Sınıf Değerlendirme Teknikleri ve Gözlem Araçları Süreç ve Sonuç Değerlendirme •Süreç Değerlendirme (Formatif-Biçimlendirici): •Davranışların iyileştirilmesi, güçlü yönlerin vurgulanması, zayıf yönlerin geliştirilmesini amaçlayan, sürece dönük değerlendirmedir. •Sonuç Değerlendirme (Summatif-Kanıtlayıcı): Yrd. Doç. Dr. Çetin Erdoğan •Geçmişe dönük, somut başarıyı değerlendiren, sürecin sonucunu bildiren değerlendirmedir. 1 «Bir çorbayı aşçı tadarsa formatif, konuklar tadarsa summatif değerlendirme yapılmış olur.» 16 Mayıs 2014 Öğretmenin Öz Değerlendirmesi Sınıf Değerlendirme Teknikleri Sınıf Değerlendirmenin Varsayımları •Öğrenmeyi iyileştirmenin en iyi yolu öğretimi iyileştirmektir. •Öğrencilerin derste öğrendikleri hakkında dönüt •Öğretim hedeflerinin başarılması için kapsamlı, hızlı ve sık almaya yönelik değerlendirme etkinlikleridir. dönütler gereklidir. • Öğrenmeyi iyileştirmek amacıyla yapılan • Dönütler, öğretim sürecindeki sorunları ve açmazları öğrenme merkezli uygulamalar •Amaç not değil, öğrenmeyi iyileştirmek ortaya çıkarır. •Sistematik araştırma, öğretmenler için güçlü bir güdülenme, gelişme ve yenilenme kaynağıdır. • Özel bir eğitim gerektirmez, tüm öğretmenler uygulayabilir. 1 Sınıf Değerlendirmenin Yararları Bir Dakika Ödevi •Öğretmen öğrencilerin algı ve anlayışlarını öğrenir •Öğretmen dersin sonunda öğrencilere şu •Öğrencilerin öğrenme sürecine ilgisini artırır. soruyu/soruları bir dakikada yanıtlamalarını ister: • Öğretmen – öğrenci arasında işbirliği ve iletişimi güçlendirir •Bu derste öğrendiğiniz en önemli şey nedir? • Akademik başarıyı olumlu yönde etkiler •Bu derste yanıtsız kalan en önemli soru nedir? • Fazla zaman almaz ve hızlı uygulanabilir •Hala kafanızın karışık olduğu konular nelerdir? • Esnektir, derse göre değiştirilebilir, uyarlanabilir •AMAÇ: Öğretimin etkililiğinin, öğrencilerin öğrenme •Meslektaşlarla işbirliği, aktif öğrenci katılımı ile öğretmenin kişisel doyumunu artırabilir. En Bulanık Nokta sorunlarının tespiti, öğrencide öz değerlendirme alışkanlığı, sorumluluk duygusu kazandırma Tek Cümle Özet • Öğretmen dersin sonunda öğrencilerden şu sorunun •Öğretmen öğrencilerin Ne? Ne zaman? Kim? Nasıl? yanıtını hızlıca kağıda yazmalarını ister: Niçin? sorularına birer cümle ile yanıt vermelerini ister. •Bu dersin en bulanık noktası nedir? •Örnek: Hayat Bilgisi dersinde İlkyardım konusu •AMAÇ: Öğretmenin derste anlaşılmayan, karmaşık AMAÇ: Bilginin kısa sürede bilinçli, bütüncül ve yaratıcı konularını tespitini sağlamak. Hangi konulara ne kadar bir şekilde özetlenebilmesi. ağırlık vermesi gerektiğini öğretmek. 2 Uygulama Kartları Yönlendirici Yeniden İfade Etme •Öğretmen öğrenciden bir konuda öğrenilen bir bilgiyi •Öğretmen derste işlenen bazı ilkeler, kuramlar veya kendi cümleleriyle yeniden ifade etmesini ister. süreçlerle ilgili gerçek yaşamdan en az bir olası •Örnek: Demokrasi kavramını kendi cümlelerinizle uygulama örneği yazmalarını ister. tanımlayınız. •Örnek: Yanma olayına ilişkin günlük yaşamdan bir örnek veriniz. •AMAÇ: Bilgiyi anlama ve başkalarının anlayacağı şekilde ifade edebilme yeteneği geliştirme •AMAÇ: Bilginin uygulama düzeyine çıkarılması, yeni öğrenilenlerin eskilerle birleştirilmesi, yeni bilgileri gerçek dünyaya uyarlama merakı uyandırma Zincir Notlar Bellek Hücreleri •Sırt sırta yapışık iki zarftan birine öğretmen bir soru •Öğretmen bir tablo çizip öğrencilerin öğrenilenleri yazıp koyar, sıra ile öğrenciler zarftan soruyu okur, belirli kategorilere göre sınıflamalarını ister. cevabı yazar, bir sonraki arkadaşına verir. •Örnek: Tarih dersinde bir savaşın sınıflandırılması •Örnek: Trafik lambasında hangi ışıklar vardır, ne •Kimler arasında, ne zaman, nedeni, sonucu, anlama gelir? •AMAÇ: Bilgileri hatırlama, organize etme, •AMAÇ: Belirli bir konunun öğrenilmesine ilişkin sınıflandırma becerileri kazandırma ayrıntılı dönütler toplama 3 Sınav Değerlendirmeleri Test Sorusu Toplama •Bir ünite veya birkaç konudan sonra genel bir ölçme ve •Öğretmen öğrencilerden daha önce yapılan sınavlarla değerlendirme yapmak amacıyla kısa cevaplı sorular tutarlı formatta dersle ilgili sorular ve yanıtlarını veya test sorularıyla değerlendirme yazmalarını ister. •AMAÇ: Öğrenci performansını ölçme ve değerlendirme •AMAÇ: Öğrencinin ders konularını değerlendirme, anladıklarını yansıtabilme ve doğru soru ve yanıtları yazabilme becerisi kazandırma Geçmiş Bilgilerin Yoklanması Yanlış Anlama-Önyargı Kontrolü •Öğrencilerin bir dersi öğrenmeleri için gerekli temel •Geçmiş bilgilerin yoklanmasının başka bir versiyonu. kavramlara, ön bilgiye ne kadar sahip olduklarının bir Öğrenmeyi engelleyen eskiden gelen yanlış anlama ve ölçek ile belirlenmesi önyargıları tespit ve yönlendirici tartışmalar, kanıtlar yoluyla yok etme. •AMAÇ: Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerinin, kapasitelerinin, mevcut durumlarının tespiti. •AMAÇ: Geçmişteki yanlış anlamalar ve önyargıların öğrenmeyi engellemesinin önüne geçmek 4 İlke Nedir? Dokümanlaştırılmış Sorun •Öğrencilerden bir problemi çözmek için bilinmesi •Öğrencilerden bir soruna ürettikleri çözüm yollarını gereken ilke veya ilkeleri belirtmeleri istenir. Örnek: aşamaları, gerekçeleri, çözüm yollarını belirterek Anne baba kan grubuna göre çocukların kan grubu anlatmaları istenir. oluşumu •AMAÇ: Bilgiyi analiz etme, sentezleme ve sonuca ulaşma becerisi kazandırma Gözlem Araçları Durumu saptamak amacıyla veri toplamaya yarayan araçlardır. •AMAÇ: Öğrencilerin düşüncelerini netleştirmek, sorun çözme ve kontrol becerileri kazandırmak Gözlem Araçları Bakmak Gözlem Yapmak Gözlem yapmanın belli bir sistematiği olmalıdır! 5 Gözlem Araçlarının Kullanımında Dikkat! Gözlem Araçlarının Sınıflandırılması – Kullanılacak gözlem aracı seçilirken aracın ne amaçla kullanılacağı ve neyi ölçmenin hedeflendiği bilinmelidir. – Ölçme aracı öğretmenle birlikte seçilmelidir. – Gözlemci olabildiğince bireysel önyargılarından uzak olmalı ve durum olduğu gibi betimlenmeye çalışılmalıdır – Genel durumu değerlendirmek için çok araç kullanarak detaylı verilere ulaşılmalıdır. Öğretmenlerin Denetim Kriterleri Kriter Sınıf rutinlerini yönetme Mükemmel Yeterli Temel Düzey Yetersiz Sınıf rutinleri çok düzenli olarak işlemektedir, öğrenciler sorunsuz bir şekilde sorumluluklarını yerine getiriyorlar. Sınıf rutinleri ve prosedürleri çoğunlukla düzgün bir biçimde devam ediyor, öğretim zamanından kayıp az. Sınıf rutinleri ve prosedürleri düzensiz ve uyumsuz bir şekilde devam ediyor. Öğretim zamanından biraz kayıp var. Sınıf rutinleri ve prosedürleri yetersiz veya yok. Öğretim zamanından kayıp fazla. • • • • Kontrol listeleri Sözel davranışların analizi, Oturma düzenine göre kayıtlar, Geniş kapsamlı teknikler, Sözel Davranışların Analizi Bloom’un Taksonomisine Göre Öğretmen Sorularının Analizi Soru Kategorisi Frekans Toplam Yüzde Bilgi xxxxxxxxxxxxxx 14 52 Kavrama xxxxxxxx 8 30 Uygulama x 1 04 Analiz xx 2 07 0 00 2 07 Sentez Değerlendirme xx 6 Öğrenci Davranış Analizi Öğretmen ve Öğrenci Sözel Akış Şeması Örnekleri ---> Katılımlı Açık Uçlu Anlatım Bağımsız Açık Uçlu Anlatım • • Gözlemci, sınıfa girdiği andan itibaren gözlemin sonuna kadar her bir olay, kişi veya dikkatini çeken şeyi not eder. Gözlemci, sürekli ve dikkatli bir şekilde dersi izlemeli ve kayda değer, önemli gözlemlerini yazmalıdır. • Gözlemci, öğrencilerle konuşur, öğretim sürecine dahil olur, dersin bir elemanı halinde gözlemini yapar. • Bu uygulama gözlemciye, olaylara içerden ve daha yakından bir bakış açısı kazandırır. • Gözlemci, ders süresindeki boş vakitlerinde kısa kısa notlar almaya çalışır. Bu notlarını gözlem sonrasında detaylandırarak yazar. 7 Uyarlanmış Gözlem Yöntemleri 8