Yabanci memleketlerde haritac"lr,k: 1930 - 31 de Bulgaristanln harita . .birbakl~ [*] i~lerine Yazan: Mra. Ahmet 1930 - 31 seneleri zarfmda Bulgar harita dairesi evvelce tesbit edilen program dahilinde memleketin mesaha i§lerine devam etmi§tir. 1 Nisan 1931 de daire §U e§hastan miirekkepti: Yiiksek e§has Teknik e§has ve saire Blliro e§hasl 23 129 8 Yekun 160 Bu zeman zarfmda yapIlan miihim ve kayde deger bir i§, I. ve II. derece esas nirengi mesahasmm ikmali, yiiksek derecei slhhatta nivelman te§kili ve nirengi §ebekesinin cihetlenmesidir. Bu zeman zarfmda potesdam He sofya arasmda tafazulii tul tayin olunmu§tur. Bunun ic;in Prusya jeodezi enstitiisii te§kWH ve i§lerin ikmali hususunda bulgarlara klymettar muavenetlerde bulunmu§lardlr. Tul tayini miitekabilen iki devreden yapllmu~, Almanya cihetinde doktor (Miihlig) ve bulgaristanda (Hristof) raslthk i§ini yapIlml§lardlr. [*] Bulgaristamn 1919 dan sonraki mesahai sathiyesi: 103, a6 Km.·, nufusu 4,900,000. Bizim memleketin mesahai sathiyesi: 762,739 Km.' olduguna gtlre biz mesahai sathiye itibarile 7,4 ve nufus itibarile 3 misli fazlaYlz. 120 1 inci HaritaCllar mecmuasi Bu miiddet zarfmda 1. derece §ebekesinin akalli murabbaat usuliine gore muvazenesi yapllml§hr. Bu ~ebekenin cografl kemiyah vaziyelerile §ebeke iizerinde kat'l lulleri tayin edilmi§tir. Aym zemanda bulgaristanm kadastrosuna ve miistakbel haritasma hizmet edecek irtisam"" ~ureti. kat'iyede teayyiin etmi§tir. En muvaflk sistem olarak (Gavs - Kriiger) 24° ve 27° olmak Uzere iki msfmnehar dilimi almml§hr. Bir dilim orta msfmnehardan itibaren saga ve sola 1/57 dereceye kadar temdit edilmi§ ve iki dilim hududunda + 1/4 derecelik bir sahada bulunan noktalarm kemiyah vaziyeleri muzaaf olarak he saplaiunl§hr. . f Noktalarm fasllalarl i<;in hath iistiiva' yerine . 41 derecelik arz dairesi mebde kabul edilmi§ ve tertiplerde mebde ntsfmrieharmm garbmdakiler i<;in menfi ve§arkmdakiler igin miisbet olarak almml§hr. irtisam sathmm 1/10,000 nisbetinde kii<;Ultiilmesi, yani m o = 1 - 0,0001 olmasl kabul olunmu§tur. Aym zemanda yiiksek derecei slhhatli tflsviyenin miivazenesi ikmal e,dilmi~ ve bu ~ebekede bmUn noktalarm kat'l ra:klmlanistih.sal olunmu§tur. Bu suretle' 1/25,000 'mlkyasmda , ,. . . . . . . . haritamn topografyasma hazlrlamlml§ demektir. Bu meyanda topografya ha,fitalarmm paftalarmm' eb'adl da, msfmnehar iizerinde"3' 45 ve arz dairesi iiezerinde 7; 30 ve takriben 71 Kill." sathnida olarak tesbit edilmi§tir. Kralhgm rhufassal hari:tasml yapmak maksadiletopografya ve f~iogrametrl klsimlarmda hiiyilk gayretler sarfedilmi§ ve edilmektedir. Yakm bir atide bu iki klslm, alet ve' e§hasl 13zime He miicehhez olacak surette aletlerin bir klsml ikmal ooilmi§ ve e~has yeti~tirilmi~tjr. < , • , }: >" " ' '" < < , 1930 - 31 de :Bulgarisiantn harita i~~leri 121 Bu devrede topografya klsml tarafmdan 3175 Km.211k ve fotogrametri klsml tarafmdan 2580 hava fotogrametrisi tarafmdan 650 Km: lik sahanm haritasl almml§hl'. 2 Mesahanm miitemmim bir klsmllll te~kil eden· kartografya klsmmm te§ekkiil ve tensiki i9in bu devrede 01duk9a biiyiik gayret sarfolunmu§, bu klSlmlarm yapacagl i§ler i9in teknik memurlar yerti§tirilmi§tir. II. derece nirengi §ebekesinin muvazenesine ve buna miisteniden III. derece §ebekesinin ve yiiksek derecei slhhatli nivelman ~ebekesinin tevsiine gelince, bu i§ler dairenin ihtiya9 yergevesi'dahilinde yapllml§, yani mesaha i9in kabul edilen umumi programa gore topografya ve fotogrametri i§lerinin icap ettirdigi mmtakalarda yapIlml§hr. Temamile fermi olan ve kati mesaha ile alakasl bulunan arzi ve hikemi mesail ( inhirafl mlknatisi V. S.) i9in heniiz bir §ey dii§iinlmemi§tir. Mamafih bu mesail heniiz tetkike muhta9 olup yakm bir atide kat'i surette hal olunacakhr. Bulgaristan harita dairesinin eyi ve devamh surette miinasebe~te bulundugu miiesseseler §unlardlr : Potesdamda Prusya Jeodezi enstitiisii, Berlinde harita dairesi, Beynelmilel Jeodozi ittihadl cemiyetinin Jeodozi klsml, italya asked cografiya enstiUisii, Viyana mesaha ve evzan dairesi, Stlthamptonda cografiya dairesi... l1a. Bulgaristan iptidayl emirde civar kom§u hiiktimetlerinden Yugoslavya He biiUin garp hudutlarmda nirengi §ebekesini bagladlgl gibi muhtelif §osalar iizerinde nivelman §ebekelerile de irtibat tesis eylemi§tir. Roman:ya ile ne nirengi ve ne de nivelman noktai nazarmdan heniiz milnasebette bulunmaml§lardlr. Fakat Nivelman 122 1. inci haritaCllarmecrn.UIlSl poligonlarl Dobruca hududu civarmda bulunduklarmdan rapt siihuletle yapIlabilecektir. Hulasa: BuJgar harita dairesinin mesaisi eyi devam etmektedir. Mamafih memleketin vaziyeti maliyesinin mii§kiilah mesaha i§leri iizerinde de tesir yapml§hr. Bulgarlarm itiraflarma gore harita programmm taf~iHHile tatbik ve tevessiiiine tahsisatm darhgl mani te§kil eylemektedir.