Sürüklemeli

ĐÇĐNDEKĐLER
1.
TANIM............................................................................................................................... 1
2.
GEOMETRĐK TASARIM ................................................................................................. 1
2.1 GENEL............................................................................................................................... 1
2.2 YERLEŞĐM VE GÜZERGAH........................................................................................... 1
2.2.1 Kayma Yolu .............................................................................................................. 2
2.2.1.1 Kayma Yolu Eğimi.............................................................................................. 2
2.2.1.2 Çapraz Eğim ........................................................................................................ 2
2.3 GÜZERGAH TEMĐZ AÇIKLIĞI - GENĐŞLĐĞĐ............................................................... 2
2.4 GABARĐ............................................................................................................................. 2
2.4.1 Halatların Yanal Sapması.......................................................................................... 2
2.4.2 Halatların Dikey Sapması.......................................................................................... 3
2.4.3 Emniyet Açıklıkları ................................................................................................... 3
2.4.3.1 Dikey Açıklık ...................................................................................................... 3
2.4.3.2Yanal Açıklıklar ................................................................................................... 4
2.4.3.3 Diğer Açıklıklar................................................................................................... 4
2.4.4 Sürükleme Hattının Gabarisi ..................................................................................... 4
2.4.4.1 Sürükleme Hattının Genişliği............................................................................. 4
2.4.4.2 Sürükleme Askılarının Yanal Sapması .............................................................. 4
2.4.4.3 Sürükleme Askılarının Boylamasına Sapması ................................................... 5
2.4.4.4 Sürükleme Askılarının Sürükleme Halatı Üzerinden Dönmesi ......................... 5
2.4.4.5 Salınım Serbestliği ............................................................................................. 5
3.
HAT ĐŞLERĐ VE YAPILARI ............................................................................................ 5
3.1 GENEL............................................................................................................................... 5
3.2 TEMELLER ....................................................................................................................... 5
3.3 ANKRAJLAMA ................................................................................................................ 6
3.4 HAT YAPILARI ................................................................................................................ 6
3.4.1 Direkler...................................................................................................................... 6
3.4.2 Muhafazalar ve Açıklıklar......................................................................................... 6
3.4.3 Terminal Giriş Çıkış Kılavuzları............................................................................... 6
3.4.4 Çekme Halatı Hat Makaraları ve Montaj Elemanları................................................ 7
3.5 ÇEKME HALATI .............................................................................................................. 7
3.5.1 Genel ......................................................................................................................... 7
3.5.2 Çelik Halat Đçin Emniyet Faktörü ............................................................................. 8
3.5.3 Bağımsız Çekirdekli Ekli Çelik Çekme Halatı Emniyet Faktörü ............................. 8
3.5.4 Fiber Halatlı Sistemlerde Emniyet Faktörü............................................................... 8
4.
TERMĐNALLER VE ĐSTASYONLAR............................................................................. 8
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
i
4.1 GENEL............................................................................................................................... 8
4.2 ĐNĐŞ VE BĐNĐŞ ALANLARI............................................................................................. 8
4.2.1 Biniş Alanları ............................................................................................................ 9
4.2.2 Đniş Alanları............................................................................................................... 9
4.3 TEKNĐK HACĐMLER ....................................................................................................... 9
4.3.1 Makine Odası Dışına Yerleştirilmiş Makineler ........................................................ 9
4.3.2 Makine Odasına Yerleştirilmiş Makineler ................................................................ 9
4.4 ĐŞLETME PERSONELĐNE SAĞLANACAK OLANAKLAR......................................... 9
5.
ELEKTROMEKANĐK SĐSTEMLER .............................................................................. 10
5.1 MEKANĐK SĐSTEMLER ................................................................................................ 10
5.1.1 Tahrik Sistemleri ..................................................................................................... 10
5.1.1.1 Ana Tahrik Ünitesi ............................................................................................ 10
5.1.1.2 Yedek Tahrik Ünitesi ........................................................................................ 10
5.1.1.3 Hız Düşürücüler ve Dişliler............................................................................... 11
5.1.1.4 Dişli Kutuları ve Güç Aktarma Sistemleri ........................................................ 11
5.1.1.5 Đvme ve Hız Kontrolü........................................................................................ 11
5.1.1.6 Durdurucular ve Kapatmalar............................................................................. 12
5.1.2 Frenler ve Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı ............................................ 12
5.1.2.1 Servis Freni .................................................................................................... 12
5.1.2.2 Tahrik Kasnağı Freni...................................................................................... 12
5.1.2.3 Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı..................................................... 13
5.1.2.4 Tahrik Sistemi Geri Kaçış Durdurucusu ........................................................ 13
5.1.3 Gergi Sistemleri....................................................................................................... 13
5.1.3.1 Çelik Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı................................................. 14
5.1.3.2 Fiber Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı ................................................. 14
5.1.3.3 Gergi Sistemi Çelik Halatları ......................................................................... 14
5.1.3.4 Gergi Sistemi Zincirleri.................................................................................. 14
5.1.4 Kablo Sabitleme Tamburları ................................................................................... 14
5.1.4.1 Hat Kabloları Đçin........................................................................................... 14
5.1.4.2 Gergi Sistemleri Đçin ...................................................................................... 14
5.1.5 Kasnaklar................................................................................................................. 15
5.1.5.1 Çekme Halatı Terminal Kasnağı .................................................................... 15
5.1.5.2 Gergi Sistemi Kasnağı ve Taşıyıcısı .............................................................. 15
5.1.5.3 Çekme Halatı Hat Makaraları ........................................................................ 16
5.1.6 Bina Mekanik Tesisatları ........................................................................................ 16
5.1.6.1 Sıhhi Tesisat (Temiz Su, Pissu, Drenaj)......................................................... 16
5.1.6.2 Isıtma, Havalandırma, Klima ......................................................................... 17
5.1.6.3Yangından Korunma ....................................................................................... 17
5.2 ELEKTRĐFĐKASYON ..................................................................................................... 18
5.2.1 Enerjilendirme ve Tahrik ........................................................................................ 18
5.2.2 Đvmelendirme ve Hız Kontrolü ............................................................................... 18
5.3 ĐSTASYONLAR ELEKTRĐK SĐSTEMLERĐ ................................................................. 18
5.3.1 Tahrik (Biniş) Đstasyonu.......................................................................................... 18
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
ii
5.3.1.1 Enerji ................................................................................................................. 18
5.3.1.2 Đstasyon Elektrik Tesisatı .................................................................................. 18
5.3.2 Đniş Đstasyonu.......................................................................................................... 19
5.4 TOPRAKLAMA VE YILDIRIMDAN KORUMA......................................................... 19
5.4.1 Topraklama.............................................................................................................. 19
5.4.2 Yıldırımdan Koruma ............................................................................................... 19
5.5 HABERLEŞME ............................................................................................................... 19
5.6 SĐSTEM EMNĐYETĐ ....................................................................................................... 19
5.6.1 Koruma Devreleri.................................................................................................... 19
5.6.2 Acil Durdurma Devresi ........................................................................................... 19
5.6.3 Direkler Üzerinde Halat Emniyeti........................................................................... 20
5.6.4 Frenler ..................................................................................................................... 20
5.7 GECE ĐŞLETMESĐ .......................................................................................................... 20
6.
ARAÇLAR VE TAŞIYICILAR ...................................................................................... 20
6.1 KAPASĐTE VE HIZ......................................................................................................... 20
6.1.1 Fiber Halatlı Sistemlerde......................................................................................... 21
6.1.2 Çelik Halatlı Sistemlerde ........................................................................................ 21
6.2 SÜRÜKLEME DONANIMI............................................................................................ 21
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
iii
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
iv
1.
TANIM
Bu bölüm, yolcuların dönmekte olan bir fiber çekme halatına, dönmekte olan bir halata veya
fiber halata bağlı sürükleme donanımına tutunarak veya kayak eğitim donanımı üzerinde
yukarı doğru çekildiği kablolu insan taşıma sistemlerini kapsamaktadır.
Sürüklemeli sistemlerde, yukarı doğru çıkan halatta biniş noktasından iniş noktasına kadar ara
destekler bulunmayacaktır. Aşağı iniş halatında ara destekler kullanılabilecektir.
Babylift vb. adlarla anılan sistemler sürüklemeli sistemlerdir.
Sistemin tümünde “2000/9 AT- Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı
Yönetmeliği hükümlerine ve TS EN 12929-1, TS EN 12929-2 standartlarında belirtilen
güvenlik kurallarına uyulacaktır.
-
TS EN 12929-1: Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik
Kuralları - Genel Şartlar - Bölüm 1: Bütün Tesisler Đçin Kurallar
-
TS EN 12929-2: Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik
Kuralları - Genel Şartlar - Bölüm 2: Taşıyıcı Vagon Frenleri Olmayan Ters Çevrilir Đki
Kablolu Havai Halatlı Yollar Đçin Đlave Kurallar
Sistem tasarımı genel olarak Bölüm VI’ da yer alan ulusal - uluslararası standartlar ile kamu
kurum ve kuruluşlarının ilgili yönetmelik ve teknik şartnameleri ile uyumlu olacaktır.
2.
GEOMETRĐK TASARIM
2.1
GENEL
Sistem çalışma ömrü TS EN 13107- Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri
Đçin Güvenlik Kuralları - Đnşaat Mühendisliği Đşleri - Standardında belirtilen süreleri
karşılayacak şekilde tasarlanacaktır.
Çizim standartlarında kullanılacak vaziyet planı, görünüşleri vs. ile ilgili ölçeklerde
Bayındırlık Bakanlığı Yapı Đşleri Genel Müdürlüğü Mimari Proje Düzenleme esaslarına
uyulacaktır.
2.2
YERLEŞĐM VE GÜZERGAH
Sistemin yerini ve güzergahını tayin ederken aşağıdaki kriterler göz önüne alınacaktır:
-
Enerji hatları ve destekleri,
Kaya ve zeminin kayma özelliği, mağaralar ve benzeri doğal yapıların durumu,
Kar yoğunluğu ve çığ,
Rüzgar etkisi,
Buzlanma,
Kayma eğimi ve izi,
Nehirler ve vadiler,
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
1
-
Gömülü altyapılar, boru hatları dahil,
Sistemin kurulacağı yerde; yanındaki, altındaki ve üzerindeki hava sahasının kontrolü,
Diğer kablolu sistemler ile kesişme veya yakınlaşması,
Aracın tüm yüzeylerden yüksekliği,
Otoyollar,
Diğer yapılar.
Genel olarak hat yolu iki istasyon arasında düz bir hat olacak ve hatlar arası açıklık
değişmeyecektir.
2.2.1
Kayma Yolu
2.2.1.1
Kayma Yolu Eğimi
Sürüklemeli sistemler için maksimum izin verilen eğim ekipman üreticisi tarafından tayin
edilecektir. Kayma yolu boyunca ters eğimler sadece biniş ve iniş alanlarında olabilecektir.
2.2.1.2
Çapraz Eğim
Đniş alanları hariç, kayakçılar için kayma yolunun çapraz eğimi %5’i geçmeyecektir. Çelik
halatlı sistemlerde, çapraz eğim merkez ekseninden uzak olacaktır.
Kayak eğitim araçlarının taşınması için kullanılan sistemler için, kayma yolu kazara ayrılan
bir aracın diğer araca doğru kayması riskini minimize edecek şekilde tasalanacaktır.
2.3
GÜZERGAH TEMĐZ AÇIKLIĞI - GENĐŞLĐĞĐ
Kayma yüzeyinin minimum temiz genişliği, aşağıda belirtildiği şekilde, güzergahın
ekseninden her iki tarafa doğru olacak ve yüzeyde kaya, tomruk parçası vb. engellerden
arındırılacaktır.
a)
b)
Kayakçılar için 915 mm veya
460 mm + kayak eğitim donanımının yarı genişliği.
2.4
GABARĐ
Kablolu sistemlerde sistem gabarisi sistemin “işletmede - sistem çalışırken” ve “işletme dışısistem çalışmıyorken” durumlarına göre incelenecektir.
2.4.1
Halatların Yanal Sapması
Rüzgar etkisi altındaki halatların yanal sapması, incelenen direkler arası açıklığın kiriş boyu
(l*) üzerine etki eden dinamik basınçlara dayalı olarak hesaplanacaktır. TS EN 12930 - Đnsan
Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - HesaplamalarStandardındaki rüzgar basınç değerleri olarak aşağıdaki değerler dikkate alınacaktır:
-
Đşletmede (çalışırken): minimum 0,2 kN/m2
Đşletme dışı: minimum1,2 kN/m2
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
2
Kiriş boyunun 400 metreden büyük olması durumunda rüzgar etkisi altında halatlardaki
sapmayı belirlemek için aşağıdaki formül kullanılacaktır:
q’ = q x (l*’ / l*)2
Burada:
q’: dinamik basınç
q: dinamik basınç, yukarıda verilmiş olan değer
l*: kiriş boyu (m)
l*’: etkin kiriş boyu(m) = 240 + 0,4 l*
Đşletme dışı koşulunda TS EN 12930’da verilmiş olan rüzgar ve buzun ortak etkisi dikkate
alınacaktır.
2.4.2
Halatların Dikey Sapması
Halatların dikeydeki maksimum sapmasını hesaplamak için aşağıdaki hususlar dikkate
alınacaktır:
-
Araçların çalışma yükü,
Harekete geçerken ve frenlemedeki dinamik etkiler,
Đşletme dışında TS EN 12930’e göre buzlanma etkisi.
Halatların ve üzerindeki araçların hesaplanan maksimum sarkmasında dinamik etkiler altında
aşağıdaki basitleştirilmiş değerler dikkate alınacaktır:
2.4.3
Hat halatları için minimum ± %10,
Çekme halatları için ± %20,
Taşıma halatları için ± %25.
Emniyet Açıklıkları
Terminaller ve direkler aşağıda belirtilen kriterlere ve normal işletme koşulları altında hattın
dalgalanmasını minimuma indirecek şekilde tasarlanacaktır. Yerel rüzgar koşulları dikkate
alınacaktır.
Temizleme işlemi kayma aracının dalgalı çalışması sırasında veya maksimum tasarım yükü
altında veya her iki koşulda birden, ağaçlar veya bitki örtüsü ile temas etmeyecek şekilde
olacaktır.
2.4.3.1
Dikey Açıklık
Güzergahtaki hiçbir noktada; halat tek yolcu ile kar yüzeyinden 610 mm yukarıda asılı iken,
aşağı yönde 156 N veya yukarı yönde 133 N’dan fazla bir kuvvet uygulamayacaktır.
Aşağı inmekte olan halat kayma yolunun 2,14 metreden daha az yukarısında ise, kişilerin
aşağı doğru gelen halat ile temasını önlemek için tel çit vb. tedbirler alınacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
3
2.4.3.2
Yanal Açıklıklar
Hat boyunca aşağıdaki minimum mesafeler sağlanacaktır:
a)
Yukarı doğru giden halat ile herhangi bir destek arasında 915 mm,
b)
Kayak eğitim aracı ile herhangi bir destek arasında 460 mm.
2.4.3.3
Diğer Açıklıklar
Yukarı çıkan veya aşağı inen halatlar için açıklıklar:
a)
Çekme Aracı Bulunmayan Sistemler: Yukarı doğru 15,25 metrelik biniş alanı için
yukarı giden halat ile aşağı yöndeki destekler arasında minimum 1,53 m mesafe
olacaktır,
b)
Çekme Aracı Bulunan Sistemler: Yukarı doğru çıkan halat ile aşağı yöne inen halat
arasındaki mesafe, her noktada, çekme halatına bağlanmış çekme aracının
izdüşümünün iki katını geçmeyecektir. Hiçbir şart altında bu mesafe 1,38 metreden az
olmayacaktır.
2.4.4
Sürükleme Hattının Gabarisi
Sürüklemeli sistemlerde gabari aşağıdakilerin kombinasyonudur:
-
2.4.4.1
Sürükleme askılarının yanal salınımı,
Sürükleme askılarının boylamasına salınımı,
Geri çekilen sürükleme askısının sürükleme halatının etrafında ve üzerindeki olası
dönüşü.
Sürükleme Hattının Genişliği
Sürükleme hattının minimum genişliği aşağıda verilmiştir:
-
Çift askılı sistemlerde: 2,5 m
Tek askılı sistemlerde: 2,0 m
Köprüler üzerinde ve geçitlerde minimum genişlik 0,5 m arttırılacaktır.
2.4.4.2
Sürükleme Askılarının Yanal Sapması
Sistemde kılavuzlama yok ise, çekilen sürükleme askılarının sistemdeki sabit elemanlara
(istasyonlardaki ekipmanlar, hat destek yapıları, makara grupları, bakım platformu,
merdivenler, halat tutucular vb.) göre ve askıların birbirlerine göre 0,25 rad yanal salınımı
kabul edilecektir.
Kılavuzlama olduğu taktirde, teleskopik çubuklu kayak askılarında olduğu kadar,
istasyonlarda ve saptırma hattı desteklerinde daha düşük değerlere inilebilecektir.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
4
2.4.4.3
Sürükleme Askılarının Boylamasına Sapması
Çekilen sürükleme askılarının boylamasına salınım sınırları aşağıdaki durumlardan kaçınacak
şekilde olacaktır:
2.4.4.4
Sürükleme askılarının sistemin sabit elemanlarına dokunması,
Sürükleme askılarının sürükleme halatı üzerinden dönmesi.
Sürükleme Askılarının Sürükleme Halatı Üzerinden Dönmesi
Amortisörlü (yaylı) sürükleme askılarının kullanıldığı durumlarda, askıların çekilirken
sürükleme halatı çevresinde dönmesi hesaba katılarak sürükleme halatının üzerinde 2,0
metrelik bir ilave açıklık sağlanacaktır.
2.4.4.5
Salınım Serbestliği
Amortisörlü (yaylı) sürükleme askılarının kullanıldığı durumlarda, çekilen T – Barların, J –
Barların veya sürüklenme disklerinin salınması amortisör ile ilişkili olarak sınırlandırılacaktır.
3.
HAT ĐŞLERĐ VE YAPILARI
3.1
GENEL
Tüm yapılar ve tesisler sistemle uyumlu olacak şekilde TS EN 13107 Standardına uygun
olarak tasarlanacaktır.
Uygulanacak olan tasarım yükleri normal koşullar ve öngörülebilen anormal koşullar için ölü
yükleri, canlı yükleri, kar ve rüzgar yüklerini kapsayacaktır.
Karlı alanlara yerleştirilecek olan yapılar buna uygun koşullarda ve yüklerde tasarlanacak
veya bu koşulların gerektirdiği biçimde korunacaktır.
3.2
TEMELLER
Temelin hareketine karşı toprağın direnci tayin edilirken, muhtemel yeraltı sularının
yüzdürme kuvveti de dahil sahadaki toprak koşulları dikkate alınacaktır. Şayet toprağın
direncinin pratik olarak tayin edilmesi mümkün değil ise, temel veya ankraj toprağın genel
yapısına uygun sürtünme katsayısı kullanılarak gravite ankrajı (gravity anchor) olarak
tasarlanacaktır.
Temellerin tabanı donma dayanımlı toprak veya kaya üzerine oturacak şekilde donma
derinliğinin altında olacaktır. Kaya üzerindeki temeller ağırlıklı temel olarak tasarlanmamış
ise, kayaya sabitlenecek şekilde ankrajlanacaktır.
Beton temelin üstü, bitmiş zeminden minimum 150 mm yukarıda olacaktır.
Tasarımda; devrilmeye karşı, ölü yük ve hareketli yük koşulları altında kaymaya karşı
emniyet katsayısı 2 olacaktır. Bu yüklere ilaveten rüzgar yükünün de aynı anda etkilemesi
durumunda emniyet katsayısı minimum 1,5 olacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
5
3.3
ANKRAJLAMA
Bütün yapılar statik veya çalışma koşulları altında sistemi etkileyecek kaymalara veya
oturmalara sebep olmayacak şekilde tüm yükleri taşıyabilecek desteklere bağlanacaktır.
Tasarımda devrilme, kayma veya çekme direnci için emniyet faktörü 2 kullanılacaktır.
Bütün ankrajlamalar ve bağlantılar bitmiş zeminin üzerinde olacaktır. Ankrajın toprak altında
kalan kısımları korozyondan kaynaklanan mukavemet düşümlerine karşı korunacaktır.
Ankraj, gergi ve benzeri terminal yapılarını emniyete alan donanımlarda kullanılan çelik
halatlar veya teller ile bunların bağlantı elemanlarının minimum emniyet faktörü 6 olacaktır.
Düzenlemelerde ayar donanımı kullanıldığı yerlerde, bu donanımların işletme sırasında
kilitlenmeleri veya çıkartılmaları mümkün olacaktır.
Ankraj donanımında kullanılan halatların veya kabloların bütün bağlantı elemanları TS EN
12385 Bölüm 1 - Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 1: Genel Kurallar ve TS EN 12927
Bölüm 1 - Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik
Kuralları - Halatlar - Bölüm 1: Halatların ve Uç Bağlantılarının Seçim Kriterleri standartlarına uygun olacaktır.
3.4
3.4.1
HAT YAPILARI
Direkler
Đniş ve biniş alanları arasına sadece dönüş halatını taşımak için hat desteklerine izin verilecek
ve buralarda madde 2.4.3’teki kriterler uygulanacaktır.
Madde 2.4.3’deki kriterlerin uygulanması koşulu ile direklere izin verilebilecek ancak bu
alanlar halkın girişinden korunacaktır.
Direklerde yüzeyden 2,14 metre yüksekliğe kadar olan kısımda sivri uç, kanca veya benzeri
sarkıntılar olmayacaktır.
3.4.2
Muhafazalar ve Açıklıklar
Kar yüzeyinden 2,14 metreden daha az yüksekte bulunan hareketli parçalar (yukarı doğru
çıkan halat ve sürükleme araçları hariç), halkın veya sistemi kullanan yolcuların kazara
çarpmalarını önlemek için muhafaza içerisine alınacaktır. Đnsanların karşı ağırlıkların veya
germe sisteminin altından geçmesi önlenecektir.
3.4.3
Terminal Giriş Çıkış Kılavuzları
Halat yönlendiricilerin tasarımında temel olarak TS EN 13223 - Đnsan Taşımak Đçin
Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Tahrik Sistemleri ve Diğer
Mekanik Donanım - Standardı madde 16’da yer alan kriterlere ve koşullara uyulacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
6
3.4.4
Çekme Halatı Hat Makaraları ve Montaj Elemanları
Bir çekme halatı makarasının basma çapı, elastomer bir kaplama kullanılmadıkça, çekme
halatının nominal çapının 10 katından az olmayacaktır.
Makara montaj elemanları en uygunsuz tasarım yükü altında yetersiz kalmayı önleyecek güçte
olacaktır. Şayet halat gergi sisteminin dikey elemanları halatı her zaman makara yuvasında
tutmak için yeterli değil ise, makaradan halat atmasını önleyecek bir donanım eklenecektir.
Bu kural hem halatı destekleyen makaralara hem de onu aşağıda askıda tutan makaralara
uygulanacaktır.
3.5
ÇEKME HALATI
3.5.1
Genel
Çelik halat seçimi, tasarımı ve kurulumu için aşağıda verilen standartlara uyulacaktır.
-
TS EN12385-1+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik -Bölüm 1: Genel Kurallar
-
TS EN 12385-2+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik-Bölüm 2: Tarifler, Kısa Gösteriliş
ve Sınıflandırma
TS EN12385-3+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik-Bölüm 3: Kullanım ve Bakım
Bilgileri
-
TS EN 12385-4+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 4: Genel Kaldırma
Uygulamaları için Demetli Halatlar
-
TS EN 12385-8: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 8: Havai Hatların
Çekilmesinde Personel Taşıyıcı Olarak Kullanılan Çekme ve Çekerek Taşıma
Halatları
TS EN 12385-9: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 9: Havai Hatların
Çekilmesinde Personel Taşıyıcı Olarak Kullanılan Kenetli Taşıyıcı Halatlar
-
TS EN 12927-1: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin
Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 1: Halatların ve Uç Bağlantılarının Seçim
Kriterleri
-
TS EN 12927-2: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin
Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 2: Güvenlik Faktörleri
-
TS EN 12927-3: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin
Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 3: 6 Demetli Çekme, Taşıma - Çekme ve Çekici
Halatların Uzun Örgüsü
-
TS EN 12927-4: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin
Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 4: Uç Bağlantıları
-
TS EN 12927-7: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin
Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 7: Muayene, Tamir ve Bakım
-
TS EN 12930: Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik
Kuralları - Hesaplamalar
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
7
Sistem kurulumu; uzun durma mesafesine sahip olmalı, hatta asılı yolcuların düşmesi
durumunda, yolcuların herhangi bir tehlike ve gecikme olmaksızın hattan ayrılması ve
emniyetli alana ulaşmasına muktedir olmalıdır.
Hat yolu tümüyle gözetleme noktasından görülebilir olacaktır. Toplam boy 300 metreyi
geçmeyecektir.
Çekme halatının herhangi bir noktasındaki boylamasına eğim aşağıdaki değerleri
geçmeyecektir:
a)
Yolcuların doğrudan sürükleme donanımlarına oturduğu durumlarda: %25
b)
Yolcuların doğrudan askılara tutunduğu durumlarda: %40
3.5.2
Çelik Halat Đçin Emniyet Faktörü
Çekme halatının yeni iken emniyet faktörü 5 olacaktır.
3.5.3
Bağımsız Çekirdekli Ekli Çelik Çekme Halatı Emniyet Faktörü
Bağımsız çekirdekli ekli çekme halatı (IWRC) kullanıldığında, fiber çekirdekli çelik
halatınkine eşdeğer minimum kopma kuvveti kullanılacaktır.
3.5.4
Fiber Halatlı Sistemlerde Emniyet Faktörü
Çekme halatı kıvrılmayı minimize edecek özel yaygı veya örgüye sahip ve sürükleme kayağı
ile kullanılmak üzere üretilmiş doğal veya sentetik fiber halat olacaktır. Fiber halatlar
kıvrılmayı minimize edecek şekilde makaraya sarılacaktır.
Tüm ekler uzun olacaktır. Minimum emniyet katsayısı 5 olacaktır.
4.
TERMĐNALLER VE ĐSTASYONLAR
4.1
GENEL
Sürüklemeli sistemlerde ayrıntılı bir istasyon yapısına ihtiyaç olmamakla birlikte, içinde
aşağıdakileri barındıran terminaller yer alabilecektir:
4.2
Teknik Hacimler (Tahrik Sistemi, Gergi sistemi, Elektrik Pano Odaları vb.),
Kumanda Odası / Kabini,
Yolcu ve Personel WC’leri.
ĐNĐŞ VE BĐNĐŞ ALANLARI
Sistemin biniş ve iniş alanları olarak kullanılan platformlar, rampalar, çevresi çitle çevrili
alanlar ve şaşırtmalı girişler sistemin işletilmesi ile entegre olacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
8
4.2.1
Biniş Alanları
Biniş alanları olabildiğince düz ve engelsiz olacak, yolcuları biniş alanına yönlendirecek
şekilde çitle çevrilecektir. Biniş kapıları, yapay çıkmalar ve diğer binişe yardımcı elemanlar
kullanıldığında, tüm yolcu tiplerini dikkate alarak tasarlanacak ve kurulacaktır. Biniş kapıları
sistem operatörü tarafından açık konumda tutulacak kontrollere sahip olacaktır. Sistem
girişlerinden en az birisi yardımcı ekipman kullanan yolcuların girişine imkan sağlamak için
minimum 915 mm genişliğinde açıklığa sahip olacaktır.
4.2.2
Đniş Alanları
Đniş alanının uzunluğu, profili, iniş noktası ve çıkış rampaları; sistemin hızı, taşıyıcının tipi ve
terminal kasnak yerleşimine uygun olarak oluşturulacaktır.
4.3
TEKNĐK HACĐMLER
Personelin normal şartlarda ulaşabileceği hareketli makine parçaları muhafazalar ile
kapatılacaktır.
Statik elektriğe karşı koruma sağlanacaktır.
Yangın söndürme donanımı olacaktır (bkz madde 5.1.6.3)
4.3.1
Makine Odası Dışına Yerleştirilmiş Makineler
Đlgisiz kişileri makineden uzak tutacak önlemler alınacaktır. Tüm makineler ve kontrolleri
planlanmış kullanım çevreleri için uygun olacaktır.
4.3.2
Makine Odasına Yerleştirilmiş Makineler
Makine odası standartlara uygun olarak havalandırılacaktır. Makinelerin bakımı ve çalışan
personelin yaralanma riskini azaltmak için sabit aydınlatma sistemi olacaktır.
Makinelerin yerleşimi yeterli bakıma izin verecek şekilde olacaktır. Uygun kilit sistemine
sahip bir kapısı olacak ve yolcuları makinelerden uzak tutacak şekilde tasarlanacaktır. Bir
makine veya makine grubu ile duvarlar arasında geçiş yolu olacak ise, bu geçiş yolunun
genişliği minimum 460 mm olacaktır.
Makine odası, makine üreticileri tarafından aksi belirtilmedikçe, madde 5.1.6.2’de belirtilen
koşulları sağlayacak şekilde ısıtılacaktır.
4.4
ĐŞLETME PERSONELĐNE SAĞLANACAK OLANAKLAR
Operatör, görevli ve sürücülerin çalışma konumları; bulundukları çevrede istasyon ve
sürükleme yolunun görsel izlemesini sağlayacak şekilde olacaktır. Kontrol ve haberleşme
donanımları operatörün yerini terk etmeden ulaşabileceği yerde olacaktır.
Çalışma alanları kapalı ise, işin gereği olan işlevleri yerine getirebilecek şekilde ısıtılacak,
havalandırılacak ve aydınlatılacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
9
Kapalı istasyon kontrol odasında aşağıdakiler yer alacaktır:
a)
Đşin gereği olan haberleşme ve kontrol donanımları,
b)
Đşletme talimatları ve acil durum prosedürleri,
c)
Yangın söndürücüler (bkz. madde 5.1.6.3)
d)
Bunların mevcudiyeti, sistemin diğer alanlarında haberleşme ve kontrol
donanımlarının yerleştirilmesi için engel teşkil etmeyecektir. Đşletmenin bütün kapalı
alanları, boşken yetkisiz kişilerin girmesini önleyecek kilitleme sistemine sahip
olacaktır.
Kontrol odasında operatörün görüş alanı içerisinde taşıyıcıların bulunduğu konumları sürekli
olarak gösteren göstergeler bulunacaktır.
Biniş ve iniş alanlarında görevlendirilmiş kişilerin ulaşabileceği yerlerde manüel durdurma
donanımları bulunacaktır.
5.
ELEKTROMEKANĐK SĐSTEMLER
5.1
MEKANĐK SĐSTEMLER
5.1.1
Tahrik Sistemleri
Tüm güç üniteleri tam yüklü sistemi harekete geçirmek dahil, tasarımda kullanılmış en
uygunsuz yükleme koşullarında bile sistemi çalıştıracak kapasiteye sahip olacaktır.
Güç ünitesinde manüel çok-hızlı transmisyon kullanıldığı yerlerde, sistem hareket halinde
iken vites değiştirilemeyecektir.
Bir sistemde güç üniteleri çift yönde çalışabilme özelliğine sahip ise, sistem bir yönde
çalışıyor iken kazara ter yöne vites değişimini önleyecek tedbirler alınacaktır.
Yolcu boşaltma veya bakım amaçları dışında sistem ikinci çalışabilir güç ünitesi olmaksızın,
tek güç ünitesi kullanılarak çalıştırılmayacaktır.
5.1.1.1 Ana Tahrik Ünitesi
Ana tahrik motoru olarak tanımlanmış olan güç ünitesi çalışma sırasında madde 5.2 ve madde
5.3’te istenen fonksiyonel sistemlere sahip olacaktır
5.1.1.2 Yedek Tahrik Ünitesi
Tahliye için yedek güce ihtiyaç yoktur.
Sistemde dizel motorların kullanılması durumunda aşağıdaki kriterlere uyulacaktır:
-
Motorlar bakım, onarım ve yangın müdahalesi için kolayca ulaşılabilir bir yere
yerleştirilecektir,
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
10
-
Oda yanmaz veya yangına dayanıklı bir yapıya sahip olacaktır. Yedek tahrik
ünitesinin kapalı bir odada olması durumunda oda yanabilen gazların birikimini
önlemek için havalandırılacaktır,
-
Motorun soğutulması ve havalandırılmasına yetecek miktarda (motor tipine ve
yapısına bağlı olarak) taze hava temin edilecektir,
-
Yolcu boşaltma amacı için kullanılan motorlar aşağıdaki donanımlara sahip olacaktır;
Düşük yağ seviyesi veya düşük yağ basıncı için otomatik kapatma donanımı,
Bütün motorlarda acil kapatma butonları,
En uygunsuz tasarım yükü koşulları altında halat hızı tasarım hızının
%100’ünü geçmesi durumuna karşı motor aşağıdaki donanıma sahip olacaktır;
1) Motor Koruyucu:
sınırlayacaktır,
Motor
hızını
halatın
maksimum
hızı
ile
2) Aşırı Hız Donanımı: Hattın hızı tasarım hızını geçecek olursa motor
durdurmayı başlatacaktır.
5.1.1.3 Hız Düşürücüler ve Dişliler
Tüm hız düşürücüler ve dişliler tasarım hedeflerini aşmaksızın en uygunsuz tasarım yükleri
altında sistemin harekete geçmesi için gerekli olan kapasiteye sahip olacaktır.
5.1.1.4 Dişli Kutuları ve Güç Aktarma Sistemleri
Dişli kutuları beklenen tüm işletme yükü koşullarına dayanacak şekilde tasarlanacak ve
emniyet katsayısı elastik limite göre minimum 3,5 olacaktır.
Güç aktarımlarında düz kayış kullanılmayacaktır. Sürekli yağlamalı kapalı sistemler olması
koşulu ile zincirlerin aktarım sisteminde kullanılmasına izin verilecektir.
Yataklar, kavramalar, kaplinler ve miller standartlara uygun olarak tüm işletme yükü
koşullarına dayanacak şekilde tasarlanacaktır. Muhafazaları ve muhtevası madde 4.3’ün
hükümlerine uygun olacaktır. Tüm yatakların, kavramaların ve kaplinlerin ayarlanabilmeleri
ve gerektiğinde yağlanabilmeleri için önlem alınacaktır.
5.1.1.5 Đvme ve Hız Kontrolü
Sürüş sisteminin hızlanma ivmesi; sistemin tipi, profili, hızı ve kullanımına bağlı olarak
düzenlenecektir.
Sistem, herhangi bir tip durma işlemi başlatıldıktan sonra, durma işleminin iptal
edilemeyeceği ve tam durma durumuna gelmeden yeniden harekete geçemeyeceği şekilde
olacaktır.
Sistem herhangi bir tip durma işleminden sonra hız aralığının en düşük noktasında harekete
geçecektir.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
11
5.1.1.6 Durdurucular ve Kapatmalar
Normal Durdurma: Şayet bir servis freni gerekiyor ise, sistem durma noktasına geldiği zaman
uygulanmış olacaktır.
Acil Kapatma: Acil durdurmayı sistemin kontrol fonksiyonlarından hangisinin başlatacağını
tasarımcı tayin edecektir.
5.1.2
Frenler ve Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı
Sistem madde 5.1.2.1 ve madde 5.1.2.2’de tanımlanan frenlere ve donanıma sahip olacaktır.
Kurulmuş olan sistem günlük bakım ve testler ile uyum içerisinde çalışmaya muktedir
olacaktır.
Fren kuvvetleri ağırlıklar veya önceden sıkıştırılmış baskı yaylarının serbest bırakılması ile
mekanik olarak uygulanacaktır.
Fren kuvvetleri TS EN 12930’a göre hesaplanacaktır.
Yaylar hariç fren sistemi parçaları elastik limite göre emniyet katsayısı 3,5’ten az
olmayacaktır.
Yaylar muhafaza içerisinde olacak ve yay sıkışma mesafesinin maksimum %80’i
kullanılacaktır.
Hidrolik veya pnömatik sistemlerle açık tutulan frenler, hortum, silindir veya ek
parçalarındaki hasar durumunda frenleme yüzeyinde kirlenme olasılığını önleyecek şekilde
tasarlanacaktır.
Tasarımda TS EN 1908 - Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik
Kuralları - Germe Cihazları - Standardı gerekleri yerine getirilecektir.
5.1.2.1 Servis Freni
Servis freni, çekme halatının en uygunsuz koşulu altında ve tam hızda çalışan sistemi
minimum 0,5 m/s2 lik bir ivme ile yavaşlatmaya muktedir olacaktır. Bu değer tek yönlü
(unidirectional) halatlı sistemler için 1,25 m/ s2 yi geçmeyecektir.
Bu fren herhangi bir durdurma devresi kesilecek olur ise yay, ağırlık vb. enerji depolayan
vasıtalar ile uygulanacaktır. Tahrik gücünün bir dizel motor tarafından sağlandığı durumlarda,
sistemi durdurmak için pozitif bir sistem sağlanacaktır.
Hız düşüm ivmesi, başka herhangi bir fren donanımının veya tahrik rejenerasyonunun yardımı
olmaksızın servis freni tarafından elde edilecektir.
5.1.2.2 Tahrik Kasnağı Freni
Tahrik kasnağı freni tahrik kasnağı grubunun üzerinde çalışacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
12
Tahrik kasnağı freni sistemi en uygunsuz tasarım yükü koşulları altında sistemi durduracak ve
tutacak otomatik bir frendir.
Çekme halatının hızı her iki yönde tasarım hızını %15’ten fazla geçmesi halinde bu fren
otomatik olarak devreye girecektir.
5.1.2.3 Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı
Geri dönüş önleme donanımı, en uygunsuz tasarım yükü koşulları altında sistemin ters yöne
dönüşünü otomatik olarak kontrol edecektir.
5.1.2.4 Tahrik Sistemi Geri Kaçış Durdurucusu
Tahrik grubu geri kaçış durdurucusu aşağıdaki kriterlere uygun olacaktır:
a)
Tahrik grubu geri kaçış durdurucusu tek yönlü veya üstte çalışan bir kavramadır,
Tahrik grubu; tahrik kasnağı ile geri kaçış durdurucusu arasında kayış, kavrama vb.
sürtünmeli tip donanımı olmayacak şekilde düzenlenecektir,
b)
Geri kaçış durdurucusu maksimum tasarım yüküne göre tasarlanacaktır.
Geri kaçış durdurucusu, en uygunsuz tasarım yükü koşulları altında, sistem ters yönde 915
mm’den fazla yol almadan önce sistemin ters yönde dönüşünü otomatik olarak önleyecektir.
5.1.3
Gergi Sistemleri
Gergi sistemlerinin tasarımında TS EN 1908’de belirtilen koşullara ve emniyet gereklerine
uyulacaktır.
Belirli bir sistemin germe ihtiyacını karşılamak için karşı ağırlıklar, hidrolik ve pnömatik
pistonlar veya benzeri donanımlar kullanılacaktır.
Germe işlemine yönelik tüm donanımlar yük ve sıcaklıktaki normal çalışma değişikliklerin
tümüne göre ayarlanabilecek yeterli hareket mesafesine sahip olacaktır. Hareket mesafesi
asgari olarak aşağıdakilerin toplamını karşılayacak şekilde olacaktır:
a)
Yerel koşullar daha yüksek sıcaklık farklarını gerekli kılmadığı taktirde, halatın 600
C’lik bir sıcaklık farkındaki uzaması,
b)
Taşıyıcı halatlar için %0,5 ve taşıyıcı - çekici halatlar ile çekici halatlar için %1,5’luk
kalıcı uzama,
c)
Belirlenmiş olan her türlü işletme şartları için sarmadaki farklılıkların etkisi,
d)
Tüm belirlenmiş işletmesel yük koşulları için halat boylarındaki elastik değişim.
Diğer tasarım ve güvenlik kuralları için TS EN 1908 madde 11’ e uyulacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
13
5.1.3.1 Çelik Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı
Çekme halatı gerilmesi yük, işletme, sıcaklık vb. en uygunsuz koşulların yığılmasının
yaratacağı kopma kuvvetinin beşte birini geçirmeyecek şekilde bir mekanik veya hidrolik
sistem sağlanacaktır. Bu sınırlamanın doğrulanabilmesi için görsel araçlar temin edilecektir.
5.1.3.2 Fiber Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı
Tüm sistem uygun halat gerilimini sağlamak ve ayarlamak için gerekli donanıma sahip
olacaktır.
5.1.3.3 Gergi Sistemi Çelik Halatları
Gergi sistemindeki çelik halatların minimum emniyet faktörü yeni iken 6 olacaktır.
Çelik halat tasarımı ve kurulumu için TS EN 12385 Standardında yer alan kriterlere
uyulacaktır.
Düzenlemelerde, halatın makaraya bağlanması da dahil, kasnaktaki sürtünmeyi de dikkate
alan maksimum tasarımsal statik gerilim emniyet faktörünün belirlenmesinde esas olarak
alınacaktır. Gergi sisteminde dönmeye karşı mukavim halatlar kullanılmayacaktır.
Gergi sisteminde kullanılan halatlara ait bağlantı elemanları TS EN 12927-1 ve TS EN 12927
-4 standartları gereklerine uygun olacaktır.
5.1.3.4 Gergi Sistemi Zincirleri
Gergi sistemlerinde kaynaklı tip bağlantılı zincirler kullanılabilir. Makaralı ve baklalı zincirler
sistemlerde gergi elemanı olarak kullanılmayacaktır.
5.1.4 Kablo Sabitleme Tamburları
5.1.4.1 Hat Kabloları Đçin
Hat kablosunun tambura sabitlendiği yerlerde, halatın tamburun çevresinde en az üç tam tur
sargı yapması sağlanacaktır. Tambur çapı halat ekseninden ölçüldüğünde halat çapının
minimum 65 katı olacaktır.
Kalıcı gerilim ve kaymaya karşı mukavemet için TS EN 1908 - Đnsan Taşımak Đçin
Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Germe Cihazları - Standardı
madde 5.3.3.1.3’teki sürtünme katsayıları kullanılacaktır.
Tamburlar paslanmaya karşı korunacaktır.
5.1.4.2 Gergi Sistemleri Đçin
Đşletme koşullarında dönmeyen gergi halatı tamburlarının çapı halat ekseninden
ölçüldüğünde, halatın yuvaya oturması durumunda halat çapının minimum 20 katı ve kilitli
sargılı halatlarda ise halat çapının minimum 65 katı olacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
14
Madde 5.1.4.1’de belirtilen diğer hususlar bu tamburlar için de geçerlidir.
5.1.5
Kasnaklar
Bütün kasnaklar, montaj kitleri ve şaseleri dahil, statik ve dinamik yüklere dayanacak şekilde
tasarlanacaktır.
Çelik halatlar için kaplamasız kasnak yuvası kullanıldığında, yuvalar V-şeklinde olacak ve
halat çapının yaklaşık olarak %55’ine eşit çapta bir tabana sahip olacaktır.
Tasarımda, TS EN 12930 madde 7.2.3’te yatak yüklerinin yüzdesi olarak verilen sürtünme
katsayıları kullanılacaktır.
Kaplamalı kasnak yuvası kullanıldığında, kaplama malzemesinin izin verdiği taşıma basıncı
geçilmeyecektir.
5.1.5.1 Çekme Halatı Terminal Kasnağı
a)
Çelik Halatlı Sistemlerde
Çekme halatı terminal kasnağı mil veya kovanda bir arıza olması durumunda halatı
tutacak şekilde tasarlanacaktır. Kasnak tek yönlü yüklendiğinde tasarımdaki çalışma
gerilimi izin verileni %60’tan fazla geçmeyecektir.
Kasnağın minimum çapı sürükleme aracı kasnağın çevresini geçmiyor ise, nominal
halat çapının 80 katı olacaktır. Sürükleme aracının kasnağın çevresini dolandığı
durumlarda kasnağın minimum çapı çekme halatının nominal çapının 80 katı olacaktır.
Kasnak grubu, çekme halatının kasnaktan atmasını/çıkmasını önleyecek şekilde
tasarımlanacaktır.
Terminal kasnağı; tahrik, frenleme veya tutma kasnağı görevine sahip ise, çekme
halatını kasnak yuvası içerisinde kaydırmayacak şekilde tasarlanacaktır.
b)
Fiber Halatlı Sistemlerde
Kasnaklar gereksiz gerilimleri, aşınmaları veya fiber çekme halatının şekil
değiştirmelerini önleyecek şekilde tasarlanacak ve düzenlenecektir. Kasnaklar yeterli
mukavemete sahip olacak ve herhangi bir çalışma hızında aşırı titreşimleri önleyecek
şekilde balans edilecektir. Kasnaktan halat atması durumunda halatı tutacak uygun
metotlar kullanılacaktır.
5.1.5.2 Gergi Sistemi Kasnağı ve Taşıyıcısı
Gergi kasnağı ve taşıyıcısının mevcut hareket etme olanağı; normal işletme koşulları altında
oluşan hareketin maksimum limitleri için yeterli olacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
15
Avare terminal kasnağı, sabit bir yapı ile desteklenecek veya yüzer halde olacak şekilde
taşıttırılacaktır. Kasnak grubu halat atması durumunda çökmeyecek ve halatın kalan kısmı
yapı veya kasnak montaj elemanları tarafından tutulacaktır.
5.1.5.3 Çekme Halatı Hat Makaraları
Madde 3.4.4’te verilen kriterler, halatın ve sürükleme aracının ağırlığından başka yük
taşımayanlar hariç, terminallerde ve istasyonlardaki çekme halatı hat makaraları için de
uygulanacaktır.
Terminallerde yardımcı kılavuz makaralarına ihtiyaç duyulması durumunda, bunların
büyüklükleri ve yerleşimleri yolculara, işletme personeline veya sistemin mekanik
elemanlarına zarar vermeyecek şekilde tasarlanacaktır.
5.1.6
Bina Mekanik Tesisatları
5.1.6.1 Sıhhi Tesisat (Temiz Su, Pissu, Drenaj)
Sıhhi tesisat sisteminin tasarımı aşağıda verilen standartlara uygun olarak yapılacaktır.
-
TS EN 12056-1: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 1: Genel Kurallar ve
Performans Kuralları
-
TS EN 12056-2: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 2: Sıhhî Tesisat Boru
Sistemi - Tasarım ve Hesaplama
-
TS EN 12056-3: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 3: Çatı Drenajı Tasarım ve Hesaplama
TS EN 12056-4: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 4: Atık Su Terfi
Tesisleri - Tasarım ve Hesaplama
-
TS EN 12056-5: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 5: Montaj ve Deneyler,
Đşletme, Bakım ve Kullanma Talimatları
-
TS EN 12380: Drenaj Sistemleri Đçin Hava Emiş Vanaları - Kurallar, Deney Metotları
ve Uygunluk Değerlendirme
-
TS EN 752: Drenaj ve Kanalizasyon Sistemleri - Bina Dışı
-
TS 1258: Temiz Su Tesisatı Hesap Kuralları
-
TS EN 806-1: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin
Özellikler - Bölüm 1: Genel
-
TS EN 806-2: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin
Özellikler - Bölüm 2: Tasarım
-
TS EN 806-3: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin
Özellikler - Bölüm 3: Boru Ölçülendirilmesi - Basitleştirilmiş Metot
Đstasyonlarda ve terminallerde bina dışından içeriye sızabilecek suların (yağmursuyu vb,)
tahliyesi için bir drenaj sistemi öngörülecektir. Drenaj cazibeli ve/veya pompalı olarak
mevcut drenaj sistemine bağlanacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
16
Pompalı sistemlerde sistem yedekliliği sağlanacaktır. Her bir pompa istasyonunda gerekli
olacak pompa kapasitesi, pompalama ve depolama kapasitesinin bir kombinasyonu olarak
tespit edilecektir. Pompa kapasitesi düzenli olarak ve sık aralıklarla akan sulan boşaltmaya
yetecek kadar olacaktır.
Temiz su tesisatında gömülü borular PPRC, açıktan giden borular ise galvanizli çelik boru
olacaktır.
Boru tesisatı, çelik ankraj dübelleri ile tespit edilmiş ve yumuşak çelik malzemeden mamul
konsollar üzerine mesnetlendirilecektir.
Boruların dahili duvarları, bölmeleri, taban ve tavanları delerek geçtiği durumlarda boru
kılıfları kullanılacaktır. Ses naklini engellemek için, boruların kullanılan hacimlerden geçmesi
halinde boru kılıfları içine mineral yünü sıkıca doldurulacaktır. Yangın boşluğundan geçen
boru kılıfları içine yanmaz malzeme doldurulacaktır.
5.1.6.2
Isıtma, Havalandırma, Klima
Açık havaya açılan yapılara TS 825 - Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları - Standardına uygun
olarak ısı yalıtımı uygulanacaktır.
Mekanlarda Türk Standartlarının ve Yönetmeliklerin öngördüğü yaz ve kış sıcaklıkları
uygulanacaktır.
Mekanlar TS 3419 - Havalandırma ve Đklimlendirme Tesisleri Projelendirme Kuralları - ve
TS 3420 - Havalandırma ve Đklimlendirme Tesislerini Yerleştirme Kuralları - standartlarına
uygun olarak havalandırılacaktır.
Havalandırma yükleri; fiili doluluk oranları, aydınlatma devreleri, ekipmanlar ve diğer dahili
yükler dikkate alınarak tespit edilecektir.
Minimum havalandırma debileri, yürürlükteki standartlar uyarınca belirlenecektir.
5.1.6.3
Yangından Korunma
Bu başlık altında verilmemiş olan özellikler için “Binaların Yangından Korunması Hakkında
Yönetmelik”te yer alan hükümler geçerlidir. Bu Yönetmelikte bulunmayan hususlar için de
NFPA 130 National Fire Protection Association - Standard for fixed Guideway Transit and
Passenger Rail Transit System (ABD Ulusal Yangından Korunma Birliği - Sabit Hatlı Raylı
Toplu Taşıma Sistemleri Đçin Standart) Standardı ve uzantıları başvuru kaynağı olarak
kullanılacaktır.
a)
Malzeme
Đstasyon ve terminallerde; alevi yayma özelliği, yandığında zehirli gaz ve duman
çıkarma özelliği olan malzemeler kullanılmayacaktır. Kullanılacak olan malzemeler
minimum B1 sınıfı olacaktır. Seçilen malzemelerin bu özellikleri belgelenecektir.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
17
b)
Yangın Yayılımının Durdurulması
Đstasyonlar ve terminaller yangın zonlarına ayrılacaktır. Đstasyonlarda yolcu alanları ile
istasyon işletme ve tesisat odalarını ayıran duvarlar minimum iki saat yangına
dayanıklı olacaktır.
Mekanların yangın dayanım sınıfları “Binaların Yangından Korunması Hakkında
Yönetmelik” hükümlerine uygun olacaktır.
Yangına dayanıklılık için; söz konusu bölgelerde, duvar, tavan, döşeme gibi yapısal
unsurların yanı sıra yangına dayanıklı kapı, hava kanalı giriş - çıkışlarında yangın
algılama sisteminden gelecek olan sinyalle kapanan yangın damperleri, kablo ve
tesisat giriş - çıkışlarında ısı altında genleşerek boğan malzeme kullanılacaktır. Duman
damperlerinin duman detektörlerinden duman algılama yapıldığında kapanması
sağlanacaktır.
c)
Söndürme Sistemleri
Mekanlarda “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümlerinin
gerekli kıldığı miktar ve kapasitede kuru kimyasal ABC tip veya eşdeğeri yangın
söndürücüler yerleştirilecektir. Söz konusu Yönetmeliğin yetersiz kaldığı durumlarda
NFPA 10 - Standard For Portable Fire Extinguishers - (Taşınabilir Yangın
Söndürücüler için Standart) Standardı referans olarak alınacaktır.
5.2
ELEKTRĐFĐKASYON
5.2.1
Enerjilendirme ve Tahrik
Sürüklemeli sistemlerde tahrik motoru için 3 faz, 380 V, 50 Hz enerji temin edilecektir. Bu
taşıma sistemleri için yedek enerji kaynağı ve yedek tahrik motoruna gerek yoktur.
5.2.2 Đvmelendirme ve Hız Kontrolü
Bu sistemlerin ivmelenme değerleri; uygulanacak taşıma sistemine, arazi profiline, hıza ve
kullanım tipine göre ayrı ayrı belirlenecektir.
5.3
5.3.1
ĐSTASYONLAR ELEKTRĐK SĐSTEMLERĐ
Tahrik (Biniş) Đstasyonu
5.3.1.1 Enerji
Tahrik istasyonuna 3 faz, 380 V, 50 Hz enerji sağlanacaktır.
Yedek enerji ve kesintisiz güç kaynağı ihtiyacı yoktur.
5.3.1.2 Đstasyon Elektrik Tesisatı
Sistem için kapalı makine odası yapılıyor ise makine odası içine aydınlatma sağlanacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
18
5.3.2
Đniş Đstasyonu
Sistem iniş istasyonunda acil durdurma butonu yeterli olacaktır.
5.4
TOPRAKLAMA VE YILDIRIMDAN KORUMA
5.4.1
Topraklama
Đstasyonlarda topraklama tesisatı yapılacaktır. Đstasyonların bütün metal aksamları bu
topraklama tesisatlarına irtibatlanacaktır.
En kötü şartta dahi kablolu taşıma sisteminin herhangi bir topraklanmış noktası ile topraklama
noktası arasındaki direnç 50 ohm’u geçmeyecektir.
Đstasyonlarda bütün AC ve DC sistemler topraklama tesisatına irtibatlanacaktır.
Đşletme durdurulduğunda taşıma halatı en az bir istasyonda topraklanacaktır. Đşletme
esnasında statik elektrik deşarjı ve halatların topraklanması amacı ile bir noktada makara içi
kaplaması iletken malzeme olacaktır.
5.4.2
Yıldırımdan Koruma
Đstasyonlarda yıldırımdan koruma tesisatı yapılacaktır.
Tahrik sistemindeki elektrikli ekipman uygun cihazlarla yıldırımdan korunacaktır.
5.5
HABERLEŞME
Bu sistemlerde Haberleşme Sistemine gerek yoktur.
5.6
SĐSTEM EMNĐYETĐ
5.6.1
Koruma Devreleri
Sürüklemeli taşıma yapan kablolu sistemlerde (babylift) koruma devreleri aşağıda listelenen
fonksiyonları kapsayacaktır:
5.6.2
Acil Durdurma (Ayrı bir başlıkta detaylandırılmıştır),
Durma Kapısı,
Gergi Sistemi Hatası (Mevcut ise),
Aşırı Hız.
Acil Durdurma Devresi
Bütün kablolu taşıma sistemleri minimum 1 adet acil durdurma devresine sahip olacaktır.
Durdurma işlemi bütün diğer kontrol ve komutlara göre öncelikli olacaktır. Đşletme
kumandalarını kullanan sistem operatörü herhangi bir sebeple taşıma sistemini kontrolünden
kaçırırsa sistemi durdurabilmek için acil durdurma devresini / butonunu kullanacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
19
Aşağıda sıralanan sebeplerden herhangi biri kablolu taşıma sisteminin kontrolden çıktığı
anlamına gelecektir.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Sistem verilen komuta rağmen yavaşlamamaktadır,
Sistem verilen komuta rağmen durmamaktadır,
Sistem azami hız limitlerinin ve komutların üzerinde hızlanmaktadır,
Sistem normal tasarım değerinden daha hızlı ivmelenmektedir,
Sistem komut olmadan kendi kendine hareket etmekte ve ivmelenmektedir,
Sistem komut olmadan ve istem dışı olarak ters yöne hareketlenmektedir.
Đnme-binme bölgeleri bulunan istasyonlarda; bu bölgelerde görevlilerin durduğu tarafta, acil
bir durumda sistemi durduracak basmalı tip kırmızı acil durdurma butonları yer alacaktır.
Bütün acil durdurma butonları manuel olarak resetlenmediği sürece sistem tekrar
çalışmayacaktır.
5.6.3
Direkler Üzerinde Halat Emniyeti
Bu sistemlerde taşıma direkleri olmadığından direk üzeri halat emniyet önlemlerine gerek
yoktur.
5.6.4
Frenler
Kablolu sistem ana tahrik motoru ile çalıştırılırken; herhangi bir frenleme durumunda,
herhangi bir koruma devresi çalıştığında veya sistem hızı %10 aşıldığında motor otomatik
olarak duracaktır.
Servis freni; enerji kesilmelerinde, çekilen akım aşırı yükseldiğinde veya bir koruma devresi
çalıştığında devreye girecek ve sistemi kilitleyecektir.
5.7
GECE ĐŞLETMESĐ
Sürüklemeli kablolu taşıma sisteminde gece işletmesi yapılacak ise tüm taşıma güzergahı
aydınlatılacaktır. Aydınlatma armatürleri, gerekirse ara aydınlatma direklerinde ve istasyon
yapıları üzerinde yer alacaktır.
Her aydınlatma armatürü için, kutu içinde toprak kaçağı korumalı bir şalter mevcut olacaktır.
Direk yüzeyindeki kablolar topraklanmış galvanizli çelik kondüvi içinde monte edilecektir.
6.
ARAÇLAR VE TAŞIYICILAR
6.1
KAPASĐTE VE HIZ
Biniş aralığı ve kapasite; eğime, yolcuların araca biniş ve iniş yeteneğine, ekipmanın tasarım
limitlerine uygun olarak düzenlenir.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
20
6.1.1
Fiber Halatlı Sistemlerde
Kayakçılar dönmekte olan çekme halatına tutunurken halat hızı 7,6 m/s’yi geçmeyecektir.
Sürükleme araçları çekme halatına bağlanırken veya yolcular kayak eğitim araçlarına
binerken hız 2,0 m/s’yi geçmeyecektir.
6.1.2
Çelik Halatlı Sistemlerde
Halat hızı 2,0 m/s’yi geçmeyecektir.
6.2
SÜRÜKLEME DONANIMI
Kayakçılar için halat klemenslerine izin verilmeyecektir. Sürükleme donanımlarına, 2,0 m/s
veya daha az olan hızlarda çalışan sistemlerde izin verilecektir.
Sürükleme donanımı, hat üzerindeki en dik noktada yolcuyu hareket ettirmek için gereken
çekme kuvvetinin iki katına maruz kaldığında çekme halatı üzerinde kaymayı önleyecek
şekilde tasarlanacaktır.
Tasarım; sürükleme donanımı ile çekme halatı arasına eldiven veya elbiselerin karışmasını
veya parmağın sıkışmasını engelleyecek şekilde olacaktır.
Sürükleme donanımının çekme halatına bağlanması hiçbir şekilde çekme halatının
mukavemetini zayıflatmayacaktır.
Kablolu Taşıma Sistemleri Tasarım Kriterleri, Bölüm V
Sürüklemeli Sistemler
21

Download Report