SANDIK KURULU ÜYELERİ VE
GÖZLEMCİLER (MÜŞAHİTLER)
İÇİN REHBER
CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ
AĞUSTOS 2014
HUKUK VE SEÇİM İŞLERİNDEN SORUMLU
GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI
2014
Ocak
01
02
03
04
05
Şubat
pt sa ça
1
6 7 8
13 14 15
20 21 22
27 28 29
pe
2
9
16
23
30
cu
3
10
17
24
31
ct
4
11
18
25
pa
5
12
19
26
pe
3
10
17
24
cu
4
11
18
25
ct
5
12
19
26
pa
6
13
20
27
ça
2
9
16
23
30
pe
3
10
17
24
31
cu
4
11
18
25
ct
5
12
19
26
pa
6
13
20
27
pt sa ça
1
6 7 8
13 14 15
20 21 22
27 28 29
pe
2
9
16
23
30
cu
3
10
17
24
31
ct
4
11
18
25
pa
5
12
19
26
Nisan
14
15
16
17
18
pt sa
1
7 8
14 15
21 22
28 29
27
28
29
30
31
18
19
20
21
22
pt sa ça pe
1
5 6 7 8
12 13 14 15
19 20 21 22
26 27 28 29
31
32
33
34
35
ct
3
10
17
24
31
pa
4
11
18
25
pt sa ça pe cu
1
4 5 6 7 8
11 12 13 14 15
18 19 20 21 22
25 26 27 28 29
ct
2
9
16
23
30
pa
3
10
17
24
31
pa
2
9
16
23
30
pt sa ça pe cu ct
1
3 4 5 6 7 8
10 11 12 13 14 15
17 18 19 20 21 22
24 25 26 27 28 29
pa
2
9
16
23
30
22
23
24
25
26
27
pt sa ça pe cu ct pa
1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30
Eylül
Kasım
44
45
46
47
48
pe cu ct
1
6 7 8
13 14 15
20 21 22
27 28 29
Haziran
cu
2
9
16
23
30
Ağustos
Ekim
40
41
42
43
44
pa
pt sa ça
2 09
9 10 3 4 5
16 11 10 11 12
23 12 17 18 19
13 24 25 26
14 31
Mayıs
ça
2
9
16
23
30
Temmuz
pt sa
1
7 8
14 15
21 22
28 29
05
06
07
08
09
Mart
pt sa ça pe cu ct
1
3 4 5 6 7 8
10 11 12 13 14 15
17 18 19 20 21 22
24 25 26 27 28
36
37
38
39
40
pt
1
8
15
22
29
sa
2
9
16
23
30
ça
3
10
17
24
pe
4
11
18
25
cu
5
12
19
26
ct
6
13
20
27
pa
7
14
21
28
ça
3
10
17
24
31
pe
4
11
18
25
cu
5
12
19
26
ct
6
13
20
27
pa
7
14
21
28
Aralık
49
50
51
52
01
pt
1
8
15
22
29
sa
2
9
16
23
30
Cumhuriyet bilhassa kimsesizlerin kimsesidir.
Mustafa Kemal ATATÜRK
Siyaset heyecan, inanmışlık, kararlılık işidir.
Heyecanınızı asla kaybetmeyin!
Kemal KILIÇDAROĞLU
Sevgili Partili Arkadaşım,
28 Ağustos 2014 tarihinde on birinci Cumhurbaşkanının
görev süresi sona eriyor.
On ikinci Cumhurbaşkanını ilk kez halk oylaması
ile seçeceğiz. Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana
parlamento içinden seçilen cumhurbaşkanları bundan
sonra doğrudan halk tarafından seçilecek.
Halkoyu ile Cumhurbaşkanı seçilmesi sürecinde siyasi
partilerin önemli görevleri bulunmaktadır. Seçim ve
sandık kurullarının oluşumundan, seçmen kütüklerinin
güncellenmesine; oy kullanma işlemlerinden, şikayet ve
itirazlara kadar her aşamada seçimin güvenli bir şeklide
yürütülebilmesi için partimize ve parti üyelerimize büyük
görev düşmektedir.
Partimiz, ilçe seçim kurulları ile sandık kurullarında üye ve
sandık başlarında gözetmen bulundurma hakkına sahiptir.
Bu rehber sandık kurulu üyeleri ve gözlemcilerimizin
oy kullanma sırasında ve öncesinde dikkat edecekleri
konuları içermektedir. Unutulmamalıdır ki sandık başında;
oy kullanma, sayım ve döküm sırasında yapılması gereken
müdahalelerin zamanında yapılmış olması, sonradan
yapılacak itirazların sonuç vermesi için en önemli
adımdır. Bu nedenle örgüt yöneticilerimiz, sandık kurulu
üyelerimiz, gözetmenlerimiz ve partililerimizin bu rehberi
iyice incelemeleri ve seçim sonuna kadar başucu kitapçığı
olarak ellerinin altında bulundurmaları yararlı olacaktır.
Unutmayın,
güç
örgütten
güçlüsünüzdür ve kazanırsınız.
gelir.
Örgütlüyseniz
Saygılarımla.
Bülent Tezcan
Genel Başkan Yardımcısı
Hukuk ve Seçim İşleri
İÇİNDEKİLER
1- GİRİŞ ..................................................................................9
Kimler Cumhurbaşkanı Seçilebilir? ....................................................9
Kimler Nasıl Aday Gösterebilir? ...........................................................9
Seçim Nasıl Yapılacak? ............................................................................9
Sandık Alanı, Sandık Çevresi, Oy Sandığı: ..................................... 10
Sandık çevresinde kimler bulunur?................................................. 10
2- SANDIK ÇEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER ............................12
Sandık kurulu kimlerden oluşur? ..................................................... 12
Gözlemci (Müşahit) kime denir, görevleri nelerdir? .................. 12
Gözlemcinin (Müşahidin)
sandık başında bulunma hakkı ........................................................ 14
Sandık kurulu üyelerinden
gelmeyen olursa ne olacak? .............................................................. 15
Sandık kurulu üyemiz geldi; ama gözlemcimiz (müşahidimiz)
gelmedi. Bu durumda ne olacak? .................................................... 15
Sandık Kurulu Üyemizin ve Gözlemcinin
(Müşahidin) oy kullanması ................................................................ 16
3- SEÇİM GÜNÜ ...................................................................17
Sandık başında kimler bulunabilir?................................................. 17
Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı ............................................... 17
Telefonla görüşme yasağı .................................................................. 17
Medya mensupları sandık alanına girebilir mi? ......................... 17
4- SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR .................................18
Sandık başına saat kaçta geleceğiz? ............................................... 18
5- OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR ................................20
Oy Nasıl Kullanılacak? .......................................................................... 20
Oy verme ne zaman başlar?............................................................... 20
Kimler oy kullanabilir? ......................................................................... 20
Kimlik Tespiti ........................................................................................... 20
Oy verme sırasında nelere dikkat edilir? ....................................... 21
Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde
hala seçmen varsa ne olacaktır?....................................................... 23
Oy kullanma bitiminin ilanı ............................................................... 23
6- OY DÖKÜM VE SAYIMI ....................................................24
Başlamadan önce .................................................................................. 24
Oylar sayılmadan önce neler yapılır? ............................................. 24
Sandıkların açılması .............................................................................. 25
Zarfların kontrolü .................................................................................. 25
Zarfların ayrılması .................................................................................. 26
Hangi oy pusulaları geçersizdir? ...................................................... 28
7- SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR ..............................31
Sonucun ilanı ve sandık sonuç
tutanağının tutulması .......................................................................... 31
Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir?........................................... 31
Sonucun ilanı .......................................................................................... 31
Gözlemcimizin (Müşahidimizin)
tutanağı ulaştırması .............................................................................. 32
Pusula ve seçim araçlarının teslimi.................................................. 33
8- İTİRAZ VE ŞİKAYETLER....................................................35
Şikayet ....................................................................................................... 35
İtiraz............................................................................................................ 35
Olağanüstü İtiraz ................................................................................... 38
Tam Kanunsuzluk İtirazı ...................................................................... 39
CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ
İLE İLGİLİ MEVZUAT ............................................................40
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu....................................................... 41
Seçimlerin Temel Hükümleri ve
Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ................................................ 52
İTİRAZ DİLEKÇELERİ............................................................75
Sandık Kurulu İşlemlerine Karşı Şikayet Dilekçesi ...................... 76
Sandık Kurulunun Şikayeti Red Kararına Karşı
Sandık Kurulu Aracılığıyla İtiraz Dilekçesi ..................................... 77
Sandık Kurulunun Şikayeti Red Kararına Karşı
Doğrudan İlçe Seçim Kuruluna Sunulacak
İtiraz Dilekçesi ......................................................................................... 78
Seçim Sonuçlarını Gösteriri Tutanağa Karşı
İtiraz Dilekçesi ......................................................................................... 79
1- GİRİŞ
Kimler Cumhurbaşkanı Seçilebilir?
Kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye
Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve
milletvekili seçilme yeterliğine sahip her Türk vatandaşı
Cumhurbaşkanı seçilebilir.
Kimler Nasıl Aday Gösterebilir?
Cumhurbaşkanı, ülkemizde ilk defa halk tarafından
doğrudan seçilecektir.
Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri
içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi
mümkündür. En az yirmi milletvekili yazılı olarak aday
teklifinde bulanabilecektir. Her bir milletvekili ancak bir
aday için teklifte bulunabilir.
En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde, aldıkları
geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında, yüzde onu
geçen siyasi partiler de ortak aday gösterebilir. Her bir
siyasi parti ancak bir aday için teklifte bulunabilir.
Aday gösterilmek kişinin yazılı muvafakatine bağlıdır.
Seçim Nasıl Yapılacak?
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt
çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk
oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen
ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk
oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve
geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı
seçilmiş olur.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin
ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi hâlinde, ikinci
9
oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya
göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. Bunların dışındaki
sebeplerle boşalma olması hâlinde ikame yoluna
gidilemez.
Oylamalara tek adayla gidilmesi hâlinde, oylama
referandum şeklinde yapılır. Aday geçerli oyların
çoğunluğunu alması hâlinde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması
hâlinde seçim yenilenir.
Yeni seçilen Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar
görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanlığı makamının ölüm, çekilme veya başka
bir sebeple boşalması hâlinde, yenisi seçilinceye kadar,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığına
vekillik eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.
Sandık Alanı, Sandık Çevresi, Oy Sandığı:
Sandık alanı ve sandık çevresi, farklı yerleri ifade etmektedir.
Sandık çevresi, sandığın çevresindeki 15 metre yarıçaplı
alandır. (Sandık alanına göre daha küçük bir çevre)
Sandık alanı ise, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez
olmak üzere 100 metre yarıçaplı alandır. (Sandık çevresine
göre daha geniş bir alan)
Oy Sandıkları; şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı, sert
plastikten yapılır.
Sandık çevresinde kimler bulunur?
Bir sandık çevresinde ve alanında, siyasi partilerin hem
sandık kurulu üyeleri hem de gözlemcileri (müşahitleri)
görev yapar. Sandık kurulu üyelerinin ve gözlemcilerin
(müşahitlerin) görev ve sorumlulukları farklıdır.
10
Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve döküm işlerini
yürüten kurulu oluştururlar.
Gözlemciler (müşahitler) ise siyasi partilerin seçimleri takip
eden, uygulamaları kontrol eden, gözleyen, itiraza yetkili
olup gerektiğinde şikayet ve itiraz eden görevlileridir.
Partimizin her sandıkta hem sandık kurulu üyesi, hem de
parti gözlemcisi (müşahidi) bulunacaktır.
11
2- SANDIK ÇEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER
Sandık kurulu kimlerden oluşur?
Şehirlerde; bir başkan ve bir memur üye ile son milletvekili
seçiminde en çok oy alan beş partinin belirleyeceği birer
üyeden oluşan 7 kişilik kuruldur.
Köylerde ise memur üye olmaz. Onun yerine köy ihtiyar
meclisi üyeleri arasından kura çekilerek bir üye belirlenir.
Sandık kurulu üyeleri, sandık başında resmi görev yapar.
Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa veren, kimlik kontrolü
yapan, seçim bittikten sonra sandığı açıp oyları sayan ve
tutanağı düzenleyen kurulun üyeleridir.
Sandık kurulu, seçim günü tüm sandık işlemlerini yürütür.
Hiç kimse, sandık
engelleyemez.
kurulunun
görevini
yapmasını
“Gözlemci” (Müşahit) kime denir, görevleri nelerdir?
Sandık başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partilerin
ve adayların kamu hizmetinden yasaklı olmayan ergin
kişiler arasından belirlediği, oy kullanma, sayım – döküm,
tasnif ve tutanakların tutulması işlemlerini takip eden
yetkiliye “gözlemci” veya “müşahit” denir.
Gözlemci (müşahit), seçimin tarafsız bir şekilde yürütülüp
yürütülmediği, sandık kurulunun görevini gerektiği
şekilde yapıp yapmadığı gibi hususları denetler. Gerekirse
şikayet hakkını kullanır ve bu şikayetini sandık kurulu
tutanak defterine işletir ve bir suretini alır. Şikayetin
kabul edilmemesi durumunda İlçe Seçim Kurullarına
itirazda da bulunabilir.
Seçim bitip oylar sayıldığında, oy sayılarının yazıldığı
ıslak imzalı sandık sonuç tutanağının bir örneğini İlçe
Başkanlığı’mıza ulaştırır.
12
Gözlemci (müşahit) sandık başında partinin ve adayın
temsilcisidir. Partimizin seçim sonuçlarından haberdar
olmasını ilk sağlayan kişidir. Bu nedenle gözlemcinin
sandık kurulu oluşturduktan, sandık torbasının ağzının
mühürlenmesine kadar tüm işlemleri takip etmesi
önemlidir.
Gözlemciler, sandık başında yasalara ve genelgelere uygun
yapılmayan tüm işlemlerle ilgili şikayet başvurularını
sandık kuruluna yaparlar.
Gözlemci sandık başında sürekli bulunarak;
• Sandık kurulunun oy kullanılması hazırlıklarını doğru
yapıp yapmadığını,
• Oy zarfının üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu
mührünün olup olmadığını,
• Oy pusulasının arkasına sandık kurulu mührünün olup
olmadığını,
• Seçmenlerin kabine cep telefonu veya elektronik
eşyalarla ile girip girmediğini,
• Engellilere ve okuma yazma bilmeyenlere nasıl oy
kullandırıldığını,
• Binada görevli diğer seçim görevlilerinin kendi
sandığında oy kullanıp kullanmadığını,
• Oy kullanmaya gelen seçmenlerinin kimliklerinin oy
kullanmaya uygun olup olmadığını,
• Oy kullanan seçmenin, listede sadece adının karşısını
imzalayıp imzalamadığını,
• Oy kullanma saatinin bittiği saatte sandık başında kaç
kişi bulunduğunu,
• Bu kişilerin kimliklerinin toplanıp toplanmadığını,
• Oy kullanma saatinin bitmesinden sonra gelen kişilere
oy kullandırılıp kullandırılmadığını,
• Sandıkların açılmasından sonra geçersiz zarfların
geçersizlik nedeninin yazılıp yazılmadığını,
13
• Zarf sayısı ile oy kullanan seçmen sayısının birbirini
tutup tutmadığını,
• Oy pusulalarının doğru sayılıp sayılmadığını,
• Çıkan oyların doğru adaya yazılıp yazılmadığını,
• Geçersiz oy pusulalarının ve zarfların ayrı paketlenip
paketlenmediğini,
• Geçersiz oy pusulalarının geçersizlik nedeninin yazılıp
yazılmadığını,
• Yırtılan, çizilen, üzerine işaret konulan, birden fazla
adaya mühür basılan oy pusulalarının geçersiz sayılıp
sayıldığının,
• Sandık sonuç tutanaklarının toplam oy sayılarını
gösterir kısmının doğru doldurulup doldurulmadığını,
ve bu kısmın, adayların aldığı oy toplamı ile tutup
tutmadığını,
• Sandık sonuç tutanaklarının ıslak imza ile imzalanıp
mühürlenip mühürlenmediğini
kontrol etmelidir.
Gözlemci, sandık başında herhangi bir aksaklıkla karşılaşırsa
MUTLAKA şikayet yöntemi ile başvuruda bulunmalı ve bu
şikayetin sonucunu sandık tutanak defterine işleterek,
sandık kurulu kararının bir örneğini almalıdır.
Gözlemcinin (Müşahidin) sandık başında bulunma
hakkı:
Oy vermenin başlangıcından itibaren gözlemcilerin
(müşahitlerin), tüm işlemleri takip etmek ve denetlemek,
tutanağa geçirmek ve gerektiği yerlerde itiraz etmek üzere
sürekli sandık çevresinde kalma hakkı vardır. Bu yasal hak,
hiçbir şekilde engellenemez.
DİKKAT: Seçim günü öncesinde, İLÇE BAŞKANLIĞIMIZCA
İMZALANAN VE MÜHÜRLENEN Gözlemci (Müşahit)
Belgesi” düzenlenerek gözlemcimize (müşahidimize)
verilmesi ÇOK ÖNEMLİDİR! Gözlemcimiz (müşahidimiz),
14
bu belge ile görevini yapabilecektir. Gözlemci belgelerinin
İlçe Seçim Kurulu tarafından onaylanmasına gerek yoktur.
Sandık kurulu üyelerimiz, diğer parti gözlemcilerinin
(müşahitlerinin) belgelerinin de kontrol edildiğinden emin
olmalıdır.
Sandık kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak?
Eğer sandık kurulu üyelerinden eksik varsa; gelmeyen üye
yerine, aynı partinin gönderdiği yedek üye geçer. Ancak 7
kişi toplanamazsa da 1 başkan ve 3 üyenin toplanmasıyla
kurul kurulmuş olur ve çalışmaya başlar. Diğer üyelerin
tamamlanması beklenmez.
Sandık Kurulu, yedek üyelerden de tamamlanamaz ve
başkan dahil 4 kişinin altına düşerse ne olacak?
Sandık başkanı bu eksikliği “okur yazar herhangi bir
seçmeni” kurulda görevlendirerek gidermek zorundadır.
DİKKAT : Böyle bir durumla karşılaşılırsa, Cumhuriyet Halk
Partisi gözlemcisi (müşahidi), mutlaka sandık kuruluna
başvurmalı ve kurulda asıl üye olma imkanını kullanmalıdır.
Sandık kurulu üyemiz geldi; ama gözlemcimiz
(müşahidimiz) gelmedi. Bu durumda ne olacak?
Bu durumda Partimiz adına sandık kurulu üyeliği yapan
üyemiz, aynı zamanda gözlemcimizin (müşahidimizin)
görevlerini de yerine getirmeye çalışacaktır. Fakat sandık
kurulu üyesinin, kurul üyesi sıfatıyla şikayet ve itiraz hakkı
yoktur. Bu nedenle sandık kurulu üyesi sandık kurulunun
usulüne uygun işlemler yapması için çalışmalı; gerekli
karar ve önlemi aldırmak üzere müdahale etmeli; gerekirse
sandık kurulunun alacağı kararlara muhalefet şerhi
koymalıdır.. Ayrıca, seçmen sıfatıyla şikayet ve itiraz yoluna
da gidebilir.
15
Sandık kurulu üyemiz, kurul görevini yaparken bir
yandan da gelmeyen gözlemcimizin (müşahidimizin)
görevini nasıl üstlenecek?
Seçimin adil bir şekilde devam etmesini denetleyecek,
oyların sayılmasından sonra sandık sonuç tutanağının kurul
tarafından imzalanmış mühürlü bir örneğini, gelmeyen
gözlemci (müşahit) yerine alıp İlçe Başkanlığı’mıza
ulaştıracaktır.
Sandık Kurulu Üyemizin ve Gözlemcinin (Müşahidin)
oy kullanması:
Gözlemcimiz (müşahidimiz), kendi oy kullanacağı
sandıktan başka bir sandıkta oy kullanacak olabilir. Bu
durumda, sabah erkenden oy vereceği sandıkta oyunu
kullanıp derhal gözlemci (müşahit) olarak görevli olduğu
sandığa gitmelidir.
Sandık kurulu asıl üyelerinin isimleri sandık seçmen
listesinde yazılı olup, bu kişiler görevli oldukları sandıkta
oy kullanırlar. Yedek sandık kurulu üyesi olup da asılın
gelmemesi nedeniyle sandık kurulunda görev alanlar ise
kendi sandıklarında oy kullanacaklardır.
Partimiz, gözlemci (müşahit) atamalarını yaparken,
gözlemciye (müşahide) en uygun sandıkta görev vermeye
özen gösterecektir.
Görev
bilgilendirmelerinde
üyelerimize
telefon
veya e-posta ile ulaşılabilir. Bu yüzden, üyelerimizin
kayıtlarındaki bilgilerini güncel tutmaları önemlidir.
16
3- SEÇİM GÜNÜ
Sandık başında kimler bulunabilir?
Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar,
milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve
görevli gözlemciler (müşahitler) ile bina sorumluları ve
çağrı üzerine gelen görevli kolluk güçlerinden başka kimse
bulunamaz.
Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı:
Seçmenlerin yanlarında telefon, fotoğraf makinesi,
herhangi bir kayıt cihazı var ise oy vermeden önce sandık
görevlilerine bu cihazların tümünü bırakmaları gerekir.
Ancak, seçmenin üst araması yapılamaz.
Telefonla görüşme yasağı:
Sandık çevresinde sadece sandık kurulu üyeleri yalnızca
görevleri ile ilgili telefon görüşmesi yapabilirler. Diğer
kimselerin sandık çevresinde telefon görüşmeleri
yapmaları yasaktır.
Medya mensupları sandık alanına girebilir mi?
Medya mensuplarının sandık çevresinde, sandık başı
işlemlerine engel olmamak şartıyla, haber amacıyla
görüntü ve bilgi elde etmeleri serbesttir.
17
4- SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR
Sandık başına saat kaçta geleceğiz?
Sandık Kurulu Başkanı, İlçe Seçim Kurulu’ndan aldığı oy
pusulası, sandık, torba, seçmen listesi, mühür vs. gibi
oy verme araçlarını, oy verme zamanı başlamadan bir
saat önce saat 07.00’da sandığın konulacağı yerde hazır
bulundurmak zorundadır. Bu saat doğu illerimiz için
06.00’dır.
Bu yüzden, sandık kurulu üyelerimiz ve gözlemcilerimiz
(müşahitlerimiz) de, seçim günü oy kullanma başlamadan
en geç bir buçuk saat önce, yani saat 05.30 veya 06.30’da
oy verme yerine gelmiş olmalıdırlar.
DİKKAT: Gerekli kimlik ispatından geçen yetkililer dışında
hiç kimse ilgili sandık başında bulunamaz ve sabah
hazırlıklar sırasında odaya alınamaz.
Sabah sandık başında olmak çok önemlidir. Aksi halde,
“sandığın boş şekilde mühürlenmesi ve oy pusulalarının
sayılıp ayrılması, oy pusulaları ve zarfların ayrı ayrı
mühürlenmesi gibi” önemli işlemlerin kontrol edilememesi
söz konusu olacak oy/sandık güvenliği riske girecektir.
Sandık kurulunda yer alan başkan ve üyeler önce yemin
ederler:
And içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy verme yerini
düzenleme işleri bittikten sonra, oy pusulaları sayılır,
her birinin üzerine sandık kurulu mührü basılır.
Böylece üzerinde sandık kurulunun mührü bulunan oy
pusulalarının sayısı tespit edilir.
İlçe Seçim Kurulu’nun mührünü taşıyan zarflar üzerine
ayrıca sandık kurulu tarafından ikinci bir mühür daha
basılır. Böylece zarflar üzerinde iki mühür yer alır.
18
DİKKAT: Boş oy pusulaları ve zarfları ile çuval hiçbir gerekçe
ile önceden açılamaz ve işlem yapılmış, mühürlenmiş,
hazırlanmış olarak seçim günü sandığa getirilemez.
Boş oy pusulası ve zarfları ile çuvalların açılmasından
başlanarak tüm işlemler, sandık kurulu ve gözlemciler
(müşahitler) kontrolünde yapılmalıdır!
Bu işler tamamlandığında ve saati geldiğinde, oy verme
işlemine geçilir.
19
5- OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR
Oy Nasıl Kullanılacak?
Oylamalarda kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında
“Cumhurbaşkanı Adayları” ibaresi ile Yüksek Seçim Kurulu
tarafından çekilen kuraya göre sırası belirlenen adayların
adı ve soyadı yer alır. Oy, adaylardan birine ait alana “evet”
ya da “tercih” mührünün basılmasıyla kullanılır.
Oylamanın referandum şeklinde yapılması hâlinde beyaz
üzerine “Evet”, kahverengi üzerine “Hayır” ibareleri yazılı, iki
ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulası kullanılır.
Oy verme ne zaman başlar?
Oy verme saat 08.00’de başlar ve 17.00’de biter. Doğu
illerimizde ise 07.00’da başlar, 16.00’da biter. Oy vermeye
saatinde başlanıp başlanmadığı ve saatinde sonuçlandırılıp
sonuçlandırılmadığı tutanak altına alınmalıdır.
Oy verme saatinden sonra gelen kişilere oy kullandırılmaya
devam edilirse şikayet yolu ile sandık kuruluna
başvurulmalıdır. Şikayet ve verilen karar sandık kurulu
defterine geçirilmelidir.
Kimler oy kullanabilir?
Ancak “sandık seçmen listesinde” adı yazılı olan kişiler oy
kullanabilirler.
Kimlik Tespiti:
Seçmen, T.C. Kimlik numarası yazılı olan nüfus cüzdanı,
pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü belgesi, avukat kimliği
vs. resmi belgeler ile kimliğini kanıtladıktan sonra oy
kullanabilir.
20
DİKKAT: Fotoğraflı ve T.C Kimlik numaralı olarak belirtilen
kimlik tiplerinden biri ile kimlik tespiti yapılamayanlar
oy kullanamazlar. Ancak T.C. Kimlik numarası olmayan
fotoğraflı resmi kimlik belgesinin yanı sıra T.C. Kimlik
numarasının yer aldığı onaylı Nüfus Kayıt Örneği’nin ibrazı
halinde oy kullanılabilir.
Oy verme sırasında nelere dikkat edilir?
Gebeler, hastalar, engelliler, yaşlılar sıra ile bekletilmeden
oylarını
kullanırlar.
Güvenlik
görevlilerinin
de
bekletilmeden oy kullanmalarına izin verilir.
Sandık başında seçmene; vereceği oy hakkında hiç kimse
müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamaz. Hiçbir seçmen
oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz.
Görme engelliler, elleri eksik olanlar, felçliler veya bu
gibi bedeni sakatlıkları olanlar, akrabaları ya da başka bir
seçmen yardımıyla oylarını kullanırlar.
Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez. Sandık
başkanının bu kişilerin tümüne bizzat yardım etme hakkı
yoktur. Sandık başkanı da sadece bir kişiye kapalı oy verme
yerinde yardımcı olabilir. Bu nedenle sandık başkanı birden
fazla kişiye kapalı oy verme yerinde yardımcı olmak isterse
şikayet hakkınızı kullanmanız gerekir.
Okur-yazar olmayanlara sandık alanında başkaları
yardımda bulunamaz. Bu durumdaki seçmen talep
ederse ancak sandık kurulu başkanı gerekli açıklamada
bulunabilir, ancak seçmenle birlikte oy verme kabinine
giremez.
Seçmen kapalı oy verme yerinden çıkmadıkça hiç kimse
oraya giremez. Oy pusulasını hazırlamak için gerekli normal
süreden fazla kapalı oy verme yerinde kalan seçmenler
kurul başkanı tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen kapalı
oy verme yerinden çıkmayan seçmen oradan görevlilerce
çıkartılır.
21
DİKKAT: Sandık kurulu üyelerimiz ve gözlemcilerimiz
(müşahitlerimiz), oy kullanma süresince asla sandık
başından ayrılmayacaklardır. Zaruri ihtiyaçlar aynı anda
değil dönüşümlü olarak giderilmelidir.
Oy kullanan seçmen sandığa oyunu attıktan sonra, seçmen
listesinde adının karşısını imzalar. İmza atamayanların
sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu
parmağı olmayan seçmenin hangi parmağı bastığı yazılır,
hiç parmağı olmayan seçmenin durumu adı karşısına
yazılıp başkan tarafından imzalanır.
Kişinin sadece adının karşısını imzaladığı gözlemcimizce
(müşahidimiz) kontrol edilmelidir. Aksi durum varsa
şikayet yöntemine başvurulmalıdır.
DİKKAT: Oy kullanacak kişinin paravana kendisinin
gitmesine ve yanında başka bir kişinin bulunmamasına
dikkat ediniz!
Sandık seçmen listesinde o sandığın seçmenleri
dışında;
• Sandık Kurulu Üyeleri,
• O sandık alanında görevli kolluk kuvvetleri ve bina
sorumluları,
• İlçe Seçim Kurulu’nca Sandık Kurulu Başkanını ulaştırma
görevi ile görevlendirilmiş kişilerin isimleri yer alacaktır.
Bu kişilerin kendi sandık seçmen listelerindeki isimlerinin
karşısında ise oy kullanamaz şerhi bulunacaktır.
İlçe Seçim Kurullarınca verilmiş oy kullanmaya izin veren
görevli belgesini ibraz edenler sandık seçmen listesinde
isimleri olmadığı halde o sandıkta oy kullanabilirler.
Sandık kurulu başkanı bu kişilerin görevli belgelerini oy
kullandıktan sonra mutlaka alacaklar ve o kişinin kayıtlı
olduğu sandık kuruluna oy kullandığını bildireceklerdir.
22
Gözlemcimiz (müşahidimiz) bildirme işlemini
Başkanlığımıza ileterek takibini yapacaktır.
İlçe
DİKKAT: İlçe seçim kurullarınca verilmiş belgesi olmayan
hiçbir görevli ve sorumlu, kendi sandığı dışında oy
kullanamaz.
Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala
seçmen varsa ne olacaktır?
Bitiş saati geldiği halde, sandık başında oy vermek için
bekleyen seçmen varsa, bunlar sandık başkanı tarafından
sayılır, kimlikleri tespit edilir ve sıra ile oyları kullandırılır.
Oy verme bitiş saatinden sonra sandık başına gelen seçmen
oy kullanamaz. Aksi durumda şikayet yoluna başvurulmalı
ve bu durumun tutanağa geçirilmesi sağlanmalıdır.
Oy kullanma bitiminin ilanı:
Oy verme işlemi bittiğinde, kurul başkanı bunu yüksek
sesle ilan eder ve oylamanın bittiğini tutanak defterine
geçirir.
Sandık seçmen listesinde olanların tümü oyunu kullanmış
olsa bile oy verme işleminin sona erme saatinden önce
sandıklar açılamaz.
23
6- OY DÖKÜM VE SAYIMI
Başlamadan önce:
Oy verme yerinde hazır bulunanlar, sayım ve dökümü
izleyebilirler. Sandık kurulu başkanı, sayımın rahatça
yürütülebilmesi için belli bir mesafe belirleyerek gerekli
tedbirleri alır. Bu sebeple alanı belirlemek için ip germe
yöntemi kullanılabilir.
Masa üzerinde, sandıktan başka ne varsa kaldırılır ve
sandık seçmen listesinde yazılı seçmenlerin adları ile
karşılarındaki imza veya parmak izleri kontrol edilerek, kaç
kişinin oy vermiş olduğu sayılır.
Bu toplama yapılırken, sandık seçmen listesinde kayıtlı
bulunsalar bile, başka bir sandıkta görevli oldukları ilçe
seçim kurulu başkanı tarafından bildirilen kişiler sandık
seçmen sayısına dahil edilmezler.
Sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunmasa da, o sandıkta
oy kullanmış olanlar ise (sandık kurulu üyeleri, görevliler)
oy kullanan seçmen sayısına dahil edilirler.
Oylar sayılmadan önce neler yapılır?
Kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılır, oy kullanan
seçmen sayısıyla toplanır ve ilk teslim alınan pusula ve zarf
sayısıyla karşılaştırılıp, rakamların birbirini tutup tutmadığı
denetlenir. Daha sonra, kullanılmayan oy pusulaları
ve zarflar ayrı ayrı paket haline getirilerek mühürlenir,
üzerlerine sayıları yazılır.
Sandık kurulu başkanı (EVET) veya (TERCİH) mühürlerini
bir zarfa koyarak bu zarfın ağzını kapatır ve mühürler;
kullanılmamış pusula ve zarflarla birlikte torbaya koyar,
torbanın bu kısmını iple bağlar.
24
Bu işlemler bitirildikten sonra sandıktan çıkacak birleşik
oy pusulalarının konmasına yarayan torbanın boş olduğu
tespit ve ilan edilir. Yapılanlar tutanağa geçirilir.
Sandıkların açılması:
Bu işlerden sonra, sandık, oy verilen yerde bulunanların
huzurunda açılır. Sandıktan çıkan zarflar açılmadan sandık
kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır.
Eğer sonuçlar tutuyorsa 3. kez saymaya gerek yoktur.
Eğer sonuçlar tutmazsa, 3. kez sayılır ve bu son sayımın
sonucuna göre çıkan zarf sayısı tutanağa geçirilir.
Zarfların kontrolü:
Bütün zarflar sayıldıktan sonra, zarfların geçerli olup
olmadıkları kontrol edilir.
Hangi tür zarflar geçersizdir?
• Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan,
• Üzerinde İlçe Seçim Kurulu ve sandık kurulu mührü
bulunmayan,
• Tamamı yırtılmış olan,
• Üzerinde “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu”
filigranı olmayan kâğıttan imal edilmiş olan,
• Üzerinde Yüksek Seçim Kurulu amblemi olmayan,
• Üzerinde İlçe Seçim Kurulu ve sandık kurulu mührü
dışında herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya
herhangi bir işaret bulunan,
zarflar geçersizdir.
**Zarfın üzerinde, leke veya çizik olsa bile, bunun işaret
koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamıyorsa,
o zarf geçerlidir.
25
Zarfların ayrılması:
Sandık kurulu, sandıktan çıkan zarfları bu şekilde geçerli
ve geçersiz olarak ikiye ayırır. Bu işlem yapılırken itiraza
uğrayan zarflar olursa, bunlar da bir kenara konulur.
Önce, itiraza konu olan zarflar tek tek kontrol edilir ve bu
zarfların geçerli mi geçersiz mi olduğu konusunda kurul
tarafından karar verilir. İtirazlı zarflardan geçerli olduğuna
karar verilenler, geçerli zarflarla birleştirilir. Geçersiz sayılan
zarflar da geçersiz zarflarla birleştirilir.
Böylece tüm zarflar, geçerli ve geçersiz zarflar şeklinde
ikiye ayrılmış olur. Bunların ayrı ayrı sayıları tespit edilir.
Sayılar tutanağa işlenir.
Daha sonra geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri
mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır ve
kesinlikle açılmaz.
Artık, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları tespit edilmiştir.
Sonra, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları toplanır ve o
seçim türü için oy kullanan seçmen sayısı ile karşılaştırılır.
Oy kullanan seçmen sayısı ile geçerli ve geçersiz zarfların
toplamı tutuyorsa sorun yoktur.
Geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, o seçim türü için
oy kullanan seçmen sayısına eşit veya eksik ise, herhangi
bir sorun yoktur, başkaca bir işlem yapılmaz ve pusulaların
okunmasına geçilebilir.
Geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, oy kullanan
seçmen sayısından daha fazla çıkarsa, burada bir sorun
vardır.
Çünkü, oy kullanan kişilerden daha fazla zarf çıkmış
demektir.
Sandıktan, oy kullanan seçmenden daha fazla zarf
çıktığında, eşitliği sağlayabilmek için önce geçersiz zarf
sayısı düşülür.
26
Geçersiz zarf sayısı düşüldükten sonra, hala zarf sayısı
oy veren seçmen sayısından fazla çıkarsa, sandık kurulu
başkanı geçerli zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda
zarfı gelişigüzel çeker ve gelişigüzel olarak çekilen bu
zarflar açılmadan derhal yakılarak imha edilir.
İmha edilen zarf sayısı tutanağa yazılır.
Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy
zarfları sandığın içine tekrar konulur.
Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine geçirilerek,
sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve
mühürlenir.
DİKKAT: Eşitliği sağlamak üzere ayrılan geçersiz zarflar
yakılmaz. Geçersiz zarflar çıkartıldıktan sonra, kalan zarf
sayısı oy veren seçmen sayısından hala fazla çıkarsa,
yukarıda anlatıldığı gibi, gelişigüzel çekilen geçerli oy
zarfları yakılır. Geçersiz zarflar ayrıca paketlenerek üzerine
sayısı yazılır.
Ara vermeden, sayım ve döküm işlemlerine geçilir.
Artık zarfların açılması ve oyların sayılması aşamasına
gelinmiştir.
Sandık kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dökümü için
görev dağılımı yapar.
Başkan,
• Siyasi partilere bağlı bir üyeyi oy zarflarını sandıktan
çıkarıp kendisine vermek için görevlendirir.
• İki üyeyi okunan oy pusulalarını sayım döküm cetveline
işlemek için görevlendirir.
• Bir üyeyi de dökümü yapılmış oy pusulalarını masa
üzerinde düzenli bir biçimde yerleştirmek ve korumak
üzere görevlendirir.
27
Kurulda bu sayıda siyasi parti mensubu üye bulunmaması
halinde bunların yerine Sandık Kurulu Üyeliği görevine
getirilmiş olan diğer üyeler görevlendirilir.
Görev dağılımı yapıldıktan sonra ilk olarak Başkan
cetvellerin ve sayılacak pusulaların konulacağı torbanın
boş olduğunu gösterir. Zarfların açılmasına geçilir. Zarfı
almakla görevli üye, zarfı sandıktan alır ve başkana verir.
Başkan oy zarfını açar, oy pusulası üzerinde hangi bölüme
“EVET” veya “TERCİH” mührü basılmış ise o bölümü
herkesin görebileceği ve işitebileceği şekilde okur ve bu
iş için görevlendirilen üyeye verir ve birleşik oy pusulasını
torbaya atar.
Sandık kurulu başkanı, hesaba katılacağında tereddüt
edilmeyen her oy pusulasını okudukça, okunan oy, yazıcı
iki üye tarafından sayım döküm cetveline işlenir.
Geçersiz olabileceğinden tereddüt edilen oy pusulaları bir
kenara ayrılır. Bu sırada sayıma ara verilmez.
Hangi oy pusulaları geçersizdir?
Yukarıda, hangi zarfların geçersiz olacağı anlatılmıştı. Bu
kısımda, zarftan çıkan pusulalardan bahsedilmektedir.
Aşağıda yazılı birleşik oy pusulaları geçerli değildir:
• Arkasında sandık kurulu mührü olmayan
• Sandık kurulunca verilen ve o seçim için düzenlenmiş
biçim ve renkte olmayan,
• Üzerinde “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu”
filigranı bulunmayan,
• Hiçbir yerine “EVET” veya “TERCİH” mührü basılmamış
olan,
• Birden fazla adaya ait alana “EVET” veya “TERCİH” mührü
basılmış olan,
28
• Başka adaya ait alana taşmış “EVET” veya “TERCİH”
mührü bulunan,
• Bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya koparılmış
olan,
• Üzerine “EVET” veya “TERCİH” mührü dışında veya “EVET”
veya “TERCİH” mührü yerine herhangi bir özel işaret,
herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi
basılmış olan,
• Üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında
yazılar veya harfler veya sayılar yazılmış veya şekiller
çizilmiş olan.
Hangi oy pusulaları geçersiz sayılmaz?
• Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında
yırtılan,
• Bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılmış
olan
• Herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun
özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının
anlaşılamayan,
• Birleşik oy pusulasının katlanarak zarfa konulması
sebebiyle “EVET” veya “TERCİH” mührü ile oy pusulasının
arkasına basılan sandık kurulu mühür izi, oy pusulasının
diğer kısımlarına geçen,
• Bir adaya ait alana basılan “EVET” veya “TERCİH”
mührünün sadece iki adaya ait alanı ayıran çift çizgili
bölgeye taşmış olması.
• Bir adaya ait alana birden çok “EVET” veya “TERCİH”
mührü basılması
Bu aşamada, geçerli olduğu tartışmasız olan pusulalar,
okundukları anda tutanağa geçirilmiş durumdadır.
Takip eden aşamada, önceden tereddütlü olduğu için
kenara ayrılan oy pusulaları ele alınır.
29
Bu oy pusulaları tek tek değerlendirilir ve geçerli olup
olmadıkları, hesaba katılıp katılmayacakları, sandık
kurulunca karara bağlanır. Geçerli ve geçersiz oy pusulası
sayıları tutanak defterine geçirilir.
Sandık kurulunun kararına katılmayan kurul üyesi,
katılamama sebeplerini, muhalefet şerhi olarak tutanak
defterine yazar ve imzalar.
30
7- SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR
Sonucun ilanı ve sandık sonuç tutanağının tutulması:
Oyların sayımı ve sayım döküm cetvellerine sonuçların
geçirilmesi işi tamamlanınca, sandık kurulu başkanı, bu
sonuçları yüksek sesle ilan eder.
Sayım ve döküm işlemleri tamamlandıktan sonra; oy
kullanan seçmen sayısının, kullanılan geçerli oylar ve
geçersiz oyların toplamına eşit olması gerekir.
Bu şekilde yapılan sayım ve döküm işlerinin
tamamlanmasından sonra, sandık sonuç tutanağının
tamamlanıp imzalanıp mühürlenmesi aşamasına gelinir.
Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir?
Tutanağa geçirilmesi gereken bazı bilgiler aşağıda
belirtilmiştir:
• Sandık seçmen listesinde kayıtlı olmayan ancak kanun
gereği oy kullanan seçmen sayısı,
• Oy kullanan seçmenlerin toplam sayısı,
• Geçerli oy pusulalarının toplamı.
• Geçersiz sayılan veya hesaba katılmayan oy pusulası
toplamı ile geçersizlik sebepleri.
Sonucun ilanı:
Sandık sonuç tutanağı, başkan ve üyeler tarafından
imzalanır ve bir örneği sandık çevresinde herkesin
görebileceği bir yere asılır.
Yapılan bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilerek,
sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve
mühürlenir. Karara katılmayan kurul üyesi karara muhalefet
şerhi yazarak imzalar.
31
Sandık sonuç tutanağı düzenlendikten sonra, her bir
gözlemci (müşahit) için birer tane örneği hazırlanır,
sandık kurulu başkanı ve üyelerince imzalandıktan ve
mühürlendikten sonra gözlemcilere (müşahitlere) dağıtılır.
ÖNEMLİ: Gözlemcimiz (müşahidimiz), kendisine verilen
tutanak örneğinin ıslak imzalı ve mühürlü olmasına dikkat
etmelidir. Bu tutanak ıslak imzalı ve mühürlü olmazsa,
ispat gücü ve hükmü de yoktur. Her sandık kuruluna yeteri
kadar sandık sonuç tutanağı yasa gereği verilmekte olup,
sandık sonuç tutanağı bulunmaması gibi bir olasılık söz
konusu değildir.
DİKKAT: Eğer sandık kurulu üyesi ve aynı partinin
gözlemcisi (müşahidi) ıslak imzalı ve mühürlü tutanaktan
isterlerse; imzalı ve mühürlü tutanak, sandık kurulu
üyesine verilir. Bu durumda aynı partinin gözlemcisine
(müşahidine) tutanağın sadece kopyası verilecektir.
Gözlemcimizin (Müşahidimizin) tutanağı ulaştırması:
Sandık sonuç tutanağını alan gözlemcimiz (müşahidimiz),
derhal bu tutanağı o ilçede bulunan İlçe Başkanlığı’mıza
ulaştıracaktır. Zira, bu tutanaklar her ilçe, İl ve Genel
Merkezimizde birleştirilecek ve oy sayıları denetlenecektir.
DİKKAT: Islak imzalı ve mühürlü sandık sonuç tutanakları,
İlçe Başkanlıklarımıza derhal ulaştırılmadığı takdirde,
sonuçların adil ve hatasız olarak açıklanıp açıklanmadığı
denetlenemeyecektir.
HATIRLATMA: Şayet Partimizi temsil eden gözlemcimiz
(müşahidimiz) o gün sandık başına gelmediyse, yukarıda
anlatıldığı gibi, gözlemcinin (müşahidin) görevini sandık
kurulu üyemiz yerine getirecektir. Bu gibi durumlarda,
sonuç tutanağını İlçe Başkanlığı’mıza ulaştırma görevi
sandık kurulu üyemize aittir.
32
Ulaştırma işi İlçe Başkanlarımızın belirleyeceği bina
sorumlularına tutanakların teslim edilmesi yöntemiyle de
yapılabilir.
Pusula ve seçim araçlarının teslimi:
Sandık sonuç tutanağı gözlemcilere (müşahitlere)
dağıtıldıktan sonra geçerli ve geçersiz pusulalar, zarflar ve
tüm seçim araçları ayrı ayrı paketlenir, başkan ve üyeler
tarafından imzalanıp mühürlenmiş bir torbaya konulur ve
İlçe Seçim Kurulu’na götürülür.
Torbayı götürme ve teslim etme görevi, sandık kurulu
başkanı ve en az iki sandık kurulu üyesine aittir.
Teslim için başkanın yanında en az iki sandık kurulu üyesi
de gidecek olduğundan, bu iki üyenin adı kura ile belirlenir.
Adı kurada çıkmasa da, diğer sandık kurulu üyeleri ve
gözlemciler (müşahitler) de bu teslimata refakat edebilirler.
Bu, sandık kurulu ve gözlemcilere (müşahitlere) kanunun
verdiği bir haktır.
DİKKAT: İlçe Seçim Kurulu’na pusula ve seçim araçlarını
teslim etmeye gidilirken, hiçbir yere uğranılamaz ve yolda
durulamaz.
DİKKAT: Kurada adı çıksın çıkmasın; CHP’li Sandık Kurulu
Üyeleri, eğer aynı araçta yer varsa Sandık Başkanı ile yer
yoksa kendi imkanları ile torbaların İlçe Seçim Kurulu’na
götürülmesi sırasında sandık kurulu başkanına eşlik
etmelidirler.
Bu yasal bir haktır. Oylar ve tutanaklar İlçe Seçim Kurulu’na
teslim edilirken orada bulunmak çok önemlidir. Çünkü teslim
sırasında ilçe seçim kurulu görevlisi tarafından sandık sonuç
tutanağının üst kısmında yer alan rakamsal veriler ayrı ayrı
kontrol edilerek geçerli ve geçersiz oylar ile seçmen sayılarının
sağlaması yapılır. Bu aşamada tespit edilen hatalar sandık
kurulu başkanı tarafından tutanağın üst kısmı düzeltilerek
33
imzalanır ve ilçe seçim kurulunca yapılan bu değişikliğe
ilişkin ayrıca bir düzeltme tutanağı tanzim edilir. Bu düzeltme
sırasında gerekirse torba açılarak ayrı ayrı paketlenmiş olan
geçerli ve geçersiz oylar sayılabilir. Ancak, sayım döküm
cetvellerindeki rakamlarda düzeltme yapılamaz. Böyle bir
durumda sandık kurulu üyemiz yapılan düzeltmeleri ve
düzeltme tutanağını anında ilçe başkanlığımıza bildirmelidir.
Aksi takdirde gereksiz itirazlar ve hak kayıpları ortaya
çıkacaktır.
HATIRLATMA: CHP gözlemcisi (müşahidi), sandık sonuç
tutanağının ıslak imzalı ve mühürlü bir örneğini İlçe
Başkanlığı’mıza ulaştırır. Sandık kurulu üyemiz ise oyların
teslimi için başkana refakat eder.
34
8- İTİRAZ VE ŞİKAYETLER
ŞİKAYET
Sandık kurulunun her türlü iş ve işlemlerine karşı sandık
kuruluna karşı şikayet yoluna gidilebilir.
Şikayet sözlü de yapılabilir. Fakat partimiz gözlemcileri
(müşahitleri) şikayeti ispat kolaylığı sağlaması için yazılı
yapacaktır. İki nüsha doldurulacak şikayetin bir tanesi
alındı belgesiyle alınacak ve yapılan şikayetin sandık
kurulu tutanak defterine işlenmesi sağlanacaktır.
Şikayet, sandık kuruluna yapılır.
Sandık kurulu şikayeti üyelerin oy çokluğu ile karara
bağlar. Oy eşitliği halinde başkanın oy kullandığı tarafın
görüşü geçerli olur. Şikayet kabul edilirse işlem düzeltilir.
Fakat şikayet reddedilirse ret kararı yazılmalıdır. Ret
kararının bir örneğinin şikayet edene derhal verilmesi
gereklidir. Parti gözlemcimiz (müşahidimiz) bu ret kararını
ilçe başkanlığımıza ulaştıracaktır.
ÖNEMLİ: Cumhurbaşkanı seçiminde sadece geçerli
oyların salt çoğunluğu dikkate alınacağından, şikayet
hakkının zamanında ve doğru kullanılması büyük önem
taşımaktadır. Çünkü; oy pusulalarının ya da zarfların
geçerli ya da geçersiz olduğuna ilişkin şikayetlerin
sandık sonuç tutanağı düzenlenmeden önce sandık
kuruluna yapılması zorunludur. Bu konuda sandık
kuruluna şikayette bulunarak, tutanak defterine
işlenmesi sağlanmadığı takdirde, geçerli-geçersiz zarf
ve oy pusulası konusunda ilçe ve il seçim kurullarına
itiraz başvurusu yapma imkanı bulunmamaktadır.
35
Şikayette bulunabilecekler:
• Seçmenler
• Siyasi partiler veya bunların tüzüklerine göre kuruluş
kademelerinin başkanları ya da yetkili kıldıkları kişiler,
• Gözlemciler (müşahitler)
• Adaylar
Sandık kurulu üyesi bir usulsüzlük gördüğünde kendi
kurul başkanına başvurabileceği gibi gözlemcimizi
(müşahidimizi) şikayette bulunması konusunda uyarabilir.
DİKKAT: Sandık kurullarının sonuç tutanaklarını
imzalamasından sonra şikayet başvurusu yapılamaz. Bu
nedenle şikayetin, usulsüzlüğün olduğu anda yapılması
gerekmektedir. Islak imzalı sandık sonuç tutanaklarındaki
yanlışlıklara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.
Bu rehberde anlatılan konuların tümüyle ilgili şikayette
bulunulabilir. Özellikle sandık sonuç tutanaklarının
hazırlanması sırasında alınan oyların başka adaylara
yazılması durumunda sonuç tutanağı imzalanana kadar
şikayet yapılmalıdır. Bunun dışında yukarıda anlatılan
durumların herhangi birisinde aksaklık olduğunu gören
gözlemcimiz (müşahidimiz) şikayette bulunmalıdır.
Şikayet yolunun kapanmasından sonra yapılacak
itirazlarda sandık başı başvuruları kanıt olacağından
şikayet yapmış olmak çok önemlidir. Aksi takdirde,
daha sonra ilçe ve il seçim kurulları ile Yüksek Seçim
Kurulu’na yapılacak itirazların kabul edilmesi mümkün
değildir.
Bu nedenle; sandık kurulu üyelerimizin ve
gözlemcilerimizin, tereddüt ettikleri her konuda
sandık kuruluna şikayet dilekçesi vermelerinde yarar
bulunmaktadır.
36
İTİRAZ
Bir şikayetin reddine ilişkin sandık kurulu kararları ile seçim
sonuçlarını gösteren tutanakların sandık kurullarınca
düzenlenmesi işlemlerine karşı itiraz yoluna gidilebilir.
Bunun yanında sandık ve seçim kurulunun aldığı tedbirler
ve yaptığı işlemlerin yasalara aykırılığı ileri sürülerek bir üst
seçim kuruluna itiraz yoluna başvurulabilir.
Seçmenler kendileriyle ilgili işlem ve kararlara, siyasi
partiler ve adaylar ise tüm seçim iş ve işlemlerine karşı
itiraz yoluna başvurabilirler.
Sandık kurulunun şikayeti ret kararına karşı da ilçe seçim
kuruluna itiraz yoluna başvurulabilir.
Şikayete yetkili kişiler aynı zamanda itiraza da yetkilidir.
İtiraz, seçimin yapıldığı günden sonraki ikinci gün saat
15:00’e kadar ilçe seçim kuruluna yapılabilir. İtiraz, şikayet
üzerine ret kararı veren sandık kurulu aracılığıyla ya da
doğrudan ilçe seçim kuruluna bu süre içerisinde yapılabilir.
Fakat sandık sonuç tutanaklarına ilişkin yapılacak itirazların
doğrudan ilçe seçim kuruluna yapılması gerekir. Çünkü
sandık sonuç tutanağının düzenlenmesinden sonra sandık
kurulu aracılığıyla ilçe seçim kuruluna itiraz edilmesi
imkanı bulunmamaktadır.
İtiraz yazılı yapılmalı ve itiraz dilekçesinde itiraz sebepleri
ile bu sebeplerin dayandığı deliller tek tek yazılmalı; varsa
dilekçeye eklenmelidir. Çünkü, haklı olsa bile; sebebi
ve delili gösterilmeyen itirazların incelenmesi ve kabul
edilmeleri mümkün değildir. Ancak; temin edilemeyen
delillerin nerelerde oldukları açık biçimde yazılarak itiraz
edilebilir.
İlçe seçim kurulu, yapılan itirazları en geç, itirazın yapıldığı
tarihten sonraki ikinci gün saat 17:00’ye kadar karara
bağlar. Karar, itirazı yapan hazır ise kendisine bildirilir.
Değil ise kendisine tebliğ edilir.
37
İlçe seçim kurulları, kendisine yapılan itirazları karara
bağlamadan ya da yukarıdaki karar verme süresi dolmadan
ilçe birleştirme tutanağını tanzim edemez. Birleştirme
tutanağı düzenlenmiş ise il seçim kuruluna itiraz süresi
başlamaz.
İlçe seçim kurulunun kararlarına karşı itiraz edene kararın
tebliği veya bildirilmesi tarihinden itibaren; bildirim tarihini
takip eden gün saat 17:00’ye kadar il seçim kuruluna itiraz
edilebilir.
İlçe birleştirme tutanağına karşı da; tutanağın
düzenlenmesini takip eden gün saat 17:00’e kadar il seçim
kuruluna itiraz edilebilir.
İl seçim kurulları bu itirazları iki gün içinde karar bağlar
ve itiraz edene bildirir veya tebliğ eder. Aynı zamanda ilçe
seçim kuruluna da bildirilir.
İl seçim kurulu kararlarına karşı itiraz eden, kendisine
bildirim veya tebliğ tarihini takip eden üçüncü gün saat
17:00’ye kadar Yüksek Seçim Kurulu’na olağan itirazda
bulunabilir. İl birleştirme tutanağına karşı da; aynı sürede
Yğksek Seçim Kurulu’na olağan itiraz yapılabilir.
Olağanüstü İtiraz
Siyasi partilerin il başkanları ile genel merkezleri
veya adaylar tarafından, ilçe birleştirme tutanağının
düzenlenmesinden sonra yedi gün içerisinde; seçimin
neticesine etkili olaylar ve haller sebebiyle Yüksek Seçim
Kurulu’na olağanüstü itirazda bulunulabilir. Olağanüstü
itiraz için il ya da ilçe seçim kuruluna itiraz edilmiş olma
şatı aranmaz.
Olağanüstü itirazda, itiraz edecekler ile itiraz konuları
sınırlandırılmıştır.
38
Tam Kanunsuzluk İtirazı
Anayasa’nın 79. Maddesi uyarınca; seçilme hakkının açık
biçimde ihlal edilmesi durumlarında herhangi bir süreye
tabi olmaksızın, seçilme hakkı kanuna rağmen ihlal edilen
aday ya da siyasi parti genel merkezi, doğrudan Yüksek
Seçim Kurulu’na tam kanunsuzluk iddiası ile başvurabilir.
39
CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ
İLE İLGİLİ MEVZUAT
KANUN NO: 6271
CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ KANUNU
Kabul Tarihi: 19 Ocak 2012
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
MADDE 1 - (1) Bu Kanunun amacı; Cumhurbaşkanı
seçimine, Cumhurbaşkanı adaylarında aranacak niteliklere,
seçim öncesi, seçim günü ve seçim sonrası yapılması
gereken işlemlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Seçimde uygulanacak genel ilkeler
MADDE 2 - (1) Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilir.
(2) Seçim genel, eşit ve gizli oyla, bütün yurtta aynı günde,
yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Yurt dışında
yaşayan Türk vatandaşlarının oy kullanmaları, 26/4/1961
tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen
Kütükleri Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde
sağlanır.
(3) Seçmen, oyunu tam bir serbestlikle kendisi kullanır.
(4) Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanması açık
olarak yapılır.
(5) Bu Kanunda özel hüküm bulunmayan hâllerde 298
sayılı Kanun, 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu, 10/6/1983 tarihli ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi
Kanunu, 18/1/1984 tarihli ve 2972 sayılı Mahalli İdareler
ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi
Hakkında Kanun, 23/5/1987 tarihli ve 3376 sayılı Anayasa
Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun ile
bunların ek ve değişikliklerinin bu Kanuna aykırı olmayan
hükümleri uygulanır.
41
(6) Yüksek Seçim Kurulu, Cumhurbaşkanı seçimlerinin
başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde
yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapmak ve
yaptırmak amacıyla, gerekli ilke kararları almaya, beşinci
fıkrada sayılan kanunlar ile bu Kanunda seçimle ilgili olarak
yer alan bütün süreleri gerektiğinde kısaltarak tespit ve
ilâna yetkilidir.
Seçim dönemi, seçim döneminin başlangıcı ve seçimlerin
tamamlanması
MADDE 3 - (1) Cumhurbaşkanı seçimleri beş yılda bir
yapılır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
(2) Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev
süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın
herhangi bir şekilde boşalması hâlinde ise boşalmayı takip
eden altmış gün içinde tamamlanır. Cumhurbaşkanı seçim
dönemi, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından
önceki altmışıncı gün, makamın herhangi bir şekilde
boşalması hâlinde ise boşalmayı takip eden gün başlar.
(3) İkinci fıkrada öngörülen süreler içinde seçimin
tamamlanması amacıyla, Yüksek Seçim Kurulu tarafından,
seçim takvimi resen belirlenir ve ilân edilir.
Seçim sistemi ve uygulanması
MADDE 4 - (1) Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli
oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı
seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu
oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır.
Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki
aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday
Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
(2) İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan
birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi hâlinde,
ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya
göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. Bunların dışındaki
42
sebeplerle boşalma olması hâlinde ikame yoluna
gidilemez.
(3) Oylamalara tek adayla gidilmesi hâlinde, oylama
referandum şeklinde yapılır. Aday geçerli oyların
çoğunluğunu alması hâlinde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması
hâlinde seçim yenilenir.
(4) Yeni seçilen Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar
görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanlığı makamının ölüm, çekilme veya başka
bir sebeple boşalması hâlinde, yenisi seçilinceye kadar,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığına
vekillik eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.
(5) Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir
ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
Seçimin geri bırakılması
MADDE 5 - (1) Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân
görülmediğine dair karar verilmesi hâlinde, Cumhurbaşkanı
seçimi bir yıl geriye bırakılır.
(2) Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme
kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir.
Seçilme yeterliği
MADDE 6 - (1) Kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim
yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu
niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip her Türk
vatandaşı Cumhurbaşkanı seçilebilir.
43
İKİNCİ BÖLÜM
Seçim Öncesi İşleri
Aday gösterilme
MADDE 7 - (1) Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük
Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday
gösterilebilmesi en az yirmi milletvekilinin yazılı teklifiyle
mümkündür. Her bir milletvekili ancak bir aday için teklifte
bulunabilir.
(2) En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde, aldıkları
geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında, yüzde onu
geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Her bir siyasi
parti ancak bir aday için teklifte bulunabilir.
(3) Aday gösterilmek kişinin yazılı muvafakatine bağlıdır.
(4) Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilân edilen süre içinde,
adayların isimleri, muvafakat belgeleri ve gerekli diğer
belgelerle birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
veya Yüksek Seçim Kuruluna başvurularak aday gösterilmiş
olur. Başvurunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
yapılması hâlinde, tüm bilgi ve belgeler, başvuru süresinin
bitiminden itibaren yirmidört saat içinde Yüksek Seçim
Kuruluna iletilir.
(5) Aday gösterme süresinin sona erdiği tarihten itibaren
hiçbir şekilde yeni aday gösterilemez.
Adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik
MADDE 8 - (1) Adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik
tespit edilmesi hâlinde, Yüksek Seçim Kurulunca,
eksikliklerin giderilmesi için beş günlük süre verilir.
(2) Eksikliklerin, verilen süre içinde aday tarafından
giderilmemesi hâlinde, aday kendiliğinden adaylıktan
çekilmiş sayılır.
44
Adaylığın incelenmesi ve geçici aday listesi
MADDE 9 - (1) Yüksek Seçim Kurulu, adaylar hakkında
yaptığı inceleme sonucunda seçilme yeterliğini ve aday
gösterilme şartlarını taşıyanları gösteren geçici aday
listesini belirler. Geçici aday listesi ve itiraz süresi Resmî
Gazetede yayımlanır.
İtiraz ve kesin aday listesi
MADDE 10 - (1) Resmî Gazetede yapılan ilândan itibaren
iki gün içinde, geçici aday listesine veya bu listeye
alınmamaya ilişkin karara karşı Yüksek Seçim Kuruluna
itiraz edilebilir.
(2) Yüksek Seçim Kurulu itirazları üç gün içinde kesin karara
bağlar ve kesin aday listesini Resmî Gazetede yayımlar.
Adayların görevden ayrılması ve göreve dönmesi
MADDE 11 - (1) Cumhurbaşkanı adayı gösterilen
hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları,
yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları,
Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst
Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur
statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından
işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, belediye
başkanları ve subaylar ile astsubaylar, siyasi partilerin il ve
ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi
üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst
birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları
teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim
kurullarında görev alanlar, aday listesinin kesinleştiği tarih
itibarıyla görevlerinden ayrılmış sayılır. Bu durum Yüksek
Seçim Kurulunca aday gösterilenin bağlı bulunduğu
bakanlığa veya kuruma derhal bildirilir.
(2) Yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu
meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç
45
olmak üzere, Cumhurbaşkanı adayı gösterilen Devlet
memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya
seçimi kaybetmeleri hâlinde, Yüksek Seçim Kurulunca
Cumhurbaşkanının seçildiğinin ilân edilmesini takip eden
bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine
veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve
dönebilirler.
Adaylıkta eksilme
MADDE 12 - (1) Birinci oylamada, kesin aday listesinin
Resmî Gazetede yayımından itibaren, oy verme günü
saat 17.00’ye kadar listede meydana gelecek eksilmeler,
değişikliği gerektirmez.
Propaganda
MADDE 13 - (1) Propaganda dönemi, aday listesinin
kesinleştiği gün başlar ve oylamaların yapılacağı günden
önceki gün saat 18.00’de sona erer.
(2) Propaganda döneminde, Türkiye Radyo ve
Televizyonlarında yapılacak propaganda yayınlarının tam
bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılması, Yüksek Seçim
Kurulu ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu tarafından
sağlanır.
(3) Adayların, özel radyo ve televizyonlardaki propaganda
konuşmalarında, süre ile ilgili sınırlamalar dışında, 298
sayılı Kanunun ilgili hükümleri uygulanır.
(4) Propaganda döneminde Başbakan, bakanlar ve
milletvekilleriyle ilgili yasaklara ilişkin hükümler dâhil
olmak üzere propagandaya dair diğer hususlarda 298
sayılı Kanun hükümleri kıyasen uygulanır.
Adaylara yardım
MADDE 14 - (1) Adaylar, yabancı devletlerden, uluslararası
kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyrukluğunda
olmayan gerçek kişilerden bağış ve yardım alamazlar.
46
(2) Adaylar, Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenecek
adaylık başvurusu süresi içinde mal bildiriminde
bulunmak zorundadır. Seçilen adayın mal bildirimi, seçim
sonuçlarının kesinleşmesini müteakip Resmî Gazetede
yayımlanır.
(3) Her bir kişinin adaylara yapabileceği nakdî yardım
miktarı, her bir tur için en yüksek Devlet memuruna
mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü
ödemelerin bir aylık brüt tutarını geçemez. Alınan bağış
ve yardımlar veraset ve intikal vergisinden müstesnadır.
Adaylar ödünç niteliğinde para kabul edemez.
(4) Seçimlerde şeffaflığın sağlanması amacıyla, Yüksek
Seçim Kurulunca belirlenecek tutarın üzerindeki nakdî
yardımlar adayların “Seçim Hesabı” olarak kendileri
adına açtıracakları bir banka hesabına yatırılır. Yüksek
Seçim Kurulunca belirlenecek tutarın altında kalan
nakdî yardımlar ise makbuz karşılığında alınır ve seçim
hesabına yatırılır. Alınan bağış ve yardımlar sadece seçim
harcamalarında kullanılır ve başka bir amaç için tahsis
edilemez.
(5) Adaylığın kesinleşmesinden seçim sonuçlarının
kesinleşmesine kadar geçen dönemde bağış ve yardımlar
ile yapılan harcamalar Yüksek Seçim Kurulu tarafından
tasdik edilen listelere kaydedilir.
(6) Seçim hesapları ile bağış, yardım ve harcamalara
ilişkin bilgi ve belgeler, seçim sonuçlarının kesinleşmesini
izleyen on gün içinde Yüksek Seçim Kuruluna sunulur.
Yüksek Seçim Kurulu bir ay içinde, seçim hesaplarını
inceler ve varsa usulsüzlükleri ve öngörülen limitlerin
aşılıp aşılmadığını tespit eder. Bu aşamada tespit edilen
eksikliklerin giderilmesi amacıyla Yüksek Seçim Kurulu
tarafından adaylara uygun bir süre verilir. Alınan bağış ve
yardımlardan belirtilen limiti aşan miktar ile harcanmayan
kısım Hazineye intikal ettirilir. Kurul bu görevi yerine
getirirken Sayıştaydan ve gerekli görülen diğer ilgili kamu
47
kurumlarından yardım alabilir.
(7) Yüksek Seçim Kurulunca yapılan inceleme sonuçları
kesin olup, incelemenin tamamlanmasını müteakip bir ay
içinde ilân edilir.
(8) Aday, Yüksek Seçim Kuruluna önceden bildirmek şartıyla,
seçim hesapları ile gelir ve harcamalara ilişkin bilgi ve
belgelerin kayda geçirilmesi ve ibrazına ilişkin hususlarda
1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yetki
almış meslek mensuplarından veya avukatlardan birini ya
da birkaçını yetkili kılabilir. Bu durumda, yetkilendirilen
meslek mensubu, yukarıda belirtilen hususların yerine
getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesinde ilgili
mevzuat hükümlerine göre sorumlu tutulur.
(9) Aday tarafından verilecek mal bildiriminin usul ve
esasları, adaylar tarafından kullanılacak listelerin şekil,
içerik ve tasdiki, makbuzların şekil ve içeriği, bastırılması,
bağış ve yardımların alınması, kayda geçirilmesi,
harcanması, harcanmayan ya da bağış sınırını aşan kısmın
Hazineye intikali ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin
diğer usul ve esaslar Yüksek Seçim Kurulunca belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Seçim Günü İşleri
Kullanılacak oy pusulasının şekli
MADDE 15 - (1) Oylamalarda kullanılacak filigranlı birleşik
oy pusulasında “Cumhurbaşkanı Adayları” ibaresi ile
Yüksek Seçim Kurulu tarafından çekilen kuraya göre sırası
belirlenen adayların adı ve soyadı yer alır.
(2) Oylamanın referandum şeklinde yapılması hâlinde
beyaz üzerine “Evet”, kahverengi üzerine “Hayır” ibareleri
yazılı, iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulası kullanılır.
48
(3) Kullanılacak birleşik oy pusulalarıyla ilgili diğer hususlar
Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir. Yüksek Seçim
Kurulu, birleşik oy pusulalarını kendisi bastırabileceği
gibi gerektiğinde uygun göreceği il seçim kurulları
vasıtasıyla bastırmaya da yetkilidir. Gerekli ödenek Maliye
Bakanlığınca karşılanır.
Oy kullanma şekli
MADDE 16 - (1) Seçmen, sandık kurulunca kendisine
verilen birleşik oy pusulası ve “Evet” veya “Tercih” yazılı
mührü alarak oyunu kullanmak üzere kapalı oy verme
yerine girer.
(2) Seçmen, mührü, birleşik oy pusulasında tercih ettiği
adaya ait özel daire içine basmak, birleşik oy pusulasını
zarfa koymak ve zarfı sandığa atmak suretiyle oyunu
kullanır.
(3) Oyunu kullanan seçmen, mührü sandık kurulu
başkanına geri verir.
Oylamanın referandum şeklinde yapılması hâlinde oy
kullanma
MADDE 17 - (1) Seçmen, sandık kurulunca kendisine
verilen, beyaz üzerine “Evet” kahverengi üzerine “Hayır”
ibareleri bulunan iki ayrı renkten oluşan birleşik oy
pusulası ve “Evet” veya “Tercih” yazılı mührü alarak oyunu
kullanmak üzere kapalı oy verme yerine girer.
(2) Seçmen, mührü, birleşik oy pusulasında tercih ettiği
kısmın üzerine basmak, birleşik oy pusulasını zarfa koymak
ve zarfı sandığa atmak suretiyle oyunu kullanır.
(3) Oyunu kullanan seçmen, mührü sandık kurulu
başkanına geri verir.
49
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Seçimden Sonra Yapılacak İşler ve Son Hükümler
Seçim tutanakları ve sonuçların birleştirilmesi
MADDE 18 - (1) Sandık, ilçe ve il seçim kurullarınca
düzenlenmesi gereken tutanakların içeriği ile seçim
sonuçlarının birleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar Yüksek
Seçim Kurulu tarafından belirlenir.
(2) Yüksek Seçim Kurulu, il seçim kurullarından gelen
sonuçları birleştirerek ilân eder.
Seçimin veya birleştirme tutanağının iptali
MADDE 19 - (1) Bir veya birkaç seçim çevresinde, yapılan
seçimin veya düzenlenen birleştirme tutanağının, seçim
işlemleri sebebiyle iptaline karar verilmesi hâlinde, iptal
edilen kısmın ülke genelindeki seçim sonuçlarına etkisi
olup olmadığı göz önüne alınarak Yüksek Seçim Kurulu
tarafından söz konusu seçim çevrelerinde seçimlerin
yenilenip yenilenmeyeceğine karar verilir.
b(1) Cumhurbaşkanı seçiminin kesin sonuçları, Yüksek
Seçim Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Makamına bildirilir,
kamuoyuna ilân edilir ve Resmî Gazetede yayımlanır.
(2) Seçilen Cumhurbaşkanı adına, Yüksek Seçim Kurulu
tarafından Cumhurbaşkanı seçildiğine dair bir tutanak
düzenlenir.
Cumhurbaşkanına tutanağın verilmesi ve andiçme
töreni
MADDE 21 - (1) Seçilen Cumhurbaşkanı adına düzenlenen
tutanak, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tarafından verilir
ve aynı oturumda andiçme töreni yapılır. Bu oturum,
eski Cumhurbaşkanının görev süresinin dolduğu gün,
makamın başka bir sebeple boşalması hâlinde ise seçim
50
sonuçlarının kesinleşmesinden itibaren üç gün içinde
gerçekleştirilir.
Değiştirilen mevzuat
MADDE 22 - (1) 298 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin
birinci fıkrasında yer alan “milletvekili” ibaresinden önce
gelmek üzere “Cumhurbaşkanı,” ibaresi eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Onbirinci Cumhurbaşkanının görev
süresi yedi yıldır.
(2) (...) Geçici Madde 1’nin (2) numaralı fıkrası, Anayasa
Mahkemesi’nin 1.1.2013 tarih ve 28515 sayılı R.G.’de
yayımlanan, 15.6.2012 T., 2012/30 E. ve 2012/96 K.
sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.
Yürürlük
MADDE 23 - (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 24 - (1) Bu Kanun hükümlerini Türkiye Büyük
Millet Meclisi Başkanı ile Bakanlar Kurulu yürütür.
51
KANUN NO: 298
SEÇİMLERİN TEMEL HÜKÜMLERİ VE
SEÇMEN KÜTÜKLERİ HAKKINDA KANUN (*)
(İLGİLİ HÜKÜMLER)
Kabul Tarihi: 26 Nisan 1961
KANUNUN KAPSAMI
MADDE 1 - (Değişik: 3270 - 28.3.1986) Özel kanunlarına
göre yapılacak milletvekili, (Ek ibare : 6271 - 19.1.2012 /
m.22) “Cumhurbaşkanı,” il genel meclisi üyeliği, belediye
başkanlğı, belediye meclisi üyeliği, muhtarlık, ihtiyar
meclisi üyeliği, ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde ve
Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halk oyuna
sunulmasında bu Kanun hükümleri uygulanır.
SEÇİM ESASLARI
MADDE 2 - Seçimler, serbest, eşit, tek dereceli genel oy
esaslarına göre yapılır. Seçmen oyunu kendisi kullanır.
Oy gizli verilir.
Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanmaı açık
olarak yapılır.
SEÇİM ÇEVRESİ
MADDE 3 - Özel kanunlarındaki çevre ayırmaları saklı
kalmak şartiyle, seçimlerde her il bir seçim çevresidir.
OY KULLANAMIYACAK OLANLAR
MADDE 7 - Aşağıda yazılı olanlar oy kullanamazlar: 1.
Silâh altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları (Her
ne sebeple olursa olsun, izinli bulunanlar da bu hükme
tabidir),
2. Askerî öğrenciler.
3. (Ek: 2839 - 10.6.1983) (Değişik: 4125 - 27.10.1995) Ceza
infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar.
52
SEÇMEN OLMAYANLAR
MADDE 8 - Aşağıdaki kimseler seçmen olamazlar: 1. Kısıtlı
olanlar,
2. Kamu hizmetinden yasaklı olanlar.
SEÇİM İŞLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ
MADDE 9 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) Seçim işleri, seçim
kurullarınca yürütülür.
Valiler, kaymakamlar, belediye başkanları, muhtarlar ve
bütün kamu görevlileri her türlü seçim işleri ve seçmen
kütükleri yazımında, seçim kurullarının istediği bilgileri
ve belgeleri gecikmeden, süresinde ve doğru olarak
göndermeye mecburdur.
SEÇİM KURULLARI
MADDE 10 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) Ankara’da bir
Yüksek Seçim Kurulu, her seçim çevresinde bir il seçim
kurulu, her ilçede bir ilçe seçim kurulu ve seçim bölgelerine
konulacak her sandık için bir sandık kurulu bulunur. (Ek
cümle: 5749 - 13.3.2008 / m.1) Yurt dışında bulunan
vatandaşların oy kullanmalarıyla ilgili seçim işlerini
yönetmek üzere Ankara İl Seçim Kuruluna bağlı Yurt Dışı
İlçe Seçim Kurulu oluşturulur. İhtiyaç duyulması halinde
birden fazla yurt dışı ilçe seçim kurulu teşkil edilebilir.
İl merkezlerinde, ayrıca bir merkez ilçe seçim kurulu teşkil
olunur.
Son nüfus sayımına göre nüfusu 200.000’i aşan ilçelerde,
köy ve mahalle sınırları (seçim bölgeleri) esas alınarak
ve mümkün olduğu nispette nüfus sayısında eşitlik
gözetilerek; birden fazla ilçe seçim kurulu teşkil edilir.
İl belediyeleri ile ilçe belediyeleri dışında; ilçe dahilindeki
(merkez ilçe dahil) diğer belediyeler; bölünme
yapılmaksızın, mahalleleri ile birlikte bir bütün olarak ilçe
seçim kurullarından birine bağlanır.
53
YURT DIŞI İLÇE SEÇİM KURULUNUN GÖREV VE
YETKİLERİ
MADDE 20/A - (Ek : 6304 - 9.5.2012 / m.2) Yurt Dışı İlçe
Seçim Kurulunun görev ve yetkileri şunlardır:
1. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı vatandaşların oy
kullanmalarıyla ilgili seçim iş ve işlemlerinin düzenle
yürütülmesini sağlamak ve gereken bütün tedbirleri
almak.
2. Yurt dışı sandık kurullarını kurmak.
3. Oy pusulaları ile arkası kendi mührüyle mühürlenmiş
oy zarflarını ve diğer seçim araç ve gereçlerini oy verme
işleminin başlayacağı günden en geç yedi gün önce Dışişleri
Bakanlığı aracılığıyla ilgili yurt dışı temsilciliklerinde hazır
bulunacak şekilde göndermek veya gerekli görülmesi
halinde oy sandığı, oy verme kabinleri gibi araçların
mahallinden teminini Dışişleri Bakanlığından istemek.
4. Yurt dışı sandık kurullarının işlemlerine ve kararlarına
karşı yapılan itiraz ve şikâyetleri incelemek ve karara
bağlamak.
5. Yurt dışı sandık kurulu başkanlıklarınca seçim iş
ve işlemleri hakkında sorulacak hususları derhal
cevaplandırmak.
6. Yurt dışı seçmen kütüğüne, askı süresinde doğrudan
ya da konsolosluklar aracılığıyla yapılacak itirazları
sonuçlandırmak, verilecek kararları Nüfus ve Vatandaşlık
İşleri Genel Müdürlüğüne göndermek ve bu kararlara
uygun gerekli kayıt ve düzeltme işlemlerini yaptırmak.
7. Yerleşim yeri adresi yurt dışında olup da, yurt dışı
seçmen kütüğünün askı süresi içinde herhangi bir
nedenle yurt içerisinde bulunan seçmenlerin, yurt dışı
seçmen kütüğüne kayıtlarının yapılması için doğrudan
ya da ilçe seçim kurulları aracılığıyla iletilen adres beyan
formlarını onaylayarak Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel
Müdürlüğüne göndermek.
8. Askerlikten terhis olanlardan yurt dışı seçmen
kütüğünde kaydı bulunmayanlar ile kısıtlılık hali sona
54
erenlerin, doğrudan ya da ilçe seçim kurulları aracılığıyla
iletilen başvurularını kabul etmek ve yurt dışı seçmen
kütüğüne kaydını sağlamak.
9. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı olmakla beraber, (izinli
olsalar bile) silah altında bulunan erler, erbaşlar ve askeri
öğrenciler ile kesinleşmiş mahkeme kararı ile kısıtlanan
seçmenlerin yurt dışı seçmen kütüğündeki kayıtlarının
dondurulmasına karar vermek.
10. Yurt dışı seçmen kütüğüne yazılması için askı süresi
içinde yapılan başvuruların kütüğe kaydedilmesine karar
verildiği hâlde, kesinleşen yurt dışı seçmen kütüğünde
ismi yer almayan seçmenlerin, yurt dışı seçmen kütüğünün
kesinleşmesine bakılmaksızın kütüğe ilave edilmelerine
karar vermek ve Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne
göndermek.
11. Yurt dışından ağzı mühürlü olarak gelen oy torbalarını
genel esaslara uygun bir şekilde yurt içerisinde oy verme
süresi bittikten sonra; bir başkan, bir kamu görevlisi üye
ve son milletvekili genel seçiminde Türkiye genelinde en
çok oy alan üç siyasi partinin bildirdiği bir asil bir yedek
üyeden oluşan yeteri kadar sandık kurulu kurmak suretiyle
denetimi altında açtırarak sayım ve dökümünü yaptırmak,
tutanak tutturmak ve birleştirme işlemlerini yapmak,
ayrıca geçici gümrük kapısı seçim kurullarından gelen
sonuçları birleştirmek ve Ankara İl Seçim Kuruluna iletmek.
12. Kanunlarla kendisine verilen başkaca görevleri yapmak.
ADAYLAR VE MÜŞAHİTLERİ
MADDE 25 - Sandık başı işlemlerini takibetmek üzere, siyasi
partiler ve bağımsız adaylar, birer müşahit gönderebilirler.
KURULLARDA GÖREV ALAMAYACAK OLANLAR
MADDE 26 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) İdare amirleri,
zâbıta âmir ve memurları, Askeri Ceza Kanununun 3 üncü
maddesinde yazılı askerî şahıslar, Türkiye Büyük Millet
Meclisi üyeleri ve adaylar, bu Kanunda gösterilen kurullara
seçilemezler.
55
648 sayılı Siyesi Partiler Kanununa göre, siyasi
partilere üye olamayacak kimseler; bu kurullarda üye,
müşahit veya temsilci olarak, siyasi partiler tarafından
görevlendirilemezler.
AND İÇME
MADDE 27 - Yüksek Seçim Kurulu, il ve ilçe seçim kurulları
başkan, asıl ve yedek üyeleri, görevlerine başlamadan
önce, kurul önünde birer birer şöyle and içerler:
(Hiçbir tesir altında kalmaksızın hiç kimseden korkmadan,
seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirmesi için
görevimi kanuna göre, dosdoğru yapacağıma namusun,
vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine and içerim.)
YURT DIŞI SEÇMEN KÜTÜĞÜ VE SEÇMEN LİSTELERİ
MADDE 35 - (Değişik madde ve başlığı: 5749 - 13.3.2008
/ m.5) Yurt dışı seçmen kütüğü, adres kayıt sistemindeki
bilgiler esas alınarak Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek
usul ve esaslar çerçevesinde oluşturulur.
(Ek fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.3) Yurt dışı seçmen
listeleri, yurt dışında sandık kurulmasına karar verilen
temsilciliklerin görev çevreleri gözetilerek ve yurt dışı
seçmen kütüğü esas alınarak Yüksek Seçim Kurulunca
oluşturulur ve elektronik ortamda ilan edilir.
SANDIK BAŞI İŞLERİ
ANDİÇME
MADDE 70 - Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme
günü göreve başlamazdan önce, ilk iş olarak, sandık
başında, sandık kurulu ve hazır bulunanlar önünde birer
birer şöyle and içerler.
(Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan,
seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirlenmesi için,
görevimi kanuna göre dosdoğru yapacağıma, namusun,
56
vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine and içerim.)
GÖREV VE YETKİLER
MADDE 71 - Sandık kurullarının başlıca görev ve yetkileri
şunlardır:
1. Sandık alanı içinde seçimin düzenle geçmesi için
gereken tedbirleri almak ve oy verme işlerini yürütmek ve
denetlemek,
2. Sandık alanında, sandığın konulacağı yeri tâyin etmek
ve sokak başlarına bu yeri göze çarpacak surette gösterir
işaretleri koymak veya alışılmış araçlar ile duyurmak,
3. Oy verme işleri hakkında ileri sürülecek itirazları
incelemek ve bir karara, bağlamak ve kararlarını tutanak
defterine geçirerek altını imzalamak,
4. Bu kararlardan itiraza uğrayanları derhal ilçe seçim
kuruluna göndermek,
5. Bu kanundaki esaslara göre sandığa atılmış olan oy
pusulalarını saymak, dökümlerini ve sonuçlarını tutanağa
geçirmek ve bunları seçim işlerine ait diğer evrak ile
birlikte, derhal ilçe seçim kuruluna teslim etmek,
6. Kendisine kanunla verilen başkaca görevleri yapmak.
MÜŞAHİTLER
MADDE 72 - Siyasi partilerin müşahitleri ile adayları ve
bağımsız adaylarla müşahitleri, sandıkbaşı işlemlerini takip
etmek üzere hazır bulunabilirler. Bağımsız aday müşahitleri
üçten fazla olursa, sandık kurulu başkanı bunlar arasında
ad çeker. Adları ilk çıkan üç müşahit, sandık başında
bırakılır. Diğerleri, sandık alanında kalabilirler.
KAPALI OY VERME YERİ
MADDE 75 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) Sandık kurulları,
oy serbestliğini ve gizliliğini sağlayacak şekilde, yeteri
kadar kapalı oy verme yeri hazırlar.
57
Seçmen oy pusulasını kapalı oy verme yerinde, kendi eliyle
katlayıp, zamklı kenarını yapıştırmak veya zarf kullanılan
seçimlerde zarfa koyup kapatmak zorundadır.
OY VERME YERİNİN NİTELİKLERİ
MADDE 76 - Kapalı oy verme yeri; içerisi dışardan
gözetlenemeyecek ve oy pusulasını seçmenin inceleyip
zarflıyabileceği şekil ve nitelikte olur.
Aday listeleri ve bu kanunun oy verme serbestliğine ve
gizliliğine dair hükümlerinin levha halinde basılmış metni,
kapalı oy verme yerinde asılı durur.
Kapalı oy verme yerinde masa veya benzeri bir şey
bulundurulur.
SANDIĞIN, BİRLEŞİK OY PUSULALARININ
ZARFLARIN KURULCA MÜHÜRLENMESİ
VE
MADDE 77 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) Sandık kurulu,
başkanı, oy verme işlerine başlamadan önce, sandığın
boş olduğunu hazır bulunan sandık kurulu üyeleri ile
müşahitler önünde tespit ederek sandığı kapatır, mühür
bozulmadan açılamayacak şekilde sandık mühürü ile
mühürler.
Birleşik oy pusulası kullanılan seçimlerde, (Katlanıp zamklı
kenarı yapıştırılarak kapatılmak suretiyle zarf haline
getirilen birleşik oy pusulaları) bu Kanunda (zarf ) deyimi
geçen hallerde zarf olarak kabul edilir.
Şu kadar ki, zarflar için öngörülen çift mühür bulunmasına
ilişkin hükümler birleşik oy pusalalarına uygulanmaz.
Sandık kurulu, and içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy
verme yerini düzenleme işlerini bitirdikten sonra, hazır
bulunanlar önünde, birleşik oy puslalarını sayar, her birinin
üzerine, sandık kurulu mühürünü basar, böylece üzerinde
sandık kurulunun mühürü bulunan birleşik oy puslalarının
sayısını tesbit eder. Birleşik oy puslası kullanılmayan
58
seçimlerde, ilçe seçim kurulu başkanından teslim alınan ve
ilçe seçim kurulu başkanlığı mühürünü taşıyan özel zarflar
sayar, her birinin üzerine sandık kurulu mühürünü basar,
böylece üzerinde biri ilçe seçim kurulunun, diğer sandık
kurulunun mühürleri bulunan çift mühürlü özel zarfların
sayısını tespit eder.
Sandık kurulu, bu madde gereğince yaptığı işlemleri
tutanak tefterine geçirip imzalar.
BİRLEŞİK OY PUSULASI VE ZARFLAR
MADDE 78 - (Değişik madde ve başlığı : 5980 - 8.4.2010
/ m.11) Milletvekili, il genel meclisi üyeliği, belediye meclisi
üyeliği ve belediye başkanlığı seçimlerinde, bu Kanun ve
özel kanunlarında yer alan hükümlere göre hazırlanacak
birleşik oy pusulaları kullanılır.
Oy zarfları, her seçim için ayrı renkte, eni 15 santimetre,
boyu 21 santimetre olacak şekilde, Yüksek Seçim Kurulunca
hazırlatılır. Oy zarflarının ön yüzünün sol üst köşesinde
4x4 santimetre ebadında Türkiye Cumhuriyeti Yüksek
Seçim Kurulu amblemi bulunur. Yüksek Seçim Kurulu
zorunlu hallerde bu maddenin amacına uygun biçimde oy
zarflarının standartlarında gerekli değişiklikleri yapabilir.
SANDIK ALANI VE SANDIK ÇEVRESİ
MADDE 81 - (Değişik madde ve başlığı : 5980 - 8.4.2010
/ m.12) Sandık alanı, sandık kurulunun görev yaptığı
yer merkez olmak üzere 100 metre yarıçaplı alandır.
Ancak (Ek ibare : 6304 - 9.5.2012 / m.4) “yurt dışında
belirlenen mahallere, gümrüklere,” ceza infaz kurumları
ile tutukevlerine konulan sandıklar için bu hüküm
uygulanmaz. Bu yerlerde, sandık kurulu başkanı şartları
dikkate alarak bir uzaklık belirler ve bunu tutanağa geçirir.
Sandık çevresi, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez
olmak üzere 15 metre yarıçaplı çevredir.
59
SANDIK ÇEVRESİNDE DÜZENİN SAĞLANMASI
MADDE 82 - (Değişik madde ve başlığı : 5980 8.4.2010 / m.13) Sandık çevresinde düzenin sağlanması
sandık kurulu başkanına aittir. Sandık çevresinde
alınacak tedbirler, o sandık çevresinde bulunma hakkına
sahip kimselerin seçim iş ve işlemlerini takip etmelerini
engelleyecek mahiyette olamaz.
Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar,
milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve o
sandıkta görevli müşahitler ile bina sorumluları ve çağrı
üzerine gelen görevli kolluk güçlerinden başka kimse
bulunamaz. Şu kadar ki, siyasi partilerin seçim kurullarına
bildirdikleri itiraza yetkili kişiler ile temsilciler, seçim
kurullarınca önceden kendilerine verilen belge ile sandık
çevresinde bulunabilirler. Medya mensuplarının sandık
çevresinde, sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla,
haber amacıyla görüntü ve bilgi elde etmeleri serbesttir.
Sandık çevresinde seçmenin oyunu tam bir serbestlikle
ve gizli şekilde kullanmasına veya sandık kurulunun
görevini yapmasına engel olmaya kalkışanlar ile oy
verme, oyların sayım ve dökümü veya tutanaklara
geçirilmesi gibi tüm sandık başı iş ve işlemlerinin düzenini
bozmaya kalkışanları, başkan uyarır. Bu uyarının gereğini
yerine getirmeyen kimse, kolluk gücü çağrılarak sandık
çevresinden uzaklaştırılır.
Sandık kurulu başkanının bu maddede belirtilen görevini
yapmaması halinde, sandık kurulu karar alarak ilgili
hakkında yukarıda belirtilen yetkiyi kullanır ve durumu
derhal ilçe seçim kurulu başkanına bildirir.
Sandık çevresinde, cebir, şiddet veya tehdit kullanarak
sandık başı düzenini bozmaya kalkışanlar, sandık kurulu
başkanı veya üyelerinden biri tarafından, derhal kolluk
güçleri çağrılmak suretiyle sandık çevresinden uzaklaştırılır.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde, yukarıda sayılan
60
tedbirlere uymayanlar, cezaevi idaresinin görüşü alındıktan
sonra, güvenliği zayıflatmayacak şekilde uygulama
yapılarak, sandık çevresinden dışarı çıkarılır.
Bu madde uyarınca çağrılacak kolluk güçleri, başkanın
talebine veya kurulun kararına uymak zorundadır.
Sandık kurulunun görev yaptığı yerde cep telefonu ile
görüşme yapmak yasaktır. Ancak sandık kurulu başkan
ve üyelerinin, görevleri gereği yapacağı görüşmeler bu
hükmün dışındadır. Bu hükme aykırı davranan kimseler
kurul başkanı tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen
görüşmesini sürdüren kimse, derhal oradan çıkarılır.
Sandık çevresinde bir suç işlenmesi halinde, sandık kurulu,
durumu tutanağa geçirir ve ilgili hakkında işlem yapılmak
üzere kolluk güçlerini çağırır.
İlçe seçim kurulu başkanı, sandık çevresinde, sandık başı
iş ve işlemlerinin düzen içinde yürütülmesini sağlayacak
tedbirleri alır. Bu kapsamda, ilçe seçim kurulu başkanınca
verilen talimatlara sandık kurulları, mülki ve idari makamlar
uymak zorundadır.
SANDIK ALANINDA ALINACAK GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
VE YASAKLAR
MADDE 83 - (Değişik madde ve başlığı : 5980 - 8.4.2010
/ m.14) Sandık alanında, sandık çevresinde bulunma
hakkına sahip kimseler ile seçimin güvenliğini sağlamakla
görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamaz.
Seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri
dışında, özel güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi
görevliler de dâhil olmak üzere resmî üniforma ve silah
taşıyan kimseler sandık alanına giremezler.
Sandık çevresi dışında ancak sandık alanı içinde, bu
Kanunda gösterilen yasaklara aykırı davranışlar olması veya
suç işlenmesi halinde, bina sorumlusunun çağıracağı kolluk
güçleri tarafından gerekli işlem yapılır. Bina sorumlusunun
61
bulunmadığı yerlerde bu yetkiler, sandık kurulu başkanı
veya sandık kurulu başkanının görevlendireceği sandık
kurulu üyesi tarafından kullanılır.
Sandık alanında hiç kimse, başkalarının görebileceği
şekilde bir siyasi parti veya adaya ait rozet, amblem
veya benzeri işaretler veya propaganda amaçlı yayınlar
taşıyamaz; yazılı, sözlü veya görüntülü propaganda
yapamaz.
İlçe seçim kurulu başkanı, sandık alanlarında güvenliği ve
bu Kanunda öngörülen yasaklara uyulmasını sağlamak
için gerekli tedbirleri alır; seçmenin ve sandık alanında
bulunma hakkına sahip diğer kimselerin sandık alanına
serbestçe girmesini engelleyen veya güçleştiren her türlü
hareketi önler. Mülkî ve idarî makamlar bu hususlarda,
ilçe seçim kurulu başkanınca verilen talimatlara uymak
zorundadır.
SANDIK ALANINDA İNZIBAT TEDBİRLERİ
MADDE 84 - Sandık alanında, kurul üyeleriyle bu kanunla
kendilerine yetki verilmiş olanlardan ve seçmenlerden
başka kimse bulunamaz.
(...) (Madde 84’ün 2. fıkrası, 10.4.2010 tarih ve 27548
sayılı R.G.’de yayımlanan, 8.4.2010 tarih ve 5980 Sayılı
Kanun’un 32. maddesi hükmü gereğince yürürlükten
kaldırılmıştır.)
Yukardaki fıkrada yazılı zâbıta kuvvetleri dışında kalan
zâbıta âmir ve memurlariyle resmî üniforma giymiş
kimseler ve silâh taşıyanlar sandık alanına giremezler.
(Ek fıkra: 3959 - 28.12.1993) Ancak, olağanüstü hal,
sıkıyönetim, seferberlik ilân edilen yerlerde ve savaş
durumlarında zabıta amir ve memurlarıyla silahlı kuvvetler
mensuplarının seçmen sıfatiyla kayıtlu bulundukları
sandıkta oy kullanmaları halinde yukarıdaki fıkra hükmü
uygulanmaz.
62
SANDIK ALANI DIŞINDAKİ İNZİBAT TEDBİRLERİ
MADDE 85 - Sandık alanı dışında zâbıtaya emir verme
yetkisine sahip makamlarla, zâbıta âmir ve memurları
tarafından alınacak tedbirler, seçmenin sandık alanına
serbestçe girmesini engelleyici veya güçleştirici mahiyette
olamaz.
(...) (Madde 85’in 2. fıkrası, 10.4.2010 tarih ve 27548
sayılı R.G.’de yayımlanan, 8.4.2010 tarih ve 5980 Sayılı
Kanun’un 32. maddesi hükmü gereğince yürürlükten
kaldırılmıştır.)
OY VERME DÜZENİ
MADDE 88 - Hiçbir seçmene sandık başında müdahale,
telkin veya tavsiyede bulunulamaz ve hiçbir seçmen
oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz.
OY VERME SÜRESİ
MADDE 89 - Oy verme günü, saat sekizden on yediye
kadar geçecek zaman, oy verme süresidir. Ancak, saat on
yediye geldiği halde, sandık başında oylarını vermek üzere
bekliyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra
sıra ile oylarını kullanırlar.
(Ek fıkra: 3959 - 28.12.1993) Oy verme süresinin başlayış ve
bitiş saatleri, sürenin korunması kaydıyla, mevsim ve bölge
özellikleriyle ulaşımın durumlarına göre, bütün yurtta veya
gerekli görülen seçim çevrelerinde, seçim gününden en
az bir hafta önce ilân edilmek koşuluyla, Yüksek Seçim
Kurulunca tespit edilebilir.
OY VERMEDE SIRA
MADDE 90 - Oy verme günü sandık başına gelecek
seçmenler, sandık kurulu önüne başkan tarafından sıra
ile birer birer alınırlar. Gebeler, hastalar ve(Değişik ibare :
6462 - 25.4.2013 / m.1/14-c) “engelliler” bekletilemezler.
Yaşlılar önce alınabilirler.
63
OY VERMEDEN ÖNCEKİ İŞLER
MADDE 91 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) Sandık kurulu
önüne alınan kimse, kimlik belgesini başkasına verir ve
kimliğini ispat eder.
Başkan, seçmenin adını seçmen listesinde bulur ve masa
üzerinde duran birleşik oy pusulasından bir tane vererek,
sandık yerinde birden fazla oy verme yeri varsa hangi kapalı
oy verme yerine gireceğini söyler ve birleşik oy pusulasını
veya seçimin gereğine göre zarfları usulüne göre katlayıp
yapıştırdıktan sonra çıkmasını anlatır.
Birleşik oy pusulasını veya zarfı alan seçmen doğruca
kapalı oy verme yerine gider ve oyunu kullanmadan başka
yere gidemez.
Kapalı oy verme yerine girmeyen veya birleşik oy pusulasını
alıp oy vermeyen seçmenden birleşik oy pusulası geri alınır.
KAPALI OY VERME YERİNDE SEÇMENİN UYMASI
GEREKEN KURALLAR
MADDE 92 - (Değişik madde ve başlığı : 5980 8.4.2010 / m.17) Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı
çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremez. Ancak, oy pusulasını
hazırlamak için, kapalı oy verme yerinde, normal süreden
fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir
süre verilerek uyarılır. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme
yerinden çıkmayan seçmen, oradan çıkarılır.
Seçmenin; cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi
görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla
kapalı oy verme yerine girmesi yasaktır. Bu tür cihazlar,
kapalı oy verme yerine girmeden önce kapatılarak sandık
kurulu başkanına teslim edilir ve oy kullanma işlemi
bittikten sonra seçmene iade edilir.
64
BİRLEŞİK OY PUSULASININ ATILMASI VE İŞARETLEME
MADDE 93 - (Değişik: 234 - 17.5.1979) Kapalı oy verme
yerinde birleşik oy pusulasını katlayıp yapıştırdıktan sonra,
seçmen burasını terkeder ve birleşik oy puslasını sandığa
bizzat atar.
Körler, felçliler veya bu gibi bedeni (Değişik ibare : 6462
- 25.4.2013 / m.1/14-ç) “engellilikleri” açıkca belli olanlar,
bu seçim çevresi seçmeni olan akrabalarından birinin,
akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile
oylarını kullanabilirler. Bir seçmen birden fazla malule
refakat edemez.
(Değişik 3. fıkra: 5749 - 13.3.2008 / m.9) Kurul
başkanı, oyunu kullanan seçmene kimlik kartını verirken
seçmen listesindeki adı karşısına imzasını attırır. İmza
atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla
yetinilir. Bu parmağı olmayan seçmenin hangi parmağını
bastığı yazılır.
YURT DIŞI SEÇMENLERİN OY VERME YÖNTEMLERİ VE
GENEL İLKELER
MADDE 94/A- (Ek: 5749 - 13.3.2008 / m.10) (Değişik
1.fıkra: 6304 - 9.5.2012 / m.5) Yurt dışı seçmenlerin oy
kullanmasında; sandık, gümrük kapılarında oy kullanma
veya elektronik oylama yöntemlerinin birlikte veya ayrı
ayrıuygulanmasına, seçim türüne ve yabancı ülkenin
durumuna göre, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak
Yüksek Seçim Kurulunca karar verilir. Yurt dışı seçmen
kütüğüne kayıtlı seçmenlerin oy kullanmalarına yönelik iş
ve işlemlerde, Dışişleri Bakanlığının bilişim altyapısından
faydalanılabilir. Dışişleri Bakanlığı, Yüksek Seçim Kurulunun
belirleyeceği usul ve esaslar doğrultusunda, kullanılacak
olan bilişim altyapısının oluşturulması ve güvenliği için
gerekli tedbirleri alır.
65
Milletvekili genel seçimlerinde, üzerinde Yüksek Seçim
Kurulu filigranı bulunan özel imal edilmiş kağıtlara basılı
birleşik oy pusulalarında; sadece seçime katılan siyasi
partilerin özel işaretleri, kısaltılmış isimleri ve tam yazı
halinde adlarıyla her siyasi parti için ayrılan bölümün
altında çapı iki santimetre olan boş bir daire bulunur.
Yurt dışı seçmenler, milletvekili genel seçimi,
Cumhurbaşkanı seçimi ve halkoylamasında oy verebilirler.
Yurt dışı seçmenler sadece seçime katılan siyasi partilere
oy verebilirler.
Yurt dışında ve yurt dışı temsilciliklerde seçim propagandası
yapılamaz.
YURT DIŞI SEÇMENLERİN SANDIKTA OY VERMESİ
MADDE 94/C- (Ek: 5749 - 13.3.2008 / m.10) (Değişik
1.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Yurt dışı seçmen kütüğüne
kayıtlı bulunan seçmenler, yurt dışı temsilciliklerimizde
ve ihtiyaç duyulması halinde yerel makamların uygun
göreceği diğer yerlerde kurulacak seçim sandıklarında
seçimin yapılacağı günün kırkbeş gün öncesinden
başlamak üzere, Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen
usul ve esaslar çerçevesinde düzenlenen oy verme gün
takvimine göre, seçim gününden önceki yedinci gün saat
17.00’ye kadar oy kullanabilirler. Ancak, yabancı ülkedeki
seçmen sayısı gözetilerek oy kullanma gün süresi, Dışişleri
Bakanlığının görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulunca
kısaltılabilir. Oy kullanma saatleri mahalli saat ile 08.0017.00 arasıdır. Yabancı ülkenin durumu gözönünde
tutularak seçmenlerin hangi yurt dışı temsilciliğinde ve
mahalde tatil günleri dâhil yirmidört saat, hangilerinde
daha az süre ile oy kullanabileceğine, Dışişleri Bakanlığının
görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulunca karar verilir ve
alınan bu karar elektronik ortamda ilan edilir. Yabancı
ülkede yaşayan seçmen sayısının fazlalığı hâlinde, her
seçmenin kendisi için belirlenen günde ve sandıkta oy
kullanmasına da karar verilebilir.
66
(Değişik 2.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Hangi yurt dışı
temsilciliğinde ve mahalde sandık kurulacağı, sandık
kurulunun hangi görevlilerden oluşturulacağı Dışişleri
Bakanlığının görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulunca
belirlenir. Bu belirlemeye göre; sandık kurulu başkan ve
üyelerinin seçimi Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulunca yapılır.
Sandık kurulu bir başkan, bir kamu görevlisi üye ve son
milletvekili genel seçiminde Türkiye genelinde en çok oy
alan üç siyasi partinin bildirdikleri birer isimden oluşur ve
aynı usulle yedek üye seçilir. Siyasi partiler üye bildirmez
ise eksiklik kamu görevlileri veya seçmenler arasından
seçilecek üye ile doldurulur. Sandık kurulu başkan ve üye
seçimleri, yurt dışında öncelikle sandığın kurulacağı yerde
görevli kamu görevlisi ve seçmenler arasından yapılır.
Sandık kurulu başkan ve üyeleri 70 inci madde hükmüne
göre yemin ederek görevlerine başlar.
Sandık kurulları oy verme gizliliğini ve serbestliğini
sağlayacak şekilde, yeteri kadar kapalı oy verme yeri
hazırlar.
(Değişik 5.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Yüksek Seçim
Kurulu, özel olarak imal ettirdiği oy pusulası ile özel renkte
bastırılmış oy zarflarını Yurt Dışı İlçe Seçim Kuruluna
gönderir. Yurt dışında kullanılacak olan oy sandıkları, oy
kullanma kabinleri ve diğer oy kullanma araçlarının ebatları
dâhil tüm özellikleri ile bir sandıkta oy kullanacak seçmen
sayısı, yabancı ülkenin durumu gözönünde tutularak,
Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulu
tarafından farklı olarak belirlenebilir.
(Değişik 6.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Seçmen oy vermek
için geldiğinde sandık kurulu başkanı seçmenin Türkiye
Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdanından
veya pasaportundan kimliğini tespit eder ve Bilgisayar
Destekli Merkezi Seçmen Kütüğü Sistemi üzerinden diğer
yöntemlerle oy kullanıp kullanmadığını kontrol eder. Oy
kullanmadığı anlaşılan seçmen, sandık kurulu mührüyle
67
mühürlenmiş olan oy pusulası ve oy zarfıyla “Evet” veya
“Tercih” yazılı mührü alarak oyunu kullanmak üzere kapalı
oy verme yerine girer. Oyunu kullanan seçmene çizelgede
isminin bulunduğu yer imzalattırılır.
(Değişik 7.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Sandık kurulları
tarafından her gün oy verme süresinin bitim saati olan
17.00’de veya başka bir bitim saati belirlenmişse bu saatte,
bu Kanunda belirtilen usullere göre sandık açılır. Çıkan oy
zarfları açılmadan adedi, oy kullanan seçmen miktarı ve
bunların birbirine uygunluğu bir tutanakla tespit edilir.
(Değişik 8.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Her dış
temsilcilikte oyları saklamak ve ağzı mühürlü oy torbalarını
Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenecek yöntemlerle
Yurt Dışı İlçe Seçim Kuruluna ulaştırmakla görevli olmak
üzere; o yer misyon şefi veya en kıdemlinin başkanlığında,
o temsilcilikte görevli bir kamu görevlisi üye ve son
milletvekili genel seçiminde Türkiye genelinde en çok oy
alan üç siyasi partinin bildirdikleri isimlerden oluşturulan
sandık kurulu, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak Yurt
Dışı İlçe Seçim Kurulunca kurulur ve aynı usulle yedek
üyeler seçilir. Siyasi partiler üye bildirmez ise eksiklik kamu
görevlileri arasından seçilecek üye ile doldurulur.
Kapalı oy zarfları açılmaksızın tutanağın aslı ile birlikte
bir torbaya konularak ağzı sandık kurulu mührüyle
mühürlenir ve muhafaza altına alınmak üzere sandık
kurulu başkanınca ilgili komisyona teslim edilir. Oy
torbaları komisyon tarafından en seri vasıtayla Yurt Dışı
İlçe Seçim Kuruluna gönderilir. Tutanağın bir sureti ilgili
yurt dışı temsilciliğimizde saklanır.
(Değişik 10.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.6) Yurt Dışı İlçe
Seçim Kurulunca, yurt içerisinde oy verme süresi bittikten
sonra, yurt dışından ağzı mühürlü olarak gelen oy torbaları,
genel esaslara uygun bir şekilde, Yurt Dışı İlçe Seçim
Kurulunun denetimi altında, sandık kurullarına açtırılarak
sayım ve dökümü yaptırılır ve tutanak altına aldırılır. Bu
68
tutanaklar esas alınarak birleştirme işlemlerine ilişkin
tutanak düzenlenir ve sonuçlar Ankara İl Seçim Kuruluna
iletilir. Ayrıca geçici gümrük kapısı seçim kurullarından
gelen geçici birleştirme tutanağındaki sonuçlar kendi
içerisinde birleştirilir ve bu sonuçlar Ankara İl Seçim
Kuruluna iletilir. Ankara İl Seçim Kurulunca da yurt dışı
sandıklarından gelen sonuçlar ile gümrük kapılarından
gelen sonuçlar birleştirilir ve düzenlenen tutanak en seri
vasıtayla Yüksek Seçim Kuruluna gönderilir.
Yurt dışı sandıklarda kullanılan oyların değerlendirilmesi
94/B maddesinin ilgili hükümlerine göre yapılır.
YURT DIŞI SEÇMENLERİN GÜMRÜK KAPILARINDA OY
VERMESİ
MADDE 94/E- (Ek: 5749 - 13.3.2008 / m.10) Yurt dışı
seçmen kütüğüne kayıtlı bulunan seçmenler seçimin
yapılacağı günün (Değişik ibare : 6304 - 9.5.2012 / m.7)
“kırkbeş gün” öncesinden başlamak üzere seçim günü saat
17:00’a kadar (...) (*) gümrük kapılarında kurulacak seçim
sandıklarında oy kullanabilirler.
Yüksek Seçim Kurulu, özel olarak imal ettirdiği oy pusulası
ile özel renkte bastırılmış oy zarflarını oy verme gününden
en geç üç gün önce ilgili ilçe seçim kurullarında bulunacak
şekilde gönderir.
Yüksek Seçim Kurulunca tespit edilecek gümrük
kapılarında, oy verme gününden önceki (Değişik ibare
: 6304 - 9.5.2012 / m.7) “kırkbeşinci gün”saat 08:00’dan
oy verme günü saat 17:00’a kadar oy kullanılabilir. Hangi
gümrük kapılarında tatil günleri dahil 24 saat, hangilerinde
daha az süreyle oy kullanılabileceğini tespite Yüksek Seçim
Kurulu yetkilidir.
Gümrük kapılarında yapılacak oy verme işleminde görev
alacak (Ek ibare : 6304 - 9.5.2012 / m.7) “ilgili geçici
gümrük kapısı” seçim kurulu ile sandık kurullarının adedi,
üyelerinin ve yedeklerinin sayısı ile hangi görevlilerden
69
teşkil edileceği Yüksek Seçim Kurulu tarafından önceden
belirlenir.
Sandık kurulları, oy serbestliğini ve gizliliğini sağlayacak
şekilde, yeteri kadar kapalı oy verme yeri hazırlar. İlgili idari
makamlar sandık kurullarına gerekli her türlü kolaylığı
gösterir.
Gümrük kapılarında seçim propagandası yapılamaz.
(Değişik 7.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.7) Gümrük
kapılarında seçmen oy vermek için geldiğinde sandık
kurulu başkanı seçmenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik
numarasını gösteren nüfus hüviyet cüzdanı veya kimlik
tespiti amacıyla düzenlenmiş ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik
numarasını taşıyan resmi belgeler veya pasaportundan
kimliğini tespit eder ve Bilgisayar Destekli Merkezi Seçmen
Kütüğü Sistemi üzerinden, diğer yöntemlerle oy kullanıp
kullanmadığını kontrol eder. Oy kullanmadığı anlaşılan
seçmen, sandık kurulu mührüyle mühürlenmiş olan oy
pusulası ve oy zarfı ile “Evet” veya “Tercih” yazılı mührü
alarak oyunu kullanmak üzere kapalı oy verme yerine girer
ve oy verme işlemini genel esaslara göre tamamlar.
(...) (*)Oyunu veren seçmene çizelgede isminin bulunduğu yer
imzalatılarak oy verme işlemi tamamlanır.
Oy verme süresince sandık kurullarının değişikliği sırasında
Kanunda gösterilen usulde sandık açılır, çıkan oy zarflarının
adedi ile oy kullanan seçmen miktarı ve bunların birbirine
uygunluğu bir tutanakla tespit edilir.
Oy zarfları ve tutanağın bir sureti bir torbaya konularak
ağzı mühürlenir ve muhafaza altına alınmak üzere sandık
kurulu başkanınca ilgili (Ek ibare : 6304 - 9.5.2012 / m.7)
“geçici gümrük kapısı” seçim kuruluna teslim edilir.
(Değişik 11.fıkra : 6304 - 9.5.2012 / m.7) Seçimin
yapıldığı gün saat 17.00’den itibaren sandık ve torbalar
genel esaslara uygun bir şekilde açılarak geçici gümrük
70
kapısı seçim kurullarınca sayımı ve dökümü yapılır.
Geçici gümrük kapısı seçim kurulu birleştirme tutanağı
düzenlenir ve bu tutanakla birlikte seçim işlerine ait diğer
evrak, varsa itiraz dilekçeleriyle birlikte, Yurt Dışı İlçe Seçim
Kuruluna en seri vasıtayla gönderilir.
Gümrük kapılarında kullanılan oyların değerlendirilmesi,
94/B maddesinin ilgili hükümlerine göre yapılır.
OYLARIN SAYIMI VE DÖKÜMÜ
SAYIM TEDBİRLERİ
MADDE 95 - Sayım ve döküm açık olarak yapılır. Oy verme
yerinde hazır bulunanlar sayım ve dökümü takip ederler.
Kurul faaliyetlerinin selâmet ve düzeni bakımından, sayım
ve döküm masası etrafında boş kalması gereken kısmı,
bir karar ile belirtir ve bu kısım etrafına (İp germek gibi)
hazır bulunanların bu işlemleri takip etmelerine engel
olmıyacak tedbirleri alabilir.
OY VERENLER SAYISININ KONTROLU
MADDE 96 - (Değişik 1. fıkra: 3959 - 28.12.1993) Sandık, 89
uncu maddenin son fıkrası uyarınca Yüksek Seçim Kurulu
tarafından başka bir süre konulmamış ise saat 17.00’den
önce açılmaz. Oy verme işi bitince kurul başkanı bunu
yüksek sesle ilân eder. Masa üzerinde, sandıktan başka ne
varsa kaldırılır. Oy vermenin bittiği saat tutanak defterine
geçirilir.
Bundan sonra, sandık seçmen listesinde yazılı seçmenlerin
toplamı ile adları hizasında imza veya parmak izleri
sayılarak oy vermiş olanların toplamı tespit edilir ve
tutanağa geçirilir. Netice yüksek sesle ilan edilir.
KULLANILMAYAN BİRLEŞİK OY PUSLALARI VE ZARFLAR
MADDE 97 - (Değişik: 2234 - 17.5.1979) Oy zarflarından
veya birleşik Oy puslalarından kullanılmayanlar sayılır,
71
oylarını veren seçmen sayısına eklenir ve böylece kurula
teslim edilen zarf veya birleşik oy puslaları toplamına
uygun olup olmadığı tespit edilir. Kullanılmayan zarflar
veya birleşik oy puslaları bir paket halinde mühürlenir ve
üzerine sayısı yazılır.
Bundan sonra, sandıktan çıkacak oy puslalarının
konmasına mahsus torbanın boş olduğu tespit edilir.
Bütün bu işlemler tutanağa geçirilir.
SANDIĞIN AÇILMASI VE ZARFLARIN SAYIMI
MADDE 98- (Değişik : 5980 - 8.4.2010 / m.19)
Sandık, yukarıdaki maddelerde belirtilen iş ve işlemler
tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır
bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı
tarafından açılır.
Sandıktan çıkan zarflar, sandık kurulu başkanı tarafından
yüksek sesle iki defa sayılır. İki sayım arasında fark olursa,
üçüncü sayım yapılarak sonucuna göre işlem yapılır ve o
seçimde kullanılan toplam zarf sayısı tespit edilir. Tespit
edilen zarf sayısı, o seçim türüne ait özel tutanağın ilgili
yerine işlenir.
Bütün zarflar sayıldıktan sonra, geçerli olup olmaması
yönünden kontrol edilir.
Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan,
üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü
bulunmayan, tamamı yırtılmış olan, üzerinde ilçe seçim
kurulu ve sandık kurulu mührü dışında herhangi bir mühür,
imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan
zarflar geçersiz sayılır. Ancak, zarfın üzerinde, herhangi bir
şekilde leke veya çizik olsa bile, bunun özel işaret koymak
amacıyla yapıldığının kesin olarak anlaşılamaması halinde,
bu zarflar geçerli sayılır.
İtiraza uğrayan zarflar ile itiraza uğramadan geçersiz
sayılan zarflar, başkan tarafından bir kenara ayrılır. Sandık
72
kurulu, bütün zarflar kontrol edildikten sonra, itiraza
uğrayan zarfları inceleyerek, geçerli veya geçersiz sayılması
yönünde kararını verir. Bundan sonra, o sandıktan çıkan
geçerli ve geçersiz oy zarflarının toplam sayısı ayrı ayrı o
seçim türüne ait özel tutanağın ilgili yerine işlenir.
Geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri mühürlenerek
zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz.
Bu işlemler yapıldıktan sonra, o sandıktan çıkan geçerli
ve geçersiz zarfların toplam sayısı ile o seçim türü için oy
kullanan seçmen sayısı karşılaştırılır.
Zarf sayısı, o seçim türü için oy kullanan seçmen sayısına
eşit veya eksik ise başkaca bir işlem yapılmaz.
Zarf sayısı oy kullanan seçmen sayısından fazla ise eşitliği
sağlamak için önce geçersiz zarf sayısı düşülür. Geçersiz
zarf sayısının düşülmesi halinde de eşitlik sağlanamıyorsa,
sandık kurulu başkanı geçerli zarflar arasından, eşitliği
sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çeker ve bu zarflar
açılmadan derhal yakılarak imha edilir. İmha edilen zarf
sayısı tutanağa yazılır.
Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy
zarfları sandığın içine tekrar konularak sayıma geçilir.
Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine geçirilerek,
sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve
mühürlenir.
Sandıklar, bütün seçimlere ait sayım ve döküm işlemleri
bitinceye kadar oy verme yerinden çıkarılamaz.
KURULLARIN TEŞEKKÜL VE İŞLEMLERİNE KARŞI
ŞİKAYET VE İTİRAZ
SANDIK KURULLARINA AİT İTİRAZ VE ŞİKAYET
MADDE 119 - Sandık kurullarının teşkiline dair, ilçe
seçim kurulu veya başkanı tarafından yapılan işlemlerin
73
düzeltilmesi için, bu işlemlerin neticesinden itibaren en
geç iki gün içinde şikâyet yoliyle düzeltilmesi istenebilir.
Şikâyetin reddine dair olan kararlara karşı, bildirilmesinden
veya tebliğinden itibaren iki gün içinde il seçim kuruluna
itiraz olunur. İl seçim kurulları iki gün içinde kesin karar
verirler.
Bu şikayetin yapılmamış olmaması sandık kurulunun
teşekkülüne karşı itiraza engel değildir.
Ancak bu itirazın teşekkülünden itibaren iki gün içinde il
seçim kuruluna yapılması şarttır.
İl seçim kurulunun vereceği karar kesindir.
74
İTİRAZ DİLEKÇELERİ
SANDIK KURULU İŞLEMLERİNE KARŞI ŞİKAYET DİLEKÇESİ
Örnek 1
………………………………………….. İlçe Seçim Kurulu
…………………………………....…….. Sandık Kurulu Başkanlığına
…. Ağustos 2014
ŞİKAYET EDEN
: ………………………………………………
KONU
: …. Ağustos 2014 Günü yapılan Cumhurbaşkanı
Seçimlerinde Kurul İşlemlerine / Alınan önlemlere
/ Tutanak Düzenlenmesine Karşı şikayetimizin
sunulmasıdır.
AÇIKLAMALAR
: Kurulunuzun, oy kullanılması / Sayım döküm /
tutanak düzenlenmesi sırasında şu işlemi yapmıştır:
…………………………………………………………………………
……………………………...…………..………………………………
…………………………………………………………………………
…..………………………………………………………………………
………………………………………..…………………………………
…………………………………………………………………………
….………………………………………………………………………
………………………………………..…………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
……………………………………………….…………………………
Bu uygulama usule, yasaya, YSK karar ve genelgelerine aykırıdır.
Bu nedenle yapılan işleme / sayıma karşı şikayetimi sunuyorum. İşlemin
düzeltilerek hukuka aykırılığın giderilmesini dilerim.
Saygılarımla.
Adres
: …………………………… Adı – Soyadı :
………….………………….
…………………………….. İmzası
:
76
SANDIK KURULUNUN RET KARARINA KARŞI SANDIK KURULU
ARACILIĞIYLA SUNULACAK İTİRAZ DİLEKÇESİ
Örnek 2/A
…………………………………….. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına
Sunulmak Üzere ……………… Nolu Sandık Kurulu Başkanlığına
…. Ağustos 2014
İTİRAZ EDEN
İTİRAZ ONUNAN
KARAR
: ………………………………………………
: ……………………… Nolu Sandık Kurulu’nun
…/08/2014 tarihli ve ………. Sayılı Kararı.
AÇIKLAMALAR
: …/08/2014 günü yapılan Cumhurbaşkanı
Seçimlerinde ……… Nolu sandık Kurulu’nun oy kullanılması / sayım
döküm / tutanak düzenlenmesi sırasında şu işlem yapılmıştır.
……………………………………………………………………………
…………………………...…………..……………………………………
………………………………………………………………………..……
……………………………………………………………………………
……………………………..………………………………………………
……………………………………………………………….……………
……………………………………………………………………………
……………………..………………………………………………………
Usule, yasaya, YSK karar ve genelgelerine aykırı olan ve yukarıda
anlatılan şekilde yapılan uygulamaya karşı şikayetimiz Sandık
Kurulunca
reddedilmiştir.
İtirazımıza
ilişkin
ret
kararının
kaldırılarak sonucun hızlı bir şekilde ilgili Sandık Kurulu’na
ulaştırılmasını
ve
hukuka
aykırılığın
giderilmesini
dilerim.
Saygılarımla.
Ek
Adres
:…………. Nolu Sandık Kurulu Ret Kararı
: …………………………… Adı – Soyadı :
………….………………….
…………………………….. İmzası
:
77
SANDIK KURULUNUN RET KARARINA KARŞI DOĞRUDAN İLÇE SEÇİM
KURULUNA SUNULACAK İTİRAZ DİLEKÇESİ
Örnek 2/B
…………………………………….. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına
…. Ağustos 2014
İTİRAZ EDEN
İTİRAZ ONUNAN
KARAR
: ………………………………………………
: ……………………… Nolu Sandık Kurulu’nun
…/08/2014 tarihli ve ………. Sayılı Kararı.
AÇIKLAMALAR
: …/08/2014 günü yapılan Cumhurbaşkanı
Seçimlerinde ……… Nolu sandık Kurulu’nun oy kullanılması / sayım
döküm / tutanak düzenlenmesi sırasında şu işlem yapılmıştır:
……………………………………………………………………………
…………………………...…………..……………………………………
………………………………………………………………………..……
……………………………………………………………………………
……………………………..………………………………………………
……………………………………………………………….……………
……………………………………………………………………………
……………………..………………………………………………………
Usule, yasaya, YSK karar ve genelgelerine aykırı olan ve yukarıda
anlatılan şekilde yapılan uygulamaya karşı şikayetimiz Sandık Kurulunca
reddedilmiştir. İtirazımıza ilişkin ret kararının kaldırılarak sonucun ilgili
Sandık Kurulu’na ulaştırılmasını ve hukuka aykırılığın giderilmesini dilerim.
Saygılarımla.
Ek
Adres
:…………. Nolu Sandık Kurulu Ret Kararı
: …………………………… Adı – Soyadı :
………….………………….
…………………………….. İmzası
:
78
SANDIK KURULUNUN SEÇİM SONUÇLARINI GÖSTERİR TUTANAĞINA
KARŞI İLÇE SEÇİM KURULUNA SUNULACAK İTİRAZ DİLEKÇESİ
Örnek 3
…………………………………….. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına
..................
…. Ağustos 2014
İTİRAZ EDEN
: ………………………………………………
KONU
: …………………………Nolu Sandık Kurulu’nun
seçim sonuçlarını gösterir tutanağının düzenlenmesi işlemine
itirazımızdan ibarettir.
AÇIKLAMALAR
:…/08/2014 günü yapılan Cumhurbaşkanı
Seçimlerinde ……… Nolu sandık Kurulu’nun sandık sonuç tutanağı
düzenlenmesi sırasında yaptığı, aşağıda anlatılan işlem usule,
yasaya, YSK karar ve genelgelerine aykırıdır. Bu durum seçim
sonuçlarını da etkilemiştir. Bu nedenle itiraz ediyor ve tutanağın
iptali ile yeniden sayım döküm işlemi yapılmasını talep ediyorum.
İtiraza Konu İşlem
……………………………………………………………………………
…………………………...…………..……………………………………
………………………………………………………………………..……
……………………………………………………………………………
……………………………..………………………………………………
……………………………………………………………….……………
……………………………………………………………………………
……………………..………………………………………………………
Saygılarımla.
Adres
: …………………………… Adı – Soyadı :
………….………………….
…………………………….. İmzası
:
79
80
81
82
83
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
HUKUK VE SEÇİM İŞLERİNDEN SORUMLU
GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI
SANDIK KURULU ÜYELERİ VE
GÖZLEMCİLER (MÜŞAHİTLER)
İÇİN REHBER

Yurtdışı Seçim Rehberi

Sandık Başındayız Bağımsız Seçim Gönüllüsü El Kitabı

Sandık Başındayız Bağımsız Seçim Gönüllüleri

ECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA KANUN BiRiNCi

(müşahitler) için rehber

1 30 Mart Yerel Seçimlerinde Bütün Aktörleri Sorumlu

1. Bölüm - aktif egitim sen

kto karatay üniversitesi anayasa hukuku dersi 2013/2014 öğretim yılı

MAVİ HAYAT İSTİHDAM DERNEĞİ TÜZÜĞÜ BÖLÜM 1: İsim/Merkez

SANDIK KURULUNUN RET KARARINA KARŞI SANDIK KURULU

mad4

Ek kılavuz Dış gövde

26 Mart 2015 Munzam Sandıklara İşverenlerce

İnşaat Mühendisliği A - Orman Genel Müdürlüğü

Sartnameyi bilgisayariniza indirmek için buraya tiklayiniz

SEÇİMDEN BİR GECE ÖNCE  Çantamı hazırladım : NÜFUS

2014 Mahalli İdareler Seçim Kitabı

indirmek için tıklayın.

İl, İlçe Seçmen ve Sandık Sayıları