İSTANBUL TİCARET
ODASI
YAYIN NO: 1988-6
• •
•
I
INŞAAT SEKTÖRÜNDEKI
GELIŞMELER
SEMİNER
(8 Haziran 1987)
İSTANBUL-1988
CAN
MATBAA
Biçkiyurdu Sok. Güz Han. No: 10
Cağaloğlu-İstanbul
Tel: 511 86 66
ÖNSÖZ
S o n y ı l l a r d a ü l k e m i z e k o n o m i s i n d e k i g e l i ş m e l e r e paralel o l a r a k i n ş a a t s e k t ö r ü n d e
d e önemli gelişmelerin b u l u n d u ğ u görülmektedir. Ülkemizde bu sektörün gelişmesi
v e 1950'li y ı l l a r d a n itibaren ö n e m l i bir s o r u n o l m a y a b a ş l a y a n v e ağırlığını g i d e r e k
h i s s e t t i r e n " K o n u t " s o r u n u n u n ç ö z ü m ü a m a c ı y l a , bir dizi d ü z e n l e m e l e r yapılmıştır.
B u d ü z e n l e m e l e r s a y e s i n d e u z u n yıllar b ü t ç e k a y n a k l a r ı ile s o r u n a ç ö z ü m arayışları,
b ü t ç e dışı k a y n a k l a r d a n o l u ş t u r u l a n fonlar ile ç ö z ü l m e y e çalışılmaktadır.
Y e n i ' d ü z e n l e m e l e r ; n ü f u s artışının % 2,5 v e k e n t l e ş m e hızının % 5 o l d u ğ u ülke­
m i z d e , her yıl 3 0 0 bin d o l a y ı n d a k i k o n u t ihtiyacını k a r ş ı l a m a ç a l ı ş m a l a n n ı hızlandır­
mıştır.
B u h u s u s l a r g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l a r a k , inşaat s e k t ö r ü n d e k i g e l i ş m e l e r i n e k o n o ­
m i k h a y a t ı m ı z a o l a n katkıları v e k o n u n u n ö n e m i o r t a y a k o n u l a r a k bir t a r t ı ş m a o r t a m ı ­
nın sağlanması amacıyla Odamızca "İnşaat Sektöründeki Gelişmeler" semineri dü­
zenlenmiştir.
S e m i n e r t e b l i ğ v e t a r t ı ş m a l a r ı n ı n d e r l e n m e s i y l e o l u ş a n b u kitabın t ü m ilgililere y a ­
rarlı o l m a s ı n ı diler, s e m i n e r i n o r g a n i z a s y o n u n d a e m e ğ i g e ç e n O d a m ı z E t ü t v e A r a ş ­
tırma Şubesi elemanlarından Muhsin Akgür'e teşekkür ederim.
Genel Sekreter
Dr. İ s m a i l Ö z a s l a n
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
S e m i n e r Açış Konuşmaları
— Nuh KUŞÇULU
:
— Bayındırlık v e İ s k a n B a k a n ı İ.Safa G İ R A Y ' ı n k o n u ş m a s ı
1
3
I. O T U R U M
Başkan
: Prof.Dr.Hasan B O D U R O Ğ L U
I . T E B L İ Ğ : İnşaat S e k t ö r ü n ü n S o r u n l a n
Yusuf K Ö S E O Ğ L U
II.TEBLİĞ: Toplu Konut F o n u ' n d a Biriken Kaynakların
Kullanımı ve F o n u n K o n u t S o r u n u n u n Ç ö z ü m ü n e Katkıları
Mahmut OKUTAN
I I I . T E B L İ Ğ : Bankacılık Kesiminin Konut Alanındaki Faaliyetleri
Erol K I C I M A N
11
27
39
II. O T U R U M
Başkan
: Prof.Dr.Erol MANİSALI
I V . T E B L İ Ğ : Konut S o r u n u n u n Ç ö z ü m ü n d e Kooperatiflerin Yeri
Murat K A R A Y A L Ç I N
V . T E B L İ Ğ : Bina inşaatı Sektöründeki Teknolojik Gelişmeler
Y.Müh.Tali KÖPRÜLÜ
PANEL
Başkan
: Prof.Dr.jsmet A K A
Panelistler: Prof.Dr.ismet A K A
Kudret B A B A N
Y.Müh.Tali KÖPRÜLÜ
Yusuf K Ö S E O Ğ L U
Cemal UYSAL
:
53
61
77
İSTANBUL TİCARET ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI
NUH KUŞÇULU'NUN KONUŞMASI
S a y ı n B a k a n kıymetli d i n l e y i c i l e r v e basınımızın m ü m t a z t e m s i l c i l e r i , s e m i n e r i m i ­
z e katıldığınız için t e ş e k k ü r l e r i m i sunar, h o ş g e l d i n i z d e r i m .
H ı z l a s a n a y i l e ş m e k t e o l a n ü l k e m i z s ü r e k l i o l a r a k bir k o n u t açığı ile karşı karşıya
b u l u n m a k t a d ı r . G e r ç e k t e n ü l k e m i z d e ş e h i r l e ş m e hızı y ı l d a % 4.6 d o l a y ı n d a b u l u n ­
maktadır. B ö l g e m i z d e ise b u hızın ç o k d a h a y ü k s e k o l d u ğ u ifade edilebilir. H a l e n Mar­
m a r a B ö l g e s i 8,6 m i l y o n l u k ş e h i r l i n ü f u s u ile T ü r k i y e ş e h i r l i n ü f u s u n u n % 3 4 ' ü n ü b a ­
rındırmaktadır. B u d u r u m k o n u t s o r u n u n u n b ö l g e m i z d e ç o k d a h a ağır o l a r a k h i s s e ­
d i l m e s i n e yol açmaktadır. Ü s t e l i k ü l k e m i z i n d e p r e m k u ş a ğ ı ü z e r i n d e b u l u n m a s ı n ı n
k o n u t y a p ı m ı n a ayrı bir ö z e n g ö s t e r i l m e s i v e d a h a p a h a l ı inşaat y a p ı l m a s ı n a yol açtı­
ğ ı d a g ö z d e n uzak t u t u l m a m a l ı d ı r . B u a r a d a , s a n a y i l e ş m e k t e o l a n bir ülke o l m a m ı z ı n
d i ğ e r bir e t k i s i , alt yapı yatırımları ile sınai tesisler i n ş a a t ı n d a k i y o ğ u n l u k ş e k l i n d e
k a r ş ı m ı z a çıkmaktadır.
1987 p r o g r a m ı n a g ö r e , g e ç e n yıl b e l e d i y e sınırlan d a h i l i n d e k i e k k o n u t ihtiyacı 2 9 0
b i n a d e t o l a r a k t a h m i n edilmiştir.
Yıl i ç i n d e iskan ruhsatı a l a n k o n u t sayısının ise 155 b i n o l d u ğ u sanılmaktadır. B u
d u r u m d a 150 b i n e y a k ı n k o n u t u n g e c e k o n d u ile karşılandığı ifade edilebilir.
B i l i n d i ğ i üzere, 1980 y ı l ı n d a a l ı n a n İstikrar t e d b i r l e r i n i n v e özellikle t a l e b i kontrol
a l t ı n a a l m a y a y ö n e l i k d ü z e n l e m e l e r i n d e etkisi ile k o n u t s o r u n u d a h a d a a ğ ı r l a ş m ı ş
^ v e b u d u r u m k a d e m e k a d e m e d i ğ e r s e k t ö r l e r i d e etkilemiştir. G e r ç e k t e n , i n ş a a t kesi­
m i e k o n o m i d e lokomotif rolü o y n a y a n bir sektördür. B u s e k t ö r ü d o ğ r u d a n b a ğ l ı y a p ı
m a l z e m e l e r i , e l e k t r i k t e s i s a t ı , s ı h h i tesisat gibi y ü z l e r c e ü r e t i m dalı d ı ş ı n d a , e l e k t r o ­
n i k e ş y a , halı v b . g i b i e v e ş y a s ı ü r e t i m i n i n d e inşaat k e s i m i ile ç o k y a k ı n d a n ilgili o l ­
d u ğ u bilinmektedir.
B u n u n l a b e r a b e r s o n b i r k a ç yıldır alınan t e d b i r l e r i n s o n u c u inşaat s e k t ö r ü n ü n c a n ­
l a n a r a k bir atılım i ç i n e g i r d i ğ i m e m n u n i y e t l e g ö r ü l m e k t e d i r A l ı n a n b u t e d b i r l e r a r a ­
s ı n d a . Toplu Konut F o n u K a n u n u , İmar K a n u n u , Jmar Affı K a n u n u gibi m e v z u a t
sayılabilir.
Y a ş a n a n hızlı e n f l a s y o n u n d a etkisi ile konut m a l i y e t l e r i n d e k i ve satış f i y a t l a r ı n d a ­
ki hızlı artış ö n e m l i bir s o r u n t e ş k i l etmektedir. G e ç e n yıl k a m u y a t ı r ı m l a r ı n d a k i artış,
i h r a c a t t a k i d u r a k l a m a y a r a ğ m e n ç i m e n t o fiyatları b a ş t a o l m a k üzere çeşitli t e m e l girdi
fiyatlarını yukarı çekmiştir. Ş ü p h e s i z a r s a payı k o n u t m a l i y t e n i d e ç o k ö n e m l i bir y e r
i ş g a l e t m e y e d e v a m e t m e k t e d i r . İnşaat m a l z e m e l e r i f i y a t l a n n d a k i hızlı artışı f r e n l e ­
m e k i ç i n ithalat y o l u n a t e v e s s ü l e d i l m i ş ise d e ç o k d e f a ithalatın imalatçı t a r a f ı n d a n
y a p ı l m a k t a o l m a s ı , ithalatın d ü z e n l e y i c i etkisini zayıflatmıştır. O t o p a r k y ö n e t m e l i ğ i uy­
g u l a m a s ı maliyetleri artıran d i ğ e r bir unsurdur. O t o p a r k katkı p a y l a n n ı n a r a ç s a h i p l e ­
r i n d e n a l ı n m a s ı n ı n d a h a adil o l a c a ğ ı , ö t e d e n b e r i O d a ' c a s a v u n u l m a k t a d ı r .
İşte b ü t ü n b u s o r u n l a r ı g ö z d e n g e ç i r m e k a m a c ı y l a v e b u yılın d ü n y a k o n u t yılı o l ­
d u ğ u n u d a dikkate alarak bu semineri düzenlemiş bulunuyoruz.
D e ğ e r l i t e b l i ğ s a h i p l e r i n e v e o t u r u m y ö n e t i c i l e r i n e p e ş i n t e ş e k k ü r l e r i m i sunar, s e ­
m i n e r i n faydalı o l m a s ı n ı d i l e r i m .
. BAYINDIRLIK V E İ S K A N B A K A N İ Î.SAFA G İ R A Y I N
E v v e l a h e p i n i z e saygılar s u n a r ı m .
Değerli O d a yöneticileri ve değerli
KONUŞMASI
misafirler,
" İ n ş a a t S e k t ö r ü n d e k i G e l i ş m e l e r " başlıklı bir s e m i n e r k o n u s u o l u n c a b e n olayı b ü ­
t ü n g e n i ş l i ğ i y l e e l e a l m a m l a z ı m d i y e d ü ş ü n d ü m . P r o g r a m d a d a h a z i y a d e k o n u t ko­
n u s u n u n e l e alındığını g ö r ü y o r u m . Ö y l e z a n n e d i y o r u m ki k o n u ş m a c ı l a n m ı z , t e b l i ğ
s u n a c a k olanlar, inşaat s e k t ö r ü d e r k e n d a h a ç o k k o n u t k o n u s u n a d o k u n a c a k l a r . A m a
ö y l e d e o l s a inşaat s e k t ö r ü n ü n b ü t ü n g e n i ş l i ğ i y l e ele alınıp k o n u ş l m a s m d a , açılış s ı ­
r a s ı n d a d a b e l i r t t i ğ i m g i b i , b ö y l e bir a ç ı d a n b a k ı l m a s ı n d a d a h a ç o k f a y d a vardır d i y e
düşünerek, size hitap e t m e y e çalışacağım.
T ü r k i y e m i z i n d u r u m u n u , T ü r k i y e m i z i n k o n u m u n u , ihtiyaçlannı nazarı itibara a l m a ­
d a n inşaat s e k t ö r ü ile ilgili g ö r ü ş l e r i m i z i ç o k açıklıkla o r t a y a k o y m a k m ü m k ü n o l m a z .
O n u n için e v v e l a T ü r k i y e ' n i n n e y e ihtiyacı var, b u n u iyi tarif e t m e m i z l a z ı m .
Bakınız T ü r k i y e 8 y ü z b i n km2 b ü y ü k l ü ğ ü n d e v e m a l u m y e r d e , d e n i z l e r i n A v r u p a ' ­
n ı n , A r a b i s t a n ' ı n y a h u t A s y a ' n ı n a r a s ı n d a y e r l e ş m i ş , transit ticaretin t a m o r t a y e r i n d e
ç o k ö n e m l i bir n o k t a d a b u l u n a n bir memlekettir. N ü f u s u 5 2 M i l y o n v e yıllık artışı %
2,5 m e r t e b e s i n d e d i r . B u d u r u m d a T ü r k i y e ' y e baktığınız z a m a n a ş a ğ ı y u k a r ı 6 0 b i n
k m . u z u n l u ğ u n d a bir k a r a y o l u n a , a ş a ğ ı y u k a r ı 3 0 0 bin k m . c i v a n n d a u z u n l u k t a d a
köy y o l l a n , o r m a n yolları a ğ ı n a sahiptir. T a k r i b e n 9 0 0 0 k m . kadar d a d e m i r y o l l a n n a
sahiptir.
L i m a n l a r ı n ı n t o p l a m k a p a s i t e s i n e baktığınız z a m a n ç o k d a ğ ı l m ı ş u f a k l i m a n l a r d a n
ibaret l i m a n l a n n , t o p l a m kapasitesi takriben 2 5 milyon ton mertebelerindedir. Bir çokları
d a m i l l e t l e r a r a s ı t r a f i ğ e ç o k u y g u n o l m a y a c a k ş e k i l d e kıyılanmıza dağılır. Yani b i z i m
m i l l e t l e r a r a s ı t r a f i ğ i m i z d a h a ç o k b ü y ü k işler m e v z u b a h i s o l d u ğ u n d a A k d e n i z trafiği
o l m a s ı l a z ı m . A k d e n i z ' d e iyi çalışan bir İ s k e n d e r u n l i m a n ı m ı z , bir M e r s i n l i m a n ı m ı z
vardır. D i ğ e r l i m a n l a n m ı z ç o k m e ş h u r o l m a s ı n a r a ğ m e n m e s e l a İzmir l i m a n ı m ı z bir
k ö r f e z i n içindedir. K ö r f e z e g i r m e k ç o k b ü y ü k bir problemdir. Ç e ş m e ' d e n i t i b a r e n o
k ö r f e z e g i r m e k 10 s a a t alır v e b ü y ü k g e m i l e r g i r e m e z . İ s t a n b u l ' a k a d a r g e l m e k ç o k
d a h a b ü y ü k bir iştir. K a r a d e n i z ' e g i t m e k g e n e a y n ı ş e k i l d e ç o k lokal b a z ı m i l l e t l e r a r a ­
sı t a ş ı m a l a r ı i ç i n e alır. B e y n e l m i l e l h a v a alanımız s a d e c e bir tanedir. Ç o k d a h a k ü ç ü k
memleketler, b u g ü n d a h a fazla sayıda beynelmilel hava alanına sahipler ki, Türkiye
için b u h e r h a l d e o p t i m u m b i r b e y n e l m i l e l h a v a alanı sayısı d ö r t , b e ş i n a l t ı n d a o l m a ­
ması lazım.
M u k a y e s e e t t i ğ i n i z z a m a n , A v r u p a ' n ı n i l e r l e m i ş m e m l e k e t l e r i ile b i z i m y o l l a n m ı z
k m ^ ' y e t a k r i b e n m a k s i m u m 4 0 0 m . c i v a r ı n d a tutuyor, asfalt y o l l a n m ı z k m 2 ' y e 130 m .
m a k s i m u m . B u n a m u k a b i l , m e s e l a İtalya km2'ye 1000 m . asfalt y o l a sahiptir. A l m a n ­
y a km2'de 1950 m . asfalt y o l a sahiptir. İngiltere'de 1500 m . F r a n s a ' d a 1500 m . Yol
t a b i i k i , bir m e m l e k e t i n b ü t ü n t o p r a k l a n n ı n , k ö ş e l e r i n i n , b u c a k l a n n ı n g ü ç l e n m e s i n i
s a ğ l a y a n , o r a d a n ç ı k a n m a l l a n n n a k l i n i , ticaretini s a ğ l a y a n e n ö n e m l i alt yapıdır.
K m 2 ' y e 130 m.lik bir asfalt y o l l a km2'ye 1000 m.'lik asfalt y o l u n b u b a k ı m d a n g e t i r e ­
ceği farkın ö n e m i n i söylemeye lüzum g ö r m ü y o r u m .
Ö b ü r t a r a f t a n T ü r k i y e ' n i n n ü f u s u n a b a k a r s a n ı z 1950 yılında 21 m i l y o n d u . B u n u n
t a k r i b e n % 7 5 ' i k ö y l e r d e y a ş a r d ı . Yani ş e h i r l e r d e 5-6 m i l y o n c i v a r ı n d a n ü f u s y a ş a r d ı .
A r a d a n g e ç e n 3 5 s e n e i ç e r i s i n d e n ü f u s u m u z 31 m i l y o n arttı ve ş e h i r l e r d e y a ş a y a n
i n s a n ı m ı z 27 m i l y o n a çıktı. Yani a r t a n n ü f u s u n a ş a ğ ı y u k a r ı 2 2 m i l y o n l u k bir b ö l ü m ü
şehirlerde, köylerde yaşayan nüfus % 45'e düştü. Şehirlerde yaşayan nüfus % 55'e
çıktı.
Ö n ü m ü z d e k i yıllara baktığımız z a m a n yapılan t a h m i n l e r e g ö r e , 2 0 0 0 yılında a ş a ğ ı
y u k a r ı 70 m i l y o n a v a r a n n ü f u s u m u z o l a c a k . B u n u n d a % 8 0 ' i b e l k i d e b i r a z d a h a f a z ­
lası ş e h i r l e r d e y a ş a r hale g e l e c e k . 70 m i l y o n u n u % 8 0 ' i 5 6 m i l y o n eder. Yani b u g ü n
ş e h i r l e r d e y a ş a y a n 2 7 m i l y o n k a t l a n a c a k . Bir 2 7 m i l y o n d a h a ş e h i r l e r i m i z d e y a ş a y a ­
c a k . B u g e n e l t a b l o i ç e r i s i n d e baktığımız z a m a n , alt yapı yatırımları T ü r k i y e için ç o k
f a z l a ö n e m taşıyor. Bir kere h e d e f o l a r a k hiç d e ğ i l s e k m ^ ' d e 1000 m e t r e y e y a k ı n bir
y o l u h e d e f l e m e m i z gerekiyor. B u k o r k u n ç bir rakamdır. Yani O s m a n l ı d a n beri d i y e ­
l i m , b ü t ü n C u m h u r i y e t tarihi ş i m d i y e kadar yapılmış o l a n y o l l a n m ı z ı n t o p l a m ı 4 0 0 b i n
k m .yi b u l m a m ı ş , b i z i m b u n u 8 0 0 b i n e ç ı k a r m a m ı z l a z ı m . B u ç o k b ü y ü k bir hedeftir.
Ç o k b ü y ü k bir paradır. Ö b ü r taraftan z a t e n t a m a m l a n m a y a n ş e h i r alt y a p ı l a n m ı z ı y e ­
n i d e n g e l e c e k 27 m i l y o n a g ö r e t a m a m l a m a m ı z l a z ı m . Ş e h i r l e r i n y o l l a n , s u y u , k a n a ­
l i z a s y o n u , e l e k t r i ğ i , t e l e f o n u h e r t ü r l ü alt yapısını d ü ş ü n ü n b u n l a n y a p m a m ı z l a z ı m .
Ö b ü r taraftan b i l i y o r s u n u z T ü r k i y e ' n i n bir b a ş k a şanssızlığı d a h a vardır. T ü r k i y e s u ­
l a m a yapmadan tarımda büyük verim alamamaktadır. Avrupa'da mesela Fransa, İn­
g i l t e r e , A l m a n y a s u l a m a y a p m a k m e c b u r i y e t i n i hissetmiyor. Ç ü n k ü y a ğ ı ş l a r t a r ı m a
u y g u n ş e k i l d e gelişiyor. A m e r i k a ' n ı n d a ö n e m l i bir b ö l ü m ü n d e s u l a m a ihtiyacı y o k .
A m a bizde iklim şartları s u l a m a m e c b u r i y e t i getiriyor. A s l ı n d a h e d e f s u l a m a değildir.
H e d e f , t a r ı m d a kârlı v e y ü k s e k v e r i m a l a c a k başarıyı gösterebilmektir. S u l a m a y a m e c b u r s a n ı z o d a m a l i y e t o l a r a k t a r ı m ı n ı z a girer. B a ş t a n m e s e l a Fransız'ın ü r ü n ü n e kar­
ş ı , bir s u l a m a maliyeti kadar y ü k s e k t e n başlarsınız. O n u n için şanssızdır d e d i m . A ş a ğ ı
y u k a r ı 8,5 m i l y o n hektarlık bir a r a z i y i s u l a m a k m e c b u r i y e t i n d e y i z . Ş u a n a k a d a r b u ­
n u n 3,5 m i l y o n h e k t a n n ı s u l a r h a l e g e l m i ş i z . S u k o n u s u n d a bir b a ş k a tarafımız var,
o d a şanslı o l d u ğ u m u z tarafımız b i z i m h i d r o e l e k t r i k enerji p o t a n s i y e l i m i z y ı l d a , 110120 milyar kilovat s a a t c i v a r ı n d a , b u n u n h a l e n 1986 yılı r a k a m l a r ı y l a t a k r i b e n 12 m i l ­
y a r kilovat saatini k u l l a n a b i l i y o r u z . Yaptığımız b a r a j l a r d a n h a l e n i n ş a e t m e k t e o l d u ­
ğ u m u z b a r a j l a n n a z a r ı i t i b a r e a l ı r s a k a ş a ğ ı y u k a r ı 2 7 m i l y a r kilovat s a a t ilave y a p ­
m a k üzereyiz. B u n u n 7,5 milyar kilovat saati Karakaya'dadır, 9 milyar kilovat saati A t a ­
t ü r k Barajı'ndadır. B u n l a r 16,5 m i l y a r e d i y o r z a t e n d i ğ e r i n ş a h a l i n d e k i b a r a j l a r d a n
d a t a k r i b e n bir 10 milyar kilovat s a a t d a h a enerji vardır. B u n l a n n b i r a n e v v e l d e v r e y e
girmelerini sağlayacak şekilde bütçeler yapmaya kamu ortaklığından finansman yap­
m a y a gayret e t m e k t e y i z .
B u altyapıları t a s a r l a d ı ğ ı m ı z z a m a n , inşaat s e k t ö r ü n ü n h e d e f l e r i az ç o k o r t a y a ç ı ­
kabiliyor. Ş ö y l e bazı r a k a m l a r v e r e y i m .
M e s e l a h a l e n 1000 k m . l i k otoyol ihalesi yaptık. B u n u n E d i r n e - K ı n a l ı arası 150
k m . civarındadır. B u y o l d a 2 5 m i l y o n m^ t o p r a k işi vardır. 8 0 t a n e k a d a r d a k ö p ­
r ü vardır. A ş a ğ ı y u k a r ı t o p l a m 1000 k m . d e d e 150-200 m i l y o n m^ c i v a r ı n d a t o p ­
r a k işi vardır. Dört s e n e d e , b i l e m e d i n i z b e ş s e n e d e b i t e c e k ş e k i l d e f i n a n s m a ­
nı t e m i n e d i l d i ğ i i ç i n , yıllık t a k r i b e n 4 0 - 5 0 m i l y o n m^ t o p r a k işi y a p m a k d u r u ­
mundayız, sadece o yolda inşa edilmekte olan 69 barajda bu rakamları toplarsa-
niz d a h a b ü y ü k r a k a m l a r o r t a y a çıkabiliyor. Ç ü n k ü b u g ü n h i d r o e l e k t r i k enerji ile s u ­
l a m a için y a p m a k t a o l d u ğ u m u z barajlar n e h i r l e r i m i z i n t a b i k a y n a k l a r o l a r a k e n iyi
y e r l e r i değildir. E n iyilerini d a h a e v v e l yaptık. G i t g i d e d a h a z o r l a r ı , d a h a b ü y ü k l e r i ,
b i r a z d a h a p a h a l ı olanları k a l m a k t a . A m a b u 110 milyar kilovat s a a t i d e T ü r k i y e k e n d i
s u l a r ı n d a a l m a hedefini m u h a k k a k m a s a n ı n ü s t ü n e k o y m a s ı l a z ı m . 110 milyar kilo­
vat s a a t i s u l a r ı m ı z d a n almalıyız. B u r a d a belki 4 0 0 k ü s u r baraj d a y a p a c a ğ ı z . Ö n ü m ü z c i e ; y o l l a r d a ve b a r a j l a r d a nasıl bir t o p r a k işi r a k a m ı çıkıyor, b u n u t a h a y ü l ettire­
b i l m e k için b u r a k a m l a n v e r d i m . Yıllık, h e r h a l d e e n az 100 m i l y o n m^'e y a k ı n t o p r a k
işi y a p m a k d u r u m u n d a y ı z . B u tabi m o d e r n t o p r a k iş m a k i n a l a r ı g e r e k t i r e n ve h e r h a l ­
d e ticaret odaları erbabını ve sanayi erbabını çok yakından ilgilendiren çok önemli
bir noktadır. T ü r k i y e h â l â t o p r a k iş m a k i n a l a r ı n ı k e n d i s i y a p a r hâle g e l m e d i , ufak, te­
f e k d e n e m e l e r var, bazı şeyler var. H e m bir y e r d e k u l l a n a n l a n n a l m a d a d i r e n ç l e r i var,
h e m o n l a n n k a p a s i t e l e r e y e t i ş m e d e zorlukları var. A m a b u kadar b ü y ü k t o p r a k işi ya­
p a c a k o l a n bir m e m l e k e t b u m a k i n a l a n m u h a k k a k kendisi y a p a b i l i y o r o l m a l ı d e r i m .
B u n a , b u r a s ı T i c a r e t O d a s ı o l d u ğ u için özellikle d o k u n u y o r u m .
Ş e h i r s e l alt yapılar d e d i ğ i m i z z a m a n , ö n ü m ü z d e g e n e ç o k g e n i ş bir u f u k var. Ç o k
g e n i ş b a k ı l m a s ı g e r e k e n b ü y ü k inşaat s e k t ö r ü açılımı var. 2 7 m i l y o n ilave n ü f u s g e l e ­
c e k d e d i m . M e v c u t y a ş a y a n 27 m i l y o n u n d a d a h a b u p r o b l e m l e r i t a m ç ö z ü m l e n m e ­
d i . Yani a ş a ğ ı y u k a n , t o p l a m belki 4 0 m i l y o n l u k i n s a n ı n ihtiyacı o l a n s u g e t i r m e l e r i ,
k a n a l i z a s y o n l a r ı ve d i ğ e r ş e h i r s e l ihtiyaçların h e p s i n i ö n ü m ü z d e k i y ı l l a r d a ç ö z m e k
d u r u m u n d a y ı z . B u d a h i , k o r k u n ç bir r a k a m . Bakınız İller B a n k a s ı ' n ı n b ü t ç e s i 1984
y ı l ı n d a 4 8 m i l y a r liraydı. 1987 b ü t ç e s i 270 milyar liradır v e m u h t e m e l e n 3 0 0 ' e d e çıka­
c a k . B u k a d a r b ü y ü k bir f a r k yapmışızdır. A m a , İller B a n k a s ı ' n ı n g e n e d e ş u a n d a
b a ş l a m ı ş o l d u ğ u işlerin bitirilmesi için g e r e k e n p a r a n ı n 1/6,1/7'sindeyiz. Yani e l i n d e ­
ki işler 6-7 s e n e s o n r a d a bitebilecek d e m e k t i r b u parayla, 1984 yılında 14 s e n e y d i b u .
P l â n l a n m ı ş işlerin keşfinin 1/14 k a d a r p a r a v a r d ı . B u g ü n 1/6'sına 1/7'sine i n d i r m i ş
d u r u m d a y ı z . D a h a p a r a a r t ı r m a k g e r e k i y o r ve o r d a d a b ü y ü k bir i n ş a a t işi çıkıyor.
Ş e h i r l e r b ü y ü d ü k ç e , t e k n o l o j i l e r g i t g i d e d a h a f a z l a gelişir hale geliyor.
İ n s a n ı m ı z ı n , g e r e k milli g e l i r i n artışıyla, g e r e k T ü r k i y e ' n i n batılılaşma s ü r e c i içeri­
s i n d e a d ı m l a r ı n ı sıklaştırışıyla s o s y a l altyapı ihtiyaçları d a artıyor. S o s y a l yatırımlara
d a , i h t i y a ç d u y m a y a başlıyor. B u g ü n ş e h i r l e r i m i z d e b u y ö n d e d e b ü y ü k işler yapıldı­
ğını g ö r m e k t e y i z . K o n u t d ı ş ı n d a tabii ki ticari üstyapıları, s a n a y i yapılar, g e n e ayrıca
i n ş a a t s e k t ö r ü n d e k i g e l i ş m e i ç e r i s i n d e s a y ı l m a s ı l a z ı m . S a n a y i d e yıllık artışımız %
1 0 ' u zorluyor, o n u n ü z e r i n e ç ı k m a y a çalışıyor. D e m e k k i , s a n a y i d e d a h a inşaat sek­
t ö r ü n ü n y a p a c a ğ ı ç o k ş e y var. Ayrıca inşaat s e k t ö r ü k e n d i b a ş ı n a d a k o c a bir s a n a y i
g u r u b u n u çalıştırıp, g ö t ü r e n bir sektördür. O b a k ı m d a n k e n d i i ç i n d e d e d o ğ u r g a n l ı ğ ı
v a r o l a n bir sektör.
İ n ş a a t s e k t ö r ü n ü n y a n ı n d a b i l i y o r s u n u z , m a l z e m e s a n a y i yer alıyor, h e p b e r a b e r
çalışıyor. Ç i m e n t o , d e m i r - ç e l i k , m u h t e l i f borular, s ı h h i m a l z e m e , e l e k t r i k m a l z e m e s i ,
a ğ a ç i ş l e r i , a h ş a p d o ğ r a m a işleri, c a m s a n a y i t o p r a k s e r a m i k s a n a y i , b o y a s a n a y i
e t ü d - p r o j e , m ü h e n d i s l i k m ü ş a v i r l i k h i z m e t l e r i v e d e m i n s ö y l e d i ğ i m iş m a k i n a l a r ı sa­
n a y i ; i n ş a a t s e k t ö r ü y l e b i r l i k t e yürüyor. B u a r a d a ş u n u m ü ş a h a d e ettik, m e s e l â ; ç i ­
m e n t o s e k t ö r ü n d e 1983 yılının ç i m e n t o k u l l a n ı m ı t a k r i b e n 10,5 m i l y o n t o n c i v a r ı n d a
i k e n -iç t ü k e t i m o l a r a k - 1 9 8 6 yılında b u r a k a m 2 0 m i l y o n t o n a ulaştı. Ve y u r t İçindeki
d a ğ ı l ı m ı , biraz u y g u n d ü ş m e d i ğ i için d i y e l i m , b a t ı d a İ s t a n b u l c i v a r ı n d a özellikle, ç i ­
m e n t o k a r a b o r s a s ı o l m a ihtimali belirdi ve bir m i k t a r ç i m e n t o ithal edildi b i l i y o r s u ­
n u z . Tabi ç i m e n t o , i n ş a a t t a a n a m a l z e m e o l a r a k g i r d i ğ i için olayın b u ü ç s e n e içeri­
s i n d e k a t l a n m ı ş o l d u ğ u n u s ö y l e m e k hiç m ü b a l a ğ a olmuyor. Ş u a n d a ç i m e n t o s a n a ­
y i n i n y e n i tesisleri teşvik e t m e k n o k t a s ı n a g e l d i ğ i n i d e b i l i y o r s u n u z . B u d a g e n e t i c a ­
ret e r b a b ı n ı n , s a n a y i e r b a b ı n ı n d u y m a s ı g e r e k e n l a f l a r d a n o l m a s ı gerekir. A y n ı şey
d e m i r ç e l i k t e d e görülüyor. D e m i r ç e l i k t e yanlış b i l m i y o r s a m g e ç e n s e n e k i ü r e t i m i
7-7,5 m i l y o n t o n c i v a r ı n a ulaştı. B u r a k a m 5 m i l y o n c i v a r ı n d a y d ı . Hızla d a h a b ü y ü m e ­
si gerekiyor. A k s i t a k d i r d e d e m i r ç e l i k t e d e ufak-tefek i h r a c a t l a n m ı z var.
B u n l a r ı d a k a y b e t m e k üzereyiz. O n l a n d a i ç e r i d e t ü k e t e c e ğ i z , hatta ithalata d ö n e ­
c e ğ i z . B u a r a d a sıhhi m a l z e m e d e , e l e k t r i k m a l z e m e s i n d e , c a m s a n a y i i n d e , t o p r a k
s e r a m i k s a n a y i i n d e ç o k g ü z e l g e l i ş m e l e r oluyor. Tuğla s a n a y i i n i t e ş v i k ettik, t u ğ l a d a
k a p a s i t e l e r i arttırdık. A y r ı c a , d i ğ e r t o p r a k s e r a m i k i ş l e r i n d e b ü y ü k ilave k a p a s i t e l e r
d o ğ d u . Klasik malzemeler dışında malzemeler kullanarak inşaat y a p m a tecrübele­
ri yaptık. Ö z e l l i k l e y u r t l a n n i n ş a a t ı n d a v e afet e v l e r i n i n i n ş a a t ı n d a y e n i m e t o d l a r d e ­
n e d i k , b u s u r e t l e p i y a s a d a m e v c u t d e n g e l e r i ç o k f a z l a b o z m a d a n o işi y a p m a n ı n y o ­
l u n u b u l d u k . Yoksa m e s e l a E r z u r u m d e p r e m i s e b e b i ile y a p t ı ğ ı m ı z 3 0 0 0 ev inşaatı
s ı r a s ı n d a t u ğ l a t e m i n i ç o k b ü y ü k p r o b l e m o l m u ş t u . 3 a y g i b i bir z a m a n d a 2 5 m i l y o n
t u ğ l a l a z ı m d ı . B u m e v c u t p i y a s a d a a n i d e n çıkardığımız ç o k b ü y ü k bir t a l e p , bizi s ı ­
kıntıya s o k t u . M a l a t y a ' d a k i d e p r e m e v l e r i n i y a p a r k e n t u ğ l a hiç k u l l a n m a d ı k . T a m a m ı
prefabrik usullerle " b e t o p a n " denilen ç o k m o d e r n m a l z e m e l e r olan m a l z e m e gibi usul­
lerle, o işi p i y a s a d a z o r l a m a y a p m a d a n y a p m a y a çalıştık. B u a r a d a g e l i ş m e s i n e , d e s ­
t e k l e n m e s i n e ve b u g ü n k ü n e n a z a r a n d a h a kapasiteli h a l e g e t i r i l m e s i n e ç o k b ü y ü k
ihtiyaç d u y d u ğ u m u z etüt-proje m ü ş a v i r l i k v e m ü h e n d i s l i k h i z m e t l e r i k o n u s u vardır.
Gittikçe i n ş a a t l a r d a d a h a yeni teknolojiler kullanıldığı gibi d a h a sofistike projelere d o ğ ­
r u işler b ü y ü d ü k ç e k a y m a k d u r u m u n d a y ı z . B u g ü n T ü r k i y e ' d e öyle inşaatlar yapılmak­
tadır k i , d ü n y a d a m ü h e n d i s l i k b a k ı m ı n d a n t e k n o l o j i k o l a r a k e n ö n d e b u l u n a n inşaat­
lar vardır. İşte b u y ö n ü g e l i ş m e k t e d i r . İnşaat s e k t ö r ü m ü z ü n . B u g ü n artık e s k i s i g i b i
b a s i t y a p ı l a r d a k a l m ı y o r u z . İ c a b ı n d a e v y a p s a k d a h i 10-15 katlı a p a r t m a n l a r , i ş h a n l a rı ç o k b ü y ü k y ü k s e k l i k l e r e çıkıyor, k ö p r ü l e r i m i z d e m u a z z a m farkları vardır. M e s e l a
o t o y o l ü z e r i n d e y ü z l e r c e k ö p r ü y a p a c a ğ ı z , b u n l a r d a n bazıları o k a d a r b ü y ü k t ü r k i ,
m e s e l a e l m a l ı b e n d i n i n ö n ü n d e k i v i y a d ü k a y a k y ü k s e k l i ğ i 8 0 m e t r e olabiliyor. H e r e ke v i y a d ü ğ ü n ü n yüksekliği 4 0 metredir. O n u n için m ü h e n d i s l i ğ i n müşavirliğin ve kont­
rollük hizmetlerinin bu inşaatlardaki gelişmelere paralel b ü y ü k gelişmeler gösterme­
si g e r e k m e k t e d i r .
B u a r a d a g e l i ş m e s i n i d e s t e k l e m e y e çalıştığımız ö n e m l i bir k o n u d a s t a n d a r t l a ş m a
k o n u s u d u r . G e ç e n yılın b a ş l a n n d a , y a p ı m a l z e m e l e r i s a n a y i c i l e r i birliği k u r u l d u . O
B i r l i k b u s e n e G e n e l K u r u l toplantısı y a p t ı . O r a d a b e n z e r ş e k i l d e k e n d i l e r i n e s ö y l e ­
d i m . Artık T ü r k insanı e n iyi malı istemektedir. İnşaat m a l z e m e l e r i n i kalitesi ş ö y l e d e
o l u r s a o l u r t a r z ı n d a d ü ş ü n e r e k i m a l e t m e y i n . D a h a ileri t e k n o l o j i d e g e t i r i n i z , d a h a
iyi m a l y a p ı n ı z . Ü s t e l i k s a d e c e T ü r k i y e ' d e d e ğ i l d ı ş a r d a d a k u l l a n m a ş a n s ı n ı z vardır.
İ h r a c a t i m k â n ı n ı z vardır. Bakınız bir m e r m e r k o n u s u b u g ü n İtalya'nın T ü r k i y e ' y i s ö ­
m ü r d ü ğ ü bir konudur. T ü r k i y e ' d e n h a m m e r m e r alır, iyi i ş l e n m e m i ş m e r m e r alır, k e n ­
d i s i işler v e ç o k d a h a y ü k s e k fiyatla d ü n y a y a satar, biz m e r m e r i m i z i İtalya'ya n a z a -
r a n ç o k u c u z fiyata v e r i y o r u z . Ç o k d a h a iyi teknolojiyi k o y m a m ı z l a z ı m . B ü t ü n m a l ­
l a r d a öyle, s a d e c e m e r m e r d e d e ğ i l t a ş ı n a b i l e n , d ı ş a n y a s a t ı ş ı n d a e k o n o m i o l a n n e
m a l v a r s a ç o k d a h a iyi s t a n d a r t l a i m a l e t m e m i z l a z ı m , n ş a a t s e k t ö r ü d e y i n c e b e n i m
a k l ı m a b u n l a r geliyor. Ç o k g e n i ş a ç ı k bir sahadır, b ü y ü k bir lokomotiftir. A ş a ğ ı y u k a n
2 0 0 ' e y a k ı n çeşitli i m a l a t s a n a y i i n i a r k a s ı n d a n götürür, a y r ı c a m u a z z a m b i r i s t i h d a m
y a r a t ı c ı faaliyettir. B u b a k ı m d a n b ö y l e bir s e k t ö r ü n b u r a d a m ü n a k a ş a e d i l m e s i , s o ­
r u n l a r ı n ı n k o n u ş u l m a s ı m u h a k k a k ki o r t a y a ç o k iyi fikirler ç ı k a r a c a k , y a r a r l a n a c a ğ ı ­
m ı z tebliğler çıkacak, o b a k ı m d a n İstanbul Ticaret O d a s ı ' n a , Sayın B a ş k a n ı n a ve üye­
l e r i n e b ö y l e bir s e m i n e r i t e r t i p l e d i k l e r i için t e ş e k k ü r e d i y o r u m . İ n ş a l l a h b u t o p l a n t ı
m e m l e k e t i m i z e b ü y ü k f a y d a l a r getirecektir.
Saygılar sunarım.
I. O t u r u m
Başkan: Prof.Dr.HASAN BODÖROĞLU
İ.T.Ü. İnşaat F a k ü l t e s i D e k a n ı
TEBLİĞLER
—İnşaat Sektörünün Sorunları
Y U S U F KÖSEOĞLU
İstanbul Ticaret Odası Meclis Üyesi
— T o p l u K o n u t F o n u ' n d a B i r i k e n Kaynakların K u l l a n ı m ı v e F o n u n K o n u t
S o r u n u n u n Ç ö z ü m ü n e Katkıları
M A H M U T OKUTAN
B a ş b a k a n l ı k Toplu K o n u t v e K a m u Ortaklığı İdaresi B a ş k a n Yardımcısı
— B a n k a c ı l ı k K e s i m i n i n K o n u t A l a n ı n d a k i Faaliyetleri
EROL KİCİMAN
Türkiye E m l a k Kredi Bankası Genel M ü d ü r ü
I. T E B L İ Ğ
İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI
Yusyf KÖSEOĞLU*
Sayın B a ş k a n , sayın b a s ı n m e n s u p l a n , sayın davetliler, s e m i n e r i m i z e katıldığı­
nız için h e p i n i z e t e ş e k k ü r ediyor, h o ş g e l d i n i z diyor v e saygı ile s e l a m l ı y o r u m . D e ğ e r ­
li izleyiciler b e n d a h a z i y a d e k o n u y a inşaatçılar a ç ı s ı n d a n b a k a c a ğ ı m v e k o n u y u ö n ­
c e k o n u t s o r u n u n u n n e d e n l e r i , s o n r a konut ü r e t i m i n e d e v l e t i n bakışı v e ö z e l s e k t ö ­
r ü n d u r u m u , b i l a h a r e k o n u t m a l i y e t l e r i n e tesir e d e n faktörleri d e ğ e r l e n d i r d i k t e n s o n ­
ra, a n a y a s ı m ı z ı n k o n u t s o r u n u n a b a k ı ş açısına k ı s a c a d e ğ i n e c e ğ i m . B i l a h a r e t o p l u
konut fon kaynaklarının kullanımını da inceledikten sonra sektörün ekonomideki ye­
r i n e kısa başlıklarla d e ğ i n m e y e ç a l ı ş a c a ğ ı m .
KONUT SORUNUNUN
NEDENLERİ
Ü l k e m i z d e sürekli g ü n d e m d e k a l a n ve ç ö z ü m yolları a r a n a n konut s o r u n u , i ç i n d e
b u l u n d u ğ u m u z 1987 d ü n y a k o n u t yılı i ç i n d e d e ç o k ö n e m l i v e acil o l a r a k ç ö z ü m ü
g e r e k l i bir s o r u n o l a r a k g ü n c e l l i ğ i n i m u h a f a z a etmektedir. B u g ü n ü l k e m i z d e k o n u t a
y ö n e l i k a r z u v e t a l e b i n g e r ç e k l e ş m e s i özellikle d a r ve s a b i t gelir g r u p l a r ı için p e k
k o l a y o l m a m a k t a d ı r . Ü r e t i m i n talebi k a r ş ı l a y a m a m a s ı d i ğ e r bir y ö n ü ile d e t a l e p s a h i ­
b i n i n k o n u t e d i n m e d e k i m a l i g ü c ü n ü n olmayışı s o r u n u n ç ö z ü m ü n ü o l u m s u z y ö n d e
e t k i l e m e k t e d i r . Talebin s ü r e k l i l i ğ i n e karşılık k a y n a k l a r ı n kıtlığı s o r u n u n b o y u t l a r ı n ı
genişletmektedir.
T i c a r i ve s a n a y i f a a l i y e t l e r i n b ü y ü k ş e h i r l e r i m i z d e y o ğ u n l a ş m a s ı , n ü f u s u n b ü y ü k
bir k e s i m i n i k ö y d e n ş e h i r l e r e g ö ç e t t i r m i ş , ülke g e n e l i n d e % 2.5 o r a n ı n d a a r t a n n ü ­
f u s , b ü y ü k ş e h i r l e r i m i z d e % 6 ' y a ulaşmıştır. S a n a y i ve ticari faaliyetlerle birlikte n ü ­
f u s y o ğ u n l a ş m a s ı alt v e üst y a p ı ihtiyacı ile birlikte b i r ç o k s o s y a l ve e k o n o m i k s o r u n ları g ü n d e m e getirmiştir ki b u n l a n n e n önemlisi d e hiç ş ü p h e s i z konut s o r u n u olmuştur.
A y r ı c a k o n u t ü r e t i m s a h a l a r ı z a m a n ı n d a ve g e l i ş m e y e paralel o l a r a k p l a n l a n m a d ı ­
ğı için özellikle b ü y ü k ş e h i r l e r i m i z d e gelişi g ü z e l y a p ı l a ş m a estetik v e m i m a r i z e v k ­
t e n y o k s u n bir t a r z d a c e r e y a n etmiştir. Diğer taraftan ş e h i r l e r i m i z i n ç e v r e s i n d e r u h ­
satsız, d a ğ ı n ı k , sağlıksız, alt yapışız ve sosyal t e s i s l e r d e n m a h r u m g e c e k o n d u l a ş m a
h a r e k e t i s ü r a t l e yayılmıştır. B u tarz g e l i ş m e l e r i n s o r u m l u s u o l a r a k v a t a n d a ş ı g ö r m e k
k a n a a t i m i z c e yanlış olur. B i z c e s o r u m l u , bir a n l a m d a çarpık ş e h i r l e ş m e n i n v e b a l i g e ­
rekli z a m a n s ü r e s i i ç i n d e n a z i m p l a n l a n ve imar d u r u m l a n n ı b e l i r l e m e y e n yerel y ö ­
n e t i m l e r i n d i r . B u g ü n d a h i g e r e k ş e h i r içi y e r l e ş i m p l a n l a n v e yeni y e r l e ş i m s a h a l a r ı
Yusuf Köseoğlu: 1939 yılında Rize İkizdere'de doğdu. İlk tahsilini İkizdere'de tamamladıktan sonra orta
ve yüksek tahsilini İstanbul'da tamamladı. 1965 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nden
me­
zun oldu. Bugüne kadar inşaat işleri ile iştigal etmektedir. İnşaat derneklerinde uzun zaman
yöneticilik
yapmış olup halen Türkiye İnşaatçılar Federasyonu Genel Başkanıdır ve İstanbul Ticaret Odası Meclis
üyesidir
p l a n l a m a a ç ı s ı n d a n y o k s u n d u r . Bazı kişi ve ç e v r e l e r c e ç a r p ı k ş e h i r l e ş m e n i n s o r u m ­
l u s u gibi g ö s t e r i l e n i n ş a a t ç ı l a r a y a p ı l a n saldırı ve t e n k i t l e r i n g e r ç e k l e hiçbir alakası
yoktur. Z i r a inşaatçı m e v c u t ve m e r i k a n u n l a r m u v a c e h e s i n d e i m a r d u r u m u belli ar­
s a l a r ü z e r i n d e projesi t a s d i k l i , r u h s a t v e e k e l e r i n e u y g u n faaliyet g ö s t e r e n v e r g i m ü ­
kellefi kişi v e y a t ü z e l kişidir. Ve ç a l ı ş m a s a h a v e şartları h e r k e s i n g ö r e b i l e c e ğ i ma­
h a l d e c e r e y a n e d e n i ş l e t m e sahibidir.
B u taraftan a n l a ş ı l a c a ğ ı gibi inşaatçılar n e ç a r p ı k ş e h i r l e ş m e d e , n e d e g e c e k o n ­
d u l a ş m a d a bir v e b a l t a ş ı m a m a k t a d ı r l a r .
K o n u t a yönelik talebin karşılanamayışının s e b e p l e r i n i tetkik e d e r k e n g ö r ü r ü z ki b u n ­
lar, k o n u t ü r e t i m i n i o l u m s u z y ö n d e e t k i l e y e n d e v l e t g ö r ü ş ü ile ü r e t i m i k e n d i i m k â n l a n
ile g e r ç e k l e ş t i r m e y e ç a l ı ş a n özel s e k t ö r ü n d ü ş t ü ğ ü sıkıntılar ve k o n u t m a l i y e t l e r i n i n
a l ı m g ü c ü n ü aşmasıdır.
KONUT ÜRETİMİNE DEVLETİN BAKIŞI ve ÖZEL SEKTÖRÜN DURUMU
Özellikle konut yatınmlannın ölü yatırım o l d u ğ u , e n f l a s y o n u körüklediği g ö r ü ş ü yakın
t a r i h e k a d a r s a v u n u l a n y a y g ı n v e h â k i m bir g ö r ü ş t ü . B u g ö r ü ş p a r a l e l i n d e , h ü k ü m e t ­
l e r i m i z d e k o n u t ü r e t i m i n i ihtiyacın p a t l a m a n o k t a s ı n a g e l i ş i n e k a d a r kısıtlayıcı ka­
n u n , t ü z ü k v e k a r a r n a m e l e r ç ı k a r t m ı ş her v e s i l e ile ü r e t i m i v e r g i l e n d i r m i ş , bir nevi
c e z a uygulamıştır. O t o p a r k Y ö n e t m e l i ğ i , 5 0 6 sayılı Sosyal Sigortalar K a n u n u , F i n a n s ­
m a n K a n u n u , B a n k a l a r K a n u n u ' n u n 5 0 ' n c i m a d d e s i ile u y g u l a n a n k r e d i y a s a ğ ı , aşı­
l a m a y a n b ü r o k r a s i ile b ü r o k r a t l a r ı n t u t u m ve d a v r a n ı ş l a r ı v e yerel y ö n e t i m l e r c e p l a n
v e a r s a ü r e t i m l e r i n i n o l m a y ı ş ı acı gerçeklerdir.
A n c a k s o n yıllarda k o n u t ü r e t i m i n i n a r t ı n i m a s ı g e r e k t i ğ i y ö n ü n d e k i g ö r ü ş l e r yay­
gınlaşmıştır. 2 9 8 5 sayılı k a n u n v e k u r u l a n Toplu K o n u t ve K a m u Ortaklığı K u r u m u ye­
ni d ü ş ü n c e tarzının e s e r i olmuştur. E n a z ı n d a n k o n u t s o r u n u ile d o ğ r u d a n alakalı bir
d e v l e t k u r u m u n u n m e v c u d i y e t i m e m n u n i y e t verici olmuştur.
H ü k ü m e t i m i z i n inşaat s e k t ö r ü n e bakış açısı ve b u g ü n e kadar s ü r d ü r ü l m ü ş b u l u ­
n a n ç a l ı ş m a l a n n ı t a k d i r l e karşılıyoruz. Ülke g e n e l i n d e i n ş a a t l a r d a k i t a t b i k a t h a t a l a r ı ­
nı yasallaştıran 2981 sayılı k a n u n , konut üretimini teşvik için muafiyetler g e t i r e n 2 9 8 2
sayılı k a n u n , inşaatçılığa y e n i l i k l e r g e t i r e n v e y e n i imarlı s a h a l a r ı n a ç ı l m a s ı n a yar­
d ı m c ı o l m a s ı gerekli 3194 sayılı i m a r k a n u n u kısa s ü r e d e b a ş a n i m ı ş b ü y ü k atılımlardır.
Bütün menfi görüş ve kısıtlamalara r a ğ m e n , b u g ü n k ü boyutlara ulaşan özel sek­
tör, d ü r ü s t l ü ğ ü n , ç a l ı ş k a n l ı ğ ı , f e r a g a t ve c e s a r e t i n ö r n e ğ i n i vermiştir. Ü l k e e k o n o m i ­
s i n i n d i n a m i z m i b u s e k t ö r ü n ö z v e r i isteyen g a y r e t l e r i ile g e r ç e k l e ş m i ş t i r .
U z u n yıllar d e v a m e d e n y ü k s e k o r a n d a k i e n f l a s y o n v e e n f l a s y o n o r a n ı n ı n ç o k üs­
t ü n d e s ü r e k l i s e y r e d e n inşaat y a n s a n a y i m a l z e m e fiyatları, d i ğ e r t a r a f t a n b ü y ü k ş e ­
h i r l e r d e % 7 0 ' e v a r a n a r s a n ı n k o n u t m a l i y e t i n e g i r d i s i özel s e k t ö r d e k i s e r m a y e b i r i k i ­
m i n i ç o k y ü k s e k d ü z e y d e e r o z y o n a sürüklemiştir. Ö z e l l i k l e 2 4 O c a k kararlarının z o ­
runlu kıldığı y ü k s e k faiz politikası s e k t ö r d e k i s e r m a y e e r o z y o n u n u iflasla noktalamıştır.
Y ü k s e k faiz politikasının kısa v a d e d e e n f l a s y o n u d ü ş ü r d ü ğ ü k a b u l e d i l e b i l i r ise d e
u z u n v a d e d e ülke e k o n o m i s i n e f a y d a d a n z i y a d e z a r a r g e t i r e c e ğ i v e e k o n o m i d e d u r ­
g u n l u k ve m a l i y e t e n f l a s y o n u yarattığı g ö r ü ş ü n d e y i z . Ü r e t i m i arttırıcı t e d b i r v e t e ş -
v i k l e r getirilerek y ü k s e k faiz politikasından d e n g e l e r e dikkat edilerek vazgeçilmelidir.
KONUT MALİYETİNE TESİR EDEN FAKTÖRLER
K o n u t m a l i y e t i n d e k i a n a girdilerin z a m a n i ç i n d e k i d e ğ i ş i m i n i v e konut a r z ı n a o l u m ­
s u z etkilerini k ı s a c a i n c e l e m e k t e f a y d a vardır. Bunlar, a r s a , yapı m a l z e m e l e r i , e l e ­
m a n ihtiyacı, d e v l e t t e k e l i n d e k i a n a girdiler, y a s a l a r l a g e t i r i l e n mali k ü l f e t l e r ve b ü ­
rokrasidir.
I.Arsa
Ş e h i r l e r i n g e l i ş m e s i n e paralel o l a r a k , yerel y ö n e t i m l e r i n p l a n ve p r o g r a m d a h i l i n ­
d e ü r e t m e s i g e r e k l i arsaların y o k l u ğ u , a r s a n ı n k o n u t m a l i y e t i n e girdisini ş e h i r i ç i n d e
% 70 o r a n ı n a yükseltmiştir. Ş e h i r içlerinde u c u z k o n u t için u c u z a r s a t e m i n i i m k â n ı
kalmamıştır. U c u z konut için a r s a ü r e t i m i n i n ş e h i r l e r i n g e l i ş m e s i n e p a r a l e l p l a n l a n ­
m a s ı , k o n u t s o r u n u n u ç ö z m e n i n ilk şartıdır.
Ö z e l l i k l e Toplu K o n u t i n ş a a t l a n n d a arsalar d ü ş ü k fiatla t e m i n e d i l m e l i , a r s a ve alt
y a p ı l a r ı n k o n u t m a l i y e t i n e girdisi % 10'un a l t ı n d a gerçekleştirilmelidir.
2.Yapı M a l z e m e l e r i ( İ n ş a a t Yan S a n a y i i ) :
Ç e ş i t , kapasite ve f i n a n s g ü c ü b a k ı m ı n d a n d ü n y a p i y a s a l a n ile rekabet e d e c e k d u ­
r u m a g e l e n i n ş a a t y a n s a n a y i i , fiyat v e kalite y ö n ü n d e n aynı g e l i ş m e y i g ö s t e r e m e ­
m i ş t i r H a t t a bir ç o k m a l z e m e n i n kalitesi t e k n o l o j i k g e l i ş m e n i n tersine d ü ş m e k t e d i r .
T S E g a r a n t i s i d e g ö s t e r m e l i k o l m a k t a n ileri g i d e m e m i ş t i r . Firmalar, kalite v e u c u z ­
l u k t a r e k a b e t y e r i n e m a k s i m u m fiyatlara u l a ş m a k için yarış halindedirler.
a) K o n u t m a l i y e t i n i d ü ş ü r e b i l m e k en a z ı n d a n d e n g e d e t u t a b i l m e k için inşaat y a n
s a n a y i i n d e , gizli k e n t l e ş m e kesinlikle ö n l e n m e l i , fiyat v e kalitede r e k a b e t t e m i n
edilmelidir.
b) T S E her i m a l a t t a m e c b u r i ve sürekli olmalıdır.
c) S t a n d a r t y a p ı m a l z e m e s i üretimi t e ş v i k edilmelidir.
S.Eleman S o r u n u :
1973'lere k a d a r işçi yetiştiren tatbiki o k u l d u r u m u n d a k i inşaat işyerlerinin a z a l m a ­
sı i h t i s a s l a ş m ı ş inşaat işçilerinin b ü y ü k bir k e s i m i n i n yurt dışına ç ı k m a s ı n a n e d e n
o l m u ş v e g ü n ü m ü z d e vasıflı inşaat e l e m a n ı n ı aranır hale getirmiştir.
Y e t i ş m i ş e l e m a n ı n v e r i m l i l i ğ i y a n ı n d a m a l z e m e k u l l a n ı m ı n d a k i titizlik v e zaiyat d ü ­
ş ü n ü l d ü ğ ü n d e , i n ş a a t işçisi y e t i ş t i r m e k için o k u l v e y a k u r s ö ğ r e n i m i n i n z a r u r e t i o r t a ­
y a çıkar.
4.Devlet Tekelindeki A n a Girdiler:
D e v l e t t e k e l i n d e üretilen ve inşaat maliyetini b ü y ü k ö l ç ü d e etkileyen demir, saç,
b o r u v e k e r e s t e fiyatları d a e n f l a s y o n s e v i y e s i n i n ç o k ü s t ü n d e s e y r e t m e k t e d i r . Kısa
a r a l ı k l a r l a ve s ı ç r a m a l a r l a y ü k s e l e n b u m a l z e m e l e r i n fiyatlarının t e ş e k k ü l ü n d e ö n c e
k a r a b o r s a y a r a t ı l m a k t a b i l a h a r e k a r a b o r s a fiyatı z a m ifadesi ile yasallaştırılmaktadır.
B u t a r z u y g u l a m a ile s a b i t gelir g r u p l a r ı n ı n k o n u t e d i n m e imkânları kredilerle d e s ­
t e k l e n i r k e n , b u krediler h e n ü z k o n u t alıcısının l e h i n d e k u l l a n ı l a m a d a n g e r i alındığını
göstermektedir.
Ç i m e n t o satış fiyatlarının s e r b e s t bırakılmasının h e m e n a r d ı n d a n b ö l g e f a b r i k a l a ­
rının a n l a ş a r a k fiyatları a r t t ı r m a l a r ı b u s a n a y i d a l ı n d a s e r b e s t rekabet s i s t e m i n i n is­
t e m e y i ş i n i g ö s t e r e n ö r n e k bir olaydır. İthal ç i m e n t o v e kereste fiyatlarının d a karabor­
s a fiyatı s e v i y e s i n d e o l m a s ı hayretle izlenmektedir.
S.Yasalar İ l e G e t i r i l e n K ü l f e t l e r :
a) O t o p a r k Ü c r e t i :
E k o n o m i d e s e r b e s t rekabet s i s t e m i n i y e r l e ş t i r m e y e ç a l ı ş a n h ü k ü m e t i m i z , m a l v e
hizmetlerden yararlananların gerekli ödemeyi yapmasını prensip olarak kabullendi­
ğ i n e g ö r e , o t o p a r k ücretlerini oto s a h i p l e r i n d e n d e ğ i l d e h a l e n konut s a h i b i o l m a k
i s t e y e n l e r d e n almaktadır. H a y a t ı n d a bir d a i r e d e n b a ş k a , d e ğ i l o t o m o b i l ç o c u ğ u n a b i ­
siklet a l a m a y a n v a t a n d a ş t a n oto-park ücretinin a l ı n m a s ı n ı n mantığını a n l a m a k m ü m ­
k ü n değildir.
b) S i g o r t a Mevzuatı ve S o s y a l S i g o r t a l a r K u r u m u :
S o s y a l S i g o r t a l a r K u r u m u işyeri kapanış kayıtları için tesbit v e d e ğ e r l e n d i r m e iş­
lemlerini çok uzun sürede tamamlamaktadır.
K u r u m u n b u tarz u y g u l a m a s ı r e s m i s e k t ö r i n ş a a t l a r ı n d a t e m i n a t ı n bağlı k a l m a s ı
v e faiz ö d e m e z o r u n l u ğ u , özel s e k t ö r i n ş a a t l a r ı n d a ise t e s b i t v e d e ğ e r l e n d i r m e n e t i ­
c e s i z a m a n aşımı s ü r e s i n i n s o n a y l a r d a t e b l i ğ e d i l i n c e ç o k y ü k s e k d ü z e y d e f a i z v e
g e c i k m e z a m m ı talep edilmektedir.
K u r u m u n ş u b e l e r i s ü r e k l i p r o b l e m ç ı k a r t m a k t a , b u l a n ı k s u d a balık a v l a m a h u y u n ­
d a n k u r t u l a m a m a k t a d ı r . K a n a a t i m c e b u n a ç o k s a y ı d a y a y ı n l a n a n t a m i m l e r i n d e rolü
büyüktür.
S o s y a l S i g o r t a l a r K u r u m u ' n u n a l a c a ğ ı n ı n kısa s ü r e d e tahsili için d e ğ e r l e n d i r m e l e ­
rini işyeri k a p a n ı ş kayıtlarının i b r a z ı n d a n i t i b a r e n 6 ay i ç i n d e y a p ı l m a s ı gerekir. A k s i
h a l d e , p r i m b o r c u n a faiz t a h a k k u k ettirilmelidir.
Ö n e m l i bir h u s u s d a inşaat yatırımlannda kullanılan sanayi ürünlerinin fiyatları içinde
ö d e n m i ş işçilik p r i m l e r i n i n nazarı itibare a l ı n m a s ı gereklidir. İ n ş a a t l a r d a k i t e s b i t v e
d e ğ e r l e n d i r m e d e işçilik, o r a n ı n ı n t e k n o l o j i n i n i c a p l a r ı n a g ö r e y e n i d e n a y a r l a n m a s ı
d o ğ r u olacaktır.
2 9 8 1 sayılı af y a s a s ı . S o s y a l S i g o r t a l a r K u r u m u ş u b e l e r i n c e tefsire t a b i t u t u l m a k ­
t a , af y a s a s ı h ü k ü m l e r i ile b i n a k u l l a n m a izni a l a n l a n n k a n u n d a n istifade h a k k ı k u ­
r u m c a g a s p edilmektedir. B u tarz u y g u l a m a l a r a a c i l e n s o n v e r i l m e l i , y a s a l a r ı n s a y g ı ­
lı k a l a r a k h a k k ı n t e s l i m i n e rıza göstermelidir.
e.Bürokrasi:
Vatandaş-Devlet hizmeti ilişkisinde m u h a t a p kaldığımız m e m u r k a r d e ş l e r i m i z , k e n ­
d i l e r i n i d e v l e t i n v e y a b a ğ l ı o l d u ğ u i d a r e n i n m u h a f ı z ı gibi g ö r m e k t e , yaptığı işin v a ­
t a n d a ş için bir lütuf o l d u ğ u n a inanmaktadır. Bürokrat karşısında v a t a n d a ş , haksız ka­
z a n ç s a ğ l a y a n , sürekli y u t u l m a s ı g e r e k e n kişi g ö r ü n ü m ü n d e d i r .
Üst k a d e m e d e k i bürokratlar g e n e l l i k l e , g e n e l müdür, g e n e l m ü d ü r m u a v i n l e r i v e •
b ö l g e m ü d ü r l e r i devlet d e m e k kendileri d e m e k o l d u ğ u n a o d e r e c e i n a n m ı ş l a r d ı r ki
k a n u n , t ü z ü k ve k a r a r n a m e l e r i k a n u n l a r ı n çıkış g a y e l e r i n e u y g u n y o r u m l a m a y ı z u l
k a b u l e t m e k t e , k a n u n l a r ı n v a t a n d a ş a v e r d i ğ i hakları g a s p e t m e y i marifet s a y m a k t a ,
b u k o n u l a r d a k i d i r e n ç l e r i n i k a d e m e d e y ü k s e l m e l e r i n i n vasıtası g ö r m e k t e d i r l e r . O y s a
k i , özellikle üst k a d e m e d e k i b ü r o k r a t l a r v a t a n d a ş s ı z devletin o l a m a y a c a ğ ı n ı , devlet
g ü v e n c e s i n i n o l m a d ı ğ ı t o p l u m l a r d a ise k a r m a ş a n ı n olacağını ç o k iyi bilmelidirler.
Fert v e devlet, bir ve b ü t ü n d ü r . M e n f a a t l e r i d e aynı doğrultudadır. A r a d a k i d e n g e
ise k a n u n l a r ı n tayin ettiği ç e r ç e v e i ç i n d e b ü r o k r a t l a r c a tarafsızca sağlanmalıdır.
V a t a n d a ş ı g ü n l ü k , hatta saatlik işler için oyalayıp, b u g ü n git, yarın gel v e y a b u haf­
t a o l m a z , d a h a s o n r a g e l d i y e z o r l a m a n ı n s e b e b i n i a n l a m a k ve a n l a t m a k zordur.
B ü r o k r a s i n i n ç e k i l m e z l i ğ i n i n bir b a ş k a n e d e n i d e k a m u i d a r e l e r i n d e d o s y a l a m a iş­
l e m l e r i n i n sağlıklı ve d o ğ r u o l m a y ı ş ı n d a n k a y n a k l a n m a k t a d ı r . Bir evrağın m a s a l a r v e
katlar a r a s ı n d a g i d i ş g e l i ş i ile ü z e r i n d e k i sayısız i m z a l a r i n s a n ö m r ü n d e k i çilelerin
izlerini taşır gibidir.
D a h a ç o k yerel y ö n e t i m l e r d e k i evrak ve i m z a ç o k l u ğ u , sık sık d e ğ i ş e n kararlar, a c a ­
b a d a h a iyiyi bulmanın arayışı mıdır? Yoksa, işte çalışıyoruz diyebilmenin ifadesi midir?
H i z m e t l e r i v a t a n d a ş ı n a y a ğ ı n a g ö t ü r m e a r z u s u n d a n k a y n a k l a n a n b ü y ü k şehirler­
d e k i ilçe b e l e d i y e l e r i n i n t e ş e k k ü l ü , h i z m e t l e r i n g ö r ü l m e s i n d e i s t e n e n kolaylığı m a a ­
lesef s a ğ l a y a m a d ı . Hatta beceriksizliklerini b ü y ü k şehir belediyelerine atfetmeleri ç ö ­
z ü m y e r i n e kör d ü ğ ü m o l d u k l a r ı i z l e n i m i vermektedirler. İlçe b e l e d i y e l e r i , m a h k e m e
kararlarını bile u y g u l a m a m a k t a , d e s p o t bir idare g ö r ü n ü m ü v e r m e k t e d i r l e r . A n c a k
o r t a y a ç ı k a n b u d u r u m b e l e d i y e l e r d e k i m e r k e z i y e t ç i s i s t e m i n t e r k i n i n d e n d e ğ i l , uy­
g u l a m a d a k i yetersizliklerden kaynaklanmaktadır.
K o n u t m a l i y e t l e r i n i n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e n çıkan ö n e m l i bir h u s u s d a ş u d u r : M a ­
liyet e n f l a s y o n u i ç i n d e inşaatçıların ö n e m l i bir payı m e v c u t değildir. N i t e k i m i n ş a a t ç ı ,
bir taraftan y a p ı m faaliyetleri i ç i n d e z a m a n ı n ı n ç o ğ u n u k a m u idareleri ile b o ğ u ş m a ­
y a h a r c a r k e n d i ğ e r taraftan a r s a s a h i p l e r i ile inşaat y a n s a n a y i i n i n m a d d i m e n f a t l e r i
a r a s ı n d a bir k ö p r ü vazifesi g ö r m e k t e d i r .
1974'lere k a d a r e m e k l i m e m u r ve i ş ç i l e r i m i z e e n lüks s e m t l e r d e d a i r e v e r e b i l e n
inşaatçılar, b u g ü n aynı k i ş i l e r e hitap e d e m i y o r s a s o r u m l u s u , k o n u t m a l i y e t l e r i n i i n ­
s a f s ı z c a m a k s i m u m d ü z e y e çıkaranlardır.
Tekelci z i h n i y e t i n h ü k m e t t i ğ i e k o n o m i m i z d e s e r b e s t rekabet s i s t e m i n i n t ü m k u r a l ­
ları ile c a r i o l d u ğ u tek s e k t ö r i n ş a a t s e k t ö r ü d ü r . Ü m i t e d e l i m ki b u s e k t ö r e d e tekelci
z i h n i y e t t a ş ı y a n l a r ı n g i r m e s i n e vize v e r i l m e s i n .
ANAYASALARIMIZIN KONUT SORUNUNA BAKIŞI
B i l i n d i ğ i g i b i , 1924 A n a y a s a s ı ' n d a m e v c u t o l m a y a n k o n u t s o r u n u için e m r e d i c i bir
h ü k ü m o l m a m a s ı doğaldır. 1961 A n a y a s a s ı ' n d a , " d e v l e t y o k s u l ve d a r gelirli ailelerin
sağlık ş a r t l a n n a u y g u n konut ihtiyaçlannı karşılayacak tedbirler alır" d i y o r d u . A m a g e ­
rekli t e d b i r l e r i n alındığını s ö y l e m e k m ü m k ü n değildir. H a t t a t e d b i r a l m a k şöyle dur­
s u n , t e ş v i k e t m e k y e r i n e sağlıklı k o n u t e d i n m e y e her t ü r l ü y a s a l e n g e l i g e t i r m i ş , y ü k ­
s e k enflasyon ve aşırı yüksek maliyet nedeniyle dar ve sabit gelir m e n s u p l a n n ı n sağlıklı
k o n u t e d i n m e a r z u ve isteklerinin y i t i r i l m e s i n e s e b e p o l u n m u ş t u r .
1982 A n a y a s a s ı n ı n konut s o r u n u n a bakış açısı d a h a g e r ç e k ç i o l d u ğ u m ü ş a h a d e
e d i l m e k t e d i r . N i t e k i m A n a y a s ı m ı z ı n 5 7 ' n c l m a d d e s i konut h a k k ı ve t o p l u k o n u t giri­
ş i m l e r i n i n d e s t e k l e n m e s i n i öngörmektedir. Bu g ö r ü ş paralelinde s o r u n u n ç ö z ü m ü için
g e r e k l i y a s a l a r ı n ç ı k a n i m a s ı z o r u n l u hale gelmiştir.
B u g ü n e kadar konut yatırımlarının ö l ü yatırım o l d u ğ u , e n f l a s y o n u k ö r ü k l e d i ğ i d ü ­
şüncesinin doğru olmadığına bizzat kanun koyucunun inanmış olması, bu inancın
i f a d e s i o l a n 2 9 8 5 sayılı Toplu K o n u t K a n u n u ' n u n ve Toplu K o n u t ve K a m u Ortaklığı
K u r u m u ' n u n k u r u l m a s ı k o n u t s o r u n u n u n ç ö z ü m ü için g e r ç e k t e n iyi niyetle y o l a çıkıl­
dığının b e l i r g i n örneğidir.
U l a ş ı l m a s ı istenen h e d e f d o ğ r u t e s p i t edilmiştir. Yeterli o l m a m a s ı n a r a ğ m e n , f o n
t e ş e k k ü l ü n d e sosyal adalet ilkesi z e d e l e n m e m i ş t i r . Fon k a y n a k l a r ı n ı n arttırılması y ö ­
n ü n d e n yeni arayışlar s o r u n u n ç ö z ü m ü n d e yararlı olacaktır.
TOPLU KONUT FON KAYNAKLARININ KULLANIMI:
Toplu Konut K a n u n u ' n u n g a y e s i k o n u t arzını a r t ı r m a k ö z e l l i k l e d a r ve s a b i t gelir
g r u p l a n n ı n konut e d i n m e l e r i n e y a r d ı m c ı olmaktır. B u g ü n e k a d a r ki tatbikatta k o o p e ­
ratif inşaatlarının d e s t e k l e n i p t a m a m l a n m a l a r ı n a y a r d ı m c ı o l d u ğ u i z l e n m e k t e d i r . Kı­
s a v a d e d e y a r ı m kalmış k o o p e r a t i f inşaatlarının bitirilmesi için ö n g ö r ü l e n k r e d i l e n d i r m e o l u m l u s o n u ç l a r vermiştir. Ç o k s a y ı d a v a t a n d a ş b u k r e d i l e r d e n istifade e d e r e k
k o n u t s a h i b i olmuşlardır. A n c a k Toplu Konut ve K a m u O r t a k l ı ğ ı ' n ı n k u r u l m a s ı ve m a l i
k a y n a k l a r ı n ı n artışına p a r a l e l o l a r a k kooperatif o r g a n i z a s y o n s a y ı l a r ı n d a b ü y ü k ar­
tışlar g ö r ü l m ü ş , bir n e v ' i y e r d e n m a n t a r biter gibi b i n l e r c e kooperatif türemiştir. B u
g e l i ş m e n i n o l u m l u yönleri o l m a k l a b e r a b e r oto-kontrol s i s t e m i n i n k u r u l m a y ı ş ı , d e n e t ­
l e m e noksanlığı b i n l e r c e v a t a n d a ş ı m ı z ı h ü s r a n a uğratmıştır. A n c a k k o o p e r a t i f l e ş m e
ile b ü y ü k h i z m e t l e r verildiği d ü r ü s t , ç a l ı ş k a n , v e r d i ğ i s ö z ü y e r i n e g e t i r e n b i r ç o k koo­
p e r a t i f i m i z i n varlığı ve başarıları g u r u r verici olmuştur.
Y a s a d a ö n g ö r ü l e n ferdi kredi m ü e s s e s e s i h e n ü z a r z u e d i l e n s e v i y e y e u l a ş m a m ı ş ­
tır. H e r n e kadar istifade e d e n l e r o l m u ş ise d e ş e h i r içi k o n u t l a r ı n d a ö z e l l i k l e a r s a n ı n
k o n u t m a l i y t e i n e girdisinin ç o k b ü y ü k boyutlara u l a ş m a s ı k r e d i l e r d e n y a r a r l a n m a i m ­
kânını o r t a d a n kaldırmıştır.
Konut maliyetlerinin d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e en ö n e m l i e t k e n i n a r s a o l d u ğ u b i l i n m e k ­
tedir. Ş u h a l d e Toplu Konut v e K a m u O r t a k l ı ğ ı ' n ı n , t o p l u k o n u t y e r l e ş i m s a h a l a n n d a
ucuz konut üretimini temin için:
1. A r s a n ı n fiyat a r t ı ş l a r ı n d a n k o r u n m a s ı ve a r s a n ı n k o n u t m a l i y e t i n e g i r d i s i n i n a s -
g a h ö l ç ü d e g e r ç e k l e ş m e s i için yeni yerleşim sahaları konut üretimine a ç ı l m a d a n mut­
l a k a kamulaştırılmalıdır. A r s a n ı n z a m a n i ç i n d e k i d e ğ e r artışı, y a d e v l e t e k a l m a l ı v e y a
k o n u t alıcısının l e h i n d e kullanılmalıdır.
2. K a m u l a ş t ı r m a s o n r a s ı n d a d e r h a l standart p r o j e l e n d i r m e ve alt y a p ı ç a l ı ş m a l a r ı ­
n a başlanılmalıdır.
a K r e d i ve faizlerin geri ö d e n m e s i n d e vatandaşın ö d e m e z o r l u ğ u ç e k m e m e s i için;
f a i z l e r i n d a h a d ü ş ü k o l m a s ı , ö d e m e s ü r e s i n i n uzatılması v e aylık ö d e m e miktarının
a z a l t ı l m a s ı s o r u n u n ç ö z ü m ü n d e faydalı olacaktır.
4. K r e d i y i h a k e t m e ve k u l l a n m a s ü r e s i n i n açıklık k a z a n m a s ı g e r e k m e k t e , b u n a
b a ğ l ı o l a r a k alıcı a l a c a ğ ı k o n u t u n a s g a r i ve a z a m i fiyatını b u s a h f a d a ö ğ r e n e b i l m e l i dir.
5. K o n u t üretim seferberliği,açılmalı ve alt yapısı yapılmış, p r o j e l e n d i r i l m i ş yeni yer­
l e ş i m s a h a l a r ı n d a k i üretim h e r b o y u t t a k i kooperatif k u r u l u ş l a r ı n a , i n ş a a t ç ı f i r m a l a r ı ­
n a h o l d i n g ve prefabrikçilere u c u z l u k t a rekabeti t e m i n e d e c e k t a r z d a a ç ı k o l m a l ı , ter­
c i h l e r alıcıya t a n ı n a c a k m e n f a a t l e r y ö n ü n d e n kullanılmalıdır.
T o p l u Konut ve K a m u Ortaklığı h e d e f l e r i tespit e d e r k e n v e kredilerin t a h s i s i n d e s a ­
d e c e k o n u t alıcısının m e n f a a t l e r i n i d ü ş ü n m e l i d i r . Konut f o n u n d a k i birikimler, ne koo­
p e r a t i f l e r i n , n e inşaatçı f i r m a l a r ı n , ne h o l d i n g l e r i n , ne d e a r a z i ve a r s a s p e k ü l a t ö r l e ­
r i n i n a r z u ve m e n f a a t l e r i n i n t a t m i n aracı o l a r a k kullanılmamalıdır.
A l t y a p ı , s o s y a l tesisler ve üst y a p ı ile d e ğ e r i a r t a n a r s a n ı n konut m a l i y e t i n e girdisi
% 10 s e v i y e s i n d e t e m i n e d i l m e d i k ç e , u c u z konut ü r e t i m i n d e n b a h s e t m e k m ü m k ü n
değildir.
••
T o p l u K o n u t v e K a m u O r t a k l ı ğ ı K u r u m u konut ü r e t i m i n d e , o r g a n i z a t ö r görevi üst­
l e n m e l i d i r . S t a n d a r t p r o j e l e n d i r m e ve s t a n d a r t yapı m a l z e m e l e r i k u l l a n ı m ı n d a ısrar
etmelidir. K o n u t ü r e t i m i n d e i h t i s a s l a ş m ı ş t ü m i ş l e t m e ve k u r u l u ş l a n n d e v r e y e s o k u l ­
m a s ı ile s o r u n u n ç ö z ü m ü gerçekleşebilir.
İNŞAAT S E K T Ö R Ü N Ü N EKONOMİDEKİ YERİ VE ÖNEMİ
İ n ş a a t s e k t ö r ü özellikle g e l i ş m e k t e o l a n ü l k e m i z d e e k o n o m i m i z i n itici, s ü r ü k l e y i c i
v e d i n a m i z m i n i t e m i n e d e n l o k o m o t i f s e k t ö r ö z e l l i ğ i n e sahiptir. İmkansızlıklar i ç i n d e
g e l i ş e n inşaat s e k t ö r ü b u g ü n e kadar, y a b a n c ı s e r m a y e ve t e k n o l o j i y e i h t i y a ç hisset­
m e m i ş t i r . S e r m a y e b i r i k i m i n i n ve kaynaklarının kıtlığına r a ğ m e n g e l i ş e n i n ş a a t sek­
t ö r ü y ı l l a r c a tatbiki bir o k u l k o n u m u n d a g ö r ü l m ü ş , i h t i s a s l a ş a n i ş ç i l e r i m i z l e birlikte
d ı ş a a ç ı l a n m e s l e k t a ş l a r ı m ı z ı n ü l k e m i z i n dövize o l a n s u s u z l u ğ u n u g i d e r m e d e en b ü ­
y ü k e t k e n olmuştur.
T e m e l setörleri h a r e k e t e g e ç i r e n inşaat s e k t ö r ü ç e ş i d i 3 0 0 ' ü aşkın i n ş a a t yan sa­
n a y i n i n k u r u l m a s ı , g e l i ş m e s i ve g e r ç e k t e n ç o k g ü ç l ü bir s a n a y i h a m l e s i n i n s e b e b i
o l m u ş t u r . S e k t ö r d e k i canlılık v e y a d u r g u n l u ğ u n d i ğ e r s e k t ö r l e r e kısa s ü r e d e ve aynı
y ö n d e y a n s ı m a s ı , s e k t ö r ü n e k o n o m i d e k i ö n e m i n i ifade eder.
Ü l k e ç a p ı n d a k i y a t ı n m l a r ı n % 6 0 ' ı n ı o l u ş t u r a n inşaat y a t ı r ı m l a n n ı n % 8 0 ' i n i k o n u t
y a t ı r ı m l a r ı oluşturur. G S M H ' d a k i payı % 6'a kadar u l a ş a n s e k t ö r bayındırlık hizmet-
-is­
leri ve inşaat y a n s a n a y i ile birlikte d ü ş ü n ü l d ü ğ ü n d e b u o r a n % 4 0 ' a varmaktadır.
Y o ğ u n i s t i h d a m h a c m i n e s a h i p o l a n s e k t ö r özellikle vasıfsız i ş g ü c ü n ü d e v r e y e s o k ­
m a s ı , ülke e k o n o m i s i ve i n s a n ı n a y a p ı l a n ç o k ö n e m l i bir sosyal hizmettir.
A n c a k y o ğ u n i s t i h d a m h a c m i n e s a h i p o l a n inşaat s e k t ö r ü n ü n b u g ü n e k a d a r y a s a l
bir ö r g ü t i ç i n d e o r g a n i z e o l a m a m a s ı ç ö z ü m a r a m a d a k i t a r t ı ş m a l a r ı n h e d e f l e r i n e ula­
şamadığını göstermektedir.
N i t e k i m b u g ü n e kadar devlet d e s t e ğ i o l m a d a n konut ü r e t i m i n i n % 9 5 ' i n i g e r ç e k ­
leştiren v e trilyonları a ş a n devlet yatırımlarını ü s t l e n e n 4 0 bini aşkın i n ş a a t ç ı , m e s l e ­
ğ i n i n g e r e ğ i s o r u n ve s o r u m l u l u k l a r ı n ı üst d ü z e y d e t a r t ı ş a b i l e c e k birleştirici, y a s a l
bir ö r g ü t i ç i n d e o r g a n i z e e d i l m e m e s i ç a ğ ı n g e r ç e k l e r i ile b a ğ d a ş m a m a k t a d ı r .
G e r e ğ i n d e k u r s ve o k u l a ç a r a k m e s l e k i e ğ i t i m i g e r ç e k l e ş t i r m e k v e m e s l e k m e n s u ­
b u y e t i ş t i r m e k , s e k t ö r d e k i dağınıklığı d i s i p l i n e e d e r e k t e s a n ü d ü s a ğ l a m a k için d ü ­
z e n l e y i c i t e d b i r l e r a l m a k , b ü y ü t b o y u t l a r a u l a ş a n dış m ü t e a h h i t l i k h i z m e t l e r i n e yar­
d ı m c ı o l m a k , ç a l ı ş m a sahaları h a k k ı n d a g e r e k l i bilgileri z a m a n ı n d a t e m i n e t m e k , sek­
t ö r d e faaliyet g ö s t e r e n t ü m inşaatçıların sicilini e n d o ğ r u v e gecçekçi b i ç i m d e t u t u l m a ­
sını t e m i n e t m e k , yurt içi v e yurt d ı ş ı n d a k i inşaat işlerini devlet politikası ile b ü t ü n l e ş ­
t i r e r e k k o o r d i n e e t m e k , h u z u r l u ç a l ı ş m a o r t a m ı v e v e r i m l i h i z m e t arzı için s e k t ö r ü n
y a s a l bir o r g a n i z a s y o n a k a v u ş t u r u l m a s ı gerekir.
SONUÇ
Ü l k e m i z d e k o n u t a y ö n e l i k ihtiyaç ve dolayısı ile t a l e b e n i n s ü r e k l i a r t a n o r a n d a d e ­
v a m ettiği, b u n a m u k a b i l konut ü r e t i m i n aynı o r a n d a a r t m a d ı ğ ı g ö r ü l m e k t e d i r . Ü r e t i ­
m i n talebi k a r ş ı l a y a m a m a s ı , s a d e c e ü r e t i m y e t e r s i z l i ğ i n d e n d e ğ l i , t a l e p s a h i b i n i n f i n a n s g ü c ü n ü n zayıf o l m a s ı , k o n u t s o r u n u n u o l u m s u z y ö n d e e t k i l e m e k t e d i r . K o n u t
i n ş a a t s e k t ö r ü n d e k i f i n a n s m a n k a y n a k l a r ı n ı n kıtlığı s o r u n u n b o y u t l a n n ı d a h a d a g e ­
nişletmektedir.
Bir taraftan süratle artan n ü f u s ve nnevcut birikim konut üretimini a r t ı r m a k için baskı
o l u ş t u r u r k e n k o n u t maliyetini artıran f a k t ö r l e r i n b u b a s k ı d a n ç o k d a h a ş i d d e t l i o l d u ­
ğ u ve k o n u t m a l i y e t l e r i n i n d a r ve s a b i t gelir g r u p l a n n a h i t a p e d e m e y e c e k bir d u r u ­
m a getirdiği g ö r ü l m e k t e d i r .
Konut s o r u n u n a ç ö z ü m ararken yapılmsı g e r e k e n ilk iş; konut maliyetine, tesir e d e n ,
f a k t ö r l e r i n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i d i r . İkincisi ise fertlerin m a l i i m k â n l a r ı ile b u i m k a n l a r a
yardımcı olacak kamu yardımlarının değerlendirilmesidir.
1. U c u z k o n u t için, arsanın k o n u t m a l i y e t i n e girdisi alt y a p ı ile birlikte % 1 0 ' u n a l ­
t ı n d a olmalıdır.
2 . Konut m a l i y e t i n i artıran ikinci ö n e m l i faktör inşaat y a n s a n a y i n i n ürettiği m a l z e ­
m e l e r d i r k i , b u m a l z e m e l e r d e k i fiyat artışları, ülke g e n e l i n d e k i fiyat artışları s e v i y e ­
s i n d e d i ğ e r bir ifade ile e n f l a s y o n o r a n ı n d a s e y r e t m e s i v e T S E k o n t r o l ü n d e s ü r e k l i l i k
k a z a n d ı r a r a k kalite d ü ş ü r ü l m e s i n e m a n i olunmalıdır.
3. Devlet t e k e l i n d e k i inşaat m a l z e m e fiyatları d a e n a z ı n d a n h ü k ü m e t l e r i m i z i n d ü ­
şüreceklerini vaadettikleri enflasyon seviyesini aşmamalıdır.
4. D e v l e t i n , v e r g i , r e s i m , h a r ç v e c e z a yolu ile k o n u t u ve k o n u t ü r e t i m i n i d e v l e t i n
v e yerel yönetimlerin gelir kaynağı haline d ö n ü ş t ü r m e s i n i ö n g ö r e n yasaların ıslah edil­
m e s i bazı y a s a l a r ı n (otopark) k a l d ı n l m a s ı gerekir. B u a r a d a ;
B ü r o k r a t l a r ı n yasaları ş a h s i d ü ş ü n c e l e r i ile b a ğ d a ş t ı r a m a y ı p tebliğlerle d e ğ i ş t i r m e ­
l e r i n e ( 2 9 8 2 sayılı yasayı i l g a e d e n 3 no.lu t e b l i ğ gibi) m u t l a k a m a n i olunmalıdır.
S o r u n u n ikinci c e p h e s i o l a n ihtiyaç s a h i b i n i n (özellikle d a r v e sabit gelir g r u p l a r ı ­
nın) m a l i k a y n a k kıtlığı i ç i n d e olduklarıdır. B ü t ü n i m k a n s ı z l ı k l a r a r a ğ m e n , v a t a n d a ş
k o n u t için t a s a r r u f a alıştınimalı ve kendi b i r i k i m l e r i ile k a m u y a r d ı m l a r ı n ı n birleştiril­
d i ğ i n d e sağlıklı bir k o n u t a s a h i p olabilmelidir.
K o n u t l a n n y a p ı m s ü r e s i n d e devletin (Toplu Konut v e K a m u Ortaklığının) yaptığı yar­
dımlar, artan maliyeti k a r ş ı l a y a c a k d ü z e y d e değildir. Yıllara g ö r e kredilerin a r t ı n i m a s ı
d a k e s i n bir ç ö z ü m o l a r a k g ö r ü l m e m e k t e d i r .
K ı s a v a d e d e m e v c u t l a r ı n b i t i r i l m e s i için kredi t e m i n i n e çalışılırken u z u n v a d e d e
ise ş e h i r l e r i n g e l i ş m e i s t i k a m e t l e r i g ö z ö n ü n e a l ı n a r a k y e n i y e r l e ş i m s a h a l a r ı planlı
v e p r o g r a m l ı bir ş e k i l d e Toplu Konut v e K a m u O r t a k l ı ğ ı ' n c a satın a l ı n m a l ı alt y a p ı
v e s o s y a l tesislerle birlikte p r o j e l e n d i r i l m i ş parseller ü z e r i n d e s t a n d a r t proje ve s t a n ­
d a r t y a p ı m a l z e m e l e r i k u l l a n ı l m a k şartı ile k o n u t ü r e t i m i n e açılmalıdır.
B u r a d a , konut için e n ö n e m l i maliyet u n s u r u o l a n v e z a m a n i ç i n d e b ü y ü k rant g e ­
t i r e n a r s a n ı n k o n u t t a k i m a l i y e t g i r d i s i n i n a s g a r i ö l ç ü d e gerçekleştirilmesidir.
K a n a a t i m c e u c u z a r s a ile birlikte akılcı m e t o d l a r u y g u l a n ı r s a u c u z k o n u t y a p ı l a b i ­
lir. S o r u n u n ç ö z ü m ü gerçekleşir.
K o n u t l a r ı k i m yapsın'a g e l i n c e . K a n a a t i m c e h e r k e s , y a n i t e k v e y a d u b l e x ise bizzati k o n u t s a h i b i o l m a k i s t e y e n kişi, sağlıklı ve s ü r e k l i ç o k s a y ı d a k o n u t ü r e t i m i ise
b u s a h a d a k e n d i n i y a p ı m c ı o l a r a k i s p a t l a m ı ş t ü m k u r u m , k u r u l u ş ve i n ş a a t f i r m a l a n
d e v r e y e girmelidir.
Ayrıcalık tanımaksızın aynı a d a v e p a f t a i ç i n d e v a t a n d a ş a e n u c u z k o n u t u (şartları
yazılı) v e r e b i l e c e k t a r z d a r e k a b e t e açık bir ü r e t i m ö n g ö r ü l m e l i d i r . Ve b u ü r e t i m d e
fert f i r m a l a n n d a n h o l d i n g l e r e , k o o p e r a t i f ç i l e r d e n p r e f a b r i k ç i l e r e açık olmalıdır.
Ü r e t i c i l e r a r a s ı n d a t e r c i h v a t a n d a ş a e n u c u z k o n u t ' u v e r e b i l e n l e r i n olmalıdır.
Y U S U F K Ö S E O Ğ L U ' N U N T E B L İ Ğ İ İLE İLGİLİ S O R U VE C E V A P L A R
B A Ş K A N : E f e n d i m S a y ı n Y u s u f K ö s e o ğ l u ' n a , inşaat s e k t ö r ü n ü n çeşitli s o r u n l a r ı n a
d e ğ i n e n ve aynı z a m a n d a çeşitli öneriler getiren tebliği için ç o k t e ş e k k ü r e d e r i z . Tabii,
çeşitli s o r u l a r d a n bazıları t a r t ı ş m a y a açık, bazıları belki h e p i m i z c e b i l i n e n fakat bir
t ü r l ü a l ı n a m a y a n ö n l e m l e r l e ilgili.
P r o g r a m ı m ı z d a k i s ı k ı ş m a d a n dolayı her z a m a n öyle olur, sorularımızı k ı s a tutarız.
A s l ı n d a s o r u l a r ı n u z u n o l m a s ı l a z ı m . Fakat belli bir s o r u v a k t i m i z var. S o r u s o r m a k
isteyenler lütfen k ü r s ü d e n g e l i p kendilerini tanıtsınlar. B u y u r u n e f e n d i m .
S O R U — A L İ F ü â T A L B A Y R A K : E v v e l a b u s e m i n e r i d ü z e n l e d i ğ i için T i c a r e t O d a s ı ' n a teşekkür etmek istiyorum. Bu seminere emeği geçen t ü m görevlilere v e dinleyici­
lere t e ş e k k ü r e d e r e k s a y g ı l a r s u n u y o r u m .
S o r u n l a r ı dile g e t i r m e k kolay d a s o r u n l a r ı n ç ö z ü m ü n ü k i m y a p a c a k ? B u , m e ç h u l .
B e n i m b u r a y a gelişteki a m a c ı m , s o r u n l a r ı n nasıl o r t a d a kaldığını e v v e l a v u r g u l a m a k ,
b u s o r u n l a r a k i m ç a r e b u l a c a k s o r u s u n u sormaktır.
B a k ı n , 2 9 8 2 sayılı k a n u n h ü k ü m e t i m i z c e inşaat s e k t ö r ü için çıkarılmış e n iyi ka­
n u n d u r . Fakat k u n u n uygulayıcıların eline g e l d i ğ i z a m a n bir b a k ı y o r s u n u z ki u y g u l a ­
yıcılar b u n u tatbikatta c e s a r e t l e k a n u n u d i n l e m e z görünüyorlar. Ö r n e ğ i n 2 9 8 2 ' n i n yani
bir y e r d e ters d ü ş e n (3) n u m a r a l ı t e b l i ğ i n m a h k e m e kararlarına r a ğ m e n , k a n u n d a n
yararlananların lehinde m a h k e m e kararlarına r a ğ m e n b u g ü n e kadar düzeltilememiştir.
B u olayı T i c a r e t O d a s ı ' n a g e t i r d i k , belki Ticaret O d a s ı d a O d a l a r B i r l i ğ i ' n e y a z d ı , fa­
kat b u h u s u s t a b u n u d ü z e l t e c e k bir m e r c i her t ü r l ü b a ş v u r u m u z a r a ğ m e n m a a l e s e f
m ü m k ü n olmadı.
Diğer taraftan 2 9 8 2 sayılı B e l e d i y e Gelirleri Yasası inşaatçıdan alınan v e r g i ve harç­
ların a l ı n m a m a s ı g e r e k i r der. A m a b e l e d i y e l e r i m i z e b a k ı y o r u z , ö r n e ğ i n K a d ı k ö y B e ­
l e d i y e s i üç s e n e l i k u ğ r a ş ı m ı z a r a ğ m e n bir B e l e d i y e M e c l i s üyesi o l a r a k i ç e r i d e v e
d ı ş a r ı d a b ü t ü n u ğ r a ş l a r ı m ı z a r a ğ m e n halen b u k a n u n a ters d ü ş e n u y g u l a m a y ı d u r ­
d u r a m a d ı . B u yanlış u y g u l a m a y a d u r d i y e c e k yetkili k i m d i r ? Evet bir çatı a l t ı n d a i n şaiat m e s e l e l e r i n i d a h a iyi, g e r e k m e m l e k e t i m i z için g e r e k s e k t ö r i ç i n , bir o d a a l t ı n d a
t o p l a m a k istediğimiz z a m a n ilk karşımızı acıkan İTO oluyor. A m a olayları T i c a r e t O d a ­
s ı ' n a getiriyoruz, b e n b u r a d a m ü s a a d e ederseniz İTO'na t e ş e k k ü r e d e r k e n , y i n e İTO'm
İ T O ' n a şikâyet e d e c e ğ i m .
S o r u n l a r ı T i c a r e t O d a s ı ' n a g e t i r i y o r u z , A n a k e n t B e l e d i y e s i ' n i n , evet t o p r a k d ö k m e
v e i ş g a l i y e için i n ş a a t ç ı d a n 2 9 8 2 sayılı y a s a g e r e ğ i n c e , . . . . m u a f i y e t t e n i s t i f a d e e d e n
k o n u t l a r d a n a l ı n a m a z d i y e y a z ı l a r ı n a r a ğ m e n T i c a r e t O d a s ı , b u fiziki bir olaydır, ş u ­
dur, y o k b u d u r diyor, y a n i k e s i n a l ı n a m a z demiyor.
N e z a m a n b e l e d i y e n i n b e l g e l e r i n i v e r i y o r u z ? B u sefer y a s a y ı yanlış u y g u l a y a n b e ­
l e d i y e y e bir teleks, bir t e l g r a f çekiyor. Biz altı aydır b u telgrafın c e v a b ı n ı b e k l i y o r u z .
Yani olaylarda inşaat s e k t ö r ü n ü n sorunlarıyla gereği kadar ilgilenen yok, a m a bir y e r d e
T i c a r e t O d a s ı aidatını ö d e m e d i ğ i m i z z a m a n bir ikaz, bir t a h s i l d a r bile g ö n d e r m e d e n
bir h a c i z m e m u r u g ö n d e r i l i y o r . B e n b u tahsilatta g ö s t e r i l e n duyarlılığı b i r a z d a s o - .
r u n l a r ı n ç ö z ü m ü için g ö s t e r m e s i n i , nasıl inşaatçılar o d a s ı k u r u l m a s ı n a karşı çıkıyor­
s a , b u n u n y a n ı n d a d a inşaat s e k t ö r ü n e karşı s o r u m l u l u k d u y m a s ı n ı d i l i y o r u m .
Yani k o n u ş m a m ı z ı n ö z e t i , b u m i s a l l e r n a m ü t e n a i çoğaltılabilir, b e n z a m a n ı n kısıtlı
o l m a s ı dolayısıyla t e f e r r u a t a f a z l a girmiyor, b u yanlış u y g u l a m a l a r ı t e k t e k a n l a t m ı y o ­
r u m . M e s e l a 2 9 8 1 sayılı İ m a r Affı yasısı çıktı, y a s a yetkililerin e l i n d e c e z a y a s a s ı o l ­
d u , bir y e r d e k a n u n u n v e r d i ğ i h a k k ı s a n k i v a t a n d a ş a u y g u l a r k e n o k a n u n u n affı b e ­
n i m ipoteğimdir, s e n t e b e r r u d a b u l u n m a z s a n y a h u t özel ilişkilere g i r m e z s e n b u y a ­
sayı u y g u l a m a y ı z diye y e n i d e n bir h a r a ç m e s e l e s i oluyor. Dolayısıyla b u misalleri a n ­
l a t a b i l i r i m . G i r m i y o r u m d e t a y ı n a . En a z ı n d a n A n a k e n t B e l e d i y e s i ' n i n a l ı n a m a z d e d i ­
ğ i bir vergiyi ilçe b e l e d i y e l e r i üç s e n e d i r u ğ r a ş m a m ı z a r a ğ m e n a l ı n m a s ı n ı d u r d u r a ­
madı.
Bırakınız o n u , v a t a n d a ş ... bir kısmını t e r k e d e r k e n n o r m a l inşaat y a p m a k i ç i n , b e ­
l e d i y e b u n u k a m u l a ş t ı r ı p p a r a ö d e m e s i g e r e k i r k e n biz p a r a d a n v a z g e ç t i k , b i r a z m u ­
a m e l e y i kısaltalım, sadeleştirelim d e d i k , hayır e n c ü m e n e g i d e n dosyayı t e b e r r u d a b u ­
l u n m a d a n ç ı k a r a m a d ı k . Çıkmıyor. B u s e n e l e r c e d e v a m etti. Belki b u i n ş a a t s e k t ö ­
r ü n d e n m i l y a r l a r a v a r a n p a r a alındı a m a k i m s e b u n a d u r d i y e m e d i .
B e n i m b u r a d a b u o l a y d a e n a z ı n d a n b u s o r u n l a r a d u r d i y e c e k , b u yanlışlıklara d u r
d i y e b i l e c e k o l a n bir m e r c i i n y o k l u ğ u , b o ş l u ğ u d u r . B u n a k i m d u r d i y e c e k t i r ? H e p i n i z i
saygılarla selamlarım.
S O R U — T A L İ K Ö P R Ü L Ü : Sayın K ö s e o ğ l u fevkalade ö n e m l i noktalara işaret etti. Sosyal
Sigortalar, d e v l e t t e k e l i n d e k i a n a g i r d i l e r i o l u ş t u r a n m a l z e m e l e r , af y a s a s ı n ı n y o r u ­
m u , y a n i İ m a r A f Yasası'nın y o r u m u , b ü r o k r a s i n i n h a l l e d e m e d i ğ i işçi ü r e t i l m e s i ko­
n u s u , v e d e 2 9 8 5 ' l e ilgili Sayın M a h m u t O k u t a n b u r a d a o l d u ğ u için o n l a n o n a s ö y l e ­
yeceğiz.
Ş i m d i b u r a d a ç o k ö n e m l i bir k o n u var. K e n d i s i d e T i c a r e t O d a s ı ' n d a n o l d u ğ u n a
g ö r e , b u s e m i n e r d ü z e n l e n i y o r v e f e v k a l a d e ö n e m l i k o n u l a r a değiniliyor. Ş i m d i b u n u
b u ö n e m l i k o n u l a r l a ilgili o l a n b a k a n l ı k l a r a , yerel y ö n e t i m l e r e b u n l a r a y a n s ı m a s ı n a ­
sıl o l a c a k ? B e n i m ö ğ r e n m e k i s t e d i ğ i m b u . G e r ç e k t e n altı ç i z e l e c e k , f e v k a l a d e ö n e m l i
konular. A m a b u n l a n n d i k k a t e a l ı n m a s ı , y a h u t b u n l a r a ilişkin ö n l e m l e r i n e l e a l ı n m a s ı
v e b e n z e r i d ü z e n l e m e l e r e g i d i l e b i l m e s i için n e d ü ş ü n ü l ü y o r ? B e n i m ö ğ r e n m e k iste­
d i ğ i m b u n d a n ibaret, t e ş e k k ü r e d e r i m .
C E V A P — İ S M A İ L Ö Z A R S L A N ( İ T O G e n e l S e k i B l e r i ) : Tali B e y e f e n d i haklı. B i z i m g e ­
n e l bir t u t u m u m u z vardır. B u s e m i n e r tartışmaları b u r a d a y a p ı l d ı k t a n s o n r a e n k ı s a
z a m a n d a t e y b i açarız, b a s a r ı z , ilgili m a k a m l a r a b ü t ü n k o n u ş m a l a r ı g ö t ü r ü r ü z . A r k a ­
s ı n d a n d a g i d e r izleriz. T u t u m u m u z , y o l u m u z budur. O n u a r z e t m e k i s t i y o r u m .
S O R U — P r o f . D r . H A L İ T D E M İ R : ( İ s t a n b y i T e k n i k Ü n i v e r s i t e s i İ n ş a a t F a k ü l t e s i ) : Ko­
n u ş m a c ı y a çeşitli k o n u l a r a t e m a s e t m e s i d o l a y ı s ı y l a t e ş e k k ü r e t m e k i s t e r i m . Yalnız
b e n i m k a n a a t i m c e a t l a n m ı ş o l a n bir h u s u s var, b e n o n a d i k k a t ç e k m e k i s t i y o r u m .
Ş i m d i b e n m e s e l a a r a b a s ö z k o n u s u o l u n c a W o l k s w a g e n , M u r a t gibi a r a b a n ı n i ç e ­
r i s i n d e k a l ı y o r u m . Yani i m k â n l a n m o k a d a r o l d u ğ u için o n u n l a y e t i n i y o r u m . H e r k e s i n
bir ev s a h i b i o l m a s ı n ı , her a i l e n i n bir k o n u t u o l m a s ı n ı h e r k e s a r z u eder. Fakat b u bir
i m k â n meselesidir. B u b a k ı m d a n b i z i m m e m l e k e t t e k ü ç ü k k o n u t l a r t r a ğ b e t g ö r ü r d u -
r u m a g e t i r m e m i z ve inşaatın ö n e m l i bir kısmını d a b u n a y ö n e l t m e m i z gerekir.
T ü r k i y e ' d e k i konut s t a n d a r t l a r ı , a l a n itibariyle, b ü y ü k l ü k itibariyle g e r ç e k t e n b a ş k a
ülkelerle m u k a y e s e e d i l d i ğ i n d e fazladır. B e n vaktiyle J a p o n y a ' d a iken b u h u s u s u araş­
t ı r d ı m , s o r u ş t u r d u m v e gerçketen onların m e t r e k a r e alanlarının konut itibariyle b i z i m ­
k i n d e n k ü ç ü k o l d u ğ u n u f a r k e t t i m . S o n r a bir J a p o n profesör İ s t a n b u l ' a g e l d i ğ i n d e b i ­
z i m eve u ğ r a d ı ve b i z i m e v e k e n d i l e r i n i n k i n d e n ç o k d a h a b ü y ü k b u l d u .
B u b a k ı m d a n konutlar d a d a h a k ü ç ü k a l a n l a r d a t u t u l u r s a maliyetleri d a h a k ü ç ü k
olacaktır. B u n a karşılık g e r e k l i konfor d a t e m i n edilebilir. B u n d a n 2 5 s e n e ö n c e A m e ­
r i k a ' d a y k e n bir yer k i r a l a m a k istemiştim e k o n o m i k o l s u n d i y e bir yer a r a d ı m , b e n i
k i r a l a m a k ü z e r e bir o d a y a götürdüler. O d a y ı g ö r d ü m , b u n u n her t ü r l ü k o n f o r u vardır
dediler. G ü n d ü z ü n o t u r u r s u n u z , s a l o n gibidir, g e c e l e y i n y a t a c a ğ ı n z a m a n d u v a r d a n
d i v a n ı devirirsin ve yatak o d a s ı n a d ö n ü ş ü r dediler. Yani, n e t i c e itibariyle o t ü r l ü i m ­
k a n l a r var.
Y i n e H o l l a n d a ' d a y k e n bir m a h a l l e y e götürdüler, o r a d a konutları gezdirdiler. H e p s i
p l a n itibariyle aynı, fakat içerisinin t a k s i m a t ı n d a d e ğ i ş t i r i l e b i l m e i m k â n ı var. Eğer bir
k a r ı - k o c a d a n ibaretse b u n a g ö r e k ü ç ü k bir t e k o d a ile yetiniyorlar a m a s a l o n u b ü y ü k
oluyor. D i ğ e r taraftan b u n l a r ı n ç o c u ğ u v a r s a s a l o n u k ü ç ü l t m e k ve ilave bir o d a ka­
z a n m a k i m k a n ı oluyor, s a d e c e b ö l m e y i o r a d a n alıp bir b a ş k a tarafa k o y m a k suretiyle.
B u r a d a n ş u s o n u ç çıkıyor k i , b i z i m m ü t e a h h i t l e r i m i z l e , m i m a r l a n m ı z l a b u türlü üre­
ticiler a r a s ı n d a , m o b i l y a üreticileri ve d i ğ e r l e r i a r a s ı n d a bir işbirliği yapılırsa ve b u n a
g ö r e birtakım standartlara gidilirse, k ü ç ü k alanlarda gerekli konforu t e m i n e t m e k m ü m ­
k ü n olacaktır. O b a k ı m d a n i ş a d a m l a n m ı z ı n , s a n a y i c i l e r i m i z i n , ticaret e r b a b ı n ı n b u
y ö n e y ö n e l m e s i n d e m e m l e k e t menfaati b a k ı m ı n d a n b ü y ü k f a y d a o l d u ğ u n u d ü ş ü n ü ­
yorum.
B u s u r e t l e d a h a ç o k a i l e n i n konut s a h i b i o l m a s ı ve bir sosyal y a r a n ı n sarılması
i m k a n ı olacaktır. D i ğ e r t a r a f t a n b u p r o b l e m h a l l e d i l e m e z d u r u m almaktadır. Ç ü n k ü
m e s e l a b u k o n u dolayısıyla m a l s a h i p l e r i ile ev s a h i p l e r i ile kiracılar a r a s ı n d a d a i m a
h u k u k i ihtilaflar o r t a y a çıkmaktadır. B u n u n ç ö z ü m ü için d e m a h k e m e l e r e m ü r a c a a t
e d i l d i ğ i n d e Yargıtay'dan a l ı n a n kararlar d a a s l ı n d a g e r ç e k ç i o l m a m a k t a d ı r .
Ş ö y l e ki, e n f l a s y o n u n % 4 0 o l d u ğ u bir o r t a m d a d ö r t s e n e s o n r a kiranın dört katına
ç ı k m a s ı gerekir. Yani b u g ü n 100 b i n lira o l a n bir kiranın d ö r t s e n e s o n r a 4 0 0 bin o l ­
m a s ı gerekir. H a l b u k i Yargıtay'ın v e r d i ğ i k a r a r a v e artışlara g ö r e 2 0 0 bindir. N e t i c e
itibariyle b u , konut s a h i b i o l m a y ı , m ü l k ve inşaat y a p m a y ı teşvik e t m e z . Ö y l e o l u n c a
b u p r o b l e m h a l l e d i l e m e z v e k ü ç ü k k o n u t l a r a y ö n e l m e k gerekir. T e ş e k k ü r e d e r i m .
S O R U — E M E K L İ Ö Ğ R E T M E N : Toplantıyı h a z ı r l a y a n l a r a v e katılanlara saygılar s u ­
n a r ı m . B e n bir e m e k l i ö ğ r e t m e n i m , kooperatif y o l u ile bir k o n u t s a h i b i o l d u m , a y r ı c a
bir k o o p e r a t i f i n d e m e s u l m ü d ü r l ü ğ ü n ü y ü r ü t ü y o r u m .
K o n u t s a h i b i o l d u ğ u m d a v e işleri y ü r ü t t ü ğ ü m sıradaki m ü ş k ü l a t l a r ı m şunlardır: Ev­
v e l a ş ö y l e a r z e d e y i m . B u g ü n y ü r ü t t ü ğ ü m k o o p e r a t i f i n o r t a k l a n çalışan insanlar, m e ­
m u r l a r ve işçilerdir. B u g ü n l e r d e t e m e l i n i a t m a k ü z e r e o l d u ğ u m u z kooperatifte t e m e l i
a t a b i l m e k için ü y e l e r i m i z d e n istediğimiz m e b l a ğ l a r ı i m k â n s ı z elde e d e m i y o r u z . B u -
n u eîde e d e m e y i n c e d e t e m e l i a t a m ı y o r u z . K o n u t u n d a o t u r m a k isteyen insanların
ü m i t l e r i kınlıyor.
H ü k ü m e t i m i z i n yetkilileri, S a y ı n B a k a n ı m d a d e m i n b u r a d a y d ı , b u n l a r haliyle ulaş­
tırılacak yetkililere, 700 b i n lira bir faizsiz kredi vardır. T a l e b i m şudur, b u kredi inşaat
b i t t i k t e n s o n r a d e ğ i l , inşaat b a ş l a r k e n üyelerin b u m a ğ d u r z a m a n ı n d a v e r i l m e s i , in­
şaatların t e m e l l e r i n i n atılması, b ü y ü k krediye h a k kazanılır d u r u m a getirilebilmesi için
7 0 0 bin liralann h e m e n v e r i l m e s i , verildikten s o n r a eğer ö d e n m e s i icabediyorsa, ö d e n ­
m e s i . . . Ö r n e ğ i n , 700 bin lira e ğ e r 5 yılda ö d e n e c e k s e , a y d a 14-15 bin lira v e r e r e k
ö d e y e b i l i r a m a b ü y ü k bir rahatlığa kavuşur. K o n u t u n u n t e m e l i n i atmış olur. Birinci
talebim bu.
İkinci t a l e b i m , kooperatif y o l u y l a bir konut s a h i b i o l m u ş u m . 1981'de i n ş a s ı n a b a ş ­
l a n a n k o n u t l a r ı m ı z 8 4 ' t e t e s l i m e d i l m i ş bize. A l d ı ğ ı m ı z k r e d i l e r i n ö d e n m e s ü r e c i g e l ­
m i ş , m a a l e s e f 1981'de aldığımız krediler 8 4 yılının Eylül a y ı n d a ö d e n m e s i gerekir­
k e n , kredi aldığımız E m l a k K r e d i B a n k a s ı ' n m Kartal Ş u b e s i M ü d ü r l ü ğ ü kredi b o r ç l a ­
rınızın ö d e n m e s i z a m a n ı gelmiştir, ö d e y i n , aksi h a l d e ö d e n m e s i n e m e c b u r o l d u ğ u ­
n u z paralar biriktikçe y ü k s e k faiz uygulanacak, sizin ve ortaklannız için zararlı olacak...
M a a l e s e f y ö n e t i m k u r u l u m u z üyeleri ayrı ayrı t e k r a r y e n i kooperatifler k u r d u k l a n
i ç i n , bizzat y ö n e t i m i d e e l d e n b ı r a k m a d ı k l a n için artık y e n i k u r u l a n k o o p e r a t i f l e u ğ r a ­
şıyorlar. Ç ü n k ü b i z d e n d a h a bir şey isteyemiyorlar. O n u n için b i z i m d e ferdi s ö z l e ş ­
m e m i z e bir t ü r l ü g e ç m i y o r l a r , b u g ü n y a r ı n , b u g ü n yarın oyalıyorlar.
B u n u t a l e p e t t i ğ i m i z vakit d e e v i m i z e k a d a r g e l i p s u y u m u z u v e y a e l e k t r i ğ i m i z i ke­
siyorlar, y a h u t k a p ı d a tokatlıyorlar, y a h u t d a p a r a istiyorlar. B u k o o p e r a t i f i n i s m i n i d e
v e r e c e ğ i m : 1 9 8 4 ' ü n 1 E y l ü l ' ü n d e n beri ö d e m e m i z g e r e k e n p a r a i ç i n , banka m ü d ü ­
r ü n e d e g i t t i m , ö d e y e c e ğ i m b o r c u m u d e y i n c e , y ö n e t i m i n i z i d e ğ i ş t i r i n , ferdi s ö z l e ş ­
m e y e o n l a r yetkilidir, biz kooperatif ortakları ile m u h a t a p o l a m a y ı z d i y e b u y u r d u l a r .
Ş i m d i k r e d i v e r i l m e s i , g ü z e l . K o n u t s a h i b i e d i n i l m e s i g ü z e l . Fakat b e n b o r c u m u
ö d e m e l i y i m ki yarın d i ğ e r bir kooperatif d e , y e n i d e n k u r u l a n b a ş k a bir kooperatif d e
k r e d i a l s ı n . A y r ı c a b i r i k e n faizler biz üyeler için a l t ı n d a n ç ı k a m a y a c a ğ ı m ı z bir s o r u n
h a l i n e g e l m i ş t i r g a z e t e d e o k u d u ğ u m a g ö r e b u r a d a k o o p e r a t i f i m i z i n yetkili g e n e l m ü ­
d ü r l e r i , basın m e n s u p l a r ı ve sayın T i c a r e t O d a s ı y ö n e t i c i l e r i d e vardır. B u n u a r z e d i y o r u m : y a n i b o r c u m u z u g e l i p i s t e m e y i p ferdi s ö z l e ş m e y e g e ç m e y e n Kartal M a l t e p e
Ö ğ r e t m e n l e r i Yapı Kooperatifi y ö n e j i c i l e r i . Ayrı ayrı kooperatif k u r m u ş l a r , b i z i m s o r u ­
n u m u z l a bir t ü r l ü ilgilenmiyorlar. B e n i m s o r u n u m , b u n l a r ı n t a k i b i n i a r z e d e r i m . Say­
gılar s u n a r ı m .
C E V A P — Y U S U F K Ö S E O Ğ L U : B u s o r u n l a n n bir kısmı tabii b e n i m d o ğ r u d a n d o ğ r u ­
y a c e v a b ı m ı g e r e k t i r m i y o r . A n c a k b e n y i n e d e birinci s o r u d a n b a ş l a y a y ı m .
Sayın A l b a y r a k , 2 9 8 2 sayılı -ki t e b l i ğ i m d e kısa g e ç t i m - t e ş v i k y a s a s ı , 2 9 8 1 v e 2 9 8 2
sayılı y a s a l a r için o d a m ı z d a b i r ç o k ç a l ı ş m a l a r yapıldı v e b u h u s u s t a v e r d i ğ i m i z ra­
p o r l a r O d a m ı z ı n g ö r ü ş ü o l a r a k B a k a n l ı ğ a k a d a r intikal e t t i .
2981 sayılı y a s a için B a k a n l ı ğ a d e f a l a r c a g i d i l m i ş ve b u g ü n artık 2981 sayılı y a s a ­
nın i m a r l a ilgili kısmı artık h a l l e d i l m i ş d u r u m d a d ı r . Bir t e k S o s y a l S i g o r t a l a r d u r u m u -
n u n v u z u h a k a v u ş m a s ı lazım. Ş u a n d a sayın Uysal aramızdadır, h e r h a l d e o bize söy­
leyecektir.
2 9 8 2 sayılı y a s a için de g ö r ü ş l e r i m i z i b u r a d a y i n e bu k ü r s ü d e Sayın B a k a n ı m ı z a ,
S a y ı n Gelirler M ü d ü r ü A l t a n Tufan B e y ' e arz ettik. A n c a k b u r a d a b e n d e b u n d a n m u ­
t a z a r r ı r ı m . B i r ç o k kereler a n l a t m a m ı z a r a ğ m e n B a k a n ' a ve ç e v r e s i n e b u k a n u n u n ç ı ­
kış g a y e s i n i y a ifade e d e m e d i m v e y a a n l a ş ı l a m a d ı . M a a l e s e f b u n u h â l â d ü z e l t e m e ­
d i k . A n c a k o d a m ı z y ö n ü n d e n b u n u n bir eksikliği yoktur. E n az ş u r a d a iki d e f a B a k a ­
n a v e iki d e f a d a b ü t ü n müsteşar, g e n e l müdür, g e n e ! m ü d ü r m u a v i n l e r i , d e f t e r d a r l a ­
rın o l d u ğ u yerde, t a r a f ı m d a n v e o d a m ı z c a özel bir t o p l a n t ı d a anlatıldı. A m a biz m i
a n l a t a m a d ı k , o n l a r mı a n l a m a k istemediler, k a n u n u g e r ç e k t e n çıkış g a y e s i n i n dışın­
d a bir ş e k i l d e y o r u m l a d ı l a r v e b i z i m f i k r i m i z l e o l u ş m u y o r dediler. A n c a k b u h u s u s t a
y i n e d e o d a m ı z ı n g ö r ü ş ü m u t l a k a 3 n o l u Tebliğin kaldırılması y ö n ü n d e d i r . O d a m ı z
b u y ö n d e k i çalışmalarını y i n e d e d e v a m ettirmektedir.
Sayın Tali K ö p r ü l ü b e y e f e n d i y e S a y ı n İsmail Ö z a r s l a n c e v a p v e r d i . B u r a d a k i b ü ­
t ü n k o n u ş m a l a r y e r l e r i n e intikal ediyor.
S a y ı n h o c a m ı z D e m i r ' i n k o n u t s t a n d a r t l a r ı ve g e n i ş l i k l e r i h a k k ı n d a . B u d a t a b i i ,
b i l d i r i m d e b e n ifade e t m e d i m , d a h a ö n c e k i toplantılarda b e n Toplu K o n u t ve K a m u
O r t a k l ı ğ ı B a ş k a n l ı ğ ı ' y l a m ü ş t e r e k t o p l a n t ı l a r ı m ı z d a d a i m a k â n u n d a y a z ı l a n 150 m.
k o n u t a iltiat e t m e m e l e r i n i , 100 m e t r e d e n aşağı o l m a s ı gerektiğini ve konut zaten Toplu
K o n u t v e K a m u Ortaklığı d a bir y ö n ü y l e b u y ö n d e ç a l ı ş m a yaptığını b i z z a t a r a m ı z d a
o l a n Sayın M a h m u t O k u t a n z a t e n ifade e d e c e k l e r d i r s a n ı y o r u m .
K o n u t kredisi ö n c e l i k l e s t a n d a r t l a r ı d a h a k ü ç ü k k o n u t l a r a verilmelidir. S a n ı y o r u m
b u h u s u s t a g e n i ş bir ç a l ı ş m a y a p ı l a b i l m e imkânı vardır. Ve k o n u t t a k i m i m a r i , y a p ı m
t a r z ı , s a n ı y o r u m d a h a ileride d a h a iyi v u z u h a k a v u ş a c a k . K ü ç ü k k o n u t l a r ı n y a p ı m ı ­
nın teşviki d e yapılacaktır s a n ı y o r u m . B u h u s u s t a Sayın M a h m u t O k u t a n s a n ı y o r u m
g e r e k l i bilgileri verecektir.
Ö ğ r e t m e n k a r d e ş l e r i m i z i n d e d i ğ i konular b u r a d a direkt b e n i m c e v a p l a y a c a ğ ı m ko­
n u l a r d e ğ i l . Y i n e b u k o n u d a M a h m u t O k u t a n b e y e f e n d i Toplu Konut ve K a m u O r t a k ­
lığı B a ş k a n Yardımcısı, belki bir bilgi verebilir. Direkt b a n a v e r e c e ğ i m bir c e v a p y o k ­
tur. H u k u k i bir s o r u n d u r , i n ş a l l a h k o n u s u halledilir v e b u s e m i n e r i n k o n u t ihtiyacı s a ­
hipleri için ve s e k t ö r ü m ü z i ç i n hayırlı o l m a s ı n ı d i l i y o r u m . T e ş e k k ü r e d i y o r u m .
B A Ş K A N : E f e n d i m , b u o t u r u m u n ikinci k o n u ş m a s ı n ı Başbakanlık Toplu K o n u t ve Ka­
m u Ortaklığı İdaresi B a ş k a n Yardımcısı Sayın M a h m u t O k u t a n y a p a c a k . B i l d i r i s i n i n
a d ı ' T o p l u K o n u t F o n u ' n d a b i r i k e n k a y n a k l a r ı n kullanımı v e F o n u n K o n u t S o r u n u ­
nun Ç ö z ü m ü n e katkıları" şeklinde.
il„ T E B L İ Ğ
TOPLU KONUT FONU'NDA BÎRÎKEN KAYNAKLARIN
KULLANIMI
VE FONUN KONUT SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNE KATKILARI
Mahmut OKUTAN*
E f e n d i m , ö n c e l i k l e İ s t a n b u l T i c a r e t O d a s ı gibi T ü r k i y e ' n i n e k o n o m i k v e ticari faali­
y e t l e r i n d e d a i m a ö n e m l i rol o y n a m ı ş , böyle köklü bir m ü e s s e s e m i z i n t o p l u konut m e ­
s e l e s i n i ele almış o l m a s ı özellikle t o p l u konut u y g u l a m a l a r ı n a yeni bir ö n e m k a z a n ­
dırmıştır i n a n c ı n d a y ı m . B u n u n için ilgilelere t e ş e k k ü r e d i y o r u m .
N ü f u s u m u z u n süratle artışı ve iş i m k â n l a n n ı n fazla o l d u ğ u b ü y ü k şehirlerimize olan
g ö ç s e b e b i y l e g i d e r e k artan bir k o n u t açığı d o ğ m u ş t u r . K o n u t a ç ı ğ ı n a bağlı o l a r a k
a r s a , a l t y a p ı , inşaat m a l i y e t l e r i ve k i r a l a r d a k i artış b i l h a s s a alt ve o r t a gelir g r u p l a r ı ­
nın m ü l k s a h i b i o l m a l a n n ı v e u y g u n fiyatlarla kiralık ev b u l m a l a n n ı güçleştirmiştir.
P r o b l e m i n ç ö z ü m ü için, b u s e k t ö r d e faaliyette b u l u n a n özel t e ş e b b ü s l e r i kredi ve
b e n z e r i m a l i k a y n a k l a r l a d e s t e k l e y i p , v a t a n d a ş l a r d a konut k o n u s u n d a m e v c u t o l a n
t a s a r r u f l a n n ı d a harekete g e ç i r e r e k , " m i l l i bir k o n u t p o l i t i k a s ı " u y g u l a m a y a k o n m u ş ­
tur.
Ç o k kısa bir s ü r e ö n c e s i n e kadar, k e n d i s i n e ait bir k o n u t u n o l a c a ğ ı n ı hayal d a h i
e d e m e y e n bir kısım v a t a n d a ş ı m ı z , b u g ü n , y a i n ş a h a l i n d e k i k o n u t u n u n b i t m e s i n i
b e k l e m e k t e , y a d a bir konut e d i n m e k üzere hazırlık yapmaktadır. G ö r ü l m ü ş t ü r ki b u
m e s e l e y i ç ö z m e k üzere ü l k e n i n her k ö ş e s i n d e başlatılan faaliyetler, a k s a m a d a n y ü ­
rümektedir.
Ü ç yıl k a d a r ö n c e ç ı k a n l a n Toplu Konut K a n u n u v e u y g u l a m a s ı s a y e s i n d e milleti­
m i z i n her k e s i m i , özellikle d a r gelirli v a t a n d a ş l a r ı m ı z , 1987 yılına y a y e n i bir k o n u t u n
s a h i b i o l a r a k , y a d a yakın bir g e l e c e k t e b u i m k â n a k a v u ş a c a ğ ı n a i n a n a r a k girmiştir.
H ü k ü m e t p r o g r a m ı n d a y e r a l a n v e süratle u y g u l a m a y a k o n a n Toplu Konut F o n u
sayesinde:
-
F i n a n s m a n için gittikçe g ü ç l e n e n bir k a y n a k o l u ş t u r u l m u ş t u r . K a y n a ğ ı n mükellef­
leri d a h a z i y a d e varlıklı tüketiciler, kullanıcıları ise dar ve o r t a gelir g r u b u d u r . Böy­
l e c e s o s y a l a d a l e t i n de g e r ç e k l e ş m e s i n e y a r d ı m edilmiştir.
- M ü s t a k i l bir o r g a n i z a s y o n , basit v e hızlı işleyen bir kredi m e k a n i z m a s ı k u r u l m u ş ­
tur.
- B ü y ü k şehirler başta o l m a k üzere 6 4 şehrimizde yeni y e r l e ş i m alanları a ç m a k üzere,
F o n ' d a n y a p ı l a n f i n a n s m a n ile süratle a r s a k a m u l a ş t ı r m a s ı n a g e ç i l m i ş v e bu a l a n ­
ların altyapı ç a l ı ş m a l a r ı n a d a bağlanmıştır.
* Mahmut Okutan. 1943 yılında Talas'da doğdu. İstanbul Teknik Üniversitesi'nin
İnşaat Fakültesi bölü­
münden mezun oldu. Devlet Su İşleri'nde İstanbul İçme Suyu Master Planı'nda Proje Mühendisi ola­
rak görev yaptı. Daha sonra Bursa Organize Sanayi Bölgesi alt yapı inşaatında kontrol amiri ve İzmir
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Dairesi'nde başkan olarak görev yaptı. Şu an Başbakanlık Toplu Konut
ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkan Yardımcılığı görevini sürdüren Mahmut Okutan aynı zamanda Ana­
dolu Bankası Yönetim Kurulu üyesi olarak da görev
yapmaktadır
—"Yeni toplu k o n u t a l a n l a n n d a p l a n l a m a , projeleiîidırnne v e altyapı h i z m e t l e r i Içm İh
n a n s m a n d e s t e ğ i s a ğ l a n a r a k n ı o d e r n şehirlerırs !<;yrulmasi hedef alınmıştır ve b u
h i z m e î l e r başlatı I m işti r.
- - Y e n i İmar K a n u n u ile îmar planının y a p ı ı n ı n d a n iskana kadar b ü t ü n formaliteler kolaylaşî§fi!mişîir,
• '
•
'
- - G e c e k o n d u l a r ı n m e ş r u l a ş m a s î n ı ve ıslahıni s a ğ l a m a k ü z e r e . m e v c u t g e c e k o n d u ­
lara ö n c e l i k l e Tapu Tahsis B e l g e l e r i v e r i i r o e s y i o b a ş l a n m ı ş t ı t Islah ç a l i ş m a l a n ile
g e c e k o n d u alanlarının altyapı i m k a n l a r ı n a k a v u ş t u r u l m a s ı n a hızla d e v a m edilrnek°
tedîr.
— K o n u l inşaatlarını teşvik e t m e k üzere, 1988 yılı s o n u n a k a d a r k o n u t i n ş a a t l a n n ı n
her t ü r l ü h a r ç ve v e r g i d e n m u a f o l m a s ı sağlanmıştır.
Toplu K o n u t K a n u n u ' n d a , konut m e s e l e s i bir b ö t ü n o l a r a k ele a l ı n m ı ş o l u p , a r s a
t e m i n i n d e n b a ş l a y a r a k t e k n i k ve s o s y a l altyapılara, k o n u t i n ş a a t l a r ı n d a k y l l a n ı l a n v e
ihtiyaç d u y u l a n m a l z e m e ve t e k n o l o j i y e kadar k o n u her y ö n ü ile d e s t e k l e n m e k t e d i r .
A y r ı c a , İmar K a n o n u V ı d a y a p ı l a n değîşîkiikle b e l e d i y e l e r e i m a r planı h a z ı r l a m a ve
o n a m a y e t k i s i v e r i l m i ş , b ö y l e c e k o n u t m e s e l e s i n d e k i b ü r o k r a t i k sıkıntılar ve z a m a n
kaybı b ü y ü k ö l ç ü d e o r t a d a n kaldırılmıştır.
B a ş l a t ı l a n Toplu Konut u y g u l a m a l a r ı ile b i r t a r a f t a n v a t a n d a ş l a r ı m ı z a k r e d i d e s t e ğ i
s a ğ l a n a r a k bîr ç o k k o n u t u n inşaatının başlatılıp bitirilmesî, d i ğ e r t a r a f t a n d a m e v c u t
ş e h i r l e r i n y a k ı n ç e v r e s i n d e sağlıklı, m o d e r n ve s t a n d a r d ı y ü k s e k y e r l e ş i m l e r i n k u r y l m a s ı amaçlanmıştır.
Toplu K o n u t K a n u n u ile, b ü t ç e d ı ş ı n d a n s a ğ l a n a n gelirler ile s a ğ l a m ve d e v a m l i
bir k a y n a k o l u ş t u r u l m u ş t u r . B u k a y n a ğ ı n b ü y ü k bir kısmı d a h a ö n c e k a ç a k ç ı l a r a ve
k a r a b o r s a c ı l a r a g i d e n p a r a l a r d a n ve l ü k s t ü k e t i m m a l l a r ı n d a n s a ğ l a n m a k t a d ı r . S a ğ ­
l a n a n b y kaynak, Toplu Konut fenunu ç e r ç e v e s i n d e işletilmeye b a ş l a n a n kredi meka=
n i z m a s ı ile s a b i t ve o r t a gelirli v a t a n d a ş l a r ı n k o n u t e d i n m e l e r i için k u l l a n ı d ı n l m a k î a dır.
Toplu K o n u t F o n u ' n d a b u g ü n e k a d a r y a k l a ş ı k 744 m i l y a r liralık bir k a y n a k t o p l a n ­
mıştır. B u i k a y n a k l â yaklaşık 4 4 0 bin k o n u t a 1 trilyon 126 m i l y a r liralık k r e d i açılmış,
a ç ı l a n k r e d i l e r i n d e 631 milyar lirası fiilen kullandırılmıştir.
H a l e n 2 5 0 bin k o n u t u n s ı ğ a c a ğ ı 4 0 0 0 hektarlık alanın k a m u l a ş t ı r ı l m a s ı s a ğ l a n m ı ş ­
tır.
. .
Toplu K o n u t F o n u ' n d a n k r e d i l e n d i r i l e n yaklaşık 4 4 0 bin k o n u t u n 154 b i n a d e d i t a ­
m a m l a n a r a k i s k a n a açılmıştır. K o n u t s a h i b i o l m a k isteyenlere D e v l e t i n k r e d i d e s t e ğ i
. 1946 y ı l ı n d a başlamıştır. Yaklaşık 4 0 yıla y a k ı n bir z a m a n d a T . E m l a k K r e d i B a n k a s ı ,
S o s y a l S i g o r t a l a r K u r u m u , İmar v e İskan B a k a n l ı ğ ı , O r d u Y a r d ı m l a ş m a K u r u m u g i b i
K a m u K u r u m l a r ı n ı n yılda a n c a k o n b i n k o n u t a k r e d i s a ğ l a d ı ğ ı g ö z ö n ü n e alınırsa, y e ­
ni Toplu K o n u t F o n u ' n d a n üç yıllık bir s ü r e d e k r e d i l e n d i r i l e n y a k l a ş ı k 4 4 0 b i n k o n u t ,
Toplu K o n u t K a n u n u ile g e t i r i l e n s i s t e m i n a m a c ı n a u l a ş m a k t a o l d u ğ u n u a ç ı k ç a g ö s ­
t e r m e k t e d i r . Ayrıca, yeni Toplu Konut K a n u n u v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n k o n u t e d i n m e ü m i ­
d i n i yenilemiştir.
Toplu K o n u t K a n u n u ' n u n u y g u l a n m a s ı n ı n s a b i t gelirli, m e m u r v e s i g o r t a l ı v a t a n -
d a ş l a r ı m ı z a yaygınlaştırılmasının t e m i n i b a k ı m ı n d a n , 1986 yılında bazı e k düzeole=
m e l e r yapılmıştır. B u ç e r ç e v e d e k a m u f i n a n s m a n k a y n a k l a r ı n d a n m e m u r s t a t ü s ü n ­
d e ç a l ı ş a n l a r ile sigortalılara Toplu K o n u t F o n u ' n d a n aldığı krediye e k o l a r a k faksLz.15 yıl vadeli 7 5 0 . 0 0 0 - T L e k k r e d i i m k â n ı sağlanmıştır.
B u ç a l ı ş m a d ö n e m i n d e , valandaşiannnizırı konut s a h i b i olabSInıiesinıe imf^ân s a ğ l a ­
m a k üzere, halen u y g u l a n m a k t a olan sistemi, d a h a ucuz ve d a h a standart ko»rı?jt Oretıın
p r o g r a m l a r ı ile d e s t e k l e m e k v e d a f ı a g e n i ş bir t a b a n a y a y m a k suretiyle, s a b i t geMl
v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n konut ihtiyaçlarının karşılanması için " K o n u t E d i n d i r m e Y a r d ı m ı " ^
s i s t e m i n i k u r m a y ı a m a ç l a y a n bir K a n u n hazırlanmıştır B u k a n u n , 2 2 K a s ı m 1986 ta­
r i h i n d e y a y ı n l a n m ı ş olup, 1.1.1987 t a r i h i n d e n itibaren u y g u l a n m a y a başlanmıştır.
B u k a n u n ile, sabit ve o r t a gelirli vatandaşlarırnszın g e ç i m sıkıntılarının e n ö n e m l i
s e b e b i n i teşkil e d e n k i r a d a n k u r t u l m a l a r ı s a ğ l a n a c a k , k e n d i l e r i n e ait bir m e s k e n e
k a v u ş m a l a r ı t e m i n e d i l m i ş olacaktır.
.. K a n u n ' d a k e d e m e l i bir y a r d ı m sistemi ö n g ö r ü l e r e k , bu miktarı g ü n ü n ş a r t l a n n a c e ­
v a p v e r e c e k ş e k i l d e (5 katına kadar) a r t ı r m a y a Bakanlar K u r u l u yetkili kılınmıştır Ay­
rıca, b u y a r d ı m ı , m e m u r s t a t ü s ü n d e çalışanlar için işveren n i t e l i ğ i n d e o l a n Devlet,
işçi s t a t ü s ü n d e çatışanlar için işverenler, e m e k l i l e r için ilgili sosyal g ü v e n l i k k u r u l u ş ­
ları t a r a f ı n d a n k a r ş ı l a n m a y a başlanmıştır.
B u k a n u n ile y a r a t ı l a c a k ilave k a y n a k l a memur, işçi ve bunların e m e k l i l e r i n i n ko­
n u t a l ı m g ü c ü d e s t e k l e n m i ş olacaktır. Ayrıca, b u i m k a n ı n , k u l l a n ı m alanı 7 5 m2'yi a ş ­
m a y a n konutlar için u y g u l a n m a s ı , m e v c u t i m k a n l a r l a d a h a ç o k konut y a p ı m ı n a i m ­
k a n sağlayacaktır.
Yeni K a n u n ' l a getirilen i m k a n l a r d a n , ş u a n d a 3.208.000 işçi, m e m u r v e b u n l a r ı n
e m e k l i l e r i yararlanacaktır. K a n u n ' u n u y g u l a m a y a başladığı 1987 yılı b a ş ı n d a n itiba­
r e n b u g ü n k ü d e ğ e r l e ilk b e ş i n c i yılın s o n u n d a 2 trilyon 4 9 6 milyar lira, o n u n c u yılın
s o n u n d a 6 trilyon 187 milyar lira, o n b e ş i n c i yılın s o n u n d a ise 8 trilyon 6 4 0 milyar lira­
lık bir kaynak b i r i k m i ş o l a c a k t ı r
B ü t ü n b u n l a r d a n ayrı o l a r a k , yıllardır s ü r ü n c e m e d e k a l a n , R A l m a n y a ' d a çalışan
v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n A l m a n Yapı Tasarruf S a n d ı k l a r ı ' n d a k i birikimleri ile b u n l a r ı n k r e d i ­
l e r i n i n v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n y u r t t a e d i n e c e k l e r i konutlar için T ü r k i y e ' y e a k t a r ı l m a s ı ko­
n u s u n d a gerekli a n l a ş m a y a p ı l m ı ş o l u p , b u yıl H a z i r a n a y ı n d a n itibaren b u s i s t e m
d e işletilmeye başlanacaktır
Yurt dışında çalışan 130.000 yurttaşımızın Yapı Tasarruf S a n d ı k l a n ' n d a b u l u n a n b i ­
r i k i m l e r i n i n yaklaşık 4,5 m i l y a r D.M.'sinin T ü r k i y e ' y e transfer e d i l e c e ğ i t a h m i n e d i l ­
mektedir
TOPLU KONUT F O N U ' N D A N AÇILAN KREDİLER HAKKINDA KISA BİLGİLER
A — T o p l u K o n u t ¥ e K o n u t Ferdî K r e d i l e r i
Ferdi K r e d i n i n , k o n u t b ü y ü k l ü k l e r i n e g ö r e m i k t a n . Alıcı Payı H e s a b ı n a yatırılacak
p a r a , faizi v e g e r i ö d e m e s ü r e s i a ş a ğ ı d a k i t a b l o d a gösterilmiştir:
Konut Büyüklükleri
(Brüt m2)
1) 6 0 m2'den k ü ç ü k
(60 m2 dahil)
2) 61-80 m 2 ' y e k a d a r
(80 m2 dahil)
3) 81-100 m2'ye kadar
(100 m2 d a h i l )
4) 101-150 m2'ye kadar
(150 m2 dahil)
Kredi Miktarı
Alıcı Payı
Ortalama
Geri Ö d e m e
(TL.)
(TL.)
Faizi (%)
S ü r e s i (Yıl)
3.000.000.—
300.000.—
15
15
3.250.000.—
450.000.—
16.67
15
3.500.000.—
650.000.—
18.57
15
3.750.000.—
900.000.—
20.
15
B u kredileri k u l l a n a b i l m e k için b e l e d i y e v e i m a r planı sınırları i ç i n d e bir y ı l d a n e s k i
o l m a y a n k o n u t e d i n i l m e s i v e y a Toplu Konut A l a n ı i ç i n d e inşaat y a p a n y a p ı m c ı d a n
k o n u t satın a l ı n m a s ı g e r e k m e k t e d i r . V a t a n d a ş krediyi k u l l a n m a d a n ö n c e B a n k a d a
k o n u t u n u n b ü y ü k l ü ğ ü n e u y g u n m i k t a r d a Alıcı Payı H e s a b ı a ç t ı r m a k v e e n a z 6 ay
b e k l e m e k zorundadır.
B—Kooperatif ve Sosyal Yardımlaşma Kurumlarına Açılacak Krediler
B u k r e d i l e r i n açılması için b a ş v u r u şekli a r s a n ı n Toplu K o n u t A l a n ı i ç i n d e v e y a d ı ­
şında olmasına göre değişmektedir.
A r s a Toplu K o n u t A l a n ı i ç i n d e ise kredi b a ş v u r u s u . Y ö n e t m e l i k t e k i e s a s l a r a g ö r e
d o ğ r u d a n İdaremize, dışında ise d o ğ r u d a n B a n k a l a r a yapılmaktadır. B u kredilerin kull a n d ı r ı l a b i l m e s i için inşaat s e v i y e s i n i n e n a z % 10'a ( s u b a s m a n seviyesi) g e l m e s i
şarttır. B u krediler için, p r o g r a m l a ayrılan k a y n a k l a r d o l u n c a y a k a d a r b a ş v u r u k a b u l
edilmektedir.
K o n u t k o o p e r a t i f l e r i n i n ve s o s y a l y a r d ı m a ş m a k u r u m l a r ı n ı n o r t a k v e ü y e l e r i n e , in­
şaatlarının Toplu Konut A l a n ı i ç i n d e v e y a d ı ş ı n d a o l m a s ı h a l i n d e a ç ı l a c a k k r e d i l e r i n
m i k t a n , faizi v e geri ö d e m e s ü r e s i , a ş a ğ ı d a k i t a b l o d a g ö s t e r i l m i ş t i r :
Konut Büyüklükleri
( B r ü t m2)
1) 6 0 m2'den k ü ç ü k
(60 m^ d a h i l )
2) 61-80 m2'ye kadar
(80 m2 d a h i l )
3) 81-100 m2'ye kadar)
(100 m2 d a h i l )
4) 101-150 m2'ye kadar
(150 m2 dahil)
K r e d i Miktarı
(TL.)
Ortalama
Faizi (%)
Geri Ö d e m e
S ü r e s i (Yıl)
3.000.000.—
15
15
3.250.000.—
16.67
15
3.500j000.—
18.57
15
3.750.000.—
20
15
C — K o n u t kredileri dışında ^ n ' d a n fatırım-işletme krediler! d e werilebiimektedir.
B u krediler; k o n u t s e k t ö r ü n d e ülke ş a r t l a r ı n a u y g u n hızlı k o n u t y a p ı m ı n ı teşvik et­
mek amacıyla;
— Konut inşaatlarında kullanılan malzeme, yapı elemanı ve araçlar üreten sanayi kuruluşlanna,
— T o p l u K o n u t yapımı için k u r u l a c a k f a b r i k a v e y a ş a n t i y e d o n a n ı m ı n a ait, m a k i n a v e
t e ç h i z a t ı n t e m i n i m a k s a d ı y l a . Toplu Konut Y a p ı m c ı l a n n a , açılmaktadır.
M E H Ü E T O K U T A N I N TEBLBÛl İ L E B L Q I L I S O R U ¥ E
CEmPLm
B A Ş K A N : Sayın M a h m u t O k u t a n ' a Toplu K o n u t F o n u k a y n a k l a r ı , u y g u l a m a l a r ı ile il­
gili v e r m i ş o l d u ğ u a ç ı k l a m a l a r ı için t e ş e k k ü r e d e r i z . B e n i m rîcarri, ç o k k ı s a ve m o l a ­
r a k s o r u v a r s a , M a h m u t B e y i d i r e k t o l a r a k ilgîlendîreiii ko-nylarda o n l a r a Mn v e r e ­
ceğim. Buyurun efendim.
SO'LP^Ö—ICÂPJÜ EMEL^CUJEI^ Sayın B a ş k a n ı m ı z a s ö z verdiği için teşekkürler» Efentojim,
b e n karoy e m e k l i s i y i m . 3 0 yû H a m u S e k t ö r ü n d e çaSıştiktan s o n r a e r n e k i i o l d u m . S o ruianrn şudur:
E f e n d i m , devlet oterSîesı Sayın O k u t a n Beyefendi, Halkalımda rnisa! o l a r a k 9 0 0 hektar
a r a z i m i z var, b u r a y a 4 0 bin k o n u t y a p a c a ğ ı z dediler. B e n h a l e n î s t a n b ü r d a bir böypjk
k o o p e r a t i f e ü y e y i m . E l i m d e 1250 H e k t a r arazi var. B u k o n u t k o o p e r a t i f i n i n planları
1/25 b i n , 1/500Ö, 1/1000 ö l ç e k l i olarak belediye m e c l i s l e r i n d e onaylandı. O r a d a n ©din°
d i ğ ı m i z bilgiler ve a c i z a n e b e n d e n i z rnösbeî ilimlerle u ğ r a ş a n bir b r a n ş t a n Teknik
Önıversîte'den y e t i ş t i ğ i m için a y r ı c a b u r a d a hocalarsmiz d a var, b u g ü n k ü i m a r p l a n İarına u y g u n olarak^ A n a k e n t B e l e d i y e s i projeleri bîr hektar araziye 4 0 0 kışı hesabıyla onaylıyor.
S a y ı n Okutandın v e r m i ş o l d u ğ u bilgilere g ö r e , 9 8 0 hektar ara.ziye 4 0 b i n
.edersek bir h e k t a r a r a z i y e 2 0 0 0 k ü s u r kişi düşüyor. A c a b a bir çelişki m i v a r ? B u n u
iötfederlerse m e m n u n o l u r u m .
E f e n d i m , k o n u t l a r ı n ç o k d û ş û k e l e a l ı n m a s ı g a y e t g ü z e l bir s o n u ç . B e n d e n i z kc
p e r a t i f e üye o l d u ğ u m vakit, v e r d i ğ i m f o r m d a 6 0 m ^ l i k yer îstiyorumı dedinn„ H a l b u k i
b u g ü n k ü d u r u m d a b e n i m ö z e r i m d e hiçbir g a y r i m e n k u l y o k . En y ü k s e k d e r e c e d e n
d e v l e t e m e k l i s i y i m . 100 m^, 180=150 m^ sayın b a ş k a n ı m b e n d e n istekte bulunabilir.
6 0 m^'de karar kıldım v e d e v l e t y ö n e t i c i l e r i d e b u n u b u ş e k i l d e biçmişler, b u n u n ûze=
f i n e z a t e n vermiyorlar.
B u d u r u m d a Toplu K o n u t İ d a r e s i ' n i n y a p a c a ğ ı bir ş e y var. Kredileri m e t r e k a r e s i •
b ü y ü k inşaatlar için v e r m e s i n l e r , kessinler. G a y e t kolay bir usoL K o o p e r a t i f l e r d e i n ­
ş a etmezler, t e k t i p ü z e r i n d e n a l m ı ş o l u r u z . A c i z a n e e f e n d i m , b e n d e n i z , h e r k e s i n bir
h o b i s i var, b i z d e d e p a r a o l d u k ç a çıkar g i d e r i z yurtdışına» Bir g ü n V a r n a ' d a n geçiyo=
r y m , b u d e d i ğ i m 2 0 yıl ö n c e e f e n d i m . Bir m e r a k n e t i c e s i olarak i n ş a a t l a r ı g e z d i k .
O r a d a ö y l e g e z d i r m e z l e r y a b a n c ı l a r ı , i m k â n s ı z . B i z g e z e b i l d i k . İçeriye b a k t ı m , d ö r t
n ü f u s l u bir aile, 2 0
y e r d e oturuyor. E f e n d i m , hayret e d i l e c e k bir şey, d ö r t n ü f u s / _
S o r d u m , nasıl o l u y o r b u ? E f e n d i m , devlet b u n u b u tedar yapar, b u k a d a r verir. Faz­
l a n ü f u s ? Biz o n a f a z l a n ü f u s y a p d e m e d i k k i . . .
Yani s ö z ü g e t i r i y o r u m , d e v l e t i n b i z e
ç ü k k o n u t l a r y a p m a kararına»
E f e n d i m , ü ç ü n c ü s o r u m u z ş u : G a z e t e l e r d e o k u y o r u z , b a z e n teniar oS'^
n e ğ i n : Q ü n e y K e n t ' e d e v l e t 4 m i l y a r iiraiık k r e d i a ç t ı , aityapısının y a p ı m ı için» Bîr ha­
ber d a h a o k o y o r u m » Köy K o o p ' a 2 m i l y a r liralık k r e d i açtı, altyapıların y a p ı l m a s ı için»
B y altyapılar d e v l e t taraföndan y a p ı l a n y a r d ı m l a r o r t a k l a r a intikal e d e c e k , ger^ (
m e l i kredi ş e k l i n d e midir? Yoksa bizim bildiğimiz Türkişi, belediye yapsın, devlet yapsın
b a k ı m ı n d a n h i b e ş e k l i n d e m i d i r ? Sayın O k u t a n ' ı n b u n u d a c e v a p l a n d ı r m a s ı n ı istiyo­
rum.
Ü ç ü n c ü s ü , sayın d e v l e t otoritesi O k u t a n , en s o n u n d a t e m a s ettiler, s o n çıkan bir
k a n u n var 3 3 2 0 sayılı k a n u n , K o n u t Yardım F o n u . E m l a k K r e d i B a n k a s ı ' n a g i d i y o ­
r u m , e f e n d i m b e n devlet e m e k l i s i y i m . Toplu Konut F o n u ' n d a n y a r d ı m a l d ı m , 150 bin
liralık işte ş u n u a l a c a ğ ı m , b u n u a l a c a ğ ı m . . . B u k a n u n l a nasıl bir kredi e l d e e d e c e ­
ğ i m b e n , n e d i r b u n u n esası?
E m l a k Kredi B a n k a s ı m ü d ü r ü n ü n v e r d i ğ i c e v a p : E f e n d i m , h e n ü z bize detaylı bir
bilgi vermediler. B u işin a l t ı n d a n ç ı k a m a y a c a ğ ı z , üç b a n k a m ü d ü r ü n e s o r u n . Ş a h s e n
B a ş k a n ı m 1 O c a k 1987'den itibaren devlet b e n i m n a m ı h e s a b ı m a her ay T C E m e k l i
S a n d ı ğ ı ' n d a n aktarıp E m l a k Kredi B a n k a s ı ' n a p a r a yatırıyor e f e n d i m . 18 ay s o n r a
b e n b u r a d a n 2 m i l y o n m u , üç m i l y o n m u bir kredi a l a c a ğ ı m . A l a c a ğ ı m , a m a krediyi
v e r e n d e belli d e ğ i l , bilen d e belli d e ğ i l . Yetkili otoriteler. S a y ı n O k u t a n b u n u d a lütfe­
d e r l e r s e m e m n u n o l u r u m . Sayın B a ş k a n ı m ı z a , d i n l e y i c i l e r e t e ş e k k ü r e d e r i m e f e n ­
dim.
S O R U — M U S T A F A Y E T M Î Ş B İ R : E f e n d i m , Sayın O k u t a n ' a s o r m a k istediğim ş e y ş u :
Toplu Konut Kredisini üç b a n k a veriyor, P a m u k b a n k , A n a d o l u B a n k a s ı , E m l a k Kredi
B a n k a s ı . Üç b a n k a d a ayrı ayrı u y g u l a m a l a r oluyor. Bir k o o p e r a t i f i n üç t a n e binası
var, üç blok. Bir t a n e s i g e c i k m e d e n mütevellit h e n ü z d a h a y ü z d e 10 s e v i y e d e , öteki
iki t a n e s i b i t m i ş d u r u m d a . E m l a k K r e d i B a n k a s ı b u n u k r e d i l e n d i r m i y o r , a m a P a m u k ­
b a n k ve A n a d o l u B a n k a s ı , e ğ e r 12 Ş u b a t ' t a n evvel bir t o p l u konut alanı ilanının var­
s a , biz b u n u k r e d i l e n d i r i r i z , ö d e r i z size diyorlar k r e d i y i .
E m l a k Kredi B a n k a s ı ' n d a n y ü z d e 2 0 ' y i geçtiği için kredi t a l e p e d i y o r u z . A n c a k E m ­
lak Kredi B a n k a s ı 2 binanızı b i t i r m i ş s i n i z , o n l a r a y ü z d e 100 s e v i y e d e , ü ç ü n c ü y ü b i ­
t i r m e m i ş s i n i z , o n a v e r m e y i z derler. Kooperatifin g e n e l i n ş a a t seviyesi y ü z d e 60, b i ­
t e n binaları t e s p i t e t m e m i z m ü m k ü n olmuyor. K o o p e r a t i f i n ortakları a r a s ı n d a bir m ü ­
n a k a ş a , bir m ü n a z a r a , iki-üç aydır iş s ü r ü n c e m e d e kalmış d u r u m d a . İnşaat bekliyor.
B u k o n u kredilendirilebilir m i , k r e d i l e n d i r i l e m e z m i ? B u n u b i l e m i y o r u z . B ö y l e bir y ö ­
netmelik de elimizde yok. Teşekkür ediyorum.
S O R U — H A K K I K A L K A Y : B u g ü n k o o p e r a t i f l e r d e bir d a i r e için İ s t a n b u l ' d a a r s a payı
e n a z ı n d a n 2 m i l y o n ile 3 m i l y o n lira a r a s ı n d a d e ğ i ş m e k t e d i r . A s g a r i d a i r e fiyatları
d a 10 m i l y o n c i v a r ı n d a o l d u ğ u n a g ö r e , y ü z d e 10 s e v i y e y e g e l d i ğ i m i z d e 3 m i l y o n u n
ü s t ü n d e kooperatif ü y e s i n i n p a r a ö d e m e k m e c b u r i y e t l e r i vardır.
B u n d a n s o n r a d a t a k r i b e n 6 a y d a kredi a l m a i ş j e m l e r i sürüyor. Y ü z d e 10 s e v i y e s i ­
n e g e l d i k t e n s o n r a yaptığımız işlemler 6 ay s ü r ü y o r ki k r e d i y i a l a b i l e l i m . B u s ü r e zar­
f ı n d a ortaklar p a r a ö d e m e s i y a p a m a z l a r s a inşaatların d u r m a s ı gerekiyor. K r e d i ver­
m e işlemi y ü z d e 10 s e v i y e s i n d e olur o l m a z , ö d e m e i m k â n l a r ı olabilir m i a c a b a ? İkin­
ci s o r u m : Toplu k o n u t alanı ilan e d i l m e işlemleri k o o p e r a t i f l e r e bırakılmış d u r u m d a
b u g ü n . Bir m a h a l l e d e , S a y ı n O k u t a n ' ı n H a l k a l ı ' d a d e d i ğ i k ı s ı m l a r d a d a t o p l u k o n u t
a l a n l a n n ı ilan e t m e i ş l e m l e r i n i m a h a l l e l e r d e kooperatifler y a p m a k m e c b u r i y e t i n d e .
B u n u n için d e b e l e d i y e l e r e v e Bayındırlık B a k a n l ı ğ ı ' n a m u h a t a p olmaktadır. B i r ç o k
evrakı ikmal etmek mecburiyetindedir.
Bir m a h a l l e d e bir kooperatif b u işlemleri y a p m ı ş , k e n d i b ö l g e s i n i , k o m ş u l a r ı d a d a ­
hil o l m a k üzere t o p l u k o n u t alanı ilan ettirmiştir. İkinci kooperatif b u i ş l e m i y a p m a ­
mıştır. Yan y a n a o l m a s ı n a r a ğ m e n , biri t o p l u k o n u t a l a n ı n d a k i m u a m e l e d e n istifade
e t m e k t e d i r , d i ğ e r i e t m e m e k t e d i r . Bu i ş l e m kaldırılamaz mı? V e y a d a h a b a ş k a bir ş e k ­
le d ö n ü ş t ü r ü l e m e z mi a c a b a ?
Ü ç ü n c ü s o r u m d a : Kredi evrakları basitleştirildi d e n i l d i , b u g ü n kredi e v r a k l a r ı b a n ­
kaların istediği e v r a k l a r l a birlikte 4 0 a d e t civarındadır. B u e v r a k l a r d a h a b a s i t bir şek­
le g e t i r i l e m e z m i ? M e s e l a bir adet t a p u r u h s a t ı , p r o j e s i , t a l e p yazısı ile k r e d i verile­
m e z m i ? E s a s ı n d a ruhsatını almış, i n ş a a t ı n a b a ş l a m ı ş bir kooperatif, İ s a n b u l ' d a he­
m e n h e m e n v e r i l e n k r e d i k a d a r p a r a h a r c a m ı ş d u r u m d a d ı r . A r s a s ı n ı d a i p o t e ğ e ver­
d i ğ i n e g ö r e , b u n u n h a r i c i n d e k i evraklar, birçok e v r a k l a r a z a l t ı l a m a z m ı ? B e n i m iste­
d i k l e r i m b u kadar. Teşekkür e d e r i m .
C E V A P — M A H M U T O K U T A N : E f e n d i m , b e n s o r u l a n e n hızlı ş e k i l d e c e v a p v e r m e y e
ç a l ı ş a y ı m . Ş i m d i ö n c e l i k l e ilk suali s o r a n b e y e f e n d i n i n i s m i n i k a y d e d e m e d i m . 9 8 0
h e k t a r d e m i ş t i m , 4 0 bin k o n u t d e m i ş t i m . B u n a y u v a r l a k 1000 h e k t a r d i y e l i m . 4 0 bin
k o n u t u 1000 h e k t a r a b ö l d ü ğ ü m ü z d e hektar b a ş ı n a 4 0 k o n u t yapar. 4 0 k o n u t u d a ,
h e r k o n u t t a 5 kişinin y a ş a d ı ğ ı n ı d ü ş ü n ü r s e k 5 ile ç a r p a l ı m , 2 0 0 kişi yapar. En basit
ş e k l i y l e , d e m e k ki 1000 h e k t a r d a 2 0 0 kişinin y a ş a m a s ı söz k o n u s u d u r , H a l k a l ı ' d a .
Yani y o ğ u n l u k 3 5 0 - 4 0 0 ' e kadar, b i l i y o r s u n u z h e k t a r b a ş ı n a m ü s a a d e e d i l e b i l m e k t e ­
dir. H a l k a l ı , a z y o ğ u n bir ş e h i r olacaktır. Ö n c e l i k l e o n u b e l i r t e y i m .
İkinci s o r u l a n , altyapı kredileri yardım mıdır, borç m u d u r ? G ü n e y Kent projesini misal
verdiler. B e l e d i y e l e r e v e r d i ğ i m i z altyapı kredileri ş u a n d a İller B a n k a s ı ' n ı n ş a r t l a n n dadır. Geliştirme, Desteklem F o n u ' n d a n vermekteyiz. Bir borç niteliğindedir, faizi vardır,
g e r i ö d e n m e s i g e r e k m e k t e d i r , hibe ş e k l i n d e değildir.
Belediyeler, arsalarının altyapılarını yapıp k o o p e r a t i f l e r e s a t a r k e n , ö z e l l i k l e a r s a ­
nın k a m u l a ş k t ı r m a b e d e l i ile birlikte b u altyapı g i d e r l e r i n i t o p l a y ı p b u ş e k i l d e e l d e
e d e c e k l e r i maliyete g ö r e s a t m a k d u r u m u n d a d ı r l a r . Ü ç ü n c ü h u s u s . Konut Yardımı Ka­
n u n u ile a l â k a l ı . Kısa bir bilgi a r z e t m e y e ç a l ı ş a c a ğ ı m .
B a h s e t t i ğ i m k o n u t y a r d ı m ı , memur, işçi ve e m e k l i l e r i için y a p ı l m a k t a d ı r M e m u r l a r
için b ü t ç e d e n , m e m u r e m e k l i l e r i için E m e k l i S a n d ı ğ ı ' n d a n , işçiler ve işçi e m e k l i l e r i
için S S K ' n c a b u yapılmaktadır, devlet k e s i m i n d e , k a m u k e s i m i n d e ç a l ı ş a n l a r ı kaste­
d i y o r u m . Ö z e l k e s i m d e ç a l ı ş a n işçiler için d e işverenleri t a r a f ı n d a n S S K ' n a ö d e n ­
m e k s u r e t i y l e y a p ı l m a k t a d ı r İlki altı a y d a bu m i k t a r 3 5 0 0 lira idi, kişi b a ş ı n a . İkinci
altı a y d a 7.500 liraya çıkarılmıştır En s o n çıkacağı r a k a m 4. altı ay d a 16 b i n liradır
B u miktarı d e d i ğ i m gibi B a k a n l a r K u r u l u ' n u n b e ş m i s l i n e kadar ç ı k a r m a yetkisi vardır.
Yani 16 b i n lira 8 0 b i n liraya kadar ç ı k a b i l e c e k t i r O n d a n s o n r a 16 b i n lira o l a r a k
d e v a m e d e c e k t i r En az 10 işçi çalıştıran işyerleri her işçi için b u parayı ö d e m e k m e c ­
b u r i y e t i n d e d i r B u d a , işçilerle alâkalı yaptıkları d i ğ e r ö d e m e l e r g i b i d i r
B u paranın kullanımı ise şöyle olmaktadır: B u para, Türkiye E m l a k Kredi B a n k a s ı n d a
s ö y l e d i ğ i m g i b i faiz v e y a - d a h a y ü k s e k t e d i ğ e r y s y f i e r i e e o y ü k s e k gelir g e t i r i l e c e k
t a r z d a nemalandırılacaktır. B u n u k u l l a n m a n ı n ilk şartı k o n u t u o l m a m a s ı d ı r işçinin, m e ­
m u r u n v e m e m u r e m e k l i s i n i n . A l a c a ğ ı k o n u t u n ise k u l l a n ı m alanının net 75 m e t r e k a ­
re ve altında o l m a s ı lazımdır. Bu şartları yerine getiriyorsa bir memur, işçi v e y a e m e k ­
lisi. Toplu K o n u t İ d a r e s i ' n e b a ş v u r m a k suretiyle, ki b u n u n kullanımı ile ilgili görev,
k a n u n l a Toplu Konut İ d a r e s i ' n e verilmiştir ve y i n e k u l l a n ı m l a ilgili y ö n e t m e l i k l e r d e
çıkacaktır. İlk k u l l a n ı m 1988 yılının o r t a s ı n d a n itibaren b a ş l a y a c a k t ı r Ç ü n k ü k a n u n ­
d a 1 O c a k 1987'de b u p a r a l a r yatırılmaya b a ş l a n a c a k t ı r v e k o n u t u o l m a y a n l a r için
1.5 s e n e s o n r a , 18 ay s o n r a k u l l a n ı l m a y a b a ş l a n a b i l e c e k t i r . B u p a r a konut a l ı m ı n d a
d a k u l l a n ı l a b i l e c e ğ i g i b i , k o n u t a l m ı ş o l a n v a t a n d a ş l a r ı m ı z , m e m u r ve i ş ç i l e r i m i z c e
b u k o n u t u n b o r c u ö d e n m e s i n e d e v e y a h u t Toplu K o n u t F o n u ' n a o l a n kredi b o r c u n u
ö d e m e d e d e b u parayı k u l l a n a b i l e c e k .
Z a n n e d i y o r u m yanlış h a t ı r l a m ı y o r s a m , b u y a r d ı m ı n m ü d d e t i 15 yıldır. 15 yıl m ü d ­
d e t l e b u y a r d ı m b u m e m u r , işçi v e y a e m e k l i s i a d ı n a yapılacaktır. K u l l a n m ı ş bile o l s a ,
d i y e l i m ki üç yıl s o n r a b i r i k m i ş parasını aldı, k u l l a n d ı , üç y ı l d a n s o n r a y i n e o y a r d ı m
y a p ı l m a y a d e v a m edecektir.
B u k a n u n k ı s a c a , a n a hatlarıyla böyledir. Detay, d e d i ğ i m gibi y ö n e t m e l i k çıkacaktır
b u k o n u d a . O y ö n e t m e l i k t e d i ğ e r d e t a y l a r belirlenecektir, özellikle k u l l a n ı m l a ilgili.
S a y ı n M u s t a f a Y e t m i ş b i r ' i n bir k o o p e r a t i f i n üç b l o k u n u n ikisi b i t m i ş , birisi için k r e d i
a ç ı l m a s ı söz k o n u s u , y ü z d e 10'a g e l m i ş o da» Tabiî b u r a d a k i t e r e d d ü t , b u kooperatif
t o p l u k o n u t alanı d ı ş m d a y s a y ü z d e 2 0 s e v i y e y e g e l d i ğ i n d e i n ş a a t ı , kredi a ç ı y o r u z ,
E m l a k Kredi Bankası kanalıyla. Eğer t o p l u konut alanı ilan e d i l m i ş s e arsası, yani t o p l u
k o n u t kooperatifi ise, o t a k d i r d e y ü z d e 10'da d a açılıyor. B e n isterseniz, b u s p e s i f i k
bir k o n u . B u r a d a k i t ü m misafirleri b u n u n l a m e ş g u l e t m e y e y i m , o n u b i l a h a r e k e n d i s i
ile k o n u ş a l ı m ve ç ö z ü m y o l u n u k e n d i s i n e s ö y l e y e l i m .
S a y ı n H a k k ı Kaltay, y ü z d e 10 s e v i y e s i n e gelir g e l m e z kredi a ç ı l a m a z m ı , der. İş­
l e m l e r i n , evrakların ç o k f a z l a o l d u ğ u n d a n şikâyetçidir. Ş i m d i , k o n u ş m a m d a d a b u
e v r a k l a r e l d e o l a n i m k â n l a r ç e r ç e v e s i n d e a s g a r i y e indirilmiştir, d e d i m . Tabii ki b i r a z
e v v e l b a h s e t t i ğ i m gibi iyi ş e h i r p a r ç a l a r ı , iyi bir ş e h i r s e l g e l i ş m e t a s a v v u r e d i y o r s a k ,
i m a r planları ö n c e l i k l e ele alınmalıdır. B u imar p r o j e l e r i n e , p r o j e l e r i n u y m a s ı esastır.
İ m a r p l a n l a r ı n a u y m a y a n p r o j e l e r e biz kredi a ç a r s a k b u n u n ç o k çeşitli s a k ı n c a l a r ı
vardır.
Y a n i , i s t e n e n evraklar, ş u n u rahatlıkla s ö y l e y e b i l i r i m v e ö z e l l i k l e b u n u b ü t ü n a r k a ­
d a ş l a r l a tartışabiliriz rahatlıkla, i s t e n e n evrakların h e p s i belli bir s e b e b e müstenittir.
B u n l a r d a n fedakârlık y a p ı l m a s ı bazı sıkıntılar g e t i r e c e ğ i i ç i n , ş u a n d a b u e v r a k l a r ı n
d a h a aza indirilmesi bizim tarafımızdan m ü m k ü n görünmemektedir.
B i r t a k ı m sıkıntılar vardır. Tabii ki b e l e d i y e l e r i n k e n d i l e r i n e g ö r e i m k â n l a n var, b e l e ­
diyelerden gelen ruhsatlar bazen imar planlanna maalesef uymamaktadır. Bu tür sı­
kıntılar s e b e b i y l e biz projeleri d e i m a r planı b a z ı n d a i n c e l e m e k z o r u n d a y ı z m a a l e ­
sef.
D i ğ e r bir h u s u s , Sayın H a k k ı Kaltay'ın t e m a s ettiği t o p l u k o n u t alanları ile ilgilidir.
Toply k o n u t a l a n l a n n ı n ilanı, ki 2 9 8 5 sayılı k a n u n , valiliklerin yetkisidir. Biz b u n u n kıs-
taslarını belirlemişizdir ve d e m i ş i z d i r k i , işte t o p l u konut a l a n ilan e d i l e c e k s e şu kıs­
t a s l a r a , kriterlere u y u l m a s ı g e r e k m e k t e d i r . Valilik d e b u n a g ö r e ilan etmektedir.
Toplu k o n u t alanı m e v h u m u n u n - b u yeni m e v h u m d u r - b u n u n m e v c u d i y e t i n i n e n
ö n e m l i s e b e b i , biraz evvel s ö y l e d i ğ i m g i b i , b u g ü n e kadar belki çol layıkı v e ç h i l e b u
noktaya gelinememiştir onu d a söyleyeyim, yani toplu konut uygulamasında halen
t o p l u konut a l a n ı n d a b e k l e y e n f a y d a y a t a m ulaşılmıştır d i y e m e m . Ç ü n k ü g e ç m i ş t e n
aldığımız birtakım kooperatifler var, bunların inşaatları var, başlamış. Yani 2 0 0 bin yakın
k o n u t u n b a ş l a m ı ş bir i n ş a a t ı , y a p ı l m ı ş bir projesi vardı. B u n l a r ı b i t i r m e k z o r u n d a y ­
dık.
B u s e b e p l e yeni t o p l u k o n u t a l a n l a r ı n ı n i h d a s ı , b u a r a d a m ü k e m m e l p r o j e l e r i n g e ­
l i ş t i r i l m e s i biraz d a h a z a m a n i ç i n d e o l a c a k t ı r Ve t o p l u k o n u t a l a n ı n d a n e s a s budur,
b e k l e d i ğ i m i z f a y d a b u d u r İ n a n ı y o r u m k i , bu yıl ve ö n ü m ü z d e k i yıl b u f a y d a y ı d a h a
net o l a r a k g ö r m e m i z , h e p i m i z i n g ö r m e s i m ü m k ü n o l a c a k t ı r
R u h s a t yeterli o l m a z mı? R u h s a t , d e d i ğ i m i z gibi imar p l a n ı n a u y m a y a n bir projeye
r u h s a t verilirse, biz bir y e r d e m e c b u r u z , b i r ç o k a ç ı d a n b u n a m e c b u r u z . Ç ü n k ü i m a r
p l a n ı n a u y m a y a n bir i n ş a a t a r u h s a t v e r i l m i ş diye birçok ö r n e k l e r i v a r B i r b a ş k a kişi
g e l i p b u inşaatları ç o k rahatlıkla d u r d u r a b i l i r B i z i m Toplu Konut F o n u ' n d a n v e r d i ğ i ­
m i z kredi tıkanır B u n u n g e r i d ö n ü ş ü m ü m k ü n o l m a z , inşaat i l e r l e m e z . Yani b i r ç o k
s a k ı n c a l a r ı v a r O n u n için m u t l a k a i m a r p l a n ı n a , projelerin u y m a s ı l a z ı m . E f e n d i m ,
kısaca cevaplandırabildim, herhalde. Teşekkür ederim.
III. T E B L İ Ğ
BANKACİLİK KESİMİNİN KONUT ALANINDAKİ
FAALİYETLERİ
Erol KICIMAN*
S a y ı n B a ş k a n , d e ğ e r l i dinleyiciler, sayın basın m e n s u p l a r ı . . . . B e n g ö r ü ş l e r i m e yer
v e r m e d e n evvel b a n k a ile ilgili t e n k i t l e r d e b u l u n a n a r k a d a ş l a r ı m ı z a kısa kısa c e v a p
v e r m e k istiyorum.
Bir e m e k l i ö ğ r e t m e n d i n l e y i c i m i z , inşaatlarının b i t m e s i n e r a ğ m e n f e r d i m ü n a s e ­
b e t e g e ç e m e m e k t e n ş i k â y e t ç i . H e p i n i z i n bildiği g i b i , kooperatifler, k o n u t e d i n m e k is­
t e y e n kişilerin bir a r a y a g e l e r e k k u r d u k l a r ı birliklerdir, T ü r k T i c a r e t K a n u n u ' n a t a b i ­
dir. T i c a r e t B a k a n l ı ğ ı ' n ı n , S a n a y i B a k a n l ı ğ ı ' n ı n kontrol v e d e n e t i m i altındadır. H e r yıl
g e n e ! k u r u l l a n n ı y a p a r l a r v e yöneticilerini seçerler.
B a ş l a n g ı ç t a k r e d i n i n m u h a t a b ı kooperatiflerdir. B a n k a ile s ö z l e ş m e y i k o o p e r a t i f l e r
yaparlar. B u s a f h a d a biz ü y e l e r l e m u h a t a p değiliz. A n c a k i n ş a a t b i t t i k t e n , borç b a k i ­
y e s i o r t a y a çıktıktan s o n r a kooperatif y ö n e t i m k u r u l u b u b o r c u n o r t a k l a r a tevziini b i ­
z e bildirir ve biz b u n d a n s o n r a o r t a k l a r l a tek tek s ö z l e ş m e yapar, t a p u y a tescil ettiri­
riz. B u s a f h a d a n s o n r a o r t a k l a r b a n k a n ı n muhatabıdır.
S a y ı n B a ş k a n , üye o l d u ğ u k o o p e r a t i f t e n şikâyetçi. Kendisi d e ş u a n d a b a ş k a n m ı ş .
A m a b u g ü n k ü h u k u k s i s t e m i m i z i ç e r i s i n d e b i z i m kooperatif y ö n e t i m k u r u l u n u n y e r i ­
n e g e ç m e m i z m ü m k ü n değildir. Y a p a b i l e c e k l e r i şey, yıllık g e n e l k u r u l l a n n d a k e n d i
dileklerine uygun tarzda hareket edebilecek yeni yönetim kurulunu oluşturmaktır.
K o n u t y a r d ı m u l e ilgili o l a r a k ş u b e l e r i m i z d e n yeterli bilgi v e r i l m e d i ğ i n d e n yakınıldı,
d o ğ r u d u r . B u k o n u ç o k yenidir. H e n ü z d a h a b i r i k i m s a f h a s ı n d a d ı r ş u a n d a , k u l l a n ı m
s a f h a s ı n a g e l i n m e m i ş t i r , a s g a r i b e k l e m e s ü r e s i , Sayın O k u t a n ' ı n d a açıkladığı g i b i
18 aydır. B u k o n u d a Toplu K o n u t Fonu U y g u l a m a Y ö n e t m e l i ğ i hazırlanıyor, b u y ö n e t ­
m e l i k t e n s o n r a biz d e t a b i i ki k u l l a n ı m d a n ç o k evvel ş u b e l e r i m i z e g e r e k l i d u y u r u y u
yapacağız.
Y i n e bir d i n l e y i c i m i z , b e l g e l e r i n ç o k l u ğ u n d a n y a k ı n d ı . L ü z u m s u z g ö r d ü ğ ü b e l g e ­
leri b i z e b i l d i r s i n , ü z e r i n d e i n c e l e m e y a p a l ı m . Yalnız b u r a d a ifade e d i l d i ğ i gibi s a d e ­
c e t a p u s e n e d i , r u h s a t , p r o j e ile işe g i r m e m i z m ü m k ü n d e ğ i l . E v v e l a b i r a z evvel işa­
ret ettik, kooperatif k u r u l m u ş m u d u r ? Kooperatifi k i m l e r teşkil e d e c e k t i r ? Yetkili y ö ­
n e t i m k u r u l u k i m l e r d i r ? Yetkileri nelerdir?
B u r a d a üç t ü r b e l g e i s t i y o r u z . B i r i n c i s i , kooperatifin t e ş k i l i n e ait belgeler, i k i n c i s i ,
b i n a v e i n ş a a t l a ilgili b e l g e l e r ve ü ç ü n c ü s ü , b u kooperatifi t e ş k i l e d e n ü y e l e r l e ilgili
b i l g i l e r i istiyoruz. K i m l e r k r e d i alacaktır? M e s e l a k ü ç ü k bir şey, v a z g e ç e b i l i r i z d i y e * Erol Kıcıman. 1937 yılında Konya-Ermenek'te
doğdu. 1959 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi maliye ve
iktisat bölümünü bitirdi. 1960 yılında Emlak Kredi Bankası'na müfettiş yardımcısı olarak girdi; daha sonra
sırasıyla müfettişlik, İstanbul-Çemberlitaş
Şubesi müdür yardımcılığı ve İstanbul Beşiktaş Şubesi mü­
dürlüğü görevlerinde bulundu. 1979 yılında Teftiş Kurulu Başkanlığı'na,
1983 ytlında yönetim
kurulu
üyeliğine atanan Kıcıman, Emlak Kredi Bankası Genel Müdürlüğü'ne kısa bir süre vekâlet ettikten son­
ra 1984 yılında bu göreve asaleten atandı.
c e ğ i m i z bir ş e y d e n s ö z e d e y i m : Ü y e l e r i n i s i m l e r i n i b i l d i r m e z s e , birtakım hayali kişi­
ler ü z e r i n e k r e d i çıkar. A m a d e ğ e r l i d i n l e y i c i m i z h a k i k a t e n g e r e k s i z o l d u ğ u n a i n a n d ı ­
ğı b e l g e l e r v a r s a b u n u d a tartışalım, kişisel o l a r a k t a r t ı ş a l ı m , k a l d ı r m a y a ç a l ı ş a l ı m .
G e n e bir d i n l e y i c i m i z i n yakındığı ç o k özel bir olay. Kooperatif inşaatlarının bir kıs­
m ı b i t m i ş , b i t m i ş o l d u ğ u için kredi verilemiyor, a n c a k bir g r u p ise s i t ü a s y o n s e v i y e s i ­
n i n a l t ı n d a o l d u ğ u için kredi verilemiyor. Z a n n e d i y o r u m , b a n k a l a r a r a s ı n d a k i y o r u m
f a r k ı . Bazı b a n k a l a r bir b ü t ü n o l a r a k a l m ı ş , b a n k a m ı z ise biten b i n a l a n ayrı t u t m u ş .
B u , k e n d i n e has bir olaydır, öze! bir olaydır. A y r ı c a ele alabiliriz.
B e n b u g ü n ü n i l e r l e m i ş s a a t i n d e sizleri f a z l a s ı k m a m a k i ç i n , T ü r k i y e ' d e k o n u t so­
r u n u ile ilgili g e l i ş m e l e r e işaret e t t i k t e n s o n r a b a n k a m ı z ı n b u a l a n d a k i y e r i n e t e m a s
e d e c e ğ i m v e d a h a s o n r a d a T ü r k i y e b a n k a c ı l ı ğ ı n ı n , s a d e c e E m l a k K r e d i B a n k a s ı de­
ğ i l , T ü r k i y e b a n k a l a n ne yapabilir, o n u n ü z e r i n d e kısa bir g ö r ü ş ü m ü a r z e d e c e ğ i m .
S a y ı n b a ş k a n d a , diğer b i r t a k ı m k o n u ş m a c ı l a r ı m ı z d a bir k o n u ü z e r i n d e durdular.
K o n u t s o r u n u 1 9 5 0 ' l e r d e n s o n r a o r t a y a çıkan bir olaydır. Hızlı n ü f u s artışı v e b u n u n
d a ö t e s i n d e hızlı k e n t l e ş m e s o r u n u n kaynağıdır.
Ü l k e m i z d e , hızlı n ü f u s artışı ve s a n a y i l e ş m e y e paralel olarak, kırsal a l a n l a r d a n kent­
l e r e y ö n e l e n a k ı n l a " k o n u t * ' , 19501i y ı l l a r d a n i t i b a r e n ö n e m l i bir s o r u n o l m a y a b a ş ­
l a m ı ş ve ağırlığını g i d e r e k arttırmıştır.
S o r u n u n ç ö z ü m ü n ü g ü ç l e ş t i r e n n e d e n l e r i ve ö n e r i l e r i m i z i özetle ş ö y l e b e l i r l e y e b i ­
liriz:
B i l i n d i ğ i üzere, ü l k e m i z d e % 2,5 n ü f u s artış hızının yanı sıra, planlı d ö n e m d e kent­
l e ş m e hızı % 6 d o l a y l a r ı n d a o l m u ş , b u n u n d o ğ a l s o n u c u o l a r a k kentsel k o n u t ihtiya­
cı b ü y ü k artışlar göstermiştir.
Ü l k e m i z d e k e n t l e ş m e o l g u s u v e kentlerde n ü f u s y o ğ u n l a ş m a s ı s o n birkaç y ı l d a ya­
v a ş l a m a s ı n a karşın e t k i n l i ğ i n i s ü r d ü r m e k t e d i r . 1980 n ü f u s s a y ı m ı n a g ö r e , n ü f u s u n
% 4 6 ' s ı , 1 9 8 5 s a y ı m ı n a g ö r e ise % 5 2 ' s i kentsel a l a n l a r d a y a ş a m a k t a o l u p , ikibin y ı ­
l ı n d a n ü f u s u n % 7 0 ' i n i n kentsel a l a n l a r d a y a ş a y a c a ğ ı t a h m i n e d i l m e k t e d i r . B u d u ­
r u m d a , b u g ü n d a h a ç o k belirli b ü y ü k k e n t l e r i m i z i i l g i l e n d i r e n konut s o r u n u , s o n r a k i
y ı l l a r d a t ü m y u r d u etkileyecektir.
Planlı k a l k ı n m a y a b a ş l a n ı l a n 1963 y ı l ı n d a n b e r i g e r e k s i n m e d u y u l a n k o n u t sayısı
h e r yıl için belirlenmiştir. A n c a k , y a s a l p i y a s a d a üretilen k o n u t sayısı d ö r t p l a n d ö n e ­
m i n d e d e g e r e k s i n m e n i n g e r i s i n d e kalmış, k o n u t açığı sağhksız g e c e k o n d u l a r l a ka­
patılmıştır. E s a s e n yıllık k o n u t ihtiyacı 3 0 0 - 3 5 0 b i n k o n u t i k e n , ü r e t i l e n k o n u t sayısı
yıllık 100-120 bin c i v a r ı n d a g e r ç e k l e ş m i ş t i r , g e l e n e k s e l ü r e t i m s i s t e m i n i n h a l e n g e ­
ç e r l i l i ğ i n i s ü r d ü r m e s i , vasıfsız i ş g ü c ü ile ü r e t i m y a p ı l m a s ı , ç a ğ d a ş i n ş a a t t e k n o l o j i l e ­
r i n i n y a y g ı n l a ş t ı r ı l a m a m a s ı , f i n a n s m a n yetersizlikleri b u o l u m s u z l u ğ u n b a ş l ı c a n e ­
d e n l e r i olmuşlardır.
A y r ı c a , planlı k a l k ı n m a d ö n e m i n i n ilk p e r i y o t l a r ı n d a k o n u t yatırımları s a b i t s e r m a ­
y e yatırımı y ö n ü n d e n v e r i m l i sayılmamışlardır. O y s a , k o n u t s e k t ö r ü h e m i n ş a a t s e k ­
t ö r ü n ü n , h e m d e g e n e l e k o n o m i n i n itici s e k t ö r ü d u r u m u n d a d ı r . P i y a s a d a y a k l a ş ı k
3 0 0 s a n a y i dalı v e b u n a bağlı ü r e t i m s ö z k o n u s u o l u p , i s t i h d a m a katkısı d a b ü y ü k t ü r .
K o n u t ü r e t i m i n d e ö n e m l i bir yeri o l a n ' ' a r s a " , ü l k e m i z d e k o n u t s o r u n u k a d a r ö n e m
taşımaktadır.
E k o n o m i k b ü y ü m e , e n f l a s y o n , hızlı n ü f u s artışı v e k e n t l e ş m e y e karşılık k u l l a n ı m a
s u n u l a n kent arsalarının g i d e r e k kıtlaşması ve a r s a ü r e t i m i n i n yavaşlığı, kentiçi ve
y a k ı n ç e v r e s i n i n hızla d e ğ e r k a z a n m a s ı n a ve a r s a fiyatlarının a r t m a s ı n a n e d e n olmaktadır. Bu d u r u m , a r s a alımı ve k u l l a n ı l m a d a n s a k l a n m a s ı n ı ö z e n d i r m e k t e ve kısır
bir d ö n g ü y ü o l u ş t u r m a k t a d ı r
S o n yıllarda arsa d e ğ e r l e r i k o n u t d e ğ e r l e r i n e y a k l a ş m ı ş , ü r e t k e n l i k t e n y o k s u n b u
t ü r d e ğ e r artışları konut d s ğ e r l e r i n i d e o l a ğ a n ü s t ü b o y u t l a r a ulaştırmıştır.
B u g e l i ş i m , dar ve orta gelirli g r u p l a r ı n yasal p i y a s a d a n konut e d i n m e s i n i e n g e l ­
l e r k e n , kira fiyatlarının d a o l a ğ a n ü s t ü m e b l a ğ l a r a u l a ş m a s ı n a n e d e n olmuştur.
G e r e k yasal p i y a s a d a n k o n u t a r z ı n d a k i yetersizlik, g e r e k s e fiyatlardaki aşırı artış­
lar d a r ¥ 6 sabit gelirlileri k a ç a k y a p ı l a ş m a y a y ö n e l t m i ş , b u n u n s o n u c u kent ç e v r e l e r i ­
ni s a r a n alt yapışız g e c e k o n d u k u ş a k l a r ı olmuştur.
D o ğ u r d u ğ u sonuçlar b a k ı m ı n d a n arsa, konut y a n ı n d a ö n e m l i bir s o r u n o l u ş t u r m a k ­
t a , sağlıklı bir k e n t l e ş m e için ş e h i r l e r i n ç e v r e l e r i n d e altyapısı t a m a m l a n m ı ş yeni ko­
n u t a l a n l a n n ı n , arsaların ü r e t i m i z o r u n l u b u l u n m a k t a d ı r .
B u k o n u d a yerel y ö n e t i m l e r e ö n e m l i görevler d ü ş t ü ğ ü g i b i . Toplu Konut F o n u ' n d a n
b e l i r l i bir m i k t a n n her yıl b u a m a ç için ayrılarak k u l l a n ı l m a s ı d a s o r u n u n ç ö z ü m ü n e
k a t k ı d a bulunabilecektir.
G e ç m i ş d ö n e m l e r d e k o n u t ü r e t i m s e k t ö r ü n d e e t k i n l i k t a m a m e n özel k e s i m i n ü z e ­
r i n d e kalmıştır. A n c a k , özel k e s i m ü r e t i m d e d o ğ a l o l a r a k kâr a m a c ı g ü t m e k t e ve y a p s a t d ü z e n i içerisinde, alt yapısı hazır kentiçi arsaları ü z e r i n d e , k ü ç ü k b i r i m ö l ç e k l i
k o n u t ü r e t i m i n d e b u l u n m a k t a d ı r . B u o l g u s o n u c u üretilen konutlar, d a r v e s a b i t gelir­
lilerin t a s a r r u f ve alım g ü ç l e r i n i n ü z e r i n e ç ı k t ı ğ ı n d a n , s ö z k o n u s u k o n u t l a r d a h a ç o k
ü s t g e l i r g r u p l a n n a h i t a p etmektedirler.
D i ğ e r y a n d a n , yap-sat d ü z e n i n d e kent i ç i n d e ü r e t i m , b ü y ü k kentlerde s ı k ı ş m a y a ,
ç e v r e d ü z e n i n d e n y o k s u n y a p ı l a ş m a y a ve ç e v r e kirliliğine n e d e n olmaktadır.
B u d u r u m , kâr a m a c ı g ü t m e y e n , ç o k s a y ı d a v e u c u z k o n u t ü r e t i m i n i g e r ç e k l e ş t i r e b i l e n kooperatifler eliyle ü r e t i m i n ö z e n d i r i l m e s i n i g e r e k t i r m i ş ve planlı d ö n e m d e b u n a
y ö n e l i k ö n l e m l e r e d e yer verilmiştir.
A n c a k bir y a n d a n , b u g ü n e kadar kooperatifler aracılığıyla üretilen konut sayısı t o p ­
l a m k o n u t üretimi i ç e r i s i n d e d o y u r u c u m i k t a r l a r a u l a ş a m a m ı ş , a n c a k d ü ş ü k bir y ü z ­
d e ( % 5-10) o l u ş t u r a b i l m i ş , d i ğ e r y a n d a n u c u z , fakat ç o ğ u n l u k l a d ü ş ü k kaliteli, çev­
re d ü z e n l e m e s i n d e n y o k s u n k o n u t l a r o r t a y a çıkmıştır.
E s a s e n b u g ü n k ü b o y u t l a r ı y l a k o n u t s o r u n u n u n ç ö z ü m ü n d e en g e ç e r l i y o l l a r d a n
b i r i , t o p l u k o n u t ü r e t i m i n i n i m k â n l a r ı n elverdiği ö l ç ü d e ö z e n d i r i l m e s i v e b u n u s a ğ l a ­
y a c a k önlemlerin alınmasıdır
B u k o n u d a yerel y ö n e t i m l e r i n şehir p l a n l a n n d a kent ç e v r e l e r i n d e b e l i r l e y e c e k l e r i
y e n i k o n u t a l a n l a n n d a altyapıları k e n d i l e r i n c e v e y a devlet d e s t e ğ i ile t a m a m l a n m a -
mış arsaları k o n u t k o o p e r a t i f l e r i n e d ü ş ü k b e d e l l e r l e , ç e v r e d ü z e n l e m e s i n i n y a p ı l m a ­
sı v e belirli k a l i t e d e k o n u t üretimi k o ş u l u y l a t a h s i s e t m e l e r i , sağlıklı k o n u t l a r ı n , kısa
s ü r e d e , d ü ş ü k fiyatla v e ç o k s a y ı d a ü r e t i l m e l e r i n i s a ğ l a y a c a k t ı r
K o o p e r a t i f l e r i n devlet ve yerel y ö n e t i m l e r c e d e s t e k l e n m e s i s a ğ l a n ı r k e n , g e l i ş i m l e ­
rinin d e n e t l e n m e s i d e yararlı o l a c a k t ı r
D i ğ e r y a n d a n , ç a ğ d a ş y a p ı m t e k n o l o j i s i n e , b ü y ü k ö l ç ü k l i konut ü r e t i m p l a n v e i m ­
k â n l a r ı n a s a h i p i n ş a a t şirketlerine yatırım i n d i r i m l e r i , vergi iadeleri ve v e r g i i n d i r i m l e ­
ri yollarıyla d e s t e k ve teşvikler s a ğ l a n m a s ı d a t o p l u konut ü r e t i m i n d e ö n e m l i bir artış
sağlayabilecektir
1980'li yıllara k a d a r " k o n u t u n f i n a n s m a n ı " d a s o r u n u n ç ö z ü m ü a ç ı s ı n d a n ö n e m l i
bir d a r b o ğ a z o l u ş t u r m u ş t u r B u d ö n e m l e r d e g e r ç e k l e ş t i r i l e n konut yatırımlarının b ü ­
y ü k kısmı ( % 95) kişiler v e m ü t e ş e b b i s l e r c e f i n a n s e e d i l m i ş , bankacılık s i s t e m i n d e n
a l ı n a n k r e d i l e r i n payı % 2 ' y i g e ç m e m i ş t i r
G e ç m i ş d ö n e m l e r d e f i n a n s m a n s o r u n u n a ç ö z ü m arayışları içerisinde p l a n l a r d a çe­
şitli ö n l e m l e r e yer v e r i l m e y e çalışılmışsa d a , k o n u y a ilk ö n e m l i y a k l a ş ı m 1981 yılında
y ü r ü r l ü ğ e g i r e n 2 4 8 7 sayılı
kanundur
A n c a k , s ö z k o n u s u k a n u n ile k u r u l a n f o n , b ü t ç e kaynaklı o l d u ğ u için u y g u l a m a ­
d a n b e k l e n e n s o n u ç a l ı n a m a m ı ş , b u n e d e n l e 1984 yılında çıkarılan 2 9 8 5 Sayılı Top­
lu K o n u t K a n u n u ile 2 4 8 7 Sayılı K a n u n y ü r ü r l ü k t e n kaldınimış ve b ü t ç e dışı k a y n a k ­
l a r d a n teşkil e d i l m i ş o l a n " T o p l u K o n u t F o n u " k u r u l m u ş t u r
B i l i n d i ğ i ü z e r e , " f o n " d a n a ç ı l a c a k kredilerin k u l l a n d ı n i m a s ı n d a bankacılık k e s i m i
d e v r e y e katılmıştır
K o n u t s o r u n u n a ç ö z ü m arayışları i ç e r i s i n d e d e v l e t ç e getirilen e n g e r ç e k ç i y a k l a ­
ş ı m , ş ü p h e s i z " T o p l u Konut F o n u " n u n k u r u l u ş u o l m u ş t u r K u r u l u ş u n d a n b u y a n a g e ­
ç e n 2 y ı l d a n kısa s ü r e i ç e r i s i n d e F o n ' d a b ü y ü k bir k a y n a k t o p l a n m ı ş v e b u n u n k o n u t
üretimine aktarılması gerçekleştirilmiştir
D i ğ e r y a n d a n , s o r u n u n ç ö z ü m ü ç a l ı ş m a l a r ı i ç e r i ğ i n d e " 5 . B e ş Yıllık K a l k ı n m a Pla­
nı D e s t e k Ç a l ı ş m a l a r ı " n d a konut s e k t ö r ü ile ilgili o l a r a k y e n i h e d e f v e ilkeler b e l i r l e n ­
miş olup, bunlar;
— K o n u t p i y a s a s ı n d a potansiyel a r z e d e n b ü t ü n u n s u r l a r ı n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i y a n ı n ­
d a k o n u t s e k t ö r ü n ü n e k o n o m i y i c a n l a n d ı r ı c ı v e i s t i h d m a m yaratıcı ö z e l l i ğ i n d e n d e
a z a m i f a y d a n ı n t e m i n e d i l e b i l m e s i i ç i n , ihtiyaç s a h i p l e r i b a n k a l a r s i s t e m i aracılığıyla
t a s a r r u f a y ö n l e n d i r i l e c e k t i r B u a m a ç l a kooperatif, t o p l u k o n u t , m ü t e a h h i t v e ferdi in­
ş a a t s i s t e m l e r i n e g ö r e farklı k r e d i l e n d i r m e şartları geliştirilerek, b u ş a r t l a r y a p ı c ı ve
alıcıların d u r u m l a r ı n a u y g u n ş e k i l d e ç e ş i t l e n d i r i l e c e k t i r
Toplu K o n u t F o n u ; b a n k a s i s t e m i y o l u y l a k o n u t a y ö n l e n d i r i l e c e k k a y n a k l a r ı n d e s ­
t e k l e n m e s i v e kredilerin faiz, v a d e ve m i k t a r b a k ı m ı n d a n alıcılar için m a k u l s e v i y e ­
lerde tutulmasını temin edecek tarzda kullanılacaktır
— B a n k a c ı l ı k s i s t e m i k a y n a k l a r ı n d a n k o n u t kredisi v e r i l m e s i t e ş v i k e d i l e c e k , y a p ı
t a s a r r u f u h e s a p l a r ı o r t a ve alt gelir g r u p l a r ı n ı n t a s a r r u f e ğ i l i m i n i arttırıcı t e ş v i k u n s u r ­
larıyla d e s t e k l e n e c e k , konut kredilerinin kullanıcılara olan g e r ç e k maliyeti u y g u l a m a d a
d i k k a t l e i z l e n e r e k , kredi m a l i y e t i n i artırıcı kesintiler t a s a n uf s a h i b i l e h i n e d ü z e n l e n e ­
cektir, şeklindedir.
Bankacılık s i s t e m i n i n k o n u t s e k t ö r ü n d e etkinlik s a ğ l a m a s ı yıllar itibarıyla t a s a r ı m ­
d a yer almış, a n c a k f i i l e n u y g u l a m a 2 9 8 5 Sayılı Toplu Konut K a n u n u ile birlikte bir
ö l ç ü d e gerçekleşmiştir.
B e ş i n c i B e ş Yıllık K a l k ı n m a Planı D e s t e k l e m e Ç a l ı ş m a l a r ı ' n d a d a b e l i r t i l d i ğ i ü z e ­
re, bankacılık s i s t e m i n i n k e n d i kaynakları ile k o n u t p i y a s a s ı n d a g ö r e v a l m a s ı , f i n a n s ­
m a n s o r u n u n u n ç ö z ü m ü n d e Toplu Konut F o n u kaynakları y a n ı n d a ö n e m l i bir d e s t e k
o l a c a k ve s e k t ö r ü n c a n l a n m a s ı n ı hızlandıracaktır.
A y r ı c a bankalar, k o n u t s e k t ö r ü n d e b ü y ü k ö l ç e k l i ü r e t i m y a p a n özel ş i r k e t v e y a k u ­
r u l u ş l a r a o r t a k o l m a k y o l u y l a konut ü r e t i m i n e d e katkıda bulunabilirler. B u ç e r ç e v e ­
d e , b ü y ü k ş e h i r l e r d e kentiçi a r s a l a r ı n b u g ü n e k a d a r y a p ı l a ş m ı ş o l m a s ı n e d e n i y l e ş e ­
hir m e r k e z l e r i n d e ü r e t i m söz k o n u s u o l a m a y a c a ğ ı n a g ö r e b a n k a l a r a n c a k b ü y ü k ş e ­
h i r l e r i n ç e v r e l e r i n d e k o n u t ü r e t i m i n e gidebileceklerdir. Fakat altyapı m a l i y e t l e r i y a ­
n ı n d a b a n k a l a n n k a y n a k m a l i y e t l e r i n i n d e y ü k s e k l i ğ i ve sosyal konut ü r e t i m i n d e kâr
marjının d ü ş ü k l ü ğ ü b a n k a l a r ı caydırıcı etkenler olacaktır.
Bankacılık s i s t e m i n i n k o n u t s e k t ö r ü n d e etkinlik s a ğ l a y a b i l m e s i , k i ş i l e r i n , t o p l u ko­
n u t k u r u l u ş l a r ı v e k o o p e r a t i f l e r ile yatırımcıların f i n a n s m a n a ç ı s ı n d a n d a h a g e n i ş i m ­
k â n l a r a k a v u ş t u r a b i l m e l e r i a m a c ı y l a s e k t ö r e d o ğ r u d a n d ü ş ü k faizli k r e d i a ç a b i l m e ­
leri ve t o p l u k o n u t ü r e t i m i n e katkıda b u l u n a b i l m e l e r i için;
— B a n k a l a r ı n s e k t ö r d e b e l i r t t i ğ i m i z a l a n l a r a kredi a ç a b i l m e l e r i n i özel d u r u m l a r d ı ­
ş ı n d a e n g e l l e y e n B a n k a l a r K a n u n u ' n u n 50. m a d d e s i n i n y ü r ü r l ü k t e n k a l d ı r ı l m a s ı ,
— B a n k a l a r kâr s a ğ l a y a m a d ı k l a r ı s ü r e c e b u tür k r e d i i ş l e m l e r i n e g i r e m e y e c e k l e ­
r i n d e n , d e v l e t ç e kendilerine, d ü ş ü k faizli kredi ile cari ticari faiz a r a s ı n d a k i farkın s ü b ­
vansiyon olarak ö d e n m e s i ,
— Kent ç e v r e l e r i n d e altyapısı belediyeler v e y a d e v l e t ç e y a p ı l m ı ş a r s a l a r ı n d ü ş ü k
bedelle tahsisi, zorunlu bulunmaktadır.
B i l i n d i ğ i gibi konut s e k t ö r ü n d e etkinlik a ç ı s ı n d a n B a n k a m ı z özel bir y e r e v e u z u n
bir m a z i y e s a h i p o l u p , k e n d i k a y n a k l a r ı n d a n k o n u t a y ö n e l i k kredi a ç a n v e k o n u t ü r e ­
t e r e k kredili o l a r a k s a t a n t e k bankadır.
A n c a k , 8.5.1987 g ü n l ü R e s m i Gazete'de y a y ı m l a n a n Bakanlar K u r u l u ' n u n 26.4.1987
g ü n l ü kararı ile, 3182 Sayılı B a n k a l a r K a n u n u ' n u n 50. m a d d e s i n i n 3 3 3 2 Sayılı Ka­
n u n l a d e ğ i ş i k 6. f ı k r a s ı n a g ö r e A n a d o l u B a n k a s ı g a y r i m e n k u l l e r ü z e r i n d e i ş l e m y a p ­
m a k üzere g ö r e v l e n d i r i l m i ş b u l u n m a k t a d ı r . Z a m a n i ç i n d e B a n k a ' n ı n etkinliklerini h e p
birlikte i z l e y e c e ğ i z .
B a n k a m ı z d ı ş ı n d a , s a d e c e 2 9 8 5 Sayılı Toplu K o n u t K a n u n u u y g u l a m a s ı y l a ilgili o l ­
m a k üzere, P a m u k b a n k v e A n a d o l u Bankası Toplu Konut F o n u ' n d a n ve y a l n ı z c a t o p l u
k o n u t alanı i ç i n d e k i k o o p e r a t i f v e sosyal y a r d ı m l a ş m a k u r u m l a r ı n a kredi a ç m a k t a d ı r ­
lar.
B u g ü n e k a d a r A n a d o l u B a n k a s ı s ö z k o n u s u F o n ' d a n 1124 k o o p e r a t i f e 73.484 ko­
n u t için 220.2 milyar lira t u t a r ı n d a k r e d i a ç m ı ş v e 106.8 milyar liralık ö d e m e y a p m ı ş ;
P a m u k b a n k ise, 218 k o o p e r a t i f e 19.179 konut için 63.3 m i l y a r lira t u t a r ı n d a k r e d i aç­
m ı ş ve 22.9 milyar liralık ö d e m e yapmıştır.
Biraz ö n c e d e b a h s e d i l d i ğ i üzere, bankacılık s e k t ö r ü n d e konut a l a n ı n d a e n e t k i n
k u r u l u ş T. E m l a k Kredi Bankası'dır. B a n k a m ı z ve faaliyetleri k o n u s u n d a y a p a c a ğ ı ­
m ı z açıklamalar, b u k o n u d a aydınlatıcı olacaktır.
T. E m l a k Kredi B a n k a s ı , 1926 yılında 8 4 4 Sayılı Yasa ile " E m l a k ve E y t a m B a n k a s ı "
u n v a n ı y l a , y u r d u n i m a n n a h i z m e t e t m e k v e y e t i m paralarının e m i n v e r a s y o n e l bir
b i ç i m d e m u h a f a z a ve d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n i s a ğ l a m a k a m a ç l a r ı y l a k u r u l m u ş t u r .
D a h a s o n r a , bir y a n d a n y u r t s a t h ı n d a g e r e k d u y u l a n i m a r ç a l ı ş m a l a n n a k a t ı l m a k
v e b u ç a l ı ş m a l a n yaygınlaştırmak, d i ğ e r y a n d a n imar faaliyetlerinde gereksinilen u z u n
v a d e ve d ü ş ü k faizli kredileri s a ğ l a m a k için ileri ü l k e l e r d e k i n e b e n z e r y e n i bir b a n k a
k u r u l m a s ı n a g e r e k d u y u l m u ş t u r . B u a m a ç i m a , 14.6.1946 g ü n , 4 9 4 7 Sayılı Yasa ile
E m l a k v e E y t a m B a n k a s ı ' n ı n aktif v e pasifini b ü t ü n h a k v e y ü k ü m l ü l ü k l e r i ile d e v r a ­
l a n " T ü r k i y e E m l a k K r e d i B a n k a s ı A.O." k u r u l m u ş t u r . B a n k a m ı z ı n b u g ü n k ü s e r m a ­
y e s i 150 milyar o l u p , t a m a m ı H a z i n e ' y e aittir.
H a l e n y ü r ü r l ü k t e b u l u n a n 2 3 3 Sayılı K a m u İktisadi T e ş e b b ü s l e r i H a k k ı n d a K H K
g e r e ğ i n c e h a z ı r l a n a r a k 9.11.1984 g ü n l ü R e s m i G a z e t e ' d e y a y ı m l a n a n A n a S t a t ü s ü
ile B a n k a ' n ı n k u r u l u ş u y e n i d e n d ü z e n l e n m i ş t i r .
A n a S t a t ü s ü ile B a n k a m ı z ı n a m a c ı ; " Ç a ğ d a ş bankacılığın g e r e k t i r d i ğ i ç a l ı ş m a d ü ­
z e n i i ç i n d e t a s a r r u f b i r i k i m i n e katkıda b u l u n m a k , b u t a s a r r u f l a r ı e k o n o m i n i n g e r e k
d u y d u ğ u a l a n l a r d a d e ğ e r l e n d i r m e k , konut s e k t ö r ü n ü k r e d i l e n d i r m e k , e k o n o m i k g e ­
r e k l e r e u y g u n o l a r a k v e r i m l i l i k v e karlılık ilkeleri d o ğ r u l t u s u n d a u l u s a l e k o n o m i ile
u y u m i ç i n d e s e r m a y e b i r i k i m i n e i m k â n s a ğ l a m a k ve K o n u t S e k t ö r ü B a n k a s ı g ö r e v i n i
d e y ü r ü t m e k " ş e k l i n d e belirlenmiştir.
Kredi ç a l ı ş m a l a r ı k a p s a m ı n d a B a n k a m ı z ; k e n d i k a y n a k l a n n d a n , y u r t içi v e dışın­
d a k i y u r t t a ş l a r ı m ı z a açtığı " Y a p ı T a s a r r u f u K r e d i l e r i " , " K o o p e r a t i f K r e d i l e r i " , " K o n u t
K r e d i l e r i " , " İ n ş a a t ve O n a r ı m K r e d i l e r i " ve " H a z ı r B i n a K r e d i l e r i " o l m a k ü z e r e ç e ş i t ­
li t ü r d e k o n u t a y ö n e l i k k r e d i l e r açmaktadır.
B a n k a m ı z k u r u l u ş u o l a n 1946 yılından 1985 yılı s o n u n a kadar k e n d i k a y n a k l a r ı n ­
d a n kullandırdığı k r e d i l e r l e 4 0 0 b i n v a t a n d a ş ı m ı z ı birer k o n u t s a h i b i y a p m ı ş ; 1986
yılında t o p l a m 37.330 kişiye, 25.024.414.890.- liralık n a k d i kredi a ç m ı ş v e kredili o l a ­
rak sattığı k o n u t l a r n e d e n i y l e d e 2160 kişiyi, 18.632.564.761.- lira t u t a r ı n d a b o r ç l a n dırmıştır. B ö y l e c e B a n k a m ı z 1986 yılında 37.490 kişiye 43.656.979.651.- lira t u t a n n d a
kredi a ç m ı ş olmaktadır.
1987 yılında ise, n a k d e n k u l l a n d ı n l a r a k ipotekli k r e d i l e r i m i z için 5 0 milyar liralık li­
mit aynimıştır. B a n k a m ı z c a i n ş a ettirilerek kredili o l a r a k satılan k o n u t l a r n e d e n i y l e
1987 yılında y a p ı l m a s ı b e k l e n e n 4 0 milyar liralık b o r ç l a n d ı r m a l a r l a birlikte. B a n k a ­
m ı z k a y n a k l a r ı n d a n k o n u t a t a h s i s e d i l e n tutar 9 0 m i l y a r liraya u l a ş a c a k ve b ö y l e c e
1987 yılı i ç i n d e y a k l a ş ı k 60.000 v a t a n d a ş ı m ı z d a h a B a n k a m ı z kaynaklı k r e d i l e r d e n
y a r a r l a n a r a k birer konut s a h i b i olacaklardır.
B a n k a m ı z k r e d i l e n d i r m e ç a l ı ş m a l a n n ı n yanısıra konut ü r e t i m ç a l ı ş m a l a n n ı d a y ü rütegelmektedir.
B u ç a l ı ş m a l a r i ç e r i ğ i n d e t o p l u konut y a p ı m ı n a ağırlık v e r i l m e k t e ş e h i r c i l i k anlayışı­
n a u y g u n o l a r a k b ü t ü n t e k n i k alt yapılar, d e m i r y o l u , karayolu k ö p r ü l e r i , o k u l ve c a m i
g i b i s o s y a l tesisler, ticari tesisler ile t ü m ç e v r e d ü z e n l e m e l e r i n i n d e yapıldığı m o d e r n
s i t e l e r e ö r n e k y e r l e ş i m alanları o l u ş t u r u l m a k t a d ı r . 1946 yılından 1986 yılı s o n u n a ka­
d a r B a n k a c a t o p l a m 26.321 adet k o n u t üretilmiştir. H a l e n y u r d u n çeşitli y ö r e l e r i n d e
5 3 0 0 k o n u t u n yapımı s ü r d ü r ü l m e k t e olup, yıl içinde 1376 adet k o n u t u n d a h a yapımına
b a ş l a n a c a k ve 3 2 0 0 adet k o n u t u n y a p ı m ı t a m a m l a n a c a k t ı r .
A y r ı c a B a n k a m ı z , kendi konut y a p ı m ç a l ı ş m a l a r ı yanısıra. Devlete ait ö n e m l i projl e r e n i y a p ı m l a n n ı d a ü s t l e n m e k t e d i r . N i t e k i m , 1986 yılı s o n u n a k a d a r t o p l a m 6.200
b i r i m k o n u t u n yapımı t a m a m l a n m ı ş o l u p , 1987 yılında 1358 k o n u t u n d a h a yapımı s ü r - .
dürülecektir.
B a n k a m ı z , A n a S t a t ü s ü ile b e l i r l e n e n g ö r e v l e r i ç e r ç e v e s i n d e k e n d i k a y n a k l a r ı n ­
d a n kullandırdığı krediler ve konut ü r e t i m i y a n ı n d a , 775 sayılı G e c e k o n d u K a n u n u ,
7269-1051 sayılı Afetler K a n u n u , 2 4 8 7 ve b u n u y ü r ü r l ü k t e n kaldıran 2 9 8 5 sayılı Toplu
K o n u t K a n u n l a r ı ile d e g ö r e v l e n d i r i l m i ş b u l u n m a k t a d ı r .
D i ğ e r t a r a f t a n , A v r u p a Konseyi İskan F o n u ' n d a n t o p l u k o n u t projeleri için s a ğ l a ­
n a n krediler. Devlet M e m u r l a r ı ve D i ğ e r K a m u Görevlileri ile 5 0 6 sayılı K a n u n a Tabi
S i g o r t a l ı l a r a ve bunların e m e k l i l e r i n e a ç ı l a c a k faizsiz konut kredisi b a n k a m ı z aracılı­
ğ ı y l a kullandırıldığı g i b i , m e m u r l a r v e işçiler ile b u n l a r ı n e m e k l i l e r i n e k o n u t edindir­
m e y a r d ı m ı y a p ı l m a s ı h a k k ı n d a k i 3 3 2 0 sayılı k a n u n u y a r ı n c a y a p ı l a c a k y a r d ı m l a r d a
y i n e b a n k a m ı z t a r a f ı n d a n kullandırılacaktır.
Ç o k y a k ı n bir g l e e c e k t e t r i l y o n l a r l a ifade e d i l e c e k Toplu Konut F o n u ' n d a n açılan
k r e d i l e r i n k u l l a n d ı n i m a s ı n d a b a n k a m ı z ı n ç o k ö n e m l i bir yeri b u l u n m a k t a d ı r . Zira uy­
g u l a m a d a , ferdi konut k r e d i l e r i , t o p l u k o n u t alanı d ı ş ı n d a k i kooperatif ve k u r u l u ş l a r a
a ç ı l a c a k krediler m ü n h a s ı r a n b a n k a m ı z t a r a f ı n d a n k u l l a n d ı n i m a k t a v ş b u kredilere
ilişkin b a ş v u r u l a r d a d o ğ r u d a n b a n k a m ı z a yapılmaktadır.
B a n k a m ı z çeşitli f o n l a r d a n aracı o l a r a k açılan k r e d i l e r i n kalıntısı 1.5.1987 tarihi iti­
b a r i y l e 6 9 2 milyar lira t u t a r ı n d a o l u p , b a n k a m ı z k a y n a k l a r ı n d a n açılmış o l a n 76 m i l ­
y a r lira ile birlikte kalıntı tutarımız 7 6 8 milyar lirayı bulmaktadır.
B a n k a m ı z A n k a r a , İ s t a n b u l , İzmir gibi b ü y ü k ş e h i r l e r i m i z d e s a h i p o l d u ğ u arsalar
ü z e r i n d e b u g ü n e kadar b e l i r t t i ğ i m i z gibi ç a ğ d a ş y e r l e ş i m m e r k e z l e r i o l u ş t u r m u ş t u r .
A n c a k , b u belirli b ü y ü k ş e h i r l e r i m i z i n d ı ş ı n d a k a l a n illerde yapılan v e bankacılık sis­
t e m i i ç i n d e e l d e e d i l e n y ü k s e k maliyetli k a y n a k l a r l a gerçekleştirilen s o s y a l konut üre­
t i m l e r i n d e b a n k a m ı z ı n zararı d a h i s ö z k o n u s u o l a b i l m e k t e d i r .
B a n k a m ı z ı n b u g ü n k ü i m k â n l a r ı ile kârlı o l m a y a n y a t ı r ı m l a r d a b u l u n m a s ı k u r u l u ş
a m a c ı n a ve bağlı o l d u ğ u y a s a l a r a ters d ü ş e c e ğ i n d e n , g e r e k k r e d i , g e r e k s e k o n u t
ü r e t i m i n d e etkinliklerini artırabilmesi, bankacılık sistemi için ö n e r i l e n d e s t e k l e r i n s a ğ ­
l a n m a s ı h a l i n d e m ü m k ü n olabilecektir.
E R O L K I C I M A N l ^ T E B L İ Ğ İ İLE İLGİLİ S O R U ¥ E C E V A P L A R
B A Ş K A N : Bankacılıkla ilgili s o r u v a r s a , b u y u r u n e f e n d i m .
S O R U — T U R G U T A R I : S a y ı n Kıcıman'a k o n u ş m a s ı n a b a ş l a m a d a n e v v e l soruları c e ­
v a p l a n d ı r d ı ğ ı için, k e n d i l e r i ile ilgili bir s o r u s o r a c a ğ ı m . B a n k a l a n n ı n " y u v a k r e d i "
d i y e bir h e s a b ı var. B ü r o k r a s i y e g ö s t e r d i k l e r i ilgi için dikkatlerini ç e k e r i m . B u r a d a b u
k r e d i h e s a b ı n ı a ç m a k isteyen bir v a t a n d a ş her s a y f a s ı n a d ö r t t a n e i m z a atıyor. Hatı­
r ı m d a kaldığına g ö r e 8 s a y f a l ı k bir ş ç y 4 x 4 = 1 6 t a n e i m z a n e işe y a r ı y o r ? A c a b a s o ­
n u n d a k i bir i m z a yeterli d e ğ i l m i ? Ve b u n u b a n k a yetkilileri ile g ö r ü ş t ü ğ ü m z a m a n
b u k o n u n u n A n k a r a ' d a n i s t e n d i ğ i söyleniyor.
B u kredi hesabının i ş i m e y i ş i d e s o n yıllarda gittikçe d a h a a z ö n e m k a z a n m a y a b a ş ­
l a d ı . Ç ü n k ü kredi hesabını açtığınız z a m a n iki yıl v a d e l i a ç ı y o r s u n u z . Yani iki yıl için­
d e belli bir t e m i n a t y a t ı r m a k z o r u n d a s ı n ı z . İki yıl s o n r a puanınız d o l a r s a ve sıranız
g e l i r s e , o d a y a r ı m yıl, bir yıl d a h a uzuyor, kredi a l m a y a h a k k a z a n ı y o r s u n u z .
İki yıl ö n c e başlatılan bu y u v a k r e d i l e n d i r m e i s t e ğ i n d e g e n e l l i k l e satın a l ı n m a k is­
t e n e n d a i r e v e y a k o n u t e n a z iki k a t ı n d a , iki yıl 2.5 yıl, 3 yıl s o n r a k r e d i y e k a v u ş t u r u l d u ğ u z a m a n b u ü ç - b e ş katına çıkıyor. Bir d e a r a d a bir tabii e n f l a s y o n u n etkisiyle, b u
k r e d i l e n d i r m e limitleri t e k r a r yükseltiliyor. Tekrar y ü k s e l t i l m e d e n y a r a r l a n a b i l m e k için
f a r k bir t e m i n a t d a h a y a t ı r m a k gerekiyor. B u n u d a h a k e d e b i l m e k için y e n i d e n bir yıl
d a h a b e k l e m e k gerekiyor.
B u k a d a r u z u n s ü r e y i ve b u kadar f o r m a l i t e y i azaltıp v a t a n d a ş ı biraz d a h a k o l a y c a
bir y u v a k r e d i l e n d i r m e h e s a b ı n a k a v u ş t u r m a k m ü m k ü n değil midir? T e ş e k k ü r e d e r i m .
C E V A P — E R O L K İ C İ M A N : E v v e l a s ö z l e ş m e l e r i n her s a y f a s ı n a i m z a k o n u s u n a d e ğ i ­
n e y i m . B u g ü n notere d e g i t s e n i z 7-8 sayfa s ü r e n bir s ö z l e m e o l s a , n o t e r o l m a s ı n a
r a ğ m e n s o n u n a imzanızı a l m a k l a y e t i n m e z , her sayfasına imzanızı alır. Tatbikatta say­
f a l a r ı n nasıl b i l m i y o r u m , h u k u k ç u d e ğ i l i m a m a bize h u k u k m ü ş a v i r l i ğ i m i z i n v e r d i ğ i
r a p o r b u t ü r m u k a v e l e l e r i n v e s ö z l e ş m e l e r i n her sayfasının i m z a e d i l m e s i ş e k l i n d e .
K e ş k e b u n u d e ğ i ş t i r e c e k bir y o r u m o l s a , biz d e k u r t u l u r u z .
G e ç m i ş t e bir yapı t a s a r r u f s i s t e m i m i z vardı ve ç o k faydalı ve m u v a f f a k o l m u ş t u .
Ö z e l l i k l e 6 0 ' l ı y ı l l a r d a n 70-75 y ı l l a n n a kadar... B u s i s t e m k o n u t e d i n m e d e ç o k yararlı
o l a n bir s i s t e m d i . A v r u p a ' d a k i y a p ı t a s a r r u f l a r ı n d a n ö r n e k alınmıştı.
Fakat hızlı e n f l a s y o n l a r b u s i s t e m i ö l d ü r d ü . B u s i s t e m i n a m a c ı ş u y d u : K o n u t e d i n ­
m e k i s t e y e n l e r açtıracakları k r e d i n i n belli bir miktarını h e s a p t a belli bir s ü r e tutarlar­
dı ve k r e d i n i n k a y n a ğ ı k ı s m e n b u t o p l a n a n paralar, k ı s m e n d e b a n k a n ı n k e n d i k a y n a ­
ğ ı n d a n ayırdığı p a r a l a r d ı . Fakat hızlı enflasyonlar, k o n u ş m a c ı n ı n d a i f a d e ettiği g i b i
b e k l e m e süresini hep aşağıya indirdi. İndirince sistem öldü. B u g ü n b e k l e m e süresi
bir yıldır.
A n c a k t o p l u k o n u t y a s a s ı n ı n bir ferdi kredi olayı d o ğ d u , o r a d a b e k l e m e s ü r e s i altı
ay. D o l a y ı s ı y l a b i z i m A v r u p a ' d a n a d a p t e ettiğimiz s i s t e m b u g ü n için ç o k yararlı d e ğ i l .
1 m i l y o n lira yatırılıyor, bir yıl bekleniyor. Ayrıca biz 3 m i l y o n lira k r e d i v e r i y o r u z . Top-
l a m 4 m i l y o n lira.
Ş i m d i s a y ı n k o n u ş m a c ı m ı z d e d i k i , işte s ü r e iki yıl b e k l i y o r u z , iki yıl b e k l e m e s ü r e ­
si d e ğ i l , b e k l e m e süresi bir yıl. Ve s ü r e s i d o l a n herkes h e m e n k r e d i s i n i kullanabilir.
Hiç gecikme yok.
Yalnız krediyi m u k a v e l e m e b l a ğ ı n ı a r t ı r m a k istediğiniz z a m a n t e k r a r bir b e k l e m e
d ö n e m i n e g i r i y o r s u n u z . B u n d a d a ş ö y l e d ü ş ü n e l i m . 1 m i l y o n için bir kredi açıp d a
2 5 0 bin lira yatırıp k r e d i n i n s o n u n d a b e n 4 m i l y o n a çıkardım d e m e k , tabii ki b u b ü t ü n
h e s a p l a n altüst eder. S a d e c e kredi m e b l a ğ ı n ı artırmak istediğiniz t a k d i r d e s ü r e uzar.
O n u n d ı ş ı n d a bir s ü r e uzatılması d a s ö z k o n u s u değildir. T e ş e k k ü r e d e r i m .
S O R U — N U R D O Ğ A N U R A L : H e m e n k o n u y a g i r m e k i s t i y o r u m . Toplu k o n u t m e s e l e ­
s i n i n rutin işlerlik k a z a n m a s ı h e p i m i z i n bildiği gibi arz t a l e p v e k r e d i m ü e s s e s e l e r i ­
n i n s a ğ l a m e s a s l a r a o t u r m a s ı n a bağlı oluyor. Sayın Erol K ı c ı m a n B e y m ü t e a h h i t firm a l a n n h e n ü z b u işe s o y u n m a d ı ğ ı n ı ifade ettiler, kârlı g ö r ü n m e m e s i n e d e n i y l e . Esa­
s ı n d a b u n u n l a birlikte k r e d i k a y n a ğ ı n ı n d e v a m l ı o l u p o l m a m a s ı m ü t e a h h i t f i r m a l a r ı ­
nın b u işe s o y u n m a s ı n d a t e r e d d ü t yaratır.
B u g ü n b u m ü e s s e s e y i , b u arz m ü e s s e s e s i n i kooperatifler d e r u h t e e d i y o r g ö z ü k ü ­
yor. T i c a r e t k a n u n l a n n a g ö r e b u n l a r bir t i c a r i k u r u l u ş o l m a l a r ı n a r a ğ m e n y ö n e t i m i n e
g a y r e t l e r i n e v e başarılarına g ö r e a m a t ö r v e y a h u t p r o f e s y o n e l t a r z ı n d a v a s ı f l a n d ı n l a bilir.
E s a s ı n d a arz m ü e s s e s e s i n i n m ü t e a h h i t l i k m ü e s s e s e s i o l m a s ı gerekir. R e k a b e t i te­
m i n e d e c e k o l a n m ü t e a h h i t f i r m a l a r ı n ç o k l u ğ u d u r , çoğalmasıdır. Fakat y e n i bir t o p l u
k o n u t y a s a s ı sayılabilir. B u r a d a k r e d i k a y n a ğ ı n ı n ne kadar g e n i ş o l d u ğ u , a r z e d i l e c e k
k o n u t l a r ı n kredi k a y n a k l a r ı t a r a f ı n d a n ne m e r t e b e d e k a r ş ı l a n a c a ğ ı s o r u n u m ü t e a h ­
hitleri t e r e d d ü d e d ü ş ü r m ü ş t ü r . B u k o n u d a bir k a n a a t hasıl o l m a s ı m ü t e a h h i t l e r i g a y ­
rete getirecektir.
B u k o n u d a a c a b a t a l e p gayet g e n i ş o l m a s ı n e d e n i y l e , k o n u t açığı n e d e n i y l e , n e
m e r t e b e d e t a l e p l e r a c a b a karşılanabiliyordur. M ü r a c a a t l a r ı n n e m e r t e b e s i kredi a l a ­
bilir d u r u m d a d ı r ? B u n u s o r m a k i s t i y o r u m .
C E V A P — E R O L K I C I M A N : Ş u a n d a hepimizin bildiği gibi toplu konut alanları için asgari
seviye, ortakların kredilerinin yapmaları gereken seviye yüzde 10, toplu konut alanlan dı­
ş ı n d a k i y e r l e r d e d e y ü z d e 2 0 ' y e g e l m i ş b ü t ü n i n ş a a t l a r a şu a n d a k r e d i v e r e b i l i y o r u z .
K a r ş ı l a m a d ı ğ ı m ı z bir olay o l m a d ı . A m a k r e d i n i n devamlılığı k o n u s u n a g e l i n c e , t o p l u
k o n u t k a y n a ğ ı her yıl artıyor. Yanlış h a t ı r l a m ı y o r s a m , k u r u l d u ğ u y ı l d a n s o n r a ö n c e
2 0 0 m i l y a r d ı , s o n r a g e ç e n s e n e 3 0 0 m i l y a r o l d u , b u s e n e ise 5 0 0 m i l y a r ı a ş a c a k f o n
g e l i r l e r i , yıllık gelirler... Ö n ü m ü z d e k i y ı l l a r d a n i t i b a r e n a z ı m s a n m a y a c a k ö l ç ü d e g e r i
d ö n ü ş l e r d e b a ş l a y a c a k . İnşaatı b i t m i ş b i n a l a r ı n v e y a v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n taksitleri d e
gelmeye başlayacak.
B u n u n yanısıra, k o n u t e d i n d i r m e ö d e m e y a r d ı m ı d a d e v r e y e g i r e c e k . K i , b u b i r a z
e v v e l işaret e t t i ğ i m i z b u y a r d ı m ı n a s g a r i b e k l e m e s ü r e s i 18 aydır. Y a s a 180 a y l a d e ­
v a m l ı olacaktır. Yani ilerisini d e d ü ş ü n ü r s e n i z kredi i m k â n l a n artacaktır. E ğ e r bir k ı -
s ı t l a m a v e y a m e v c u t t a n f a z l a v e y a k a y n a k t a n f a z l a bir t a l e p s ö z k o n u s u o l u r s a her­
h a l d e t e r c i h , b ü y ü k toplu k o n u t o l a y l a r ı n a , biraz d a d ü ş ü k ebatlı k o n u t l a r a y ö n e l i k
o l a c a k t ı r Yani şu a n d a b e n bir kredi sıkıntısı h i s s e t m i y o r u m .
Yalnız b a s ı n d a d a sık sık tartışılıyor, k r e d i yeterli midir d e ğ i l midir, bu ayrı bir olay­
d ı r Bir ö l ç ü d e ö z k a y n a ğ ı n d a d e v r e y e g i r m e s i l a z ı m . T e ş e k k ü r e d e r i m .
B A Ş K A N : Teşekkür e d e r i z Sayın Erol K ı c ı m a n . S a b a h k i toplantıyı k a p a t m a d a n ö n c e
b e n d e İ T O ' n a ve yetkililerine b ö y l e bir s e m i n e r d ü z e n l e d i k l e r i ve b a n a d a g ö r e v ver­
d i k l e r i için t e ş e k k ü r eder, s a b a h k i o t u r u m a katılan t ü m k o n u ş m a c ı l a r a v e d i ğ e r d a ­
v e t l i l e r e t e ş e k k ü r l e r i m i ve saygılarımı s u n a r ı m .
- 51 "
II. o t u r u m
Başkan: P r o i D t E R O L
MANİSALI
İ.Ü. İktisat F a k ü l t e s i
TEBLİĞLER
— K o n u t S o r u n u n u n Ç ö z ü m ü n d e Kooperatiflerin Yeri
MURAT KARAYALÇIN
Kent-Koop Genel Başkanı
— B i n a İnşaatı S e k t ö r ü n d e k i Teknolojik G e l i ş m e l e r
Y.Müh JALİ KÖPRÜLÜ
Oyak-Kutlutaş Konut Holding A.Ş. Genel M ü d ü r ü
B A Ş K A N : Sayın M u a m m e r Niksarlı ile Sayın Tali K ö p r ü l ü ' y ü k ü r s ü y e d a v e t e d i y o ­
rum.
E f e n d i m Kent-Koop G e n e l B a ş k a n ı Murat Karayalçın gelemediler. Murat B e y ' i n y e ­
rine Kent-Koop G e n e l Sekreteri Sayın M u a m m e r Niksarlı b u r a d a , tebliğ v e r e c e k . Ken­
disi aynı başlık a l t ı n d a t e b l i ğ i n i v e r e c e k ve s o r u l a r a m u h a t a p olacaktır.
Sayın M u a m m e r Niksarlı'nın t e b l i ğ i n i n başlığı, " K o n u t S o r u n u n u n Ç ö z ü m ü n d e Ko­
o p e r a t i f l e r i n Yeri." Kendisi e n f a z l a y a r ı m saat i ç i n d e tebliğini s u n a c a k . O n d a n s o n r a
ö t e k i k o n u ş m a c ı y a s ö z v e r e c e ğ i m . S o n r a d a birlikte s o r u l a r ve t a r t ı ş m a l a r y a p a c a ­
ğız. B u y u r u n Sayın M u a m m e r N i k s a r l ı .
l¥JEBLÎĞ
KONUT SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNDE KOOPERATİFLERİN YERİ
Murat KARAYALÇIN*
S a y ı n B a ş k a n , t e ş e k k ü r e d e r i m . Sayın B a ş k a n , sayın konuklar, sayın d i n l e y i c i l e r ;
G e n e l B a ş k a n ı m , A v r u p a İskan Konseyi üyesi b u l u n d u ğ u m u z A v r u p a İ s k a n K o n s e y i
o l a ğ a n ü s t ü bir ş e k i l d e t o p l a n m a k z o r u n d a kaldığı için, kendileri b u t o p l a n t ı y a b u n e ­
d e n l e katılamıyorlar. B e n ş a h s ı m ve G e n e l B a ş k a n ı m M u r a t Karayalçın a d ı n a ve k u ­
r u m u m Kent-Koop a d ı n a İstanbul Ticaret O d a s ı y ö n e t i c i l e r i n i ve çalışanlarını b ö y l e
bir toplantı d ü z e n l e d i k l e r i v e bize d e yer v e r d i k l e r i için t e ş e k k ü r ediyor v e h e p i n i z e
s a y g ı ile s e l a m l ı y o r u m .
K o o p e r a t i f ç i l i k hareketinin ö z ü n d e d a y a n ı ş m a e t m e n i b u l u n m a k t a d ı r . K o o p e r a t i f ç i l i k
h a r e k e t i n e katılan bireyler, ister h i z m e t ü r e t i m i n e yönelsinler, i s t e r s e m a l ü r e t i m i n e
y ö n e l s i n l e r , e l l e r i n d e k i o l a n a k l a r ı bir araya g e t i r e r e k s o n u ç a l m a y a çalışırlar. Bireyle­
rin o l a n a k l a n , k i m i z a m a n " p a r a " d ı r , kimi z a m a n ' ' e m e k " t i r , ç o ğ u z a m a n d a h e m " p a ­
ra", h e m "emek"tir.
E t k i n l i k t e b u l u n u l a n s e k t ö r ü n niteliği b u tanımı d e ğ i ş t i r m e z . B a n k a c ı l ı k t a , u l a ş ı m ­
d a , h a y v a n c ı l ı k t a , s a n a y i d e , e n yaygın ö r n e k o l a n t a r ı m d a y a d a k o n u t y a p ı m ı n d a ,
kooperatifler, o r t a k l a n n ı n d a y a n ı ş m a s ı ile ü r e t i m e g i d e r l e r v e yarattıkları d e ğ e r l e r i ,
k e n d i a r a l a r ı n d a saptadıkları kurallar u y a n n c a , h a k ç a paylaşırlar.
K o n u t kooperatifçiliği d o ğ a l o l a r a k k e n t l e ş m e o l g u s u ile birlikte g e l i ş e n bir h a r e ­
kettir. D ü n y a d a k e n t l e ş m e n i n ilk başladığı ü l k e l e r d e , k o n u t p a z a r ı n a a r z d a b u l u n a n
ö t e k i ö r g ü t l e n m e t ü r l e r i n i n g e r e k s i n m e l e r e y e t e r i n c e yanıt v e r m e m e s i ü z e r i n e , ko­
n u t k o o p e r a t i f ç i l i ğ i hareketi başlamıştır.
K o n u t kooperatifçiliği T ü r k i y e dışındaki ü l k e l e r d e , özellikle A v r u p a ve K u z e y A m e ­
r i k a ' d a , m ü l k k o n u t v e kiralık k o n u t e s a s ı n a dayalı o l a r a k y ü r ü t ü l m e k t e d i r . B u iki t ü ­
r ü n k e n d i a r a l a r ı n d a farklı b i r l e ş i m l e r i b u l u n m a k t a d ı r . Ö r n e ğ i n m ü l k k o n u t y a p ı m ı ;
k o o p e r a t i f o r t a ğ ı o l a n b i r e y l e r i n konut sahibi o l m a l a n ya d a kooperatifin kollektif o l a ­
r a k k o n u t s a h i b i o l m a s ı ş e k l i n d e y ü r ü t ü l m e k t e d i r . B u ö r n e k t e k i ikinci tür, bir a n l a m ­
d a kiralık k o n u t k o o p e r a t i f ç i l i ğ i n e yaklaşmaktadır. A n c a k kiralık konut k o o p e r a t i f ç i l i ­
ğ i , y i n e batı ü l k e l e r i n d e y a p ı l m a s ı a n l a m ı n d a d a y ü r ü t ü l m e k t e d i r .
* Muammer Niksarh: 1948 yılında Elazığ'da doğdu. Başkent Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Oku­
lu 'ndan mezun oldu. Çalışma yaşamına DSİ'de memur olarak başladı. Daha sonra Basın-İş Sendika­
sı'nda Ankara Şube Başkanlığı ve Genel Başkanlık yaptı. 1981 yılından bu yana Kent-Koop Genel Sek­
reteri olarak görev
yapmaktadır
Murat Karayalçın: 1943 yılmda Samsun'da doğdu. Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin İktisat ve Maliye Bölü­
mü'nden mezun oldu. Devlet Planlama Teşkilâtı'nda uzman olarak görev yaptı. 1976-1977 yıllarında
İngiltere'de Kalkınma Ekonomisi üzerine master derecesi aldı. 1978-1979 yıllarında Köyişleri
Bakanlığı'nda müstşar yardımcısı olarak görev yaptı. Kent-Koop'un kuruluşunda da görev alan Murat Karayalçın
1981'den bu yana genel başkan olarak görev
yapmaktadır
T ü r k i y e ' d e ilk konut kooperatifi 1935 yılında A n k a r a ' d a kurulmuştur. Konut k o o p e ­
r a t i f ç i l i ğ i m i z d e sayısal o l a r a k iki ö n e m l i s ı ç r a m a , 1950'li 1970'li yıllarda g e r ç e k l e ş ­
miştir. A n c a k g e n e l bir d e ğ e r l e n d i r m e o l a r a k , k a m u n u n s u n d u ğ u kredi o l a n a k l a r ı n ı n
arttığı d ö n e m l e r d e kooperatif sayısının arttığı d a söylenebilir.
T o p l u m u m u z d a y o ğ u n l a ş a n konut g e r e k s i n m e s i n e ve k a m u kesiminin sağladığı kre­
d i o l a n a k l a n n d a k i artışa paralel o l a r a k , s o n yıllarda yapı kooperatiflerinde ö n e m l i d e ­
ğ i ş i k l i k l e r o l m a y a başlamıştır.
D e ğ i ş i k l i ğ i n birinci y ö n ü y a p ı s a l o l m a k t a n ç o k sayısaldır. B a ş t a A n k a r a o l m a k ü z e ­
re 1976 yılından itibaren k u r u l a n kooperatif sayısında e s k i y e g ö r ü b ü y ü k artışlar m e y ­
d a n a gelmiştir. G e r ç i 1982 v e 1983 yılında artış hızında d ü ş m e l e r olmuştur. A n c a k
ö z e l l i k l e 1987 yılında k u r u l a n kooperatif sayısının ö n c e k i yıllara g ö r e d a h a y ü k s e k
bir d ü z e y e u l a ş a c a ğ ı sanılmaktadır.
D e ğ i ş i k l i ğ i n ikinci y ö n ü n ü , s a n ı n m , yapısal d i y e n i t e l e m e k olanaklıdır. K o n u t koo­
p e r a t i f l e r i m i z d e yapısal bir d e ğ i ş i k l i k o l m a y a başladığını iki o l g u y a d a y a n a r a k s ö y l ü ­
y o r u m : k o n u t y a p ı m ı hızının a r t m a s ı ve parsel b a z ı n d a ö r g ü t l e n m e d e n kent ö l ç e ğ i n ­
d e örgütlenmeye geçiş.
Yapı k o o p e r a t i f l e r i çeşitli ç e v r e l e r c e k a m u o y u n a başarısız ö r g ü t l e r o l a r a k tanıtıl­
m a k istenmiştir. A s l ı n d a itiraf e t m e k g e r e k i r s e , b u iddialar belirli d ö n e m l e r d e haklı
d a olmuştur. Ç ü n k ü kooperatifler y a u z u n s ü r e a r s a b u l a m a m ı ş l a r , y a d a i n ş a a t l a n n a
b a ş l a y ı p bitirememişlerdir. B u n d a t e m e l n e d e n , k a m u k e s i m i n i n , özellikle yerel y ö ­
n e t i m l e r i n ve k r e d i k u r u l u ş l a n n ı n k o o p e r a t i f l e r e yeterli d e s t e ğ i s a ğ l a y a m a m a l a r ı o l ­
d u ğ u g i b i , k o o p e r a t i f l e r i n d e yeterli d e n e y i m e v e g e r e k l i p r o f e s y o n e l l i k d ü z e y i n e ç ı kamamalarıdır.
A n c a k s o n yıllarda kooperatifler, g e ç m i ş yıllann d e n e y i m i n d e n d e yararlanarak, özel­
likle biraz s o n r a d e ğ i n e c e ğ i m n e d e n l e r l e h e m s a ğ l a n a n kaynakların k u l l a n ı m ı n d a d a ­
h a e t k e n o l m a y a başlamışlar, h e m d e iktisadi v e ticari y a ş a n t ı n ı n g e r e k l i kıldığı es­
n e k l i ğ e ulaşmışlardır.
A n ı m s a n a c a ğ ı gibi 1979 v e 1980 y ı l l a n n d a ç o k b ü y ü k v e ü n l ü özel s e k t ö r k u r u l u ş l a r ı , b a ş t a İ s t a n b u l o l m a k üzere, b ü y ü k k e n t l e r i m i z d e y e n i y e r l e ş m e projeleri başlat­
mışlardır. A n c a k a r a d a n bir iki yıl g e ç m e d e n ö n c e r e k l a m k a m p a n y a l a r ı kesildi s o n r a
d a o g i r i ş i m l e r d u r d u . G e r e k ç e o l a r a k kaynak yetersizliği v e kredilerin istemeyişi g ö s ­
teriliyordu.
O y s a aynı s o r u n l a r h e m d e d a h a d a fazla o l a r a k , d a r gelirli yurttaşları ö r g ü t l e y e n
k o o p e r a t i f l e r için g e ç e r l i y d i . O a r a d a T ü r k i y e ' n i n e n b ü y ü k kooperatifler birliği o l a n
K e n t - K o o p o ü n l ü özel s e k t ö r k u r u l u ş l a n gibi 1979'da k u r u l m u ş t u . A n c a k i n ş a a t s e k ­
t ö r ü n d e y a ş a n a n krize r a ğ m e n Kent-Koop, g e r e k l i e s n e k l i ğ i v e e t k e n l i ğ i g ö s t e r e r e k ,
b u l a b i l d i ğ i iç kredilerle, iç k r e d i l e r i n tıkandığı y e r d e d e d ı ş k r e d i k a y n a k l a r ı n a u l a ş a ­
r a k varlığını s ü r d ü r m ü ş t ü r .
1980 yılından itibaren A n k a r a Belediyesi'nin verdiği yapı izinleri içinde Kent-Koop'un
p a y ı b u g e l i ş m e y i sayısal o l a r a k s e r g i l e m e k t e d i r .
Yılar
1980
1981
1982
1983
1984
1985
TOPLAM
Toplam Yapı
İzinleri
8.655
7.514
16.313
14.425
14.354
19.126
58.732
Batı kent
Yapı İzinleri
Batıkentin T o p l a m
İ ç i n d e k i Payı
173
0.02
535
7577
2895
2497
0.07
0.46
0.20
0.17
13.677
0.23 ortalama
G ö r ü l d ü ğ ü gibi 1980-1984 a r a s ı n d a k i b e ş y ı l d a , A n k a r a ' d a B e l e d i y e t a r a f ı n d a n v e ­
r i l e n h e r d ö r t yapı i z n i n d e n birisi yalnız Kent-Koop t a r a f ı n d a n alınmıştır. Ö t e k i k o n u t
k o o p e r a t i f l e r i n i d e d i k k a t e a l d ı ğ ı m ı z d a b u p a y d a h a d a artacaktır k u ş k u s u z .
K o n u y a ülke ö l ç e ğ i n d e b a k ı l d ı ğ ı n d a d a k o n u t k o o p e r a t i f l e r i n i n pazar paylarının g e ­
n i ş l e d i ğ i g ö r ü l m e k t e d i r . N i t e k i m konut k o o p e r a t i f l e r i n i n T ü r k i y e yapı izinleri t o p l a m ı
i ç i n d e k i p a y l a r ı , 1981 yılında % 10.1 i k e n , 1983 yılında % 13.1 olmuştur. S a n ı y o r u m
1987 yılında b u o r a n ç o k d a h a b ü y ü k bir s ı ç r a m a gösterecektir. Ç ü n k ü y a l n ı z KentK o o p A n k a r a B e l e d i y e M e c l i s i ' n i n 1 9 8 5 ' i n s o n u n d a karara b a ğ l a d ı ğ ı a r s a t a h s i s l e ­
r i n d e n s o n r a 1986'da y a k l a ş ı k 10.000 konut için y a p ı izni almıştır.
Kooperatif k e s i m i n i n başarısı 2 9 8 5 sayılı y e n i Toplu Konut Yasasının y ü r ü r l ü ğ e gir­
m e s i n d e n s o n r a d a h a d a belirginleşmiştir. 1981 yılında çıkarılan 2 4 8 7 sayılı Toplu Ko­
n u t Y a s a s ı ' n a , " ö z e l s e k t ö r e k a p a l ı " g e r e k ç e s i ile karşı çıkanlar, 2 9 8 5 sayılı y e n i y a ­
s a n ı n u y g u l a m a s ı n d a g e r ç e k l e ş t i r e c e k l e r i n i ileri s ü r d ü k l e r i başarıyı s a ğ l a y a m a m ı ş ­
lardır. B u a r a d a k a m u k e s i m i n i n d e y e n i y a s a u y g u l a m a s ı n d a yeterli b a ş a r ı y ı s a ğ l a ­
y a m a d ı ğ ı n ı ayrıca b e l i r t m e k gerekir.
N i t e k i m Toplu Konut İ d a r e s i , 23.6.1984 tarihli y ö n e t m e l i k t e özel s e k t ö r k u r u l u ş l a r ı ­
n a d a " t o p l u k o n u t y a p ı m c ı s ı " sıfatını v e r i r k e n , u y g u l a m a s o n u c u n d a , 28.4.1985 t a ­
rihli y ö n e t m e l i k t e b u o l a n a ğ ı kaldırmıştır.
A s l ı n d a b u o l g u y u , k o n u t p a z a n n d a a r z d a b u l u n a n üç s e k t ö r a r a s ı n d a , y a n i k a m u
s e k t ö r ü , özel s e k t ö r ve k o o p e r a t i f s e k t ö r a r a s ı n d a bir p o l e m i k b a ş l a t m a k için belirt­
m i y o r u m . Ç ü n k ü T ü r k i y e ' d e k o n u t p a z a r ı , her ü ç k e s i m i d e k a p s a y a c a k genişliktedir.
B u r a d a s a p t a m a m ı z g e r e k e n h u s u s , kooperatif k e s i m i n i n d e n e y i m i a r t t ı k ç a ve k o n u t
y a p ı m ı n ı n g e r e k l i kıldığı p r o f e s y o n e l l i k d ü z e y i n e ulaştıkça p a z a r payını c i d d i o l a r a k
arttırmakta oluşudur.
K o n u t k o o p e r a t i f l e r i n d e y a p ı s a l d e ğ i ş i m i n asıl belirleyici y ö n ü p a r s e l b a z ı n d a ör­
g ü t l e n m e d e n kent ö l ç e ğ i n d e ö r g ü t l e n m e y e geçiştir. B u n a k o n u t k o o p e r a t i f ç i l i ğ i n d e n
k e n t k o o p e r a t i f ç i l i ğ i n e g e ç i ş t e diyebiliriz.
T ü r k i y e ' d e k o n u t k o o p e r a t i f l e r i e t k i n l i k l e r i n i , g e r e k o r t a k sayısı, g e r e k s e inşaat a l a ­
nı itibarıyla, k ü ç ü k ö l ç e k t e s ü r d ü r m ü ş t ü r . Bir kaç y a p ı b l o k u v e o b l o k l a r i ç i n d e k i ko­
n u t a d e d i k a d a r o r t a k sayısı y a p ı k o o p e r a t i f l e r i m i z i n g e n e l niteliği o l m u ş t u r .
K o n u t k o o p e r a t i f l e r i , T ü r k i y e ' d e , o r t a k l a n n ı g e n e l l i k l e p a r s e l b a z ı n d a bir a r a y a g e -
t i r e n , kapalı u ç l u bir ö r g ü t l e n m e t ü r ü o l a r a k g ö r ü l m ü ş t ü r . B u m o d e l d e k o n u t l a n n biti­
r i l m e s i ile k o o p e r a s y o n u n d a s o n b u l m a s ı istenmektedir. Kooperatif e t k i n l i ğ i n e s o n
v e r d i k t e n s o n r a , y e r l e ş i l e n m e k a n ı n o r t a k g e r e k s i n m e l e r i b u kez kat m a l i k l e r i k u r u l u
t a r a f ı n d a n ele alınmaktadır.
K o o p e r a s y o n y a l n ı z c a hazırlık a ş a m a s ı n d a v e fiili inşaat a ş a m a s ı n d a kabul e d e n
k o n u t kooperatifçiliği anlayışı, ilgili Bakanlıkların ve S o s y a l G ü v e n l i k K u r u m l a n ' n ı n
hazırladıkları t i p A n a s ö z l e ş m e l e r d e rahatlıkla g ö r ü l e b i l e c e k t i r .
A n c a k 1970'li yıllann ikinci y a r ı s ı n d a n itibaren ve özellikle 1980'li yıllarda k o o p e r a t i f ç i l e r i m i z , k a m u y ö n e t i c i l e r i m i z A n a s ö z l e ş m e l e r d e o l m a s a d a h i k a v r a m s a l ve d ü ­
ş ü n s e l ö l ç e k t e y e n i arayışlar i ç i n e girmişlerdir. Ç ü n k ü 1950'li yıllardan s o n r a k i k o n u t
k o o p e r a t i f ç i l i ğ i u y g u l a m a s ı , y u k a r ı d a belirtilen nitelikleriyle, k a r m a ş ı k k e n t l e ş m e o l ­
g u s u karşısında g e r e k s i n m e l e r y e t e r i n c e yanıt v e r m i y o r d u . Ç ü n k ü , i n s a n l a n m ı z ı n i h ­
t i y a c ı y a l n ı z c a b u l u n a b i l i r y a d a bir kaç p a r s e l e k o n d u r u l a n b l o k l a r d a b a r ı n a b i l m e k
değil.
A s l ı n d a 1970'li v e 1980'li yıllar, kooperatifçilik anlayışının d a ö t e s i n d e , t o p l u m u m u ­
z u n , g e n e l o l a r a k , k e n t l e ş m e o l g u s u karşısındaki tavrının d e ğ i ş m e y e başladığı yıllar­
dır. T o p l u m u m u z , 2 5 - 3 0 yıllık bir şaşkınlık d ö n e m i n d e n s o n r a , k e n t l e ş m e s ü r e c i kar­
ş ı s ı n d a artık d a h a etkin bir tavır a l m a y a başlamıştır.
B u g e l i ş m e , sivil t o p l u m ö r g ü t l e r i n i n , yerel y ö n e t i m b i r i m l e r i y l e k u r d u k l a r ı işbirliği
s o n u c u n d a gerçekleştirilmiştir.
H e r ş e y D e v l e t t e n b e k l e n m e m e l i d i r , konut g e r e k s i n m e m i z i ç ö z m e k için ö n c e k e n ­
di n i y e t i m i z i v e ö z k a y n a ğ ı m ı z ı o r t a y a koymalıyız g ö r ü ş ü y l e y o l a çıkan kooperatifler,
y e n i bir m o d e l ç e r ç e v e s i n d e ö r g ü t l e n e r e k , ö n c e k e n d i B e l e d i y e l e r i ile p r o j e b a z ı n d a
işbirliği kurmuşlardır. D a h a s o n r a m e r k e z i y ö n e t i m d e , b u i ş b i r l i ğ i n e k a y n a k t a h s i s
e d i c i v e y o l g ö s t e r i c i İşlevlerle katılmıştır. Yeni s i s t e m , b ö y l e c e ; sivil t o p l u m ö r g ü t l e r i ­
n i n b e l e d i y e l e r i n v e m e r k e z i y ö n e t i m i n proje b a z ı n d a g e r ç e k l e ş t i r d i k l e r i işbirliği ile
d o ğ m u ş t u r . D a h a s o n r a özel s e k t ö r d e , a r s a rantı a r a y a n y ö n ü y l e d e ğ i l , y a p ı m c ı o l a ­
rak b u işbirliği k a p s a m ı n a girmiştir.
B u y e n i m o d e l i biz kent k o o p e r a t i f ç i l i ğ i diye a d l a n d ı r ı y o r u z . Ö z e t l e b e l i r t m e k g e r e ­
k i r s e kent kooperatifçiliği m o d e l i n i n ö z ü n d e , k e n t l e r d e y a ş a y a n i n s a n l a n m ı z ı n , s a ğ ­
lıksız k e n t l e ş m e o l g u s u n a karşı, yerel y ö n e t i m l e r i n ö n c ü l ü ğ ü n d e aldığı ç o k y ö n l ü v e
d e m o k r a t i k bir tavır vardır. B u m o d e l d e konut y a p ı m ı , k o n u t k o o p e r a t i f ç i l i ğ i n d e n fark­
lı o l a r a k , f i z i k i , t o p l u m s a l v e k ü l t ü r e l ç e v r e s i y l e birfikte e l e alınmaktadır.
İzmit y e n i y e r l e ş m e l e r projesi kent kooperatifçiliği m o d e l i n i n b a ş l a n g ı c ı n d a atılan
ilk adımdır. A n c a k m o d e l , asıl o l a r a k , Kent-Koop ve A n k a r a B e l e d i y e s i ' n i n o r t a k p r o ­
j e l e r i o l a n Batıkent Projesi ile u y g u l a m a y a girmiştir.
G ö r ü l d ü ğ ü gibi b i z i m m o d e l i m i z , T ü r k i y e ' d e y a p ı m v e ö r g ü t l e n m e g ü c ü o l a n t ü m
k e s i m l e r i h a r e k e t e g e ç i r e n bir y a k l a ş ı m ö n g ö r m e k t e d i r . Ö z e l sektör, Devlet s e k t ö r ü
y a d a bir b a ş k a s e k t ö r ayrımı y a p m a y a n b u y a k l a ş ı m ı n , bir b a ş k a adı d a k a y n a k m o bilizasyonudur.
B u n o k t a d a n h a r e k e t l e kent kooperatifçiliği y a k l a ş ı m ı n ı n , T ü r k i y e ' n i n kıt k a y n a k l a -
rını k o n u t s o r u n u n u n e n e t k e n bir b i ç i m d e ç ö z ü m ü için k u l l a n a n bir m o d e l o l d u ğ u n u
s ö y l e y e b i l i r i z . Z a t e n T ü r k i y e ' n i n k a y n a k l a n n ı e t k e n k u l l a n a m ı y o r s a n ı z , a r d ı n ı z d a ne
k a d a r ç o k d e s t e k o l u r s a o l s u n , başlattığınız işi g ö t ü r e m e z s i n i z . B u n a karşılık, e ğ e r
ü l k e kaynaklarını iyi k u l l a n ı y o r s a n ı z , ö n ü n ü z e n e kadar y a p a y e n g e l çıkarılırsa çıka­
rılsın, başlattığınız işi bitirirsiniz.
D ü n y a d a hiçbir g ü c ü n , üretim y a p a n bir sistemin, üretim güçlerini geliştiren bir m o ­
d e l i n , y a n i iktisadi ve t o p l u m s a l kârlılığı y ü k s e k bir işleyişin ö n ü n d e d u r a c a ğ ı n ı y a
d a durabileceğini sanmıyorum.
Kent kooperatifçiliği m o d e l i b u g ü n T ü r k i y e ' d e hızla yaygınlaşmaktadır. T ü r k i y e ' n i n
ç e ş i t l i i l l e r i n d e k u r u l a n y e n i k o n u t kooperatiflerinin g i r i ş i m l e r i n i n ö n e m l i bir b ö l ü m ü
K e n t - K o o p t r a f ı n d a n , bir b ö l ü m ü d e Kent-Koop'tan ayrı o l a r a k başlatılmıştır. KentK o o p ' u n d ı ş ı n d a yerel y ö n e t i m l e r v e çeşitli ö l ç e k l e r d e ö r g ü t l e n m i ş k o o p e r a t i f l e r tara­
f ı n d a n g e r ç e k l e ş t i r i l e c e k proje g i r i ş i m l e r i n i n de, Kent-Koop'un k a m u o y u n a ilettiği m e ­
s a j l a r d a n hareketle o l u ş t u r u l d u u n u y a d a hiç o l m a z s a o m e s a j l a r d a n ö n e m l i ö l ç ü d e
e t k i l e n d i ğ i n i s ö y l e m e k , s a n ı n m olanaklıdır. A n c a k Kent-Koop için öneli o l a n kimin k i m ­
d e n e t k i l e n d i ğ i n d e n ç o k , y a p ı l a n u y g u l a m a n ı n t o p l u m u m u z u n i h t i y a ç l a r ı n a yanıt v e ­
r e b i l m e düzeyidir.
K e n t - K o o p ' u n T ü r k i y e ö l ç e ğ i n d e ü s t l e n d i ğ i y e n i kent projeleri y a k l a ş ı k 2 0 0 . 0 0 0 ko­
n u t l u k , 800.000 n ü f u s l u k v e 35.000.000 m^'lik bir b ü y ü k l ü ğ e ulaşmıştır.
T e b l i ğ i m i n birinci b ö l ü m e n d e , T ü r k kooperatifçilik h a r e k e t i n i n h e m s a y ı s a l h e m d e
y a p ı s a l o l a r a k bir d ö n ü ş ü m s ü r e c i n e g i r d i ğ i n i belirtip, b u n u n a ç ı k l a m a s ı n ı y a p m a y a
çalışmıştım.
B u o l g u , k u ş k u s u z , h a n g i d ü z e y d e n e b i ç i m d e ö r g ü t l e n m i ş o l u r l a r s a olsunlar, t ü m
k o o p e r a t i f ç i l e r i m i z e kıvanç v e r e c e k bir gelişmedir. A n c a k d ö n ü ş ü m s ü r e c i n i n başarı
ile t a m a m l a n a b i l m e s i için h e m k o o p e r a t i f ç i l e r i n , h e m d e A n a y a s a ' n ı n 1 7 1 . m a d d e s i ­
ne göre, "
kooperatifçiliğinin g e l i ş m e s i n i s a ğ l a y a c a k t e d b i r l e r i . . . . " a l m a k l a görev­
lendirilen Devletin gerekli önlemleri z a m a n geçirmeden alması gerekmektedir.
Bu önlemler alınamazsa, d ö n ü ş ü m sürecinin tamamlanması m ü m k ü n olamaya­
c a ğ ı g i b i , d o ğ a c a k s o r u n l a r l a o l u m l u g e l i ş e l e r bir s ü r e s o n r a t e r s i n e d ö n e b i l e c e k ,
k o o p e r a t i f l e r k a m u o y u n d a k a z a n m a y a başladıkları s a y g ı n l ı k l a n n ı k a y b e d e c e k l e r d i r .
D ö n ü ş ü m s ü r e c i n i n sayısal y ö n ü n ü n d o ğ u r a c a ğ ı sorunlar, d a h a ç o k k o o p e r a t i f ç i ­
lik h a r e k e t i n i n idari, m a l i v e h u k u k i a l a n l a n n d a olacaktır.
T ü r k i y e 1980 yılından b u y a n a sıkı p a r a politikası u y g u l a m a k t a d ı r . H e m e n her sek­
t ö r d e yatırım d ü z e y i d ü ş e r k e n , y e n i Y a s a ve y e n i F o n l a 1984 yılının i k i n c i y a r ı s ı n d a n
i t i b a r e n k o n u t s e k t ö r ü n d e , e s k i yıllarda karşılaştırılmayacak d ü z e y d e k a y n a k a k m a ­
y a başlamıştır. B u o l g u n u n , k o n u t k r e d i l e r i n i , a m a ç dışı y a d a haksız k a z a n ç s a ğ l a ­
m a k i ç i n k u l l a n m a k i s t e y e n l e r e ç e k i c i g e l e c ğ i , açıktır.
N i t e k i m , s o n y ı l l a r d a , bazı ç e v r e l e r c e g e r ç e k o l m a y a n ç o k s a y ı d a y a p ı kooperatifi
k u r u l d u ğ u n a ilişkin iddialar o r t a y a atılmaktadır. Hatta b u g i d i ş i n yeni bir b a n k e r l i k ola­
y ı n a y o l a ç a b i l e c e ğ i kaygıları d i l e getirilmektedir. Bazı kötü niyetli kişi y a d a g r u p l a -
- sa­
r ı n , b u t ü r g e r ç e k o l m a y a n ö r g ü t l e n m e l e r e y ö n e l m e l e r i karşısında, e n f a z l a duyarlılık
g ö s t e r m e s i g e r e k e n k e s i m kooperatif k e s i m i olmalıdır.
K u ş k u s u z , k o o p e r a t i f l e r e k u r u l u ş i z n i n i v e r e n v e k o o p e r a t i f l e r i n teftiş m e r c i i o l a n
S a n a y i v e T i c a r e t B a k a n l ı ğ ı ' n ı n v e C u m h u r i y e t Savcılığı'nın b u k o n u d a ç o k ö n e m l i
görevleri bulunmaktadır. Ayrıca konut gereksinmesi olan yurttaşlanmızın d a üye ola­
c a k l a r ı k o o p e r a t i f i n d u r u m u ile ilgili c i d d i bir a r a ş t ı r m a y a p m a s ı d a g e r e k m e k t e d i r .
A n c a k b u k o n u d a asıl s o r u m l u l u k , kooperatif k e s i m i n c e üstlenilmelidir. B u , yalnız
y u r t t a ş l a n m ı z ı n kötü niyetli ö r g ü t l e r c e s ö m ü r ü l m e l e r i n i ö n l e m e k için d e ğ i l , k o o p e r a ­
tif k e s i m i n i n saygınlığının k o r u n m a s ı v e güvenilirliğinin artıniması için d e zorunludur.
B u nedenle, genel olarak t ü m yapı kooperatiflerinin ve kooperatifleri birliklerinin,
k e n d i a r a l a r ı n d a ö z d e n e t i m e k a n i z m a l a n n ı hızla h a r e k e t e g e ç i r m e l e r i gereklidir. B u ­
n u n e n sağlıklı y o l u , t ü m y a p ı k o o p e r a t i f l e r i n i n v e kent k o o p e r a t i f l e r i n i n ü l k e m i z için
y e n i bir k u r u m o l a n d e n e t i m birlikleri o l u ş t u r m a l a n d ı r .
İl b a z ı n d a v e ülke ö l ç e ğ i n d e etkinlikte b u l u n a c a k d e n e t i m birlikleri, b u birliğe bağlı
k o o p e r a t i f l e r i n idari, m a l i v e h u k u k i d e n e t i m l e r i n i n yanısıra, a ç a c a k l a r ı d a n ı ş m a b ü ­
roları ile d e , kooperatif ortaklığı y o l u y l a k o n u t s a h i b i o l m a k İsteyen y u r t t a ş l a r a yar­
d ı m c ı olacaklardır. D e n e t i m b i r l i k l e r i n e ü y e o l a n k o o p e r a t i f l e r e g i r m e k y u r t t a ş l a r ı m ı z
i ç i n bir t ü r " g a r a n t i b e l g e s i " niteliğini taşıyabilecektir.
K o o p e r a t i f l e r i n sayısal g e l i ş m e s i ile ilgili o l a r a k a l ı n a c a k ö n l e m l e r i kooperatif kesi­
m i üstlenebilir. A n c a k d ö n ü ş ü m ü n y a p ı s a l y ö n ü ile ilgili önlemler, d a h a ç o k D e v l e t ç e
a l ı n a b i l e c e k niteliktedir. Ç ü n k ü b u n l a r t o p l u m d a k i gelir dağılımının g i d e r i l m e s i n e y ö ­
nelik önlemlerdir.
B i l i n d i ğ i g i b i k o n u t k o o p e r a t i f l e r i g e n e l l i k l e t o p l u m d a o r t a gelir g r u b u n d a b u l u n a n
k i t l e l e r i n k o n u t istemini ö r g ü t l e n m e k t e d i r l e r . Gelir dağılımının iyi o l m a d ı ğ ı ü l k e l e r d e ,
o r t a gelir g r u p l a n n ı n konut ihtiyaçlarını k a r ş ı l a y a b i l m e k i ç i n , D e v l e t i n s a ğ l a d ı ğ ı k o n u t
k r e d i l e r i n i n gelir d a ğ ı l ı m ı n d a k i k ö t ü l ü ğ ü telafi e d e b i l e c e k d ü z e y d e o l m a s ı g e r e k m e k ­
tedir.
Y u r d u m u z d a 2 9 8 5 sayılı y e n i Toplu K o n u t Yasası, k o n u t k r e d i l e r i n d e g e ç m i ş yılla­
r a g ö r e ç o k b ü y ü k i y i l e ş m e v e hızlı bir işleyiş g e t i r m i ş b u l u n m a k t a d ı r . B u g e l i ş m e
ile k o n u t k o o p e r a t i f l e r i , d a h a ö n c e ö r n e ğ i n i v e r d i ğ i m g i b i , k o n u t p a z a r ı n d a payjarını
g i t t i k ç e y ü k s e l t m e y e başlamışlardır. A n c a k b u g ü n için g e ç e r l i o l a n k r e d i m i k t a r ı y l a ,
k o n u t k o o p e r a t i f l e r i n i n i n ş a a t l a r ı n a b a ş l a m a d a g ö s t e r d i k l e r i hızlılığı, inşaatlarını t a ­
m a m l a m a d a d a g ö s t e r e c e k l e r i n i s ö y l e m e k o l a n a k l ı değildir.
T ü r k i y e gelir dağılımının k ö t ü l ü ğ ü a ç ı s ı n d a n d ü n y a ülkeleri a r a s ı n d a ö n s ı r a l a r d a
y e r almaktadır. O n e d e n l e d e k o n u t ihtiyacı i ç i n d e o l a n kitleler b u a m a ç l a r ı n ı g e r ç e k ­
leştirecek düzeyde tasarruf yapamamaktadırlar.
Y a p ı l m a s ı g e r e k e n şey k o n u t y a p ı m ı n d a 3 ' l ü bir f i n a n s m a n m o d e l i n i n i ş l e t i l m e s i ­
dir. Birinci f i n a n s m a n k a y n a ğ ı Toplu K o n u t İ d a r e s i ' n c e v e r i l e c e k kredilerdir. B u k r e d i ­
ler nihai m a l i y e t i n % 7 0 ' i n i karşılamalıdır. İkinci f i n a n s m a n kaynığı s o s y a l g ü v e n l i k
k u r u m l a n y a d a o k u r u m l a r ı n katılımcısı o l m a y a n l a r için b a n k a l a r olmalıdır. İkinci kay­
n a k t a n a l ı n a c a k krediler d e n i h a i m a l i y e t i n % 2 0 ' s i d o l a y l a r ı n d a olmalıdır. Ü ç ü n c ü
f i n a n s m a n kaynağı d a m ü s t a k b e l k o n u t kullanıcısı o l a n bireydir ve o d a g e r i k a l a n
% 10'lık payı üstlenmelidir.
B u ö n l e m l e r e ek o l a r a k , k o n u t k o o p e r a t i f l e r i , s a ğ l a d ı k l a r ı k a y n a k l a r ı n k u l l a n ı m ı n ­
d a h a r c a m a eşitliği f a k t ö r ü n ü ö n e m l e gözetmelidirler. Bir a r a yapı k o o p e r a t i f l e r i n i n
belki de zorunlu nedenlerle uyguladıklan kaynak kaydırması, t o p l u m u m u z d a koope­
ratifçilik hareketine karşı g ü v e n s i z l i k d u y u l m a s ı n ı n ö n e m l i n e d e n l e r i n d e n birisi o l m u ş ­
tur. M a l i y e t l e r i n ç o k hızla y ü k s e l d i ğ i , y a p ı m alanının v e dolayısıyla o r t a k g i r i ş i n i n s ı ­
nırlı o l d u ğ u v e b u n l a n n d o ğ u r a c a ğ ı o l u m s u z l u k l a r ı telafi e d i c i ş a r t l a n n y a r a t ı l a m a d ı ğı o r t a m l a r d a , bir b ö l ü m k o n u t u n , geriye kalan ortakların kaynaklarıyla yapılması, konut
k o o p e r a t i f ç i l i ğ i h a r e k e t i n d e k i y a p ı s a l d ö n ü ş ü m e y e n i bir d a r b e vurabilecektir.
T o p l u m u m u z u n e ğ i t i m , b e s l e n m e , sağlık v.b. İhtiyaçlarının yanısıra k o n u t ihtiyacı­
nın k a r ş ı l a n m a s ı d a bir k a l k ı n m a s o r u n u d u r .
A n a y a s a , k a m u k e s i m i n i n , özel k e s i m i n ve kooperatif k e s i m i n , bir a y r ı m y a p m a ­
d a n , e t k i n o l a b i l m e l e r i n i ö n g ö r d ü ğ ü n e g ö r e , b u ö r g ü t l e n m e t ü r l e r i n d e n h a n g i s i ko­
n u t a ayrılan kaynakları d a h a iyi k u l l a n a c a k s a k o n u t s e k t ö r ü n d e ö n c ü l ü ğ ü o ö r g ü t ­
l e n m e t ü r ü götürecektir.
G e r e k kooperatif k e s i m , g e r e k s e k a m u k e s i m i t a r a f ı n d a n y u k a r ı d a b e l i r t t i ğ i m i z ö n ­
lemlerin alınması d u r u m u n d a kooperatiflerimizin öncülük rolünü üstlenebilecekleri­
ne inanıyorum.
^61 -
¥. T E İ L İ Ğ
" B İ N A İNŞAATI SEKTÖRÜNDEKİ TEKNOLOJİK G E L İ Ş M E L E R "
Tali K Ö P R Ü L Ü *
Bu bildirimimizde:
' B i n a inşaatı s e k t ö r ü n d e k i t e k n o l o j i k g e l i ş m e l e r " 4 b ö l ü m h a l i n d e e!e alınmıştır.
L B ö l ü m : B i n a inşaatı s e k t ö r ü n d e k i ç a ğ d a ş araç, g e r e ç v e d o n a t ı ile u y g u l a m a l a r a
b a ş l a n a n dönemler. Bu gelişmelere öncülük eden kuruluşlara değinilerek açıklana­
cak.
i l . B ö l ü m : B i n a i n ş a a t l a r ı n d a k i ç a ğ d a ş v e e n d ü s t r i y e l y a p ı m Teknolojileri u y g u l a ­
m a l a r ı n ı o l u m s u z y ö n d e e t k i l e y e n . Ve g i d e r e k b ü y ü k b o y u t l a r a u l a ş m a s ı n d a n e n d i ­
ş e d u y d u ğ u m u z iki a n a s o r u n , ve b u s o r u n l a n n niteliklerine ilişkin a ç ı k l a m a l a n m ı z a
y e r verilecektir.
İ H . B ö l ü m : S o r u n l a r d a n t e k n i k e l e m a n l a ilgili o l a n ı n a ait g ö r ü ş v e ö n e r i l e r i m i z .
• İ V . B ö l ü m : A n a s o r u n l a r d a n d i ğ e r i o l a n " b i r b ö l ü m i n c e inşaat ve t e s i s a t l a r d a - ka­
lite k o n t r o l ü n ü d a g a r a n t i y e a l a n bir - ö n c e d e n y a p ı m " ( p r e f a b r j k a s y o n ) ' a y ö n e l i n m e s i n e ilişkin g ö r ü ş v e ö n e r i l e r i m i z belirtilecektir.
LBÖLÜM
B u b ö l ü m d e — Bina inşaat sektöründeki çağdaş teknolojilerin u y g u l a n m a y a başlan­
masına,
— G e l i ş m e y l e ilgili d ö n e m l e r ve b u d ö n e m l e r e ö n c ü l ü k e d e n k u r u l u ş l a r a
değinilecektir.
Ü l k e m i z d e b i n a inşaat k e s i m i n d e ç a ğ d a ş teknolojilerle ç a l ı ş m a d ö n e m i n i n 1950'lili
yılların ilk y a n s ı n d a b a ş l a d ı ğ ı gözlenir. B u n u n İ s t a n b u l ' d a g ö r ü n t ü l e n e n ö r n e ğ i , T C .
E m e k l i S a n d ı ğ ı ' n ı n A l m a n İ n ş a a t M ü t e a h h i t l i k f i r m a l a n n a yaptırdığı " İ s t a n b u l Hilton
O t e l i " inşaatıdır. Bu inşaatta kullanılan iş makinelerinden Beton Santralleri, k u l e vinçler
v e b e t o n taşıyıcı kovaları, b e t o n ve sıva p o m p a l a n , a h ş a p p a n o ve m e t a l kalıplar, y ü k ­
s e k l i ğ i ayarlı kalıp taşıyıcıları ( d i k m e l e r ) , hatta j a p ı n a r a b a l a r ı . . . Ü l k e m i z d e k i b i n a i n ­
ş a a t l a r ı n d a k u l l a n ı m ı b i l i n m e y e n a r a ç ve g e r e ç l e r d i .
T C . E m e k l i S a n d ı ğ ı 1 9 5 0 ' l i y ı l l a n n s o n u n d a İzmir B ü y ü k Efes O t e l i ' n i n inşaatını
y a p a n D y k e r h o f f U n d W i d m a n n f i r m a s ı ile b e r a b e r k u r d u ğ u E m e k İ n ş a a t Ş t i : ile A l ­
m a n y a ' d a n g e l e n ( d e n e y i m l i m ü h e n d i s l e r özellikle d e kalfalar ( f o r m e n l e r ) v e m a k i n e
o p e r a t ö r l e r i n d e n o l u ş a n ) t e k n i k e l e m a n l a r ve ç a ğ d a ş iş m a k i n e v e t e ç h i z a t ı ile, b ü * Tali Köprülü: İstanbul'da doğan Tali Köprülü, 1953 yılında İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi'nden
mezun
1955-1966 yılları arasında TC. Emekli Sandığı ve Emek İnşaat'ın İzmir Büyük Efes ve Fota Tatil
inşaatlarında kontrol ve şantiye şefi olarak, 1966-1977 yıllan arasında Osmanlı Bankası ve Turizm
cilik A.Ş.'nin rnşaat müdürü olarak görev yapan Tali Köprülü, şu an Oyak Kutlutaş Holding A.Ş.'nin
nel Müdürü olarak görev
yapmaktadır
oldu.
Köyü
Otel­
Ge­
y ü k b i n a inşaatlarını g e r ç e k l e ş t i r e n , ç a ğ d a ş d ü z e n d e bir ç a l ı ş m a n ı n nasıl o l a c a ğ ı n ı
b e l i r l e y e n bir o k u l işlevini d e ü s t l e n m i ş t i .
E m e k İnşaat g i d e r e k , (19601ı yılların ilk yarısı içinde) b i n a inşaatını y a b a n c ı e l e ­
m a n k u l l a n m a d a n g e r ç e k l e ş t i r m e y i d e b a ş a r d ı . B ü y ü k A n k a r a O t e l i , S t a d O t e l i , Hil­
t o n ilavesi g i b i . G e n e 1960 yıllannın 2 . y a r ı s ı n d a T e k b a n k ' ı n A n k a r a İ m a r L t d . v e İs­
tanbul Timlo'su da devreye girmişlerdi.
Ö t e y a n d a n 1 9 4 7 ' d e n s o n r a M a r s h a l y a r d ı m ı ile y u r d a g e l e n i m a k i n e l e r i v e t e ç h i ­
z a t l a 1950'li y ı l a r d a g e r ç e k l e ş t i r i l e n (su g e t i r m e , yıl k a n a l i z a s y o n vb.) t e k n i k alt y a p ı
i n ş a a t l a n ; Ü l k e m i z i y e d e k p a r ç a y ö n ü n d e n d ı ş a b a ğ ı m l ı k ı l m a s ı n a karşılık; ü l k e m i z
t e k n i k e l e m a n l a n n ı n a n ı l a n m a k i n e l e r i n işlevlerini v e e n ç o k r a n d ı m a n v e r e c e k l e r i n
ayırımını y a p a b i l m e l e r i s o n u c u b ü y ü k d e n e y i m edindiler. N i t e k i m , 1970'li y ı l l a n n ilk
y a n s ı n d a b a ş l a y a n h a l e n , O r t a d o ğ u v e Kuzey A f r i k a ' d a İnşaat M ü t e a h h i t l e r l m i z c e b a ­
şarı ile s ü r d ü r ü l e n çalışmalar. Ü l k e m i z i n inşaat k e s i m i n i n her d a l ı n d a k i g e l i ş m e y i b e l ­
g e l e y e n e n e t k i n kanıtlardır.
B i l d i r i m i z i n k o n u s u " b i n a i n ş a a t l a r ı n d a k i g e l i ş m e l e r d i r " . B u d a l ı n prototipi o l a r a k
d a k o n u t inşaatının e n u y g u n ö r n e k o l d u ğ u n u s a n ı y o r u z .
— 1978'de 4. b e ş yıllık p l a n k o n u t ü r e t i m i n i n % 9 4 ' ü n ü n özel k e s i m ile g e r ç e k ­
leştirileceğini varsayıp; Endüstriyel yapım teknolojileri ile konut üretimini ö z e n ­
d i r i y o r d u . B u n e d e n l e P r e f a b r i k e Birliği ü y e l e r i n i n bir b ö l ü m ü n ü , b u d ö n e m ­
deki kuruluşlar oluşturmaktadır.
— A n c a k 4. b e ş yıllık p l a n k o n u t ü r e t i m i n i özel s e k t ö r d e n b e k l e r k e n v e d e 5.
b e ş yıllık p l a n d a aynı d o ğ r u l t u d a - b ü y ü k fiyat artışları n e d e n i ile e t k i n l i ğ i '
y o k o l a n - çeşitli o l a n a k l a n g e t i r m e s i n e r a ğ m e n . E n d ü s t r i y e l y a p ı m t e k n o l o ­
j i l e r i n i n k u l l a n ı l a r a k k o n u t ü r e t m e d e k i e n e t k i n atılımı T e k b a n k yapmıştır.
1980'li y ı l l a n n ilkyarası s o n u n d a v e 2 . yarı b a ş ı n d a T e k b a n k A n k a r a ' d a S i l a h l ı Kuvv e t l e r ' i n Ç a n k a y a ' d a k i 2 0 2 0 b i r i m l i k l o j m a n ı inşaatı ile E d i r n e ' d e 5 0 0 b i r i m l i k t o p l u
k o n u t i n ş a a t l a n n d a ; Bayındırlık Bakanlığı d a İ s t a n b u l ' d a Polis L o j m a n l a r ı ile ç e ş i t l i
i l l e r i m i z d e K r e d i v e Yurtar K u r u m u için Yurt İ n ş a a t l a n n ı e n d ü s t r i y e l y a p ı m t e k n o l o j i ­
leri ile gerçeleştirmiştir.
B u g ü n artık endüstriyel y a p ı m teknolojilerini ü l k e m i z d e ürettiğimiz her tür vinç, metal
kalıp, bilgisayarlı b e t o n s a n t r a l l e r i vb.leri ile d ı ş a b a ğ ı m l ı o l m a k s ı z ı n y ü r ü t e b i l m e k t e ­
y i z . A n c a k , liberal e k o n o m i m i z i n dış a l ı m a tanıdığı kolalık; inşaat m a k i n e v e t e ç h i z a ­
tının yerli o l a r a k ü r e t i l m e s i n i ve g e l i ş m e s i n i e n g e l l e d i ğ i n i s a n ı y o r u z . G e n e d e , b u d u ­
r u m u n (yani ithal malı kaliteli m a k i n e v e t e ç h i z a t l a ç a l ı ş m a n ı n ) b e l k i d e b i z d e k i yerli
m a k i n e v e t e ç h i z a t ü r e t i m i n d e kaliteyi d e o l u m l u y ö n d e etkileyip, A E T ' y e girişi b e k ­
leme d ö n e m i n i n de değerlendirilebilmesini sağlayabilecektir. Ayrıca inşaat kesimin­
d e k i g e l i ş m e m i z i n aralıksız s ü r d ü ğ ü n ü s ö y l e m e m i z i y i m s e r l i k d e ğ i l , g e r ç e k l e r i n d i l e
getirilmesidir. N e var k i , b u d ö n e m d e d e g i d e r e k b ü y ü m e k t e o l a n s o r u n l a n m ı z b u ­
l u n d u ğ u d a bir gerçektir.
İşte b i l d i r i m i z i n d i ğ e r b ö l ü m l e r i n d e :
S o r u n l a n n n e l e r o l d u k l a n n a d e ğ i n i p , b u n l a n n ç ö z ü m l e r i ile ilgili g ö r ü v e ö n e r i l e r i ­
m i z belirtilecektir.
II.BÖLÜM
Bu bölümde; — Bina inşaatlarında uygulanmakta olan çağdaş yapım yöntemlerin­
den kaynaklanan sorunlar
— Ve b u s o r u n l a n n niteliklerine ilişkin g ö r ü ş l e r i m i z açıklanacaktır.
I . B ö l ü m d e s ö z ü n ü e t t i ğ i m i z b i n a i n ş a a t l a n n d a (özellikle d e t o p l u k o n u t s i t e l e r i n d e
v e y u r t b i n a l a n n d a ) ; 1980'li y ı l l a n n b a ş l a m a s ı ile d e y o ğ u n l a ş a n e n d ü s t r i y e l y a p ı m
y ö n t e m l e r i y l e yapılan u y g u l a m a l a r d a k i a l ı ş ı l m a m ı ş s ü r ' a t i n b e r a b e r i n d e g e t i r d i ğ i
SORUN:
İ n c e inşaat işleri ve bir b ö l ü m t e s i s a t l a ilgili işlerin kalitesini y i t i r m e d e n g e r ç e k l e ş t i r e ­
c e k , e k i p sayılannın yetersiz k a l m a s ı olmuştur.
—- Z i r a e n d ü s t r i y e l inşaat t e k n o l o j i l e r i , b i n a n ı n k a b a inşaat b ö l ü m ü n ü , g e l e n e k s e l
y ö n t e m e g ö r e y a k l a ş ı k 1/2'si d i y e b i l e c e ğ i m i z bir s ü r e d e t a m a m l a r k e n ;
— Ö t e y a n d a n - t a m a m l a n a n i n ş a a t t a n s o n r a g e l e n - i n c e inşaat ve bir b ö l ü m t e s i ­
sat i ş l e r i n i n , s ü r e l e r i n d e g e r ç e k l e ş t i r e b i l m e k i ç i n ; G e l e n e k s e l d e ihtiyaç d u y u ­
l a n e k i p sayısının 2 katına ç ı k a n i m a s ı g e r e k m i ş t i r .
Ş u h a l d e s o r u n ' u - b i r b i r i n i n t a m a m l a y ı c ı s ı o l a r a k n i t e l e n d i r e b i l e c e k - 2 ayrı g r u b a
ayırarak:
Birincisi
: (M i mar. M ü h e n d i s , Teknisyen, F o r m e n
düzeyindeki) deneyimli teknik ele­
m a n ile, g e n e d e n e y i m l i , usta ve vasıflı işçiye o l a n ihtiyaçtan o l u ş a n s o ­
runlar.
İkincisi
: İ n c e inşaat v e bir b ö l ü m tesisat i m a l a t ı n ı n ,
• G e r e k Detay, g e r e k kullanılan m a l z e m e y ö n ü n d e n s t a n d a r t ' a s a h i p b u ­
lunmaması,
• Ö n c e d e n y a p ı m (Prefabrikasyon)'a y ö n e l i n m e d i ğ i n d e n ü r e t i m ' i n farklı ve
y a v a ş ; montajının ise d e ğ i ş k e n ve k o m p l i k e (karmaşık) o l m a s ı v b . n e d e n ­
lerin yarattığı s o r u n l a r o l a r a k t a n ı m l a y a b i l i r i z .
Çözümleri konusundaki önerilerimize g e ç m e d e n önce sorunlardan örneğin,
" S t a n d a r t ' t a n " "Deneyimli teknik e l e m a n " ve " u s t a " d a n yoksunluğun Yapım'daki
o l u m s u z ö r n e k l e r i n i İ s t a n b u l ' u m u z d a s o n iki yıldır s ü r e g e l e n t e k n i k alt y a p ı ç a l ı ş m a ­
larından alacağımız örneklerle belirtmek istiyoruz.
Ö r n e ğ i n , standarttan yoksunluğa örnek olarak:
— İ s t a n b u l m e t r o p o l ü n ü o l u ş t u r a n ilçelerin t r o t t u a r ve refüj b o r d ü r l e r i n d e k u l l a n ı ­
l a n b e t o n blokları belirtebiliriz.
— Aynı c a d d e üzerinde d a h i işlevi aynı o l m a s ı n a r a ğ m e n "farklı profil", " f a r k l ı beton
v e kalıp k a l i t e s i " g ö r m e k m ü m k ü n d ü r .
— Farklı f o r m , m a l z e m e v e u y g u l a m a n ı n g e r e k yatırım d ö n e m i n d e k i farklı m a l i y e ­
t i n i , g e r e k i ş l e t m e d ö n e m i n d e k i b a k ı m v e o n a n m y ö n ü n d e n o l u ş t u r a c a ğ ı ak- '
saklıkları, masrafları v e d e estetik kargaşasını ş i m d i d e n k e s t i r m e n i n k e h a n e t o l ­
mayacağı görüşündeyiz.
— A y n c a işlevi, dayanıklığı ( ö m r ü ) , b a k ı m ı . . . v e maliyeti y ö n ü n d e n e n u y g u n u h a n ­
gisidir?
Sanırız b u s o r u n u n y a n ı t l a m a d a g ü ç l ü k ç e k i l m e s i n i n t e k n e d e n i : b u k o n u n u n ,
e l e alındığı p l a n l a m a , p r o g r a m l a m a , proje d ö n e m l e r i n d e d e n e y i m l i t e k n i k e l e ­
man yoksunluğudur.
G e n e , yatırım ya d a k o n u n u n m a l i y e t i n i n y ü k s e k l i ğ i n d e n ç o k , p l a n l a m a ve p r o g r a m ­
l a m a döneminde, deneyimli teknik eleman yokluğundan kaynaklandığı görüşünde
o l d u ğ u m u z ö r n e k l e r d e n bir b a ş k a s ı :
— İ S K İ , PTT, H a v a g a z ı i ş l e t m e s i ve T E K ' i n b i r b i r i n d e n h a b e r s i z kent içi ç a l ı ş m a landır.
— İ s t a n b u l s o k a k l a r ı n ı hallaç p a m u ğ u gibi atıp. K ö s t e b e k y u v a s ı n a d ö n ü ş t ü r ü r ­
ken, n e m e v s i m , n e trafik, n e sağlık... v b . e n d i ş e s i b u l u n a n b u i ş l e t m e l e r i n .
K o o r d i n a s y o n u s a ğ l a y a c a k otoriter bir k u r u l u ş t a r a f ı n d a n , uyarılması v e y ö n ­
lendirilmesinin gerektiği görüşündeyiz.
B u t ü r u y g u l a m a l a r a ö r n e k o l a r a k : (1987 M a y ı s ayı s o n u itibariyle) 1 yılı a ş a n bir s ü ­
redir d e v a m e d e n T o p h a n e , Fındıklı arası P T T ' n i n yaptırdığı plastik b o r u d ö ş e m e işi
için y a p ı l a n : (asfalt k ı r m a , kazı y a p m a , bir m i k t a r iksa, k u m ve b o r u ferşi ü z e r i n e t u v ö n a n d o l g u v e b e t o n d ö k m e gibi.) y a k l a ş ı k 7 k a l e m d e n ibaret ç a l ı ş m a y ı g ö s t e r m e k
istiyoruz.
Ö z e l l i k l e D o l m a b a h ç e - K a r a k ö y i s t i k a m e t i n d e k i (1986 kışında) trafiği f e l c e u ğ r a t a n b u
u y g u l a m a n ı n s ü r e s i k a d a r k i (13 ayda) T e k b a n k A t a k ö y ' d e 1500 k o n u t i n ş a ettirmiştir.
D e m e m i z , g e n e d e n e y i m l i t e k n i k e l e m a n ı n hazırlayacağı b u tür bir (yatırım pro­
jesi d o s y a s ı n d a ) s ü r e n i n e t k i n l i ğ i n i n b e h e m a h a l d ü ş ü n ü l e c e ğ i d i r :
D e n e y i m l i e l e m a n , Yatınm maliyetini o l u m s u z y ö n d e e t k i l e y e c e ğ i n i g ö r s e d a ­
hi; u y g u l a m a n ı n , a s l ı n d a d i ğ e r (yan) k o n u l a r a g e t i r e c e ğ i aksaklıkları h e m e n he­
s a b a k a t a c a k ; ve b u aksaklıkların k e n d i yatırımı d ı ş ı n d a k i i ş l e r d e k i m a l i y e t ar­
tışlarının boyutlarını -ülke e k o n o m i s i n i d a h a n e d e n l i o l u m s u z y ö n d e
e t k i l e y e c e ğ i n i - g ö r ü p : s ü r e y e ö n e l i k t a n ı n m a s ı n ı sağlayacaktır. .
III.BÖLÜM
S O R U N O L A R A K DA D E Ğ E R L E N D İ R İ L E N , T E K N İ K E L E M A N G E R E K S İ N İ M İ N İ N
B O Y U T L A R I N A V E K A L İ F İ Y E İŞÇİ V E USTA G E R E K S İ N M E V E
Y E T İ Ş T İ R İ L M E S İ N E İLİŞKİN G Ö R Ü Ş VE Ö N E R İ L E R İ M İ Z
G ö r ü ş ü m ü z o d u r ki bir yatırım projesi u y g u l a m a s ı n d a k i t e k n i k e l e m a n g e r e k s i n m e ­
s i n d e niteliğe g ö r e d a ğ ı l ı m ı n d a k i ö n c e l i k s ı r a s ı n d a kesin o l a r a k b e l i r l e n m e m i ş t i r .
— Yani, g e r e k s i n m e n i n , kritik d ö n e m e g i r m e s i olasılığı u y g u l a m a d ö n e m i n d e m i
olur?
— Yoksa u y g u l a m a y a e s a s o l a c a k -proje d a h i l - b e l g e l e r i n h a z ı r l a n m a s ı n d a mı?
. — Y a d a i n c e iş d ö n e m i n d e k i g e r e k s i n m e , d e n e y i m l i t e k n i k kontrol e l e m a n ı ağır­
lıklı m ı o l m a s ı g e r e k l i d i r ?
— M i m a r ve m ü h e n d i s l e r i n b u iş d a ğ ı t ı m ı n d a k i yerleri m e s l e k i ağırlığına g ö r e b e ­
lirlenmiş midir?
— G ö r e v v e s o r u m l u l u k l a n n ı n sınırlan b i l i n m e k t e m i d i r ?
__ A s l ı n d a k o n u y u f a z l a d a ğ ı t m a d a n d e n e y i m l i t e k n i k e l e m a n ı n her a ş a m a d a a r a n ı -
l a c a k e n ö n e m l i ö g e o l d u ğ u n u k a b u l e d i p , bir m o d e l (örnek) ü z e r i n d e d e r l e y i p t o p l a ­
manın uygun olacağı görüşündeyiz.
Ö r n e ğ i n , k o n u n u n e n d ü s t r i y e l y a p ı m teknolojileri ile b i n a inşaatı ( k o n u t üretilmesi)
o l d u ğ u n u v a r s a y a l ı m ; B u d u r u m d a t e k n i k p e r s o n e l i n yer a l a c a ğ ı d ö n e m l e r , a ş a m a ­
lar - e n a z ı n d a n - a ş a ğ ı d a k i sırayı izleyecektir.
Ö r n e k : 1500 b i r i m k o n u t l u k bir t o p l u konut sitesi inşaatına ilişkin
( T A B L O N O : 1)
ORGANIGRAM
Sıra
Yapılacak
İşin
Çeşidi
No.
İşi g e r ç e k l e ş t i r e c e k O l a n l a r
(Teknik büro e l e m a n l a n . D a n ı ş m a n l a r ,
U z m a n l a r , Ş a n t i y e Teknik E l e m a n l a r ı . . .
vb.)
(Açıklama: Yatınmın, yerinin, teknoloji seçiminin, fizibilitesinin vb. z o ­
r u n l u d i ğ e r ç a l ı ş m a l a r ı n yapıldığı varsayılmıştır)
Proje ve B e l g e ( m e t r a j ,
birim fiyat, maliyet... vb.
h a z ı r l a m a hizmetleri.)
1—Mimari büro sorumlusu (aynı z a m a n ­
da) Proje Hazırlama H i z m e t l e r i Y ü r ü t ü c ü ­
sü.
2—Şehirci mimar
3—Uygulamayı yürütecek şantiye
(uygulanacak teknolojiyi bilen)
şefi
4—Statiker
5 — S ı h h i , s a n t r a l ısıtma... p r o j e l e r i n i ha­
zırlayan b ü r o n u n b u p r o j e y e ayırdığı e l e ­
man,
6—Zayıf ve kuvvetli A k ı m t e s i s a t projele­
rini h a z ı r l a y a c a k b ü r o n u n b g proje için
görevlendirdiği eleman,
7—Dış m e k a n d ü z e n l e m e b ü r o s u s o r u m ­
lusu.
B
Ş a n t i y e k u r u l m a s ı (ve
s a h a n ı n i n ş a a t a hazır­
lanması)
3 ' t e belirtilen ş a n t i y e şefi y ö n e t i m i n d e
3-1 k a b a inşaat işleri ş a n t i y e şefi y r d . ve
ş a n t i y e d e M i m a r i p r o j e işleri s o r u m l u s u
(Mimar)
İ4-7 v e t e k n i k alt y a p ı için 5 + 6
Uygulama
3'ün yönetiminde:
3-1 + 4 yardımcısı bir i n ş a a t m ü h e n d i s i
aynı z a m a n d a g ü v e n l i k g ö r e v l i s i . + y e ­
teri kadar t e k n i s y e n k a b a inşaat d ö n e m i
için.
3-2 + 1 yardımcısı bir m i m a r -f yeteri ka­
d a r i n c e inşaat işleri t e k n i s y e n y a d a kal­
fası.
3-3 + 5'in t e m s i l c i s i o l a r a k d e n e y i m l i bir
tesisat t e k n i s y e n i (sıhhi v e s a n t r a l ısıtma
tesisatlar için)
3-4 + 6'nın temsilcisi olarak d e n e y i m l i bir
elektrik teknisyeni.
K a b a İnşaatın v e t e s i satların belirli aşamalar­
da (dönemlerde) dene­
timi
İşverenin bir t e k n i k k a d r o s u y o k s a . Bir
s e r b e s t t e k n i k kontrollük b ü r o s u n d a n y a ­
rarlanılmalıdır.
1 4 5 6'daki k o n u l a r d e n e t l e y e c e k d e n e ­
y i m l i bir heyet.
C kadrosu
7 elemanı
Geçici ön kabul + tesi­
satları i ş l e t m e t e c r ü b e ­
leri + g e n e l d e n e t i m
(Eksiklerin t a m a m l a n ­
m a s ı ve g e ç i c i kabul)
G e ç i c i kabul için bir b a ş k a n (İş s a h i b i n i n
y a d a M ü t e a h h i d i n d e n e y i m l i bir t e k n i k
elemanı)'ın yürütücülüğünde
D heyeti'nin
C kadrosu'nun
7 ' n i n katılmasıyla
TEKNİK ELEMANIN YETERLİLİĞİ GÖRGÜ VE DENEYİMİ
—
İLE ORANTILIDIR
1 n o ' l u t a b l o d a , Bir t o p l u k o n u t yatırım p r o j e s i n i n p r o j e d ö n e m i n d e u y g u l a m a
s o n u n a k a d a r g e ç i r ş i ğ i a ş a m a l a r d a g ö r e v a l a c a k -kilit e l e m a n o l a r a k
t a n ı m l a y a b i l e c e ğ i m i z - t e k n i k p e r s o n e l belirtilmiştir.
— B u r a d a k i ö n e m l u h u s u s 1 N o ' l u t a b l o d a sayımını y a p t ı ğ ı m ı z " t e k n i k e l e m a n lar"ın " y ü r ü t ü c ü " ya da "kilit e l e m a n " kimliklerinin belirlenmesinde görgü ve
d e n e y i m i n e t k i n l i ğ i n i n bilinmesidir.
Z i r a g ö r e v ve s o r u m l u l u k l a n n d a ğ ı t ı m ı n d a d e n e y i m ilk önceliktedir. Kast o l u ­
n a n d e n e y i m i n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n e e s a s o l a r a k kıstaslar i s e :
E l e m a n ı n m e z u n i y e t i n d e n s o n r a g e ç e n s ü r e (yıllar) d e ğ i l , çalıştığı k o n u l a r l a i l ­
gili g ö r g ü v e bilgi birikimidir.
— G e n e altını çizerek (her k e s i m d e k i işverene) d u y u r m a y ı i s t e d i ğ i m i z :
• Teknik e l e m a n l a n n g ö r e v v e s o r u m l u l u k l a n n ı n b e l i r l e n i p ü c r e t l e r i n i n s a p t a n ­
m a s ı n d a d a : d e n e y i m i n y u k a r d a s ö z ü n ü e t t i ğ i m i z kıstaslara g ö r e d e ğ e r l e n d i r i l ­
m e s i n i n e n ağırlıklı ö g e o l d u ğ u n u n b i l i n m e s i n i n y a n ı sıra,
• Kalifiye usta o l m a k s ı z ı n , y e t e n e k l i t e k n i k e l e m a n ı n d a yetersiz kalacağıdır.
K A L İ F İ Y E USTA Y E T İ Ş T İ R İ L M E S İ N E İ L İ Ş K İ N ,
İ S T İ H D A M S O R U N U N A DA K E S İ N KATKISI O L A C A K , Ö N E R İ M İ Z
•
M İ L L İ E Ğ İ T İ M B A K A N L I Ğ I ' N I N A R A C I L I Ğ I İ L E YAPI M E S L E K L İ S E L E R İ N D E N
Y A R A R L A N I L A R A K USTA Y E T İ Ş T İ R İ L M E S İ
— İnşaat işçi v e işveren s e n d i k a l a r ı - İ n ş a a t M ü t e a h i t l e r Birliği t a r a f ı n d a n Milli
E ğ i t i m Bakanlığı'nın y a r d ı m v e aracılığı ile. Yapı M e s l e k L i s e l e r i ' n i n a k ş a m s a ­
a t l e r i , tatil g ü n l e r i . . . v b . u y g u n d ö n e m l e r d e satın-alınacak y a d a b a ş k a bir y ö n ­
t e m l e s a ğ l a n a c a k s ü r e l e r d e t e r t i p l e n e c e k k u r s l a r d a : m e s l e k lisesi ö ğ r e t m e n ­
leri t a r a f ı n d a n , o k u l l a r d a ve ş a n t i y e l e r d e (işyerlerinde) u y g u l a m a l ı e ğ i t i m ve
ö ğ r e t i m l e , usta y e t i ş t i r i l m e s i n i ö n e r i y o r u z .
— İlk v e o r t a o k u l ve lise m e z u n u y a d a ö ğ r e n i m i n i y a r ı d a b ı r a k m ı ş g e n ç l e r i n u s t a ,
kalifiye usta, kalfa belirli bir a ş a m a d a n s o n r a f o r m e n o l a r a k d a h i yetiştirilebilecekleri görüşündeyiz.
A Ç I K L A M A : Bu uygulamayı Kent-Koop 1 yıldır sürdürmektedir. (Kaynak: 16 Mayıs
1987 tarihli Milliyet g a z e t e s i E k o n o m i s a y f a s ı n d a k i h a b e r )
S A N A Y İ O D A L A R I Y Ö N E T İ M İ N D E , İNŞAAT v e T E S İ S A T M A L Z E M E
ÜRETİCİLERİNCE YAPILABİLECEK
UYGULAMA
Yapı v e tesisat m a l z e m e s i üreticilerinin, ü r ü n l e r i n i n gereği gibi kullanılabilmesi için.
Kayıtlı o l d u k l a n o d a l a n n s a ğ l a y a c a ı o r g a n i z a s y o n ile birleşerek o l u ş t u r u l a c a k bir f o n ' u n , ü r ü n l e r i n u y g u l a n m a s ı n a d ö n ü k , bir ö n c e k i g ö r ü ş ü m ü z d o ğ r u l t u s u n d a , d ü z e n l e ­
n e c e k k u r s l a r d a usta y e t i ş t i r i l m e s i n d e k u l l a n m a l a n n ı ö n e r i y o r u z .
A S K E R İ K E S İ M İ N D E AYNI K O N U D A K İ G İ R İ Ş İ M İ ,
— İ s t i h k a m sınıfının y e t i ş m i ş s u b a y v e a s t s u b a y l a r ı y ö n e t i m i ve e ğ i t i m i n d e , ger­
çekleştirilebilir,
— Silahlı K u v v e t l e r i n d e ( m e s l e k s a h i b i o l m a y ı p ) er o l a r a k vatani g ö r e v l e r i n i , y a ­
p a c a k g e n ç l e r d e n b u y o l d a y a r a r l a n ı l a b i l m e i m k a n l a n sağlanmalıdır.
Y u k a r ı d a k i 3 y ö n t e m l e usta y a d a üst d ü z e y d e e l e m a n niteliği k a z a n a c a k l a r a
u s t a v b . ehliyet v e r i l m e l i , ve b u n l a r a h e r 2 y ı l d a bir, y e n i k u r s l a r l a d e r e c e ka­
z a n d ı r ı l m a l ı ve b u nitelikteki t e k n i k e l e m a n l a n n Bayındırlık ve İ s k a n B a k a n l ı ğ ı ' ­
nın h e r yıl y a y ı m l a n a n işçilikler (rayiçlerinde) her d e r e c e için ayrı -saat ücreti
ile- y e v m i y e l e r i d e belirtilmelidir.
IV.BÖLÜM
B İ N A İ N Ş A A T L A R I N D A B İ R B Ö L Ü M İ N C E İNŞAAT V E T E S İ S A T L A R D A ,
E N D Ü S T R İ Y E L T E K N O L O J İ L E R G E R Ç E K L E Ş T İ R İ L E N K A B A İNŞAATIN
S Ü R ' A T İ N E - K A L İ T E D E N F E D A K A R L I K E D İ L M E K S İ Z İ N - Y E T İ Ş E B İ L M E K İÇİN
PREFABRİKASYON'A YÖNELMENİN Z O R U N L U Ğ U
E n d ü s t r i y e l y a p ı m teknolojileri ile gerçekleştirilecek (toplu konut, ö ğ r e n c i yurtları, o k u l ­
lar, b ü r o b i n a l a n , (2 ve 3 yıldız) oteller, moteller, tatil köyleri.... vb.) b i n a inşaatlarının
projelendirme dönemlerinde prefabrikasyona dönüştürülmek üzere detaylandırılmasını ö n e r d i ğ i m i z , Bir b ö l ü m i n c e i n ş a a t v e tesisat işlerini i ç e r e n i m a l a t a ait a ç ı k l a m a
" t a b l o n o . 2 " d e özetlenmiştir.
B İ N A İ N Ş A A T L A R I N D A ( Ö N C E D E N YAPIM) P R E F A B R İ K A S Y O N Y Ö N T E M İ İLE G E R Ç E K L E Ş İ T İ R Î L E B İ L E C E K İ N C E İNŞAAT V E TESİSATCARLA İLGİLİ İMALAT Ö R N E K ­
LERİ.
(TABLO NO: 2)
I S u b a s m a n a kadar:
Z e m i n d u r u m u , temel takviyesi, z e m i n ya d a çev­
re i z o l a s y o n u . . . . v b . b i l i n m e y e n l e r i o l u ş t u r d u u n d a n . Temel ile z e m i n a r a s ı n d a r ö g a r l a r v e k a n a l ­
lar dışındaki imalat " ö n c e d e n y a p ı m " i m k a n ı n a e l ­
verişli bulunmamaktadır.
II K a t l a r d a k i i n c e
Merdivenler - Merdiven basamakları, korkuluklar
Ahşap doğramalar
Denizlikler - İç ve dış p e n c e r e denizlikleri (mermer,
d ö k m e m o z a i k , metal....)
S ü p ü r g e l i k l e r - M e r m e r , m o z a i k , sert a ğ a ç v e d u ­
var süpürgelik birleşimleri.
Eşikler - Kot farkı o l a n y a d a 2 ayrı m a l z e m e n i n
değiştiği mahaller arası.
Kapı kasaları - M e t a l y a d a a h ş a p v e k a s a d u v a r
v e alnı ile d u v a r k a p l a m a araSı b i r l e ş i m l e r i .
D u v a r k a p l a m a l a n n ı n çeşitli b i r l e ş i m l e r i .
inşaat işlerinde:
III M u t f a k l a r d a :
B a n y o ve vitrifiye
malzemenin
döşeme
ve duvarlardaki birleşimleri.
E v y e l e r i n (her cins) B a n k o l a r l a b i r l e ş i m i
Yer s ü z g e ç l e r i v e b u n l a n n y a l ı t ı m l a r l a ilişkileri
IV Çatılar, b a l k o n l a r :
Çatı makasları.
Çatı kaplamaları ve yalıtımlan, çatı ö r t ü s ü -dere ve
o l u k - v e yer s ü z g e c i ilişkileri.
Parapetler parapetler üstü harpuşta, parapet
S a ç a k l a r i ç y ü z ü yalıtımı v e d e r e ilişkileri.
Ç a t ı , t e r a s v e b a l k o n s u y u toplamı..
V Sıhhi ve ısıtma t e s i s a t ı
Sıhhi ve ısıtma t e s i s a t l a r ı n d a b o r u d o n a t ı v e
montajı yatay ve d ü ş e y b i r l e ş i m l e r i şaftları (tesi­
sat bacaları) d a n yapılacaktır.
Bunlar halen kullanılan (siyah, g a l v a n i z , p l a s t i k . . . .
vb.) b o r u v e fitingsler ile o l d u ğ u g i b i , ü l k e m i z d e
d e u y g u l a n m a y a b a ş l a n a n ısıya d a y a n ı k l ı ö z e l
plastik b o r u l a r l a d a olabilir.
Pis v e t e m i z v a r s a s ı c a k s u t e s i s a t l a r ı n ı n d ü ş e y
donatısı tesisat şaftı i ç i n d e h a z ı r l a n m ı ş y e r i n e
(oturtularak) m o n t e e d e l i p yatay d o n a t ı u ç l a n n a
bağlanacaktır.
Isıtma tesisatı (özel plastik) s e r p a n t i n b o r u l a r l a be­
t o n a r m e d ö ş e m e içine yerleştirilerek; Radyatör iş­
levini g ö r e n her bir o d a d ö ş e m e s i n i n , g e n e şaft­
l a r d a n , d ü ş e y b o r u d o n a n ı m ı ile ısı santralını b a ğ ­
l a n m a s ı sağlanacaktır.
V I Elektrik t e s i s a t ı n d a
Elektrik tesisatının d ü ş e y b o r u d a ğ ı t ı m ı şaftlarla
yapılmalıdır.
Yatay dağıtım e n d ü s t r i y e l y a p ı m y ö n t e m i n e g ö r e
uygulanacaktır. A n c a k : Ö r n e ğ i n , (prefabrike p a n o ­
larla yani) ağır prefabrikasyon u y g u l a m a s ı n d a sür'atli s i s t e m olarak: D u v a r d ö ş e m e b i r l e ş i m l e r i n d e ,
s ü p ü r g e l i k a r k a s ı n d a n v e kapı k a s a ç e v r e s i n d e n
dolaştırılıp -yarı ankastre diye tanımlanabilecek- bir
basit m o n t a j y ö n t e m i d e uygulanabilir.
TABLO 2'DEKİ U Y G U L A M A N I N YARARLARI ve BU U Y G U L A M A N I N G E R Ç E K L E Ş ­
TİRİLMESİNDE BAYINDIRLIK V E İSKAN BAKANLIĞI'NDAN BEKLEDİKLERİMİZ.
• T A B L O 2 ' d e altı b ö l ü m başlığı a l t ı n d a sayımını yaptığımız imalatın u y g u l a m a l a n n d a başarıya ulaşılması için d e t a y l a n d ı n i m a s ı n d a n , k u l l a n ı l m a s ı n a d e k iş, i ş l e m ve
hizmetler özetle:
• D e t a y l a n d ı r ı l a c a k b ö l ü m l e r i n d a h a ö n (avan) proje d ö n e m i n d e v e e n a z t a b l o 2 ' d e
s a y ı m ı n ı yaptığımız i m a l a t ç e ş i t l e r i n i k a p s a m a s ı ,
• İ m a l a t k a p s a m ı n a a l ı n a c a k m a l z e m e n i n b e h e m a h a l IS'ye uyarlı o l m a s ı t e r c i h a n
d ı ş a bağımlılığı b u l u n m a k s ı z ı n ü r e t i l e b i l m e s i ,
• O l u ş a c a k i m a l a t ı n s t a n d a r t b o y u t l a r d a o l m a s ı ve ağırlıklan t a ş ı m a d a g ü ç l ü k çıkar­
mamasının sağlanması.
• İ m a l a t ı n , p r e f a b r i k a s y o n u n k e s i n özelliği o l a n : m o n t a j v e u y g u l a m a s ü r e s i n i kısal­
t a n , m o n t a j d a iş ve işçiliği azaltan nitelikte o l m a s ı , nihayi maliyete ve kaliteye o l u m l u
y ö n d e katkısı b u l u n m a s ı .
B u i m a l a t ç e ş i t l e r i n e ait d e t a y l a r ı n ;
— Bayındırlık v e İskan Bakanlığı'nın k o n u y l a ilgili b ö l ü m ü n c e o n a y l a n ı p kesin ha­
le g e t i r i l e n b u d e t a y l a r ı n ; Bayındırlık ve İskan Bakanlığı neşriyatı k a p s a m ı n d a k i
B i r i m Fiat vb.leri b e l g e l e r g i b i b a s ı l a r a k y a y ı n l a n m a s ı ,
— A n ı l a n d e t a y l a r l a ilgili açıklayıcı B i r i m Fiat t a r i f l e r i n i n , imalatı t a n ı t a n d e t a y ara­
cılığı ile y a p ı l m a s ı , v e g e n e d e t a y l a r l a a ç ı k l a n a n imalatın k a p s a m ı n d a k i her biri
ayrı m a l z e m e ve (varsa) e k i m a l a t ı n d a ; Bakanlık a n a l i z l e r i n d e karşılığı b u l u n a n
B.F. Poz n o . l a n ile b e l i r t i m e s i ,
— İhale d o s y a l a n n d a b u l u n m a s ı g e r e k e n b e l g e l e r k a p s a m ı n a - 1 / 1 0 v e 1/5 ö l ç e k l i
detayların a ç ı k l a n d ı ğ ı - b u y a y ı m ı n e k l e n m e s i ,
— B u y a y ı m l a n n t ü m t e k n i k e ğ i t i m k u r u l l a n n ı n ilgili y a p ı , b i n a bilgisi v b . d e r s l e r i
kapsamına alınmasının ve eğitim, öğretim ve örnek uygulamalannın mimar ve
m ü h e n d i s a d a y l a r ı n a tanıtılmasının Y Ö K ' c e s a ğ l a n m a s ı ,
— M ü t e a h h i t l e r Birliği, İşçi S e n d i k a l a r ı .... v b . kalfa usta ve işçiyi ( e ğ i t e b i l e c e k )
bilgili kılacak k u r u l u ş l a r a . M e s l e k o k u l l a n n d a k i inşaat tesisat b ö l ü m l e r i n e ulaştınlmasınm sağlanması.
Ve de s o n u n d a :
B u y ö n t e m l e g e r ç e k l e ş t i r i l e c e k ç a l ı ş m a l a r ı n - s a y ı l a m a y a c a k yararları bir tarafa - e n
a z ı n d a n : ü l k e n i n her y e r i n d e aynı kalite ve e n a z fiat farkı ile s t a n d a r t ü r e t i m i n s a ğ ­
l a n m a s ı olacaktır.
MURAT KARAYALÇIN V E TALİ K Ö P R Ü L Ü ' N Ü N T E B L İ Ğ L E R İ İLE İLGİLİ
SORU ¥ E CEVAPLAR
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r e d e r i m Sayın Tali K ö p r ü l ü . B e n k o n u ş m a m d a iki bildiri a r a s ı n d a
bir t a m a m l a ş m a yok d e m i ş t i m , a m a t a m a m l a ş m a var. B i r i n c i t e b l i ğ f i n a n s m a n açı­
s ı n d a n ve s e k t ö r ağırlıklıydı. Sayın Tali K ö p r ü l ü ' n ü n k ü m i k r o s e v i y e d e f i r m a b a z ı n d a
t e k n o l o j i , s t a n d a r t l a r v e o r g a n i z a s y o n ile e ğ i t i m m e s e l e s i o l a r a k o r t a y a k o y d u . D o l a ­
yısıyla iki k o n u a r a s ı n d a t a b i i bir t a m a m l a ş m a o r t a y a çıktı.
B e n s o r u l a r a g e ç m e d e n ö n c e bir-iki h u s u s u b e l i r t m e k i s t i y o r u m . A s l ı n d a iki t e b l i ğ
a r a s ı n d a bir fark var. P i y a s a e k o n o m i s i ve özel s e k t ö r a ç ı s ı n d a n m e s e l e y e baktığı­
m ı z z a m a n , a y n e n t a r ı m s e k t ö r ü gibi konut s e k t ö r ü n ü n bir farklılığı var. K o n u t s e k t ö ­
rü p i y a s a e k o n o m i s i n i n bir a k s a k a y a ğ ı , b o z u k a y a ğ ı . P i y a s a e k o n o m i s i n e ters d ü ­
ş e n bir u y g u l a m a , s o s y a l b o y u t u dolayısıyla. N e k a d a r p a r a n ı n k i m l e r d e n aktarılaca­
ğı m e s e l e s i t a m a m e n politik karar niteliğinde, tabii iktisadi h e s a p l a r a d a y a n a n . İkin­
ci t e b l i ğ d e k i olay d a m i k r o s e v i y e d e ve p r o d ü k t i v i t e , s t a n d a r d i z a s y o n v e kalite olay­
ları m e s e l e s i olarak o r t a y a ç ı k m a k t a .
B u b a k ı m d a n o r t a d a bir f a r k var. Bir d e g a l i b a bir şey d a h a i ş l e m e k gerekiyor, b e l ­
ki t a r t ı ş m a l a r d a sorulacaktır. B e n k o n u n u n u z m a n ı d e ğ i l i m , a m a bir iktisatçı o l a r a k
k a f a m a t a k ı l d ı . Biz s a n a y i d e bir şeyi k o n u ş u r k e n , t i c a r e t t e bir şeyi k o n u ş u r k e n bir
o p t i m a l ö l ç e k t e n , e n u y g u n ö l ç e k t e n b a h s e d e r i z . M e s e l a S a y ı n Tali K ö p r ü l ü 1500 b i ­
r i m l i k d e d i , b u n u n için ş u n l a r lazım d e d i . Bir o p t i m a l ö l ç e k inşaatta v a r m ı , y o k m u ?
V a r s a T ü r k i y e için ayrı bir ö l ç e ğ i vardır. B u n l a r ç ü n k ü , k a y n a k israfından s ö z e d e r k e n
b ü t ü n b u n l a r ı n d a dile g e t i r i l m e s i gerekiyor. O p t i m a l ö l ç e ğ i d e biraz t a r t ı ş m a m ı z g e ­
r e k i y o r g i b i m e geliyor.
B e n sayın d i n l e y i c i l e r e s ö z v e r i r k e n ö n c e i s i m l e r i a l a c a ğ ı m , s o r u s o r m a k ve ç o k
kısa y o r u m y a p m a k i s t e y e n l e r i , t o p l a m z a m a n ı m ı z 2 0 d a k i k a ile sınırlı o l a c a k . Sayın
H a k k ı Kaltay, b u y u r u n .
S O R U — H A K K I KALTAY: E f e n d i m , bir t e m e n n i olabilir k o o p e r a t i f l e ilgili bir y ö n ü y l e .
Ş i m d i 7 5 0 b i n liralık faizsiz k r e d i d e n işçiler, m e m u r l a r ve e m e k l i l e r istifade ediyorlar.
O d a m ı z m e n s u p l a n . Ziraat O d a l a n n ı n m e n s u p l a n , e s n a f d e r n e k l e r i n e kayıtlı o l a n l a r
b u k r e d i d e n istifade e d e m e z l e r mi v e hakları d e ğ i l m{7 B i l h a s s a esnaf d e r n e k l e r i n e
kayıtlı olanlar, m e m u r l a r k a d a r aynı h a k k a s a h i p o l m a k d u r u m u n d a d ı r . Z a t e n b u g ü n
k o o p e r a t i f l e r d e kooperatif ü y e l e r i n i n t a k r i b e n y ü z d e 2 0 ' s i o r a n ı n d a k i kişiler 7 5 0 b i n ­
lik f a i z s i z k r e d i l e r d e n istifade edebiliyorlar. G e r i kalanları b u s a y d ı ğ ı m g r u p l a r d a o l ­
d u ğ u için 7 5 0 bin liralık f a i z s i z k r e d i d e n istifade e d e m i y o r l a r . B u d a , k o o p e r a t i f ü y e ­
leri a r a s ı n d a aynı s e v i y e d e d e ve aynı gelire s a h i p o l a n i n s a n l a r a r a s ı n d a d e ğ i ş i k l i k ­
ler m e y d a n a getiriyor. B e n i m t e k l i f i m , ö n e r i m b u e f e n d i m .
S O R U — O K T A Y O R H O N : S a y ı n B a ş k a n , sayın panelistler. B e n S o y a k İ n ş a a t ' t a y ı m .
Tali Bey, t e k n i k p e r s o n e l ayırımı y a p a r k e n y a p ı m c ı v e t a s a r ı m c ı y ı b i r b i r i n d e n ayrı o l a ­
rak e l e aldı. O y s a m o d e r n t e k n o l o j i l e r d e artık b u n l a n a y ı r a b i l m e k ç o k m ü m k ü n d e ğ i l .
Ç ü n k ü bir t a s a n m c ı , b ü t ü n teknolojileri bir a n d a b i l m e s i v e y a h u t bir s e ç i m y a p m a ­
sı ş a n s ı n a s a h i p değildir. A r t ı k özellikle konut i n ş a a t l a r ı n d a y a p ı m c ı l a r ı n t e k n o l o j i l e r i
ç o k d a h a ö n d e g e l m e k t e d i r . B u , kooperatif y ö n e t i m l e r i n i bir y e r d e etkiliyor. Ç ü n k ü
b u g ü n T ü r k i y e ' d e k i kooperatifler ö z e l l i k l e k ü ç ü k ç a p t a k i kooperatifler t a m a m e n k e n ­
di t a s a n m g r u p l a r ı ile bir t a s a n m y a p m a k t a , b u t a s a r ı m ile üyelerinin karşısına çık­
m a k t a , üyelerini t o p l a m a k t a , o n d a n s o n r a ihaleye çıkmaktadır.
İhaleye çıkıldığında ilk t a s a n m , y a p ı l a n ilk t a s a r ı m belirli teknolojileri z o r l a m a k t a
ve teknoloji sahiplerine bunlan gerçekleştirme şansını tanımamaktadır. Bu nedenle
ö z e l l i k l e Batı t o p l u m l a r ı n d a artık k o n u t yapıları kooperatifler t a r a f ı n d a n y a p ı l s a d a h i
t a m a m e n p e r f o r m a n s ş a r t n a m e l e r i n e g ö r e ve i s t e n e n b ü y ü k l ü k l e r e g ö r e i h a l e y e çık­
m a k t a ve y a p ı m c ı g r u b u n i ç i n d e k i tasarımcılar, t a s a r ı m ı y a p ı p f i r m a l a n n o g ü n k ü e n
e k o n o m i k teklifleri v e r e b i l m e l e r i n i t e m i n e d e b i l m e k t e d i r .
O y s a b u g ü n k ü T ü r k i y e ' d e k i kooperatif i n ş a a t l a r ı n a b a k t ı ğ ı m ı z d a , g e l e n e k s e l i n ş a ­
atın dışına p e k çıkılamamaktadır. Ç o k az ö r n e ğ i var ç ı k ı l a b i l e n , a m a ç o k a z ç ı k ı l m a k ­
tadır. D e m i n b u r a d a Erol B e y ' i n s ö y l e d i ğ i g i b i , bir o p t i m a l b ü y ü k l ü k d e s ö z k o n u s u - '
dur. Teknoloji i l e r l e d i k ç e ö n yatınmı artmaktadır. B u g ü n g e l e n e k s e l i n ş a a t t a ö n yatı-,
rım sıfır d e n e c e k m e r t e b e d e d i r , ç ü n k ü g e l e n e k s e l i n ş a a t t a b e t o n santralı d a h i ç o k
y e n i yeni kullanılmaktadır. O n u n için ö n yatırımı g e l e n e k s e l i n ş a a t t a ç o k azdır.
Fakat k o n u t sayısı arttıkça b i r i m m a l i y e t d e v a m l ı lineer ve ç o k d i k o l a r a k v e d e ­
v a m l ı çıkmaktadır. O y s a endüstrileşmiş yapılarda ö n yatırım biraz d a h a a r t m a k t a , b u n a
m u k a b i l b i r i m sayısı arttıkça inşaat maliyeti d a h a e ğ i k çizgilerle çıkmaktadır.
P r e f a b r i k a s y o n d a ise ö n yatırım ç o k d a h a f a z l a o l m a k t a , b u n a m u k a b i l b i r i m sayısı
arttıkça b i l i m m a l i y e t d ü ş m e k t e d i r . S o n yaptığımız bir etütte g ö r d ü k k i , 3 0 0 d a i r e y e
k a d a r o l a n bir k o n u t s i t e s i n d e g e l e n e k s e l , h a t t a yarı e n d ü s t r i l e ş m i ş d e n e n m o d e r n
k a l ı p l a n n yalnız k u l l a n ı l a r a k inşaatların g e r ç e k l e ş i r i l m e s i e k o n o m i k olmaktadır. O y ­
s a h a l e n T ü r k i y e ' d e o p t i m a l b ü y ü k l ü k o l a r a k g ö z ü k e n 1300-1500 a d e t t e k i k o n u t l a r d a
ise d a h a e n d ü s t r i l e ş m i ş , y e r i n d e d ö k m e özel kalıp s i s t e m l e r i n i n k u l l a n ı l m a s ı d a h a
e k o n o m i k o l m a k t a , 3 0 0 0 - 3 2 0 0 k o n u t l u k bir r a k a m ı g e ç t i k t e n s o n r a d a p r e f a b r i k a s ­
y o n ç o k e k o n o m i k olmaktadır. B u n l a n n kararlarının v e r i l m e s i b a ş l a n g ı ç t a ç o k m ü ­
himdir. O d e m i n d e ğ i n d i ğ i n i z o p t i m a l b ü y ü k l ü k r a k a m ı ç o k m ü h i m g ö z ü k m e k t e d i r .
B e n i m ö z e l l i k l e d e ğ i n m e k i s t e d i ğ i m , y a p ı m c ı - t a s a r ı m c ı a y n m ı n ı n artık m o d e r n t e k ­
nolojilerde çok geçerli olmadığını vurgulamaktı, teşekkür ederim.
S O R U — F U A T A L B A Y R A K : Sayın B a ş k a n , b ü t ü n k o n U ş m a l a n n m ü ş t e r e k y ö n ü , k o ­
n u t ihtiyaç s a h i b i n i n k o r u n m a s ı . H ü k ü m e t i m i z i n d e ö n p l a n d a aldığı e v v e l a i h t i y a ç
s a h i b i n i n g e r e k t i ğ i n d e k o n u t a k a v u ş a b i l m e s i . Tabii yalnız k o n u t bir y e r d e h ü k ü m e t i ­
m i z i t o p l u k o n u ş şeyiyle, bir y e r d e hiç ihtimal o l m a y a n k i ş i n i n bile k o n u t e d i n m e ü m i ­
di d o ğ m u ş t u r . Dolayısıyla biraz d a a b a r t ı l a r a k k a m u o y u n d a o l u ş t u r u l a n n e t i c e d o l a ­
yısıyla h e r k e s bir k o n u t e d i n m e m e r a k ı i ç e r i s i n d e olmuştur.
Dolayısıyla b u ü m i t de, m a a l e s e f bir y e r d e n e t i c e s i belli o l m a y a n bir d u r u m d a is­
t i s m a r a yol açmıştır. Ş ö y l e s ö y l e y e y i m : Konut p a z a r l a m a n ı n bir s o r u m l u l u ğ u o l m a l ı .
Yani her t i c a r e t belirli k u r a l l a r a bağlı i k e n , k o n u t p a z a r l a r k e n neyi p a z a r l ı y o r s u n , n e ­
y i n vardır, e n b a s i t bir ş e k i l d e bir ö r n e k v e r m e k z o r u n d a y ı m . B ü y ü k Ş e h i r P r o j e s i ' n d e A l t u n i z a d e ' d e k i 4 0 bin k o n u t l u k p r o j e s i n d e o r t a d a h i ç b i r ş e y y o k k e n b i n l e r c e v a ­
t a n d a ş , bir y e r d e basının b ü y ü k r e k l a m l a r ı ile yanıltılmış v e ü m i t e d i n d i r i l e r e k bir k o -
o p e r a t i f l e r e ü y e o l m a d u r u m u yaratılmıştır. O r t a d a arsa y o k , hiçbir ş e y y o k . . . Yani
k o n u t p a z a r l a m a n ı n bir s o r u m l u l u ğ u yok. Ve bu s o r u m l u l u k olmadığı z a m a n d a e f e n ­
d i m , s o r u m l u olarak kooperatif k e n d i n i g ö r m ü y o r d a , h ü k ü m e t arsayı t a h s i s e t m e d i ,
h ü k ü m e t krediyi v e r m e d i . . . B u n u n y a n ı n d a bir d e ğ i ş i k d u r u m var:
M e s e l a bir b a k ı y o r u z ki, b u r a d a bir k o n u ş m a c ı , bir y e r d e e ğ e r 7 5 0 b i n lira faizsiz
k r e d i verilirse diyor, s u b a s m a n (?) s e v i y e s i n e g e l i r i z . Peki, 7 5 0 bin lira ile s u b a s m a n
s e v i y e s i n e g e l i n e n bir k o n u t u n kredi aldığı z a m a n 3 m i l y o n lira ile b i t m e s i m ü m k ü n
o l a c a k mı? Yani b u g ü n hiçbir m u c i z e y a r a t ı l m a z . Bir Yerde 3 m i l y o n lira ile bir k o n u t u
bitirmek mucize olmaz.
D e m e k ki kooperatif k e n d i o l a n a k l a n ile kaynağı ile yani bir yerde bir k o n u t u n bit­
m e s i için g e r e k l i şeyi y o k . O z a m a n y a h ü k ü m e t krediyi t a m a m l a y a c a k v e y a h u t d a
b u y e n i d e n y a r ı m k a l m a d u r u m u ile karşı karşıya kalacaktır. B u r a d a tabii h e m bir ya­
tırım battal kalmış o l a c a k h e m d e konut e d i n m e k isteyen bir yerde i s t i s m a r e d i l m i ş
v e y a h u t d a bir y a r a açılmış olacaktır. Ç ü n k ü bir k o n u t e d i n m e ü m i d i i ç e r i s i n d e b ö y l e
s e n e l e r gidecektir.
Dolayısıyla k o n u t p a z a r l a m a n ı n bir s o r u m l u l u ğ u o l m a s ı lazımdır. Biz bir y e r d e Batı
K e n t P r o j e s i ' n i b i l h a s s a y ü r e k t e n d e s t e k l i y o r u z ve b a ş a n l a n n ı n d e v a m ı n ı d i l i y o r u z .
G e r ç e k t e n b ö y l e bir k u r u l u ş u n bile bir altyapı s o r u n u n u n b u l u n d u ğ u n u h a l e n b i l m m i y o r u m , bir y e r d e altyapı s o r u n u n u n ç ö z ü l ü p ç ö z ü l m e d i ğ i n i , böyle bir k u r u l u ş u n
s o r u n l a r ı v a r k e n , bir y e r d e bir b a k ı y o r u z m e s e l a iskelelerde el ilanlarıyla k o n u t pazarlanıyor.
B u n u nasıl p a z a r l ı y o r s u n , d u r ne y a p ı y o r s u n d i y e n , s o r u s o r a n bir m e r c i o l m a s ı
lazımdır kanaatindeyim. Saygılanmla.
B A Ş K A N : Sayın A l b a y r a k ' ı n s ö y l e d i ğ i h u s u s l a n n a r k a s ı n d a ö t e s i n d e a s l ı n d a T ü r k i ­
y e ' n i n bazı olayları var. B u n l a r ı d a g ö r m e k lazımdır.
Ş i m d i e ğ e r bir ü l k e d e y ü k s e k e n f l a s y o n v a r s a , bir; iki, e ğ e r bu y ü k s e k e n f l a s y o n
i ç i n d e nisbi fiyat yapısı o l a r a k t a ş ı n m a z m a l l a r d a n ç o k d a h a fazla p r i m alınıyorsa,
o i n ş a a t yarım kalıp d e v r e d i l s e bile kâr sağlayabilir. Dolayısıyla sistem o r a d a n bir bo­
z u k l u k Çine g i r m i ş oluyor. Yani hiçbir fiyat y a p ı s ı n d a k i hızlı d e ğ i ş m e , b u n d a n taşın­
m a z malların ç o k y ü k s e k p a y a l m a s ı bîr n o k t a d a sistemi çarpıtıyor. İ k t i s a d i o l a r a k
d ü ş ü n e m i y o r s u n u z . B u y u r u n Sayın Özaslan.
S O R U — İ S M A İ L Ö Z A S L A N : M u a m m e r B e y e f e n d i d e n bir şeyin açıklanmasın rica e d e ­
c e ğ i m . K o o p e r a t i f l e r i n k u r u l m a s ı n d a , ç o ğ a l m a s ı n d a , k a m u o y u n c a bir s a k ı n c a yok­
tur, çoğalsınlar. A n c a k bir ilaveleri o l d u , d e n e t i m birlikleri k u r u l s u n . D e n e t i m birlikleri
kurulsun dendiği z a m a n b u n u n şu açıdan açıklanmasını ümit ediyorum. Bunlar gö­
n ü l l ü birlikler m i olacaktır, y o k s a k a m u otoriteleri t a r a f ı n d a n k u r u l a n b i r l i k l e r mi o l a ­
c a k t ı r ? Ç ü n k ü k a m u o t o r i t e s i n i n b u g ü n yetkisi vardır. Bakanlık ve ilgililer b u n u şey
yapıyor. L ü t f e n a ç ı k l a r l a r s a . . . biz d e g ö r ü ş l e r i m i z i a ç ı k l a m a k fırsatını b u l u r u z . Teşek­
kür ederim.
C E V A P — M U A M M E R N İ K S A R L I : B e n i m y a n ı t l a y a b i l e c e ğ i m soruları d e r l e m e y e ç a ­
lıştım. B u a r a d a s o r u l a r ı y a n ı t l a r k e n belki y o r u m y a p a b i l i r i m . Birinci k o n u ş m a c ı H a k ­
kı K a l t a y ' ı n , b e n Sayın O k u t a n ' ı n y ü z ü n e b a k t ı m , a m a iki c ü m l e ile s ö y l e y e y i m : 7 5 0
b i n liralık faizsiz k r e d i d e n e s n a f l a r d a yararlansınlar. S a y ı n O k u t a n söylediler, m e m u r l a n n y a r a r l a n d ı ğ ı 7 5 0 b i n b ü t ç e kaynaklıdır. İşçilerin y a r a r l a n d ı ğ ı 7 5 0 bin lira k i ,
ayrılan p a y 5 m i l y a r liradır, b u işçilerin öz t a s a r r u f u d u r , S S K ' d a k i birikimidir. E ğ e r e s ­
n a f l a r d a k e n d i ö r g ü t l e r i , ö r n e ğ i n Bağ-Kur, S S K ' n ı n s a ğ l a m ı ş o l d u ğ u b u o l a n a ğ ı s a ğ ­
l a r s a yararlanmalıdırlar, h a k l a n d ı n Bir kooperatifçi o l a r a k s e v i n i r i m . Ç ü n k ü b u u y g u ­
l a m a 1163'ün kooperatifler için ö z ü n d e k o r u m a y a çalıştığı eşit h a k ve s o r u m l u l u k o l a ­
yını zedeliyor. Bir k ı s m ı n a bir o l a n a k l a 7 5 0 b i n lira kredi s a ğ l a y a c a k s ı n ı z , bir k ı s m ı n a
s a ğ l a y a m a d ı ğ ı n ı z z a m a n kooperatif i ç i n d e k i eşit h a k v e s o r u m l u l u k olayını bir y e r d e
iyilik y a p a y ı m d e r k e n , bir kısım i n s a n l a n d a sıkıntıya sokuyor. B u , d o ğ r u d u r , a m a b u ­
n u s a ğ l a y a c a k o l a n k a n ı m c a Bağ-Kur'dur.
O k t a y O r h o n a r k a d a ş ı m ı z ı n t e k n o l o j i , t a s a n m , ö n y a t ı n m , o p t i m a l ö l ç e k . . . Bir koo­
peratifçi o l a r a k s ö y l e y e y i m , Batı K e n t ' i n s o r u m l u s u o l a r a k s ö y l e y e y i m . E n b ü y ü k s ı ­
kıntımız kalitedir. Biz t e ş v i k edilirse k u l l a n m a g ü c ü biz d e b u l u r s a k , k u l l a n m a g ü c ü ­
n ü biz kooperatif o l a r a k k e n d i m i z d e b u l u r s a k , e l b e t t e ki eleştiri a l m a m a k için g e l e ­
c e k t e kalite a ç ı s ı n d a n birtakım h o ş u m u z a g i t m e z sözlere m u h a t a p o l m a m a k için akıl­
lıca teknoloji k u l l a n m a k z o r u n d a y ı z .
A n c a k ş u n u s ö y l e y e y i m : B e n b u g ü n ş u n a razıyım, d e ğ i l b ö y l e ö n yatırımlı ş u n u
b u n u , b e n ş u a n d a ş u n a razıyım: T ü r k i y e ' n i n o r m a n l a r ı n ı t ü k e t t i ğ i m i z k a d a r y e n i l e y e m i y o r u z . E ğ e r i n ş a a t l a r ı m ı z d a o r m a n ü r ü n l e r i n i k u l l a n m a olayını en a z a i n d i r m e y i
b e c e r e b i l i y o r s a k , T ü r k i y e ' y e y a p ı l a c a k e n b ü y ü k h i z m e t budur. B u n u b e c e r e m e d i k ­
ten sonra teknolojinin diğer gelişmiş yanlarına heves e t m e k bizim için, b u g ü n , bu
a ç ı d a n ş u f i n a n s m a n k a y n a k l a r ı , ş u insanlarımızın t a s a r r u f g ü c ü n ü d e d i k k a t e a l d ı ğ ı ­
m ı z d a biraz k o n u t olayı d a sıkıntılı olacaktır. A m a g ö n l ü m ü z b u n u n t e k n o l o j i n i n ko­
n u t o l a y ı n d a k u l l a n ı l m a s ı n d a n yanadır. Ö n c e l i k l e o r m a n ü r ü n ü , k e s t i ğ i m i z kadr d i k e m e d i ğ i m i z o r m a n ü r ü n ü n ü inşaatçılıkta m ü m k ü n o l d u ğ u kadar e n az nasıl kullanırız,
e n a z a nasıl indiririz, b u k o n u b e n i m kişisel o l a r a k özel d ü ş ü n d ü ğ ü m , h e v e s l e n d i ­
ğ i m , z a m a n z a m a n m o r a l i m i b o z a n bir konudur, bir T ü r k insanı o l a r a k .
Fuat A l b a y r a k a r k a d a ş ı m a s ö y l e y e c e ğ i m fazla bir şey yok. Konut e d i n m e isteği k a m ­
ç ı l a n d ı . T ü r k i y e ' d e b i r t a k ı m şeyler yapıldıktan s o n r a , 2 9 8 5 ' t e d e v r e y e g i r d i k t e n s o n r a
b i r ç o k i n s a n h e v e s l e n m e y e b a ş l a d ı . H e m s a h i p o l m a k isteyenler, " y a h u d e m e k ö y l e
ise b e n s a h i p o l u r u m " d i y e bir d u y g u y a girdi h e m d e b i r t a k ı m i n s a n l a r - t e b l i ğ i m d e
s ö y l e m i ş t i m , niyetinin n e o l d u ğ u n k e s t i r e m e y e c e ğ i m i z insanlar- hızla b u k o n u y a , b e n
d e b u işi y a p a r ı m , b e n d e b u işten bir rant alırım d i y e girdiler. E s a s tehlikeli o l a n o n ­
lardır. Yani o ş e k i l d e girenlerdir. O n l a r nasıl saptanır, nasıl ü z e r i n e gidilir, b i l e m i y o ­
r u m . E f e n d i m , Sayın Ö z a s l a n . . .
Sayın Ö z a s l a n , ç o ğ a l m a d a s a k ı n c a y o k t u r d e m e d i m . H e r h a l d e hızlı o k u d u ğ u m
için... Beyefendinin kamçılanma, talebin artması, kamçılanma, insanları heveslen­
d i r m e olayı ile birlikte g ö r ü y o r u m . O o l a y d a g ö r d ü ğ ü m ü z s a k ı n c a b u r a d a b u ç o ğ a l ­
m a d a g ö r d ü ğ ü m ü z s a k ı n c a ile eşittir. A n c a k d e n e t i m birlikleri olayını biz ş ö y l e g ö r ü ­
yoruz:
Birinci k u r a l , d e v l e t d e n e t i m i n e kooperatifler s o n u n a kadar açık olmalıdır. A n c a k
d e v l e t i n d e n e t i m işleri i h b a r ve şikâyet ü z e r i n e e l k o y m a olayı olmamalıdır. Devlet ko­
operatifleri t ü m k u r u l u ş l a n , k u r u m l a n y ö n l e n d i r m e y e , ışık t u t m a y a , e ğ i t m e y e y ö n e l i k
bir d e n e t i m işlevi üslenmelidir.
B u n u n y a n ı sıra kooperatif ortaklarının, kooperatiflerin ö z d e n e t i m i d e r k e n ş u n u
ö z e t l e m e k istiyoruz: Kooperatifler birer çıkar birlikleri, çıkar ö r g ü t l e n m e l e r i d i r . Koo­
peratif ortağı olarak b e n k e n d i çıkarımı öyle z a n n e d i y o r u m ki, devlet m e m u r u n d a n
d a h a iyi g ö z e t i r i m . Ö y l e y s e d i y o r u m k i , kooperatifler öz y ö n e t i m b i r i m l e r i ise b u n l a r a
d a öz d e n e t i m yaraşır. Bir d e aslında b u oimmalıdır, ç ü n k ü b e n i m çıkarımı bir b a ş k a ­
sı b e n d e n f a z l a k o r u y a m a z .
Yalnız ş u n u s ö y l e y e y i m : Maalesef, 8 4 ' t e n b u y a n a y a s a l a r ı m ı z d a d e n e t i m s o n u n a
k a d a r açık o l m a k l a birlikte, s o n u n a kadar d e v l e t i n m e v c u t y a s a l a r l a d e n e t i m yetkisi
vardır, a m a g e l i n g ö r ü n k i , y i n e devlet yetkililerinin ifadelerine g ö r e , s a y ı l a n 3 0 bini
a ş m ı ş o l a n konut k o o p e r a t i f l e r i n e bir d e şirketleri katarsanız.. T i c a r e t B a k a n l ı ğ ı ' n d a
iki t a n e teftiş şeyi var: Bir t a n e ticaret k e s i m i , bir s a n a y i k e s i m i . T i c a r e t k e s i m i içerisi­
n e kooperatifler d e sokuluyor. Şirketlerle 30 bin t a n e kooperatifi bir a r a y a g e t i r i n , b u n ­
ları kaç kişi d e n e t l i y o r biliyor m u s u n u z ? T ü r k i y e ' d e b u g ü n , kooperatifler için 16 t a n e
k o n t r o l ö r var. Ticaret B a k a n l ı ğ ı ' n d a b u g ü n , ticaret v e kooperatif k e s i m i d e n e t l e y e c e k
4 5 t a n e m ü f e t t i ş var, b a k a n l ı k m ü f e t t i ş i . B u n l a istenilen d e n e t i m y a p ı l a m a z .
O h a l d e yapılacak şey, ö n c e y a s a l a r d a hiçbir açıklık, d e n e t i m d e n kooperatifleri ka­
ç ı r a n h i ç b i r a ç ı k taraf yoktur. Ç ü n k ü müfettiş h e r h a n g i bir ş e y i saptadığı z a m a n m a h ­
k e m e y e v e r i p yargı y o l u y l a kötü iş y a p a n ı , yanlış iş y a p a n ı , cezalandırabiliyor, görev­
d e n aldırabiliyor, o l a ğ a n ü s t ü g e n e l k u r u l a götürebiliyor, h a p s e attırabiliyor. A m a b u ­
r a d a s a y ı s a l bir yetersizlik var. Devletin bu s ö y l e d i ğ i m d e v l e t müfettiş d e n e t i m ele­
m a n ı sayısını, biraz ö n c e s ö y l e d i ğ i m y ö n l e n d i r i c i , yol gösterici ve ö ğ r e t i c i b i ç i m d e
o l m a k ü z e r e sayısal o l a r a k yeterliliğini sağlayacaktır. A n c a k d e t a y d a g ü n l ü k işleyişle
ilgili v e ç o k f a z l a devlet m e m u r u n u n z a m a n ı n ı a l a c a k olan birtakım ş e y l e r devlet m e ­
m u r u n u n , m ü f e t t i ş i n ö n ü n e gitmemelidir.
Ş u a n d a y a s a l a r d a bir h ü k ü m vardır. Birlikler y i n e T i c a r e t B a k a n l ı ğ ı ' n ı n o n a y l a y a ­
c a ğ ı bir y ö n e t m e l i k ç e r ç e v e s i n d e k a m u a d ı n a k e n d i k u r u m u n u k e n d i d e n e t l e y e b i l i ­
yor. Y a p m ı ş o l d u ğ u d e n e t i m l e r d e s u ç u n s u r u o l a n b u l g u l a r v a r s a , teftiş r a p o r u n u T i ­
c a r e t B a k a n l ı ğ ı ' n a g ö n d e r m e k zorundadır. Ç o k net b u l g u l a r ı v a r s a s a v c ı l ı ğ a g ö n d e r ­
m e k z o r u n d a d ı r . Yani bir y e r d e ücretini k o o p e r a t i f l e r i n ö d e d i ğ i m ü f e t t i ş l e r a t a n m a s ı ,
t e r f i s i , işe a l ı n m a s ı y i n e d e v l e t i n onayladığı y ö n e t m e l i k t e t a n ı m l a n a n m ü f e t t i ş l e r koo­
peratifler t a r a f ı n d a n i s t i h d a m edilir, devlete fazla y ü k y ü k l e n m e m i ş olur. G e n e l ve pe­
r i y o d i k d e n e t i m i b u birlikler, d e n e t i m birlikleri kendi elleriyle kendilerini f i n a n s e e d e ­
rek yaparlar. A m a m u h a k k a k bu a r a d a d a devlet d e n e t i m i d e v r e d e o l m a k d u r u m u n ­
dadır. B e n i m s ö y l e y e c e k l e r i m bu kadar. Teşekkür e d e r i m .
C E V A P — T A L İ K Ö P R Ü L Ü : İki tane s o r u y a c e v a p v e r e c e ğ i m . Bir t a n e s i : Sayın Baş­
k a n Prof. M a n i s a h ' n ı n k o n u s u . 1500 konut o p t i m a l bir ö r n e k midir? A y n ı k o n u y a S a ­
yın O r h o n d a d e ğ i n d i . O p t i m a l örnektir. B u , n e r e d e n k a y n a k l a n m a k t a d ı r ?
Ş ö y l e k a y n a k l a n m a k t a d ı r : E n d ü s t r i y e l y a p ı m t e k n o l o j i l e r i n i n e n s o m u t ö r n e ğ i ağır
p r e f a b r i k a s y o n d u r . Yani y a p ı m teknolojileri için s o m u t ö r n e k ağır p r e f a b r i k a s y o n d u r .
D o l a y ı s ı y l a o k o n u d a n g i t t i ğ i m i z z a m a n , b u g ü n 1500 konut - ç ü n k ü ağır prefabrikas­
y o n d a f a b r i k a ş a n t i y e ilişkileri ç o k önemlidir, t a ş ı m a d a n ş a n t i y e d e k i b e t o n santralı­
n a , ş a n t i y e d e k i v i n ç l e r e kadar. Dolayısıyla o p t i m a l ö r n e ğ i şöyle d i y o r u z : B u g ü n b ü ­
t ü n m o d e r n t e k n o l o j i l e r d e 1500 k o n u t l u k , 8 0 metrekarelik, 1500 k o n u t ü r e t i m i f a b r i -
kalar için alınan o p t i m a l d e n g e l i bir sayısal d ö n e m d i r v e b u d a fabrika-şantiye ilişki­
l e r i n d e e n ideal d ü z e n i verir. D o l a y ı s ı y l a b i z i m ö r n e k t e d e o alınmıştır.
İ k i n c i s i , y a p ı m c ı ve t a s a r ı m c ı a y r ı m ı . N e r e d e n çıkanidığını p e k ç ö z ü m l e y e m e d i m ,
a m a h e r h a l d e ö ğ r e n i r i m . Ş m d i b e n t e k r a r e d i y o r u m o k u d u ğ u m ş e y i : 1- " M i m a r i b ü ­
ro s o r u m l u s u aynı z a m a n d a proje h a z ı r l a m a h i z m e t l e r i y ü r ü t ü c ü s ü . 2- Ş e h i r c i m i ­
mar. 3- U y g u l a m a y ı y ü r ü t e c e k ş a n t i y e ş e f i , u y g u l a n a c a k t e k n o l o j i y i b i l e n . 4- Statiker.
5- Tesisatçı. 6- E l e k t r i k ç i . 7- Peyzajcı. Bir d e b a ş k a bir a ç ı k l a m a k o y m u ş u z , d i y o r u z
k i , y a t ı n m ı n y e r i n i n , t e k n o l o j i s e ç i m i n i n , fizibilitenin v e b e n z e r i z o r u n l u d i ğ e r çalışm a l a n n yapıldığı varsayılmıştır.
Dolayısıyla b u r a d a t a m a k s i n e , y a p ı m c ı v e t a s a r ı m c ı b e r a b e r çalışıyor. O n u n için
s i z i n n e r e d e n böyle bir s o n u c u çıkardığınızı p e k ç ı k a r t a m a d ı m . B a ş k a bir y e r d e n m i
buldunuz, bilmiyorum.
S a y ı n h o c a m b i l e m i y o r u m , sizin b u o p t i m a l ö l ç ü y e y e t e r i n c e a c a b a c e v a p v e r e b i l ­
dim mi?
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r e d e r i m Sayın K ö p r ü l ü . Bitirdiniz m i ? T e ş e k k ü r e d e r i m . E f e n d i m ,
iki k o n u ş m a c ı m ı z d a cevaplandırdılar. A s l ı n d a b i z i m inşaat y a n s a n a y i i n e d e b u s e ­
m i n e r d e g i r m e m i z g e r e k i y o r d u . S a b a h k i t a r t ı ş m a l a r d a n e kadar ele alındı b i l e m i y o ­
r u m . Ç ü n k ü b u standartlar, m a l i y e t v e kalite m e s e l e l e r i e l e alındığı z a m a n b u n l a r d a
işin i ç i n e girmektedir.
Yalnız b e n izninize sığınarak g a r i p k a r ş ı l a m a z s a n ı z ufak bir ş e y s ö y l e m e k istiyo­
r u m : B i z i m ç o c u k l u ğ u m u z d a b a n y o l a r d a k i r e z e r v u a r l a r hiç t a m i r e d i l m m e z d i . B e n
İ s t a n b u l ' d a m ü t e v a z i bir e v d e o t u r d u m , h a t ı r l a m ı y o r u m 3,5 s e n e t a m i r e d i l m e z d i . 8 3
s e n e s i n d e L e v e n t ' t e ufak bir ev y a p t ı r d ı m , iki t a n e b a n y o var, tabii ki iki ayrı f i r m a n ı n
y a p t ı ğ ı g ü z e l iki t a n e r e z e r v u a r var. H a l e n bir t a n e s i hiç çalışmıyor, bir t a n e s i d e y a ­
r ı m çalışıyor. Evin içine s o n dört s e n e i ç i n d e iki m ü h e n d i s a r k a d a ş d a h i l 7-8 t a n e
u s t a girmiştir. S t a n d a r t l a r ı v e kaliyeti k o n u ş u r k e n b u n u d a m a r u z a t ı m o l a r a k belirt­
m e k isterim.
İ k i n c i s i , bir d e inşaatlar yapılırken ç e v r e y e v e r i l e n zarar. B u n u d a bir d i p n o t o l a r a k
S a y ı n N i k s a r h ' n ı n o r m a n l a r ı n t a h r i b a t ı y l a ilgili o l a r a k a ğ a ç k u l l a n ı m ı n ı n m i n i m u m a
i n d i r i l m e s i m e s e l e s i n e bağlı o l a r a k s ö y l ü y o r u m . B e n ş u a n d a L e v e n t ' t e o t u r u y o r u m .
L e v e n t ' t e s ü r m e k t e , evlerin y e n i l e m e inşaatı. O korular t a h r i p e d i l m e k t e , a r a d a k i ko­
rular. B u n l a r b a l t a y l a kesilmiyor. Fakat k a m y o n l a r g i r i p çıkıyor, a ğ a ç l a r ı deviriyorlar,
b a k a n ı y o k , m a h a l l e l i s a h i p çıkmıyor. Ve insan üzülüyor. Yani inşaatın ç e v r e y e v e r d i ­
ğ i zarar m u t l a k a o r m a n d a n u z a k y e r d e olmuyor. Ş e h i r d e d e 3 0 s e n e d e , 4 0 s e n e d e
y e t i ş e n k o c a k o c a a ğ a c ı b a k ı y o r s u n u z bir 2 0 t o n l u k t u ğ l a y ü k l ü k a m y o n g i r e r k e n ç a ­
r p a r a k deviriyor ve b u n a k i m s e n i n s a h i p çıktığı yok. B u d a ü z ü c ü bir şey. İnşaatın
ç e v r e y e v e r d i ğ i zarar b a k ı m ı n d a n .
Ş i m d i bir a r a m ı z var, o n d a n s o n r a bir p a n e l y a p ı l a c a k . Ayrı bir o t u r u m b a ş k a n l ı ğ ı n ­
d a . H e p i n i z e katıldığınız için t e ş e k k ü r e d i y o r u m . Sayın k o n u ş m a c ı l a r a d a katkıları için
teşekkür ediyorum.
PANEL
Başkan:
Prof.Dr.İSMET AKA
İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi Ö ğ r e t i m Ü y e s i
PANELİSTLER
Prof.Dr.İSMET AKA
İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi Ö ğ r e t i m Ü y e s i .
K U D R E T BABAN
T ü r k Y t o n g S a n a y i i A.Ş. G e n e l M ü d ü r ü
Y.MÜh.TALİ K Ö P R Ü L Ü
Oyak-Kutlutaş Konut Holding A.Ş. Genel M ü d ü r ü
Y U S U F KÖSEOĞLU
İstanbul Ticaret Odası Meclis Üyesi
CEMAL UYSAL
SSK Genel Müdür Muavini
B A Ş K A N : Panel b a ş k a n l ı ğ ı n d a g ö r e v l i A t a n ur O ğ u z Bey g e l e m e m i ş , o n u n için g ö r e ­
vi b a n a verdiler. Ş i m d i şöyle bir y ö n t e m u y g u l a y a c a ğ ı m . B u r a d a bir a l f a b e t i k sıra var.
K o n u ş m a c ı l a r için o sıra ile h e r k e s e o n a r d a k i k a bir k o n u ş m a i m k â n ı v e r e c e ğ i z . Ko­
n u ş m a l a r bittikten s o n r a d a dinleyicilerin katılmasıyla tartışma için z a m a n ı m ı z kalacak.
Y i n e alfabetik s ı r a d a b a ş t a o l d u ğ u için ilk k o n u ş m a b a n a geliyor. E v v e l a ş u n u söy­
l e m e k i s t i y o r u m : K o n u m u z , i n ş a a t s e k t ö r ü n d e k i gelişmeler. B u g e l i ş m e l e r çeşitli açı­
l a r d a n ele alındı. D a h a ö n c e k i k o n u ş m a l a r i ç e r i s i n d e krediler ve kooperatifçilik ağır­
lık k a z a n d ı .
Yalnız s o n bildiri. Tali B e y ' i n bildirisi t a m a m e n t e k n i k t i . K r e d i s i z , kooperatifsiz bir
k o n u ş m a y a p t ı m d i y e zaten k e n d i s i d e s ö y l e d i . B e n i m k o n u ş m a m d a ş ü p h e s i z öyle
olacak.
B e n , inşaat s e k t ö r ü n d e k i g e l i ş m e l e r d e y i n c e ö n c e ş u n u ele a l m a k i s t i y o r u m : N e ­
r e d e n n e r e y e g e l d i k . Y i n e Tali B e y ' i n k o n u ş m a s ı n d a v a r d ı , Hilton Oteli i n ş a a t ı n d a n
s ö z etti. O r a d a k u l l a n ı l a n b i r ç o k alet, g e r e ç , hatta m a l z e m e , b e t o n s a n t r a l ı , o t a r i h ­
l e r d e b i z i m b i n a i n ş a a t ı n d a k u l l a n ı l m ı y o r d u . Belki b a r a j l a r d a f a l a n v a r d ı , a m a b i n a
i n ş a a t ı n d a ilk d e f a k u l l a n ı l ı y o r d u . B u n d a n s o n r a d a h e m e n y a y ı l m a d ı . O r a s ı iyi bir
o k u l o l d u , a m a yiı^e^de ç o k f a z l a g i t m e d i .
O n d a n ö n c e k i d ö n e m i ele a l ı r s a k , o r a d a kullanılan ve b u g ü n artık ç o k g e r i kalmış
o l a n t e k n o l o j i l e r e bile b u g ü n ç o k ileri g ö z l e b a k ı y o r u z , o n d a n e v v e l k i d ö n e m d e biz­
d e y o k t u . S a d e c e bir t a n e s i n i a l a y ı m . Biz 1950 yılında Bayındırlık B a k a n l ı ğ ı ' n ı n izniy­
le İ s t a n b u l A d a l e t S a r a y ı ' n d a B-160 kalitesinde b e t o n y a p ı y o r d u k . Artık b u g ü n B-160
k a l i t e s i n d e b e t o n u d ü ş ü k kalitede d i y e k u l l a n m a k istemiyoruz. A m a o bir o l a y d ı , 1950
y ı l ı n d a . D a h a s o n r a d a h a gelişti v e s o n r a bir ş a r t n a m e m i z y o k t u , o n u d a b e l i r t e l i m .
R e s m i ihalelerde Bayındırlık Bakanlığı'nın projelerinde 1932 A l m a n B e t o n a r m e Şart­
n a m e s i e s a s l a n n a g ö r e , y a h u t o ş a r t n a m e s ö z l e ş m e n i n e k i d i r d i y e kayıtlar v a r d ı . A n ­
c a k 1953 yılında bir ş a r t n a m e y a p ı l d ı , T ü r k i y e K ö p r ü ve İnşaat C e m i y e t i , ö z e l bir der­
n e k y a p t ı . Bayındırlık B a k a n l ı ğ ı o n u k a b u l etti ve b ö y l e c e k e n d i ş a r t n a m e m i z e kavuş­
tuk. Dah sonraki d u r u m da belli.
* Cemal Uysal. 1940 yılında Ünye'de doğdu. Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Maliye Bölümü'nden 1966 yılında mezun oldu. Yedi yıl Ziraat Bankası Kooperatifler Müfettişi, dokuz yıl da Sosyal Gü­
venlik Bakanlığı'nda Başmüfettiş ve Müşavir Müfetişi olarak görev yaptı. 1985 yılında atandığı SSK Ge­
nel Müdür Yardımcılığı görevini
sürdürmektedir
' İsmet Aka. 1923 yılında Çarıdarlı'da doğdu. 1946 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'nden mezun oldu. Aynı yıl İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi'nde asistan olarak göreve başlayan İsmet Aka, gö­
revini profesör olarak İnşaat Fakültesi Yapı Anabilim Dalı Başkanı olarak sürdürmektedir Ayrıca İ.T.Ü.'de
Dekan ve Rektör Yardımcısı olarak idari görevler de yapmıştır
* Kudret Baban. 1929 yılında Diyarbakır'da doğdu. Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi 'nin İşletme
Bölümü'nden mezun oldu. ESO'da muhasebe şefi, 1962-1966 yıllan arasında Karabük Demir Çelik Fah­
ri kası'nda muhasebe müdürü, 1966 yılında Türk Ytong A.Ş.'de mali işler müdür muavini ve daha sonra
genel müdür olarak çalıştı. Türkiye Toprak Seramik ve Cam Sanayii İşverenler Sendikası Yönetim Ku­
rulu Başkanlığı görevini de üstlenmiş olan Kudret Baban, ayrıca İşverenler Konfederasyonu
Yönetim
Kurulu
üyesidir
B u g ü n g e n e ş i m d i b e t o n işini alırsak, artık b e z o n santralları ahval-i a d i y e d e n o l d u
t a m tabiriyle, hazır b e t o n , b e t o n p o m p a s ı , sırtta b e t o n taşındığını d a g ö r d ü k . H a t t a
b a ş k a t ü r l ü d e y a p a r l a r d ı , m e r d i v e n gibi t a h t a d a n , y a k l a ş ı k 1.5 m . y ü k s e k l i k t e kade­
meler, iki işçi karşılıklı geçer, k ü r e k l e birinci k a d e m e y e , o r a d a n ikinci k a d e m e y e , s o n ­
ra ü ç ü n c ü y e , t a a , i k i n c i , ü ç ü n c ü kata b e t o n çıkarırlardı. Hilton O t e l i i n ş a a t ı n d a n s o n ­
ra A n k a r a ' d a b u n l a r yapılırdı, A n k a r a ' d a d a h a ç o k t u b u u s u l . İ s t a n b u l ' d a sırtına t e n e ­
keyle b e t o n u alır, m e r d i v e n d e n ç ı k a n r l a r d ı . S o n r a o k ü ç ü k v i n ç l e r g e l d i , gırgırla işle­
y e n . Ş i m d i b e t o n p o m p a s ı y l a o n u n c u kata h e m e n b e t o n b a s m a k , d ö k m e n m ü m k ü n
oluyor.
Yalnız b u n u belirtirken h e m e n s ö y l e m e k lazım k i , b u bir ileri teknolojidir, bize bir
ş e y l e r getirmiştir. Fakat, b u n u n her y e r d e böyle o l d u ğ u n u s ö y l e y e m e y i z . G e r ç i artık
v i n ç l e r l e t a ş ı m a başlamıştır. O sırtta t a ş ı n a n v e y a m e r d i v e n g i b i k a d e m e l e r d e taşı­
n a n b e t o n yoktur, a m a h â l â d ö k ü l e n b e t o n u n h a n g i kalitede o l d u ğ u n u kontrol e d e ­
m i y o r u z ç o ğ u z a m a n . Ç ü n k ü b u ileri t e k n o l o j i y i k u l l a n a n , o n u g e t i r e n , u y g u l a y a n l a rın yaptığı konut o l d u ğ u n a g ö r e b u n l a n n sayısı s a n ı n m yılda 2 0 - 2 5 bini geçmiyor. 120
b i n k o n u t üretiliyor, o h a l d e g e r i y e kalanları n e o l u y o r ?
O n l a n n d a bir kısmı g e n e belki kontrolü yapılıyor. Fakat belki yarısı b i l m i y o r u m böyle
bir a r a ş t ı r m a b e l k i y o k , a m a b e l k i yarısı y a d a y a r ı d a n fazlası h â l â k o n t r o l s ü z yapıl­
m a k t a . Bizim TS-500 b e t o n a r m e yapıların h e s a p ve y a p ı m kuralları s t a n d a r d ı n d a başka
ü l k e l e r i n s t a n d a r t l a r ı n d a b u l u n m a y a n bir g ü v e n l i k sayısı var. Ş a n t i y e d e d ö k ü l e n b e ­
t o n için bir s a y ı , f a b r i k a d a ü r e t i l e n b e t o n i ç i n d a h a a z g ü v e n l i k sayısı v e s o n r a kontrol e d i l m e y e n , g e r e k t i ğ i g i b i k o n t r o l e d i l m e y e n b e t o n l a r için d a h a y ü k s e k bir katsayı.
Bir b a ş k a y e r d e y o k v e tabii ü z ü c ü bir şey.
D e m e k ki g e r e k t i ğ i gibi kontrol e d i l m e y e n d i y o r u m , a m a o a s l ı n d a kontrol e d i l m e ­
yen anlamında tabii.
Ben bu d u r u m u ortaya koyduktan sonra şunu söylemek istiyorum. Teknik gelişme­
leri o l d u ğ u i ç i n , t e k n i k geliştiği i ç i n i n ş a a t s e k t ö r ü n d e d e g e l i ş m e l e r oluyor. B u , b ü ­
t ü n d ü n y a d a b ö y l e . O z a m a n t e k n i k n e d i r ? Teknik bir kere d ü n y a y a h a k i m d u r u m d u .
S o n yaklaşık 2 yüzyıl içerisinde. Dünyaya hakim olan teknikten tabii inşaat d a geride
kalamaz.
O n u n için o n d a n e t k i l e n m e s i n o r m a l v e t e k n i ğ i d e k u l l a n m a s ı z a t e n g e r e k l i . O r t a ­
d a b i r t a k ı m i m k â n l a r v a r k e n b u n l a r ı i n ş a a t ı n d a k u l l a n m a s ı şart oluyor. N e o l d u ğ u a n ­
laşılsın, aynı şeyi a n l a y a l ı m d i y e . Teknik k e l i m e s i n e s ö z l ü k t e n b a k t ı m . Ş ö y l e t a n ı m l a ­
m a k m ü m k ü n oluyor. Teknik: D o ğ a k a n u n l a n n d a n , d o ğ a d a m e v c u t enerji v e h a m ­
m a d d e l e r d e n u y g u n bir b i ç i m d e y a r a r l a n m a k için o r t a y a k o n a n h e r t ü r l ü y ö n t e m , ö n ­
l e m v e d ü z e n l e m e l e r d i r . Yani s a n a y i b i l g i s i , y ö n t e m bilimi d i y e k ı s a c a özetlenebiliyor.
Ve b u r a d a n h e m e n ş u çıkıyor: Tekniği ü r e t m e k , t e k n o l o j i y i ü r e t m e k için b i l i m s e l
yoldan gitmek lazım. Ö n c e bilim ilerleyecek ondan sonra teknik ilerleyecek. Bilimsel
a ç ı d a n biz k e n d i t e k n o l o j i m i z i ü r e t e c e k s e v i y e y e u l a ş m ı ş d e ğ i l i z . B a z e n s ö z ü e d i l i ­
yor, b i l i m s e l s e v i y e a ç ı s ı n d a n 4 0 . s ı r a d a y m ı ş d a 42.Ve g e r i l e m i ş v s . g i b i . H e n ü z s e v i yemiz ortada. O halde önce bilimsel gelişme lazım. O n d a n sonra teknolojiyi kendi­
miz üretme yoluna gidebiliriz.
Ş u a n d a yaygın o l a r a k h a n g i ü l k e d e k i t e k n o l o j i y l e a n l a ş a b i l i r s e k , h a n g i s i n i d a h a
u c u z a b u l u r s a k , e n ileri t e k n o l o j i d i r d i y e g i d i p o n u satın alıp g e t i r i y o r u z . A m a b u r a d a
ö n c e ş u n a dikkat e t m e k gerekiyor. A c a b a g e r ç e k t e n o teknoloji e n ilerisi m i ? T ü r k i y e
ş a r t l a n n a u y g u n m u ? G e l i ş m e s i nasıl o l a c a k ?
A c a b a e n ilerisi m i d i y o r u m , ç ü n k ü b a z e n ö m r ü s o n a g e l m i ş o l a n bir teknolojiyi
d e ğ i ş t i r m e k istedikleri için u c u z a veriyorlar, biz d e h e m e n o n u alıp g e t i r e b i l i y o r u z .
T ü r k i y e şartların u y g u n m u a c a b a d i y o r u z , ç ü n k ü inşaat s e k t ö r ü n e ait bazı fabrikalar
kurulur, o n d a n s o n r a y a m ü ş t e r i b ö k l e r y a bir ş e y b u l a m a z y a d a o t e k n o l o j i y i kulla­
n a m a y a c a ğ ı m ı z için öyle kalır. S a d e c e b e t o n yapılır. Ç ü n k ü o n u n d a bir b e t o n sant­
ralı vardır. Ö y l e kalır.
O bakımdan önce teknik eleman yetiştirmemiz ve b u açıdan teknolojiyi üretecek
d u r u m a g e l e c e k ş e k i l d e b i l i m e ö n e m v e r m e m i z gerekiyor. Teknik e l m e m a n ı n eğiti­
m i n e g e l i n c e , s a n ı y o r u m Tali B e y d e d e ğ i n d i b i r a z e l e m a n s o r u n u n a , kaliteli e l e m a n
o g e t i r d i ğ i m i z teknolojiyi u y g u l a y a c a k e l e m a n . Bir d e f a a r a e l e m a n l a r h e m e n h e m e n
h i ç o k u l s u z . Pek azı o k u l d a n yetişiyor. O n l a r ı e ğ i t m e k lazım.
O n l a r ı bırakalım, t e k n i k e l e m a n o l a r a k , m ü h e n d i s l e r i ele alalım. M ü h e n d i s l e r üni­
v e r s i t e l e r d e yetişiyor, iyi yetişiyor v e y a kötü yetişiyor, bir ş e k l e geliyor. B u g ü n dört
yıllık lisans eğitimi var, o n d a n s o n r a y ü k s e k l i s a n s y a p m a imkânı var, 3 v e y a dört y a ­
rıyıl. Yani 5, 5-6 y ü k s e k m ü h e n d i s , y ü k s e k l i s a n s y a p m ı ş v e y a d ö r t y ı l d a , ki o n l a r d a
y e t e r l i , dört yılda yetişiyor.
B u m ü h e n d i s e ü n i v e r s i t e l e r yetki v e r m e z , s a d e c e f o r m a s y o n verir. Yetkiyi k a n u n ­
lar verir. K a n ı m c a k a n u n l a r ı n v e r d i ğ i b u yetki b i r a z f a z l a o l m a k t a . Ç ü n k ü b u g e t i r d i ğ i ­
m i z ileri teknolojiyi u y g u l a y a b i l m e k için o n a g ö r e proje y a p m a k gerekiyor. B u projeyi
d e y e n i m e z u n k i m s e yapbiliyor, yetkisi var. B u n l a n n e n d ü s t r i d e y e t i ş m e s i l a z m . Bir
h â k i m , avukat staj y a p ı y o r d a , m ü h e n d i s i n , m i m a n n stajı yok. M e z u n o l d u ğ u , d i p l o ­
m a y ı aldığı g ü n e n k a n ş ı k y a p ı y a i m z a atabiliyor.
Bu söylediğimiz teknik elemanlar dışanda yetişmeli diyoruz, üniversiteden sonra
d ı ş a r ı d a y e t i ş m e s i g e r e k l i . O n u n için f i r m a l a r a iş düşüyor. F i r m a l a r a d ü ş e n b u iş d e ,
a n c a k b k ü y ü k f i r m a l a r d a uygulanıyor. Ve ş u a r a d a g ö z l e n i y o r k i , ş u a r a d a d e d i ğ i m
b i r k a ç yıldan beri, böyle firmalar ortaya çıktı. O n l a r g e n ç mühendisleri alıyorlar, gençler
d e bir ş e y ö ğ r e n m e k istiyorsa, iyi y e t i ş m e k istiyorsa, oraya-hevesleniyorlar, gidiyor­
lar v e g e r ç e k t e n yetişiyorlar. Dış ülkelerde d e b u böyle. M ü h e n d i s l i k tahsili s a d e c e
o k u l d a d e ğ i l , o k u l d a n s o n r a k i k ı s ı m d a oluyor. Ve o n d a n s o n r a k e n d i l e r i n e m e s l e k l e ­
rini icra yetkisi veriliyor. B i z d e d e b u yola g i d i l m e s i g e r e k l i .
Bir d e ş u n a d e ğ i n m e k i s t i y o r u m . B u ileri t e k n o l o j i y i aldık geldik, b i z e neler getirdi?
B i z e getirdiği şeyler a r a s ı n d a bir kalite y ü k s e l m e s i var, bir d e hız var. Ç ü n k ü hız g e ­
r e k l i , a m a hız i n ş a a t t a m ü m k ü n o l a n ı n ü z e r i n e çıktığı z a m a n h e p b i l i y o r u z k i , kalite
d ü ş e r ve p a h a l ı y a malolur. O z a m a n hız k a z a n d ı r m a k için y ö n t e m i d e ğ i ş t i r m e k g e ­
r e k l i . İşte, o ileri t e k n o l o j i o y e n i y ö n t e m i getiriyor, b ö y l e c e hızlanıyor. Yoksa b a ş k a
bir t ü r l ü hız d e ğ i l . Yalnız o n u u y g u l a y a b i l m e k için o n a g ö r e elemanımız o l m a s ı gerekli.
,. S t a n d a r t l a r ve y ö n e t m e l i k l e r d e n söz e d i y o r u z , o n l a n d a y a p ı y o r u z . S ü r e k l i o l a r a k
T S E s t a n d a r t l a r y a p m a k t a . Evvelki k o n u ş m a d a işaret e d i l d i , bir kısmı e k s i k , y a p ı l a n -
lar d a ç o k iyi olabiliyor, ç ü n k ü onları y a p m a k d a h a kolay. B u r a d a k i u y g u l a m a gibi
d e ğ i l . B i r ç o k g e l i ş m i ş ü l k e d e n alınıp konabiliyor o r t a y a . Yalnız u y g u l a m a d a g ö r ü y o ­
ruz ki, b i r ç o k k i m s e b u n u d e ğ i l u y m a k , v a r l ı ğ ı n d a n , b ö y l e s t a n d a r t o l d u ğ u n d a n h a ­
bersiz. O n l a n u y g u l a n a b i l i r hale g e t i r m e k g e n e az ö n c e kooperatiflerin kontrolü için
söz edildiği g i b i , b a ş k a b a k ı m d a n az sayıdaki e l e m a n dolayısıyla kontrol e d i l e m i y o r
dediler. A m a t e k n i k b a k ı m d a n d a b u n l a r ı n kontrolü g e r e k i .
Bir d e g e n e b i z d e k i iyileştirmeye.. Yani b e n i m m a k s a d ı m kötü bir tablo, k ö t ü m s e r
bir tablo ç i z m e k d e ğ i l . A m a s o r u n u ortaya koyup d a ç ö z ü l e b i l e c e ğ i n i g ö s t e r m e k . B e n
ç ö z ü l e b i l e c e ğ i k a n ı s ı n d a y ı m . Ç ü n k ü iyi y e t i ş m i ş e l e m a n l a r ı m ı z var ve bunlar, b u ileri
teknolojiyi g e t i r e n f i r m a l a r d i y o r u z , b u n l a r ı n kısa s ü r e d e b i r ç o k işi y a p a b i l i r hale g e l ­
m e l e r i d e o n l a r ı gösteriyor. İmkânları iyi kullandıklarını gösteriyor.
M ü t e a h h i t l e r i m i z bir s ü r e ö n c e dışarıya açıldılar, y u r t d ı ş ı n d a b i r t a k ı m işler yaptılar.
O r a l a r d a y u r t i ç i n e g ö r e d a h a kaliteli işler yaptılar. Ç ü n k ü b a ş k a s t a n d a r t l a r v a r d ı , p a ­
rasını o n a g ö r e v e r i y o r l a r d ı . Kontrolleri v a r d ı , işleri d a h a iyi yaptırıyorlar. Ve T ü r k m ü ­
t e a h h i t l e r i , T ü r k m ü h e n d i s l e r i , T ü r k işçileriyle b u n u başardılar.
Ş i m d i o n l a r d a h a ç o k y u r t içine g i r m e y e b a ş l a d ı . G i r i ş t e n d e s a n ı y o r u m y i n e bir
ş e y kazandık. O r a d a yaptıkları kaliteyi b u r a y a d a g e t i r m e y e başladılar. B e n kısa kes­
m e k için s o n o l a r a k bir d e ş u n u s ö y l e m e k i s t i y o r u m : İleri t e k n o l o j i y e u y g u n proje y a p ­
m a k gerekiyor. O projeyi d e bir e k i b i n y a p m a s ı g e r e k l i . E s k i d e n o l d u ğ u gibi t e k kişi­
nin d e ğ i l , birkaç kişinin y a p m a s ı g e r e k l i . B e l e d i y e y e v e r i l e n projeler var, ü z ü l e r e k b e ­
l i r t m e k gerekir, öyle d e ğ i l d e d i ğ i m i z proje, her şeyi ile t a m a m l a n m ı ş bir proje. O p r o ­
j e n i n içerisine mimarlar, m ü h e n d i s l e r - m ü h e n d i s l e r d e y i n c e inşaat, m a k i n e , e l e k t r i k ,
i n ş a a t l a ilgili, k o n u t l a ilgili olanları g i r e c e k - ş a n t i y e c i o l a c a k k i , u y g u l a m a d a bir a k s a ­
m a ç ı k m a s ı n , onları belirtsinler H e p birden hazırlanacak, s o n r a u y g u l a n a c a k ileri tek­
noloji. Ş i m d i b u n u n için h e p bir o p t i m u m y a p ı d a n s ö z e d i l d i , o p t i m u m k o n u t m i k t a r ı .
n e olur diye? O h a l d e h e m e n g ö r ü l ü y o r k i , şehir i ç i n d e y a p ı l m a k t a o l a n a p a r t ı m a n l a r
b u n u n içerisine g i r m e z . O n u n için t o p l u konut u y g u l a m a s ı n ı n bir d e b ö y l e y a r a r var.
İyi proje, u y g u n proje y a p m a k , g e l i ş m i ş proje y a p m a k , g e l i ş m i ş t e k n o l o j i y i u y g u l a ­
m a k , altyapıyı t a m a m l a m a k o z a m a n m ü m k ü n . Yoksa d i ğ e r l e r i g e n e e s k i s i g i b i , y ü ­
r ü y ü p d e v a m e d e c e k t i r Ç ü n k ü o n l a r d a d e ğ i l b ö y l e bir projeyi e k i b i n y a p m a s ı , b e l e ­
d i y e için g e r e k l i projeyi y a p m a k , o n d a n s o n r a d a b ö y l e b i r t a k ı m p r o b l e m l e r i n varlı­
ğ ı n d a n h a b e r s i z d e inşaatı s ü r d ü r m e k d e m ü m k ü n . Ve g e n e ü z ü l e r e k b e l i r t m e k g e ­
rekiyor ki, o n l a r d a sürüyor, h â l â s ü r ü y o r İstediği k a d a r e n ileri t e k n o l o j i g e l m i ş o l ­
s u n , hâlâ sürüyor, bazı y e r l e r d e .
E f e n d i m , b e n b u k a d a r l a k e s e y i m . A l f a b e t i k sırayla d e m i ş t i k . Sayın K u d r e t B a b a n .
T ü r k Y t o n g S a n a y i i Şirketi G e n e l M ü d ü r ü . B u y u r u n . . .
K U D R E T B A B A N : T e ş e k k ü r e d e r i m Sayın B a ş k a n . S a y ı n B a ş k a n , sayın dinleyiciler,
s a b a h Sayın N u h K u ş ç u l u ' n u n , a r k a s ı n d a n S a f a G i r a y ' ı n yaptıkları k o n u ş m a l a r , s o n ­
r a d a diğer t e b l i ğ s u n u c u a r k a d a ş l a r ı n yaptıkları k o n u ş m a l a r d a n bir s o n u c a v a r d ı m :
D a h a d o ğ r u s u b e n d e bir m e r a k u y a n d ı . M a h m u t B e y bir ş a n s s ı z l ı k s o n u c u aldığı bir
h a b e r dolayısıyla g i t m e k d u r u m u n d a kaldı, a m a nasılsa b ü t ü n k o n u ş m a l a r s o n r a d a n
y a y ı m l a n a c a k , h e r h a l d e m e r a k ı m ı n cevabını b i l a h a r e k e n d i s i n d e n d e a l ı r ı m . B u m e ­
rak şöyle:
• K o n u t i n ş a a t ı n d a s ı r a l a r s a k , bir a r s a altyapı, bir k a y n a k olayı var, s o n r a o r g a n i z a s ­
y o n , b u g e r e k inşaatı y a p m a k için g e r e k s e d e konut ihtiyaç s a h i p l e r i n i o r g a n i z e et­
m e k i ç i n . O n d a n s o n r a bir m a l z e m e ihtiyacı var, k i . Sayın M a n i s a l ı b u n d a n k i m s e
b a h s e t t i mi d i y e sordular. O n d a n s o n r a teknoloji geliyor: Tradüsyonel v e y a p r e f a b r i ­
ke. O n d a n s o n r a d a bir u y g u l a m a y a g e ç i y o r olay. U y g u l a m a sırasında bir kontrol o l a ­
yı var. O n d a n s o n r a inşaat bitiyor v e k u l l a n m a y a t a h s i s ediliyor.
B u y u k a n d a n a ş a ğ ı y a s ı r a l a d ı k l a r ı m a şöyle bir baktığımız z a m a n , a r s a v e altyapıyı
Sayın O k u t a n ' ı n bahsettiği ş e k i l d e ç ö z m e y e çalışıyorlar. Kent Koop gibi k u r u l m u ş bazı
b ü y ü k kooperatifler b u n l a r ı ç ö z m ü ş . Kaynak g e n e Toplu K o n u t F o n u v e s o n r a d a n ç ı ­
k a n Konut E d i n d i r m e Fonu ile bir d e s t e k b u l m u ş . S a y ı n K ı c ı m a n bahsettiler, i n ş a l l a h
d i ğ e r bankaların d a b u n a katkıları d a eklenebilir. M a l z e m e y e s o n r a d e ğ i n e c e ğ i m . Sayın
K ö p r ü l ü , Sayın A k a n , t e k n o l o j i d e n bahsettiler. U y g u l a m a için h e m S o y a k h e m d e Kutl u t a ş ' t a n bir n e v i bahsettiler.
Bence kontroldan bahsedilmedi..
Ve tabii s o n r a d a k u l l a n m a y a t a h s i s var. Ş i m d i s a b a h l e y i n Sayın N u h K u ş ç u l u ' n u n
v e r d i ğ i v e s o n r a d a S a y ı n B a k a n ı n v e r d i ğ i i z a h a t t a n n ü f u s artışımız d o l a y ı s ı y l a , 2 0 0 0
y ı l ı n d a 70 m i l y o n a ç ı k a c a ğ ı z . Yani 2 0 milyon d a h a bir n ü f u s ekleniyor, ş u ö n ü m ü z d e ­
ki 13 s e n e d e .
Sayın O k u t a n ' a Toplu K o n u t F o n u ' n d a ne kadar p a r a toplanabilir, d e d i m . B u n u n
h e s a b ı ç o k z o r d e d i , y a p m a m ı z a i m k â n yok. Ç ü n k ü d ü n y a d a s i g a r a b ı r a k m a t e m a ­
y ü l ü var,, b u n u n T ü r k i y e ' y e g e l m e y e c e ğ i n i k i m g a r a n t i eder, d e d i . B e n d e , s i g a r a iç­
m e y e n l e r ç i k l e t çiğner, o n l a r d a n alırsınız, d e d i m . K a y n a k b u l u r s u n u z . Y a n i b u h e s a ­
bı y a p s a k . . . S a y ı n B a k a n , d e m i r - ç e l i ğ i n y e t i ş m e d i ğ i n i , ç i m e n t o n u n y e t i ş m e d i ğ i n i , it­
h a l a t a d ö n ü l d ü ğ ü n d e n bahsediyor.
Ş i m d i b ö y l e o l u n c a , a c a b a biz 2 0 0 0 yıllarına b u g ü z e l k a y n a k , bu a r s a t a h s i s l e r i ,
b u artan nüfusla konutları inşa ederken buna gerekli malzeme üretimini, b u n a para­
lel yetiştirebilecek m i y i z ? B u işin e t ü d ü yapıldı mı a c a b a ? B u n u ç o k m e r a k e d i y o r u m .
Yani b u a r s a l a r a , b u a r t a n n ü f u s a , b u k a y n a k l a r l a b u k a d a r s ü r e d e n e k a d a r k o n u t
i n ş a e d e c e ğ i z ? B u k o n u t l a r ı n ihtiyacı, demir, ç i m e n t o , t u ğ l a , Y t o n g , c a m , f a y a n s , sıh­
hi tesisat m a l z e m e s i , b u g ü n k ü s a n a y i n i n envanteri yapıldı mı? B u n l a r b u n a y e t i ş e b i ­
l e c e k m i ? Y e t i ş m e y e c e k ise h a n g i sanayi k o l l a r ı n d a , s a n a y i c i y e y ö n g ö s t e r m e k la­
z ı m d ı r ? Bu a c a b a e t ü d e d i l d i mi?
Biz sanayiciler, k e n d i p a z a r ı m ı z d a p i y a s a n ı n t a l e b i n i k e n d i k a y n a k i m k â n l a r ı m ı z ı
d e n g e l e y e r e k kendi ç a p ı m ı z d a , ş ö y l e şöyle o l u r s a böyle bir yatırımla b u n u sağlarız
d i y o r u z , a m a b a z e n atıl k a p a s i t e l e r yaratıyoruz. B a z e n de. Sayın B a k a n ı n d e d i ğ i g i ­
b i , 2 5 m i l y o n t u ğ l a y a ihtiyaç o l d u ğ u z a m a n d a b u n u t e m i n e d e c e k h a l e g e l i y o r u z .
O h a l d e b u k a d a r g ü z e l o r g a n i z e o l m a y a b a ş l a m ı ş k e n ileriye d ö n ü k n ü f u s artışı, kay­
n a k yaratılışı, a r s a t a h s i s i , b ü t ü n b u n l a r l a , bir s a n a y i e n v a n t e r i ile a c a b a ihtiyacı kar­
ş ı l a y a c a k h a l e g e l e b i l i r m i y i z ? Bu tabii m a l z e m e n i n m i k t a n v e dolayısıyla d a kalitesi­
n i , dolayısıyla d a fiyatını m ü k e m m e l koordineli bir ş e k i l d e y ü r ü t e b i l e c e k bir d i s i p l i n
olabilir k a n a a t i n d e y i m . B e n i m m a l z e m e k o n u s u n d a birinci s ö y l e m e k istediğim budur.
B u a r a d a S a y ı n N i k s a r l ı , i n ş a a t l a r d a a h ş a b ı kaldırsak dediler. O r m a n l a n n y e r i n e
y e n i s i n i y e t i ş t i r e m i y o r u z . Ç o k haklılar. İşte b u ileri t e k n o l o j i bir y e r d e keresteyi i n ş a ­
a t l a r d a m i n i m i z e e t m e y e g i d e n bir olay, kalıp sistemler, vs'ler g i b i .
B u n d a n d a h a ilginci var, hiç d i k k a t e d i l m e y e n , g ö z d e n k a ç a n . Belki b u g ü n T ü r k i ­
y e ' n i n toprakları tarım a ç ı s ı n d a n , zirai b a k ı m d a n , b u g ü n k ü n ü f u s u , hatta ilerideki n ü ­
f u s a d a y e t i ş e c e k . A m a Mısır, b u n d a n 3-5 s e n e evvel ç o k ilginç bir u y g u l a m a y a g e ç ­
t i . O N i l ' i n getirdiği ziraate u y g u n , ç o k faydalı a l ü v y o n l u t o p r a k l a r d a n y a p ı l a n t u ğ l a y ı
y a s a k l a d ı . B u n u n y e r i n e g a z b e t o n ürettiriyor. Ç ü n k ü k u m l a yapılıyor, silisle yapılıyor.
B u suretle o r a l a r d a t a n m y a p ı l a b i l e c e k hale g e l i n d i . Yalnız o r m a n a d e ğ i l , t o p r a ğ a d a
b a k m a m ı z l a z ı m . Yani, m a l z e m e l e r i i m a l e d e r k e n b u n l a r ı n t a b i a t t a k i h a m m a d d e l e r i ­
n e ç o k dikkat e t m e m i z l a z ı m . B e n o b a k ı m d a n Sayın N i k s a r l ı ' y a katılıyorum.
G e l i y o r u m b i n a n ı n y a p ı l m a s ı , u y g u l a m a s ı ve b u n u n k o n t r o l ü . Ü l k e m i z d e p e k ç o k
y ö n e t m e l i k çıkıyor. B u y ö n e t m e l i k l e r çıktığı z a m a n s o n d e r e c e titizlikle v e dikkatli t a ­
k i p ediliyor. Bir s ü r e s o n r a y ö n e t m e l i ğ i çıkaran m a k a m l a r y ö n e t m e l i k l e r d e tadilat y a ­
pıyorlar. U y g u l a y a c a k l a r v e y a b u n l a r ı kontrol e d e c e k k i m s e l e r d e k e n d i b a ş l a r ı n a b i ­
r a z d a h a tadilat yapıyorlar. O y ö n e t m e l i k l e r v a r m ı ş , y o k m u ş , hiçe sayılıyor. Bir m i s a l
vereceğim:
K o n y a B e l e d i y e s i k e n d i b a ş ı n a ısı y ö n e t m e l i ğ i n i d i k k a t e a l m a m a y a karar a l m ı ş v e
ısı y ö n e t m e l i ğ i dışındaki projeleri rahatlıkla imzalıyor. Evet...
A y n c a proje bazında, m a s a b a ş ı n d a b u yönetmeliklere u y g u n şekilde ç o ğ u kez pro­
j e l e r çiziliyor. Proje b e l e d i y e y e gidiyor. Proje d o ğ r u . B e l e d i y e d e h a k l ı , b u n u t a s d i k
ediyor. A m a g e l g ö r k i , u y g u l a m a s ı s o n d e r e c e zor, t e k n i k o l a r a k d a zor. 5 c m . d ı ş a
perlitli sıva u y g u l a m a s ı . S a y ı n K ö p r ü l ü h e r h a l d e b u n u ç o k d a h a iyi d ü ş ü n ü r l e r . Tabii
p r o j e d e 5 c m ' l i k perlitli sıva ısı yalıtımını sağlıyor diye projeyi b e l e d i y e t a s d i k ediyor.
Fakat s o n r a d a n n o r m a l sıva ile geçiyor.
S o n u ç ne o l u y o r ? İşine g e l e n v a t a n d a ş , k o o p e r a t i f t e n o l s u n v e y a ferdi k r e d i y l e a l ­
m ı ş o l d u ğ u k o n u t o l s u n , b e k l e d i ğ i ısınmayı t e m i n e d e m e z . N e o l u y o r ? Ülke e k o n o ­
m i s i d e zarara uğruyor. B u r a d a b u tatbikatı y a p a n a r k a d a ş l a r d a n b a h s e t m i y o r u m , y a n i
p r o j e d e n farklı inşaat y a p m a l a r ı d e ğ i l , g e r ç e k t e zaten y a p ı l a m a y a c a k bir proje o l d u ­
ğ u için d e ğ i l , bir. İki; istenilen s o n u c u e l d e e d e c e k m a l z e m e miktarının belki ü l k e d e
kâfi o l m a y ı ş ı n d a n . Yani y ö n e t m e l i k l e r i çıkarırken d e y i n e ü l k e n i n g e r ç e k l e r i n e u y g u n
h a r e k e t e t m e k g e r e k t i ğ i n i d e b u r a d a bir y e r d e v u r g u l a m a k i s t e d i m .
Z e l z e l e y ö n e t m e l i ğ i var. Y ö n e t m e l i k t e s a n d ö v i ç d u v a r l a r d a 5 0 c m . d e bir b e t o n l a
b a ğ l a n t ı y a p ı l m a s ı l a z ı m , a r a l a r a i z o l a s y o n k o n a c a k . O d e m i r l e r i z o l a s y o n u deliyor,
yalıtım y o k oluyor. Z a t e n 5 0 c m . d e m i r i y a p a n , s a n d ö v i ç d u v a r y a p a n k i m s e yok. A m a
y ö n e t m e l i k b ö y l e d i r d i y e rahatlıkla b e l e d i y e l e r i n t a s d i k i n d e n geçiyor.
Yani b e n i m s ö y l e m e k i s t e d i ğ i m şey, konut ü r e t i m i n d e b u g ü n var o l a n n o k t a , kâfi
d e ğ i l , a m a bir v o l a n d ö n m e y e b a ş l a d ı . Süratle d e dönüyor, b u n u d u r d u r m a k d a m ü m ­
k ü n d e ğ i l m . H e l e Sayın O k u t a n ' ı n s ö y l e d i ğ i r a k a m l a r l a e ğ e r h ü k ü m e t l e r o t r i l y o n l a r ı
b a ş k a yerlere yatırmayı a m a ç l a m a z l a r s a , h e r h a l d e b u inşaat s e k t ö r ü n d e , konut sek­
t ö r ü n d e milletin ihtiyacı o l a n k o n u t m u t l a k a h a l l e d i l e c e k . A m a b e n y i n e d e s ö z l e r i m i
şöyle toparlayacağım:
A r t a n n ü f u s , e l d e e d i l e b i l e c e k kaynaklar, T ü r k i y e ' d e b u n a m a l z e m e üretimi y a p a n
s a n a y i e n v a n t e r i n i bir a r a y a g e t i r m e k l a z ı m . Yarın ö b ü r g ü n p a r a var, m a l o l m a z s a ,
e s k i d e n nasıl mal vardı p a r a y o k t u , bizler ç o k sıkıntı ç e k i y o r d u k . B u d e f a fiyatlar arzt a l e b i n k o r k u n ç k a n u n u n u n işlerliği ile e n f l a s y o n u alır götürür. O b a k ı m d a n b e n b u ­
n u n ç o k titizlikle. T i c a r e t O d a l a r ı o l s u n , O d a l a r Birliği o l s u n , D P T o l s u n . Toplu Konut
F o n u İdaresi o l s u n , m ü ş t e r e k ç a l ı ş m a ile b u e n v a n t e r i , b u k a y n a k l a r ı , b u n ü f u s artışı­
n a p a r a l e l biz s a n a y i c i l e r e yol g ö s t e r e c e k bir ç a l ı ş m a y a p m a l a r ı n ı v e ş u y ö r e d e ş u
m a l z e m e y e ihtiyaç var, ş u eksiklik var v e y a ş u eksik olacaktır d e m e l e r i n i b e k l i y o r u m .
• B u n u b e n bir g ö r e v a d d e d i y o r u m . T e ş e k k ü r e d e r i m B a ş k a n .
T A L İ K Ö P R Ü L Ü : H o c a m , b e n iki n o k t a y a d e ğ i n e c e ğ i m , hazır A t a n u r B e y y o k k e n ş u
biraz belediyeyi eleştireyim d i y o r u m . Ben belediyeyi iki n o k t a d a n , bir tanesi standartlar
k o n u s u n d a , bir t a n e s i d e işçilik k o n u s u n d a e l e ş t i r m e k i s t i y o r u m . B u b i l d i ğ i m i z refüj
ve kaldınm bordürü.
B e n s ı k ı l m a d ı m s a y d ı m , K a d ı k ö y ' d e d ö r t t i p var, İ s t a n b u l ' d a üç t i p var. Yani 7 t a n e
a y r ı b o r d u r profili var, b o r d u r ç e ş i d i var. B e t o n ç e ş i d i d e ayrı. K i m i s i n d e kalıptan çık­
m ı ş , d ü z g ü n . A d e t a b ö y l e p i ş i r i l m i ş b e t o n g i b i , b u n l a r ı n B a ğ d a t C a d d e s i ' n d e , Kala­
m ı ş k o y u n d a , renklileri d e var. Ve profillerin kesitleri ü ç t a n e a y n . Kadıköy t a r a f ı n d a n
d ö r t t a n e t i p var. B u r a d a m e s e l a yalnız b i z i m ö n ü m ü z d e , bu K a b a t a ş ' l a Karaköy ara­
s ı n d a , o r a d a d a ü ç t i p var.
A y r ı c a PTT, K a r a k ö y ' d e n Fındıklı'ya kadar, b i z i m ö n ü m ü z d e n g e ç e n bir kanal açtı.
B ü t ü n kış d e v a m etti v e 13 ay s ü r d ü . Biz A t a k ö y ' d e 13 a y d a 1500 k o n u t yaptık. Aynı
s ü r e d e , y a n i o n ü ç a y d a . Bize d ü ş e n 5 0 0 ' d ü . B e n bir kere b u n u n altını ç i z e c e ğ i m ,
ç ü n k ü p a n e l b a ş k a n ı A t a n u r B e y ' d i , s ö y l e y e m e z d i m , ş i m d i rahat rahat s ö y l e d i m .
İkincisi d e sayın h o c a m , sizi r a h a t l a t m a k i s t i y o r u m . Siz d i y o r s u n u z ki, a c a b a pre­
f a b r i k a s y o n l a r , d ı ş a n d a k u l l a n ı l m ı ş fabrikalar d e m o d e o l m u ş , y a h u t h â l â k u l l a n ı l m a ­
d a n bize - d e y i m i bağışlayın- s o k u ş t u r u y o r l a r mı? D e ğ i l , hayır. Biz b u k o n u d a 7 7 ' d e
ç a l ı ş m a y a b a ş l a d ı k . E v v e l a y a k l a ş ı k 7 6 ' d a n 7 7 s o n u n a kadar çeşitli e l i m i z d e k i 70'li
y ı l l a r d a n L o n d r a ' d a y a p ı l m ı ş bir p r e f a b r i k a s y o n sergisi ile A m e r i k a ' y a hazırlanmış,
a s k e r i y e n i n p r e f a b r i k a s y o n l a ilgil d ö k o m a n t a s y o n u n d a n e v v e l a ö ğ r e n d i k . S o n r a fir­
m a i s i m l e r i n i ö ğ r e n d i k , y a k l a ş ı k 15 f i r m a ile t e m a s k u r d u k . B i r b u ç u k yıl s o n r a k u r d u ­
ğ u m u z f a b r i k a l a r a gitik, y e r l e r i n d e g ö r d ü k . B i z , yalız O r t a A v r u p a ' y a d e ğ i l , demir­
p e r d e a r k a s ı n a d a gittik ve s e ç t i ğ i m i z t e k n o l o j i bir Fransız B a n a n s i p r i y a l ' d e n aldık,
a m a K a m u - B a n a n s i p r i y a l k a r m a s ı y d ı . B u n u d a y i n e aynı ş e k i l d e i s k a n d i n a v ülkele­
r i n d e n a l ı n a n l a r l a k e n d i m i z ilaveler yaptık. B u n l a n a n l a t m ı y o r u m . M e s e l a bazı m o norayla, pompayla betonu doğrudan doğruya yukarıdan monorayla döktük. Pompa­
n ı n g e t i r e c e ğ i , ki Fransızlar b u d e ğ i ş i k l i k l e r d e n s o n r a , o n l a r d a yaptılar. Yani d e m e m
o k i , b ö y l e b i t m i ş t ü k e n m i ş , t e k n o l o j i l e r d e ğ i l . D ü n m e s e l a bir R u s heyeti g e l d i , bizim
i n ş a a t ş i r k e t i m i z i n G e n e l M ü d ü r ü a r k a d a ş ı m ı z d a b u r d a . Dikkatle baktılar. Biz ç ü n k ü
F r a n s a ' y a g i d i p b u n l a n i n c e l e d i ğ i m i z z a m a n R u s l a r d a teknolojileri F r a n s ı z l a r d a n a l -
mıştı. Yani K a m ü - B a l a n s i p r i y a l (?) o n l a r ı n 1- Taşkent, 2- v e B a k u ' d a yaptıkları b u n l a ­
n n aynı idi.
Keza, Y u g o s l a v y a y i n e Fransız t e k n o l o j i s i n i kullanıyor, o n l a r İ s k a n d i n a v l a r d a n a l ­
mış. Yani netici itibarıyla, biz böyle kullanılmış, b i t m i ş , t ü k e n m i ş , y a n i " b o n p o u r
l ' o r i e n t " g e ç e r l i d e ğ i l artık. Biraz u y a n m ı ş d u r u m d a y ı z , o n l a n d a g ö r ü y o r u z . O ba­
k ı m d a n rahat e d e s i n i z diye b u n l a r ı s ö y l ü y o r u m sayın h o c a m .
O n u n ö t e s i n d e y i n e d e b i z i m s o n r a b u o p t i m a l 1500 k o n u t u d a tekrar e d i y o r u m .
İyice i n c e l e d i k t e n s o n r a aldık ve b u g ü n A v r u p a ' d a a k s i n e gidiliyor. Yani k ü ç ü k k ü ç ü k
p a r ç a l a r h a l i n d e u y g u l a m a l a r a gidiliyor. P r e f a b r i k a s y o n d a d a . B i z i m her ikisine d e
d ö n ü ş t ü r m e i m k â n ı m ı z var. B u n l a n n ö t e s i n d e b e n i m İlave e d e c e ğ i m bir şey y o k . D e ­
ğerli d i n l e y i c i l e r d e n s o r u l a r gelirse y a n ı t l a m a y a ç a l ı ş a c a ğ ı m . T e ş e k k ü r e d e r i m .
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r e d e r i m Sayın K ö p r ü l ü . B e n a r a d a c e v a p l a n d ı r a y ı m s ö y l e d i ğ i n i ­
z i . B e n k i m s e d e n b a h s e t m e d i m , g e n e l o l a r a k teknolop d e d i m . B u n u p r e f a b r i k keli­
me olarak kullanmadım.
K Ö P R Ü L Ü : G e n e l d e m e s e l a y ü z d e 1 0 ' u n u teşkil ediyor, a m a y ü z d e 10 sizi rahatlat­
m a k için s ö y l e d i m .
B A Ş K A N : Teşekkür e d e r i m . O n a Kudret B e y d e alınabilirdi, a m a a l ı n m a d ı . O d a , ç ü n ­
kü Y t o n g ' u n d ı ş a n d a n getirdiler t e k n o l o j i s i n i , k i m s e y i h e d e f a l m a d a n s ö y l e m e d i m .
Yalnız öyle ö r n e k l e r d e var. Z a t e n ş u n u s ö y l e d i m : İ n c e l e n e r e k , b u tarafları i n c e l e n e ­
rek a l ı n m a l ı , g e l i ş i g ü z e l fiyat s a d e c e g ö r ü l e r e k a l ı n m a m a l ı diye. Ve d e d i ğ i m gibi yal­
nız i n ş a a t t a d e ğ i l , inşaat dışı t e k n o l o j i d e d e m a a l e s e f b ö y l e l e r i geliyor.
TALÎ K Ö P R Ü L Ü : D e ğ i n d i ğ i m b e n i m o e f e n d i m , g e r ç e k t e n ç o k ö n e m l i . K a b a n ı n d ı ­
ş ı n d a k i i n c e i n ş a a t ı n , bir b ö l ü m ü n tesisatın p r e f a b r i k e y e d ö n ü ş t ü r ü l m e s i . P r e f a b r i k e ,
ö n c e d e n y a p m a , b u n l a n n h e p s i n i n standartlaştırılması ve ö n c e d e n yapılabilir hale
s o k l m a s ı , k e s i n l i k l e kaliteye, s t a n d a r d a e n o l u m l u y ö n ü g e t i r e c e k . B e n o n u n altını
ç i z m e y e ç a l ı ş t ı m , b i l m e m y a n i , ifadeyi m e r a m ı m l a a n l a t a b i l d i m m i ?
B A Ş K A N : Teşekkür e d e r i m . Sayın Yusuf Kösoğlu İstanbul Ticaret O d a s ı Meclis Üyesi.
Y U S U F K Ö S E O Ğ L U : Teşekkür e d e r i m S a y ı n B a ş k a n . D e ğ e r l i izleyiciler, b e n y i n e
m e s l e ğ i m a ç ı s ı n d a n konut üreticileri, y a p ı m c ı l a r ı a ç ı s ı n d a n biraz b a k a c a ğ ı m . A n c a k
belediyeci arkadaşlarımızın d a buraya geleceklerini düşünerek, özellikle bu oturum­
d a b e l e d i y e ile o l a n d e r t l e r i m i z d e n y a k ı n a c a k i d i m . A n c a k b u m ü m k ü n o l m a d ı .
B e n b e l e d i y e ile o l a n inşaatçı m ü n a s e b e t l e r i n d e b e l e d i y e l e r i m i z i n ç o k kötü m e s a j
v e r d i ğ i n i , özellikle b ü y ü k ş e h i r l e r d e k i ilçe b e l e d i y e l e r i u y g u l a m a l a r ı n d a i l ç e l e r i n d e
t e k n i k e l e m a n l a n n v e bilgili e l e m a n l a n n y o k l u ğ u m e s e l e l e r i ç o k ç a r p ı k bir ş e k l e d ö ­
n ü ş t ü r d ü ğ ü n ü i f a d e y l e y e t i n e y i m . A y r ı c a b a z ı b e l e d i y e l e r i m i z d e g e r ç e k t e n işler o ka­
d a r o l u m s u z v e bazı b a ş k a n l a r l a e n t e r e s a n ş e k i l d e karşılaşıyoruz. S a n ı y o r u m k e n d i ­
lerini o y ö r e n i n t e k h â k i m i o l a r a k g ö r e n b a ş k a n l a r l a m u h a t a p o l u y o r u z . H a t t a b i r ç o k
ilçe b e l e d i y e l e r i n d e m a h k e m e k a r a r l a n n ı n u y g u l a n a m a y ı ş ı n ı d a e s e f l e ifade e t m e k
isterim.
B u a r a d a S o s y a l S i g o r t a l a r K u r u m u G e n e l M ü d ü r ü C e m a l U y s a l b e y l e bir s o h b e t i -
m i z o l d u , kendisi iyi m e s a j l a r v e r e c e ğ i n i s ö y l e d i . K e n d i s i n d e n y i n e b u o t u r u m d a biriki h u s u s a açıklık g e t i r m e l e r i n i v e A n k a r a ' y a d ö n ü ş ü n d e b u h u s u s t a ç a l ı ş m a s ı n ı rica
e d i y o r u m . B u , birincisi 2981 sayılı Af Yasası ile iskan ruhsatı a l a n a r k a d a ş l a n m ı z ı n
korunacağı sürekli takip edilmektedir. Bu konunun halledilmesi... İkincisi, şirketlerde
t e s b i t v e d e ğ e r l e n d i r m e defter esası ü z e r i n d e n y a p ı l m a k t a , özel o r t a k l ı k l a r d a ise g ö ­
t ü r ü bir s i s t e m u y g u l a n m a k t a d ı r . B u r a d a tek s i s t e m e g i d i l m e s i n d e f a y d a o l a c a ğ ı inan­
cındayım.
Ü ç ü n c ü bir n o k t a d a h a . B u g ü n g e r e k Tali Beyin ve g e r e k h o c a m ı z ı n ifade ettiği
t e k n o l o j i . B u teknoloji i n ş a a t a girmiştir. İ n ş a a t l a r d a işçilik o r a n l a r ı n ı n y e n i d e n göz­
d e n g e ç i r i l m e s i g e r e k t i ğ i i n a n c ı n d a y ı m . A y r ı c a inşaatta kullanılan y ü k s e k d e ğ e r d e k i
i n ş a a t y a n s a n a y i i m a l z e m e s i i ç i n d e k i işçiliğin nazarı i t i b a r a a l ı n m a s ı g e r e k t i ğ i k a n a ­
atindeyim.
B u r a d a bir b a ş k a h u s u s u z i k r e t m e k i s t e r i m . B i l d i ğ i n i z gibi, 2 9 8 2 sayılı Teşvik Ya­
s a s ı v e b u y a s a n ı n v a t a n d a ş ı m ı z a getirdiği h a k l a r d a n m a a l e s e f y a s a n ı n çıkışından
t a m 13 ay s o n r a çıkan 3 n u m a r a l ı tebliğ ile b ü t ü n h a k l a r g a s p e d i l m i ş t i r . Yani k a n u n
k o y u c u n u n g a y e s i n e v e isteklerine t a m a m e n ters. B ü r o k r a t a r k a d a ş l a r ı m ı z k a n u n u
t e b l i ğ l e değiştirdiler. Tebliğle bir k a n u n u n d e ğ i ş t i r i l e m e y e c e ğ i n i B a k a n l ı ğ a v e yetkili­
lerine defalarca anlatmamıza rağmen henüz bu konuyu değiştiremedik. M a h k e m e
k a r a r l a r ı e l i m i z d e o l m a s ı n a r a ğ m e n . Ve M a l i y e B a k a n l ı ğ ı , h e m B a k a n l ı k h e m üst ka­
d e m e d e k i yetkililer h â l â b e k l e t m e k t e d i r l e r , k e n d i l e r i n e m a h k e m e kararını v e r d i ğ i m i z
h a l d e , bir d e ğ i ş i k l i k b u g ü n e k a d a r g ö r e m e d i k .
B i r a z evvel o t u r u m d a n ayrıldığımız z a m a n bir a r k a d a ş ı m ı z Eski E s e r l e r ' d e n b a h ­
s e t t i v e k e n d i e s e r i n i o n a r d ı ğ ı n ı v e b u n d a n E m l a k V e r g i s i ' n d e , t a p u d a harç alındığını
b e y a n ettiler. O y s a b e n i m b u k o n u d a İ s p a n y a ' d a bir g e z i m s ı r a s ı n d a bir t e t k i k i m o l ­
d u . O r a d a e s k i e s e r l e r i m u h a f a z a için m a l i k l e r i n e yıllık t a m a m e n f a i z s i z kredi veril­
m e k t e , yeter ki o n u a l s ı n , o n a n i s m , s ü s l e n s i n , t e m i z l e n s i n v e o t u r u l s u n . Kesinlikle
e s k i e s e r l e r i yıkın d i y e bir h a d i s e yoktur. Ve b u eserleri k o r u y a n l a r a , s a h i p l e r i n e d e
y a r d ı m yapılmaktadır. B i z d e ise b u u y g u l a m a t a m a m e n terstir. B u u y g u l a m a y a d a ,
b e l k i b u p a n e l i m i z d e k i alakalılar eğer k u l a k v e r i r d e o k u r s a b e l k i düzeltirler. B u h u ­
s u s t a e s k i e s e r s a h i p l e r i n i n k o r u n m a s ı g e r e k t i ğ i i n a n c ı m ı ifade e t m e k i s t e r i m .
Bir d e b u g ü n h i ç d e ğ i n m e d i ğ i m i z , bildiğiniz gibi y a k ı n bir z a m a n i ç e r i s i n d e A E T
i ç i n ortaklık m ü r a c a a t ı yaptık. 2 0 0 0 k ü s u r yılında belki t a m üyelik için g e ç i ş olacaktır.
B u r a d a b i l h a s s a k o n u t inşaatı için e n d i ş e m i z v a r mıdır d i y e b a s ı n d a n s o r u l a r oluyor.
B i z i m b u h u s u s t a hiç bir e n d i ş e m i z m e v c u t değildir. H e r ne k a d a r o p t i m u m ö l ç e k t e
1 5 0 0 k o n u t t a n b a h s e d i l m i ş ise, bizler y a n i fert firmaları o l a r a k ş e h i r i ç i n d e y a p m ı ş
o l d u ğ u m u z yapılarda, Avrupa'dan onlann buraya getireceği teknolojiden çekinecek
bir h u s u s u m u z yoktur.
İnşaat yan sanayii açısından d a ben sanayimizin ç o k güçlü o l d u ğ u n a inanmakta­
y ı m . B u g ü n T ü r k S t a n d a r t l a n n a g ö r e imalat y a p a n s a n a y i m i z , e ğ e r bir t o p a r l a n m a
g ö s t e r i r ise, v e s t a n d a r t l a n n ı yalnız T ü r k i y e için d e ğ i l , A v r u p a hatta D ü n y a s t a n d a r t ­
l a n n a çıkarmaya çalışırsa b u çalışmayı yaparken d e ileride ortak olacağımız A E T içinde
d e h a y a t i y e t i n i d e v a m e t t i r e b i l m e k için öz kaynaklarını e n iyi ş e k i l d e k u l l a n m a l a n g e ­
r e k t i ğ i n e i n a n ı y o r u m . Ve b u ş e k i l d e kullanıldığı t a k d i r d e inşaat y a n s a n a y i m i z i n d e
A v r u p a O r t a k P a z a r ı ' n a g i r i ş i m i z d e n ç e k i n e c e k bir h u s u s u n o l m a d ı ğ ı i n a n c ı n d a y ı m .
N e t i c e o l a r a k b u g ü n ş u n u ifade e t m e k i s t e r i m : Bir ülke k i , yılda 2.5 o r a n ı n d a n ü f u s
artıyor. B u d a o r t a l a m a yılda 1 m i l y o n 2 0 0 bin n ü f u s d e m e k t i r k i , y ı l d a a s g a r i 3 0 0 b i n
k o n u t a ihtiyacımız vardır. B u k o n u t u ü r e t m e i m k a n s ı z değildir. K e n d i i m k â n l a n içeri­
s i n d e bir özel s e k t ö r b u g ü n t e ş e k k ü l e t m i ş , g e r ç e k t e n milyarlar v e t r i l y o n l a r l a u ğ r a ­
ş a n , u ğ r a ş m a y ı h e d e f l e y e n bir k u r u m vardır. T ü r k i y e ' d e b e n c e k o n u t s o r u n u b u or­
g a n i z a s y o n l a r b i r a z d a h a g e n i ş l e t i l e r e k halledilebilir.
B u r a d a b i l d i r i m d e d e ifade e t t i ğ i m g i b i ö n e m l i o l a n a r s a . E ğ e r arsayı biz p l a n l ı ,
p r o g r a m l ı , ş e h i r l e r i n g e l i ş m e s i i s t i k a m e t i n d e o r g a n i z e edebilir. Toplu K o n u t v e K a m u
Ortaklığı d a b u r a d a k i p r o j e l e n d i r m e y i v e ç a l ı ş m a l a r ı y i n e bir p r o g r a m d a h i l i n d e y ü r ü ­
t ü r s e 2 0 0 0 y ı l l a n n d a n e n d i ş e e t m e y e b e n c e hiç bir s e b e p yoktur.
Ü l k e m i z d e 70 m i l y o n insanımızı g e r ç e k t e n sğlıklı v e s a ğ l a m k o n u t l a r a k a v u ş t u r a bileceğimiz inancındayım. Ben de sözlerimi burada noktalarken, hepinize bu sıcak
g ü n d e d i n l e d i ğ i n i z için tekrar s e l a m v e saygılarımı s u n u y o r u m . Teşekkür e d e r i m .
B A Ş K A N : Tekrar t e ş e k k ü r e d e r i m S a y ı n Y u s u f K ö s o ğ l u , S K K G e n e l M ü d ü r M u a v i n i
Sayın Cemal Uysal.
C E M A L U Y S A L : Teşekkür e d e r i m S a y ı n B a ş k a n . E f e n d i m , tabii b u n d a n 3 0 - 4 0 s e n e
ö n c e , n ü f u s u m u z u n y ü z d e 8 0 ' i köylerde, y ü z d e 20'si şehirlerde o t u r u r k e n böyle p r o b ­
lemimiz d e yoktu. A m a sanayileşme ve şehirleşme sektörlerinin birbirine olan ba­
ğımlılığını a r t ı n n c a , bir s e k t ö r d i ğ e r i n d e n girdi a l m a y a başlayıp z i n c i r l e m e r e a k s i y o n
b a ş l a y ı n c a b ö y l e p r o b l e m l e r d e o r t a y a çıktı.
• '
Ş i m d i s a b a h t a n beri d i n l i y o r u z k i , g e r ç e k t e n i n ş a a t s e k t ö r ü n ü n , h a t t a b u n u n alt
s e k t ö r ü o l a n k o n u t s e k t ö r ü n ü n b ü y ü k p r o b l e m l e r i var. B e n g e r e k m e s l e ğ i m g e r e k
i l g i l e n d i ğ i m k o n u itibariyle b u n u n f i n a n s m a n ı y ö n ü ü z e r i n d e d u r m a k i s t i y o r u m .
Biz Ankara'da, biliyorsunuz devlet bütçesi Ankara'da, Kamu Genel Müdürlükleri­
n i n b ü y ü k bir kısmı A n k a r a ' d a , h e p b i z d e n p a r a istenir, biz b u n l a n k a r ş ı l a m a k için
uğraşırız, h e p b ö y l e parasal işlerle uğraşırız. O b a k ı m d a n b u k o n u l a r a d e ğ i n m e k is­
tiyorum.
K o n u t m e s e l e s i e s a s ı n d a bir k o n u t arzı v e t a l e b i meselesidir. A m a m e s e l e n i n t a ­
l e p c e p h e s i ü z e r i n d e d u r m u y o r u z . Ç ü n k ü bırakın t a l e p c e p h e s i n i , efektif t a l e p ü z e ­
r i n d e , t a l e b i n m a h i y e t i ü z e r i n d e d e d u r m u y o r u z , ç ü n k ü b u r a d a n a m ü t e n a i bir t a l e p
var. A m a arz c e p h e s i n d e tıkanıklık var. B u tıkanıklık n e r e d e n k a y n a k l a n ı y o r ?
Ş ü p h e s i z e k o n o m i n i n g e n e l i n d e o l d u ğ u gibi b u s e k t ö r d e d e belli bir ü r e t i m i e l d e
e t m e k için ü r e t i m faktörleri d e n i l e n u n s u r l a n n belli bir m ü t e ş e b b i s v e y a m ü t e ş e b b i s
g r u b u t a r a f ı n d a n o r g a n i z e e d i l m e s i v e belli bir ü r e t i m r a s y o n e l t a r z d a s e v k e d i l m e s i
lazım.
T ü r k i y e ' y e b a k ı y o r u z . Yalnız b e n d e n ö n c e k o n u ş a n d e ğ e r l i k o n u ş m a c ı S a y ı n B a ­
b a n inşaat s e k t ö r ü n ü n girdileri, inşaat s a n a y i i b a k ı m ı n d a n birtakım takınıklıklann o l a ­
b i l e c e ğ i n i ifade ettiler. Ş i m d i b e n T ü r k i y e ' d e ö z e l l i k l e 3 0 0 bin k o n u t a ihtiyacı o l a n v e
b u g ü n d e 160-150 b i n k o n u t y ı l d a y a p ı l a b i l e n T ü r k i y e ' d e bir-iki t r i l y o l u k bir k o n u t s e k ­
t ö r ü f i n a n s e e d i l i r k e n b u n u n i n ş a a t s e k t ö r ü m a l z e m e s i b a k ı m ı n d a n f a z l a bir sıkıntı
y a r a t a c a ğ ı n ı z a n n e t m i y o r u m . Y i n e b ü t ü n sıkıntı f i n a n s m a n d a n g e l e c e k . Ç ü n k ü biz
g ö r d ü k , özellikle 3 3 2 0 sayılı K o n u t E d i n d i r m e Yardımı, g e r e k s e 7 5 0 bin liralık k o n u t
e d i n d i r m e yardımı k o n u s u n d a k i ç a l ı ş m a l a r ı m ı z s ı r a s ı n d a , özellikle t a l e p c e p h e s i n ­
d e n m e y d a n a g e l e n tıkanıklık t a m a m e n f i n a n s m a n k o n u s u .
Ş i m d i b a k ı y o r u z , 1. P l a n v e o n d a n s o n r a k i 2. P l a n d a konut s e k t ö r ü v e r i m s i z
bir s e k t ö r o l a r a k telakki e d i l m i ş . D a h a s o n r a 1984 yılında çıkarılan k a n u n g e r ç e k t e n
o z a m a n a kadar artık fonları k u l l a n a n y a h u t aylak fonları k u l l a n a n - m ü b a l a ğ a l ı tabirlek o n u t s e k t ö r ü n ü g e r ç e k k a y n a ğ ı n a k a v u ş t u r m u ş . O kadar ki d a h a s o n r a d a h a ileri
g i d i l m e k suretiyle ö n c e d ü ş ü k faizli t o p l u konut k r e d i s i , o n u n p ş i n d e n 7 5 0 bin liralık
f a i z s i z k o n u t kredisi o n d a n s o n r a d a 3 3 2 0 sayılı k a n u n a g ö r e t a m a m e n h i b e ş e k l i n ­
d e , y a r d ı m ş e k l i n d e bir k r e d i .
S a y ı n M a h m u t O k u t a n d a ifade ettiler, b u n u n d a ü z e r i n d e ekstra bir f i n a n s m a n
olarak t a m a m l a m a kredisi. Şimdi ,bütün bunlar b u g ü n k ü sosyal konutun finansma­
nını karşılar mı? B u , m e s e l e n i n bir y ö n ü . Fakat ç o k ö n e m l i bir k a y n a k b u s a y e d e h a s ­
redilmiştir. B u n d a n ö n c e b ö y l e toplantılar o l m u y o r d u . B e n s o n 2-3 s e n e d e 5-6'nın
ü z e r i n d e b ö y l e toplantıya katıldım. Reel k e s i m d e , inşaatlar y ü k s e l i r k e n , şantiyeler d e ­
v a m e d e r k e n tabii ki fikri p l a t f o r m d a d a böyle toplantılar o l a c a k . İşte o r a d a k i faaliyet­
lerin t e z a h ü r ü b u r a l a r a k a d a r geliyor. H e p i n i z o r a l a r d a e d i n d i ğ i m i z d e n e y i m l e r i b u ­
r a y a g e t i r i y o r u z . K o n u ş u y o r u z ve bir k ü l t ü r o l u ş u y o r T ü r k i y e ' d e , b u ö n e m l i bir faktör­
dür, o n a d e ğ i m e k i s t e d i m .
B i z i m S S K açısından d a ş u n a d e ğ i n m e k i s t i y o r u m : S S K konut k r e d i l e r i n i 20 s e n e
v e r d i . 1984 yılında konut kredileri kesildi, kesildi d e ğ i l d e d u r d u r u l d u . Ç ü n k ü t o p l u
k o n u t s i s t e m i t a m a m e n m e r k e z i bir s i s t e m haline g e t i r i l d i . S K K K a n u n u ' n d a y a p ı l a n
d e ğ i ş i k l i k l e d e , S S K ' n ı n k o o p e r a t i f l e r e direkt k a y n a k a k t a r m a s ı ş e k l i n d e d e ğ i l Toplu
K o n u t ve K a m u Ortaklığı İdaresi kanalıyla k a y n a k a k t a r ı l m a s ı ş e k l i n e d ö n ü ş t ü . H a t t a
4 7 9 2 sayılı S S K Kuruluş K a n u n u ' n d a , 22 m a d d e d e yapılan değişiklikte, S S K ' n u n Toplu
K o n u t ve K a m u Ortaklığı İ d a r e s i ' n i n çıkaracağı m e n k u l d e ğ e r l e r e satın a l ı n m a k s u ­
retiyle k a y n a k aktarılacağını ö n g ö r d ü . S S K a ş a ğ ı y u k a r ı 2 0 s e n e d e 4514 k o o p e r a t i f i n
2 3 3 b i n 3 6 0 o r t a ğ ı n a 78.9 milyar d ö v i z sarfetti. Ş u a n d a 216 b i n 5 4 7 k o n u t bitti, 72.5
m i l y a r lira ö d e n d i . 16 bin 8 0 0 k o n u t için 6.4 milyar lira d a h a ö d e n e c e k .
7 5 0 bin liralık kredi için d e S S K k a y n a ğ ı n d a n 1986 yılı için 5 milyar lira, 1987 yılı
için d e 5 m i l y a r lira t a h s i s e d i l d i . B u , o r t a l a m a 7 bin kişiye, kredi v e r i l e c e k demektir.
Tabii b u t o p l u konut k r e d i s i n i d e s t e k l e r m a h i y e t t e bir kredidir. Sayın O k u t a n biraz ek­
s i k söylediler, ç ü n k ü 3 3 2 0 sayılı k a n u n a göre k o n u t e d i n d i r m e yardımını t o p l a m a k ,
b u y a r d ı m ı n h a k e d i l d i ğ i n i tesbit e t m e k t a m a m e n S S K ' n a aittir. B a k ı n , rakamları
veriyorum:
Ç o k e n t e r e s a n rakamlar, ü m i t e d i l e n i n d e ü z e r i n d e rakamlar. O c a k a y ı n d a 3.6 m i l ­
yar. Ş u b a t a y ı n d a 6.6 milyar. M a r t a y ı n d a 5.8 milyar, t o p l a m 16.94,16 m i l y a r lira T ü r k i ­
y e E m l a k Kredi B a n k a s ı ' n a S S K tarafından işverenlerden tahsil edilmek suretiyle konut
e d i n d i r m e yardımı yatınimıştır. Ayrıca tabii t a m a m e n u m u m i m u v a z e n e içerisinde, dev­
let b ü t ç e s i t a r a f ı n d a n f i n a n s e e d i l e n e m e k l i l e r d e n d e O c a k ayı için 451 m i l y o n . Ş u ­
b a t için 451 m i l y o n . M a r t için d e 5 0 3 m i l y o n o l m a k üzre 1.4 milyar lira üç a y d a E m l a k
K r e d i B a n k a s ı ' n a e m e k l i l e r için k o n u t e d i n d i r m e y a r d ı m ı yapılmıştır. T o p l a m 17.5 m i l ­
y a r lira. Yani b ü y ü k bir k a y n a k o r t a y a çıkmaktadır.
Ş i m d i t a b i i b ö y l e o l u n c a S S K b i l i y o r s u n u z , b ü y ü k bir k u r u l u ş , b i l i y o r s u n u z b i z i m
d e a ş a ğ ı y u k a r ı i ş v e r e n o l a r a k b ü y ü k bir işiniz var. 1.4 t r i l y o n 1986 f i n a n s m a n d e n g e ­
s i . A ş a ğ ı y u k a r ı e m e k l i l e r e a y d a 66-67 milyar ödüyor. H a s t a n e l e r e 10-12 milyar ö d ü ­
yor, aylık h a r c a m a l a r ı 100 milyar lira c i v a n n d a . Ş i m d i S S K ' n ı n v e r m i ş o l d u ğ u 5 m i l ­
yar liralık k r e d i t a m a m e n faizsiz bir kredidir. B u krediyi b u g ü n k ü faiz s i s t e m i i ç e r i s i n ­
d e , v e r g i m u a f i y e t i m i z d e o l d u ğ u için d a h a f a z l a a r t ı r m a m ı z m ü m k ü n d e ğ i l . Ç ü n k ü
alternati!^ maliyeti bize ç o k . B u g ü n b a n k a s i s t e m i n e yatırdığımız k a y n a k l a r d a n v e y a ­
h u t d a f i n a n s m a n fazlalıklarından y ü z d e 4 3 - 4 4 ' l e r e kadar net alıyoruz. B a z e n d e ha­
z i n e b o n o s u i h a l e s i n e g i r i y o r u z , % 5 0 ' l e r e k a d a r net gelir e l d e e d i y o r u z . Ve b u n l a n
d a z a m a n ı n d a t a h s i l e d i y o r u z . B i r i n c i d e r e c e d e likit kıymet.
Tabii b ö y l e o l u n c a ş u a n d a v e r m i ş o l d u ğ u m u z 78-79 milyar liralık k r e d i l e r i n faizleri
ç o k d ü ş ü k t ü r . B i l i y o r s u n u z , '% 4 ile % 8 a r a s ı n d a , ilave krediler İçin % 15'e k a d a r
çıkıyor, g e n e l o l a r a k % 4 ile % 15 a r a s ı n d a . Y ü z d e 40-43 gelir e l d e e d e r k e n % 10-14,
y a h u t b i l e m e d i n i z % 15-20 ile k o n u t s e k t ö r ü n e d e o l s a b u r a y a k a y n a k t a h s i s e t m e k ,
S S K b a k ı m ı n d a n f e v k a l a d e sakıncalıdır.
Ç ü n k ü m e c b u r i ve p r i m e s a s ı n a d a y a n a n bir s i g o r t a s i s t e m i o l d u ğ u için t a m a m e n
belli riskler için p r i m a l m a k t a ve b u riskleri karşılamaktadır. O itibarla b u k a y n a k l a r ı ­
mızı y i n e a k t ü a r i y e l h e s a p l a r s o n u n d a b i r i k e n b u k a y n a k l a r ı y i n e ileride sigortalıları­
mızın ve o n l a r ı n h a k s a h i p l e r i n i n b e l i r e c e k riskleri için k u l l a n m a d u r u m u m u z var. O
i t i b a r l a S S K d i r e k t olarak d e ğ i l e n d i r e k t o l a r a k Toplu Konut v e K a m u Ortaklığı İdaresi
k a n a l ı y l a i m k â n l a r ı ö l ç ü s ü n d e T ü r k i y e ' d e konut s e k t ö r ü n ü n f i n a n s m a n ı için k a y n a k
ayırmaktadır.
B u b a k ı m d a n ş i m d i y e kadar yaptığı h i z m e t l e r g e r ç e k t e n k ü ç ü m s e n e c e k g i b i d e ­
ğildir. T ü r k i y e ' d e t o p l u k o n u t u n n e o l d u ğ u b i l i n m e z k e n E m l a k K r e d i B a n k a s ı tarafın­
d a n bazı t e ş e b b ü s l e r v a r d ı . S o n 2 0 s e n e d e T ü r k i y e ' d e 3 0 0 0 k o n u t u f i n a n s e etmiştir.
A m a e l i m i z d e b i r a z t a h m i n i d e o l s a bir r a k a m var. 1966 yılında S S K ' n ı n k o n u t k r e d i s i
4 0 b i n lira, bir s o s y a l k o n u t u n m a l i y e t i n i n % 9 0 ' ı n a t e k a b ü l ediyor. 1973'de 7 5 b i n
lira o l m u ş , b u , s o s y a l k o n u t u n m a l i y e t i n i n % 7 0 ' i . 1977'de 2 5 0 b i n liraya çıkarmışız
k r e d i y i , bir s o s y a l k o n u t u n m a l i y e t i n i n % 6 0 ' ı . . D e r k e n 1 9 8 0 ' d e 6 0 0 bin lira o l m u ş
k r e d i , bir s o s y a l k o n u t u n m a l i y e t i n i n % 3 0 ' u . 1983'te, k r e d i 9 0 0 b i n lira o l m u ş , bir
s o s y a l k o n u t u n m a l i y e t i n i n % 2 0 ' s i . B u g ü n v e r d i ğ i m i z 9 0 0 bin lira d a h e r h a l d e %
10'u mesafesinde veya % 5'i.
Tabii Sayın K ı c ı m a n , E m l a k Kredi Bankası G e n e l M ü d ü r ü , e n f l a s y o n u n E m l a k Kredi
B a n k a s ı ' n ı n kaynaklarını zayıflattığı için k o n u t s e k t ö r ü n ü f a z l a f i n a n s e e d e m e d i k l e r i ­
ni ifade ettiler. E s a s e n b a n k a s i s t e m i n d e e n f l a s y o n dolayısıyl m e v d u a t artıyor d a , b i ­
z i m d u r u m u m u z hiç öyle d e ğ i l . Yıllarca özellikle faiz, y ü k s e k faiz s i s t e m i n e g e l i n c e ­
ye k a d a r ç o k enteresandır, m i l y a r l a r c a liralık f o n % 6 ile % 18 a r a s ı n d a k a m u y a a k t a nlmıştır, özellikle KİT'lere. S S K ' d a n k a m u k u r u l u ş l a n n a haksız ve gizli bir kaynak trans­
feri yapılmıştır.
1980'e k a d a r % 6 - % 18, şu a n d a % 4 0 - 5 2 ' y e kadar alıyoruz. Ö z e l l i k l e h a z i n e b o ­
n o s u i h a l e s i n e g i r d i ğ i m i z z a m a n , ç o k g i r m i y o r u z t a b i i , a m a % 5 0 net alıyoruz. B u n ­
ların t a h s i l a t ı n d a d a hiç g ü ç l ü k çekilmiyor. O b a k ı m d a n alternatif maliyeti d e h e s a p ­
l a m a k l a z ı m . B u g ü n 2 m i l y o n 8 y ü z bin k i ş i d e n p r i m a l a n S S K , b u n u 1 m i l y o n 100
bin sigortalıya vermek durumundadır.
G e l i ş m i ş ülkelerde, b u b e l k i b u k o n u n u n h a r i c i n d e , a m a b u n a d a S a y ı n B a ş k a n ı ­
m ı z m ü s a a d e e d e r s e n i z d e ğ i n m e k i s t i y o r u m . 2.7 aktif s i g o r t a l ı , 1.1 M i l y o n , y a n i %
2.7 nispetinde aktif pasif oranı. B u , ileri ülkelerde % 7-8 oranında. İleri ülkelerde e m e k ­
liliği a l m a s ü r e s i t o p l a m 10 s e n e , 11 s e n e T ü r k i y e ' d e 19.5 s e n e , yani S S K ' n ı n y ü k ü
o l d u k ç a ağırdır, o itibarla b u r a y a ç o k fazla k a y n a k t a h s i s e t m e s i m ü m k ü n değildir.
A m a e l i m i z d e n g e l d i ğ i kadar, g e ç e n s e n e 5 milyar v e r d i k , b u s e n e d e 5 m i l y a r v e r i ­
y o r u z . Z a t e n eski k r e d i l e r d e n d e 6-6.5 milyar lira, 8 8 yılı içerisinde k u l l a n d ı r a c a ğ ı z .
B e n i m m a r u z a t ı m b u n d a n ibaret, s a b ı r l a d i n l e d i ğ i n i z için t e ş e k k ü r e d e r i m .
PANEL İLE iLQiLI SORU ¥E CE¥APLAK
B A Ş K A N : K o n u ş m a l a r bitti, b a ş t a n d a belirttiğim gibi ş i m d i s o r u l a r a , y a h u t t a r t ı ş m a ­
lara geçebiliriz. Buyurun...
S O R U — M E H M E T C E V A H İ R : S a y ı n B a ş k a n , sevgili izleyiciler. Sayın O k u t a n ' ı n tebli­
ği s ı r a s ı n d a bir t a r t ı ş m a a ç m a k i s t e m i ş t i m . Ç ü n k ü h e m S a y ı n O k u t a n ' ı n h e m b u sek­
t ö r l e ilgili o l a n h e r k e s i ilgilendiriyor k a n ı m c a . B u n l a r a k ı s a c a d e ğ i n e y i m d e , h a n g i
u z m a n arkadaşımızın d a h a ç o k alanına giriyorsa, ne yapılması g e r e k i y o r s a , tartışalım.
Biz bazı k o n u l a r ı ç o k iyi başlatıyoruz, a m a d e v a m ı n ı g e t i r e m i y o r u z . S S K ' n ı n d e ­
ğ e r l i G e n e l B a ş k a n Yardımcısı'nın 60'lı yıllardan b a ş l a y a r a k b u g ü n e k a d a r S S K kre­
d i l e r i n i n k o n u t maliyeti i ç i n d e k i paylarını s ö y l e m e s i ç o k anlamlıdır, h e r ş e y e yeter.
B e n o k o n u l a r a g i r m i y o r u m . Yani g e ç m i ş t e S S K g ü z e l bir u y g u l a m a y a b a ş l a d ı , S S K
k r e d i s i ile n e r e d e y s e bir k o n u t s a h i b i o l a b i l i y o r d u k , a m a b u g ü n h a n g i d u r u m d a y ı z ?
Ö n l e m i alınabilir m i y d i , a l ı n a m a z mıydı b i l e m i y o r u m , a m a cesaretli d a v r a n ı l s a y d ı ö n ­
l e m l e r i alınırdı.
Ç ü n k ü o k a y n a ğ ı o l u ş t u r a n işçiler h e r h a l d e b a ş l a y ı p d a y a r ı m kalan k o n u t u dolayı­
sıyla ç e k m i ş o l d u ğ u sıkıntı için özveri y a p a r d ı i s t e n s e y d i , p r i m o r a n l a n itibariyle. Ve­
rilen k r e d i l e r i n faizlerini g ü n ü n g e r ç e k l e r i n e u y d u r m a k b a k ı m ı n d a n . G e r i ö d e m e s ü ­
r e l e r i n i ö n e ç e k m e , d a r a l t m a suretiyle.. Ç ü n k ü b i l i y o r u z ki S S K bir yıl ö n c e a ç m ı ş
o l d u ğ u k r e d i y i iki yıl s o n r a t o p l u c a geri a l s a bir ev için v e r m i ş o l d u ğ u k r e d i , y e n i d e n
bir o d a y a p m a y a yeter k r e d i d e ğ i l .
Ş i m d i b a k ı n , e ğ e r b a ş l a y a n işin y a r ı m kalması d e ğ i l s e k t ö r l e r itibariyle, hiçbir çıkar
i l i ş k i m i z o l m a s a bile, y u r t t a ş o l a r a k b i z i m milli kaybımız ise b a ş l a y a n işlerin yarım
k a l m a m a s ı için ö n c e l i k l e t a r t ı ş m a k z o r u n d a y ı z . Bakın s i z e bir ö r n e k v e r e y i m .
S ö z d e t o p l u k o n u t kredisi veriliyor. Azlığını ç o k l u ğ u n u t a r t ı ş m ı y o r u m . İşleyişi iyi,
iyi işliyor. A m a b a k ı n bir m a n t ı k var. A n k a r a ' d a h a v a k i r l i l i ğ i n d e n ş i k â y e t ç i y i z , E r z u ­
r u m ' d a şikâyetçiyiz. G e c e E l a z ı ğ ' d a n g e l d i m , Elazığ d a k i r l e n m e y e b a ş l a m ı ş . . Peki,
n e d i r b u ? Ö n c e ne y a p a l ı m d a b u n d a n s o n r a k i r l e t m e y e l i m d a h a f a z l a d i y e d ü ş ü n ­
m e k l a z ı m . Kirletici f a k t ö r l e r d e n bir t a n e s i , e ğ e r b a c a d a n çıkan d u m a n l a r s a b u n d a n
s o n r a k o n u t y a p a r k e n b e l k i , m e v c u t şu a n d a u y g u l a n ı y o r m u u y g u l a n m ı y o r m u , o n u
d a t a r t ı ş a b i l i r i z , b ü t ü n ısı y ö n e t m e l i k l e r i d o ğ r u l t u s u n d a , kaloriferli s i s t e m l e r i m e r k e z i
ısıtma s i s t e m l e r i n i m e c b u r i k ı l m a k lazım. İnşallah u y g u l a n ı y o r d u n Isı Yalıtım Y ö n e t m e l i ğ i ' n i v e d i ğ e r yalıtım h ü k ü m l e r i n i u y g u l a m a k l a z ı m .
Bakınız a m a ne y a p ı y o r Toplu Konut İdaresi? Kaloriferli ve kalorifersiz k o n u t l a r a
a y n ı k r e d i y i veriyor. Kaloriferli konutlar kalorifersiz k o n u t l a r a n a z a r a n ı s ı n m a siste­
m i n d e bir ileri b o y u t , öyle k ü r e k l e b e s l e m e l i bir s i s t e m d e ğ i l de, biraz d a h a ileri bir
s i s t e m d ü ş ü n ü r s e k kaloriferli ile kalorifersiz k o n u t a r a s ı n d a 1.5 m i l y o n liraya v a r a n
bir f a r k var.
N e o l a c a k ş i m d i ? Yani bir i n s a n kaloriferli bir k o n u t a ö z e n i y o r s a
i ç i n o n u n y a r a n n a inandığı için kaloriferli konut y a p m a k istiyor. O y s a
t a r a f ı n d a n T ü r k i y e ' n i n iklim b ö l g e l e r i ve çevre k i r l e n m e faktörleri ve
a ç ı s ı n d a n d i k k a t e alınıp b u n u n g e r ç e k ç i bir ş e y e o t u r t u l m a s ı lazım
bir lüks o l d u ğ u
ki b u n u n d e v l e t
milli gelir kaybı
kredi bazında.
Bakınız, az katlı k o n u t / ç o k katlı konut. S i s t e m m e v z u a t ı m ı z d a 5 kattan s o n r a a s a n ­
s ö r z o r u n l u l u ğ u getiriyor. H e r h a l d e 12 kattan s o n r a a s a n s ö r ü n g e t i r m i ş o l d u ğ u ilâve
y ü k o r t a d a n k a l k m a y a başlıyor. A m a m e v z u a t öyle bir d u r u m d a ortaya çıkıyor ki, i m a r
p l a n ı öyle y a p ı l m ı ş k i , 8 katlı konut y a p m a k z o r u n d a s ı n ı z . O z a m a n z o r u n l u o l a r a k
d e v r e y e a s a n s ö r giriyor. B u d u r u m d a ilave y ü k 4 0 0 - 5 0 0 b i n liradır.
İ k l i m b ö l g e l e r i , A n t a l y a ' d a , İ z m i r ' d e aynı s t a n d a r t t a a y n ı m a l a h listesini aynı b ü ­
y ü k l ü k t e k o n u t a u y g u l a y ı n b a k a y ı m . A n t a l y a ile A n k a r a a r a s ı n d a n e k a d a r fark var­
dır? İklim b ö l g e l e r i itibariyle b i r t a k ı m ısı y ö n e t m e l i ğ i n i n ö n g ö r d ü ğ ü şeyleri y a p m a k
z o r u n d a s ı n ı z . B u n u d a g e ç e l i m , h o c a l a r ı m ı z a s o r u y o r u m . D e p r e m b ö l g e l e r i itibariy­
le a y n ı k o n u t u yaptığınız z a m a n y i n e d e fiyat farkı d o ğ m a k t a d ı r .
Ş i m d i , n e yapıyor t o p l u konut. Hiç b u farklılıkları g ö z ö n ü n d e t u t m a d a n 100 m e t r e ­
k a r e y e 3 m i l y o n l i r a v e r i y o r u m diyor, 8 0 m e t r e k a r e y e 2 m i l y o n 7 5 0 bin v e r i y o r u m d i ­
yor. B u n l a r yaklaşıktır diyor. B u r a d a bir yanlışlık var. B u n u n tartışılmazı l a z ı m , b u n u n
ç ö z ü l m e s i l a z ı m . Ç ü n k ü insanlar, işte b u n l a n g ö z ö n ü n d e t u t m a d ı ğ ı için, z a m a n için­
d e b a ş l a y a n işler y a r ı m kalıyor, bitirilemiyor.
B e l e d i y e d e n şikâyet etti O d a m e c l i s i a r k a d a ş ı m ı z . B a k ı n s i z e bir ö r n e k v e r e y i m :
D o ğ a l g a z g e l d i geliyor d e n i y o r d e ğ i l m i ? Ve z o r u n l u o l a r a k k u l l a n d ı n l a c a k deniyor,
d e ğ i l mi? Ç ü n k ü bir b a ğ l a n t ı yapılmış, yılda k u l l a n m a s a d a ş u kadar milyar m e t r e k ü b ü n parasını v e r e c e ğ i m diye. N e r e d e k u l l a n ı l a c a k ?
K u l l a n ı m a m a ç l a n n d a n bir t a n e s i , kentsel k i r l e n m e y i ö n l e m e k için ö z e l l i k l e k o n u t ­
l a r d a k u l l a n m a k ve kente y a k ı n ç e v r e d e o l u ş m u ş s a n a y i d e k u l l a n m a k . A n k a r a ' d a v e
İ s t a n b u l ' d a k u l l a n ı l m a s ı m e c b u r i d e n i l i y o r d o ğ a l g a z ı n . P e k i , b e n yapı ruhsatı a l m a ­
y a inşaat ruhsatı a l m a y a gittiğimde, b e n d e n ne istiyorlar? İmari proje, b e t o n a r m e proje,
t e s i s a t p r o j e s i , d e ğ i l m i ? B u n u ç o ğ a l t m a k m ü m k ü n . Niye b e n d e n bir yıl s o n r a k u l l a ­
n ı l a c a ğ ı m e c b u r i o l a c a ğ ı s ö y l e n e n d o ğ a l g a z için proje i s t e m i y o r l a r ? E v i m i y a p t ı k t a n
s o n r a mı b e l e d i y e n i n yolları yıkıp yaptığı gibi m i b e n d e e v i m i d o ğ a l g a z g e l d i k t e n
s o n r a mı d o ğ a l g a z a a d a p t e e d e c e ğ i m ?
B u n l a r t e m e l sorunlardır. B a k ı n Toplu Konut İdaresi d i ğ e r k a m u k u r u m l a n n ı n t o p l u
k o n u t a l a n l a r ı n d a altyapı k o n u s u n d a s o r u m s u z d a v r a n m a l a r ı n ı g ö z ö n ü n d e t u t a r a k
bir y ö n e t m e l i k d e ğ i ş i k l i ğ i g e t i r d i . Artık b u n d a n s o n r a b e l e d i y e l e r keyfi o l a r a k , c a n l a r ı
i s t e d i ğ i z a m a n ş u r a s ı t o p l u k o n u t alanıdır, alın k o o p e r a t i f l e r s i z e d a ğ ı t ı y o r u m , d i y e ­
m e y e c e k . D e s e bile kooperatifler a l a m a y a c a k . Ç ü n k ü Toplu K o n u t İdaresi k o o p e r a t i ­
f e k r e d i v e r e b i l m e s i için o t o p l u k o n u t alanının altyapısının fiilen b a ş l a n m a s ı n ı z o r u n ­
lu kılıyor. N i y e yaptı? N i y e b ö y l e bir m e c b u r i y e t e gitti?
D i ğ e r k a m u k u r u l u ş l a n a r a s ı n d a bir k o o r d i n a s y o n y o k . A l t y a p ı yapmıyor. A n k a r a
Batı K e n t ' d e o l d u ğ u g i b i 6 b i n t a n e e v altyapısızlık n e d e n i y l e kullanılamıyor. Kaldı ki
A n k a r a ' d a y e n i konut ihtiyacı yıllık 2 3 b i n . A c a b a A n k a r a ' n ı n k i r a l a n n ı n bir s e n e d o n ­
d u r u l m a s ı n ı n etkisi v a r mıdır y o k m u d u r 6 b i n k o n u t u bir n o k t a d a , ç ü n k ü her y e r d e
yapılıyor, bir n o k t a d a , bir m e v s i m d e d e v r e y e s o k m a n ı n .
D e ğ e r l i arkadaşlar. Toplu K o n u t İ d a r e s i ' n i n , ç ü n k ü k a y n a k burasıdır, h e r ş e y kay­
n a k t a n başlıyor, konut olayı ile ilgili, b u s e k t ö r l e ilgili a k s a y a n y ö n l e r i d i s i p l i n e e d e ­
c e k bir g ü c ü var. Ç ü n k ü p a r a m u s l u ğ u e l i n d e . Toplu Konut İ d a r e s i ' n i n b u k o n u l a r d a
altyapı yapımını g e c i k m e s i z o l a r a k , konut yapımı ile e ş z a m a n l ı olarak yaptırmayı s a ğ ­
layıcı ö n l e m l e r g i b i , b u k o n u l a r d a ö n l e m l e r a l m a s ı gerekiyor.
S a y ı n K ö p r ü l ü söylediler. Kent K o o p b u r s l a r b a ş l a t t ı , i n s a n g ü c ü , e m e ğ i n yetersizli­
ğ i . . . B i z i m proje a l a n ı m ı z d a yaptığımız h e s a p l a r a g ö r e g ü n l ü k ç a l ı ş a c a k i ş g ü c ü 10
b i n k i ş i . Biz b u g ü n e k a d a r 6 b i n i n ü z e r i n e ç ı k a m a d ı k , n e r e d e kaldı ki kalifiye. T ü r k i ­
y e ' d e işsizlik var d e d i k . O a r a çalışanlar, ç o k f a z l a b e c e r i i s t e m e y e n , b u n l a n n d a h i
b u l u n m a s ı n d a s o r u n vardır.
Ş i m d i biz b u ö r n e ğ i v e r d i k . A m a biz, bir s e k t ö r ü n i ş g ü c ü , nitelikli i ş g ü c ü açığını
k a p a t a b i l e c e k g ü ç t e d e ğ i l i z , k e n d i açığımızı k a p a t a c a k g ü ç t e hiç d e ğ i l i z . K i , biz Tür­
k i y e ' y e b u k o n u d a bir şey y a p a l ı m . Biz ö r n e ğ i m i z i verdik, c e b i m i z d e n 10 m i l y o n lira
k o y d u k . Milli E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı ile m ü ş t e r e k e n b e c e r i k a z a n d ı r m a k u r s l a n başlattık.
B u n l a r t a r i h e geçmiştir. S o n r a d a n h ü k ü m e t i m i z s a ğ o l s u n ; inşallah iyi s o n u ç alınır,
iyi çalışılırsa, iyi izlenirse o n d a n alınır, e m i n i m ; o n d a n s o n r a b u k o n u y a 5 milyar lira
p a r a t a h s i s etti. T ü r k i y e ' n i n çeşitli y e r l e r i n d e b e c e r i k a z a n d ı r m a kursları a ç m a y a b a ş ­
ladı.
A m a b e n b u r a d a bir ş e y i n g ö z a r d ı e d i l d i ğ i n i h i s s e d i y o r u m . T ü r k i y e , k a y n a k l a r ı kıt
bir ülke. Ustalık kıt k a y n a ğ ı kullanmaktır, bol o l d u k t a n s o n r a h e r k e s h e r şeyi yapar.
E ğ e r kaynaklarınız kıtsa y a p a c a ğ ı n ı z şey, b i r t a k ı m k o n u l a r d a ö n c e l i k l e r s ı r a l a m a s ı
yapmaktır.
E ğ e r e l i m d e b e n i m 5 m i l y a r liram v a r s a b e c e r i k l i insan y e t i ş t i r m e k i ç i n h a n g i s e k ­
t ö r b e n i m için acildir, h a n g i s e k t ö r ü n h a n g i k o n u l a r d a acil i ş g ü c ü n e ihtiyacı vardır,
b u n l a r ı iyi s a p t a r ı m . O p a r a l a r ı n o r a y a h a r c a n m a s ı lazım. D e ğ e r l i a r k a d a ş l a r ı m , 2 0 0 0
yılı, s e v i n d i m , g ö r e v i m i z i y a p m ı ş ı z . Yeni yıla g i r e r k e n 1 O c a k ' t a biz bir b a s ı n t o p l a n t ı ­
sı yaptık ve T ü r k i y e ' y e b i r t a k ı m y e n i r a k a m l a r s u n d u k . B u n l a n d a kitap h a l i n e getir­
d i k , b ü t ü n ilgili y e r l e r e g ö n d e r d i k . A r t ı k o r a l a r d a n konuşuluyor. 2 0 0 0 yılına g i r e n e ka­
dar, o c ü m l e y i t a m o l a r a k s ö y l e y e y i m : " N ü f u s u ş u g ü n 2 0 b i n d e n y u k a r ı o l a n kentler­
d e y a ş a y a c a k ilave n ü f u s sayısı 2 0 milyondur. Ş u a n d a e ğ e r n ü f u s p l a n l a m a s ı n d a
iyi s o n u ç a l a m a z s a k 2 0 0 0 yılına k a d a r 5 m i l y o n k o n u t d a bize y e t m e y e c e k . 5 m i l y o n
k o n u t h e s a b ı n ü f u s p l a n l a m a s ı n d a istenilen s o n u ç alınıp aile b ü y ü k l ü ğ ü m ü z d ö r d e
i n d i r i l m e h e s a b ı n a dayalıdır. E ğ e r 4.9 o l a n ş e y 4.5'lerde filan k a l a c a k s a 5 m i l y o n yet­
m e y e c e k demektir.
A m a b u r a d a ş u bilgiyi d e s ö y l e y e y i m s i z e : Tabii ki ö n c e l i k l e f i n a n s m a n ve a r s a ,
h e l e h e l e ö n c e l i k l e a r s a , 2 0 0 0 yılına kadar b i z i m 2.5 m i l y o n m e t r e k a r e kentsel t o p r a k
ü r e t m e ihtiyacımız var. Ö n c e b u t o p r a ğ ı üreteceksiniz. B e n iddia e d i y o r u m , s o r u n ç ö ­
z ü l m e k i s t e n i y o r s a 2.5 m i l y a r m e t r e k a r e kentsel t o p r a k ö n c e l i k l e üretilmelidir. Ç ü n k ü
b a z e n hiç a k l ı m ı z ermiyor, b a z ı i d d i a l a r a g ö r e h a l e n k o l d a var, yastık a l t ı n d a var, y a n i
i n s a n l a r bir y e r d e n b u l u ş t u r u p bir şeyler yapıyorlar, ki g e c e k o n d u yapılıyor.
E ğ e r ö n c e l i k l e b e n a r s a m ı ü r e t m i ş s e m o a r s a m ı g ü c ü y e t e n l e r e , k e n d i evini k e n d i
y a p m a y a g ü c ü y e t e n l e r v a r s a g e c e k o n d u o l d u ğ u g i b i - ki b u d a b u g ü n l e r d e şey o l d u ,
ilk g ü n l e r i n g e c e k o n d u olayı d e ğ i l o, bir g e c e k o n d u olayı bir t i c a r i olay o l d u . B u n u n
ağırlığı söz k o n u s u , b ö l g e l e r paylaşılıyor. Ö n c e l i k l e 2.5 milyar m e t r e k a r e kentsel t o p ­
r a k ü r e t e c e ğ i z . O n d a n s o n r a b e n i n a n ı y o r u m k i . Sayın U y s a l ' ı n yanlış mı a n l a d ı m
b i l m i y o r u m , s o r u n arz y ö n ü y l e vardır, sıkıntılıdır d i y e bir c ü m l e a l m ı ş t ı m . B e n e f e n ­
d i m s o r u n u n t a l e p y ö n ü y l e o l d u ğ u n a k a n i y i m . Talep d e var, t a l e b i n efektif t a l e b e d ö n ü ş m e m e s i d i r s o r u n . T ü r k f i r m a l a r ı a r a s ı n d a , C i d d e ' y i bilirler, C i d d e ' n i n şehir mer­
k e z i n d e , bazı f i r m a a r k a d a ş l a r ı m v e f i r m a t e m s i l c i l e r i 9 6 bin m e t r e k a r e , d ü n y a n ı n e n
b ü y ü k çarşı inşaatını d e r u h t e e t t i m . 1950 yıllarında Hilton ve Tarabya O t e l i ' n d e çalı­
ş a n t e k n i k e l e m a n l a r ı d a , b u işi ç o k iyi bilirler d i y e o n l a r l a birlikte b u işe b a ş l a d ı m .
A r k a d a ş l a r , k a r ş ı m d a bir İngiliz f i r m a s ı . A m e r i k a n f i r m a s ı m ü ş a v i r o l a r a k b u işi d e ­
n e t l e y e c e k idi. D ü ş ü n ü n ki, T ü r k i y e ' d e t a b a n c a s ı n ı k u l l a n m a s ı n ı b i l m e y e n , bir v i n ç
nasıl çalışır b u n u b i l m e y e n bir m i l l e t i n evladı o l a r a k öyle bir e z i k l i ğ i n i ç e r i s i n d e , bir
f i r m a o l a r a k ve bir f i r m a n ı n s a h i b i o l a r a k nasıl m ü ş k ü l d u r u m d a o l d u ğ u m u h i s s e d e r ­
siniz.
K o n u ş m a c ı l a r 1950 yılında Hilton O t e l i ' n d e n b a h s e t t i k l e r i için b u y ö n b e n i m l e ala­
kalı o l d u . B e n d e H i l t o n ' u y a p a n v e Tarabya O t e l i ' n d e E m e k İ n ş a a t ' t a çalışmış, b ü ­
y ü k i n ş a a t t a çalışmış a r k a d a ş l a r bize ç o k y a r d ı m c ı olur d i y e o n l a n g e t i r d i m . M a a l e ­
sef karşımızdaki m ü ş a v i r l e r onları kısa z a m a n d a , o n l a n n b i l g i l e r i n i n yeterli o l m a d ı ğ ı ­
nı g ö r e r e k b u a r k a d a ş l a r ı b u ş a n t i y e l e r d e n u z a k l a ş t ı r m a t a l i m a t ı v e r m i ş .
Ç a r e neydi arkadaşlarım? Amerikalıyı mı getirecektik, İngilizi mi g e t i r e c e k t i m , Fransızı mı g e t i r e c e k t i m ? Ç a r e , T ü r k i y e ' d e n İngilizce b i l e n g e n ç e l e m a n getirip o n l a r ı kı­
s a z a m a n d a b u işlere a d a p t e e t m e k t i . B u ç a r e y e b a ş v u r d u k , b u ç a r e d e başarılı o l ­
d u k . Z a m a n ı m ç o k kısadır. Olayları 1 9 8 0 ' d e n 8 6 yılına k a d a r fiilen y a ş a m ı ş e s k i evler
u s t a l a r ı n d a n b i r i y i m . A r k a d a ş l a r ı m Taif S a r a y ı ' n d a bir t a k v i m asılıydı. Taif'te bir s a ­
ray inşaatı y a p t ı m , 4 8 bin m e t r e k a r e kapalı alanı o l a n ve 4 2 0 b i n m e t r e k a r e açık s a h a
ü z e r i n e i n ş a e d i l m i ş bir sarayın m ü t e a h h i d i y d i m . B i n a n ı n s a h i b i , kraliyetin ü ç ü n c ü
a d a m ı M u t i p Bin A b d ü l a z i z , İmar İskân ve B e l e d i y e l e r B a k a n ı . T a k v i m d e D o l m a b a h ç e S a r a y ı ' n ı n r e s i m l e r i n i g ö r e r e k b e n i ç a ğ ı r d ı . B e n ş u sarayın m e r d i v e n l e r i n i istiyo­
r u m , ş u sarayın tavanlarını i s t i y o r u m d e d i , b e n d e n b u n u rica etti. 1 9 8 3 ' ü n A ğ u s t o s
a y ı n d a T ü r k i y e ' y e g e l d i ğ i m d e a s m a t a v a n e l e m a n l a r ı n ı ve m e r m e r k o r k u l u k l a r ı y a ­
p a c a k ustaları a r a d ı ğ ı m z a m a n m a a l e s e f hiçbirini b u l a m a d ı m . Ç ü n k ü o n l a r ı y a p m ı ş
e l e m a n l a r b i z d e y o k m u ş . O n l a r g i t m i ş , o n l a r belki g a y r i m ü s l i m d i . S a k ı n bir a y r ı m c ı ­
lık yaptığımı s a n m a y ı n . D ö n d ü m , ne d i y e c e ğ i m i d ü ş ü n d ü m . A n c a k ş ö y l e bir ç a r e b u l ­
d u m : Sayın B a k a n ı m , T ü r k f i r m a l a r ı L i b y a ' d a ç o k b ü y ü k işler aldılar, b ü t ü n b i z i m b u
e l e m a n l a r o r a y a gittiler, o n u n için b u e l e m a n l a r ı g e t i r e m e d i m .
M e r m e r ustalarını Y u n a n i s t a n ' d a n , a s m a t a v a n c ı l a n d a İ s p a n y a ' d a n g e t i r d i m . M e ­
sele şu:
B e n ç o k ü z ü l e r e k b u t o p l a n t ı y a katılıyorum k i , T ü r k i y e ' n i n e n b ü y ü k s e k t ö r ü inşaat'
s e k t ö r ü n d e n 3 0 kişi b u t o p l a n t ı y a katılmış. S a y ı n B a ş k a n ı m b e n i uyarıyor, 100 kişi
katılmış. H a l b u k i b u r a l a r d a m e s e l e ş u e f e n d i m : B u g ü n h a v a a l a n ı n d a i n d i ğ i m z a m a n
g ü z e l , inşaat v i n ç l e r i n i g ö r d ü m , u z u n z a m a n d ı r g e l m i y o r d u , s e v i n d i m . M e s e l e i n ş a ­
at vinci değil. Sayın konuşmacılann bahsettiği beton bombası değil, mesele bu ele-
m a n ı y e t i ş t i r m e k v e b u m a k i n e y i yapmaktır. B u e l e m a n yetişir, b u e l e m a n b i z d e var­
dır. Biz b u e l e m a n ı her z a m a n y e t i ş t i r e b i l e c e k g ü c e s a h i b i z .
İ n ş a a t s e k t ö r ü e n z e n g i n sektördür. D e v l e t t e n b e k l e m e m e l i arkadaşlar, b u işi k e n ­
d i m i z ç ö z e b i l i r i z . B e n i d d i a l ı y ı m , o r a d a b u r a d a başarılı o l m u ş bir T ü r k ş i r k e t i n i n y ö ­
neticisi o l a r a k T ü r k i y e ' d e d e b u s e k t ö r ü d e v a m ettireceğiz. Ve y a p m a y a ç a l ı ş a c a ğ ı m ,
başaracağıma inanıyorum.
D e ğ e r l i arkadaşlar, F i l i p i n l e r ' e g i t t i m , k o n u d a n k o n u y a a t l ı y o r u m , F i l i p i n l e r ' d e 3 0
katlı bir b i n a g ö r d ü m . İ n s a n l a r sırtlarında t e n e k e ile b e t o n ç e k i y o r l a r d ı . Ç o k m e r a k ı ­
m ı ç e k t i , a r k a d a ş a d e d i m d u r y a h u , 3 0 katlı b i n a y a b e t o n sırtta çekilir m i ? İ n d i ğ i m i z ­
d e c e v a p o l a r a k ş u n u aldık: E f e n d i m n ü f u s b i l m e m n e kadar, iş v e r e m i y o r u z . O n u n
için d e v l e t v i n ç l e r i s a k l a d ı , b u insanları b o ğ a z t o k l u ğ u n a ç a l m ı ş t ı r m a k z o r u n d a y ı z .
B i z T ü r k i y e o l a r a k b ö y l e bir ş e y d ü ş ü n m ü y o r u z . Biz i n s a n l a r ı d a g e l i ş t i r e c e ğ i z , e n
iyi ş e k i l d e t e k n o l o j i y i d e k u l l a n a c a ğ ı z . Yalnız b u s e k t ö r s a d e c e p a r a k a z a n m a y a d e ­
ğil, bu yöne dönmelidir.
D e v l e t i n b u k o n u d a a l a c a ğ ı bir s ü r ü ö n l e m l e r var. M i l y a r l a r aktarılıyor, m i l y a r l a r v e ­
riliyor, alınıyor. B u s e k t ö r e ilk d e f a m ü h e n d i s i n d e n işçisine k a d a r b u e l e m a n ı yetişti­
r e c e ğ i z , g e l i ş t i r e c e ğ i z v e b u s e k t ö r e ruhsatı öyle a l a c a ğ ı z . B i l m i y o r u m y a s a l a r vardır
v e b u n u n için d e bazı y a s a l a r bulunur.
E f e n d i m , k o n u l a n b e n sizlere a n l a t m a k l a , b e n kişisel olarak k o n u ş t u m , k u s u r a bak­
m a y ı n , ö z ü r d i l e r i m . Y u r t d ı ş ı n d a bir T ü r k m ü t e a h h i d i o l a r a k T ü r k işçisi o l a r a k b a ş a n l ı
o l m u ş s a k , samimiyetle s ö y l ü y o r u m , işçimizle yine mühendisimizle olmuşuzdur. Y i ­
n e k ı s a bir o l a y a n l a t a c a ğ ı m . E f e n d i m , 1980 yılında İngiliz m ü ş a v i r l e r i n i T ü r k i y e ' d e k i
i n ş a a t l a n m a g e t i r d i m . K e n d i l e r i n i U l u d a ğ ' l a r d a , T ü r k i y e ' l e r d e y e d i r d i m , i ç i r d i m . Cer­
r a h p a ş a Tıp F a k ü l t e s i ' n i y a p ı y o r d u k , o f a k ü l t e inşaatını g e z d i r d i m . A v c ı l a r ' d a bir f a b ­
r i k a inşaatını y a p ı y o r d u m , o inşaatı g e z d i r d i m , S S K ' l a n n L e v e n t v e M e c i d i y e k ö y ' d e k i
d i s p a n s e r l e r i n i g e z d i r d i m , b u a r k a d a ş l a r ı n b e n i m h a k k ı m d a kraliyete v e r d i k l e r i ra­
p o r ş u i d i : F i r m a n ı n yaptığı i n ş a a t l a r ı g ö r d ü k , b u n d a n kötü bir inşaat o l m a z . K ö t ü n ü n
e n k ö t ü s ü budur.
D ü ş ü n ü n ki b ö y l e bir r a p o r d u , g e r ç e k b u y d u ve b u g e r ç e k t i . A m a n e y e g ö r e ger­
ç e k t i ? T ü r k i y e ' y e g ö r e d e ğ i l , A m e r i k a l ı y a göre, İngilize g ö r e g e r ç e k t i ? B e n i m a l s a h i ­
bi ç a ğ ı r d ı ğ ı z a m a n , r a p o r v e s i z i n h a k k ı n ı z d a . Sayın C e v a h i r n e d ü ş ü n ü y o r s u n u z ?
E f e n d i m , 3 0 s e n e e v v e l s i z n e i d i y s e n i z biz d e o y u z . Aynı m i l l e t i n ç o c u k l a r ı y ı z . A m a
b i z , o n l a r g a y r i m ü s l i m d i r , o n l a r a i n a n m a y ı n , o n l a r b u i h a l e d e n bizi u z a k l a ş t ı r m a k için
uğraştılar... M e s e l e b u : S a y ı n Kutlutaş, Sayın S o y a k t e m s i l c i l e r i n i n katıldıklannı gör­
d ü m , o n l a r bilirler. Ş u a n d a S u u d i A r a b i s t a n ' d a b u b a h s e t t i ğ i m binalar, b u eserler
y a p ı l m ı ş v e bitirilmiştir. K e s i n l i k l e k e n d i a d ı m a k o n u ş m u y o r u m , m i l l e t i m a d ı n a k o n u ­
ş u y o r u m , 3 0 0 0 i ş ç i m v a r d ı , i ş ç i m i n d u y g u s u ş u y d u : Bir n a m u s şeref m e s e l e s i d i r . B u
işi e n iyi ş e k i l d e b i t i r e c e ğ i z v e e n iyi ş e k i l d e bitirdik. C i d d e ' d e T ü r k f i r m a s ı o l a r a k
5 3 ü l k e n i n f i r m a l a r ı a r a s ı n d a C i d d e B e l e d i y e s i ' n d e T ü r k f i r m a s ı birinci s e ç i l d i . T ü r k
f i r m a l a r ı a r a s ı n d a d e ğ i l , 5 3 f i r m a a r a s ı n d a . H e p i n i z e saygılar s u n a n m .
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r e d e r i m . B u y u r u n . C e v a p l a r a z a m a n k a l m a s ı için t e k r a r rica e d i ­
y o r u m , l ü t f e n kısa o l s u n . . .
S O R U — : Sayın B a ş k a n , meseleler fevkalade olarak dile getirildi. B u a r a d a tabii atlan­
m ı ş v e y a e k s i k kalmış h u s u s l a r d a vardır. B e n b u e k s i k kalmış h u s u s l a r a d e ğ i n m e k ­
t e n z i y a d e b u o r t a y a k o n m u ş o l a n s o r u n l a r ı n ç ö z ü m ü n e nasıl ç a r e b u l a c a ğ ı m ı z ı n ,
e s a s m e s e l e n i n yani o r t a d a kalan m e s e l e l e r i b i l m e k d e ğ i l , m e s e l e l e r i n ç ö z ü m ü n ü n
f o r m ü l ü n ü bulmaktır. B u b a k ı m d a n bir d e f a d a h a b u r a y a d ö n m e k i s t i y o r u m .
Ö r n e ğ i n , s o r u n l a r a r s a d e n d i . 3194 sayılı k a n u n der k i , b e l e d i y e l e r e n a z tükettik­
leri a r s a kadar a r s a ü r e t m e k m e c b u r i y e t i n d e d i r . A m a b e l e d i y e l e r 3194 sayılı yeni İ m a r
K a n u n u ' n u n 4 2 . c e z a m a d d e s i n e s a h i p çıkıyorlar, İ n ş a a t l a r a nasıl c e z a veririz d i y e
b o y u n a b u n u d ü ş ü n ü y o r l a r . A r s a ü r e t i m i n e hiç s a h i p çıkmıyorlar. P e k i , b e l e d i y e y e
a r s a ü r e t i m i n m e c b u r e d e c e k bir ş e y v a r mı? K a n u n s a d e c e inşaatçıyı d e n e t l e d e m i ­
yor, s a n a d a emrediyor. B e l e d i y e k e n d i n e e m r e d i l e n h ü k ü m l e r e s a h i p çıkmıyor, a m a
o i n ş a a t ç ı y a c e z a v e r e n 4 2 . m a d d e y e s a h i p çıkıyor.
Bir y a n d a m e s e l a yapının s a ğ l a m l ı ğ ı d i y o r u z , inşaatçı b u l d u ğ u m a l z e m e y i k u l l a n ı ­
yor. K u m c u l a r t e k e l l e ş m i ş , ne b u l u r l a r s a o n u satıyorlar. A m a b u m a l z e m e d o l g u m a l ­
z e m e s i d i r , b e t o n d a kullanılır mı k u l l a n ı l m a z m ı , b u n a d u r d i y e n hiçbir m e r c i y o k . B i z
ç ı r p m ı y o r u z , b a ş v u r m a d ı ğ ı m ı z m e r c i k a l m a d ı . A m a k u m c u tekelleşmiştir, fiyatı iste­
d i ğ i gibi d e d i ğ i fiyata alıyor, istediği şartları uyguluyor. İnşaatçı d a m e c b u r , b u l d u ğ u
o m a l z e m e y i m ü m k ü n o l d u ğ u k a d a r kaliteyi k u r t a r m a y a çalışıyor. A m a b u m a l z e m e ­
d e n b e t o n o l u r m u o l m a z mı? B u n u d e n e t l e y e n , b u n a d u r d i y e n bir k u r u l y o k .
S a y ı n K u d r e t B e y değindiler, ısı yalıtım y ö n e t m e l i ğ i , ç o k m ü h i m d i r . Bir y e r d e kötü
m a l z e m e n i n s o r u m l u s u v e m u h a t a b ı m ü t e a h h i t görülüyor. Biz a s l ı n d a bir y e r d e m ü t e a h h l t i z ve h e r k e s d e m ü t e a h h i t l i k m e s l e ğ i n e s ı ğ ı n m a k istiyor. E n a z ı n d a n m ü t e a h hit o l a b i l m e k belirli bir k u r u m u n ü y e s i o l m a k v e y a h u t d a y a s a y a u y g u n iş y a p a n i n ­
s a n ı m ü t e a h h i t o l a r a k k a b u l e t m e k gerekiyor.
Bir b a k ı y o r s u n u z k i , o r t a d a bir yalıtımlı m a l z e m e var, katsayısı var, d o l a y ı s ı y l a t a b i i
b i n a n ı n b u h e s a p l a r a g ö r e kalorifer h e s a p l a r ı yapılıyor, o m a l z e m e y i k u l l a n m ı ş . A m a
a l ı n a n katsayısı, alınan m a l z e m e n i n d e k u l l a n ı l a n m a l z e m e ile hiç a l a k a s ı y o k . M ü t e ­
a h h i t b u n u bir y e r d e ö l ç e m e z k i . Yani b u m a l z e m e g e r ç e k t e n b u katsayıya layık m ı ­
dır, d e ğ i l m i d i r ? Değil m i ? Kalorifer h e s a p l a n n ı o n a g ö r e yapıyor. Y a n n b i n a ı s ı n m a ­
yacak. Kim sorumlu? Sorumlu müteahhit, halbuki v u r g u n u vuran o malzemeyi üre­
t e n . B u n a d u r d i y e n , b u n d a n h e s a p s o r a n bir m e r c i y o k . Parayı b a s t ı r a n yalıtım kat­
sayısını, istediği katsayıyı alıyor. B u i s t i s m a r ediliyor, h e p i m i z s e y i r c i kalıyoruz.
A m a b u olaylar g e r ç e k , işte b u n a d u r d i y e b i l e c e k bir k u r u l o l u ş m a s ı gerekiyor. M e ­
s e l a biz b i l i y o r u z , kendi ç a p ı m ı z d a t ü k e t i m p a z a r ı y l a b i r l e ş t i r m e k s u r e t i y l e bir g ü ç
o l m a y a çalışıyoruz, fakat bize el u z a t a n hiçbir k u r u l u ş y o k . E ğ e r t ü k e t i m p a z a r ı n d a
birleşebilirsek malzemeyi kalite b a k ı m ı n d a n , disipline ederiz d ü ş ü n c e s i n d e y i z . T ü r k i y e
g e n e l i n d e e ğ e r b ü t ü n inşaatçılar t ü k e t i m p a z a r ı n d a b i r l e ş i r s e k , ki b u ş e k i l d e t ü m i n ­
ş a a t m ü t e a h h i t l e r i t ü k e t i m kooperatifi d i y e bir k o o p e r a t i f vardır. İnşaatçıların m a l z e ­
m e s o r u n u n a y a r d ı m c ı o l m a k a m a c ı y l a k u r m u ş o l u y o r u z . M a a l e s e f b u h u s u s t a bir
y e r d e bize s a h i p l i k y a p a n d a y o k .
B u n u n y a n ı n d a a r s a s o r u n u d e d i k . A r s a s o r u n u g e r ç e k t e n bir y e r d e s o r u n u n ç ö ­
z ü m ü için tabii ki e n b ü y ü k s o r u n . Yalnız b ü r o k r a s i d i y o r u z , ki b a k ı n b a z ı t e k n i k e l e ­
m a n l a r v e d ü r ü s t inşaatçılar, m a a l e s e f inşaatçılar ayrımı y a p m ı y o r u m , a m a rüşvet o l a -
y i n i h a z m e d e m e y e c e k olanlar, işi b ı r a k m a k m e c b u r i y e t i n d e kalıyorlar. Yani b u n u y a p ­
m a d a n iş y a p a m a y a c a k k a d a r bir b ü r o k r a s i ç ı k m a z ı var.
B i z , b u n u Sayın B a ş k a n ı m ı z d a bilirler. T i c a r e t O d a s ı ' n a d a teklif e t m i ş t i k , t ü m i n ­
ş a a t s e k t ö r ü ile ilgili k u r u m l a r , yetkililer, y a n i y a p ı c ı l a r l a yetkililer m ü ş t e r e k bir k u r u l
o l u ş t u r s u n , s o r u n l a r a m ü ş t e r e k ç ö z ü m b u l a l ı m . B u n u n e n ideal y ö n ü d e odur. B u
b a k ı m d a n b ü t ü n M i m a r ve M ü h e n d i s O d a l a r ı , T i c a r e t v e S a n a y i O d a l a r ı t e m s i l c i l e r i
v e t ü m İstanbul i m a r ı y l a ilgili yetkililer, i m a r m ü d ü r l e r i , i m a r dairesi b a ş k a n l a r ı , vs.si
b u k u r u l u o l u ş t u r d u k v e g ö r d ü k kK h a k i k a t e n y a p ı m c ı l a r l a yetkililer b e r a b e r çalıştıkları z a m a n m e s e l e l e r e ç ö z ü m b u l m a k ç o k kolay olacaktır. Ç ü n k ü İ s t a n b u l ' d a 16 ilçe­
d e , 16 ayrı y e r d e 16 karar uygulanıyor. Yani bir y e r d e bir d i s i p l i n e e d i l m e s i i m k â n ı
o l m u y o r . A m a böyle bir k u r u l o l d u ğ u z a m a n bir t e k kararla b ü t ü n u y g u l a m a l a r g e nelleştirilebilir.
Dolayısıyla maalesef, ü z ü l e r e k s ö y I ü y o r u m B a ş k a n ı n h u z u r u n d a . T i c a r e t O d a s ı b u
ö n e r i m i z e katılmadılar. Ş i m d i b e n bir d e f a d a h a t e k r a r l ı y o r u m . Eğer T i c a r e t O d a m ı z
b i z e b u h u s u s t a g e r ç e k t e n bir ö n c ü l ü k yapar, y a p ı c ı l a r l a yetkilileri bir a r a y a g e t i r e b i ­
l e c e k bir k u r u l u n o l u ş m a s ı n a ö n c ü l ü k y a p a r s a , b u k u r u l A n a k e n t B e l e d i y e s i , S a y ı n
İ m a r Dairesi B a ş k a n ı , Veli B e y ' e d a y a l ı o l u y o r d u . Veli B e y o m a k a m d a n alındıktan
s o n r a k u r u l u m u z u n r e s m i bir sıfatı o l m a d ı ğ ı için m a a l e s e f o k u r u l d a ç a l ı ş m a l a r a k s a ­
d ı . Yani bir y e r d e b i z i m d e r n e k o l a r a k d a g ü c ü m ü z b u n u t a ş ı m a y a yetmiyor. Ç ü n k ü
b u n u n f i n a n s m a n ı , vs.si o l m a s ı gerekiyor. T i c a r e t O d a s ı b i z e b u h u s u s t a u f a k bir ilgi
g ö s t e r i r l e r s e , z a n n e d i y o r u m b u o l m a s a m e s e l e , T ü r k i y e ' d e bir konut k u r u l t a y ı o l m a ­
sı gerekir. Bir y e r d e K o n u t B a k a n l ı ğ ı d e m i y o r u m , a m a m e s e l e l e r e ç ö z ü m b u l a c a k bir
y e t k i l i s o r u m l u m e v c u t o l m a s ı gerekir. B ü t ü n b u g ü z e l ö n e r i l e r i n g e ç e r l i l i k kazanıp
d ü z e l t i l e b i l m e s i i ç i n . B i z b u h u s u s t a b u ö n e r i d e d a i m a yapıcı o l a r a k bir y e r d e s o r u n ­
ların bir s o r u m l u s u o l m a s ı a r z u s u i ç e r i s i n d e y i z . B u n u bir d e f a d a h a d i l e g e t i r d i m .
T e f e r r u a t a g i r m i y o r u m , h e p i n i z e saygılar s u n a n m .
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r edemir. E f e n d i m bir a r a ş t ı r m a y a g ö r e s a n a y i n i n y ü z d e 72'si i n ­
ş a a t l a ilgili. Yani i n ş a a t l a ilgili o l m a y a n k i m s e y o k a n l a m ı n a geliyor n e r e d e y s e . E ğ e r
y a n ı l m ı y o r s a m d a h a e v v e l k i s e m i n e r l e r d e n b i r i n d e s a n ı y o r u m Kudret B e y ' i n bildiri­
s i n d e v a r d ı , o r a d a k o n u t i n ş a a t ı n d a m a l i y e t i n y ü z d e 6 0 ' ı m a l z e m e d e n m i ş t i . Yani b u
d a , m a l z e m e n i n ne kadar b ü y ü k bir girdi o l u ş t u r d u ğ u n u gösteriyor.
Y i n e m a l z e m e d e y i n c e , i n ş a a t m a l z e m e s i ç o k y a y g ı n , k o n u y l a h e r k e s ilgili. O b a ­
k ı m d a n d a k o n u ş m a l a r tabii ç o k dağılabiliyor. S a n ı y o r u m d a h a e v v e l k i k o n u ş m a c ı
i ç i n Tali B e y c e v a p v e r m e k için s ö z i s t i y o r d u .
C E V A P — T A L İ K Ö P R Ü L Ü : S a y ı n C e v a h i r B e y ' e c e v a p v e r m e k i s t i y o r u m . Ç ü n k ü söy­
l e d i k l e r i n i 3 0 kişinin d i n l e m e s i b e n i m ç o k h o ş u m a g i t t i , ç ü n k ü d a h a f a z l a d i n l e n s e y d i r e a k s i y o n h e r h a l d e 5-6 katı o l a c a k t ı , b e n i m s ö y l e d i k l e r i m d e n .
B e n ç o k ş a n s l ı bir i n s a n ı m , t e s a d ü f e n E m e k İ n ş a a t ' t a A l m a n l a r l a çalıştım e v v e l a ;
a r k a s ı n d a n F o ç a Tatil K ö y ü ' n d e vs. C l u b M e d i t e r r a n n e e ' d e Fransızlarla çalıştım. Ar­
kasından d a Intercontinentari yaparken Amerikalılarla çalıştım, tesadüfen hepsi d e
b i z i m i n ş a a t l a r ı , d i k k a t e d i n 1972'de I n t e r c o n t i n e n t a l İngiltere'den e k i p getirdi v e b i ­
z i m i n ş a a t l a r d a e ğ i t i l d i ve o n d a n s o n r a İ n g i l t e r e ' y e d ö n d ü l e r .
S i z i n H i l t o n ' d a n y a d a Tarabya'dan alıp g ö t ü r d ü ğ ü n ü z v e d e S u u d ' d a b u n l a n g e r i
g ö n d e r e n l e r , h e r h a l d e bazı konuları s a k l a m a k için o n l a r a d a y a n a m a d ı k l a r ı için g ö n ­
d e r d i l e r v e y a h u t d a siz b e l k i F i l i p i n l e r ' l e karıştırdınız. Yani o aralık o r a l a r a d a gittiği­
niz için b u t ü r karışıklık olabilir. B u n u n ö t e s i n d e size ç o k y e n i o l a y l a r d a n b a h s e d e c e ­
ğim.
D e m i n d e k o n u ş t u m . R u s heyeti g e l d i ve b i z i m f a b r i k a d a i n c e l e m e l e r yapıyor v e
d e u y g u l a m a l a n n n e d e n l i iyi o l d u ğ u n u söylüyor. B u n u n ö t e s i n d e B ü k r e ş ' t e n p r e f a b ­
r i k a s y o n için g e l d i l e r iki yıl ö n c e plastik b o r u l a r l a d ö ş e m e , ısıtma y o l u n d a ve d e Av­
r u p a ' d a b u d e n l i kaliteli iş g ö r m e d i k l e r i n i söylediler. 7 9 ' d a t ü n e l kalıpla u y g u l a m a y a
g e ç t i ğ i m i z z a m a n Fransızlarla e ş d e ğ e r d e hatta ü s t ü n o l d u ğ u , M ı s ı r ' d a n v e M a c a r i s ­
t a n ' d a n ç o k d a h a kaliteli iş yaptığımızı söylediler. Ş i m d i b u n l a n s a y m a k l a b i t i r e m e m
d e , ü z ü l m e y e s i n i z d i y e s ö y l ü y o r u m . B ö y l e bir ş e y söz k o n u s u d e ğ i l y a n i , T ü r k i y e ' n i n
b u g ü n k ü ulaşktığı kesin A v r u p a ' y l a eşdeğerdir, kesinlikle, hiç tartışılacak tarafı y o k .
Bazı k o n u l a r d a , y a n i b i z i m m ü h e n d i s i m i z yetersiz falan d e ğ i l , a k s i n e m ü h e n d i s l e ­
r i m i z y a b a n c ı l a r l a kıyaslandığı z a m a n t a m d e y i m i ile dört dörtlüktür. Yani o n l a n n bir
k o n u d a u z m a n l a ş m ı ş o l m a l a n n a m u k a b i l b i z i m çeşitli k o n u l a r d a o u z m a n l ı k d a l l a r ı ­
n a e ş d e ğ e r bir b i l g i m i z o l d u ğ u her k o n u d a g ö r ü n t ü l e n i y o r .
B i z i m b ü t ü n f a r k ı m ı z y e t e r i n c e kaliteli m a l z e m e ü r e t m e k o n u s u n d a , p a r a y a d a y a ­
n a n şeyler; ö r n e ğ i n prefabrikasyondan bir ö r n e k göstereyim. Hazır p a n o g e l i p d e m o n ­
te edilirken b i z d e altına a h ş a p takoz koyarız. İsviçreli lastik koyuyor, a r a d a k i f a r k odur.
Biz lastiği k o y a m ı y o r u z , ç ü n k ü biz o n a s a h i p d e ğ i l i z . A m a k a l i t e d e e n u f a k bir f a r k
yok.
Ş i m d i t ü m b u n l a n b e l i r t m e k i s t i y o r u m . Ç ü n k ü d e d i ğ i m g i b i , b ü y ü k ş a n s ı m ı z var
ki s i z i n s ö y l e d i k l e r i n i z i 3 0 kişi işitti. Ç ü n k ü b a ş k a l a n d a işitip b u n u n g e r ç e k l e ilgisi
olabileceğini düşünebilirlerdi, yani yıllar yılı 5 3 ' d e n beri şantiye i ç i n d e y i m , 7 7 ' d e n s o n r a
d a b ü r o d a y ı m . A m a böyle bir k o n u y a ilk kez ş a h i t o l u y o r u m , b ö y l e bir s ö y l e n t i h i ç b i r
z a m a n i ş i t m e d i k , d u y m a d ı k , bir t e k s i z d e n işitiyoruz. B ö y l e bir ş e y i n g e r ç e k l e ilgisi
o l m a d ı ğ ı n ı b e l i r t m e k i s t i y o r u m . S a y ı n B a ş k a n , k u s u r u m a b a k m a y ı n , y a n i sayın h o ­
c a m , siz d e Teknik Üniversitelilerin h o c a s ı o l d u ğ u n u z a g ö r e , b i l i y o r s u n u z y a n i .
Ş i m d i b u n l a n t e k r a r e d i y o r u m . C e v a h i r B e y tabii ş e y d e , H i l t o n ' d a k i m l e çalıştığını
b i l m i y o r u m , ç ü n k ü t e s a d ü f e n b e n d e E m e k İnşaatı k u r a n l a r d a n birisi ile ç a l ı ş a n l a r ­
d a n ı m . H e l e T a r a b y a ' d a ç a l ı ş a n l a n n , T a r a b y a ' d a çalışıp d a S u u d i ' d e b u n l a n g e r i ç e ­
v i r e c e k a d a m a n a s ı n ı n k a r n ı n d a n doğmamıştır. H e p s i kaliteli adamlardır. O n u n için
b u n u böyle b i l e s i n i z . '
M E H M E T C E V A H İ R : S a y ı n dinleyiciler, bir yanlış a n l a m a o l d u . B e n S a y ı n Tali B e y ' i n
E m e k İ n ş a a t ' t a v e y a h u t E m e k l i S a n d ı ğ ı ' n d a çalıştığını b i l m i y o r u m . B e n i m k a s t e t m e k
i s t e d i ğ i m ş u y d u : Bir e l e m a n y e t i ş t i r i l m e m e s e l e s i y d i . G e n ç m ü h e n d i s l e r ç o k d a h a
kısa z a m a n d a a d a p t e oluyorlar, S a y ı n Tali B e y istiyorsa, o E m e k İ n ş a a t ' t a n H i l t o n ' d a
ç a l ı ş a n l a r d a n d ö n e n a r k a d a ş l a r a k e n d i s i gider. K e n d i s i n e i s i m l e r i n i d e v e r i r i m . B u
mesele değil...
•.
B e n b u n u b u a n l a m d a s ö y l e d i m , ö z ü r d i l e r i m , yanlış a n l a ş ı l m a s ı n . B e n g e n ç m ü ­
h e n d i s i n k ı s a z a m a n d a y e t i ş m e s i v e e l e m a n açığının k a p a t ı l m a s ı k o n u s u n a d e ğ i n -
d i m , teşekkür ederim.
•
.
B A Ş K A N : Teşekkür e d e r i m . E f e n d i m b e n d e Tali B e y i n s ö y l e d i k l e r i n e bir iki i l a v e d e
b u l u n m a k i s t i y o r u m . H i l t o n inşaatını b e n d e b i l i y o r u m . H i l t o n Oteli i n ş a a t ı n ı n beto­
n a r m e p r o j e s i n i biz y a p t ı k v e A l m a n l a r inşaatını y a p a r k e n d e m e s l e k i k o n t r o l l ü ğ ü n ü
yaptık. B e n şantiyeye gittim g e l d i m , orada çalışanlan da yakından g ö r d ü m . O n u n
i ç i n Tali B e y ' i n s ö y l e d i k l e r i n e katılıyorum.
H i l t o n Oteli bittiği z a m a n o r a d a k i T ü r k e l e m a n l a r ç o ğ u n l u k t a y d ı . A l m a n f i r m a l a r ı
s a d e c e belli kısımlarını y a p ı y o r i a r d ı . Bitti z a m a n A l m a n d e r g i l e r i n d e d ü n y a n ı n e n m o ­
d e r n oteli d i y e o r a y a m a l z e m e v e r e n firmaların S i e m e n s g i b i f i r m a l a n n r e k l a m ı çıktı.
V e h â l â d a Hilton Oteli y a b a n a atılır bir yapı değildir. M a l z e m e s i iyi s e ç i l m i ş , b e n i m l e
ilgili d e ğ i l , m i m a n t a r a f ı n d a n , T ü r k m i m a n d a üstelik y a b a n c ı d a d e ğ i l , m a l z e m e s i
iyiyse, S e d a t H a k k ı E l d e m ' d î r t a m a m e n , m a l z e m e s i iyi s e ç i l m i ş ve m a l z e m e s i t a m
y e r i n d e k u l l a n ı l m ı ş n a d i r i n ş a a t l a r d a n birisidir, s a d e c e T ü r k i y e ' d e d e ğ i l , d ü n y a d a .
O n u n için Hilton O t e l i ' n e h e r h a l d e inşaatı b a k ı m ı n d a n b ö y l e bir şey s ö y l e n m e y e ­
c e k . Tarabya O t e l i ' n i d e b e n y a k ı n d a n b i l i y o r u m . G e n e b e t o n a r m e p r o j e s i n i d e biz
yapmıştık. B u n u n inşaatıyla, gidip gelme şeklinde sadece d a h a seyrek m e ş g u l ol­
d u m , a m a o r a d a d a g e n e kaliteli, ş a n t i y e şefi bir sınıf a r k a d a ş ı m d ı , o r a d a n d a biliyo­
r u m , g e n e kaliteli e l e m a n l a r , kaliteli işler yapmışlardır. B u g ü n d e yapılmaktadır.
Bir d e k o n u ş m a m ı n i ç e r i s i n d e s ö y l e m i ş t i m , b i z d e e l e m a n l a r İyi y e t i ş m e k t e d i r . Ek­
s i k o l a n f i r m a l a r d a , o k u l d a n s o n r a f i r m a l a r d a y e t i ş m e l e r i idi. Ş i m d i y i n e d e m i ş t i m
ki, çok şükür öyle firmalar d a , köklü birtakım firmalar da epey z a m a n d a n beri ortada
v e b u g e n ç e l e m a n l a n alıp yetiştiriyoriar. Ve g e r ç e k t e n d e o b a k ı m d a n e n d i ş e e d e ­
c e k bir taraf y o k s a n ı y o r u m . T e ş e k k ü r e d i y o r u m . B u y u r u n S a y ı n K u ş ç u l u . . .
MUM K U Ş Ç U L U : Sayın B a ş k a n , e v v e l a zatialinize v e panelistlere t e ş e k k ü r e d i y o r u m ,
d i ğ e r k o n u ş m a c ı l a r a d a . B e n ş u s a a t t e bir söz a l m a k i s t e m i y o r d u m a m a s o n d a n bir
ö n c e k i k o n u ş m a c ı m ı z bir p a s attılar. O b a k ı m d a n g e l m e k i s t e d i m h u z u r i a r ı n ı z a . İkin­
c i s i d e , g e n e l d e b u t ü r s e m i n e r i e r d e m ü h i m o l a n t e b l i ğ v e r e n , p a n e l e katılan fikirieri
t o p l a m a k t ı r . B u n l a n t o p l a d ı k t a n s o n r a d a ilgili m a k a m l a r d a b u n u n a r k a s ı n ı t a k i p et­
mektir.
Ş u a n d a b u r a d a k i s a y ı n ı n azlığı ş u n u gösteriyor: İnşaat s e k t ö r ü m ü z ü n işi ç o k iyi.
F e v k a l a d e iyi gidiyor, iyi g i t m e s e y d i h e p s i b u r a d a o l u r d u , p r o b l e m l e r i n azlığının işa­
retidir b u .
S a y ı n K ö s o ğ l u sizler için h e m m e c l i s i m i z d e n h e m d i ğ e r a r k a d a ş l a r i a biriikte. S e ­
f e r B e y l e b e r a b e r i n ş a a t s e k t ö r ü n ü n p r o b l e m l e r i n i n e n ufağını h e m b u k ü r s ü d e n d i l e
g e t i r m e i m k â n ı n a sahipler, h e m d e e ğ e r sizin s ö y l e d i ğ i n i z g i b i bir ş u r a y e r i n e , ( ç ü n ­
k ü T ü r k i y e ' d e b e n bir ş e y e d a h a i n a n m a y a b a ş l a d ı m , m ü e s s e s e e n f l a s y o n u var, p a ­
ra kadar müesseseyi d e çoğaltıyoruz, müesseseyi ne kadar çoğaltırsak, problemleri
m a k a m l a n n a u l a ş t ı r m a k t a d a g ü ç l ü k ç e k i y o r u z , b u n u d a bir p a r a n t e z i ç i n d e s ö y l e ­
d i k t e n s o n r a ) ş u r a y e r i n e p r o b l e m l e r i n i z i lütfen o d a n ı z ı n t e m s i l c i l e r i n e , 7 0 0 kişilik ş u
a n d a b i r m e s l e k k o m i t e m i z var, b u r a y a g e t i r i n , biz d e b u p r o b l e m l e r e e ğ i l m e d i ğ i m i z
z a m a n r e y l e r i n i z l e b i z i b u r a d a n bir d ö n e m s o n r a a t m a k e l i n i z d e . Biz g i d e r i z y a p a ­
c a k kişileri g e t i r i r s i n i z .
Ş i m d i , T ü r k i y e ' d e b ü y ü k olaylar oluyor. A m a s a b a h k i kısa i f a d e m d e d e ş u n u ifade
e t m e k i s t e d i m , k o n u t s o r u n u her z a m a n g ü n d e m d e olacaktır, g ü n d e m d e o l m a y a d e ­
v a m edecektir. Belki b u g ü n sayın C e v a h i r ' i n s ö y l e d i ğ i gibi ç o k h a s s a s iş y a p a n e l e ­
m a n n o k s a n ı m ı z vardır. Ç ü n k ü T ü r k i y e ' d e b ü y ü k bir p a t l a m a var, yalnız T ü r k i y e ' d e
değil, batıda d a bu patlama oldu.
B e n ş u n a d a i n a n ı y o r u m : B i z d e b e l k i d a h a ilk m e z u n l a r d a h e m e n m e z u n i y e t i n i n
a k a b i n d e bazı v e r i m l i işleri y a p a m a m ı ş olabiliriz a m a bir b i r i k i m o l m u ş t u r . E ğ e r o b i ­
r i k i m o l m a s a i d i , 5 3 f i r m a n ı n i ç e r i s i n d e siz o birincilik unvanını d a a l a m a z d ı n ı z . O
b i r i k i m T ü r k i y e ' d e y a p m ı ş o l d u ğ u m u z muhtelif i n ş a a t l a r d a n , H i l t o n ' d a n t u t u n y o l d a
y a p ı l a n l a r a kadar. Bir d i ğ e r f i r m a m ı z d a gitti, Y e m e n ' d e bir baraj inşaatı a l d ı , h a l e n
ş u a n d a z a n n e d i y o r u m k i , S u u d i A r a b i s t a n ' d a k i , p a r d o n Irak'taki bir b a r a j i n ş a a t ı n ı n
i h a l e s i alındı. D e v a m e d i p e t m e y e c e ğ i z a m a n l a belli o l a c a k , f i n a n s m a n ı t e m i n e d i l ­
s e . Bir d e P a k i s t a n ' d a bir baraj ihalesi var, b u n l a r ı n ikisi d e zor barajlar.
D e m e k k i , T ü r k i y e ' d e o l a n olaylar s u y ü z ü n e ç ı k m a y a başlıyor ve b e y n e l m i l e l s a ­
h a d a bir T ü r k m ü t e a h h i d i n i n i s m i çıktı. B e n sizin yaptığınız o-eserlerin b e n d e t a y l a r ı ­
nı d a g ö r d ü m . B e l k i m e r m e r i ş l e m e d e h a k i k a t e n b i z d e o d e r e c e d e m e r m e r işleyicisi
a z a l m ı ş olabilir. A m a b u g ü n ihtiyaçlar d o ğ d u k ç a h e m e n o n l a r d a a k a b i n d e g e l e c e k t i r
D a h a önce de bunlar böyle olmaktaydı.
D a h i l d e b a ş l a n ı ç t a kalfa ile b a ş l a y a n iş b u g ü n artık b i n l e r c e , o n b i n l e r c e ç a l ı ş a n ,
i n ş a a t y a p a n f i r m a l a r a d ö n ü ş t ü iş, a m a ö b ü r tarafta ö b ü r l e r i d e yürüyor. Y i n e u f a k
ç a p t a k i l e r l e b e r a b e r gelişiyor. İşe b u b a k ı m d a n m e s e l e y e k ö t ü m s e r d e ğ i l i y i m s e r bak­
m a k lazım. Türkiye'de ç o k hızlı bir g e l i ş m e var. Elbetteki rakiplerimiz her y ö n ü y l e bizleri
e n g e l l e m e y e çalışacaklardır. M ü h e n d i s l i k h i z m e t l e r i m i z d e d e i l e r l e m e vardır. B u g ü n
m ü h e n d i s l i k f i r m a l a n m ı z ı n b e n b i l i y o r u m birçok ülkelerde görevler almışlardır, s o r u m l u l u k l a r almışlardır.
Bir a n için h a t ı r l a t ı n m , m ü h e n d i s l i k h i z m e t l e r i n i İngiltere'nin yaptığı, L i b y a ' d a y a p ı ­
l a n v e S e z a i T ü r k e ş f i r m a s ı n ı n f e v k a l a d e o l a r a k ikazına r a ğ m e n , ısrar etmişlerdir, o
l i m a n b i l a h a r e ç ö k m ü ş t ü r , İngiliz m ü h e n d i s l i ğ i d i r ç ö k e n l i m a n . B i l a h a r e d e d ü n y a ç a ­
p ı n d a , z a n n e d i y o r u m e ğ e r yanlış s ö y l e m i y o r s a m , h a t a n ı n m ü h e n d i s l i k t e o l d u ğ u or­
t a y a çıkmıştır. F i r m a m ı z d a y ü z a k ı y l a o r a d a n i m t i h a n d a n geçmiştir.
Ş i m d i , a m a siz d o ğ r u s u n u z . B u t ü r p a t l a m a ile dışta p a t l a m a , i ç e r d e ş i m d i t o p l u
k o n u t u n h ı z l a n m a s ı y l a yeterli s a y ı d a e l e m a n b u l a m a z s ı n ı z . Bir a r k a d a ş d a h a ö n c e ,
k o o p e r a t i f t e n g e l e n a r k a d a ş ı h a t ı r l ı y o r u m , T ü r k i y e ' d e işsizlik var olayının i z a h ı n a c e ­
v a p v e r d i a r k a d a ş . B e n d e d ü z işçi b u l a m ı y o r u m d e d i .
O l a y asıl y ö n ü y l e buradadır. T ü r k i y e ' d e b u g ü n y a z ayı gelmiştir. H e r a l a n d a , i d d i a ­
l ı y ı m , işçi a r a y ı n , b u l a m a z s ı n ı z . H a t t a hatta, bırakınız b ö y l e b o r d r o l u o l m a y ı a ç ı k t a n
v e r i y o r s u n u z , c e b i n i z d e n , açıktan v e r d i ğ i n i z h a l d e b u l a m ı y o r s u n u z , h a n i v e r g i s i n i d e
siz üsleniyorsunuz icabında işçinin, o n u d a bulamıyorsunuz.
Dolayısıyla, a m a b u n l a r n e d i r ? B u n l a r ş u d u r : Talep o l d u k ç a o d ü z işçi u s t a l a ş a caktır ve z a m a n i ç e r i s i n d e gelişecektir. B e n d e y i n e kooperatifçi a r k a d a ş ı m ı n bir u y a ­
rısına y ü r e k t e n katılıyorum, ö n c e l i k l e a r s a ü r e t i m i , b ü y ü k ş e h i r l e r d e . V e y a h u t b ü y ü k
ş e h i r l e r i ö n l e y i c i programlar. B e n c e ö n c e l i k k a z a n a n h u s u s budur. V e h e m e n a k a -
b i n d e ö n c e l i k l e f o n y a r a t m a olayıdır, fonlar yaratmaktır. Fon y a r a t m a d a belirli bir ş e ­
k i l d e k ı s ı t l a m a vardır, bakınız. Bakınız d ü n y a d a hiçbir ülke h e n ü z d a h a k o n u t p r o b l e ­
mini çözmüş değil.
B u n d a n altı ay kadar ö n c e Sayın B a ş b a k a n h e y e t i y l e b e n R u s y a ' d a y d ı m , R u s y a ' ­
d a 1 9 0 0 ' l e r d e n b u tarafa sosyalist bir rejim u y g u l a n d ı . B u r e j i m e g ö r e ö n c e l i k k o n u t a
v e r i l d i . H e m d e nasıl k o n u t ? B i z d e a l ı ş ı l m a m ı ş d e r e c e d e ufak, 2 5 - 3 0 m e t r e k a r e l i k
k o n u t . H a l e n 2 5 - 3 0 m e t r e k a r e l i k k o n u t l a d a h i R u s y a ' d a b u g ü n sıra b e k l e m e s ü r e s i
10-15 y ı l . Ç ö z ü l m ü ş d e ğ i l olay.
Y i n e size y ü r e k t e n k a t ı l ı y o r u m , m ü h i m o l a y l a r d a n bir t a n e s i , n ü f u s p l a n l a m a s ı n ­
d a n geçiyor. N ü f u s p l a n l a m a s ı y l a biz b u n ü f u s u belirli bir ö l ç e ğ e i n d i r m e d e n b ü t ü n
diğer problemleri çözmeye kalkarsak zannediyorum hedefimizi çok yüksek hedefle­
re d o ğ r u h e d e f l e m i ş o l u r u z v e u l a ş a m a y ı z .
B e n ş a h s e n tekrar z a t i a l i n i z e Sayın B a ş k a n v e p a n e l i s t l e r e , b ü t ü n d ü n k ü k o n u ş ­
m a c ı l a r a t e ş e k k ü r e t m e k i s t i y o r u m . B u n u n n e t i c e s i , s o n r a k a l a n d i n l e y i c i n i n ağzı ile
ö l ç ü l m e l i . B e n s o n a k a l a n d i n l e y i c i l e r i m i n s a b ı r l a n n a t e ş e k k ü r e d i y o r u m a m a , neti­
c e b u r a d a s u n u l a n tebliğler, v e r i l e n bilgiler, ç ü n k ü b u bilgiler o d a t a r a f ı n d a n d e ğ e r ­
l e n d i r i l e c e k , b a n t l a r d a n ç ö z ü l e c e k , ilgili m a k a m l a r a ulaştırılacak. İnşallah tesirini bir­
likte g ö r e c e ğ i z . Tekrar böyle t o p l a n t ı l a r d a b i r l e ş m e k ü z e r e İTO a d ı n a t e ş r i f i n i z d e n d o ­
l a y ı , s a b n n ı z d a n dolayı h e p i n i z e t e ş e k k ü r l e r i m i s u n u y o r u m .
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r e d e r i z e f e n d i m . B e n k a p a t ı r k e n ş ö y l e bir noktayı b e l i r t m e k isti­
y o r u m . B ö y l e bir g ü n l ü k bir s e m i n e r d e b i r t a k ı m ş e y l e r ç ö z ü l e c e k değildir. A m a bir
g ü n l ü k bir s e m i n e r d e o l s a , b i r saatlik s e m i n e r d e o l s a , h e r k o n u ş m a n ı n , h e r g ö r ü ­
ş ü n ç ö z ü m e bir katkısı olacaktır. M e s e l e ç ö z ü m aramaktır, ş i m d i . Sayın K u ş ç u l u ' n u n
i f a d e ettiği g i b i , zaten y ü z d e y ü z ç ö z ü m ü d e d e ğ i l ş i m d i , 10 s e n e , 100 s e n e s o n r a
d a h e r h a l d e b u l m a k m ü m k ü n o l m a y a c a k t ı r K o n u t s o r u n u d ü n y a var o l d u ğ u n d a n beri
v a r o l a n v e h e p d e d e v a m e d e c e k o l a n bir s o r u n . N ü f u s u a r t m a y a n ü l k e l e r d e bile
k o n u t s o r u n u , a z d a o l s a g e n e var. B i z i m g i b i n ü f u s u a r t a n l a r d a hiç ş ü p h e s i z ç o k
d a h a f a z l a olacaktır. Burrun i ç i n b e n ş i m d i k a p a t m a k i s t i y o r u m a m a Y u s u f B e y g a l i ­
b a bir ş e y s ö y l e y c e k , o n d a n s o n r a s ü r e m i z d e d o l d u . İlgi var, sayı az d a o l s a ilgisizli­
ğ i g ö s t e r m i y o r m u b u . Y u s u f B e y ' i d i n l e d i k t e n s o n r a kapatıyoruz.
C E ¥ A P — Y y s y P K Ö S E O Ğ L U : Teşekkür e d e r i m S a y ı n B a ş k a n . Ö n c e C e m a l B e y ' e
teşekkür ediyoruz, ç ü n k ü e l e m a n sorununu b e n sabahki bildirimde ifade etmiştim,
g e r ç e k t e n e l e m a n s o r u n u sıkıntısı i ç i n d e y i z . B u e l e m a n l a n n yetiştirilmesi g e r e k t i ğ i ­
ne b e n d e inanıyorum. Y i n e s o n d a n başlayalım, sayın meslektaşım Albayrak Ticaret
O d a m ı z ı n v e d i ğ e r k u r u l u ş l a r ı n yeni o r g a n i z a s y o n l a r a g i t m e s i n i talep ettiler. Sayın
K u ş ç u l u b e n i m v e r e c e ğ i m c e v a b ı v e r d i . Yalnız ş u n u d a ifade e t m e k i s t e r i m . O d a m ı ­
z ı n yaptığı v e y a p m a k i s t e d i ğ i y a p a b i l e c e ğ i i ş l e r d e n bir t a n e s i işte b u t i p açık o t u ­
r u m l a r v e m i s a f i r l e r i n d a v e t e d i l m e s i , devlet e r k a n ı n ı n d a v e t e d i l m e s i v e b i l a h a r e b u ­
r a d a k o n u ş u l a n l a n n yetkili m e r c i l e r e intikalidir. O n u n ö t e s i n d e bir T i c a r e t O d a s ı her­
h a n g i b i r h u s u s t a , e m i r k u m a n d a z i n c i r i i ç e r i s i n d e bir b a ş k a m a k a m a , ş u n u ş ö y l e
y a p d e m e d u r u m u n d a değildir.
•
A n c a k düşüncelerimizi eğer doğru ve haklıysa, gerekli yerlere iletmede tereddüt
edilmediğini ifade etmek isterim.
•; B y a r a d a ' S a y ı n Niksarlı k o o u ş t u a s ı n d a g e ç m i ş d ö n e m l e r d e S S K kredisi ile k o n u t
edinilebiliyordOp b u n a aynı ş e k i l d e k a t ı l ı y o r y m . A n c a k y i n e bildiride d e ğ i ş i k ş e k i l d e
i f a d e e t t i ğ i m ş u y d u : E ğ e r o . g ü n e m e k l i işçiye, m e m u r a d a i r e v e r i l e b i l i y o r s a , h a t t a
h a t t a İ s t a n b ü r y m u z y n e n l ü k s - m u h i t l e r i n d e işçi e m e k l i s i n e , m e m u r e m e k l i s i n i k o n u t
s a h i b i rahatlıkla e d e b i l i y o r idik.
B u g ü n b u n u e d e m i y o r isek b u n a n e b i z i m k o o p e r a t i f l e r i m i z i n , ne özel y a p ı m c ı l a r ı ­
mızın h e r h a n g i bir s u ç u n u n o l d u ğ u n u söyleyebiliriz. Ö z e l l i k l e , b u n u n s e b e b i , a r s a ­
nın k o n u t m a l i y e t i n e g i r d i s i n i n a z a m i ö l ç ü y e u l a ş m a s ı , inşaat y a n s a n a y i i m a l z e m e
fiyatlarının y ü k s e k d ü z e y d e a r t m a s ı v e tabii b u a r a d a y ü z d e 1 0 0 l e r e , y ü z d e 1 5 0 l e r e
v a r a n e n f l a s y o n dolayısıyla b u g ü n d a r v e s a b i t gelir g r u p l a n n a hitap e d e m e y i ş i m i z
inşaatçıların v e y a b u m e s l e k l e u ğ r a ş a n l a r ı n d e ğ i l , altyapısı iie arsası ile ü r e t i m e ka»
t i i m a y a n v e yerel y ö n e t i m l e r i n z a m a n ı n d a ş e h i r i e r i n g e l i ş m e l e r i i s t i k a m e t i n d e a r s a
üretmeyişlerinde aramak gerekir kanaatindeyim.
Yalnız bir n o k t a d a Niksarii iie aynı p a r a l e l d e d ü ş ü n e m i y o r u m . Yarım k a l a n inşaat­
ların t a m a m l a n m a s ı ile t o p l u konut f o n u n d a b i r i k i m b a ş l a d ı ğ ı a n d a n i t i b a r e n y a r ı m
k a l m ı ş inşaatların b i t i r i l m e s i y ö n ü n d e k r e d i l e n d i r m e b a ş l a d ı . B u n a o z a m a n Biz d e
o z a m a n y ü r e k t e n katıldık, d o ğ r u d u r , y a r ı m kalanlar t a m a m l a n s ı n . A m a her yıl y a r ı m
k a l a n l a r bitsin d i y e m e s e l e n i n ç ö z ü m ü n e g i d e r s e k bir y e r d e tıkanıp kalırız. Ç ü n k ü
h e r g ü n y e n i bir kooperatif, y a n m kalmış bir kooperatif inşaatını, h e p o n l a n b i t i r m e y e
yönelmeyelim.
B e n c e y i n e s a b a h k i b i l d i r i m d e d e ifade e t t i m , s a n ı y o r u m s o r u n u n ç ö z ü m ü n d e Toplu
K o n u t v e K a m u O r t a k l ı ğ ı f o n kaynaklarının b ü y ü k bir k e s i m i n i n ö n c e l i k l e ş e h i r i e r i n
g e l i ş m e s i n e p a r a l e l o l a r a k , g e l i ş m e istikametlerini nazarı itibara a l a r a k , y e r e l y ö n e ­
t i m l e r c e p l a n v e p r o g r a m l a r c a a r s a üretilip t o p l u konut fonları b u s a h a l a n n t e m i n i n e
k u l l a n ı l ı r s a , a r s a n ı n k o n u t m a l i y e t i n e girdisi a s g a r i ö l ç ü d e g e r ç e k l e ş i r v e h e r k e s ko­
nut sahibi olabilir
B u r a d a y i n e ş u n u s ö y l ü y o r u m : B u r a d a ister kooperatif o l s u n , ister fert f i r m a l a n o l ­
s u n , ister p r e f a b r i k ç i l e r o l s u n , ister h o l d i n g c i l e r o l s u n , k i m isterse o l s u n , ü r e t i m e ka­
tılsın d i y o r u z v e b u r a d a e n u c u z k o n u t u k i m y a p a r s a ü r e t i m h e r k e s e açık o l s u n v e
m e n f a a t l e r h e p alıcıya t a n ı n a c a k m e n f a a t l e r g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l a r a k s a p t a n s ı n .
K a m u O r t a k l ı ğ ı d a b u m e s e l e d e o r g a n i z a t ö r g ö r e v i ü s t l e n s i n . Yani e s a s m a l i y e t o l a ­
r a k arsayı t o p l u k o n u t b u y a p ı m c ı l a r a a s g a r i ö l ç ü d e v e r s i n .
E ğ e r % 1 0 ' u n a l t ı n d a k o n u t m a l i y e t i n e girdi o l u r ise a r s a d a n u c u z k o n u t d a yapıla­
bilir ve k o n u t s o r u n u d a b e n c e b u g ü n k ü her n e kadar t e k n i k t e n b a h s e t t i l e r s e , A v r u ­
p a ' d a n ş u n d a n b u n d a n d a , y i n e d e b u g ü n k ü i m k a n l a n m ı z l a s o r u n u ç ö z e b i l i r i z . Kor­
k u l a c a k ş e y y o k , y a d a çadırii g ü n l e r i n g e l e c e ğ i n i n b e k l e n t i s i i ç i n d e d e ğ i l i z . S o r u n
m u t l a k a ç ö z ü l ü r Yeter ki b ü t ü n arz tarafı ile t a l e b i n d e d e v l e t t a r a f ı n d a n , t a l e p s a h i b i ­
n i n m a l i k a y n a k kıtlığı d a k a m u idareleriyle biraz d e s t e k l e n i r s e s o r u n u n ç ö z ü m ü ko­
laylaşır s a n ı y o r u m v e b u ş e k i l d e s ö z l e r i m i b i t i r i y o r u m .
Temenni ederiz ki, s o r u n u n ç ö z ü m ü n d e bu konuşmalarımızda odamızın tertiple­
m i ş o l d u ğ u b u s e m i n e r d e faydalı o l u r H e p i n i z e saygıyla s e l a m l ı y o r u m . Teşekkür e d e ­
rim.
. •
•
•
B A Ş K A N : T e ş e k k ü r e d e r i z e f e n d i m . O t u r u m kapanmıştır, t e ş e k k ü r e d e r i m .

View/Open

Nestle Benimle Sayı 1

LAPAROSKOPİK CERRAHİ

1 - ITO

Risale-i Nur nedir?

İndir (PDF, 3.28MB) - Türk Kooperatifçilik Kurumu

Dünyaca ünlü mimarımız Doğan Tekeli

Bir attık pir attık Bir attık pir attık Bir attık pir attık Bir

İndir - TENVA