T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ DERGİSİ YIL: CİLT: SAYI: 2008 XXV 2 İSTANBUL - 2008 Dergir en içten t e ş T.C. M A R M A R A ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ DERGİSİ UNVANI PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. :.. PROF. DR. PROF. DR. ! PROF. DR. . İmtiyaz Sahibi T.C. M a r m a r a Üniversitesi İktisadi v e İdari B i l i m l e r F a k ü l t e s i A d ı n a Prof. Dr. Suat O K T A R Yayın K u r u l u Prof. Dr. Suat O K T A R Prof. Dr. M . E m i n A R A T D o ç . Dr. A h m e t Y I L M A Z Prof. Prof. Prof. Prof. Prof. Prof. Prof. Danışma D r . A . H a y r i D U R M U Ş , İst. Ticaret Univ. Dr. C e n g i z O K M A N , Işık Univ. D r . H a l u k K A B A A L İ O Ğ L U , Yeditepe Ü n i v . D r . İ z z e t t i n Ö N D E R , İst. Üniv. D r . M ü n e v v e r T U R A N L I , İst. Ticaret Üniv. D r . Ö m e r F a r u k B A T f R E L , İst. Ticaret Ü n i v . Dr. Ş e v k e t P A M U K , B o ğ a z i ç i Üniv. ü^PROF. DR. t PROF DR. fer PROF DR. K PROF DR. t PROF DR. fe~ PROF DR. ~ PROF DR. 8* PROF. DR. f-'PROF. DR. ' £r PROF. DR. V ' P R O F . DR. , PriOF. DR. ; &>PriOF. DR. - i ' PROF. DR. Kurulu Prof. Dr. A l i G Ü Z E L , K a d i r H a s Üniv. Prof. Dr. E r o l K A T T R C I O Ğ L U , Bilgi Ü n i v . Prof. Dr. H ü s n ü E R K A N , D o k u z Ey. Ü n i v . Prof. Dr. M e r y e m K O R A Y , Y ü d ı z T e k n i k Üniv. Prof. Dr. N e c l a P U R , M a r m a r a Üniv. Prof. Dr. S e l i m e S E Z G İ N , B a h ç e ş e h i r Üniv. Prof. Dr. T a m e r K O Ç E L , İst. K ü l t ü r Ü n i v . Editör D o ç . Dr. A h m e t Y I L M A Z * Ş"PROF. DR. Teknik Hazırlık Neriman M E R İ Ç Yönetim Yeri v e Yazışma A d r e s i T . C . M a r m a r a Üniversitesi İktisadi v e İdari B i l i m l e r F a k ü l t e s i R e s s a m N a m ı k İsmail Sok. N o : 1, 3 4 5 9 0 B a h ç e l i e v l e r - İ S T A N B U L Tel : ( 0 2 1 2 ) 5 0 5 9 3 3 1 F a x : ( 0 2 1 2 ) 505 9 3 3 2 E- Posta: i i b f _ d e r g i @ m a r m a r a . e d u . t r a? l 1 m «•SIM*? ISSN:1300-7262 Üniversite Yayın N o : 6 8 9 Fakülte Yayın N o : 5 4 2 M . Ü . İ k t i s a d i v e İdari Bilimler Fakültesi D e r g i s i y ı l d a i k i k e z y a y ı n l a n a n h a k e m l i b i r dergidir. D e r g i d e yayımlanan m a k a l e l e r k a y n a k ' g ö s t e r i l m e d e n k u l l a n ı l a m a z . M a k a l e l e r i n y a y ı m h a k k ı M . Ü . İktisadi v e İ d a r i B i l i m l e r F a k ü l t e s i ' n e aittir. Yapım Dizayn M a t b a a c ı l ı k . Tel: ( 0 2 1 2 ) 6 7 1 98 9 8 P b x ? t-'PROF. DR. • PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. \ PROF DR. ? PROF. DR. ~* PROF. DR. « PROF. DR. ;,"-rPROF DR. - PROF. DR. f .PROF. DR. '% PROF. DR. ^ 'PROF. DR. İ PROF. DR. 3PROF. DR. PROF. DR. . PROF. DR. PROF. DR. PROF. DR. f i I 1 1 1 [ [ l t E E E E E F C C 11- b b b b b b J K K h h İv Iv N/ IV N N N N N N N ı/ı tfıara Üniversitesi o u r n a l of P o l i t i c a l Ecoııımjâ fi bIf. Dergisi jfllİİ008, CİLT XXV, SAYI 2 E d i t i o n , C a m b r i d g e U n i usity rld Scientific P u b l i s h i n g TÜRK VERGİ HUKUKU'NDA UZLAŞMA* j u l a t i o n , 6th E d i t i o n , B o Doç. Dr. F u n d a B a ş a r a n Yavaşlar* k.III.Ch.VII s o m e o f t h e i r A p p l i c a t i ı im e n a n d C o . , E d i t e d W i ü in Vergi idaresi ile vergi mükellefi ve/veya ceza muhatabının aralarındaki vergi i Bföya cezaya ilişkin uyuşmazlıkları anlaşarak çözmelerine imkan tanıyanâüzlaşrna, mt'daki düzenlemeler temelinde Türk Vergi Hukuku'nda kırk beş seneden beri uygulanmaktadır. Bu uzun tecrübe, uzlaşmanın kamu alacağının -eksik, amahızlı gdjğjlatına, yargı ekonomisine, hukuki güvenlik ve barışın sağlanmasına Önemtğ0cqtkıları muğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte, uzlaşmanın bu yararları, uzlaşmaya ıılışkin kmîi düzenlemelerin anayasaya aykırı olduğu eleştirilerini hiçbir zaman azaltmamıştır, (evcut haliyle uzlaşmanın, kanunilik ilkesi ve eşitlik ilkesi başta olmak üzere Anayasa'da \£§ülan bazı ilke ve kurallara aykırı olduğu konusunda doktrinde görüş birliği.mevcuttur. \ticak kanun koyucu, şimdiye kadar bu eleştiriler doğrultusunda herhangi bir düzenleme değişikliğine gitmemiştir. -ine", H a n d b o o k of EuBB tin Feldstein, E l s e v i e r Sc * ı d T a x a t i o n , "Taxes New York, 2004 on Ll'hcf tıe L S E L e c t u r e ş , Edite "•'3 versity P r e s s , 1 9 9 8 «S *. Bu makalede, -genel bütçeye giren- vergiler bakımından Türk Vergi Hukuku 'ridaki 'l&şma kurumu incelenmekte, uzlaşmanın hukuki niteliği, konusu, tarafları, uzlâşrha süreci •ekli, taraflara getirdiği hak ve yükümlülükler hukuki bir bakış açısıyla ele alınmakta, ve ışmanın Anayasa'ya uygun bir hale getirilmesi için bazı önerilerde bulunulmaktadır. ( R o b e r t R e i c h , T h e Mı I m i 1 e m o c r a t i c State, Camb u t - r j | Anahtar Kelimeler: ışmanın tarafları, uzlaşma Uzlaşma, uzlaşmanın süreci ve şekli, kanunilik hukuki niteliği,uzlaşmanın ilkesi, eşitlik ilkesi konusu, rary o f Critical Writings ghart I I , R o b e r t D . Toll son,* l a n d b o o k of P u b l i c FiniiiuL £ l u w e r A c a d e m i c Publıs y 11 | | u makale, "Keyfilik Yaratıcısı mı Yoksa Hukuki Banş Sağlayıcı mı? Sorgudaki Kurum: Uzlaşma", Gerekçelendirilmesi ve Hukuki Analizi" başlıklı, Mükellefin Dergisi S.90 (Haziran •SQ0), 33 vd. ve S.91 (Temmuz 2000), 105 vd.'da yayınlanan makalenin devamı olarak |?ırlanrmştır. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Vergi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, [email protected] 309 Doç. Dr. Funda Başaran YA VAŞLAR RECONCILIATION IN TURKISH TAX LA W Abstract Reconciliation, which enables taxpayer andfor the person subject to penalty to amicably resolve the disputes on tax and/or penalty with the tax administration, has been^ applied in Turkish Tax Law for 45 years. This experience has significantly contributed f<# legal security and peace as w eli as judicial economy and -incomplete butfast- collectıon ofc state receivables. Nevertheless, such advanîages of reconciliation had never lessened critics on the incongruity of soıne regulations to Constitution. However, until now, the maker has not changed the regulations in parallel to these critics. • in this article, the reconciliation phenomenon in Turkish Tax Law is examı. with regards to the taxes included in general budget and legal aspects, parties, process t form of reconciliation are considered with a legal point of view due to the rights ı obligations of the parties and soıne recommendations on the harmonizatıon reconciliation with the Constitution are made. : Key Words: reconciliation, process prin cipWfof equity Reconciliation, of reconciliation, legal aspects of reconciliation, parties form of reconciliation, principle of legalıty t .Tarafların aralarındaki sorunu " b e r a b e r " ç ö z m e l e r i n e i m k a n s a ğ l a m a s n k e n d i s i n i - d i ğ e r ç ö z ü m yollarından ayıran u z l a ş m a n ı n T ü r k V e r g i H u k u k u ' n a giriş taı 1 9 6 3 ' t ü r . V e r g i l e n d i r m e alanında ilk genel usul k a n u n u m u z o l a n 1949 tarih ve 5 4 3 2 sa ili V e r g i U s u l K a n u n u ( V U K ) ile halen u y g u l a n m a k t a o l a n 1961 tarih ve 2 1 3 sayılı V U K ' ' ilk h a l i n d e yer a l m a y a n bu kurumu d a h a s o n r a ö n g ö r ü ş g e r e k ç e s i n i k a n u n k o y u c u . ~'ver»ı. u y u ş m a z l ı k l a r ı n ı hızla çözmek, böylece mükellefleri h u k u k i güvenliğe k a v u ş t u r m ; I k a m u a l a c a ğ ı n ı n m ü m k ü n o l d u ğ u n c a ç a b u k t a h s i l i n i s a ğ l a m a k ve v e r g i y a r g ı s ı n ı n \y y ü k ü n ü a z a l t m a k ( d a v a e k o n o m i s i ) " ş e k l i n d e a ç ı k l a m ı ş t ı r . Doktrin ve içtihatlar di s o n r a bu g e r e k ç e l e r e , u z l a ş m a n ı n h u k u k i b a r ı ş a h i z m e t e t m e s i , z a m a n i ç i n d e kaı • 1 3 07.06.1949 ve 5432 sayılı Vergi Usul Kanunu, R G t.15.06.1949, S.70233 04.01.1961 tarih ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, RG t.10.01.1961, S.10703, R G t.ll.01.19üly S.10704, R G t.12.01.1961, S.10705 Bkz.1963 tarih ve 205 SK'nın gerekçesi ( T B M M T u t a n a k Dergisi, C.12, 08.02.1963 tarihli Birleşimden, 15.02.1963 tarihli 50. Birleşime kadar, Dönem: 1, Toplantı:2, Umumi İzahat, 2): vergi ihtilaflarının süratle halli ve böylece mükelleflerin tereddütlerinin bir an evvel gidenlere huzura kavuşmalarının temini, amme alacağının vaktinde Hazineye intikali ve nihayet Itırazç Temyiz mercilerinin işlerini tahfif ederek ihtilaflar üzerine daha titizlikle eğilebilmelerine un\ sağlanması maksadiyle kanuna uzlaşma müessesesi ithal olunmuştur. " Gerekçe'de "itiraz ve tenryj mercileri"nden söz edilme nedeni, o tarihlerde henüz vergi mahkemelerinin kurulmamış olmasıd 1982 tarihli 2575, 2576 ve 2577 sayılı kanunların (RG t.20.01.1982, S.17580) yürürlüğe girmesin kadar süren bu dönemde, vergisel idari işlemlere karşı önce itiraz ve temyiz komisyonları^ başvuruluyor, ardından ilk derece ve üst derece mahkemesi sıfatıyla görev yapmakta olan Danıştay, başvurulabiliyordu. 2 3 310 H TAX LA W aiÜğırnn d e ğ e r k a y b ı n a u ğ r a m a d a n h a z i n e y e ö d e n m e s i n i s a ğ l a m a s ı v e m ü k e l l e f i n lama yolu nedeniyle e m e k ve gider kaybına u ğ r a m a s ı n ı engellemesini d e [fişlerdir . 4 he person subject to / '.he tax administration, has significantly cont. ncomplete but fastcollcctı^ "iliation had never les on. However, until noy '.ritics. a Turkish Tax Law is . ıtn% ?al aspects, parties, pn ss\ of view due to the n ns on the harmanız ı o/a ıf reconciliation, parM ation, principle of L gaf] n e l e r i n e i m k a n sağlafffli c Vergi H u k u k u ' n a ; gigff . olan 1949 tarih v e -5#3İ| 61 tarih v e 213 sayılıl ekçesini kanun koyüöul .<uki g ü v e n l i ğ e kavti|*fl ğ l a m a k ve vergi yârgısu ır . D o k t r i n ve içtihatla etmesi, z a m a n içinde|| 3 S.70233 1961, S.10703, R G t.ll.oOfJ •gisi, C.12, 08.02.1963 t a | i j i | 3plantı:2, Umumi İzahat,'j|)'J itlerinin bir an evvel giğSff eye intikali ve nihayetim ı titizlikle eğilebilmeleruu® •ır. " Gerekçe'de "itiraz melerinin kurulmamış oî J2, S.17580) y ü r ü r l ü ğ e ^ tiraz ve temyiz korriis^ffl i görev yapmakta olan 1963'ten bu yana u z l a ş m a k u r u m u n u d ü z e n l e y e n m a d d e l e r d e p e k ç o k d e ğ i ş i k l i k frnışsa d a , uzlaşmaya b a ş v u r u hiçbir z a m a n yargı y o l u n a b a ş v u r u n u n bir ö n şartı ^ ö n g ö r ü l m e d i ğ i gibi, u y u ş m a z l ı ğ ı n yargı yoluyla ç ö z ü m ü n ü e n g e l l e y e n b i r d u r u m da kabul edilmemiştir. Türk Vergi H u k u k u ' n d a u z l a ş m a y a b a ş v u r u , m ü k e l l e f e JiŞâ ceza m u h a t a b ı n a t a n ı n m ı ş bir h a k t ı r . M ü k e l l e f v e / v e y a c e z a m u h a t a b ı n ı n d i l e r s e Kılabileceği b u y o l , g e r e k v e r g i i d a r e s i n e ve g e r e k m ü k e l l e f e v e / v e y a c e z a S l t a b ı n a , u y u ş m a z l ı ğ ı b a r ı ş ç ı l b i r ş e k i l d e ç ö z m e i m k a n ı s u n m a k t a d ı r . İlgilisi isterse fma talebinde bulunur, i s t e r s e h a k k ı n d a yapılan idari i ş l e m e karşı vergi m a h k e m e s i n d e façar. U z l a ş m a talebine r a ğ m e n tarafların u z l a ş m a m a s ı y a d a u z l a ş a m a m a s ı d a icundür ve bu d u r u m d a h a k k ı n d a idari işlem yapılan ilgilinin bu idari i ş l e m e karşı »yoluna başvuru imkanı y i n e d e m e v c u t t u r . 5 6 j|*> H u k u k u m u z d a u z l a ş m a , getiriliş a m a c ı n a uygun ş e k i l d e , vergi i n c e l e m e s i n e olmasından^ yapılan t a r h i y a t ve/veya kesilen cezaya karşı d a v a a ç m a s ü r e s i n i n s o n u n a | | a n a n geniş bir z a m a n aralığı için ö n g ö r ü l m ü ş t ü r . B u z a m a n aralığına bağlı o l a r a k ijS|ıtarhiyat ö n c e s i n d e v e tarhiyat s o n r a s ı n d a o l m a k ü z e r e i k i y e a y n i maktadır.. Ö n c e af; s o n r a s ı u z l a ş m a ( T S U ) - s a d e c e - r e ' s e n v e ikmalen yapılan tarhiyatlar il'evkesilen gafın- ö n g ö r ü l m ü ş ; y i r m i üç yıllık bir aradan sonra 1 9 8 6 ' d a , "mükelleflerin'H'dkre ile * £ | t 2 3 10.1986, E.1986/2, K.1986/2 (Ahmet Arslan-Tuncay Dündar, Danıştay İçtihatları ı j m e Kurulu K a r a r l a r ı , Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2002, 231-232); Yılmaz Aliefendioğlu, iüzlaşma", Danıştay Dergisi, S.28-29 (1978), 3; Funda Başaran, "Keyfilik Yaratıcısı mı ^ H u k u k i Banş Sağlayıcı mı? Sorgudaki Kurum: "Uzlaşma", Gerekçelendirilmesi ve. Hukuki Mükellefin Dergisi, S.90 (Haziran 2000), 33; Şükrü Kızılot, Vergi İhtilafları ve: Ç ö z ü m ğ 2 B , Ankara, Yaklaşım Yayınlan, 2000, 232; Mehmet Ali Özyer, Açıklama ve Ö r n e k l e r l e 0şiıl K a n u n u Uygulaması, 3.B., İstanbul, Hesap Uzmanlan Demeği, 2004, 897; Nihal Saban, «ârgı Sisteminin Etkinliği Araştırma Projesi, Vergi Yargısının Etkinliği A r a ş t ı r m a ^•istanbul, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı Yayınlan, 2000, 60; Nilgün Serim, fö'de ve ABD'de Uzlaşma Sistemi", Vergi Sorunları Dergisi, S.214 (Temmuz 2006), 100kz. 2365 SK (ek md.3'de değişiklik yapılmıştır), 2686 SK (ek m d . l , ek md.4, ek md.6, ek ek md.8'de değişiklik yapılmıştır), 2791 SK (ek md.3'de değişiklik yapılmıştır), 3239 SK (ek ınlerek tarhiyat öncesi uzlaşma öngörülmüştür, ek md.4'de değişiklik yapılmıştır), 3505 SK j&a.d 1 ı'de değişiklik yapılmıştır), 3946 SK (VUK ek md.10 yürürlükten kaldırılmıştır), 4008 SK Şg|_l değiştirilmiş, idarece tarh edilen vergiler için de uzlaşma yolu açılmıştır), ve 4369 SK (ek , gnıd.3, ek md.4 ve ek md.5 yürürlükten kaldırılarak, ek m d . l yeniden düzenlenmiş, cezalar |ğ|apsarnından çıkanlmıştır), 4444 SK (ek md.l ve ek m d . l l ' d e değişiklik yapılmiş, cezalar | | | [ a ş m a kapsamına alınmıştır), 5736 SK (ek m d . l ' d e değişiklik yapılmıştır). Bütün bu " ~ ^ S r rağmen, uzlaşmanın genel yapısının başından beri aynen muhafaza edildiğim 1! e *4lpek mümkündür. 8|||; Şonrası uzlaşma kanuni bir hak iken (VUK ek md.l), tarhiyat öncesi uzlaşma idarece H|r haktır. Çünkü, VUK ek md. I I , f.l'de, Maliye Bakanlığı'na tarhiyat öncesi.uzlaşma "izin verme" yetkisi tanınmış, Bakanlık ise bu izni, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma j§!*ğî ile vermiştir. L 311 tarhtan: ö n c e d e a n l a ş a b i l m e s i n e ( T Ö U ) :-VUK'da yer verilmiştir. b a k ı r m n d a n m ı ş gibi g ö r ü n s e d e , arasında eşitlik ilkesini z o r l a y a c a k 7 imkan vermek ü z e r e " t a r h i y a t ö n c e s i u z l a ş m a y a B u ikisi arasındaki tek fark s a d e c e u z l a ş m a zan -aşağıda yeri geldikçe a ç ı k l a n a n - bazı noktalarda i d e r e c e d e önemli farklılıklar b u l u n m a k t a d ı r . 8 H e r tarhiyat şekli b a k ı m ı n d a n da temel pozitif h u k u k k a y n a ğ ı V U K ' d u r . Ayı her iki ikisi için d e M a l i y e B a k a n l ı ğ ı ' n c a ayrı y ö n e t m e l i k l e r çıkartılmıştır. A n c a k , 1 V U K ' d a e k m d . l , e k m d . 6 , ek m d . 7 , ek md.8 v e e k m d . 9 ' d a ayrıntılı şek d ü z e n l e n m i ş k e n , T Ö U V U K ' d a tek bir m a d d e y l e (ek m d . l l ) d ü z e n l e n m i ş , k a n u n d a a l m a y a n p e k ç o k konu T a r h i y a t Öncesi U z l a ş m a Y ö n e t m e l i ğ i ' n d e ( T Ö U Y ) ele alınım Açık bir atıf o l m a d ı ğ ı s ü r e c e T S U ' y a ilişkin V U K h ü k ü m l e r i n i n T Ö U hakkı u y g u l a n m a s ı kabul e d i l m e d i ğ i n d e n " , T Ö U için T Ö U Y ç o k ö n e m l i bir k a y n a k te etmektedir. 9 10 B u m a k a l e d e , g e n e l b ü t ç e y e giren vergiler b a k ı m ı n d a n T ü r k V e r g i Hukuku^ u z l a ş m a k u r u m u temel y ö n l e r i y l e ' e l e a l ı n m a k t a d ı r . U z l a ş m a h a k k ı n d a literatürde ? s a y ı d a r m a k a l e ç a l ı ş m a s ı b u l u n m a k t a y s a da, burada u z l a ş m a n ı n h u k u k i bir b a k ı ş açısı 12 7 3239 SK md.33'ün gerekçesi (Osman Selim Kocahanoğlu, Gerekçeli T ü r k Vergi K a n u n l a r ı , ! İstanbuljalfemel Yayınlan, 1992, VUK Ek m d . l l , 565) DVVDGK t.14.01.1994, E.1991/45, K.1994/20 (http://www.danistay.gov.tr (Erişim . T | 01.09.2ÖÖ8)) : "... "Tarhiyat Öncesi Uzlaşma" kurumu, hukukumuza 3239 sayılı 33.maddesiyle Vergi Usul Kanununa Ek U.maddenin eklenmesi yoluyla girmiştir Yasanın^ bölümünde yer alan ve 205 sayılı Yasanın 22. maddesiyle eklenen "Uzlaşma" başlıklf maddelerinde öngörülen anlaşma yolu, verginin tarhından sonra başvurulabilecek bir yol ikef. il.ıridadede öngörülen tarhiyat öncesi uzlaşma, verginin tarhından önce tarafların anlaşmalâ sağlamah amacıyla öngörülen bir yol olduğundan, hukuki niteliği yönünden diğer ek maddele" düzenlenen uzlaşmadan farklıdır.".; DVDDGK t.14.04.1995, E.1994/204, K.l (http://www.danistay.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.09.2008)): "Vergi Usul Kanununun'., 11 .maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan ve 16.2.1987 tarihli Resmi Gazetede yayımla Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliğinde; bu kurumun özellikleri dikkate alınarak, uzlaşma davet'' uyulmaması gibi birçok konuda, tarhiyat sonrası uzlaşmadan kısmen veya tamamen farklı kuralli yer verilmiştir." Tarhiyat öncesi uzlaşma, VUK ek md. 11, f.4'de verilen yetki çerçevesinde Tarhiyat Öncesi 1 Yönetmeliği ( R G t.03.02.1999, S.23600); tarhiyat sonrası uzlaşma ise, VUK ek m d . l , f.2'de venf yetki çerçevesinde Uzlaşma Yönetmeliği (RG t.03.02.1999, S.23600) ile düzenlenmiştir yönetmelikler, daha sonra çıkartılan başka yönetmeliklerle değiştirilmişlerdir. Bkz. 24.08.1999 I ve 23796 sayılı R G ile 22.10.2005 tarih ve 25974 sayılı R G ' d e yayınlanan yönetmelikler. " Ek rnd.2, Ek md.3, Ek md.4 ve Ek md.5 4369 SK ile 1999 yılında yürürlükten kaldınlmışsa d a | maddelerde yer alan hususlara büyük ölçüde Uzlaşma Yönetmeliği'nde yer verilmiştir. " DVDDGK t.14.04.1995, E.1994/204, K.1995/126 (http://www.danistav.gov.tr (Erişim Ta 01.09.2008)): "tarhiyat öncesi uzlaşma tarhiyat sonrası uzlaşmadan farklı bir kurum öngörüldüğünden, tarhiyat öncesi uzlaşma sürecinde, Vergi Usul Kanununun verdiği dayanılarak Yönetmelikle belirlenmiş özel usul ve esasların uygulanması gerekmektedir.". bkz. DVVGK t.l 1.02.1994-, E. 1992/16, K.1994/110, http://www.danistay.gov.tr (Erişim Ta 01.09.2008) Aşağıda 2.2.'de belirtildiği üzere, uzlaşma, gerek genel bütçeye giren vergi, resim ve harçl gerek il özel idareleri ile belediyelere ait vergi, resim ve harçlar bakımından mümkünse de, bura^ açıklamalann sadece genel bütçeye giren vergilerle sınırlı tutulmasının nedeni, çalışmanın bir m. boyutunu aşmamasını sağlamaktır. 8 9 1 0 12 a !%«BHWHI SSK, t a r h i y a t ö n c e s i uzl j sınav k fark s a d e c e u z l a ş m a l f a ç ı k l a n a n - bazı nokl hıcîH klar b u l u n m a k t a d ı r . 8 akuk k a y n a ğ ı V U K ' d n r ^ kler çıkartılmıştır. Anca" ek m d . 9 ' d a ayrıntîffl d. 11) d ü z e n l e n m i ş , k a n i î l i ğ i ' n d e ( T Ö U Y ) eleiff h ü k ü m l e r i n i n TOUii ç o k ö n e m l i b i r kayril 9 kuki niteliğini m e r k e z alan b i r y ö n t e m ve sistemle, ö z e l l i k l e d e a n a y a s a l ilke ve çerçevesinde i n c e l e n m e s i amaçlanmıştır. lamanın H u k u k i Niteliği SVUK'da u z l a ş m a t a n ı m l a n m ı ş değildir. B u n a karşılık, g e r e k vergi idaresi ve gerek gı yerleri b a k ı m ı n d a n b a ğ l a y ı c ı nitelikteki bir D a n ı ş t a y İçtihadı B i r l e ş t i r m e K a r a r ı ncMO, b . 4 ) , u z l a ş m a y ı , "vergi idaresi ile mükellefler ya da aslarına ceza kesilenler i l / , vergi kanunlarının uygulanması nedeniyle doğan uyuşmazlıkların, tarafların îtt görüşmeleri yolu ile, daha başlangıçta, ödenecek olan vergi ve ceza miktarı fğ'^ mutabakat sağlanarak ortadan kaldırılması, yargısal yol ve usullerin miasına gerek bırakılmaksızm çözüme kavuşturulması" ^ şeklinde t a n ı m l a m ı ş t ı r . İki I p / U K ' d a n aldıkları y e t k i v e h a k k a binaen- bir u y u ş m a z l ı ğ ı ö z g ü r iradeleriyle Şkât s a ğ l a y a r a k " o r t a d a n kaldırmaları, diğer şartlar d a d i k k a t e a l ı n d ı ğ ı n d a taraflar P b ı r " s ö z l e ş m e " n i n v a r o l d u ğ u n a işaret e t m e k t e d i r . N i t e k i m , u z l a ş m a n ı n "iki taraflı i'eşme" o l d u ğ u k o n u s u n d a görüş birliği m e v c u t t u r . A n c a k sorun, b u s ö z l e ş m e n i n k o n u s u n d a d ı r v e D a n ı ş t a y k a r a r l a r ı n d a bu k o n u d a b i r açıklık b u l u n m a m a k t a d ı r , karşılık d o k t r i n d e farklı görüşler ortaya konularak, u z l a ş m a n ı n idari s ö z l e ş m e İŞ"sulh s ö z l e ş m e s i o l d u ğ u ve nihayet idarenin yaptığı idari o l m a y a n b i r s ö z l e ş m e ilen sürülmüştür. 1 1 14 nından T ü r k V e r g i Hü ; l a ş m a ' h a k k ı n d a lıterafi n a n m hukuki b i r b a k ı ş a 15 1 7 îkçeli T ü r k Vergi Kanuni! vv.danistav.gov.tr (E hukukumuza 3239 sc d yoluyla girmiştir. ..: e eklenen "Uzlaşma; 2 başvurulabilecek bu ıdan önce taraflarına 'iği yönünden diğer .eı 1995, E.1994/204,1 "Vergi Usul Kaı ' tarihli Resmi Gazeteü i dikkate alınarak, uzk men veya tamamen-fa çevesinde Tarhiyat Qr c «* ™ ıa ise, V U K ek md.lv? S.23600) ile düzeni $\ irilmişlerdir. Bkz. 24.0'» aymlanan yönetmelıklı i ıda yürürlükten kaldın i'nde yer verilmiştir. cvv.danistav.gov.tr (EUJJJJJJ şmadan farklı bir kurumş^ Usul Kanununun verdığığ sulanması gerekmekte 'vv.danistav.gov.tr (Eı Şinjjj / e giren vergi, resim; •akımından mümkünse 4, smın nedeni, çalışması ı Baj «Uzlaşmanın b i r idari s ö z l e ş m e olup olmadığını i n c e l e m e d e n ö n c e , İ d a r e " l a ait "idari i ş l e m " k a v r a m ı h a k k ı n d a kısaca bilgi v e r m e k yararlı olacaktır, p i p i d a r i işlem, idarenin k a m u g ü c ü n ü k u l l a n a r a k yaptığı işlemleri i f a d e . e t m e k t e dargnin t ü z e l k i ş i l i ğ i n d e n k a y n a k l a n a n h a k e h l i y e t i n e d a y a n a r a k yaptığı, işlemleri CKft23.10.1986, E.1986/2, K.1986/2 (Arslan-Dündar, a.g.k., 231); DIBKK t.02;Q7,ilg85, ^ r ^ ' i 985/4 sayılı kararının raportörüne göre (Arslan-Dündar, , a.g.k., 206) iseVuzİâşma, BÛmyerdiği yetkiye dayanarak, vergi dairesiyle mükelleften oluşan taraflarını 'özgür tânfiiîbir ürünü "dür. |fel||ğen-Akgüner, İdare H u k u k u , 2.B. İstanbul, Der Yayınlan, 2006, 873-874;. A. Şeref rajŞturgut Tan, İ d a r e H u k u k u , C . l (Genel Esaslar), 2.B., Ankara, Turhan Kitabeyi,- 2.001, Jpjjİ^L İl Han Özay, G ü m ş ı ğ ı n d a Yönetim, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2004, 451 vd. - ¥.f.'» İJPJjK t.13.06.2003, E.2002/592, K.2003/333 (http://www.danistav.gov.tr (ErişimrTarihi: J Ç ® ) "Uzlaşma sonucu taraflar arasında düzenlenen uzlaşma tutanağı her iki taraf için'de jmapağmda tespit edilen hususlar ile sınırlı olarak bağlayıcı bir sözleşme niteliğindedir."; IpMan, Vergilendirme Y ö n t e m l e r i ve Uzlaşma, 2.B., Ankara, Maliye ve Hukuk Yayınlan, |pi|'Gülsen Güneş, Verginin Yasallığı İlkesi, 2.B., İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal iŞûstitüsü, Qn İki Levha. Yavmcılık, 2008, 180 (Doktora Tezi); Ahmet Kumrulu, "Uzlaşmaya Bjfelçtihatları Birleştirme Karannm Işığında Vergi Hukukunda Teori, Uygulama ve Öğretim", K b e r g i s i , S.72-73 (1989), 17; Öncel-Kumrulu-Çağan, Vergi H u k u k u , 15.B., Ankara, Tİİtabevi, 2008, 171; Yılmaz Özbalcı, Vergi Usul K a n u n u Y o r u m V e Açıklamaları, [uş Yayıncılık, 2002, 892 î&LNumrulu-Çağan, a.g.k., 1 7 1 ; Selim Kaneti, Vergi H u k u k u , 2.B., İstanbul, Filiz Kitabevi, : |pkg.k., 260,359 " . 'ioEla/M. Aykut Kelecioğlu, Vergi C e z a l a n ve Uzlaşma, Vergi Sorunları Dergisi "Haziran j | y ; p S k i , İstanbul, Maliye Gelirler Kontrolörleri Demeği Yayım, 2000, 72; Güneş, a.ğik:'; 180; İft'ihg.m., 17, 21 ; 313 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR 19 içeren- " i d a r e n i n i ş l e m i " k a v r a m ı n d a n farklıdır . İ d a r i i ş l e m l e r , t e k t a r a f l ı ve i k i tarailî, o l m a k ü z e r e i k i y e a y r ı l ı r l a r . İlgilisinin rıza ve o n a y ı n a b a ğ l ı o l m a k s ı z ı n , idarenin yanlı iradesiyle yaptığı işlemler t e k t a r a f l ı ; i d a r e ile ilgilisinin karşılıklı olarajc^ açıkladıkları iradelerin uyuşması s o n u c u yapılan işlemler i s e iki t a r a f l ı i d a r i i ş l e m l e r d i r ! * H e r tür bireysel idari işlem tek taraflı idari işlem i k e n , iki taraflı i d a r i . i ş l e m ö r n e ğ i olara|j|& " i d a r i s ö z l e ş m e " l e r karşımıza çıkar. İdare H u k u k u ilke v e k u r a l l a r ı n a tabi olan i d a n ^ s ö z l e ş m e l e r i n temel unsurları ş u n l a r d ı r : 1. s ö z l e ş m e n i n , k a r ş ı tarafça bir k a m u hizmetinjiOjİ d o ğ r u d a n y ü r ü t ü l m e s i n e veya böyle bir hizmetin y ü r ü t ü l m e s i n e k a t ı l m a y a ilişkin o l m a s ı ^ ^ 2 . idarenin, d i ğ e r tarafa nazaran üstün hak ve yetkilere s a h i p o l m a s ı . Yargı organlar!, a y r ı c a ü ç ü n c ü bir şart olarak, sözleşmenin süreli olmasını d a a r a m ı ş l a r s a d a , D a n ı ş t a y danlf s o n r a b u u n s u r d a n v a z g e ç m i ş t i r . İdari s ö z l e ş m e l e r e ö r n e k o l a r a k k a m u borçlariml s ö z l e ş m e l e r i n i , k a m u hizmeti imtiyaz sözleşmelerini, yeraltı v e yerüstü s e r v e t l e r i n e ilişk i ş l e t m e " sözleşmelerini, idari hizmet sözleşmelerini göstermek mümkündü] K a n â a t i m i z c e , u z l a ş m a , u z l a ş m a b a ş v u r u s u n d a b u l u n a n i l g i l i n i n " b i r k a m u hizmefir d o ğ r u d a n y ü r ü t m e s i ya d a hizmetin y ü r ü t ü l m e s i n e k a t ı l m a s ı " k o n u l u olmadîğ uzlâşîîiajda i d a r e ü s t ü n y e t k i l e r e s a h i p b u l u n m a d ı ğ ı v e n i h a y e t , u z l a ş m a s ü r e l i filu s ö z l e ş m e d e o l m a d ı ğ ı için, u z l a ş m a y ı b i r i d a r i s ö z l e ş m e o l a r a k k a b u l e t m e k m ü r değildir . 20 2 22 2 2 4 25 2 7 . U z l a ş m a n ı n , idarenin bir özel hukuk s ö z l e ş m e s i o l a n " s u l h s ö z l e ş m e s i " olduğ g ö r ü ş ü h & ' g e l i n c e , h e m e n belirtmek gerekir ki, T ü r k H u k u k u ' n d a i d a r e n i n , sözleşmen k a r ş ı tarafıyla eşit hukuki statüde olduğu, t a m a m e n ö z e l h u k u k kurallarına tabi sözleşme}! 19 Metin Günday, İ d a r e H u k u k u , 9.B., Ankara, İmaj Yayınevi, 2004, 110 Tek taraflı idari işlemler ise, bireysel işlemler ve genel düzenleyici işlemler olmak üzere ı k ı j | ayrılır. Konu hakkında ayrıntılı bilgi için örn. bkz. Gözübüyük-Tan, a.g.k., Nr.484 vd.; Gündajjf a.g.k., 110 vd.; Özay, a.g.k., 405, 423 vd., 508; Yıldızhan Yayla, İ d a r e H u k u k u , 2.B., İstanbul, Fil Kitabevi, 1990, 86 vd. & Giritli-Bilgen-Akgüner, a.g.k., 874; Günday, a.g.k., 110; Yayla, a.g.k., 126 D.12.D., t.02.11.1976, E.1974/1958, K.1976/2141 (Gözübüyük-Tan, a.g.k., Nr.575, dpn.261}J YHGKK t.06.12.2006, E.2006/9-769, K.2006/781, İstanbul B a r o s u Dergisi, C.81, S.2 (2007), ö j f vd. (688); Giritli-Bilgen-Akgüner, a.g.k., 906 vd.; Gözübüyük-Tan, a.g.k., Nr.; Günday, a.g.k., İt vdV, Özay, a.g.k., 511-512; Yayla, a.g.k., 128-129 Dolayısıyla, kamu hizmetine yönelik her sözleşme, idari sözleşme değildir. İdarenin üstün hak y e yetkilerinden söz edebilmek için, sözleşmede idareye "üstünlük ve otoriS tanınmış olması gerekir. İdareye, sözleşmeyi tek taraflı olarak değiştirme veya fesih etme, gözetti ve denetim yapma, emir verme ve ceza uygulama, resen hareket etme, işletmeye el koyma ve alma gibi hak ve yetkilerin verilmesi, başka bir deyişle, idarenin tek taraflı hareket etme yetki mın? kabul edildiği, idarenin diğer tarafa karşı kamu gücüne dayalı yetkiler kullanabildiği hallerde, idi r }fty üstünlük ve otorite tanınmış demektir. Bkz. öm. YHGKK t.06.12.2006, E.2006/9-769, K.2006İ "»'jj İ s t a n b u l B a r o s u Dergisi, C.81, S.2 (2007), 686 vd. (688); Günday, a.g.k., 169; Yayla, a.g.k., W'rjJL YHGKK t.06.12.2006, E.2006/9-769, K.2006/781, İstanbul B a r o s u Dergisi, C.81, S.2 (2İ 0 7 £ | 686 vd. (688); D.8.D. 1.11.01.1996, E.1965/933, K.1966/4 (Gözübüyük-Tan, a.g.k., Nr.575, d p n . ? ^ ' Gözübüyük-Tan, a.g.k., Nr.575 Bu sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar için idari yargı görevlidir (İYUK md.32). Nitekim, uzlaşmanın, bir tarafının idare olması dışında idari sözleşmeyle hiçbir benzerliği o t a -ı görüşünde Candan, a.g.k., 260; "Bir kamu hizmetinin görülmesine ilişkin bulunmadığı" gerekçe ı y j ^ aynı görüşte Kumrulu, a.g.m., 17 2 0 2 1 2 8 ) iması m ü m k ü n d ü r . Tü H diı şenlenmemiş o l a n sulh sö veya d o g m a s ı m u h t e m e l bir lortadan kaldırmaya yöneln raflardan her birinin diğeriı İlişkinin h u k u k e n geçerli olu] g j t k b n u s u n d a d u y d u k l a r ı kaygı ı felzerınde s e r b e s t ç e tasarruf ec sözleşmesi o l a r a k kabul e t m hazırlayan ve g ö r ü ş m e y i yc | w v e y a c e z a m u h a t a b ı n ı n u; jnf^ t u t a n a ğ ı i h t i r a z ı k a y ı t l jfyeya ceza m u h a t a b ı n ı n î m e m e p o z i s y o n u n d a olma. k e s t i r m e k t e d i r . D i ğ e r yi bâtabı arasında bir h u k u k i ftiaşma ile gerek vergi ida pakarlıkta bulunduğu kabul EBcukı i l i ş k i n i n h u k u k a u y rafaylamak da z o r d u r . Hatta | | r a k kullanıldığı belirtilme! Ejjlnrhasından d o l a y ı , b u r a d a g p g i î b i r hukuki işlemin bulu 3 2 Uzlaşmanın, "idareni Jjj|usu ise, u z l a ş m a n ı n , "vergi g&isı t e m e l i n d e m e y d a n a gel zlaşmanın, vergi b o r c u ve Mulan temel niteliklerine d; ü p z l e ş m e ya da idarenin tam 2 2 2 3 2 4 f 2 5 - 2 6 2 7 314 l|[?^Ppnegın, idarenin araç-gereç j§Şğ£$Ş eieri, idarenin özel hukul m fe^902 914 ffiM^S -:Ulusan, M a d d i H u k u k v. 1 M&aası, 1971, 6 ajffrfeajı, a.g.k., 7 I P l ' s a r ı . a.g.k., 15 ^ ^ & a karşılık, uzlaşma ilişkisi: ||Sp||e,eşıt durumda oldukları görı Çctinkaya, "Vergi Hukul İ | | S İ 2 0 H u k u k u n d a %20Uzlaşı ^ î f u ' u , a.g.m., 17. Ancak dij İktedır. Şöyle ki, yazara göre ( MB,ye/veya cezasını belli miktarl ^ısıyla uzlaşmayı her iki taı ^ettirebiliriz." l l s P r u l u , a.g.m., 17-18,21-22 İ H , . l e m l e r , t e k t a r a f l ı \<> ^ ıa bağlı o l m a k s ı z ı n , ı iaremi ile ilgilisinin karşılı'. 1?^ ise iki t a r a f l ı i d a r i i s l ı n Î L :i taraflı idari i ş l e m cınjffi$ :e ve k u r a l l a r ı n a tabı ISJ karşı tarafça bir k a m u l p l nesine katılmaya i l ı ş k u S : sahip o l m a s ı . Yargfe da a r a m ı ş l a r s a da, D a n S ö r n e k o l a r a k k a m u -rjffr altı ve y e r ü s t ü s e r v e t l e r i ^ ini göstermek milî ın ilgilinin " b i r kamuTıii ; k a t ı l m a s ı " k o n u l u ölfi 2 4 ve n i h a y e t , u z l a ş m a s u | e olarak kabul etmek u f i olan " s u l h s ö z l e ş m e s i ' ^ ı k u k u ' n d a i d a r e n i n , sozll ukuk k u r a l l a r ı n a t a b r s o z l 1004, 110 lenleyici işlemler olmak'* ık-Tan, a.g.k., Nr.484 v d | , İdare H u k u k u , 2.B., Isf6gj| a, a.g.k., 126 fp iyük-Tan, a.g.k., Nr.57S|| ırosu Dergisi, C.81, S 2 (20 Tan, a.g.k., Nr.; Gunday.raj me değildir. ;şmede idareye "üstünluk^.^M değiştirme veya fesih etme! :t etme, işletmeye el koyma'ycg n tek taraflı hareket etme ytıj^İ ikiler kullanabildiği hallerde; 'dffl' 12.2006, E.2006/9-769, 0 0 0 5 / $ ay, a.g.k., 169; Yayla, a.n.k , 128$ B a r o s u Dergisi, C.81 S 2 (20 büyük-Tan, a.g.k., Nr.575 dpjT görevlidir (İYUK md.32) zleşmeyle hiçbir b e n z e r l ı ğ ^ te ilişkin bulunmadığı" 2 8 mümkündür . T ü r k M e d e n i K a n u n u ' n d a ya d a h e r h a n g i b a ş k a bir k a n u n d a [femerniş olan sulh s ö z l e ş m e s i , d o k t r i n d e , "bir h u k u k i ilişki h a k k ı n d a k i d o ğ m u ş Ü'ğması m u h t e m e l bir ç e k i ş m e y i ya da k u ş k u y u karşılıklı f e d a k a r l ı k l a r aracılığıyla ^ ' k a l d ı r m a y a y ö n e l m i ş bir s ö z l e ş m e " ş e k l i n d e t a n ı m l a n m a k t a d ı r . Çekişme, 3'ân her birinin d i ğ e r i n e karşı hak iddiası; k u ş k u ise, tarafların a r a l a r ı n d a k i h u k u k i l ü k u k e n geçerli o l u p o l m a d ı ğ ı ya da hukuki s o n u ç l a r ı m d o ğ u r u p d o ğ u r m a y a c a ğ ı ISâ d u y d u k l a r ı kaygı n e d e n i y l e o r t a y a ç ı k a r . Sulh s ö z l e ş m e s i n i n k o n u s u , tarafların ^ s e r b e s t ç e tasarruf e d e b i l d i ğ i bir hukuki i l i ş k i d i r . K a n a a t i m i z c e , u z l a ş m a y ı sulh Ifsi olarak k a b u l e t m e k m ü m k ü n değildir. Ç ü n k ü , ö n c e l i k l e , u z l a ş m a tutanağını İH ve g ö r ü ş m e y i y ö n l e n d i r e n tarafın u z l a ş m a k o m i s y o n u o l m a s ı , mükellefin yf ceza m u h a t a b ı n ı n u z l a ş m a t u t a n a ğ ı n a d i l e d i ğ i h u s u s l a r ı y a z d ı r m a k b i r t a r a f a , ağı i h t i r a z i k a y ı t l a i m z a l a m a s ı n ı n d a h i m ü m k ü n o l m a m a s ı , m ü k e l l e f i n a ceza m u h a t a b ı n ı n ç o ğ u n l u k l a s a d e c e k e n d i n e y a p ı l a n teklifi k a b u l e d i p e p o z i s y o n u n d a o l m a s ı , b u r a d a eşit h u k u k i s t a t ü d e iki t a r a f o l d u ğ u n u k a b u l ü i r m e k t e d i r . D i ğ e r y a n d a n , her ne kadar, vergi idaresi ile m ü k e l l e f ve/veya c e z a Sbı arasında bir hukuki ilişki (kamusal borç ilişkisi v e / v e y a c e z a ilişkisi) m e v c u t v e a? ile gerek vergi idaresi gerek mükellef v e / v e y a ceza m u h a t a b ı n ı n karşılıklı rîıkta b u l u n d u ğ u kabul e d i l e b i l e c e k s e d e , m ü k e l l e f v e / v e y a c e z a m u h a t a b ı n ı n b u L ilişkinin h u k u k a u y g u n l u ğ u k o n u s u n d a her zaman kuşku sahibi olduğunu m a k d a z o r d u r . Hatta u y g u l a m a d a , u z l a ş m a n ı n g i d e r e k bir c e z a i n d i r m e y ö n t e m i Jlöıllanıldığı b e l i r t i l m e k t e d i r . D o k t r i n d e d e , t e m e l d e k a m u h u k u k u , ilişkisinin İ s ı n d a n d o l a y ı , b u r a d a devletin tam anlamıyla bir ö z e l h u k u k tüzel kişisi sıfatıyla fffir hukuki işlemin b u l u n m a d ı ğ ı ifade edilmiştir. "> 29 30 31 3 2 33 34 | U z l a ş m a n ı n , " i d a r e n i n g i r i ş t i ğ i iki t a r a f l ı ve k e n d i n e ö z g ü b i r i ş l e m ; ' o l d u ğ u ınse^ u z l a ş m a n ı n , "vergi idaresinin, vergi h u k u k u a l a n ı n d a k i istisnai nitelikli t a k d i r ^ i l m e l i n d e m e y d a n a g e l m e s i " , " b u r a d a tek taraflı bir idari işlemin b u l u n m a m a s ı " ve raanın, vergi b o r c u ve cezasını s o n a erdiren bir n e d e n o l m a s ı " ş e k l i n d e o r t a y a M t e m e l niteliklerine d a y a n d ı r ı l m a k t a d ı r . T e k taraflı bir idari i ş l e m . v e y a idari | j n | p y a da idarenin t a m a m e n özel hukuk a n l a m ı n d a bir ilişki o l m a d ı ğ ı n a g ö r e , 35 B |gı in, idarenin araç-gereç alması, ihtiyaç duymadığı mallan satması; taşıma.' kiralama ; en, idarenin özel hukuk sözleşmeleridir. Bu konuda örn. bkz. Giritli-BilgenrAkgüner, Susan. M a d d i H u k u k ve Usul H u k u k u B a k ı m ı n d a n S u l h Sözleşmesi, İstanbul, Garanti W 1 9 1 1 6 pn, a g k , 7 , a.g.k., 15 öa karşılık, uzlaşma ilişkisine giren tarafların, hiç olmazsa Vergi Usul Kanunu hükümleri feeşıt durumda oldukları görüşünde Kumrulu, a.g.m., 17 pfeÇetınkaya, "Vergi Hukukunda Uzlaşma", http://www.legalisplatfonn.net/ozel dosyalar/ ' | " 2 0 H u k u k u n d a %20Uzlaşma.pdf , 2 2 (Erişim Tarihi: 15.09.2008) Sjil.U. -g-m., 17. Ancak diğer yandan yazar, burada bir sulh sözleşmesi olduğunu da kabul gŞBiiŞoyle ki, yazara göre (a.g.m., 22), bu sözleşmeyi akdetmek suretiyle taraflar vergi §$gy.a cezasını belli miktarlar itibariyle sona erdirip birbirlerini kısmen "ibra" etmektedirler; Şfe-ş uzlaşmayı her iki taraf için aynı kesin etkiyi yaratan bir sulh sözleşmesi olarak ^ehlırîz." ulu, a g.m., 17-18, 21-22 a 315 w Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR u z l a ş m a n ı n , " i d a r e n i n yaptığı idari o l m a y a n bir s ö z l e ş m e " olarak kabul edilmesi gereleS ileri s ü r ü l m e k t e d i r . Y u k a r ı d a dile getirdiğimiz eleştiriler ve s o n tahlilde, u z l a ş m a n ı n a n c a k , uzlaşlfl k o m i s y o n u n c a yapılan teklifi mükellefin ve/veya ceza m u h a t a b ı n ı n ö z g ü r iradesiyle kâon e t m e s i y l e gerçekleşebilir o l m a s ı , bizi d e b u r a d a "sui generis bir iki taraflı idari îşlerrrt o l d u ğ u s o n u c u n a ulaştırmaktadır. B u iki taraflı idari i ş l e m e ( / s ö z l e ş m e y e ) ilişkin konu taraflar, süreç, şekil, h u k u k i s o n u ç gibi p e k çok husus V U K ' d a v e V U K ' a bağlı olarl çıkartılan y ö n e t m e l i k l e r d e düzenlenmiştir. Yönetmeliklerin a n a y a s a , k a n u n v e tüzükleri aykırı olması ( A Y m d . 8 , m d . l l v e m d . 1 2 4 ) , kanunların i s e A n a y a s a ' y a aykırı olması J f k o n u s u o l a m a y a c a ğ ı n d a n ( A Y m d . l l ) , V U K ve V U K ' a bağlı y ö n e t m e l i k l e r i n A n a y a s l j f k a n u n a , u y g u n o l m a s ı , b u n l a r a u y g u n şekilde y o r u m l a n m a s ı ve u y g u l a n m a s ı şarttır d ü z e n l e m e l e r d e u z l a ş m a y a ilişkin kimi konularda boşluk b u l m a s ı h a l i n d e i s e , yine anaya! ilke y ç ' k u r a l l a r , V e r g i U s u l H u k u k u ve İdare H u k u k u ' n a ait genel ilke v e k u r a l l â j | h u k ü k ü j f g e n e l ilkeleri ç e r ç e v e s i n d e bir s o n u c a ulaşmak g e r e k e c e k t i r . 36 • K a n a a t i m i z c e , u z l a ş m a n ı n hukuki niteliği k o n u s u her d u r u m d a , te| e d e b i l d i ğ i m i z kadarıyla- idari s ö z l e ş m e dışında b a ş k a bir iki taraflı idari işlem ö r n e ğ i ^ a l m a y a n - T ü r k İdare H u k u k u Ö ğ r e t i s i ' n c e a r a ş t u ı l m a y a m u h t a ç t ı r . 3. U z l a ş m a n ı n Konusu - V U K ek m d . l ve e k md. 11 gereğince uzlaşmanın k o n u s u , tarh edilecek yaŞll tarh edilmiş olup- tahakkuk ettirilecek vergi miktarı ile, bunlara bağlı olarak k e s i p ya da -kesilmiş olup- tahakkuk ettirilecek vergi cezası miktarıdır. A n c a k , uzlaşma konusunu'iisadece vergi ve v e r g i y e bağlı cezalarla s ı n ı r l a n d ı r m a k m ü m k ü n değildir. Çijgp " k a h ü h ü r ^ ş ü m u l u " k e n a r başlıklı V U K m d . l , f.l v e f.2 g e r e ğ i n c e , "Bu kanun hüküîtÛ ikinci maddede yazılı olanlar dışında, genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile ilfm idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanır. Yukarıda fa vergi, resim ve harçlara bağlı olan vergi, resim ve zamlar da bu kanuna tabidin e d e n l e , V U K m d . 2 ' d e yazılı g ü m r ü k idareleri tarafından a l ı n a n vergi v e r e s i m l e r c gerek genel bütçeye giren ve gerek il özel idareleri ile belediyelere ait olan resim ii harçlar ile bunlara bağlı cezalar da uzlaşmanın konusunu oluşturmaktadırlar. V U K ek m d . l , f . 2 ' d e , "uzlaşmaya konu edilebilecek vergi, resim ve ha belirlenmesi, .... Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir, idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için bu yönetmelik İçişleri Bakan hazırlanır."; V U K e k m d . l 1, f . l ' d e ise, "Maliye Bakanlığı, vergi incelemesine daya tarh edilecek vergilerle kesilecek cezalarda (...) tarhiyat öncesi uzlaşma yapılması verebilir." d e n i l e r e k , u z l a ş m a y a k o n u olabilecek vergi, r e s i m v e harçlar ile - T S c e z a l a n b e l i r l e m e k o n u s u n d a M a l i y e Bakanlığı ile İçişleri B a k a n l ı ğ ı ' n a yetki verilr 1 " Kumrulu'ya göre (a.g.m., 21), vergi hukuku düzenlemelerinin yetersiz kaldığı duru kanun eksikliklerinin giderilmesi için, ilişkinin temelinde bulunan özellik dikkate alınıp, evrensel olan sözleşme teorisine itibar etmek uygun düşer. " Bu yetki çerçevesinde, UY ve TÖUY'nin 2. ve 4. maddelerinde, V U K kapsamına giren ve Bakanlığı vergi dairelerinin tarha yetkili olduğu vergi, resim, harç ve bunlara bağlı fonlar ile ilişkin olarak kesilecek cezalar uzlaşma kapsamında gösterilmişlerdir. VUK ek m d . l , f.2'dı içerikli yetkiye binaen İçişleri .Bakanlığı tarafından yayınlanan Mahalli İdareler 1 Yönetmeliği'nde ( R G t.01.08.2003, S.25186) ise, il özel idaresi ve belediye gelirleri içinde c 3 7 316 fîak, uzlaşma, vergi kanunlarına ânın tamamen y a da kısmen B a s m a y a konu olabilecek vergi fek kanunilik ilkesine ( A Y md.7 kişinin devri yasağına ( A Y m yucu tarafından yapılması gerek V U K ' d a , uzlaşmanın tarhi; K a k , u z l a ş m a k o n u s u yapılabilecel l | u h e r tür vergi k a b a h a t i netices §pk u s u l s ü z l ü k cezası) m i k t a r ı bal î'nde m ü m k ü n d ü r . D o l a y ı s ı y l a , | m a y o l u kapatılmıştır . K a n u n ' k o y u c u n u n k e s i l m i ş usulsü2 jşilamamaktadır. U s u l s ü z l ü k ^ ka Sfdisine ceza kesilmiş kimseyle c gerekçesini bulmak zordur. K a 38 G ö r ü l d ü ğ ü ü z e r e , uzlaşma. Imümkündür. K a n u n k o y u c u , a m u n u e t k i l e y e n , vergi idaresin iler ü z e r i n d e tasarruf e d e b i l m nusimu oluşturan kaçakçılık Mâdır ' . Hatta, kanun koy Kendirmektedir ki, sadece kaça 3 9 4 0 jf|rgi, harç, resim ve katılma payı vı ışina imkanı verilmiştir, na karşılık, aynı fiille hem vergi zi Sır olan usulsüzlük cezasının V U K inin uzlaşma konusu yapılabileo jgdj m açık ifadesi karşısında, usulsüzl İK md.73, f.8'de düzenlenen u z ılır. TCK md.73, f.8 gereğince, ". isoruşturulması ve kovuşturulması mş olan zararın tümünü veya büyük rÂiradeleri ile uzlaştıklarında v andığından kamu davası açılmaz v ıgöt'somut bir gerçek kişi yada özel İŞİŞK'daki uzlaşma kurumunun kap &6 SK md.6 ( R G t.27.02.2008, S. | İ | | | a d a n önce, kaçakçılık suçunur J İ | | a n ı n mümkün olup olmadığı yör SF*||yle Kesilen Üç Kat Vergi Ziy£ j-^pöpına Jgal!//www.mnhasebenet.net/makale_ |pQ^o20vergiler%20uzlasma%2Ql J | § | f c Mustafa Tan. "Üç Ka |jJ Jb/faww.muratkoseoglu.com/foruı b0blaccdab4dl904c95f71b40e504 | j5a i" olarak k a b u l edilmesi j-cj^f buzlaşma, vergi k a n u n l a r ı n a göre belirlenmesi gereken/belirlenen vergi ve/veya tamamen y a da kısmen sona ermesi hukuki sonucuna yol açtığından, İ K ^ y a k o n u o l a b i l e c e k v e r g i ve c e z a l a r k o n u s u n d a y ü r ü t m e y e y e t k i v e r i l m e s i , l a n u n ı h k i l k e s i n e ( A Y m d . 7 3 , f . 3 , m d . 3 8 , f . l ve f.3) - v e b ö y l e c e - g e r e k y a s a m a 'devri yasağına ( A Y md.7) aykırıdır. Bu konudaki belirlemenin k a n u n ^ r a f ı n d a n yapılması gerekir. jîhî ılilde» uzlaşmanın ancak"* ıiTg luhatabının özgür i r a d e ş ı j l j ^ neris b i r i k i taraflı ıdarf"^ ileme (/sözleşmeye) ıhşk^ V U K ' d a v e V U K ' a b^T>V ;rin a n a y a s a , kanun vettuH ise A n a y a s a ' y a aykırı "6Înl3| bağlı y ö n e t m e l i k l e r i n Mİ ması v e u y g u l a n m a s ı ; . ^ bulması h a l i n d e ise, yırtS^TıL 'na ait genel ilke ve. kt .^1 çekecektir . " 1 1 J K ' d a , u z l a ş m a n ı n tarhiyat ö n c e s i ya d a s o n r a s ı n d a o l u p o l m a d ı ğ ı n a b a ğ l ı Jlîaşma k o n u s u y a p ı l a b i l e c e k c e z a l a r b a k ı m ı n d a n b i r a y ı r ı m y a p ı l m ı ş t ı r . Şöyle k i ; İfrMür vergi k a b a h a t i n e t i c e s i n d e kesilecek cezaların ( g e r e k vergi ziyaı c e z a s ı v e ffılsüzlük cezası) m i k t a r ı b a k ı m ı n d a n m ü m k ü n k e n , T S U s a d e c e v e r g i ziyaı c e z a s ı ^ m ü m k ü n d ü r . D o l a y ı s ı y l a , tarhiyat s o n r a s ı n d a k e s i l e n u s u l s ü z l ü k c e z a l a r ı için yolu k a p a t ı l m ı ş t ı r . K a n u n ' u n g e r e k ç e s i n d e bu k o n u d a bir açıklık o l m a d ı ğ ı n d a n , Uyucunun k e s i l m i ş u s u l s ü z l ü k cezalarını niçin T S U k a p s a m ı d ı ş ı n d a t u t t u ğ u ââfnaktadır. U s u l s ü z l ü k k a b a h a t i b i r k e z i ş l e n m i ş s e , b u k a b a h a t i n e d e n i y l e iıe ceza k e s i l m i ş k i m s e y l e ceza k e s i l e c e k k i m s e a r a s ı n d a k i b u a y ı r ı m ı n m a k u l rekçesini b u l m a k z o r d u r . K a n a a t i m i z c e b u d u r u m , e ş i t l i k i l k e s i n e a y k ı r ı d ı r . 38 36 konusu her d u r u m d a . ^ g • iki taraflı idari işlem örn! •Maçtır. n k o n u s u , tarh edilecek; , bunlara bağlı o I a r a k | r e ı miktarıdır. Ancak, uzS lırmak m ü m k ü n değildi; gereğince, "Bu kanuni vergi, resim ve harçlara kında uygulanır. Yakar lar da bu kanuna tabu alman vergi v e r e s i m l e j | belediyelere ait o l a n ^ tu oluşturmaktadırlar! '.ecek vergi, resim vej önetmelikle düzenlenir^ yönetmelik İçişleri Bak vergi incelemesine day% ncesi uzlaşma yapılmağ ;sim v e h a r ç l a r ile --TS B a k a n h ğ ı ' n a yetki verili fGörülduğü ü z e r e , u z l a ş m a , s a d e c e - V U K ' d a b e l i r l e n e n - i d a r i i ş l e m k o n u l a r ı l ı u m k u n d ü r . K a n u n k o y u c u , mükellefin ve/veya c e z a m u h a t a b ı n ı n k e n d i h u k u k i Imu etkileyen, vergi i d a r e s i n i n i s e kendi g ö r e v v e yetki alanı i ç i n d e o l a n idari S ü z e r i n d e tasarruf e d e b i l m e s i n e izin vermiştir. D o l a y ı s ı y l a , c e z a h u k u k u n u n au o l u ş t u r a n k a ç a k ç ı l ı k s u ç u , V U K ' d a k i u z l a ş m a k u r u m u n u n kapsamı H a t t a , k a n u n k o y u c u k a ç a k ç ı l ı k s u ç u n u o k a d a r ağır b i r s u ç o l a r a k S ü m e k t e d i r k i , s a d e c e k a ç a k ç ı l ı k suçu üzerinde d e ğ i l ; k a ç a k ç ı l ı k s u ç u n a î p j p a ç a n ş|? "" i 1 iftarç, resim ve katılma payı ve bunlara ilişkin olarak kesilecek cezalar için tarruyafispnraşı İmkanı verilmiştir. Karşılık, aynı fiille hem vergi ziyaı hem de usulsüzlük kabahatinin işlenmesi ve sadece daha jGsulsUzlük cezasının V U K md.336 gereğince kesilmiş olması halinde, b u iîsŞİsüzlük | | | p z l a ş m a konusu yapılabileceği görüşünde Özyer, a.g.k., 9 0 1 . Kanaatimizce, $$J%L. E k j K p p f a d e s i karşısında, usulsüzlük cezalan hiçbir şekilde T S U konusu olamazlar. , g i p 7 3 , f.8'de düzenlenen uzlaşma kurumu, VUK'da düzenlenen uzlaşma kurüniundaıı md.73, f.8 gereğince, "Suçtan zarar göreni gerçek kişi veya özel hukuk tüzif kişisi ffîj&sturMlması ve kovuşturulması, şikayete bağlı bulunan suçlarda, failin suçu kabuİİenesi ve ffîfanzararın tümünü veya büyük bir kısmını ödemesi veya gidermesi koşuluyla mağdur'ile fail |frgie/en ile uzlaştıklarında ve bu husus Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından &'tffîdan kamu davası açılmaz veya davanın düşürülmesine karar verilir." Kaçakçılık; suçu, SjV-ltoM bir gerçek kişi yada özel hukuk tüzel kişisi olmadığı ve şikayete bağlı bir suç olmadığı •H'hŞsdak] uzlaşma kurumunun kapsamı içinde yer almamaktadır. | p K md 6 ( R G t.27.02.2008 S.26800) ile VUK ek m d . l , f.l ve ek md.l 1, f.l'de değişiklik darı once, kaçakçılık suçunun mevcut olduğu hallerde, V U K geçici md.27 nedeniyle lİBMlımumkün olup olmadığı yönündeki tartışmalar için bkz. Fehmi Günay, "Kaçakçılık Suçu | f Kesilen Üç Kat Vergi Ziyaı Cezası ve Bu Cezaların Bağlı Olduğu Vergiler Uzlaşma Girer mi?", J g w - m u h a s e h e n e t . n e t / m a k a l e fehmigunav k a c a k c i l i k % 2 0 s u c u n d a n % 2 0 k e s i l e n % 2 0 v z c | ^ v e r g i l e r % 2 0 u z l a s m a % 2 0 k a p s a r n i n a % 2 0 g i r e r % 2 0 r r r i . h t m l (Erişim tarihi: 15.09.2008) Ş^fciŞtafa Tan, "Üç Kat Vergi Ziyaı Cezasında Uzlaşma. Olur > m u ? " , ZWŞW;muratkoseoglu.com/forum/viewtopic.Dhp?p=lll&sid= P L££dab4dl904c95f71b40e504 (Erişim tarihi: 15.09.2008) lBŞK 3 rinin yetersiz kaldığı dunırçğ ın özellik dikkate alınıp, \ , VUK kapsamına giren vejl^ ve bunlara bağlı fonlar ılecEg rdir. V U K ek m d . l . inan Mahalli i d a r e l e r ^ i belediye gelirleri i ç i n d e ^ l 317 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR 45 bir fiille-, i ş l e n m i ş vergi ziyaı kabahatinin varlığı halinde, t a r h e d i l e c e k vergi v e kesife c e z a ile.tahakkuk e d e c e k vergi ve cezalar ü z e r i n d e d e u z l a ş m a yolunu kapatmıştır (Vtİ] m d . l , f i ve ek m d . l l , f . l ) . [anmaktadır. D o k t r i n d e , kısmi a- (matrah f a r k l a r ı n a i s a b e t e d e n ) jfektedir. . M ü k e l l e f i n aynı z a m a n d a ceza m u h a t a b ı o l d u ğ u d u r u m l a r d a , u z l a ş m a n ı n ! ! u z l a ş m a konularını k a p s a y a c a k şekilde gerçekleştirilmesi ş a r t değildir. H e m tarh ediSU ya da tahakkuk edecek vergi, h e m de kesilecek ya da tahakkuk edecek ceza üzeri! uzlaşma talebinde bulunulabileceği gibi, bunlardan sadece b i r i (sadece vergi y | | sadece ceza) üzerinde uzlaşma talebinde bulunmak da mümkündür ( V U K ek afa f.3). Ancak, u y g u l a m a d a , uzlaşma komisyonları genellikle s a d e c e vergi c e z a l a n üzeri u z l a ş m a k t a , herhangi bir gerekçe sunmaksızm vergi m i k t a r l a r ı n ı fiilen uzlaşma kapj d ı ş ı n d a t u t m a k t a , ç o ğ u n l u k l a Merkezi U z l a ş m a K o m i s y o n l a r ı vergi miktarları üzerinde uzlaşma, y a p m a k t a d ı r . A n c a k , kanaatimizce, V U K ' d a k i uzlaşma kurumu, tara otomatik' b i r karşılıklı "uzlaşma hak ve yükümlülüğü" değil ama, uzlaşma şsu içirideukârşıhklı b i r "iyiniyet ve işbirliğine açık yaklaşım" içinde olma yüküraİüj getirmeleredir. H a t l a , vergi ve ceza üzerinde uzlaşmaya kanunen izin verilmişi aşağıda» açıklandığı ü z e r e - uzlaşma başvurusunda bulunma hakkının /ş'a mükellef ve/veya c e z a muhatabına tanınmış olması temel alınarak, gerekli şâM vartigL;'hâlinde burada vergi idaresi için b i r "uzlaşmadan kaçınmama ödeja mevcudiyetinden s ö z e t m e k mümkündür. Şöyle ki; u z l a ş m a istek v e iradesini h u k u k ^ u y g u n b i r başvuruda bulunan, gerekli bilgi ve b e l g e l e r i sunarak vergiyi dög olayâ'/jfljtmatraha ilişkin tartışmalı noktaların açıklığa k a v u ş m a s ı için ç a b a rnükeİİef/ceza m u h a t a b ı karşısında, vergi idaresi d e işbirliğine açık o l m a k zorundadır hâİ'de,', mukellefi v e / v e y a c e z a muhatabını dinleyip a n l a m a d a n v e vergiyi d o ğ u r a n o ® m a t r a k ; ıtespitine ilişkin uzlaşılabilecek bir d u r u m o l u p olmadığını i n c e l e m e d e i f l p ve/vey/i%gza ü z e r i n d e u z l a ş m a imkanını baştan k e s i p a t m a k , (en a z ı n d a n T S U bakırı' kanunen tanınan bir imkanın keyfi b i r şekilde idare tarafından ortadan kaldın! a n l a m ı n a gelir; uzlaşma kurumunun varlık amacına aykırılık taşır. ||zlaşmanın 4 1 42 gÖst|§ göstetiSB : B u r a d a son olarak, sadece T S U T a r d a , u z l a ş m a k o n u s u v e r g i n i n matrah fâr| itibariyle bölünebildiği d u r u m l a r d a , uzlaşmanın y a l n ı z c a t o p l a m m a t r a h farkınıg b ö l ü m ü n e isabet eden vergi kısmı için d e y a p ı l a b i l e c e ğ i n e i ş a r e t e t m e k gerekir (VI m d . l , f . l ) . 1 9 9 9 yılında getirilen bu kısmi u z l a ş m a o l a n a ğ ı y l a g ü d ü l e n a m a ç , k a n i g e r e k ç e s i n d e , "birden fazla nedenle vergi ve cezaya muhatap kalan mükellefin, nedenıejjj. birisine karşı çıkması diğerlerini kabul etmesi durumuna çözüm getirmek" 4 41 V U K md.359'da yazılı fiillerle vergi ziyama sebebiyet verildiği tespitini vergi idaresi yapl >'id| hatalı bir tespitte vergi mükellefinin ve/veya ceza muhatabının uzlaşmaya başvuru hakkından yoK^ kalabileceğine haklı olarak işaret etmekte Ali Haydar Yıldınm-Olcay Koltoğlu, "Ceza-Uzlaş İndirimi", Vergi Sorunları Dergisi, S. 173 (Şubat 2003), 93 vd.. Kanaatimizce, idare t£ iıijj kesilen vergi ziyaı cezasının hukuka aykırılığının yargı kararıyla kesinleşmesi halinde, ilgilin kararının kendisine tebliğini takip eden günden itibaren başlayacak en fazla otuz günlük '''/=g içinde uzlaşmaya başvuru imkanına sahip olduğunu kabul etmek gerekir. Özyer, a.g.k, 910 2.4.1.1. 4369 SK, md.l8'in gerekçesi (http://www.i;ib.gov.tr/tileadnün/mevzuatek/gerekceİLli^ tvkş4369şsayiti$kanunsl.odf, 359): "bir vergi inceleme raporunda, hem ikmalen hem d r*.i takdiri gerektiren larhiyatlann olması durumunda mükellef, matrah ya da matrah farkını)'' s" 3 4 2 4 3 4 4 a 318 füzlaşma Tarafları komisyonu U z l a ş m a n ı n b i r tarafında uz p j j ı a y a p m a y a yetkili organ u z | | e , g ö r e v ve yetkileri belirli bir p-ıdaresı e l e m a n l a r ı d ı r . K o m i s y o ivi k o m i s y o n üyeliği o l m a y a n jpt'tıne sahiptir. U z l a ş m a komisy luİebılır b i r idari işlem o l u p , b ı "fe* , 47 SS u ı r • ; Vergi idaresi içinde bi i y o n l a r ı n yetkileri, çıkartılan Ipıııştir. T Ö U ' d a yetkili k o ı Sfım u n v a n ı ile görev yaptığı r a n m i k t a r d i k k a t e a l ı n a r a k b> p - u z l a ş m a k o m i s y o n l a r ı , bı v e kestikleri cezai. B?' S abjlecekleri en çok vergi mikı îpMaliye Bakanlığı tarafını ria karşılık m e r k e z i u z l a ş m a 49 v e r l mğtarhiyal konusu bölümü için u de bulunup sadece ikmalen tarhiy lan, a.g.k., 312; Özbalcı, a.g.k., 8! jypr, a.g.k., 909 ' J V D G K t.05.02.1988, E.1987/3İ « 0 0 8 ) ; Candan, a.g.k., 303 ve b u n teburada d p n . l l a ve 11b'de anı £l, kamu erkine dayalı, kesin ve y; jj.de inceleme elemanları, meı yki gruba ayrılmıştır. Merke: SjSöfc; devamlı çalışma yerinde 5 •g|a|kİ! uzlaşma komisyonlan o l|gg|apılacak incelemelerde ise ffi&^pılmamasına ve incelemenir ^|{!©gerçekleştirilip gerçekleştirilı H | bölgesel uzlaşma komisyo Taşfeli yerde bağlı olmayan JPlIülumıp bulunmadığı dikkate | | | | ; uzlaşma komisyonu, ver£ ^ p o n uzlaşma komisyonu ve 1 M | z e l idarelerinin bütçelerine g ?lar için de ayrı uzlaşma koı m 4 5 ide, tarh edilecek vergi v r z l a ş m a yolunu kapatmışta ' d u ğ u d u r u m l a r d a , uzlaşı"î*j§ esi şart değildir. H e m t â r h İ J j da t a h a k k u k e d e c e k c e z a İ M n s a d e c e b i r i (sadece3vujra§§ k d a m ü m k ü n d ü r (Vuj^yçJ! Jikle s a d e c e vergi cezâTan^jij miktarlarını fiilen uzla'şfrıa^ı s y o n l a n vergi mıktarla#j/ISf l a k i u z l a ş m a kurumu": Ojf l ü ğ ü " d e ğ i l a m a , uzlajjiuîJ claşım" içinde olma y u k ü M m a y a k a n u n e n izm v e r i l i m n d a b u l u n m a hakkınıjiag ı temel alınarak, gerekliğe laşmadan k a ç ı n m a m a ^ z l a ş m a istek v e iradesini! b e l g e l e r i s u n a r a k vergll k a v u ş m a s ı için çaba. gB rliğine açık o l m a k zorufni m a d a n ve vergiyi doğ up o l m a d ı ğ ı n ı i n c e l e ! nak, (en azından T S U | | | : tarafından ortadanfŞ yk ı r d ı k taşır. a k o n u s u v e r g i n i n mata ızca t o p l a m matrahjp ;ine işaret e t m e k g ^ Ş İ ^ lanağıyla g ü d ü l e n anfag itap kalan mükellefin;! una çözüm getirmek';'.^ diği tespitini vergi ıdaresu^aOT uzlaşmaya başvuru hakkında! Olcay Koltoğlu, "Ceza-Uzîaşfi i vd.. Kanaatimizce. ıdarer a kesinleşmesi halinde. ılgıunn] lyacak en fazla otuz günlük^ k gerekir. eatlmin/mevzuatek/gereltt; orunda, hem ikmalen İm \atrah ya da matrah fağk - u ktadır. D o k t r i n d e , kısmi uzlaşma halinde, uzlaşma başvurusu kapsamı dışında ^ . n Erah farklarına isabet eden) vergi miktarları için yargı yolunun açık olduğu kabul jpşmanın Tarafları alfma komisyonu ^ p l a s m a n ı n bir tarafında u z l a ş m a k o m i s y o n u bulunur; çünkü, vergi idaresi içinde Jlliprnaya y e t k i l i o r g a n uzlaşma komisyonudur. B u komisyon, vergi idaresinin fjljrev ve yetkileri belirli bir kuruldur. Ü ç kişiden oluşan komisyonun tüm üyeleri, elemanlarıdır. K o m i s y o n , kendi kadrosuna sahip bir kurul olmadığından, asli f»jtO%üsyon üyeliği olmayan kişilerden oluşmaktadır . B u n u n l a birlikte, dava ftr^sahiptir. U z l a ş m a komisyonunun uzlaşma başvurusunu red kararlan kesin ve feSır bir idari işlem olup, bu tür kurul kararlarına karşı, bizzat kurulun kendisine 46 ffilfergı idaresi içinde birden fazla uzlaşma komisyonu bulunmaktadır, yonların yetkileri, çıkartılan T Ö U Y (md.5, md.6, md.7) ve T Y ' d e (md.5, md.6) j||rştır T Ö U ' d a yetkili komisyon, vergi incelemesini gerçekleştiren inceleme Ijpriiunvanı ile görev yaptığı yer ; T S U ' d a ise yer ve uzlaşma talebinin konusunu S n ı k t a r dikkate alınarak belirlenmektedir. T S U ' d a , -merkezi uzlaşma komisyonu îüzlaşma komisyonları, belirlenen coğrafi alan içindeki vergi dairelerinin tarh lgi ve kestikleri cezalarla ilgili uzlaşma yapabilirler; bunların ü z e r i n d e ekleri e n ç o k vergi m i k t a r ı , h e r b i r k o m i s y o n b a k ı m ı n d a n a y r ı a y n olacak ^ f f i ı y e B a k a n l ı ğ ı t a r a f ı n d a n - g e n e l t e b l i ğ l e r l e - s a p t a n m a k t a d ı r (UYj m d . 5 , fşılık merkezi uzlaşma komisyonuna, her türlü rakam için uzlaşma yagalşilrtıe 48 4 9 f İP- f ' '*a( konusu bölümü için uzlaşma talep edebilecek ya da her iki bölüm içinVuzlaşnıa '{üp sadece ikmalen tarhiyat bölümü için uzlaşabilecektir. " İ l i , 312; Özbalcı, a.g.k., 898 3Kfit,05.02.1988, E.1987/32, K.1988/8, http://www.danistay.gov.tr (Erişim.;Tarihi: Mândan, a.g.k., 3 0 3 ve burada dpn.289'da anılan Danıştay kararlan; Kaneti, a.g.k., 273| | ! - , d p n . l l a ve l l b ' d e anılan Danıştay kararlan: uzlaşma komisyonunun bütün untl. erkine dayalı, kesin ve yürütülmesi gerekli kararlardandır." i n c e l e m e elemanları, merkezi inceleme elemanları ve mahalli inceleme elemanları opfruba ayrılmıştır. Merkezi inceleme elemanlanncâ yapılan incelemenin, 'inceleme «Jpjiçvamlı çalışma yerinde ya da geçici çalışma yerinde yapılıp yapılmadığı dikkate r^gklı uzlaşma komisyonları oluşturulmuştur (TÖUY md.5). Mahalli inceleme elemanları fc-^yapılacak incelemelerde ise, incelemenin Vergi Dairesi Başkanlığı kurulan bir yerde ^ | @ l m a m a s ı n a ve incelemenin vergi denetmeni mi yoksa başka bir inceleme elemanı ggjlgerçekleştirilip gerçekleştirilmemesine bağlı olarak, farklı komisyonlar karşımıza çıkar, "'•j.de bölgesel uzlaşma komisyonları öngörülmüştür (TÖUY md.7). ttgüi yerde bağlı olmayan bir vergi dairesi müdürlüğü olup olmadığı, vergi dairesi JMünup bulunmadığı dikkate alınmaktadır. Buna göre, vergi dairesi uzlaşma komisyonu, ifeuzlaşrna komisyonu, vergi dairesi başkanlığı uzlaşma komisyonu, vergi daireleri jjj&Mizlaşrna komisyonu ve merkezi uzlaşma komisyonu şeklinde beş komisyon vardır. ^ ^ İ d a r e l e r i n i n bütçelerine giren vergi, resim ve harçlar ile belediye bütçesine giren vergi, jg£glİ|iiçin de ayn uzlaşma komisyonları mevcuttur. r 319 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR yetkisi verilmiştir. V e r g i i d a r e s i n e b ö y l e s ı n ı r s ı z b i r y e t k i v e r i l m e s i , h e m h u k u k d e v i t t i k ilkesine ( A Y m d . 2 ) h e m d e kanunilik ilkesine açıkça a y k ı r ı d ı r . D i ğ e r y a n d a n , T Ö U ' d a vergi i n c e l e m e s i n i g e r ç e k l e ş t i r e n i n c e l e m e elemanımna: oluşturulan u z l a ş m a k o m i s y o n u n d a yer alması y a s a k l a n m ı ş t ı r ( T Ö U Y m d . 6 , f.c-3). T S U ' d l l ise b ö y l e b i r yasak yer a l m a m a k t a d ı r . İkisi a r a s ı n d a b ö y l e bir farklılık yaratılmış o l m a | j | | t u t a r s ı z l ı k t ı r . Kaldı ki, k o n u y a e n iyi i n c e l e m e y i g e r ç e k l e ş t i r e n g ö r e v l i n i n h a k i r n f olduğu düşünülürse, onun komisyonda yer almasının verimli bir uzlaşma görüşmesine! yol a ç a c a ğ ı a ç ı k t ı r . B a k a n l ı k , isteği h a l i n d e i n c e l e m e e l e m a n ı n ı n a ç ı k l a m a l a r d a b u l u n m â l â üzere u z l a ş m a g ö r ü ş m e s i n e iştirak e d e b i l m e l e r i n e izin v e r e r e k ( T Ö U Y m d . 6 , f.c-3), eksikliği k ı s m e n de olsa g i d e r m e y e çalışmıştır. 4 . 2 . Vergi mükellefi ve ceza muhatabı U z l a ş m a n ı n diğer tarafında i s e , m ü k e l l e f v e / v e y a ceza m u h a t a b ı vardır: çün u z l a ş m a , s a d e c e vergi mükellefleri ve/veya c e z a m u h a t a p l a r ı tarafından k u l l a n ı l a b i l e c e k ? ^ y o l d u r ( V U K e k m d . l , f . l , ek md.6, f.2, ek m d . 7 ve e k m d . l 1, f . l , f . 3 ) ' . V e r g i m u k e l k f vergiyi d o ğ u r a n olay ü z e r i n d e gerçekleşen k i m s e ( V U K m d . 8 , f . l ve m d . 1 9 , f . l ) ; c'İz m u h a t a b ı i s e , vergi kabahatlerinden birini işlediği g e r e k ç e s i y l e k e n d i s i n e idari p a r a c e z l u y g u l a n a n k i m s e d i r ( V U K m d . 3 3 1 , K a b h K m d . 2 ve m d . 1 6 ) . V U K m d . 9 v e m d f g e r e ğ i n c e , h a k e h l i y e t i n e sahip her gerçek kişi, tüzel kişi y a da tüzel kişiliğe s a h i p olmaya t e ş e k k ü l , vergi mükellefi olabilir. C e z a m u h a t a b ı ise, o n beş y a ş ı n d a n b ü y ü k ve hastalığı o l m a y a n gerçek ya da tüzel kişi o l a b i l e c e k t i r ( K a b h K m d . l 1 v e m d . 8 ) . 5 0 5 5 • ' î ; ^ ^ Ç o ğ u n l u k l a , h a k k ı n d a vergi tarhiyat! y a p ı l a c a k ya d a y a p ı l m ı ş vergi m ü k e l l e f t a r h i y a t â yol a ç a n davranışı, aynı z a m a n d a bir vergi k a b a h a t i d i r . B u tür d u r u m l a r d a , ye: m ü k ç l p f ı a y n ı z a m a n d a c e z a muhatabı sıfatına d a s a h i p o l m a k t a d ı r . A n c a k , $>• d u r u m l a r d a m ü k e l l e f ve c e z a muhatabı b i r b i r i n d e n farklı k i m s e l e r olabilir. Örneî k o l l e k t i f şirket gibi tüzel kişiliği olan, a n c a k (gelir y a da k u r u m l a r ) vergi(si) mükellefi o l m a y a n ş i r k e t l e r d e , tarhiyatın muhatabı şirket ortakları, c e z a n ı n m u h a t a b ı ise -ortakl y a n ı sıra a y r ı c a - şirket tüzel kişiliği olabilecektir ( K a b h K m d . 8 ) . K e z a , fiil ehliyetine si o l m a y a n g e r ç e k kişi mükellefler, tüzel kişi mükellefler y a da tüzel kişiliği olma t e ş e k k ü l l e r i n k a n u n i temsilcileri (/vergi s o r u m l u l a r ı , V U K m d . 1 0 ) tarafından işlenen v ı k a b a h a t l e r i n d e , c e z a n ı n muhatabı kanuni t e m s i l c i d i r , v e r g i idaresinin gerekli görn h a l i n d e m ü k e l l e f e d e ayrıca ceza kesilecektir ( K a b h K m d . 8 ) . B u tür m ü k e l l e f ve c m u h a t a b ı sıfatının farklı k i m s e l e r d e olduğu d u r u m l a r d a , m ü k e l l e f ve c e z a muhatabj b i r b i r i n d e n b a ğ ı m s ı z o l a r a k ayrı ayrı u z l a ş m a y o l u n a b a ş v u r m a s ı m ü m k ü n o l u p , biri yaptığı u z l a ş m a , d i ğ e r i n i b a ğ l a m a y a c a k t ı r . asabilecekleri görüşündedir, ağlayıcı olacaktır. B e n z e r s o n ficırnından d a u l a ş m a k m ü m k i Tozlaşma Süreci ve Uzlaş jjy .Uzlaşmaya başvuru £1.1. Uzlaşma başvurusun Uzlaşma talebinde bul Igep b u n l a r t a r a f ı n d a n b i z z a t ; BÎp- vekilleri tarafından d a a tanınmamasını, b i r yanı | ı l e n d i r m e işlemleri y a p m a 1\8)), diğer y a n d a n vergi ic aama e n d i ş e s i y l e a ç ı k l a n a l tısı d ı ş ı n d a , harici bilgile omlarda, i n c e l e m e y i y a p a n eceza m u h a t a b ı n ı T Ö U tali ÛY m d . l l , f . l ) . B ö y l e c e . İninden önce durumdan hab ne kadar - h e n ü z kesin v e icı ayasa ile tanınmış hak ^dirilmeden başvurma im tilerinde, ilgili kişilerin hat ffnek zorundadır" diyen ı Eıkündür. T Ö U ' y a b a ş v u r u Saçak tarhiyat v e / v e y a c e nfaatleri ihlal e d i l e c e ğ i n e |ğ)lendirilmesi, A Y m d . 4 0 ile •rçevede, s ö z k o n u s u d a v e t i 5 4 W 5 . 5 2 5 3 S o n o l a r a k , işaret e t m e k gerekir ki, D a n ı ş t a y , adi ş i r k e t l e r d e , ortakların şişerin; t a m a m ı n ı temsil y e t k i s i n e sahip o l m a m a l a r ı h a l i n d e , bu k i m s e l e r i n k e n d i adlarına uz 5 0 Buna karşılık, T O U Y ' d e (öm bkz. md.10, f.l; md.12, f.3; md.13, f.2; md.15, f.l) sürekli "mükellefin" talebinden söz edilmektedir. VUK md.8, f.2 gereğince, "Bu kanunun müteakip maddelerinde geçen "mükellef" tabiri sorumlularına da şamildir." Bu nedenle, burada yapılan açıklamalar, vergi sorumlulan iı geçerlidir. Bkz. Candan, a.g.k., 304 D.3.D., t.17.03.1987, E.1986/2517, K.1987/333 (Özbalcı, a.g.k., 920-921) 53 DVDDGK t.29.09.2000, E.2000/70, K.2000/272 (http://www.danistay.uov.tr (Erişim 1 01.09.2008)): "... adi ortaklığı adına düzenlenen vergi inceleme raporunda önerilen kaçakçılık 5 1 320 fdeğer vergisine karşı orlc denen tarhiyat öncesi uzlaşmc ^dan açılan davayı reddeden '^uzlaşan ortağın, ortaklığı te offak tarafından vekalet v. ŞŞİık konusu uzlaşma tutanağ dan herhangi bir yükümlülük, ^ d ü z e n l e m e , uzlaşma kurumum - avdı. Ancak, daveti, ilgili ver JJîS^U için -gerekçe!endirmeks gaflarının Çözüm Yollarında B;//mvw.veri; ide<nındem.com/f l yetki v e r i l m e s i , h e m h u k m aykırıdır. îerçekleştiren inceleme i • imıştır ( T Ö U Y md.6, f - 3 1 1 >öyle bir farklılık yaratıli \ g e r ç e k l e ş t i r e n görevlinin ı v e r i m l i b i r u z l a ş m a göı uJİÜ i l e m a n ı n m açıklamalardl „ „ ı vererek ( T Ö U Y m d ' g f ^ c Hl 'eya c e z a m u h a t a b ı vardır! p l a n tarafından kullanıla | ıd.ll,f.l,f.3 ) '-Verp ' K m d . 8 , f . l ve m d . i ş j cçesiyle kendisine idarr/pl 5 0 5 ; md.16). V U K m d İ ^ ya d a tüzel kişiliğe sahipl on b e ş yaşından büyük a b h K m d . l l v e md.8). ya da y a p ı l m ı ş vergi ntüfg ahatidir. B u tür d urumla.. sahip o l m a k t a d ı r . A f i p arklı k i m s e l e r olabilin! k u r u m l a r ) vergı(sı)-ipy c e z a n ı n m u h a t a b ı ısel m d . 8 ) . K e z a , fiil e h l ı j l p ; r y a d a tüzel k ı ş ı h j | Ç m d . 1 0 ) tarafmdan.aş|§ /ergi idaresinin gerek m d . 8 ) . B u tür m ü k e f f l , mükellef ve c e z a r a ^ jvurması m ü m k ü n olugg f e k l e r i a ö r ü ş ü n d e d i r . B u d u r u m d a , uzlaşma s a d e c e u z l a ş m a y a giden ortak için " s a l a c a k t ı r . B e n z e r s o n u c a kollektif şirket ortakları ile adi k o m a n d i t şirket ortakları %n da ulaşmak m ü m k ü n d ü r . aİma S ü r e c i v e U z l a ş m a n ı n Ş e k l i jjSğmaya b a ş v u r u ^fSîaşma b a ş v u r u s u n d a b u l u n a b i l e c e k k i m s e l e r İ l a s ı n a talebinde b u l u n m a hakkı, sadece m ü k e l l e f ya d a c e z a m u h a t a b ı n a aittir. İsrafından bizzat yapılabileceği gibi, kanuni temsilcileri ya d a - r e s m i vekalete fileri tarafından da yapılabilir. V e r g i i d a r e s i n e , u z l a ş m a t a l e b i n d e b u l u n m a $lgjt$inıâmasını, bir y a n d a n geniş denetim i m k a n l a r ı n a s a h i p idarenin hukuka uygun |frfr?e')şlernleri y a p m a zorunluluğuyla ( / h u k u k d e v l e t i ilkesiyle ( A Y m d . 2 v e A Y j f | e r yandan vergi i d a r e s i n e d u y u l a n güven v e s a y g ı n ı n zedelenmesine yol K l e n d İ ş e s i y l e açıklanabilir. B u n u n l a birlikte, m ü k e l l e f i n v e y a c e z a muhatabının | | | § r n d a , harici b i l g i l e r e dayanılarak gerçekleştirilen bir i n c e l e m e n i n olduğu ÎJİSa, incelemeyi y a p a n e l e m a n a , herhangi bir taahhüt altına g i r m e k s i z i n , mükellefi EÜCmuhatabını T Ö U t a l e b i n d e b u l u n m a y a - d i l e r s e - d a v e t e d e b i l m e izni verilrruştir trkt'll, f . l ) . B ö y l e c e , mükellef ve/veya ceza m u h a t a b ı , tarhiyattan ve/veya ceza en önce d u r u m d a n h a b e r d a r olarak, u z l a ş m a y a b a ş v u r a b i l e c e k t i r . B u daveti, ortada •!§8âf -henüz kesin ve icrai nitelikli bir idari işlem d e ğ i l - hazırlık işlemi m e v c u t s a da, 5 4 tanınmış hak ve hürriyetleri ihlal edilen herkes, yetkili makama eden başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir. Devlet, |jgj|e,« ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini 'orundadır" diyen A Y m d . 4 0 (f.l ve f.2)'ın bir gereği olarak k a b u k , e t m e k ; T Ö U ' y a b a ş v u r u m ü k e l l e f e v e / v e y a c e z a m u h a t a b ı n a t a n ı n m ı ş bir h a k olup, IPjliyat ve/veya c e z a k e s m e idari işlemiyle b i r l i k t e b u kimselerin;fhlİkukı |filal e d i l e c e ğ i n e g ö r e , b u hakkı k u l l a n a b i l m e l e r i için o n l a r ı n zafflamnda türesi, A Y m d . 4 0 ile bağlantı içinde h u k u k devleti i l k e s i n i n d e bir istçgıdİK B u söz k o n u s u d a v e t i gerek T Ö U ve gerek T S U b a k ı m ı n d a n zorunlu kılmak J& de ; • m idi ş i r k e t l e r d e , o r t a k l â a i m s e l e r i n k e n d i adlarına d. 13, f.2; md.15, f.l) sureE .Mi inde geçen "mükellef" tabğj^ damalar, vergi sorumlula , 920-921) ?w.damstay.gov.tr (Enşıöt aporunda önerilen kaçakça veı l\fIlC ~gisine karşı ortaklardan ...'ın başvurusu üzerine uzlaşmaya varılması sonucu MŞEkfirhıyat öncesi uzlaşma tutanağının iptali istemiyle vefat eden diğer ortağın mirasçıları ^^ğçılan davayı reddeden vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.....Olayda-ortaklık |fK$krc ortağın, ortaklığı temsil yetkisi bulunmadığı gibi, uzlaşma konusunda da kendisine tarafından vekalet verilmediği anlaşıldığından yukarıda açıklanan kurallara göre ?M ÂJçonusu uzlaşma tutanağının sadece uzlaşan ortak yönünden sonuç doğurması, diğer ortak W;herhangi bir yükümlülük getirmemesi gerekmektedir. " g^Ö > uzlaşma kurumunun yürürlüğe ilk girdiği dönemde, VUK Ek md.4, f.3'de aynen yer sAncak, daveti, ilgili vergi dairesinin yapması öngörülmekteydi. \ 8çm -gerekçelendirmeksizin- bu zorunluluğu dile getirmekte Onur Demir, "Vergi IMft Çözüm Yollanndan Biri Olarak Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Müessesesi", a e r g i d e g u n d e m . c o m / f i l e s / makale3 ekim05.doc (Erişim Tarihi: 15.09.2008) l e m e 321 Doç. Dr. Funda Başaran YA VAŞLAR 5.1.2: TJzlaşmaya b a ş v u r u k o ş u l l a n 5.1.2.1. T a r h i y a t öncesi u z l a ş m a d a T Ö U ' n u n tek k o ş u l u , v e r g i m ü k e l l e f i n i n v e / v e y a c e z a m u h a t a b ı n ı n s s | | i n c e l e m e s i n e t a b i t u t u l m u ş o l m a s ı d ı r . Çünkü, T Ö U , s a d e c e vergi incelerini dayanılarak tarh e d i l e c e k vergi ve kesilecek cezalar ü z e r i n d e yapılabilir ( V U K ek rii|İ B u n a bağlı o l a r a k , b e y a n a dayalı tarhiyat ya da idarece t a r h i y a t ı n varlığı halindesf talebinde b u l u n u l a m a z . B u n u n l a birlikte, gerek vergi idaresi v e gerek D a n ı ş t a y , m u k e | | matrah takdiri için b a ş v u r u s u üzerine -düzenlenen i n c e l e m e r a p o r u n a dayalı olara e d i l e c e k vergi ü z e r i n d e u z l a ş m a yapılmasını kabul e t m e k t e d i r l e rİ 6 ,. V U K e k m d . 11 ' d e k i "vergi incelemesi" k a v r a m ı n ı , g e r e k doktrin v e j m a k a m l a r ı v e g e r e k T Ö U Y , mükellefin "herhangi bir şekilde d e n e t l e n m e s i He değil, ajcsine m ü k e l l e f i d e n e t l e m e araçlarından biri olan ve V U K m d . 1 3 4 v d . ' d a düzen "in'celejrie" y ö n t e m i ş e k l i n d e anlamışlardır. Sadece V U K m d . l 3 5 ' t e belirtilen v e r g g e l e m a n l a r ı tarafından gerçekleştirilebilecek olan bu d e n e t i m , e s a s itibariyle b i | | d e n e t i m i o l u p , i n c e l e m e elemanının gerekli görmesi h a l i n d e i ş l e t m e y e dahil kıymetlerin fiili e n v a n t e r i n i n yapılması ve b e y a n n a m e l e r d e g ö s t e r i l m e s i gereken unşj i n c e l e n m e s i n i d e i ç e r m e k t e d i r ( V U K m d . 1 3 4 , f.2). 57 5 8 59 V e r g i incelemesine sadece, V U K ' a veya diğer k a n u n l a r a g ö r e defter v e j t u t m a k , e v r a k v e v e s i k a l a r ı m u h a f a z a ve i b r a z e t m e k m e c b u r i y e t i n d e o l a n gerg t ü z e l k i ş i l e r t a b i d i r l e r ( V U K md.137). Bu tür ödevlere d e t i c a r i , zirai ya d a s e r b e s ' | | | | kazân'GifîjGİde e d e n g e r ç e k kişi mükellefler ile K V K ' n a t a b i k u r u m l a r ı n sahip* d ü ş ü n ü l ü r s e ( V U K m d . 1 7 2 vd.), T Ö U ' d a n s a d e c e b u n l a r ı n y a r a r l a n a b i l e c e ğ i ^ ç ı k m a k t a d ı r , k i b u d a e ş i t l i k ilkesine a y k ı r ı l ı k s o n u c u n y o l a ç m a k t a d ı r . Örneğlı $["ığ- için kesilen aynı c e z a ||firî?en, d a h a basit bir d e r IfîKJığında uzlaşma d ı ş ı n d a ka jfpTdığı hatırlanırsa, bu haklı n< tjİiII ası a n l a m ı n a gelmektedir. lf2.2. T a r h i y a t s o n r a s ı u z l a : pLp. T S U ya başvuru için, fİlk'leşrnesı aranmaktadır: Ön( p ^ a t n i - v a r l ı ğ ı şarttır. Dolayı İpbak. tarhiyata yol aça ffiMDSiyol açmış olmalıdır. MB&pdevlerini zamanında ye Wffizamanında tahakkuk etti. fimdgni haller veya aile a %m>erginin noksan talıa WSğ.ermek de vergi ziyaı hi n n a yol açan h u k u k a enjşbıri n e d e n i y l e m e y d a ı ememek, 2 . V U K md.36< alârfndan birinin ya d a ^ g ı organları ile vergi ida t|ühlar arasından uygula l a m ı n ı z edememek"tir. İ iMfrak gözükmekteyse ı a.en, mükelleflere, beyar S6 D V D D G K t.08.11.1999, E.1997/431, K.1999/15, lıtto://www.danistay.ı;ov.tr (Erişim J 01.09.2008). Bu olayda, akaryakıt ve oto lastik bayiliği yapan mükellef, işyerinde çıkan' sonucu defter ve belgelerinin yandığını Asliye Hukuk Mahkemesince yaptırılan bilirkişi iu-dla sonucu verilen raporla tespit ettirmiş ve bu durumu idareye bildirerek, ilgili vergilendirme < ~ ilişkin kazancının takdirini istemiştir. Vergi idaresi, matrahın resen takdiri için takdir kon^ypjjj' başvurarak, mükellefin dönem kazancının takdirini istemiş; takdir komisyonu ise, yükümlü] -| kazancının belirlenmesi için olayı inceleme elemanına aktarmıştır. İnceleme neticesinde di-ui^e vergi inceleme raporunda yer alan tespitler üzerinden, mükellef ile vergi idaresi TÖU yap; ,.3 Konunun DVVDGK önüne gitmesine yol açan hukuki uyuşmazlık ise, uzlaşılan vergi lJ'{Cg gecikme faizi hesaplanıp hesaplanamayacağı konusunda ortaya çıkmıştır. DVDDGK' "Olayda tarhiyat öncesi uzlaşılan vergi ... ikmalen, resen veya idarece tarh edilmiş olmadığından gecikme faizi uygulanmasına olanak bulunmamakladır. " Örn. bkz. Candan, a.g.k., 380 vd.; Kızılot, a.g.k., 246 vd.; Özbalcı, a.g.k., 909; Özyer, a-H-j^ TÖUY md.2'de açıkça "vergi incelemesi" tabiri kullanılmakta; md.3'de "inceleme"di "vergi incelemesi" olduğu belirtilmekte; yetkili uzlaşma komisyonları düzenlenirk^^gBa m d . l 3 5 ' d e sayılan inceleme yapmaya yetkili vergi memurlarının görev yeri dikkate alınmakta j> md.6, md.7); ve md.ö'da "merkez inceleme elemanlarınca yapılan inceleme"den bahsed'ljj denetimi yapacak memurlar ise sürekli "inceleme elemanı" şeklinde anılmakta (md.9, m d . l , J*$| m d . l 3 . m d . l 5 , md.19); nihayet. md.!5'de dört yerde (f.3, f.5, f.6, ve f.8) açıkça "'°f^ raporu"ndan söz edilmektedir. Hemen işaret etmek gerekir ki, inceleme raporu düzenlenmemiş, ancak uygulama inceleme elemanlannın inceleme sonuçlarını aktard muhakkak inceleme sonunda düzenledikleri kapsamlı bir rapordur. Burada kastedilen, yoklama, inceleme, arama ve bilgi toplama araçlarından herhangi biridi 5 7 5 8 n 5 9 322 Ş i a r ı n a imzalatma ödevi ge |İ|pP> beyanname ve ekleı © a ve bu kayıtların da S a ç a k l a r d ı r ( V U K mük. md l l l l l ^ tamamı, vergi kanuni ^ ^ m . tutturmaktadır. Bu n ^ ^ ı r r ı alan bir mükellef 62 ûlğgerçeğe aykırıdır . An | | | g ü n l u ğ u denetlenmeksi jg'Pv- nedene dayandırılma: ^"Menlerine gelince; y a n ı Jj£>||y|'tahu/z hükmünün uy wB$J$ğriiş değişikliği" : ıvaı kabahati hakkında bkz. kahat ve Yaptınmları", İdaı g û d d t d ^ Maliye Bakanlığı'na vPp 'Pnınluluğu getirilmesine a j ^ n o - | u Genel Tebli&i. R< p R m El a/Kelecioğlu. a.g.l s l r l Efor'*: t ^ $ M ^ l l l ç i n kesilen a y n ı c e z a i n c e l e m e yoluyla tespit o l u n d u ğ u n d a u z l a ş m a k o n u s u daha basit bir d e n e t i m türü olarak kabul edilen y o k l a m a n e t i c e s i n d e |rın'da uzlaşma d ı ş ı n d a kalmaktadır. Özellikle, usulsüzlük c e z a l a r ı n ı n T S U k o n u s u Bpijiatırlanırsa, bu haklı n e d e n e d a y a n m a y a n eşitsizlik, u z l a ş m a y o l u n u n t a m a m e n fffiğsı anlamına g e l m e k t e d i r . e n ^e/veya c e z a muhataba "ÖU, s a d e c e vergi ,-it irinde yapılabilir (^ .ce t a r h i y a t m varlığı 'Çnfjjg ıresi v e gerek D a n ı ş t a ^ ;leme r a p o r u n a d a y a l î ^ ctedirler . '"Û 56 vramını, gerek doktrînf bir şekilde denetlerjJçŞel /e V U K md.134 v d . ' d a l . v md. 1 3 5 ' t e b e l i r t ı l e n ^ | l enetim, e s a s i t i b a r ı y l ö - ^ halinde işletmeye d a i m d e gösterilmesi gereken b | 59 3 Ifihsİjarhiyat s o n r a s ı u z l a ş m a d a îsŞt-Fy* başvuru için, V U K ek m d . l ' d e sayılan şu k o ş u l l a r ı n aynı anda aranmaktadır: Öncelikle, ikmalen, r e ' s e n y a d a i d a r e c e y a p ı l m ı ş b i r lyarlığı şarttır. D o l a y ı s ı y l a , b e y a n a dayalı tarhiyatta u z l a ş m a y o l u kapalıdır, tarak, tarhiyata yol a ç a n h u k u k a aykırı hareket, aynı z a m a n d a v e r g i z i y a ı f | | | | f . y o l açmış o l m a l ı d ı r . "Vergi ziyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme mBgme-vlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden wwji'manında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Wimğdenı haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair yjjjflğpverginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine •£l <Wj>ermek de vergi ziyaı hükmündedir." ( V U K m d . 3 4 1 ) . S o n o l a r a k , t a r h i y a t a ve *[§aına yol açan h u k u k a aykırı hareketin, V U K e k m d . l , c . l ' d e sayılan şu J f e b ı r i n e d e n i y l e m e y d a n a g e l m i ş o l m a s ı gerekir: 1.vergi k a n u n l a r ı n a y e t e r i n c e § j | | § m e m e k , 2 . V U K m d . 3 6 9 ' d a k i yanılma hali, 3 . V U K m d . l 1 6 - 1 1 8 ' d e d ü z e n l e n e n l a n n d a n birinin y a d a b a ş k a bir maddi hatanın varlığı, 4 . u y u ş m a z l ı k k o n u s u %ı'organları ile vergi idaresi arasında görüş farklılığı. , 6 0 £ kanunlara göre : mecburiyetinde d e f t e r i o l a n c a •e ticari, zirai y a d a s e f b t | ıa tabi k u r u m l a r ı n "s'âffi ıların y a r a r l a n a b i l e ^ in yol a ç m a k t a d ı r . ~ ' >vw.danistav.gov.tr (Eıpg r mükellef, işyerindetçıî .esince yaptmlan bilirk^^L irerek, ilgili vergılendmmm isen takdiri için takdqr*SF : komisyonu ise, yuküıuMİl :ır. İnceleme netıcesmde^M ile vergi idaresı~TOU ;y«[|g azlık ise, uzlaşılan verğî| ıya çıkmıştır. D V D D G J | •ya idarece tarh eddmiğğ '.dır." : alcı, a.g.k., 909; Özyer,Ha|| cta; md.3'de "inceleme'ide^ omisyonları düzenlenirken görev yeri dikkate alınmaktı 3ilan inceleme"den bahset de anılmakta (md.9, mdil.OJİ 5, f.6, ve f.8) açıkçam : ki, inceleme raporu| :leme sonuçlarını aktarg açlarından herhang; 3§§ 3uŞ1ar arasından u y g u l a m a d a en fazla kullanılan n e d e n , " v e r g i k a n u n l a r ı n a j g p m f u z e d e m e m e k " t i r . İlk bakışta bu, doğru o l u p o l m a d ı ğ ı z o r d e n e t l e n e b i l e c e k g e ^ a | a k g ö z ü k m e k t e y s e d e , gerçekte böyle değildir. Ç ü n k ü , h u k u k u m ^ ^ ^ § 8 " ^ | r ı f ' m ü k e l l e f l e r e , b e y a n n a m e ve eklerini 3 5 6 8 S K ' y a g ö r e yetki a l m ı ş ? m e s l e k î n a " i m z a l a t m a ö d e v i getirilmiştir ( V U K m ü k . m d . 2 2 7 , f . l , b . l ) . İlgiî&meslek BsElJbeyanname v e e k l e r i n i , ancak b e y a n n a m e l e r d e yer alan b i l g i l e r i n .defter Era$£:ve b u kayıtların d a y a n a ğ ı n ı oluşturan b e l g e l e r e u y g u n olmalaf£jgpİjŞid.e 'BgjBaıçhr ( V U K m ü k . m d . 2 2 7 , f.2). Kaldı k i , k a z a n ç geliri e l d e e d e n m ü k e | l g | î e r i n JBK^mamj, vergi k a n u n l a r ı n a göre tutulması z o r u n l u defterlerini bift^meşlek H a tutturmaktadır. B u n e d e n l e , meslek m e n s u b u d e n e t i m i n d e n g e ç e n , v e / v e y a •|||3ftım. alan. b i r m ü k e l l e f i n "vergi kanunlarına nüfuz e d e m e d i ğ i " iddiası;,,,çoğu JğsMgerçeğe aykırıdır . A n c a k u y g u l a m a d a , vergi m ü k e l l e f l e r i n i n b u iddialarının 8Sf|||q?unluğu d e n e t l e n m e k s i z i n u z l a ş m a başvurularının k a b u l e d i l m e s i , b a ş v u r u l a r ı n j|İŞj|2? n e d e n e d a y a n d ı r ı l m a s ı n a yol açmaktadır. V U K e k m d . l , c . l ' d e s a y ı l a n d i ğ e r nedenleri ne gelince; y a n ı l m a h a l i n d e , "vergi idaresince verilen yanlış yazdı bilgi" şgzr kanun hükmünün uygulanma tarzı hususunda vergi idaresinin ya da yargı 'fitinin görüş değişikliği" n e d e n i y l e ilgilinin h u k u k a aykırı d a v r a n ı ş içine d ü ş m e s i 6 1 62 jy.aı kabahati hakkında bkz. Funda Başaran Yavaşlar, "Vergi Usul Kanunu' nda Yer Alan jEMiabat ve Yaptırımları", İ d a r i Ceza H u k u k u Sempozyumu, İstanbul, 20-21.09.2007 g r i ' f â ş d e Maliye Bakanlığı'na verilen yetkiye binaen, beyannameleri meslek mensuplarına |||S||&runluluğu getirilmesine ilişkin olarak bkz. SM, S M M M ve Yeminli Mali Müşavirlik l ^ ^ â n o ' l u Genel Tebliği, R G t.29.06.1997, S.23034 • | g m.; Ela/Kelecioğlu, a.g.k., 89 l M S 323 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR söz k o n u s u d u r ( V U K m d . 3 6 9 ) . Y a n ı l m a halinde ilgiliye vergi cezası kesilmesi zate o l d u ğ u n d a n , s a d e c e tahakkuk edecek vergi miktarı u z l a ş m a n ı n konusu olacaktır. \ k a n u n k o y u c u , yanılma halinde, tahakkuk e d e c e k vergi m i k t a r ı n d a da değişiklik yı hatta v e r g i n i n t a m a m e n o r t a d a n kaldırılması yolunu a ç m ı ş t ı r . V e r g i h a t a s ı , ' müteallik hesaplarda, veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız ye veya eksik vergi istenmesi veya alınması"du ( V U K m d . 1 1 6 ) . Vergi hatası ^ ayrıntılı ş e k i l d e d ü z e n l e n m i ş olmasına r a ğ m e n , bu m a d d e l e r d e " m a d d i hata" tabiri j B u n e d e n l e , V U K e k m d . l ' d e "maddi hata" terimi ile n e y i n k a s t e d i l d i ğ i ; vergi h d ı ş ı n d a k a l a n ve " y o r u m u y u ş m a z l ı ğ ı " , "hukuki u y u ş m a z l ı k " ya da " h u k u k i hata' I nitelendirilen "maddi olayı irdeleme farklılıkları ile yasa hükümlerinde farklılıklarından doğan çekişmeleri" içeren hataların m a d d i hata olarak değerle d e ğ e r l e j ı d i r i l e m e y e c e ğ i tartışmaya açıktır. H e r h a l ü k a r d a , " h a t a " , h u k u k a a y k ı r ı b i r id& i ş l e m i n v a r l ı ğ ı n ı g ö s t e r m e k t e d i r . B ö y l e b i r işlemin h e m e n düzeltilmesi ya d a mVılct tarafından i p t a l edilmesi gerekir. Mükellef v e / v e y a c e z a m u h a t a b ı b a k ı m ı n d a n u S b u r a d a . m a k u l bir y ö n t e m olmayıp,"sadece vergi i d a r e s i n i n l e h i n e ' b i r s o n u ç yaratm AynB'düfüm, " u y u ş m a z l ı k k o n u s u olayda y a r g ı o r g a n l a r ı ile v e r g i i d a r e s i a r a s m d a - g ö f a r k l ı l ı ğ ı ' ' h a l i için d e geçerlidir. B u r a d a d a , vergi i d a r e s i n i n yargı kararlarınıadıîaS a l m a m ' a | | . ! n e d e n i y l e ortaya çıkan hukuka aykırı b i r idari işlem s ö z k o n u s u d u r . Hııkıı a y k ı r ı l ı ğ ı a ç ı k o l a n i d a r i i ş l e m i n ( d ü z e l t m e y a d a i p t a l y o l u y l a ) o r t a d a n kalkın.ı^ s a ğ l a m a k y e r i n e b u i d a r i i ş l e m ü z e r i n d e u z l a ş m a y a i z i n v e r m e k , h u k u k devlet ı.ijİ k a r ş ı s ı n d a d ü ş ü n d ü r ü c ü d ü r (AY md.2, A Y md.125). 63 6 4 U z l a ş m a talebinin yetki) sgrjîâsı gerekir. A Y m d . 4 0 g« Hnâmelerinde gösterilmesi şart fbagh olduğu ekip veya grup §?"fN' uzlaşma talebinin incele ' finiş yazılı bir uzlaşma talebi 65 66 , T Ö U ' d a u z l a ş m a talebi,> md.141) d ü z e n l e n m e s i n e k ) . T S U ' d a ise talebin, ver tıbaren otuz g ü n i ç i n d e oıdarı i ş l e m e karşı d a v a J>a d a v a a ç a c a k ya d a uzl m e karşı ö n c e dava a ç ı p , İTO'da, u z l a ş m a sonuçlanana unceler v e k a r a r a b a ğ l a r s a , ; 1 İP* -' Stîzlaşma t a l e b i n d e b u l u m jEUŞ|hı önler; T S U ' d a ise, b i r rer y a n d a n kimi durumlarc aceleme ve uzlaşmayi 5.1.3. Uzlaşma başvurusunun şekli, usulü ve zamanı ; ,;' '2jUzlaşma talebinin b i r dilekçe ş e k l i n d e yazılı o l m a s ı ( T O U Y m d . 8 , T Y im h a n g i k o n ü d a uzlaşma talebinde b u l u n u l d u ğ u n u n a ç ı k ç a belirtilmesi gerekir. Tere h a l i n d e , d i l e k ç e n i n t ü m ü değerlendirilerek u z l a ş m a t a l e b i n i n k a p s a m ı tespit edilecekt" >v | M ' d a , u z l a ş m a talebi i jişkin b i r d e n e t i m y a p : bSk .şekreteryası, talebin | | | n k o m i s y o n u n yetkisi iç K u n m a şartlarının m e v c 6 3 Candan, a.g.k., 290 Hatırlatmak gerekirse, VUK md.116 gereğince "Vergi hatası, hesap hatası ya da vergıkndH hatası şeklinde karşımıza çıkabilir. Matrah hatası, vergi miktarında hata, verginin mükerreı ı>]ı hesap hatası iken (VUK md. 117); mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzudoff vergilendirme veya muafiyet döneminde hata ise vergilendirme hatasıdır (VUK md. 118). ı 'S, C a n d a n ' a göre (a.g.k., 292-293), vergi hatasından farklı olan maddi hata, verginin rrıke mükellef aleyhine etkileyen hatalardır. "Maddi"lik, hatanın, belge ve defterlerde veya hesaplanması sırasında gerçekleştirilen işlem, yazı ve hesaplarda bulunmasını ifade eder kanaatimizce, böyle bir tanım, vergi hatası içine girmektedir. Kaldı ki, netice itibariyle her ttij bir belge, defter ya da yazı üzerinde hukuka aykırı bir rakama yer verilmesine yol açacaktır.; Öncel-Kumrulu-Çağan, a.g.k., 177 DVDDGK önüne gelen bir olayda, yapılan re'sen tarhiyat ve kusur cezası i ş l e n i l e n i ihbarname ile mükellefe bildirilmiş, mükellefe süresinde verdiği uzlaşma dilekçesinin^^ dayanaklar" kısmına tebliğ edilen ihbarnamenin tarih ve sayısını göstermiş ve dilekçede^) belirtilen ihbarnamelerle tarafıma tebliğ edilen vergi ve cezalara aşağıda gösterilen nede dolayı 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca uzlaşma talep ediyorum." d e r n i ^ birlikte, dilekçenin "isteme konu miktar" kısmına sadece kesilen kusur cezasının m i k t a n n ı ; | | Mükellefin uzlaşma talebinin kapsamı konusunda çıkan uyuşmazlık üzerine DVDDGK (t.l9jfi E.1996/372, K.1998/121 (http://www.danistay.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.09.2008)) " ö | § uzlaşma isteminin hukuki dayanakları bölümünde, tebliğ edilen ihbarnamede yazılı vergi ve.çS Jt uf uzlaşma istendiği yazılı olmasına karşın, isleme konu yapılan vergi miktarı yazılmaksızın, • ' 3İ (J1 M 6 5 6 6 6 7 324 ^^^belirtilmesinden, başvurun Vğ^jjjggerlendirildiğinde, adına s, M&^ onlaşıl(dığı)"ns. karar veri http://www.dariistav.gov s ^ l f c f e s i n i n bitiminin adli ta |||p!Bfflden itibaren yedi güı | I î 9 8 8 / 8 , http://www.dani j a S ||jf., 270 eme emri daha önce - y ü n gupıka uygun şekilde ) gpj,i görüşmesi esnasınc İ d i n d e , ek on beş gür 1 0 2 2001, E.2000/290 ^Olayda kaçakçılık cezı fonuna başvurulduğu a Bunda bulunup bulunım zorunluluğa uyulmaksın edilen vergilere kaçakç ÂSt' Wyacağından bahisle u. ''Harı halde uzlaşmanın g, -İS vergi cezası kesilmesi z â f l şmarıın k o n u s u olacaktır! î i i k t a n n d a da değişiklik/-! çmıştır . Vergi hatası,' :talar yüzünden haksız? r n d . 1 1 6 ) . Vergi hatas^ ;lerde " m a d d i h a t a " t a l i iyin k a s t e d i l d i ğ i ; v e r j ızlık" y a da " h u k u k i h | f ile yasa hükümlerindi maddi h a t a o l a r a k d e ğ i l "hata", hukuka aykırı men d ü z e l t i l m e s i ya da* a m u h a t a b ı bakımında in lehine bir s o n u ç yarat ı ile v e r g i i d a r e s i araşma ıresinin yargı kararlarir * •i işlem söz k o n u s u d u r . :al y o l u y l a ) o r t a d a n ka"* 'An v e r m e k , h u k u k devjel 63 64 L* (jzlaşma talebinin yetkili vergi dairesine ya da yetkili u z l a ş m a k o m i s y o n u n a i' |fgerekir. A Y m d . 4 0 gereğince, yetkili u z l a ş m a ' k o m i s y o n u n u n vergi v e c e z a nelerinde gösterilmesi şarttır. T Ö U ' d a b a ş v u r u n u n , i n c e l e m e y i y a p a n e l e m a n a veya i l k olduğu e k i p veya g r u p b a ş k a n l ı ğ ı n a yapılması g e r e k m e k t e d i r ( T Ö U Y m d . 8 , f . l ) . zlâşma talebinin i n c e l e m e tutanağına geçirtilmesi h a l i n d e d e , ilgili m e r c i y e jjlfıl) bir u z l a ş m a t a l e b i b a ş v u r u s u n u n varlığı k a b u l e d i l m e k t e d i r ( T Ö U Y m d . 8 , s8t# s Jpss 65 5 [ p U ' d a u z l a ş m a t a l e b i , vergi incelemesinin b a ş l a m a s ı n d a n , i n c e l e m e t u t a n a ğ ı n ı n d ü z e n l e n m e s i n e kadar olan süre i ç i n d e her z a m a n talep edilebilir ( T Ö U Y İ & T S U ' d a ise talebin, vergi v e / v e y a ceza i h b a r n a m e s i n i n tebliğ tarihini t a k i p e d e n tjâren otuz gün i ç i n d e yapılması şarttır ( V U K ek m d . l , f . l ) . B u s ü r e aynı İ S i d a r ı işleme karşı d a v a a ç m a süresi o l d u ğ u n d a n , b u süre i ç i n d e ilgili ,-kural Wa idava açacak ya d a u z l a ş m a y a başvuracaktır. B u n u n l a birlikte, o t u z g ü n i ç i n d e lU-jfıe karşı ö n c e dava a ç ı p , ardından uzlaşma talebinde b u l u n m a h a k k ı n a da sahiptir, ftupda u z l a ş m a s o n u ç l a n a n a k a d a r vergi m a h k e m e s i d a v a y ı i n c e l e m e z , h e r h a n g i bir i n c e l e r ve karara b a ğ l a r s a , bu karar h ü k ü m s ü z sayılır. ( V U K ek m d . 7 , f.2). mlj41) 6 8 ; ;.Uzlaşma t a l e b i n d e b u l u n m a , T Ö U ' d a tarhiyat işlemi ile c e z a k e s i l m e s i i ş l e m i n i n •saSmı önler; T S U ' d a i s e , b i r y a n d a n tarh edilen vergi ile kesilen c e z a n ı n t a h a k k u k u n u ığer yandan k i m i d u r u m l a r d a yargı yoluna başvuru süresini u z a t ı r . 69 ^^ıceleme ve uzlaşmaya davet mı i ılması ( T Ö U Y md 8,;a belirtilmesi g e r e k i r i ıin k a p s a m ı tespit e d ı î e § | | ff§U da, u z l a ş m a t a l e b i üzerine, yetkili u z l a ş m a k o m i s y o n u n u n ö n c e l i k l e şekli | | İ l ı ş k i n bir d e n e t i m y a p m a s ı g e r e k m e k t e d i r ( T Y m d . 1 0 ) . B u ö n i n c e l e m e d e fiı sekreteryası, t a l e b i n u y g u n şekilde ve süresi i ç i n d e yapılıp y a p ı l m a d ı ğ ı n ı , mn. k o m i s y o n u n y e t k i s i içinde b u l u n u p b u l u n m a d ı ğ ı n ı , talepte b u l u n m a 'hakkı ile !^S*unma şartlarının m e v c u t o l u p o l m a d ı ğ ı n ı d e n e t l e y e c e k t i r . H u k u k a u y g u n 7 0 71 sı, hesap hatası ya da veığ, ında hata, verginin muklalS mükellefiyette hata, rnelr mtasıdır (VUK md 118) )lan maddi hata, vereni belge ve defterlerde ve$fl rda bulunmasını ifade: ?ed§| İdi ki, netice itibariyle h e j " verilmesine yol açacaktır^S t ve kusur cezası işlemlerıj rdiği uzlaşma dilekçesinin •> ıı göstermiş ve dilekçede ' ' ^ lara aşağıda gösterilen nede^' ma talep ediyorum." demış.^g kusur cezasının miktannuy hk üzerine DVDDGK (t 19;0| ı Tarihi: 01.09.2008)) -"JDüt hbarnamede yazdı vergi vej gi miktarı yazdmaksızın,'.sâ jğSjhelırtilmesinden, başvurunun vergi aslını kapsamadığı sonucu çıkarılamaz Dilekçesi B&jegertendirildiğinde, adına salınan katma değer vergisi ve kusur cezasına karşı uzlaşma M^nlaşıl(dığı)' T\a karar vermiştir. Bkz. aynı şekilde DVDDGK t.06.11.1998, E.1997/154, ^ y h t t p : / / w w v y . d a n i s t a v . g o v . t r (Erişim Tarihi: 01.09.2008) ||nl|iiıresınin bitiminin adli tatile rastlaması halinde, uzlaşmaya başvuru süresi,-ara verme ^ B i t i m i n d e n itibaren yedi gün uzayacaktır (İYUK md.8/3). Bkz. DVVDGK t.05'.O2.1988, • 1988/8. http://www.danistay.ı:ov.tr (Erişim Tarihi: 01.09.2008') y r g k 270 inceleme emri daha önce -yürürlükten kaldırılan- VUK ek md.5'de yer almaktaydı, ş'ay.i' hukuka uygun şekilde yapılmayan denetim sonunda uzlaşma görüşmesine çağrılan uzlaşma görüşmesi esnasında tespit edilen şekli koşul eksikliği nedeniyle uzlaşmanın ası halinde, ek on beş günlük dava açma süresine sahip olduğu görüşündedir. Bkz. K t 0 9 02.2001, E.2000/290, K.2001/67 (http://www.danistay.gov.tr (Erişim Tarihi: Olayda kaçakçılık cezalı gelir vergisi ve özel usulsüzlük cezası için süresi içinde ^omısyonuna başvurulduğu anlaşılmış olup, uzlaşma komisyonunca yükümlünün talebinin psammda bulunup bulunmadığının öncelikle incelenerek bu konuda bir karar verilmesi gp[kt>u zorunluluğa uyulmaksızın, larhiyata karşı dava açına süresi geçtikten sonra; ikmalen \.jŞ. h edilen vergilere kaçakçılık suçu cezası kesilmesi halinde vergi ve cezanın,, uzlaşma Islamayacağından bahisle uzlaşma istemi reddedilmiştir. Uzlaşma müessesesinin£uzlaşma ''tyjdukları halde uzlaşmanın gerçekleşmemesi halinde ilgililerin yargıya başvurmashaklarını , 1 Î K r 325 Doç. Dr:Funda Başaran YAVAŞLAR o l m a y a n talepler r e d d e d i l e c e k ; talep h u k u k a uygunsa, ilgili bir yazı ile yer, gün belirtilerek ve e n az on b e ş g ü n süre verilerek uzlaşma g ö r ü ş m e s i n e çağrılacaktıı,* m d i l O , f.2; V U K m d . 1 4 ) . 1 Doğasına uygun şekilde TÖU bakımından TÖUY'de bir ön öngörülmemiş; uzlaşmaya davet bakımından ise TY'deki kurallara benzer kurallara] verilmiştir (TÖUY md.10 ve md.ll). Uzlaşmaya davetin yazılı olması, uzt\ görüşmesinin yapılacağı yer ve tarihi içermesi ve inceleme raporunun bir örrie% eklenerek muhatabın bilinen en son adresine tebliğ edilmesi gerekir. Böylece ilgili, tarafından hakkında yapılan tespit ve iddialara vakıf olacak, uzlaşma başvurusğ bulunmasının yararlı olup olmadığına karar verebilecek, başvuruda bulunması halına -verimli:, bir uzlaşma görüşmesi için- inceleme raporunda belirtilen sorunlu mm üzerinde hazırlanabilecektir. »kurumuyla karşılaştınk fğnaçin u z l a ş m a y ı c a z i p h a l e • Şekli a ç ı d a n g ö r ü ş m e , ilj | | ve m d 15, T Y m d . 1 0 v e îen yer, g ü n v e saatte, tarafl aâ t a l e b i n d e b u l u n a n ilgili Spa k o m i s y o n u n u n t ü m ü; "atimin, bağlı o l d u ğ u meslı ^meslek odasından bir me t ı k l a y a b i l i r l e r , a m a taraf o ıllfütanağını i m z a l a y a m a z l ; lll^çokluğuyla karar ak 7 5 Sw|§llektif işlem) niteliği JcBÎzlaşma s a ğ l a n m ı ş ; r a k a r r 5.3. Uzlaşma görüşmesi ve uzlaşmanın şekli U z l a ş m a k u r u m u n u n en c a n alıcı sürecini o l u ş t u r a n g ö r ü ş m e n e V U K ' d â f i ilgili y ö n e t m e l i k l e r d e d ü z e n l e n m e m i ş o l d u ğ u n d a n , tarafların u z l a ş m a k o n u s u n a ^ hangi "noktalan e l e alacakları k o n u s u n d a b i r belirlilik y o k t u r . A n c a k , V U K ile TOY T Y ' d e k i d ü z e n l e m e l e r e bakıldığında, u z l a ş m a k o m i s y o n u ile ilgili a r a s ı n d a , sçnj konuların üzerinde konuşulup açıklığa kavuşturulduğu bir görüşmeye Jffli u z l a ş m a n ı n hedeflendiği ortaya ç ı k m a k t a d ı r . N i t e k i m , bir y a n d a n mükellefin uzla g ö r ü ş m e s i n d e , bağlı o l d u ğ u meslek o d a s ı n d a n bir temsilci ile 3 5 6 8 sayılı K a n u m S kurulansmeslek o d a s ı n d a n bir meslek m e n s u b u n u b u l u n d u r a b i l m e s i ( V U K e k m d W: ve d ı ğ e y y a n d a n i n c e l e m e raporunu d ü z e n l e y e n i n c e l e m e e l e m a n ı n ı n u z l a ş m a görüşmes b u l u n a b i l m e s i ( T Ö U Y m d . l l ) ; u z l a ş m a görüşmesi y a p ı l m a s ı n ı n , i n c e l e m e elemi hazırlanan i n c e l e m e r a p o r u n u n h e r iki tarafa d a s u n u l m u ş o l m a s ı n a b a ğ l a n m a s ı (Tl m d . 1 3 , f.3); g ö r ü ş m e d e tarafların " k o n u y u t a r t ı ş a c a ğ ı n ı n " belirtilmiş ve ûzh tutanağında " u z l a ş m a ile ilgili a ç ı k l a m a l a r ı n y e r a l m a s ı n ı n e m r e d i l m i ş o l m a s ı (Tfc m d . 1 5 , f . l ) ; nihayet, u z l a ş m a g ö r ü ş m e s i esnasında " d a h a ayrıntılı bir i n c e l e m e ' araştırma y a p ı l m a s ı n a " ihtiyaç d u y u l m a s ı halinde uzlaşma g ö r ü ş m e s i n i n b a ş k a b>r t31 e r t e l e n m e s i n e izin verilmesi ( T Y m d . l l , f.2), vergiyi d o ğ u r a n olayı açıklığa kavuşturng yönelik verimli bir g ö r ü ş m e y i s a ğ l a m a çabası olarak değerlendirilmelidir, ; uygulamada çoğunlukla komisyon tarafından önerilen rakamı kabul edip iııııa üzerine kurulu kısa bir buluşma yaşanmaktadır. U z l a ş m a k o m i s y o n l a r ı genellille^g miktarını d e ğ i ş t i r m e y i p , s a d e c e c e z a d a y ü z d e doksan o r a n ı n d a bir i n d i r i m teklif b u l u n m a k t a ; bu d a , V U K m d . 3 7 6 ' d a d ü z e n l e n e n v e - k e s i l e n c e z a y a d a v a a ç m a ha feragat halinde- c e z a n ı n yarısının ya d a üçte birinin i n d i r i l m e s i i m k a n ı n ı veren ' t e r a Çjrajiılan g ö r ü ş m e h e r za | | | e i t u t a n a k h e r iki tarafı; İ M l ı n d e b u tutanak, uzl; pu'futanağm düzenlenerek j?j&ma.6, e k m d . l l , f.2), Bjnk) şartı" teşkil e t m e k t e d jllnerfîeler y a p ı l m ı ş ; tutara nâk uzlaşılan vergi v e / v iff^ek m d . l l , f.2), g ö r ü Ijpunun nihai teklifinin tı Telliye d a v a a ç m a süres "SUnuştür. İlgilinin, d a v a a ç Jjgklıfi kabul ettiğini b i l d i m M m d . l , T Ö U Y m d . 1 5 , f. SŞSBakanlığı'na yetki veril •Jıa* t u t a n a ğ ı n d a y e r alma; | % î ı k t e ' belirlenmiştir. U z l Eljp, n ü s h a vergi i d a r e s i n e il 0513 y o l u y l a - t e b l i ğ ec 6 ' lllsP' 73 kısıtlamak veya ortadan kaldırmak gibi bir amacı olduğu düşünülemeyeceğinden, uzlaşma jltb reddi üzerine Ek 7 inci maddede öngörülen 15 günlük süre içinde açılan davanın esası imclcijj^ sonuca varılması gerekirken davanın süre aşımından reddi yolunda verilen ısrar kararı huku-ı'u$ bulunmamıştır." 4369 SK, md.l8'in gerekçesine (http://-www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/gerekceler/6183/ tvks4369ssayiliskanunşL. 359): "Böylece idare ve mükellef arasındaki sorunun giderilmesinde üçüncü bir taraf, olarak uzlaşma salonunda bulunurken hem malî ve teknik destek sağlanması hem de görüşmelerine şeffaflık kazandırılması mümkün olacaktır. " Özyef. a.g.k., 910 ||Rûhatabmrn aynı anda her y ^ r ı e a k , ceza muhatabı, ı ı gbeyan edip, ceza indin: ^ za. muhatabı, önce uzlaş enebilmekte, eğer tel j» İlişiktedir. Eğer ceza n "^sağlanamadığına dair tut; 7 2 7 3 326 T* 1 - J p ' ortaklaşa işlemi konusund HL mükellefin adı, adresi, t ' Kemi, bulunan matrah fa ya ceza miktarı, incelemı • ifnalar yer alır (TÖUY mı J ilgili bir yazı ile yer, g ma g ö r ü ş m e s i n e çağnla'j M m TÖUY'de bir •M kurallara benzer küre?! davetin yazılı olmâû ' ıceleme raporunun BÎm ınesi gerekir. Böylece r | 1 :f olacak, uzlaşma b'â başvuruda bulunmasi^M unda belirtilen soruna o r i j : 0* S t k u r u m u y l a f ? ı n uzlaşmayı gerçekten d e bir vergi k a b a h a t i hale getirmektedir . karşılaştırıldığında, cazip işlemiş olan 74 Sekli açıdan g ö r ü ş m e , ilgili Y ö n e t m e l i k h ü k ü m l e r i n e g ö r e şu ş e k i l d e o l u r ( T Ö U Y rnd.15, T Y m d . 1 0 v e m d . l l ) : u z l a ş m a g ö r ü ş m e s i n e d a v e t y a z ı s ı n d a ilgiliye ftyer, gün v e saatte, tarafların b u l u ş m a s ı y l a uzlaşma g ö r ü ş m e s i yapılır. G ö r ü ş m e d e , l e b i n d e bulunan ilgili (ya d a onun kanuni temsilcisi v e y a yetkili vekili) ile, ffjTiisyonunun t ü m üyelerinin b u l u n m a s ı şarttır. M ü k e l l e f i n v e / v e y a c e z a Şf, bağlı o l d u ğ u m e s l e k o d a s ı n d a n bir temsilci v e 3 5 6 8 sayılı K a n u n a g ö r e aefİek o d a s ı n d a n bir m e s l e k m e n s u b u b u l u n d u r m a s ı h a l i n d e , b u k i m s e l e r s a d e c e bayabilirler, a m a taraf olmadıkları için h u k u k i s o n u ç d o ğ u r u c u k a r a r l a r a l a m a z l a r , î f t l h a ğ ı n ı i m z a l a y a m a z l a r . U z l a ş m a k o m i s y o n u , üyelerinin t a m a m ı n ı n k a t ı l ı m ı y l a Çokluğuyla karar alabileceğinden, komisyonun kararlan bir "ortaklaşa Jöllektif i ş l e m ) niteliğindedir. K o m i s y o n tarafından ö n e r i l e n r a k a m ı n k a b u l ü jfcfıllâşma s a ğ l a n m ı ş ; r a k a m ı kabul e t m e m e h a l i n d e ise u z l a ş m a s a ğ l a n a m a m ı ş olur. 7S turan g ö r ü ş m e ne VUIgjda ıflarm u z l a ş m a konûsllias )ktur. A n c a k , V U K ile % o n u ile ilgili arasında,? ılduğu bir görüşmeye bir y a n d a n mükellefitf ilci ile 3 5 6 8 sayılı Kâ * urabilmesi ( V U K e k ; m l ••lemanının u z l a ş m a göffl Dilmasınm, i n c e l e m e ' 2 , uş o l m a s ı n a b a ğ l a m n l l ğ ı m n " belirtilmiş vfji inin e m r e d i l m i ş oİma|| ı h a ayrıntılı bir meelH ıa g ö r ü ş m e s i n i n b a ş k | | ıran olayı açıklığa kav. ık d e ğ e r l e n d i r ı l m e h c n rakamı kabul edig| n a komisyonları genel Dranmda b i r i n d i r i m i len c e z a y a d a v a açmaf rilmesi i m k a n ı n ı veren âpılan g ö r ü ş m e her z a m a n u z l a ş m a k o m i s y o n u tarafından u z l a ş m a t u t a n a ğ ı n a e tutanak her iki tarafça d a imzalanır. Taraflar a r a s ı n d a u z l a ş m a n ı n s a ğ l a n m ı ş alinde b u tutanak, uzlaşma s ö z l e ş m e s i n i teşkil eder. Geçerli b i r u z l a ş m a n ı n İ r t u t a n a ğ m d ü z e n l e n e r e k her iki tarafça d a i m z a l a n m a s ı şartına b a ğ l ı o l d u ğ u n d a n îîmd.6, e k m d . l l , f . 2 ) , - u z l a ş m a sözleşmesi b a k ı m ı n d a n - , yazıldık bir "sıhhat fvşartı" teşkil e t m e k t e d i r . V U K ' d a tutanağın d ü z e n l e y i c i s i v e içeriği k o n u s u n d a İçmeler y a p ı l m ı ş ; t u t a n a ğ ı a n c a k u z l a ş m a k o m i s y o n u n u n d ü z e n l e m e s i (ek m d . 6 , e uzlaşılan vergi v e / v e y a c e z a miktarının t u t a n a k t a yazılı o l m a s ı (ek. în&,-6, f.2, i f Ş e k m d . l l , f.2), görüşme neticesinde uzlaşma sağlanamayan h a l l e r d e f j i S a ş m a M n nihai teklifinin tutanağa yazılması (ek m d . l , f . l ) e m r e d i l m i ş t i r j l p u son iyj.e d a v a a ç m a s ü r e s i n i n s o n u n a kadar u z l a ş m a i m k a n ı n ı a ç ı k tuffiaİç için | | | i r . İlgilinin, dava açma süresinin sonuna kadar u z l a ş m a t u t a n a ğ ı n d a * ^ , a l a n | | k a b u l ettiğini b i l d i r m e s i h a l i n d e - b i l d i r i m t a r i h i n d e - u z l a ş m a sağlahjriiş; olur d . l , T Ö U Y m d . 1 5 , f.8). B u n l a r h a r i c i n d e u z l a ş m a n ı n ş e k l i n e i l i ş k i n ' k o n u l a r d a J l a n l ı ğ ı ' n a yetki v e r i l m i ş olduğundan ( V U K ek m d . l , f.2, e k m d W İ , T . ' 4 ) , i n a ğ ı n d a yer a l m a s ı g e r e k e n h u s u s l a r T Ö U b a k ı m ı n d a n t e k tek* ilgili S|p' belirlenmiştir. U z l a ş m a tutanağı üç nüsha düzenlenir; bir nüsha komişy^öfida mısha vergi..idaresine iletilir, d i ğ e r n ü s h a ise m ü k e l l e f e , - k a b u l ü h a l i n d i . e l d e n , İ İ B ö l t a yoluyla- tebliğ edilir ( V U K m d . 9 3 , f.2). '" " n 6 jmhâtabının aynı anda h e m cezada indirim, hem de uzlaşma kurumundan yararlanması JfAncak, muhatabı, uzlaşma tutanağını imzalayıncaya kadar uzlaşma talebinden t^Ihl-beyan edip, ceza indiriminden yararlanmayı isteme hakkına sahiptir (VUK ek md.9). J^îfb^za muhatabı, önce uzlaşma talebinde bulunup ceza konusunda kendisine teklif edilen sfiğrenebilmekte, eğer tekliften memnun kalmazsa cezada indirim imkanından a'.sab.ılmektedir. Eğer ceza muhatabına zaten böyle bir "seçim" imkanı sunulabiliyorsa, M r ı m . sağlanamadığına dair tutanak imzalandıktan sonra buna neden izin verilmediğini anlamak c e z a ilemeyeceğinden, uzlaşmam '.e açılan davanın esasi'in($ a verilen ısrar kararı hukuk gerekçesine tvks4369ssavi)ıskanunşiH isinde üçüncü bir tarafiğgo •tek sağlanması hem gffî oıtak 1 aşa işlemi konusunda bkz. Gözübüyük-Tan, a.g.k., Nr.484; Ozay, a.g.k., 489 mükellefin adı, adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, incelemenin jtSmemi, bulunan matrah farkı, tarh edilmesi öngörülen vergi tutarları, üzerinde uzlaşılan Mya ceza miktarı, incelemeyi yapanın adı, soyadı ve unvanı gibi hususlar ile uzlaşmayla 'tmalar yer alır (TÖUY md.15, f.l). 327 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR .İlgilinin u z l a ş m a görüşmesine mazeretsiz g e l m e m e s i , u z l a ş m a tutan i m z a l a m a m a s ı y a d a tutanağı ihtirazi kayıtla i m z a l a m a k istemesi y a da görBf uzlaşılarriaması hallerinde de uzlaşma gerçekleştirilememiş olur g e r ç e k l e ş t i r i l e m e z s e , bu d u r u m d a mükellef/ceza m u h a t a b ı , v e r g i n i n tarhından ve çel k e s i l m e s i n d e n s o n r a artık uzlaşma talebinde b u l u n a m a z ( V U K e k m d . l l , f.2|ff g e r ç e k l e ş t i r i l m e z s e , yapılan tarhiyat ve kesilen c e z a y a karşı d a v a açılafM m ü m k ü n d ü r . D a n ı ş t a y ' ı n yerleşmiş içtihatlarına göre, h a k k ı n d a y a p ı l a c a k işlin h a b e r d a r olan mükellef, işlem daha hukuk d ü z e n i n d e o l u ş m a d a n ö n c e d a h i ona karşra a ç a b i l i r . Ç ü n k ü , tebliğin amacı, ilgilileri haklarında y a p ı l a n i ş l e m d e n haberdar yargı ö n ü n d e k o r u m a talep etmelerini sağlamaktır. B u n a karşılık, dava açma sürf i ş l e m e y e b a ş l a m a s ı için, mutlaka usulüne u y g u n şekilde y a p ı l m ı ş bir "tebliğ"m ,v şarttır . 7 7 8 79 taşmanın •'Uzlaşma, akde bağlılık ilk Je Mükellef için bağlayıcıda Bdaresi bakımından bu bağ. tartaklanmaktadır. Vergi dairesi, fîffe/t.' mükellef ve/veya ceza jgina'e ödemek zorundadır. paraflar, tutanağ ve md.ll, f.2, TY md.12, ^TcŞnularda yapılan uzlaşı gazlaşma komisyonu tutı Şjfğtjçeriğini değiştiremez, rgmez8', takdir komisyonu ı ğgğrği ve cezası hakkında ^Sv^talebiyle yargı yolunc IğoUfdan farklı olarak 7 8 85 'JMnQ<)lsa dahi, hem vergi he -f.3). Uzlaşmanın bütiir İnMŞğişlemlerine karşı yarg mrmna'-özgürlüğünü düzenle] İ«'£? dava açma hakkı 7 9 8 0 328 uzlaşma Tjğfiakkında dava açamaz 80 Krş. 1963 tarihinde yürürlükte olan VUK Ek md.5. Bu maddeye göre, uzlaşma komısyo davetine.uyulmaması, uzlaşma tutanağının imzalanmaması veya ihtirazi kayıtla imzalanmakîste hallerinde:uzlaşma temin edilememiş olur. VUK';ek'md.7, f.4: "Uzlaşmanın vaki olmaması halinde mükellef veya ceza muhatabı; tam vergiye veya kesilen cezaya, uzlaşmanın vaki olmadığına dair tutanağın kendisine teoh itibaren:'genel hükümler dairesinde ve yetkili vergi mahkemesi nezdinde dava açabilir. Buûffi dava açma* müddeti bitmiş veya 15 günden az kalmış ise bu müddet tutanağın tebliği tan itibaren 15 gun olarak uzar." DVDDGK t 06.12.1996, E.1995/173, K.1996/406 (http://www.danistay.gov.tr (EnşmJ 01.09.2008)): "Bir vergi incelemesi sonucu düzenlenen raporda inceleme elemanı tarafında gerekenıvergının matrahı ve miktarı ile kesilecek cezanın türü ve miktarının gösterildiği dun vergi idarelerinin, bu vergi ve cezaların yükümlülere duyurulmasına yarayan araçlar oldnM ceza ihbarnamelerini düzenlerken inceleme raporu doğrultusunda işlem yapmaları germ kuşku bulunmadığından, tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılmadığını saptayan tu) düzenlenmesiyle de yukarıda değinilen kurallarda yasanın aradığı vergi ve cezanın belirliliğ gerçekleşmiş olmakladır. Davanın açılmasından sonra tebliğ edilen ihbarnamelerde istenen vergi ve cezalarla, larM önce uzlaşmaya vanlamadığına ilişkin tutanakta gösterilen vergi ve cezaların, vergi ih raporunda salınması ve kesilmesi öngörülen vergi ve cezalarla aynı olması karşısında da$ğ hakkında yapılacak tarhiyattan bilgi sahibi olduğu ve bu vergi ve cezaya ilişkin ihbarname temi ddVücının durumunda bir değişiklik yaratmadığı açıktır. Bu nedenlerle, ihbarnamemi^ beklenmeksizin ve tarhiyattan önce uzlaşmaya varılamadığı yolundaki tutanağın düzen üzerine açılan davanın, incelenmeksizin reddinde hukuka uygunluk bulunmamıştır. "; Bkz. ayn DVDDGK t.24.02.2006, E.2005/331, K.2006/37 (http://www.danistav.gov.tr ( E r i ş i m ^ 01.09.2008)): "Uzlaşmanın vaki olmaması davacının vergi ve ceza ihbarnamelerinin teU kazandığı hukuki durumunda bir değişiklik yaratmadığı gibi bu tutanağın tebliğinden ıtıbffî günlük ek süre içinde dava açılması da mümkün olduğundan, uzlaşma istemi karara bağla dava açılmış olması uyuşmazlığın esasının incelenmesine engel bir durum olarak değerlendiği Aksi yönde yapılacak yorum ilgilinin dava açma hakkını kullanamaması sonucunu doğuraçîîğ. vergi mahkemesince uyuşmazlığın esası incelenerek karar verilmesi gerekmektedir. " DVDDGK t.24.01.1986, E. 1986/1, K.1986/4, (http://www.danistay.gov.tr (Erişin^ 01.09.2008)): "Uzlaşma Komisyonu Tutanağında, tutanağın bir örneğinin yükiimluyjM verildiğine dair, yükümlü imzasını da içeren bir kayıt bulunmadığından, tutanağın mükellefe tebliğ edilmiş sayılmasının kabili mümkün değildir. Uzlaşma görüşmelerine' yükümlünün görüşme sonuçlarından bilgi sahibi olması da, Kanunun yukarıda sozu$ maddelerinde açıkça tebliğinden,sözedilmiş olması karşısında, uzlaşma tutanağının düzeri. Taraflara G gçfarı) v e 2gf$'alınmaktadır. 2İ|Mğ tarihi, dolayısıyla dava süı WğŞ'Sözcüğü, muhatabın imz.as Wbflır. Bu nedenle mahkemer amnhten itibaren hesaplanmas. İfanın, vergi isteyen idare ile vı *M£undürmek ve mümkün oluı Z!sJ*l dığında, yasa koyucumu WM&?tılmayan, tutanağı imzalat ğjkyaratmak istediği düşümde TM0!pyükümlülerin dava açma Jğ^ğs-biışvurma haklarının bulut | | j | 2 q , 0 4 . 2 0 0 0 , E. 1999/758, ^ ^ a a ş m a n m geçerlilik şartları: l ^ p ü ı i d e Özyer, a.g.k., 928 | | | 7 05.1999, E. 1998/3766, K. J||pg.%-417 §7-1985, E. 1985/5, K.19 a.g.k., 420 07.1985, E. 1985/5, K . l 4®Jk- y ?mazhğın tamamını ka ln t u iT.l§' ü u a?1P d ' ' ğ e r h s T m h a k k l n d a | S z e r i n d e uzlaşılan konulard p - f c , 271 g e l m e m e s i , uzlaşma-.' ımak istemesi ya da »ğcj .kleştirilememiş olurî„, ıbı, verginin tarhındarv|f| laz ( V U K e k md.llflgg e z a y a k a r ş ı d a v a ?a| •e, h a k k ı n d a y a p ı l a c a f ı ş m a d a n ö n c e dahi o n a | apılan i ş l e m d e n habere na karşılık, d a v a açmt ]e y a p ı l m ı ş b i r "teblığîg ^rjıanın Taraflara Getirdiği Hak ve Borçlar (/Uzlaşmanın Hukuki 'Jİlaşma, akde bağlılık ilkesi (pacta sund servanda) gereğince hem vergi idaresi, WBllef iÇ bağlayıcıdır (VUK ek md.6, ek md.ll, f.l, TÖUY md.16 I, f.2). î f ü b a k ı m ı n d a n bu bağlayıcılık, aynı zamanda hukuki güvenlik ilkesinden de fraktadır. Vergi dairesi, kesin olan uzlaşma tutanağının gereğini derhal yerine ^mükellef ve/veya ceza muhatabı ise üzerinde uzlaşılan vergi/ceza miktarını WSemek zorundadır. in d&âflar, uzlaşma tutanağının geçersizliğini iddia edemez, tutanakla tespit edilen »hakkında dava açamaz ve hiçbir merciye şikayette bulunamazlar (VUK ek md.6, Jjçtmd.ll, f-2, TY thd.12, f.2). Öyle ki, Danıştay'a göre, uzlaşma kapsamına ffîİİ'konularda yapılan uzlaşmalar dahi vergi idaresini bağladığı için uzlaşma iptal Uzlaşma komisyonu tutanağı tek başına iptal edemez . Vergi dairesi, uzlaşma vmîn içeriğini değiştiremez, tekrar incelenmek üzere uzlaşma komisyonuna geri çrgitîez , takdir komisyonu tarafından takdir edilen matrah üzerinden tahakkuk 'efSyergı ve cezası hakkında uzlaşma sağlanması halinde, takdir edilen matrahın TJnaŞı talebiyle yargı yoluna- başvuramaz ''. Mükellef ise, -eşitlik ilkesine aykırı "SjfOU'dan farklı olarak TSU'da-, TSU sadece vergi ya da ceza üzerinde ?nm olsa dahi, hem vergi hem de cezaya karşı dava açına hakkını kaybeder (VUK BİI^/S). Uzlaşmanın bütünlüğü ilkesi olarak isimlendirilen bu husus, hem ıffum işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğunu öngören AY md.]25f-I'e, hem TOmö özgürlüğünü düzenleyen AYmd.36'ya aykırıdır. Mükellefin, özgür^ctcîesiyle diği ve dava açma hakkından vazgeçmediği bir idari işleme karşı Wğa]qçma ^deh alınmaktadır. z ıddeye göre, uzlaşma komi ihtiraz: kayıtla imzalanmak^ 33 6 -.ellef-veya ceza muhatabıi,-tu air tutanağın kendısıneileB nezdinde dava açabilir. BıM müddet tutanağın teblıgm 'ww.danistay.gov.tr (En 2 inceleme elemanı tarafa e miktarının gösterildiğin asına yarayan araçlanvlâ unda işlem yapmalan'vgç aramadığını saptayan^ :ğı vergi ve cezanın belirM •nen vergi ve cezalarla] 'ergi ve cezaların. verg.q < aynı olması karşısından, ' cezaya dışkın ihbarnamem nedenlerle, ihbarnamen yolundaki tutanağın rfuzı k bulunmamıştır.Bkzs-a w.danistav.gov.tr (Enşınf ? ceza ihbarnamelerinin ! tutanağın tebliğinden ıf "iri ılaşma istemi karara ba£ ir durum olarak degerleru naması sonucunu doğuniı ü gerekmektedir. v.danistay.gov.tr (Enşu. & bir örneğinin yukuml ft madığından, tutanağın,. '£ . Uzlaşma göruşmeleru rjj Kanunun yukarıda sc uzlaşma tutanağının d!- < i& ,f 85 86 fflgmğiiarihi, dolayısıyla dava süresinin başlangıcı olarak kabulünü gerektiremez. Kânunda yer fBSSfMsözcüeü. muhatabın imzası altında tebliğ evrakının ilgiliye verildiğini göstefenğBfr-kaydı Jfiif- Bu nedenle mahkemenin ısrar kararın da dava süresinin uzlaşma toplantısının ffîmihlen itibaren hesaplanmasında isabet yoktur. -'n \ vergi isleyen idare ile vergiyi ödeyecek olan yükümlüyü uyuşmazlık çıkarmadan Önce ^^^ühdürmek ve mümkün olursa anlaşabilmelerini sağlamak amacıyla yasaya konulduğu fflSf&aundığında, yasa koyucunun uzlaşma 'Çağrısına katılan ancak uzlaşmayan yükümlü ile mgmkdtılmayan, tutanağı imzalamayan yükümlü arasında dava yoluna başvurmak bakımından -yaratmak islediği düşünülemez. Uzlaşmanın temin edilemediği hallerde de vefği'-ve ceza Jjğ&fflalan yükümlülerin dava açma yoluna önceden başvurmamışlarsa, tutanağın tebliğî'tarihine i l i p / a başvurma haklarının bulunduğu kabul edilmelidir.. " j M İ D t 20.04.2000, E.1999/758, K.2000/1665 (Özyer, a.g.k., 914 ve burada dpn.17). Buna Jf|ılH.uz]aşmanın geçerlilik şartlarının gerçekleşmemiş olması halinde uzlaşmanın da geçersiz " i p r görüşünde Özyer, a.g.k., 9 2 8 *fg'P t 27 05.1999, E.1998/3766, K.99/2187 (Candan, a.g.k, 337) J t l â i ı , a.g.k., 417 ŞftpÇ-t.02.07.1985, E.1985/5, K.1985/4, (Arslan-Dündar, a.g.k., 208) ^ P a n d a n , a.g.k., 420 ]|jgK t 02.07.1985, E.1985/5, K.1985/4, (ATSİan-Dündar, a.g.k., 208). Danıştay'a göre bu ilke, |E8gtn, uyuşmazlığın tamamını kapsamakta olduğunu ifade etmekte, vergi ve cezanın bir kısmı ^guzlaşıp, diğer kısmı hakkında yargı yoluna gidilmesini engellemektedir. Buna karşılık, vergi ^Se,;-; üzerinde uzlaşılan konularda sonradan ikinci bir tarhiyat yapamaz. îlke için aynca bkz. Bpgk.,271 329 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR Uzlaşmanın kapsamı, her iki tarafın da özgür iradesiyle imzaladığı uzü tutanağından hareketle belirlenir. Uzlaşma, sadece üzerinde uzlaşıldığı "t aktardan" hususlar için söz konusudur. Bu nedenle, uzlaşma tutanağındaki açık son defişçe önemlidir . Uzlaşma, uzlaşmaya konu matrahla ilgili uyuşmazlıkları ti$ ortadan kaldırdığı için, uzlaşmanın tarafı olan idare, matrahın miktarı konusundâm bir uyuşmazlık yaratamaz, ancak uzlaşmanın " a y n ı d ö n e m için o l s a d a h i , uzlaşn varılan verginin maddi v e h u k u k i d a y a n a k l a r ı n d a n farklı bir n e d e n i n o r t a y a ç ı k m a s ı haj i d a r e n i n i n c e l e m e yetkisini o r t a d a n kaldırdığı d ü ş ü n ü l e m e z . İ d a r e , h e r z a m a n , k a n u n l a r ı ile k e n d i s i n e t a n ı n a n i n c e l e m e y e t k i s i n i k u l l a n a b i l m e v e v e r g i l e n d i r i l i r i ! ! b i r i ş l e m v e y a gelirin t e s p i t i d u r u m u n d a y e n i b i r t a r h i y a t y a p m a o l a n a ğ ı n a sa bulunmaktadır." Bununla birlikte, uzlaşma, uzlaşmaya konu vergi ya da dayanak alman hususların hukuka uygun olduğunu göstermez , uzlaşma tutanağı almadığı, sürece mükellefin, vergi idaresinin iddialarını kabul etmiş kabul edi, Çunku, fiilen uygulanan haliyle uzlaşma, mükellefler ve/veya ceza muhataplt neredeyse tamamen ekonomik gerekçelerle kullanılan bir yol haline gelmiştir. 87 8 8 89 Öhüriejgelen mükerrer vergilendirme konulu uyuşmazlığın çözümü için "uzlaşma tutanâj açıldâmalah dikkate alarak sonuca ulaşan bir karar örneği için bkz. D V D D G K t.09.( E. 1994İ3 63^K. 1996/61, http://www.danistay.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.09.2008) DVDDGK 1.13.06.2003, E.2002/592, K.2003/333 (http://www.danistay.gov.tr (Erişim 01.09.2Q]Ö8)): "Olayda, un imalatı ile uğraşan davacı kurumun 1995 yılı işlemlerinin inct sonücufidmbir kısım satışlar için belge düzenlememek sureliyle hasılatın gizlenerek kaim vergfsi'ğj^nÛİrahının azaltılması, ayrıca, amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin katriji vergisi-ilei-ışirkel ortaklarının ikametgahlarında kullanılmak üzere alınan kömüre ait katm verğisimnğhdksız indirime konu edilmesi nedeniyle yapılan tarhiyat hakkında uzlaş ılmasındk davda Pufumun, aynı yılın Eylül döneminde içeriği itibarıyla yanıltıcı nitelikte fatura Mİ suretiyle 'haksız yere katma değer vergisi indiriminden yararlandığı yolundaki tespitleri olarak, faturalarda yer alan kalma değer vergisi indirimi kabul edilmeyerek adına cezalı katrf vergisi salınması üzerine bu davanın açıldığı anlaşılmıştır.Aym döneme ilişkin olmakla birlik önce uzlaşılan vergi ve ceza ile farklı maddi ve hukuki nedenlere dayanan tarhiyata konu davada, işin esasının incelenmesi gerekirken, aynı dönem için yeniden inceleme ve vergil işlemi yapılamayacağı gerekçesiyle larhiyatın kaldırılması yolundaki ısrar kararı hukuki görülmemiştir." Krş. D V D D G K t.02.05.1997, E. 1996/3, K. 1997/264 (http://www.danistay.gov.tr (Erişim 01.09.2008)): "... gerek ekonomik nedenlerle, gerek uyuşmazlığın kısa sürede çözümlenmesi d iddre ile uzlaşma yönünde kanuni yollara başvurma hakkının kullanılmasının cezanın kes) dayanak alman teshillerin hukuka uygun olduğunu göstermeyeceği ..."Aynı yönde bkz. DY1Î t.20.06.1997, E.1996/74, K.1997/341 (http://www.danistay.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.09.20Ç olay tarihinde özel usulsüzlük cezaları miktarının yargılama giderlerinden daha az olması rü yükümlülerin dava açma yerine, uzlaşma veya 213 sayılı Yasanın 376 ncı maddesindeki iria\ yararlanmak için idareye başvurma yolunu tercih edebilecekleri,gerek ekonomik nedenlerle^: * uyuşmazlığın kısa sürede çözümlenmesi amacıyla idare ile uzlaşma yönünde kanuni yollara Bc hakkının kullanılmasının, cezaya dayanak alman tespitlerin hukuka uygun olduğunu gösterrifı ı Son olarak işaret e t m arı, her zaman aynı zamaı ,-uzlaşılan vergi m i k t a r J ğ 2 , . b . 3 , e k m d . l l , f.2). Ka. tÜfemıktan u z l a ş m a y o l u y l a b ı p t u t a n t a h a k k u k ettirilecekti; $Spnuç U z l a ş m a y a b a ş v u r u oı d a o l d u ğ u T ü r k Vergi H Jhjğu genel s o n u ç , uzlaşma 9 2 şilatı"na, yargı ekonomisini ı olduğudur. •.Ancak, u z l a ş m a y a iliş SSMda hiçbir ş ü p h e y o k t u r , gbıfe vergi v e / v e y a c e z a mi |j|İjkaJdırma konusunda kar B r e s i n e ve k a l d ı r ı l m a s ı n 9 3 J | | a ğ m a açıkça aykırıdır ! 8 8 8 9 - . 1 Çetinkaya, "Vergi Hukukunda Uzlaşma", http://www'.legalisplatfgrja Özel_dosyalar/Vergi%20 H u k u k u n d a % 2 0 Uzlaşma.pdf, 19 (Erişim tarihi: 15.09.2008 yönde D.4.D., 1.16.02.1999, E.1998/4778, K.1990/470 (Çetinkaya, a.g.m., 20): "JTutanafS. edilen satış bedeli üzerinden uzlaşma yoluyla idareye ödenmesi, satış bedelinin doğru olâ kabulü anlamına gelir." 9 0 330 Ç d a r e y e - ö r n . vergiyi d o InŞDVDDGK önüne gelmiş llkÖin, 1987 ve 1988 yıllar S | | r k e t aynı yıllarda zarar kurulu tarafından bu : jjjfef've 1988 yıllanna ilişi &h'edilecek vergi miktarı u; g p j & a k l a n uzlaşma yoluyla 1 T f f l $ ğ ; ayrıca tahakkuk eden *|§!.?.ın tahakkukun gerçekleşt .feçıkme faizi işletilebilece| 8iffi43, http://www.rianistav.gov Gebı İdaresi |8w g p 2 M ı b gov.tr/fileadmin/nsp $ î r . Başkanlığı 2006 Yı •lİ^d/y_ayinlar/2006 Faaliypg?00? 2006 yıllan arası için b na^Sureçlerinin Muhasebelı m e S İ E g e A k a d e m i k B i Kilfö' Vı£ . i o ğ l u , a.g.m., < »|fvİk ancı Hukuk Yayınlan, wf|İ r g i üzeri KİS115 Öneriler, Vergi D ü n y fe|prgi cezalan üzerinde _ w j ö a r î n d a Uzlaşma Mümkü 181-182; İbrahim > JŞyergiîi, S.213 (Haziran 2C S a S Yolsuzluklara Katkısı", k/ A , l e f e ı l d z e c e t d T h e d i l e n v e " f f i p a n . a-g-k., 171 w igiir iradesiyle imzaladığM ce üzerinde uzlaşıldığı!$3jî uzlaşma tutanağıııdaki^jg ıtrahla ilgili uyuşmazlmû matrahın miktarı koAg" ı dönem için olsa d a r | l | lı bir nedenin ortaya çiknL ülemez. İ d a r e , h e r zlâHı ullanabilme ve vergilen^ t a r h i y a t y a p m a olanîâg aşmaya konu vergi y â l •sterınez , uzlaşma tutarm rını kabul etmiş kabul-ğgL '.er ve/veya ceza ınuhâîâm bir yol haline gelmiştir'^ '. çözümü için "uzlaşma tütlL Şi için bkz. DVDDGK t.Q§ Tarihi: 01.09.2008) /www.danistay.gov.tr (Ei| nun 1995 yılı işlemlerinin^ :iyle hasılatın gizlenerekm tisadi kıymetlere ilişkini üzere alınan kömüre aiJL •hiyat hakkında uzlaşılmaşv la yanıltıcı nitelikte fal arlandığı yolundaki tespım '. edilmeyerek adına cezaî&i ı döneme ilişkin olmaklaib^ ilere dayanan tarhıyata-skon 'n yeniden inceleme ve-veK olundaki ısrar kararı hıûc m 'www.danistay.gov.tr (En s ın kısa sürede çözümlenme.... ı kullanılmasının cezanınŞh'iâ îceği ... "Aynı yönde bkzsinjS v.tr (Erişim Tarihi: 01.09200JJİ derlerinden daha az olması neç% nın 376 ncı maddesindeki • ... •i,gerek ekonomik nedenlerh.'it^ rna yönünde kanuni yolları uka uygun olduğunu gösterinfi http://www.legalispla.tjgl ' (Erişim tarihi: 15 09 2 0 0 8 f aya, a.g.m., 20): "JTutar. si, satış bedelinin doğru? SİK^Sn i olarak işaret e t m e k gerekir ki, u z l a ş m a n e t i c e s i n d e n b e l i r l e n e n v e r g i *™*L a r n a n aynı z a m a n d a " ö d e n e c e k vergi m i k t a r ı " a n l a m ı n a gelmez. Çünkü, ta W Basılan vergi m i k t a r ı üzerinden ayrıca g e c i k m e faizi h e s a p l a n a c a k t ı r ( V U K p l f r ? 3 f e k m d . l l , f.2). K a l d ı ki, mükellefin vergi alacağının o l d u ğ u d u r u m l a r d a , bu ^j-j u z l a ş m a y o l u y l a belirlenen vergi miktarından m a h s u p e d i l d i k t e n s o n r a , k a l a n ^ â h a k k u k ettirilecektir . r z 91 aşmaya b a ş v u r u oranının ortalama % 5 8 , u z l a ş m a o r a n ı n ı n ise % 8 0 - 9 0 ijİBüğu T ü r k V e r g i H u k u k u ' n u n kırk beş senelik " u z l a ş m a " d e n e y i m i n i n o r t a y a Iffel sonuç, u z l a ş m a k u r u m u n u n , k a m u a l a c a ğ ı n ı n "-eksik, a m a - hızlı ffiııa, y a r g ı e k o n o m i s i n e ve h u k u k i g ü v e n l i k ve b a r ı ş ı n s a ğ l a n m a s ı n a ö n e m l i İFoîauğudur. icâk, u z l a ş m a y a ilişkin kimi d ü z e n l e m e l e r i n A n a y a s a ' y a a y k ı r ı ' o l d u ğ u hiçbir şüphe y o k t u r . İdareye, k a n u n d a yer alan d ü z e n l e m e l e r e g ö r e b e l i r l e n m i ş ;rgi ve/veya c e z a miktarını değiştirme hatta v e r g i v e / v e y a c e z a y ı t a m a m e n dırma- k o n u s u n d a k a n u n l a dahi- olsa yetki verilmesi, " v e r g i n i n a n c a k k a n u n l a sine ve k a l d ı r ı l m a s ı n a izin v e r e n " k a n u n i l i k i l k e s i n e ve y a s a m a y e t k i s i n i n |§Ş«ı«rna a ç ı k ç a a y k ı r ı d ı r ( A Y m d . 7 3 , f.3, A y m d . 3 8 , f.l ve f.3; A Y m d . 7 ) . D i ğ e r jfeul reye -orn. vergiyi d o ğ u r a n olaya ilişkin belirsizlikleri e l d e k i i m k a n l a r l a tespit 9 3 )$DDGK önüne gelmiş bir olayda, tasfiye kurulu tarafından tasfiyesi tamâfflahan bir qjÎH987 ve 1988 yıllarına ilişkin vergi idaresinden olan vergi alacaklan olfuğüsteşpit rjçet aynı yıllarda zarar beyan ettiği için, bu alacaklan geçmişte dikkate almamamıştır. 'e||ürulu tarafından bu şirketin mükellef kaydının silinmesi talebi üzerine, Vergi' idaresi 'gye 1988 yıllarına ilişkin hesaplarını incelemeye almıştır. Bunun' üzerineVbü^yıllara ailecek vergi miktarı uzlaşma yoluyla belirlenmiş ve belirlenen bu miktar/'vmükellefıh lan uzlaşma yoluyla belirlenen vergi miktanndan mahsup edilmeksiziriî£t&aklaik /nca tahakkuk eden vergiye gecikme faizi uygulanmıştır. DVDDGK, mahsup ^tahakkukun gerçekleştirilmesini hukuka aykın bularak, mahsuptan sonra kalan .miktar •eme faizi işletilebileceğine karar vermiştir. Bkz. DVDDGK 24.02.1995, Ii. 1994/80, ^İhttp://www.danistav.gov.tr (Erişim Tarihi: 01.09.2008) r: İdaresi Başkanlığı 2007 Yılı Faaliyet Raporu, ;ib.gov.tı7fileadmin/user uploadVvayinlar/ 2007 Faaliyet Raporu.pdf, 96 vd.; Gelir ^karılığı 2006 Yılı Faaliyet Raporu, http://www.gib.gov.tr/fiieadmin/ İBİtkul'yayınlar/2006 Faaliyet Raporu.pdf, 106 vd. (Raporlara Erişim tarihi: 15.09.2008); | | t e ; 2 0 0 6 yılları arası için bkz. Ayşe Necef YERELİ, Tarhiyat Öncesi ve Tarhiyat Sonrası ^^Süreçlerinin Muhasebeleştirilmesi Ve Uzlaşma Komisyonlarının Faaliyetlerinin ^ ınlmesı, Ege A k a d e m i k Barış, 8, (2), 2008, 835 vd. ffijbkz. Ahefendioğlu, a.g.m., 4; Candan, a.g.k., 261; Nami Çağan, Vergilendirme Yetkisi, Ilipazancı Hukuk Yayınları, 1982; 138; TSU bakımından Anayasa'ya aykırılık olduğu, bu jg-Sadece tarh edilen vergi üzerinde uzlaşmanın kaldırılması gerektiği görüşünde Azmi Demirci, | P # I ç m Öneriler, Vergi Dünyâsı Dergisi, S.315 (Kasım 2007), 25-26; Ela-Kelecioğlu, a.g.k., İadece vergi cezaları üzerinde uzlaşmanın Anayasa'ya aykırı olduğu görüşünde Tahir Erdem, rında Uzlaşma Mümkün mü?", Vergi Sorunları Dergisi, S.204 (Eylül 2005), 94 vd.; k , 181-182; İbrahim Organ, "Eleştirel Bir Yaklaşım-Yasal Af: Uzlaşma", Vergi gergisi, S.213 (Haziran 2006), 171 vd.; Ahmet Ozansoy, "Dolaylı Vergilerde Uzlaşma ve f> Yolsuzluklara Katkısı", Vergi Sorunları Dergisi, S. 169 (Ekim 2002), 37 vd*f Önceli&ğan, a.g.k., 171 r > ; 331 mmmm» S H H B H H B H H H Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR •m zorluğuna ve bu k o n u l a r d a ilgili tarafından verilen bilgi ve belgelerin inandırıcılık v , ola: ak h a n g i k o ş u l l a r a l t ı n d a v e -vergi ve ceza ü z e r i n d e - e n f a z l a hangi uzlaşabileceğine ya da uzlaşmayabileceğine dair s ı n ı r l a m a k u r a l l a r ı g e t i n h ı ı ^ o l m a s ı , t a k d i r y e t k i s i n i n k o l a y c a keyfiliğe d ö n ü ş m e s i n e yol a ç m a k t a ve bîf kanunilik ilkesinin yanısıra, eşitlik ilkesi k a y n a k l ı v e r g i n i n m a l i g ü ç l e o r a n t ı l ı o | ilkesine d e ( A Y m d . 1 0 ve m d . 7 3 , f . l ) a y k ı r ı l ı k l a r y a r a t m a k t a d ı r . H i ç b i r kural v e l i olmadığı için, u z l a ş m a y a başvuran ile başvurmayan a r a s ı n d a ortaya çıkan eşitsizliğir|f| sıra, gerçekte aynı mali güce sahip olup farklı uzlaşma k o m i s y o n l a r ı n a , hatta - a y n r y f farklı z a m a n l a r d a - aynı uzlaşma k o m i s y o n u n a başvuranlar arasında dahi eşitlik iikfs aykırı sonuçlar y a ş a n m a k t a d ı r . Kaldı ki, - b u çalışmada yeri geldikçe belirtildiği üzere-, söz k o n u s u anafl aykırılıkların yanı sıra, u z l a ş m a sistemi kendi içinde de çelişki ve h u k u k a aykırjlıf doludur. H e m m ü k e l l e f i n k a s t ı y l a işlenmiş v e r g i ziyaı k a b a h a t i ve h e m d e i d i l h u k u k a a y k ı r ı i d a r i işlemi d a h i l o l m a k ü z e r e neredeyse her tür durum içi; sadece bazı mükelleflere.uzlaşma i m k a n ı n ı n t a n ı n m ı ş o l m a s ı eşitlik i l k e s i n e a B e y â n a dayalı tarhiyatlarda, b e y a n n a m e n i n ihtirazi k a y ı t l a verilip verilmediği alınmaksızın, vergi bir yana kesilen cezalara karşı dahi u z l a ş m a y o l u n u n kapalı tul ise, ' u z l a ş m a k u r u m u n u n a m a c ı y l a bağdaştırmak m ü m k ü n değildir. B e y a n n a n mükellefler, k a n u n a aykırı d a v r a n ı p diğer tarhiyat .türlerine yol a ç a n l a r karşısın c e z a l a n d ı r ı l m a k t a d ı r . D i ğ e r yandan, T Ö U i l e . T S U ' n u n b i r b i r i n d e n f a r k l ı ] • i ç e r i k l e r e s a h i p k ı l ı n a r a k , u z l a ş m a d a k i z a m a n s a l f a r k l ı l ı ğ ı n - h a k h biı o l m a k s ı z ı n - i ç e r i k s e l f a r k l ı l ı k d o ğ u r m a s ı n a yol a ç ı l m a s ı , eşitlik i l k e s i n e aj I ırjj başka d u r u m d u r . ] | B u n l a r a r a ğ m e n , ş i m d i y e k a d a r hiçbir hükümetin u z l a ş m a k u r u m u n u kald da d u z â t m e k ü z e r e y a s a m a organı ö n ü n e getirmemiş o l m a s ı dikkat çekicidir, d o ğ r u d a n iptal d a v a s ı a ç m a hakkına sahip C u m h u r b a ş k a n ı , iktidar ve a n a muhalef M e c l i s grupları ile T ü r k i y e B ü y ü k Millet Meclisi ü y e t a m s a y ı s ı n ı n e n az b tutarındaki üyeleri d e ( A Y m d . 1 5 0 ) , uzlaşma k u r u m u n d a z a m a n i ç i n d e yapılan kanuni değişikliği fırsat bilerek b ö y l e bir iptal davası a ç m a m ı ş l a r d ı r . B u da, k u r u m u ile siyaset arasında ilişki olduğu şüphesini d o ğ u r m a k t a d ı r . Hükul bireylerin bir kanun h ü k m ü n ü ancak açtıkları bireysel d a v a d a A n a y a s a ' y a aykırı 9 5 96 9 4 Buna karşılık 4369 SK md.l8'in ger (httn:/Avww.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatelc/gerekceler/6183/ tvkş4369ssavilişkanunsl-W 359) uzlaşma kurumuna "vergi idaresi ile mükellef arasındaki sorunlardan, mükellefin kasilM meydana gelenlerin ya da mükellefin veya idarenin açık hatalarından kaynaklananlarım prosedürüne gidilmeden her iki tarafın rızasıyla çözülebilmesi için" yer verildiği b e l i r t i l m e l i 95 Krş. Çetinkaya, a.g.m., 26 Kuşkusuz, maddelerdeki birkaç kelime ya da cümle değişikliği nedeniyle, madde bütününü önüne götürülüp götürülemeyeceği ayrı bir hukuki sorundur. Bu duruma ve uzlaşmaya hükümlerinde değişiklik yapan kimi kanunlann Anayasanın uygunluk denetimi kısıtlaması k | | alındığı dönemlerde çıkartıldığına işaret etmekte Kumrulu, a.g.m., 23-24 'ft 1)6 332 J Î J İ J t A Y M ö n ü n e taşıyabiln S ^ ı î ü n ilgililerce d e A Y M c |P Yapılması iifurk. Hukuku gerekenlere uygulaması ^olarak, vergi idaresinin açıklığıyla öğrenmesine izi filerin çıkarlarına hizmet Imunu kaldırmak değil ama, < den&duzenlemek şarttır. Bu . ~m0£ hukuki banş, yargı e fflmdaha yumuşak bir sekili İ|||p07?ıe sürecini anayasal ^tjj&sının mükellefle "işbir ş^ğ^'belırlemek, idareye ^kaçınmaktır. Uzlaşma Tam, üzerinde- bir anlaşır yğlu " olarak değil, aksin gocuş farklılıkları ve uyı l | | m a y a yönelik bir i m k a n vMuzlaşma tutanaklarındc yte^ı;;? bireysel olayda, uzh anunen açık tutulması; 'a açmanın mümk Wx}h da kamuya açık oı ffîeîJcisinin verilmemesi, b p h olarak, yıllar ö n c e yi İ m a n Vergi H u k u k u i 3Ü%rme ilkelerine d a y a n a n ^ u z l a ş m a " k o n u s u n d a bir gkelerını katı y o r u m l a y ı ş / fimeye ; u z l a ş m a n ı n hı 100 S | 5 2 , f.2: "Bir davaya bakı: aykırı görürse veya taraf rlrsa. Anayasa Mahkemesir gamalı hukuk için bkz. Alie f p l 0 4 vd.; Klaus Tipke, |0Ö;"l32-134 ın: Klaus Tipke-He S m m e n t a r , Köln, Verlag fflukte olan-Alman Verg. i?7 16.03.1976, B u ı da yürürlüğe giren İmparat J g E f d e 1977 tarihli vergi usr. P? Satsaehliche Verstaendi l i f Bundesfmanzhof da (A v o m k ve belgelerin inandıncılığ'jp : z e r i n d e - e n f a z l a han»i-fj& ı n ı r l a m a k u r a l l a r » gHifıîffi, meşine yol a ç m a k t a r g i n i n m a l i g ü ç l e oraniılı'-îfj a r a t m a k t a d ı r . Hiçbir,k-ü'ra^g sında o r t a y a ç ı k a n eşıts komisyonlarına, hatta^ ırilar a r a s ı n d a dahi eşit 1 iği ü z e r e - , s ö z konusu i e çelişki ve h u k u k a a' a ı k a b a h a t i v e h e m ddeyse her tür durum ı o l m a s ı e ş i t l i k ilkesine ayıtla verilip verilmed ı z l a ş m a y o l u n u n kapalı nkün değildir. Beyanr erine y o l a ç a n l a r karşı, u n b i r b i r i n d e n f a r k l ı îkp 1 farklılığın - h a k l ı tl?ı3 İması, e ş i t l i k i l k e s i n i n * $ •sam n uzlaşma kurumunu!! o l m a s ı d i k k a t çekıcıc m , iktidar ve a n a m u h a j ye. t a m s a y ı s ı n ı n en,$a d a z a m a n i ç i n d e yajfr. açmamışlardıı Bü"«;3îi li d o ğ u r m a k t a d ı r , davada A n a y a s a ' y a ' â | 96 J ' M önüne taşıyabilme]eri ve uzlaşma halinde dava a ç m a yasağı, uiÎji -ilgiîilerce d e A Y M ö n ü n e taşınmasını e n g e l l e m e k t e d i r . uzlaşma ^Yapılması gerekenlere gelince; kanaatimizce uzlaşma kurumuna ihtiyaç vardır, MxHukuku uygulaması ve gerek karşılaştırmalı hukuk bunu doğrulamaktadır , ffîfiırğk, vergi idaresinin vergiyi doğuran olayı en iyi bilen kimse olan mükelleften fSkJ!$kyIa öğrenmesine izin veren yapısıyla" uzlaşma, vergilendirmeyle ilgili tüm ğfîMfcikarlanna hizmet edebilecek bir içeriğe sahiptir. Bu nedenle, uzlaşma fjüildırmak değil ama, anayasal ilke ve kurallara uygun şekilde ve ayrıntılı olarak »•"•ı Wejilemek şarttır. Bu çerçevede, hukuk devleti ilkesi içinde yer alan "hukuki MfViukuki barış, yargı ekonomisi"ni sağlama gibi amaçlarla kanunilik ilkesini M g f ^ i yumuşak bir şekilde yorumlamak mümkündür. Ancak bunun temel şartı, ™g-sürecini anayasal vergilendirme ilkelerine uygun şekilde yürütmekle görevli 'sinin mükellefle "işbirliği şekil ve sınırı"nı anayasal kurallara uygun şekildeve ieîîrlemek, idareye kolayca keyfiliğe varabilecek genişlikte takdir yetkisi kaçınmaktır. Uzlaşma, kanun hükümlerini değiştirmeyi mümkün kılan -vergi ve n üzerinde- bir anlaşma ve adeta "vergilendirme sürecini hukuka aykırı şekilde W'lu" olarak değil, aksine, vergiyi doğuran olaya ve ö z e l l i k l e m a t r a h b ü y ü k l ü ğ ü n e İ l i ş farklılıkları v e uyuşmazlıkları ortadan k a l d ı r m a y a , belirsizlikleri açıklığa jraya yönelik bir i m k a n olarak düşünülmelidir. Uzlaşma başvurularında uzlaşma WS*zlaşma tutanaklarında ise uzlaşmanın ayrıntılı şekilde g e r e k ç e l e n d i r i l m e s i « / n | | î | > bireysel olayda, uzlaşma tutanağının kapsamının tespiti gibi konularda dava •anuhen açık tutulması; üzerinde uzlaşma bulunmayan idari işlemlere karşı her Wâ. açmanın mümkün olması; aynen mahkeme kararları gibi''uzlaşma ağımda kamuya açık olması; idareye, vergiyi ve/veya cezayı tamamenioriadan föğîhin verilmemesi, bu konuda atılabilecek önemli adımlardır. 98 | | | j a r a k , yıllar ö n c e y a p m ı ş o l d u ğ u m u z b i r ç a l ı ş m a y ı t a m a m l a m a s ı b a k ı m ı n d a n aan;; Vergi H u k u k u ile bir karşılaştırma y a p m a k g e r e k i r s e , a y n ı a n a y a s a l | | | j s | j l k e ] e r i n e d a y a n a n iki vergi sisteminin b u ilkeleri u y g u l a m a y a aktarış a ^ ş ^ i a " k o n u s u n d a birbirinden farklı o l d u ğ u n u b e l i r t m e k gerekir. K a n u n i l i k v e | | | ı j ı | ; k a t ı y o r u m l a y ı ş A l m a n k a n u n k o y u c u s u n u u z l a ş m a y a vergi k a n u n l a r ı n d a .mcM-; ; u z l a ş m a n ı n h u k u k i barış ve güvenliği s a ğ l a m a , yargı o r g a n l a r ı n ı n iş 1 0 0 52,-f 2 "Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun ... hükümlerini W$m 8 rse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu ?*iS$ı Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır." palı hukuk için bkz. Aliefendioğlu, a.g.m., 4; Özyer, a.g.k., 898; Saban, a.g.k., 56 vd.; - ; Klaus Tipke, Die Steuerrechtsordnung, Bd.I, 2. Aufl., Köln, Verlag Otto2000, 132-134 l öru : 1 0 4 md.l8'in 5/ tvks4369ş':av lı.sKanunjl orunlardan, mükellefin JçM italarından kaynaklananla çin" yer verildiği belimin}! 1 ği nedeniyle, madde ,b,up !u duruma ve u z l a ş m a ^ ;unluk denetimi kısıtlan n., 23-24 v d •K^Çr; m: Klaus Tipke-Heinrich Wilhelm Kruse, A b g a b e n o r d n u n g , Finanzgerichtsğpmmentar, Köln, Verlag Otto-Schmidt, 2003 §85 AO, Tz.48 vd.; Tipke, a.g.k., 134, W* M f t k t e olan Alman Vergi Usul Kanunu (AO), 01.01.1977 tarihinde yürürlüğe girmiştir § | | ™ m 16.03.1976, Bundesgesetzblatt I, 613). Bu kanundan önce, Almanya'da, y^feürlüğe giren İmparatorluk Vergi Usul Kanunu (RAO) uygulanmaktaydı. Ancak, ne ||p977 tarihli vergi usul kanunlanndayer almamasına rağmen, Alman VergicHukuku İtlşaehliche Verstaendigung" adı altında uzlaşma k u r u m u n u fiilen uygulamaya gundesfinaıızhof d a (Alman Federal Yüksek M a l i M a h k e m e s i ) b u uygulamayı 333 Doç. Dr. Funda Başaran YAVAŞLAR yükünü a z a l t m a v e k a m u alacağının hızlı bir şekilde tahsilini s a ğ l a m a yararları i; k a n u n k o y u c u s u n u -kanunilik ve eşitlik ilkelerine r a ğ m e n - uzlaşmayı kanuni biı yolu olarak ö n g ö r m e y e götürmüştür. f **" Uzlaşmanın anayasal ilkelere uygun bir kanuni kurum olarak öngöfüîi mümkün müdür? Türk Vergi Hukuku 'ııdaki -en başta doğrudan "miktar" uze% istenilen şekilde uzlaşmaya izin veren VUK hükümleri olmak üzere- uzlaşmaya M kimi düzenlemelerin Anayasa'ya açık aykırılığı, Türk Hukuku'nu bu konuda Mî model olmaktan uzaklaştırmaktadır. Ancak bu, hemen yukarıda da ortaya konüji üzerem uzlaşmanın anayasal ilkelere uygun bir şekilde düzenlenemeyeceği anh gelmemektedir . Uzlaşmayı kanuni bir kurum olarak öngörmemek gerçek yaklaşım mıdır? Alman Vergi Hukuku uygulamasının bu kurumu fiilen,^ uygulaması, bunun gerçekçi olmadığım göstermektedir. Alman kanun koyucusuçan kendiidoktrin ve içtihatlarının ortaya koyduğu sistemi de dikkate alıp- bu kurumufka. bir temele bir an önce kavuşturarak uygulamanın ihtiyaçlarına cevap verebileı ekti aynı zamanda hukuki güvenlik ilkesinin de bir gereğidir. gs; '«J A h m e t - D Ü N D A R T u n 3& A ı k a r a . S e ç k i n Y a y ı n c ı l ı k , - 101 İ t i r c - K E L E C İ O Ğ L U A^ 5 k a b u l ederek, önüne gelen uyuşmazlıklar yoluyla b u n u bağımsız bir h u k u k k u n ı n i u J | getirmiştir. Konu hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Seer, in: Tipke-Kruse, a.g.k., §85 AO, T/îjŞl özellikle Tz.56-58; Haıtmut Söhn, in: Hübschmann-Hepp-Spitaler, Abgabı nıııj F i n a n z g e r i c h t s o r d n u n g , Kommentar, Veıiag Otto-Schmidt, Köln, 2004 §78 AO, 1 Aynca bkz. Joachim Lang, in:Klaus Tipke-Joachim Lang, S t e u e r r e c h t , 18. Auflage, K Otto-Schmidt, 2005, §4, Rz.165; Tipke, a.g.k,134; Aliefendioğlu, a.g.m., S.28-29, - | M a.g.m., S.90, 33 vd. ve S.9,1, 105 vd. Bu açıklamaların da gösterdiği üzere, Alman K a n u n l a r ı n d a uzlaşma hiçbir zaman yer almadığı için, Vergi Hukuku'muzda • ^ kurumunun Alman VUK'dan alınması gibi bir durum söz konusu değildir. Tipke, a.g.k., 135; Seer, in:Tipke-Kruse, a.g.k., §85 AO, Tz.48 vd. !}£ES1 BAŞKANL E&ff-GEN AKGÜNEI 1 B u 1 0 i 334 hsilini s a ğ l a m a yararları ıen- u z l a ş m a y ı k a n u n i 1 jşJAKÇA. İS^NDIOGLU Yılmaz r uıni kurum olarak on ır'n <şta doğrudan "miktar''. ıf : olmak üzere- uzlaşma\,'ıl Hukuku 'nu bu koniülağ, t yukarıda da ortaya komi le düzenlenemeyeceğini, rak öngörmemek geffeJcSi nın bu kurumu fulen'-0f Alman kanun koyucusu^ dikkate alıp- bu kurümıgfi ıçlarına cevap verebılecekÛ u ; "Vergide U z l a ş m a " , D a n ı ş t a y D e r g i s i , S . 2 8 - 2 9 ( 1 9 7 8 ) , 3 flSN A h m e t - D Ü N D A R T u n c a y ; Danıştay İçtihatları B i r l e ş t i r m e K u r u l u K a r a r l a n , l l İ b r a , Seçkin Yayıncılık, 2002 İ f İ İ N F u n d a ; " K e y f i l i k Yaratıcısı mı Y o k s a H u k u k i B a r ı ş S a ğ l a y ı c ı m ı ? S o r g u d a k i Kfurn: " U z l a ş m a " , G e r e k ç e l e n d i r i l m e s i ve H u k u k i A n a l i z i " , M ü k e l l e f i n Dergisi O!(Haziran 2 0 0 0 ) , 33 vd. ve S.91 ( T e m m u z 2 0 0 0 ) , 105 vd. gfigAN Y A V A Ş L A R F u n d a ; "Vergi Usul K a n u n u ' n d a Yer Alan V e r g i K a b a h a t ve İ p t ı n m l a r ı " , İdari C e z a H u k u k u S e m p o z y u m u , İstanbul, İstanbul Kültür l l l r s i t e s i H u k u k Fakültesi, 20-21.09.2007 Turgut; V e r g i l e n d i r m e Yöntemleri ve U z l a ş m a , 2 . B . , A n k a r a , M a l i y e ve H u k u k İymları, 2 0 0 6 Sami; V e r g i l e n d i r m e Yetkisi, İstanbul, Kazancı H u k u k Y a y ı n l a r ı , 1 9 8 2 • M . Sj|YA O ğ u z ; " V e r g i H u k u k u n d a U z l a ş m a " , http://wwvv.legalisplatform.net/ ' d o s y a l a r / V e r g i % 2 0 H u k u k u n d a % 2 0 U z l a ş m a . p d f ( E r i ş i m tarihi: 1 5 . 0 9 . 2 0 0 8 ) ^ n ü r ; " V e r g i İhtilaflarının Ç ö z ü m Yollarından B i r i O l a r a k T a r h i y a t Öncesi agaşma M ü e s s e s e s i " , http://www.vergidegLindem.CQm/files/makale3 e k i m 0 5 . d o c fŞff'tarihi: 1 5 . 0 9 . 2 0 0 8 ) W 0 . "Z"'' . . . p K z m i ; " " U z l a ş m a " İçin Öneriler, Vergi D ü n y a s ı D e r g i s i , S . 3 1 5 ( K a s ı m . 2 0 0 7 ) , m ' | | | | J C E L E C İ O Ğ L U A y k u t ; Vergi Cezaları ve U z l a ş m a , V e r g i S o r u n l a r ı Dergisi ||l§rj. 2 0 0 0 S a y ı s ı E k i , İstanbul, Maliye Gelirler K o n t r o l ö r l e r i D e r n e ğ i Y a y ı n ı , «@iîC; " V e r g i C e z a l a r ı n d a U z l a ş m a M ü m k ü n m ü ? " , V e r g i S o r u n l a r ı D e r g i s i , * gCEylül 2005), 77 vd. ;ımsız b i r hukuk kurunitt^ :-Kruse, a.g.k., §85 A O , ğ p | tepp-Spitaler, Abgabenora •Cöln, 2004 §78 AO, R'.-il"' ırrecht, 18. Auflage, Kö, ığlu, a.g.m., S.28-29, iterdiği üzere, Alman VorJ Vergi Hukuku' muzda! değildir. vd. | R E S İ B A Ş K A N L I Ğ I ; Gelir İdaresi Başkanlığı 2 0 0 7 Yılı F a a l i y e t R a p o r u , lJip_7www.gib.gov.tr/fileadmiri/user u p l o a d / y a v i n l a r / 2 0 0 7 F a a l i y e t R a p o r u . p d f ; Jîr İdaresi Başkanlığı 2006 Yılı Faaliyet Raporu, Bj//www.gib.gov.tr/fileadmin/user u p l o a d / y a y i n l a r / 2 0 0 6 F a a l i y e t R a p o r u . p d f p.Şim tarihi: 1 5 . 0 9 . 2 0 0 8 ) î f İ L Ğ E N - A K G Ü N E R ; İdare H u k u k u , 2.B., İstanbul, D e r Y a y ı n l a r ı , 2 0 0 6 TİK' . A. Ş e r e f - T A N T u r g u t ; İdare H u k u k u , C . l ( G e n e l E s a s l a r ) , 2 . B . , A n k a r a , Ihan Kıtabevi, 2 0 0 1 335 Doç. Dr. fiı/ıcfaBaşaran YAVAŞLAR G Ü N D A Y M e t i n ; İdare H u k u k u , 9.B., Ankara, İmaj Y a y ı n e v i , 2 0 0 4 lfj[sn£; H a r t m u t , in:HÜl TpTmanzgerichtsordnung, K o : G Ü N E Ş G ü l s e n ; V e r g i n i n Yasallığı İlkesi, 2 . B . , İstanbul, İstanbul Üniversitesi B i l i m l e r E n s t i t ü s ü , On İki L e v h a Yayıncılık, 2 0 0 8 ( D o k t o r a T e z i ) İ7î? Sjylustafa; "Üç Kat ttp://www.muratko.seoglu. İ 9 0 4 c 9 5 f 7 i b 4 0 e 5 0 4 (Eriş G Ü N A Y F e h m i ; "Kaçakçılık Suçu S e b e b i y l e Kesilen Ü ç K a t Vergi Z i y a ı Cezası 11 Cezaların Bağlı Olduğu Vergiler Uzlaşma Kapsamına Girer http://www.muhasebenet.net/makale fehmigunay kacakcilik%20sucundan%20j en%20vzc%20ve%20vergiler %20uzlasma%20kapsamina%20girer%20n]jj (Erişim tarihi: 15.09.2008) HPKb Klaus; D i e S t e u e r r e c h t s o r c I B M â a u s - L A N G J o a c h i m ; Ste fi? * K A N E T İ S e l i m ; Vergi H u k u k u , 2.B., İstanbul, Filiz K i t a b e v i , 1989 mS K I Z I L O T Ş ü k r ü ; Vergi İhtilafları ve Ç ö z ü m Y o l l a n , 2 . B . , A n k a r a , Y a k l a ş ı m YayJ 2000 SSjjkYıIdızhan ; İdare H u k u k i K O C A H A N O Ğ L U O s m a n Selim; Gerekçeli T ü r k V e r g i K a n u n l a r ı , 6 . B . , İstanbul, Y a y ı n l a r ı , 1992 K U M R U L U A h m e t ; " U z l a ş m a y a İlişkin Bir İçtihatları B i r l e ş t i r m e K a r a r ı n ı n Işığmc H u k u k u n d a T e o r i , U y g u l a m a ve Ö ğ r e t i m " , D a n ı ş t a y D e r g i s i , S . 7 2 - 7 3 (1989). 3Ç1 A y ş e Necef; T a r h i y a sMuhaşebeleştirürnesi * &egferlendirilmesi, E g e A k ; V*6 MJM Ali H a y d a r - K O L O l ^ p r ü n l a n Dergisi, S.173 (Ş O R G A î f İ b r a h i m ; "Eleştirel Bir Yaklaşım-Yasal Af: U z l a ş m a " , V e r g i Sorunları Sİİ213 ( H a z i r a n 2 0 0 6 ) , 162 vd. t O Z A N S Ö Y A h m e t ; "Dolaylı V e r g i l e r d e U z l a ş m a ve U z l a ş m a n ı n Y o l s u z l u k l a r a Kafi V e r g i S o r u n l a r ı Dergisi, S.169 (Ekim 2 0 0 2 ) , 37 vd. Ö N C E L - K U M R U L U - Ç A Ğ A N ; Vergi H u k u k u , 15.B., A n k a r a , T u r h a n K i t a b e v i , 20( Ö Z A Y İl H a n ; G ü n ı ş ı ğ m d a Y ö n e t i m , İstanbul, Filiz K i t a b e v i , 2 0 0 4 Ö Z B A L C I Y ı l m a z ; Vergi Usul K a n u n u Y o r u m ve A ç ı k l a m a l a r ı , A n k a r a , O l u ş Yayın£| 2002 Ö Z Y E R M e h m e t Ali; Açıklama ve Örneklerle Vergi U s u l K a n u n u U y g u l a m a s ı , 3İ İstanbul, H e s a p U z m a n l a r ı Derneği, 2 0 0 4 S A B A N N i h a l ; T ü r k Yargı Sisteminin Etkinliği A r a ş t ı r m a P r o j e s i , Vergi Y a r g j | | | Etkinliği A r a ş t ı r m a Raporu, İstanbul, T ü r k i y e E k o n o m i k v e S o s y a l Etüdle \w Yayınları, 2000 SEER R o m a n , in: T İ P K E Klaus - K R U S E H e i n r i c h W i l h e l m ; A b g a b e n c k n ü | F i n a n z g e r i c h t s o r d n u n g , K o m m e n t a r , Köln, V e r l a g O t t o - S c h m i d t , 2 0 0 3 ( L o s < 11 S E R İ M Nilgün ; " T ü r k i y e ' d e ve A B D ' d e U z l a ş m a S i s t e m i " , V e r g i Sorunları P r ? , ^ S.214 ( T e m m u z 2 0 0 6 ) , 97 vd. 336 ' W : ilhan; M a d d i H u k u k \ rârantı M a t b a a s ı , 1971 ayınevi, 2 0 0 4 nbul, İstanbul Ü n i v e r s i v , t f '8 ( D o k t o r a T e z i ) Hartmut, in:HÜBSCHMANN-HEPP-SP!TALER, Abgabenordnung, r i c h t s o r d n u n g , K o m m e n t a r , Köln, Verlag O t t o - S c h m i d t , 2 0 0 4 (Loseblatt) 2ge u tafa - "Üç Kat Vergi Ziyaı Cezasında Uzlaşma Olur mu atkoseoglu.com/foru m/viewtopic.php?p=l 1 I & s i d = 3 5 2 b 0 b l a c c d a b 4 .ynvw.mura Birn ^ — W. Üç Kat Vergi Ziyaı Q \Q şma Kapsamına Girt / kacakcilik%20sucundj fo20kapsamina%20gırer|^|j|j \9Q.irQ5_f71b40e504 ( E r i ş i m tarihi: 15.09.2008) Ü s ; D i e S t e u e r r e c h t s o r d n u n g , Bd.I, 2. Aufl., K ö l n , V e r l a g O t t o - S c h m i d t , fpıs-LANG abevi, 1989 J o a c h i m ; S t e u e r t e c h t , 18. Auflage, K ö l n , V e r l a g O t t o - S c h m i d t 2000 2005 îlhan; M a d d i H u k u k ve U s u l Hukuku B a k ı m ı n d a n S u l h S ö z l e ş m e s i , İ s t a n b u l 2.B., Ankara, Yaklaşın||l ;i K a n u n l a r ı , 6.B., İstan? 11% ü n ü Matbaası, 1971 Üldızhan ; i d a r e H u k u k u , 2.B-, istanbul, Filiz K i t a b e v i , 1 9 9 0 ?İy? e Necef; T a r h i y a t Ö n c e s i ve Tarhiyat S o n r a s ı U z l a ş m a S ü r e ç l e r i n i n ^jasebeleştirilmesi ve Uzlaşma Komisyonlarının Faaliyetlerinin l l ğ e r l e n d ı r i l m e s i , E g e A k a d e m i k Barış ( E A B ) , 8, ( 2 ) , 2 0 0 8 , 8 2 3 vd. birleştirme K a r a r ı n ı n Işığuf tay D e r g i s i , S.72-73 (19891 Alı H a y d a r - K O L O T O Ğ L U Prilan D e r g i s i , S. 173 Olcay; " C e z a - U z l a ş m a - C e z a İndirimi", Vergi (Şubat 2 0 0 3 ) , 93 vd. Jzlaşma", Vergi S o r u n l â r l ulaşmanın Yolsuzluklara! 1. -J nkara, T u r h a n KitabevıfİP ıbevi, 2 0 0 4 lamaları, A n k a r a , O l u ş l -S Usul K a n u n u UygulaSf ştırma P r o j e s i , Vergr'-Yat :onomik v e S o s y a l Etul * ich W i l h e l m ; Abgabeı O t t o - S c h m i d t , 2 0 0 3 (Lcsob"lJj s t e m i " , V e r g i Sorunlar. 337
© Copyright 2024 Paperzz