İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: 1.AMAÇ VE KAPSAM: Güney Genel Sekreterliği Menopoz Okulu Projesin de ilimizde yaşamakta olan 40-55 yaş arası kadınların menopoz konusunda bilgi ve bilinç düzeylerinin arttırılması, kişilere psikolojik destek ve yönlendirme hizmetlerinin sağlanması ile üreme sağlığına ilişkin fiziksel ve psikolojik durumlarının iyileştirilmesi planlanmaktadır. Ebelerin sağlık eğitimcisi rollerine nitelik kazandırılması, bir eğitmen olarak, ebe ve hemşirelerin menopoz hazırlık sınıfı kurma ve yürütebilme becerilerini arttırılması amaçlanmıştır. Genel sekreterliğimize bağlı yedi hastanede çalışan ebe hemşirelere eğitici eğitimi verilerek, ilçelerde yaşayan pre-menopoz, menopoz ve postmenopoz döneminde ki kadınların, menopoz ile ilgili bilgi sahibi olmalarını sağlamak ve menopoz döneminin getirdiği sorunlarla baş etme becerilerini öğretmek, tespit edilen sağlık sorunları ve gerekli tarama programları ile ilgili uygun kliniklere yönlendirilmesi hedefler arasındadır. Üniversite-Hastane işbirliği ile Genel Sekreterliğimize bağlı, proje yürütmeye gönüllü yedi hastanenin (İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Tire Devlet Hastanesi, Kiraz Devlet Hastanesi, Ödemiş Devlet Hastanesi, Torbalı Devlet Hastanesi, Urla Devlet Hastanesi, Gaziemir Devlet Hastanesi) ve bu kurumlarda çalışan ebelerin menopoz okulu kurs programını (eğitici eğitimi almış olarak), belirlenen hastanelerde menopoz okulu çalışmalarının yürütülmesi. 2. SORUMLULUK: İzmir İli Güney Bölgesi Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı, Prof. Dr. Sefa Kelekçi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden Ebe Ayşe HORZUM Ebe, Tire Devlet Hastanesi’nden Ebe Emine KAYNAR, Kiraz Devlet Hastanesi’nden Ebe Ayten UYSAL, Ödemiş Devlet Hastanesi’nden Ebe Sevgül BAKICI, Urla devlet Hastanesi’nden Ebe Mine Emre ACAR ve Selcen DEMİRŞAHİN, Gaziemir Devlet Hastanesi’nden Ebe Nilgün KAYA, Torbalı Devlet Hastanesi Fatma ÇETİN İzmir İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: İli Güney Bölgesi Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Tıbbi Hizmetler Başkanlığı tarafından belirlenmiş olan görevlerden sorumludurlar. 3. TANIMLAMALAR/KISALTMALAR: MO: Menopoz Okulu HKS: Hizmet Kalite Standartları İİGBGS: İzmir İli Güney Bölgesi Genel Sekreterliği KKMM: Kendi Kendine Meme Muayenesi Menopoz Okulu: Menopozun kadınların yaşamına getirmiş olduğu sıkıntıları hafifletmek, sorunlarla baş etmelerini kolaylaştırmak ve kadın sağlık kalitesini arttırmak için menopoz konusunda genel bilgilerin, bu dönemde görülen fiziksel ve ruhsal değişikliklerin, yapılması gereken tetkiklerin, tedavi yöntemlerinin ve beslenmenin anlatıldığı teorik ve menopoz dönemi kadınların yapabileceği uygulamalı egzersizlerin olduğu eğitim sürecidir. Eğitimler sonrası katılan kadınlara “Katılım Belgesi” verilir. Teorik Eğitimler: Barkovizyon kullanılarak yapılan slayt ile hazırlanmış interaktif anlatıma dayalı eğitimlerdir. Uygulamalı Eğitimler: Rahat spor kıyafetler giyilerek uygun malzemelerle kadınlara yaptırılan egzersiz eğitimleridir. 4. PROSEDÜR DETAYI 4.1. MENOPOZ OKULU EĞİTİCİ VE EĞİTİM ALACAK KADINLARIN BELİRLENMESİ 4.1.1. Menopoz Okulu Eğitici Eğitimlerinin Sağlanması: İlk olarak Genel sekreterliğimize bağlı ve çalışmayı yürütecek olan hastaneler belirlendikten sonra bu hastanelerden Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü’nün önerisiyle saha sorumlusu ebeler belirlenir. Eğitici eğitimi için eğitim programı ve eğitici eğitmenleri belirlenir ve saha sorumlusu ebeler eğitime alınır. 4.1.2. Menopoz İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: Okulu Yürütülmesinin Duyurulması: Menopoz okulu yürütme dönemlerinde afiş, broşür ve poster basılarak uygun yerlere dağıtılır. Genel sekreterliğimizin web sayfasından duyuru yapılır. Saha koordinatörü ebeler tarafından kendi kurumlarında ki yönetici ve çalışanlara menopoz okulu tanıtım sunumları yapılır. İl ve ilçedeki aile hekimliklerine tanıtım ziyaretleri yapılıp, broşür ve afişler dağıtılır. 4.1.3. Menopoz Okulu Hedef Kitlesi: Hastanelerimizde takip olan ve olmayan tüm pre-menopoz, post-menopoz ve menopoz dönemi sıkıntıları yaşayan kadınlar hedef kitlemizi oluşturmaktadır. 4.1.4. Menopoz Okuluna Katılacak Kadınların Belirlenmesi: Jinekoloji polikliniğine gelen, web sayfasından duyan, ilan ya da broşür sayesinde bilgisi olan kadınlar başvurularını ilgili birime yaparlar. İlgili birimde saha sorumlusu eğitimi yürüten ebeler tarafından ön değerlendirme anketi uygulanır ve kadınlara eğitim planlanır. 4.1.4.1. Menopoz Okuluna Alınan Kadınların Özellikleri: Pre-menopoz, menopoz ve postmenopoz döneminde olan, egzersiz yapmaya engeli olmayan, sistemik bir hastalığı olmayan, kadın doğum doktorunun onayından geçen, ağır psikiyatrik bir hastalığı olmayan, eğitime katılımda sürekliliği sağlayabilen, menopoz okuluna katılmak için onay veren kadınlar alınır. 4.1.4.2. Menopoz Okulu Eğitime Katılan Kadınların Gruplandırılması: Menopoz okulu çalışma günlerinde kadınların kendisine uygun olan günü belirlemesi istenir. Eğer mümkünse eğitim düzeyi ve kültürel düzeyi yakın olan kadınlar aynı gruba alınır. 4.1.4.3. Menopoz Okuluna Katılacak Kadınların Yapması Gerekenler: A. Menopoz okuluna katılmak isteyen kadınlar hastanenin menopoz okulu yürütme merkezine başvururlar. B. Katılımcının düzenlenen eğitim programından kendisine uygun olan gruba kaydı yapılır. C. Katılımcı kurs zamanı kadın doğum polikliniğinden bilgisayar fişi alır ve eğitime katılır. İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: 4.2. MENOPOZ OKULU EĞİTİMLERİ 4.2.1. Teorik Eğitimler Toplamda beş haftayı içeren menopoz okulunda teorik eğitimler bu beş haftaya yayılarak verilir. Her hafta iki saatlik teorik eğitim bulunmaktadır. Eğitimler öncesi tanışma aşaması bulunmaktadır. Kadınlar, yakınları ve eğitimci kendilerini tanıtarak eğitime başlanır. Eğitimler interaktif yetişkin eğitimi şeklinde olmaktadır. 4.2.1.1. Menopozun tanımı ve kanama düzensizlikleri: İlk hafta planlanan bir eğitimdir. Menopozun ne demek olduğu, tanımı, belirtileri, çeşitleri ve tedavisi anlatılır. Menopoz dönemi kanama düzensizliklerinin neler olduğu ve bu durumlarda neler yapılması gerektiği anlatılır. Premenopoz ve menopoza geçiş sürecinde gebelik oluşma ihtimali korunma yolları ve dikkat edilmesi gerekenler anlatılır. 4.2.1.2. Menopoz Döneminde Görülen Değişiklikler: Bir haftalık ve 2 saatlik bir eğitim sürecidir. Menopozda görülen psikolojik, fizyolojik değişiklikler ve uyumu içerir. Kas iskelet sisteminde, ürogenital sistemde, kalp damar sisteminde, ciltte meydana gelen değişiklikler anlatılır. Aynı zamanda kilo artışı, uyku bozuklukları, sıcak basması, depresyon, duygu durum bozuklukları ve yapılması gerekenler anlatılır. Menopoz dönemi cinsel yaşamdan bahsedilir. 4.2.1.3. Menopoz Döneminde Yapılması Gereken Testler: İki saatlik ve bir haftalık bir programı içerir. Jinekolojik muayene, rutin kan tetkikleri, USG, mamografi, DEXA, Pap smear, Endometrial biyopsi, Meme muayenesi ve meme CA konusunda farkındalık oluşturmak için KKMM hangi amaçla ve hangi aralıklarla yapılması gerektiği anlatılır. 4.2.1.4.Menopozda Tedavi Yöntemleri: İki saatlik ve bir haftalık bir programı içerir. Hormon tedavisi, Östrojen, Progesteron ve Östrojen tedavisi anlatılır. Aynı zamanda altenatif tedavi yöntemleri de konu olarak ele alınır. İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: 4.2.1.5.Osteoporoz ve Menopozda Beslenme: Osteoporozun ne olduğu ve hangi uygulamalarla zararlarından korunabileceğini içerir. Beslenme; vitamin, mineral alımı, Ca alımı, dikkat edilmesi gerekenler ve sıvı tüketimini içerir. 4.2.2. Uygulamalı Egzersiz Eğitimleri Menopoz döneminde yapılabilecek ve kadın sağlığını korumaya yardımcı egzersizler uygulamalı olarak anlatılır. Kendi kendine meme muayenesi teorik olarak anlatıldıktan sonra uygulamalı olarak gösterilir ve kadınların kendi kendilerine meme muayenesi yapabilecek beceriye gelmesi sağlanır. Her hafta yapılan eğitim programı sonrası, katılımcıyı yormayacak, kas, kemik ve eklem gücünü arttıracak egzersizler yaptırılır. Kadın ağrı duyduğu zaman hemen yapmakta olduğu egzersiz bırakılır ve başka bir egzersiz yaptırılır. Egzersizler her hafta hafif hafif arttırılarak uygulanır. 4.2.2.1. Menopozda Yapılması Gereken Egzersizler: Menopozda yapılması gereken egzersizlerin faydaları ve dikkat edilmesi gerekenler anlatılarak başlanır. Isınma eğersizleri, kegel egzersizleri, pelvisi hareket ettiren egzersizler, germe egzersizleri, sırt egzersizleri, göğüs ve boyun egzersizleri, karın kas gücünü arttıran egzersizler, bacak ve ayak egzersizlerini içermektedir. Uygulama esnasında katılımcılar sürekli gözlemlenir ve rahatsızlık hissedenlerin mutlaka egzersizi bırakması sağlanır. 4.2.2.2. Stres İle Baş Etmek İçin Yapılması Gereken Egzersizler: Stres ile baş etmede egzersiz yöntemlerinden bahsedilir. Hayal kurması, müzik dinlemesi ve bir noktaya odaklanması anlatılır. Gevşeme metinleri ile katılımcılara müzik dinletilerek gevşemeleri sağlanır. Yaşamlarında bunu nasıl kullanacağı anlatılır, uygulanan tekniklerin ve egzersizlerin yararları anlatılır ve dikkat etmesi gerekenler vurgulanır. 4.2.2.3. Solunum Egzersizleri: Solunum egzersizleri uygulamalı anlatılır. Tam solunum, karın solunumu, göğüs solunumu, yavaş göğüs solunumu, hızlı göğüs solunumu, üflemeli solunum İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: anlatılır ve yaptırılır. Uygulama esnasında katılımcılar sürekli gözlemlenir ve rahatsızlık hissedenlerin mutlaka egzersizi bırakması sağlanır. 4.2. KADINLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Menopoz okuluna gelen kadınların fiziksel olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Vital fonksiyonları alınmakta, genel görünümleri değerlendirilmektedir.. Menopoz okulu katılımcı gözlem formu düzenlenmiş olup, katılımcı her eğitime geldiğinde eğitim öncesi ve sonrası değerlendirilmektedir. Bilgiler kayıt altına alınmakta ve menopoz okulu katılımcı eğitim dosyalarına eklenmektedir. İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: REV. TRH: / / …/…/…. REV.NO: 0 SAYFA: 4.2.1. Menopoz Okulu Katılımcı Gözlem Formu Tarih:...../…../………. Adı/Soyadı:…………………………. Protokol:…………….. Telefon:………………………………/……………………………. Boy/Kilo:……………/……………… Geçirilmiş Ameliyat………………………………… Eklem/Kemik Protezi………………………………. Egzersiz Kısıtlaması………………………………… Takip Olduğu Hastane:……………………………………………………………………….. Eğitim Haftası:…………………. Eğitim Öncesi İzlem Tarih/ Saat Vital İzlem TA Genel Durum Nb Ateş Solunum KŞ Ödem Değerlendirme Eğitim Sonrası İzlem Tarih/ Saat Vital İzlem TA Genel Durum Nb Ateş Değerlendirme Eğitim ve Egzersiz Sonrası Değerlendirme Solunum KŞ Ödem İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: 4.2.2. Menopoz Okulu Eğitim Planı Dersler Ders İçeriği Egzersiz Tarih 1. Hafta Menopoz Menopozda düzensizlikleri 2. Hafta nedir?/ Menopozda kanama fiziksel ve değişiklikler Menopozun tanımı Belirtileri Çeşitleri Tanısı Fertilite Haftalar 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta görülen Menopoz döneminde Menopozda tedavi Osteoporoz/ Beslenme ve ruhsal yapılması gereken testler/ yöntemleri/ Alternatif egzersiz KKMM bitkisel tedavi Kas iskelet sisteminde değişiklikler Ürogenital sistem değişiklikleri Kalp damar sisteminde değişiklikler Cilt değişiklikleri Kilo artışı Uyku bozuklukları ve sıcak basması Depresyon ve duygu durum değişiklikleri Menopoz ve cinsel yaşam Kegel Egzersizleri Kegel Egzersizleri (10dakika) (10dakika) Menopoz Dönemi Menopoz Dönemi Egzersizleri (50dakika) Egzersizleri (50dakika) Jinekolojik muayene Kan testleri USG Mamografi DEXA Pap smear Endometrial biyopsi KKMM Hormon tedavisi Östrojen Östrojen+Progesteron Alternatif tedavi önerileri Osteoporoz nedir? Menopoz ve osteoporozda beslenme Vitamin ve mineral alımı Ca alımı Dikkat edilmesi gerekenler Sıvı tüketimi Evde egzersizler Kegel Egzersizleri (10dakika) KKMM uygulaması (20dakika) Menopoz Dönemi Egzersizleri(30dakika) Kegel Egzersizleri (10dakika) Menopoz Dönemi Egzersizleri (50dakika) Kegel Egzersizleri (10dakika) Menopoz Dönemi Egzersizleri (50dakika) İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ………………………………………………………. HASTANESİ MENOPOZ OKULU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ KOD : FR…. YAY. TRH: …/…/…. REV. TRH: / / REV.NO: 0 SAYFA: