sanal mahkeme v dersi alan öğrencilerin dikkatine

SİRKÜLER: 2014/047
BURSA, 13.06.2014
Konu: Erken Ödeme İskontolarında KDV Uygulaması
Sayın Mükellefimiz,
Vadeli mal veya hizmet satışı ticari hayatta sıkça karşımıza çıkmaktadır. Satıcı firmalar
üretimlerine olan talebi artırmak veya mevcut talebi canlı tutmak için bu pazarlama tekniğinden
istifade etmektedir. Bu vasfı dışında vadeli mal veya hizmet satışı, hem satıcı hem de alıcı firma
açısından etkin bir nakit yönetim aracıdır. Özellikle satıcı firma tarafından vadeli satışla birlikte
vade dolmadan önce yapılan ödemeler için iskonto imkanının da tanınması halinde, vadeli mal veya
hizmet satışının nakit yönetiminde etkinliğin sağlanmasına olan katkısı artmaktadır. Vadeli mal
veya hizmet satışı satıcı firmalar tarafından nihai tüketicilere de uygulanmaktadır.
İşletmelerin ekseriyetle kullandığı veya muhatap olduğu vadeli mal veya hizmet satışının bu
niteliği kanun koyucu tarafından gözetilmiş ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu(KDVK)’nun
24. maddesinde vade farklarının katma değer vergisi (KDV) matrahına dahil olduğunu ifade
edilmiştir. Bu hükümle vade farkları, KDVK’nın 20. maddesinde, “teslim ve hizmet işlemlerinde
matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir.” şeklinde tanımlanan matrahın bir unsuru
olarak kabul edilmiştir. Diğer bir deyişle, mal veya hizmet satışına ilişkin vade farkı tutarları, mal
veya hizmet bedelinin, bu bedelden ayrı tutulmaması gereken bir uzantısı olarak telakki
edilmiştir. Bu sirkülerimizde ihtiva ettiği vade farkı tutarları bu şekilde KDV matrahına dahil olan
vadeli mal veya hizmet satışının doğurduğu erken ödeme ıskontosunda KDV uygulamasını ele
alacağız.
Konu hakkında bu uygulamalı hatırlatma sirkülerimiz ile duruma dikkat çekmek isteriz.
I- ERKEN ÖDEME İSKONTOSUNUN KDV AÇISINDAN DEĞERLENDİRMESİ
Vadeli mal veya hizmet satışıyla satıcı satış bedelini işlemin gerçekleştiği anda kısmen tahsil
etmekte veya hiç tahsil etmemektedir. Satıcının alıcıyı bu şekilde finanse etmesinin karşılığı
esasen faiz mahiyetinde olan vade farkı tutarıdır. Erken ödeme ıskontosu ise, vadeli mal veya
hizmet satan satıcı tarafından, alıcının vadeden önce ödeme yapması nedeniyle daha önce
belirlenen vade farkı tutarından indirim yapılmasıdır. Erken ödeme ıskontosunun tatbik
edilmesiyle, daha önce belirlenmiş olan mal veya hizmet bedeli değişmektedir. Dolayısıyla erken
ödeme
ıskontosu
daha
önce
üzerinden
KDVhesaplanan
matrahının değiştirilmesini
gerektirmektedir. Matrahın düzeltilmesi KDVK’nın 35. maddesine istinaden yapılır. Maddede, “
Malların iade edilmesi, işlemlerin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair
sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan
mükellefler bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme
hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem
içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin
defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır.” denilmektedir.
Erken ödeme ıskontosunda alıcı veya satıcı arasında yeniden bir mal akışı olmamaktadır. Bu
işlemde düzeltmeye neden olan unsur mal veya hizmet bedelinde sonradan yapılan indirimdir. Zira
yapılan bu indirimle daha önce satışı yapılan mal veya hizmetin bedeli yeniden belirlenmiş
olmaktadır. Düzeltme işlemi madde hükmünde açıkça ifade edildiği üzere mal veya hizmet
bedelinden indirim yapıldığı vergilendirme döneminde gerçekleştirilecektir. Örneğin, Ocak ayında
2 ay vadeli olarak 100.000 TL bedelle mal satışı yapan işletme, alıcının kendisine vadeden önce
Şubat ayında ödeme yapması nedeniyle 5.000 TL tutarında ıskonto yaptığı takdirde, düzeltme
işlemi Şubat ayı vergilendirme döneminde gerçekleştirilecektir.
Erken ödeme ıskontosu nedeniyle yapılan düzeltme işleminde diğer bir husus düzeltme işleminde
uygulanacak KDV oranıdır. Bu hususta 105 seri no.lu KDV Genel Tebliği’nin “E” bölümünde
açıklamalar yapılmıştır. Öncelikle, teslim ve hizmet işlemlerine ait faturada ayrıca gösterilen veya
işlemlerin gerçekleşmesinden sonra bedelin zamanında ödenmemesi nedeniyle ortaya çıkan ve yeni
bir faturada gösterilen vade farkları matraha dahil edilir ve işlemin tabi olduğu KDV oranı
üzerinden vergilendirilir. Bu şekilde KDV matrahına dahil edilerek vergilendirilen vade farklarında
sonradan erken ödeme nedeniyle ıskonto yapılması halinde, düzeltme işlemi aynı şekilde teslim
veya hizmet işleminin gerçekleştiği KDV oranı üzerinden yapılır. Erken ödeme ıskontosu nedeniyle
matrahta değişikliğin vukuu bulduğu tarihte işlemin tabi olduğu KDV oranının değişmiş olması
halinde, düzeltme işlemi yine ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan
KDV oranı üzerinden yapılır. Yukarıdaki örnekten hareketle, Ocak ayında yapılan mal teslimine
ilişkin KDV oranının % 18 iken erken ödeme ıskontosu nedeniyle düzeltme işleminin yapıldığı Şubat
ayında söz konusu mal teslimine ilişkin KDV oranın % 8’e düşmüş olması halinde, düzeltme işlemi
mal teslimin yapıldığı anda geçerli olan % 18 KDV oranı üzerinden gerçekleştirilir.
Erken ödeme ıskontosu nedeniyle yapılacak düzeltme işleminin nasıl yapılacağı, madde hükmünün
işaret ettiği ayrıma göre, yani alıcının KDV mükellefi olup olmamasına göre değişir. Her iki
durumda düzeltme işleminin nasıl yapılacağı aşağıda açıklanmıştır.
A- ALICININ KDV MÜKELLEFİ OLMASI HALİ
KDV mükellefi olan alıcının mal veya hizmet bedelini erken ödemesi nedeniyle vadeli mal veya
hizmet satışında bulunan satıcı tarafından yapılan ıskonto tutarı için, alıcı tarafından satıcıya
fatura kesilir. Söz konusu faturada KDV, ıskonto tutarına mal teslimi veya hizmet ifasının
gerçekleştiği anda geçerli olan KDV oranının tatbik edilmesiyle hesaplanır. Faturada gösterilen
KDV alıcı tarafından beyan edilir, satıcı tarafından ise indirilecek KDV olarak dikkate alınır.
Böylelikle erken ödeme ıskontosu nedeniyle vuku bulan değişikliğin ihtiva ettiği KDV, hem alıcı
hem de satıcı tarafından düzeltilmiş olur.
Örnek: X malının ticareti ile uğraşan (S) firması birim fiyatı 10 TL üzerinden 10.000 adet malı
17.01.2014 tarihinde (A) firmasına satmıştır. Taraflar arasında düzenlenen sözleşmeye göre
KDV dahil toplam mal bedeli 17.04.2014 tarihinde ödenecektir. Sözleşmede ayrıca (A)
firmasının vadeden önce ödeme yapması halinde, erken ödeme yapılan her bir ay için toplam
mal bedelinden KDV hariç 5.000 TL ıskonto yapılacağı belirtilmiştir. Teslim edilen mallar için
düzenlenen 17.01.2014 tarihli faturada % 18 oranı üzerinden hesaplanan 18.000 TL KDV, (S)
firması tarafından Ocak ayı vergilendirme dönemine ilişkin KDV beyannamesi ile beyan
edilmiştir. (A) firması da söz konusu KDV tutarını aynı dönem KDV beyannamesinde indirilecek
KDV olarak dikkate alınmıştır. (A) firması KDV dahil toplam mal bedelini vadeden önce
17.03.2014 tarihinde (S) firmasına ödemiştir. Buna mukabil (S) firması sözleşme hükmüne
istinaden KDV hariç bedel üzerinden 5.000 TL tutarında erken ödeme ıskontosu yapmıştır.
Yapılan ıskonto tutarı için düzeltme işlemi, (A) firması tarafından (S) firması adına düzenlenen ve
KDV hariç 5.000 TL tutarı ihtiva eden faturaya istinaden gerçekleştirilir. 5.000 TL tutarındaki
erken ödeme ıskontosuna tekabül eden 900 TL tutarındaki KDV, Mart ayı vergilendirme dönemi
beyannamesinde (A) firması tarafından hesaplanan KDV olarak, (S) firması tarafından indirilecek
KDV olarak dikkate alınır. (A) firmasının ödeme yaptığı 17.03.2014 tarihinde X malının teslimine
ilişkin KDV oranının örneğin % 8 olarak değiştirilmiş olmasının düzeltme işlemine herhangi bir etkisi
olmayacaktır. Düzeltme işlemi yine malın teslim anında geçerli oran % 18 KDV oranı üzerinden
gerçekleştirilir.
Söz konusu düzeltme işlemine ilişkin (S) ve (A) firmalarının yapacağı muhasebe kaydı aşağıdaki
gibi olacaktır:
Satıcı (S) firmasının kaydı:
––––––––––––––17.01.2014––––––––––
120 ALICILAR
600
SAT.HS.
118.000
YURTİÇİ
100.000
391
HESAPLANAN KDV
18.000
–––––––––––––––––/––––––––––––––––
––––––––––––––17.03.2014––––––––––
102 BANKALAR
611
SATIŞ
İSKONTOLARI
191
KDV
İNDİRİLECEK
112.100
5.000
900
120 ALICILAR HS.
–––––––––––––––––/––––––––––––––––
118.000
Alıcı (A) firmasının kaydı:
––––––––––––––17.01.2014––––––––––
153 TİCARİ MALLAR
191
KDV
100.000
İNDİRİLECEK 18.000
320 SATICILAR
HS.
118.000
–––––––––––––––––/––––––––––––––––
––––––––––––––17.03.2014––––––––––
320 SATICILAR HS.
102
HS.
118.000
BANKALAR
602
GELİRLER
112.100
DİĞER
391 HESAPLANAN KDV
5.000
900
–––––––––––––––––/––––––––––––––––
B- ALICININ KDV MÜKELLEFİ OLMAMASI HALİ
Alıcının KDV mükellefi olmaması halinde erken ödeme ıskontosu nedeniyle düzeltme işleminin nasıl
yapılacağı 54 seri no.lu KDV Genel Tebliği’nde açıklanmıştır. Buna göre, satıcı tarafından alıcının
vade dolmadan önce ödeme yapması nedeniyle ıskonto yapıldığı takdirde, düzeltme işlemi satıcı
tarafından düzenlenecek gider makbuzuyla gerçekleştirilecektir. Gider makbuzunda ıskonto
edilen tutardan ayrı olarak gösterilen ıskonto tutarına tekabül eden KDV satıcı tarafından indirim
konusu yapılacaktır.
Görüldüğü üzere, alıcının KDV mükellefi olmaması halinde yapılacak düzeltme işlemi, alıcının KDV
mükellefi olması halinde yapılacak düzeltme işleminden pek farklı değildir. Tek farklılık birinci
durumda düzeltme işlemi satıcı tarafından düzenlenen gider makbuzuna istinaden yapılırken, ikinci
durumda bu işlem alıcı tarafından satıcıya düzenlen fatura ile yapılır. Bunun dışında düzeltme
işleminin yapılacağı vergilendirme dönemi ile bu işlemin gerçekleştirileceği KDV oranı hususlarında,
alıcının KDV mükellefi olup olmaması farklılığa neden olmamaktadır.
II- SONUÇ
Ticari hayatta sıkça kullanılan vadeli mal veya hizmet satışı nedeniyle satıcılar tarafından
alıcılardan vade farkı adı altında ek bir bedel istenmektedir. Muvazaalı işlemlerle KDV matrahının
daraltılmasını önlemek maksadıyla vade farkı tutarlarının KDV matrahına dahil olduğu kanun
koyucu tarafından açıkça ifade edilmiştir. Kanun koyucunun vade farkı tutarlarını bu şekilde mal
veya hizmet bedelinin uzantısı olarak telakki etmesi beraberinde, satıcı tarafından alıcının erken
ödeme yapması nedeniyle yapılan ıskontolar nedeniyle KDV matrahını ve bu matraha tekabül eden
verginin düzeltilmesini gerektirir. Zira daha önce tatbik edilen mal veya hizmet satış bedeli erken
ödeme ıskontosu nedeniyle yeniden belirlenmiş olmaktadır. Düşen matrah üzerinden alınması
gereken asıl KDV tutarına, önceki matrahın ve KDV’nin düzeltilmesiyle ulaşılır. KDVK’nın 35.
maddesine istinaden yapılan düzeltme işlemi alıcının KDV mükellefi olması halinde alıcı tarafından
satıcıya düzenlenecek faturaya, alıcının KDV mükellefi olmaması halinde ise satıcı tarafından
düzenlenen gider makbuzuna istinaden yapılır.
Bilgi edinmenizin faydalı olacağını düşünmekteyiz.
Saygılarımızla,
EKREM ALFATLI
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR
> Yayınlanmış Sirkülerimizin tamamına www.ymmekremalfatli.com adresinden ulaşabileceğinizi biliyor muydunuz.(?)

Download Report