ODTÜ GELİŞTİRME VAKFI ÖZEL DENİZLİ OKULLARI ŞUBAT AYI SAĞLIK BÜLTENİ ÇOCUKLARDA SİNÜZİTE DİKKAT ! Çocuk sinüzitleri inatçı ve sık sık tekrarlayabilen bir hastalıkdır. Küçük çocukların bağışıklık sistemleri henüz tam gelişmemiş olduğundan, özellikle 7 yaşına kadar çocuklar burun, sinüs ve kulak enfeksiyonlarına daha yatkındırlar. Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları erişkinlerden daha sık görüldüğü ve sinüzit belirtileri daha silik seyrettiği için teşhis de daha zordur. Sinüzit çoğunlukla nezle gibi virüslerle olan, sıradan üst solunum yolu enfeksiyonlarını takiben başlar. Eğer çocukta geniz eti ve burunda yapısal başka etkenler de varsa, sinüzit daha inatçı hale gelir. Üst solunum yolu alerjileri de sinüzite eğilim yaratan etkenlerin başında gelir. Çoğu üst solunum yolu enfeksiyonu ilaç kullanılmasa bile kendiliğinden iyileşir ama eğer çocuk bir hafta-on günlük bir süre sonrasında da halen hasta ise sinüzit açısından mutlaka değerlendirmek gerekir. Çocuğun bilinen çevresel alerjenlerden ve sigara dumanı gibi kirliliğe yol açan maddelerden uzak tutulması sinüs enfeksiyonu riski azaltılabilir. Belirtileri: 10-14 günden fazla süren soğuk algınlığı (nezle/grip), bazen hafif ateş yükselmesi ile birlikte olabilir. Burun tıkanıklığı, horlama, Koyu kıvamlı, sarı-yeşil renkli burun akıntısı, Geniz akıntısı, bazen boğazda yanma ile kendini belli edebilir. Nefeste kötü koku, mide bulantısı ve/veya kusma, İnatçı öksürükler, Baş ağrısı (genelde 6 yaşından büyüklerde), Huzursuzluk, bitkinlik, kişilik değişimleri, Gözlerin çevresinde şişme, gözaltlarında morluk. Sinüzit belirtileri bazen soğuk algınlığı ve allerji ile karıştırılabilir. Eğer çocuğunuzda sinüzit olduğunu düşünüyorsanız, aşağıdaki belirtileri gözden geçirin; bu belirtilerden üç veya daha fazlası varsa doktora başvurun. BELİRTİ Yüzde basınç / ağrı Süre Burun akıntısı Ateş Başağrısı Üst dişlerde ağrı Kötü ağız kokusu Öksürük Burun tıkanıklığı Hapşırma SİNÜZİT Var 10-14 günden fazla Koyu, sarı-yeşil Bazen Bazen Bazen Bazen Bazen Var Yok ALLERJİ Bazen Değişken Berrak, akıcı Yok Bazen Yok Yok Bazen Bazen Bazen SOĞUK ALGINLIĞI Bazen 10 günden az Koyu beyazı veya akıcı Bazen Bazen Yok Yok Var Var Var Sinüzitin Tanısı Nasıl Konur? KBB Uzmanı tarafından çocuğun kulakları, burnu ve boğazı muayene edilir. Olası tanıya götürebilecek şekilde hastalığı hakkında aileden bilgi alınır. Muayene esnasında burnun içerisini ve geniz bölgesini görebilmek için özel ince endoskopların kullanılması ile kesin tanı konulabilir. Sık olmayarak sinüslerin durumunu değerlendirebilmek amacıyla ‘Bilgisayarlı Tomografi’ de istenebilir. Sinüzit Nasıl Tedavi Edilir?  Akut Sinüzit Akut bakteriyel sinüzit, paranazal sinüslerin 30 günden kısa süren bakteriyel enfeksiyonudur. Hastalık semptomları 30 günden daha az sürede tamamen düzelir. Sinüzit vakalarının %97.8-99.5'u viruslarca oluşturulur. Akut Bakteriyel Sinüzit genellikle bir viral üst solunum yolu enfeksiyonu ve daha az olasılıkla allerjik rinit sonrası gelişir. Bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi henüz başlamış sinüzitlerde çoğu çocuk antibiyotik tedavisine oldukça iyi yanıt verir. Akıntı kesici ilaçlar ve burun açıcı spreylerin kısa dönem kullanımı ile burun açıklığı sağlanabilir. Tuzlu su damlaları veya spreyleri ile akıntıların kıvamı yumuşatılabilir ve mukozanın iyileşmesi hızlandırılabilir. Eğer çocukta akut sinüzit varsa, bu tedavi ile belirtilerde birkaç gün içinde düzelme başlar. Ancak burada belirgin düzelme olsa da, özellikle antibiyotik tedavisini sonuna kadar tamamlamak çok önemlidir. Bu aşamada ayrıca sinüzitin ağırlaşmasına katkıda bulunabilecek alerji veya diğer hastalıklar da tedavi ve takip edilmelidir. Doktorun önerileri doğrultusunda şikayetler geçinceye kadar ilaçların düzenli kullanımı çok önemlidir.  Kronik Sinüzit Eğer çocuğun sinüzit belirtileri 2-3 aya kadar sürüyorsa bu duruma kronik yani ‘müzmin sinüzit’ denir. Eğer çocukta kronik sinüzit varsa veya senede 4-6 defa tekrarlayan akut sinüzit atakları yaşıyorsa mutlaka bir Kulak-Burun-Boğaz uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Bu durumda, kronik sinüzite neden olabilecek altta yatan sebepler belirlenir ve ancak bu sebeplerin doğru saptanması halinde bu inatçı hastalığın uygun tedavisi yapılabilir. Kronik sinüzitte cerrahi drenaj tedavinin en önemli kısmını oluşturur. Çocuklarda sinüzit neden kronikleşir? • Alerjik bünyeye sahip olma, • Büyük geniz eti, • Kirli hava, • Pasif sigara içimi, • Burun orta bölmesinde eğiklik olması, • Burun polipleri, • Bağışıklık sistemi yetersizliği, • Kistik fibrozis (dış salgı bezlerinin bulunduğu organları etkileyerek salgılarının akışkanlığının ve kıvamının artmasına, böylelikle işlev görememesine neden olan genetik geçiş gösteren hastalık) gibi bazı sistemik rahatsızlıklar varsa çocuk sinüzitleri kronikleşebilir. Kronik çocuk sinüzitleri tedavi edilmezse ciddi sorunlara yol açar mı? Komşuluk nedeni ile sinüslerdeki enfeksiyonlar göze ve beyne yayılabilir. Göz veya beyin apsesine, menenjite yol açabilir. Çocuk sinüzitleri tedavisinde ameliyatın yeri var mıdır? İyileşmeyen çocukluk çağı sinüzitlerinde geniz eti büyümesi önemli bir faktördür. Böyle bir durum tespit edildiğinde geniz etini ameliyatla almak muhakkak gereklidir. Bunun dışında; Çocuk sinüzitlerinde sinüslere yönelik ameliyat ancak çok özel durumlarda yapılır. (Endoskopik Sinüs Cerrahisi) 1) Sinüzit istenmeyen durum yapmış ise (göz etrafı apse oluşmuş ise vb.) 2) İlaç tedavisine dirençli, gerekli tüm koruyucu önlemler alınmasına rağmen iyileşmeyen vakalarda. Kronik sinüzit ile birlikte geniz eti (adenoid) büyüklüğü olan ve veya sık geniz eti, bademcik enfeksiyonları geçiren çocuklarda geniz eti ve gerekirse bademciklerin alınması tek başına kronik sinüziti tedavi edecek bir yöntem olarak kabul edilmemekle birlikte, tedaviye yardımcı bir yaklaşım olarak uygulanmaktadır. Uygun içerik ve sürede verilen medikal tedavi ve gereken durumlarda yapılan geniz eti, bademcik ameliyatlarına rağmen tedavi edilemeyen kronik sinüzitlerde tercih edilen tedavi yaklaşımı endoskopik sinüs cerrahisidir. Çocukluk çağında patolojik dokuların iyileşme potansiyeli yüksek olduğu için uygun tekniklerle yapılacak ameliyatların sonuçlarının da iyi olması beklenmektedir. Ameliyatta en önemli amaç, sinüs ağızlarının açılmasını sağlamak ve sinüslerin içini temizlemektir. Hastalığın önlenmesi için neler yapılabilir? Günlük hayatınızdaki koşullarda küçük değişikler yaparak çocuğunuzda sinüzit riskini azaltabilirsiniz. Örneğin kış aylarında, özellikle kaloriferli evlerde iyice kuruyan havayı, solunum yolları için ideal olan % 35 ila % 50 nem oranına ulaşacak şekilde bir nemlendirme cihazı ile nemlendirmek yararlıdır. Yaz aylarında çocuğunuz yüzme havuzuna giriyorsa, başını suyun dışında tutmasını ve derine dalmamasını tavsiye ediniz. Sigara içiyorsanız, bırakınız. Çocuğunuz allerjik bünyeliyse, allerji önlemlerine ve tedavisine her zaman özen göstermelisiniz. Ayrıca mümkün olduğu kadar sık banyo yapmasını sağlamalısınız. Sonuç olarak; Burun akıntısı, tıkanıklığı, ateş bulguları ile seyreden bir üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocuğunuz, aradan 10 gün geçmesine rağmen iyileşmiyorsa, özellikle gece öksürüğü, yorgunluk, sinirlilik, ağız kokusu, diş ağrısı gibi ilave şikâyetlerde eklenmiş ise sinüzit olma ihtimali yüksektir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda çocuğunuzu bir kulak burun boğaz doktoruna götürmeniz uygun olacaktır. Çocuklarda da sinüslerin iltihaplarında özellikle erken teşhis ve uygun bir ilaç tedavisi ile çok başarılı sonuçlar alınmaktadır.