Harf-i cerr Nekra görünümlü marifelerin mekanı 1 Ne anlayacağız? • Öncelikle bileceğiz ki bunlar harftir. Yani ne isim ne de fiil grubuna giren kelimelerdir. [Evet harfler de bir kelimedir demek istedi hoca] • Sonralıkla bileceğiz ki bu harfler isimlerin başına gelir ve başına geldiği ismi cerr yapar. [Cerr yapmanın ne demek olduğunu irab dersinde görmüştük.] • Kim bunlar ‫ب‬ ِ ile َ‫ك‬ Gibi ‫عدَا‬ َ Hariç ‫ِم ْن‬ -den ‫ِل‬ İçin ‫ُم ْذ‬ -den beri ‫إلى‬ -e ‫َحتّى‬ -e kadar ُ‫ُم ْنذ‬ -den beri Dikkat et bu turuncu içindeki harf-i cerler ‫ع َْن‬ -den ‫ب‬ َّ ‫ُر‬ Nice ‫س ِم‬ َ َ‫او الق‬ ُ ‫َو‬ Yemin zamirlere ‫علَى‬ َ Üzerind e ‫َحاشَا‬ Hariç ‫س ِم‬ َ َ‫تَا ُءالق‬ Yemin bitişmez. َ‫َخال‬ hariç ‫لَ ْوال‬ Olmasaydı ‫لَعَ َّل‬ belki ‫فِي‬ -de ‫سم‬ َ َ‫ َو ُاو الق‬، ُ‫ ُمنذ‬-‫ ُمذ‬، َّ‫ ُرب‬، ‫ َحتّى‬، َ‫ك‬ • Bir harfi cer başka bir harfi cer’e gel beraber kimsenin bilmediği bir manaya gelelim diyebilir. • Tabloda size verilen manalar genellikle kullanıldığı manalardır. Aklınızda kalması için bu bilgi verilmiştir. Sınavda sorulması çok zor bir ihtimaldir. 2 Müteallak [Ne demekse] • Ne alaka dediğimizde, muallakta kaldı dersek kullandığımız kelimenin köküyle akrabadır. • Müteallak, bir şey ile bağlantılı olan demektir. Bizim konumuzla alakası ise her harfi cerrin bir müteallakı olması yönündeki zorunluluğundandır. Yani her harfi cer ister görünsün ister görünmesin bir müteallaka bağlı kalmak zorundadır. [Burada hoca yine bilinçaltına mesaj çaktı. Yani her zaman müteallak görünecek diye bir kaide yok. Harf-i cer varsa müteallak vardır. İster görünürde ister saklıda] • Bu müteallak da mecburen bir fiil ya da fiilden türemiş bir kelime olmak zorunda. • Hoca bizi daha fazla merakta koyma da bir örnek ver . [Tamam çekirge] Bu örneğe biraz dikkat kesilelim. Baştaki kırmızılık fiili gösteriyor. Bu müteallak. Bi harfi cer kırmızı Mecrur yaptığı ismin son harekesi de esre. O da kırmızı. Bu her unsurun görünür olduğu bir cümleye örnek. ُ ‫كتَب‬ ‫ت بالقَلَم‬ Bu örneğimiz de parantezsiz bölüm normal cümlemizi, parantezli bölüm de onun açılımını göstermekte. Eğer örnekteki gibi fiil ya da fiil kökenli bir kelimem yoksa cümlede hemen ben gibi bir kelime uyduruyorum. Evet uyduruyorum. Arap nine öyle istemiş. Eğer bir harfi cer cümleden çıkarıldığında mana bozulmuyorsa onu da adam yerine koymaya lüzum yoktur. olaki cümle sorusu değil de bilgi sorusu olarak gelirse aklımızda bulunsun. Bu harfi cerleri yakalarsak ‫هل‬soru edatından sonra geldiğinde yakalarız. Yoksa yar saçların lüle lüle haydi soru güle güle. 3 Harfi cerler ne yapar • Bazen nesne almayan bir fiili nesne alır hale getirirler. [Manadan anlaşıldığı için çok umrumuzda değil] • Başına geldiği ismi mecrur yapar. İşte biz de onu buradan yakalayacağız. İSİMLER CÜMLE İÇİNDEKİ KONUM VE GÖREVLERİ DEĞİŞTİĞİNDE SONUNDAKİ HAREKE YA DA HARFLERİ DEĞİŞİR. TEKİL müfred İKİL TESNİYE müsenna ÇOĞUL ERKEK (cem-i müzekker) ÇOĞUL KADIN (cem-i müennes) MECRUR MERFU (TAMLAYAN (FAİL-MÜBTEDAHABER) HARFİ CER SONRASI) MANSUB (MEFUL) Eğer başına geldiği isim ya da kelime sonu değişmeyen [mebni] bir kelimeyse MECRUR biz ona mahallen mecrur (yani kalk orası mecrurun yeri ) diyoruz. Peki kim bunlar (TAMLAYAN HARFİ CER 1. zamirler [hatırlayalım zamirler hiçbir zaman değişmiyordu] SONRASI) 2. sonu değişime müsait olmayan genelde çekerli biten kelimeler 4 Alışalım buluşalım Cer harfi Mecrur müteallak kelime Bir cümlede ‫من‬......‫من هل‬.......‫ ما‬kalıplarını görürsek buradaki minlerin öylesine gelip manayı kuvvetlendirdiğini, arabın kulağını okşamaktan başka bir işi olmadığını bileceğiz. Bunlara zaid [manasız fakat sesi güzel] harfi cer diyoruz. 5 Mantığımızı çalıştırıyoruz sadece. Harfi cerler ismin başına gelirdi kuralımız. Bu cümlede harfe benzeyen bir tek kelime var ‫من‬. Eğer ismin başında ise demekki ondan sonra gelen kelime isim olmak zorunda. Bakıyorum şimdi seçeneklerde bu ikili kim. B. Mantıken bize iki şey sorduğuna göre tekli seçenekler cevap olamaz. Harfi ceri önce sorduğundan c olamaz. Minden sonra gelen kelime de zaten verilmiş soruda. Bakın şimdi tek hamlede soru çözeceğiz. Bize mecrur ismi soruyor değil mi? Neydi cer harfinden sonra gelen isim. Burada kim ‫النادي‬ kelimesi. Seçeneklerde kaç tane bu kelimeden var. 1 tane. Demek ki cevap E. Gerisi laf salatası. 6 Kuralımızı hatırlıyoruz. Müteallak fiildi. Cümlede fiil var mı. Evet en başta. Cevap d. Öncelikle cümlenin yüklem ve öznesini bulup diyeceğiz ki bu bir gelecek zaman ben cümlesi ve c’yi eleyeceğim. Sonra seçenekler nasıl farklılaşmış ona bakacağım. E seçeneğinde ve iki cümle bağlamış. Ana cümlede ‫ و‬yok. Elendi. Temel sorum şu. Çiçekleri ben mi topladım yoksa o mu. Burada ben yaptım manasını veren ek fiilin sonuna gelen ُ‫ ت‬ekiydi. Var mı evet. ‫َجم ْعتُ مها‬ ‫ م‬Kelimesindeki ُ‫ت‬ eki. Bu durumda topladığım ifadeli seçeneği seçeceğim. O da b. 7