10/7/13 BÖLÜM II İŞLETMENİN AMAÇLARI EKONOMİ İÇİNDEKİ YERİ VE SINIFLANDIRILMASI Ogr. Gor. Yunus Ozsu İŞLETMENİN AMAÇLARI Genel Amaçları • Uzun dönemde kar elde etmek, • Topluma hizmet etmek yoluyla sosyal sorumluluk işlevini yerine getirmek, • Varlığını sürdürmek ve büyümek Özel Amaçları • Müşteri ve tüketicilere daha kaliteli mal ve hizmetler sunmak, • Çalışanlara iyi ücret politikası uygulamak, çalıştırma koşullarını geliştirip iyileştirmek, • Çalışanlarını eğiterek kendilerini geliştirme ve meslekte ilerleme olanak ve fırsatlarına kavuşmalarını sağlamak, • Çalışanlarına istikrar içinde sürekli istihdam olanaklarını temin etmek 1 10/7/13 İŞLETMENİN EKONOMİ İÇİNDEKİ YERİ VE ÇEVRESİ İşletmenin Yakın Çevresindeki Çıkar Gruplar Paydaslar (stakeholders)ı Toplum Müşteriler Çalışanlar Devlet İŞLETME İşletme Sahipleri Rakipler Kurumlar Tedarikçiler İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI Tüketici ve Alıcı Türüne Göre İşletmeler • Başka işletmeler için mal üreten işletmeler, • En son (nihai) tüketiciler için mal üreten işletmeler, • Hem nihai tüketicilere, hem de diğer imalat işletmelerine mal üreten işletmeler Ürettikleri Mal ve Hizmet Türüne Göre İşletmeler • Dayanıklı mallar üreten işletmeler (makine, otomobil, televizyon vb.) • Dayanıksız mallar üreten işletmeler (kağıt, kalem, sigara vb.) Üretim Araçlarının Mülkiyetine Göre İşletmeler • Özel İşletmeler, • Kamu İşletmeleri, • Karma İşletmeler, • Yabancı Sermayeli İşletmeler Kullandıkları Üretim Teknolojilerine Göre İşletmeler • Emek yoğun, • Sermaye yoğun 2 10/7/13 Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler • Tek kişi işletmeleri, • Şirketler (ortaklıklar), I. Adi şirketler II. Ticaret şirketleri II.I. Kişi (şahıs) şirketleri II.I.I. Kollektif Şirket II.I.II. Komandit Şirket II.II. Sermaye şirketleri II.II.I. Anonim Şirket II.II.II. Limited Şirket II.II.III. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket • Kooperatifler Tek Kişi İşletmeleri İşletme sahipliği tek bir kişide toplanır. Faaliyetlerle ilgili kararlar bir kişi tarafından alınır, uygulanır ve denetlenir. Tüzel kişilik yoktur. Şirketler (Ortaklıklar) Ortak ekonomik amaç ve hizmetleri gerçekleştirebilmek amacıyla birden çok kişi emek ve sermayelerini bir araya getirirler. Adi Şirketler İki veya daha fazla kişi tarafından sözleşmeyle meydana gelen bir ortaklıktır. Tüzel kişiliği yoktur. Ticaret Şirketleri “Şahıs Şirketleri” ve “Sermaye Şirketleri” olarak ikiye ayrılırlar. Kişi (Şahıs) Şirketleri Ortak ekonomik çıkarlar doğrultusunda, belirli sayıdaki kişilerin kurdukları ve bütün mal varlıkları ile sorumlu oldukları şirketlerdir. Kollektif Şirket Ortaklarından hiç birisinin sorumluluğu şirket alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan şirkettir. En önemli özelliklerinden birisi ortaklarının, şirket borç ve taahhütlerinden dolayı üçüncü şahıslara karşı müteselsilen ve bütün mal varlıklarıyla sorumlu olmalarıdır. Komandit Şirket Sirket alacaklarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirkettir. Sorumlulukları sınırlandırılmamış olan ortaklara “komandite” ortak, sınırlı olan ortaklara ise “komanditer” ortak adı verilir. 3 10/7/13 Sermaye Şirketleri Temel dayanağı ortakların sorumluluklarının şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye payı ile sınırlandırılmış olan şirketlerdir. Üçe ayrılırlar. Anonim Şirket Bir ünvana sahip esas sermayesi belirli (en az 50.000 TL) ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnızca sahip olduğu mal varlığı ile sorumlu bulunan sermaye şirketidir. Ortakların sorumluluğu taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sınırlıdır. Limited Şirket İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından, bir ticaret ünvanı altında kurulup, ortakların sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirli (en az 5.000 TL olması şarttır.) olan şirketlerdir. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket Sermayesi paylara bölünen ve ortaklardan bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı bir kollektif şirket, diğerleri bir anonim şirket ortağı gibi sorumlu olan şirkettir. Kooperatifler Belirli bir ekonomik faaliyette bulunmak üzere (üyelerine ucuz ve kaliteli konut yapmak, üyelerinin çeşitli amaçlarla kullanacağı kredilere kefil olmak, üyelerinin ürünlerini uygun fiyat ve koşullarda satılmasını sağlamak) kurulan, ortak alınan işletilen ve toplam karı ortak üyelerce paylaşılan gönüllü kuruluşlardır. Kuruluş amaçları arasında maliyetleri düşürmek, üyelerin karlarını yükseltmek ve aracı karları ortadan kaldırmak gibi hususlar sayılabilir. 4 10/7/13 İŞLETMELERDE BÜYÜME OLGUSU Büyüme Şekilleri • İç büyüme I. Yatay büyüme I.I. Pazara Nüfuz Etme I.II. Ürün Farklılaştırması I.III. Pazar Farklılaştırması II. Dikey Büyüme II.I. Geriye Doğru Dikey Büyüme II.II. İleriye Doğru Dikey Büyüme Product-Market Growth Matrix (Igor Ansoff 1957) • New To firm not to market • 3M • Mc Turco • Gain costumers • Gain non users • Attract more consumption Virgin Cola Airlines Radio telecom • Finding new markets • New to firm • Dış Büyüme I. Tam Birleşme (Merger) veya Şirket Evlilikleri II. Satın Alma Yöntemi III. Ortak Yatırım (Joint Venture) IV. Stratejik İttifaklar IV.I. Lisans Anlaşmaları IV.II. Satış Yetkisi Verme veya Acentecilik 5 10/7/13 V. Üretim İmtiyaz Hakkı VI. Dış Kaynakları Kullanma (Outsourcing) VI.I. Tedarikçileri veya bayileri ortak etme VI.II. Taşeronlaştırma VI.III. Fason İmalat VII. Yönetim Anlaşmaları ve Benchmarking VIII. Anahtar Teslimi ve Yap-İşlet-Devret İŞLETMELERARASI ANLAŞMALAR VE BİRLİKLER • Kartel Benzer malları üreten az sayıdaki büyük firma veya şirketlerin fiyatları belirlemek, üretim veya ihracat hacmini sınırlandırmak, piyasaları bölüştürmek, kısacası piyasada monopolcü duruma gelmek için aralarında yapmış oldukları gizli veya açık anlaşmalar veya şirket birleşmeleridir. Kartele katılan firmalar hukuki ve ekonomik bağımsızlıklarını kaybetmezler. Ayrıca karteller geçici anlaşmalardır. • Tröst Firmaların tek bir yönetim altında birleşmeleri suretiyle oluşturulan tekelleşmenin bir türüdür. Burada birleşen işletmelerin ekonomik ve yasal varlıklarının sona ermesi ve tüzel kişiliklerinin ortadan kalkması söz konusudur. • Konsorsiyum İki veya daha fazla işletmenin, büyük sermayeye gereksinme duyulan “liman, demiryolu, köprü ve baraj vb. gibi” yaptırılması amacıyla yaptıkları işbirliğidir. Yeterli sermayeyi sağlamak, riskleri bölüşmek gibi nedenlerle kurulurlar. Bu işbirliği, işin tamamlanması ile sona ermektedir. • Holding Bir ana şirketin denetiminde olan şirketler topluluğudur. Yeteri kadar hisse senedini elinde bulundurarak gruptaki diğer şirketleri denetleyen şirketlerdir. Holdingi oluşturan şirketler farklı alanlarda faaliyet gösterebilirler. • İşveren Birlikleri Girişimciler, kar olanaklarını garantiye almak ve mesleki çıkarlarını korumak için örgütlenme gereğini duymaktadırlar. Bu amaçla, aralarında bazı birlikler kurarlar. Ticaret ve Sanayi Odaları gibi. 6 10/7/13 Mergers and acquisitions Satin Alma Birlesme • Bir sirketin diger sirketin tumunu yada cogunluk hissesini alarak yonetimi ele gecirmesidir • Yeni bir sirket olusturma • Friendly • Birlesmenin algilanmasi daha iyimserdir • Hostile • Bir sirketin adi altinda birlesme • Birlesme ve Satin Almanin arkasindaki dinamikler – Economies of Scale : Uretimi artirarak sabit maliyetleri azaltma – Economies of Scope : urun gamini artirarak yada azaltarak maliyetlerini azaltmak – Cross selling : Banka ve Bireysel emeklilik – Sinerji yaratmak – Vertical integration • Upstream • Downstream 7
© Copyright 2024 Paperzz
