4. İmla Kuralları_2

Konu Başlıkları
3. Birleşik Sözcüklerin Yazılışı
1. Bitişik Yazılan Birleşik Sözckler
2. Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler
4. Büyük Harflerin Kullanıkları Yerler
5. Kısaltmalar
Temel Kavramlar
Bu bölümde; imla kurallarının ne olduğu, bir yazıda doğabilecek yazım
yanlışlarının neler olduğu, yazım yanlışlarının nasıl giderilmesi gerektiği
konularına değinilecektir.
Birleşik Sözcüklerin Yazılışı
Birleşik kelimeler belirli kurallar dahilinde bitişik ve ayrı yazılırlar.
Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler
 Birleşik kelimeler ses düşmesine uğradıkları durumda bitişik yazılırlar: kahvaltı
(<kahve altı), niçin (<ne için), Cumartesi (<Cuma ertesi).
 Bir kelime, et-, ol- yardımcı eylemlerinden birini aldığında ses düşmesine veya ses
türemesine uğruyorsa bu kelimeler bitişik yazılır: kaydolmak (< kayıt olmak),
emretmek (<emir etmek), sabretmek (<sabır etmek).
 Birleşik sözcüğü oluşturan sözcüklerden biri ya da her ikisi birleşik kelime
oluştururken benzetme yoluyla anlam değişmesine uğruyorsa bu birleşik kelimeler
bitişik yazılır: camgüzeli, keçiboynuzu, danaburnu, karafatma, balıksırtı, kadınbudu
köfte, camgöbeği.
 -a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek, görmek
ve yazmak eylemleriyle yapılan eylemler bitişik yazılır: okuyabilmek, donakalmak,
gidivermek.
 Sıfat-fiil eklerinden -an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve
-mış/-miş’in
kalıplaşmasıyla oluşan birleşik kelimeler bitişik yazılır: varyemez, güngörmüş,
kadirbilmez.
 İkinci kelimesi –dı/ -di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü kalıplaşmış belirli geçmiş zaman
ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: gecekondu, şıpsevdi.
 Birleşik sözcüğü oluşturan her iki sözcük de -dı/ -di / -du / -dü/ -tı / -ti / -tu / -tü belirli
geçmiş zaman veya -r /-ar /-er geniş zaman eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan
birleşik sözcükler bitişik yazılır: dedikodu, uyurgezer.
 Alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır
ve bu kelimeler yer bildirmez: yüzüstü, olağanüstü.
 İki veya daha çok sözcüğün biraraya gelmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve
lakaplar bitişik yazılır: Gündoğdu, Gülnur, Tanrıbuyurdu.
 İki veya daha çok sözcükten oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır: Kadıköy,
Bahçelievler.
 Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır: güneybatı, güney¬doğu, kuzeybatı,
kuzeydoğu.
 Hane, name, zade sözcüklerle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır:
yemekhane, kahvehane, kumarhane, pastahane, beyanname. vb. hane sözcüğüyle
kurulan birleşik kelimelerden pastahane, postahane, hastahane, eczahane gibi
sözcükler yaygın olarak kullanıılmaları sebebiyle pastane, postane, hastane, eczane
biçiminde yazılmaktadır.
Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler
 Etmek, edilmek, eylemek, kılmak, kılınmak, olmak, olunmak yardımcı eylemleriyle
kurulan birleşik fiiller herhangi bir ses düşmesine veya türemesine uğramazsa ayrı
yazılır: arz etmek, fark etmek, söz etmek.
 Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine
uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır: ağustos böceği, çoban yıldızı, kuş üzümü.
 -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması
yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: tükenmez kalem, görünmez kaza, çıkmaz
sokak.
 Deyimler ayrı yazılır: boy ölçüşmek, baş göz etmek, göz yummak.
 İkilemeler ayrı yazılır: aşağı yukarı, teker teker, yavaş yavaş.
Büyük Harflerin Kullanıldıkları Yerler 
Cümle büyük harfle başlar: Ayşe okula gitti.
 Özel adlar büyük harfle başlar:
1.Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar: Yahya Kemal Beyatlı, Yaşar Kemal.
2.
Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar,
meslek ve rütbe adları büyük harfle başlar: Avukat Selen Hanım, Doktor Yavuz
Bey.
3.
Millet, boy, dil ve lehçe adları büyük harfle başlar: Türk, Türkçe, İngiliz.
4.
Devlet adları büyük harfle başlar: Türkiye Cumhuriyeti, Almanya.
5.
Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Müslüman,
Musevilik.
6.
Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Allah, Cebrail.
7.
Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar: Dünya, Güneş.
8.
Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde, sokak, semt vb.) büyük harfle
başlar: Sivas, Safranbolu, Karadeniz Bölgesi.
9.
Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri
büyük harfle başlar : Topkapı Sarayı, Ankara Kalesi.
10.
Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar:
Karabük Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu.
11.
Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük
harfle başlar: Medeni Kanun.
12.
Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, müzik) her kelimesi
büyük harfle başlar: Sabah, Varlık, Kuyucaklı Yusuf, Yalnızız.
13.
Millî ve dinî bayramlarla bayram niteliği kazanmış günlerin adları büyük
harfle başlar: 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Anneler Günü.
14.
Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Yakın Çağ, Milli
Edebiyat.
15.
Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar: Türkçe,
Türklük, Adanalı.
 Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar, belirli bir tarihi
bildirmeyen ay ve gün adları ise küçük harfle yazılır: 19 Mayıs 1919, 22 Eylül 1982.
Kısaltmalar
 Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları genellikle her sözcüğün ilk harfinin
büyük olarak yazılmasıyla yapılır: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk
Dil Kurumu).
 T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle
yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.
 Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır:
kg’ı. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın en
sonundaki harfin okunuşu esas alınır: THY'de, TRT'de.
 Sonunda nokta bulunan kısaltmalara getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu tür
kısaltmalarda ek, noktadan sonra ve sözcüğün okunuşuna uygun olarak yazılır:
İng.den.