KARACAÖREN I BARAJ GÖLÜ (BURDUR) PLANKTONIK SIYANOBAKTERI KOMPOZISYONUNA (1997-2013) KÜLTÜR BALIKÇILIĞI VE KENTSEL ATIKSULARIN OLASI ETKILERI Bulgular ve Sonuç: 1990 yılında su tutmaya başlayan KBG’lü siyanobakteri florası 3 dönem halinde incelenmiştir. I. dönem: 1990-1998, baraj gölü ekosisteminin oluşum aşaması: bu dönemde 1997-1998 yılında alınan örneklerde, çok düşük yoğunluklu olmak üzere Cyanophyta’dan çok düşük yoğunluklu olmak üzere 4’ü planktonik toplam 5 takson belirlenmiş ve gölün oligotrofik düzeyde olduğu belirtilmiştir (Ertan ve ark., 2000). II. dönem: 1999-2004, Merve BAYOĞLU 1, İskender GÜLLE 2 1 2 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü - BURDUR Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü - BURDUR Isparta Çayı’ndan kirlilik taşınımı ve orta düzeyde kafes balığı yetiştiricilği dönemi, Cyanophyta’dan 9’u planktonik olmak üzere toplam 13 takson belirlenmiştir. Pseudanabaena cf. limnetica, Anabaena spiroides ve Microcystis aeruginosa en baskın taksonlar olup, gölün mezotrofik-ötrofik düzeyde olduğu vurgulanmıştır (Gülle, 2004). III.dönem: 2005-2013, Isparta Çayı’ndan kirlilik taşınımı ve ileri düzeyde kafes balığı derece balık yetiştiriciliği yapılan bu dönemde; Secchi diski görünürlüğündeki azalma, bulanıklıkta artış ve toplu balık ölümleri görülmüştür. Halen devam eden çalışmalarımıza göre, bu dönemde baskın -Bildiri Özeti- siyanobakteri taksonu Microcystis aeruginosa olup, sistemin mezotrofik-ötrofik düzeyde ol- Giriş: Birçok sucul ekosistemin birincil üretiminde önemli pay sahibi olan siyanobakterile- duğu belirlenmiştir. Isparta Deresi aracılığıyla Isparta Şehri yüzey akış suları, Kovada Çayı rin nitel ve nicel dağılımları su kalitesinin, trofik durumun ve ekosistem üzerindeki çevresel baskıların da bir göstergesi olmasının yanında, yoğun üreme dönemlerinde toksin üretmeleri, su kalitesini bozmaları, rekreasyonel faaliyetleri sınırlamaları gibi başlıca nedenler ile sosyal ve ekonomik açıdan da önem sergilemektedirler. 1990 yılında su tutmaya başlayan, önceleri doğrudan Isparta kenti ve dolaylı olarak Kovada Gölü aracılığıyla da Eğirdir kenti atıksularının nihai alıcısı konumunda olan Karacaören I Baraj Gölü (KBG)’nde; 1995’de 5 ton/yıl kapasiteyle başlayan kafes balığı yetiştiriciliği 2010 yılında 7.000 ton/yıl düze ulaşmış olup, baraj gölü sularının 2015 yılından sonra Antalya kenti için içeme suyu rezervuarı aracılığıyla Eğirdir Şehri kanalizasyon suları dolaylı yollardan KBG’nü olumsuz etkilemiş, ayrıca 1995 yılında 5 ton/yıl kapasite ile başlayan kafes balıkçılığı 2010 yılında 7 bin ton/ yıl kapasiteye ulaşmıştır (karasal çiftlikler hariç). Baraj gölünün oluşumundan sonra geçen süreçte süksesyon ve nutriyent yüklemesine bağlı olarak, trofik düzeydeki gelişim neticesinde, siyanobakteri kompozisyonunda bir değişim gözlemlenmiştir. Baraj gölleri topoğrafik ve hidrolojik yapıları gereği –su durma zamanı kısa olduğundan- nadiren ileri derecede ötrofik olmaktadır. Baraj göllerinin nehir ağzı bölgesi yüksek trofik düzeyde iken, lakustrin bölgesi daha düşük trofik düzeyde olmaktadır (Reynolds ve diğ., 2000). Siyanobakteri kom- olarak değerlendirilmesi planlanmıştır. pozisyonunda; 1990-1999 oligotrofik-mezotrofik düzeyde düşük yoğunluklu Anabaena spi- Amaç: Bu çalışmada, yaklaşık 20 yıllık bir geçmişi olan KBG’nün, bu süreçte siyanobakteri döneminde mezotrofik-ötrofik düzeydeki gölde Microcytis aeruginosa baskın siyanobakteri kompozisyonundaki değişimlerin kentsel kirlilik etkenleri ve balık yetiştiriciliği faaliyetle- roides, 2000-2005 mezotrofik-ötrofik düzeyde yüksek yoğunluklu A. spiroides ve 2006-2013 olmuştur. riyle olan ilişkisinin ve sistemin trofik düzeyinde görülen değişimlerin irdelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: 1997-1998, 2002-2003 ve 2013-2014 yıllarında yapılan plankton örnek- Anahtar kelimeler: Siyanobakteri, su kalitesi, trofik düzey, Karacaören I Baraj Gölü lemleri ve su kalitesi verilerinin değerlendirildiği bu çalışmada; siyanobakteri florasının nitel dağılımları ve göreceli baskınlık durumu göz önüne alınarak, siyanobakteri kompozisyonunun uzun dönemli değişimi önceki araştırmacıların bulguları yardımıyla incelenmiş, bu süreçte kültür balıkçılığındaki artış miktarı ve diğer çevresel etmenler de değerlendirilmiştir. 368 369