OKULLARDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI

OKULLARDA
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI
Mustafa MURAT
TKY/İş Güvenliği Uzmanı
[email protected]
Toplam Kalite Yönetiminin okullarda uygulanması, çok özel, apayrı bir uğraşı yada
çok büyük uzmanlık gerektiren bir alan değildir. Toplam Kalite Yönetimi (TKY), yapılan
işin ilk seferde doğru ve en üst düzeyde performansla yapılmasını, yüksek verimlilik
sağlanmasını ve çalışmaların süreklilik içerisinde gelişen bir seyir izlemesini, kısaca okul
ya da kurumda yapılanların yazılmasını, yazılanların yapılmasını, yapılanların
değerlendirmeye tabi tutularak, sürecin gözden geçirilmesini, ve gerekli düzenlemelerin
yapılarak yeniden plânlanmasını ve uygulamaya konulmasını ifade etmektedir.
Millî kültürümüzde iki günü eşit olan ziyandadır ve yarınlara planlı bir hazır olma
anlayışı vardır. Bu yönüyle TKY, kurumlarda uygulanması gereken, okul yada kurumun
tüm süreçlerde gelişimini temin eden, uygulanabilirliliği olan bir yönetim tarzıdır ve öz
kültürel birikim ile tam bir uyumluluk göstermektedir.
Ülkelerin kalkınmasında, insan unsurunun çok önemli bir yeri vardır. İnsan ise almış
olduğu eğitimin kalitesi ile kendisini içinde yaşadığı topluma daha yararlı hâle getirir.
Eğitimin verildiği mekanlar olan okulların tüm süreçlerde en modern tarzda
donatılması, yönetilmesi ve topluma kazandıracağı fertleri yetiştirmesi ancak çağın
gerektirdiği usullerin tatbik edilmesiyle mümkün olur. Bu nedenle uzun vadede okulların
kalitesi ile milletlerin gelişim süreci arasında doğru bir orantı bulunmaktadır.
Çağdaş anlayış, okulların çağın gerektirdiği tarzda yönetilmesini, modern araç ve
gereçlerle donatılmasını ve öğretmenlerin meslekî ve kişisel niteliklerinin artırılmasını,
öğrenci ve velilerin eğitim sürecine aktif olarak katılmasını mecburi olarak görmüş ve
önemli olanın yaşanan hızlı değişimlere ayak uydurmak değil, değişimde öncü olmak
olarak benimsemiştir.
Okullar Toplam Kalite anlayışında neler yapmalıdırlar
1.Öncelikle okul yönetimi toplam kalite yönetiminin uygulanmasında istekli ve
kararlı olmalıdır. Yönetim istemeden okul ve kurumlarda değişim zordur.
2.Öğretmen ve çalışan personelde istek ve çalışma azmi uyandırılmalıdır. Bunun için
öğretmen ve diğer personele TKY motivasyon eğitimleri verilmelidir.
3.Okulda var olan durumu ortaya koyan bir çalışma ve tüm süreçlerde ihtiyaçların
belirlenmesini sağlayan SWOT analizi yapılmalıdır.
4.TKY’nin ana eğitimlerinden olan, “Vizyon ve misyon geliştirme, takım çalışması,
süreç haritası, performans yönetimi, değişim ve dönüşüm, zaman yönetimi, insan
kaynakları, ölçme ve değerlendirme, futurolojik bakış” ve benzeri konularda konu
uzmanlarından eğitimler alınmalıdır.
5.Dönem başı öğretmenler toplantısında okul gelişim yönetim ekibi gönüllülük
esasına göre kurulmalı ve ihtiyaç analizi sonuçlarına göre bir planlama yapılarak, problem
çözme ekipleri, ya da iyileştirme ekipleri kurulmalıdır.
6.Okulun vizyonu, misyonu, değerleri, hedefleri, ilkeleri belirlenerek okulun tüm
birimlerinde uygun bir dizayn ile tablolaştırılarak yazılmalı ve görülebilecek şekilde
yerleştirilmelidir. Böylece tüm okul toplumunun, aynı vizyon etrafında hedeflerini
belirlemesine katkı sağlanmış olur.
7.OGYE tarafından okulun yıllık çalışma planı, hedefleri, bu hedeflere ait süreç
haritası belirlenerek çalışmaların bu plan çerçevesinde yapılması sağlanmalıdır. Okulda
tüm süreçleri kapsayan ekiplerin kurulmuş olması halinde OGYE, ekiplerden ayrı ayrı
aldığı çalışma planlarını birleştirerek, okulun genel çalışma planını hazırlayabilir.
8.Dönem başında, yıl ortasında ve dönem sonunda, yapılan çalışmalar
raporlaştırılarak, il/ilçe milli eğitim müdürlüğüne resmi yazı ekinde gönderilmelidir.
9.Kurulan ekipler, tüm okul toplumunun ilgisini çekecek biçimde yapılanmalı,
kendisini isimlendirmeli, öğrenci, öğretmen ve velilere anlatmalı ve onlardan
yararlanmalıdır.
10.Her ekip, çalışmalarını tamamladıktan sonra yapılanları mutlaka yazıya geçirmeli
ve düzenleyeceği bir etkinlik ile (sunu, festival, gösteri vb) sonuçları açıklamalıdır.
11.TKY, etkili bir değerlendirme sürecini ön görmektedir. Bu nedenle yapılan tüm
çalışmalar sayısal verilerle açıklanmalıdır ve okulda sürekli bir gelişmenin olduğu
gösterilmelidir.
Okullarda Örnek TKY Uygulaması Çalışması
Toplam kalite yönetiminin etkin olarak uygulanmasına örnek oluşturması
bakımından Türkiye’nin 5 ilinden seçilen 7 okulda “Toplam Kalite Yönetimi, iyileştirme
ekipleri ve sonuçların raporlaştırılması projesi, 2005 yılında uygulamaya konulmuştur. Bu
çalışma ile eğitim ve öğretimde örnek bir çalışma olarak, kendisine yeniliği, aksiyonu,
plânlılığı, ileri görüşlülüğü ve yönetimin çalışanlarca paylaşılmasını ilke edinen okul ve
kurumlara örnek bir TKY uygulaması ve sonuçların yapılacak sunu ve ödül töreni ile
kamuoyuna duyurulması amaçlanmıştır.
Toplam Kalite Yönetimi Felsefesinin okullarımızda etkin olarak uygulanabilirliliğini
göstermek, bir anlamda MEB’nın örnek uygulama okulları olarak sonuçlarını
değerlendirmek, Bakanlıkça yapılan çalışmaların geçerliğinin ve güvenirliliğinin bir kez
daha sağlanması açısından oldukça yararlı olacaktır.
TKY’nin uygulandığı okullar bulundukları bölgede emsal kurumlar içerisinde tüm
süreçlerde ön sıralarda yer almaktadırlar. Sınava dayalı göstergelerde, proje
uygulamalarında ve bilimsel etkinliklerde isimlerini yalnız bulundukları bölgede değil tüm
dünyada adlarını duyurabilmiş başarılı eğitim kurumlarıdır. Bu çalışma ile uygulama
okullar, başarılarını ve yaptıkları çalışmaları tüm süreçlerde yazılı hâle getirmiş olacaklar
ve geleceğin dünyasında dünyanın en başarılı okulları olarak yer alabilmenin gerçekçi bir
plânlamasını yapmış olacaklardır. Bu uygulama aynı zamanda kurumsal kültürün örnek
uygulama modeli olarak tüm eğitim toplumunun uygulamadan istifade etme imkânı
kazınmış olacaklardır.
Proje uygulama okulları, sınava dayalı başarı ölçme sistemi yanında öğrenci,
öğretmen, veli ve diğer müşteri ve paydaşların memnuniyetini esas alan, mezunlarını tüm
hayat boyunca sorgulayan, destekleyen, bir araya getiren bir anlayışı ön planda tutmakta ve
okulun sadece belli bir zaman dilimi içerisinde değil, hayat boyu görevleri olan kurumlar
olduklarını düşünmektedirler. Bu açıdan, bu proje ile uygulama okullarında düşüncelerin
gerçekleştirilmesi sağlanmış olacaktır.
2
Proje Uygulama Okulları
Proje şimdilik özel öğretim kurumları arasından seçilen on okulla yürütülmektedir.
Hedefler
1.Projeye katılan okullarda TYK felsefesi yerleştirmek
2.Bir okuldaki tüm süreçleri ekip çalışması ile yürütmek ve ortak aklı kullanma
anlayışını geliştirmek
3.Tüm çalışanların okul yönetimine katılımını sağlamak
4.Eğitim ve öğretimde kaliteyi artırmak
5.Belirlenen süre içerisinde okuldaki her süreçte sürekli gelişimi takip ve tesis
etmek
6.Öğretmen ve çalışanların kişisel hedefleri ile kurumsal hedefler arasında uyum
sağlamak
7.Öğretmenlerin mesleki niteliklerini hizmetiçi eğitim ve üniversitelerle işbirliği
içerisinde geliştirmek
8.Eğitimdeki yeni gelişmeler yakından takip edilerek, proje okullarında öğrenen okul
kimliğini korumak
9.Tüm süreçlerdeki başarılı uygulamaları sistematize etmek ve eğitim sisteminin
istifadesine sunmak
10.Okulda performans değerlendirmesine dönük sistem oluşturmak
11.Proje okullarında 2025 yılına kadar stratejik planlama yaparak, geleceği
şekillendirmek
12.Proje okullarında fiziki mekan ve teknolojiyi sürekli iyileştirerek, modern eğitim
tesislerine sahip olmak
13.Tüm çalışmaları yazılı hale getirmek ve yazılanları uygulamak
14.Kurumların görev tanımı ve iş analizini yapmak
15.Yıl sonunda çalışmaları bir rapor ve eğitim kitabı hâlinde yayımlamak
16.Ekiplerin ve okulların, yaptıkları çalışmaları anlatırken etkili sunu yöntemlerini
kullanmalarını sağlamak
17.Etkin ölçme ve değerlendirme birimlerinin kurularak, tüm süreçlerdeki
iyileştirmeleri bilimsel takip etmek
18.Öğrenci ve velilerin eğitim-öğretim sürecine etkin katılımını sağlamak
19.Gelişimsel rehberlik, öğrenci merkezli eğitim vb. kurumsal ve çağdaş eğitim
yaklaşımlarını uygulamak
20.Bireysel ve toplumsal rehberliği, çağdaş ve özgün uygulamalarla etkinleştirmek
21.Özdeğerlendirme çalışmalarında gerçekçiliği yakalamak ve sürekli gelişimi
sağlamak
22.Kurumsal bir yapı oluşturularak paydaşların ve projeye destek verenlerin katılımı
ile özel okullar kalite kriterlerini belirlemek ve kalite derneği kurmak
23.Öğrencilerin eğitim sürecine ilişkin söz söyleme ve karar alma süreçlerinde
doğrudan katılımlarını sağlamak
24.Proje okullarındaki öğretmenlerin branşlarında ve eğitim sürecinde en yetkin
insan olmalarını sağlamak
25.Uygulanan model ile teftiş sisteminde örnek olacak öz denetim modelini
oluşturmak
26.Avrupa Birliği üyesi ülkelerle işbirliği yaparak, ortak paylaşım tesis etmek
27.Proje okullarını Dünyanın örnek eğitim kurumları hâline getirmek
28.Proje sonuçlarından ortaya çıkan entelektüel mülkiyeti, (Eğitim ve Öğretim
Rehberi), her eğitim ve öğretim kurumu ile tüm eğitim toplumunun istifadesine sunmak
3
29.Proje okullarını kendi çevresinden başlayarak tüm eğitim kurumlarının müracaat
ettiği bir bilgi merkezi hâline getirmek.
Okullarda Kurulan İyileştirme Ekipleri
1. Fiziki Yapının Düzenlemesi Ekibi
2. Eğitim ve Öğretimin Niteliğinin Artırılması Ekibi
3. Eğitim Teknolojisinin Etkin Kullanılması Ekibi
4. Okul-Veli İşbirliğinin Geliştirmesi Ekibi
5. Sosyal ve Kültürel Aktivitelerin Artırılması Ekibi
6. Proje Ekibi
7. İmaj Ekibi
İyileştirme ekipleri ve problem çözme uygulamaları için ilkeler
1.Okulda katılımcı ve demokratik bir yönetim anlayışı benimsenmiştir.
2.Okuldaki tüm personel ile yöneticiler arasındaki iletişim açık ve olumludur.
3.Okullarda kurulan olan iyileştirme ekiplerinin kesin belirlenmiş bir amacı vardır.
4.İyileştirme ekip üyelerinin her biri ekip içerisinde gönüllü olarak görev alır.
5.İyileştirme ekip üyeleri arasında sevgi, saygı, olumlu iletişim ve güven esastır.
6.İyileştirme ekipleri okul yönetiminin kendilerine ilişkin görevlerini üstlenmişlerdir.
7.İyileştirilmek istenen problemin okula fayda sağlayan bir alan olmasına özen
gösterilir.
8.Ekibin adı, misyonu ve hedefleri belirlenir.
9.Ekibin sekreteryası ekip üyeleri arasından belirlenir.
10.Ekip üyeleri arasında adil bir görev dağılımı yapılır.
11.Ekip üyelerinin düşüncelerini açıkça ifade edebilecekleri ortam yaratılır.
12.Ekip üyelerinin TKY, problem çözme teknikleri vb. konularda sürekli gelişmeleri
sağlanır.
13.İyileştirme faaliyetinin belirlenen süre içerisinde tamamlanmasına özen gösterilir.
14.Yapılan çalışmalar raporlaştırılır.
15.İyileştirme faaliyeti sonunda ekipler, yönetime ve çalışanlara sunuş yapar.
İyileştirme ekiplerinin oluşturulması ve çalıştırılması
1.İyileştirme ekipleri okullarda sürekli ekipler olmayıp iyileştirmeye açık alanlar
çerçevesinde geçici olarak ve iyileştirme faaliyeti tamamlanıncaya kadar devam eden
ekiplerdir.
2.İyileştirme faaliyeti tamamlandıktan ve sonuçlar alındıktan sonra ekipler
dağılabilir.
3.Projeye katılan okullarda; iyileştirme ekipleri 7 iyileştirme alanında kurulur ve
okuldaki tüm çalışmalar bu ekiplerce yürütülür.
4.Ekiplerin oluşturulmasında öğretmenler toplantısında ekiplerin görev alanları
özetle aktarılır ve ekiplerde görev alacak olan öğretmenler kendi istedikleri ekiplerde görev
almak üzere ilgili formu doldururlar. Formun doldurulmasını müteakip 2 iş günü içerisinde
ekipler ilk toplantılarını yaparak çalışmalarına başlarlar.
5.Ekipler yaptıkları çalışmalarda gerekli yetki ile donatılmıştır.
6.Ekiplere çalışmalarını yapmak üzere gerekli imkânlar sağlanmıştır.
7.Ekipler tarafından ayrıca problem çözme ekipleri ile alt çalışma ekipleri
oluşturulabilir.
8.Ekiplere, öğrenci ve diğer öğretmenler ile velilerden de çalışma arkadaşları
alınabilir.
9.Ekipler, çalışmalarını bir dosya içerisinde tutarlar.
4
10.Tüm ekip çalışmaları, OGYE tarafından OGYE odasında saklanır.
5

Download Report