Klozapine bağlı geç başlangıçlı agranülositoz

Şen Kaya ve ark.
181
_____________________________________________________________________________________________________
Editöre mektup / Letter to editor
Klozapine bağlı geç başlangıçlı agranülositoz
Clozapine induced late-onset agranulocytosis
Semiha ŞEN KAYA,1 Musa YILDIZ,1 Özge DOĞANAVŞARGİL BAYSAL2
_____________________________________________________________________________________________________
Sayın Editör,
Klozapin, tedaviye dirençli psikotik bozuklukta altın
standarttır. En önemli yan etkisi agranülositozdur
(%0.8) ve bu nedenle ölüm oranı %3-4’dir. Agranülositoz, granülosit sayısının 500’ün altında olmasıdır.
Tedavinin ilk 6-18 haftası en riskli dönemdir. Birinci
1
yılın sonunda risk %0.08’e düşer ve zamanla azalır.
Klozapinin kemik iliği üzerine dozdan bağımsız direk
toksik veya apopitotik etkileri vardır ve genetik yatkın1
lık önemli bir etkendir. Bu sunumda 12 yıl klozapin
kullandıktan sonra agranülositoz gelişen bir şizofreni
olgusu tartışılacaktır.
Otuz yaşında erkek olgu, 1997’de paranoid şizofreni
tanısı konmuş, klozapin 600 mg/gün başlanmıştı. Bu
tedaviyle 12 yıl tam remisyonda olan hastanın ailesinden alınan öykü ve çıkış özetinden Mayıs 2009 ve
Eylül 2009’da bir başka merkezde iki kez nötropeni
saptandığı, bu nedenle klozapine ara verilerek nötrofil sayısı normale dönünce yeniden başlandığı öğrenildi. Klozapin kesilince işitsel varsanıları başlamış ve
diğer tedavilerden yarar görmediği için, Şubat 2010’da yeniden klozapin 600 mg/gün başlanmıştı. Tedavinin 40. gününde nötrofil oranı %13.2, nötrofil sayısı
260/mm³, lökosit 1570/mm³, eozinofil 40/mm³, bazofil
40/mm³ olduğu için klozapin kesilerek sanrıları nedeniyle amisülpirid 800 mg/gün başlanmış ve kliniğimize yönlendirilmişti. Yatırılınca yapılan psikiyatrik
muayenesinde, genel bakımı orta, genel görünümü
yaşı ve sosyokültürel durumuyla uyumlu, göz ilişkisi
kısıtlıydı. Psikomotor huzursuzluğu vardı. Bilinci açık,
yönelimi tam, koopereydi. Dikkat ve bellek normaldi.
İşitsel ve görsel varsanıları vardı. Duygulanımı künt,
duygudurumu disforikti. Kötülük görme ve alınma
sanrıları vardı. Özgeçmiş ve soygeçmiş öyküsü olağandı. Fizik muayenesi normaldi.
Akatizi nedeniyle amisülpirid dozu 400 mg/güne
düşürüldü. Günlük hemogram izlenmesine başlandı.
Kan biyokimyası, vitamin B12 ve folat düzeyleri normaldi. Dördüncü gün nötropeni (50/mm³) nedeniyle
yapılan hematoloji konsültasyonunda istenilen perife-
rik yayma, hücre yüzey belirteçleri, idrar ve kan kültürü, akciğer grafisi sonuçları normal geldi. Gelişen
nötropeninin klozapine bağlı olduğuna karar verildi.
Psikotik belirtiler nedeniyle tedaviye eklenen haloperidol 2.5 mg/gün, rijidite ve akatizi gelişmesi tedavi
reddi üzerine kesildi. Yatışın altıncı gününde nötrofil
sayısının 48/mm³ olması üzerine hasta hematoloji
bölümüne devredildi. Rekombinant G-CSF 2*48 MİÜ
5 kür uygulamasından sonra nötrofil sayısı 39.400’e
çıkan hasta yeniden psikiyatri kliniğine alındı. Klozapin kullandığı dönemdeki psikiyatrik iyilik durumunu
hiçbir tedaviyle yakalayamayan hasta değişik tarihlerde kliniğimize yatırıldı. Hastanın belirtileri risperidon 50 mg i.m. ve aylık EKT ile kısmen kontrol altına
alınabilmiştir.
Klozapine dönme olasılığı nötropeni olgularında
%69.6 iken, agranülositozu olanlarda %20 olarak
bildirilmiştir. Klozapine dönmede yeniden nötropeni
görülen olguların %44.1’inde tablo agranülositoza
ilerlemektedir.2 Beyaz, ek hastalıkları olan ve lökopenisi olan yaşlı kadınlar risk altındadır.1 Agranülositozun klozapine bağlı olmadığı düşünülüyorsa, yeniden klozapin başlanabilir. Diskrazinin 18 haftadan
önce gelişmesi, şiddetli olması, agranülositoza ilerlemesi ve iki günden uzun sürmesi klozapine bağlı
1
olma olasılığını artırır.
Bu olguda nötropeniyi açıklayacak bir tıbbi hastalığının bulunmaması, kemik iliğini baskılayıcı ilaç kullanılmaması, klozapinin kesilmesiyle nötropeninin
düzelmesi klozapine bağlı nötropeni geliştiği yönündeki kanıtları artırmıştır. Klozapin dirençli olguların
tedavisinde hala altın standart olduğundan agranülositoz açısından riskli grupların belirlenmesi önemlidir.
Literatürde en geç başlangıçlı olgu 11 yıl sonra baş3
layan bir agranülositoz olgusudur. Bu geç başlangıçlı agranülositoz olgusu klozapin kullanan olguların
uzun süre izlenmesinin önemini göstermektedir.
Anahtar sözcükler: Klozapin, agranülositoz, nötropeni, yan etki
KAYNAKLAR
of the published literature. Schizophr Res. 2012;134:180-6.
1. Flanagan RJ, Dunk L. Haematological toxicity of drugs
3. Sedky K, Shaughnessy R, Hughes T. Clozapine induced
used in psychiatry. Hum Psychopharmacol. 2008;23:27-41.
agranulocytosis after 11 years of treatment. Am J
2. Manu P, Sarpal D, Muir O, Kane JM, Correll CU. When
Psychiatry. 2005;162:814.
can patients with potentially life-threatening adverse effects be rechallenged with clozapine? A systematic review
_____________________________________________________________________________________________________
Dr., Yrd.Doç.Dr., Akdeniz üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Antalya
Yazışma adresi / Address for correspondence:
Yrd.Doç.Dr. Özge DOĞANAVŞARGİL BAYSAL, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri ABD, Antalya, Türkiye
E-mail: [email protected]
Geliş tarihi: 30.07.2011, Kabul tarihi: 20.08.2012
1
2
Anadolu Psikiyatri Derg. 2013;14:181

Download Report