FEN BİLİMLERİ SARMAL YAYLAR ÖZET Esneklik Çevremizde bulunan bazı cisimlere kuvvet uyguladığında değişen şekli tekrar eski hâline dönebiliyorsa bunlara esnek cisimler denir. Lastik top, çoraplar ve yaylar esnek cisimlere örnek olarak verilebilir. Bazı cisimlere ise kuvvet uygulandığında şekilleri ya değişir ya da değişmez. Kuvvet etkisi kalktıktan sonra tekrar eski hâline de dönemez, bunlara esnek olmayan cisimler denir. Örneğin; kurşun kalem, kâğıt ve oyun hamuru gibi cisimler esnek olmayan cisimlerdir. Sarmal Yaylar Yaylar, gergin ya da sıkışmış konumdayken serbest bırakıldığında ilk konumuna geri dönebilen esnek sistemlerdir. Bir ağırlık, bir yayın ucuna asıldığında yay gerilir. Yayın gerilmesiyle birlikte, yaya uygulanan kuvvete karşı bir tepki kuvveti oluşur. Bu tepki kuvveti, ağırlıkla zıt yönlüdür. Ağırlığa zıt yönlü bu kuvvet ve ağırlık, büyüklükçe birbirine eşit olana kadar yay gerilir ve ağırlık hareket eder. Bu iki kuvvet birbirine eşit olunca yani dengelendiğinde uzama durur. Sarmal yayların üzerinde oluşan kuvvetler Özdeş bir sarmal yayda oluşan uzama miktarı ile uygulanan kuvvet (ya da cismin ağırlığı) arasında doğru orantı vardır. Sarmal yayların bu özelliklerinden yararlanılarak cisimlerin ağırlıklarını ölçmek için dinamometreler yapılmıştır. 1/2 FEN BİLİMLERİ SARMAL YAYLAR ÖZET Uygulanan kuvvet – Yaydaki uzama miktarı Grafiği Yaylardaki Sıkışma ve Uzama Miktarı Nelere Bağlıdır? Özdeş olmayan yaylara kuvvet uygulandığında her birinin farklı sıkışma ve gerilme miktarı gösterdiği görülür. Sarmal yaylardaki sıkışma ve uzama miktarı; yayın kaç sarımlı olduğuna, yapıldığı malzemenin cinsine, yayın kalınlığına ve boyuna bağlı olarak değişir. Günlük Yaşamda Yaylar Sarmal yaylar günlük yaşamda bazı saatlerin yapısında, dinamometrede, trambolinde, yatakların yapısında, mandallarda, pilleri yerleştirdiğimiz pil yataklarında, tükenmez kalemlerde, otomobillerde….vb. sayısız birçok alette yaygın olarak kullanılır. Günlük hayatta yayların kullanıldığı bazı araçlar 2/2
© Copyright 2024 Paperzz
