydrocar
F
P
Arka
6
6420
6389
F
Arka
Arka
F
F
P
C
F
P
M
F
(1) En uzun izin verilen kullaným: 1 saat
M = Motor dönüþ yönü
C = zýt motor dönüþ yönünün tersi
4.3
Transfer kutusuna PTO baðlanmasý
Tüm tekerlerden çekiþli (4X4) araçlarda aktarým kutusundan PTO uygulamasý mümkündür. Bu
kullaným için devir en uygun vites bazýnda seçilebilir.
Kullanýmýna yalnýzca araç duruyorken (transfer kutusu boþtayken) izin verilir.
Mevcut PTO deðerleri aþaðýdadýr:
Tablo 4.2
PTO
Transfer kutusu tipi
Maksimum Tork (Nm)
Çýkýþ tipi
Giriþ
Çýkýþ
TC 1800 (1)
18.000
1180
TC 2200 (1)
22.000
1180
PTO’lar
Baský 603.93.421
Flanþ Ø dýþ çap: 120 mm 8 delik çap
Ø 10 mm; veya doðrudan pompa
baðlantýsý
4-8
4,4.
Güç aktarma hattýna PTO baðlanmasý
PTO’nun güç aktarma hattýna þanzýmandan sonra baðlanmasý için inceleme ve onay gerekir.
Deðiþik güç ve tork deðerleri kullaným þartlarý dikkate alýnarak deðerlendirilecektir.
Genel olarak aþaðýdakilere dikkat edilmelidir.
-
PTO sadece araç duruyorken çalýþtýrýlabilir
-
PTO devri seçilen vitese baðlýdýr.
-
PTO hemen þanzýmandan sonra baðlanmalýdýr. Güç aktarým hattý iki veya üç kýsýmdan
oluþan araçlar için PTO birinci ve ikinci kýsýmlar arasýna dahil edilen bir esnek desteðe
takýlabilir. (2.3.2 maddesinde verilen talimatlara uyunuz).
-
Yatay düzlemde ve dikey düzlemde güç aktarma hattý açýlarý orijinal deðerlere olabildiðince
yakýn tutulmalýdýrlar.
-
Güç aktarým hattýna eklenen kütle ve rijitlik araç hareketi sýrasýnda ya da motor çalýþýrken
kullaným sýrasýnda denge kaybýna veya anormal vibrasyonlara veya (motordan akslara) güç
aktarýmýnýn hasar görmesine sebep olmamalýdýr.
-
PTO þasiye kendi süspansiyonlarýyla baðlanmalýdýr.
-
Güç aktarým hattý araç güvenliðinin önemli bir parçasý olduðundan ona sadece üreten firmanýn
onay verdiði uzman firmalarca modifikasyon yapýlmalýdýr.
4,5
Motora PTO baðlanmasý
Genel olarak bu PTO'lar sürekli güç gerektiren ekipmanlar için planlanmýþtýr.
4.5.1
Motor önünden
Krank Mili
Krank milinin önünden güç çekiþi sýnýrlý deðerler için kayýþ ile saðlanýrken, baðlantý mili kullanýmý
genelde daha büyük ölçüde çekiþler için ayarlanmýþtýr (örneðin belediye kullanýmý gibi).
Bu kullanýmlar özel olarak planlanmadýðý durumlarda aracýn ön kýsmýna radyatöre, kabin, tamponlara
v.b. hassas modifikasyonlar gerektirir. Bu sebeple aþaðýdakilere özel dikkat gösterilmelidir:
-
Burulma ve eðme etkilerinden dolayý krank milinden esnek olarak ayrýlmasý gereken ilave
kütle ve göreceli rijitlik içeren sistemlere
-
Ýlave kütle deðerlerine ve göreceli atalet momentlerine ve en azda tutulmasý gerekli kütlelerin
ilk ana yataðýnýn ekseninden aðýrlýk merkezlerinden uzaklýklarýna.
-
Radyatörün soðutma kapasitesinin azaltýlmasýndan kaçýnmaya
-
Modifiye edilmiþ elemanlarýn (travers, tampon v.b.) rijitlik ve direnç özelliklerinin eski haline
getirilmesi.
-
Uzun kullanýmda motor soðutma sývýsýnýn sýcaklýðýnýn 100°C ve motor yað sýcaklýðýnýn 110120°C dereceyi geçmesinden kaçýnýlmalýdýr. Yaklaþýk %10’luk bir pay býrakýlabilir. Diðer
durumlarda ilave soðutucu sistemler eklenmelidir.
Tablo 4.3 güç çekme için kullanýlacak deðerleri göstermektedir.
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-9
Tablo 4.3 Motor önünden PTO
Motor tipi
(power)
(kW/Cv)
Tam güce
karþýlýk gelen
devir
Kabul edilen en
yüksek devir.
(kýrmýzý bandýn
baþlangýcý)
rad/s
rad/s
(dev/dak.)
(dev/dak.)
En yüksek çekiþ deðerleri
Mümkün
olan En
Yüksek
Tork (Nm)
En yüksek
Atalet
Momenti
(kgm 2) 1)
En yüksek
Eðme
Momenti
(Nm) 2)
En yüksek
Eðme
Momenti
(-) 3)
Çarpan
faktörü açýsal
konum
(derece) 4)
Cursor 8 Serisi - F2B
E0681C (200/273)
E0681B (229/310)
E0681A (259/352)
198.87
2400
2400
2400
324
324
324
3100
3100
3100
400
400
400
0.100
120
120
120
2
3
4
3
2
180
210
240
300
330
-
210
240
300
330
360
1900
1900
1900
262
262
262
2500
2500
2500
500
500
500
0.100
150
150
150
1
2
3
4
3
2
0
180
210
240
300
330
- 180
- 210
- 240
- 300
- 330
- 360
Cursor 13 Serisi - F3B
E0681G (279/380)
E0681C (324/440)
E0681E (353/480)
1)
2)
3)
4)
198.87
Rijit olarak eklenmiþ kütlelerin en yüksek atalet momenti
ilk ana destekle ilgili olarak radyal kuvvetlerden dolayý en yüksek eðme momenti
Ýzin verilen en yüksek eðme momentinin yükseltme faktörü(ilave radyal kuvvetlerin açýsal konumlarýna göre)
Ýlave radyal kuvvetlerin yönü: (Sýfýr TDC-silindir ekseni: dönüþü: Saat yönü)
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-10
4.5.2
Motor arkasýndan
a) Motor volanýndan PTO yapýlmasý.
Bazý modellerde seçime baðlý (opsiyonel) olarak IVECO Multipower PTO kullanýlabilmektedir.
Bu, araç vitesteyken veya duruyorken yüksek güç çekiþi gerektiren uygulamalarý için uygundur
(belediye araçlarý, beton mikserleri v.b).
PTO motor volanýndan yapýlýr ve kavrama kontrolünden ayrýdýr. Ana boyutsal özellikleri Þekil
4.3’te verilirken teknik özellikleri Tablo 4.4’te sýralanmýþtýr. Bu PTO’nun takýlmasý için araç sipariþ
edilirken talep edilmesi gereklidir!
Þekil 4.3
91524
Devreye alma ve çýkarma motor duruyorken yapýlmalýdýr. Bir güvenlik ünitesi motor çalýþtýðýnda
kullanýmý önler. Bir mekanik kontrol opsiyonu mevcuttur.
Tablo 4.4
Çýkýþ devri / motor devri oraný
1.29
Alýnabilen en yüksek tork
900 Nm
Çýkýþ flanþý
ISO 7646-120 X 8 X 10
Kontrol
Havalý
Dönüþ Yönü
Motorla ayný
Motora takýlmasý
Cursor 8-13
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-11
Tablo 4.3 Motorun arka tarafýndan PTO baðlanmasý
Cursor 8 ve Cursor 13 motorlu modellerde aracýn debriyajýndan baðýmsýz olarak daðýtým
diþlilerinden gücü ve hareketi alan sürtünme kavramasý tipli bir PTO mevcuttur. Bu PTO
doðrudan pompa modelinde veya kardan mili için bir flanþla temin edilebilir. Bu PTO’nun
takýlmasý araç sipariþ edilirken talep edilmelidir. Daha sonraki takma iþlemleri bütün bir
motorun deðiþtirilmesini gerektirir.
Þekil 4.4 motora ve araca göre PTO’nun boyutlarýný ve konum þemalarýný göstermektedir.
Tablo 4.5 ana veriler saðlamaktadýr.
En fazla 600 Nm (Cursor 8) ve 800 Nm (Cursor 13) tork çekmek için dönen aðýrlýklarýn
atalet momentleri, PTO takýldýktan sonra (baðlantý mili dahil) 0.03 Kgm2 deðerinden daha
büyük olmamalýdýr.
Hiç bir durumda en büyük çekilebilir tork 600 Nm (CURSOR 8) ve 800 Nm (CURSOR 13)
aþýlmamalýdýr.
Doðrudan pompa uygulamasý
Baðlantý mili ile baðlantý
Yukarda belirtilen izin verilen en büyük atalet deðerinin aþýlmasý durumunda esnek bir
baðlantý uygulamak gerekebilir, baðlantýnýn özellikleri IVECO’dan talep edilmelidir.
Þekil 4.4
91525
Tip
Konfigürasyon
A/Flanþ
A/Pompa
B
C
Cursor 8
4x2, 6x4, 8x4
555 mm
589 mm
73 mm
154 mm
4x4, 6x6
550 mm
584 mm
216 mm
154 mm
Cursor 13
4x2, 6x4, 8x4
658 mm
692 mm
117 mm
169 mm
4x4, 6x6, 8x8
650 mm
686 mm
257 mm
169 mm
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-12
Tablo 4.5 PTO belirgin özellikleri
PTO
Motor
Çekme Kapasitesi
(Nm)
Oran
çýkýþ devri
motor devri
Çýkýþ tipi
Dönüþ Yönü
Pompa baðlantýsý Flanþ baðlantýsý
F
F2B
E0681A/B/C/D
6
600
1
1.14
ISO 4delik 7653 DIN 10
ISO,
Motorun tersi
F
F3B
8
800
1
1.12
IS 4delik 7653 DIN 10
ISO,
Motorun tersi
Not:
Hydrocar PTO’da yað banyolu disk kavramalý havalý kontrol vardýr.
PTO’dan motor devrine göre elde edilebilir tork sýnýrlarý
PTO’dan tork çekilmesi aþaðýdaki diyagramlarda açýklanmýþtýr:
Þekil 4.5 (CURSOR 8)
Motor devri (dev./dak.)
91526
ARAÇ PROGRAMLAMA
- Araç durmuþ – PTO durumu açýk
1100 dev/dakika hýzlarýnýn üzerinde 600 Nm deðerine kadar tork çekilmesine izin verilir.
- Araç çalýþýyor – PTO durumu açýk
. PTO’dan motor devrine göre elde edilebilecek torkun sýnýrý yoktur.
. Motor rölanti devri 800 dev/dakikaya ayarlanmýþ:
. PTO kavrama baðlantýsý için sistem hava besleme basýncý 8 bardan fazla olmalýdýr.
PTO’lar
Baský 603.93.421
4-13

Tibia Vara - TOTBİD | Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği

Scania tüm enerjisini müşteri memnuniyeti ve sürdürülebilirlik

Netgear Türkçe Broşür için tıklayınız

AOB-6018 AOW-6018

Ba ve Bs Formlarının Bildirimi

Beşel Katalog - Kaan Yapı Malzemeleri