Sandık Başındayız Bağımsız Seçim Gönüllüsü El Kitabı

Sandık Başındayız
Bağımsız Seçim Gönüllüsü
El Kitabı
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 1
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ................................................................................................................................................... 3
SANDIK ALANI, SANDIK ÇEVRESİ, OY SANDIĞI (Kanun no : 298 Madde no : 68, 76, 81) ........................ 3
SANDIK ÇEVRESİNDE KİMLER BULUNUR: (Kanun no : 298 Madde no : 82) ........................................... 3
SANDIK KURULU KİMLERDEN OLUŞUR? (Kanun no : 298 Madde no : 21) ............................................. 3
SANDIK KURULUNUN GÖREVLERİ NELERDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 71, 82) .............................. 4
"MÜŞAHİT" KİME DENİR, GÖREVLERİ NELERDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 72, 73) ..................... 4
MÜŞAHİDİN OY KULLANMASI:......................................................................................................... 5
SEÇİM GÜNÜ: SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE KURALLAR(Kanun no : 298 Madde no : 79,80, 81, 82,
83) .................................................................................................................................................. 5
SEÇİM GÜNÜ: SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR (Kanun no : 298 Madde no : 70)............................ 6
SEÇİM GÜNÜ: OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR (Kanun no : 298 Madde no : 86, 87, 88, 89, 90, 91,
92, 93) ............................................................................................................................................ 7
OY DÖKÜM VE SAYIMI ((Kanun no : 298 Madde no : 95-102)........................................................... 9
Başlamadan önce: ........................................................................................................................... 9
OYLAR SAYILMADAN ÖNCE NELER YAPILIR? (Kanun no : 298 Madde no : 95-102) ......................... 10
ZARFLAR GEÇERLİ Mİ? (Kanun no : 298 Madde no : 97) ................................................................. 10
ZARFLARIN AYRILMASI: (Kanun no : 298 Madde no : 97) ............................................................... 11
SANDIK KURULU BAŞKANI, PUSULALARIN SAYIMI VE DÖKÜMÜ İÇİN GÖREV DAĞILIMI YAPAR.
(Kanun no : 298 Madde no : 100) ................................................................................................. 12
HANGİ OY PUSULALARI GEÇERSİZDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 101)....................................... 12
HANGİ OY PUSULALARI GEÇERSİZ SAYILMAZ? (Kanun no : 298 Madde no : 101)............................ 13
SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR (Kanun no : 298 Madde no : 105) ........................................... 13
TUTANAĞA GEÇİRİLECEK BİLGİLER NELERDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 105) ........................... 13
SONUCUN İLANI (Kanun no : 298 Madde no : 105, 106) ................................................................ 14
MÜŞAHİDİMİZİN TUTANAĞI ULAŞTIRMASI (Kanun no : 298 Madde no : 107) ................................ 14
İTİRAZ VE ŞİKAYETLER (Kanun no : 298 Madde no : 110- 112)........................................................ 15
S O N U Ç ...................................................................................................................................... 16
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 2
GİRİŞ
Demokrasinin temelini teşkil eden seçimlerin adil bir şekilde yapılıp tamamlanabilmesi için,
kasten veya yanlışlıkla yapılabilecek hatalı uygulamaların tümüne engel olmak mümkündür.
Bu çalışma, sandık kurulu müşahitlerimizin seçim günü ve sonrasında dikkat etmeleri gereken
hususlar üzerine bilgi vermektedir.
SANDIK ALANI, SANDIK ÇEVRESİ, OY SANDIĞI (Kanun no : 298 Madde no : 68, 76, 81)
Sandık alanı ve sandık çevresi, farklı alanları ifade etmektedir.
Sandık çevresi, sandığın çevresindeki 15 metre yarıçaplı alandır.
Sandık alanı ise, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 100 metre yarı çaplı,
ve sandık çevresini de içinde barındıran bir alandır.
Oy Sandıkları; şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı, sert plastikten yapılır. Oy verme yeri
dışarıdan içerisi gözükmeyecek şekilde olmalı ve içeride masa vb. bulundurulmalıdır. Sandık
ve oy kabinlerinin üzerinde Yüksek seçim kurulunun logosu veya ibaresi bulunur.
SANDIK ÇEVRESİNDE KİMLER BULUNUR: (Kanun no : 298 Madde no : 82)
Bir sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandıkta
görevli müşahitler, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler, bina sorumluları ve görevli kolluk
kuvvetleri bulunabilir.
Sandık kurulu üyelerinin ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır.
Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve döküm işlerini yürüten kurulu oluştururlar.
Müşahitler ise, siyasi partilerin ve bağımsız adayların itiraza yetkili gözlemcileridir. Bu yüzden
müşahitlere “gözlemci” de denilebilir.
SANDIK KURULU KİMLERDEN OLUŞUR? (Kanun no : 298 Madde no : 21)
Şehirlerde; bir başkan ve bir memur üye ile, son milletvekili seçiminde en çok oy alan beş
partinin belirleyeceği birer üyeden oluşur.
Köylerde ise, memur üye olmaz. Onun yerine köy ihtiyar meclisi üyeleri arasından kura
çekilerek bir üye belirlenir.
Sandık Kurulu Üyelerinden siyasi parti mensubu olan beş üyenin, o ilçedeki son milletvekili
seçimlerinde en çok oy alan beş partinin görevlendireceği üyelerden oluştuğunu belirtmiştik.
Başkan ve memur üye ise, İlçe Seçim Kurulu tarafından, genellikle kamu görevlileri olan
öğretmenler arasından atanır.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 3
SANDIK KURULUNUN GÖREVLERİ NELERDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 71, 82)
Sandık kurulu;
Seçim için ön hazırlıkları yapar,
Seçim sırasında kimlik kontrolü yapar,
Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa verir,
Oy verme işleminden sonra seçmenin imzasını alır,
Seçim bitiminde sandığı açıp oyları sayar,
Sandık sonuç tutanağını düzenler,
İtirazları karara bağlar,
Sonuç tutanağı, diğer malzemeler ve belgeleri İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı’na
ulaştırır.
Kısacası sandık kurulu, seçim günü tüm sandık işlemlerini yürütür.
Hiç kimse, sandık kurulunun görevini yapmasını engelleyemez.
Sandık çevresinde düzeni bozan, iş yapılmasını engelleyen, kişileri önce sandık kurulu başkanı
uyarır.
Uyarı dikkate alınmazsa sandık kurulu başkanı kolluk kuvvetlerini çağırarak düzeni sağlar.
Sandık kurulu başkanı bu görevini yapmazsa, sandık kurulunun üyeleri tarafından hemen İlçe
Seçim Kurulu’na bildirilir. Böyle durumlarda, sandık kurulu üyeleri kolluk çağırma yetkisini
sandık başkanı yerine kullanmalı ve bunu da tutanağa geçirmelidir.
"MÜŞAHİT" KİME DENİR, GÖREVLERİ NELERDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 72, 73)
"Müşahit" veya "gözlemci" sandık başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partilerin ve
bağımsız adayların belirleyip, İlçe Seçim Kurulu'na sunacağı kişidir.
Müşahit, seçimin tarafsız bir şekilde yürütülüp yürütülmediği, sandık kurulunun görevini
gerektiği şekilde yapıp yapmadığı gibi hususları denetler. Gerekirse şikayet ve itiraz hakkını
kullanır, Sandık Başındayız yönetim ekibini sorunlardan haberdar eder.
Seçim bitip oylar sayıldığında, oy sayılarının yazıldığı seçim sonuç tutanağının mühürlü bir
örneğini Sandık Başındayız okul sorumlusuna ulaştırır.
Müşahidin sandık başında bulunma hakkı :
Sandık sürecinin başından itibaren, müşahitlerin de, tüm işlemleri takip etmek ve
denetlemek, tutanağa geçirmek ve gerektiği yerlerde itiraz etmek üzere sürekli sandık
çevresinde kalma hakkı vardır. Bu yasal hak, hiçbir şekilde engellenemez.
Eğer 3’ten fazla bağımsız aday var ise, sandık başkanının çekeceği kura ile 3 bağımsız aday
müşahidi sandık başında kalır. Diğerleri sandık alanında kalabilir.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 4
Seçim günü öncesinde, “Müşahit Görev Belgesi” düzenlenerek müşahidimize verilecektir.
Müşahidimiz, bu belge ile görevini yapabilecektir.
Müşahitlerimizin, diğer parti müşahitlerinin belgelerinin de kontrol edildiğinden emin
olmalıdır.
Sandık kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak?
Eğer sandık kurulu üyelerinden eksik varsa; gelmeyen üye yerine, aynı partinin gönderdiği
yedek üye geçer.
Sandık Kurulu, yedek üyelerden de tamamlanamaz ve 3 kişinin altına düşerse ne olacak?
Sandık başkanı bu eksikliği “okur yazar herhangi bir seçmeni” kurulda görevlendirerek
gidermek zorundadır.
Dikkat: Böyle bir durumla karşılaşılırsa, Sandık Başındayız müşahidi, mutlaka sandık
kuruluna başvurmalı ve kurulda asıl üye olma imkanını kullanmalıdır.
MÜŞAHİDİN OY KULLANMASI:
Müşahidimiz, kendi oy kullanacağı sandıktan başka bir sandıkta görevli olabilir. Bu durumda
eğer aynı okulda ise görevli olduğu sandıkta oy verme işlemi yoğun olmadığında, ya da yerine
yedek müşahit/sandık başındayız gönüllüsü yerleştirerek oyunu kullanabilir.
Sandık kurulu üyeleri ise, - ilçe seçim kurulunun kendilerine verdiği belgeyi sandık başkanına
teslim ederek - zaten görevli oldukları sandıkta oy kullanırlar.
Organizasyonumuz, müşahit atamalarını yaparken, müşahide en uygun sandıkta görev
vermeye özen gösterecektir.
Görev bilgilendirmelerinde üyelerimize telefon veya e-posta ile ulaşılabilir. Bu yüzden,
üyelerimizin kayıtlarındaki bilgilerini güncel tutmaları önemlidir.
SEÇİM GÜNÜ: SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE KURALLAR(Kanun no : 298 Madde no : 79,80,
81, 82, 83)
Seçim günü için bazı yasaklar ön görülmüştür. Sandık kurulu üyelerimiz ve müşahitlerimizin,
bu yasaklar hakkında bilgilenmeleri gerekir.
Propaganda yasağı:
Seçim gününden bir gün önce saat 18:00'den itibaren propaganda yasağı başlar.
Alkol yasağı:
Oy verme günü, alkol yasağı vardır ve uyulması zorunludur.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 5
Silah yasağı:
Oy verme günü, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiçbir kimse, köy,
kasaba ve şehirlerde silah taşıyamaz.
Görevli olmayan yabancı şahıslar:
Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık
bölgesinde kayıtlı seçmenler ve görevli müşahitler ile bina sorumluları ve çağrı üzerine gelen
görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamaz.
Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı:
Seçmenlerin yanlarında telefon, fotoğraf makinesi, herhangi bir kayıt cihazı var ise oy
vermeden önce sandık görevlilerine bu cihazların tümünü bırakmaları gerekir.
Telefonla görüşme yasağı:
Sandık çevresinde sadece sandık kurulu üyeleri yalnızca görevleri ile ilgili telefon görüşmesi
yapabilirler. Diğer kimselerin sandık çevresinde telefon görüşmeleri yapmaları yasaktır.
Müşahitlerimiz de - eğer sandık kurulunda görev alamadılar ise – sandık çevresinde telefon
görüşmesi yapamaz.
Sandık kurulunca çağrılmamış, üniformalı güvenlik görevlileri:
, özel güvenlik görevlileri ve
belediye zabıtaları gibi görevliler de dâhil olmak üzere resmî üniforma ve silah taşıyan
kimseler sandık alanına giremezler.
Medya sandık alanına girebilir mi?
,
haber amacıyla görüntü ve bilgi elde etmeleri serbesttir.
SEÇİM GÜNÜ: SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR (Kanun no : 298 Madde no : 70)
Sandık Kurulu Başkanı, İlçe Seçim Kurulu'ndan aldığı oy pusulası, sandık, torba, seçmen
listesi, mühür vs. gibi oy verme araçlarını, oy verme zamanı başlamadan bir saat önce saat
07.00'de sandığın konulacağı yerde hazır bulundurmak zorundadır.
Bu yüzden, müşahitlerimiz de, seçim günü oy kullanma başlamadan en geç bir saat önce,
yani saat 07.00'de oy verme yerine gelmiş olmalıdırlar.
Dikkat: Sandık kurulu başkanı, sandık kurulu üyeleri, ilgili sandıkta görevlendirilmiş parti
ve bağımsız aday müşahitleri dışında, başka hiç kimse ilgili sandık başında bulunamaz ve
sabah hazırlıklar sırasında odaya alınamaz.
Saat 07.00'de sandık başında olmak çok önemlidir. Aksi halde, “sandığın boş şekilde
mühürlenmesi ve oy pusulalarının sayılıp ayrılması ve mühürlenmesi gibi” önemli işlemlerin
kontrol edilememesi söz konusu olacak ve oy güvenliği riske girecektir.
Dikkat: Oy pusulaları ve zarflar, sandık kurulu mührü ile mühürlenmelidir. Tüm oy
pusulaları ve zarflarda hem Yüksek Seçim Kurulu hem de sandık kurulu olmak üzere 2
mühür bulunduğu kontrol edilmelidir.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 6
Yemin:
Sandık kurulunda yer alan başkan ve üyeler önce, “hiçbir tesir altında kalmadan görevlerini
doğru ve dürüst yapacakları” konusunda yemin ederler.
And içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy verme yerini düzenleme işleri bittikten sonra, oy
pusulaları sayılır, her birinin üzerine sandık kurulu mührü basılır. Böylece üzerinde sandık
kurulunun mührü bulunan oy pusulalarının sayısı tespit edilir.
Dikkat: Boş oy pusulaları ve zarfları ile çuval hiçbir gerekçe ile önceden açılamaz ve işlem
yapılmış, mühürlenmiş, hazırlanmış olarak seçim günü sandığa getirilemez.
Boş oy pusulası ve zarfları ile çuvalların açılmasından başlanarak tüm işlemler, sandık kurulu
ve müşahitler kontrolünde yapılmalıdır!!
Bu işler tamamlandığında ve saati geldiğinde, oy verme işlemine geçilir.
SEÇİM GÜNÜ: OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR (Kanun no : 298 Madde no : 86, 87, 88, 89,
90, 91, 92, 93)
Oy verme ne zaman başlar?
YSK'nın bildireceği istisnai haller dışında saat 08.00'de başlar ve 17.00'de (Doğu ilerinde
16’da) biter.
Kimler oy kullanabilir?
İstisnai haller dışında, ancak sandık başında bulunan “sandık seçmen listesinde” adı yazılı
olan kişiler oy kullanabilirler.
Listede adı bulunmayanlar, oy kullanamazlar.
Sandık başına gelen ve adı listede kayıtlı bulunan her seçmen, yukarıda anlatıldığı gibi, TC.
Kimlik numarası yazılı olan nüfus cüzdanı, pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü belgesi vs.
resmi belgeler ile kimliğini kanıtladıktan sonra oy kullanabilir.
Dikkat: Fotoğraflı ve TC kimlik numaralı olarak belirtilen kimlik tiplerinden biri ile kimlik
tespiti yapılamayanlar oy kullanamazlar.
Kimlik Tespiti:
Seçmen, TC. Kimlik numarası yazılı olan nüfus cüzdanı, pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü
belgesi vs. resmi belgeler ile kimliğini kanıtladıktan sonra oy kullanabilir.
Üzerinde T.C kimlik numarası olmayan bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy
kullanabilmesi için, bu belgelerin yanında ayrıca seçmen bilgi kâğıdını veya Türkiye
Cumhuriyeti kimliğini ispata elverişli Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilan edilen bir belgeyi de
ibraz etmesi şarttır.
Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz?
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 7
Gebeler, hastalar, engelliler, yaşlılar sıra ile bekletilmeden oylarını kullanırlar. Güvenlik
görevlilerinin de bekletilmeden oy kullanmalarına izin verilir.
Sandık başında seçmene; vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede
bulunamaz. Hiçbir seçmen oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz.
Görme engelliler, elleri eksik olanlar, felçliler veya bu gibi bedeni sakatlıkları olanlar,
akrabaları ya da başka bir seçmen yardımıyla oylarını kullanırlar.
Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez.
Okur-yazar olmayanlara sandık alanında başkaları yardımda bulunamaz. Bu durumdaki
seçmen talep ederse ancak sandık kurulu başkanı gerekli açıklamada bulunur.
Seçmen kapalı oy verme yerinden çıkmadıkça hiç kimse oraya giremez. Oy pusulasını
hazırlamak için gerekli normal süreden fazla kapalı oy verme yerinde kalan seçmenler kurul
başkanı tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen
oradan görevlilerce çıkartılır.
Dikkat: Müşahitlerimiz, oy kullanma süresince asla sandık başından ayrılmayacaklardır.
Zaruri ihtiyaçlar aynı anda değil dönüşümlü olarak giderilmelidir.
Oy kullanan seçmen sandığa oyunu attıktan sonra, seçmen listesinde adının karşısını imzalar.
İmza atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu parmağı olmayan
seçmenin hangi parmağı bastığı yazılır, hiç parmağı olmayan seçmenin durumu adı karşısına
yazılıp başkan tarafından imzalanır.
Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel engelli kişiler oy kullanabilirler mi?
Böyle bir durumda nelere dikkat edeceğiz?
Zihinsel engelli vatandaşların ve ayırdetme ehliyeti bulunmayan yaşlıların kanunen oy
kullanma hakları yoktur. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız, oy verecek kişiye adını
soyadını, orada ne için bulunduğunu sorunuz.
Sorunuza bu kişinin bizzat kendisinin cevap vermesi gerekmektedir. Eğer bu kişiyi başka bir
kişi getirdiyse ve refakat ediyor ise, onun yerine cevap vermesine izin vermeyiniz.
Ayrıca, bu kişinin paravana kendisinin gitmesine ve yanında başka bir kişinin bulunmamasına
dikkat ediniz.
Sandık seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o sandıkta oy kullanabilirler mi?
Normal olarak hayır. Ancak bu kuralın istisnaları vardır:
Milletvekilleri,
Sandık Kurulu Üyeleri,
Sandık alanında görevli kolluk kuvvetleri ve bina sorumluları,
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 8
İlçe Seçim Kurulu'nca Sandık Kurulu Başkanını ulaştırma görevi ile görevlendirilmiş
kişiler,
Kendilerine ait kimlik bilgileri ile ilçe seçim kurulu tarafından kendilerine verilen belgeyi
gösterip teslim ederek, kendi kütüklerinin kayıtlı olduğu sandıktan başka bir sandıkta oy
kullanabilirler.
Dikkat: Geçmiş seçimlerde, seçmen bilgi kağıdı ile başka bir sandıkta oy kullanabilen bazı
görevlilerin “mükerrer oy” kullanma girişiminde bulundukları yolunda duyumlar alınmıştır.
Bunu önlemek için, görevlendirme belgesi ile oy kullanmaya gelen kolluk ve diğer görevli
personelin, müşahidimizin sandığında oy kullanmaları halinde, müşahidimiz derhal oy
kullanan görevlinin ibraz ettiği belgeyi kontrol etmeli, isim, TC. No. ve görevini not alarak
Sandık Başındayız okul sorumlusu’na bu bilgileri derhal bildirmelidir.
Böylece, izleme merkezinde bu gibi kendi sandığı dışında oy kullanan kişilerin bilgileri
toplanacak ve mükerrer oy kullanmaları halinde bu durum ortaya çıkarılabilecektir.
Dikkat: İLÇE SEÇİM KURULLARINCA VERİLMİŞ BELGESİ OLMAYAN HİÇBİR GÖREVLİ VE
SORUMLU, KENDİ SANDIĞI DIŞINDA OY KULLANAMAZ.
Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen varsa ne olacaktır?
Bitiş saati geldiği halde, sandık başında oy vermek için bekleyen seçmen varsa, bunlar sandık
başkanı tarafından sayılır, kimlikleri tespit edilir ve sıra ile oyları kullandırılır.
Oy verme bitiş saatinden sonra sandık başına gelen seçmen oy kullanamaz.
Oy kullanma bitiminin ilanı
Oy verme işlemi bittiğinde, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan eder ve oylamanın bittiğini
tutanak defterine geçirir.
Sandık seçmen listesinde olanların tümü oyunu kullanmış olsa bile oy verme işleminin sona
erme saatinden önce sandıklar açılamaz.
OY DÖKÜM VE SAYIMI ((Kanun no : 298 Madde no : 95-102)
Başlamadan önce:
Oy verme yerinde hazır bulunanlar, sayım ve dökümü izleyebilirler. Sandık kurulu başkanı,
sayımın rahatça yürütülebilmesi için belli bir mesafe belirleyerek gerekli tedbirleri alır. Bu
sebeple alanı belirlemek için ip germe yöntemi kullanılabilir.
Sayım ve döküm masasında sandık kurulu ve siyasi parti müşahitleri bulunur.
Bağımsız aday müşahitleri, sayımı rahatlıkla takip edebilmeleri için kendilerine ayrılan yerden
işlemleri takip edebilirler.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 9
Masa üzerinde, sandıktan başka ne varsa kaldırılır ve sandık seçmen listesinde yazılı
seçmenlerin adları ile karşılarındaki imza veya parmak izleri kontrol edilerek, kaç kişinin oy
vermiş olduğu sayılır.
Bu toplama yapılırken, sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunsalar bile, başka bir sandıkta
görevli oldukları İlçe Seçim Kurulu başkanı tarafından bildirilen kişiler sandık seçmen sayısına
dahil edilmezler.
Sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunmasa da, o sandıkta oy kullanmış olanlar ise
(milletvekilleri, sandık kurulu üyeleri, görevliler) oy kullanan seçmen sayısına dahil edilirler.
OYLAR SAYILMADAN ÖNCE NELER YAPILIR? (Kanun no : 298 Madde no : 95-102)
Kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılır, oy kullanan seçmen sayısıyla toplanır ve ilk
teslim alınan pusula ve zarf sayısıyla karşılaştırılıp, rakamların birbirini tutup tutmadığı
denetlenir. Daha sonra, kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar ayrı ayrı paket haline
getirilerek mühürlenir, üzerlerine sayıları yazılır.
Sandık kurulu başkanı (EVET) veya (TERCİH) mühürlerini bir zarfa koyarak bu zarfın ağzını
kapatır ve mühürler; kullanılmamış pusula ve zarflarla birlikte torbaya koyar, torbanın bu
kısmını iple bağlar.
Bu işlemler bitirildikten sonra sandıktan çıkacak birleşik oy pusulalarının konmasına yarayan
torbanın boş olduğu tespit ve ilan edilir. Yapılanlar tutanağa geçirilir.
Sandık açılıyor!
Bu işlerden sonra, sandık, oy verilen yerde bulunanların huzurunda açılır. Sandıktan çıkan
zarflar açılmadan Sandık Başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır. Eğer sonuçlar
tutuyorsa 3. kez saymaya gerek yoktur. Eğer sonuçlar tutmazsa, 3. kez sayılır ve bu son
sayımın sonucuna göre çıkan zarf sayısı tutanağa geçirilir.
ZARFLAR GEÇERLİ Mİ? (Kanun no : 298 Madde no : 97)
Bütün zarflar sayıldıktan sonra, zarflar geçerli olup olmamaları yönünden kontrol edilir.
Hangi tür zarflar geçersizdir?
Yüksek Seçim Kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan zarflar geçersizdir.
Üzerinde İlçe Seçim Kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan zarflar geçersizdir.
Tamamı yırtılmış olan, üzerinde İlçe Seçim Kurulu ve sandık kurulu mührü dışında
herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan zarflar
geçersizdir.
**Zarfın üzerinde, leke veya çizik olsa bile, bunun işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin
olarak anlaşılamıyorsa, o zarf geçerlidir.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 10
ZARFLARIN AYRILMASI: (Kanun no : 298 Madde no : 97)
Sandık kurulu, sandıktan çıkan zarfları bu şekilde geçerli ve geçersiz olarak ikiye ayırır. Bu
işlem yapılırken itiraza uğrayan zarflar olursa, bunlar da bir kenara konulur.
Önce, itiraza konu olan zarflar tek tek kontrol edilir ve bu zarfların geçerli mi geçersiz mi
olduğu konusunda kurul tarafından karar verilir. İtirazlı zarflardan geçerli olduğuna karar
verilenler, geçerli zarflarla birleştirilir. Geçersiz sayılan zarflarda geçersiz zarflarla birleştirilir.
Böylece tüm zarflar, geçerli ve geçersiz zarflar şeklinde ikiye ayrılmış olur. Bunların ayrı ayrı
sayıları tespit edilir. Sayılar tutanağa işlenir.
Daha sonra geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu
zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz.
Artık, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları tespit edilmiştir. Şimdi, geçerli ve geçersiz zarfların
sayıları toplanır ve o seçim türü için oy kullanan seçmen sayısı ile karşılaştırılır.
Oy kullanan seçmen sayısı ile geçerli ve geçersiz zarfların toplamı tutuyorsa sorun yoktur.
Geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, o seçim türü için oy kullanan seçmen sayısına eşit
veya eksik ise, herhangi bir sorun yoktur, başkaca bir işlem yapılmaz. Pusulaların okunmasına
geçilebilir.
Ama, geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, oy kullanan seçmen sayısından daha fazla
çıkarsa, burada bir sorun vardır.
Çünkü, oy kullanan kişilerden daha fazla zarf çıkmış demektir.
Sandıktan, oy kullanan seçmenden daha fazla zarf çıktığında, eşitliği sağlayabilmek için önce
geçersiz zarf sayısı düşülür.
Geçersiz zarf sayısı düşüldükten sonra, hala zarf sayısı oy veren seçmen sayısından fazla
çıkarsa, sandık kurulu başkanı geçerli zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda zarfı
gelişigüzel çeker ve gelişigüzel olarak çekilen bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha
edilir.
İmha edilen zarf sayısı tutanağa yazılır.
Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy zarfları sandığın içine tekrar konulur.
Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri
tarafından imzalanır ve mühürlenir.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 11
Dikkat: Eşitliği sağlamak üzere ayrılan geçersiz zarflar yakılmaz. Geçersiz zarflar
çıkartıldıktan sonra, kalan zarf sayısı oy veren seçmen sayısından hala fazla çıkarsa,
yukarıda anlatıldığı gibi, gelişigüzel çekilen geçerli oy zarfları yakılır.
Ara vermeden, sayım ve döküm işlemlerine geçilir.
Artık zarfların açılması ve oyların sayılması aşamasına gelinmiştir.
SANDIK KURULU BAŞKANI,
PUSULALARIN SAYIMI VE DÖKÜMÜ İÇİN GÖREV DAĞILIMI YAPAR. (Kanun no : 298 Madde
no : 100)
Başkan,
Siyasi partilere bağlı bir üyeyi oy zarflarını sandıktan çıkarıp kendisine vermek için
görevlendirir.
iki üyeyi okunan oy pusulalarını sayım cetveline işlemek için görevlendirir.
Bir üyeyi de dökümü yapılmış oy pusulalarını masa üzerinde düzenli bir biçimde
yerleştirmek ve korumak üzere görevlendirir.
Kurulda bu sayıda siyasi parti mensubu üye bulunmaması halinde bunların yerine Sandık
Kurulu Üyeliği görevine getirilmiş olan diğer üyeler görevlendirilir.
Görev dağılımı yapıldıktan sonra ilk olarak Başkan cetvellerin ve sayılacak pusulaların
konulacağı torbanın boş olduğunu gösterir. Zarfların açılmasına geçilir. Zarfı almakla görevli
üye, zarfı sandıktan alır ve başkana verir. Başkan oy zarfını açar, oy pusulası üzerinde hangi
bölüme "EVET" veya “TERCİH” mührü basılmış ise o bölümü herkesin görebileceği ve
işitebileceği şekilde okur ve bu iş için görevlendirilen üyeye verir, birleşik oy pusulasını
torbaya atar.
Sandık kurulu başkanı, hesaba katılacağında tereddüt edilmeyen her oy pusulasını okudukça,
okunan oy, yazıcı iki üye tarafından, iki ayrı cetvele işlenir.
Geçersiz olabileceğinden tereddüt edilen oy pusulaları bir kenara ayrılır.
HANGİ OY PUSULALARI GEÇERSİZDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 101)
Yukarıda, hangi zarfların geçersiz olacağı anlatılmıştı. Bu kısımda, zarftan çıkan pusulalardan
bahsedilmektedir.
Bunlar;
Yüksek Seçim Kurulunca verilmeyen ve kağıdında (Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim
Kurulu) filigranı bulunmayan, başka kağıda basılı oy pusulaları geçersizdir.
Hangi seçmen tarafından atıldığı belli olacak şekilde imza, mühür veya işaret taşıyan
oy pusulaları geçersizdir.
Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan oy pusulaları geçersizdir.
Hiç bir yerine (EVET) veya (TERCİH) mührü basılmamış oy pusulaları geçersizdir.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 12
Farklı bölümlere taşacak şekilde birden fazla (EVET) veya (TERCİH) mührü basılmış oy
pusulaları geçersizdir.
Birden fazla bölüme taşmış (EVET) veya (TERCİH) mühürlü oy pusulaları geçersizdir.
Zarfın içinde el ilanı, herhangi bir kağıt veya madde bulunan birleşik oy pusulaları
veya karalanmış, yazı yazılmış oy pusulaları geçersizdir.
Bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış oy pusulaları geçersizdir.
HANGİ OY PUSULALARI GEÇERSİZ SAYILMAZ? (Kanun no : 298 Madde no : 101)
Bir parti veya bağımsız aday bölümü sınırı içerisine basılmış (EVET) veya (TERCİH)
mührü geçerlidir.
Bir parti veya bağımsız aday bölümü sınırı içine basılmış birden fazla (EVET) veya
(TERCİH) mührü geçerlidir.
Açılırken yırtılan oy pusulaları geçerlidir.
Sandık mührü ve (EVET) veya (TERCİH) mührünün mürekkebi katlama nedeniyle
pusulanın başka yerlerine bulaşmış oy pusulaları geçerlidir.
Bu aşamada, geçerli olduğu tartışmasız olan pusulalar, okundukları anda tutanağa geçirilmiş
durumdadır.
Takip eden aşamada, önceden tereddütlü olduğu için kenara ayrılan oy pusulaları ele alınır.
Bu oy pusulaları tek tek değerlendirilir ve geçerli olup olmadıkları, hesaba katılıp
katılmayacakları, sandık kurulunca karara bağlanır. Geçerli ve geçersiz oy pusulası sayıları
tutanak defterine geçirilir.
SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR (Kanun no : 298 Madde no : 105)
Oyların sayımı ve cetvellere sonuçların geçirilmesi işi tamamlanınca, sandık kurulu başkanı,
bu sonuçları yüksek sesle ilan eder.
Sayım ve döküm işlemleri tamamlandıktan sonra; oy kullanan seçmen sayısının, kullanılan
geçerli oylar ve geçersiz oyların toplamına eşit olması gerekir.
Bu şekilde yapılan sayım ve döküm işlerinin tamamlanmasından sonra, sandık sonuç
tutanağının tamamlanıp imzalanıp mühürlenmesi aşamasına gelinir.
Sandık kuruluna, her seçim türü için oy pusulasındaki siyasi parti ve bağımsız aday sayısından
beş fazla sayıda sandık sonuç tutanağı verilir.
TUTANAĞA GEÇİRİLECEK BİLGİLER NELERDİR? (Kanun no : 298 Madde no : 105)
Oy vermenin yapıldığı tarih,
Oy sandığının sandık kurulu üyeleri ve seçim yerinde hazır bulunanlar önünde açıldığı
saat ve dakika; şayet sandık o seçim çevresi için belirlenen saatten sonra açılmışsa
bunun sebebi,
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 13
Sandık seçmen listesine kayıtlı olanların sayısı,
Oylamaya katılanların sayısı,
Geçerli ve geçersiz zarf sayısı,
Geçerli oyların sayısı,
Geçersiz oyların sayısı, tutanağa geçirilmesi gereken bilgilerden bazılarıdır.
Tutanağa geçirilecek bilgiler yasada liste halinde sayılmıştır.
SONUCUN İLANI (Kanun no : 298 Madde no : 105, 106)
Bu tutanak, başkan ve üyeler tarafından imzalanır ve bir örneği sandık çevresinde herkesin
görebileceği bir yere asılır.
Yapılan tüm bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri
tarafından imzalanır ve mühürlenir.
Sandık sonuç tutanağı düzenlendikten sonra, her bir müşahit için birer tane örneği hazırlanır,
sandık kurulu başkanı ve üyelerince imzalandıktan ve mühürlendikten sonra müşahitlere
dağıtılır.
Önemli: Müşahidimiz, kendisine verilen tutanak örneğinin ıslak imzalı ve mühürlü olmasına
dikkat etmelidir. Bu tutanak ıslak imzalı ve mühürlü olmazsa, ispat gücü ve hükmü de yoktur.
MÜŞAHİDİMİZİN TUTANAĞI ULAŞTIRMASI (Kanun no : 298 Madde no : 107)
Sandık sonuç tutanağını alan müşahidimiz, derhal bu tutanağı okul sorumlusuna
ulaştıracaktır.
Dikkat: Islak imzalı tutanak alınamadığı taktirde, tutanağın bir kopyası ya da fotoğrafı okul
temsilcisine ulaştırılmalıdır.
Pusula ve seçim araçlarının teslimi:
Sandık sonuç tutanağı müşahitlere dağıtıldıktan sonra pusulalar, zarflar ve tüm seçim araçları
ayrı ayrı paketlenir, başkan ve üyeler tarafından imzalanıp mühürlenmiş bir torbaya konulur
ve İlçe Seçim Kurulu'na götürülür.
Torbayı götürme ve teslim etme görevi, sandık kurulu başkanı ve en az iki sandık kurulu
üyesine aittir.
Teslim için başkanın yanında en az iki sandık kurulu üyesi de gidecek olduğundan, bu iki
üyenin adı kura ile belirlenir.
Adı kurada çıkmasa da, diğer sandık kurulu üyeleri ve müşahitler de bu teslimata refakat
edebilirler. Bu, sandık kurulu ve müşahitlere kanunun verdiği bir haktır.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 14
Dikkat: İlçe Seçim Kurulu'na pusula ve seçim araçlarını teslim etmeye gidilirken, hiçbir yere
uğranılamaz ve yolda durulamaz.
Dikkat: Kurada adı çıksın çıkmasın; SANDIK BAŞINDAYIZ ’lı müşahitler, eğer aynı araçta yer
varsa Sandık Kurulu Başkanı ile, yer yoksa kendi imkanları ile torbaların İlçe Seçim
Kurulu'na götürülmesi sırasında sandık kurulu başkanına eşlik etmelidirler.
Bu yasal bir haktır. Oylar, ve tutanaklar İlçe Seçim Kurulu'na teslim edilirken orada bulunmak
çok önemlidir.
Hatırlatma:
SANDIK BAŞINDAYIZ okul sorumlusu, sandık sonuç tutanağının ıslak imzalı ve mühürlü bir
örneğini merkezimize ulaştır. Müşahidimiz ise oyların teslimi için başkana refakat eder.
İTİRAZ VE ŞİKAYETLER (Kanun no : 298 Madde no : 110- 112)
İtiraz ve Şikayet :
Sandık Kurulu Başkanlarının ve Kurulun yaptıkları işlemlerin, aldıkları tedbirlerin kanunlara
aykırı olduğunun tespit edilmesi durumunda şikayet ve itiraz hakkı ortaya çıkar.
Kimler şikayet/itiraz edebilir :
Seçme yeterliğine sahip yurttaşlar, siyasi partilerin, il ve ilçe başkanları ve bunların vekilleri,
MÜŞAHİTLER ve adaylar bu hakkı kullanabilirler.
Seçim günü MÜŞAHİTLERİMİZ,
Herhangi bir hata gördüklerinde Sandık Kuruluna ŞİKAYET edeceklerdir.
Yasa hükmü, emir ve yasaklar çiğnendiğinde ya da şikayetleri ret edildiğinde ise
sandık kuruluna ya da ilçe seçim kuruluna İTİRAZ hakkını kullanacaklardır.
Sandık kuruluna şikayet, seçim sonuçlarını saptayan tutanağın düzenlenmesine kadar yazılı
veya sözlü olarak yapılır. Sözle yapılacak şikayetler gerekçesi ile birlikte tutanağa yazılır.
Şikayet edenin adı, soyadı, açık adresi yazılarak imza ettirilir. Yazılı olarak yapılacak
şikayetlerde, müşahidimiz şikayet dilekçesini 2 nüsha düzenleyip, 2. nüshayı alındı belgesi
yerine geçmek üzere imzalatıp okul sorumlusuna ulaştıracaktır.
Şikayet ret edilir ise, ret kararı da tutanağa geçirilip imzalanmalıdır.
İlçe seçim kuruluna itirazlar, oy verme gününden sonraki 2. İş günü (Salı günü) saat 15:00’e
kadar yazılı olarak yapılır. İlçe seçim kuruluna itiraz edebilmek için, seçim günü sandık
kuruluna şikayet ya da itiraz edilmiş olması şart değildir.
İtiraz ve şikayet dilekçesi örnekleri, müşahitlerimize verilecektir. Bu dilekçeler doldurulurken
gerekçe ve deliller gösterilecektir. İtirazlarda delillerin hangi resmi makamda bulunduğunun
bildirilmesi delil yerine geçer ve bu delili seçim kurulu temin eder.
İtiraz veya şikayet eden müşahidimiz, dilekçesini sandık kuruluna ilettikten sonra, dilekçenin
bir sureti üzerine imzalı mühürlü “alındı” şerhini işletip, dilekçe suretini geri alacaktır.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 15
İtiraz ve şikayetler , oy verme işlemini, sayımı ve dökümü durdurmaz.
Dikkat: Sandık kurulu, kararlarını oy çokluğuyla alır. Eğer üyelerin oyları arasında eşitlik
olursa, sandık kurulu başkanının oyunun bulunduğu taraf tercih edilir.
İtiraz ve şikayetler, sandık kurulu tarafından bir karara bağlandıktan sonra, verilen karar
tutanak defterine geçirilir ve altı imzalanır.
Şayet yapılan bir itiraz veya şikayet, sandık kurulu tarafından reddedilirse ve bu ret kararına
da itiraz edilirse sandık kurulu, ret kararına yapılan itirazı derhal İlçe Seçim Kurulu'na
göndermekle yükümlüdür.
Müşahidimiz, seçim günü sandık kuruluna yaptığı her türlü şikayet ve itirazın alındı belgesini
ve eğer var ise bunlarla ilgili ret kararlarının belgesini SANDIK BAŞINDAYIZ Okul sorumlusuna
iletecektir.
Şikayet ve itiraz dilekçesi örnekleri, müşahitlerimize oy verme gününden önce iletilecektir.
SONUÇ
Sevgili Sandık Başındayız Müşahitlerimiz;
İnandığımız tüm değerler ve demokrasi için; özgürlüğün, adaletin ve her biri emeğe,
fedakarlığa dayalı tüm hakların korunabilmesi için; ADİL BİR SEÇİMİN ne kadar önemli olduğu
hepinizin malumudur.
Bu seçimin adil geçmesini sizler sağlayacaksınız.
Halkımız için üstlendiğiniz bu görevinizde ve çabalarınızda başarılar dileriz.
SANDIKBAŞINDAYIZ Bağımsız Seçim Gönüllüleri El Kitabı V.06
www.sandikbasindayiz.org
Sayfa 16

Download Report