İSTANBUL
TİCARET ODASI
1977
IS' PROGRAMI
ve
BÜTÇESi
HOSNOTABiAT
1\AATBAASI
ISTANBUL~1976
İÇİNDEKİLER
Sahife
ÖNSÖZ
•••••••••••••••••••••••ooooooooooooooooooooooeoooooooo
ll
BİRİNCİ BÖLÜM
1976 YILINDA DÜNYA VE TÜRKİYE
EKONOMİSiNDEKi GELİŞMELER ...........
o
gelişmeler
I.
Dünya Ekonomisindeki
II.
Türkiye Ekonomisindeki
13
15
gelişmeler
18
1 -
Genel Ekonomik Durum
........................
2 -
Milli Gelir
3 -
Tarımsal
4 -
Sınai Üretim
5 -
Diğer
6 -
Yatırımlar
24
7 -
Para - Kredi
25
8 -
Fiyat Hareketleri
9 -
o ••••• o o.
18
. . .. . . . . . .. . . . .. . .. .. . . .. . . . . .. . .. . . . . .. . . .. . . . .. . .. ..
19
............... 0.............................
20
............................................ 0......
22
Üretim
Sektörlerdeki
Gelişme
. . .. . .. . . . . .. . .. .. . . .. . . . . .
23
......................................... .
27
Dış İlişkiler
......................................... · ·. · · · · · · ·
29
a-
İhracat
................................................. 00
29
b-
İthalat
..............................
o •• o •••••••••••••••••
31
c -
İşçi
o ••••••••••••••••• ••••••• ..
31
:Oövizleri
...............
Sahife
d -
Turizm ve Diğer Ödemeler Dengesi
Kalemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
İKİNCİ BÖLÜM
1976 YILI FAALİYET RAPORU
VE
1977 YILI İŞ PROGRAMI .....................
GİRİŞ
I.
37
EKONOMİ POLİTİKASINA İLİŞKİN KONULAR......
1 2 -
II.
35
37
Özel Sektör ile Kamu Sektörü Arasındaki
Farklı Uygulamanın Önlenmesi
37
Özel Sektörün Geliştirilmesi
38
a)
Genel Olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
b)
Tanıtma Çalışmalan
39
BAŞLICA EKONOMİK KONULARA İLİŞKİN
ÇALIŞMALAR
1 -
. .. . . .. . . .. . . . .. . .. . .. . .. . . . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . . .. . . . .
Fiyat Artışlarının Önlenmesi ve Fiyat
Kontrolüne ilişkin Çalışmalar ......
o o. o. o • • • • • • • • • o o.
40
40
a)
Fiyat
Artışları
40
b)
Fiyat Kontrolü
40
• • • • • • • • • o • • • • • • • • • • • • • o •• o o • o ••• o •••• o •••••
41
3 ..- Yabancı Ülkelerde ve Türkiye'de Taban Fiyatları..
42
Yabancı Sermaye Sorunu ile İlgili Çalışmalar . . .
42
2 -
4 -
Likidite
Darlığı
~
a)
Uygulamaya ilişkin çalışmalar
..................
42
b)
Türkiye'de Büro ve Şube Açılması
Esaslarına İlişkin Broşür ...................... o....
43
c)
Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu
.. ................................ ..
43
··········································
43
isimli kitap .. ..... ..
5 -
Beslenme sorunu
Sahife
Kişi başına tarımsal üretimin seyri . . . . . . . . . . . .
Gıda Maddeleri üretim ve Dagıtımının
43
Rasyonalizasyonu Etüdü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Soğuk Depoların Envanterinin
Çıkaniması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
d) Hayvancılığa ilişkin Sorunlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ekonomik kalkınma ile İlgili Sorunlar . . . . . . . . . . . .
43
a)
b)
c)
6 -
III. MEVZUAT ÇALIŞMALARI : .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . .. .. .. .. .. .. .
IV. MALİ KONULAR .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . .. . . .. .
ı - Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları ile
Vergi Usul Kanun Tasarıları .......................... .
a) Gelir Vergisi Tarifesi ............................ ..
b) En az geçim İn dirimi ................................ .
c) Enflasyon nedeniyle anlamını yitiren
Vergi Kanunlarının ön gördüğü çeşitli
hadierin revizyonu ................................ .
2 - Serbest Hesap Uzmanlığı Kanun Tasarısı
3 - Katma Değer V ergisi .................................. ..
4 - İşletme Vergisi Uygulaması ......................... ..
5 - İstihsal Vergisi Uygulaması ............................ ..
6 - Taşıt Alım Vergisi Uygulaması ...................... ..
7 - Ortalama Kar Hadleri .................................. ..
8 - Amortisman Nispetleri
V.
43
44
45
45
48
48
48
49
50
50
50
50
51
5ı
52
52
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERLE İLGİLİ
.................................................. .
52
AET İlişkileri ................................ .
ülkeleri ve Diğer Ülkelerle
Ticari İlişkiler ............................................... .
Memleket Etüdleri ......................................... .
İhracatla İlgili Çalışmalar
............................. .
a) Genel Nitelikteki Çalışmalar ................ ..
b) İhracatın Teşviki ...................................... .
c) İhracat Rejimi Galışmaları ...................... ..
d) İhracatçı Üyelerimize Yönelik Çalışmalar .. .
aa) Bilgi Bülteni
bb) Rehber Yayımları
cc) Pazar Araştırması
dd) Dış Ülkelere Gezi
ee) Dış Fuarlar
ff ) İş Teklifleri
52
ÇALIŞMALAR
ı
-
2 3 4 -
Türkiye Ortadoğu
53
54
54
54
55
56
56
Türk Firmalarının yabancı ülkelerde büro
kapsayan bir
broşür hazırlanması
. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İthalatla ilgili çalışmalar .. . . . .. .. . . .. . . . .. . ....... .. . . . ..
e)
açınalarma ilişkin işlemleri
5 -
İÇ TİCARETLE İLGİLİ KONULAR
59
1 2 -
59
VI.
3 4 VII.
VIII.
X.
Genel Sorunlar ·············································
Özelliği olan bazı meslek dalları için yapılan
ve yapılması öngörülen çalışmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) İnşaat Sektörünün Sorunları ........... ..........
b) Emlak Komisyoncuları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Sigortacılık ve Bankacılıkla ilgili çalışmalar ..
d) Türk Filmciliğinin Sorunları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tüccar Rehberi isimli kitapçığm yenilenmesi ...
işyerleri Temini ve Geliştirilmesi, Araştırması . . .
KÜÇÜK SANAYİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
ı
-
2
3
4
5
6
7
·-
61
61
62
62
62
62
63
63
AET Karşısında Küçük Sanayimiz ..................
Yurt Dışına Fason imalat ..............................
Kredi imkanları Sağlanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tedarik Konusunda Çalışmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dış Rekabete Hazırlama ile ilgili Çalışmalar . . . . . .
Akşam Tekiıik Kursları
.................................
Adres Kitabı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
64
64
64
65
65
65
ULAŞTIR.MA İLE İLGİLİ ÇALIŞlVIAıJ..li ...............
66
12 -
IX.
58
53
Karayolu Ulaştırması . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
Deniz Ulaştırması ............................... , ........... ·
a) Bilimsel Çalışmalar .. .. .. . . . .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .. .
b) Hükümete Yönelik Girişim ve Çalışmalar; .... i J
c) Çevre Kirlenmesi Etüdü ...........................
TURİZMLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
. . .. . . . . .. . .. . . . . .. . .. . .
KÜLTÜR ÇALIŞMALARI ..................... : ..... :~ .•.. ;.'..... '
1 - İstanbul Ticaret Odası Sertifikası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 - İlkokul İnşaatı .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
3 - Meslek Seçimine Rehberlik Konferansları . . . . . . .. .
4 - Burs Uygulaması .............................................
XL SOSYAL KONULAR VE İŞÇi - İŞVEREN İLİŞKİLERİ
ı Genel Sağlık Sigortası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
2 - Bağ-Kur Çalışmaları . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . ..
3 - İşçi - İşveren İlişkileri . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . .
4 - Gençlik Sorunları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
66
67
68
68
68
68
68
68
68
69
69
69
69
69
70
70
XII.
XIII.
TÜKETİCİNİN KORUNMASI
70
ODA İÇİ VE TEŞKiLAT ÇALIŞMALARI ...............
71
Ek Kaynak Yaratılması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oda Hizmetlerinin genişletilmesi ve
hızlandırılması
. . .. . . .. . . . .. . .. . . . . .. . . .. .. . . .. . . . .. . .. . . . . .. . .
Hakem Heyeti Teşkili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elektronik Araç Gereçlerden Yararlanma . . . . . . . . .
a) Oda içi Kçı.yıtların Elektronik makinelerle
tasnif edilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Mikrofilm Tesisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .
c) Otomatik Zarflama ve Tasnif Makinası .........
71
12 34 -
XIV.
YAYIM FAALİYETLERİ
.......................................
71
72
72
72
72
72
73
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
1977 YILI BÜTÇE VE GEREKÇESi
I.
Gelirler
III.
Giderler
IV.
77
Bütçe Gerekçesi
II.
75
.......................................................
1977 Yılı Bütçe Talimatı . . .. . .. .. .. ... ... .. . . . . .. . .. . .. . .. . .. .....
78
86
101
SAYIN ODA MECLiSi BAŞKANLI(HNA,
Odamızın 1977 yılı İş Programı ve Bütçe tasarısı ilişikte takdim
olunmaktadır.
1977 yılı İş Programı ve buna ilişkin Bütçe tasarısı. Odamızın
yeni bir genel politika ve çalışma dönemine girmek arzusunu ortaya
koymaktadır.
Yüksek malumları olduğu üzere Odamız üyelerine. ilgili mevçerçevesi içinde yararlı hizmetler yapma çabası içindedir. Bu
çabalar esas olarak, karma ekonomi rejimini benimsemiş olan Anayasa düzenimiz içinde hür teşebbüsün yapıcı gücünü geliştirmeye
yöneliktir. Bu ana amacın ışığında özel sektör mensuplarının genel
ve özel sorunlarına ilişkin faaliyetlerimizi, üyelerimizin yapıcı görüş
ve önerilerinden yararlanarak yürütmek, çalışma ilkemizdir. Bu ilkeye uygun olarak, 1977 İş Programımızın hazırlığında, üyelerimizin öneri ve katkılarının sağlanmasına verilen önem, yıl zarfında
gelişebilecek yeni sorunların takibinde de aynı değerde korunacaktır.
zuatın
1976 yılı, bilindiği üzere, Pl<1nlı Kalkınma dönemleri için öngörülen yıllık kalkınma hızının sağlanmasına imkan vermiştir. Fakat
bu olumlu ekonomik durum 1975 yılı sonunda vuku bularak 1976
yılında şehrimiz iş hayatını etkileyen yangınlar ve 1976 yılı sonların­
daki Van deprem felaketlerile gölgelenerek hepimizi üzmüş bulunmaktadır. Bu felaketierin maddi acılarını hafifletme yolunda Yüksek
Meclisimizin aldığı kararların son derece olumlu etkiler bıraktığı
bir gerçektir.
Odamızın sağlık
ve eğitim alanlarındaki olumlu katkılarının yanında. iş alemimizin problemlerini daha güçlü bir şekilde çözümleyebilmek amacile 1977 yılından itibaren Odamız gelirlerinin artmasını sağlıyacak bir uygulamayı Meclisimizin yüksek takdirlerine
arzediyoruz. Bu uygulama ile. Odanın yaptığı ve yapması gerekli
hizmetlerin en iyi şekilde başarılması için, gelir kaynaklarının gelişerek devamlılık arzedecek duruma getirilmesi sağlanacağı inancın­
dayız.
İlişikte takdim edilen 1977 İş Programı ve Bütçesi üç bölümden
oluşmaktadır.
Birinci Bölüm'de, 1976 yılında elde edilebilen en son
rakam ve bilgilere göre düzenlenen «1976 yılında Dünya ve Tiirkiye
Ekonomisindeki Gelişmeler>> ele alınmaktadır. 1976 yılı sonu itibariyle elde edilecek bilgilerle daha geniş ve ayrıntılı bir Ekonomik
Raporun 1977 Mart ayında yayınlanması öngörülmiiş bulunmaktadır.
İkinci Böliim 1977 yılı İş Programını, Üçiincii Böliim ise 1977
yılı Biitçesini kapsamaktadır.
Üyelerimizin değerli fikir ve görüşlerinin katkısının devam edeceği inancile ve Oda idari kadrosunun kıymetli elemanlarının devamlı ve şevkli gayretlerile, 1977 İş Programının başarı ile yiiriitüleceğine güvenerek, mesai arkadaşlarımla birlikte teşekkiil ve saygılarımız.ı arzederiz.
Yönetim Kurulu Başkanı
Celal UMUR
BiRiNCi BOUJM
1976 YILINDA DUNY A VE TORKiYE
EKONOMiSiNDEKi GEliŞMELER
{:31RINCi BOLOM
1976 YILINDA DONYA VE TORKiYE
~KONOMISiNDEKi GELIŞMELER
1 .,-
DUNYA EKONOMISiNDEKi
GELiŞMELER
:
1973-74 döneminde beklenmedik bir ekonomik kalkınınayı müteakip, 1974'de petrol fiyatlarının da hızlandırıcı etkisiyle, sanayileşmiş
b~tı ülkeleri bir .ekonomik kriz ve durgunluk dönemine girmişler, 1975
te işsizlik en yüksek düzeye çıkarken, kalkınma hızı en düşük seviyeye inmiş, stoklar artmış tüketim gerilemiştir. Batının sanayileşmiş ülkelerindeki bu olumsuz gelişme yavaş yavaş petrol ihracatÇısı olmayan gelişme yolundaki ülkelere de yansımıştır.
Ancak 1975 yılının ikinci yarısından itibaren ABD'de ve Japonya'da başlayan kıpırdanmalar 1976 yılı başlarından itibaren batı ülkelerine yayılmış ve sözkonusu ekonomik kri.zin atiatıimış olduğuna dair
beslenen ümitleri kuvvetlendirmiştir.
Gerçekten, OECD ülkelerinde GSMH'daki gelişmenin hıZ'Iandığı
izlenmektedir. Toplam OECD ülkeleri GSMH'larındaki ortalama geliş­
me 1975 yılında % 1,3 iken 1976'da %4,5 dolayına yükselmiştir. Bu
gelişmede özellikle, çeşitli ülkelerde yürürlüğe konulan ekonomik tedbirlerin rol oynadığı bilinmektedir Sözkonusu ülkelerde imalat sanayii
üretim indekslerinin geçen yıla nazaran '% 8-9 oranında artma göstererek aşağı yukarı 1973 yılı düzeyine ulaşacağı tahmin edilmektedir.
1976 yılında dünya ekonomisinin diğer bir karakteri, yavaş da olsa işsizlik oranının düşmekte oluşudur. f\litekim, 1975 yılı' sonlarında,
Amerika Birleşik Devletleri hariç diğer OECD ülkelerinde faal nüfusun % 5,5'una ulaşan işsizlik oranı halen % 5 düzeyine inmiş bulunmaktadır. Japonya'da ve Avrupa ülke!.erinde işsizlik net olarak gerilemiş olmakla beraber, işsiz sayısının yüksek düzeyini koruduğunu kaydedelim. Hele Fransa, ingiltere ve italya'da işsizlik önemini sürdürmektedir.
ı~.-
Bu arada, içinde bulunduğumuz yılda, tüketicinin ve müteşebbis­
terin güvensizliklerinin yok olduğunu, tüketim ve sabit sermaye yatırımlarının olumlu bir gelişme içine girdiğini söyleyebiliriz.
1976 yılında, diğer bir olumlu gelişme fiyat artışlarının yavaşla­
ması şeklinde belirlenmektedir. Yıllık tüketici fiyatları artış temposu
bazı OECD ülkelerinde (Kanada, ABD, Japonya, Almanya), ortalama
% 7 düzeyinde dengelenmiş,tir. Bilindiği üzere, bu oran geçel') yıl % 1O
dolayında idi. Ancak bu gerilemenin,
kısmen g,eçici bazı faktörlerin
sonucu olduğu ifade edilebilir. Bu faktörler arasında, ABD'de gıda
m&ddeleri ve enerji fiyatlanndaki düşüş sayılabilir. Bununla geraber
bazı ülkel,er enflasy1on hızını petrol krizi öncesi fiyat artışları paralelinde tutmayı başarmışken, bazılarının % 10'1uk düzeyi aştıkları görülmektedir. Fransa'da % 10 olan enflasyon oranı, italya'da %20 ve
ingiltere'de % 16'ya ulaşmış bulunmaktadır.
Ote yandan, milli paraların .efektif kurunun italya'da yılın
ilk 6 ayında % 18, ingiltere, ispanya ve Portekiz'de % 8 ila % 13
arasında düştüğü görülmektedir.
ikinci yanda, sterlin önemli değer
kayıplarına uğramaya devam etmiştir. Bu ülkelerde para değerindeki
düşüşler özellikle isviç~e Frangı, Mark ve Yen karşısında olmuştur.
1976 yılında OECD ülkeleri toplam cari işlemler açığı geçen yıl
düzeyine göre yükselmiştir. Ancak cari işlemler dengesi fazla v.eren
ülkeler arasında Japonya ile Almanya göze çarpmaktadır. Ekonomik
faaliyetin tekrar canlanması ve stokların yeniden oluşturulmasına yönelik ham ve yanmamul talebindeki artışlar, dış mübadele hacminin
kuvvetli bir şekilde artmasına yol açmıştır.
Sanayileşmiş ülkelerdeki talep canlanması, petrol ihracatçısı gelişme yOlundaki ülkelerin ithalat talebindeki sürekli gelişme ve doğu
bloku ülkeleri dışticaret hacimlerinin artışının etkisiyle, dünya ticaret
hacminin bir yıl öncesine göre % 1O'dan fazla gelişme göstereceği ve
1974'de ulaşılan doruğu yaklaşık% 4 aşacağı tahmin edilmektedir.
1976 yılı ortalarından itibaren gelecek 12 ay içinde ABD ve Fransa'nın cari işlemler açıklarında bir artış, buna mukabil Batı Almanya'nın cari işl.emler kaleminin dengeye geleceği
beklenmektedir. Aynı
şekilde, OECD'nin küçük ülkelerinin aç1klannın da yıl so:ıuna doğru
azalacağı umulmaktadır.
Dünya Ekonomisine ilişkin bu genel açıklamalardan sonra, sanaülkelerin ekonomik durumlarını özetiernekte yarar
görüyoruz. Şöyle ki;
ABD'de ekonomik konjonktür yüks.elme eğilimini sürdürmektedir.
Altın fiyatlanndaki düşüşler dolara güç kazandırmış ve yatırım isteklerini artırmıştır. Böylece işsizlik % 7 düzeyine gerilemiş ve enflasyon oranı % S'in bira2 üzerinde kalmıştır. Dışticaret hacmi % 8'lik bir
yileşmiş ·bellibaşlı
büyüme göstermekle beraber, i.lk 8 aylık dönemde 2,6 milyar dolar
olan dışticaret açığının, y~l sonuna kadar 4 milyar dolara ulaşacağı
sanılmaktadır. Buna mukabil, alınan tasarruf tedbirleri ve vergi gelirlerindeki artışlar nedeniyle, devlet bütçesi açıkları azalma göstermektedir.
Avrupa ükeleri arasında B. Almanya en güçlü ülke niteliğini sür~
dürmektedir. işsizlik B. Almanya'da nisbi olarak azalmış enflasyon
kontrol altına alınmış ve isviçre hariç tüm batı ülkelerinden daha düşük fiyat artışları sağlanabilmiştir C% 4-5 arası). Gelişme hızı % 5,5
düzeyinde olup, sınai yatırımlar yıllın ilk 6 aymda geçen yılın ilk üç
ayına göre % 11,5 artma göstermiştir. Avrupa paralanndan gelen fon
akımları Mark'ın 1976 yılı sonbaharında reevalüe edilmesi sonucunu
doğurmu~tur.
Yılın
Fransa'da görülen hızlı gelişme, Nisan ayında
ile duraklamıştır. Ote yandan, Mayıs- Haziran aylarında ortaya çıkan kuraklık yüzünden ihracatta bu yıl 3-4 milyar frank'lık br azalma ile karşılaşılmıştır. Halen Fransa'da enflasyon
hızı % lO dolayındadır. Bir süre önce kurulan Barre Hükümetince izlenen tasarrufa dayalı antienflasyonist politika, çeşitli eleştirilere sebep olmuŞ,tur.
lngHte,ra'de tüketici fiyatlarında meydana gelen hızlı yükselişler
karşısında işçi sendikalarının gösterdiği anlayışın, hiç değilse ücret
fiyat yarışmasını şimdilik durdurmuş olduğu ifade edilmektedir.
ingiltere'de de yaz aylarında meydana gelen kuraklık, milli hası­
layı olumsuz yönde etkilemiştir. 1976 yılında GSMH'nın % 2,5 düzeyinde artacağı umulmaktadır. Faiz haddinin% 15 gibi şimdiye kadar rastlanmayan bir düzeye yükselmiş olmasına rağmen, sterlindeki değer kaybı önlenememiştir. Oderneler dengesi sorunları nedeniyle Milletlerarası
Para Fonu'ndan (IMF) talep edilen k~edilerin verilmesi, Fon tarafından bazı kayıt ve şartlara bağlanmış ve bu, ingiliz Hükümetinin tepkilerine yol açmıştır.
Ancak, 1977 yılı yatırım harcamalannda % 20-25'lik artışların öngörülmüş olması' ve başta ağır kimya sanayii ürünleri olmak üzere,
yatırım ve tüketim mall.an dış talebindeki g.elişmelerin ihracatı canlandıracağı ümitleri, geleceğe daha iyimserlikle bakmaya imkan vermektedir.
Iyimser bir tablo içinde olmayan diğer bir ülke, italya'dır. Siyasi
istikrarsızlık v.e grevierin yarattığı üretim düşüşleri nedeniyle, % 20
oranındaki enflasyon bertaraf edilememiştir. Bütlin olumsuz faktörlere rağmen 1976 yılında gelişme hızının % 1,5 dolayında gerçekleşece­
ği umulmaktadır. Enflasyon hızının düşürülmesi için ücret artışlarının
sınıriandıniması politikası önem kazanmıştır.
ilk 3
ayında
Frang'ın geçirdiği sarsıntı
-17-
Ote yandan, .ilk 8 aylık dönem içinde dışticaret açığının 3,9 milyar $'a ulaş,tığı pelirtilmektedir ..
Bu arada, ekonomik durgunluğu atiatan ülkeler arasında Japonya
da temayüz etmektedir . .ihracatın önemli gelişmeler kaydetmesi işsizli­
ğin azalmasında etken olurken, dışticaretin lehte büyük fazlalık vermeye başlamasına da yol açmıştır.
Kısaca özetlemek gerekirse, 1976 yılında Dünya .ekonomisinde
genellikle kriz döneminin atlatıldığı, dışticaretin yeniden hız kazandı­
ğı, enflasyon baskısının bir ölçüde hafiflediği v.e işsizliğin, ılımlı da
olsa, bir gerileme kaydettiğini söyleyebiliriz.
ll -
1 -
TORKiYE EKONOMiSiNDEKi GELiŞMELER
Genel Ekonomik
Duırum
:
Geçen yılın % 7,3'lük gelişme hızına karşılık bu yıl sabit fiyatlarla GSMH'nın % 7.2 oranında artacağı tahmin edilmektedir. Ancak yıl
sonu tahminlerinin, bu artış hızının bir:az daha üstünde olacağını gösteren emareler mevcuttur. ilk tahminlere göre tarımın gelişme hızı
% 4, sanayi kesiminin ise % 10.5 dolayında olacağı sanılmaktadır.
Tarımda bu yıl, geçen yılki rekor üretim artışlarının aşılmıs olması, sevindiricidir. Dünya ekonomilerinin duraklama içinde bulundukları
dönemde ülkemizin gelişmesini sürdürmesi ve son üç yıldır % 7'lik
gelişme hızının üstün,e çıkılması takdirle karşılanmaktadır. Ancak, bu
gelişmenin genellikle tarım kesimine dayandığını kaydedelim. Ozellikle gelişme yolundaki ülkelerde tarım sektörünün, ihmal edilmemesi
gereği kanıtlanmaktadır. Bu itibarla, tanmda tabiat şartlarının etkisini
azaltıcı, v.erimi artırıcı tedbirlere daha fazla önem verilmesi gereği ortadadır. Şüphesiz ekilebilir toprakların ve
verim artırımının sınırına
yaklaşılması ile, uzun vadede, ekonomik büyümenin temel iticisi sanayi kesimi olacaktır.
Çeşitli göstergelerden, 1976 yılında sınai üretimin ve yatırımların
olumlu bir eğilim içinde bulunduğu sonucu çıkarılabilmektedir.
Diğ.er taraftan, dışticaret durumumuz, geçen yıla nazaran olumlu
görünüm arzetmektedir. Nitekim yılın ilk 9 aylık döneminde geçen yı­
lın aynı dönemine göre '% 51 'in üzerinde ihracat artışı görülmektedir.
Bununla beraber, bu artışta başta pamuk ve pamuklu sanayii ürünleri olmak üzere g.eçen yıl elde kalmış bazı ürünlerin uygun dış fiyatlar
nedeniyle, özellikle yılın ilk üç ayında, önemli ölçülerde ihraç edilmesinin rolü büyüktür. Olumlu eğilimin gittikçe azaldığı ve buğdaya bağ­
lanan ümitlerin gerçekl.eşemediği nazara alındığında ihracat hacminde 2 milyar doların güçlükle aşılacağını söyleyebiliriz.
ithalat değeri ise, geçen yıla göre ilk 8 ayda
-
16--
% 3,9
gibi çok ılım-
% 1O'a
mümkündür.· Ekonomik gelişmerrıizin devamı, ithalatın kı~
sıtlanmadan sürdürülmesini gerekli kılmaktaç!ır. ·.
işçi dövizlerinin .azalmc:sı ile ithalatın büyümesi birer veri olarak
cılındığında, ihraç mallarımızın dış
fiyatlarındaki yükselmeler ve dış
kredilerden; arzular:an ölçüde yararianma olanagı sağlanabildiğinde
1977 yılında ödemeler bilançosu kısıtlayıcı bir faktör olmayabilir.
işsizlik problemi yanında, 1976 yılının· en önemli ekonomik sorunlarından biri, enflasyoııist eğilimin hızlc:nmaeı olmuştur. Enflasyonu
hızlandıran faktörler arasında, ithal edilen ham madde fiyatlarındaki
artışlar, işçi ücretlerindeki yükselişler ve mamul fiyatlarına ilişkin geciktirilmiş zam taleplerinin kabulü sayı'labilir.
Bu eğilimiere ilaveten
1976 yılında Bütçe açıklannın büyüyeceğini gösteren emare!er, fiyatların gelec.eği yör,:Jnden iyimser tahminlere olanak vermemektedir. Bu
iı::e, kamu ve özel tasarruf açığmın kapatılması ve tüketimin yönlendirilmesine ilişkin tedbirlere i htiyaç gösterecektir.
lı bir gelişme göstermiştir. Ancak yılsonunda bu artış oranının
yaklaşması
1
2 -
Milli Genr :
1975 yılında, özellikle tarımsal üretimdeki büyük gelişme nedeniyle, Türkiye Milli geliri % 7,3 oranında bir gelişme göstermişti. içinde
bulunduğumuz yılda, bu oranın biraz gerileyerek % 7,2 düzeyinde kalacağı tahmin edilmektedir.
Gerçekten 15 Temmuz tarihi itibariyle yapılan geçici tahminler,
cari fiyatlarla GSMH'nın % 20,6 bir artışla 641 milyar lirayı aşacağını
ortaya koymaktadır. Cari fiyatlara göre hesapLanan GSMH rakamını
fiyat artışlan/etkisinden anndırdığımızda, diğer ·bir deyişle hesaplama 1968 yılı fiyatlan (Sabit fiyatları) üzerinden yapıldığında, 194,3 milyar liralık bir gelir seviyesi ile karşılaşılmaktadır.
Sabit fiyatlarla GSMH'da 1976 yılında meydana geleceği umulan
artış, gerek % 7,3'1ük geçen yılki gelişme hızından ve gerekse 1976
yılı Programında öngörülen % 8,1 oranından düşüktür.
Ancak, yılın ilk beş ayına ilişkin verilere göre yapılan Milli gelir
tahminlerimizin daha da yüksek düzeyde gerçekleşeceği söylenebilir.
Tarım kesiminde geçen yılın% 8,8'1ik gelişme hızı bu yıl % 4'e inmiş­
se de, sınai üretimde önemli gelişmeler müşahade olunmaktcıdır. ilk
tahminlere göre dahi geçen yıldaki % 2,1 'lik gelişmeye karşılık bu yil
sanayi kesiminin % 10,5 dolayında büyüme kaydedeceği be!irlenmistir.
Bu durumda, GSYiH içinde tarım kesiminin payı 0/ 0 247 den
% 23,8'e düşmüş ve sanayi sektörünün payı % 22,3'den % 2? 8'0 \fükselmiştir. Anc.ak yapısal değişmenin kritik
noktayı aşarnedı[!: ortadadır-
~
19-
Yaptığımız
hesaplamalara
göre 1976 yılında, kişi başına düşen
milli gelirin 950 doları aştığını bu arada kaydetmekte yarar
·3 Tarımsal Oretm:
vardır.
sektöründeki % 8,8'1ik gelişmeye karşılık, Temmuz ayı tahminleri, içinde bulunduğumuz yılda tarımdaki gelişmeyi
faktör fiyatiariyie % 4 olarak belirl.emiştir. Böylece 1976 yılı Programında öngörülen % 3,7'1ik gelişme hızının üstüne çıkılmış olmaktadır.
Geçen yıl tarımsal üretimin rekor düzeyde seyrettiği düşünülürse, 1976
yılında ulaşılan gelişme hızının hiç de küçüms.enmeyecek bir oran olduğu söylenebilir.
Gerçekten, içinde bulunduğumuz yılda hava şartlarının ve yağış­
ların müsait olması, tarımsal üretimi olumlu yönde etkilemiştir. Ancak,
tabiat şartları yanında son üç yıldır üstüste kaydedilen gelişmede,
özellikle buğday başta olmak üzere, 1974 yıJında taban fiyatların istikrarlı uzun bir dönemi müteakip birden önemli oranlarda yükseltilmesinin, 16.5.1976 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7/11833 sayılı bir
Kararla sun'i gübr:e fiyatlannın dünya fiyatlan da nazara alınarak dCı­
şürülmesinin, tarımda, başta traktör olmak üzere makinalaşmanın yaygınlaşmasının etkisi inkar edilemez.
1975
yılında tarım
1975 yılında 28 bin adedi aşan yerli traktör üretimine ilaveten
40.910 adet traktör ithali için 231. milyon doların üzerinde döviz tahsisi yapılmıştır. 1976 yılında ise üretim rakamı henüz elimizde olmamakla beraber, ilk 6 aylık dönemde 25.450.- Adet traktör için 122,3
milyon dolarlık döviz tahsisi yapıldığı bilinmektedir. Yıl sonuna kadar
traktör ithalinin 50 bin adedi aşması mümkündür. Yerli traktör sanayi
tevsi projelerinin bekletilmesi, traktör ihtiyacımızın gittikçe artan
önemli bir bölümünün doğrudan ithal yoluyla karşılanmasıila yol açmış ve dahili satış fiyatlarına, ilişkin taleplerinin sonuçlandırılamama­
sı, satışlarda spekülatif hareketleri yakınma konusu yapmıştır.
Geçen yıl olduğu gibi, bu yıl da taban fiyatları ihracatı engellemiyecek şekilde saptanmış ve genellikle üretici ile ihracat arasında bir
denge kurulmasına çalışılmıştır. Bu yıl, g.eçen yıla nazaran taban fiyat
yönünden pamukta % 30, Tiftik, yaşkoza, kuru incir, şeker pancarında
% 15 dolayında, buğday, haşhaş kozası ve çey yaprağında % 9-13,
çavdar, fındık, ayçiçeği tohumunda % 4-5 arasında artış sö:':konusudur. Ancak, ayçiçeği tohumuna ilişkin taban fiy·at uygulaması tartışıla­
bilir. Ayçiçeğine uygulanacak taban fiyatın üretimin artınlabilmesi,
ekim sahalarının azalmasının önlenmesi için buğday tab.an fiyatının
2,5-3 misli olması görüşü hakimdir.
Ote yandan tütün ihraç fiyatının geçen yılki düzeyinde olmasına
karşılık, destekleme fiyatının yüksek olması ihracatta tıkanıklıklara yol
-20-
açmıştır.
Taban fiyat uygulamasına ilişkin diğer bir eleştiri konusu, fimümkün olduğu kadar erken ilan edilmesidir. Bu yıl son senelere
kıyasla fındık, çekirdeksiz kuru üzüm, ayçiç.eği, pamuk için bir gecikmeden söz edilebilir. Şüphesiz zamanında ilan sorununun çözümü, dış
piyasalan sürekli ve yakı,ndan izieyecek ve ileriye dönük dünya fiyatlarına ilişkin tahminleri değerl.endirebilecek bir organizasyonun Hükümet bünyesinde teşkili ile mümkün olabilecektir.
1976 yılında Özellikle buğday üretiminin, 14.750 bin tondan 15.750
bin tona yükselrnek suretiyle kendi rekorunu yenilediğini C% 7) ve
mahsulün depolanma ve muhafazasının sorun halini aldığını görüyoruz. T.M.O.'nin yeni silo yatırımlarını acilen gerçekleştirmesinin zaruri hale geldiğine bu arada işaret edelim. Diğer hububat çeşitleri üretiminin genellikle geçen yılki düzeyinde bulunduğunu söyleyebiliriz.
Mercimek üretimindeki artışlar bir yana, bakiiyat ~ekol.tesinin geçen yılki düzeyinde olduğu söylenebilir.
Ote yandan, şeker pancarında, 7.900.000 ton, tütünde 250 - 267
bin ton, zeytinde 1 milyon ton olmak üzere, ayrıca sebze ve meyva
ürEftiminde artışlar izlenmektedir. Resmi rekolte tahminleri, özellikle
yatın
tonu bulacağını göstermektedir. Ancak bu konuda 340 bin ton!a <50
bin ton arasında değişen çeşitli tahmin rakamlarına tesadüf edilmektedir. Bununla beraber, uygun hava şartlarının da etkisi ile rekoltenin
geçen yıldan fazla olduğu söylenebilir.
Pamuk (476 bin ton) üretiminde ise küçük gerileme sözkonusudur.
1976 yılında, bir önceki yıl meydana gelen beyaz sineğin mahsulün
büyük kısmını tahrip etmesi, üreticinin ekim sahasını azaltmasına neden olmuşsa da, bu dönemde yürütülen etkin mücadele sonunda, beyaz sinek tehlikesi hemen hiç hissedilmemiş ve verim r.ekor düzeye
ulaşmıştır. Buna karşılık, Ekim ayı ortalarındaki aşırı yağışlar, toplanamayan pamuk ürününü olumsuz yönde etkilemiştir.
1975 yılında 317 bin ton olarak gerçekleşen fındık rekoltesind.e,
içinde bulunduğumuz yılda gerileme sözkonusudur. 300 bin tonluk resml tahminlere karşılık, son piyasa tahminleri 1976 fındık rekoltesinin,
210-220 bin ton civarında gerçekl.eşebileceğini göstermektedir.
Sabit fiyatlarla milli gelir tahminlerine göre, balıkçılık kesiminde
geçen yıla nazaran, bu yl'l % 10 dolayında gelişme izlenmektedir. istanbul Balıkhanesi kayıtlarında, Ocak-Eylül dönemi itibar;iyle 1976 yı­
lında bir önceki seneye nazaran daha fazla işlem olduğu anlaşılmak­
tadır. Bununla beraber balıkçdığımızın arzulanan düzeye ve açık deniz bahkçılığı aşamasına ulaşamadığı bir gerçektir.
Bir yıl önceden, gelecekteki tarımsal ürünler üretim tahminlerinin yapılması so.n der.ece güç ise de, verim artırıcı ve tabiat şartları-
-21-
nın etkisini azaltıcı tedbirler ve gerçekleşmelerden kuvvet alarak ve
1976 yılı son üç ayındaki uygun yağış ve rutubet durumunu da gözönünde bulundurmak suretiyle, 1977 yılında hiç değilse, bu yılki tarım
sektörünün gelişme hızına yaklaşan bir gelişme beklenebilir.
4 -
Sınai
Oretim :
Daha önce % 9 dolaylarında bulunduğu açıklanan sanayi kesiminin '1975 yılı gelişme hızının, son tahminlere göre hayli düşük olduğu
anlaşılmaktadır. Gerçekten bu sektörün geçen yılki gelişmesi sadece
% 2,1 düzeyinde kalmı~tır. imalat alt sektöründe bu oran m sadece
% 0,7 olduğunu belirteiim. Bu iki tahmin arasındaki farkın büyüklüğü
ilgi çekicidir.
1976 yılına ilişkin ilk geçici tahminler ise, bu yıl sanayi kesiminin
% 10,5 dolayında gelişeceğini göstermektedir. Bu oran geç.en yıla göre önemli bir gelişmeyi işaret etmekte ise de, 1976 yılı programının sanayi sektörü için öngördüğü % 11 ,2'1ik katma değerin altındcıdır. Ancak, yılın ilk (5) ayına ait üretim rakamıanna göre hesaplanan sanayi
kosimi gelişme hızının, program hedefine yaklaşacağı sonucuna bizi
ul2ştıran bazı göstergeler mevcuttur.
Gerçekten yılın ilk (5) aylık dönemine nazaran Ocak - Temmuz
döneminde üretim hızı, kok kömürü, linyit, PVC, suni gübre, ham demir, demir cevheri gibi maddelerde daha yüksektir. Buna mukabil biister bakır ve krom cevheri üretimindeki düşüşlerin daha belirgin hale
geldiğini de kaydetmek gerekir.
Diğer taraftan, ilk (7) aylık dönem itibariyle hammadde ve yannıamu! ithalatının mıktar olarak, geçen yda göre ~~~ 25 arenında artış
göstermiş olması sınai üretimin olumlu bir seyir izleyeceği yolundaki
tahminimizi desteklemektedir.
imalat ve madencilik sanayiindeki genel gelişme alt kesimler itibariyle farklı bir seyir izlemektedir. Gerçekten ilk 7 aylık verilere göre bellibaşlı temel. maddelerden PVC C% 14), çimento C% 18, 1), suni
gübre (% 16), ham demir C% 31), kokkömürü (% 34), linyit C% 9) gibi
ürünlerde geçen yıla nazaran onemli gelişmeler kaydedilmiştir. Şişe
ve cam eşya,. otodış lastiği, alüminyum mamulleri, çelikhane mamulleri, safkükürt, alkollü içki vs. gibi mamullerde de gelişmeler izlenmektedir. Buna mukabil, baştablister bakır C% -44), ham petrol C% -13),
krom cevheri C% -33), manganez C% -44), kütük C% -47), gibi maddeler geçen yıla göre öretim düşüşlerine konu olmuştur.
Görüldüğü üzere.. genellikle madencilik sanayiindeki
gelişmeler
yetersiz v.e hatta bir kısım ürünlerde olumsuzdur. Nitekim, bu kesimin
sadece % 2,4 oranında gelişme kaydedeceği tahmin olunmaktadır.
1976 yılında elektrik, gaz ve su alt kesiminde beklenen katma de-
-22-
% 21,7 düzeyindedir. Gerçekten elektrik üretimi Ocak- Temmuz dönemi de, geçen yılın aynı dönemine nazaran, % 18'1ik bir gelişme kaydetmiştir. Bu dönemde termik elektrik üretiminin % 0,4 ora"
nında gerileme kaydederken, hidrolik elektrik üretiminin % 50'ye ya~
kın artış göe.ttermesi sevindiricidir.
Sanayi kesiminin üretiminin istenen ölçülerde gelişemernesi ve
dış rekabet gücüne kavuşamamasının
belli başlı nedenleri arasında
yer alan, ham madde ve yardımcı maddelerin dünya piyasa fiyatlan
üzerinden temin olunamaması ve sık sık meydana gelen elektrik kesilrneleri ve voltaj düşüklükleri gibi genel sorunları yanında, yıl içinde kendini hissettiren işçi-işveren anlaşmazlıkları da, üretimin zaman
zaman durmasına neden olmuştur. Gerçekten, bölgemizdeki bir çimento fabrikasının, faaliyetini bu n.edenle bir süre tatil etmesi, darlık ve karaborsaya sebep olmuştur. Ayrıca şişe ve cam sanayiindeki,
rafinerilerdeki grevler üretimi olumsuz yönde etkilemiştir.
Bu arada, dünya konjonktürüne uygun olarak, pamuk ipliği ür.etim ve ihracatında özellikle yılın ilk yarısında hızlı gelişmeler kaydedilmiştir. Ancak, pamuk ipliği fiyatlarındaki hızlı
yükselişin pamuklu
mensucat üretimini olumsuz yönde etkilediği ifade edilebilir.
Talebin y.eterliliğine rağmen, özellikle dayanıklı tüketim malların­
da ise, üretimi etkileyen belli başlı faktörler arasında fiyat kontrol uygul.aması gelmektedir. 17 Eylül 1976 tarihli Resmi Gazetede yayımla­
nan 28 sayılı bir tebliğ ile Fiyat Kontrol Komitesi fonksiyonunu yitirmiş olmakla b.eraber, kontrol kapsamındaki maddelerin toptan ve fabrika satış fiyatlannın 3003 sayılı kanuna göre Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespitine devam olunmaktadır.
ğ,er artışı
Yılın ilk yarısında ticaret kesimi yanında sınai üretimi
olumsuz
yönde etkileyen diğer unsurlar döviz darboğazının sonucu olan transfe:· gecikmeleri ile, özellikle yaz aylannda kendini hissettiren likidite
darlığı olmuştur. Bilindiği üzere, bu yı! kronik hale gelmiş mevsimlik
likidite darlığının ağırlaşmasına, ithalat bedellerinin 5 işgünü içinde
Merkez Bankasına devrini öngören 2 Haziran 1976 tarih v.e 166 sayılı
Tebliğ uygutaması önemli rol oynamıştır.
Sonuç olarak, bazı olumsuz faktörlere rağmen, yeni bazı büyük
devreye girişinin de olumlu etkisiyle, geçen yıla nazaran
sınai ü~etimin daha sağlıklı bir gelişme içinde olduğunu söyleyebiliriz·.
yatırı 1 mlann
5 -
Diğer Sektörleırdeki Geli1şme :
ilk tahminler, 1976 yılmda ticaret kesiminin % 9,4; ulaŞtırma kesiminin % 11 ,7, in.şaat kesiminin % 8,1 ve konut sektörünün % 7,8 ora~
nında gelişme kaydedeceğini göstermektedir. Diğer bir deyişle, geçen
-23-
yıla
nazaran ticaret ve ulaştırma. kesimleri gelişme hfzında bir düşüş
sektöründe % 4,4'den % 8,1 'e ulaşıl.arak bir canlanma umulmaktadır. Ancak konut üretimi gelişme hızının da geçen yıla göre düşeceği söylenebilir.
Ancak, tarımdaki gelişme yanında, sınai üretimde beklenen nisbi
iyileşmenin ticaret ve ulaşım sektörlerinde
beklenenin üstünde gerçekleşmelere yol açacağını ifade edebiliriz.
Ocak-Haziran dönemi itibariyle inşaat ruhsatları, 1975'e göre yüzölçümü v,e takdiri kıymet olarak, sırasiyle, % 16,6 ve % 29,4 artış kaydetmiştir. Yüzölçümü itibariyle, sosyal ve kültürel yapılarda gelişme
,o/o 64,1 oranında iken, sınai yapılarda % -0,9 oranında bir gerileme
görülmektedir.
iskan raporlarına göre ise, aynı dönemde geçen yıla nazaran yüzölçümü v,e takdiri kıymet olarak sırasiyle % 11 ,4 ve % 19,9 oranların­
da artış kaydedilmiştir. Yüzölçümü olarak en büyük artış % 44,0 oranı ile ticari yapılarda, % 21,1 oranı ile sınai yapılardadır.
iskan izinlerine göre düzenlenen istatistiklerden, yapıların ortalama m2 maliyetinde % 7, inşaat ruhsatlarına göre düzenlenen istatistikl.erden ise % 15 maliyet .artış meydana ge!digi hesaplanmaktadır. Ancak, gerçek durumun bu oranların çok üstünde olduğu söylenebilir.
Odamızca düzenlenen toptan eşya fiyatları
indeksi bünyesine giren
inşaat malzemeleri fiyatları ilk C9) ay içinde 34,4 oranında artış kaydetmiştir. Fiyat artışında '% 94 iLe tuğla başta gelmekte, bunu kereste
C% 43,2), çivi C% 39,3), petrol C% 33), kireç (o/o 29,2) ve çimento
C% 18,9) iz.lemektedir.
ve
inşaat
6 -
Yatırımlar:
Elde edilebilen göstergeler, yılın ilk C7) aylık dönemi itibariyle yafaaliyetinin g.eçen yılın üzerinde olduğunu göstermektedir.
Gerçekten Ocak-Ağustos dönemi itibariyle inşaat, malzemesi satışları geçen yılın üzerinde gerçekleşmiştir. Mesela çimento satışla­
rındaki bu dönem itibariyle artış % 20 düzeyindedir.
Aynı dönem itibariyle yatırım malları ithalat hacmindeki artış, geçen yıla göre % 23 oranındadır.
Bunun yanında, ilk C7) aylık dönemde Devle,t Yatırım Bankası yatırım kredisi ödemelerinin 1975'in aynı dönemine göre % 18,4 azaldığı,
buna karşılık, özel sektörü finanse eden iki ihtisas bankasının yatırım
kredisi ödemelerinde 1975'e göre % 18,3 artış kaydettiği görülmekte~r.
.
tırım
Bununla beraber, iskan raporlarından, yüzölçümü cinsinden sosyal ve kültürel yapılarta ticari yapılarda görülen artışa karşılık, sınai
yapılarda geçen yılın ilk 6 aylık dönemine kıyasla bu yılın aynı döne-24-
% 20'1ik bir
artış görülmekte olduğunu da kaydetmekte yarar
Ancak, inşaat faaliyetinin yaz ayi'annda yoğunlaştığı nazara
alınarak, bu oranın bilahare yükselmesinin kuvvetle muhtemel olduğu­
nu söyleyebilii"iz. Ote yandan, sınai yapıların büyük bir bölümünün,
belediye sınırlan dışında bulunduğu ve dolayısiyle iskan raporlarına
göre düzenlenen istatistikierin bu tür inşaatları tam olarak yansıtma­
minde
vardır.
dığı unutulmamalıdır.
Aynı şekilde,
7 aylık dönemler itibariyle, D.Y.B.'nın sözleşmeye
bağladığı yatırım kredilerinin bir önceki yıla göre % 18,4 arttığı, özel
kesimi finanse eden iki bankanın yatırım kredisi onaylarının ise % 28,3
fazla olduğu gözönünde bulundurulursa, yılın ikinci yarısından itibaren de yatırımların olumlu gelişmesini sürdürdüğü ifade edilebilir.
Böylece, 82,9 milyar liralık kamu ve 63,5 milyarlık özel olmak üzere,
1976 yılı toplam 146,4 milyar liralık yatırım hedefine yaklaşmada büyük bir eng.el bulunmadığı, sadece transfer zorlukları dolayısiyle kamu
sektörü yatırımlarında bazı gecikmeler olabileceği söylenebiiir.
Bu arada, kamu sektörü yatırımlannın kuruluş yeri seçiminin politik mülahazalardan uz-ak ve ekonominin gereklerine uygun bir biçimde yürütülmesi ve bunların sağlam proje ve finansman kaynaklurma
dayandınlması gereğine işaret edelim.
Ayinca, motor sanayi.i, traktör üre,timi gibi tevsi ve yeniden ku~
ruluş projelerinin gerçekleşmesini önley.en veya geciktiren bürokratik engellerin kaldırılması icap etmektedir.
Ozel yatırımlara ilişkin diğer bir sorun, teşvik tedbirleri uygulamasında ortaya çıkmaktadır. Her geri kalmış bölgeye yapılacak her
türlü yatırımı aynı oranda teşvik yerine selektif bir yatırım teşvik politikası izlenmeli ve sanayii yurt çapında her il ve ilçeye götürmek yerine, Anadolunun belli bölgeterinde belli sanayilerin yoğunlaştırılması
politikası izlenmelidir.
Program kararnameleri istanbul Bölgesinde tevsi yatırımlarının
olanak verdiği halde, uygulamada tevsi yatırımlarının dahi
bu bölgede_ teşvik tedbirlerinden ya:rarlandırılmadığı genel şikayet
konusudur. Oretimin Qeliştirilmesini önleyici, firmaların AET işletme
büyüklüğü ölçüsüne yakl.aştırılarak dış rekabet olanağı. kazanma politikasına ve rasyonellik kavramına
aykırı olan bu gibi uygulamalara
son verilmesini ümit etmekteyiz.
teşvikine
7 -
Para ·ve Kredi :
Tedavüle çıkarılan banknot hacmi 26 Kasım 1976 tarihinde, geçen
% 26,8 oranında artarak 52,30 milyon liraya· ulaşmış­
tır. Haziran ayı ortalanna kadar sabit düzeyde seyreden ve hatta alı-
yıl sonıma göre
-25-
nan döviz kr:edi karşılıklarının Türk lirası olarak pasif hesaplarda tu"
tulması ve birden artan döviz .alacaklıları karşılıklan nedeniyle Mayıs
ayında gerileyen banknot hacmi, Haziran ayından sonra hızlı bir gelişme göstermiştir.
Banknot hacmini artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör; Merkez Bankası kredilerindeki gelişme olmuştur: Gerçekten Merkez Bankası kredileri, geçen yıl sonuna göre 35.345 milyon lira, diğer bir deyişle % 53,6 oranında artarak, 101.170 milyon lira düzeyine erişmiş­
,tir. Merkez Bankası kredilerinin aylık dağılımı incelendiğinde Haziran
ayına kadar, kr:edi hacminin önemli bir gelişme göstermediği hatta zaman zaman gerilediği müşahade edilmektedir. Haziran sonu ve Temmuz sonu itibariyle 1O milyonu n üzerinde sıçramalar, bilahare daha az
oranda olmakla beraber sürekli artışlar göze çarpmaktadır. Merkez
Bankası kredilerindeki
bu gelişme, ithalat bedellerinin (5) iş günü
içinde Merkez Bankasına devrini öngören 2 Haziran 1976 tarih ve 166
sayılı tebliğin Merkez Bankası kaynaklarını zorlamaları ile başlamış ve
bilahare tarımsal üretimin yavaş yavaş idraki ile, tarımsal ürünler mlibayaası için, Merkez Bankasınca açılan kredilerin kullanilması ile devam etmi:,)tir.
Banknot hacmini daraltıcı en önemli etken ise, pasifteki muhtelif hesabının artışı olmuştur. Bu hesapteki g_eçen yı! sonuna göre meydana gelen artış % 73.3'dür.
Yukanda da değinildiği üzere, 166 sayılı tebliğ ile muhtelif heolumsuz etkisi özellikle Haziran ayı içinde kendini hissettirmiştir.
Hazinenin, Merkez Bankasından almış olduğu kr.edilerin, bu
bankaya geri dönmesi; K.i.T. ile tarım ürünleri destekleme finansman;
ile görevlendirilen kuruluşların aldıkları kredileri Merkez Bankasına
ödemelerinin yoğunlaşması; Devlet Yatırım· harcamalarınm yılın ilk
yarısında asgariye inmesi; ihracatın düşük, ithalatın ise yüksek düzeyde devam eı;mesi gibi belli başlı faktörlerin etkisi ile hemen her
yılın ilk yarısında izlenen likidite darlığı, bu yıl sözkonusu tebliğin uygulaması ile çok daha ağır bir şekilde hissedilmiş ve ilk anda banka"
lar, kendi kaynaklarından 2,7 milyar TL. gibi bir likit kaynağı Merkez
Bankasına intikal ettirmek zorunda kalmışlardır. Bununla beraber, kı­
sa sürede Merkez Bankası kredilerinin artıniması suretiyle bu olumsuz etki tedricen bertaraf edilm'iştir. 1 Ekim 1976. tarihi itibariyle geçen yıl sonuna göre kamu kesimine açılan Merkez Bankası kredileri
% 51, özel krediler ise % 46,6 gelişme kaydetmi$tir.
sabının
Toplam banka kredilerinde ise 1975 yılının ortalannda başlayan
DÇM girişlerindeki azalmaya paralel olarak 1976 yılının
yarısında tedricen hızını kaybetmiş ve 166 sayılı tebliğin etkisi ile
hızlı gelişme,
ilk
____. 26
~
Haziran ayında bir duraklama kaydetmiştir. Toplam kredilerin sektörlere dağılımı incelendiğinde ticarı ve tarımsal kredilerin Haziran ayın­
da gerilediği görülecektir.
Geçen yılın ilk 8 aylık döneminde toplam banka kredileri, % 18,2
oranında artarken bu yıl artış hızı % 11 'e inmiş ve Ağustos sonunda
154,2 milyar TL. na ulaşmıştır. 1976'daki gelişme hızı ticari kredilerde,
% 25,4'e karşılık % 15,6, tarımsal kredilerde% O,S'e karşılık %-5,2
ve sınai kredilerde % 19,2'ye karşılık% 17,0 olmuştur.
Toplam banka rnevduatına gelince, 1976 yılında bir duraklama sözkonusudur. Gerçekten toplam banka kredileri 1975 Ağustosunda bir
önceki yıl sonuna göre % 10,8 oranında gelişme kaydetmişken, bu yıl
;:ynı dönemdeki gelişme % 3,7 oranında kalmıştır. (137 ,3 mi iyon TL.).
Bu durum tasarruf mevduatı ile vadesiz mevduatta daha belirgindir.
Şöyle ki, 1975 ve 1976'nın ilk 8 ayi'ık dönemlerindeki gelişme sırasiy­
le tasarruf mevduatı % 9,4'e karşılık % 1,8, vadesiz mevduat % 10,5'a
karşı % 1,3, vade! i mevduat % 7,6'ya karşı % 2,6 ve ticari mevdua,t
% 9,6'ya karşılık % 5,2 olmuştur.
Mevduattaki bu duraklama, DÇM hesaplarındaki girişlerin aza!"
ması ve bir ölçCıde de banka ikramiyelerinin 1975 sonunda kaldırıl­
mış olmasına bağlanmaktadır.
8 -
Fiyat Harıak:etl:eri : ·
1976 yılında diğer OECD ülkeleri genel fiyat seviyesi ılınılı da olsa düşüş kaydederken, Cılkemizde geçen yıl duraklayan enflasyon hı­
zı bu yıl tekrar hızlanmıştır. 1975 yılında toptan eşya fiyatlan indeksi
% 11,4 ve geçinme indeksi % 21,7 oranında artış ğöstermişti. Bu yıl
toptan eşya fiyatları indeksinin en iyimser tahminle % 18c19 oranında
atacağı söylenebilir. Gerçekten Ocak-Eylül 1976 döneminde toptan
eşya fiyatları indeksi% 15,3, istanbul ücretliler geçinme indeksi % 8,6
oranında yükselmiştir.
Geçen yılın aksine iki indeksirı artış hızı arasındaki fark, bu yıl
ham ve yarı mamul ve sınai mamul fiyatlarının gıda maddelerinden daha hızlı artmasının sonucudur.
Gerçekten toptan eşya fiyatlan indeksi bünyesine giren iptidai
maddeler, madenler, inşaat malzemesi ve mensucat kalemlerindeki fiyat artışları genel indeks artışının üzerindedir. Geçinme indeksini olum8uz yönde etkileyen unsür ise, kira ve ev bakımı alt grubu:xlaki
olağanüsteı fiyat artışlan olmuştur.
Ote yandan, ·genellkle yaz' aylarında meydana ç;elen gerilemeler
bu yılki toptan eşya fiyatlan indeksinde müşahade edilmektedrr.
Maltim olduğu üzere, iktisadi Devlet Teşekküllerinin ve tarım
-27-
ürünleri destekleme alımlarının finansman ihtiy{lcının Merkez Banka.,.
ve bu borçların zaman zarnan konsalidasyonı...ınun neden olduğu
moneter kökenli enflasyon, ekonominin
bünyesel dengesizliği ile hızlandırmaktadır. Diğer bir deyişle, her yıl
olduğu gibi bu yıl da, ilk 6 ayda ekonominin ihtiyacı olan likit kaynaklan artış göstermemiş, ikinci yarıdan itibaren emisyon hacmi hızlı artmıştır. Şüphesiz bu eğilim farklılığı, geniş ölçüde ekonomide tarım kesiminin nisbi öneminin bir sonucudur. üzeilikle sonbaharda emisyon
hacminin birden hızlanması fiyatlar üzerindeki etkisini, müteakip yılın
ilk üç ayında göstermekte ve bilahare, ortaya çıkan kronik likidite
darlığı, yaz aylarında fiyat düşmelerine veya bu yıl olduğu gibi fiyat
.artış hız·ında yavaşlamalara neden
olmaktadır. Ancak, fiyatlar aşağı
doğru - rijit olduğundan, bu fiyat düşüşleri veya fiyat artışı hızındaki
düşüşler, daha önce meydana g.elen artışiarı telafi edecek düzeyde
olmamakta ve fiyatlar genel seviyesi daha yukarda dengelenmektedir.
Ayrıca, yerli sanayiin korunmasına yönelik dışticaret politikasının
serbest piyasa üzerindeki olumsuz etkisi, maliyet ve fiyat yükselişle­
rinde etken olmaktadır.
Bu genel etkenler dışında 1976 yılında, özellikle harn madde ve
yan mamul dünya fiyatlarındaki artışiann ekonomiye yansıdığını söyleyebiliriz. Gerçekten yılın ilk çeyreğinde dış piyasalarda ham madde
fiyatlarının sıçramalar kaydettiği ve sürekli artış eğilimini sürdürdüğü
görülmektedir. 1975 yılında, sınai üretimin yeterli gelişmeyi gösteremernesi ve taLebin altında kalmasının, fiyatlar üzerinde etkisi olmuş­
tur.
Bu arada, ham ve yarı mamullere Hükümetçe yapılan zamlar direkt ve endirekt etkisi göstermiştir. Bu cümleden olarak, çimento, de-.
mir v.e teneke fiyatlarına yapılan zamları ve orman ürünleri fiyatların­
daki yükselişleri örnek gösterebiliriz. Uzun süredir fiyat kontrolü baskısı altında bulunan mamul ve yarı mamul fiyatları da çözülmeye başla­
mış olup, önümüzdeki günlerde bu mal grubundaki zam taleplerinin
kabulü kaçınılmaz bir hale geleoek v.eya indeksiere yansıyacak şekil­
de resmiyete intikal edecektir.
sı kaynaklarından karşılanması
Bu arada, 17 Eylül 1976 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan
bir
tebliğle, Fiyat Kontrol Komitesinin fonksiyonunu yitirerek, güçlüklere
yol açan bir formalitenin ortadan kaldırıldığı, ancak 3003 sayılı Kanuna
göre toptan satış fiyatları üzerindeki kontrolün devam ettiğine işaret
edelim.
Yukarıda açıklanan dış etkenler ve geciktirilmiş .enlasyon yanın­
da, Haziran ayı sonunda asgari işçi ücretlerinde yapılan '%50 oranın­
daki artışın, yılın toplu sözleşme dönemi olması ve yoğunlaşan .grevle-
-28-
rin, doğrudan ve dol.aylı şekilde maliyetl.ere ve fiyatlara yansımış olduda kaydetmek gerekir.
Bina inşaat matiyetlerindeki hızlı artış yanında, konut ve işyeri
arz ve talebindeki dengesizliğin giderek artması ticarethane ve konut
kiralarında, özellikle yılın ikinci yarısından itibaren önemli sıçramalara
yol açmış ve bu olgu doğrudan ve endirekt olarak fiyatlar genel seviyesine y:ansımıştır.
işçilik artışları yanında dış piyasaların canlılığı, dahili pamuk ipliği ve pamuklu mensucat piyasasına da yansımış ve özellikle iplikte
sürekli artışlar izlenmiştir.
1977 yılında fiyat artışlarının hız·ını sürdüreceğini gösteren emareler mevcuttur. Dış piyasalarda ham madde ve yarı mamul fiyatlanndaki artış temayülü, fiyat kontrol baskısının zorlanması yanında kamu
harcamalarında, kamu gelirlerindeki artış üstünde meydana geleceği
umulan öneml artışlar, bu tahmini desteklemektedir.
ğunu
Gerçekten, 1977 yılında memur maaşları katsayısında muhtemelen bir artışın getireceği munzam yükün veya en azından ücretiere iliş­
kin vergi istisnalarındaki yüks.eltme gereğinin dağuracağı gelir düşüş­
lerinin, lll. Beş Yıllık Kalkınma Planının son yılı olması dolayısiyle öngörülen veya gerçekleşmemiş yatırımların tamamlanmasına yönelik
gayretierin ve politik bazı mülahazaların, kamu maliyesini etkiteyeceği
tahmin olunabilir, Bunun yanında,. destekleme alımlarına tabi tanmsal ürünler taban fiyatlarının saptanmasında, 1977 yılında politik etkenlerin hakim olması durumunda genel fiyat düzeyinde daha hızlı artışl:ar izLenebilecektir.
9 -
a)
Dış
Ekonomik ilişkiler :
ihracat :
1975 yılında rekor düzeye ulaşan dışticaret açığı ve buna neden
olan ihracatımızdaki gerileme, aslında konjonktürel nedenlere dayanmaktadır. Gerçekten 1974 yılının ikinci yarısından sonra örtaya çıkan
sanayileşmiş ülkelerin maruz bulunduğu ekonomik kriz ile, ham petrol. fiyatlarındaki olağanüstü yükselişin de etkisi ile beliren talep azalışları ihn:ıcatımıza olumsuz yönde yansımıştır. Şüphesiz, bu olumsuz
gelişmede, petrol üretici ve ihmcatçısı olmayan gelişme yolundaki ülkelerin maruz bulundukla~ı ödeme zorluklarından doğan ithalat kısıt­
lamaları da rol oynamıştır.
Talep yönünden gelen bu olumsuz faktörlere paralet olarak, 1974
yılı o;-talanna doğru tepe noktasına varan hammadde fiyat artışlarının,
bu tarihten itibaren sürekli d üşmeye başlaması, ticaret hadlerini bozucu yönde etkilemiş ve ihracat gelirlerimizin azalmasını hızlandırmıştır,
-29-
191'6 yılı başlarında dünya konjonktüründe meydana gelen .değiş,­
me ve sanayileşmiş ülkel.er ekonomilerindeki ·canlanma yanında ihraç
mallarımız fiyatlarındaki olumlu gelişmeler
ihracatımızın geçen yıla
göre artmasına neden olmuştur.
Gerçekten Ocak-Ağustos· dönemi Itibariyle ihracatı m ız % 60,7
oranında artarak; 1.379 milyon dolara yukselmiştir. Ancak ihracattaki
bu artışın, yılın ilk 6 ayında özellikle geçen yıl elde kalan pamuk ile
pamuk ipliği ve mensucat. ihracatında. meydana gelen gelişme sayesinde gerçekleştiğini belirtmek gerekir. Bunun dışında fır.dık ve tütün
ihracat gelirterimiz de ar,tış kaydetmiştir.
1976 yılında ihracatımızdaki gelişmede tarımsal ürünlerin rolü büyük olmuştur. Tarımsal ürünler ihracındaki ertış geçen yıla göre % 96,5
oranında iken, sanayi kesimi ihracatı % 22,2 dolayında gelişme göstermiştir. Böylece, toplam ihracat içinde tarımsal ürünlerin payı % 66,2
ye yükselirken, sanayi ürünleri ihracatı % 29,0'a gerilemiştir ki, bu
bünyesel eğilimi olumlu olarak nitelernek mümkün değildir.
Bu arada, madencilik ve taşocakcılığı kesiminde ihracatın % 0,5
oranında, 0,3 milyon dolarlık g.erileme gösterdiğini kaydedelim.
Bu arada, sanayi ürünleri arasında y.er alan tarıma dayalı marnuller ihracatında gerileme, diğer sınai ürünler ihr.acında ise % 50'ye
yaklaşan bir gelişme izlenmektedir. Tarıma
dayalı sınai ürünlerdeki
gerilemeyi, konserve, domates salçası, zeytinyağı gibi maddelere
AET'nun uyguladığı ithalat rejimine bağlayabiliriz.
Yukarıda değinilen, yılın ilk yarısında etkili olan istisnai faktörlerin etkisinin ortadan kalkması ile, ihracatımızdaki olumlu gelişmenin
tedricen gerilediği izlenmektedir. Nitekim Eylül sonunda geçen yılın
aynı dönemine göre ihrac.at artışı oranı % 51 ,3'e gerilemiştir. Ağustos
ve Eylül ayları ihracatının ise geçen yılın aynı aylarında yapılan ihracata nazaran düşüş göstermesi is.e ümit kırıcıdır. Yıl sonuna kadar ihracat hacmindeki büyümenin yeni ihraç sezonunda hasadı yapılmış
ürünlerin pazarlamasına bağlı olacağı, ancak iyimser bir tahminle 1976
yılı toplam ihracatının 2 milyar dolara güçlükle ulaşacağı söylenebilir.
Hükümetçe girişilen ihracat seferberliği, v.ergi iade kapsamında
ve sisteminde yapılan olumlu değişiklikler, 15 Mart 1976 ve 2 Niısan
1976 tarihlerinde yapılan kur düzeltmelerine ilav.eten son olarak gerçekleştirilen, 27 Ekim 1976 tarihinde dolara karşı %3, DM'a karşı% 7
oranındaki kur ayarlamasına rağmen, ihracatımızın gerçekte ve istenen ölçüde bi:- sıçrama v,e hızlı gelişme ve yapısal değişme temayülü
göstermemesi ilgi çekicidir.
Ote yandan, 4 milyon tonu aşan buğday ihraç potansiyelinin, 2,5
milyon tonunun ihraç edilebileceği ve dolayısiyle 509 milyon dolarlık
--30-
bir gelir elde edil.ebileceği nazara alınarak içinde bulunduğumuz yılda
2,5 milyar dolarlık ihracat düzeyine ul.aşılacağı resmi. çevrelerce umulmuşsa da, Kasım ayına kadar, bu ihracat gerçekleşememiştir.
b)
ithalat :
Ağustos
sonu itibariyle itha!atımı-z geçen yılın aynı dönemine göre sadece % 3,9 oranında .artarak 3,19 milyon dolara yükselmiştir.
Bununla beraber yıl sonuna kadar ithalat değerinin 5,5 milyar dolara
yaklaşması beklenmektedir. Gerçekten, 19"16'nın ilk 9 ayında 4 milyar
doların üzerinde ithalat transferi yapıldığı ve yıl sonuna göre yapılan
transfer toplamının 5,5 milyar doları bulacağı ifade olunmaktadır. Sonbahar mevsiminde transferierin bekleme süresinin bir ay olduğu ilaç,
gübre, demir, petrol için yapılan transfer taleplerinin bekl.etilmediği,
açıklanmıştır.
Madde gruplan yönünden ayrıntıya inildiğinde, bu yıl yatırım malbuna mukabil hammadde ve yanmamul
ile tarımsal ürünler v.eya tüketim maddeleri ithalat değerlerinin azaldı­
ğı müşahade edilmektedir.
Sonuç olarak, ihracattaki gelişme ve ithalattaki ılımlı artış karşısında dışticaret açığımızın, geçen yıla nazaran 1976 yılında azalacağı söylenebilir.
Ancak, 1977 de daha büyük hızla artacağını tahmin ettiğimiz yatı­
rım harcamaları nedeniyle ithalatın artış hızının yükseleceği ifade edilebilir. Ithal fiyatlarındaki yükselme eğilimi ve ham petrol fiyatına yapılması umulan zam bu tahmini kuvvetlendirmektedir. ihraca,tta bir atılım gerçekleştirilemediği takdirde ekonomimizin, dış ticaret açığının
v.e döviz darboğazının etkisi altında kalacağını söyleyebiliriz.
Ancak, ithalatımızın % 96'sının yatırım malları ve sanayiin girdisi
olan ham ve yarı mamuller olduğu nazara alınarak, ithalat giderlerinde
kısıntı yapılmasının, ekonomimizde çok olumsuz etkileri olacağı gözden uzak tutulmamalıdır. Buna karşılık petrol tüketiminde tasarrufa
ve iç piyasaya yönelik tedbirler alınmasının kaçınılmazlığına işaret etmek g.erekir.
ları ithalatı değerinin arttığı,
c)
Işçi Dövizreri :
Bilindiği gibi 1974 yılında 1-427 milyon dol.ar olan işçi: dövizleri
1975 de 1.313 milyon dolara düşmüş;tür. işçi döviz gelirlerindeki bu
azalma üzerine baz.ı tedbirlere baş vurulmuştur.
Bu meyanda,
- 1.4.1976 tarihinde yabancı bir !>,lman bankası ile de anlaşma
yapılmak, Kredi mektuplu döviz tevdiat hesabı açma olanağı
getirilmiş,
..:..... 31 ·..:.....
DÇM ve Döviz Tevdiat
hesabı
ile bedelsiz: ithalat
arasındaki
ilişki kuv~etlendirilmiş,
işçi
dövizi kurunda ayarlamalar yapılmıştır.
bu tedbirlere rağmen, DÇM ve Döviz Tevdiat hesaplarında
beklenen gelişmenin gerçekleşmediği ve işçi dövi'Z'Ierindeki düşüşün
1976 yılı içinde devam ettiği görülmektedir. Gerçekten, geçen yılın ilk
8 ayında 872 milyon dolarlık işçi dövizi girişi bu yılın aynı döneminde
% 29 oranında azalarak 618 milyon dolara inmiştir. Yılın sonuna kadar
bu meblağın 1 milyar doları aşacağı şüphelidir.
Alınan
Kanımızca işçi
dövizleri girişini olumsuz yönde etkileyen faktörler
:
Geç,en yıla nazaran yurt dışına giden işçi sayısında artış olmakla beraber, bu çıkışlar daha önceki yıllara göre çok cüzidir. 1973 yılına nazamn yurt dışındaki işçi sayısı düşmüştür.
Ayrıca, kesin dönüş yapanlar, çıkış yapanların sayısından düşük olsa bile, bu iki grubun tasarruf güçlerinin çok farklı olduğu unutulmamalıdır. Gerçekten fert başına gönderilen döviz
ortalamasında son yıllarda düşüş mevcuttur.
Yurt dışında çalışan işçilerin büyük bir bölümü, Türkiye'deki
c-dl.elerini yanlarına aldırmışlardır.
Yurda giren işçi tasarrufları genellikle gayrimenkul alımına yöc
nelmektedir. Ancak bu eğilim son bir iki yıldır azalmıştır. Bir
kere, Türkiye'de gayrimenkul edinmek isteyenLerin büyük çoğunluğu bu amaçlarını gerçekleştirmişl.erdir.
Diğer taraftan
gayrimenkul fiyatlarındaki olağanüstü artışlar, yurt dışındaki
işçilerin tasarruf limitini aşmısıtır. Daha genel bir ifade ile, yurt
dışındaki işçilerin satınaldıkları malların fiyatlanndaki artışları,
işçi dövizi kuru ayarlamaları telafi edememektedir.
Başarısız sonuçlar ve kötü örnekl.er bir itimatsızlık havası yaratmış ve işçi dövizlerinin yurt içi yatmnıiara yönelmesini engellemiştir. Yurt dışındaki işçilerin satın alacakları hisse se~
netlerine kar garantisi ve bunlara isabet edecek karlara belirli
süre için vergi istisnası uygu!anmasının olumlu gelişmelere
yol açacağı kanısındayız.
Yurt dışındaki işçilerimizin büyük bir bölümün~rn B. Almanya'da çalıştığı bilinmektedir. Mark'ın son yıllarda süreidi değer
kazanması v,e bu eğilimini sürdüreceği inancı ile, gene B. Almanya'da enflasyon hızının, çok düşCık oluşu, tasarrufların
mark olarak tutulmasında etken olmaktadır.
şunlardır
-
-
-
Buna karşılık ülkemizdeki temcıyülün aksi yönde olması, mark tutma isteğini kamçılamaktadır.
-32-
Turizm ve diğer ödemeler denge.si kaleml'eri :
Kış turizmi yapılmayan ülkemizde, 1976 turizm mevsimi kapanmış
ve konu ile ilgLii iSıtatistikler yayımlanmaya başlanmıştır. OECD ve
IMF raporlarına göre, Türkiye 1976 yılında turizmden yaklaşık 2;4 milyarlık bir gelir sağlamıştır. 1 dol.ar 16, 5 TL. hesabı ile bu, 145,5 milyon dolara tekabül etmektedir. Oysa geçen yılki turiz:m gelirl.erimiz 201
milyon dolar olmuştur. Diğer bir deyişle bu yılki tUrizm gelirlerimizde,
geçen yılın Ocak-Temmuz dönemine göre 1976 yılının aynı dönemine
oranla % 11 ,B' lik bir düşme sözkonusudur. 1976 yılı kalkınma programında turizm gelirlerimizin 266 milyon dolar olacağı tahmin edilmiştir.
Böylec.e Programdaki rakamın ancak % 55'i gerçekleşebilmiştir.
Oderneler dengesinin diğer önemli kalemlerinde izlenen gelişme­
ler özetle .aşağıd,adır.
1976'nın ilk 7 ayında dış borç faiz ödemelerinin tutarı 111,5 milyon dolara çıkmıştır. Böylece geçen yılın eş dönemine oranla % 97,7'lik bir artış sözkonusudur. Dışarıya yapılan kar transferleri 1976 OcakT.emmuz döneminde % 53 artarak 28,2 milyon dolara yükselmiştir. Anı­
lan dönemdeki dş borç ödemeleri ise % 25 artış ile 63,8 milyon dolar
d)
olmuştur.
Ozel yabancı sermaye yatırımlan geçen yılın ilk 7 ayında 64,3
milyon dolar iken, 1976'nın eş dönemine gelindiğinde% 64,5 düş.erek
22,7 milyon dolara inmiş,tir. 1976 Ocak-Temmuz döneminde proje kredileri % 60 artarak 202,8 milyon dolara yükselmiştir. Yine .aynı dönemde DÇM hesaplan % 7,7 düşer.ek, 610 milyon dolar dolaylarında
kalmıştır.
-33-
IKINCI BOLOM
1976 YILI FAALIYET RAPORU
VE
1977 YILI IŞ PROGRAMI
lKINCI. BOLCIM
t916 'tl ll FAALIYET RAPORU 'lE 1977 YLLI
IŞ
PROGRAMI
GJRIŞ:
He.r cjönemin. getirdiği ekonomik koşulılar, iç ve dış ticar.etin gee.
faaliyetler .ve bu .faaliyetleri mümkün kılan hukuk.i ve
mali mevzuat ve öz.el sek.tör:ün gelişmesine ilişkin konular genel olar:ak yıU.ık iş programlarımızın esasını teşkil etmektedir. Bu amaçla
her yıl, Odamız Meslek Komiteleri üyeılerinden, 1977 yılı Iş Progra·
mında y.er almasını istedikleri konular görüş ve teklifleri istenmektedir. Bu yıl da, 539 Mes·lek Komitesi üyemizden özel. sektörfe ilgili genel ve kendi işkollariyle ilgili öz.el konularda tej.ql.ifteri .ı:fca .edilmiş,
ve az sayıda cevap alınmıştır.
.
.
Bu cevaplara v.e Opamız idari kadrosundan dertenen görüşlere
göre düzenlenen 1977 YIIı Iş Programımız içinde·, 1976 yılında, ben•
zer konulardaki faaliyetler de açıklanmı.ş bulunmaktadır.
·
Bilindiği gibi, yıllık çaltşmalarımızda Iş
Programl.arımız yanında
yıl zarfında ortaya çıkabi.lecek yeni' durum ve konular ile üyelerimiz
tarafından Odamıza bildiritecek görüş ve öneriler de önemli yer tutmaktadır. BU gibi durum, görüş ve öneriler de 1977 yılında gerekli
inc.eıleme!erin, değedendirmelerin .ve girişimlerin konusu yapılacaktır.
lismesir:ıe yaı:arh
~
'
'
'
'
~-rı
1-
EKONOMI POLITiKASINA tUŞKIN KONULAR :
1 -
Oz,el S.ektör He Kamru Sektörü Arasındaki Fark h Uygufamanın Onfenmesıi :
·
Ozel se·ktör ile kamu sektörü arasındaki farklı uygulamatamn önlenmesi, kamu sektörüne tanınan imtiyaz; inhtsar ve .ayrıca.tıklar:ın kal·dırıfması yo.tunda yapıtan çalışmalar Odamızı·n bellibaşlı uğraşılann­
dan birini teşkil etmektedir. Ser:best.rekabeti bozucu, kaynakların rag.
yonel dağılımını önleyi;ci bu gibi uygulamaların: ortadafl kaldırılmasına
-37..;.....
ilişkin görüşlerimizin işbaşındaki muhtelif Hükümetlere, çeşitli ve·Silelerle arzolunduğu malı}mlarıdır.
1976 yılında, Odaca tgıkiip edilen konular dışınd'a, yeni farklı uygulamaların tespiti, özel. kesimin hangi
alanlarında kamu kesiminin
faaliyet göstermesinden yakınıldığı konusunda tüm Meslek Komite·
Ieri üyeleri nezdinde bir anket yapılmıştır. Bu anketimiz umUlan ilgiyi
görmemiş olmakla beraber, Odamıza intikal ettirilen birkaç konu üzerinde yeni çalışmalar yapıl(maktadir. Bu cümleden olarak, özel-okulların ders araçlan ithaline gümrük vergisi uygulanrrıaması ,olanağı ko ..
nusu yeniden ele afınmıştır.
Odamızca :ele ~Jınan diger bır konu, Süt Endüstrlsi'Kurumunun
maliyetinin altında fiyatlarla peyilir satişının süt üreticisine Olan olumsuz etkisi yanında haksız rekabete yol açması sorunudur. Bu uygulamayı da içeren ç.eşitli sorunlar hakkında Odamizda ilgili kı.:in.iluşların
ve Gıcja.,Tarım ve. Hay'Vancdık Bakanlığının katılacağı brr· panel düzenlenmesLpiantanmış ol qp hazırlık çalışmaian. tarnamlanmaktadir. Deyamlı birnitelik çırzeden, öz.el ve kamu sektörleri arasındaki farkir üyQulamalann önlenmesine yönelik faaliyetlerimizin 1977 yi'lında 'da süi"~
.dyrüfeceği tabUdir.
i2. · .özel
a .·;.....j
Sektör.üın geliş~irilmesi
Geınlef
:
Otarak :
Aslında, .öze,l· sektörün .alt kesıimlerine ve çeşitli meslek dalılan7
na ait. sorunların çözümüne ilişkin Oda çalışm~ları, tüm sektörür:ı. ge,lişmesi gayesine matuf olmakla beraber! genel nitelikteki, bazı. çalışqıa
ve girişiml·erimiz bı,ı başlık;., altında toplanabilir.
·
Ozel sektörün geliştirilmesi konusu il.e ilgili o·larak yapılan ve yapılacak çalışmalanmızda, h ür teşebbüs. can:ıias.ına mensı..ıp bütüı:ı Oda,
Borsa ve kuruluşlarla işbirliği yapılması v.e mümkün olduğu kada~ göruş birliği sağlanması amacımızdır.
·
. Bu amaca uygun olarak 1977 yıl'ında önce şehrimiı:ve Marma~a ve
Trakya Oda· ve Borsalari'yle, sonra: da diğer Oda v.e ·.Borsalarla Hişki­
.11erlmizin. geliştirilmesine ö(lern verilecektir, Ayrıca özel sektörün so~
runlarının, ilimiz parlamenterleriyle düzenanecek topl~mtllarla yasama
organı na. da duyurulması için çalışma yapılacaktir.
..
Bu genel nitelikteki Çalışmalarımız arasında· 5590 sayıfı Kdnunun
tadilı kOnusunda: .sa:rfedi'l.en· çabalar; kıdem tazminatı yükümlülüğünün,
ücretiiierin h~.kları'na zarar vermeksizi n, özel sektörü ·çökertmeyecek
bir şekle dönüŞtü'rülmes;ir\e yönelik gir'işihılıer, öz~l teşebbüse zarar verici nitelikte gördüğümüz çe·şitlr meslek dallarında yürütülen boykOt ve
faaliyet durdurm& eylemlerinin önlenmesine yönelik gayeler He kali-
_, 38-
tı:ışjz maJ ,üretim ve ·dağıtımını önleyici etkin bir kontrol ve tahlil Iabo-
ratuan kurulmas; konusu'nd~ki girişimlerimiz sayılabilir.·.
. . .. ·· . .
1977 yılında, bir taraftan yürütülen bu girişimlerimizin gerçekieşi
tirilmesi için gereken Çaba gösterilecek ve ayrıca, ekon.omimiz
öze!
sektörün gelişmesi yönünden önem arzeden IV. Beş Yıllık Kalkınma
Planı hazırlıkianna kc:ltkıda bulunmaya gayret edilecektir.
ve'
b ......
Tanıtma Çalıı•m·alan
:
Ozel sektörü ve Odamızı dış ülkelerde ve kamu oyunda tanıtıcı
niteHkte girişimlerimiz devam etmektedir.
.aa.
Dış Tanıtma:
Dış tanıtmıa
faaliyetlerimiz, üyelerimiz v,e
Odamız açısından
yü-
rütülmüştür.
Dış ülkelerle ilişkikurmak isteyen üyelerimii yabanCI ülkelerdeki
benzeri teşekkOilerin yayın organlannda · mütekabiliyet esasına göre
bedelsiz o.larak isimleri duyurulmak suretiyle iş konulıarı bakımından
tanıtılmışlardır, Tanıtma . çalışmalarını hemen hernen bütün ülkeleri
kapsayan 139 ku~ul.uş ile tesis edilen anlaşmalar sonucu sağlanmak­
tadır. Odamız ihracatçılar adres kitabı da dış ülkelerdeki kuruluşlara
gönderilmektedir. Bu faaliyetlere 1977 yılında da devam olunacaktrr.
Odamızın
faaliyetlerini açıklayan 3 dilde bastırılmış tanıtma kitaziyaret eden yabancı delegasyonlara ve talep eden dış
kuruluşlara gönderilmiştir. Devre içinde Rus, Bulgar, Pakistan, Malezya, Alman, Macar, Avusturya, Bangladeş heyetleri vs. gibi çok sayıda
heyet Odamızı ziyaret etrniş, Islam IJI~eleri Konferansı münasebetiyf.e
'gelen delegasyorıa da dağıtım yapılmıştır.
Ote yandan, Türk özel sektörünü ve ülkemizi çeşitli yönleri ile tanıtmak gayesiyle; şehrimizJ ziyare,t eden Alman lise ve üniversite öğ­
rencilerinden Kurulu bir grup Odamızda ağırlanmışlardır.
bı şehrimizi
bb.
/Iç Tanıtma :
Odamızın
ve
faaliyetlerinin tanıtılmasında Oda Gazetesi dışında,
ve TRT ile kurulan ilişkilerle, Oda faaliyetlerinin iç bas,fnda yeteriribe yer alması konusunda çalışmalar yapılmak:.
diğer yayın organları
tadır.
~. Basın ile daha sıkı işbirliği kurulması çabaları 1977 yılındayoğuri'­
laştırılırken., Oda gazetemizin dahaetkin bir hale getiri.lmesi arnaciyle
çalışmalar yapılmaktadır. Bu konuda Basın Yayın ve Hc;ılkl·a ·Ilişkiler'
.Koınisyonu'nun görüş ve önerileri . de d'eğerlendiril,ecek ve özel
sektörle ilgili haberler ve önemli içti'hatlara da yayınlarımı:tda'yer ve"
rifecektic
-39-
Ayrıca, Ödamızın faaliyet ve çalışmalarını yapılan hizmetlere göre
tanıtıcı
niteHkte bir broşür hazırlanmış olup, broşürün basım işlemleri
tamamlanmıştır.'·
ll -
BAŞLlCA
EKONOMIK KONULARA ILiŞKIN
ÇALIŞMALAR.
1.
Fiyat Artışlarının Onlenmesl ve Fiyat Kontrof!üne IHşki'n
Çalışmıafar :
Fiyat Artışları,
üzere geçen yılki nisbi duraktamaya karşılık 1976 yılında
fiyat ar:tış hızı tekrar yükselmiştir.
Fiyat yükselişlerine yol açılmaması için arz·ın arttırılması, ithalatın
kısıtlanmaması, işçi ücretlerinin prodüktive artışı ile sınırlandınlması,
çe.şitli ithal maddeleri gümrük v.erg,ilerinin indirilmesi, uygun bir taban
fiyat politikası izlenn:ıesi, emisyon hacmi ile ilgili olarak dengeli bir
politika takibi, Iktisadi. Devlet Teşekküllerinin prodüktif ve rantabl şe­
kilde çalışmalarını sağlayı'cı tedbirlerin alınması gibi çok çeşitli önerilerimiz, Başbakan ve Hükümet üyeleri ile yapılan temaslarda ve çeşitli genel raporlarımızda ele alınmakta ve şavunulmaktadır.
lçiride bulunduğumuz ekonomik ortam nazara alınarak, bu tür girişimterimiz 1977 yılında da daha yoğun bir biçimde sürdürülecektir.
a)
Bilindiği
b)
Fiyat Kontrolü :
Odamız, maMyet enflasyonunun önlenmesine yönelik fiyatlar üze-
rine yapılan idari müdahaleleri geçici ve kısa vadeli bir tedbir olarak
görmekte v,e ayrıca bu müdahalelerin piyasayı felce uğr.atmayacak,
piyasanın kendi kanunlarının işlemesine engel olmayacak biçimde uygulanmasını savunmaktadır. Köklü bir tedbir olarak ise, .arzın artırıl­
ması, piyasada rekabet şartlarının islahı yoluna gidilmesi benimsenmektedir.
TPKK hakkındaki 19 Sayılı Kar:arın neşrinden itibaren, Odamız­
ca fiyat kontrolu sisteminin otomatik işler bir hale getirilmesi, di.ğ.er
bir deyişle maliyet unsurlarında meydana gelen artışların firma tarafından res.en mamul fiy:atına intikal ettirilmesi ve belirli bir süre. iç.inde onay için Fiat Kontrol Komitesine baş vurulması yolu savunulmuştur.
,Gerek 23 Aralık 1975 tarihli Resmi Gazet~de yayınlanan TPKK
hakkında 19 sıayılı Karara ilişkin 27 sayılı Tebliğ, gerek bu tebliğin
paralel i olan ve 1O Ocak 1976 tarihli R.esmi Gazetede yayımlanan
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 3003 Sayılı Kanunla ilgili Tebliği ile,
Odamız görüşleri doğrultusunda önemli adımlar atılmıştır.
·
27 Sayılı Tebliğin yayınianmasını müteakip, açık olmayan ve eksik görülen b.azı hükümleri hakkında, anlayışımız da bildirilmek suretiyle, Komiteden bilgi istenmiş ve yorumumuzu teyid edici cevap alı­
narak keyfiyet Oda Gazetemiz aracılığı ile üyelerimize duyurulmuştur.
Sözkonusu Tebliğlerle sisteme getirilen en önemli yeniliklerden
biri, müracaatı müteakip azami 15 gün içinde ilgili mercice verilen
şekle uygunluk belgesinin temininden itibaren, kur değişikliğinden ve
tevsik edilmek kaydiyle ithal girdil.eri'ndeki fiya,t artışlarından doğan
mal.iyet yükselişlerinin, otomatik olarak müracaatçı tarafından, mamul
fiyatına intikal ettirilebilmesi kayfiyetidir. Bunun dışında kalan maliyet artışları için de bir yılda % 5'i geçmemek kaydiyle, otomatik olarak zam yapılabilme olanağı getirilmiştir.
Kur değişikliği ve ithal girdileri fiyat artışları için tanınan olanağın, fiyatları Devlet tarafından s:aptanan girdiler için de tanınması ve
öngörülen 2 aylık inceLeme süresinin 1 aya indirilmesi hususunda teşebbüse geçilmiş olup, konu izlenmektedir.
Bu arada, gene Odamızca yapılan girişimler ve Şehrimizdie Maliye Bakanı ile yapılan görüşmelerde açıklama olanağı bulduğumuz görüşlerimiz, etkisini bir süre sonra göstermiş ve 17 Eylül 1976 tarihli
Resmi Gazetede yayımlanan 28 sayılı Tebliğle, Fiyat Kontrol Komitesi
fonksiyonunu yitirmiştir. Ancak, kontrol kapsamına giren maddelerin
toptan satış fiyatlarının tespit ve artırılmasına ilişkin olarak Sanayi
ve Teknoloji Bakanlığınca, 3003 sayılı Kanuna göre yürütülen uygulama devam etmektedir.
Madde bazında, fiyat kontrolüne ilişkin güçlükterden biri bitkisel
likid yağ fiyatlarının yeniden tespitine yöneliktir. Bu girişimlerimiz
sürdurülecektir.
2 -
Likidite Darlığı :
Mallım olduğu üzere, her yıl, Haz.ine ve zırai finansman borçlanMerk.ez Bankasına geri dönmesi, vergi ödemeleri, Devlet harcamalannın asgari seviyeye inmesi ve yeni yatırımlara baş!anarı:ıaması,
ihracatın düşük, ithalatın yüksek düzevde sevretmesi çıibi nedenlerl.e
ydın ilk yarısında kendini hissettiren likidite darlıÇıı, Eylül ayına kadar
devam .etmektedir. Ancak, 1976 yılında alınan tedbirlerle bu sıkıntı
Ağustos başına kadar gerilemiştir.
Bankaların, Ithalat bedeHerinin 5 is günü içinde Merkez Bankasındaki özel bir hesaba yatınlmalannı önçıören 166 sayılı Tebliği ile,
mevcut likidite sıkıntısı bir kat daha artmış ve kısa bir sürede bankalar muazzam bir meblağı piyas.adan çekmeye mecbur kalmrş!ar:dır.
Sözkonusu Tebliğin yayınianmasını müteakip, Başbakan ve i!qili
Bakanlar nezdinde derhal teşebblise geçilerek, ekonomide bir durnın
-41-
gunluğa yol açılmaması, yatırımların aks.amaması
ıçın reeskont ve
avans muameleleri yolu ile bankal'ara ilave li~it ka~nak scağlanması.
ve geç.en yıllarda olduğu gibi Ekim ayına kadar mevduat kar'şılıkları­
nın % 5'inin serbest bırakılması ve bu nispetin sözkonusu tarihten iti~
baren her ay % 1 oranında olmak üzere tedricen eski hadlerine ibiağı istenmiştir.
Merkez Bankası kredilerinin artırılması yolund'aki önerimizin Hükümetçe uygukımaya konulması ile piyasada bir ferahlık sağlanmış­
sa da, mevsimlik gelişme de nazara alınarak, yeni tedbirler al~nması
Bankalara il'ave likid kaynak teminine yönelik girişimlerimiz sür:.
dürülmüş ve 3 Ağustos 1976 tarihinde, Merkez Bankasında Maliye
Bakanı ile yapılan toplantıda sanayi ile ticaret sektörü arasında bu
bakımdan ayırım yapılmamasr hakkındaki görüşlerimiz bir kez daha
oçtaya konmuştur.
v.e
1976 son baharında likidite sıkıntısı atiatılmış olmakla beraber,
önümüzdeki yıl, ekonomik yapımızdan da gelen kronik likidite darlı­
ğının hiss.edilmemesi için ç.abalarımız sürdürülecektir.
3. Vabanet
tnkıeıerde
ve Türkiiye'de Taibain
Fiyatları:
Tarımsal ürünlere ilişkin taban
fiyatlarının, bir taraftan üretimi
ederken diğer taraftan da tüketiciyi olumsuz yönde .etkilemeyecek ve ihracatta tıkanıklıklara yol açmayacak biçimde tespit edilmesi, Odamızın yılliardan belri savunduğu temel pr:ensiplerdir. Bu konuda, politik baskıların etkisinde kalınmaması ve fiyat tespitlerinde objektif kriterlerden hareket edilmesi gereğine inanmaktayız.
Sistemin islahına ışık tutmak ve kendi bünyemize uygun bir taban
fiyat ve destekleme alımları uygulamasını saptamak amac:vla çeşitli
bat.ı ülkelerindeki uygulamalar hakkında, Ticaret Ataşeliklerimiz aracı­
lığı ile gerekli bilgi ve dökümanlar elde .edilmiş ve deÇ1erlendirilmisN.
Çalışmalar, bu konuda hazırlanacak raporun kaleme alınması safhateşvik
sında bulunmaktadır.
4 -
Vabanc1ı Sermaye Sorunu
a -
Uvaufamava iliski'n Cafısma.lar ·~
ile ilgiH
Ç<ıT'ışmalar:
Türkive'de vabancı sermave yatırımiarına ait durumu ve a.elismeleri oösterer'ı bir rapor .hazırlanmış ve ı~aporun özeti Oda Gazetemizde
yayımlanmıstır.
Bilindini üz.ere Kanun son derece liberal bir oörüsle kaleme alın­
raarnen. Yabancı Sermavevi Tesvik Krınunu uvoulf'lmasında
çeşitli, aksaklık ve gecikmeler sözkonusudur. Uygulamaya ilişkin pümasına
--~-~---·-
--------
rüzlerin giderilmesi, Hükümet üyeleri ile yapılan toplantı ve gör(.işme~
l.erde talep edilmektedir. Sistemin işlerliğini temine yönelik girişimle~
re devam edilecektir.
b
~
Türkiyle'de Büro ve
Şube Açılması Esas;f:arına H!işkiın Broşür:
Bu konuda gerek görüşmeler yoluyla, gerek yazılı olarak Ticaret
Maliye Bakanlığı; istanbul Valiliği gibi ilgili merciierden uygUlama hakkında bilgi istenmiş ve broşür1ün taslağı hazırlanmıştır. Iç~
:IŞleri Bakanlığından, oturma r:nüs·aadesi ile ilgili işlemler hakkında istenen. bilgi alındığında çalışmalar tamamlanmış olacaktır. Broşürün en
Bakanlığı,
kısa zçımanda yayımianmasına çalışılacaktır.
c -
Yabancı
Sermayeyi' Teşvik Kalnunu Isimli Kitap:
Odalar Birligi, Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, DPT gibi kudildeki mevzuata ilişkin metinler temin olunmuş ve
gerekli derleme yapılarak haZırlanan metin matbaaya intikal' ettirilmiş­
ruluşlardan yabancı
tir.
5 -
a.
Bes.feınme Sorunu :
Kişi Başı'na Tarımsalı
Oretimin Seyri:
Memleketimizin tarımsal üretimi ve kişi başına üretim miktarlarının seyri konusunda Odamızca
yapılmış bulunan
inceleme tekrar
gözden geçirilmiş olup, bu konudaki son bilgiler değerlendirilerek so~
nuçları ilgili merciiere intikal ettirilecektir.
·
b.
Giıd·a Madde·leri Oretim ve Dıağıtımının Rasyonalizasyonu
E'tüdü:
Memleketimi'zde tarımsal besin maddelerinin üretimi ve ihtiyaca
yeterlilik durumu ile ilgili olarak bilgi derlenmiştir. Bu bilgileri ilgili
merc'ilıere takdim etmek üzere bir rapor düzenlenmektedir. Ayruca bu
konuda FAO ve yabancı ülkeler nezdinde bir' araştırma yapılacaktır.
c.
Yaş
meyve ve Sebze Fonu :
Yaş meyve ve sebze Proje Müdürlüğü nezdindeki fonuıi rı;ısyonel
bir
şekilde kullanılmasının
teminine
yönelik
çalışma
ve.
girişimlerde
bulunulması öngörülmüştür.
·~.
E:.t
Soğuk Oepoların Envanterinin Çıkarılmasi: ·
Marmara Bölgesindeki yaş Meyve ve Sebze Soğuk Depoları ile
ve Balık Kurumu depolarının envanterleri çıkarılarak d~rlenmiştir.
Ayrıca Tarım uzmanlarınca
bü konuda hçmrlanmış bilgiler· elde
edilmiştfr. Soğuk depolama ihtiyacı ile ilgili olarak, bazı Meslek Ko-
mitel.erimizden mütalaa .alınmaktadır.
Derlenen bü.tün bilgiler'i'n Odamızda kurulan Soğuk Tekniğ.i Komitesinc.e değerlendirilmesine çalışılmaktadır.
e.
Hlayvancıılfı.ğa Uiişkin Sorunlar :
Odalar Birliği nezdindeki teşebbüsümüzde, canlı hayvanın demiryolu ile taşıma ta~ifelerinin indirilmesi, gayri Siıhhi vasıtalarla etierin
taşınmasının ve kaçak kesimlerin
önl:enmesi için gerekli tedbirterin
alınması ve mezbahaların modernize
edilmesi için giriş,imlerde hulunulması istenmiştir.
Ote yandan, kuzu kesiminin önlenmesi, küçükbaş hayvan bağır­
üzere geçidr olarak ithali ve bağırsak işl\eme sanayii'nin tuz ihtiyacı konularında çeşitli girişimlerimiz olmuş ve bazı hususlarda olumlu sonuçlar at:ınmış,tır.
Bu arada, çeş,itli raporlanmızda, özel s:ektöre kombine kurma
olanağı tanınması, yem fiyatlar'ında istikrar sağlanması v.e soğuk zin~
cirinin kurulması gibi konulara yer verilmiştir. Ayrıca her vesile ile,
balıkçılara vergisiz akaryal<it verilmesi ve Istanbul'daki balıkhane sorunun halli için yaptığımızı gi'rişimler tekr.arlanmaktadır.
Gübr.e üretimi açığı ve dış bağımlılık gübre kullanımı ve tarımsal­
verimlilik ilişkisi ile ilgili olarak yapılan çalışmalar neticesinde ise gübre tüketimi artışının tarımsal üretimi aynı oranda arttırmadığı' görülsağının işlenrnek
müştür.
Odaca ele alınmış diğer bir konu, hayvancılık sektörünü yakın­
dan ilgilendiren süt ve süt mamullerine ilişkin ç.alışmalardır: Peynir
ihracına izin verilmesi konusunda Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere, yıın ilk aylannda yazılı ve şifahi girişimlerde bulunulmuş, peynir
ştoklarındaki artışı belgel'emek
amaciyle soğuk hava depolan nezdinde bir anket çalışması sürdürülerek neticesi Ticaret Bakanlığına
arzolunmuştur. Ancak, bu girişimlerimizin sonucu yılın ikinci yarısın­
da alınmıştır.
Ayrıca, süt mamulleri üretiminin ge1 Hştirilmesi' ve satış politikası
konus1unda Odamızda bir panel düzenlenmesi öngörülmüştür. Bu konuda daha önce de belirtildiği gibi Gıda, Tarım ve Hayvandık Bakanlığı ile temaslar sürdürülmektedir.
Bunun yanmda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanliğınca kurulan
Sütçülük Komitesine Odamızın ve Odalar Birliqinin birkaç temsilci ile
katılması hususunda girişimde bulunulmuş olup, olumlu sonuç alın­
ması beklenmektedir.
1976 yılında, balıkçılığın geliştirilmesi ve acık deniz balikcılığına
dönüştürülmeSiimi amaçlayan çeşitl'i' girişimlerimiz olmuştur.
Konuya
-44-
ilişkin
önerilerimiz: çeşitli raporlarımrzda ve Başbakan'a sunuları muhtıramızda dile getirilmiştir. Bu arada av, yasakları uygulamasındaki
aks'aktııkların ortadan kaldırılmasına çalışılmış, Istanbul'un modern ve
günün gereklerine cevap veren bir balıkhaneye kavuşturulması hususunda girişimlerde bulunulmuş ve bu konuda yapılan toplantılarda görüşterimiz savunulmuştur.
8-11 Mart 1976 tarihleri arasında, Odalar Birliği, patronajında düzenlenen «Su Orünleri Semineri» Odamız Mecli.s Salonunda gerçekleştirilmiş v.e Odamız tebliğ sunmak suretiyle serninere katkıda bulunmuştur.
1977 yılında da gerek odamıza intikal ettirilecek hayvancılık v.e
hayvansal ürünlere Hişkin sorunların çözümü, gerekse Odaca saptanan probtemlerin halli için çalışmalar sürdürülecekt:ir.
6. 'Ekonomik
Kalkınma
ille Ilgin Sorunlar:
IV. Beş Yılhk Kalkınma Planı hazırlık çalı,şmalan meyanında, üyelerimiz.in ve çeşitli kuruluşların görüşlerine başvurulmuş ve elde edilen görüşler, meslek dalianna göre tasnif edilerek, il'gili Meslek Komiteler'ine incelenmek üzere sunulmuştur. Halen, Meslek Komitelerinin
konuya ilişkin mütalaa ve önerileri değerlendirilmektedir.
Ote yandan, IV. Beş Yıllık Kalkınma Planının haiZ'ı.rlanması amacıy­
le, DPT'nca kurulan çeşitli özel ihtisas komisyonları tarafından düzenlenen önraporlar incelenmekte ve il·gili Meslek Komitelerinin mütalaal.arı ışığında değerlendirilmektedir.
Bunun dışında, -=1976 yı1lının Dünya ve Türkiye Ekonomisine ge;tilrecekleri» başlıklı bir genel ekonomik rapor hazırlanmış ve ilgili Bakanlık ve kuruluşlara gönderilmiştir.
·
1977 yılında bir taraftan kalkınma pl'<1nına ilişkin .çalışmalar sürdürülürken, bir taraftan da tarım sektörüne ucuz ve uygun zamanda
girdi ve araç, gereç temini, tarımsal üretimin değerlendirilmesi He sı­
nai üretimin ar~ınlması ve yatırımların teşviki konuları üzerinde durulacaktır.
lll -
MEVZUAT ÇALIŞMALARI:
Odamrzca yCirütülen mevzuat çahşmaFarı ve çeşitli kanun tadiHerijne lllşkin girişimler aşağ~da özet olarak sunulmuştur.
5590 Sayıltı Kanun :
Kanunun tadili konusunda her vesile ile giAncak, Odalar B.irliğinden alınan son bilgiler
bu yasama dönemi içinde, Kanunun tadiMne olanak görOlmediği mer!kezindedir.
riŞimde bulunulmaktadır.
..._..45-
Ilgililere ve Oda Meclisi üyelerine dağıtılmak üzere, konuya ilişkin
Odamız teklıifl.eri bir kiltap h.alinde yayımlanmıştır.
lcra lfl'as Kanunu :
1976 yılında. bt..ı konuda yeni girişimler yapdmıştır. icra Iflas Kanununun tadiline ilişkin daha önce Odaca bir tasarı haı:z;ıdanmışsa da,
günün koşullar!ına, göre konunun yeniden e~e alınması uygun !;}Örülmüş ve gerı:ık Odalar Birliği!, gerek diğer bazı mesleki kun..ıluşlardan
görüş ve yapılan çalışmalar hakkında bilgi istenmek v~ Meslek Komitelerinin mütalaası alınmak suretiyle yeni bir tasarı hazırlık çalışmalanna haşlanmı,Ştır.
.
'
1977 yılında, konu ile yakından ilgiN bir ünivers'ite öğretim üyes,ine bir ılasan hazırlattınlacak ve gerekirse sonuçları değerlendirmek
ve hazırlanacak tasarıyı nihai bir şekle dönüştürmek amacı il.e bir ko. mite teşk:~l olunacaktır.
Sermaıye Piyastaısı
Kanun Tasar<ısıı: Daha önce hazırlanan ve kaSermaye piyasasına ilişkin tasarıların, yenilenmesi yolundaki girişimlerimizin olumlu sonuca ulaşamadığı billinmektedir. Bu
konu, sürekli olarak izlenmektedir.
nunlaşamayan
Son olarak edinilen bilgiler Hükümetçe· bu konuda herhangi Qir
çaüşma yapılmadığı merkezinde ise de, Maliye Bakanlığı bünyesinde
üst düzeyde teknik çahşmalar yapıldığı öğrenilmiştir. 1977 yılında, k,O. nunun izlenmesine ve görüşlerimizin her vesile ile dile getirilmesine
devam olunacaktır ..
Emlak
Komi'syoncul~arı
Kanun
Tasansı
:
Kasım ayında,
gereken
girişimlerde bulunu larak, tarafıniızca hazırlanan Emlak Komisyoncuları
KanUn Tasarısının. bir an önce kanuniaşması talep edilmiştir.
Halifıer Kanunu Tadıil' Tas·ar'ısl: Tasarının kanuniaşması için yapılan girişimiere devam olunacaktır.
Aıtırma Eksi!ltme V'e Ihale KanunUnun Tadi.li: Bu konudaki tasarıların kadük olduğu bilinmektedir. Kanun tadiiinin kısia sürede gerçekleşemeyec.eği nazara alınarak, aşırı. fiyat artışiann m müteahhitler
üzerindeki olumsuz etkisini gidermek amacıyl'a 2490 sayılı Kanunun
tadıline kadar bazı maddeterin değiştirilmesi yoluna gidilmesi uygun
görülmüş ve buna ifışkin görüşümüz Odalar Birliğine intikal ,ettirilmiştir,
·Bu konudaki girişimlerin, Hükümetçe de benimsendiği ve TBMM
, ı:le sevkedilen iki maddelik bir değişiklik .tasarısı ile mevcut .limitleri n
10 misli artıniması yoluna gidildiği v,e feklifin Medis K()fl'lisyonların-
Bu tasarının temini için giolmakla beraber 2490 sayılı Kanunun tümüyle ta~
diline yönelik gayretlerimiz sürdürülecektir.
Bunun yanı:nda özel sektöire iş yaparı mü.teahhitl.erin, kamu ihalelerine katılmalarını güçleştiren bazı sınırlamaların kaldırılmasına yönelik taleple,r değerlendirilı;nektedir.
Karayollu Tr.afi.k Kanunu Tasarısı : Bir taraftan karayolu Taşıma
KanunuTasarısı üzerinde Hükümetçe yapılan çalıışmalar i'zlenirken,
diğer taraftan da Hükümetçe hazırlanarak Parlamentoya sevkedilen
Trafik Kanunu Tasarısı temin olunmuş ve ön incelenieye tabi tutularak Meslek Komitelerinin mütalaalarına başvurulmuştur.
Trafik sorunu· konusunda, Oda Meclisimizce bi 1r komisyon kurul. ması öngörüldüğünden, Trafik Kanunu Tasansının da bu Komisyonca
irrcelenmesi ve kısa süre içinde Oda görüşü tespiti mümkün olacaktır.
lspo·rtaeıılıığı düzenı~eyen Kanun TasarıSiı :
lşportacılığın
çeşitli
yönlerden yarattığı olumsuz sonuçlarının ortadan kaldırılması ve bu
faaliyet dalının bir nizama bağlanması amacıyla Odamızca hazırlanan
tasarının kanuniaşması için her vesile ile yapılan. girişim~ere devam
da
görüşülmesine başlandığı öğrenilmiştir.
rişimde bulunulmuş
olunacaktır.
Kira Kanunu Tasarıs,ı : Kiracı ve kiralayanın çıkarlannın en uygun şekilde bağdaştırılmasına yönelik bir kanun tasarısı hazırl•anması
amaciyl.e kurulan ve ilim adamlarının da üye .bulundukları komitenin
'çalışmaları, 1976 yılında yoğun biçimde sürdürülmüştür. Son olarak,
çıkarma halinde ödenecek tazminatm hesaplanışına ait teknik incelemeler, iki üniversite öğretim üyesince .tamamlanmış ve ticarethane
.. kiralarma iılişkin tasarı metni kaleme alınmıştır.
. • . B~. arada, Hükümetçe de bir kira Kanunu Tasansı haz·ırlanmış
bulunduğu öğrenildiğinden, sözkonusu tasarının da incelenmesi gerekli görülmüş ve tasarı metni temin edilerek incelenmiştir. Yapıl<an çalış­
malar sonucu hazırlanan öntasarı yüksek Oda Meclisimizce tasvip
olunmuş ve ilgili merciiere gönderilmiştir.
Teşvik Tedbide·rw Kanun Tasansı: : Gerek Odalar Birliğine, gerek-
ve Bakanlara sunduğumuz raporlarımızda, geçen
. yıl Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca haz.ırlanan Yatırım'ların Ihracatın
ve Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Teşviki Hakkındaki Kanun Tasarı­
sı'nın görüşlerimiz doğrultusunda, bir an önce kanunlaştırılması yolundaki dHeğimiz ifade edilmektedir.
se
çeşitli Bakanlık
Ayrıca
üyel.erimiz:in bazı talepleri değerlendirilerek, uluslararası
eden müteahhiUerimizi teşvik edici baz.ı hükümlerin,
· anılan tasarıya ilavesi için Şubat ayında girişimlerimiz olmuştur.
Konuya ilişkin üyelerimizin değerlendirmeleri ve teşvik tedbirleri
ihalelere
iştirak
-47-
uygulamasına ilişkin şikayetLeri nazara alınarak, sorunun izlenmesine
devam olunacaktır.
Tu:rizm Endüstrisinin Teşviki : Gerek Otelciliğe ilişkin gerekse
turizm endüstrisinin teşvikine yönelik bir kanun tasarısının Odaca hazırlanarak, Hükümete bu konuda bir öneride bulunulması kararlaştırıl­
mıştl!r.
Bu amaçla, Turizm komitesine bağlı olarak, ilim adamlarının da
bir alt komite teşkil olunmuş ve bu komite çalışmalanna baş­
lamıştır. Kısa süre i'çinde birer tasarı metni
hazırlanmasına gay~ret
edilecektir.
katıldığı
IV -
. MAU KONULAR :
Çeşitli
Vergi Kanunu tasanları ha~ırlık çalışmalannda özel .sektörl.e işbirliğine gidilmesi, böyle bir işbirliğine imkan görülmediği takdirde hiç olmazsa, vergi tasarıtannın parlamentoya sevkinden önce, görüşlerimizin alınması ve bu görüşterin ışığı altında tasarıların bir kez
daha gözden geçirilmesi Maliye Bakanlığına sunulan raporda ve Bakanlık nezdinde· yapılan yazılı teşebbüslerimizde ifade edilmişti.r.
1.
Gel:k ve Ku:rumrar Vlergis·i·
Kanunl'arı
i'le VUK
Tasarıl1 ar-ı
:
Bilindiği
gibi, Maliye Bakanlığı tarafından Gelir ve Kurumlar Vergileri He Vergi Usul Kanununda değişiklik yapılmasını öngören 3 kanun tasansı hazırlanarak son genel seçimlerden önce Parlementoya
sevkedHmiş, fakat görüşülme olanağı bulamadan kadük olmuştur.
Anıl.an Tasarılar üzerinde Odamızca yapılan çalışmalar sonucu
saptanan görüşler Maliye Bakanlığına arzedilmiştir. Bu kere sözkonusu Bakaniıkça her üç tasarının yen:iden ele alındı;ğı v,e üzerinde çalış­
malara başlandığı öğrenilmiştir.
Bundan önceki yıllarda olduğu gibi., bu tasaf"ıların Parlementoya
sevkinden önce elde edilip incelenmesi v.e tesbit olunaGak görüşleri­
mizin gerek Maliye Bakanlığı nezdinde, gerek Parlemento'da savunulacağı v.e tasanların görüşlerimiz doğrultusunda kanunlaşmasına çaba
harcanacağ·ı tabiidir.
Bu vesHe lle 1977 yılında israrla kovalayacağımız birkaç konuya
değinmek isteriz..
Gelir Vergisi Tarifesi : Bilindiği gibi % lO'dan başlayıp
kadar yükselen v.e 1 milyon lirada % 60 olar:a.k sabitleşen bugünkü Gelir Vergisi Tarifesi, 1963'te yürürlüğe girmiştir. ,Q yıldan bu
yana paramızın satın alma gücünde büyük kayıplar meydana
a -
% 68'e
-48-
gelmiştir. Mer'i tarifenin kanunlaştığı yıl olan 1963 yılı 100 kabul edilirse toptan eşya fiyat eneleksi (Ticaret Bakanlığı'nca hazıranan endekse
.nazaran) Ekim 1976'da 415,4'tür .
Gelir Vergisi tarifesi yönünden bunun. anlamı şudur: 1963'e kı­
yasLa ta rife 4,15 kat ağırlaşmıştır; örneğin 1963 sabit rakamlarıyla halen 240.073 TL.'Iık bir gelir üzerinden % 60 vergi alınmaktadır. bir
başka deyişle 1963'ün satın alma gücü He % 60 vergi alırınıası gerekli
gelir kademesinin 1 milyon lira
4.154.000 lira olması gerekir.
Tabiatiyle diğer gelir kademelerinde de bire karşı 4,154 kat bir ağır­
laşma sözkonusudur. Tarifede hiçbir değişiklik yapılmadığı hade, sırf
paranın satın alma gücündeki kayıplardan
ortaya çıkan vergi
yükündeki bu ağırlaşnıaya, teoride «Soğuk müterakkiyet" denilmektedir.
Türkiye'de halen gelir vergisi tarifesi gerç,ekten çok ağırlaştığı
cihetle, yabancı memleketlerde de zaman zaman yapıldığı üzere, tarife hafifletmesin.e gidilmesi artık bir zaruret haline gelmiştir. Vergi yükünün artması vergiye mukavemeti kamçılarnakta ve neticede toplam
vergi varidatı üzerinde olumsuz yönde etki yapmaktadır. A.B.D.'de
müteveffa Başkan Kennedy'nin bu nedenlerle tarifede hafifletme yaparak gelir vergisi hasılatında artış sağladığı bilinmektedir.
b -
En az Geçim Indirimi :
Gelir Vergisinde en az geçim indirimi, memleketimizele üzerinde
en fazla durulan sergileme problemlerinden biridir. isminden de anlaşılacağı üzere, bu indirim, en basit ifadesiyle, bir mül<:ellefin kendisinin, eşinin ve çocukl.annın canlarını tenlerinde tutabilmeleri için lüzumlu asgari harcama mik.tanna tekabül eden gelirlerinin vergiye tabi
tutulmaması demektir.
Verginin ekstra-fiskal fonksiyonlanndan biri
olan sosyal fonksiyonuna bellibaşlı örnek olarak, .anılan indirim sistemi gösterilir.
Bilindiği
gibi, en az geçim indirimi, 1967 yilma kadar matrahtan
tenzil şeklinde uygulanmakta iken, anıl.an yılda 980 Sayılı Kanunla, teoride «Decote» sistemi denilen, gelirin indirimsiz vergisinden indirimIere tekabül ,eden verg~nin indirilmesi sistemine geçilmiştir. Bu sistemin müterakki vergi tarifesinin temel felsefesine ters düştüğü gerekçesiyle eski, matrahtan tenzil usulüne avdet edilmesi yolundaki önerileri, Maliye Bakanlığı o tarihlerde kabul etmişti.
Bugünkü seviyesi ile en az geçim indiriminin fonksiyonunu tamamen kaybettiği bir gerçektir. Bu nedenle indirim hadlerini, müessesenin temel felsefesine uygun bir düz'eye çıkanlması acil bir ihtiyaç olmuştur.
-49-
c -
Erıf!lasyon
nedeniyle aı.11lammı yiiJr.eın
öııgörrdi.iği.i çeşjfdi i'laıı:Uewhı revizyoını
Vergi Kammlanmn
:
Bilindiği
gibi Gelir ve Kurumlar Vergisi ile Vergi Usul f<anununda öngörülen muafiyet mükellefiyat sınırlan, gerçek götürü mükellefiyet sınırları, istisna hadleri, beyannameele gelir toplama hadleri
defteı- tutma hadleri gibi rakamlarla ifade edilen
çeşitli
ölçüler, paranın satın alma gücündeki kayıplar nedeniyle anlamını yı­
tirmiştir. Bunun ilk nazarda vergi hasılatını azalttığı savunulabilirse de,
gerçek bunun tamamen aksinedir.
Zira sözkonusu hadierin gerç.eklere ve ihtiyaçlara uymayan bir
şekle dönüşmesi üzerine, vergi psikolojisinin tabii icabı olarak, ilgililerin bu hadleri aşmamak veya aşmış görünmemek istemeleri normaldir; bunun ise (ilk nazarda sanıldığınin aksine), vergi hasılatı üzerinde son derece olumsuz etki yarattığı bir gerçektir.
Yukarıda gelir vergisi tarifesi vesilesi ile
değindiğimiz
Lızere
1963= 100 itibariyl.e 1976 Ekim aymda toptan eşya fiyat indeksi 415,4'e
ulaştığına göre, sözkonusu hadierin en az 4 katına çıkanlması gerektiği kanısındayız.
Ewelce bu konuda Odaca çalişmalar yapıldığı ve görLışleriınizin
tespit edildiği maiCımdur. 1976 yılında, Serbest Hesap Uzmaniiğı Kanun Tasarısının, y.eniden gözden geçirilerek Parlementoya bir an önce
sevkedilmesi yolunda
bulunulmuştur.
Bu girişimlerimizin
sürdürüleceği tabiidir.
MalCimlan
nan Katma Değer
üzere daha önce, fv1aliye Bakanlığınca hazırla­
tasaniarı Odaca incelenmiş ve görüşlerimiz
Bakanlığa iletilmiştir.
gelişmeler titizlikle izlenmektedir. Nitekim Katma
Vergisi uygulamasına geçiş hazıriıklan cümlesinden olmak üzere, Maliye Bakanlığınca Kasım ayı ortalannda bir konferans düzenlenmiş ve Odac.a bu konferansa iştirak olunmuştur.
Ote yandan, Maliye Bakani
talebi üzerine yine Kasım ayı
içersinde, Katma Değer Vergisi hazırlıklan meyanında, örnek vergi dairesi uygulaması konusunda, Alman uzmanlar heyetinin de katıldıklan
şehrimizde düzenlenen toplantıya iştirak olunmuştur.
Değer
4.
Işletme Vergisi Uyguılaması :
a) Işletme Vergisinin kapsamında ve nispetlerinde değişiklik yapan kanun teklifi
bu teklifin Millet Meclisince ve Senato Bütçe
~-
50 ---
Plan l<ornisyonunca değiştiriLen metinleri üzerindeki ayrıntılı görüşle­
rimiz 26 Temmuz '1976 tarih ve 36196 s.ayılı yazımızı ile Maliye Bakanlığına ve Büyük Millet Meclisi Başkanlığına iletilmiş ve Katma Değer
Vergisi Kanunu'nun hazırll!·dannın son safhaya geldiği de nazara alı­
narak, işletme Vergisi Kapsamının hiçbir surette genişletilmemesi,
vergi nispetlerinin yükseltilmemesi yolundaki görüşCımüz açıklanmıştır.
b) Ote yandan, 8 No. lu işletme Vergisi Genel Tebliğinde vergiy.e tabi olmadığı açıkça belirtilmeyen malların da vergileme kapsamına
girdiği yolundaki hükümlere day:anilarak, bazı inceleme elemanların­
ca ismen vergiye tabi oldugu belirtilmeyen bir kı·sım mailann vergilendirilmesi yoluna gidildiği tespit edilmiş ve mlinferit bazı maddelere iliş­
kin bu konudaki müracaatlanmız olumlu neticelenmiştir.
1318 sayılı Finansman Kanununun
ile ilgili hükümlerinin, vergiye tabi maliann satıcıları kadar alıcılan için de bazı yükümlülükler ve cezai müeyyideler derpiş etmesi nedeniyle, hangi malların perakende satışınm işletme Vergisine tabi
olduğunun satıcılar
kadar alıcılar tarafından da bilinmesi gerektiği nazara alınarak, yeni
malların Vergi kapsamına tabi tutulmasınm sözkonusu olduğu durumlarda, en doğru yolun Maliye Bakanlığının ilgili mesleki kuruluşlar temsilcileri ile istişarelerde bulunarak, vergiye tabi tutulacak malları ismen saptama ve genel tebliğlerle ilan etmesi olduğu yolundaki görüş
v.e dileklerimiz Maliye Bakanlığına yazılı olarak bildirilmiş ve ayrıca,
Ağustos ayında Maliye Bakanına arzettiğimiz notcia bu konuya geniş
yer verilmiştir.
c) Son olarak, yurt içinde turistlere yapılan satışiann işletme
Vergisi kapsamı dışına çıkarılmasmı teminen gerekli mevzuat değişik­
liğinin yapılması hususunda, tekrar lv1aliye
nezdinde girişimde bulunulmuştur. Bu konudaki, Bakanlıkla yazışmalarınıız: devam
etmektediı·.
5.
istihsai Vergisi Uygulamasu :
6802 Sayılı Gider Verçjileri Kanununun uygulamasında karşılaşılan
sorunlar ve bunların çözüm yollan hakkında Odamızca bir çalışma
yapılarak, cam mamullerinin vergilendirilrnesindeki aksaklıklara iliş­
kin görüş ve tekliflerimiz bir rapor halinele lvialiye Bakanlığına iletilmiştir.
Taşıt Alım
Vergisinin ödenmesi şartının, oto al'ım satımı işleriyle
iştigal eden üyel.erimizden de aranması yolundaki hatalı uygulama, girişimimiz üzerine Maliye Bakanlığınca önlenmiş ve Bakanlığın cevabi
yazısı üyelerimize duyurulmuştur.
Genel olarak, vergi mevzuatına ilişkin Hükümet çalışmalarının yakından izl,endiğini, üyelerimizin çeşitli tadil önerilerinin elde bulundurulduğu ve öngörüşlerimizin hazır olduğunu, herhangi bir kanun değişikliği hususunda Hükümetçe bir girişimin sözkonusu olması halinde kısa sürede Odaca sür'atle gere!di teşebbüslere geçilebileceğini
belirtmek isteriz.
7.
Orı:a!ama
Kar
Haı:Heıri:
1976-1978 döneminde uygulanacak, Ortalama Kar Hadl.erinin sapiçin Odanıızda bir Komisyon kurulmuştur. Konuya ilişkin Meslek Komiteleri mütalaalan da alınarak, yeni oraniann tespitine baş­
lanmıştır. Çalışmalar sonucu Ankara'da Merkez Komisyonuna götürülecektir.
Bu çalışmalan takiben Resmi Gazete'de yayımlanmak suretiyle
yürürlüğe girecek oranlar, ilgili mevzuat ve uygulamaya ilişkin bilgiler
bir kitapçık halindo üyelerimizin istifadesine sunulacaktır.
tanması
8.
Amoriılsmem
Ortalama Kar Hadleri konusundaki yayınımızdan ayrı olarak ve
üyelerimizden gelen talepler değerlendiriierek, Amortisman NispeHerini içeren bir kitapçiğın düzenlenmesi ve 1977 yılında yayımlanması öngörülmüştür.
V -
1,
DIŞ EKONOMiK iUŞKiLERLE
iLGili
ÇALIŞMALAR:
Tü ırkiye - AET
1975 yılında dışticaret açığımızdaki aşırı büyüme, dış ödeme güçlükleri, korunma duvarlarının biraz daha indirilmesi, Yunanistan'ın
AET'ye tam üye olarak girişi için görüşmelere başlanması gibi çeşitli
faktörlerin etkisiyle, Türkiye - AET ilişkileri gerek ilgili kuruluşlar, gerekse kamu oyunda büyük tartışmalara yol açmıştır.
Bu konuda, özel sektör kuruluşları arasıında bile değişik ve çelişik görüşlerin ortaya çıkması
üzerine, sorunun yeniden Odaca ele
alınması zarureti hasıl olmuş ve konuya ilişkin önraporlar hazırlanmış,
diğer ticaret odalarıyle Odamızda bir toplantı yapılarak ulaşılan sonuçlar, ticaret odalannın ortak görüşü olarak bir bildiri halinde kamu
oyuna intikal ettirilmiştir.
Ote yandan, konuyla ilgili üyelerimizin görüşlerini saptamak, Türkiye - AET ilişkilerini ticaret sektörüne etkisi yönünden ele almak ve
iKV'nı ve ilgili kamu kuruluşlarını yönlendirmek .amacı ile Odamız bünyesinde üyeterimizden oluşan bir çalışma grubu teşkil olunmuştur.
Sözkonusu çalışma grubunca, son gelişmeler nazara alınarak ik-
-- 52-
tisadi Kalkınma Vakfı ile Oda iliskileri üzerinde durulması ve Vakfın
AET ile ilişkilerimiz; hakkındaki görüşü ile Odamız görüşü arasmda
uyum sağlanmasının yerinde olacağı mülahazasiyle acilen somut ve
ayrıntılı görüşlerimizin tespiti uygun görülmüştür.
Glkemizin Avrupa Ekonomik Topluluğu dışında kalamıy.acağı yolundaki genel görüş çerçevesi içinde, AET - Türkiye ilişkilerinin dengeli bir şekilde yürütülmesi, sadece sanayi sektörü açısından değil
diğer sektörler ve özellikle !icaret kesimi açısından da sorunun incelenmesi amaciyle bir ön rapor hazırlanması için Odaca çalışmalara girişilmiş ve Oda Meclisimizin de tavsibin.e sunulan, nihai görüşümüz
saptanarak, ilgili Bakanlık ve kuruluşlar ile Basına intikal ettirilmiştir.
1977 yılında, Türkiye - AET ilişkileri titizlikle izlenecek ve ortaya
çıkan gelişmelerin Oda bünyesi
içinde sür'atl.e değerlendirilmesine
çalışılacaktır. Bu arada, konuya ilişkin raporumuzda yer alan, iKV çalışmalarına yön verici önerilerimizin gerçekleştirilmesi üzerinde durulacak ve Odamı,zda lüzumu halinde AET konusunda uzmanlaşmış çekirdek bir kadro teşkiline ağırlık verilecektir.
2 -
Ortadoğu IJ~kel.eri ve Diğer IO!ke!erle
Ticari Uişkiler :
Bilindiği
üzere, Mayıs 1976 tarihinde şehrimizde yapılan islam
Olkeleri Dışişleri Bakanlan 7 nci Konferansı dolayısiyle iş çevrelerimizin ve ülke ekonomimizin yabancı konuklara tanıJılması Odamızca
uygun görülmüş ve Odalar Birliği, istanbul Sanayi Odası ve Istanbul
Ticaret Borsası ile işbirliği yapılarak, iş çevresini tanıtıcı yayınlar hazırlanmı:ş veya hazırlattınlmış ve misafir diplamatlara dağıtılmıştır". Bu
meyanda, istanbul Sanayi Odası salonlarında bir sergi v.e ayrıca turizm olanaklanmızın kısmen de olsa tanıtilması amaciyle bir gezi düzenlenmi~tir.
Diğer
taraftan, istanbul'da is'lam Ulkeleri Ticaret ve Sanayi Odadüzenlenmesi yolundaki öneri Dışişleri Bakanlığımız kanalı il.e sözkonusu konferansa götürülmüş ve Konferans
heyetince kabul olunmuştur.
Muhtemelen 1977 yılı içinde şehrimizde yapılacak islam 01keleri Odalan Başkanları toplantısına. ilişkin haz1rlık çalışmalan Odalar Birliği ve şehrimiz Odalarınca sürdürülmektedir.
Avrupa Ticareti Geliştirme Kuruluşu (ETPO)'nun düzenlediqi toplantılara iştirak olunmaktadır. 1976 yılı içinde yapılan toplantilarda, üye
ülkelerin bilgi alışverişi konusu da ele alınmış ve Odamızm bellibaşlı
Avrupa ülkelerinin dışticaret ve enformasyon merkezierinden sürekli
bilgi temin etmesi v.e bu bilgilerin Odamızda kurulacak bir dökümantas:yon merkezinde toplanması irnkanı sağlanmıştır.
Ote yandan, 1979 ETPO toplantısının Istanbul'da yapılması öngöl.arı Başkanlan toplantısı
-53-
rülmüş bulunmaktadır.
1977 yılında, Türk Libya Ticaret Odasına
benzer şekilde diğer
Ortadoğu ülkeleri ile de müstakil ortak ticaret odalan kurulması imkanları araştmlacak ve özellikle
iran ve S. Arabistan'la
karşılıklı te-
masların geliştirilmesine gayret edilecektir.
3 -
Memleket Etiidieri :
Ortadoğu
ülkeleri ile oları ticari ilişkilerin geliştirilmesi ve bu iliş­
kilerin nasıl düzenleneceği, bu ülkelerin coğrafi ve ekonomik durumları, ithalat ve ihracatlan vs. gibi hususlan kapsayacak etüdün büyük
bir kısmı tamamlanmış
sonuna kadar yayıma hazır haie getirilmesi için çalışılmaktadır.
1977 yılında, memleket etüdleri mey.anında, Doğu ve Uzakdoğu
ülkeleri ele alınacak ve bu ülkelerin ithalat potansiyelleri, dışticaret
durumlan ve Türkiye ile il
de içeren bir araştırrna gerçekleş­
tirilecektir. Bu konuda aynca d!ş yayınlardan da faydalanılacaktır.
4a) Genel 1\~ii:eı!ikteki
Gerek ihracatla ilgili Meslek Komiteleri ve ger.ekse fevkalade derecede kayıtlı üyelerimiz nezdinde yapilan anket sonuçları da değer­
lendirilerek, ihracatın geliştirilmesine ilişkin bir rapor 1976 t\~ayıs ayın­
da hazırlanmış ve ilgili Bakanlıklar ile Odalar Birliğine sunulmuştur.
Öte yandan, Ticaret Bakanliğınca Temmuz ayında Ankara'da düzenlenen, sınai mamul ihracı konulu toplantıya iştiraiz olunmuş ve görüşlerimiz savunulmuştur. 1\/lüteakiberı, Ticaret Bakanınm hazır bulunduğu ve Odamızda 2.8.1976 günü düzenlenen toplantıya götürülecek
görüşü saptamak, sorunlan tespit etmek
ihracatla ilgili Meslek
Komitelerinin görüşlerine başvurulmuş ve üyelerimizin bu toplantıya
iştirak ,etmeleri s.ağlanmıştır. Toplantıyı
mliteakip, Ticaret Bakanına,
ihracatın geliştirilmesine ilişkin bir muhtıra verilmiştir.
Ayrıca, 16.8.1976
'da Başbakanla yepilan toplantıda ihracatın gelişmesine il
görüşlerimiz savunulnıuş ve Başbakana bu konuda bir muhtıra sunu!muştuı·. Bu rnuhtıranııza karşılık,
Ticaret Bakanliğınca verilen cevapta, önerilerimiZ'in
bir bölümünun ele alındığı bild
ve ayrıca bazı önerilerimiz hakkında ayrıntılı rapor istenmiştir. Sözkonusu raporlann düzenlenmesi için çalış­
malar yapılmaktadır.
Bu arada, Ticaret Bakanı ile
görüşme ve toplantılar sonucu, Bakanlik Yetkililerinin de katıldıkları, ihracata yönelik üretimin
.arttırılması "ihracat kredileri",
tedbirleri», "ihracat formalitelerinin azaltılması", "geçici kabul rejimi, konulannda olmak üzere 5
-54
~
ayrı
ve bu komiteler Odamız ve Istanbul
Odasında Ağustos ve Eylül aylan içinde çalışrnalannı
çalışmalar sonucu tespit edilen görüş, teklif ve dileklef bir rapor halinde
Bakanlığa sunulmuştur. ihracatçılanmız yanında, cliş ülkelerle
olan tüm işadamlanmızın diğer bir sorunu olan, vergi bor-cu
le dış seyahatlerin kısıtlanması yolundaki uygulamadaki aksaklıklar,
Odamızca yapılan girişimler sonucu giderilnıiş ve 25 bin liraya kadar
vergi borcu olanlar için, tahdidin kaldırılması sağlanmıştır.
komite
b)
kurulmuş
ihracatuı Teşviki
:
üyelerimizin vergi iadesi uygulaması, ihracat l~redileri vs. gibi
tedbirleri uygulamasına ilişkin sorunlan değerlendiıil·­
mekte ve gerekli girişiml.erde bulunulmaktadır. Mesela son olarak halı
ihracatçısı üyelerimizin talepleri üzerine haksız rekabete olanak vermemek ve .ekspertiz zorunluluğunun yükled
güçlükleri ortadan kaldırmak amacı ile bütün halı cinslerine eşit oranda vergi iadesi uygulanmasını teminen girişimlerde bulunulmuştur. Bu arada, turistlere yapıları satışiara da vergi iadesi uygulanması konusundaki girişimlerimiz
denmektedir.
Ayrıca, yukanda da değinildiği gibi vergi iadesi, ucuz ihracat kredisi gibi çeşitli teşvik tedbirleri uygulamasmda karşılaşılan güçlüklerin, kısa vadede giderilmesi amaciyle yapdan komite çalışması sonucu belirlenen görüşl.er bir bütün halinde Bakanlığa iletilmiş~ir.
Hükümet üyelerine sunduğumuz çeşitli raporlarda, Teşvik Tedbirleri Kanun Tasarısının, görüşlerim!z doğrultusunda kanuniaşması yolundaki dileğimiz ifade olunm.aktadır.
Bu konudaki çalışma ve girişimlerimizin 1977 yılında da sürdürüleceği tabiidir. Bu cümLeden olarak, 1976 yılında ~ıir·işimlerimize rağ­
men olumlu sonuca ulaşamayan kur
kesinti yapılmaması ve lehte kur farklarının ihracatçıya verilmesi hususundaki
çalışma ve teşebbüslerimize devam olunacaktır.
tanmsal ürünleri de kapsayacak şekilde ihracat sigortası sisteminin kurulması ve
uygulanmaya konulmasına çaba gösterilecektir.
Bu arada, ihracatla ilgili teşvik tedbirlerinin işler hale getirilmesi
ve etkinliğinin artırılması ile ihtiyaç duyuian tedbirlerin zamanında
alınması amaciyle, her altı ayda bir yetkililerle karş!lıklı görüş teatisinin usul haline getirilmesi imk€ınlan araştmlacaktır.
Oda olarak ihracatın teşvikine yönelen bir faaliyetimiz de
rılı ihracatçıların tespit ve taltifi uygulamasıdır. 1976 yılında da, bir
önceki yıl başarılı i;hracatçiları tespit edilmiş, 20 Temmuz·
yapı··
lan ve Sayın Ticaret Bakanının da katildığı bir törenle ba;;ıarıl1 ihracatçılara ödülleri dağıtılmıştır.
çeşitli teşvik
-- 55-
Odaca yürütülen başarılı ihracatçıların taltifi uygulamasının 10 uncu yılını idrak edeceğimiz 1977 yılında, konuya ayrı bir önem verilecek ve bu özelliği yansıtan bir tören düzenlenecektir.
Uırac,at Rejimi Çahşn:ıaian :
c)
1976-1977 dönemi ihracat Rejimi ve Yönetmeliğine ilişkin goruş­
lerimizin üyelerimiz teklif ve dileklerinden yararlanılarak, saptanmış
ve bir rapor halinde ilgili Bakaniıkiara arzolunmuştur.
Ote yandan Tic.aret Bakanlığı Anlaşmalar Genel Müdürlüğü'nün
talebi üzerine, aramızda
esasına müstenit Ticaret ve Tediye
anlaşması bulunan ülkelerden Arnavutluk ve Sovyetler Birliği ile aktedilnıiş olan 1975/76 dönemi Ticaret Protakolierinin ihracat ve ithalat
listeleri ile ilgili
listelere konulması talep edilen mallar
ve g.erekçeleri ile
ilgili Bakanlığa bildirilmiştir.
1977 yılında ihracat yönünden TPKK Mevzuatının taeiiiine yönelik çalışmalar yapilarak ve özellikle
Beyanname - Taahhütname verilmesi
uygulamasında karşılaşiian
ve mahzurlann giderilmesi için girişimlerde bulunulacaktır.
Ihracatçı iJ}M::!erilmize
d)
ıaa
-
Yönem<
Çal.oşmalaı· :
Bilgi Bi.ilteni :
Iş Programı gereği
Odamız üyesi olan tüm
olarak,
fiili
Ticaret Bakanlığından temin olunan
ihracatçıiann adresleri
plakete
çektirilmiş
ve üyelerimiz ile yazılı temas imkanı ko!aylaştırı!mıştır.
ihracata ilişkin çeşitli konulardaki Oda görüşünün hazırlanması­
na temel olacak bilgi ve mütalaaların alınması ve Odamıza intikal
eden dış piyasa durumianna
bi
ve ihracat mevzuatındaki değişikliklerin ihracatçı
muntazaman duyurulması amaç
edinilmiştir.
Bu itibada, 1977 yılı içinde en az ayda bir defa olmak üzere, ihbir haber bülteni düzenlenerek gönderilmesi uygun
görülmüştijr. Bu bültende, ihracata
mevz'uat değişiklikleri, Odamızda tetkik edilmek üzere, Ticaret Temsilciliklerimizden alınan
dış
piyasa raporlannın mahiyeti hakkında bilgiler, AET ithal rejimi ve uygulanıasındaki değişiklikler gibi çeşitli konuların yer alması düşünül­
mektedir.
racatçı üye!erimize
bb Rehber
ikinci olarak, ihracat formalite ve işlemleri adlı bir rehber'in hazırlanarak özellikle yeni ihracata
başlayan veya baslanıayı düşünen
üyelerimizin istifadesine sunulması öngörülmüş ve bu amaçla derleme çalrşma!.an tamamlanmıştır.
56 --
Bunun yanında, GATT'ın «ihracat Ticaretine Başlama" isimli yatercümesi hazırlanarak üyelerimizin istifadesine arz-
yınının, Türkçe
olunmuştur.
Onemli ve sürekli değişikliklere uğradığı nazara alınarak ihracatta vergi iadesi oranları ve ilgili mevzuatın ayrı bir kitap halinde
düzenlenmesi ve sürekli ollarak yenilenmesi öngörülmüştü:.
Nitekim 16.9.1975 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan, vergi iadesi oranlarını ve iadeden yararlanan maddeleri gösteren listeler alfabetik olarak düzenlenmiş ve teksir edilerek kitap haline getirilmiştir.
1977 yılında da bu yayınımız yenilenecektir.
Ozellikle eksikliğini duyduğumuz diğer bir enformasyon faaliyeti
AET konusudur. 1977 yılında, AET ülkelerinin çeşitli ihraç mallanmıza
uyguladığı ortak rejimin izlenmesi için temin olur:a;ı çeşitlı yayınlar
üyelerimizin istifadesine sunulacaktır.
cc -
Pazar
Araştırrması
:
ihracat potansiyeli olmakla beraber, henüz önemli düzeyde ihrayüzünden ihracatı
büyük ölçüde gerilemiş ve yeni pazarlara yönelinmesi zorunlu h.ale
gelmiş maddeler başta olmak üzere, madde bazında pazar araştırma­
ları yapılması planlanmıştır. ilk olarak, 1977'de Ortadoğu ülkelerine yönelik domates salçası pazar araştırması yapılarak yayımlanacaktır.
cqtı g,erçekleştirilememiş olan veya dış sebepler
dd -
Dış
Olkeierde
Paz8ı·
Arama Gezileri :
ihracatçı üyelerimizin şahsen dış piyasaları incelemelerine ve yeni dış piyasalar bulmalanna Odaca yardımcı olunması üzerinde durulmaktadır. Bu amaçla, 19.4.1976- 2.5.1976 tarihleri arasında, deri konfeksiyon ve halı ihracatçılan ve imalatçılan için Hamburg, Amsterdam
ve Londra'yı kapsayan 15 günlük bir pazar arama gezisi gerçekleştiril­
miştir.
1977 yılında yeni mal gruplarına yeni pazarlar bulunması hedefine
yönelik pazar arama gezileri yapılacaktır. Ayrıca, ihracatımızı g.eliştir­
meye yol açacak yabancı heyetierin ülkemize gelmesi için çalışmalar
yapılacaktır.
ee -
Dış
Fuari·ar :
·ihracatçı üyelerimizin mamullerini tanıtabilm.eleri ve yeni piyasala-
ra girebilmelerine yardımcı olmak amaciyle, 1976 yılında dış ülkelerde açılan fu.arların konu ve tarihlerini kapsayan "1976 Dünya Fuarlar ve Sergiler Kitabı" yayınlanmıştır. 1977 yılında da bu konuda bir
kitap hazırlanarak, ihracatçılanmızın bilgisine sunulacaktır.
Diğ.er taraftan, Ticaret Bakanlığınca yürütülen, dış fuarlara katıl-
-57-
ma ve mamullerimizin çeşitli sergilerde tanıtılmasına yönelik çalışma­
lara Odaca yardımcı olunmaktadır. Yabancı fuarlara katılma faaliyetlerinin düzenlenmesi ve etkin bir biçimde mamullerimizin tanıtılması konusunda bir araştırma yapılmış ve «Uiusl.ararası Fuarlar, Türkiye'deki
Durum, Olkemiz için Onerilen Kuruluş» isimli bir rapor haZ'ırlanmıştır.
Rapor değerlendirilmektedir. Diğer taraftan üyelerimizin dış fuarlara
katılmasını teşvik edecek ve yol gösterecek nitelikte çalışmalar yapılacaktır.
'
Iş
ff -
Tekilifleri :
Çeşitli
dönemler itibariyle, Odamıza gelen ve haftalık yayın orolan Oda gazetesinde muntazaman yayımlanan iş teklifl.eri ayrıca bir kitap halinde yayımlanmıştır. Bu faaliyet sürekli hale getirilmiş olup, 1977 yılında da sürdürülecektir.
Buna karşılık, ihracatçı üyelerimizin iş tekliflerinin de, Dünyanın
çeşitli ülketerindeki ticaret gazetelerinde
bedelsiz yayımiattınlması
yolundaki hizmetimiz devam etmektedir.
ganımız
'e}
Türk FilrmaJ,arımn Yabancı Ofkelıerde Büro Açmaliarma ilişk~ın
işlemleri Kaps:ayan bilr Broşüır Hazarl!anması :
Son bir kaç yıldır ÖZ'ellikle !Ihracatçı ve nakliyeci üyel.erimizin, yabancı ülkelerde büro ve şube açma taleplerinin yoğunlaştığı izlenmektedir. Oyelerimize bu konuda yardımcı olmak amaciyl.e, gerek ülkemiz ilgili merciieri nezdindeki izin işlemleri, gerek büro açma taleplerinin daha çok yöneldiği Batı Avrupa ülkelerinde yerine getirilmesi
gerekli formalite ve şartları gösterir bir broşürün hazırlanması öngörülmüştür.
1977 yılı içinde, dış temsilciliklerimiz aracılığı ile çeşitli ülkelere
büro v.e şube açma hakkındaki mevzuat ve uygulamayla ilgili
bilgiler temin olunacak ve broşürün basımı gerçekleştirilecektir.
ilişkin
5 -
ithalatla ilgiılli Çahşmıal·ar :
1976 yılı ithalat Rejimi ve ithalat Yönetmeliği ile buna ilişkin listeler hakkında yapıl.an çalışmalar sonucu Oda görüşü saptanarak, ilgili
merciiere gönderilmiştir.
Bununla beraber, yıl içinde gerek mevzuat ve gerek uygulamada.
karşılaşılan aksaklıkların giderilmesini teminen girişimlerde bulunulmaktadır. Bu arada normal yollar dışında yapılan ithalatın önl.enmesi,
piyasada fiyat istikrarının temini ve haksız rekabetin önlenmesi amaciyle, çeşitli maddelerin gümrük vergilerinin indirilm.eslne yönelik girişimlerimiz, ilgili Bakanlıklar nezdinde uz'Un süren incelemelere tabi
tutulduğundan kısa sürede neticeye ulaşılamadığını, bu girişimlerimi-
-58-
ze önümüzdeki dönemde de devam olunacağını belirtmek isteriz.
üzeilikle yanıcı ve tehlikeli nitelikteki maddeler ithalindeki, gümrük deposu bulunmamasından doğan güçlükler devam etmektedir. Bir
taraftan sinema ve fotograf filmi gibi artık yanıcı nitelikte imal edilmeyen maddelerin, normal depolara alınması yolundaki girişimlerimiz
devam ederken, bir taraftan da yeni bir tehlikeli .eşya gümrük deposu
inşaasını teminen teşebbüsler sürdürülmektedir.
VI -
iÇ TiCARETLE iLGiLi KONULAR.
1976 yılında içticaret sektörünü ilgilendiren çok doğ!şik konularda girişimlerimiz ve çalışmal.anmız olmuştur. Bu faaliyetlerimiz satır
başları itibariyle aşağıda gösterilmiştir.
a Yükçü bölüklerinin kaba kuvvet·? başvurarak Liyelerimizi
taciz etmelerinin önlenmesini teminen istanbul Valiiiği ve !0tanbul Belediye Başkanlığı nezdinde girişimlerimiz olmuştur. Konu ile ilgili olarak, soruna çözüm getirmek amaciyle ne gibi tedbirler alınması gerektiği hususunda ve Istanbul Vilayeti,
Istanbul Belediyesi, Odam:z ve
Yükçü Bölükleri teşekülleri arasında işbirliğiri temin amaciyle t<asım
ayında Eminönü Kaymakamlığında bir ön toplantı yapılmış ve :canun
dışı hareketlerden zarar gören üyelerimiz de bu toplantıya iştirak ederek şik§.yetlerini dile getirmişlerdir.
Ayrıca, Odamızca da yükçellük sisteminin düzen altına alınması
ve yükçü ücret tarifelerinin günün şartlarına göre yeniden düzenienmesini amaçlayan çalışma ve girişimler yapılmaktadır. 1977 yılında konunun titizlikle izlenmesine devam olunacak ve ylikçü bölüklerinin
düzen altına alınmaSilli teminen elden gelen gayretler sarfedilecektir.
b Oyelerimizin yıllardan beri yakındıkian diğe:- bir konu da
işportacılık sorunudur. Münferit sorunların çözümü için Belediye nezdinde yapılan girişimler yanında köklü çözOme yörelik girişimler, uygun ortam bulunduğunda gerçekleştirilecektir.
c Halbinasının Zeytinburnu'na nakli ve Balıkhanenin modernizasyonu konulannda yapmakta olduğumuz çalışma ve girişimlerimi­
zin, amaca ulaşılana kadar sürdürüleceği tabiidir.
d Devletle iş yapan müteahhitlerin kesin teminatlarının çözülmesinde S.S.K. ilişkisizlik belgesinin aranmaması yolunda girişim­
lerde bulunulmuş olup, konu izlenmektedir.
e Birkaç yıldır sabit tutulan liki.t bitkisel yağ fiyatlannın yeriden saptanması ve bu yağların satışında taptancı kar hadlerinin
yükseltilmesi hususunda ilgili merciler nezdinde girişimde bulunulmuştur. Likit yağ üretimi, tüketimi ve fiyatlan konusunda, Marmara ve
-59-
Trakya Bölge Oda ve Borsalannın da goruş ve önerileri alınmıştır.
1977 yılında herhangi bir darlığa yol açılmaması için Odaca konunun
izlenmesine devam olunacaktır.
1976 yılında, akaryakıt kar hadlerinin artırılması ve yüzde
teminine yönelik teşebbüslerimiz yenilenmiştir. Yıl içinde bayi karlan bir miktar yükseltilmişse de, yüzde esasına dönülmeden sorunun köklü bir çözüme ulaşması gerçekeşeme­
yecektir. Çeşitli vesilelerle sorunun dile getirilmesine devam olunacağı tabiidir.
Odun narhının günün koşullarına göre yeniden saptanmag sı veya fiyat teşekkülünün arz ve talep mekanizmasına bırakılması yolunda Istanbul Belediyesi nezdindeki yazılı girişimierimize ilaveten,
Belediye ilgilileri ile sorunun çözümüne ilişkin görüşmelerde bulunulmuştur. Konu Belediy,e nezdinde izlenmektedir.
f -
.esasına dönüştürülmesinin
h SEKA'nın, kağıt satış ve fiyatiandırma sisteminin değişti­
rilmesi, kağıt sıkıntısını önleyici tedbirlerin alınması standardizasyon,
ithalat konulannda gerekli girişimlerde bulunulmuştur. Bu konuda,
SEKA temsilcileri Odamıza davet olunarak, kendileriyle bir toplantı
düzenlenmiştir. Bu temas ve çalışmalara devam olunmaktadır.
ı Gümrük komisyoncusu üyelerimizin bir sorunu olarak, Komisyoncu olmayan kişilerin gümrüklerde iş takip etmelerinin önlenmesi konusu ele alınmış ilgililer nezdinde girişimlerde bulunulmuştur.
i Mermer Ocaklarının fiili satış fiyatlarına uygun olar.ak, devlet hakkı nispetinin tayin edilerek, tespit edilen aşırı nispetlerin indirilmesi konusundaki girişimimiz olumlu sonuç vermiştir.
Tomruk üretiminin artan tüketime cevap verecek bir düzeye
çıkarılması ve fiyat artışlarının önlenmesi hususunda bir r.apor hazır­
lanarak, Odalar Birliğine iletilmiş ve Birliğin desteği istenmiştir.
j -
k Şehrimizde meydana gelen yangın
felaketlerinden zarar
gören üyelerimizin sorunlannın çözümü için ilgili Bakanlıklar, Sigorta
Şirketleri, Vilayet, P.T.T., S.S.K., Maliye vs. gibi çok çeşitli merciler
nezdinde yoğun girişimlerde bulunulmuş ve Odamızda, konu ile ilgili
çalışmalar yapacak geçici bir büro teşkil olunmuştur.
Alkolsüz içkHer tüzüğünün tadili konusunda, ilgili Meslek
Komitemizin görüşlerine paralel değişiklikler yapılması hususunda çalışma ve girişimlerimiz olmuştur.
1 -
Yukarıda değinilen girişim
rrnın
ve çalışmaların sonuca ulaşamayanla­
titizlikle takip edilmesine devam olunacağı şüphesizdir.
-60-
2 -
a -
Ozelliği olaını bazı Mesl'ek Dallan için yapdan ve yapılması
öngörülen çaWışma~ar :
inşaat Sektörünün Son..m!ıarı :
Se~törün sorunlarını
tüm olarak
yansıtan
Birliğine iletilmiş ve gerekli çözüm yollarının
bir raporumuz Odalar
aranmasında görüşleri­
mizin desteklenmesi istenmiştir.
1976 yılında, sektörün bellibaşlı sorunlarından biri olan proje vizesi uygulamasının kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapılmıştır. inşaat projelerinin, Mimar ve Mühendisler Odalarının vizesine tabi tutulmasına imkan veren Yönetmeliğin ilgili maddelerinin Danıştayca iptal edilmesine ve imar ve iskan B.akanlığının Genelgesinin yürürlükten kaldırılmasına rağmen, Istanbul Belediyesince, hukuki dayanağı
olmayan vize uygulamasına devamda israr olunması üzerine, bir heyc.~t marifetiyle Istanbul Belediye Başkanı ile görüşmelerde bulunulmuşsa da bir sonuç alınamamıştır. Bu durumda, Danıştay kararının
uygulanması için Odaca ve inşaatçı üyelerimiz olarak ne gibi hukuki
ve idari yoll.ara bc:şvurulabileceği hususunda, Oda dışından Hukukçu
bir ilim adamının görüşlerine başvurulmuş olup, bu mütalaa gözönünde bulundurularak, gereken girişimler yapılacaktır.
1976 yılı içinde inşaat sektörünün finansman güçlüklerinin çözümüne yönelik girişimlerimiz olmuştur. Ancak, gayrimenkul ipoteği karşılığı kredi temininin, Bankalar Kanunu hüküml.eri gereğince mümkün
olmadığı, mesken kredisi ve turizm ve işyeri kredilerj imkanlarından
dalaylı olarak yararlanılabileceği sonucuna varıldığından girişimleri­
miz daha çok bu yöne müteveccih olmuştur. Bununla beraber, inşaat
kesimine kredi verilmesini engelleyen Bankalar Kanununun 50 nci
maddesinin tadili imkanları araş,tırılmaktadır.
Takdir Komisyonlannda dosyaLarın uzun süre beklemesinden inşaatçı üyelerimizce yakınılması üzerine, Komisyonlarda görevli üyelerimiz ve Defterdarlık nezdinde temas ve girişimlerde bulunulmuş ve
ilave Komisyonlar Kurulması yoluna gidilmesi Defterdarlıkça benimsenmiştir.
Bu arada, 2490
s.ayılı
Kanunun tadiline
ilişkin çalışmalarımız
sür-
dürülmüş ve özel inşaatçıların kamu ihalelerine daha kolaylıkla işti­
raklerini sağlayıcı hükümler getirilmesi
hususunda Odalar Birliğinin
desteği istenmiştir.
Eylül ayında, 29 inşaatçı üyemiz katıldığı, ve Girne, Lefkoşe, Magosa şehirleri ile Maraş bölgesini içine alan bir Kıbrıs tetkik gezisi
düzenl,enmiş ve özellikle üyelerimizin Kıbrıs inşaat sektörü ve ihtiyaçları ile modern turistik tesisler konusunda bilgi edinmeleri sağlan­
mıştır.
1977 yılında, Inşaat sektörünün çözümlenmeyen sorunlarının olumlu sonuçlara ulaşmasını teminen çalışma ve girişimiere devam edile~
61-
cek ve konut sorununun halline yönelik çalışmalar yapılacaktır.
b -
Emlak
Komisyoncıxlaın
:
Emlak Komisyoncuları Kanununun bir an önce, görüşlerimiz doğ­
rultusunda çıkarılması yolundaki girişimierimize daha önce, değinil­
mişti. 1977 yılında bu meslek dalının, Odamıza intikal eden, vergi uygulamasına vs. ilişkin çeşitli sorunlarının çözümlenmesi imkanları araştınlacaktır.
Bu arada, emlak komisyonculuğu faaliyeti ile ilgili olar.ak, rehber
bir el kitabı hazırlanması öngörülmüş olup, kitabın muhtevasına ilişkin ön hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir.
niteliğinde
c -
Sigortac,ıhlda, Bankıac,ahkla !lgii'i Çalışmalar :
Sigortacılık kesiminin, Kalkınma planında yer alan çeşitli hükümlere ilişkin görüşleri, daha önce Odaca benimsenerek ilgili merciiere
intikal ettirilmişti. IV. Beş Yıllık f<alkınma Planı hazırlık çalışmaları
meyanında, konu tekrar ele alınacak ve yeni Planda yer alması istenen
hususlar değerlendirilecektir.
Ayrıca, Bakanlığın çeşitli sorunlarının
çözümü için 1977 yılında
çalışma ve girişimler yapılacaktır.
d -·
Ti.iırk Fi!mcmği:nirı Son. mıları :
Yerli film rüsurnlarının yükseltilmesine yol açılmanıası için Belediye Gelir!.eri Kanun Tasarısına ilişkin çalışmalar izlenmektedir. Bu konudaki görüşlerimiz 3.8.1976 günü şehrimizde Maliye Bakanı ile yapılan görüşmede savunulmuştur. Diğer taraftan, ham film tevzi işlem­
lerine ilişkin çeşitli çalışmalar yıl içinde yapılmıştır.
Yabancı prodüktür, sanakar ve
teknisyenierin Türkiye'de çalış­
maları ile ilgili olarak, Odamızın da görüşünün alınmasına yönelik girişimimiz ile Tlgili yazışmalar devam etmektedir.
Filmciliğimizin sorunları ve bugünkü düzeyini saptamak amacı ile
girişilen .araştırmanın, Türkiye'de mevcut sinema ve koltuk sayısının
saptanmasına ilişkin bölümü, bazı Belediyelerden cevap alınmaması
nedeniyle tamamlanamamıştır. Bununla beraber, bu defa, cevap alı­
namayan illerdeki valiliklerden yardım talep edilmiş ve peyderpey anketimize cevaplar gelmeye başlamıştır. 1976 yiiı sonuna kadar bu bölüme ilişkin çalışmalann neticelenec.eği ve elde edilen bilgilerin ilgililere sunulacağı umulmaktadır. Araş,tırmanın ikinci kademesini teşkil
edecek olan, sinemacılık sanayiine ilişkin envanter hazırlanması ve sorunların tespitine yönelik çalışmanın 1977 yılı içinde tamamlanmasına
gayret edilecektir.
3 -
Tüccar Rehb;eri isimli Kiltapçığm Yenilıe<rımesi:
Ticarete yeni atılacaklara ve firmalannın
statüsünde değişiklik
yapmak isteyen üyelerimiz:e yardımcı olmak amaciyle, 1965 yılında
basılan, fakat mevcudu kalmamış bulunan Tüccar Rehberi isimli kitabın, uygulamada meydana gelen değişiklikler ve yararlı görülen ilaveler yapılmak suretiyle tekrar yayımlanması öngörülmüştür, ancak
revizyon çalışmaları tamamlanamamıştır. Rehberin kısa süre içinde
matbaaya intikali sağlanacaktır .
.,:;. -
işyed.eri
Temlini ve GelişUrUmesi Araştırmas.ı :
iş merkezlerindeki ticari trafik sıkışıklığını ve işyerierindeki aşırı
kira yükselişlerini gidermek amacı ile, özellikle yoğun işyeri muhitlerinde, küçük dükkaniarı bir araya toplayacak çok katlı bir düzene gidilmesi konusunun araştırılması öngörülmüştür. Bu araştırma için ayrıca Istanbul Nazım Plan Bürosunun çalışmalanndan da yararlanıla­
caktır.
VII-
KOÇlJK SANAYi iLE iLGili
ÇALIŞMALAR:
Küçük sanayiin geliştirilmesi için yapılan çalışmalar meyanında
Türk Silahlı l<uvvetlerinin ihtiyacı olan bazı harp silahı, mühimmat ve
malzemelerin yurt içinde imali maksadiyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, M.K.E. Kurumu, Kırıkkale Fab., Odalar Birliği ve Istanbul Sanayi
Odası, Odamız temsilcileri ve ilgili firmaların iştirakleri su~etiyle 3 Şu­
bat 1976 günü Odamız'da bir toplantı düzenlenmiştir. Toplantı üretici
firmalarla, Türk Silahlı Kuvvetlerine silah ve mühimmat tedarikini sağ­
layan M.K.E. ve Kırıkkale Fabrikası yetkililerini bir araya g.etirmesi ve
bazı konuların üretim programına
alınabilmesini sağlaması bakımın­
dan yararlı olmuştur.
iran ile yapılması öngörülen müşterek girişimlerle ilgili hazırlık
çalışmaları meyanında, Otomotiv yan
sanayiine ilişkin bir araş,tırma
yapılarak, elde edilen sonuçlar Odalar Birliğine iletilmiş bulunmaktadır.
1 -
AET
Karşısmda
Ki.içi.lk Sanayiimiz :
AET karşısında küçük sanayi işletmelerinin rekabet gücü kazanabilmeleri için ne gibi tedbirler alınması' gerektiği konusunda yeterli
çalışmalar yapılamamıştır. BöyLe bir çalışma, AET ülkeleri küçük sanayi ve yan sanayi işletmelerinin tetkikini ve mukayesesini gerektirmektedir. 1977 yılında, özellikle fiyat farklılığına yol .açan bir unsur
olan eksik kapasite sorunu ele alınacak ve Odamızda kapasite kayıt­
lan bulunan üyelerimiz ile YAS-TAB'a kayıtlı işletmeler nezdinde bir
anket çalışması yapılarak hangi dallarda eksik kapasite ile çalışıldı­
ğı, bunun nedenleri ve gi'derilme çareleri üzerinde araştırmalar gerçekleştirilecektir.
-63-
2 -
Yurt
Dışında
Fason imalat :
Mayıs ayında gerçekleştirilen bir anketle, üyelerimizin yurt dışın­
da fason imalat yapmalarını zorlaştıran ve engelleyen sebepler saptanmış ve önerilerimiz Hükümet liyelerine arzedilmiştir.
Bu konudaki önerilerimiz ayrıca Temmuz ayında Ticaret Bakanlığınca dü'z.enlenen bir toplantıda dile getirilmiş ve Ağustos ayında 0damızı ziyaret eden Ticaret Bakanı ile Şehrimizele bir toplantı yapan
Başbakana sunulan muhtıralarımızda konuya yer verilmiştir.
Ticaret Bakanınca, bu konudaki somut önerilerin tespiti amaciyle
bir komisyon kurulmuş v,e bu komisyon Odamızda çalışmalarda bulunarak, geçici ithale ilişkin bir yönetmelik taslağı hazırlamış ve netice, Ticaret Bakanlığı ile eliğer ilgili Bakaniıkiara iletilmiş,tir. f(onu titizlikle izlenmekte olup, bu Yönetmeliğin görüşlerimize uygun biçimde
tadili için ç.abalarımız sürdürülecektir.
Bu arada, mevcut geçici kabul uygulaması kapsamına işlenme­
miş bağırsağın da dahil edilmesi yolundaki girişimlerimiz olumlu sonuç vermiştir. Onümüzdeki dönemde de madde bazmda Odamıza intikal eden taleplerin süratle değerlendirilerek, gereken girişimlerin
yapılacağı tabiidir.
3 -
Kir'adi imkanlan Sıağlarımasıı :
Küçük sanayicilerin kr,edi sorununun çozumune yönelik çalışma­
lar, devamlılık arzeden faaliyetlerimizdendir. Bu konuda yapılan girişimler sonucu, Türkiye Halk Bankası'nca küçük sanayicilere ait kredi tavanı 500.000.- TL. dan 2 milyon TL. na çıkarılmış olup, 2 milyon liralık kredinin 1,5 miyonu tesis kredisi, 500 bini işletme kredisi
olarak küçük sanayidere verilmektedir. Ote yandan, damga vergisi,
noter ve tapu harçları ile her türlü resimlere ait muafiyet hükmünden,
küçük sanayicilerin de yararlandırılmalan temin edilmiş bulunmaktadır.
1977 yılında, küçük sanayicilerin Bağ-Kur fonlarından yararlandırılmaları, menkul rehni karşılığında kredi temin .etme olanağının yaratılması, küçük sanayicilere kredi veren kuruluşların çoğaltılmalarını
temin amaciyle ve kredi uygulamasına ilişkin sorunların tespiti ve çözümü için girişimler yapılacaktır.
4 -
Tedarik
K01m.ısı.mda Çalışmalar
:
Küçük sanayicilerin ham madde tedarikinde karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak ana girdilerden yassı hadde mamülleri ile plastik
hammaddelerini Istanbul'da temin etmeleri amaciyle, Ereğli - Demir
-- 64-
Çelik Fabrikal.arı Müdürlüğü ile PETKiM nezdinde yapılan girişimleri­
miz olumlu sonuç vermiş ve her iki kuruluş da, sadece küçük sanayleiye satış yapan bimr depoyu şehrimizde hizmete açmışlardır.
Çeşitli alt sektörler itibariyle
karşılaşılan tedarik
güçlüklerinin
giderilmesi yolunda da çalışmalar yapılmaktadır. Bu cümleden olarak,
dökümcülerin kok kömürü tedarikinde ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik girişimler yapılmış, Odamız .aracılığı ile tevzi edilmek
üz:ere, serbest stokta biriken yassı mamullerden tahsis yapılması için
teşebbüslerde bulunulmuş, gene yassı hadde mamulLerinin satış şart­
larında yapılan değişikliğin eski şekline dönüştürülmesi için çalışma­
lar yapılmış ve kısmen olumlu sonuç alınmıştır.
1977 yılında küçük sanayicilerin tedarik sorunları ortaya çıktığın­
da, çözüm için gerekli temas ve girişimlerin sürdürüleceği tabiidir.
5 -
Dış
Rekabete
Hazırlama
ile ilgili
Çalışmalar
:
Odamız mensubu küçük sanayicilerin ekonomik bakımdan geliş­
ülkelerdeki mamul çeşit ve kalitelerini görmek, ayrıca üretim tekniğine ait yenilikleri derli toplu bir şekilde incelemek amaciye Odamızca düz.enenen, 54. Milletlerarası Milane Fuarı ile 1976 yılı Hannover imalat Sanayi Fuarı inceleme gezisi 21 Nisan 1 6 Mayıs tarihleri
miş
arasında yapılmıştır.
Konfeksiyon Sanayiinde makina gelişimi ve seri imalat konularında 21-22 Nisan 1976 tarihlerinde Odamız'da yabancı
uzmanların
yardımıyla bir seminer düzenlenmiştir.
6 -
Akşam
Teknik
Kursfıarı
:
Mensubumuz küçük sanayicilere vasıflı eleman yetiştirmek amaciyle, Odamızın Maçka Endüstri Meslek Lisesi ile birlikte düzeniernekte olduğu Akşam Teknik Kurslarının 7. dönemi 3 Şubat 1976 tarihinde sona ermiş, kursu başarı ile bitiren 47 elemana diplemaları 16
Şubat 1976 tarihinde Maçka Endüstri Meslek Lisesinde yapılan bir
törenle verilmiştir. Bugüne kadar, 402 teknik elemanın başarı iJe tamamladıkları Akşam Teknik Kurslarının 9. Dönemi 4 Ekim 1976 tarihinde başlamış olup, uygulama 1977 yılında da sürdürülecektir.
ilgili Meslek Komitesinin Talebi değ.erlendirilerek Odamızda bir
«Saat tekamül kursu» düzenlenmesi hususundaki girişimlerimiz isviçre Saatçiler Federasyonunca olumlu karşılandığından, anılan kursun
kısa süre sonra gerçekleştirilmesi için çaba sarfedilmektedir.
7 -
Adres Kitabı :
Eski baskısı tükenmiş ol·an, «Küçük Sanayiciler Adres Kitabı, son
-65-
duruma göre gerekli düzeltme ve ilaveler
tekrar yayımlanacaktır.
VIII -
ULAŞTlRMA
1iLE ILGiLi
yapılarak
ÇALIŞMALAR
1977
yılı
içinde
:
Deniz, hava, kara ve demiryolu ulaştırması ile ilgili olarak, ihragüçlükler ve bunların önlenmesine yönelik
bir çalışmaya başlanmış bulunmaktadır. Bu konuda üyelerimiz nezdinde bir anket çalışması yapılmış olup, elde edilen sonuçlar değerlen­
dirilmektedir.
1976 yılı içinde, Başbakana sunduğumuz raporda, ulaştırma sorunlarına da yer verilmiş, balıkçılara ve armatörlere verilen kredi uygulamasında karşılaşılan güçlüklerin önlenmesi, kredi hacminiri artı­
rılması, kara yolu ile nakliyatta navlun üzerinden vergi iadesi yapıl­
ması, Türk Deniz Ticaret Filosu ile dış taşımalar yaptırılmasının teşviki
gibi konularda önerilerde bulunulmuştur. Bu önerilerimiz üzerine, Ticarı:;ıt Bakanlığının konuyu ele aldığı ve gerekli araştırmalara başladığı
anlaşılmaktadır. Odamız da bu çalışmalara katkıda bulunacaktır.·
catçılanmızın karşılaştıkları
1 -
Karayolıu Ulaştırması
:
Son günlerde, şehir içi ve şehirter arası trafik sorunu, kamu oyunda ve ilgililer nezdinde en çok tartışılan konulardan biri haline gelmiş
bulunmaktadır.
Bu konuda, trafik
sıkışıklıkianna
yol açan Hal'in nakli, nakliye
güçlüklerin çözümü gibi münferit çalışma­
larımız yanında, Oda Meclisimizce bir Trafik Komisyonu kurulması yolundaki kararı malumlarıdır. Bu itibarla, 1977 yılında soruna daha yakından ve diğ.er ilgili kuruluşların da işbirliği ile eğilinecektir.
Hükümetçe hazırlanarak Parlementoya sevkedilmiş bulunan Karayolu Trafik Kanunu tadil tasarısı temin olunarak ön incel.emeye tabi tutulmuştur. Konu ile ilgili Meslek Komitelerinin tasarıya ilişkin görüşleri alınmakta olup, ,en kısa zamanda Oda görüşünün saptanmasına
ambarlarının karşılaştıkları
ça~ışılmaktadır.
1976 yılında, taşıma güvenliğinin sağlanması amacıyla, yurt dı­
karayolu ile yo,lcu ve eşya taşımalarında araçlara 5 yıllık yaş
haddi korıulrnası .hususunda Ulaş,tırma Bakanhğı nezdinde girişimler­
de bulunulmuştur.
Ayrıc<ı. nc;ıkliyeci üyelerimiz nezdinde bir anket çalışması yapıla­
rak, Odamıza intikal eden sorunların çözümüne yönelik çalışma ve
girişimlerde bulunulmuş ve alınan sonuçlar talep sahibi üyelerimize
iletilmistir.
· K~rayolu i'le Uluslararası Eşya Nakli Mukavelesine llişkir'ISöZ'Ieşşında
-66-
meye (CMR) iştirakimizi sağlama yönünden
yapılan girişimler,
1976
yılında da sürdürülmüş ve Dışişleri Bakanlığınca bu konuda çalışma:
lara başlanmıştır. Bu çalışmalar yakından izlenmektedir.
2 a aa)
Deniz
Ufaı;tırması
'
:
Blillıimısel .Ç~Iışmatar
:
Konteynır taşımacılığında yeni boyutlar',
Türkiye'nin uyumu
ve Altyapıya ilişkin sorunlar Semineri.
4-5 Şubat 1976 tarihinde Odamız ile Ulaştırma Bakanhğının ortakl;aşa düzenl.ediği bu seminer geniş ilgi görmüştür. Konu, Türkly_e'de
ilk defa işlenmiştir. Seminer sonuçtan kitap. halinde yayımlanacaktır.
· bb) istanbul Teknik Oniversitesi Haliç Sempozyumu:
ITO ..tarafından düzenlenen Sempozyuma Odamız «Gemilerin De- .
nizi. Kirletmeleri. ve Uluslararası Uygulama» başlığını taşıyan tebliğle
katılmıştır.
cc) Boğaziçi Oniversitesi Ulusal Haliç Sempozyumu:
Boğ.a~içi Oniversitesince düzenlenen
Sempozyuma da Odamız
tebliğ ile katılmıştır. Sempozyumda işlenen tebliğ.imizin başlığı «Istanbul Trafiğinde Denizyolu ve Onemi" adını taşımaktadır.
dd) Odalar Birliği Su Orünleri Dönemli Semineri :
Teşebbüşlerimiz üzerine Odalar Birliğince düzenlenen ve Odamızda yapılan Seminerde de Odamız bir tebliğ v.ermiştir. Tebliğ, «Çevreye Uyum. Ekonomisi ve Balıkçılığımlz,. adını taşımaktadır. · ·
b Hükümete Yönel'ik Gi~iı;im ve Ç~fışmafar :
aa), lntermod taşımacılığı (kombine nakliyat) konusunda yapıla­
G?k uluslararası konferansa götürülecek Türk görüşünün hazırtanma­
sı için yapılan çalışmalarda Odamız 3 alt komite .üy.esidir. Çal'ışm~lar
Ocak 1977'ye kadar sürecektir.
·· · ··
·.bb) Türk Deniz Ticaretinin, Deniz Ticaret FilosJnun Gemi Inşa
Sanayiinin geliştirilmesine ve Deni2! Ticaret Politikası esaslarına iliş­
kin yetki kanunu tasarısının hazırlanmasında Odamız katkıda bulunmuştur. Tasarı Meclisl.ere sevkedilmek üzere Bakanlar Kurulu. gündemine alınmıştır. .
cc) ·. Istanbul Bel.ediye Başkanlığı, Boğa2:içi lJniye,,rı~itesinin hazırlamış olduğu «Istanbul ve Marmara Limanları Master Plan Raporu,. nun incel:enerek paralel bir çalışma yapılmasını talep. etmiştir.
Sözkonusu rapor Odamızca incelenmektedir.
·
· d d) IV~ Beş Ydılık P:llan Çah~malıarıı : Oda m ız IV. Beş Yıllık Plan
çalış.malarına Deniz Ulaştırması O.zellhtisas Komisyonu'nda da iştirak
etmektedir. Çalışmalar sürmektedir. : · .
ee)
Liman Tekel Jarifeferr:
Ulaştırma Bakanlığı Araştırma
-67-
Ge-
liŞtirme
Kurulu Başkanlığı tarafından sürdürülen Liman Tekel· Tarifaleri
konusunda yapılan çalışmalara Odamız da üye olarak katılmıştır.
c -
Çevre IGrlenmesi Etüdü :
Çevre kirlenmesi konusunda bir araştırma y.apılması planlanmış
bulunmaktadır. Ilk kademede, Türkiye'de deniz kirlenmesi sorunu ete
alınmış. olup, bu araştırmanın ön çalışmaları sürdürülmektedir. 1977
yılı içinde araştırmanın tamamlanması beklenmektedir.
. .. )X ..- TURIZMLE ILGILI
ÇALIŞMALAR:
1976 yılında turizm sektörünün · güncel sorunlarının çözümüne
.yönelik çalışmalar yanında Turizmi Teşvik Tedbirleri tasarısı ile Otelçilik Kantın tasarısı üzerinde çalışmalar yapmak ve Odaca bir tasarı
metni hazırlayarak ilgili merciiere sunmak gayesiyle, Turizm Koniitesl·n.e bağlı bir alt komite teşkil olunduğu daha önce açıklanmıştı. Bu
komite çalışmalarına başlamış olup kısa sürede bir netice alınaca­
ğını üm i~· etmekteyiz.
X-
1
~
KOLTOR
lstanbı.ıl
ÇALIŞMALARI:
Ticaret Odasıı Sertifikasi :
Tüccar ve Sanayicilerimizin vasıflı eleman ihtiyacını karşılamaya
olmak, memleketimi,zde işgücü v.erimliliğinin artınlmasına
katkıda bulunmak amacıyla düzenlenen «Istanbul Ticaret Odası Sertifil~ası» imtihanlarından üçüncüsü (Muhasebe konusunda) 1.7~1976 tar'ihi't\de :9erçekleştirilmiş, katılan 86 kişiden 12'si sertifika almaya hak
yardımcı
· ·J<aza'M'mıştır.
16.9.1976 tarihinde ikinci Satıcılık S.ertifikası sınavı yapılmış, 200
··kişi kayıt yaptırmış, 90 adaydan 26'sı imtthanı başararak, 15 günlük
staf yapma hakkını elde etmişlerdir. Yıl sonuna kadar Satıcıiık Serti..ı
fikası adaylarının staj çalışmaları neticelanmiş olacaktır.
Bu çalışmatar 1977 yılında da sürdürülecektir.
2 -
likokul !ınşaatı :
Odamızca Bakırköy ilçesi, Küçükçekmece Kanarya sernti mevkiinde Milli Eğitim Müdürlüğünc.e gösterilen mahalde bir ilkokul in.· şaası için proje hazırlanmış, ancak ihale için verilen teklifler uygun
görülmediğinden 1976 fiyatlarına göre yenilenen proje, Oda Meclisinin 14.10.1976 tarih ve 19 sayılı kararıyla tekrar ihaley.e çıkarılmış ve
. ~haiesi yapılmıştır.
-68-
3 Meslek S.eç{imine Rehberlik Konfeırrans[an :
Konferans uygulamasına 1976 yılında da devam edilmiştir. Ancak, bu konferansl.arın bir yı'lda yöneldiği lise sayısının azaltılması,
buna mukabil daha etkili hal,e getirilmesi ve baz:ı gösteri araçları ile
takviye edilmesi konusu üzerinde durulmakta ve bu amaçla planlama
ve uygulama çalışmaları sürdürülmektedir. 1976-1977 ders yılı açılmış
bulunduğundan Konferansiara başlanmıştır.
4 -
Burs
1976
evvelki
renciye
yılında
yıldan
Uygulaması
78 yeni
devreden
:
öğrenciye
öğrenciler
daha burs verilmiş ve böylec,e bir
ile birlikte toplam olarak 200 öğ­
yardım yapılmıştır.
·
1976 Mayıs ayında okullara «Duyurma Broşürü» müzün dağıtımı
yapılmış, eylül ayında toplanan Burs Komitesinde 1976-1977 ders yılı­
na ait burs çalışmalarının esaslan tespit edilmiş, bu arada bursların
1977 yılı başından itibaren, Ticaret Lisesi öğrencileri için 300.- TL.'dan 400.- TL. na, yüksek okul öğrencileri için 500.- TL.'dan 600.TL.'na yükseltilmesi karar altına alınmıştır.
Burs komitesinde alınan kararlar çerçev;esinde ve bursiyerlerin 0damızca seçimine daha itina edilerek burs çalışmalarına devam olun"
maktadır.
Xl 1 -
SOSYAL KONULAR VE IŞÇi iŞVEREN :ILIŞKiLERI:
Genel Sağlı1k Siıgortası :
Sağlık Sigortası Kanunu
Tasarısının T.B.M.M.'ne
sevkedildiği
öğrenildiğinden, Odamızca Odalar Birliği nezdinde temasa geçilerek,
sözkonusu tasarı temin edilmiş, tasarı ile ilg'i~i görüşümüzün tesbiti
için, lsveç ve Ingiltere'de yapılmakta olan uygulama incelenmiş, saptanan Odamız görüşü Çalışma Bakan~ığı ve Odalar Birliğine gönde-
rilmiştir.
Odalar Birliğinde tasarı il,e ilgili toplantıya Odamız temsilcisi kaBirlikçe girişimde bulunulması
sağlanmıştır. Konunun, 1976-1977 yasama döneminde izlenmesine devam olunacaktır.
tılmış ve görüşlerimiz doğrultusunda
2 -
Bağ-Kur Ça~şma~farı :
Odamızın Bağ-Kur konusundaki devamlı faaliyetleri, şu hususları kapsamaktadır: Bağ-Kur kayıt işlemlerini yapmak, Bağ-Kur kaydını
silmek, isteğ,e bağlı sigorta formu ile ölüm yardımı ve yeniden sigortalılık formları tanz'im etmek gibi rutin işlerinin yanısıra, Bağ-Kur Kanununun tadili çalışmalarını yakından izlemek, Sosyal Güvenlik Bakan-
-69-
lığı
veya Kurum
tarafından hazırlanan
genelgelerin uygulamada aksaklık doğurup doğurmadığını tesbit etmek, eğer aksaklık doğuruyorsa
bunların giderilmesi çarelerini araştınp tavsiye etmek.
Hükümet tarafından hazırlanan emeklilik ve yaş haddini de ihtiva
eden Bağ-Kur Kanunu Tadil Tasarısı, Odamızın teklifi üzerine 10 Mayıs 1976 tarihinde Ankara'da Odalar Birliğinde yapılan toplantıda incelenmiş, hazırlanan Birlik görüşü Parlementerler.e ve ilgili merciiere
gönderilmiştir.
Odamız
bundan başka, konut kredisi genelgesi ve isteğe bağlı
sigortalılık genelgesinin bazı
hükümlerinin değiştirilmesi için ilgili
merciler nezdinde teşebbüste bulunmuştur.
işçi işveren ilişkileri :
3 -
Çalışma barışının sağlanmasına
ve aşırı ücret artışlarının istihengell.emesine Hükümete sunulan çeşitli raporl.arımızda genel
hatlarıyla yer verilmektedir.
Buna ilave olarak Çalışma Bakanlı1ğınca hazırlanan «Kıdem Tazminatı Fonu Kanun Tasarısı, üz·erinde Odaca çalışmalar yapılmış, bu
konuda Odalar Birliğince yürütülen çalışmalara katkıda bulUnulmuş­
tur. Son olarak, bu tasarı hakkında uzman bir ilim adamının görüŞleri
alınmış ve ilgili Meslek Komitelerinin görüşl.eriyle birlikte gerekli değerlendirme yapılarak ilgili merci'lere sunulmuştur.
Diğer taraftan, «Oz Yönetim" konusu üzerinde bir inceleme yapıl­
ması g.erekli görülmüş ve Oda dışından bir öğretim üyesine bu konu. da araştırma yaptınlması yoluna gidilmiştir. 1977 yılında bu araştırma­
. nın tamamlanması beklenmektedir.
damını.
4 -
GlençJik Sorunları :
tespiti ve bu sorunların çözümü imkanlarının
yönelik bi'r çalışma yapılması uygun görülmüştür. Bir
Oniversite öğretim üyesine hazırlattırılmakta olan araştırma bilahare
Odaca değer!endiril.erek gerekli girişimler yapılacaktır.
Gençlik
Sorunlarının
araştırılmasına
XII -
TOKETiOiNiN KORUNMASI :
1 Tüketicinin korunması konusunda Odaca ç.alışmalar yapı­
larak, bir rapor hazırlanmıştır. Bu raporun değerlendirilmesi sonucu,
ilk planda ülkemizde etkin bir kalite kontrol sistemi kurulması gerekliliği ortaya çıkmış ve bununla ilgili olarak Bakanlıklar nezdinde girişimlerde bulunulmuştur.
Ote yandan, önemi herkesee kabul edilen kalite kontrolü sorununun Odamızca gerçekleştirilebilmesine maddi olanaklarımız elver-
-70-
mediğinden, 1977 yılında bu konuda TSE ya da Istanbul T,eknik Oniversitesi ile işbirliği yapılması imkanları araştırılacaktır.
2 Diğer taraftan, standardize edilmesi veya standardının değiştirilmesi gerekli görülen konular Türk Standartlan Enstitüsüne bildirilmiştir.
Ayrıca,
1976 sonbaharında sözkonusu Enstitü Yönetim Kurulu ile,
Odamı~ Yönetim Kurulunun yaptığı, Ortak toplantıda varılan sonuçlar
değerlendirilerek, hem üyelerimizin ve hem de kamu oyunun standardlar ve TSE markası konusunda bilinçlendirilmeleri, ihracat yönünden
standardizasyon uygulamasında karşılaşılan güçlükler konusunda çalışmalara başlanmıştır.
Bunun yanında, hazırlanan standard tasarıları hakkında mütalaa
vermek suretiyle yürütülen uygulamanın, Odamızın katkısını daha aktif bir şekle dönüştürülmesi öngörülmüş bulunmaktadır. Buna göre,
TSE'nce bildirilecek çeşitli konularda uzmanlığı bilinen üyelerimiz belirlenecek ve iılgili standardın hazırlanması safhasında üyemizin çalış­
malara iştiraki sağlanacaktır.
3 Tüketicinin korunmasına yönelik diğer bir çalışmamız taksitli satışl.arın düzen altına alınması ile ilgilidir. Konuya ilişkin görüş­
lerimiz Odalar Birliğine iletilmiş bulunmaktadır.
4 ~ Ozerinde çalışılan diğer bir konu da tenzilatlı mevsim sonu satışlarına ilişkin Mesleki Kararın tadiline yöneliktir. Bu ç.alışma sonuçları Oda Meclisine sunulacaktır.
5 Avrupa Konseyi Bakanlar Kurulunun, Ozel Uzmanlar Komitesince hazırlanan «Satış sonrası yeterli hizmet sağlanması, konusundaki tasarılar ile Ticaret Bakanlığından sağlanan Bakanlığın bu
konudaki raporu Odaca incelenmiş ve görüşlerimiz Hükümete yansıttlmak üzere Odalar Birliğine gönderilmiştir.
6 Dahildeki tüketiciler ile dış alıcıların Odamıza intikal eden
şikayetlerinin çözümlenmesi ve satıcı firma ile doğan ihtilafların halli
.. amaciyle yapılan çall'ışmalar muntazam sürdürülmektedir.
XIII 1 -
ODA IÇi VE TEŞKILAT ÇALIŞMALARI:
Ek Kaynak Yaratılması:
Oda bütçesi ile ilgili izahlarımızda daha geniş olarak açıklandığı
gibi Odamı'Z'I sağlık:lı yeni bir takım yan g.elir kaynaklarına sahip kıl­
mak üzere gerekli incelemelerin yapılması öngörülmüştür. Kısa süre
i,çinde bir sonuca vanlmasına gayret edilecektir.
L.....,:;..,:;__
2 -
Oda Hizmetleriniln Geniş,letil'mesr ve Hızl1andı1rı'l~ası :
Odamız, mevcut kadrosu ve
imkanları içi'nde, çoğunlukla Oda-
-71-
mıza resmi rnerciler tarafından verilen görevleri yerine getirmektedir.
ekonomik gelişmelerin zorunlu kıldığı çalışma·
gayret safedilmekte ise de, yürürlükte olan ücret
sistemi içinde, yetenekli elemanların kadroya alınması ve muhafcızası
pek mümkün olamamaktadır.
Bununla beraber, ihtiyaçların zorunlu kıldığı şekilde bir ekonomik .araştırmalar servisinin kurulması da zorunlu görülmektedir.
1977 yılı içinde bu hizmeti yerine getirecek bir kadronun tesisine
özellikl,e gayret edilecektir.
Ayrıca zamanla teessüs etmiş fiili uygulamalar ve iş akışlan yeniden incelenerek ve günün değişen koşulları nazara alınarak yeniden
düzenlenecek iş talimatları üzerinde çalışmalar sürdürülecektir. Bu konuda, şubelerce hazırlanmakta olan öneriler değerl.endirilecektir.
Çeşitli uzmanlık dallarında Oda dışındaki uzman kişilerden daha
geniş çapta yararlanılacaktır.
Diğer taraftan, genel fiyat seviyesinin ve hayat pahaldığının daha
hassas bir şekilde izlenebilmesi amaciyl.e, fiyat indekslerinin hazırlan­
masında kullanılacak yeni katsayıların hesaplanması ve indeksierin temel yılının 1968 veya 1970 yılına dönüştürülmesi için çalışmalar yapı­
Bu hizmetlerin
yanında
ların yapılmasına
lacaktır.
3 -
Hakıem
Heyeti
Teşkiıli:
Oda Meclisimizin karanna uyularak, Odamızda firmalar arasında­
ki ihtilafları çözümleyecek Hakem Heyeti Teşkili imkanları araştırıl­
mıştır. Bu araştırmanın ikinci safhası olarak, bellibaşlı yabancı ülkelerdeki Ticaret Odalarınca ve Milletterarası Ticaret Odasınca yürütülen
uygulama ve bu uygulamaların dayandığı mevzuat tetkik edilmektedir.
Alınacak sonuçlar Oda Meclisine arzolunacaktır,
4 -
Elektonik Makli'"alardan, Mikrofilm
Araç ve Gereçl.eırden Yararlianma :
a)
Oda içi
Si·stemind'en ve diğer
kayıtların etektronik mıakinelerle tasnif ed~~mesi :
Kayı,tların tasnifli ve aktüel şekilde tutulmasını sağlıyacak bir
sistemin tesbiti için ilgili firmalara ön ,etüd yaptırılmaktadır. Şubelerin
ihtiyaçları ve bütün işlemlerin merkezi bir sisteme göre düzenlenmesi için bir temel sistem oluşturulmasına çalışılmaktadır.
b) Mikrofilm Tesisi:
Oda kayıtlannın ve .etüd arşivinin çok az yer tutacak ve sistematik bir şekilde muhafazası için Mikrofilm cihaziarı satın alınarak montajı yapılmıştır. Halen, Batı Avrupa ülkelerindeki
belli başlı dokümantasyon merkezlerinde bu sistemden nasıl yararlanıldığı araştırıl­
mıştır. Böylece sistemler arasında benzerlik sağlandığında Avrupa ül-
-72-
kalerinden de taze bilgi temini, muhafazası ve yayımı imkanlan kolayIaşmış olacaktır.
c) Otomatik Zarflama ve Tasnif Makinası:
Odaca hazırlanarak teksir edilen çeşitli raporların veya üyelerimiz.e iletilecek dökümanların kısa sürede tasnifine ve zarflanrnasın.a
imkan verecek makinelerden yararlanılması konusunda çalışmalar 1977
yılında yapılacaktır.
XIV-
YAYlM FAALiYETLERi:
Odamızın
sürekli yayınlarından olan Oda Gazetesi, Oda Mecmugeçinme ve toptan eşya fiyatları indekslerinin yayınlan­
maları devam .etmektedir.
Diğer taraftan, gerek «Aylık iktisadi Durum Raporu» ve gerekse
Odamızdan geçen aylık ihracat tescilleri Oda Gazetemizde yayınlan­
ası
ve
aylık
maktadır.
1976 yılında yayımlanan ve 1977 yılında
il işik (Liste: 1) de gösterilmiştir.
neşriyat
-73-
yayımlanması
öngörülen
·. Liste·1 :
1976 ~ıfındaki yaymlarımız ve .1977'de yay;ınlanmas·ı
:
qn-
görül.eın neşriyat
'
,1.1
,._
•·•
:' /
• : ,;.
· 1976. yıhndaki yayıoları mı~. şunlarçhr :
1976 yılının Dünya ve Türkiye Ekonomisi.ne getirecekleri. .
1975. !ıstatistik Ozetleri (Türkçe ve Ingilizce)
1976 1lthalat R.ejimi ve 31. Kota.
1976 Dünya Fuarlar ve Sergiler Kitabı
1976 Ihracat Rejimi ve ihracat Yönetmeliği.
ihracatta Vergi iadesi Oranları ve ilgili Mevzuat.
Odamıza intikal eden iş teklifleri.
~ 5Ş90 sayılı Kanuna ilişkin Odamız· Görüşleri.
Bıası1lmak.ta olan veya kısa süre içinde y·ayıml 1 anması umulan .neş­
riryat ş:uınlardi;r :
Yabancı ·Sermayeyi. Teşvik Xanunu'
Yabancıların Türkiye'de Büro ve Şube Açmalarına ilişkin Forma··.Jiteler.
1976 istatistik Ozetleri (Türkçe - ingilizce).
Odamız Faaliyetlerini Tanıtıcı Broşür
Ortadoğu Olkel.eri Etüdü.
1977 yı,fında )iaıyıml1anması öngörmen neşriyat :
1976-78 Döneminde Uygulanacak Ortalama Kar
Hadleri Cetvelleri ve Açıklamalar.
Amortisman Nispetleri.
Doğu ve Uzakdoğu Olkeleri.
ihracatçı Rehberi.
Domates Salçası Pazar Araştırması.
1977 Uluslararası Fuarlar ve Sergileri.
Odamıza intikal Eden iş Tekliflerini Muhtevi Kitap.
Dış Olkelerde Büro ve Şube Açılması Işlemlerini Kapsayan Broşür.
Tüccar Rehberi.
Küçük Sanayiciler Adres Kitabı,
Konteynir Taşımacılığında Yeni Boyutlar, Türkiyenin Uyumu ve
Altyapıya ilişkin Sorunlar Semineri Tebliğlerini Muhtevi Yayın.
ihracatçılar Adres Kitabı .
....... 74 '-
OÇONCIJ BOLIJM .
1977 YILI BIJTÇE VE GEREKÇESI
OÇONCO BOLOM
1977 YILI BOTÇE
VE
GEREKÇESI
ı
- BÜTÇE GEREKÇESi :
Odamız tüzelkişiliği
haiz ve mesleki teşekkül mahiyetinde
kamu kurumudur. ı977 yılı bütçemiz, gelecek yıl faaliyetlerinin
mali veçhesini, belirli teknikiere istinaden aksettiren bir belge
niteliğindedir.
Milli ekonominin genel görünümü içinde önemli bir rolü olan
ticaret sektörünün iktisadi menfaatlerini, kamusal yatar faktörünü de daima gözönünde tutarak temsil eden Oda'mız ilişikte
takdim olunan 1977 yılı bütçesini hazırlarken, geçen yıllarda olduğu gibi aşağıdaki iki nokta üzerinde önemle durmuştur.
ı - Mer'i mevzuatın Oda'mıza yüklediği hizmetleri eksiksiz
olarak ifa edebilmek,
2 - Ekonomik hayatın gerek iç, gerekse uluslararası ticaret
alanlarında hergün değişen ve gelişen şartıanna uyarak,
daha
yararlı hizmetlerde bulunabilmek.
Bu görüşlerden hareket ederek hazırlanan ı977 Yılı Çalışma
programı esasen daha önce tasvibinize sunulmuş
bulunmaktadır.
Bütçe tekniğinin icaplarına uymak suretiyle, fasıl ve maddeler halinde düzenlenen gelir ve giderlerin tahmininde, yukanda açıklanan hususlann yanı sıra, geçmiş yılların kat'i neticelerinden ve !~eşitli istatistiki bilgilerden de yararlanılmıştır. ,Bu
esaslar dahilinde düzenlenen ı977 yılı bütçesinin «GELİR» Ve
((GİDER» kısımları ile bu kısımlarda bulunan fasıl ve maddeleri
gösteren cetveller (ek: 1) de takdim edilmiştir.
Son yıllarda fiatlar genel seviyesinde· meydana gelen artış,
-77-
hizmetler sabit kalsa dahi zaruri olarak, cari fiatlarla hesaplanan
harcamaların artmasına
sebebiyet vermektedir.
. .B,,U
g;erçeğe ve hizmetlerin artmasına rağmen 1977 yılı Gider
bütçesinin hazırlanmasında azfuni tasarruf kaidesine riayet edilmiştir.
1977 YILI BOTÇESt
l l - GELİRLER
1977 Yılı Bütçesinde GELİRI#R_ sekiz fasılda toplanmıştır.
Gelirlerin tahmininde söri ,-uç- yil: bütçelerine ait kat'i hesaplar gözönünde bulundurulmuş ve ihtiyatlı hareket edilmiştir.
FA_ŞIL:_1-
RAYI'ı' ÜCRETLERİ VE YILLIK AİDAT
Oda'mızın en öneı:p.li ve devamlılık arzeden gelir kaynağını,
üyelerimizin sermayesine ve ticari faaliyetierine göre tesbit edilen sınıfları üzerinden alınan kaydiye ve yıllı~ aidat ile 5590 sayılı kanundaki esaslara göre Gelir ve Kurumlar Vergileri ile irtibatlandınlmak suretiyle tahakkuk ettirilen munzam aidat teşkil
etmektedir.
1976 yılında da, Oda Meclisince 24.12.1973 tarihinde kabul
edilmiş olan kaydiye ve aidat tarifesi kullanılmıştır.
Oda hizmetlerinin gerek çeşit ve hacim, gerek maliyet yönün;..
den devamlı bir artış seyri izlediği bilinmektedir. Bu hizmetlerin
gerektirdiği giderlerin karşılanabilmesi için yeni bir takım yan
.gelir kaynaklan yaratmanın çok yararlı olacağı düşünülmektedir.
Bu suretle 1950 yılında çıkan 5590 Sayılı Kanunla yıllık aidat
ve munzam aidat için vazedilen beşbin liralık tavanın yarattığı
dar bağazın da bir ölçüde giderilmesi mümkün olacaktır. ·
öte yandan oda personel ücretlerinin günün şartıanna uygun olarak yeniden düzenlenmesi bir zaruret haline gelmiştir.
Gerek yukandaki amaçları, gerek Oda perSQilelinin sosyal
güvencelerini sağlamak üzere, kalıcı zamanla değer kazanıcı ve
devamlı gelir sağlayıcı nitelikte bazı kaynaklar yaratılması uy-
gun mütalaa edilmektedir.
Bütün bu sebeplerle
.
uygulanmasına
--78-
1977
_
_
_
yılında başlanmak
üzer~ yeni bir «<qıydiye y~ Xıllı~ Aidat» tarifesi teklif edilmek-
tedir.
Teklif edilen k~ydiye veryıllık_a,idat tarifesi aşağıdaki Şekilde
düzenlenmiştir.
Derec~ler
Fevkalade Derece
))
Özel A
Özel B
ı
A
ı
B
2
A
2 --< B
Üçüncü
Dereceye Esas
·s:aoo.ooo
1.500.001
))
900.ooı
))
700.001
))•
400.ooı
)l
))
200.001
50.001
))
.Meblağ
···ve yukarı
'4.999.999
1.500.000
900.000 '
700.000
400.000
200.000
50.000
AidatTutan
5.000.4.9·50~-
3.750'.2.750.2.000.1.000.750.350.-
Özel sınıf A, 5.000.~ lira aidat ödemeyi kabul ettiği takdirde fevkahlde sınıfa geçebilir.
Dereceye Esas Meblağ; üyelerimizin Beyan Sermayesi,
İhti­
yatlar, Krediler, Ciro ve iş hacmine tesir eden sair hususlar nazara alınarak tesbit edilen miktardır.
Bilindiği gibi Oda üyelerinin dereceleri Oda Meclisinin tasVibinden geçen Derece Tesbit Yönetmeliği esaslarına göre·· düzenlenmektedir.
Yukarıda: açıklanan tarifeye ve muhtelif derecelere kayıtlı
ve bilinen üye adedine göre 53.865:750.- Lira Kayıt ücretleri ve
Yıllık Aidat bütçeye konmuştur.
Bu tahmini miktara adres değişikliği sebebiyle adreslerinde bulunamayan, terki ticaret ettikleri halde tescillerini . yaptl,rmayı:;ın ve vefat, devir gibi sebeplerle en az üıç yıldan beri kendilerine tebligat icra olunamadığı gibi tahsilatta yapılamıyan, bu
yüzden durumları tarafımızdan bilinmeyen ve ·meçhul addedilen
muhtelif sınıflara kayıtlı, saryıları devamlı gayretler sonucu
4984'e indirilebilen firmaların yıllık aidatları, üye aidat kartotekslerinde tahakkuk ettirildiğ-i halde, bütçeye dahil edilmemiş­
tir.
-79-
nin
Önerilen kaydiye ve yıllık aidat tarifesine göre Gelir Bütçesinci kayıt ücretleri ve y:ıllık aidat faslı aşağıdaki gibi olacaktır.
ı.
Dereceler
Fevkaldde Derece
ll
Özel A
t)
Özel B
1-A
1-B
2-A
)j
))
))
2~B
))
Üçüncü
))
~,,
__
Adet
616
1342
16,61
751
3941
5425
18510
24741
Kaydiye ve Aidat
Miktan
X
X
X
X
X
X
X
X
5.000.4.950.3.750.2.750.2.000.1.000.750.350.-
-
56987
Tutarı
3;080.000.6.642.900.6.228.750.2.065.250.7.882.000.5.425.000.13.882.500.8.659.350.53.865.750.-
FASIL:2
MUNZAM AİDAT
5590 Sayılı Odalar Kanununun 26. maddesi geregınce gelir
vergisine tdbi üyelerimizin ticari kazançlannın %0 5 i, Kurumlar
Vergisine tdbi üyelerimizin de ödedikleri Kurumlar Vergisinin
%5' olarak hesaplanan munzam aidatlar, geçen yıllara ait tahsilat miktarı nazara alınarak bu yıl bütçesine aşağıdaki gibi
dahil edilmiştir.
Madde : 1 Madde : 2 -
Ticari Kazançlardan
Kurumlar Vergisinden
Yekün .. . .. .
6.000.000.3.000.000.9.000.000.-
FASIL::'S
HARÇLAR
Odamızca yapılan hizmetler karşılığında alınmakta olan
harçlar, Yüksek Meclisimizin 9.1.1964 tarih ve 4 sayılı toplantı­
sında kabul ettiği tarifeye istinaden tahsil edilmektedir.
-eo-
Ancak 6/0649 sayılı, ihracatın teşviki ve geliştirilmesi esasdair Bakanlar Kurulu kararı muvacehesinde, ihracat tescilleri, menşe şahadetnameleri, · ihracatla ilgili fatura tasdikleri
ile suretleri, tedavül belgeleri, zaruret belgeleri, mücbir sebep
belgeleri, ihracat ruhsatnameleri ve bunlar gibi ihracatla ilgili
bilumum belgelerden harç alınmamaktadır.
Yine 26.5.1971 tarihli ve 13847 sayılı Resmi Gazetede yayın­
lanan <<İthalatçı Belgesi Yönetmeliğin gereğince, ithalatçı vesikaları,
Ticaret Bakanlığı tarafından verilmekte olduğundan ve
vizeleri de bu Bakaniıkça yapıldığından 1977 yılı bütçesinde «Dış
Ticaret Vesikaları» maddesi için bir gelir tahmini yapılmamıştır.
Keza Doğu Almanya Devleti, Devletimizce resmen tanındığı
cihetle, artık bu memleketten yapılacak ithalat müsaadeleri,
larına
doğrudan doğruya Bakaniıkça verileceğinden «İthal Müsaadeleriıı
maddesi i~çin de gelir tahmininde bulunulmamıştır.
Bu fasıl gelirleri ile ilgili olarak, Yüksek Meclisimizin 37. sayı ve 11.11.1971 tarihli toplantısında, Odamızca verilmekte olan
TIR karnelerinden 50.- lira harç alınması; 12 Sayı ve 12.7.1973
tarihli toplantısında, mensubumuz firmaların talebleri halinde,
mensub oldukları meslek grubu listesinin bir bedel mukabilinde
kendilerine verilmesi, 27.12.1975 tarih 4 Sayılı toplantısında üyelerimize verilmekte olan Kayıt, tescil suret vesair bilumum belgelerden 20.- lira harç alınması kabul olunduğundan harç tarifemiz bu değişikliklerle tatbik edilmektedir.
Böylece bu fasıl bütçeye 1.600.000.- lira olarak dahil edilmiştir.
Harcın
Nev'i
Fatura Tasdikleri
Harçlar Tarifesi -
Kademeler
1.5.001.10:001.25.001.50.001.~
100.001.Tescil ve
Diğer Suretler
İmza Tasdikleri
Kefalet Harçları
Distribütörlük ve Mümessillik
Belgesi
5.000.- kadar
10.000.))
25.000.))
50.000.))
100.000.))
den yukarı
Harç
Tutarı
10.20.30.50.75.150.-
Kayıt
-81-
20.20.20.50.-
Yeddivahit Vesikası
100.pış Ticaret Vesikaları: (Ticaret Bakanlığınca verilmektedir.) ...'I'evzi Harçlan:
a) Sanayici Kotası
%ı
b)
(Tahsis edilen dövizin T.L. muadili üzerinden)
Acil İhtiyaç Kotası
(Tahsis edilen dövizin T.L. muadili üzerinden)
%ı
c)
Yatırım Kotası
%0,3
(Tahsis edilen dövizin T.L. muadili üzerinden)
(Dogu Almanya hariç)
Sair Belgeler :
a) Numune belgesi (ithalatta)
Numune belgesi (ihracatta)
b) Mutemetlik Belgesi
c) Sanayici belgesi
d) Banka kredisinden istifade
edeceklere verilen belgeler
e) İthalat Yönetmeliğinin 20/B madde
ile ilgili olarak verilen belgeler
f) Liberasyondan ithalat yapacaklar
için ihtiyaç belgesi
g) Diğer belgeler
h) TIR Karnesi
i) Meslek Komiteleri liste harçları:
Üye sayısı
ı
500 e kadar
n
»
50ı
1000 e
n
n
n
ıooı
ı500 e
n
))
))
1501
ve yukarı
20.-
muaf
20.20.20.tatbikatı
20.20.20.50.25.50.---<
75.~
ıoo.---'
HARÇLAR FASLI
Madde
ıı
ıı
n
n
ıı
ı
- Fatura Tasdikleri
2
3
4
5
6
-
Kayıt,
Tescil ve Diğer Suretler
tasdikleri ve Kefalet harçlan
Yeddivahit Vesikaları
Tevzi Gelirleri
Sair Belgeler
İmza
Yekün ..... .
-82-
60.000.850.000.20.000.-·
20.000.50.000._:_
600.000.1.600.000.-
FASIL:4
MİSİL
ZAMLARI VE PARA CEZALARI
5590 sayılı Odalar Kanunu hÜkümlerine göre tahakkuk ettirilen ve tahsil olunan Misil Zamlan ve Para Cezaları, geçen
yıllar bütçelerinde olduğu gibi (1.-) er lira olarak ifade edilmiştir,
Madde
»
ı
- Kaydiye ve
2 -
Yıllık
Aidat
1.-'
Cezalar
1.-
Yekün
.........
2.-
Her ne kadar son üç yıla ait bütçe kat'i hesaplarına bakıl­
zaman bu fasılda ı Ha 2 Milyon lira civarında gelir temin
edildiği görillmekte ise de bu fasıl için bütçede bir gelir tahmininde bul unulmamıştır.
dığı
Zira mesleki teşekkül mahiyetinde bir kamu kurumu olan
bidayette üyelerinin aidatıarım ödemiyeceklerini, veya
hler'i mevzuata aykırı hareket ederek para cezası ile tecziye edileceklerini düşünmemektedir.
Oda'mız,
ücretleri ve Yıllık Aidat faslma bütün üyeleriln aidatıarını ödeyecekleri müJflhazası ile üye :aded:ine gojl:"e
aidat hesaplanıp gelir tahmini yapılmaktadır.
Esasen
Kayıt
Birinci fasıl ile Dördüncü fasıl gelir bütçesi içinde birbirini
tamamlayan ve muvazene temin eden gelir unsurlandır.
FASIL:5
YAYIN GELİRLERİ
Odaınızın yayın organlarından «İstanbul Ticaret Odası
muası»nın ilgililere bedelsiz ((İstanbul Ticaretn Gazetesinin
Mecise
oda üyelerine yıllık sadece 5.- lira posta masrafları, üye olmayanlara yıllık 25.- lira abone ücreti karşılığı gönderilmesi prensip olarak kabul edildiğinden, bu fasılda Oda Mecmuası, (reklam)
ve Oda gazetesi (abone ve reklam) maddeleri için 1976 yılındaki
fiili tahsilatda göz önünde bulundurularak fasıl aşağıdaki şe­
kilde teklif edilmektedir.
-83-
Madde
))
))
))
ı 2 3 4 -
Oda Mecmuası (Reklam)
Oda Gazetesi (Abone ve.· Reklam) .
Adres Kitabi
Diğer Yayın Gelirleri
7.500.250.000.1.1.-
Yekun .... , . . . . .
257.502.--"-
FASIL:6
TÜRLÜ GELİRLER
Bu
3 madde halinde bütçeye
Bakanlık Mükapasite ekspertizlerinden
alman Oda hisselerinin ayrı bir hesapta toplanmasının uygun
olacağı mülahaza edildiğinden bu görüşe uyulmuş ve fasıl aşağı­
daki şekilde teklif edilmiştir.
Madde ı - Gümrük - Eksper Ücretleri Oda Hissesi ıoo.OOO.n
2 - Sair Gelirler
50.000.n
3 - Kapasite Ekspertiz ücretleri Oda hissesi 50.000;fasıl
alınmıştır.
fettişlerinin Oda'mızı teftişi sırasında
Yekün .........
ıo.7.1973
tarihinde
nununun lO.maddesi
yürürlüğe
gereğince
giren
ı615 sayılı
200.000.-
Gümrük Ka-
gümrük hakem hey'etine
intikal
eden her ihtilaf için Oda'mıza masraf karşılığı olarak 50.- lira
yerine 125.- lira ayrıldığından bu madde tahsisatı 1975 ve 1976
yılları fiili gelirleri de gözönünde bulundurularak bütçeye alın­
mıştır.
FASIL:7
TAHSİL EDİLECEK ESKİ ALACAKLAR
Bu fasılda yer alan gelirler geçmiş senelere ait Kayıt Ücretleri ve Yıllık aidat ve Munzam aidat alacaklanmızdan ı977 yı­
lında tahsil edileceğini tahmin ettiğimiz miktarlan göstermektedir. Bu fasıldaki alacaklarm tahsili üzerinde, ı975 ve ı976 yılla­
rında olduğu gibi, titizlikle durulacaktır.
ı977 yılı için bu fasıl, aşağıdaki şekilde 8.000.000.- lira ola-84-
rak bütçeye dahil edilmiştir ..
Madde : ı - Kayıt ücretleri ve
»
;: 2 - Munzam Aidattan
Yıllık
Aidattan
Yekün ...
2.000.000.6:000.000.8.000.000.-
'FASIL:B
MENKUL VE GAYRI MENKUL GELİRLERİ
Oda'nın
5590 sayılı kanunda sayılan hizmetlerden, bir yıl
temin edeceği gelirin tam olarak tesbit edilebilmesi için,
menkul ve gayrımenkul kıymetlerden elde edilen gelirler . ayrı
bir fasılda toplanmıştır.
Bu fasılda mevduat faizleri, tahvilat faizleri ve hisse senetlerimiz gelirleri yer almaktadır. Odamızm h§.len irad getiren
zarfında
gayrımenkulu bulunmadığından, <<Gayrı
MenkUl
Gelirleri~>
mad-
desi 1.- lira ile açık tutulmuştur. K{'za Bankalardaki mevduatımıza isabet edebilecek ikramiyeler için bu fasılda da «Sair Gelirler» maddesi 1.- lira ile açık tutulmuştur.
Bankalardaki mevduatımızın, cari harcamalann gerektirdiği
miktarın üzerindeki kısmı ile devlet tahvili alınması öngörülmüş
ve bu suretle :q:ı,evduat faizleri ile tahvilat faizlerinin ı977 yılı
bütçesindeki gelir
miktarları
geçen
yıldan farklı
olarak
tahmin
edilmiştir.
Hissedarı bulunduğumuz teşekküllerin ı977 yılında · dağıta­
bilecekleri temettü miktarlan için yapılan istihbarata istinaden
bu madde için de gelir tahmininde bulunulmuş ve fasıl aşağıdaki
gibi bütçeye dahil edilmiştir.
Madde
))
))
))
. ))
ı
-
Mevduat Faizleri
Tahvilat Faizleri
3 - Hisse Senetleri Temettüleri
4 -:--- Gayrı Menkul Gelirleri
5 - Sair Gelirler
2 -
Yekün . . .. . . . . .
:Bu . Şekilde :BütÇenin· «G E .L
50.000.1.000.000.1.460.000.1.1.2.5ı0.002.-
İ R» kısmı, aşağıda müfredatı
-85-
yazılı olduğu
veçhile 75.433.256.- liraya
F A S I L
Kayıt Ücretleri ve Yıllık Aidat
53.865.750.Munzam Aidat
9.000.000.3-Harçlar
1.600.000.4 - Misil Zamlan ve Para Cezaları
2.5 - Yayın Gelirleri
257.502.6 - Türlü Gelirler
200.000.7 - Tahsil Edilecek Eski Alacaklar
8.000.000.8 - Menkul ve Gayrımenkul Gelirleri 2.510.002.-
ı
ıı
baliğ olmaktadır.
-
2 -
»
»
»
»
ıı
ıı
Yekün ......
75.433.256.-
GİDERLER
III -
Odamızın 1977 yılı
Bütçesinde GİDERLER Onbir Fasıla
ay-
rılmıştır.
Ötedenberi azami dikkat ve itina ile gözetilen tasarruf prensibine bu defa da büyük bir hassasiyetle riayet edilerek hazırla­
nan gider tahminlerine ait fasıllarla ilgili açıklamalar aşağıda
arzedilmiştir.
FASIL:1
ME.J\IDR VE HİZMETLİLER ÜCRETLERİ
Bu fasılda Oda personeline ödenecek ücretler, çocuk zamlasigorta primi, teşekkül payları, doğum-ölüm yardımları, ayrılma tazminatı, tedavi masrafları, öğle yemeği yardım tahsisatı,
ikramiye ve fazla mesai ücretleri yer almaktadır.
Bilindiği gibi son beş yılda fiatlar genel seviyesinde meydana gelen devamlı ve hızlı artışlar sebebiyle. personelimizin satın
alma gücünü sabit tutabilmek için 1973-1974 ve 1975 yıllarında
kısmen Eşel Mobil sistemi uygulanmıştı. Ticaret Bakanlığı Konjonktür ve Yayın Müdürlüğünün İstanbul ili için yayınladığı geçinme indeksierindeki yükselme oranı, 1972 yılı baz alınmak suretiyle hesaplanarak bu nisbetlere göre personele, geçinme indeksleri fiat artış karşılığı ödenmişti.
Ancak, 1975 yılı bütçesinin tasdiki sırasında, ekonomideki
enflasyonist baskı sebebiyle; geçinme indeksierindeki ortalama
yükseliş oranı %40'ı aşsa dahi, bu o:ranın üzerinde Eşel Mobil uyrı,
-86-
gulanman.ıası prensip olarak kabul edildiğinden, bahsi geçen indekslerdeki artış oranı 19~5 yılının 10 ncu ayında %4;Q'ı çok
tığı halde, personele %40 üzerinden geçinme in~eksl~İ'f fiat' artış karşılığı ödenmesine devam edilmiş ve bu suretle· EŞel' Mobil
sistemi fiilen terkedilmişti. (1975 yılı sonundaki indeks yükselme oranı %59,1 dir).
1976 Yılında sosyal ilkelere daha uygun bir şekilde geliştirilen
yeni bir sisteme geçilıniş, az maaşlı personele daha çok, yüksek
maaşlı personele daha az nisbetlerde ek ödemede
bulunabilmek
için kademeli tediye sistemi tatbik edilmiştir.
Bu sisteme göre, personele her ay almakta olduğu maaşının
ar
dışında,
Maaşın ilk
2.000.- liralık dilimi için 7o 70 nisbetinde
sonra gelen 2.000.- »
»
»
%55
»
»
»
2.000.- »
>>
>>
%40
>>
>>
2.000.- »
»
» %35
»
>>
8.000.- i aşan dilimi ıçın %30
>>
geçinme indeksi fiyat artış karşılığı ödenmiş tatbikat bu şekilde
devam etmiştir.
Ancak, geçinme indeksierindeki artış 1976 yılında da devam
etmiş, yedinci ay sonunda 1972 yılı bazına göre artış nisbeti %73'ü
bulmuştur.
Personelin geçim sıkıntısına düşmemesini satın alma gucunün sabit tutulmasını teminiçin 12.8.1976 tarihli Oda Meclisi içtimaında, personele, aylık maaş ve geçinme indeksleri fiat artış
karşılığı istihkaklarının toplamı üzerinden ikişer ikramiye veril-:
mesi kararlaştırılmıştır.
Odamızda, son dört yılda uygulanan personel ücret sistemi
ile kamu ve Özel Sektör kesiminde çalışan personelin ücret sistemleri etüd edilmiş bu araştırmaların ışığı altında 1977 yılı için
aşağıda açıklanan yeni ücret sisteminin uygulanması öngörülmüştür.
Bu sisteme göre 19'77 yılında sözleşmeliler dahil tüm Oda
personeline, 31.12.1976 tarihi itibariyle aylık maaş namı altında
ödenen brüt meğlağ
bu meblağın %25'i + 1976 yılındaki sisteme göre her ay ödenmesi gereken geçinme indeksleri fiat artış
karşılığı + Oda Meclisinin 12~8.1976
tarihli kararına istinaden
1976 yılında bütçe dışından ödenen 2 maaş ve geçinme indeksi
fiat artış karşılığının onikidebiri toplanmak suretiyle bulunan
meblağın aylık ücret olarak ödenmesi öngörülmüş; bl.l istihkak
+
-87-
birleştirmesinden
ötürü zuhur eden 50.-
liradan az kesirierin
50.- liraya, 50.- liradan yukan kesirierin de 100.-lira:ya
uygıı:n bulunmuş
ve böylece
kuruş
kesirieri ortadan
ibiağı
kaldınlmıştır.
Bu suretle çeşitli namlarla yapılan ödemeler gerçekçi bir görüşle
tek bir aylık ücret rakamı halinde toplandığı gibi Ht76 yılındaki fiili
istihkak rakamlarına kıyasla, personel ücretlerinde brüt %22 civarın­
da bir artış sağlanmaktadır.
Yukarıda açıklanan ücret birleştirmesi sebebiyle 1977 yılında terfi edecek ve bulunduğu memuriyetİn taban ücretine intibak edecek
personelin mutazarrır olmaması için Teşkilat ve Personel Yönetmeliğinin 60. maddesinde derpiş edilen taban ücretleri ve kıdem zamlarının iki kat tediyesi için faslın ilgili maddelerinde bu husus da nazarı itibare alınarak tahsisat hesaplanmış ve bütçeye konmuştur.
Geçmiş seneler bütçelerinde olduğu gibi bu
ni hesaplanan aylık ücretler üzerinden, 2 maaş
yıl
bütçesine de, yeikramiye
tutarında
konmuştur.
daldurarak mecburen emekliye ayrılacak
maddesine tahsisat
ayrılmamış, ancak 25 hizmet yılını tamamlayan veya yaş haddi do~
layısiyle emeklilik hakkını iktisab edipte kendi talebi ile emekliye
ayrılmak isteyenler olduğu takdirde, bu gibilere varidat fazlası ve
masraf tasarrufatının intikal edeceği netice hesabmdan bütçe talimatı gereğince münakale yapılarak ayrılma tazminatlarının ödenebilmesi için bu madde (1.-) lira ile açık tutulmuştur.
1977
personel
yılında
65
yaşını
olmadığından -Ayrılma Tazminatı-
Personelin sigorta ve emeklilik primleri teşekkül pay ları, sigorta
ve emeklilik sandığı statüsü hükümlerine göre hesaplanıp bütçeye
alınmıştır..
Oda personeline verilmekte olan öğle yemeklerinin masraf karşılığı olarak bu yıl bütçesinde 1.500.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
Bakanlık görüşüne uygun olarak Oda'ca hazırlattınlarak personele
verilecek öğle yemekleri için bir kadro ihdası gerektiği takdirde bu
kadronun personel ücretleri de bu tahsisattan karşılanacaktır.
'
Bunların dışında
geçen yıla kıyasla, bu fasılda başkaca bir değişiklik yapılmamış, yine beher çocuk için 50.- lira çocuk zammı,
doğum-ölüm yardımı, fazla mesai ücretleri fasılda yer almıştır.
Böylece 1. Memur ve Hizmetliler Ücretleri Faslı aşağıdaki gibi
teklif edilmektedir.
-88-
ı
Madde
2 3 -
»
»
»
» '
»
»
»
»
»
»
4 5 6 7 8 9:10 :ll -
Daimi Memur ücretleri
Daimi Hizmetliler Ücretleri
Muvakkat Memur ve l\!Iuvakkat
Hizmetiii er Ücretleri
Sigorta Primi (Emeklilik Aidatı)
Çocuk Zammı
ı5.806.837.-
4.715.872.459.ı6o.-
Doğum-Ölüm Yardımı
Tedavi Masrafları
Oda Personeli Öğle Yemeği Yardımı
İkramiye
Ayrılma Tazminatı
Fazla Mesai Ücretleri
3.331.174.110.000.30.000.50.000.1.500.000.3.471.978.1.400.000.-
Yekün ...... 29.875.022.Personel kadro cetvelleri (Ek: 2) de takdim
edilmiştir.
FASIL:2
HUZUR HAKLARI
Bu fasılda Oda l\!Ieclisinin, Yönetim Kurulunun ve mevzuat hükümleri gereğince kurulan Komisyonların huzur hakları yer almaktadır. lVIeclis Huzur Hakları geçen yıllarda olduğu gibi üye adedine
ve Meclisin yılda 17 defa toplanacağı tahminine dayanılarak hesaplanmıştır.
Keza Yönetim Kurulunun da
tada en fazla iki defa toplanacağı
mış ve bütçeye vazedilmiştir.
arızi
ve zaruri haller hariç hafile tahsisatı hesaplan-
mülahazası
Komisyonlar için konulan tahsisat ise geçen seneye göre 25.000.lira arttırılmıştır. Bilindiği gibi Komisyon üyelerinin sayısı 9 dan
ll e yükseltildiğİnden bu tahsisat ilavesine luzum görülmüştür.
Böylece bu fasıl aşağıdaki gibi arzedilmektedir.
Madde : ı - Meclis Huzur Hakları
»
2 _:..... Yönetim Kurulu Huzur Hakları
»
: 3 - Komisyonlar Huzur Hakları
Yekün......
-89-
383.467.159.290.ıoo.ooo.-
642.757.-
FASIL,:3
İDARE
MASRAFLAR!
Geçen yıl bu fasıl maddelerine vazedilen tahsisattan fiilen yasarfiyat ve maddeler arasında yapılan münakalelerde gözönünde biilundurularak faslınmasraf tahminleri aşağıda arzedilmiştir.
Madde : 1 - Seyahat Masrafları
700.000.1974 tarihinde yürürlüğe giren yeni
harcırah
talimatnamesinde seyahat
yevmiyelerinin yükseltilmesine rağmen 1975 ve 1976 yılları fiili sarfiyatına bakılarak bu madde tahsisatı geçen yıl gibi 700.000.- lira olarak bütçeye alınmıştır.
Madde 2 - Şehiriçi Yol Masraflaq
250.000.Yine bahsi geçen harcırah talimatnamesine göre devamlı olarak Oda dışında vazife gören, Fiyat, istihbarat,
İstatistik ve Tahakkuk Servisleri elemanlarının zaruri yol giderleri
için
geçen yıl olduğu gibi 250.000.- lira
olarak tahmin edilmiştir.
Madde 3 - Kasa Tazminatı
· 221.805.Teşkilat ve Personel Yönetmeliğinin
128. nci maddesi gereğince ilgili personele yılda iki aylık ücretleri tutarında kasa tazminatı ödeneceğinden maddeye bu esasa göre hesaplanarak tahsisat konmuştur.
Madde 4 - Seçim Masrafları
1.Mer'i mevzuat hükümleri geregınce
1975 yılında Oda Meslek Komiteleri seçimleri yapıldığından bu madde 1.lira iz bedeli ile açık tutulmuştur.
Madde 5 - Kırtasiye ve Matbua
560.000.Bu madde tahsisatı 1976 yılı fiili sarfiyatı, cari piyasa fiatları ve 1977 yılı
kırtasiye mübayaa (Ek: 3) ve matbu
evrak (Ek: 4) planlama listeleri nazarı itibare alınarak bütçeye dahil edilpılan
miştir.
-90-
Madde
6. -
Madde
7 -
Madde
8 -
Madde
9 -
Hizmetliler Giyim Masrafları
14.11.1974 tarihinde kabul olunan ve
aynı tarihte yürürlüğe giren Teşkilat
ve Personel Yönetmeliğinin 152.nci
maddesi gereğince giyecek yardımı yapılacak personele ihtiyaç maddelerinin
temini için 19'76 yılı fiili giderine de
bakılarak geçen yıl gibi 100.000.- lira
tahsisat konmuştur. İhtiyaç listesi
(Ek: 5) de arzedilmiştir.
Telefon (Konuşma ve Bakım)
Bu madde tahsisatı 1976 ve daha evvelki yılların fiili sarfiyatı gözönünde
bulundurularak, geçen yıl gibi bütçeye alınmıştır.
Elektrik
1976 yılı sarfiyatı gözönünde bulundurularak 1977 yılı bütçesine de aynı
tahsisat ayrılmıştır.
Posta ve Telgraf Masrafları
Bu madde bu yıl bütçesine 1976 yılının
harcamaları kıstas alınarak dahil edil-
100.000.-
185.000.-
200.000.-
350.000.-
miştir.
Madde : 10 -
Damga Pulu Masrafları
Bu madde tahsisatı son 3 yılın tahminlerinden 10.000.- lira fazla olarak
50.000.-
ayrılmıştır.
Madde : ll -
Temsil
Masrafları
(Misafir Ağırlama)
750.000.-
0damızı ziyaret eden yabancı ülkeler
Madde : 12 -
ticaret hey'etlerinin gereğince karşılanabilmesi; Başka Odalar ve benzeri
mesleki kuruluşlarla yakın ilişkilerimizin geliştirilmesi ve işbirliğinin sağlanması; Odamızın kamu oyunda görüşlerinin daha etkili bir şekilde duyurulmasını sağlamak için bu madde
tahsisatı geçen yıldan 150.000.- lira
fazlası ile 750.000.- lira olarak· bütçeye alınmıştır.
Oda Binası Bakım ve İdame
Masrafları
1.200.000.-
91-
Oda Binası ile Demirbaş eşyalarımızın
rayiç değerleri üzerinden sigorta ettirilmesi ve sigorta primlerinin ödenebilmesi, bakım, yakacak ve su masraflarının karşılanabilmesi, halen 1.6.1976
tarihinde yenilenen mukavele ile müteahhide yaptırılmakta olan temizlik
işlerine ait ödemelerin karşılanabilmesi
için bu madde tahsisatı da 1.200.000.lira olarak teklif edilmektedir.
Madde : 13 -
Madde : 14 -
Kitap, Gazete, Mecmua, lVIübayaa
Abone ve Ciltleme Masrafları
0da faaliyeti ile ilgili neşriyatı takip
ve temin edebilme gayesiyle bu yıl
bütçesine de geçen seneler olduğu gibi
250.000.~ lira tahsisat ayrılmıştır.
250.000.-
Dava - İcra Masrafları
1977 yılında, eski Oda alacaklarının
geçmiş yıllarda olduğu gibi iyi bir şekilde takip edileceği planlanmıştır. Bu
çalışmaların finansmanı için bu madde tahsisatı 19 76 yılı fiili sarfiyatı da
gözönünde bulundurularak 250.000.lira olarak bütçeye alınmıştır.
250.000.-
İlan Masrafları
200.000.-
1
Madde : 15 -
Oda faaliyetlerinin kamu oyuna aktarılması gayesi ile ve sair hususlar için
verilen bilcümle ilan masraflarını karşılayabilmek gayesi ile 1977 tahsisatı
200.000.- lira olarak teklif edilmektedir.
Madde : 16 -
Vergiler
1.3.1972 tarihinden itibaren yürürlüğe
giren emlak vergisi kanunu gereğince
1977 yılında yeniden emlak beyannamesi verileceğinden, mer'i vergi nisbetlerine göre binamız ile Kadıköy
semtindeki 3 parsel arsamız ve allnması tasarlanan gayrımenkullerİn ra~
-92-
300.000.-
yiç değerleri üzerlerinden emlfik vergisi ödenebilmesi için bu madde tahsisatı arttırılmıştır.
Madde : 17 -
Müteferrik Masraflar
Bütçenin diğer fasıl ve maddelerinde
ismen zikredilen masraflar dışında
kalan, önceden bilinmeyen ve çok çeşitli olan harcamalar için, geçen yıl­
ların aynı olarak bütçeye alınmıştır.
Madde : 18 -
Gayrı
Melhuz Masraflar
Önceden tahmini mümkün olmayan
bu madde tahsisatı da geçen senelerde olduğu gibi 50.000.- lira olarak
muhafaza edilmiştir,
Madde : 19 -
Bilgisayar Hizmet
Harcamaları
150.000.-
50.000.-
1.-
0damızda kurulması
öngörülen Bilgisayar düzeninden hangi konularda
ve nasıl faydalanılacağı henüz etüd edilmekte olduğundan, tayin ve kabul
edilecek esaslara göre gerekli harcamaların yapılabilmesi için bu madde
1.- lira ile açık tutulmuştur.
Bu suretle bu
faslın
yekunu
5. 766.807.-
lira olarak teklif edilmektedir.
FASIL:4
SERGİLER VE FUARLAR
Ülkemizin ihraç mallarının yabancı ülkelerde tanıtılmasında çok
önemli bir rolü olan dış fuarlardan hangilerine ve ne şekilde iştirak
edileceği, bu iştiraklerden azami fayda sağlanabilmesi için
hangi
usullin tatbiki lazım geldiği henüz etüd safhasında olduğundan ve
bu fuarlara iştiraklerin muhtemel maliyeti bilinmediğinden, yurt
dışı sergi ve fuarlar maddesi 1.- lira le açık tutulmuştur.
-93-
Madde : 1 »
2 -
Yurtdışı
1.1.-
Sergi ve Fuarlar
Yurtiçi Sergi ve Fuarlar
2.-
Yekun
FASIL:5
SABİT
KIYMETLER
Bu fasıl, geçen yıllar olduğu gibi 3. madde halinde teklif edilmektedir. Badrum kat Hesap İşleri Şubesinde yeni yaptınlacak ısıtma
tesisatı için <<Tesisat» maddesine 125.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
1977 yılında Demirbaş olarak (Ek:6) da dökümü görülen «Demirbaş Eşya Satın Alma Planı»na göre mübayaada bulunulacağın­
dan bu maddeye de 430.000.- lira tahsisat konmuştur.
Demirbaş
mübayaa planında da görüleceği veçhile, Tescil Şube­
olan her iki adresograf makinesi de amortisman
müddetini doldurmuş ve sık sık arızalanmaya başlamış bunlardan
birinin yerine 1975 yılında bir yenisi alınmıştır. 1977 yılında diğeri­
nin de yenilenmesi cihetine gidilecektir.
1973 yılında alınan iki adet L.4000 tipi mi:ni kompüterlerin, diğer hesap ve yazı makinalarının yıllık bakım ve tamirat masrafları
ilgili bakım firmalarınca arttırılmış bulunduğundan ve Odaya lüzumlu mefruşatın temini için «Mefruşat ve Demirbaş Bakımı» maddesine de 150.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
Böylece bu fasıl aşağıdaki gibi 705.000.- lira olarak teklif edilmektedir.
ınizde kullanılmakta
Madde : 1 »
2 »
3 -
Tesisat
Demirbaş
Mefruşat
ve
Demirbaş Bakımı
125.000.430.000.150.000.-
Yekun ...... 705.000.-
FASIL:6
ETÜD, ARAŞTIRMA VE YAYIN MASRAFLAR!
Bu fasıl geçen yıldan 150.001.~-- lira
olarak teklif edilmektedir.
-94-
fazlası
ile 2.425.002.- lira
Bilindiği gibi Oda'mızın yayın organlarının daha etkili bir şe­
kilde yaymlanmasını temin için yüksek Meclisimizce kurulan Komisyon çalışmaları devam etmektedir.
Bu çalışmaların sonunda Meclisimizce tesbit edilecek görüşe paralel olarak Oda Mecmuası ve Gazetesi, camiamıza en yararlı şekilde
ve daha mükemmel bir tarzda yayınlanacaktır.
Üç ayda bir olmak üzere yılda 4 defa yayınlanmakta olan Oda
Mecmuası tahsisatı geçen yılın aynıdır. Odamızın diğer yayın organı
olan «İstanbul. Ticaret» gazetesinin üyelerimize 5.- lira yıllık posta
masrafı karşılığı, bedelsiz olarak gönderilmesine bu yılda
devam
edileceğinden gazetenin kağıt, baskı ve irsaliye masrafları için geçen
yılki gibi bütçeye 900.000.- lira ayrılmıştır,
Odamızca uzun yıllardan beri yayınlanmakta olan «Toptan Eşya
Fiyat indeksleri» muhtevaları bakımından kifayetsiz kalmış, 1976
yılında, günün ihtiyaçlarına cevap verebilecek daha geniş bir indeks
sistemine geçilmesi öngörülmüş, gerekli çalışmaların finansmanı
içinde bütçe tahsisatı arttırılmıştı. 1977 yılında da indeksierin en mükemmel hale getirilebilmesi için çalışmalara devam edileceğinden
geçen yıl ayrılmış ve çalışmaların gerektirdiği masraflara yetmediği için henüz kullanılmamış olan 300.000.- liraya ilaveten bu yıl
bütçesine de indeksler ile etüd ve araştırılması uygun görülen mevzuatın, Oda dışında, mütehassıs elemanlara tetkik ettirilmesi
için
300.000.- lira tahsisat konmuştur.
Geçen yıl bütçesinde bu fasılda «Planlı Kalkınma ve Müşterek
Pazar Teşkilatı» adıyla yer alan 4. maddenin ismi bu defa «Planlı
Kalkınma ve lnuslararası Ekonomik Kuruluşlarla İlişkilerimiz Konusunda Yapılacak Etüd ve Araştırmalar Masrafları» olarak değiş­
tirilmiştir. Bu suretle yalnız müşterek pazar değil, diğer uluslararası
ekonomik kuruluşlar hakkında da yapılacak etüd ve araştırma masraflarının karşılanması mümkün olacaktır. Bu Etüd ve Araştırmalar
sadece İktisadi Kalkınma Vakfı vasıtasiyle değil, amaca en uygun düşecek tarzda, başka kuruluşlardan da faydalanmak, ya da söz konusu etüdleri Oda bünyesinde gerçekleştirmek mümkün olacaktır.
1977 Yılında Adres Kitaplarının yeniden düzenlenmesi ve bastırılması düşünüldüğünden bu yıl bütçesine 100.000.- lira tahsisat
ayrılmıştır.
Adres kitaplarının baskı ve sair masrafları, bu yayınlara üyelerimizin verecekleri reklam gelirlerinden sağlanacak, ancak bu
gelirler yeteıosiz kaldığı takdirde, fark bütçe tahsisatından karşıla­
nacaktır
Şehrimizin
turizm yönünden
ehemıniyetini
-95-
gözönünde
bulun-
duran Oqa)nız bir süredenberi .bu konuda çalışmalar yapmaktadır.
Ancak bu çlllışrnaların sonu ıienpz ~lınmadığından ve turizm yönün~
den neler yapılabileceği, masraflarını.p. neye baliğ olacağı kestirilemediğind~n faşl~n 8. maddesi bu yılda 1.-liraile açık tutulmuştur.
.
Gider b-(itçemizin .6. faslma bu yıl <<İş yerleri temini ve gelişüril­
mes i~kanla~ını araştırma giderleri» adı ile yeni bir madde ilave
edilmiştir.
İş merkezlerindeki ticari trafik sıkı~ıklığının ve aşırı kiira
yükgiderilmesi, özellikle belli iş merkezlerindeki küçük dükkanıarı bir araya toplayacak çok katlı bir düzene gidilmesi konusunun incelenmesi öngörülmüştür.
selişlerinin
Ancak bu araştırmaların gerektireceği harcamaların miktarı bugünden tayin ·edilemiyeceğinden madde 1.- lira ile açık tutulmuş­
tur.
Böylece bu fasıl aşağıdaki gibi teklif edilmektedir.
Madde : 1 »
2 3 >>
4 >>
Oda Mecmuası
Oda Gazetesi
150.000.900.000.300.000.-
Etüd-Araştırma
Planlı Kalkınma
ve
Uluslararası
Kuruluşlarla ilişkilerimiz
Ekonomik
Konusunda
yapılacak
Etüd ve Araştırma Masrafları
Mali ve Sosyal Araştırma
Yapan Teşekkül ve Tesisler
5 -
»
6 - Yayınlar
7 - Adres Kitabı Masrafları
8 - Turizmle ilgili Çalışmalar
9 - İşyerieri Temini ve Geliştirilmesi
imkanlarını Araştırma Giderleri
>>
»
750.000.-
İktisadi,
»
75.000.150.000.100.000.1.1.-
Yekun ...... 2.425.002.-
FASIL:7
EGİTİM MASRAFLAR!
Bu
fasılla
ilgili izahat
Madde : 1 -
Pratik
aşağıda arzedilıniştir.
Akşam
Ticaret Kurslan
Bilindiği gibi, İstanbul İktisadi ve Ti-
-96-
200.000.-
cari İlimler Akademisinde, Milli Eği­
. tim Bakanlığı ile müştereken tertipi e. ~en ·ve tüccara yardımcı eleman yetiştirmek gayesiyle senelerdir yürütü. len Pratik Akşam Ticaret Kurslarının
masrafları için bu yıl
bütçesinde
200.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
Bu yıl, hocalara senelerdenberi aynı
miktar üzerinden ödenen aylık ücretIerin ayarlanması düşünülmektedir.
Madde
Madde
Madde
Madde
Talebe Bursları
850.000.Geçen yıldan 150 7000.- lira fazlası
ile bütçeye alınmıştır. «Talebe Bursları
Yardım Yönetmeliği» gereğince
bu
maddeden sarfiyat yapılmaktadır. Burs
miktarları 1977 yılında arttırılacaktır.
3 - Yabancı Memleketlerde Eğitime
Gönderilen Memur Masrafları
50.000.Bu madde tahsisatı da, geçen yıllar
olduğu gibi bütçeye 50.000.- lira olarak dahil edilniiştir.
4 - Oda Personeli Eğitim Masrafları
15.000.0da Personelinin bilgi seviyesini yükseltmek gayesiyle seminerlere velisan
kurslarına gönderilen elemanlarımızın
seminer giriş kurs masraflarının karşılanması için bu yıl da bu maddeye
15.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
5 - Eğitim Araçlan Giderleri
1.200.000.Geçen seneler olduğu gibi bu yıl da
İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü ile
İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi tarafından tesis edilen <<Ders
Kitapları Fon» larına 75.000.- er lira
yardımda bulunulabilmesi için 150.000.
lira tahsisat ayrılmıştır. Bilindiği
· gibi her iki tesis tarafından, fakir talebeye bedelsiz olarak verilen kitapların yapılan yardıma tekabül
eden
miktarına <<İstanbul Ticaret Odasının
Armağanıdır» ibaresini taşıyan kaşe
2 -
-97-
bastırılmaktadır. Yüksek Meclisimizce
her yıl bir ilkokul binası yaptırılması
ve Milli E ği tim Bakanlığına hibe edilınesi prensip olarak kabul edildiğinden,
Küçükcekmecenin Kanarya semtinde,
ilgili Bakaniıkça bu işe tahsis ed len
arsa üzerinde bir İlkokul binası inşa­
sının ön çalışmaları bitmiş iş:n
ihalesi yapılmıştır. İnşaat masraflarını
karşılamak
ıçın
bu yıl bütçesine
1.050.000.- lira tahsisat konmuştur.
Madde bu suretle 1.200.000.- lira olarak teklif edilmekted :r.
lVIaddc
3
Odaca Tertiplenen Kurs lVIasrafları
Mensubumuz küçük sanayicilerin yanında çalışan elemanların
350.000.-
yetiştiril-
mesi ve tekamülü için Maçka San'at
EıL.Lüsünde tekn·k kurslar açılmış
senelerden beri bu çalışmalar devam
e"imişt:r. Bu kursların araç ve
gereç
masrafları ile kurs hocalarının ücretler nin karşılanabilmesi için bu yıl da
bu maddeye geçen seneki gibi
350.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
Bu fa:; ıl cb böy ece
.. .. . .. .. .. .. ..
2.665.000.--
olarak teklif edilmektedir.
:F'ASIL:8
SOSYAL YARDIMLAR
is:anbul Esnaf Hastahanesinin hastahaneciliğin ve hastahane iş­
letmec liğinin gerekleri ile kuruluş maksatlarına uygun bir hale getir:lebilmesi için ilgili madde tahsisatı geçen yıla göre bir misli artürılarak bütçeye alınmıştır.
D:ğer taraftan <<İstanbul Huzur Hastahanesi ve Dinlenme Evleri
Vakfı»
için geçen
yıl
bütçelerinde, bu
-98-
fasılda
yer
almış
olan 4. .road-
de, bu yıl bu fasıldan çıkarılarak 9. fasıla devredilmiştir. Bunun nedeni, adı geçen Vakfa yapılan ödemelerin hibe mahiyetinden çıkıp,
ödemeler kadar Öda sahibi olmak şekline dönüşmesidir.
Bu hususta tamamlayıcı bilgi 9. fasılda açıklanmıştır.
Madde : ı -Sağlık Kurumları ve Dernekleri
ı.ıOO.OOO.a) Istanbul Esnaf Hastahanesi 1.000.000.b) Diğer Sağlık Kurumları ve
Dernekleri
ıoo.000.»
2 - Sosyal Kurum ve Deınekler
80.000.».
3 - Müteferrik Yardımlar
300.000.Y c~::ün
ı.430.000.--
FASIL:9
FEVKALADE MASRAFLAR
Bir evvelki fasılda da değinildiği üzere İstanbul Huzur Hastahanesi ve Dinlenme Evinden, Kuruluşumuzca yapılan ödemeler karşı­
lığı olarak Oda edinilmesi amacımızdır. Diğer tarafdan her an yükselen fiatlar nedeni ile hastahane ve huzur evi inşaatının biran evvel bitirilmesi ve tesislerin hizmete açılması da arzu edildiğinden bu
fasılda yeni ihdas edilen 4.
maddeye bütün bu masraflar için
6.000.000.- lira tahsisat ayrılmıştır.
Böylece 9.
Madde
ı
-
fasıl 6.ı 75.000.-
lira olarak teklif
edilmiştir.
Gümrük Daimi Eksperler Kurulu
lVIasrafları
>>
2 -
>>
4 -
3 -
25.000.~
Bakaniıkça Odamıza
Tahmil Edilen
Vazifeler lVIasrafları
50.000.istihbarat Sağlama lVIasrafları
ıoo.000.İstanbul Huzur Hastahanesi ve Dinlenme
6.000.000.Evinde Oda Edinme Giderleri
YekCın
-99-
..... .
6.175.000.-
FA S IL: 10
AİDATLAR
Bu fasılda muhtelif mevzuat gereğince ödemeye mecbur olduğu­
muz Türkiye Odalar Birliği, Türk Standartları Enstitüsü, İhracatı
Geliştirme Etüd Merkezi ve Milli Prodüktivite Merkezi
Aidatıarı
bulunmaktadır.
Aidatlar
faslı
1977
yılı
bütçemizde
aşağıdaki şekilde
yer almak-
tadır.
Madde . 1 »
2 »
3 »
4 --
Rrlik Aidatı
Türk Standartları Enstitüsü Aidatı
İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Aidatı
:Milli Prodüktivite Merkezi Aidatı
Yekun ..... .
7.292.326.1.590.000.1.243.365.1.060.000.11.185.691.-
FASIL:ll
İHTİYAT AKÇESİ
Geçmiş
seneler gelir ve gider bütçelerinin muvazene unsuru
olarak zuhur eden bu fasıla, aşağıda izah edilen nedenlerle 14.512.975.
-- lira tahsisat ayrılmıştır.
Gelir bütçemizin Birinci faslı ile ilgili izahatımız sırasında da
değindiğimiz gibi, Odamıza sağlıklı yeni bir takım yan gelir kaynakları temin etmek için, günün gereklerine uygun bazı yatırımlara
girişilmesi düşünülmektedir. Bu husus, taşıdığı önemle mütenasip bir
tarzda. titizlikle incelenecek ve varılacak sonuçlara göre hareket
edilecektir.
İşte bu amacın tahakkuku için. luzumlu harcamalarda
kullanıl­
mak üzere, ihtiyat Akçesi faslına, geçen yıl bütçelerinden
olarak 14.512.975.- lira tahsisat konmuştur.
farklı
Bu suretle 75.433.256.- lira olarak tahmin olunan 1977 yılı gider
bütçemizin fasılları ve bu fasıllara tefrik edilen tahsisat aşağıda görüldüğü gibidir
-
100-
ı
-
2
3
4
5
6
7
8
9
-
>>
ıo
-
>>
ll -
.F'ASIL
»
>>
>>
>>
>>
>>
>>
»
Memur ve Hizmetliler Ücretleri
Huzur Hakları
İdare Masrafları
Sergiler ve Fuarlar
Sabit Kıymetler
Etüd, Araştırma ve
Yayın Masrafları
Eğitim Masrafları
Sosyal Yardımlar
Fevkalade Masraflar
A i d a t 1a r
ihtiyat Akçesi
29.875.022.-642.757.5.766.807.2.705.000.2.425.002.2.665.000.1.480.000.6.ı 75.000.ı1.185.691.­
ı4.5ı2.9'75.-
Yekün ..... .
75.433.256.--
IV- ı977 YILI BÜTÇE TALİMATI
Madde : ı - Mer'i mevzuat hükümleri dahilinde ı977 senesinde,
muhtelif kaynaklardan elde edileceği tahmin olunan GEL!R tutarı
75.433.256.- liradır.
Madde : 2 - Mer'i mevzuatın Odaya tahmil ettiği muhtelif vazifelerin ifasını sağlamak maksadıyla ı977 senesinde sarfedileceği
tahmin olunan GİDER tutarı 75.433.256.- liradır.
Madde : 3 -Oda GELİR ve GİDER'lerinin mer'i hükümler ve
mevzuat esaslan dahilinde hesap, tahsil ve sarfına ı977 yılı içinde
de devam olunur.
Madde : 4 - Yönetim Kurulunca Bütçeden sarfiyat yapılabilme­
si için Bütçede tahsisat bulunması şarttır.
Yönetim Kurulu bir faslın maddeleri arasında münakale yapınağa yetkilidir.
Madde : 5 - Yönetim Kurulu, ihtisas kadrosuna tayin ettiği memurlara Teşkilat ve Personel Yönetmeliği gereğince ihtisas tazminatı vermeğe yetkilidir.
Madde : 6 - Geçmiş senelerde tahsil edilecek kat'i hesapla ihtiyat Akçesine intikal etmiş bulunan her çeşit harç, yıllık aidat,
munzam aidat ve para zamlarının alakah firmalara ve Odalara iadesine Yönetim Kurulu yetkilidir.
Madde : 7 - Odaca emekliye sevkedilme sırası (65 yaş) henüz
halde, hizmet süresi ve yaş haddi dolayısiyle emeklilik
hakkını iktisab etmiş olup da kendi isteği ile emekliye
ayrılmayı
gelmediği
-
101-
talep eden Oda Personeline 14.11.1974 tarih ve 34 sayılı Oda Meclisi
tadil edilen Teşkilat ve Personel Yönetmeliğinin 129. maddesine istinaden ödenmesi gerekli emeklilik tazminatı için varidat
fazlası ile masraf tasarrufatının intikal edeceği netice hesabından
Gider Bütçesinin Birinci faslındaki <<Ayrılma' · Tazminatı» maddesine münakale yapınağa Yönetim Kurulu yetkilidir.
Madde : 8 - Personele her ay ödenmekte olan Maaş. ve Geçinme
İndeksleri Fiat Artış karşılığının b:rleştirilmesi ve aylık ücret olarakö:denmesi sebebiyle 1977 yılında taban ücretine intibakı. yapıla­
cak ve terfi edecek personel için Teşkilat ve Personel Yönetmeliğinin
60. maddesindeki taban ücretleri ve Kıdem Zamlarına ait rakamlar
iki kat olarak uygulanacaktır.
kaı;ariyle
-- t02-
ODI\UIZ!~~
1977 YiLI t\:ADROSU
(EK: 2)
MEiviURiYETi :
(Sözleşme li)
Gonol Katip
Ger:.ol KiHip Yardımcısı
Gere! Katip Yardımcısı
Gct:.el Katip Yardımcısı
Mnli Müşavir
Hukuk Müşaviri
(Sözleşme! i)
(Sözleşme! i)
(Sözleşme li)
(Sözleşme! i)
(Sözleşmoli)
(Sözleşme!:)
Müşavir
(i htiscıs)
Müşnvir
Müşevir
Müşevir
Avukat
Avukat
Avukat
Avukat
Avukat
BAŞf<ANLIK VE GENEL KATiPLiK iŞLERi ŞUBESi
Müdür
(ihtisas)
(ihtisas)
Şef
An portör
Sekreter
Sekreter
Daktilo
Daktil o
Daktil o
Personel Servisi
Doktor
Şefi
(ihtisn::ı)
Hemşire
Daktil o
Gümrük D. Eksperler Kurulu S. Şefi
Memur
Dal<;tilo
(ihtisas)
Tovziatçı
MESLEK KOMiTELERi ŞUBESi
Müdür
(ihtisas)
-
103-
Şef
(ihtisas)
Raportör
Raportör
Raportör
Memur
Daktil o
Tevziatçı
Tevziatçı
ETUD VE ARAŞTIRMA ŞUBESI
(ihtisas)
Müdür
Araştırma Uzmanı
(Sözleşme li)
Arc-ıştırma Uzmanı
(Sözleşme! i)
Etüd Servisi Şefi
Etüd Servis Şefi
Raportör
Raportör
Raportör
Memur
istaistik Servisi Şefi
Raportör
Memur
Memur
Memur
Daf)tilo
Da~tilo
Kütüphane Servisi
Raportör
DIŞ
Şefi
(ihtisas)
MlJNASEBETLER VE TURiZM
Müdür
ŞUBESi
(Ihtisas)
Şef
Tanıtma Uzmanı
Raportör
Memur
Memur
Daktil o
Daktil o
NEŞRiYAT ŞUBESi
(ihtisas)
Müdür
Gazete Şefi
Mecmua Şefi
(ihtisas)
--..,.. 104-
Raportör
Raportör
Raportör
Memur
Daktil o
(ihtisas)
(Sözleşme li)
Tevziatçı
IÇ TICARET ŞUBESI
Müdür
Muamelat Servisi
Raportör
Fiat Servisi Şefi
Raportör
(ihtisas)
(Ihtisas)
Şefi
(Ihtisas)
Acıportör
Raportör
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Daktil o
Daktil o
DIŞ TICARET ŞUBESI
(Sözleşmeli)
Müdür
Uzman
ithalat Servisi Şefi
Memur
ihracat Tatbikat Servisi Şefi
(Ihtisas)
(ihtisas)
Rcıportör
Raportör
Raportör
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Drktilo
Daktil o
Dış Ticaret Araştırma Servisi Şefi
Raportör
-
105-
Rapo;tör
Daktlo
TIR işieri Servis Şefi
Raportör
Daktil o
HESAP iŞLERi ŞUBESi
Müdü/
Muhasebo Şefi
Raportör
Raportör
Memur
Memur
Ş.ef
(Muhasebe
Raportör (Muhasebe
Raportör (Muhasebe
Mom:..ıı·
(Muhasebe
Tchakkuk Şefi
Raportör
Raportör
Raportör
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Tahsilat Şefi
Rtıportör
Raportör
Raportör
Memur
Memur
Tahsildaı·
Tahsildar
Tahsildar
Tahsildar
Tahsildar
Vezne Şefi
Veznedar
Daktil o
Dsktilo
Daktil o
Daktil o
Daktiio
(ihtisas)
(ihtisas)
Makinası)
(iht'sas)
Makinası)
Makinası)
Makinası)
C:htinas)
TESCiL ŞUBESi
(ihtisas)
(ihtisas)
(ihtisas)
Müdür
Si cil Şefi
Re; portör
R2portör
Raportör
lVIemur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
lvtcıııur
S:c'l Muhafızlığı Şefi
Ro pertör
Memur
Memur
Memur
Bağ-Kur Servisi Şefi
R<ıportör
Memur
D2ktilo
Dc:,ktilo
Dr:ktilo
Drktilo
Daktilo
Dr,ktilo
Drktilo
iSTiHBARAT ŞUBESi
(ihtisas)
(ihtisas)
(ihtisas)
Müdüı-
istihbarat
Raportör
Şefi
Rr·portöı·
Rr:)ortör
Mo mur
Mer:;ur
MGı-;ur
Memur
Memur
Memur
-
''UDJ · -
Memur
Memur
Memur
Tasnif ve Muhaberat Servisi Şefi
Memur
Memur
Memur
Daktil o
Daktil o
(Ihtisas)
SANAYi ŞUBESi
(ihtisas)
Müdür
(Sözleşme ll)
işletme Uzmanı
Uzman
Sanayi Şefi
Raportör
Raportör
Memur
Tevzi Şefi
Raportör
Memur
Daktil o
Daktil o
(ihtisas)
(il-ıtisas)
EVRAK VE DOSYA ŞUBESI
(ihtisas)
(iht:sas)
Müdür
Şef
Memur
Memur
Memur
Memur
Tevziatçı
Tevziatçı
Tevziatçı
Tevziatçı
Tevziatçı
Tevziatçı
Tevziatçı
Tevziatçı
Daktilo
-
108-
Daktil o
Daktil o
Daktil o
iDART HiZMETLER ŞUBESi
Müdür
idare Amiri
Raportör
Memur
Sc:mtral Memuru
Santral Memuru
Teknisyen
Teknisyen
Teknisyen
Teknisyen (Teksir
Ah çı
Oda cı
(Ihtisas)
Makinası)
Odacı
Oda cı
Oda cı
Oda cı
Oda cı
Oda cı
Odacı
Odc:!CJ
O d C! Cl
Gece
Gece
Gece
Gece
Gece
Gece
Bekçisi
Bekçisi
Bekçisi
Be(;.ç;si
Bekçisı
Bekc·isi
-
109-
1977 YiLı ~\iRTASiYE SATINALMA PU\NI
Kırt<>siye
fiat listesi
(EK : 3)
Fiatı
Mo.izeı:wnln C.i:l'ıs·i·
Mikt:;ır
37
33
1 -· k.lza Defteri
2 -· Ajanda
rs -
P..mba!c:ıj Kağ.dı
Esercedit
17 - f(urşun Kalem
18 - Renkli Kalem
'ı O l<opya Kalemi
20 - Tükenmez Kalem
21 Tükenmez içi
22 - Geniş Klasör
23 - Dar Klasör
L4 Daktilo Silgisi
2G - Teksir Mürekkebi
26 - Stompa Mürekkebi
27 - Renkli Mürekkep
23 -- Numaratör (Madenii)
~·o Raptiye Makinesi
30 - Raptiye Teli
3 ı - Maşa Büyük
3:? - S:cim Yumak
33 - Kokı Büyük
:H - Kola Kt.:ıçük
iG -
Lr. Kr.
Adet
50.60;-
f<apaklı
1 ı fJ
Dosya
< -· Tolli Dosya
1C65-3
:..: - Ycmm Telli Dosya
249
C Başlıklı Kağıt (Byk.)
243
t - · Başlıklı Kağıt (Kçk.)
5
8 - Poll:r l<üğıdı (Byk'
566
o -· PeiCır Kağıdı (Kçk.) 234
1O - r.:ıarçıöme;-ı (Byk.)
484
i ı Pc:ırşömen (Kçk.)
220
879
12 - l<arbon Kağıdı
1~ - Mu m! u Kağıt
1214
14 - Teksir Kağıdı
3338
3 -
Olçü
j
7:::;
7
1888
1.--,.
1.1.-
Pk.
KI.
Adet
2.1.50
1.75
383
8327
434
1.25
933
15.13.3.50
30.-
782
216
150
1Ci
9.-
81
5
5~
569
8
386
134
57
-
45.35.28.15.35.·25.-·
50.60.20.15.40.1.50
Kt.
Adet
Ymk.
Adet
110-
10.500.30.6.-
Tut o: n
-Lr. Kr.
-1.850.~
2.280.-'115.--,--
10.653.249.10.935.-
1.75.15.848.3.510.~
. 16:940.5.500.--,43.950.-,-.
72.840.66,760.2.595.---'
280.-.
2.833.50
936.~
574.50
14.572.25
542.50
13.995.'10.166.756 .....,..4.500.-c909.870.2.500.1.530.3.414.-
7.-
56.-
4.10.6.-
1.544.1.340.342.-
Malzemenin Cins!
35
-
06 37 38 -
41
-
·-
-
39
40
"ı·v
44
-
Lfi
.._ı
52
53
54
!JC
L•· Kr.
7fl>
191
1003
209
Ad:et
3.-
10
Adet
210.382.55.165.9:405.133.49-19.085:3.390.334:50
1.095.4,400.160.-
-,
113
223
73
20
Stampa
Sümen
-·
-
tvlakes
Korrci<tör
Delil: Zımbası (B yk)
D.elik Zimbası (Kçk)
Tarih' Damgası
-
Db lma ı<n:or:i
Şas.e. 9. luk
-·
Plako:
»
}~L-U
2.55.-
45.-
694
l~utu
Adet
16
21
9
1 ·ı
30
c
10000
3:50
56._:_
50.-
1.050.90.-
10.,--150.12;13,150.-
CG
5000
7.7.-:-.
27:50
30:'-1.50
15.220.-
5.-
32
ı
" -
Gl
Lr. Kr.
-· 0Cınoetlik
. •.
,'.. ç-ası
- ,',..J.i8
U
49
GO
Tutarı
Ol çü
~- Kalemtraş
'IV
""-,·-v
Zam k
Seloteyp
Zarf. B.aşlıklı
Zarf Adi.
Çöp Sopeti
_;rak Jepeti
Loktl'lo Şer; c:,
Toplu iğne
Piatı
Mi iktarı
,
111 -
845.900--
1.25
6.250.~
1.25
12.500.-
Yekün ......
-
1.650.360.-
433.370.25
1977 YILI BASlLI EVRAK
iŞLERi
SATINALMA
PLANI TAHMiNi FiAT LiSTES
(EK 4)
2
3
4
5
6
7
8
9
-
10 11 12 -
13 -
Tutarı
Şubesi
.
Başkanlık ve Genel Katiplik Bürosu
Etüd ve Araştırma
Dış Münasebetler ve Turizm
,16.000-~
Neşriyat.
Meslek Komiteleri
Ticaret Şubesi
iç Ticaret Şubesi
Sanayi Şubesi
Tescil Şubesi
istihbarat Şubesi
Hesap işleri Şubesi
idari Hizmetler Şubesi
Evrak ve Dosya Şubesi
Dış
YekOn ........ .
-
112-
10.000.8.000.15.000.45.000.15.000.8.000.10.000.15.000.8.000..:_
75.000.3.500.4.500.2Ş3.000._:_:.
1977 YILI MEMUR VE HIZMETULER GiYiM EŞYASI
SATINALMA TAHMiNi LiSTESi
(E:K
Miktarı
Cihsi ·
·1 -
Palto
7
2 - Elbise 2 Pantolonlu
3 ~ Poplin Gömlek
4
~
5
6
~ iş Gömleği
Kravat
~Ayakkabı
7 -
Evrak
Çantası
25
50
so
50
12
12
5)
Olçü
Ade,t
Tk m.
Adet
Çift
Adet
Fiatı
Lr. Kr.
-----·
900.1.000.-'-"'
10Ö-~
.. 50 .........
250:150.250.---.;
Y.ekun ·········
lutarı
Lr.
Kr.
6.300.25.000.5.000.:2.500.12.500.1.800.3,QOQ ..;.;_
56,1 00.""--
1977 YILI DEMiRBAŞ SATINALMA PLANI
TAHMiNI FiAT LiSTESi
(EK 6)
Fiatı
M~Jzemenin
1 2 3 4 5 6 7.89 1011 12 13 14 -
Miktar
cinsi
Koltuk Şef
Dosya Dolabı
Hesap Makinesi
Daktilo
Etajer
Portman,to
Pastalya Makinesi
Sandalye
9
26
3
5
3
2
2
37
4
3
1
6
Toplantı Masası
Sehpa
Teleks Masası
Kart Havuzu
Plaket Dolabı
Adresograf Makinası
-
114-
Lr.
Kr.
Tutarı
Lr.
Kr.
1.500.2.000.4.000.6.000.1.500.350.60.000.500.5.000.500.2.500.4.000.6.000.125.000.-
13.500.52.000.12.000.30.000.4.500.700.120.000.18.500.20.000.1.500.2.500.24.000.6.000.125.000.-
Yekün .........
430.200.-

İSTANBUL TİCARET

TiCARET ODASI BiLANCOSU

NiJERYA

kuran-ogutleri

2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında

RAV müşterisi olarak neleri bilmeniz gerekiyor

SARİTOPRAK: BİLGİ ÜRETEBİLMELİYİZ

GEÇİŞ KONTROL PANELİ TEKNİK ÖZELLİKLERİ 1. Panel Tek kapı

ACELE VE GUNLUDUR

ltd - Ankara Ticaret Odası

enformel ıstıhdam