Ankara - Yenimahalle – Abay Ortaokulu - Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Siber Tuzaklar 4. Virüs ve Casus Yazılımlar (Spyware) Virüs ve Casus Yazılımlar (Spyware) İnternet kullanımının getirdiği en büyük avantajlardan biri müzik, resim, video, oyun ve yazı dosyalarına erişebilmemiz ve bunları başkaları ile paylaşabilmemizdir. Bu paylaşımı e-postalar ekinde, web siteleri aracılığı ile veya sohbet sırasında yapabiliriz. Ancak, dosya paylaşımı ve indirmede internet kullanıcılarını bekleyen büyük tehlikelerin de olduğu unutulmamalıdır! HALİSE Ş. HENKOĞLU – BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ 1 Ankara - Yenimahalle – Abay Ortaokulu - Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Eğer internetten dosya indirip kullanıyorsan ya da arkadaşlarınla dosya paylaşımında bulunuyorsan dikkatli olmalısın. İndirdiğin dosyaların birçoğunda bilgisayarına zarar verebilecek virüs ve kimlik avı amaçlı hazırlanmış casus yazılımlar olabilir. Virüsler;  Bilgisayarına zarar vermek için yazılmış olan programlardır.  Bilgisayara bulaşmak için dosyalara tutunan ve kendini çoğaltabilen programlardır.  Virüsler çoğalarak yayılmak ve bulaştıkları sistemlerde çalışarak zarar vermek için yaratılırlar.  İnternetten dosya indirdiğinde ya da sana gelen e-postalar, resimler, müzikler, oyunlar, videolar ve diğer dosyalar ile bilgisayarına bulaşır.  Özellikle uzantısı exe, scr, zip, rar olan dosyalarda virüs bulunma ihtimali fazladır. Bilgisayar virüsleri;  Bilgisayarının çalışmasını engeller.  Bilgilerinin kaybolmasına, bozulmasına veya silinmesine neden olur.  Bilgisayarını yavaşlatır.  Senin yolladığın e-postalar, resimler ve dosyalar ile de başkalarının bilgisayarına da bulaşır. HALİSE Ş. HENKOĞLU – BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ 2 Ankara - Yenimahalle – Abay Ortaokulu - Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Casus Yazılımlar (Spyware); Kullanıcılara ait önemli bilgilerin ve kullanıcının bilgisayarlarında yaptıkları işlemlerin, kullanıcının bilgisi olmadan toplanmasını ve bu bilgilerin kötü niyetli kişilere gönderilmesini sağlayan programlardır. İnternetten dosya indirdiğinde ya da sana gelen e-postalar, resimler, müzikler, oyunlar, videolar ve diğer dosyalar ile bilgisayarına bulaşır. Casus yazılımlar, kötü niyetli kişiler tarafından siz farkında olmadan bilgisayar sisteminize bulaştırılmaktadır. Sizin haberiniz olmadan bilgisayarınıza bulaşan casus yazılımların amacı kurban olarak seçilen bilgisayar sistemi üzerinde gizli kalarak istenen bilgileri toplamaktır. Bu bilgi kimi zaman bir kredi kartı numarası, e-posta kullanıcı adı ve şifreler gibi önemli ve kişisel bir bilgi bile olabilir. Bunun dışında, ticari firmalar internet üzerindeki kullanıcı alışkanlıklarını ve kullanıcıların ilgi alanlarını saptamak (belirlemek) amacıyla casus yazılımları internet üzerinde yayabilmektedirler. Böylelikle sizin ilginizi çekebilecek reklam içerikli epostaları ya da açılır pencereleri size gönderebilirler. HALİSE Ş. HENKOĞLU – BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ 3 Ankara - Yenimahalle – Abay Ortaokulu - Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Bilgisayarınızda virüs olduğuna dair sahte uyarılar veren bir düğmeye veya bağlantıya tıklamanız konusunda sizi uyaran sahte mesajlar da casus yazılımların bilgisayarınıza bulaşmasına neden olabilmektedir. Bilgisayarınızda kurulu olan bir anti-virüs programınız yok ise bilgisayarınızda virüs olduğuna dair mesaj olmanız normal değildir. Bir anti-virüs programı kullanıyor iseniz bu tür mesajlar ancak anti-virüs programına ait uyarı mesajları şeklinde verilir. Kişisel bilgilerinizi ele geçirmek amacıyla hazırlanan casus yazılımların yanı sıra bazı casus yazılımlar ise sizin haberinizin olmadan web kameranızı kullanarak size ait görüntüleri kötü niyetli kişilere gönderebilmektedir. Bu nedenle bilgisayarınızdaki web kameranızı kullanmadığınız zamanlarda mutlaka bant vb. bir cisimle kapatmalısınız. HALİSE Ş. HENKOĞLU – BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ 4 Ankara - Yenimahalle – Abay Ortaokulu - Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Bilgisayarıma kötü amaçlı yazılımların bulaştığını nasıl anlayacağım? Bilgisayarınıza kötü amaçlı yazılımların bulaşıp bulaşmadığını öğrenmek her zaman kolay değildir. Örneğin, bilgisayarınız olağandışı bir şekilde yavaşsa, sık sık kilitleniyor veya duruyorsa tüm bu sorunlar, bilgisayarınıza kötü amaçlı bir yazılımın bulaştığının işaretleri olabilir. Ancak bu sorunlar aynı zamanda herhangi bir kötü amaçlı yazılımla ilgisi olmayan donanım veya yazılım sorunlarına da işaret edebilir. HALİSE Ş. HENKOĞLU – BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ 5 Ankara - Yenimahalle – Abay Ortaokulu - Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Kötü amaçlı yazılımlardan nasıl kaçınılır?  İşletim sisteminizi ve bilgisayarınızda kullandığınız bütün programları güncel tutun.  İnternet üzerinden bilinmeyen programları ve dosyaları bilgisayarınıza indirmeyin ve bu programları bilgisayarınızda çalıştırmayın.  Güvenilir bir virüsten koruma (anti-virüs) ve casus savar (anti-spyware) programı kullanın ve bu programları sürekli güncelleyin.  E-postalardaki bağlantılara, gönderen kişiyi tanıdığınızdan ve bu e-postayı size isteyerek gönderdiğinden emin olmadan tıklamayın.  Pornografi, çevrimiçi kumar, hemen zengin ol ve diğer yüksek riskli sitelerden uzak durun. HALİSE Ş. HENKOĞLU – BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ 6