10.03.2014 Ana Arı Yetiştiriciliği Dünya Koloni Varlığı Ülkeler 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Hindistan 9.800.000 9.800.000 9.800.000 9.823.498 9.837.694 9.837.694 2007 2008 9.800.000 9.800.000 Çin 7.598.410 7.699.630 7.900.720 8.101.530 8.338.930 8.480.750 8.573.050 8.771.200 Türkiye 4.115.353 4.161.000 4.288.853 4.399.725 4.590.013 4.851.683 4.825.596 4.888.960 Etyopya 3.327.370 4.399.580 4.200.000 4.546.245 4.020.410 4.884.468 4.800.000 4.800.000 Iran 3.500.000 3.500.000 3.500.000 3.500.000 3.500.000 3.500.000 3.500.000 3.500.000 Rusya 3.499.000 3.441.000 3.409.000 3.350.000 3.307.432 3.234.726 3.155.164 3.131.468 Arjantin 2.800.000 2.900.000 2.900.000 2.900.000 2.900.000 2.950.000 2.970.000 2.970.000 Tanzanya 2.650.000 2.650.000 2.700.000 2.700.000 2.700.000 2.700.000 2.700.000 2.700.000 Kenya 2.490.000 2.490.000 2.490.000 2.490.000 2.490.000 2.490.000 2.500.000 2.500.000 ABD 2.513.000 2.574.000 2.590.000 2.556.000 2.413.000 2.392.000 2.400.000 2.400.000 2.227.380 2.315.980 2.378.960 2.400.000 2.400.000 2.500.000 2.500.000 İspanya 2.298.110 Diğerleri 15.741.861 15.875.377 15.843.529 16.562.371 17.083.073 17.418.514 16.925.218 16.501.388 Toplam 60.333.104 61.717.967 61.938.082 63.308.329 63.580.552 65.139.835 64.649.028 64.463.016 2 1 10.03.2014 Dünya Bal Üretimi (1.000 ton) Ülkeler 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Çin 254.359 267.830 294.721 297.987 299.527 337.578 357.220 367.219 Türkiye 60.190 74.555 69.540 73.929 82.336 83.842 73.935 81.364 Arjantin 80.000 83.000 75.000 80.000 110.000 105.000 81.000 81.000 ABD 84.335 77.890 82.431 83.272 72.927 70.238 67.286 72.965 Ukrayna 60.043 51.144 53.550 57.878 71.462 75.600 67.700 74.900 Rusya 52.659 49.400 48.048 52.666 52.123 55.678 53.655 57.440 Hindistan 52.000 52.000 52.000 52.000 52.000 52.000 52.000 52.000 Meksika 59.069 58.890 57.045 56.917 50.631 55.970 55.459 55.271 Etiyopya 29.000 39.600 37.800 40.900 36.000 44.000 44.000 44.000 İspanya 31.617 35.722 35.279 36.695 27.230 30.661 31.250 31.250 Diğer Ülkeler 501.333 493.678 528.749 537.544 556.081 600.993 582.129 579.007 Dünya 1.264.605 1.283.709 1.334.163 1.369.788 1.410.317 1.511.560 1.465.634 1.496.416 Türkiye Arıcılığında Değişim Yıl Köy Sayısı (adet) Toplam Kovan Sayısı (adet) Bal Üretimi (ton) Verim (kg/kovan) 1999 22.447 4.321.696 67.259 15,56 2000 22.571 4.267.123 61.091 14,32 2001 22.606 4.115.353 60.190 14,62 2002 22.423 4.160.892 74.554 17,91 2003 22.110 4.288.853 69.540 16,21 2004 22.133 4.399.725 73.929 16,80 2005 22.550 4.590.013 82.336 17,93 2006 22.305 4.851.683 83.842 17,30 2007 21.560 4.825.596 73.935 15,30 2008 21.093 4.888.960 81.364 16,42 4 2 10.03.2014 Verim Düşüklüğünün Nedenleri Flora takibi eksikliği Uygunsuz bakım ve besleme Hatalı ve yanlış ilaç uygulama Yaşlı ve verimsiz ana arı kullanımı Başarılı Arıcılığın İlk Koşulu : Ana Değiştirme Mümkünse her yıl, değilse en fazla 2 yılda bir ana arı değiştirilmelidir. 3 10.03.2014 Ülkemizde Ana Arı İhtiyacı Her 2 yılda 1 ana arı değiştirilmesi dikkate alındığında, her yıl 2.500.000 adet ana arıya ihtiyaç vardır. Ülkemizde Ana Arı Yetiştiriciliği Türkiye’de ticari ana arı üretimi 1979’da başladı. Ülkemizde ana arı üretimi 200.000 adet, ana arı işletmeleri 150’nin üzerindedir. Ancak üretilen ana arılar ihtiyacın sadece 1/10’u oranındadır. Ayrıca üretilen ana arıların kalitesi tartışılmaktadır. 4 10.03.2014 Ülkemizde Ana Arı Yetiştiriciliği Ülkemizde damızlık koloni olarak Kafkas ırkı kullanılmaktadır. Üretilen ana arılar ırk özellikleri bilinmeyen erkek arıları ile döllenmektedirler. Bu dölleyici koloniler genelde melez kolonilerdir. Damızlık kullanmayan ana arı üretim işletmeleri de bulunmaktadır. Ana Arı 5 10.03.2014 Arıcılıkta Amaç En az girdi ile bal arısı kolonilerinin, mevcut bitki ve salgı kaynaklarından en yüksek düzeyde nektar, salgı, polen ve propolis gibi maddeleri toplayarak bunların değişik arı ürünlerine dönüştürülmesi ve bitkisel üretimde yeterli polinasyonun sağlanmasıdır. Koloni Yapısı Bal arıları sosyal böcekler olup topluluk halinde yaşamlarını sürdürürler. Bal arısı kolonisi; morfolojik ve fizyolojik özellikleri bakımından farklılıklar gösteren bir ana arı ile sayıları mevsimlere göre değişen miktarlarda işçi ve erkek arılardan oluşur. Kolonideki tüm bireyler ana arının yumurtladığı yumurtalardan gelişirler. Ana arılar koloni içerisinde 3-4 yıl gibi uzun süre yaşayabilen; yumurta döneminden hayatının sonuna kadar arı sütü ile beslenen tek bireydir. 6 10.03.2014 Koloni Koloni Bireyleri Bireyleri Ana Arı Bir Kolonide Erkek Arı İşçi Arı Bulunur... Bir Arının Yaşam Evreleri Ana Arı İşçi Arı Erkek Arı Yumurta 3 3 3 Larva 5 6 7 Pupa 8 12 14 Toplam (gün) 16 21 24 Açık Dönem 8 9 10 Kapalı Dönem 8 16 12 21 14 24 Toplam (gün) 7 10.03.2014 Arıların Yumurta Dönemi Arıların Larva Dönemi 8 10.03.2014 Arıların Pupa Dönemi İşçi Arının Gözden Çıkışı 9 10.03.2014 İşçi Arının Davranışsal Gelişimi İşçi Arının Yaşamı Gün 0-3 4-6 7-12 13-18 19-21 22- Yaptıkları İşler Petek gözlerini temizleme. Yaşlı larvaları nektar ve polenle besleme. Genç larvaları arı sütüyle besler. Balmumu salgılama ve petek örme. Kovanın savunması, havalandırılması, temizliği, nektarın tarlacı arılardan alınması ve olgunlaştırılması, polenin petek gözlerine depolanması. Nektar, polen, propolis ve su toplanması. 10 10.03.2014 Erkek Arının Görevi Ana Arının Önemi Ana arı çiftleşme sırasında erkek arılardan aldığı kalıtsal özellikleri, kendi kalıtsal özellikleri ile kombine ederek koloniye aktarır. Verim = Genotip + Çevre 11 10.03.2014 Kısaca Ana Arı Koloninin Sakinlik Gelişme Hızı Kışlama Yeteneği Oğul Eğilimi Ömür Uzunluğu Hastalıklara Direnç Propolis Toplama ... Özelliklerini belirler Niçin Ana Arı Yetiştiriciliği Ana arı yılda 300.000 yumurta atar. Bir yumurta için 5-30 sperm harcanır. Ana arı 5.000.000-8.000.000 sperm depolar. Erkek arıda 7.000.000 sperm bulunur. Ana arı yılda yaklaşık 3.000.000 sperm harcar. 12 10.03.2014 Bu yüzden; Mümkünse her yıl, değilse en fazla 2 yılda bir ana arı değiştirilmelidir. Kaliteli Ana Arı İçin İsabetli damızlık seçimi Uygun üretim yöntemi 13 10.03.2014 Ana Arı Döllenmiş yumurtadan oluşur. Gelişmesini 16 günde tamamlayarak ergin hale gelir. 7-10 günlük yaşta çiftleşme uçuşuna çıkarak havada 10-20 erkek arı ile çiftleşir. Kaliteli bir ana arı, başarılı çiftleşme sonucu 5-8 milyon adet spermatozoayı spermatekasında depolayabilir. Ana Arı İklim, vejetasyon ve koloni şartlarına göre günde 1500-2000 adet yumurta bırakabilir. Her kolonide (oğul dönemi ve ana yenileme hariç) bir tanedir. Feromonları ile koloninin düzenini sağlar. 3-4 yıl yaşayabilir. 14 10.03.2014 Apis mellifera caucasica Kafkas Arısı Sakindir Dili uzundur Soğuğa adapte olmuştur Geç uyanır, geç gelişir Güçlü populasyona ulaşır Bazı hastalıklara duyarlıdır Fazla propolis toplar Apis mellifera carnica Karniyol Arısı Sakindir Gelişme hızı çok iyidir Erken ilkbaharda hızlı gelişir Bal verimi yüksektir Oğul eğilimi yüksektir Kışlama yeteneği iyidir Yaygın bir ırktır 15 10.03.2014 Apis mellifera ligustica İtalyan Arısı Sakindir Gelişme hızı çok iyidir Erken ilkbaharda hızlı gelişir Bal verimi yüksektir Arı sütü verimi yüksektir Kışlama yeteneği iyidir Yaşama gücü yüksektir Dünyada en yaygın ırktır 16 10.03.2014 Arı Kolonisi : Süper Aile YARIM KIZKARDEŞLER YARIM KIZKARDEŞLER SÜPER KIZKARDEŞLER S Ü P E R Erkek 3 x Erkek 1 x Ana Arı x Erkek 2 x Erkek 4 K I Z K A R D E Ş L E R SÜPER KIZKARDEŞLER YARIM KIZKARDEŞLER YARIM KIZKARDEŞLER Birden Fazla Erkek Arıyla Çiftleşme ve Genetik Varyasyon Ana arı 10-20 erkekle çiftleşir Olası binlerce gen kombinasyonundan bazıları 17 10.03.2014 Ana Arıların Karşılaştırılması Ana Arı Kalitesini Etkileyen Faktörler Ana arı yetiştirilen damızlık koloninin özellikleri Aşılanan larvanın yaşı Ana arının yetiştirilme yöntemi Başlatıcı ve bitirici kolonilerin populasyonu Bir koloniye transfer edilen larva sayısı Ana arı yetiştirme mevsimi Erkek arı populasyon varlığı Kolonilerin beslenmesi 18 10.03.2014 Ana Arı Kalitesi Yaş Yumurta 1 2 3 4 günlük günlük günlük günlük Canlı Ağırlığı (mg) 209 189 172 147 119 Ovariol Sayısı (ad) 317 308 292 272 224 Spermateka Çapı (mm) 1.31 1.27 1.21 1.15 1.03 Spermateka Hacmi (mm3) 1.18 1.09 0.93 0.82 0.58 Ana Arı Kalitesi Canlı Ağırlığı (mg) 350,00 Ovariol Sayısı (ad) 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 Yumurta 1 günlük 2 günlük 3 günlük 4 günlük 19 10.03.2014 Ana Arı Kalitesi 1,40 Spermateka Çapı (mm) Spermateka Hacmi (mm3) 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Yumurta 1 günlük 2 günlük 3 günlük 4 günlük Ana Arı Yetiştirme Mevsimi NİSAN-MAYIS MAYIS HAZİRAN HAZİRAN-TEMMUZ 20 10.03.2014 Ana Arı Yumurtlamasına Etki Eden Faktörler Ana arının ırkı Ana arının yaşı Koloni populasyon miktarı Yetiştirme mevsimi Yöre florasının durumu Kuluçkalıktaki peteklerin özellikleri Yumurtlama alanının varlığı Ana arının yetiştirilme şekli Ana arının fiziksel durumu Kolonideki parazit bulaşıklığı 21 10.03.2014 Ana Arı Yetiştiriciliği Doğal yollarla koloni tarafından ana arı yetiştirilmesi; ana arı kaybı oğul verme ana yenileme nedeniyle olmaktadır. Doğal Ana Arı Yüksüklerinin Nedeni Oğul Verme : Hayatta kalabilmek için işçi arılar bulabildikleri her yaşta larvadan çok fazla meme yaparlar. Memeler "çerçeve kenarlarında" olur. Ana Yenileme Amacıyla : Yaşlı anaların genç bir ana arıyla değiştirilmesi amacıyla "peteklerin ortasına" bir kaç tane aynı yaşta larvalardan yapılmış memeler bulunur. Aynı zamanda çerçevelerde günlük yumurtada vardır. Anasızlık Amacıyla: Herhangi bir nedenle ana arısı kaybolan kovanda, çerçeve üzerinde bulunan her yaştaki larvadan "çerçevenin her hangi bir yerinde" ana memeleri yaparlar. 22 10.03.2014 Anasızlık Hissi ile Ana Arı Yetiştirme (1/2) Bu yöntem tamamen arıların kontrolünde ana arı yetiştirmeye dayanmaktadır. Farklı yöntemleri olmakla birlikte en yaygını, doğal yolla alınan oğulun anasızlık hissine bağlı olarak ana arı yetiştirmesidir. İçerisinde günlük yumurta veya larva bulunan petek ile birkaç petek bir kovana konulur. Şurupla besleme yapılır. Bir gün sonra anasızlığını anlayan işçi arılar petekte bulunan yumurta veya larvalardan kendilerine birçok ana arı yüksüğü hazırlarlar. Anasızlık Hissi ile Ana Arı Yetiştirme (2/2) Daha sonra bu yüksüklerden çıkan ana arılardan biri koloniye hakim olur. Bu sistemin sakıncaları; • İşçi arılar tarafından seçilen larvanın özellikleri kontrol edilememektedir. • Bir ana arı yetiştirmek için birden fazla ana arı yetiştirilerek zaman ve enerji harcanmaktadır. • Ana arı yetiştirme süresince koloni sürekli olarak populasyon kaybına uğramaktadır. 23 10.03.2014 En İyi Ana Arı ? Amatör Ana Arı Yetiştiriciliği İyi özelliklere sahip arılı kovanın ana arısı 2-3 çerçeve ile alınıp bir bölme yapılır. Anasız kalan arılar 3 gün süreyle şeker şurubuyla beslenir. Bir çok ana arı memesi yapan kovana 8 veya 10. günü bakılır. Çok düzgün ve boyu uzun olan ana arı memeleri bırakılır. Zayıf, eğri, çıtaya değen ana arı memeleri bozulur. Ana arı çıkışı gerçekleşmeden ana arı memeleri kesilerek alınır. Yüksükler ana arı yetiştirilecek olan kovana takılır. 24 10.03.2014 Yalancı Analı Kovanı Kurtarma (1/3) Yalancı analı koloninin bulunduğu kovan yerinden kaldırılarak 50 metre uzaklığında bir yere götürülüp tüm arılar silkelenir. Yerine boş ve temiz bir kovan konulur. Bu kovana silkelenen arıların girişi takip edilir ve kovan üst tahtasına oğul gibi asılı olduğu görülür. Varroa için mücadele hemen yapılır. 1 gün bu şekilde kalmaları sağlanır ve aç kalıp kovanı terk etmemeleri için şurup verilir. Yalancı Analı Kovan Kurtarma (2/3) 2. gün arıların üzerlerine biraz şurup püskürtülür, yeni ana arı kovan giriş deliğinden içeri bırakılır. Ana arı bırakıldığının ertesi günü ana arının kabul edilip edilmediği kontrol edilir. Yeni örülmüş petekler koloniye verilir. Kovan; ballı petek, polenli petek ve kabarmış petek şeklinde düzenlenir. 25 10.03.2014 Yalancı Analı Kovan Kurtarma (3/3) Elde ana arı yok ise; Eldeki güçlü bir koloniden pupalı bir çerçeve ve günlük yumurtalı bir çerçeve alınarak koloni bölmek suretiyle yeni bir koloni hazırlanır. Bölme yaptığımız kolonide 2 gün sonra ana arı memesi yapıldığı görülür. 3. gün yalancı analı koloniye ve yeni koloniye gülsuyu serpilir ve yalancı ana arılı koloni arılıktan biraz uzağa silkilir. Yeni hazırlanan koloni, yalancı analı koloninin yerine konur. Yalancı analı koloninin işçi arıları bu yeni koloniye dahil olur ve iki koloni birleştirilmiş olur. Şurupla beslemeye devam edilir. Doğal Ana Arı Yüksükleri 26 10.03.2014 Doğal Ana Arı Yüksükleri Doğal Ana Arı Yüksükleri 27 10.03.2014 Oğul Verme ile Ana Arı Yetiştirme (1/2) Arılar kovanlarında ana arı bulunduğu halde, çoğalma içgüdüsü ile sayıları ırka göre değişmekle birlikte peteğin gizli ve ana arının erişemeyeceği yerlerinde 10-100 arasında ana arı yüksüğü yaparlar. Eski ana arı oğulla birlikte kovanı terk eder. Oğul Verme ile Ana Arı Yetiştirme (2/2) Geleneksel yöntemle arıcılık yapanlar kovanlarını çoğaltmak amacıyla kolonilerinin oğul vermesini beklerler. Çıkan oğul ile birlikte iki koloniye sahip olurlar. Çıkan oğulu yakalayamadıkları takdirde ise ekonomik kayıp yaşarlar. 28 10.03.2014 Ana Yenileme ile Ana Arı Yetiştirme Kovanda sakat, yaşlı veya yetersiz çiftleşmiş ana arı bulunması durumunda arılar 1-4 adet arasında ana arı yüksüğü oluştururlar. Yüksükler peteğin ortasında ve yüzeyindedir. Yeni çıkan ana arı yumurtlamaya başladıktan sonra eski ana arı işçi arılar tarafından öldürülür. Yalancı Analı Kolonide Ana Arı Yüksüğü Döllü yumurtalardan erkek bireylerin çıkmasına paralel olarak dölsüz yumurtalardan da dişiler çıkabilir. Döllenmemiş yumurtanın gelişimi sırasında dokular oluşurken kararsız olan bu hücreler sanki dölleniyormuş gibi birbirine kenetlenir. Doku hücrelerinde ikili eşleşme yani 'diploidy' çoğunlukta olduğundan birey dişi olarak gelişir. Bunun sonucunda uzun süre anasız kalmış ve yumurtlamayan işçilerin ve yalancı anaların olduğu kovanlarda bu tip bireylerden ana arı dahi üretilebilir. Bu durum Güney Afrika Arısı (A.m. capensis)'nda %5'e varan oranlarda görülebilmektedir. 29 10.03.2014 Kontrollü Ana Arı Yetiştiriciliği Ana arı doğal yollarla yetiştirilebileceği gibi Miller, Smith, Hopkins, Alley, Jenter, Doolittle, Zımbalama vs yöntemleriyle yetiştirilir. Günümüzde teknik arıcılıkta, en kolay, en iyi ve en yaygın ana arı yetiştirme yöntemi, Doolittle Yöntemidir. (Doolittle, Gilbert M., 1846-1918) Alley Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (1/3) Ana arının bulunduğu koloniye boş bir petek verilerek ana arının peteğe yumurtlaması sağlanır. Uygun yaşta larva içeren bu çerçeve alınarak orta kısmında bir sıra halinde petek gözleri bulunacak şekilde ince şeritler kesilir. Alınan bu şeritler ana arı yetiştiriciliğinde kullanılmak üzere önceden hazırlanmış ve üç sıra halinde kendi ekseni etrafında dönen çıtalara sahip olan çerçevedeki çıtalar üzerine yapıştırılırlar. 30 10.03.2014 Alley Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (2/3) Şeritler üzerinde bir sıra halinde bulunan petek gözlerinden biri bırakılıp ikisi bozulmak kaydıyla tüm şeritler düzenlenir. Hazırlanmış olan bu şeritler yapıştırıldığı çıtalar döndürülmek suretiyle yönü aşağıya bakacak şekilde, ana arısız ana arı üretim kolonilerine yerleştirilirler. Kolonide bulunan işçi arılar verilen bu petek gözlerine hemen ilgi göstererek onlardan ana arı yetiştirmeye başlarlar. Bu yüksükler çıkmaya yakın dönemde alınarak gereksinim duyulan kolonilere, peteklerine yapıştırılarak verilir. Alley Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (3/3) 31 10.03.2014 Miller Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (1/4) Temel petek, 5-8 cm genişliğinde ve çerçeve derinliğine yakın bir şekilde 3-4 adet parçalara bölünerek hazırlanır. Petek parçaları bir tarafından boş çerçevenin üst kısmından tutturularak aşağı doğru sarkıtılır. Hazırlanan bu çerçeve, seçilen damızlık koloninin kuluçkalığına konulur. Bir hafta sonra arılar temel peteği kabartırlar ve petek yavru, yumurta ve kenarlarda da genç larvaları içerir. Bu durumda petek yüksük yapım kolonileri için hazırdır. Kullanılmadan 1-2 saat önce yüksük yapıcı koloni, kuvvetli bir koloniden alınan peteklerle üzerindeki arılarla ve en genç yavrularla transfer edilerek hazırlanır. Böylece anasız fakat genç, kuvvetli yavruları barındıran, ortasında boşluk bulunan bir kovan hazırlanmış olur. Miller Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (2/4) Bu kolonide bulunan işçi arılar ana arılarının kaybolduğunu fark ettiklerinde koloniye verilmiş olan ve genç larva içermekle birlikte aşağıya doğru sarkan ve uç kısmında genç larva bulunan peteklerde ana arı yüksüğünü oluşturmaya başlarlar. 10 gün sonra çok sayıda ana arı yüksüğü ruşete veya önceki gün anasızlaştırılmış olan anasız kolonilere dağıtım için hazırdır. Yüksükler, etrafında yeterli miktarda bir parça mumla petekten dikkatle kesilip alınarak mümkün olduğu kadar en kısa zamanda ruşetlere veya anasız kolonilere verilmelidirler. Kovana verileceği zaman yavrulu petek yüzüne dikkatli bir şekilde yapıştırılmalıdır. Balla doldurulmuş olan peteklere üşüme tehlikesi olduğundan dolayı yapıştırılmamalıdırlar. 32 10.03.2014 Miller Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (3/4) Miller Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme (4/4) 33 10.03.2014 Hopkins Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme Temel petek takılı olan çerçeve önce damızlık koloniye verilir ve ana arının bu peteğe yumurtlaması sağlanır. Larvalar uygun yaşa geldiğinde petek üç sıra petek gözü içerecek şekilde ince şeritlere bölünür. Daha sonra ortadaki larva içeren petek gözü kalacak şekilde çevresinde bulunan diğer larva ve petek gözleri imha edilir. Birbirinden bağımsız olan her bir petek gözü hücre alınarak tıpkı Alley yönteminde kullanılan aşılama çerçevesinde olduğu gibi yapıştırılarak yüksük yapıcı koloniye verilir. Yüksükler çıkmaya yakın kesilip alınarak anasız kolonilere verilir. Doolittle Yöntemi ile Ana Arı Yetiştirme 34 10.03.2014 Yöntemin Aşamaları Erkek Arı Kolonilerinin Hazırlanması Aşılama Yüksükleri ve Çerçevesinin Hazırlanması Transfer Edilecek Larvaların Yetiştirilmesi Başlatıcı Koloninin Hazırlanması Larva Transferinin Yapılması Aşılama Çerçevesinin Başlatıcıya Verilmesi Bitirici Koloninin Hazırlanması Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması Ana Arı Çiftleşmesi ve Yumurtlamaya Başlaması Ana Arının Satışa Sunulması Ana Arının Kovana Verilmesi Ana Arının Yapay Tohumlanması Erkek Arı Kolonilerinin Hazırlanması 35 10.03.2014 Erkek Arı Kolonisinin Hazırlanması (1/2) • Ana arı üretimi için larva transferie başlamadan 25 gün önce, seçilen koloniler önceden hazırlanan ana arı ızgarasıyla bölünmüş kovanlara aktarılırlar. • Izgaranın bir tarafına 1 adet ballı, 1 adet önceden hazırlanan erkek arı gözlü petekle ana arı konulur. Erkek Arı Kolonisinin Hazırlanması (2/2) • Yumurtlamayı teşvik amacıyla şuruplama yapılır. • Yumurtalar larvaya dönüşünce erkek gözlü petekler diğer kolonilere verilir. • Alınan petek yerine erkek arı gözlü boş petek verilir. 36 10.03.2014 Aşılama Yüksükleri ve Çerçevesinin Hazırlanması Çeşitli Yüksük Kalıpları 37 10.03.2014 Yüksük Kalıbının Özellikleri Aşılama Çerçevesinin Özellikleri 38 10.03.2014 Aşılama Çıtalarının Hazırlanması Aşılama Çıtalarının Hazırlanması 39 10.03.2014 Aşılama Çıtalarının Hazırlanması Aşılama Çıtalarının Hazırlanması 40 10.03.2014 Aşılama Çıtalarının Hazırlanması Aşılama Çerçevelerinin Hazırlanması 41 10.03.2014 Transfer Edilecek Larvaların Yetiştirilmesi Damızlık Koloninin Hazırlanması • Damızlık olarak kullanılacak koloni ana arı ızgarası ile bölünmüş kovanlara aktarılır. • Transferden 5 gün önce ana arı bir yavrulu ve bir adet hafif esmer boş bir petek ile ızgaralı yere hapsedilerek verilen boş peteğe yumurtlaması sağlanır. • Ana arı transfer gününden 4-5 gün önce bu peteğe yumurtlamış ve yumurtalar transfer gününde istenilen yaşa ulaşmış olacaktır. 42 10.03.2014 Aşılamaya Uygun Yaştaki Larvalar Başlatıcı Koloninin Hazırlanması 43 10.03.2014 Başlatıcı Koloninin Hazırlanması (1/3) • 9-10 çerçeve ergin arıya sahip koloninin transferden 6-7 gün önce ana arısı 1 çerçeve arısı ile birlikte boş ruşet kovana alınır. • Başlatıcı olarak hazırlanan kolonideki açık gözlü yavrulu petekler alınarak diğer kovanlardaki kapalı yavru içeren peteklerle değiştirilir. Böylece 6-12 günlük yaşta genç işçi arılara sahip başlatıcı koloni elde edilmiş olur. Başlatıcı Koloninin Hazırlanması (2/3) • 5-6 gün sonra başlatıcı kolonide varsa ana arı gözleri bozulur ve açık gözlü yavru da bırakılmamış olunur. Böylece başlatıcı koloniler larva transferinde kullanılabilecek düzeye getirilir. • Transfere başlamadan önce başlatıcı kolonilerde fazla petekler alınarak bölme tahtası ile boş kısım kapatılır. 44 10.03.2014 Başlatıcı Koloninin Hazırlanması (3/3) • 6-12 günlük genç işçi arı devamlılığı için 4-5 günde bir, çıkmak üzere yavru içeren, ancak açık gözlü larva içermeyen petek takviye edilir. Boş petek dışarıya alınır. • Başlatıcı koloniye 45-60 adet larva transferi yapılmış aşılama çerçevesi verilebilir. • Transferde verilen larva sayısı arttıkça larvalara verilen arı sütü düzeyine bağlı olarak ana arı kalitesi de düşecektir. • Başlatıcı koloniler şurup ve polen ikame yemlerle beslenmelidirler. Başlatıcı Koloni 45 10.03.2014 Başlatıcı Koloni Larva Transferinin Yapılması 46 10.03.2014 Larva Transferinin Yapılması • Damızlık kovana önceden bırakılan boş petek 1-2 günlük larva içermiş şekliyle transfer için alınır. • Transfer işlemi, rüzgar ve doğrudan güneş almayan kapalı ortamlarda yapılmalıdır. • Ortam sıcaklığı 25ºC, nem %50 olmalıdır. Larva Transferinin Yapılması • Aşılama yapılacak olan ana arı gözlerinin içerisine 1:1 oranında su ve arı sütü karışımından 1 damla konulur. • Larva transferi için petekteki larva, sırtının altından kaşığın ucuna alınır ve ana arı gözünün tabanının tam ortasına bırakılır. 47 10.03.2014 Larva Transferi Larva Transferi 48 10.03.2014 Larva Transferi Larva Transferi 49 10.03.2014 Transfer Edilmiş Larva Transfer Edilmiş Larva 50 10.03.2014 Hazır Aşılama Çerçevesi Aşılama Çerçevesinin Başlatıcıya Verilmesi 51 10.03.2014 Aşılama Çerçevesinin Verilmesi (1/2) • Başlatıcı koloniye aşılama çerçevesi verilmeden önce gerekli kontroller yapılarak kolonide varsa ana arı gözleri bozulur ve açık gözlü yavru da bırakılmamış olunur. • Başlatıcı koloniler şurup ve polen ikame yemleriyle beslenir. Aşılama Çerçevesinin Verilmesi (2/2) • Larva transferi yapılmış olan aşılama çerçevesi, önceden hazırlanmış olan ana arısız başlatıcı kolonide boş olan yere ve peteklerin ortasına yerleştirilir. • 24-48 saat süreyle başlatıcı kolonide bırakılarak larvaların kabul edilmesi ve ana arı gözü olarak geliştirilmeye başlanması sağlanır. 52 10.03.2014 Aşılama Çerçevesinin Başlatıcıya Verilmesi Kabul Edilmiş Larvalar 53 10.03.2014 Kabul Edilmiş Larvalar Kabul Edilmiş Larvalar 54 10.03.2014 Kabul Edilmiş Larvalar Bitirici Koloninin Hazırlanması 55 10.03.2014 Bitirici Koloninin Hazırlanması (1/3) • Bitirici koloni; başlatıcı kolonide 2448 saat süreyle ana arı gözü olarak kabullenilmiş larvaların pupa devresi sonuna kadar besleme ve kuluçka işlemlerinin yapıldığı 2 katlı ve ana arı ızgaralı kolonilerdir. • Ana arı kuluçkalıkta faaliyetine devam etmektedir. Bitirici Koloninin Hazırlanması (2/3) • Bitirici koloniler, güçlü koloniler olmalı ve en az 16-18 çerçeve ergin arıya sahip olmalıdırlar. • Bitirici koloniler, kabullenmiş ana arı gözleri verilmeden 2-3 gün önce hazırlanmalıdırlar. 56 10.03.2014 Bitirici Koloninin Hazırlanması (3/3) • Kabul edilmiş ana arı gözleri bitirici kolonilere verilmeden önce, açık gözlü yavru içeren petekler aşılama çıtasının sağına ve soluna gelecek şekilde yerleştirilmelidir. • Bitirici koloniler 7-8 günde bir kontrol edilerek kuluçkalık ve ballık arasında yavrulu ve yavrusuz petek değişimi yapılmalıdır. • Koloni şurup ve polen ikame yemleriyle beslenmelidir. Bitirici Koloni 57 10.03.2014 Bitirici Koloni Bitirici Koloni 58 10.03.2014 Kapalı Ana Arı Yüksükleri Ana Arı Yüksükleri 59 10.03.2014 Ana Arı Yüksükleri Kapalı Yüksükte Ana Arı Larvası 60 10.03.2014 Kapalı Yüksüklerin Korunması Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması 61 10.03.2014 Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması (1/3) • Standart Langstroth kovan 3-4’e bölünerek farklı yerlerden uçma deliği açılması suretiyle çiftleştirme kovanı hazırlanabileceği gibi 5 çerçeveli ruşet kovan da kullanılabilir • Ana arılar yüksükten çıkmadan 5-6 gün önce çiftleştirme kolonileri oluşturulur. Bunun için diğer anaç kovanlardan alınan 1 adet yavrulu ve arılı petek, 1 adet temel petek ruşet kovana konulur. • Erkek arı kolonileri ile ruşet kovanlar arılıktan 5 km uzağa çiftleştirme sahasına yerleştirilir. Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması (2/3) • Çiftleştirme sahasına ruşet kovanların yerleştirilmesini takiben çıkmak üzere olan ana arı gözlerinden her koloniye 1’er adet verilir. • Çıkmak üzere olan ana arı gözlerinin takılmasını izleyen 4 gün sonra koloniler kontrol edilerek, çeşitli nedenlerle sakat çıkan, ölen veya kaybolan ana arıların yerine tekrar çıkmak üzere olan ana arı gözü takılır. • Kek veya şurupla besleme yapılır. 62 10.03.2014 Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması (3/3) • Çiftleşen ana arı satıldıktan sonra anasız kalan ruşete elimizde ana arı yüksüğü varsa akşam verilebilir. Ancak kabul oranı düşük olabilir. • Bu durumda kontroller yapılarak izleyen günlerde yeni ana arı yüksüğü verilebilir. • Ana arı satıldıktan 3 gün sonra verilmesi durumunda ise yüksük daha kolay bir şekilde kabul edilir. Strafor Çiftleştirme Kovanı (1/3) • Ana arı üretim maliyetini ve işgücünü düşürmek amacıyla kullanılan, strafordan yapılma, küçük ebatta 4 çerçeveye sahip olan kovanlardır. • Kovanlar önceki yıldan kalma kabartılmış peteklere sahip olan küçük çerçevelerden 2 adet konularak boş olarak hazırlanır. • Çiftleştirme kovanı oluşturulacak olan ana kovanın ergin arılarının kovan yerini unutmalarını sağlamak amacıyla uçma deliği kapatılarak 3 gün bekletilir. 63 10.03.2014 Strafor Çiftleştirme Kovanı (2/3) • 3 gün sonra kovanın tüm ergin arıları, şurup püskürtme veya bayıltma yöntemi uygulanarak bir yere toplanır. • Bayılan veya hareket kabiliyeti azalan arılar orta boy bir maşrapa ile alınarak çiftleştirme kutularına birer maşrapa olarak konulurlar. • Peteklerin birine çıkmaya yakın olan ana arı yüksüğü takılır. • Yemlik şurup veya kek ile doldurulur. • Kovanın uçma deliği kapatılarak serin bir ortamda ½-1 gün bekletilir. Strafor Çiftleştirme Kovanı (3/3) • Akşam üzeri kovan uçma deliği açılır. • Ertesi gün ilk kontroller yapılır ve duruma göre kovan 3-4 çerçeveye tamamlanır. • Strafor kovanda çiftleşme ve yumurtlamayı takiben ana arı satılır. • Ana arının satışını izleyen gün kabul etmeme riski bulunmakla birlikte, ana arı işletmesinde ana arı yüksük problemi olmadığı için hemen yüksük takılabilir. • Sorun olduğu durumlarda 6 gün sonra verilen yüksüğü kabul etme olasılığı çok yüksektir. 64 10.03.2014 Strafor Çiftleştirme Kovanı Ruşet Kovan 65 10.03.2014 Kovanların Kontrolü Ana Arı Yüksüklerinin Toplanması 66 10.03.2014 Ana Arı Yüksüklerinin Taşınması Ana Arı Yüksüklerinin Taşınması 67 10.03.2014 Ana Arı Yüksüğünün Yapıştırılması Ana Arı Yüksüğünün Yapıştırılması Yüksük Koruyucu 68 10.03.2014 Ana Arının Yüksükten Çıkışı Ana Arının Yüksükten Çıkışı 69 10.03.2014 Ana Arının Yüksükleri Bozması Ana Arıların Kavgası 70 10.03.2014 Ana Arıların Kavgası Ana Arının Çiftleşmesi ve Yumurtlamaya Başlaması 71 10.03.2014 En Uygun Çiftleşme Koşulları Sağlıklı bir ana arı Sağlıklı erkek arı populasyonu 10-30 dakika zaman Öğleden sonra saat 13:00-17:00 200C üzerinde sıcaklık 19.3 km/h şiddetinden daha az rüzgar Ana Arının Çiftleşme Uçuşu 72 10.03.2014 Ana Arının Çiftleşmesi Ana Arının Çiftleşmesi 73 10.03.2014 Doğal Çiftleşme Doğal Döllenmiş Ana Arı Çiftleşme İşareti 74 10.03.2014 Yumurtlama Etkinliği • Ana arı yumurtlamak istediği gözü kontrol eder ve sonra yumurta atar. • 9-12 saniyede bir yumurta bırakır • 75-100 yumurtadan sonra dinlenir. • Günde 1500-2000 yumurta atar. • Yılda 300.000 yumurta atar. Ana Arının Petek Gözünü Kontrolü 75 10.03.2014 Ana Arının Yumurtlaması Ana Arının Satışa Sunulması 76 10.03.2014 Ana Arı İşaretleme Diskleri Ana Arı İşaretleme 77 10.03.2014 İşaretlenmiş Ana Arı Ana Arıyı Boya İle İşaretleme 78 10.03.2014 Ana Arı Boyaları Ana Arının Kafeslenmesi 79 10.03.2014 Satışa Hazır Ana Arı Ana Arının Kovana Verilmesi 80 10.03.2014 Ana Arı Kabullendirme (1/2) 5-6 çerçevelik orta kuvvetteki bir koloniye ana arı vermek için önce eski ana arı öldürülür. 6 gün anasız bir şekilde bekletilir. 6. gün sonunda kontrol yapılarak tüm yüksükler bozulur. Kafes içerisindeki refakatçi işçi arılar çıkarılarak peteklerin ortasına kafeste ana arı verilir. 1 gün sonra ana arı salınır. Eğer kabul etmedilerse tekrar kafese konularak bir gün daha beklenir ve sonra salınır. Ana Arı Kabullendirme (2/2) Güçlü kolonilere yeni ana arı kabullendirmek ise çok zordur. Bu durumda koloni ikiye bölünerek anasız kalan kısma 6 gün sonra kafeste ana arı verilerek kabullendirilir. Daha sonra eski ana arı öldürülerek, bölünen iki koloni birleştirilir. 81 10.03.2014 Ana Arı Verirken Dikkat! • • • • • Kovanda Ana arı olmamalı Yalancı ana olmamalı Ana memesi olmamalı Günlük yumurta olmamalı Kovan oğula yatmış olmamalı Kafeste Ana Arı Verilmesi 82 10.03.2014 Kafeste Ana Arı Verilmesi Kafeste Ana Arı Verilmesi 83 10.03.2014 Ana Arının Salınması Ana Arının Yumurtlaması 84 10.03.2014 Ana Arının Yapay Tohumlanması Erkek Arıdan Semen Alınması 85 10.03.2014 Erkek Arıdan Semen Alınması Yapay Tohumlama 86 10.03.2014 Ana Arının Yapay Tohumlanması Ana Arı Yumurtalığı 87 10.03.2014 Döllenmiş Ana Arı Yumurtalığı Döllenmiş Ana Arı Spermatekası Trakesi Alınmış Ana Arı Spermatekası Trakeli Ana Arı Spermatekası 88 10.03.2014 Spermateka Çiftleşmiş Ana Arı Spermatekası Çiftleşmemiş Ana Arı Spermatekası Spermateka 89 10.03.2014 Jenter Yöntemi 90 10.03.2014 Jenter Yöntemi Jenter Yöntemi 91 10.03.2014 Jenter Yöntemi Jenter Yöntemi 92 10.03.2014 Jenter Yöntemi Jenter Yöntemi 93 10.03.2014 Jenter Yöntemi Jenter Yöntemi 94 10.03.2014 Jenter Yöntemi Jenter Yöntemi 95 10.03.2014 Ana Arı Yetiştiriciliği İşletmesi Fiziksel Altyapısı 3.000 adet/yıl ana arı üretimi için 10 adet damızlık koloni, 1000 adet çiftleştirme kutusu, 150 koloni, - 6 adet başlatıcı koloni, - 20 adet bitirici (besleyici) koloni, - 20 adet destek koloni, - 74 adet çiftleştirme kutularını arılandırmak için koloni, - 30 adet erkek arı üretimi çalışması yapılan koloni. Bir çiftleştirme kutusu başına üretilecek ana arı, en fazla 3 adet/yıl olarak hesaplanır. 96 10.03.2014 97
© Copyright 2024 Paperzz