Tarife Dışı Politika Araçları

12.12.2014
Tarife Dışı Politika Araçları
İthal Kotaları
• İthal edilecek mal hacmi üzerine fiziki
miktar veya değer olarak konulan
sınırlamalardır.
• Amaç
• Yurtiçi tarım veya sanayi kesimini korumak
• Ödemeler bilançosu açıklarını kapatmak
İthal Kotaları
• Global Kota
• Hükümetler, sadece ithal mal hacmini belirler, ithalatın
hangi ülkeden ve kimler tarafından yapılacağına
karışmaz.
• Tahsisli İthal Kotası
• Lisans sistemi uygulanır. Lisans kotaya tabi mallardan
belirli miktar ithal edebilmek için ithalatçıya verilen
özel izin belgesidir.
• Gümrük Tarife Kotaları
• İkili tarife sistemi uygulanarak kotalar yumuşatılır.
Belirli miktarda mal yürürlükteki gümrük tarifesinden
ithal edilirken bu miktar dolduğunda tarifeler
yükseltilir.
1
12.12.2014
İthal Kotalarının Ekonomik Etkileri
 Yurtiçi Fiyat = P3 olur.
Fiyat
 Dünya Fiyatı = P1 olsun.
D
S

Yurtiçi Üretim = OE

Yurtiçi Tüketim = OL

İthalat = EL
 M-N kadar kota konulsun.
P3
M
P2
KOTA

N
P1
D
S
O
E
F
P1-P2 oranında gümrük tarifesine eşittir.
 Yurtiçi Fiyat = P2 olur.
K
L
Miktar

Yurtiçi Üretimdeki Artış = EF

Yurtiçi Üretim = OF

Yurtiçi Tüketimde Azalış = KL

Yurtiçi Tüketim = OK

İthalat = MN
İthal Kotalarının Ekonomik Etkileri
Fiyat
 a üçgeni
D
S
 Üretim etkisi
 b üçgeni
 Tüketim etkisi
P3
M
P2
KOTA
a
P1
 a + b alanı
N
 Dış ticaret etkisi
b
D
S
O
E
F
K
L
Miktar
İthal Kotalarının Ekonomik Etkileri
• c alanı
 Kıtlık rantı
Fiyat
D

S
Gümrük tarifesinin olduğu durumlarda c
alanı hazinenin vergi gelirini ifade eder!
 Kıtlık rantını kim alır?
P3
M
P2
a
P1
KOTA
 Genellikle ithalatçılar
tarafından alınır.
N
C
 Malın dış piyasası üzerinde
b
Kıtlık rantı
D
S
O
E
F
K
L
Miktar
tam bir denetime sahipse
ihracatçılar alır.
 Lisansların açık artırma ile
satılması durumunda devlet
alır.
2
12.12.2014
İthal Kotalarının Ekonomik Etkileri
Fiyat
 d alanı
D
S
 Bölüşüm etkisi
P3
M
P2
d
P1
a
KOTA
N
C
b
Kıtlık rantı
D
S
O
E
F
K
L
Miktar
Karşılaştırma
 Gümrük Vergileri
 İthal Kotaları
 Vergiyi ödeyenler ürünü
 Kota aşıldıktan sonra
alabilir.
 Uygulaması daha
saydamdır.
 Yüksek tarifeler,
kaçakçılığı özendirir.
ürün yurtiçine giremez.
 Rüşvet ve yolsuzluklara
daha açıktır.
 Sınırlı kotalar, kaçakçılığı
özendirir.
İthal Yasakları
• İthal yasakları hangi amaçla konulur?
• Lüks malların ithalini engelleyerek döviz
tasarrufu sağlamak
• Yerli sanayi dış rekabetten tam olarak
korumak
• Halk sağlığına ve kamu düzenine zararlı
malların ülkeye girişini önlenmek
3
12.12.2014
 Yurtiçi fiyatı = PM olur.
İthal Yasakları
Fiyat
S1
 Dünya fiyatı = Pd olsun.

Yurtiçi Üretim = OK

Yurtiçi Tüketim = OL

İthalat = KL
S2
D
 İthal yasağı konulsun.
S
 Yurtiçi fiyatı = PY olur.
PY
PN

PM
Fiyat, talep esnekliğine bağlı olarak
yükselir.
 Uzun dönem arz
Pd
M
esnekliği yükseldikçe
fiyatlar düşer.
N
D
S
O
K
L
Miktar
 Yurtiçi fiyatı, önce PN;
sonrasında PM olur.
Döviz Kontrolü / Kambiyo Denetimi
• Döviz ile ilgili işlemler üzerine hükümetin
koymuş olduğu sınırlamaları ifade eder.
• En katı uygulamasında serbest bir döviz
piyasası yoktur. Her türlü döviz işlemi hükümet
tekeli altındadır.
• Dış alemden döviz geliri elde edenler belirli bir
sürede merkez bankasına satmak zorundadır.
• Merkez Bankasından döviz satın alabilmek için
önce yetkili makamlardan, ödeme türü ve miktarı
konusunda bir izin “lisans” almak gerekir.
Çoklu Kur Sistemi
• Farklı sektörler için farklı kurların uygulanmasıdır.
• En basit şekli ikili kur sistemidir.
 Düşük Kur
 Yüksek Kur
 Hammaddeler, aramalı ve
 Lüks malların ithalatı
yatırım mallarının ithali
 Zorunlu tüketim maddelerinin
 İhracı özendirilmek istenen
 İhracatında sorun olmayan
 Dünyada tekel olunan ya
ithalatı
tarım ürünleri
sanayi ürünleri
da yüksek karşılaştırmalı
üstünlüğe sahip ürünlerin
ihracatı
4
12.12.2014
Yeni Korumacılık
• Gönüllü İhracat kısıtlamaları
• Bir gelişmiş ülke (ithalatçı) ile emek-yoğun bir
az gelişmiş ülke (ihracatçı) arasında yapılan
anlaşma ile konulan kotalardır.
• Tekstil ve hazır giyim sektöründe uygulaması
görülür.
• Görünmez Engeller
• Sağlık, Güvenlik ve Çevre Standartları:
• İdari ve Teknik Engeller yoluyla kısıtlamalar:
• Yurt İçi Katkı Zorunluluğu
İhracat Sübvansiyonları
• İhracatın özendirilmesi amacıyla piyasaya
müdahale edimesidir.
•
•
•
•
Vergi iadesi
Dolaysız prim ödemesi
Düşük faizli kredi imkanı
İhracat kesimine ucuz girdi sağlanması
İhracat Sübvansiyonlarının Etkisi
• Fiyat Etkisi
• Sübvansiyonlar ihracat ürünlerini yabancı
para cinsinden ucuzlatır ve ticaret hadleri ülke
aleyhine döner.
• Miktar Etkisi
• İhraç mallarının ucuzlaması nedeniyle ülkenin
ürününe olan talep artar.
• Talep esnekliğinin yüksekliği dış ticaretten
elde edilen kazancı belirler.
5
12.12.2014
İhracat Sübvansiyonlarının Etkisi
• Üreticiler, sübvansiyon verilen ürünü
yurtiçine satmaktansa ihraç etmeyi tercih
eder.
• Sübvansiyon verilen ihraç malının fiyatı
yurtiçinde yükselir.
• Yurtiçi fiyat, ihraç fiyatı ile sübvansiyonun
toplamına eşit olur.
İç Piyasaya Dönük Sübvansiyonlar
• İthalata rakip endüstrileri korumak
amacıyla bu yöntem kullanılır.
• Sübvansiyonla korunan bir mal, yurtiçinde
serbest dünya fiyatlarından satılır.
• Hükümetler, serbest dünya fiyatı ile yurtiçi
maliyet arasındaki fark kadar yerli üreticiye
ödemede bulunur.
İthalatta Fark Giderici Vergiler
• İthalata rakip endüstrileri korumak için
başvurulan araçlardan birisidir.
• Hükümetler, korumak istedikleri sektör için
yüksek yurtiçi fiyat belirler.
• Düşük ithal fiyatı ile yurtiçi fiyatı arasındaki
farkı giderecek kadar vergi konulur.
6
12.12.2014
İhracat Vergileri
• Malın ihracatından çeşitli isimlerle alınan
vergilerdir.
• İhracatı sınırlandırmaya yöneliktir.
• Neden ihracat üzerinden vergi alınır?
• Hazineye gelir sağlamak
• Hammaddelerin yurtiçinde işlenmelerini
özendirmek
• Doğal hammaddelerin arzını korumak
• Ticaret hadlerini ülke lehine döndürmek
İhracat Monopolleri
• İhracat, monopol ya da oligopol gücüne
sahip büyük firmalar tarafından
yapılmaktadır.
• Monopolcü firmalar, kârını artırmak için
fiyat farklılaştırmasına gitmektedir.
Damping
• Büyük bir firmanın malını dış piyasada,
iç piyasadan daha düşük bir fiyata
satmasıdır.
• Damping Çeşitleri
• Arada bir yapılan damping
• Yıkıcı damping
• Sürekli damping
7
12.12.2014
Uluslararası Fiyat Farklılıkları ve
Damping
• İhracat endüstrisinde monopollerin kâr
maksimizasyonunu sağlayabilmesi için
fiyat farklılaştırmasına gitmesi gerekir.
• Fiyat farklılaştırmasının uygulanabilmesi
için iki koşul var
• İç ve dış piyasalar, birbirinden belirgin bir
şekilde ayrı olmalıdır.
• Ürünün değişik piyasalardaki talep esnekliği
farklı olmalıdır.
Dampinge Karşı Hükümet
Politikaları
• Yüksek anti damping vergileri / telafi edici
vergiler
• GATT sözleşmelerinde 1964 yılından
itibaren yer almaktadır.
• Her ülkede anti damping soruşturmalarını
yapmakla görevli kurumlar, araştırmalar ve
incelemeler yapmaktadır.
Karteller
• Karteller, benzer mal ve hizmetleri üreten
firmaların rekabeti ortadan kaldırmak amacıyla
yaptıkları anlaşmalardır.
• Farklı ülkelere ait firmalar tarafından yapılan
anlaşmalar, uluslararası kartelleri oluşturur.
• Bir kartele girmeyi kabul eden firma ortak fiyat ve
üretim politikasını belirlemelidir.
• Firmalar, yeni teknolojilerin kullanımı
sınırlandırmak amacıyla anlaşmalar yapabilirler.
• Karteller, rekabeti nasıl ortadan kaldırırlar?
• Fiyatları belirlemek
• Üretim miktarını kısmak
• Piyasaları bölüşmek
8

Download Report