Öksürme Egzersizi

Öksürme Egzersizi
AMAÇ
Etkili öksürme sağlanarak hastanın sekresyonlarının akciğerden dışarı
atılmasının kolaylaştırılması, özelikli bakterilerin çoğalarak komplikasyonların oluşmasının engellenmesidir.
TEMEL İLKELER
• Ameliyat öncesi hastaya öksürük egzersizleri eğitimi için en uygun zaman ameliyattan önceki günün öğleden sonrası veya gecesidir. Açıklamalar ameliyattan birkaç gün önce yapılırsa unutulabilir, ameliyattan
hemen önce yapılırsa anksiyete nedeniyle etkili olmayabilir.
• Ameliyat sonrası öksürük egzersizleri sırasında hastanın ağrısında artma
olabileceğinden egzersiz öncesi hekim istemiyle analjezik uygulanabilir.
• Kontrollü öksürme ya da “huff” öksürüğü ile zorlu ekspirasyon tekniği
yoluyla öksürükten maksimum etki sağlanabilir.
• Ekspirasyon sırasında kontrollü öksürük zamanlaması kullanılırsa ve
karın üzerine ellerle bastırılırsa hasta daha az yorulur ve daha fazla sekresyon çıkarabilir.
• Kontrollü öksürük ve” huff” öksürüğünün dispnesi olan hastada uygulanması zordur.
• Özellikle göğüs ameliyatları sonrası ilk 24 saat için her 1- 2 saatte bir,
48. saate kadar 2 saatte bir 10- 20 kez bu egzersizler yaptırılır.
Tanımlar
Kontrollü Öksürük: Yavaş ve derin bir inspirasyonu takiben, birkaç saniye için soluğun tutulması ve sonra iki ya da üç kez öksürülerek nefes verilmesi ile yapılan egzersizdir.
464
Öksürme Egzersizi
Huff Öksürüğü: Solunum yollarının hızlı ekspirasyonda kollabe olmaya
eğilimli olduğu KOAH gibi durumlarda tercih edilen egzersizdir. Glottisin
kapanması ve yüksek basınç oluşturma yerine hasta soluğunu verirken 3- 4
kez “huff” der, böylece doğal öksürme refleksi uyarılır.
Dikkat Edilecek Noktalar
• Öksürme egzersizinin derin solunum egzersizinin hemen ardından yapılması, akciğer ventilasyonunu kolaylaştırır, solunum yollarını temizler.
Bu nedenle ameliyat sonrası ilk 24 saatlik dönemde hasta derin solunum
ve öksürük egzersizlerini birlikte her 1-2 saatte iki kez yapması konusunda cesaretlendirilmelidir.
• Beyin, spinal, göz ameliyatı yapılan, kafa içi basınçı artmış, vertebra kırığı, kanaması, ağrısı, diyaframa rüptürü olan bireylerde uygulanmamalıdır.
• Öksürük egzersizi sırasında, dispne ya da siyanoz gelişmesi halinde işleme son verilmedir.
İŞLEM BASAMAKLARI
Not: İşlem sırasında kullanılacak malzemelere kitap sonu Ek-1’de yer verilmiştir.
1. Uygulamaya engel bir durum olup olmadığı değerlendirilir.
2. Malzemeler hazırlanır.
3. Eller el yıkama standardına göre yıkanır.
4. Hastaya ismiyle hitap edilir, işlem hastanın kolay anlayabileceği şekilde
anlatılır.
5. Gerekirse hastanın yaşam bulguları ölçülür.
6. Hastanın solunum sesleri değerlendirilir.
7. Malzemeler kolay ulaşılabilecek şekilde yerleştirilir.
8. Odanın kapısı kapatılır, hastanın eğitimi için uygun bir ortam sağlanır.
9. Hasta ayağa kalkabiliyorsa hastanın ayağa kalkması, engel varsa yatak
içinde ya da oturabilirse sandalyede dik oturması sağlanır.
10. İnsizyon varsa bölge üzerine yastık yerleştirilir ve öksürme sırasında
bölgeyi yastıkla kuvvetlice desteklemesi konusunda hasta uyarılır.
11. Eğer harici solunum sesleri ya da balgam varsa hastaya derin nefes alması, üç saniye nefesini tutması ve 2- 3 kez derinden öksürmesi söylenir. Hasta derinden öksürmeli sadece boğazını temizlememelidir (Bkz.
Resim 1).
465
Hemşirelik Bakım Standartları
Resim1. Öksürme Egzersizi
Kaynak: Rosdahl CB, Kowalski MT. (2012). Textbook of Basic Nursing. Wolters Kluwer Health/ Lippincott Williams & Wilkins, 10th Edition, p. 790.
12. Her öksürük sırasında hastanın ağzı birkaç kez katlanmış kağıt mendille
kapatılır.
13. Hasta “huff” öksürüğü uygulayacaksa; hasta oturtulur, kollarını göğüs
kafesinin altına çaprazlaması istenir, derin nefes alıp, karın kaslarını
kasarak ve birkaç kez “huff” kelimesini fısıldayarak hızla soluk verir.
“huff” kelimesini fısıldamak, glottisin kapanmasını önler ve öksürme sırasında solum yolu kompresyonunu azaltır. Öksürükler arasında yavaş
diyafram solunumları yer alır.
14. Uygulama sonrası hastaya rahat bir pozisyon verilir.
15. Çıkarılan sekresyon renk, koku, görünüm yönünden değerlendirilir ve
gerekirse laboratuara gönderilmelidir.
16. Hasta ağız bakımı yönünden değerlendirilir.
17. Malzemeler ortamdan uzaklaştırılır.
18. Eller el yıkama standardına göre yıkanır.
19. Yapılan işlem, hastanın tepkisi, varsa ortaya çıkan beklenmeyen durumlar kaydedilir.
466
Öksürme Egzersizi
Kaynaklar
1. Jane C. Rothroch /Alexander’s. (2011). Care of the Patient in Surgery. Elsevıer (Mosby),
14th Edition, p. 944- 947.
2. Karadakovan A, Eti Aslan F. (2011). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel
Kitapevi, s. 302.
3. Lynn P, LeBon M. (2011). Skill Checklists for Taylor’s Clinical Nursing Skills A Nursing Process Approach. Third Edition, p. 120- 121.
4. Sabuncu N, Akça Ay F. (2010). Klinik Beceriler Sağlığın Değerlendirilmesi Hasta Bakım ve Takibi, Nobel Tıp Kitabevleri, s. 452- 454.
Hazırlayanlar
Uzm. Hem. Pınar AKÇAY (BUCH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi)
Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI (BUCH Hizmet İçi Eğitim Hemşiresi)
Uzm. Hem. Esma GÜNEY KIZIL (Güney Genel Sekreterliği Sağ. Bak. Hiz. Koor.)
Hem. Ayfer KARAKAŞ YILMAZ (İKÇÜ Atatürk EAH KDC Klinik Hemşiresi)
Hem. Dilek SOYDEMİR (Bozyaka EAH Gündüz Süpervizör Hemşiresi)
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Gülay OYUR ÇELİK (İKÇÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği A.D.)
467

Download Report