Ortaöğretim Kuramlarında
Beden Eğitimi
ve
Sorunları
TÜRK EĞİTİM DERNEĞİ
VI. ÖĞRETİM TOPLANTISI
5 - 6 Mayıs 1988
Dizgi - Baskı
ŞAFAK Matbaacılık
Tel: 229 57 84
TÜ R K E Ğ İTİM
DERNEĞİ
Ö Ğ R ETİM D İZİS İ NO: 6
Yayına Hazırlayan:
Şeydi DİNÇTÜRK
İÇİNDEKİLER
Sayfa
SUNU
TED BİLİM KURULU BAŞKANI PRO F.
DR.
SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU VI. ÖĞRETİM TOPLAN­
TISI AÇILIŞ KONUŞMASI .................................................
TED GENEL BAŞKANI PRO F. DR. RÜŞTÜ
YÜCE'NİN VI. ÖĞRETİM TOPLANTISI KONUŞMASI......
BİLDİRİ: I
BİLDİRİ: II
BİLDİRİ:III
PANEL : I
"Ortaöğretimde Beden Eğitimi Etkinlikle­
rine Genel Bir Bakış: Yeni Yaklaşım ve
Uygulamalar (Amaç - Yöntem ve Teknik­
le r ) " ..........................................................
(Dr. Şevki KOÇ)
"Beden Eğitimi ve Spor İlişkileri” ............
(Ayşe DEMİRBOLAT)
"G ençlerin G elişm e le rin d e Beden
Eğitiminin Rolü (Fiziksel-Psikolojik ve
Sosyal Gelişmede)” ...............................
(Yrd. Doç. Dr. Hülya GÖKMEN)
"Beden Eğitimi Etkinliklerinde Karşılaşılaşılan Başlıca Sorunlar".........................
(Oturum Başkanı:
Prof. Dr. Rüştü YÜCE
Panel Üyeleri:
Şeydi DİNÇTÜRK
Figen GÖKDOĞAN
Günal ENSARİ
Vahit AKDOĞAN
Taner GÖNEN
Nalan BİLGE)
VII
IX
X III
1
33
57
73
V
Sayfa
BİLDİRİ: IV
BİLDİRİ :V
BİLDİRİ: VI
PANEL: II
"Beden Eğitim inde Tesis, Araç ve
Gereçlerin Yeri ve Ö nem i"....................
(Rona ÖZENER)
"B eden
E ğ itim in d e
Ö ğ re n c ile rin
Değerlendirilm esi"..................................
(Dr. Nihat GÜNDÜZ)
"B eden
E ğ itim i Ö ğ re tm e n le rin in
Y etiştirilm esi"..........................................
(Yrd. Doç. Dr. Kemal TAMER)
"O rtaöğretim K urum larında Beden
Eğitimi Spor Etkinliklerini Nasıl Daha Ve­
rimli ve İşlevsel Duruma Getirebiliriz?"....
(Oturum Başkanı:
Prof. Dr. Süleyman Çetin ÖZOĞLU
Panel Üyeleri:
Doç. Dr. Selâmi SARGUT
Dr. Nihat GÜNDÜZ
Nurten ARSLAN
Baha AYRILMAZ
Dr. Şevki KOÇ
EK : 1 TED VI. Öğretim Toplantısı Program ı....................
VI
129
149
185
211
SUNU
Kamuya yararlı ve gönüllü bir eğitim derneği olan Türk Eğitim
Derneği, VI. Öğretim Toplantısında Ortaöğretim Kurumlarında Beden
Eğitimi ve Sorunları konusunu ele alarak, eğitimdeki bilimsel etkinlikle­
rine bir yenisini daha katmış bulunmaktadır. Öğrencilerin yalnız zihinsel
ve çoğu zaman belleksel yeteneklerine yönelik derslerin öğretimlerinin
ele alınarak geliştirilmeleri tek yönlü ve yanlı bir yaklaşım olmaktadır.
Öğrencilerin okullarda geliştirilmesi gereken diğer yeteneklerine yönelik
derslerin öğretimlerinin de ele alınarak incelenmesi, tartışılması gerek­
mektedir. Genel olarak, ortaöğretim düzeyindeki okullarımızda, ye­
teneğe dayalı olarak, beden eğitimi, müzik ve resim-iş gibi dersler
sayılmakta ve bu derslerin ancak "yetenekli" öğrencilerin yapabileceği
bir kanı paylaşılmaktadır.
Ortaöğretimde yeteneğe dayalı dersler olarak sayılan derslerin de
her öğrenciye, yeteneği, ilgisi ve başarısı ölçüsünde, bir şeyler verebi­
leceği, vermesi gerektiği önemle üzerinde durulması gereken bir
gerçektir. Gençler, okulda, bu derslerde kendilerini ifade, akranları ile
paylaşma ve etkinliklere katılma olanaklarını bulabilmektedirler. Bu ders­
ler, çalışma, ezberleme gerektirmeyen, "yazılısı" bulunmayan, notu
önemli olmayan dersler olarak algılanıp yorumlanmamalıdır. Bu derslerin
gençlerin bir bütün olarak gelişmelerine sağladığı katkıların çok önemli
olduğu gözden ırak tutulmamalıdır.
Bu anlayış ve yaklaşım içinde Türk Eğitim Derneği Bilim Kurulu, VI.
Öğretim Toplantısının konusu olarak Beden Eğitimi ve Sorunları'm
seçmiş ve bilimin ışığında incelemesini planlamıştır. Türk Eğitim Derneği
Bilim Kurulu'nun tüm bilimsel eğitim etkinliklerinde olduğu gibi, Beden
Eğitimi ve Sorunları toplantısının da çalışmalarının yayınlanması ve ilgi­
lilerin, eğitim kamu oyunun hizmetine sunulması gerçekleştirilmiş bulun­
maktadır. Bu kapsamda ve içerikte, alanında öncü olarak bu yayının ilgi­
lilerin çalışmalarında onlara kaynak olacağı umudunu taşıyoruz.
Öğretim toplantısının ilk günü, Beden Eğitimi etkinliklerinin, amaç,
yöntem ve teknikler boyutunda ele alan giriş bildirisini, Beden Eğitimi ve
Spor ilişkileri adlı bildiri ve tartışmaları izlemiştir. Beden Eğitiminin
gençleri psiko-sosyal gelişmelerindeki rolünün ele alındığı bildiri ve
tartışmalardan, sonra, Ortaöğretimde Beden Eğitimi etkinliklerinde
karşılaşılan başlıca sorunlar, bir panel çalışmasında, akademik uzman­
lar, alan uzmanlan, öğretmenler ve bir öğrenci tarafından irdelenmiş ve
katılanlar tarafından tartışılmıştır.
V II
İkinci gün Beden Eğitimi etkinliklerinde tesis ve araç gereç konusu
ele alınarak, bir bildiri çerçevesinde tartışılmıştır. Beden Eğitimi dersle­
rinde önemli bir konu olan, öğrenci başarısının ve etkinliklerinin
değerlendirilmesini ele alan bildiriyi, gün geçtikçe önemi artan Beden
Eğitimi Öğretmenlerinin yetiştirilmeleri konusundaki bildiri ve tartışmalar
izlemiştir.
Tüm eğitim toplantılarında olduğu gibi verimli kılmada neler yapılabilir
boyutundaki toplantının son panel çalışması, Beden Eğitimi etkinliklerini
nasıl daha verimli ve işlevsel duruma getiribiliriz? sorusuna yanıt aramak
biçiminde olmuştur. Elimizde olmayan nedenler sonucu, bu panel
çalışmamızı, konuşmaları ve tartışmaları kayıt eden araçtaki bir arızadan
dolayı, tüm olarak yayımlama olanağını bulamıyoruz. Panel çalışmaları
olarak, panelimizin değerli üyelerinin yazılı olarak vermiş oldukları metin­
leri esas alarak çalışmaları yayınlayabiliyoruz. Bu bakımdan, panelimiz­
deki tartışmalarda sorarak ve katkılar getirerek bize yardımcı olan
değerli konuklarımızdan özür diliyoruz.
Bilim Kurulumuzun bilimsel çalışmalarını gerekleştirilmesinde destek
ve olanak sağlayan Türk Eğitim Derneği Genel Kurulu ile Merkez
Yönetim Kuruluna teşekkürlerimizi sunuyor, destek ve ilgilerinin de­
vamını diliyoruz. Bildiri sunan, panel çalışmalarına katılan bilim adam­
larına, uzmanlara, öğretmenlere, veli ve öğrencimize ve izleyicilerimize
ve katkı getirenlere teşekkür ve şükranlarımızı sunuyorum. To­
plantımızın düzenlenmesinde ve gerçekleştirilmesinde emeği geçen
Türk Eğitim Derneği Genel Merkez bürosu çalışanlarına (Fethi İnce, Te­
kin Koçak, Özden Koru, Aysel Şahin, Nurettin Kesmez, Ahmet Gürbüz)
içten*teşekkürlerimizi sunuyorum. VI. Öğretim Toplantısının kitabını
büyük bir özen ve özveri ile yayına hazırlayan, Bilim Kurulu
çalışmalarımızı başından beri büyük bir içtenlikle destekleyen ve katkılar
getirmiş olan değerli eğitimci Şeydi Dinçtürk'e teşekkürlerimizi sunmak­
tan zevk duymaktayım.
Basımı gerçekleştiren Şafak Matbaası ilgilileri ile çalışanlarına
teşekkürler sunuyoruz.
Prof. Dr. Süleyman Çetin ÖZOĞLU
TED Bilim Kurulu Başkanı
V III
TÜRK EĞİTİM DERNEĞ İ BİLİM K URULU BAŞKANI
P R O F . D R . SÜLEYM AN Ç E T İN Ö ZOĞLU'NUN VI.
ÖĞRETİM TO PLA NTISI AÇIŞ KONUŞM ASI
D eğerli K o n u k la r,
T ü r k E ğ itim D erneği Bilim K u r u l u a d ın a sizleri saygı
ile
selam lar,
V I.
Ö ğ re tim
T o p la n tım ız ı
o nur­
l a n d ı r m a n ı z d a n dolayı t e ş e k k ü r le r i m iz i s u n a r ım .
B a ş a r ı l a r l a ve kalıcı ü r ü n l e r l e dolu 60 yıllık ç a lışm a
y a ş a m ı n ı geride b ıra k m ış olan T ü r k E ğ itim D erneği, 1977
y ı l ı n d a B ilim K u r u l u n u o l u ş t u r a r a k , e ğ itim e b ilim s e l
y ö n d e n de k a t k ı l a r d a b u lu n m a y ı k a r a r l a ş t ı r m ı ş t ı r . Bilim
K u r u l u m u z u n 10 yıllık ç lış m a la rı, eğ itim in k u r a m s a l ve
u y g u la m a lı b o y u tla rın ı k a p s a m a y ı a m a ç la m ış tır. K e s in ti­
siz h e r yıl g e r ç e k l e ş t i r d i ğ i m iz eğ itim t o p l a n t ı l a r ı n d a ,
eğ itim in önemli ve güncel b ir k o n u s u ele a l ı n a r a k bilim in
ı ş ı ğ ın d a i ş l e n m e k t e d i r .
Yıllık eğitim to p la n tıla rım ız ın y a n ı sıra, 1983 y ılın d a n
b e r i , y ı l lı k ö ğ r e t i m t o p l a n t ı l a r ı d ü z e n l e n e r e k , o r ­
ta ö ğ re tim im iz d e y e r a la n tem el d ersle rin öğretim i bilim sel
ş a k l a ş ı m l a ele a l ı n a r a k i ş l e n m e k t e d i r . B u g ü n e k a d a r
g e rç e k le ş tirilm iş olan b eş ö ğ re tim t o p la n tıs ın d a , Y abancı
Dil Ö ğ re tim i, F e n Ö ğ re tim i, M a t e m a t i k Ö ğ re tim i, T ü r k
Dili ve E d e b iy a tı Ö ğ re tim i, S osyal B ilim ler ve Ö ğ r e tim i
k o n u l a r ı ele a l ın m ış tır . Bu t o p l a n t ıl a r ı m ı z ın ç a lış m a la r ı
ay rı ay rı k i t a p l a r o la ra k y a y ın la n m ış tır .
Y ıllık Ö ğ re tim T o p l a n t ı l a r ı m ı z ı n VI.sı olan bu yılki
to p la n tım ız d a O rta ö ğ re tim K u r u m l a r ın d a B eden E ğitim ve
IX
S o r u n l a r ı k o n u s u ele a l ı n a c a k ve b i l i m i n ı ş ı ğ ın d a
iş le n e c e k tir . İ n s a n ı n y a ş a m ı n d a b e d e n sağlığı ve beden
eğitim i önem li b i r y er t u t m a k t a d ı r . B e d e n in eğitilm esi ve
e tk in liğ in in s ü rd ü rü lm e s i k o n u s u eğ itim u y g u la m a ­
la rım ız ın a n a u n s u r l a r ı n d a n b iris i o lm a k d u ru m u n d a d ır.
O r ta ö ğ re tim d ü z e y in d e k i o k u lla r ım ız d a B eden E ğitim i
d e r s l e r i n i n r o l ü ve s a ğ l a d ı k l a r ı k o n u s u n a y e t e r i n c e
eğilinip b u d e rs in iş le v in in a r t ı r ı l d ı ğ ı n ı söylem ek güç ol­
m a k t a d ı r . B u d e r s in h a f t a l ı k p r o g r a m d a k i yeri ve e t k i n ­
liği yeni d ü z e n le m e le re ra ğ m e n y e te rli b ir g ö rü n ü m o rta y a
k o y m a m a k t a d ı r . B ed en E ğ itim d e rs i, z a m a n z a m a n s a lt
b ir y e te n e k , b ec eri d ersi gibi ele a l ın ırk e n , z a m a n z a m a n
b ir a k a d e m i k d e r s gibi ele a l ı n m a k t a d ı r . B azen b u d ers
için de öğ re n ci a k a d e m i k d e ğ e r l e n d i r m e l e r e t a b i t u t u l ­
m a k t a d ı r . B ed en E ğ itim i d e r s in in y e t e n e k ile s ın ır la n a n
b i r özelliğ i o ld u ğ u g e r ç e ğ i d ü ş ü n ü l e r e k , h e r b ire y in ,
çocuğun b u d e r s te n a n c a k k e n d i b e d e n s e l o la n a k la rı içinde
y a r a r l a n a b i l e c e ğ i n i n ve b a ş a r ı s a ğ l a y a b i le c e ğ i n i n a n ­
la şılm a sı g e re k m e k te d ir. H e rh a n g i b ir y a şta k i tü m
ç o c u k la rın b elli b i r eng eli a y n ı b a ş a r ı ile geçmesi, a t l a ­
m a s ı b e k le n m e k te d ir . B ed en E ğ itim d e rs i g e re k tird iğ i fi­
zik sel güç ö lç ü s ü n d e y o r g u n l u ğ u d a g e t i r e n b i r özellik
ta ş ı d ı ğ ı için , d is ip lin , s i s t e m l i d a v r a n m a , b a ş a r m a ve
ze v k a l m a g ib i d u y g u l a r ı d e n g e l e m e k b ü y ü k ö n e m
t a ş ım a k ta d ır . B ed en E ğitim i d e r s in in oyun ve spor ile olan
iliş k ile rin in d i k k a t l i b ir b iç im d e d e n g e le n m e s i g e re k tiğ i
açıktır. B eden E ğ itim i ile oyun ve sp o r sözcükleri ayn ı a n ­
lam ı t a ş ı y a n ve b i r b i r l e r in i n y e r in e k u lla n ıla b ile c e k t e k ­
n ik te r i m l e r değ ildirler. E ğ e r b u n l a r a y n i z a m a n d a g ele­
cek b i ç i m d e k u l l a n ı l ı r l a r s a B e d e n E ğ i t im i d e r s i n i n
a m ac ın d an
sa p ılm ış
o lu r.
B azı
u y g u la m a la rd a
k a r ş ı l a ş ı l a n ö r n e k l e r b u k a r ı ş t ı r m a y ı s e r g il e m e k te d ir .
B ed en E ğ itim i G enel M ü d ü r l ü ğ ü k u r u l u ş u , t ü m v a t a n ­
d a ş l a r a b ed e n e ğ itim i s a ğ la m a , g e liş tir m e , k o l a y l a ş t ı r m a
y ö n ü n d e n h i z m e t l e r v e r m e y i ve o r g a n i z e e t m e y i
g e r ç e k l e ş t i r m e d u r u m u n d a d ı r . A n c a k , "spor" u y g u l a m a X
l a r m ı n "Beden E ğitim i" u y g u l a m a l a r ı n ı b a s t ı r d ı ğ ı n ı giz­
le m e k o lasıd ır. Bu d u r u m u n o k u l l a r d a k i B ed en E ğ itim
d e r s le r in e y a n s ı m a m a s ı , B e d e n E ğ itim i d e r s le r i n i n s a lt
"oyun" "spor" e t k i n l ik l e r i o l m a m a s ı g e r e k t i ğ i a ç ık b ir
e ğ itim - ö ğ re tim k o n u s u d u r . S p o r, y a r ı ş m a , r e k a b e t vb.
özellik leri içerd iğ in d e n ü s t d ü z e y d e b eceri g e liş tir m e ve
on u sergilem e özelliği ta ş ı m a k t a d ı r . Spor, çok az s ay ıd a ve
becerili b irey le rin y e rin e g etird iğ i e tk in lik le r o lm a k ta d ır.
S pord a kitlesel k a tılım y e rin e k itle s e l seyir ve coşku, b e lir­
gin o lm ak tad ır. Beden E ğitim i e tk in lik le ri ise h e r b ireyin
k en d i fiziksel sağlık ve y eterliliği ö lçüsü n d e k a tıla c a ğ ı ve
k e n d in i ifad e edeceği e t k i n l ik l e r d i r . B u b a k ı m d a n o k u l­
la rd a k i, B eden E ğ itim i d e r s le rin d e n " m u a f ' olm a k o n u s u ­
n u ve u y g u la m a la r ın ı yen id en ird e le m e k g e rek ir. Eğitim i
y a n lız y e te r lile r e v e r m e k y e te r s iz le r e v e r m e m e k gibi b ir
u y g u l a m a s a v u n u l m a y a c a ğ ı n a göre, belli s a ğ lık s o r u n u
olan b ed e n sel engeli b u l u n a n l a r ı n d a B eden E ğitim i d e r s ­
lerin d en y a r a rla n m a la rın ı sağ lay a cak u y g u la m a la rı
o l u ş t u r m a k gerek lid ir. H e rk e s in b e d e n in i eğ itm esi, b e d e ­
n in i k u l l a n m a s ı ve k o r u m a s ı y o lla rın ı b ilm esi ve k a z a n ­
m a s ı g e r e k lid ir .
Beden E ğ itim i ve b u ölçüde spor, ü lk e m iz d e a n c a k son
y ılla rd a a k a d e m ik b ir k o n u o la ra k b ilim sel çerçevede ele
a lın a r a k y ü k s e k ö ğ re tim p r o g r a m la r ı a r a s ı n a k o ­
n u ş m u ş tu r . Beden E ğ itim i k o n u s u , b ir a k a d e m ik disiplin
olarak y ü k s e k ö ğ re tim p r o g r a m la r ın a , B eden
Eğitim i
öğ re tm e n i y e t i ş t ir m e k am ac ı ile E ğ itim E n s t i tü l e r i n d e
a lın m ış ve u y g u l a m a y a y ö n e lik ç a l ı ş m a l a r y a p ı l m ış t ı r .
B ed en E ğ i t im ve S p o r 'u n ü n i v e r s i t e l e r d e a k a d e m i k
b i ç i m d e ve b i l i m s e l a r a ş t ı r m a k o n u s u o l a r a k ele
a l ı n m a s ı n ı n y a k ı n b ir g eçm işi v a r d ır . B u b a k ı m d a n
Beden E ğ itim i Ö ğ re tim i k o n u s u n d a a r a ş t ı r m a c ı l a r ı n y e ­
tişm esi, a k a d e m ik k a d r o la rın o lu ş m a s ı yeni b a ş la m ış tır .
Beden E ğitim i d e rs in e ve o n u n o k u lla rd a k i d u r u m u n a
ilişk in k u r a m s a l
ak ad em ik
ç a lış m a la r , b ilim se l
a r a ş t ı r m a l a r s ı n ı r l ıd ı r .
XI
T o p la n tım ız a b ild iri s u n a c a k d eğ e rli u z m a n la r,
d e ğ iş ik ü n i v e r s i t e l e r d e k i B e d e n E ğ i t im i B ö l ü m l e r in i n
a k a d e m ik e l e m a n la r ı d ı r , b i r b a k ı m a ö n c ü le rid irle r.
Ö ğ re n c in in
y aşam ın d a
ve
e ğ itim ç a l ı ş m a l a r ı n d a
B eden E ğ i t im i n i n ö n e m i ç e rç e v e sin d e , 1 9 8 0 'li y ı l la r d a ,
y ü k s e k ö ğ re tim p r o g r a m la r ı n d a d a B eden E ğ itim i d e r s in e
k u r a m s a l ve u y g u la m a lı olm ak ü z e re yer v e rilm e s i d ik k a t
çekicidir. H e r öğrenci için ve h e r ö ğ re ncinin y a r a r l a n a b i ­
leceği B e d e n E ğ i t i m i d e r s i n i n O r t a ö ğ r e t i m K u r u m la rım ız d a
am ac ın a
u la şm a sın d a k i
u y g u lam alara
k a t k ı l a r g e tire c e ğ in i, y a r a r l a r s a ğ l a y a c a ğ ı n ı u m u t e t ­
tiğim iz b u to p la n tım ız a b ild irile r s u n ac ak , p a n e l üy esi o la­
ra k g ö rü şler g etire cek u z m a n la ra h u z u r la rın ız d a
ş im d id e n t e ş e k k ü r le r i m iz i s u n u y o r u m .
T o p l a n t ı n ı n g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i n d e m a d d i ve m a n e v i
d e ste k le rin i e sirg e m e y en T ü r k E ğ itim D e m e ğ i G en el K u ­
r u l u ile Genel M erkez Y önetim K u r u l u n a t e ş e k k ü r le rim iz i
sunuyorum .
T o p la n tın ın
d ü z e n le n m e sin d e
ve
g e rç e k le ş m e s in d e e s a s e m e k o la n T ü r k E ğ i t im D e rn e ğ i
B ü ro s u n u n değerli ç a lı ş a n la r ı n a d a te ş e k k ü r le r i m iz i s u n ­
m a k is tiy o ru m .
T o p l a n t ı m ız için s a l o n l a r ı n ı b ize a ç a n ve o l a n a k ­
la rın d a n y a ra rla n m a m ız ı sağ lay a n V a k ıfla r B a n k a sı
G en el M ü d ü r l ü ğ ü n e , b a ş t a S a y ı n G e n e l M ü d ü r o lm a k
ü ze re, te ş e k k ü r le r im iz i s u n u y o ru m .
B izleri t e k r a r sa y g ı ile s e l a m l a y a r a k k o n u ş m a s ı n ı
y a p m a k ü z e re G e n e l M e r k e z Y ö n e tim K u r u l u B a ş k a n ı
S ayın Prof. Dr. R ü ş tü Y ü c e y i d a v e t ediyorum .
XII
T Ü R K EĞİTİM D E R N E Ğ İ G ENEL BAŞKANI PR O F. DR .
R Ü Ş T Ü YÜCE'NİN 6. Ö Ğ RETİM T O PLA N TISI
K O NUŞM ASI
S a y g ıd eğ er K o n u k la r, D eğerli E ğ itim c ile r, TED
Y ö n e tim ve B ilim K u r u l l a r ı n ı n S a y ın Ü y e le ri ve T E D
M en su p ları,
T ü r k E ğ itim D e rn eğ in in (TED) düzenlediği 6. Ö ğ re tim
T o p l a n t ı s ın a hoşgeldin iz. T o p la n tıy a g ö ste rd iğ in iz ilgi ve
k a tılım ın ız
için
TED
Y ö n e tim
K u ru lu
ad ın a
t e ş e k k ü r le r im i s u n u y o ru m . İki gü n s ü re cek olan Ö ğ retim
T o p l a n t ı s ı n ı n T ü r k e ğ i t i m i n e y a r a r l ı o l m a s ı n ı ve o r­
ta ö ğ re tim im iz in s o r u n l a r ı n a çö z ü m le r g e t i r e r e k yön v e r ­
m e s i n i diliy o ru m .
T E D a m a ç la rın ın ve t ü z ü ğ ü n ü n b ir gereği o la ra k k im ­
sesizliğ i ve p a r a s ı z l ı ğ ı n e d e n iy l e k e n d i b a ş ı n a o k u m a
im k â n ı b u l a m a y a n a h lâ k lı ve ç a lış k a n T ü r k ç o c u k la rın a
b u r s v e r m e n in , İn gilizce d ilin d e ö ğ re tim y a p a n o k u lla r
a ç m a n ı n , y u r t l a r k u r m a n ı n , T ü r k ç o c u k la rın ın u l u s a l ,
sosyal, k ü l t ü r e l ve s p o rtif e ğ itim le rin i y ü c e ltm e n in y a n ı
s ıra son y ılla rd a çaba ve ç a lış m a la r ın ı T ü r k e ğ itim in e b i­
lim se l y ö n te m le rle k a tk ı d a b u lu n m a k k o n u s u n d a
y o ğ u n la ş tırm ış tır. B ü n y e s in d e o l u ş t u r d u ğ u b ir Bilim K u ­
r u l u k a n a l ı ile b i l i m s e l t o p l a n t ı l a r ve s e m i n e r l e r
d ü zen ley erek ve eğitim k o n u la r ın ın işlendiği k i t a p ve d e r ­
giler y a y ı n l a y a r a k e ğ itim in s o r u n l a r ın a ta ra fs ız f a k a t b i­
lim sel b ir biçim de y a k l a ş m a ve çözüm ler g e tirm e a ra y ış ı
xm
içine g i r m i ş ti r . U N E S C O T ü r k i y e M illi K o m is y o n u n u n
Genel K u ru l üyesi olan T E D 1986 y ılın d a n b a ş la m a k üzere
" E ğ itim A r a ş t ı r m a l a r ı n ı D e s t e k le m e P r o g r a m ı" n ı u y g u ­
l a m a y a k o y a r a k çeşitli a r a ş t ı r m a p roo jelerine d e s te k v e r­
m iştir.
O ld u k ç a g e n iş b ir c a m ia y a ve is m in i t a ş ı y a n birçok
ya n k u r u l u ş a sahip olan T E D a m a ç la rı ve ça lışm a ilkeleri
d o ğ ru ltu su n d a
k ü ltü rel
ve
sp o rtif fa a liy e tle ri
g e r ç e k l e ş t i r m e y i ve ü y e l e r i a r a s ı n d a k i d a y a n ı ş m a y ı
a r t ı r m a y ı h e d e fle y e r e k "TED S o s y a l T esisi" a d ı a l t ı n d a
b ir te s is i K ız ılırm a k S o k a k No: 8 a d r e s in d e k i b ir b in ay ı
s atın alıp gerekli ta d ila tı y a p a r a k h iz m e te s o k m u ş tu r. TED
Sosyal T esisi b ü n y e s in d e T E D Y ö n e tim ve B ilim K u ru lu
ç a lışm a m e k â n la rın ı, T E D Ü y e le rin e açık b ir lokali, TED
M e z u n la r D e rn eğ i ve T E D S p o r K u lü b ü b a ş k a n lı k l a r ın ı ,
fa rk lı a m a ç l a r a h i z m e t v e re b ile c e k b i r r e s t o r a n ı , çeşitli
eğitim ve k ü l t ü r fa a liy e t m e k â n l a r ı n ı b u l u n d u r m a k t a d ı r .
Pek y ak ın b ir gelecek te ü llk em iz in eğ itim a la n ın ın
ö n e m li b i r b o ş l u ğ u n u d o l d u r a c a ğ ı n a i n a n d ı ğ ı m ı z b i r
" E ğ itim
K ü tü p h a n e si" n i
TED
Sosyal
T e sisin d e
açaca ğ ım ızı sizlerin b ilg is in e s u n m a k t a n m u t l u l u k d u y ­
m ak tay ım .
T ü r k E ğitim D erneği genç T ü rk iy e C u m h u r iy e tin in ilk
y ıl la r ı n a r a s t l a y a n 31 O cak 19 2 8 t a r i h i n d e k u r u l a r a k o
g ü n d e n b u g ü n e " A ta tü rk îlk e ve İ n k i l a p l a r ı" n ı n k a p s a m
ve d o ğ r u ltu s u n d a , to p l u m u m u z u n ve ç a ğ d a ş l a ş m a n ı n g e ­
re k s in im le rin e yönelik, b ilim sel ve tek no lojik bilgi ve g e ­
liş m e le ri d e ğ e rle n d ire n , çağın g e liş m e le rin i y a k ı n d a n iz ­
leyen gerçekçi, y a r a rlı ve y a ş a m a d ö n ü k eğ itim s iste m in i
s a v u n a r a k bilim e dayalı, ça ğ d aş ve lia k eğitim u y g u l a m a ­
la rın ı d e s te k le m iş tir ve b u n d a n so n ra d a d e s te k le m e y e d e ­
v a m edecektir.
B iraz
so n ra
ç a lışm a la rın a
b a şla y a c a k
o lan
" O rta ö ğ re tim K u r u m l a r ı n d a B ed en E ğ itim i ve S o ru n la rı"
k o n u l u 6. Ö ğ re tim T o p l a n t ı s ı y u k a r ı d a dile g e t i r m e y e
ça lış tığ ım T E D 'in E ğ itim F e lsefe si ve u y g u l a m a l a r ı z i n ­
XIV
c irin in y en i b ir h a l k a s ı n ı o l u ş t u r m a k t a d ı r . 1983 y ılın d a n
b u y a n a h e r yıl y ap ılan öğretim to p la n tıla rın d a s ıra s ı ile:
1.O r ta ö ğ r e tim K u r a m l a r ı n d a Y ab ancı Dil öğ re tim i ve
S o ru n la rı (1983),
2. O rta ö ğ re tim K u r a m l a r ı n d a F e n Ö ğ re tim i ve S o ru n ­
la rı (1984),
3. O r ta ö ğ re tim K u r a m l a r ı n d a M a t e m a ti k Ö ğ re tim i ve
S o r a n l a r ı (1985),
4. O r ta ö ğ r e tim K u r a m l a r ı n d a T ü r k Dili ve E d e b iy a tı
Ö ğ re tim i ve s o ru n ları (1986),
5. O rta ö ğ re tim k u r a m l a r ı n d a Sosyal B ilim ler Ö ğre tim i
ve S o ru n ları (1987),
in cele n m iştir.
B ugünden
b aşlay a rak
ik i g ü n
sü recek
o lan
ç a lı ş m a l a r d a " O rta ö ğ re tim K u r a m l a r ı n d a B eden E ğ itim i
ve S o run ları" ta r t ı ş ı la r a k eğitim ve öğretim h a y a tım ız ın
çok önem li b ir b ö lü m ü n ü te ş k il ede n O rta ö ğ re tim im iz in
te m e l s o r u n la r ın ın d e ğ e rle n d irilm e s in e b ir b ü t ü n l ü k g e t i ­
r i l m iş o la c a k tır .
6. Ö ğ r e t i m t o p l a n t ı s ı n ı n b i r a k s a k l ı k o l m a k s ı z ı n
y ü r ü t ü l m e s i ve s o n u ç l a n d ı r ı l m a s ı , t o p l a n t ı d a y a p ıla c a k
t a r t ı ş m a l a r ı n ve s e n t e z l e r i n ve b ü y ü k b i r o l a s ı l ık l a
e r iş ile c e k o r t a k g ö r ü ş l e r in ü l k e m i z e ğ itim ve ö ğ re tim
s is te m in e k a t k ı l a r ve y e n ilik le r g e tir m e s i en b ü y ü k t e ­
m e n n im d ir.
O r t a ö ğ r e t i m k u r a m l a r ı n d a z ih in s e l ve k ü l t ü r e l g e ­
liş m e n in y a n ı s ıra b e d e n se l g e liş m e n in de önem li ve g e ­
r e k l i o l d u ğ u n u n b ilin c i ü z ü l e r e k s ö y le m e k g e r e k i r s e
h e n ü z y e r le ş m e m iş tir. B ü y ü k ö n d e r A t a t ü r k 'ü n "Sağlam
K a fa S a ğ la m V ü c u tt a B u l u n u r " sözü h e r k e s i n d ilin d e n
d ü ş m e m e s i n e ve b i r s l o g a n o l a r a k b e n i m s e n m e s i n e
ra ğ m e n t ü m ö ğ re tim k u r a m l a r ı n d a b e d e n s e l g e liş m e n in
XV
g e r e k l e r i m a a l e s e f y e r i n e g e t i r i l e m e m e k t e d i r . B ed en
E ğ itim i d e rs le ri g ö s te r m e lik d e r s l e r o l m a k t a n öteye gid e m e m e k te tesis ve ö ğre tim e le m a n ı yetersizliği nedeniyle
d e r s l e r s ı n ı f l a r d a v e y a k o r i d o r l a r d a g ü n l ü k g iy sile rle,
im k â n ı fa zla k u r u m l a r d a ise b irk a ç sınfın s a lo n la ra aynı
a n d a d o ld u ru lm a s ı ile y a p ı l m a k t a d ı r , öğrenciler bed e n sel
yeten ek lerin e
b ak ılm ak sızın
a l ı ş ı k o l m a k d ı k la r ı zor
h a r fe k e tle r i y a p m a k z o r u n d a b ı r a k ı l m a k t a ve B e d e n
E ğ itim i d e r s le ri zevkle girilecek d e r s le r o lm ak y e rin e i s ­
te k s iz o la r a k g irile n itic i b ir d e rs h ü v iy e tin e
b ü r ü n m e k t e d ir . B eden E ğ itim d e r s le r in in ö ğ ren cilerin a r ­
zu ile k a tıld ık la rı, çocuk y a ş d a g eliştirem ed ik leri m otor
h a r e k e t l e r i n i ve b e c e rile rin i s ü r e k li t e k r a r ed ebilecekleri
o y u n la r h a lin d e ve belli b ir sp o ru y a p m a biçim inde
d ü ze n le n m eleri
h e d e flen m elid ir. B u n la rın y a n ı sıra
ö ğ re n c ile rin b e s le n m e , k o r d i o v a s k ü l e r s is te m , o k sijen li
vey a oksijensiz ç a lış m a
p re n s ip le r i ve b e n z e ri in s a n
b e d e n in in g e lişm esin in te m e lin i teş k il eden k o n u l a r d a t e ­
orik y ö nden b ilg ile n d irilm e le rin in de B eden E ğ itim i dersi
k a p s a m ı n d a y a p ı l m a s ı n d a b ü y ü k y a r a r l a r g ö r m e k te ve
s a ğ lık lı, m u t l u ve b a ş a r ı l ı b i r t o p l u m y a r a t m a d a O r ­
ta ö ğ r e t im K u r a m l a r ı n d a k i B e d e n E ğ itim i ç a lı ş m a l a r ın ı n
çok önem li bir payı o ld u ğ u n a y ü r e k t e n in a n m a k ta y ım .
T ü r k E ğ itim D erneği M erkez Y önetim K u r u l u a d ı n a ve
ö ğ re tim to p la n tıs ın ı p l a n l a y a n ve g e r ç e k le ş tire n T E D B i­
lim K u r u l u n a , b ild iri s u n m a k ve p a n e lle rd e görev a lm a k
s u r e t i y l e t o p l a n t ı y a b i l im s e l b i r ç e h r e k a t a n d e ğ e rli
e ğ itim c ile rim iz e ve bilim a d a m l a r ı m ı z a , t o p l a n t ı için
s a l o n u n u t a h s i s ed en , i k r a m h i z m e t i n i s u n a n T ü r k i y e
V a k ıf la r B a n k a s ı G enel M ü d ü r l ü ğ ü n e ve o n u n d e ğ e rli
G e n e l M ü d ü r ü T E D E s k i G e n e l B a ş k a n l a r ı n d a n S a y ın
î s m e t Alver'e, t o p l a n t ın ı n ö zelenen b içim d e y ü r ü t ü l m e s i
için özveri ile h iz m e t veren T E D Genel B inası m e n ­
s u p l a r ı n a ş ü k r a n la r ı n ı s u n a r , t o p l a n t ıy a g ö sterd iğ in iz ilgi
için h e p in iz e t e ş e k k ü r ed erim . S ay g ıla rım la .
BİLDİRİ: I
Ortaöğretimde Beden Eğitim i
Etkinliklerine G enel Bir Bakış
Yeni Yaklaşım ve Uygulam alar
(Amaç - Yöntem ve Teknikler)
Dr. Şevki KOÇ
Dokuz Eylül Ü n iv ersitesi B u ca E ğitim F a k ü lte s i
Beden Eğitim i ve Spor B ö lüm ü Ö ğretim Görevlisi
O tu ru m B aşkanı: Dr. Ferhan OĞUZKAN
ORTAÖĞRETİMDE BEDEN EĞİTİMİ ETKİNLİKLERİNE
GENEL BİR BAKIŞ YENİ YAKLAŞIM VE
UYGULAMALAR
(Amaç - Yöntem ve Teknikler)
I - Bir Eğitim Aracı Olarak Beden Eğitimi
" O rta ö ğ re tim d e B eden E ğ i t im i E t k i n l i k l e r i n e G enel
B ir B ak ış Yeni Y a k la şım ve U y g u la m a la r" a d ın ı a l a n b u
in cele m e m iz in am acı; öncelikle b ir eğ itim k o n u s u o la ra k
b e d e n e ğ itim in in n e o l d u ğ u n u , a m a ç ve s i s t e m a t i ğ i n i
a ç ı k l a m a k ; b u n a b a ğ lı o l a r a k o r t a ö ğ r e t i m d e k i b e d e n
e ğ itim i
e tk in lik
ve
u y g u la m a la rın ın
b ir
d e ğ e rle n d irilm e s in i y a p a r a k , o r t a y a ç ık a n y e t e r s iz l ik l e ­
r in n e le rd e n k a y n a k la n m n ış olabileceği k o n u s u n d a görüş
ile ri sü rm e k te d ir .
İ n s a n ve o n u n çok y ö n l ü e y l e m l e r i n i a n l a m a y a
y ö n e lik ç a b a l a r ı n , t a r i h s e l a k ı ş iç in d e h iç k e s i n t i s i z
s ü r d ü ğ ü s öy len ebilir. D ü ş ü n e n , a r a ç y a p a n , o y n a y a n ,
k ü l t ü r y a r a t a n in s a n ın iş ve ey lem leri, z a m a n l a değişik
bilim d a lla r ın ın incelem e alan ı o lm u ş tu r. E v re n d e k i olay
ve o l g u l a r ı n d in s e l d u y g u l a r ve m i s t i k i n a n ç l a r d a n
b a ğ ım s ız o la r a k in c e le n ip d e ğ e r l e n d i r i l m e s i k o la y ol­
m a m ış ve u zu n bir za m a n a lm ıştır. Doğayı değiştirip, k e n ­
disi de b u değişim in b ir p a rç a sı d u r u m u n a gelen in s a n ın
k e n d i özüne dö nerek, asıl k e n d is in i in celem e ve a n l a m a ­
da geç k ald ığ ı söynebilir. İn s a n ı ç e v re s in d e n ve k e n d i öz
o r g a n la r ı n d a n s o y u tla y a ra k , s a n k i s a d e ce d ü ş ü n e n , k o ­
n u ş a n , belleyen ve i n a n a n b ir can lı gibi ele a l a n görüş
i ç i n d e , " e y le m d e b u l u n a n i n s a n " k a v r a m ı y o k t u r .
B irş e y le r y a p a n ve n e d e n y a p t ı ğ ı n ın f a r k ı n d a o lan i n ­
3
s a n ın b ede n sel y ö n den e ğ itilm e si k o n u s u n d a k i bilg ilerim ­
izin kö k leri oldu kça gerile re, esk i Y u n a n lı l a r a k a d a r g it­
m e k te d ir . F e lsefe t a r i h i 18. y ü z y ı l a " a y d ı n la n m a çağı"
a d ın ı v e r m e k t e d i r . B u ç a ğ d a i n s a n , a k l ı n ı k u l l a n a r a k
a y d ın la n m a y o lu n a g irm iş tir. İ n s a n a r t ı k e v re n d e k i y e r i­
ni bim ektedir. Din, devlet, toplum , aile, eğitim , erdem gibi
tü m değ e rler y enid en ele a l ı n a c a k t ır (1).
T a rih se l süreç içinde eğitim ve b u n a bağlı o lara k beden
e ğitim inin b ir eğitim k o n u s u o la ra k ele a lın m a s ın d a 18 ve
19. y ü zy ıld a y a ş a y a n P h l a n t r o p 'l a r (in s a n d o s tu olanlar)
önem li rol o y n a m ış la rd ır. D a h a s o n r a J .J . R o u sseau , Pestalozzi ve F röbel gibi eğitim ciler, oyu n ve doğal h a r e k e t l e ­
r i n çocuk e ğ i t i m n d e k i d e ğ e r i ü z e r i n d e ö n e m le d u r ­
m u ş la rd ır. Ö rn e ğ in R o u ss e a u , "çocuğun k e n d i t a b i a t ı n ı n
o l u ş u n a , g i d i ş in e b ı r a k a r a k k e n d i k e n d i n e o lu ş a n ,
işleyen, ev rilen b ir eğ itim in te m e l i n i a t m ı ş tı r . Bu, ta b iî
(Doğal) eğ itim dir."... R o u s s e a u 'y a göre e ğ itim , y a b a n is i
ü ze rin e v u ru la n ehli b ir aşıdır; aşı y a b a n is i ne denli güçlü
o lu rs a b u ü z e rin e v u r a l a n d a o d en li güçlü olacaktır." ...
F rö b e l'e göre çocuk, e n b ü y ü k y a r a t ı c ı l ı ğ ı n ı o y u n d a
g ö s te rir. Ç ocuğu f i d a n a , eğ iticiy i b a h ç ı v a n a , o k u lu d a
bahçeye b en z e te n F röbel oyunu, çocuk e ğ itim in in yöntem i
o la ra k k a b u l eder (2).
B e d e n e ğ i t i m i ve s p o r u n a n c a k 19. y ü z y ıl B a t ı
Ü n i v e r s i t e l e r i n d e a r k e o lo ji v e k ü l t ü r t a r i h i k o n u l a r ı
içinde ele alındığı; 19. y üzy ılın son y a r ıs ı n a gelinceye k a ­
d a r çok az h e k i m , fizy olo g ve p s ik o l o ğ u n b e d e n s e l
a l ı ş t ı r m a ve sp o rla ilg ilendiği g ö r ü l m e k t e d i r (3). B irinci
D ü n y a S a v a ş ı n d a n s o n r a tıp , psikoloji, sosyoloji gibi i n ­
s a n ı k o n u a la n bilim d a l l a r ın d a k i g elişm elere p a r a le l ola­
r a k , b e d e n eğ itim ve sp o r b ilg ile r in in te m e lle n d ir ilm e sin de yoğun ç a b a la r gözlenir (4). K onu a r t ı k y a ln ız bedehsel b eceriler değildir. B ed e n se l ve z ih in sel fa a liy etle riy le
b ir b ü t ü n l ü k gö stere n in s a n ın ; serbestçe oynadığı oyunlar,
y ap tığ ı c im n a s tik h a r e k e t l e r i ve y a r ı ş m a y a d ö n ü k e t k i n ­
l i k le r i (s p o r) k o n u s u n d a k i k a v r a m l a r a a ç ık l ı k g e t i ­
4
rilm e ğ e
b a şla n m ıştır.
Bu
konuda
A v u s tu r y a 'lı
eğitim cilerden M. S treicher, K. G a u lh o v e r ile A lm an C. Altro k ve C. Diem 'in b ü y ü k k a t k ı l a r ı o lm u ş tu r. M. Streicher'le b irlik te b u g ü n bile eğitici d e ğ e rin d en h iç b ir şey k a y ­
b e tm e m iş olan "doğal cim n a s tik "in önde gelen tem silcisi
G a u lh o v e r, b e d e n e ğ itim i a l ı ş t ı r m a l a r ı n ı n b i r s i s t e m a ­
tiğini y a p m ış tır (5).
1933 - 1945 y ı l la r ı a r a s ı n d a A v r u p a ü l k e l e r i n d e
(özellikle A lm a n y a 'd a ) bed en e ğ itim i ve s p o ru n , s iy asal
ik t i d a r ı n p o l i ti k a s ı n a h i z m e t ede n b i r a r a ç o l a r a k ele
alın d ığ ı g ö rü lm e k te d ir. 1 9 5 0 'le rd e n s o n r a h ız la gelişen
e n d ü s trin in de etkisiyle spor, k itle le re y a y ılm a y a ve d a h a
çok b en im se m e y e b a ş l a n m ı ş t ır . T o p lu m s a l y a ş a m l a içiçe
olan sp o ru n a r tık , bilim a d a m l a r ı n ın d a ilg isin i çektiği
gözlenm ektedir. 1 9 60 'lard a beden eğitim i ve spo run önemle
t a r t ı ş ı lm a y a b a ş la d ığ ı ve ü n i v e r s i t e l e r d ü z e y d e k i eğitim
ile, b e d e n e ğ i t i m i - s p o r e ğ i t i m i n i n b ü t ü n l e ş t i r i l m e s i
ç a b a la rın ın a r ttığ ı g örü lür.
B ed en eğ itim i ve spor b ilim in in d iğ e r b ilim d a lla r ı
için d e
kendi
m u h tev a,
am aç
ve y ö n t e m l e r i y l e
"in terd isip lin er" özellikte b ir bilim d alı o lm a s ın d a H a n s
G roll'un rolü b ü y ü k tü r. Groll, h ire y in k işilik ve sağlık g e ­
lişim inde etkin b ir y eri olan beden eğ itim i ve sporu, eğitim
bilimi k a p s a m ı n d a göreceli-bağım sız ve e n te g r e bilim dalı
olarak k a b u l ed er (6). Grössing, spor eğitim bilim ini (spor
pedagojisini) eğitim b ilim in in b ir a l t dalı o la ra k görür.
S p o r p e d a g o ji s i y l e ilg ili a r a ş t ı r m a l a r iç in d e ğ i ş i k
k o şu llara
uygun
düşecek
"k arm a"
a ra ştırm a
yö ntem lerini önerir. G ün ü m ü zd e , b ed e n eğitim i ve spor a l ­
a n ı n d a k i a r a ş t ı r m a l a r ı n d a h a çok p e r f o r m a n s s p o ru
ü zerin de yo ğun laştığ ı g ö rü lm e k te d ir. H e r h a n g i b ir k o n u ­
da "olm ası g ere k e n " d u r u m l a "olan d u r u m " a r a s ı n d a k i
büyük fa rk la rın aç ık la n m a sın d a , e m p irik -a n a litik
a r a ş t ı r m a y a k la ş ım ı y e te rli o l a m a m a k t a d ı r . B u d u r u m ,
okul sporu için d a h a d a yetersiz g özükm ektedir.
1960'lı y ıllard a beden eğitimi, h a r e k e t eğitimi, spor bili­
mi gibi k o n u ve k a v r a m l a r ü z e r in d e h e n ü z b i r b irlik
5
s a ğ l a n a m a m ış t ı r . B ed en e ğ itim i ve s p o ru n incelem e a l ­
a n ı n a g ire n s o r u n l a r ın a r a ş t ı r ı l m a s ı için, g en ellik le a n ­
layış öğretisi ( h e r m e n e u t i k a r a ş t ı r m a yö n tem i), em p irik a n a litik ve d ia le k tik y ö n te m ü z e rin d e d u r u lm a k ta d ır . Bil­
gi ü re tm e yolu o lara k d a gözlem yap m a, a n k e t ve t e s t u y g u ­
la m a ve i s t a t i s t i k t e k n i k l e r d e n y a r a r l a n ı l m a k t a d ı r .
S p o r y a p a n i n s a n ve o n u n d a v r a n ı ş l a r ı çerçev esin de
b irçok b ilim d a lıy la ilişkili o l a r a k b e d e n eğ itim i ve spor
bilim i şu k o n u l a r ü z e rin d e d u r m a k t a d ır .
1. Beden eğitimi ve spor ta rih i
2. S e rb e s t z a m a n e tk in lik le ri
3. A n tr e n m a n , a l ı ş t ır m a ve y ü k le n m e ilkeleri
4. Ö ğretim p ro g r a m la rı
5. S por yönetim i
6. Okul bed en eğitim i ve sistem i
7. B ed ensel a l ı ş t ı r m a l a r ı n a n la m ı, am ac ı
8. M otivasyon, k işilik , ö ğ re n m e
9. S pora yöneltm e, y etenek , k a p a s ite ve sporcu seçimi
10. S p ord a sosyal psikoloji
II - Beden Eğitim inin Am açlan
B ilindiği gibi h e r b ilim d a lın ın , in celed iği k o n u l a r l a
ilgili b elirli a m a ç l a r ı v a r d ır . B ilim d a lı y ö n ü n d e n b e l i r ­
len en a m a ç la rın eğ itim -ö ğ n etim in g en el a m a ç la rıy la
b a ğ ın tılı olm ası b e k le n ir . A m a ç la rın gü çlü olm ası, b ilim
d a l ı n ı n te m e l i l k e l e r i n i n g e ç e rli ve g ü ç l ü o lm a s ıy la ;
yö ntem ve t e k n ik le rin işlevsel (işe y a r a r ve p r a tik ) olm ası
da; ö n g ö rü le n a m a ç l a r ı n g erç e k ç i ve t u t a r l ı o lm a s ıy la
y a k ı n d a n ilişk ilid ir. D u r u m u şöyle g ö sterebiliriz.
AMAÇLAR
ARAÇLAR
H a n g i a ç ıd a n b a k ı l ı r s a b a k ı l s ı n i n s a n y e t i ş t i r m e n i n
öncelikli am acı; d e m o k r a tik b ir eğitim o r t a m ı n d a b ire y le ­
6
r i n y e te n e k le r in in olabildiği ölçüde g e liş tirilm e s id ir. B u ­
r a d a , b ire y le rin a n ıla n ö z e llik lerin in k im için ve h a n g i
yü ce a m aç u ğ r u n a geliştirileceği k o n u s u a k la g e l m e k t e ­
dir. Ne, birey için top lum sal ülk ü ler, ne de, toplum u ğ r u n a
b ire y fe d a edilm em elid ir. A s lın d a to p lu m , b ir üyesi olan
b i r e y d e n o kul a r a c ılığ ıy la k e n d i i s t e k ve ö z le m le r in i
g e rç ek leştirm esin i bekler. Ülke ve to p lu m u n y a r a r ı söz ko ­
n u s u olduğu za m a n , bireye verilen eğitim, onun hiç d u r a k ­
s a m a d a n to p lu m y a r a r ı n a olacak iş ve eylemi seçm esini
s a ğ l a m a l ı d ı r . Ö r g ü t l e n m i ş k u r u m l a r a r a c ı l ı ğ ı ile
y a p ıla c a k e ğ itim için, inceleyebildiğim iz k a y n a k l a r d a şu
o r t a k a m a ç la r g ö rü lm e k te d ir.
E ğ itim le; t o p l u m u n ih tiy a ç la rın ı k a rş ıla y ıc ı; y e t e n e k ­
l e r i o r t a y a ç ı k a r t ı c ı ve g e l i ş t i r i c i ; s o r u n l a r ı d o ğ r u
çözümleyen; akılcı d üşü n eb ilen ; ta ris e l ve u lu s a l değerleri
benim setici ve koru yucu; sanayi ve san a y i ötesi to p lu m u ol­
m a n ı n g e t i r e c e ğ i p r o b l e m l e r i ç ö z e b ile c e k n i t e l i k t e ;
b a ş a r m a i s t e ğ i y l e d o lu ve g i r i ş i m c i i n s a n l a r ı n y e ­
tiş tirilm e s i a m a ç la n ır. Söz k o n u s u b u genel a m a ç la r k a p ­
s a m ı n d a b e d e n e ğ itim in in görevi, t e m e ld e i n s a n ı a n l a ­
m a y a y ö n e lik tir.
B ir yönüyle eğitim , op tim al gelişim in ilerletilm e si a n ­
la m ın a g e lm e k te ve söz k o n u s u gelişm e-ilerletm e, h a r e k e t
eğ itim i a ra cılığ ıy la y a p ılm a k ta d ır. Y u k a r ı d a b e lirtile n ve
eğitim le u l a ş ı l m a k is te n e n genel a m a ç l a r a d a y a n a r a k bir
ta n ı m y a p m a k g e re k irs e eğitim ; eğitilecek i n s a n l a r ı n d e ­
v im s e l, d u y g u s a l , z i h in s e l ve t o p l u m s a l y ö n d e n g e ­
liş tirilm e s in e yönelik bilinçli ve e tk in ç a b a la rı içeren bir
s ü re ç tir. A ç ık la n a n b u genel eğitim t a n ı m ı içinde bed e n
eğ itim in in yeri şöyledir. "Beden eğitim i, b ü y ü k k a s e t k i n ­
likleri a ra cılığ ıy la b irey in b ed e n sel, r u h s a l ve to p lu m s a l
b ü t ü n l ü ğ ü n ü ze d e le m e d e n , k iş in in k e n d i s i ve to p lu m u n
y a r a r ı n a o p t i m a l g e liş im in i g e r ç e k l e ş t i r m e e ğ i t i m d i r "
(7). Bu t ü r eğ itim d e b eden, b ir a r a ç d u r u m u n d a d ı r . O r ­
taö ğ re tim k u r u m la r ın d a bed en eğ itim i e tk in lik le rin e
geçm eden önce h a r e k e t , oyun ve sopr gibi tem el k a v r a m ­
7
l a r ı n a ç ık l a n m a s ı k o n u y u d a h a a n l a ş ı l ı r h a l e g e tire c e k ­
tir.
î n s a n h a r e k e t i y a ln ız m e k a n i k b i r h a r e k e t değildir.
K inesiyoloji olsun, b i y o m e k a n i k o ls u n i n s a n h a r e k e t i n i
t a m o la ra k a ç ık l a y a m a m a k t a d ı r . î n s a n h a r e k e t i , i n s a n ın
evren içinde iliş k ile rin d e k i d e ğ iş im d ir. B irey h a r e k e t l e r i
y o lu y la i l i ş k i l e r i n i d e ğ i ş t i r i r (8). B u n e d e n l e b e d e n
eğitim i, v ü c u t d en e y im i o l a r a k h a r e k e t i ve d eğ işik h a r e ­
k e tle rd e n olu şan o y un ları ele alır. B ir b a ş k a deyişle beden
eğ itim i, genç i n s a n ı n y e t i ş k i n o lm a y o l u n d a k e n d i s i n e
edilen b ir y a r d ım n ite liğ in d e d ir (9). B u ç a lış m a a l a n ı n d a
b ed e n e ğ itim c i, b ire y in y e tiş k in o lm a a m a c ın ın
g e r ç e k le ş tirilm e s in d e k e n d i s i n e y a r d ım c ı olur. O yun , i n ­
s a n ı n b i r d a v r a n ı ş b iç im id ir v e d a v r a n ı ş l a r ı iç in d e g e ­
lişir. D ış a r ıd a n b a k ı l d ı ğ ın d a k u r a l l a r ı p e k a n ­
l a ş ılm a y a n , b ü y ü k b ir ö z g ü r lü k için d e o y n a n a n , önceden
b e lirle n m iş y a r a r l ı b i r a m a ç g ü t m e y e n ve so n u k e s t i r i l ­
m ey en e tk in lik le re oyun a d ı v e r ilm e k te d ir. N e şe ve zevk
içinde k e n d i l i ğ in d e n o r t a y a ç ı k a n o y u n u n , i n s a n ı n y a ­
ra tıc ı k u v v e tin in özgürce g e liş m e s in d e önem li ro lü b u l u n ­
m a k ta d ır. S por ise, "kişiye oy un eğlence ve s e r b e s t z a m a n ­
la rın ı d e ğ e rle n d irm e ve b elirli t e k n i k ve k u r a l l a r a d ay a lı
b ir y a r ı ş m a o r t a m ı n d a k i ş i n i n k e n d i g ü c ü n ü k a n ı t l a m a
o lanağı s a ğ la y a n yoğun k a s ç a lış m a s ı g e r e k t i r e n e tk in lik
t ü r ü " o l a r a k t a n ı m l a n m a k t a d ı r (10). L a t i n c e d e n d isp ort a r e (d ^sportus), f r a n s ı z c a d a d e s p o r t, y u n a n c a d a agon
sö zc ü k le riy le k a r ş ıl a n a n s p o ru n d e ğ işik t a n ı m l a r ı
y a p ılm a k ta d ır. B asın, televizyon, ve d o s t-a r k a d a ş so h b e tle ­
r i n d e sık sık sözü e d ile n s p o r o l g u s u n u n en b e l i r g i n
özelliğ i, e ş i t r e k a b e t o r t a m ı n d a ve b e l i r l i k u r a l l a r
çe rçevesin de y a p ılıy o r o lm a s ıd ır .
H a r e k e t l e r y o lu y la b e d e n i n e ğ i t i lm e s in i h e d e f a l a n
beden e ğ itim in in a m a ç la rı şöyle ö zetlen ebilir:
B ed en E ğ itim in in G enel A m a ç la rı:
B eden eğitim i dö rt düzeyde gelişim i a m a ç la r. B u n la r;
8
1.
2.
3.
4.
O r g a n ik gelişim
S in ir-k a s gelişim i (psikom oto r gelişim)
Zihinsel gelişim (ko rtikal gelişim )
D u y g u s a l (h e y a c a n s a l) g elişim 'd ir.
B ed en e ğ itim i e tk in lik le ri, b u d ö r t d ü ze y d e g elişim i
içeren a m a ç la r a d ayalı olduğu süre ce geçerlidir.
B ir b a ş k a açıdan b ed e n eğ itim in in a m a ç l a n o lara k ;
1.
la rın ı
2.
3.
S ağlık g elişim in e k a t k ı s a ğ la m a ve v ü c u t b o z u k lu k ­
d ü ze tm e
îyi d u ru ş ve biçim k a z a n d ır m a
Güzellik ve e s te tik d uyg u ların ı g eliştirm e
4. K e n d in e g ü v e n , k e n d i n i k o n tro l, iş b irliğ i y a p m a ,
h a k b ilir, özgeci, disip lin li olm a gibi k iş ise l ve to p lu m s a l
a l ı ş k a n l ı k l a r ı g e l i ş t ir m e
5. S ağlıklı ve m u t l u b ir y a ş a m için irad e li ve is te k li
k ılm a
6. Doğaya sevgi, ülkey e sevgi ve bağ lılık u y a n d ı r m a
7. O k ul d ışı b e d e n s e l a l ı ş t ı r m a l a r a k a r ş ı a n l a y ı ş l ı
b a k m a ve k a t ı l m a y ı sağliycı a m a ç l a r ı b u l u n m a k t a d ı r
(11). A ç ık la n a n a m a ç l a r a u la ş a b ilm e k için, b ed e n eğitim i
ve sporun am aç, ilke, y öntem , a r a ç ve u y g u l a m a l a r la b ir
b ü tü n lü k içinde d ü ş ü n ü lm e si g ere k m e k te d ir. Bu b ü tü lü ğ ü n
belki ilk k o ş u lu da, y ap ılac ak iş ve eylem in s is te m a tik bir
biçim d e d e ğ e r l e n d i r i l m e s i d ir .
m - Beden Eğitimi Sistematiği
G aulhofer'e göre okul c im n astik s iste m i (12).
A - Denge sağlayıcı h a r e k e t l e r
V ü c u t y a p ı s ı n ı n e k s ik liğ in i g id eric i v e y a v ü c u t g e ­
liştirici a l ı ş t ı r m a l a r ,
Om uz, o m u rg a ve k a lç a ek le m in d e k i h a r e k e t y e t e r s iz ­
lik le rin i gid eric i h a r e k e t l e r .
9
B - Biçim veren h a r e k e tle r (en iyi kişisel d u r u ş ve h a r e ­
k e t biçimi v e re n e tk in lik le r)
1. H a r e k e t fo rm u v e re n a l ı ş t ır m a l a r
a) G ü n lü k h a r e k e t l e r (soluk alm a, y ü rü m e , o tu rm a , a y ­
a k t a d u rm a , dönm e, sekm e, k a ld ırm a , u z a n m a , eğilm ek)
b) Ç a l ı ş m a h a r e k e t l e r i : K o ş m a s ı ç r a m a , t ı r m a n m a ,
a sılm a, s a lla n m a , koy m a, çekm e, itm e , k a l d ı r m a , ta ş ım a ,
fırlatm a, yak a la m a,
2. D u ru ş k a z a n d ırıc ı h a r e k e t l e r
a) G ü n lü k d u r u ş a lış tır m a la rı: Ayak, diz, k alça , o m u r ­
ga (baş, boyun, göğüs, kalça) h a r e k e tle r i
b) Belirli te m e l d u r u ş h a r e k e t l e r i : Diz ü s t ü , çömelik,
y a tış , d a y a n m a lı d u ru ş , a s ılm a ve d a y a n m a la r .
C - Verim A lış tır m a la rı
1. Gezm ek
a) Yaya gezm ek
b) N e h ir gezintisi
c) K a y a k la d o la ş m a
d) K am p k u r m a
2. M ücadele o y unları
a) Çim o y un ları
b) Su oyunları
c) Buz ü z e rin d e oyunlar
3. S a v u n m a a l ı ş t ır m a l a r ı
a) Güreş
b) Boks
c) Kılıç
d) Atıcılık
4. Kış a l ı ş t ır m a l a r ı
a) K ayak (M u k a v em et, engelli, k a y a k l a a t l a m a )
b) Buz p a te n i (S ü ra t paten i, engelli p a te n )
10
5. Yüzm e
a) D eğişik yüzm e stilleri
b) 'D a lm a
' c) A tla m a
d) C an k u r t a r m a
6. T em e l a l ı ş t ır m a l a r
a)
b)
c)
d)
e)
£)
Koşu (kros, engelli, k ıs a ve u z u n m esafe koşuları)
A tla m a (Yüksek, uzun, s ırık la a tla m a la r )
T ırm an m a
A sılm a
K a ld ırm a ve ta ş ım a
F ırla tm a , itm e, v u rm a
D - S a n a ts a l H a re k e t
1. S irk H a re k e tle ri
a) S erb e st h a r e k e t sanatı
b) Aletlerle k ü çü k h a r e k e t p a r ç a l a n
c) A letler ü z e rin d e a l ı ş t ır m a l a r
2. D a n ss a l H a r e k e tle r
a) D a n ssa l h a r e k e t o yunları
b) D ans
B u rg er
ve
S n ıflan d ırılm ası
G r o l ’a
G öre
A lıştırm a la rın
1. B ireyin bireysel tercihe b ağlı a lış tır m a alanı
a)
T a m a m la y ıc ı a l ı ş t ı r m a l a r (dengeleyici, önleyici,
kcndisyonu geliştirici h a r e k e tle r)
- K uvv et a lış tırm a la rı
- Çözüm leyici a l ı ş t ır m a l a r ı
11
b) Biçim verici a l ı ş t ı r m a l a r
- D u ru ş k a z a n d ırıc ı a l ı ş t ı r m a l a r
- Biçimli h a r e k e t a l ı ş t ır m a l a r ı
c) Verim a l ı ş t ır m a ve s a n a ts a l h a r e k e t
- A sıl a l ı ş t ı r m a l a r ( k o ş u , s ı ç r a m a , f ı r l a t m a ,
t ı r m a n m a ve d iğerleri)
- Aletsiz, aletle ve alette
- Yüzme ve tra m p le n a tla m a , a d a m k u r t a r m a
- K ürek
- K ayak
- Buz pateni
2.
S osyalleşm eyi S ağlayıcı H a r e k e t l e r
a) G ru p ç a y a r ış m a la r , O y u n
-
S ta fe t yarışı, g ru p ç a y a p ıla n y a r ı ş m a l a r
K üçük o y u n la r
B asit t a k ım o yunları
B ü yü k t a k ı m y a r ış m a l a r ı
b) D a n s ve d a n s s a l ta k ım o y u n ları
- D a n ssa l g ru p oyunu
- D ans
c) D ans, s a n a ts a l d a n s l a r
d) G e z i le r
tırm a n m a .
(d o laşm a),
kayak,
kam p çılık ,
dağa
IV - Okul Beden Eğitiminde Sistem in Genel Özellikleri
O k u lla rd a
u y g u la n a c a k
beden
e ğ itim i
a l ı ş t ı r m a l a r ı n ı n b e lirli a m a ç l a n o lm a lı ve b i r s i s te m e
d a y a n m a lıd ır . B u s is te m iç in d e ş u e t k e n l e r ö n em t a ş ı r
(13).
1. Y ap ılan e ğ itim -ö ğ retim in am acı,
2. Eğitim - Ö ğ re tim d e u y g u la n a c a k y ö n te m ,
12
3. Ö ğretilecek k o n u l a r (e ğ itim -ö ğ re tim in k a p s a m ı)
4. E ğitile cek o la n la r ın , iç in d e b u l u n d u k l a r ı k ü l t ü r e l ,
ekon om ik, to plum sal çevre ve b u çevre ta r a f ı n d a n b e lir­
le n e n to p lu m sa l ve kişise l d a v r a n ış la r ,
5. Eğitilecek o la n la rın biyolojik gelişim düzeyleri,
6. O k u lu n eğitim düzeyi ve am acı,
7. Eğitim cinin y e te n e k ve b eceri düzeyi.
Y u k a r ı d a , y ed i m a d d e o l a r a k b e l i t i l e n ve e ğ itim ö ğ re tim s is te m in in b iç im le n m e s in d e önem t a ş ı y a n ve b ir
s i s t e m i n b a ş a r ı lı o l m a s ı n d a ö ğ r e tm e n in k i ş i li k ve y e ­
t e n e ğ i n e ek o la ra k , y a p ı l a n u y g u l a m a l a r ı n d a ö n e m li
k a t k ı s ı v a r d ır .
Ç a ğ d a ş e ğ itim a n l a y ı ş ı , i n s a n ı b e d e n ve z i h i n s e l
işlevler o lara k b ir b ü t ü n l ü k içinde ele alır. İ n s a n ın a n a t o ­
m i k y a p ıs ı, o rgan ve s i s te m le r i n fizyolojik işlev leri, p s i ­
k o lo jik d u y g u - d ü ş ü n c e ve d a v r a n ı ş l a r ı b i r b i r l e r i y l e
ilişk ili b içim d e y in e b u b ü t ü n l ü ğ ü n a y r ılm a z öğeleridir.
O k u l, s ö z k o n u s u b u b ü t ü n l ü ğ ü t o p l u m u n i s t e k l e r i
d o ğ r u l t u s u n d a g e l i ş t i r m e k d u r u m u n d a d ı r . B ir b a ş k a
deyişle, o k u lla rd a u y g u l a n a n b e d e n eğ itim i a l ı ş t ır m a l a r ı
k iş in in h e m bireysel h e m de to p lu m s a l y ö n den gelişm esin i
h e d e f t u tm a lıd ır. B u görüşe göre o k u lla rd a u y g u la n a n
bed e n eğitim i a lış tır m a la rın ı ik i a n a g r u p t a top lay ab iliriz
(14).
A - Bireysel eğitim e k a t k ı d a b u l u n a n a lış tır m a la r,
B - T o p lu m sal eğitim e k a t k ı d a b u l u n a n a lış tır m a la r.
B ireysel eğitim e k a t k ı d a b u l u n a n a l ı ş t ı r m a l a r b irey in
psikofizyolojik y e tile rin i g e liş tiric i a m a ç la , ö ğ re tim p r o ­
g r a m ı n d a y e r a lırla r . B u a l ı ş t a r m a l a r üç g r u p t a t o p l a n ­
m ak tad ır:
a)
E k s i k l ik l e r i g iderici ve t a m a m l a y ı c ı a l ı ş t ı r m a l a r
(K uvvetlendirici, açıcı, y u m u ş a tıc ı ve işlek lik k a z a n d ırıc ı
alıştırm a la r)
13
b) V e rim (p e rfo rm a n s) a r tı r ı c ı, s a n a t d e ğ e ri olan ve
hünersel a lıştırm a la r
'
c) D u r u ş ve biçim k a z a n d ırıc ı özellikteki a lış tır m a la r .
S a ğ lığ ı k o r u m a y a ek o la r a k , s a ğ lık lı y a ş a m a
a lış k a n lığ ı k a z a n m a k b a k ı m ı n d a n b u a l ı ş t ı r m a l a r ı n u y ­
g u l a n m a s ı n d a v ü c u d u n b elirli d u r u ş l a r d a k a l m a s ı (tesb it
edilm esi) ö n em t a ş ı m a k t a d ı r , (b) g r u b u n d a k i a l ı ş t ı r m a l a r
birey in k u v v e t, d ay a n ık lılık , s ü r a t , beceri, k e n d in i a ş m a ,
g ö z ü p e k l i l i k g ib i ö l ç ü l e b i l e n v e d e ğ e r l e d i r i l e b i l e n
ö z e llik le rin in g e lişim in i h e d e f t u t a n a l ı ş t ı r m a l a r d ı r . B u
t ü r a lış tır m a la r, h e m stil h e m de güzellik d u y g u su (estetik)
gelişim i y ö n ü n d e n d eğer t a ş ı r l a r .
V e r im a r t t ı r m a y ı h e d e f t u t a n a l ı ş t ı r m a l a r önce,
y a ş a m d a ö rn e ğ i g ö rü le n işle v s e l (fonksiyonel) b içim d ek i
e tk in lik le r içinde u y g u la n ır. D a h a so n ra , b elirli sp or d a ­
l a r ı n a d ö n ü k o la ra k h a z ırlay ıcı, g eliştiri, s a n a t ve h ü n e r
değeri olan a l ı ş t ı r m a l a r a geçilir. B u ç a lı ş m a l a r d a k iş ise l
v e r im d e n çok, a ş ı r ı r e k a b e t e d a y a n m a y a n y a r ı ş m a l a r a
önem verilm elid ir. V erim (p e rfo rm a n s) elde etm e ğ e d ö n ü k
a l ı ş t ı r m a l a r ı n am acı, en u y g u n (o ptim al) v e r im d ir. O p t i ­
m al v erim , b irey in bedensel, r u h s a l ve to p lu m s a l sağlığını
g eliştiren ve k o ru y a n v erim d e m e k tir. O p tim al v e rim elde
e t m e d e , çok z a y ı f ve çok k u v v e t l i u y a r ı l a r y a r a r
sağ lam a zlar.
A ncak
k u v v e tli
u y a rıla r
v e rim i
y ü k s e l t m e k t e d i r l e r . V e rim a l ı ş t ı r m a l a r ı n d a b ire y in m e s ­
lek, ö ğ re n im , aile y a ş a m ve k o ş u l l a r ı g ö z ö n ü n d e t u t u l ­
m a l ı d ır . B içim ve v e r im a r a s ı n d a b i r i l iş k i v a r d ı r .
Ç o c u k la rd a n e rk e n y a ş l a r d a v e r im i s t e n m e s i b içim k a ­
z a n m a y ı e n g e lle m e k te d ir. Ö nce, iyi b i r b içim k a z a n ı m ı
s a ğ l a d ı k t a n s o n r a v e rim i s t e n m e l i d ir . O k u l l a r d a y a l n ı z
y a r ı ş m a y a d ö n ü k s p o rtif v e r im a m a ç la n m a z .. Ç o c u la r ve
gençlerin m ü zik ve güzellik (e s te tik ) duy gu ve y e t e n e k ­
le r i n i n g e l i ş t ir il m e s i ö n em li a m a ç l a r d a n d ı r . H ü n e r s e l s a n a ts a l a l ı ş t ı r m a l a r için d a h a çok; b a rfik s , p a r a le l, h a l ­
k a vb. a l e t l e r ü z e r i n d e ç a l ı ş ı l m a k t a d ı r . G e n e l l i k l e
14
v ü c u d u n ü s t k ıs m ın ı ç a lı ş t ı r a n bu h a r e k e t l e r i n , b ire y e
" k e n d in i a ş m a d uygusu" v erd iğ i d ü ş ü n ü lü r . Bu
a lış tır m a la r bıkkınlık verm eden, kolaydan zora, b i­
linenden bilinm eyene, belirli yöntem ler uygulanarak ve
sır a y la y a p ılm a lıd ır.
O y u n ç a ğ ın d a h ü n e r s e l - s a n a t s a l a l ı ş t ı r m a l a r b e c e ri
k a z a n d ı r ı c ı ve çe v ikliğ i g e liş tir ic i a m a ç l a u y g u l a n ı r .
T a m ço c u k lu k ç a ğ ın d a (9-12 y a ş e r k e k , 8-11 y a ş kız)
çeviklik ve beceri k a z a n ım ı için ölçülü b ir y ü k le n m e ile ve
o y u n s a l fo r m i ç in d e ç a l ı ş m a l a r y a p ı l ı r . Y e t i ş k i n l i k
ç a ğ ın d a ise a l ı ş t ı r m a l a r d a h a çok, tü m t e k n i k özellikler
v erile c e k şekilde u y g u la n ır.
Bijl (1969), in cele d iğ i k a y n a k l a r a d a y a n a r a k b e d e n
e ğ itim i k o n u s u n d a tem el k a v r a m ve u y g u la m a la r ı
a ş a ğ ıd a k i gibi d ü z e n le m e k te d ir (15).
Tip olarak bir ders;
- O y u n a yönelik ders,
- Ö ğre n m ey e yönelik ders,
- A lış tır m a y a yönelik ders,
- V erim (perfo rm ans) o rtay a k o y m ay a yönelik ders,
- Ö zel d u r u m l a r ı k o n u a la n d e rs b iç im in d e
a y rılm a k ta d ır.
Bir dersin bölümleri
- D u ru ş ve biçim k az an d ırıcı a l ı ş t ır m a l a r
- V e rim (p e rfo rm a n s) a lış tır m a la r ı
- Oyun
Kurt Meinel Devim sel (motorsal) Öğrenmeyi;
a) K a b a form içinde tem el h a r e k e t a k ış ın ın k a z a n ım ı,
b) D ü z e l tm e le r , in c e ltm e ve h a r e k e t i a y r ı n t ı l a r ı n a
bölerek iyice çalışm a,
c) H a r e k e t l e r in d eğişik k o ş u l l a r içinde y a p ılm a s ı ve
sağ lam laştırılm a sı,
15
d)
Ö ğ renilen lere iyice h a k i m o ld u k ta n s o n ra s e r b e s t ve
isteğ e bağlı a lı ş t ır m a l a r .
Fetz, Öğretmenin Gidişi ve Yapışım;
1. B ilinçsiz h a r e k e t f o r m a l a r ı n ı n k a z a n ı l m a s ı b a s a ­
m ağ ı,
2. Bilinçli k a z a n ılm ış h a r e k e t l e r b a s a m a ğ ı,
3. H a r e k e t l e r i n i n c e l t i l m i ş f o r m l a r ı . B u b a s a m a k
ö ğrencinin y eten e ğ i ve h a r e k e t l e r i n y a p ı l m a s ı n d a k i genelekle y a k ı n d a n ilişk ilid ir.
Fetz, öğrenim sü re c in i t a m a m e n d eğ işk en le rle dolu ve
çok yönlü olm ası g ö rü ş ü n d e olup;
a - A lış tır m a la r ın d e ğ iş tirilm e s i,
b - A lış tır m a la rın g iere k g ü ç leştirilm esi,
c - A lış tır m a la rın
b irb irin e
b a ğ la n m a s ın ı
ö n e r m e k te ­
d ir.
Fetz'e göre metodik yardım biçimleri olarak;
1. H a re k e ti t a n ı m l a m a ve a ç ık la m a ,
2. H a r e k e t yönergeleri,
3. H a re k e ti düzeltm e,
4. H a re k e ti u y g u la m a yön erg eleri,
5. H a r e k e t ödevi ve h a r e k e t açıkla m a sı,
6. Önceden y a p m a veya çeşitli şekillerin i g ö sterm e,
7. Ses'le (sözel) y a p ıla c a k y a rd ım ,
8. iyi dü zen le n m iş ö ğretim y ö n t e t i , '
9. M etodik y a r d ım a racı o la ra k ritim .
Ö ğ r e t im F o r m u
la şılm a k tad ır.
16
K a v ram ın d an ,
ö ğ r e ti m
b iç im i
an­
B u n lar:
a - S e rb e s t öğretim formu. B u ra d a h a r e k e t görevleri v e r­
ilir, öğrenci b u n l a r d a n seçim y a p a r ve çalışır.
b - Bağım lı öğretim formu. B u ra d a , öğretici t a r a f ı n d a n
b e l i r l i h a r e k e t ödevi v e r il i r v e ö ğ re n ci h a r e k e t ödevi
s ı n ı r l a r ı içinde ç a lış m a la r ın ı s ü r d ü r ü r .
V
- Ortaöğretimde Yapılan Beden Eğitimi ve Spor Uygu­
lam aları
A. D e rs Ç alışm a la rı
B. D e rs D ışı Ç a l ı ş m a l a r ı
d ü şü n eb iliriz.
o lara k
ik i
bölüm de
A. DERS ÇALIŞMALARI:
1)
Salonda v e y a Dışarıda Yapılan Dersler; 9 Kasım 1970
g ü n ve 1630 sayılı T eb liğ ler D e r g i s in d e , o rta ö ğ r e tim k u ­
r a m l a r ı n d a y a p ıla c a k b e d e n eğ itim i d e r s in in m ü f r e d a t ı
y e r a l m a k t a d ı r . M ü f r e d a t p r o g r a m ın d a k i k o n u l a r ı u y g u ­
la m a s ı için önce bir yıllık plan yapılır. E ğ er o k u lu n k a p a lı
s a lo n u v a r s a , d e rs k o n u l a r ı n ı n iş le n m e s in d e b i r g ü ç lü k
y o k tu r. B ed en eğitim i ö ğretm eni, y ü k s e k ö ğ re tim d e aldığı
fo r m a s y o n u n gereği o l a r a k d e rs k o n u l a r ı n ı işle y e c e k tir.
K a p alı salo n u b u l u n m a y a n o k u llard a , b ed e n eğ itim i d e r s ­
l e r i n i n u y g u l a n ı ş biçim i h a v a k o ş u l l a r ı n a b a ğ lı o la r a k
d e ğ iş m e k te d ir. P r o g r a m d a yer a la n h a r e k e t l e r i n n iteliğ i
"sağlıklı o lm a 'y a yön elik g ö z ü k m e k te d ir. Ne v a r ki sınıf,
koridor, k a n t i n alan ı ve okul b ah ç esi gibi y erle rd e y a p ıla n
d e r s l e r i n ö ğ re n c i s a ğ l ı ğ ı n ı g e l i ş t i r d i ğ i s ö y l e n e m e z .
S ın ıfla rın k a la b a lık , d ers a ra ç -g e re ç le rin in y e te rsiz ,
çalışılan zem inin b eto n ve to p ra k o lu şu ve ; a b u k to z la n ­
m ası, d e rs in verim in i oldukça d ü ş ü r m e k te d ir .
2.
D ersin S ın ıf İçinde İşlenm esi: H av an ın elverişli ol­
m a m a s ı d u r u m u n d a d e r s s ın ıfta iş l e n m e k t e d i r . B u d u ­
r u m d a y a p ıla c a k fa z la b i r e tk in lik y o k t u r ve çoğu k ez
öğ re n cilere "se rb e s t çalışın" d e n ilm e k te d ir. "S ın ıf içi
17
o y u n l a r " a d ı y l a y a p ı l a n ç a l ı ş m a l a r ı n lise ö ğ re n c ile ri
y ö n ü n d e n fa z la eğ itici d e ğ e ri o ld u ğ u sö y len em ez.
Ö ğ rn e c ile re v e rile c e k k u r a m s a l b ilg ile r, z ih in se l
b a k ı m d a n y o ru lm u ş olan ö ğ re n ciler için hiç de çekici ol­
m am ak tad ır.
B. DERS DIŞI ÇALIŞMALARI:
1) Y arışm alara H azırlık Ç alışm aları: B ed en eğitim i
ö ğ re tm e n i gen e llik le k e n d i s i n i n iyi o ld u ğ u sp o r d a l ı n d a
bir ta k ı m o lu ş tu r a r a k il içi ve il d ış ın d a d ü ze n le n ece k spor
k a r ş ı l a ş m a l a r ı n a t a k ı m ı h a z ı r l a m a y a ç a lı ş ı r . B a z a n ,
ö n ce k i y ı l l a r d a iyi s o n u ç l a r a l ı n m ı ş s p o r d a l l a r ı n d a
ç a l ı ş m a l a r ı n s ü r d ü r ü l m e s i g e r e ğ i de o r t a y a ç ık a b ilir.
T a k ı m l a r d a k i öğ ren cilerin t ü m ü n e u y g u n d ü şe c e k s e rb e s t
z a m a n ı n b u l u n m a s ı ; a n t r e m a n y a p ı l a c a k s a h a - s a lo n ve
m a lz e m e n in te m in i gibi k o n u la r , t a k ı m l a r ı n y a r ı ş m a l a r a
h a z ı r l a n m a s ı n d a ön em i ve s ü r e k liliğ i olan g ü ç lü k le r d e n
olup, çoğu kez b ü tü n ü y le a ş ılm a s ı d a o la n a k s ız d ır.
2) S p ortif Yarışmalar: S p o rtif k a r ş ıl a ş m a la r a k a tılım ,
ö ğ re tm e n ve sporcu öğrenciler için önemli b i r h a y a t ve d e ­
n e y im a l a n ı d ı r . O k u l için k a r ş ı l a ş m a l a r d a n b a ş l a y a r a k
te c rü b e k a z a n a n spo rc u la r, g id e re k k e n d ile r i için y ab a n c ı
o la n s a h a ve s e y irc i ö n ü n d e y a r ı ş ı r l a r . Y a r ı ş m a n ı n
k o ş u l l a r ı e ş it olsa da, çoğu k e z e ş it o l m a y a n b iç im d e
h a z ı r l ı k l a r s ü r d ü r ü l m ü ş t ü r . S a lo n - s a h a ve y e te r li m a l z e ­
m esi olan o k u lla r ve b u n l a r ı n t a k ı m l a r ı y a n ı n d a ; b irk a ç
to p u a la m a y a c a k ölçüde b ütçesi z a y ıf o k u lla rın sp orcuları
k a r ş ı k a r ş ı y a gelebilir.
G e re k a n t r e m a n g erek se s p o rtif y a r ı ş m a l a r çocuk için
a n l a m l ı u ğ r a ş ı l a r o l m a s ı n a k a r ş ı n , s p o rc u öğrenci için
d e r s le rin a k s a t ı l m a d a n y ü r ü t ü l m e s i h e r z a m a n ko lay ol­
m a m a k t a d ı r . O kul y önetim in c e spo r y a p a n ö ğ re n ciler için
bazı k o la y lık la rın d ü şü n ü lm e s i; bu k o la y lık a rı ders
ö ğ re tm e n le rin c e de sağ la n a c a ğ ı a n l a m ı n a gelm ez. B aza n ,
d ers ve spor ça lış m a la rın ı b irlik te y ü r ü te m e y e n öğrenciler
için b ir tercih y a p m a d u r u m u o rta y a çıkabilir. O rta ö ğ re tim
18
ö ğ re n cilerin in h e r h a n g i b ir s p o rla u ğ r a ş m a l a r ı genellikle
k e d ile rin e b ir m eslek k a z a n d ır ıp , h a y a t g a r a n tis i
s a ğ la m a z . K işinin, h e m spor y a p m a isteğ i, h e m de d e r s ­
l e r d e b a ş a r ı l ı o lm a z o r u n lu ğ u k a r ş ı s ı n d a y a p a c a ğ ı en
d o ğ r u iş , ö n c e l i k l e d e r s l e r i n d e b a ş a r ı l ı o l m a y a
ç a lış m a s ıd ır. A k a d e m ik y ö n den b a ş a r ı s ı z b i r ö ğ re n cin in
sp o r y a p m a d a ı s r a r etm esi; v eli, ö ğ r e tm e n ve öğ ren ci
y ö n ü n d e n bazı g ü ç lü k le r d o ğ u rm a k ta d ır .
B ir d iğ e r so ru n , s p o rtif y a r ı ş m a l a r a k ız -e rk e k sporcu
ö ğ r e n c ile r in k a f ile h a l i n d e g ö t ü r ü l ü p g e t i r i l m e s i n d e k i
g ü ç l ü k l e r d ir . U l a ş ı m a r a ç l a r ı n ı n t u t u l m a s ı y a d a y e r
ay ırtılm a s ı, önceden yem e-içm e ve b a r ı n m a y e r le rin in b e ­
lirlenm esi, son d erece yorucu ve s ü rp riz le rle dolu o la y la r­
d a n d ı r . H e r il d ışı s p o r t i f y a r ı ş m a , il g il i l e r e y e n i
d e n e ş im le r k a z a d ı r m a k l a b i rlik te , i ş l e r i n önced en p l a n ­
la n d ığ ı gibi g itm e m e s i; ç a lış m a i s t e ğ i n i a z a ltıc ı, h a t t a
sporcu v erim in i d ü ş ü rc ü etki y a p m a k ta d ır .
VI
lik leri
- Ortaöğretim Kurumlarında B eden Eğitim i Etkin­
A ç ık la m a y a ç a lıştığ ım ız k o n u y a s ı r a s ıy la ; b i r b ilim
d a lın ın n iteliğ i, u ğ r a ş ı alan ı (k o n u la rı), k o n u l a r ı n s i s te ­
m a t i ğ i , i n c e m e - a r a ş t ı r m a y ö n t e m l e r i g ib i a ç ı l a r d a n
bakıldı. Ş im di de, b ed e n eğitim i ve s p o r u y g u la m a la r ın ın
o rtaö ğ retim k u ru m la rın d a n a s ıl y ap ıld ığ ı k o n u su
ü ze rin d e d u ra lım . Çok güzel d ü ş ü n ü l m ü ş a m aç ve ilkeler,
son derece etkili yö ntem , zengin araç-g erece sah ip olm ak,
k u ş k u s u z ö nem lidir. F a k a t b u n d a n d a h a önem lisi, u y g u ­
la m a l a r ve elde edilen so n u çlard ır. "M asab aşı" ç a lışm ası
ile, a l a n d a y a p ı l a n g e r ç e k u y g u l a m a l a r çoğu k e z
fa rk lılık la r g ö sterir. B a ş d ö n d ü rü c ü şek ild e gelişen t e k n o ­
loji ve b u n u n o rta y a çıkardığı y en i y a ş a m biçimi; k u r a m ,
m aç, y ö n tim
ve u y g u l a m a l a r ı n
te k ra r
gözden
g e ç irilm e sin i z o r u n lu k ı l m a k ta d ı r .
E n d ü s t r i y e l gelişim , i n s a n l a r a r a s ı ilişk ileri de e tk ile ­
m e k t e , y e n i o r g a n ve k u r u m l a n d o ğ m a s ı n a yol
a ç m a k t a d ı r . T o p lu m d a h e m e n h e r ş e y d e ğ iş irk e n , eğitim
k u r u m l a r ı n ı b u o lgu dan so y u tlan m ış o la ra k d üşü nem eyiz.
19
R e f a h ve e n d ü s t r i t o p l u m l a r ı n d a k i az h a r e k e t l i l i k ;
v ü c u tta k i o rg an ve s iste m le rd e işlev y e te rs iz lik le ri ve d u ­
ru ş b o z u k lu k la r ın a yol a ç m a k ta d ır. B u t ü r so ru n la rı g id e r­
m e d e eğ itim cilere önem li g ö re v le r d ü ş m e k te d ir . Ü lk em iz
o r t a ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n d a b e d e n e ğ i t i m i d e r s i için
ö n g ö rü le n h a r e k e t ve a l ı ş t ı r m a l a r ı n , y u k a r ı d a d e ğ in ilen
r a h a t s ı z l ı k l a r ı o r t a d a n k a l d ı r m a k t a son d erece y e t e r s iz
k alac ağ ı söylenebilir. Ç ü n k ü , 9 K asım 1970 g ü n 1630 sayılı
T ebliğler D ergisi'nde y er a l a n b ed e n eğ itim dersi m ü f r e d a t
p r o g r a m ı n d a k i e t k i n l i k l e r l e ilgili ( b u g ü n k ü u y g u l a n ı ş
b iç im iy le ) ö n g ö r ü l e n a m a ç l a r a u l a ş ı l m a s ı o l a n a k s ı z
g ö z ü k m e k te d ir . O la n a k s ız d ır , ç ü n k ü d ü ş ü n ü l e n e t k i n l ik
t ü r l e r i a n c a k k a p a lı sp o r sa lo n u o lan o k u lla r d a
g e rçek leştirileb ilir.
O rta ö ğ re tim d e b ed e n e ğ itim i d e rsi m ü f r e d a t ı n d a d e rs
k o n u s u o larak;
1. S erb e st H arek etler,
2. A ra çla H a re k e tle r ,
3. A ra ç ta H a re k e tle r,
4. Yer (M inder) H a re k e tle r i,
5. S por A lıştırm a la rı,
6. O y u n l a r b i ç i m in d e d ü z e n l e n m i ş t i r . î l k b a k ı ş t a
m a n t ı k lı ve k e n d i m a n t ı ğ ı için de de t u t a r l ı g ö z ü k e n b u
y a k lış ım gerçekçi değildir. G ö z le m le rim iz bize, o r t a d e ­
receli ok u llarım ızın çoğu nda b ir te k top a la b ilm e n in öneli
b ir sorun o ldu ğun u g österm iştir. B u d u ru m d a , y u k a r ıd a b e ­
lirtile n 6 a y rı ça lışm a a l a n ı n ı n m a lz e m e le rin in n a s ıl t e ­
m in edileceği b ilin m e m e k te d ir. B u d u r u m bize, gerçekçi
s a y a m a d ığ ım ız m ü f r e d a t ı h a z ı r l a y a n ilg ilile rin ; y ü k s e k
ö ğ re n im le r in i y a p t ı k l a r ı k u r a m l a r ı n e t k i s i n d e n k u r t u l a ­
m a d ı k l a r ı n ı g ö s t e r m e k t e d ir .
M ü f r e d a t t a ö n g ö rü le n a m a ç ve ilk e le r; e t k i n l ik l e r i n
d e r s l e r d e u y g u l a n ı ş ı y l a ilg ili o l a r a k b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ r e t m e n i n i n g ö re v in i k o l a y l ı ş tı r ı c ı, o n u y ö n l e n d i r i c i
özellikte değildir. Yıllık, a y lık ve özellikle h a f t a l ı k p l a n ­
l a r ı n y a p ım ın d a ; seçilen e tk in liğ in n ite liğ i ve ilgili y aş
20
grubunun
özelliklerini gözeten, işlevsel b ir m ü f r e d a t
p r o g r a m ı s is te m in in geliştirilebileceği d ü ş ü n ü l m e k t e d i r .
Ü l k e m i z d e k ış m e v s i m in i n u z u n ve s e r t g e ç m e s i
k a r ş ıs ın d a , o k u ld a, uygun b i r k a p a lı ç a lışm a a lan ı
d ü z e n l e n e r e k ; " s a ğ l ık iç in s p o r" , "güç g e l i ş t i r m e "
" d ü zeltici" ( k o r re k tif) c i m n a s t i k , ş e k lin d e a d l a n d ı r ı l a n
e t k i n l i k l e r y o lu y la ç a lış m a la r s ü r d ü r ü l e b il i r . B u t ü r b ir
u y g u l a m a n ı n d e n e n m e s i ve h ı z l a ü l k e g e n e l i n d e
y a y g ın la ştırılm a sı,
küçüm senm eyecek
y a ra rla r
sağ lay a cak tır.
O r t a ö ğ r e t i m ç o c u k l a r ı n ı n fiz y o lo jik ve p s ik o lo jik
ö z e llik leri gözönünde tu tu ld u ğ u n d a , b a ş ta "düzen
a l ı ş t ır m a l a r ı " o lm ak ü zere b irçok a l ı ş t ı r m a n ı n ço c u k la ra
y a r a r s a ğ l a m a y a c a ğ ı d ü ş ü n ü l m e k t e d i r . A s lın d a p ro g r a m
T ü r k ç o c u ğ u n u n sosy o-k ü ltü rel d u r u m u n u a n a liz eden
v e r ile re d a y a n a r a k h a z ır la n m a d ığ ı için, bize göre birçok
a l ı ş t ı r m a n ı n p r o g r a m d a y e r a l m a s ı n ı n g e re ğ i y o k t u r .
E ld e s a ğ lık lı v e r i o lm a d a n b a t ı t o p l u m u ç o c u k la rın ın
özellik lerin e göre d ü ze n le n m iş izlen im i v e re n o rta ö ğ re tim
b ed e n eğ itim i d ersi m ü fre d a t p ro g ra m ın ın , h ızla,
g e r ç e k l e ş t i r i l e c e k a r a ş t ı r m a s o n u ç l a r ı n a g öre y e n i d e n
d ü z e n le n m e s i g e r e k m e k te d ir.
B e d e n e ğ itim i ve spor e t k i n l ik l e r i n in u y g u l a m a d a k i
v e r im i a ç ı s ı n d a n Önemli b i r k o n u d a, b e d e n e ğ itim i
ö ğ r e tm e n in in k iş ilik ve n iteliğidir. G ü n ü m ü z d e , g e n e l­
lik le h i ç b i r y ü k s e k ö ğ re tim k u r u m u n u k a z a n a m a y a n
g e n ç le r
beden
eğ itim i
ve
spor
b ö lü m le rin e
b a ş v u r m a k t a d ı r l a r . B ö lü m le rc e y a p ı l a n " giriş y e t e n e k
s ın a v la rı" s o n u n d a , k u r u m l a r ı n a m a ç l a r ı n a u y g u n n i t e ­
lik te ö ğ re n ci seçilem ediği söyleneb ilir. G ö z le n le rim iz b u
o lg u y u d o ğ r u l a r n i t e l i k t e d i r . F a r k l ı o k u l l a r d a g e le n
ö ğ re n cilerd e, d ö r t yıllık a k a d e m ik e ğ itim -ö ğ re tim s o n u n ­
d a g e r ç e k b i r e ğ itim c i k i m li k ve k i ş iliğ i v e r il d i ğ i n i
s ö y l e m e k o l d u k ç a g ü ç t ü r . Ö ğ r e n c i s e ç im i y l e d a h a
b a ş la n g ıç ta gö za rd ı edilen tem el e k sik lik le rin o lum suz e t ­
k i l e r i , h e m o k u l h e m de ö ğ r e t m e n l i k y a ş a m ı n d a
21
g ö r ü l m e k t e , i z l e n e b i l m e k t e d i r . B ir b a ş k a d e y iş le , y e ­
tiş ti r ilm e k te o lan b ed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n le rin in
s ö z k o n u s u m ü f r e d a t ı b a ş a r ı y l a u y g u l a y a b i l e c e k l e r i ol­
d u k ç a k u ş k u l u g ö z ü k m e k t e d ir . N i t e l i k li b e d e n eğ itim i
ö ğ r e tm e n i y e t i ş t i r m e n i n ön k o ş u l l a r ı n ı n h a z ı l a n m a s ı ;
k a n ım ız c a ü lk e m iz in b ed e n e ğ itim i ve sp o r a l a n ı n d a ge­
lişm esin in de b a ş t a gelen k o ş u lu olacaktır.
Sonuç:
A ç ık la n a g e le n g ö rü ş le r çevçevesinde, o r ta ö ğ r e tim kur u m l a r ı n d a b e d e n eğ itim i-sp o r e t k i n l ik l e r i n in işlevselliği
a ç ısın d a n s o r u n a b a k tığ ım ız d a , b irço k k o n u n u n b irb irleriyle d o ğ ru d a n ilişkili olduğu g ö rü lü r.
O r t a ö ğ r e t i m k u r u m l a n e ğ itim - ö ğ r e tim in d e n so ru m lu
o la n
ilg ili
ve y e t k i l i l e r i n , s o r u n a e ğ i l m e l e r i ve en
a z ın d a n b u k o n u n u n d a h a g e n iş b o y u t t a t a r t ı ş ı l m a s ı
s a ğ l a n m a l ı d ı r . Y e n id e n d ü z e n l e m e ç a l ı ş m a l a r ı n ı n ; so­
r u n l a ilgili kişi ve k u r u l u ş l a r ı n tem s ilc ile ri ile y a p ıla c a k
k a p s a m lı ve d o y u ru c u ç a lı ş m a l a r sonucu, m u t l u b ir sona
u l a ş tırıla b ile c e ğ i d ü ş ü n ü l m e k t e d i r .
YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. HANÇERLIOĞLU, O., D üşünce Tarihi, Remzi Katibevi, İstanbul,
1983, s. 252.
2. BALTACIOĞLU, I.H., P ed a g o jid e İh tilâ l, Anadolu M atbaası,
Istanbil, 1964, s. 61-69.
3. GROLL, H., BURGER, E., Leibeserziehung, Österreicher Bundesverlag, 1972, Çevrine: Adnan ORHUN, s. 3
4. GROLL, H., BURGER, E., Leibeserziehung, Österreicher Bundesverlag, 1972, Çevrine: Adnan ORHUN, S. 4
5. NİEDERMANN, E., Leibeserziehung und Sehulsport, Österreicher
Bundesverlag, Wien, 1983, s. 317.
6. ORHUN, A., Yayınlanmamış Ders N otlan, 1982, s. 3
7. GjjNIŞIK, E., Yayınlanmamış Ders N otlan, İst. 1976, s. 5
8. RÜSDORP, K., Gymnologie, Uitgeverrij Het Spectrum, Utrecth, 1977
9. PUSDORP, K., Gymnologie, Uitgeverij H et Spectrum, U trecht, 1977
s 30
10. GlLLET, B., S p o r T arih i, Gelişim yayınlan, İstanbul, 1975, s. 1013.
11. ORHUN, A., a.g.k., s. 4
12. NlEDERMANN E., a.g.k., s. 317-320
13. ORHUN, A., a.g.k., s. î 3
14. ORHUN, A.) a.g.k.; s. 14
15. BlJL, J. W., Syllogos, Katholieke Academie Voor Lichamelijke Opvoeding, Tilburg, 1969, s. 30-34
22
G E N E L T A R T IŞ M A
BAŞKAN - S a y ın Koç, t o p l a n t ı m ı z ı n g iriş i n i t e ­
liğ in d e k i k o n u ş m a s ı ile birçok s o r u n l a r a d e ğ in m iş oldu.
Ö nce t a r i h i p e r s f e k t i f içinde b e d e n e ğ itim i a n l a y ı ş ı n ı n ,
spor an la y ış ın ın gelişm esinden söz etti, s o n ra b u g ü n k ü a n ­
la y ış ım ız a göre bazı k a v r a m l a r ü z e rin d e ö rn e ğ in oyun n e ­
dir, s p o r n e d ir, b e d e n eğ itim i n e d ir, b e d e n e ğ itim in in
a m a ç l a n n ed ir, b u n l a r ü z e rin d e d u rd u la r . A r k a s ı n d a n d a
s o r u n l a r a değ ind iler. Bazı s o r u n l a r a d e ğ in d iler ki b u n l a r
d a h a geniş ölçüde b u n d a n so nraki to p la n tıla rd a t e k e r te k e r
ele a lın a c a k özellikle p a n e lle rim iz d e.
Ö n ü m ü z d e k ı s a b i r sü re v a r t a r t ı ş m a için, b u s ü re
içinde S ay ın K o n u ş m a c ıy a k o n u ş m a s ıy la , k o n u s u y la ilgi­
li soru s o rm ak istey en v a r s a lü tfe n b u r a y a k a d a r gelsinler.
Ç ü n k ü b u s o ru la r ve a ç ık la m a la r k i t a p t a y e r alacak. B iraz
önce S ay ın Bilim K u r u l u B a ş k a n ın ın b a h s e ttiğ i k i t a p l a r
y a y ın la r b ü tü n b u to p la n tıla rın h av a sın ı a k se ttirm e si
y ö n ü n d e n y alnız b ild irile ri i ç e r m e m e k te d ir, ay n ı z a m a n ­
da s o ru la n so ru lar, o s o ru la ra v erilen cevaplar, t a r t ı ş m a l a r
hep si y e r a lm a k ta d ır. H ep k ita p a d e ta geçmiş altı ay önce
v e y a h u t sekiz ay önce yapılm ış to p la n tın ın b ü t ü n h a v a s ın ı
a tm o s fe r in i v e re c e k şek ild e h a z ır l a n m a k t a d ı r . O
b a k ı m d a n so ru s o ra n a r k a d a ş ım ız k ü r s ü y e g elsin s o r u s u ­
n u vey a a ç ık la m a s ın ı yapsın.
DR. SİRAL ÜLKÜ (İş V a k fı Seçenekler Projesi Akade­
m ik U zm anı) - A n k a r a Ü n i v e r s it e s i E ğ i t im B ilim le ri
F a k ü lte s in d e n em ekli b ir öğretim üyesiyim . B u çok değerli
b ild irisi için S ayın Dr. Koç'a so n su z t e ş e k k ü r le r i m iz s u ­
n u y o r u m . A k a d e m ik b i r d ü z e y d e b u ö n e m li k o n u n u n
g ü n d e m e g elm iş olm ası ü lk e m iz d e g erç e k te n çok s e v in ­
dirici. Ş im di özel s o ru m a h e m e n geçeyim. K e nd isini d i n ­
l e r k e n g e n e l o l a r a k f i k i r l e r in e çok çok k a t ı l d ı m , çok
d e ğ e rle n d irm e y e ç a lış tım , y a ln ız b i r n o k t a d a k u ş k u y a
23
d ü ş t ü m . D e d ile r ki b e d e n e ğ itim i d e m e y e lim h a r e k e t
e ğ itim i d iy elim . B u n a k a t ı l m ı y o r u m . Ö z e llik le b ed e n
eğ itim in in, b ed en b ö lü m ü n ü n a ltın ın b ir k e re d a h a
ç izilm esi g e r e k t i ğ i n i s u v a n m a k i s t i y o r u m , ş u aç ıd a n :
K endi yap tığım ç a lış m a la r ve m eslek i d e n e y im le rim b a n a
ş u n u gösterdi ki b izza t k e n d i ü z e rim d e k i yine gözlenlerim,
b e d e n im gesi, im aj dediğim iz im ge, b e n lik k a v r a m ım ız ın
çok önem li bir b o y u tu d u r. Biz n e y a p a r s a k y a p a lım , h a n g i
düzeyde h a n g i y a ş t a h a n g i k e s im d e d a v r a n ı ş la r içinde b u ­
l u n u r s a k b u l u n a l ı m , b u d a v r a n ı ş l a r ı m ı z a yön v e r e n en
te m e l öğe psikolojik o l a r a k b e n lik im g e m iz d ir. Yeni r e ­
fe ra n s ım ız b e n lik im g em iz e g ö redir. K e n d im ize göre b e n ­
lik im gem ize göre y a n ıt v eririz, d a v r a n ı ş ta b u l u n u r u z , t u ­
tu m gösteririz, beğeniriz, beğenm eyiz, k a b u l ederiz etm eyiz
v e sa ire; y a n i t ü m d a v r a n ı ş la r ı m ız ı n o d a ğ ın d a b e n lik im ­
gesi old u ğ u n a göre yine b e n im h e m k işisel, h e m genel bil­
g ile rim d e n , d e n e y im le r im d e n e d in d iğ im ö n e m li b i r veri
b u b en lik im gesinin ve o d a ğ ın d a h a t t a ilk çık ışın d a bu
im g e n in
filiz le n m e s in d e t e m e l im aj b e d e n im a jıd ır.
B eden im ajı sa ğ la m o lm ay an , y a n i b e d e n in e g ü v en m ey e n ,
b ed e n
im gesi y e tersiz b ir b ire y in ilerd e k i h a y a t ı n d a da
h e r h a n g i b ir k e s im d e , h e r h a n g i b ir y a ş t a t a m v erim li ol­
m a s ı bence bek len e m ez, o n u n için bed e n eğ itim i d e r s in in
özellikle r u h sağlığı, p sik o lo jik gelişim a ç ıs ı n d a n b e n im
ric a m ,-b e d e n im g e s in in g e liş tir ilm e s i d ersi y a n i özellikle
y e terliğ im
im gelerinin, b e d e n im le y ete rliy im , y a p a b i ­
liy o ru m , y a ş a n t ı l a r ı n ı n bol bol v e r ile b ild iğ i b i r b e d e n
eğitim i dersi o lm asını ric a ed erim .
T e ş e k k ü r ed erim .
BAŞKAN - Ruhi Bey, b u y u ru n .
RUHİ SEL (Emekli B eden E ğitim i Öğretm eni) - E fe n­
dim , önce genç m eslek a r k a d a ş ı m a çok t e ş e k k ü r ederim .
M u tlu
o ldum ,
çünkü
b izim
em anet
e ttiğ im iz
gençlerim izden böyle güzel k o n u ş m a y ı h e r z a m a n ben bekleyem em ; a n c a k ş u n u ifa d e e d e y im ki ç o ğ u n lu k la b ed e n
2A
e ğ itim i ve spor deniyor, oysa b u y a n lış tır , öyle y a n lış ki
b ed e n eğitim i içinde z a te n sp o r v a r, oyun v a r, j i m n a s t i k
var. O h a ld e biz beden eğitim i ve sp o r dem em iz h a t a d ı r ,
y a n l ı ş t ır . B u n u m a a l e s e f B a k a n l ı k d a y a p ıy o r ve h a t t a
ü n i v e r s i t e l e r i m i z b e d e n e ğ i t i m i ve s p o r d iy o r. Ş u
b a k ı m d a n elli k ü s u r sene önce S elim S ırrı T a r c a n b izim
hocam ızdı, onun k i t a b ı n d a şu y a z a r, m ü s a a d e n iz le h e m e n
o kuy ayım . B eden eğitim i cism en ve fik re n en az y o r g u n ­
lu ğ a m u k a b il in s a n a en çok fayd a te m in eden r u h i ve meh a n i k i fa aliy etle re bed e n te rb iy e si d en ir. J i m n a s t iğ i t a r i f
ediyor. J i m n a s t ik ,
vücudum uzdaki
m a fs a l ve ad a le
g r u p l a r ın ı n vazife ve e h e m m iy e tle r in e göre t a tb ik i la z ım
gelen h a r e k e t l e r ve b u n la rı b ild iren bir fe n d ir diyor.
O yun, sağlık ve m u tlu lu ğ u n düze n le yicisidir diyor. O y u n u
i s t e r d ü ş ü n c e , y o rg u n lu ğ u g id e rs in , i s t e r g ü c ü n h a r c a n ­
m a s ı n d a n o lu şsu n , v ey a h a y a t a h a z ı r l ı k s a y ıls ın k ü ç ü k
h e r k e s için tabii bir ih tiy a çtır diyor. Spor, v ü cu dun k u v v e ti­
ni çevikliğini idam e eder, irad e k u d r e ti a r t t ı r a n ş u u r lu b ir
v a s ı t a d ı r gibi b i r t a k ı m t a n ı m l a r ı söylüyor. A n c ak , b e n
ş u n u v u rg u la m a k istiyo ru m . B eden eğitim i ded ik ten so n ra
a r t ı k sp o r ü ze rin e, içine girm eyeceğiz. Ç ü n k ü spo r b a m ­
b a ş k a b ir ta n ım d ır . B eden eğitim i içinde öyle ç a lış m a la r
v a r d ır k i m e s e la o r ta o k u lla r a d ö n ü k ç a lış m a la r d a m ü zik li
h a r e k e t l e r v ard ır. M üzikli h a r e k e t l e r neyin içine g irer b il­
m iyorum . S o n ra yine oyun ü ze rin d e d u ru lu y o r; biz b u n la r ı
bir k e n a r a itiyoruz, y aln ızc a d iyo ru z k i beden eğ itim i ve
spor, o a r a d a lütfen b u n u önce ilgili m a k a m l a r a iletelim ,
o n d an s o n ra biz a r a m ı z d a b u y a n lış ı k u lla n m a y a lım . B ir
şey d a h a v u r g u l a m a k is tiy o r u m m ü s a d e n iz le . E fe n d im ,
c i m n a s t i k k elim esi y a n lış söyleniyor, j i m n a s t i k deniyor.
B u n u b a k a n lığ a verdim bir k i t a p t a c im n a s tik k elim esi g e ­
ri çevrildi h a y ı r efedim j i m n a s t i k olacak denildi. B en de
o n la ra dedim ki siz neye b ak tın ız? E fendim , b ir e llerin d e
lü g a tla rı v ar, ona b a k m ış la r, oysa değişik k i t a p l a r d a , j i m ­
n a s t i k değil c i m n a s t i k t i r . G i m n a s j u m d a n g e lir, b u n u
değerli a r k a d a ş l a r ı m a b ıra k ıy o ru m , b u n l a r ı lü tfe n y a n lış
k u llan m a y alım .
Çok te ş e k k ü r ederim.
25
B A Ş K A N - Biz de t e ş e k k ü r ederiz. E fendim , R uh i Beyin
a ç ı k l a m a s ı n d a n b e d e n e ğ i t i m i n i n b izim s a n d ı ğ ı m ız d a n
d a h a d a çok s o r u n l u b i r ö ğ r e ti m a l a n ı o ld u ğ u o r t a y a
çıkıyor, d a h a im lâ, y az ım m e s e le le ri bile v a r b u n a ilişkin.
B u y u r u n efendim .
AHMET SEVGİ (Talim ve Terbiye K urulu Ü yesi) S ayın H ocam ız teb liğ in i s u n d u k t a n s o n ra s o ru n la r ı ifade
ettiler, çözüm k o n u la rın d a d a beden eğitim i ile ilgili
p ro b le m le r in u s u l ü n e u y g u n ş e k ild e fo n k s iy o n e l o l a r a k
g e liş tir ilm e s i h a z ı r l a n m a s ı g e r e k t i ğ i ü z e r i n d e d u r d u l a r .
B endeniz de b u söz ü z e rin e b ir a ç ık la m a y a p m a k için gel­
d im .
Efendim , 9.12.1987 t a r i h i n d e ilk o k u lla r dahil, o rtao kul,
lise ve dengi o k u lla rla ilgili olm ak ü z e re b ed e n eğitim i ile
ilgili p ro b lem ler T a lim ve T erb iy e K u r u l u m u z u n k a r a r ı n a
b a ğ la n m ış tır , ö n ü m ü z d e k i ö ğ re tim y ılın d a n it ib a r e n y a k ­
la ş ık şu k a l ı n l ı k t a ve m o d e rn a n l a m d a b i r p r o g r a m g e ­
liş ti r i l m i ş t i r . Z a n n e d i y o r u m b a s k ı s ı b u g ü n l e r d e t a m a m ­
la n m a k ü ze red ir, b ü t ü n o k u lla r a gönderilecektir. B u k o n u ­
d a bir bilgi arz e tm ek istiy o ru m . Birincisi bu.
B ed en eğ itim i k o n u l a r ı n ı n çok pro b lem i o ld u ğ u n u b u
program g eliştirm e s ıra s ın d a gördüm , a slın d a beden
eğitim i çıkışlı b ir üye değilim; f a k a t gözlem im ş u oldu, üç
yılı a ş k ın b ir s ü re d eva m e tti b u b ed e n eğ itim i p r o g r a m ­
la r ı n ı n g e liş tir ilm e s i k o n u s u ve n i h a y e t m ü k e m m e l b ir
p ro g ram diyem eyeceğiz a m a eli y ü z ü d ü z g ü n b ir p ro g r a m
h a z ır l a m a y a g a y r e t e ttik . Y a lnız p ro g r a m k o n u s u n d a şu
h i z m e t l e r i g e r ç e k l e ş t i r m e y e ç a lı ş t ı k . B ir p r o g r a m g e ­
liştirm e ekibi k u r d u k . B u p ro g r a m g e liş tirm e ekibi k o n u ­
l a r ı n a h a k i m ve te c rü b e li b e d e n eğ itim i ö ğ re tm e n le ri idi.
Bu a r k a d a ş l a r a önce b i r k a ç h a f t a ve b irk a ç kez p ro g r a m
g e l i ş t i r m e i l k e l e r i ve m o t a d l a r ı b u a r k a d a ş l a r a k a ­
za nd ırıld ı. S o n ra b ir k a p t a n ı n m a rife tin d e b u p ro g r a m la rı
a r k a d a ş l a r g e l i ş t ir d il e r . F a k a t g ö r d ü ğ ü m şu k i b e d e n
26
e ğ itim i ö ğ re tm e n le ri y a z m a y a çizm ey e k a r ş ı m e r a k l a r ı
son d erece az, D iy o rlark i ne o lu r şu k a d a r k i l o m e tr e
k o ş a lım ; a m a b ir sayfalık y az ı y a z m a y a lım . Y ani b e n im
b e d e n eğ itim in de gözlediğim k o n u l a r b u n la rd ır. E s a s e n bu
ve b u n a ben zer to p la n tıla rın bu k o n u d ak i birikim i
a r tıra b ile c e ğ i ve dolayısıyla bilim le i r t i b a t l a n d ı r ı l m ı ş b ir
beden
e ğ itim in in
iste n e n ş e k le geleb ilec eğ in i t a h m i n
ediyorum . E fendim , genelde gözlediğim bu oldu.
İk inci b ir gözlemim de m ü s a a d e ed e rse n iz a s l ı n d a g e ­
r e k y o k tu a m a bu vesile ile arz e tm iş olayım. Bu p rd g ra m ı
son b ir k e re d a h a Sayın H a y ri T erzioğlu Beyefendi ile
b e d e n e ğ itim i ö ğre tm e nim iz, e s k i K a y se ri M illî E ğ itim
M ü d ü r ü m ü z , b irlik te gözden geçiriyor idik, dedim ki H a y ­
ri
Beye
A n k a r a 'd a
b u lu n a n
beden
e ğ itim i
ö ğ re tm e n il e r in d e n on a r k a d a ş ç a ğ ıra lım f a k a t p r o g r a m ­
l a r ı ile b e r a b e r gelsinler. H a n g i d e rs le rd e h a n g i k o n u la rı
i ş l i y o r l a r . A r k a d a ş l a r g e ld ile r, b i r y a r ı m g ü n d e r s e
ça lıştık , a r k a d a ş la r a sordum , a r k a d a ş la r p ro g r a m ­
l a r ı n ı z a b a k a b ilir miyiz? Hiç b iri p ro g ra m getire m e d i, s a ­
dece b i r T E D 'd ek i a r k a d a ş getire b ild i, sekiz, dokuz t a n e
b e d e n eğitim i öğretm eni a r k a d a ş ım ız p ro g ra m s ız geldiler.
P e k i g ü n lü k çalışm aların ız ı n a s ıl y ü r ü t ü y o r s u n u z ? T a lim
te rb iy e n in h a z ır la m ış olduğu b u p ro g r a m la r, te b liğ le r d e r­
gisi o n la rı b ıra k a lım , y a n i m ü d ü r ü n ü z ç a ğ ırd ağ ı z a m a n ­
l a r d a h an g i p r o g r a m a göre işliy o rsu n u z denildiği z a m a n ­
l a r d a a r k a d a ş l a r ı m ı z p ro g ra m s ız g e ld ile r, d e d ile r k i biz
d o lm u ş ta otobüzte k a r a r veririz, b u g ü n ş u n u y ap acağ ız d e ­
riz ve b u h i z m e t l e r i g e r ç e k le ş tir ir iz . G e r ç e k te n b e d e n
eğ itim i k o n u s u n d a çok s o ru n la rım ız var. Bizim çok güzel
g ü z id e ö ğ r e tm e n le r i m i z v a r d ı, b iz im ö ğ r e t m e n l e r i m i z
k ı y a f e t s i z d e r s a n e l e r e girm ez d i ve o n l a r ı n e lin d e n y e ­
tiş tik , o ö ğre tm e n k a d ro s u gidiyor, değişik bir k a d r o geldi.
Ş u h a l d e b u b e d e n eğitimi öğn-irm*nleri, b ed e n eğ itim i
ç a lı ş m a l a r ın a cidden omuz yem ınU -n lazım. B u seb e p le
b u n l a r ı en a z m a n t a r tış m a
verdiği için T E D ilgi­
lile rin e te ş e k k e rle rim i a r / edıvm u rn
T e ş e k k ü r ederim .
27
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ederiz.
ÖZCAN METE (MEGSB G ençlik H izm etleri G enel
Müdürü) - E v v elâ S ay ın Koç'a s u n d u ğ u b ild ir is in d e n do­
layı çok t e ş e k k ü r ed iy o ru m . K o n u la r ı fe v k a la d e bilim sel
aç ıd a n ele a l a r a k ve z a m a n ın d arlığ ın ı da d i k k a t e a l a r a k
bize b i r e r ş ı r ı n g a gibi m e s e le le ri z e r k e t t i . Ş im d i b e n im
ü z e rin d e d u r m a k is te d iğ im b ir iki k o n u v a r, k e n d ile r in in
de
ra h a tsız
o ld u ğ u
konu.
B izim
en
büyük
s ık ın tıla rım ız d a n b ir t a n e s i b u sadece b ed e n eğ itim i dersi
m ü fre d a tı ile ilgili değil, b ü t ü n diğer d e rsle rim iz d e de aynı
s ı k ı n t ı l a r ı m ı z v a r . B ir k a v r a m k a r g a ş a s ı v a r d ı r . Do­
la y ıs ıy la m ü f r e d a t l a r d a çok d e ğ iş ik ş e k ild e a m a ç l a r , il­
k e le r değişik b içim le rd e ele a l ı n ı r ve d eğişik bilim a d a m ­
ları t a r a f ı n d a n d eğ işik şekilde ifade edilir. A s lın d a am aç
ve ilk elerd e fa zla b i r değ işiklik o lm a m a s ı g e re k ir. A ncak,
b u n l a r ı n sö y le n iş b iç im le ri f a r k l ı o l a b i l ir e l b e t t e a n a
a m a ç l a r d a fa z la fa rk lılık o lam az . A m a g ö rd ü ğ ü m ü z o ki
d iğer p r o g r a m la r d a d a b ir k a v r a m k a r g a ş a s ı var. Değişik
şe k ille rd e y o ru m la n ıy o r, b u k o n u d a b i r b i r l i k s a ğ l a m a k
m e c b u r i y e t in d e y i z .
İkincisi, biz a m a ç la rı S ay ın Koç'un b e lirttiğ i gibi ilk e ­
lerle k a p s a m l a r l a k a r ı ş t ı r a r a k b u n l a r ı te k b ir şekilde v e r ­
m e k g a y r e ti iç e r is in e g iriy o ru z. A m a ç la r çok fa r k lı, il ­
k e l e r çok f a r k l ı ş e y le r d ir . A m ac ı çok g e n iş o l a r a k ele
ald ığım ız z a m a n b u a m a ç l ık t a n çıkar, b a ş k a şey ler v e r ­
m ey e çalışırız. B u k o n u y u d a iyi t e s p i t e tm e m iz lâzım .
A m acı ta m b e lir le m e k , ilk e le ri t a m y e r li y e r in e o t u r t ­
m a k tır. Diğer b i r önem li konu, k e n d ile r in in de ifad e e t t i k ­
leri gibi h a r e k e t eğitim i d e se k n asıl o lu r d iy o rla r. S ayın
H a n ım e fe n d i b ir k a t k ı d a b u l u d u l a r b u r a d a , şim di b u k a ­
d a r k a v r a m k a r g a ş a s ı içinde b i r k a v r a m k a r g a ş a s ı d a h a
g e tir ir s e k , iş in iç e r is in d e n çık a m a y ız . O z a m a n b e n de
çık arım b ir b a ş k a şey söylerim , b ir a r k a d a ş ı m ı z ç ık a r b ir
b a ş k a şey söyler. Böylece a m aç ve h e d e fle r dağılır. H e d e f
b e llid ir . A m a ç l a r o b e l i r l i h e d e f e g i t m e k için k o n u l ­
28
m u ş t u r . Çok fa z la d a ğ ı t ı r s a k m e s e le y i y en i b i r t a k ı m
d e ğ işik d ü şü n c e le re , değişik k a v r a m k a r g a ş a l a r ın a
dü ş e riz , b u n d a n s a k ın m a k g erek ir. S a y ın R a h m e tli Selim
S ırrı Hocam ız t a 60-70-80 yıl önce b u n la r ı en güzel şekilde
dile getirm iş, b u g ü n de fazla b ir şey ilave edem iyoruz, t a o
z a m a n b u n l a r t e s p i t e d i l m iş a m a b iz y ö n t e m l e r d e
y a n l ı ş l ık l a r yap m ışız, y an lış y e rle re gitm işiz. S a y ın R uhi
B e y h o c a m ı n i f a d e e t t i ğ i g ib i, e n çok y a n l ı ş l ı ğ a
d ü ş t ü ğ ü m ü z b ir m esele beden eğitim i, spor. B u n l a r za te n
b ed e n eğ itim inin içerisinde var. Spor b u n u n b ir a lt başlığı,
c im n a stik b u n u n bir a l t başlığı, oyun b u n u n b ir a lt başlığı.
B u n l a r d a belli n o k t a l a r ı te s p it e tm e m iz lazım . A ksi t a k ­
d ird e m eseleyi y a n lış ele alırız ve y a n l ı ş y ere g ö tü rü rü z .
B e d e n e ğ itim i b i r ş e m s iy e d ir, d iğ e rle ri b ir ş e m s iy e n in
a l t ı n d a e le a l ı n m a s ı g e r e k i r . E l b e t t e k i a m a ç l a r ı
y ö n t e m l e r i f a r k l ı d ı r . B u k o n u d a çok d i k k a t e t m e k
g e r e ğ in e in a n ıy o r u m .
S a y ın B a ş k a n ı m , z a m a n ı n d a r lı ğ ı n ı b iliy o r u m a m a
b e n d iyorum k i ça y la r soğusun, ç a y la rın soğu m ası önemli
d e ğ il o k a d a r , b u r a d a ö z e llik le g e n ç a r k a d a ş l a r ı m ı
g örü yorum , b u a r k a d a ş la r ım ız ın çok b ü y ü k ihtiyacı v a r b u
işle re , b en ta b ii gö n lü m is te rd i ki b e d e n eğ itim i
b ö lü m ü n d e k i a r k a d a ş l a r ı m ı n b u g ü n h e p s i n i n b u r a d a ol­
m ası. A n k a ra d a k i bed en eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in
ço ğ u n lu ğ u n u n b u r a d a olm asını, o z a m a n tab ii a m a c ım ız a
u la ş a c a ğ ız . B izim en b ü y ü k s ı k ı n tı m ı z d a n b i r ta n e s i d e
k a m u o y u o l u ş t u r m a m a m eselem iz. Ş im d i S a y ın Koç fev­
k a la d e g ü zel i z a h a t l a r d a b u lu n d u . B eden eğitim i d e rsin in
d e r s a n e s i yok. D e rs a n e s i olm ayan b ir b ed e n eğitim i dersi
ile b e lirle n e n a m a ç l a r a hed eflere u l a ş m a k m ü m k ü n değil.
B ir fizik, k i m y a d e r s in i l a b r o t u v a r d ı ş ı n d a y a p a r s a n ı z
m u v affak iy etin iz , vereceğiniz şey belli o lur.A m a o nu ders a n e s in d e y a p a r s a n ı z v ereceğiniz şey fa rk lı olur. Şöyle
b a ğ l a m a k i s tiy o r u m S a y ın K oç'un d a ifad e e tt i ğ i gibi
a m a ç l a r i lk e le r t a m a m , a n c a k fonk siy o n el olm ası lazım
b u n u n , fo n k siy o n el o lm a y a n h iç b ir a m a ç , h iç b ir ilkeyi
g e r ç e k le ş tirm e k sö zk o n u su değildir. Aksi t a k d i r d e b u n l a r
29
yaz ıldığı gibi, y az ıld ığ ı y e r le r d e k a l ı r ve de n e g ü n lü k
h a y a tı m ı z d a , n e de y a ş a n t ı m ı z d a h iç b ir d eğe ri o lm ay an
b i r t a k ı m işlevleri y e rin e g e tirm iş oluruz.
A rz ed erim , s a y g ıla rım la .
BAŞKAN - S ayın Şevki Koç'a söz v eriy o ru m , iki d a k i­
k a içinde b a k a lım ne diyecekler.
DR. ŞEVKİ KOÇ - K a t k ı d a b u l u n a n a r k a d a ş l a r ı m a
t e ş e k k ü r le b a ş l a m a k is tiy o r u m sözüm e. H a r e k e t eğitim i
v e r e lim diye, b e d e n e ğ i t i m i n i n a d ın ı d e ğ iş tir e lim diye
söyledim , b e n im şu a n d a k a f a m d a n geçm iş b i r k a v r a m
değildir. B u k o n u ü z e rin d e d o ç e n tlik tezi y a p m ış K ulger
a d ın d a b ir H o lla n d a lı bilim a d a m ı e n in e b o y u n a b u k o ­
n u y u a r a ş tır m ış . S o n ra B atı ü lk e le rin d e ö rg ü n eğitim k u ­
r u m l a n iç e risin d e d e r s in b i z z a t ih i ö ğ re tim p r o g r a m l a n
içerisin de adı h a r e k e t eğ itim i o la ra k geçiyor, ö rn e k v e­
riy o rla r İsviçre. K aldı ki doğu b lo k u ü lk e le ri b u k o n u y a
körpei k ü l t ü r d iy orlar, v ü c u t k ü l t ü r ü , b u belki d a h a k a p ­
s am lı d a h a güzel b i r şey; e ğ e r olayı biz k ü t ü r ü l açıdan
alıy o rsak y an i bed en eğ itim i h a r e tle r i de in s a n ın
b ü t ü n l ü ğ ü içerisin d e , k ü l t ü r e l v a r lığ ın ın b i r fon ksiy o n u ,
b i r g ö s t e r g e s i gibi, y a n s ı m a s ı g ibi a l ı y o r s a k , b e d e n
k ü ltü rü , v ü c u t k ü l t ü r ü dem ek d a h a d a m a n tık lı, a m a beden
eğitim i k a v r a m ı t ü m b u n u k a p s ıy a b iliy a r ve ifade e tm e k te
y eterli olabiliyor m u? O ysa ki g ü n ü m ü z d e b u n u n ü z e rin d e
y a p ılan , m ü n h a s ıra n u lu s la r a r a s ı b ir sim p o y u m d a
b u g ü n k ü gelinen a ş a m a ş u d u r, s p o ru üçe ay ırıy o rla r, boş
z a m a n sp o ru , b ir e y in k e n d i ö z g ü r i r a d e s i ile y a p t ı ğ ı
ç a lış m a la r, okul spo ru, o k u l l a r d a u y g u l a n a n spor, b ir de
p re fo rm an s sporu, verim sporu, b u n u n dışınd a b ir spor k a v ­
r a m ı h e n ü z yok; y a n i a rz e tm ey e çalıştığım h u s u s l a r b e ­
n im k e n d i g ö rü ş le r im değil, b ilim a d a m l a r ı b u k o n u l a r
ü z e rin d e g ö rü ş ileri s ü r m ü ş l e r , d ü ş ü n m ü ş le r , t a ş ı n m ı ş l a r
ve b u n u için d a h a g en iş k a p s a m l ı t o p l a n t ı l a r y a p m ış la r,
bize özgü b ir d u ru m değil. D iğer b ir a r k a d a ş ım ız ın b u y u r ­
d u ğ u h u s u s u ben b u n d a n önceki to p la n tıd a , d ü n k ü m illi
b ed e n e ğ itim i ve >por k o n g r e s in d e K o n y a 'd a dile g e t i r ­
m iş tim , teb liğ im
k o n u s u o idi, ilk o k u ld a , y a n i te m e l
30
eğ itim d e b e d e n eğitim i. Z ate n y a r ı n s a n ıy o ru m k i S ayın
h o ca la rım ız d an
b a ş k a n lı k
y a p a c a k la rd a n istirh am
e d iy o ru m , ç ü n k ü t o p la n tın ın e n y a r a r l ı k ıs m ı o olacak
bence. B ed en eğ itim i ç a lı ş m a l a r ın a o rta o k u l ve lise çağı
ç o c u k la rın d a n
ilk o k u l
çağı
ç o c u k la rın a
kadar
k a y d ı r m a k t a geç k a l d ı k , b u n u d ü ş ü n e l i m i s t iy o r u m .
Ç ü n k ü b e n lik im ajı, k iş ilik g e l i ş t ir m e , h e le b e n lik g e ­
l i ş t i r m e , b e n i m n e y im , n ey i y a p a b i l i y o r u m , n e y i y a ­
p a m ı y o r u m diyo ço c u ğ u n y a ş a m ı b o y u n c a e d in d iğ i,
y a ş a n m ı ş l ı k t a n çıkardığı ve v a r d ığ ı s o n u ç la r için en y a ­
r a r l ı a r a ç b e d e n eğ itim idir. S ın ı f ta y a ln ız k a r a t a h t a ile
te b e ş i r i , ö ğ r e tm e n in i gören b i r k i ş i n e y i y a p ıp y a p a ­
m a d ığ ın ı n a s ıl b ileb ilir? O y sa ki b e d e n e ğ itim i
ç a l ı ş m a l a r ı n d a v ü c u d u n u n h e r o r g a n ı m u t l a k a b ir iş
yapıyor. Y aptığ ı işten so nra da k e n d is i b ir a lg ıla m a d a b u ­
lu n u y o r , y a p t ı m y a p a m a d ı m , a r k a d a ş ı m d a n ile rd e y im ,
g ü ç lü y ü m , k u v v e t l i y im , çeviğim , z e k iy im , ç a lı ş k a n ım ,
a p t a l ı m gibi. B u n l a r d a n so n ra çocuk b u sü re ç içerisin d e
y ü z l e r c e , b i n l e r c e , m i ly o n l a r c a d e f a b u n l a r ı y a ş a y a
y a ş a y a k e n d i n i d a h a iyi t a n ı r h a l e geliyor. İş te eğ itim in
a s ıl k o n u s u d a b u olm alı, k e n d i s i n i t a n ı m a l ı , y a ş a m
içerisin de t a n ım a lı. Öyle ise b ed e n eğ itim i sağa, sola dön
d ü z e n a l ı ş t ı r m a l a r ı ş ek lin d e lis e çağı, e r g e n lik ç a ğ ın a
g e ç m iş b i r ç o c u ğ a n e v e r e b i l i r ? O l s a o ls a s p o r t i f
y a r ı ş m a l a r içerisin d e çocuğun d o y u m a u la ş m a s ı h a r e k e t
y o lu y la d e j a r j o lm a s ı ve b e lk i b i r ö lçü d e t o p l a m s a l
iliş k ile rd e k a z a n ç sağ lar.
T e ş e k k ü r ederim .
BAŞKAN - E fe n d im , t e ş e k k ü r e d e riz . B azı a r k a ­
d a ş l a r ı m ı z ı n s a b r ın ı d a t a ş ı r d ı k , çok i s t e k l i v a r , ön
sıra la rd a o tu ra n la r a rk a sıralard an k a lk a n p arm ak ları
g ö re m iy o rla r. B u to p la n tı k o n u s u n u n ne k a d a r isa b e tle
seçildiğini de g österiy o r; a m a b a ş k a i m k â n ım ız d a yok.
F a k a t b u n d a n son ra ki t a r t ı ş m a s a a tle r in d e belki o tu ru m
b a ş k a n ı l a r ı n a d a h a g e n iş im k â n s a ğ l a r k o n u ş m a c ı l a r ,
k o n u ş m a l a r ı n ı d a h a erk en b i t ir ir le r s e t a r t ı ş m a l a r a d a h a
çok yer ay rılır. O b a k ım d a n ben b u birinci o tu ru m , h e p in i­
zin d ik k a t ve sabrı için te ş e k k ü r le rim le k a p a tıy o ru m .
31
BİLDİRİ: II
Beden Eğitimi ve Spor İlişkileri
Ayşe DEMİRBOLAT
Gazi Ü n iversitesi Gazi E ğitim F a k ü lte s i Ö ğ re tim Görevlisi
O tu ru m B aşkanı: D oç Dr. H aydar TAYMAZ
BED EN E Ğ İT İM İ V E SPOR İL İŞ K İL E R İ
B eden eğitim i ve spor sıkı o rg a n ik b a ğ l a r l a b irb irin e
b ağ lı b u l u n a n iki olgudur. Çok fa r k l ı k a v r a m l a r o la ra k
ele a l m a k , a r a l a r ı n a k e s i n s ı n ı r l a r k o y m a k o ld u k ç a
g ü ç tü r. O rg a n ik b a ğ la r ın g ü ç lü lü ğ ü n e k a r ş ı n sp o ru n
beden eğ itim in de n farklı b ü y ü k b ir cazibeye sa h ip olduğu
da ta rtışılm a z. İşte spora ü s t ü n l ü k k a z a n d ır a n b u cazibedir
k i , b u ik i o l g u y u a y r ı a y r ı e le a l m a y ı a d e t a
k ö rü k lem e k te d ir.
B e n de b u k a v r a m l a r a r a s ı n a i l i ş k i k u r m a y a
ça lışırk en , a r a l a r ı n d a k i güçlü b a ğ la r ı yok e tm ed e n , beden
e ğ itim i m i, sp or m u gibi b i r ik ile m e g i r m e d e n "Spor
ağırlıklı b i r beden eğitimi diyerek" k o n u y a d a h a y u m u ş a k
g irm e, a r a l a r ı n d a k i ilişkiyi d a h a ılım lı b i r b a k ı ş açısı
a ltın d a dile g etirm e eğilim inde o ld u ğ u m u öncelikle b e l i r t ­
m ek is te rim .
Beden Eğitim Nedir, Spor N edir?
H e rşey d en önce eğitim ve öğetim , n ite lik ve nicelik ola- w
r a k b ire y in g elişm esind e, k iş iliğ in d e ve y a ş a m ı n d a b e l i r ­
li so n u ç la r elde e tm e k am ac ıy la g irişelen p la n lı e t k i n l ik ­
lerin t ü m ü d ü r . E ğ itim en g en el a n l a m d a b ire y in k işilik ,
m u t lu l u k , sağlık k a z a n m a s ı n ı ; eko n o m ik , to p lu m s a l y a ­
ra rlılığ ı s a ğ la y a c a k ö z e llik le r e d in m e s in i a m a ç la r.
E ğ itim in ayrıca tüm seviyelerdeki en önem li s o ru n u , k e n ­
disine ve çevresin e özgü g e r ç e k le r i t a n ı m a s ı , k e n d is in i
k o n tro l e tm e s i, s o r u m l u l u k la r ı n ı b ilm e si k o n u s u n d a b i ­
reye n a s ı l y a rd ım edilebileceğidir.
B eden eğ itim i, e ğ itim in genel a n la m d a k i bu
a m a ç l a r ı n a u l a ş m a s ı n d a y a r d ım c ı o la b ile c e k d e r e c e d e
güçlü, ön em li b ir d ald ır. B ed en eğ itim i k a s e tk in lik le ri
aracılığ ıy la bedensel, ru h s a l ve to p lu m s a l aç ıd a n o lum lu
d a v r a n ı ş l a r ve g e liş m e le r g e r ç e k le ş tir m e e ğ itim id ir. B i­
reyin o rg a n ik yönd en, zihin sel y ö n d e n , d u y g u s a l y ö nd en
gelişim ini, s in ir ve k a s gelişim ini te m e l a m aç ed in ir (1).
35
K ıs a c a b e d e n e ğ itim i b i r e y i n b e d e n s a ğ lığ ın ı, r u h
sağlığını, b e d e n b e c e rile rin i g e liş tir m e y e y ön elik, g e r e k ­
tiğ in d e çevresel k o ş u l l a r a ve k a t ı l m a c ı l a r ı n özelliklerine
göre d e ğ iş tirile b ilm e n e s n e k k u r a l l a r a d a y a lı oyuna, cimn a s tiğ e , s p o r a d ö n ü k a l ı ş t ı r m a ve ç a l ı ş m a l a r ı n t ü m ü n ü
k a p s a y a n gen iş t a b a n l ı b ir e tk in lik tir.
S p o r ise, b e d e n e ğ itim i f a a l i y e t l e r i n i ö z e lle ş tire re k
çeşitli b r a n ş l a r d a s o m u tla ş m ış , ü s t d ü ze y d e y a p ıld ığ ın d a
fizyolojik, p sik o lo jik , e s t e t i k , t e k n i k ö z e llik le ri g erek li
k ıla n y a r ış m a y a d ay a lı, k a t ı k u r a l a r l a çevrili b ir e t k i n ­
lik tir. G ö r ü n ü r d e k i en çarp ıcı a m a c ı (B e d e n eğ itim i ile
b irlik te ta ş ıd ığ ı eş a m a ç l a r d ış ın d a ) y a r ı ş m a k ve k a z a n ­
m ak tır.
Spor D iğer B eden E ğitim i E tk in liklerind en Daha
Cazip Bir Uygulayımdır.
S p o r t i f e t k i n l ik l e r to p l u m s a l d ü z e y d e k itle s e l ilgin in
o dak m e rk e z in e y erle şm iy i b a ş a r m ış e tk in lik le rd ir.
Y a r ış m a y a d a y a lı o lm ası, s e y ir d ü z e y in d e işi en iyi y a ­
p a n l a r ı n g e re k liliğ in i k a ç ın ılm a z k ı l a r k e n işi iyi y a p a n ­
l a r ı n v a r lı ğ ı p r o f e s y o n e l l e ş m e y i ve g ö s t e r i s p o r l a r ın ı
k a ç ın ılm a z k ılm ış tır. S p o ru n g ö ste ri k o n u s u olm ası k i t le ­
sel ilg in in s ü r e k l i l i ğ i n i s a ğ l a m a d a ö n e m li r o l l e r oy­
n a m ı ş t ır . Ö zellikle te le v iz y o n u n y a y g ı n l a ş m a s ı n d a n so n­
r a g ö steri s p o r u n u n sp o rif e t k i n l ik l e r e k a t ı l ım ı a z a lttığ ı,
bireyleri p a s if k o n u m a ittiği id d ia ed ilirse de, televizyonun
a k t i f k a tılım ı k ö rü k le d iğ i y o l u n d a k a r ş ı b i r id d ia d a b u ­
lu n m a k d a o derece olasıdır. K itle h a b e rle ş m e a r a ç la r ın ın
devreye g irm e s iy le d a h a d a b ü y ü y e n k itle s e l ilgi sadece
seyire d ay a lı edilgin b ir ilgili değil, k a t ı l m a y a d ay a lı e t ­
k in b ir ilgidir. Televizyon b ir y a n d a n sp o r y a p m a n ı n y a ­
r a r l a r ı i n s a n y a ş a m ı n d a k i g e re k liliğ i k o n u l a r ı n d a k i t l e ­
leri b ilin ç le n d ir e r e k a k t i f k a tılım ı h ız la n d ır m a d a
do ğru d a n b ir rol oyn ark en , d iğ er y a n d a n d a yıldız sporcu­
ları sergileyerek h e m s p o rtif etk in liğ e h e m sporcuya d u y u ­
lan h a y ra n lığ ı ve h a y r a n l ı k l a b e r a b e r seyircinin e t k i n ­
36
l i k l e ve s p o r c u y la ö z d e ş le ş m e i s t e ğ i n i k a m ç ı l a y a r a k
k a t ı l ı m ı h ı z l a n d ı r m a d a d o la y lı b i r rol o y n a m a k t a d ı r .
G üzel futbol, güzel voleybol, güzel b a sk e tb o l o y n ay a n la rı,
g üzel k a y a n la r ı izleyen özellikle genç k u ş a k , b e ğ e n d ik le ri
ile özdeşleşm e ve b e n z e ş m e isteğ i ile k e n d is in i sp o ru n ca­
z ib e s i n e a k t i f o l a r a k ve de k e n d i ğ i l in d e n g e liş e n b ir
s ü re ç le k a p t ı r a b i l m e k t e d i r . B u s ü re ç y a p a y l ı k t a n u z a k
doğal b ir sü re çtir. Ç ü n k ü ça ğ d aş i n s a n k a t ı l a n in s a n d ır.
S iyasal, to p lu m sa l, k ü l t ü r e l t ü m e tk in lik le re k a t ı l a n in sa n
ça ğ d a ş in san d ır. A m a çağdaş i n s a n ı y a r a t a n a n a e tm e n de
k itle h ab e rleşm e a raçlarıd ır. İn sa n k itle h ab e rleşm e
a r a ç l a r ı s a y e s in d e d ir ki, k e n d is i gibi d ü ş ü n e n l e r in , k e n ­
d i s i y l e o r t a k ö z e llik ve z e v k l e r e s a h i p o l a n l a r ı n
v a r lığ ın d a n ve e t k i n l ik l e r i n d e n , e y le m le r in d e n h a b e r d a r
olabiliyor ve k a tılım ın a l t ı n d a y a t a n e m p a t i g e liştirm e y i
g e rçek leştiriy o r (X) (2). Böylece spor sey red en k itle le ri p a ­
s if b i r k o n u m la değil a k t i f b ir k o n u m l a d a e tk e s i a l t ı n a
a lab iliy o r.
S p o ru n y a r ı ş m a y a d a y a lı o lm a s ı, m a h a l l i d ü z e y d e n
u l u s l a r a r a s ı düzeye u z a n a n b ir t o p lu m s a l b o y u t e d in m e ­
sine ve h e r z a m a n h e r y erd e güncelliğini, cazibesini k o r u ­
m a s ı n a n e d e n o lm a k ta d ır. D iğer b e d e n eğitim i e tk in lik le ­
ri ise sp o ru n edindiği cazibe k a r ş ı s ı n d a , i n s a n l a r ı t a t m i n
e tm e d e g ö s te rd ik le ri etkililiği ve y e terliliğ i g ittik ç e y i t i r ­
m ek te d irle r. O ysa am aç, k a tılım ın y ü k sek düzeyde
s a ğ l a n m a s ı o ld u ğ u k a d a r , k a t ı l m a c ı n ı n u la ş a c a ğ ı zevk,
h e y e c a n , d o y g u n l u k ve y a r a r ı n d a y ü k s e k d ü z e y d e
s a ğ l a n m a s ı o l a r a k b e lir le n m e lid ir .
- S p o rtif E tk in lik le r Ağırlıklı B ir B ed en E ğitim i S p o r d ü ze n li ça lışa m a y ı, ü s t ü n tek n iğ i, estetiğ i,
y a rış m a y ı g e re k tire n bir u y g u la m a o ld u ğ u n d a n d a h a çok
(x) E m p a tiy e sa h ip olan in sa n , k e n d isin e b en zey en leri y a d a b e n z e t­
m ek iste d ik le rin i seçebilen, d ü n y a g ö rü şü n ü d eğ iştireb ilen in s a n de­
m ektir.
37
genç k u ş a k u y g u la m a s ı o l a r a k ele a l ı n ı r ve d ü ş ü n ü l ü r .
Beden eğitim i ise b a s i t b e d e n ç a lış m a la r ın a d a y a lı u y g u ­
l a m a l a r ı y l a h e r y a ş için u y g u n ve h e r y e r d e u y g u l a n ı l a b i l i n e n e t k i n l i k l e r o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l i r . B ed en
eğ itim in d e am aç k ıs a v a d e d e u la ş ıla n s o m u t b ir a m a ç ta n
çok b ed e n en ve ru h e n sağlıklı olm ak gibi u zu n v ad e d e elde
ed ile n b i r a m a ç t ır . S p o r t i f e t k i n l i k t e is e u z u n v a d e li
am ac ın d ış ın d a k ıs a v a d e d e k a z a n m a k y a d a k a y b e tm e k
gibi heyecanı, zevki, d o y g u n lu ğ u y ü k s e k b ir h e d e f v ard ır.
B eden eğ itim inin h e r y a ş t a k i l e r için u y g u n b i r etk in lik
old u ğ u n u d ü şü n m e k b ed e n
e ğ itim in in ca zib esin i
a r t t ı r m a k l a b e ra b e r, bilim sel biçim de s a p t a n m ı ş yaş, y e te ­
nek , cinsiyet, s a ğ lık d u r u m l a r ı ölçü k a b u l e d ile r e k g e ­
liştirilm iş p ro g ra m la rla y a r ış m a y a yönelik e tk in lik le r
o l u ş t u r m a k b u ca z ib e n in t e k y ö n lü değil çok y ö n lü bis
g ö rü n ü m e k a v u ş m a s ı n ı s a ğ l a y a c a k t ı r .
B eden e ğ itim in in spo r ağ ırlık lı u y g u l a m a s ı n ı d ilerk e n
te m e l am a c ım ız s a p m i y o n l a r ı n s a y ıs ın ı a r t t ı r m a k , u l u s ­
l a r a r a s ı düzeyde m a d a l y a la r a lm a k , r e k o r l a r k ı r m a k için
sağlam geniş b ir t a b a n içerisind en , çok iyi sp o rc u la rı b u lu p
ç ık a r m a olasılığını y ü k s e l t m e k değil şü p h e s iz . B u d a bir
am aç olara k tartışıla b ilir. N e v a r ki, bizim b u r a d a k o n u y a
y a k la şım ım ız eğ itsel a ç ıd a n , b ed en e ğ itim i - b irey
a ra sın d a k i
ilişk ile rn i
o lu m lu
so n u çlar
verm esi
b a k ı m ı n d a n o la c a k tır . E n a z ı n d a n ilk a ş a m a d a te m e l
am ac ım ız b u olm alıdır.
B ed en eğitim i u y g u l a m a s ı n ı n en g e n iş ve ö r g ü tlü b ir
biçim d e g e r ç e k le ş tirild iğ i o k u l l a r ı m ı z d a b e d e n e ğ itim i
d e r s le r i n i n s p o r t i f e t k i n l ik a ç ıs ı n a n a ğ ır lık lı o lm ad ığ ı,
am a tü m am açların ı g erçek leştire cek düzeyde u y g u ­
l a n d ı ğ ı n ı v a r s a y a r a k k o n u y a y a k l a ş t ı ğ ı m ı z d a eld e e t ­
tiğim iz sonuç u y u m lu , b ed e n se l ve ru h s a l a ç ıd a n sağlıklı,
ken d isin i, y e te n e k le rin i t a n ı y a n m u tlu , n e ş e li b ire y le r y e ­
t i ş ti r m e k olabilir. F a k a t b i r g ün ö rg ü n e ğ itim son b u l ­
d u ğ u n d a b ire y in de b e d e n e ğ itim i ile iliş k is i son b u la 38
ça k tır. İşte bireyle bedensel fa aliy e tle rin iliş k isin i sü re k li
k ılm a n ın en geçerli yolu bireyle sp o ru t a n ı ş t ı r m a k t a n , b i ­
re y i s p o r d a n v azgeçem eyecek b i r n o k t a y a g e t i r m e k t e n
g e ç m e k te d ir . S p o r a ğ ırlık lı b i r b e d e n e ğ itim i u y g u l a ­
m a s ı n d a n ilk beklediğim iz olum lu sonuç b u d u r.
Ö te y a n d a n çok çe şitli b r a n ş l a r a y ö n e lik o lm a s ı,
y a r ış m a öğesiyle iç içe b u lu n m ası nedeniyle sporun
to p lu m d a edindiği, y e r k azandığı cazibe h a t ı r l a n ı r s a sp o r­
t i f e tk in liğ e k a t ı l a n birey in d a h a b ü y ü k b i r d o y g u n lu k
içinde olacağı d a t a h m i n edilir. D o y g u n lu ğ u n y ü k s e k ol­
m a s ı ise h e m k a tılım ı hem de k a t ı l ım d a n b e k le n ile n fa y ­
dayı ü s t düzeye çekecektir.
S p o r a ğ ı r l ı k l ı b i r b ed e n e ğ i t i m i u y g u l a m a s ı ile
u la ş a c a ğ ım ız b ir b a ş k a sonuç is$ d a h a okul s ı r a l a r ı n d a
ik e n çe şitli b r a n ş l a r a r a s ı n d a n b i r i s i n i seçm e ş a n s ı n ı
ö ğ ren ciy e s u n a r a k k e n d is iy le ilgili k a r a r l a r a l m a n ı n ,
k e n d is in i y ö n e tm e n in , s o ru m lu lu ğ u n u ü s t l e n m e n n i b ilin ­
cini ve alış k a n lığ ın ı, y a r a tm a k , özgürce seçtiği e tk in liğ in
z o ru n lu k u r a l l a r ı n a boyun eğerek disipline olm ayı, k u r a l ­
l a r a ve b a ş k a l a r ı n a saygılı olmayı, to p lu m s a lla ş m a y ı zorla m a s ız , k e n d iğ ilin d e n gelişen b ir s ü re ç te ö ğ re tm e k o la ­
ca k tır.
N için Örgün E ğitim deki B irey - B ed en E ğitim i
İlişkisi Yaşam Boyu Birey - Spor İlişkisine Dönüşmeli S p o r s a d e c e s a ğ l ı k l ı, m u t l u o l m a n ı n d o y g u n l u ğ a
u la ş m a n ın b ir yolu değil bir eğitim aracıdır. E ğitim ise i n ­
s a n la r ın y a ş a m l a r ı boyunca devam ede n b i r sü re ç tir. B u
n e d e n le ö rg ü n eğ itim d e k i b ed e n e ğ itim i ile h e d e fle n e n
a m aç lara
u laşılm ış
bile
o lsa
g e n e ld e k i
so ru n
çözüm lenm iş olmuyor. Ç ü n k ü asıl sorun, ça ğ d aş to p lu m u n
s o ru n la r ın a k a rş ı k u lla n ıla b ile c e k a lış k a n lık la r la
y ü k l ü , g e lec eğ e h a z ı r b ir g e n ç lik y e t i ş t i r m e k o l a r a k
k a r ş ı m ı z a çık ıyo r. B ir b a ş k a d e y iş le ö ğ re n c iy e t ü m
y a ş a m ı n d a k u l l a n a c a ğ ı sp o r g ib i g ü ç l ü b i r e ğ i t i m
a r a c ı n d a n y a r a r l a n m a a lış k a n lığ ın ın k a z a n d ı r ı l m a s ı ol­
m a lıd ır te m e l am aç.
39
B ire y in e k o n o m ik i h t i y a ç l a r ı n a g öre b e l i r l e n e n iş
dü n y a s ı, doğası gereği k iş iliğ in özgürce g elişim in i y a d a
g e liş e n k iş i li ğ i n k a n ı t l a n m a s ı n ı e n g e l l e m e k t e d i r . İş te
spor kişiye b a s k ıd a n u z a k özg ü r b i r a l a n s u n m a k t a d ı r . Bi­
re y k u r a l l a r l a çevrili iş m o d e l i n d e n f a r k l ı, k a r ı ş m a y a
k a p a lı b ir m odel içerisind e k e n d is in i ta n ım a , t a n ı t m a , e t ­
k i n l i k t e b u l u n d u ğ u ö z g ü r a l a n d a k i ş i li ğ i n e a i t b a z ı
gerçekleri y a k a l a m a ş a n s ın ı elde e d e c e k tir (3).
B u n o k t a d a kişiye özgür a l a n ı n sadece spor t a r a f ı n d a n
s u n u lm a d ığ ı p e k çok s e r b e s t z a m a n e t k i n l ik l e r i n in a y n ı
a m a c a h i z m e t ettiği h a t ı r l a n m ı ş t ı r san ırım . Ne v a r ki, hiç
bir s e rb e s t z a m a n etkinliği h e m r u s a l h em b edensel sağlığı
b irlik te ve d o y g u n lu k içinde s a ğ l a m a d a spo r k a d a r etkili
değildir. Ö zellikle m o d e rn y a ş a m ı n g e tird iğ i fizik sel ve
ru h s a l aç ıd a n h e r t ü r l ü y ıp ra tıc ı e t k i n i n a s g a riy e i n d ir il­
m e s i n d e s p o r b a ş v u r u l m a s ı g e r e k e n çok ö n e m l i b ir
araçtır.
Ayrıca to p lu m u n h e r z a m a n sağlıklı, ü r e tk e n , y a r a tıc ı
to p lu m ü y e l e r i n e ih tiy a c ı o ld u ğ u k a b u l e d ilirs e , ö rg ü n
eğ itim d e k i b e d e n eğ itim i -birey iliş k is in in in y a ş a m boyu
spor- b irey iliş k is in e d ö n ü ş t ü r ü l m e s i n in önem i t o p lu m s a l
k a l k ı n m a a ç ıs ın d a n d a k a n ı t l a n m ı ş olur. K ısa c a b ire y s p o r iliş k is i s a d e c e »bireysel d ü z e y d e değil t o p l u m s a l
d ü z e y d e de f a y d a i ç e r e n b i r il iş k i o l a r a k ele a l ı n ı p
d e ğ e rle n d irilm e lid ir.
Sportif Etkinlikten B ek lenilen Yararın Sağllanm ası
İçin Gerekli KoşullarS p o rtif etk in liğ in g e rç ek leştirild iğ i h e r ö rg ü t d ü ze y in d e
u y g u la n a n sp o r p o litik a s ın a g öre u l a ş ı l a n y a r a r ı n değişik
b o y u tla r edindiği gözlenir. H a t t a çoğu kez b e k le n ile n
y a r a r ı n z a r a r a d ö n ü ş tü ğ ü de b ilin e n b ir gerçek tir. B u n e ­
d e n l e s p o r u n e t k i n l i ğ i n i n s a ğ l a n m a s ı iç in b e l i r l i
k o ş u l l a r ı n s a ğ l a n m a s ı g e r e k ir.
H e rş e y d e n önce ay n ı y a ş ve c in s iy e t g r u b u n d a o lm a ­
40
l a r ı n a r a ğ m e n h e r çocuğun ay n ı seviyede o ld u ğ u n u veya
a y n ı y e te n e k le ri taşıd ığ ın ı v a r s a y a r a k h a r e k e t e tm e k ol­
d u k ç a h a t a l ı b ir y a k la ş ım olur. A m aç fa rk lı y e te n e k le re
s a h i p ç o c u k la rın k e n d i y e t e n e k l e r i y ö n ü n d e ve k e n d i
ölçüleri te m e l a l ı n a r a k g e liş tir ilm e s i olm alıd ır.
Ö zellikle e r g e n lik ç a ğ ın d a k i ö ğ re n c ile rin doğal o la ­
r a k t a ş ıd ık la rı özellikleri h e r z a m a n gözön ünd e b u l u n d u r ­
m a k g e re k ir. İçe k a p a n ık , ed ilgen , g ü v en siz, a lın g a n si­
n i r s i s t e m l e r i n i n d a y a n ık s ı z o ld u ğ u b i r d ö n e m d e , b u
ö z e llik le rin i yok ed e cek c a n lı, e n e r j i k , öz g ü v e n l e r i n i
g ü ç l e n d i r i c i bi e y lem ve p o l i t i k a i ç e r i s i n d e o lm a k ,
y a ş a d ık l a r ı h a s s a s d ö n e m in g e r ç e k le r in e a ş i n a b ir t a v ı r
iç e r is in d e öğrenciye y a k l a ş m a k , e tk in liğ i y ü r ü t e n l e r t a ­
ra f ı n d a n d i k k a t edilecek önem li b ir n o k ta d ır.
S p o r t i f e t k i n l ik l e r d e o lay a y e n m e , y e n ilm e öğ esinin
k a t ı l m a s ı n e d e n iy le a ş ı r ı y ü k l e n m e l e r e b a ş v u r m a k t a n
ö z e llik le k a ç ı n ı l m a l ı d ı r . Ç ü n k ü a ş ı r ı y ü k l e n m e g e ­
liş im in i t a m a m l a m a m ı ş olan ö ğre n ci k e s i m i n in sağ lık lı
g e liş m e s in i engelleyici e t k i l e r y a p a c a k t ı r .
Öte y a n d a n spordan beklenilen u y u m lu , gelişmiş
t o p lu m s a l d a v r a n ı ş la r ı n o l u ş u m u n u b e lirle y e n te m e l u n ­
s u r , u y g u l a n ı l a n sp o r p o l i t i k a s ı n ı n (y ö n e ts e l e y lem in )
k en d is id ir. H e r z a m a n , h e r y e rd e spor k e n d is in d e n b e k le­
n ile n y a r a r l ı k l a r ı fiziksel d ü ze y de o ld u ğ u gibi r u h s a l ve
to p lu m s a l düzey de de y a r a r l ı l ık l a r ı s a ğ la y a m a y a b ilir.
E ğ e r u y g u la n ıla n spor p o tilita s ın d a u s a y a t k ı n te k tip
d e ğ e rle n d irm e ölçüleri m e v c u t ise, s p o rtif e tk in lik le ilgili
b e k le n tile r ile, o y u n c u la ra s u n u l a n o l a n a k l a r a r a s ı n d a bir
d e n g e m e v c u t ise, e t k i n l ik o r t a m ı n d a k iş is e l d a v r a n ı ş
p r e n s i p l e r i n e ve k u r a l l a r a sa y g ı g e r ç e k l e ş t i r i l m i ş ise
böyle b ir etk in liğ e k a t ı l ı m d a n fa y d a s a ğ la n ıla c a k , b irey
k e n d is in e ve b a ş k a la r ı n a saygıyı, u y u m l u to p lu m sa l d a v ­
r a n ı ş l a r g eliştirm ey i, m u tlu olm ayı ö ğ re n e c e k tir (4).
U y g u la n a n spor p o litik a s ın d a sö zü n ü ettiğ im iz ş a r t l a r
41
s a ğ l a n m a m ı ş ise ö r n e ğ in e t k i n l iğ i n a ç ık ç a am a c ı b e l i r ­
le n m e m iş ise, b e k l e n t i l e r ile k a t ı l ı m c ı l a r a s u n u l a n o la ­
n a k l a r d e n g e d e d eğil ise, ö d ü l ü n h a k s ı z d a ğ ı t ı lm a s ı,
değişik d e ğ e rle n d irm e ö lç ü le rin in k u l l a n ı lm a s ı söz k o n u ­
su ise k a tılım c ı k e n d is in e ve çe v re sin e saygısını yitirecek,
ç a tı ş m a y a v a r a n h ır ç ın t e p k i l e r g e l i ş t ir ip u y u m s u z l u k ­
l a r ı n k a y n a ğ ı o lu v e r e c e k tir . E t k i n l i k m u t l u l u k y e r in e
m u ts u z lu k , k e n d is in e g ü ven y e r in e g ü vensizlik , u y u m y e ­
r in e u y u m s u z l u k , ç e v r e s in d e k ile r e , k u r a l l a r a saygı y e ­
rin e say gısızlık g e tire c e k tir.
B u r a d a v u r g u l a m a k is te d iğ im iz h a k s ı z d e ğ e rle n d irm e
ve o lu m s u z s o n u ç l a r ıd ı r , k a y b e t m e n i n doğal s o n u ç la r ı
değildir. Z ira y e n m e k k a d a r y e n i l m e n i n de d o ğ a llığ ın a
k a tılım c ın ın alışm ış o ld u ğ u n u v a rs a y m a k d u r u m u n ­
dayız. Ayrıca e tk in lik içerisin d e b ire y in v ey a g r u b u n aşırı
o to rite r şekilde y ö n etim i de k i ş i n in k e n d is in i k a n ı t l a m a k
için seçtiği a l a n d a ö z g ü r lü ğ ü n ü , m u t l u l u ğ u n u h is s e t m e s i ­
ni eng elleyecektir. B u e n g e lle m e sadece b ire y in k e n d isin i
k a n ı t l a m a s ı n a g e tirile n b i r e n g e lle m e değil, b ire y in g e ­
lişim in e ve o l g u n l a ş m a s ı n a g e t i r i l e n b ir eng e lle m e d ir.
U y g u la n a n spor p o litik a s ı k a d a r , p o litik a n ın e tk in lik
d ü z e y in d e k i y a r a t ı c ı s ı , u y g u l a y ı c ı s ı o lan ç a lı ş t ı r ı c ı n ı n
k e n d i s i de e t k i n l iğ i n y a r a r l ı l ı ğ ı n ı b e lirle y e n b ir b a ş k a
ö lçü dür. Ç a lış tırıc ı ile k a t ı l m a c ı a r a s ı n d a k i u y u m , a n ­
la y ış , g ü ç l ü d iy a lo g , i n a n ç , k a r ş ı l ı k l ı g ü v e n , sa y g ı
özellikle k işilik g e lişim in i t a m a m l a m a m ı ş genç ü z e rin d e
o lu m lu e tk ile r y a r a t a c a k t ı r . Ç a lış tırıc ın ın k iş is e l
özellikleri, s o r u m lu lu ğ u n u ü s t l e n m e d e gösterdiği m a h a r e t ,
k ı s a v a d e d e e tk i n l ik t e n b e k le n ile n b a ş a r ı ve m u t l u l u ğ u n
u z u n v a d e d e s p o ru n k işise l v e to p l u m s a l d ü z e y d e k i y a ­
r a r l ı l ı k l a r ı n ı b e lirle y ic is i o l a c a k t ır .
Sonuç
S p o ru n d iğ er bed e n eğ itim i e tk in lik le rin d e n fa rk lı ola­
r a k y a r ı ş m a - k a z a n m a ö ğ esin e d a y a n m a s ı ve g ö s te ri k o ­
n u s u o lm ası k itle s e l ilg in in s ü r e k li l i ğ in i s a ğ l a m a d a ol­
du k ça e tk in roller o y n am ıştır. Ö te y a n d a n b u özelliklere
d a y a lı o la r a k s p o ru n e d in d iğ i c a zib e k a r ş ı s ı n d a b e d e n
42
eğ itim i b ü y ü k -k ü ç ü k g ü n ü m ü z i n s a n ı n ı t a t m i n e tm e d e ol­
d u k ç a y e t e r s iz k a l m ı ş tı r . O y s a a m a ç s a d e c e k a t ı l ı m ı
g e r ç e k l e ş t i r m e k değil, k a t ı l m a n e t k i n l i k t e n en y ü k s e k
d o y g u n lu ğ u elde etm ek olm alıdır.
"Spor ağ ırlık lı b ed en eğ itim i" u y g u la m a s ı h em
k a t ı l ı m ı n h e m de k a t ı l ı m d a n s a ğ l a n a c a k d o y g u n lu ğ u n
y ü k s e k düzeyde olm asını ö rg ü n e ğ itim in so na erm e s iy le
k e sile n birey-bed en eğitim i ilişk isin in , y a ş a m boyu bireysp or ilişk isine d a h a r a h a t d ö n ü şm e s in i s a ğ la y a c a k tır. Bu
k o n u d a o rta ö ğ re tim k u r u m l a n d i k k a t l e d e ğ e rle n d irilm e s i
g e re k e n a la n la rd ır. Ö m ü r boyu b ir eğitim ve sağlık aracı
o l a r a k k u l l a n ı l a c a k o la n s p o r u n t o p l u m d ü z e y i n d e
y a y g ın la ş tırılm a s ı, beden eğ itim i d e r s le rin in u y g u ­
la y ım ın a bağlı o la ra k gelişecek sü re ç le rd ir.
S p o r u n t o p l u m d a y a y g ı n l a ş t ı r ı l m a s ı sa d e c e m u t l u ,
s ağlıklı, u y u m lu , ü r e tk e n ve y a r a tıc ı t o p lu m ü y e le ri y e ­
t i ş ti r i l m e s i a ç ıs ın d a n değil, a y n ı z a m a n d a ü s t d ü ze y d e
y a r ı ş m a y a day a lı, t a m g ü n ç a lış m a y ı g e r e k t i r e n ve b ir
k ü l t ü r öğesi o lara k d eğ erlend irilen e lit spor için de sağlam
bir tem elin o lu ş m a s ın a y ard ım c ı o la c a k tır.
H e d eflenen a m a c a u l a ş m a k için n ite lik ve nicelik o la­
r a k y e te r li d ü z e y d e b u l u n a n a n t r e n ö r , m o n itö r , b e d e n
eğitim i ö ğretm en i is tih d a m edebilm ek, bilim in en son v e ­
r ile rin d e n h e r a ş a m a d a y a r a r l a n m a y ı te m e l p re n s ip e d in ­
m ek, gerekli altyapıyı, aracı, gereci sağ la y a b ilm e k h e r z a ­
m a n h e r fı r s a tt a yinelediğim iz u n s u r l a r o la ra k t e k r a r dile
g e t i r i l m e l id i r s a n ırım .
Y A R A R L A N IL A N KAYNAKLAR
(1) Ertuğru] Gümşık, Temel Eğitim K avram larının Açıklanması,
Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları: 4, Ankara; 1973, s. 7.
(2) Dariel Lerner, The Passing of Traditional Societiy, Newyork: 1964,
s. 61.
(3) Ayşe Demirbolat, Toplum ve Spor, Ankara: 1988, s. 103.
(4) Iose M. Cagigal, Progr6s Sportifs et Progr6s de I' Horame (Colloque
International organisö par le FSGT) Paris,: 1975, s. 30-31.
43
G E N E L T A R T IŞ M A
BAŞKAN (Doç. Dr. HAYDAR TAYMAZ) - S ayın Ayşe
D e m irbolat'a b u bilim sel ve k a p s a m lı s u n u s u için te ş e k k ü r
ediyoru m . A yrıca sü re y i de çok iyi d e ğ e rle n d ird ile r, b u
b a k ı m d a n d a m ü te ş e k k ir im .
Söz a lm a k is te y e n le re söz veriyorum .
SERMET DEVERACAK (Dikmen Lisesi Beden E ğitim i
Ö ğ r etm en i) - S a y g ı d e ğ e r h o c a l a r ı m , d e ğ e r l i a r k a ­
d a ş l a r ım ; b i z l e r in iyi n i y e t i n i z e s ı ğ ı n a r a k b ir k o n u y u
a çm ak istiyorum . B ir önceki t a r t ı ş m a b ö lü m ü n d e biz beden
eğitim i ö ğ re tm e n le rin i g e r ç e k te n ü ze n , S a y ın T a lim T e r ­
biye K u ru lu üyesi A h m e t Beyin k o n u ş m a s ın ı çok ü z ü n t ü ile
k a r ş ı l a d ı k . B u k o n u d a o t u r u m b a ş k a n ı n a v e r d iğ i m i z
ö n erg en in d ik k a te a lın m a s ın ı diliyoruz. B eden eğitim i ve
spor k o n u s u n d a sayın h o ca m ız ın açık la d ığ ı k o n u la r
g e rç e k te n çok d o ğ ru ve h e p im iz i ilg ile n d ir e n k o n u la r d ı.
A n c a k b e d e n e ğ itim i ve s p o r u n b i r ö n ce k i t a r t ı ş m a
b ö lü m ü n d e de açık la n d ığ ı gibi b irb irin in içinde o ldu ğu ve
b irb irin e k a y n a ş tığ ı a n c a k böyle o lm a sın a ra ğ m e n yin e de
a r a d a f a r k l ı l ı k l a r ı n o ld u ğ u v u r g u l a n m ı ş t ı r . N i t e k i m
Sayın Hocam ın d a belirttiğ i gibi b ed e n eğitim i ve spor b i r ­
b irin d e n fa rk lı o l m a m a s ı n a r a ğ m e n k e s in çizgi ile b en ce
a y r ılm a k ta . Ç ü n k ü s p o rd a b ir y a r ış m a özelliği v ar, b ed e n
eğitim i b ö lü m ü n d e b ed e n eğ itim fa a liy e tle rin d e yok, o z a ­
m a n biz sporu beden eğitim y a r ış m a özelliği ta ş ıy a n beden
eğitim i fa aliy etle ri diye ta n ım la y a b iliriz . B u n a göre k e sin
b ir fa rk lılık o r t a y a ç ı k m a k t a d ı r . D olay ısıy la da ş im d ik i
ü n iv e rs itile rim iz d e bed e n eğ itim i ve spor b ö lü m ü is m in in
yanlışlığı b ir kez d a h a o rta y a ç ık m a k ta d ır. Ç ü n k ü biz G a ­
zi E ğ itim E n s t i t ü s ü n d e o k u rk e n , n o t u m u z u u z u n a t l a m a
5.10 a tla d ığ ım ız z a m a n 5 a lıy o rd u k , b i r y a r ı ş m a özelliği
v a r 5.10 a tla y a c a ğ ım , k e n d im i on a göre y a r ış tırıy o ru m , o
z a m a n beden eğitim i fa aliyeti olm uyor, spo r oluyor. Şim di
i ş te ü n i v e r s i t e l e r i m i z g e r ç e k t e n sp o r e ğ itim i y a p m a y a
b a ş la d ıla r ; y an i y ü kseği şu y a d a r y ü k s e k t e n a t l a m a k zo­
44
r u n d a s ın , ona göre not alac ak sın , o na göre m ezu n olm a d u ­
r u m u n u z v ard ır. Bu k o n u d a g e rç e k te n dem in S ayın Genel
M ü d ü r ü m ü z ü n b e lir ttiğ i gibi de b e d e n e ğ itim i ve spo r
t a n ı m l a r ı n ı n b i r a r a d a k u l l a n ı l m a m a s ı n ı ö zellikle rica
ediy o ru m .
T e ş e k k ü r ed e rim .
BAŞKAN - B u y u ru n efendim.
SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU (TED B ilim K urulu
B aşk an ı) - Söz alışım ın n edeni b ir a ç ık la m a y a p m a k son­
ra da say ın b ild iri s a h ib in e b ir so ru , y ö n e ltm e k .
A ç ık la m a m şu olacak. İlk o t u r u m d a fa rk lı g ö rü ş le r o rta y a
k o n m u ş olabilir. Y aln ız b u b ir k o n g re değildir. B ilim sel
to p la n tıd ır, bilim sel t o p la n tıla r d a g ö rü ş le r h e r z a m a n aynı
b o y u t t a o lm ay ab ilir, fa rk lı olabilir, o y ö n den b ir g r u b u n
b a ş k a b ir g r u b a böyle b i r k o n g re h a v a s ı n d a y a k l a ş m a s ı
d o ğru
o lm ay ab ilir.
O
a ç ıd a n
g ö rü şler
o larak
d e ğ e r l e n d i r m e k istiy o ru z. Bu t o p l a n t ı n ı n d ü ze n le y ic ile ri
o la ra k , b e n b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i a r k a d a ş l a r ı n T a lim
T e rb iy e
K u ru lu
ü y esin in
y ap tığ ı
konuşm adan
a l ı n m a m a l a r ı n ı , b ir g ö rü ş o la r a k d e ğ e r l e n d i r m e l e r i g e ­
r e k t i ğ i n i v u r g u l a m a k is tiy o r u m . T a h m i n e d iy o ru m k i
böyle t o p la n tıla r d a b u t ü r fik ir a y rılık ları is te r istem ez
t o p la n tın ın b ü t ü n l ü ğ ü iç e risin d e ele alın ır, t a r t ı ş ı lı r , a n ­
cak b ir k o n g re özelliği t a ş ım a z , t a ş ı m a m a s ı g e rek ir. Ben
h e m s a y ın T a lim T e r b iy e K u r u l u ü y e s i a r k a d a ş ı m ı z ı n
g ö r ü ş l e r i n d e n d o lay ı k e n d i s i n i k u t l u y o r u m , h e m de
ö ğ r e tm e n le rin g e liş tir d ik le ri te p k iy i a n lıy o ru m , a m a b i ­
lim sel o r t a m d a b u n u n g ö rü ş le r o la ra k t a r t ı ş ı lm a s ı g e r e k ­
tiğin i de v u r g u l a y a r a k k o n u y a b u r a d a b ir n o k t a k o y m a k
i s t iy o r u m .
L ütfen bu çerçevede b u t ü r s ü rd ü rü lü r s e beden eğitimi ve
s p o r bilim i diye is im le n d irm e y e ç a lış tığ ım ız ç a lı ş m a l a r
d a d a h a a n lam lı b ir biçim de b a ş la m ış ve y ü r ü t ü l m ü ş olur.
Z an ne derim ki b u o rta m d a y apılan ilk bilim sel b ir to p lan tı,
45
b u b ilim sel t o p l a n t ı n ı n özelliğini de v u r g u l a m a k d u r u ­
m u n d ay ız.
B enim y ö n eltm ek is te d iğ im so ru şu: S p or g ü n lü k dili­
m izde çok k u l l a n ı r ı z d e şa rj a r a c ı o la r a k k u l l a n ı lı r , b en
ise t e r s i n i d ü ş ü n ü y o r u m , h i ç b i r z a m a n d e ş a r j a r a c ı
değildir, t a m te rs i şarj a ra c ıd ır. E ğ e r deşa rj olsa idi, maç
b i t ti k t e n s o n ra s t a d y u m l a r d a k a v g a la r olm azdı, b o şalm ış
olurdu h e rk es, ta m ters i dolduruluyor. K onuya b u açıdan da
b a k m a k t a y a r a r var. D o la y ıs ıy la y a r ı ş m a n ı n b u l u n d u ğ u
y e rd e y a r ı ş m a p sik o lo jisin in g e tire ceğ i b azı k o n u l a r ı
beden eğitim i t a r t ı ş m a l a r ı n d a çok d ik k atli ele a lm a k g e r e ­
kir. İkinci b ir n o k ta h e r b irey spo r y a p a m a y a b ilir. M ad e m
ki spo r b ir b eceridir, b ir b eceri ile ilgili y a r ış m a d ı r , b en
b edenim i b ir y a r ış m a o r t a s ı n a k o y m ay ab ilirim , a m a b e d e ­
nim i e ğ itm e k d u ru m u n d a y ım . A c aba sayın k o n u ş m a c ı b u
k o n u d a g ö rü şlerini b e lir tir mi?
T e ş e k k ü r ed iy o ru m efendim .
B A Ş K A N - E fe ndim , S a y ın B a ş k a n a çok t e ş e k k ü r
ediyorum . A slında b u açık la m a y ı b en de y a p m a k ve ric a d a
b u l u n m a k n iyetind eyd im , a m a b e n im yerim e y ap m ış o ld u ­
la r te ş e k k ü r ediyorum .
G e r ç e k t e n S a y ın B a ş k a n ı m ı z ı n
m a s ın ı t e k r a r ben rica ediyorum .
bu
tek lifin e
u y u l­
BAŞKAN - B u y u ru n efendim .
ÇETİN ERTURAN (A ydınlıkevler T icaret L isesi
Beden Eğitim i Öğretmeni) - Bazı sorular sorm ak i s ­
tiyorum . K o n u şm asın ın a n la tım b ö lü m ü n d e bed en
e ğ itim in in spor ağırlıklı o lm a s ın ı dilediler. A ncak sonuç
b ö lü m ü n d e ise bed en e ğ itim in in sp or ağ ırlık lı o l d u ğ u n u
b u r a d a n ü s t d ü zey li s p o r c u la r y e t i ş t i r m e k g e r e k t i ğ in i
s ö y l e d i l e r . H a l b u k i ilk b ö l ü m d e de b u r a d a a m a ç
ş a m p iy o n la r y e t i ş t ir m e k d e ğ ild ir ş e k lin d e b ir ifade k u l ­
l a n m ı ş tı . B u r a d a şöylo b i r ç e lişk i ve s o ru k a r ş ı m ı z a
46
çıkıyor. Beden eğitim i dersini biz o k u lla r d a eğ e r sağlıklı
b i r ş e k ild e y a p a m a z s a k , b e le d iy e o t o b ü s l e r i n d e n t o p ­
la d ığ ım ız çocuklarla, eğitim d üzeyi d ü ş ü k ço c u k la rla r a s ­
gele to p la n a n h e r h a n g i bir t e s t t e n geçm em iş b ir seviyedeki
ç o c u k la r a n c a k A v ru p a d a çey rek fin a lle re k a d a r g id ebili­
riz. A m a o k u lla r d a n to p la d ığ ım ız ç o c u k la rla K ü ç ü k y a lı
L is e s in i o l u ş t u r u r ve d ü n y a ş a m p i y o n u o lu ru z. Ç ü n k ü
eğitim düzeyi de y ü ksektir. Biz o h a ld e beden eğitimi d e r s i­
ni v e r ir k e n öğrencilerim ize s p o ru n b iz a tih i k e n d is in i z a t ­
en v e r m i ş oluyoruz. Z ate n a n t r e m a n a b a ş l a r k e n r a h a t
h a z ı r ol iyi ç a lış m a la r diyoruz, b e d e n eğitim i d e r s in e de
bö yle g iriy o ru z . B ed en
e ğ itim i
d e r s in d e v e r m i ş ol­
d u ğ u m u z e k z e rs iz f a a l i y e t l e r i n i a n t r e m a n l a r d a z a te n
g örü y o ru z, k a s a d a n a tlatıy o ru z, b en a n t r e n ö r ü m ve k a s a ­
d a n ö ğ re n c ile rim i voleybol a n t r e m a n l a r ı n d a a t l a t ı y o r u m
yine. B u n u b irb irin d e n ay ırt e tm e k m ü m k ü n değildir. G e­
rek te k n ik le rin , gerek a m a ç la rı, g erekse m eto d ları
b a k ım d a n b irbirine çok grift olan iki te rim i ayrı ayrı
d e ğ e rle n d irm e k
b ilh a s s a
b u t o p l a n t ıd a çok y a n lış tır .
Ç ü n k ü sp or z a te n b ir gelişm edir, v ü c u tta k i bir gelişm edir,
b e d e n i b i r g e liş m e d ir, g e liş m e m iş b i r b e d e n le s p o r t i f
m ü s a b a k a l a r a k a t ı l a m a z s ı n ı z . Z a t e n b iz de b e d e n
e ğ itim in d e n b u n u am açlıyoruz.
İk in c i k o n u c im n a s tik s a l o n l a r ı aç ılıy o r r e k r e a s y o n
f a a l i y e t l e r i n d e s p o ru n ağ ırlığ ı h e r geçen g ü n a r tıy o r .
Ç eşitli özel çalışm a yerleri açılıyor b eled iy eler t a r a f ı n d a n
v e y a h u t t a diğer özel k u r u l u ş l a r t a r a f ı n d a n ve h e r y a ş t a n
h e r k e s b u r a la r d a faaliyetler yapıyor; yan i örgün eğitim , bu
h e r geçen gün gelişiyor. Beden eğitim i d e rsin d e g ö rd ü ğ ü n ü
öğrenci m ezu n o ld u k ta n sonra b ıra k tığ ı belki v a r s a y ım d ır
v e y a h u t t a gerçektir, tespitinize k a tılıy o ru m . A m a b u r a d a k i
te k n ik b i r h a t a değil, ak sine so syo -kü ltü rel bir ek sik lik te n
k a y n a k la n m a k t a d ı r . Yani t o p lu m d a b ed e n eğ itim in in d e ­
vam ını
sağlayabilecek k ü l t ü r düzeyin e gelm em iş bir
to p lu m y e t i ş t i r i y o r s a k b u r a d a b e d e n e ğ itim i d e r s in i n
y a n l ı ş l ığ ı n d a n k a y n a k l a n a n b i r d e v a m s ız lık s ö z k o n u s u
değildir. Beden eğitim i dersi n o rm a l ve m a k u l b ir şekilde
47
im k â n la rı ö lçü sü n d e aracı, gereci sa lo n u ö lçü sü n d e
ö ğ re n c iy e v e r i l m i ş t i r , ö ğ re n ci m e z u n o l d u k t a n s o n r a
im k â n b u la m a m ış tır. B u n a a n n e sin d e n , b a b a s ın d a n ,
ç e v re s in d e n b u n u g ö r m e m i ş t ir . B e d e n e ğ itim i d e r s in i
l ü z u m s u z b i r d e r s gibi i ş l e d i ğ im i z d e n o çocuk b e d e n
e ğ itim in i b ı r a k m a m ı ş t ı r , ö rg ü n e ğ i t i m i n d e n u z a k k a l ­
m a m ış tır, a fe d e rsin iz y ay g ın e ğ itim d e n u z a k k a l ­
m a m ı ş t ı r . B u b i r t e k n i k h a t a değ il, t o p l u m u n sosyo­
k ü l t ü r e l h a t t a ekonom ik sev iyesizliğin den de olab ilir diye
d ü ş ü n ü y o r u m efendim .
A rz ederim .
BAŞKAN - B u y u ru n A hm et Bey.
AHMET SEVGİ (Talim Terbiye Kurulu Ü yesi) - E fen­
d im ilg ili a r k a d a ş ı m ı z i s m i m d e n b a h s e t t i ğ i iç i n o
b a k ı m d a n söz aldım . Ben b ü t ü n b e d e n eğ itim i ö ğ re tm e n i
a rk a d a şla rım d a n
özü r d iliy o ru m , a n c a k b e n k e n d im i
bed e n eğitim öğretm eni olara k k a b u l edip b u r a d a b ir bilim ­
sel to p la n tıd a b ü t ü n b o y u tla rıy la b az ı k o n u l a r a d e ğ in m e k
i h t iy a c ı n ı h i s s e t t i m . Ş u h a k k ı d a k e n d i m d e g ö r d ü m ,
böylesi b ir t o p l a n t ıy a g e lm ed e n evvel a c a b a Millî E ğ itim
G e n ç lik ve S p o r B a k a n l ı ğ ı o l a r a k h a n g i h i z m e t l e r i
y a p m ış ız , y a p m a m ı ş ı z d ü ş ü n c e s iy le b i r n o t h a z ı r l a t t ı m ,
b e d e n eğ itim k o n u s u n d a a c a b a 1 9 6 0 y ı l ın d a n i t i b a r n e
T ü rk iy e 'd e h a n g i e t k i n l ik l e r v a r , h a n g i h iz m e tiç i eğ itim
ç a lışm a la rı
y ap m ışız, b u n l a r ı
d ö k ü m ü n ü ç ık ard ım ,
p ro b lem leri te s p it ettim
ve p ro g ra m
g e liştirm e
ç a lış m a la rın d a da a r k a d a ş la r la b e r a b e r b e lirli bir
ç a lış m a iç e r is in d e b u l u n d u m ve esk i b i r s p o rc u o lm am
nede n iy le de k e n d im i b ed e n eğ itim i ö ğre m e n i o la ra k k a ­
bul ettim ve b ir öz eliştiriyi k e n d im e y a p tım ve şu k a n a a t i
v a rd ım ki b e d e n eğ itim i ö ğ re tm e le ri a r k a d a ş l a r ım
g e r ç e k t e n o k u l l a r d a çok b ü y ü k b i r g a y r e t i ç e r i s i n d e
ça lış ıy o rla r, öyle b ed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n i a r k a d a ş l a r l a
ça lıştım ki o k u lu t e k b a ş ı n a s ü rü k l e y e n , g ö t ü r e n a r k a ­
d a ş la r , Ş im d i i t a h i Sel H o cam ızın m u h t e l i f m a k a l e le r i n i
okudum , S ay ir; H ocam ızın d a içinde b u l u n d u ğ u b ir g ru b u n
48
çık a rd ığ ı C u m h u r i y e t T a r ih i m i z d e k i E ğ itim c ile r le ilgili
o lm a k ü z e r e r a h m e t l i h o c a m ız ın ç a lı ş m a l a r ın ı izledim .
D o la y ıs ıy la k e n d i m i h iç b ir z a m a n için b e d e n e ğ itim
ö ğ re tm e n le rin in d ış ın d a kab u l e tm e d im ve b u eleştiriyi de
ev v e la k e n d i m e y a p tım . E fe d im a r k a d a ş l a r ı m ı n böyle
g ö rm e s in i d iliy o ru m .
B u vesileyle de bir de şu n u d ü ş ü n m e k istiyorum . Beden
e ğ itim i ç a lı ş m a l a r ıy l a ilgili h e p a k l ı m a g e le n b i r s o ru
vardı, son k o n u ş m a c ı d a olm am n e d e n iy le b ir d a k ik a n ız ı
d a a la c a ğ ım . B ed en eğitim i ç a lı ş m a l a r ıy l a m e s le k i te k n i k ö ğ r e t i m ç a lı ş m a l a r ı veya p r o g r a m l a r ı a r a s ı n d a b ir
ilişki k u r m a y a çalıştım ve b u ilişkiyi de b u vesile ile arz
etm iş oluyorum . Şim di m esleki ve t e k n ik öğ retim de
p ro g ram g e liş tirilirk e n veya b ir beceri k a z a n d ı r ı l ır k e n b ir
beceri b itev iye t e k r a r edilir, y a p tırılır. M ese la diyelim ki
bir atelye ö ğretm eni veya bir öğrenci veya b ir u s t a işine gel­
diği z a m a n l a r d a evvela iş göm leğini giyer ve iş göm leğini
giyen kişi, İkincisi k a d e m e li ş e k ild e b az ı h i z m e t l e r i y a ­
par. A caba bed en eğitimi ile m eslek i te k n ik ö ğretim
p r o g r a m la r ı a r a s ı n d a b u k a d a r y a k ı n ilişk isi o ld u ğ u n a
göre bed en eğitim i ça lışm aları b u n u n ü z e rin e o tu r tu la m a z
mı diye a r k a d a ş l a r ım ı z l a sü re k li o la ra k t a r t ı ş t ı m M esela
şöyle d iy o ru m , b a k ıy o ru m a k ş a m b i r p r o g r a m g ö s te rd i
S ayın B a k a n ı m ı z te le v iz y o n n u ik in ci k a n a l ı n d a idi ve
a m a tö r s p o r u m u z u n s ık ın tıla rı ile ilgili olm ak ü z e re ev­
velâ S ayın B a k a n ı k ü rs ü y e a l d ı l a r ve d e d ile r k i size bir
g ö r ü n t ü g ö stere ceğ iz. S por s a h a l a r ı m ı z , s o y u n m a o d a ­
larım ız, d u ş la rım ız v esaire ile ilgili olm ak ü z e re b ir
p rogram g ö s te rild ik te n so n ra b a k a n a s o rd u la r ne d iy o rs u ­
nu z, B a k a n f e v k a la d e ü z ü ld ü , m a h ç u p oldu , d ed i k i
i n ş a lla h b u n l a r ı g id e rm e k için ç a r e l e r a r a y a c a ğ ı z ve o
s ıra la r d a d a h e p o d u ş l a r a b a k tım a c a b a k a lk ıp d a beden
eğitimi öğretm e le rim iz in b u lu n d u ğ u b ir y erd e çoğu z a m a n ­
lard a so y u n m a o d aların d a b irtak ım s ık ın tıla r g ö rü rü m
b u n u a c a b a p ro g ra m ek sik liğ in d e n m id ir diye d ü ş ü n m e k
isterim . Şöyle b ir ate ly e öğ re tm e n i a te ly e s in e girdiği z a ­
m a n ilk y a p a c a ğ ı ç a lı ş m a l a r ın , b irin c i, ikin ci, ü ç ü n c ü ,
49
dördün cü o p erasyo nları y a p a r f a k a t ikinci b ir d efa h iz m e te
geldiğinde b u n l a r d ev a m eder. B ir n u m a r a l ı o p e rasy o n iki
n u m a r a l ı o p erasy o n d a d e v a m ed e r, b ira z d a h a aç ık ifade
edeyim, yan i b ir kişi evvela to p la m a y ı öğrenir, s o n r a to p la ­
m a ç ık a rm a y ı ö ğ renir, s o n r a t o p l a m a ç ık a r m a , ç a r p m a y ı
öğrenir, s o n ra to p lam a, ç ık a r m a , ç a rp m a , bölm eyi öğren ir,
d a h a s o n r a t o p l a m a , ç ı k a r m a ç a r p m a , b ö lm e ve s a ­
deleştirm ey i öğrenir. B eden e ğ itim in d e sa n k i b u p r o g r a m ­
l a r a lın ır k e n , to p l a m a ay rı, ç ı k a r m a ay rı, ç a r p m a ay rı,
bölme ayrı oluyor ve h ep b a ş a d ö n ü lm ü y o r ve b ir b ak ıy o ru z
ki beden eğitimi ö ğ re tm e n i a r k a d a ş bir n u m a r a d a y a p m a s ı
g e r e k e n eşo fm a n ı giym e o la y ın ı y a p a m a y a b i l iy o r . H a n i
m o d e rn a n l a m d a k i p r o g r a m g e l i ş t ir m e il k e l e r i n e d a y a lı
o la ra k a c a b a b u n l a r d a n m ı s ık ın d ı v a r diye d ü ş ü n m e k i s ­
tiyorum , k a f a yo ruyo ru m , b ilm iy o ru m arz ed e b ild im mi?
Y u k a rıd a say d ığ ım o la y la r v a rd ı y a efed im , s a ­
deleştirm eyi tek b a ş ı n a m ı y a p ıy o ru z acaba? Ç ü n k ü k a lk ıp
da böyle y a p m a m ış olsak ac a b a b u so y u n m a o d a la r ın d a d a ­
h a d ü zg ü n b ir şekilde o lam az mı? Ç ü n k ü b ir k iş i s o y u n m a
odası ile ilgili olan b u o p e r a s y o n u m e sle k b o y u n c a belki
m ily o n la r c a , b in le rc e d e fa y a p m ı ş o lm ası la z ım . B u n u
a l ı ş k a n l ı k h a l i n e g e t i r m e s i la z ım . B azı k o n u l a r a c a b a
a lış k a n lık h a lin e g e tirile m iy o r m u f a la n diy e d ü ş ü n m e k
istiy orum . B u k o n u l a r l a ilgili z a n n e d iy o ru m çay so h b e tle ­
rinde, a r a l a r d a d a h e r h a ld e ta rtış ırız . B ir çıkış n o k ta s ı b u ­
lab ilir m iyiz diye d ü ş ü n ü y o r u m efendim .
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ederim .
ÖZCAN METE (MEGSB G ençlik H izm etleri G enel
Müdürü) - S ayın K o n u ş m a c ıy a b ir su a lim o laca k efendim
a ç ı k l a n m a s ı g e r e k e n . K o n u ş m a l a r ı n ı d i k k a t l e iz le d im ,
b irçok n o k t a l a r d a m u t a b ı k o l d u ğ u m u b e l i r t m e k i s t e r i m
a m a a y rıld ığ ım n o k t a l a r d a o ld u ğ u n u sö y lem ek is te rim .
Şim di bed en eğitim i ve sp o ru S ay ın Çelik k a r d e ş i m de dile
g etird i, S ü le y m a n Bey de b i r y e r d e dile g e tird i. B ir defa
k e n d ile r i de k o n u ş m a l a r ı n ı n b a ş ı n d a dile g e tird i. K esin
50
çizgilerle a y ı n m a n ı n sö z k o n u s u o lm a d ığ ın ı ifad e e t t i l e r
d o ğ ru ta b ii. Y ani spor, b ed e n e ğ itim i b irb i r i n d e n k e sin
ç i z g i l e r le a y r ı l m a y a c a k b i r o l g u d u r . A n c a k , s p o r
a ğ ırlık lı, b e d e n eğ itim d e n in c e b e n b i r a z d u r a k l a d ı m .
K u ş k u la rım d a var. Bir defa b ed e n eğitim ve spor a m a ç la r
aç ıs ın d a n fa rk lı olan olay lardır. H e r n e k a d a r b i r b ir in in
içerisin d e ise de a m a ç b a k ı m ı n d a n çok f a r k l ıl ı k l a r a rz
eden olay lar v ar. Spor en ü s t seviyede y a p ıla n b ir m e s e le ­
dir. Ş im d i spor ağırlık lı b ed e n e ğ itim i d ediğim iz z a m a n
k o rk a rım ki b en beden eğitimi k a l k a r o r ta d a n sadece spo ra
d ö n ü ş ü r b u iş, ç ü n k ü spor çok çekici, cazibesi çok y ü k s e k ve
çok p e r fo rm a n s istey en, çok k a b iliy e tli b i r t a k ı m m e s e le le ­
ri o rta y a k o y an kom plike bir olaydır. A ltyapı o lm a d a n spo­
r u y a p m a k z a te n sözko nu su değil. A lty apı o lm a d a n sporu
y ay a m a z sın za te n. Bir basketbol oy n atab ilm en iz için o b a s ­
k e tb o lü o y natab ilecek b irta k ım b a ş k a b ecerileri v ere c e k s i­
niz ki o n u n ü z e rin e sp o ru işleyeseniz, bask e tb o l o ynatab ilesiniz, y o k s a b a s k e tb o lü o y n a ta m a z s ın ız ç o c u k la ra h e le
h e l e p s i k o l o ji k , fizyolojik , b e d e n s e l çok f a r k l ı l ı k l a r
g ö s t e r e n ve d a h a g e liş m e m iş , g e l i ş m e ç a ğ ı n d a o lan
çocukları t a m a m e n b u o rta m ın iç e risin e çe k m e n in a c a b a
b i r t a k ı m çocukları olum suz yönde e tk ilem e k o n u s u z a r a r ­
la rı o lm az mı? S ayın k o n u ş m a c ıd a n b u k o n u d a k i fik irle ­
rin i a l m a k is tiy o ru m te ş e k k ü r ederim . (Alkışlar)
B A Ş K A N - B uyurun.
A Y Ş E D E M İ R B O L A T - Ö ncelikle sp o ru n d e ş a r j a mı
ş a rja m ı yol açtığı k o n u s u n d a
ta rtış m a y ı aç m a k i s ­
tiy o ru m . S e y ir s p o ru s ey irc ile r a ç ıs ın d a n ş a r j a n e d e n
olabilir; a m a k a tılım c ı için spor d e ş a rj aracıd ır. Biz s e y ir­
ci k itle s in i sporcu gibi değ e rlen d irm iy o ru z. Seyirci sadece
olayı izleyen k itle d ir. İzleme olayı o n la rın şarj o lm a s ın a
yol a ç m a k t a d ı r . A m a sp o ru y a p a n , s p o r a a k t i f o la r a k
k a tıla n sporcu d eşarj o lm aktad ır.
B ir b a ş k a soru h e r k e s in spor y a p a m a y a c a ğ ı k o n u s u n d a
idi. H a t ı r l a r s a n ı z k o n u ş m a m ı n b i r b ö lü m ü n d e , "B eden
51
e ğ itim in in t ü m ca zib esinin h e r k e s t a r a f ı n d a n , h e r z a m a n ,
h e r y e r d e k o la y c a y a p ıla b ile c e k n i t e l i k t e e t k i n l ik l e r ol­
m asın d an
k a y n a k la n d ığ ın ı"
b elirtm iştim .
A ncak
g ü n ü m ü z d e bilim sel e s a s la r a u y g u n o la ra k s a p ta n m ış , h e r
y a ş ta , h e r sağlık k o n u m u n d a fa rk lı y a p ıd a k i i n s a n l a r a ve
h a t t a ö z ü rlü le re u y g u n s p o rtif e tk in lik le rin v a r o ld u ğ u n u
da biliyoruz. Yani bilim sel düzeyd e b u k o n u d a çok yol k a tedilm iş. Ö n e m li olan, en c a n lı h a liy le s p o rd a y a ş a y a n o
y a rışm a -k a z a n m a
h ey e can ın ı,
k itle le re
k a tılım
d ü z e y in d e y a y m a k o n la rı d o y g u n lu ğ a u l a ş t ı r m a k t ı r . B i­
rey o d a s ın d a k e n d is iy le b a ş b a ş a , k e n d i ç a p ın d a çeşitli
b e d e n s e l fa a liy e tle r y a p a b ilir, a m a o n u n u la ştığ ı d o y g u n ­
lu k d ere c e s i h a n g i d ü z e y d e d ir? B eş d a k i k a , on d a k i k a
y a p ıla n b ed e n eğ itim i a r t ı k ça ğ d aş to p lu m i n s a n ı için
y e te rli değildir. O lay sadece fiziksel d ü z e y d e b elirli k a s ­
ları, eklem leri ç a lış tırm a k la so n a erm iyor. B u olay sadece
fiziki düzeyde değil to p lu m sa l düzeyde de y a ş a m ın h e r dev­
re s in d e , h e r e v re s in d e k i ş i n in y a ş a m a s ı, k a t ı l m a s ı g e ­
re k e n b ir olaydır.
Ç etin E rturan a r d a ş ı m ı z m g österdiği h a s s a s i y e ti y e ­
rin d e b u lm u y o ru m . T a r t ı ş m a l a r ı m ı z ı n d ü ze y i h i ç b i r z a ­
m a n sa h ip o lduğ um uz o l a n a k l a r a göre o tu r tu lm u y o r , a m a
sah ip olm ayı dilediğim iz y a d a sah ip olm am ız g e re k e n ola­
n a k l a r a göre o t u r t u l u y o r . S o s y o -e k o n o m ik ve k ü l t ü r e l
açıd an ne k a d a r y e tersiz k o n u m d a o lu rs a k olalım y in e de
bazı s o r u n l a r ın dile g e tirilm e s i g e re k iy o r k a n ı s ı n d a y ı m .
Bir b a ş k a deyişle k ıs a c a ş u n u b e lirtm e k istiy o ru m . B enim
öne sü rd ü ğ ü m tez sizlere uç n o k ta d a , a b a rtılı b ir tez gibi ge­
l e b i l ir , a m a b iz im ü l k e m i z i n g e r ç e k l e r i b u d u r , b u
k o ş u l l a r a u y g u n b ir b ild ir i s u n a l ı m gibi b ir d ü ş ü n c e
içerisinde olmayı d a k a b u l etm iy o ru m . H e r şeyden önce ol­
m ası g e re k e n i b a ş la n g ıç ta o r t a y a k o y m a k isted im . B eden
eğitim i ile b ire y in ilişk isi ö rg ü n e ğ itim in sona e rm e s iy le
k e s iliy o r d e r k e n b u n u n b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i a r k a ­
d aşlarım ızd a n k a y n a k la n a n b ir te k n ik h a t a o ld u ğ u n u
im a e t m e k i s te m e d im . B e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i a r k a 52
flaşlarım ızın d a pek çok s o r u n la r ı o ld u ğ u n u n b ilin c in d e y ­
im. H a t ı r l a r s a n ı z cüm lelerim i a ra ç , gereç, y e te rli elem a n
g e r e ğ i n d e n sözed erek n o k ta la d ım . A s lın d a b u g e rç e k le ri
t e k r a r l a m a y a belki g erek bile yok. Ç ü n k ü b u n la rı hepim iz
z a te n biliyoruz. A m a g e rçek ler böyle diye, g erçek leri k a ­
b u lle n d iğ im iz n o k t a d a b öylesine b ilim sel b ir to p la n t ın ı n ’
d ü z e n le n m e si
ve
y ap ılm ası
b ile
a n lam sızlaşır.
K o şu lla rım ız b u d u r diy erek ta r tış m a y ı ü s t düzeye
g ö t ü r m e k t e n k a ç ın m a m a lıy ız .
A r k a d a ş ı m b ild irim d e bir çelişki o ld u ğ u n d a n söz etti.
Ç e liş k i yok, s a n ı r ı m d i k k a t l i d in le m e d i o n o k ta y ı. İlk
a m a ç ş a m p iy o n la rı ç ı k a r m a k e lit s p o rc u la rı y e t i ş t ir m e k
d eğ ild ir, d e v le t p o litik a s ı o l a r a k d a b u o lm a m a lıd ır. İlk
a m a ç h e r ş e y d e n önce k a tılım ı y ü k s e k düzeyde t u t a b i lm e k
o lm a lıd ır . Önce sa ğ lık lı b ir t o p l u m u n sa ğ lık lı, m u t l u ,
y a p ıc ı, y a p a tıc ı, ç a lı ş k a n ü y e l e r i n i y e t i ş t i r e b i l m e k , b u
ö z e llik te k i i n s a n l a r ı n s a y ı l a r ı n ı a r t t ı r a b i l m e k t i r te m e l
am aç. R ek o rlar k ırm ak , şam p iy o n lar y e tiştirm e k
d eğildir. Ş u n oktay ı d a özellikle b e l i r t m e k g e r e k ir ki ilk
a m ac ım ız
bu
o lm ak la b e r a b e r ,
bu
am ac ım ızı
g e rç e k le ş tird iğ m iz n o k ta d a ö zlem in i d u y d u ğ u m u z
ş a m p iy o n la rı ç ık a rm a k , r e k o r l a r k ı r m a k m u t l u l u ğ u n u da
elde e d e b ilm e k ş a n s ım ız a r t a c a k t ı r d e m e k is te d im . B ir
çelişki olm adığ ını t e k r a r b e l i r t m e k is tiy o ru m . T e ş e k k ü r
ed erim .
H e r şeyden önce sp oru n sayın M ete t a r a f ı n d a n b ir ü s t
düzey y a r ış m a s ı, b ir y ü k se k p e r fo rm a n s
işi o la ra k ele
a lın m a s ın ı b u n o k ta d a kab ul etm iyorum . H epim izin b il­
diği gibi p e rfo rm a n s ı g e r e k tire n e lit spor d a v a r, y ü k s e k
p e r f o r m a n s a d a y a n m a y a n k i t l e s p o r u d a v a r . S p o ru
y ay g ın la ştırm a k
d em ek ö z e llik le
k itle
sporunu
y a y g ı n l a ş t ı r m a y ı ifad e ediyoruz. B ild irim in b ir y e r in d e
özellikle b elirttim ki, h e r çocuğun b u lu n d u ğ u d u ru m , k e n ­
disine h a s özel k o ş u lla r d ik k a te alın m a lıd ır. H e r çocuktan
eş düzeyde beceri b ek lem ek veya h e r çocuğun sp o rtif etkin53
liğe k a t ı l ım ı n ı s a ğ la m a k t e k d ile ğ im iz değil, y ap a b ild iğ i
ö lç ü d e k a t ı l ı m s a ğ l a m a k , s p o r u s e v d i r m e n i n , b i r
a lışk a n lık h a lin e d ö n ü şm e sin in y o lların ı a r a m a k tır.
A yrıca güçlü, k a p a s ite s i y ü k s e k ço c u k la rım ız a d a g e re k e n
k o ş u l l a n s a ğ la m a y ı a m a ç e d in e lim diy o ru m . Z a te n k i t l e ­
lere sp o ru y a y m a k için k u lla n a b ile c e ğ im iz te k a la n , ortadereceli o k u l l a n m ız d ı r . Z ira b e d e n e ğ itim i d e r s le rin i s a ­
dece o ra d a ö rg ü tlü b ir biçim de u y g u lay ab iliriz. H e r ne k a ­
d a r b u g ü n ü n i v e r s i t e l e r im i z d e de b e d e n eğ itim i u y g u l a ­
m a s ı n a geçildi ise de b u u y g u l a m a n ı n n a s ı l y a p ıld ığ ın ı
h e p im iz biliyoruz. K o n u y u a y r ıc a dile g e tirm e y e s a n ı r ı m
ge re k yok.
Sık sık t e k r a r ettim , a l t y a p ı y e te rs iz liğ i im iş, e le m a n
y e te rsiz liğ i im iş b u n lar' bizim b ilin e n s o ru n la r ım ız , a m a
b u s o r u n la r b u g ü n b ü t ü n ağ ırlığ ıy la m e v c u t t u r diye böyle
b ir ö n e riy i g e t i r m e k t e n ç e k in m e k b a ş ım ız ı b i r a z k u m a
gö m m ek gibi o lu r s a n ırım . G e rç e k le r g e tirile n ö n e r ile rle
d e ğ iş tirile c e k , y ö n l e n d i r i l e c e k l e r d i r .
D iğer b ir n o k ta , eğitim ci ö ğ re n cin in psikolojik, fizyolo­
jik ve h a t t a sosyo-ekonomik d u r u m u n u den e tim a l t ı n d a t u t ­
m a k l a y ü k ü m l ü d ü r . B u e ğ itim c in in doğal gö re v id ir. Biz
h e r ö ğre ncin in k a y ıts ız k o ş u l s u z sp o r y a p m a s ı n ı b e k liy o ­
ru z gibi b ir yanılgı içerisin d e değiliz. Ö ğrenci spor y a p a b i ­
lir de y a p a m a y a b ilir de. A m a y a p a m a y a n çocuk a ç ıs ın d a n
olaya S ay ın M e te'd en ay rı b a k m a k g e rek ir. K e n d isi sp o r
y apm ıy or d a olsa b ir çocuğun, a r k a d a ş ı n ı b ir s p o rtif e t k i n ­
lik te izle m e si o n u n g ü ze l d u y g u la r, h e y e c a n la r
y a ş a m a s ı n a ned e n olabilir. Ç o cu ğun b u ^ o n u d a k i y e t e r s iz ­
liği n e d e n iy le psikolojik a ç ıd a n ü z ü n t ü d u y ac ağ ı, y a r a l a ­
nacağı d ü ş ü n ü le r e k olaya fa z la c a h a s s a s b ir biçim de yan lı
b a k m a k b ence y a n lış tır. Ç ü n k ü çocuk b a ş a rıs ız lığ ı s ad e ce
s p o r t i f e t k i n l ik t e değil, p e k çok e t k i n l i k y a da d e r s t e
y a ş a m ı ş t ı r y a da y a ş a y a c a k t ı r . B u n a a l ı ş m ı ş t ı r y a da
a lı ş m a m ı ş t ı r . B u k o n u bizim k o n u m u z d a n tem el a ç ıd a n
u z a k , b a ş l ı b a ş ı n a b i r e ğ itim s o r u n u d u r , eğ itim u z m a n ­
54
la rın ın k o n u s u d u r . K onuya b u a ç ıd a n y a k ıa jın n a o ıııı u y ­
gun g ö rm ü y o ru m . T e ş e k k ü r ederim .
BAŞKAN - Sayın K on uşm acım ıza ve k a t k ı d a b u l u n a n ­
l a r a t e ş e k k ü r ederek o tu ru m u k a p a tıy o ru m .
55
B İL D İR İ: I I I
Gençlerin Gelişm elerinde Beden Eğitim inin
Rolü
(Fiziksel Psikolojik ve Sosyal Gelişmede)
Yrd. Doç. Dr. Hülya GÖKMEN
O r t a Doğu T e k n ik Ü niversitesi E ğitim F a k ü lte si
Öğretim Üyesi
O tu ru m B aşkam : Yrd. Doç. Dr. Ömer PEKER
BAŞKAN - Şimdiki o t u r u m d a O D TÜ E ğ itim F a k ü lte s i
Ö ğ r e t i m Ü y e si Yrd. Doç. D r. H ü l y a G ö k m e n k o ­
n u ş a c a k la r. Konu, g e n ç le rin g e liş m e s in d e beden
e ğ itim in in rolü, fiziksel, psikolojik ve sosyal g elişm ed eki
ro lü o lara k işlen ecek tir. H ü ly a G ö k m en esk i voleybolcu.
A n k a r a Ü n i v e r s i t e s i E ğ i t im B i l i m l e r i F a k ü l t e s i n d e
eğ itim de psikolojik h iz m e tle r k o n u s u n d a d o k to ra y ap m ış,
y a n i spo rla psikolojiyi b i r l e ş t i r m i ş b ir a r k a d a ş ım ız . B il­
d irisin i s u n m a y a k en disin i d a v e t ediyoru m .
Gençlerin Gelişmelerinde Beden Eğitiminin Rolü
HÜLYA G Ö K M E N - U lu s la rın geleceği, y e tişm iş ve y e ­
t i ş m e k te olan g en çlerin fiziksel ve r u h s a l o lg u n lu ğ u n a
b a ğ lıd ır. U y g a rlık , bireye v e r il e n ö n e m ve b u ö n em le
b a ğ la n tılı o lara k ona verilen e ğ itim e d a y a n ır . E ğ itim d e n
bek len e n bireylerin, gizil güçlerini ve y e te n e k le rin i o rta y a
ç ı k a r a r a k en ü s t düzeyde g e liş tir ilm e s in e y a r d ım e t m e k ­
tir. B irey leri fiziksel, z ih in s e l, d u y g u s a l ve t o p l u m s a l
yön leriyle b ir b ü t ü n o lara k y e t i ş t i r m e k ça ğ d aş e ğ itim in
te m e l ilk e l e r i n d e n d i r . Ç a ğ d a ş a n l a y ı ş a u y g u n o l a r a k
eğ itim deki am ac ın gerçekleşm esi b irey in , zihin sel eğitim i
y a n ı n d a fiz ik s e l e ğ itim i ile o l a s ı d ı r . A s l ı n d a b e d e n
eğ itim i, genel eğ itim in a y r ılm a z b ir p a r ç a s ıd ır
(Bookwalter ve V ander Zwaag, 1969).
î n s a n organizm ası h a r e k e t için y a r a t ı lm ı ş t ır . H a re k e t,
o rg a n iz m a n ın n o rm al fo n k s iy o n la rın ın d ev a m e t t i r i l m e ­
sinde, sağlıklı o lm asın d a g e r e k lid ir (A k gün , 1982). Kenyon, h a re k e ti toplum sal deneyim , sağlık ve fiziksel u y g u n ­
luk , v ü c u t d eng esini a r a ş t ır m a , e s t e t i k den ey im , g e r g in ­
liğin boşaltılm a sı, m ü k em m el ve ü s t ü n oluş b o y u tla rın d a
İn c e le n m e k te ve h a r e k e t i n çok b o y u t l u l u ğ u n u v u r g u l a ­
m a k ta d ır (Özoğlu, 1976). H a re k e t etm eyi öğrenm e ve h a r e ­
k e tle r yoluyla öğrenmeyi a m a ç la y a n b ed e n eğitim i, genel
eğitim in a m a ç la rın a h a r e k e t l e r aracılığı ile k a t k ı d a b u l u ­
n u r (Willgoose, 1979). Bu çerçevede b e d e n eğitimi bireyin
fiziksel, psikom otor, zihinsel, d u y g u s a l ve to p lu m s a l g e ­
59
lişim ine k a t k ı a m a c ın a yönelik o rg a n iz e edilm iş bed ensel
e tk in lik le rin t ü m ü o la ra k ele a lın a b ilir. Nixon ve J e w e tt'e
(1980) göre beden eğitim i, tü m eğ itim sü recin in, b ireyin is ­
tem li ve am aç lı h a r e k e t y e t e n e k l e r i n i n gelişim i, o n la rın
y a r a r l ı k ılın m a s ı ile ilgili b ir p a r ç a s ı d ı r ve b ire y in z ih in ­
sel, d u ygu sal ve to p lu m s a l te p k ile rin i d o ğ ru d a n etkiler.
Y u k a r ı d a v e rile n t a n ı m l a r ve a m a ç l a r d o ğ r u l t u s u n d a
b e d e n e ğ i t i m i n i n b i r e y i n g e l i ş i m i n e k a t k ı s ı fi z i k s e l
(organik), p sik o m o to r (s in ir-k a s), z ih in s e l, d u y g u s a l ve
to p lu m s a l b o y u tla r d a incelenebilir.
Beden Eğitim inin Fiziksel Gelişmedeki Rolü
B ir e y le r in fiz ik s e l g e l i ş i m l e r i n e k a t k ı d a b u l u n m a k
yalnız b ed e n eğitim ine özgü b ir a m a ç tır . H a r e k e t , b irey in
d o ğ a sın d a v ard ır. H a r e k e t s is te m in in te m e lin i ise k a s l a r
ve i s k e l e t o l u ş t u r u r . H a r e k e t b u n l a r ı n d a h a g ü ç l ü ol­
m a s ı n a y ard ım c ı olur. B ir b a ş k a deyişle, b e d e n s e l e t k i n ­
lik le r n o rm a l k a s ve k e m ik gelişim i için z o r u n lu o l m a k ­
ta d ır. A ynı z a m a n d a b e d e n e ğ itim i e t k i n l ik l e r i , k e m ik
özgül a ğ ırlığ ın ı ve b a ğ d o k u l a r ı n e s n e k liğ in i a r t ı r a r a k
b u n l a r ı b a s k ı ve g e r g in lik le r e k a r ş ı g ü ç le n d ir ir . B ed en
e ğ itim i e t k i n l i k l e r i d ü z e n l i y a p ı l d ı k l a r ı n d a , o r g a n i z ­
m a n ı n fiziksel u y g u n l u k ve d a y a n ık lılığ ın ı b u n a bağ lı
o l a r a k iç o r g a n l a r ı n f o n k s i y o n l a r ı n ı g e l i ş t ir ir . Böylece
o rg a n iz m a n ın d eğ işen k o ş u lla ra d a h a k o lay u y u m
s ağ lam a sı ve y o rg u n lu ğ a k a r ş ı k o y m a g ücü a r t a r (B arrow ,
1977). E n fazla etki, becerilerin gelişm esi, k a s s a l h a r e k e t t e
v e r im liliğ in a r t m a s ı d o l a y ı s ı y la k a s s a l g ü ç ve d a y a ­
n a k lılığ ın a r t m a s ı n d a g ö rü lü r.
Ş iş m a n lı k (o b a s ity ) öze llik le ç o c u k lu k ve e r g e n l i k
d ö n e m le rin d e
ö n em li
b ir
sorun
o lara k
o rtay a
ç ı k m a k t a d ı r . Ş iş m a n lı ğ ı o l u ş t u r a n n e d e n l e r a r a s ı n d a
k a lıts a l ve çevresel f a k tö r le rd e n b e s le n m e k a lış k a n lığ ı ve
h a r e k e t s i z y a ş a m s a y ı l a b i l i r ( A s t r a n d , 1977). A n c a k
ş i ş m a n l ığ ı n ö n l e n m e s i n d e en ö n e m li d e ğ i ş k e n b e d e n
60
eğ itim i e tk in lik le rin e k a t ı l m a k t ı r (G a lla h u e , 1982;
Zaichkvvsky ve diğerleri, 1980). R o h rb a c h e r (1972), b ed e n
e ğ itim i p r o g r a m la r ı n ı n k ilo k a y b ı n d a k i e t k i s i n i o r t a y a
k o y m a k am acıyla 8-18 y a ş l a r a r a s ı n d a k i 204 çocuğa sekiz
h a f t a sü re ile gelişimsel b ir k a m p p ro g ra m ı u y g u la m ış tır.
A r a ş t ı r m a b u l g u l a r ı p r o g r a m a k a t ı l a n ç o c u k la r d a a n ­
la m lı b ir biçim de kilo a z a lm a s ı o ld u ğ u n u o rta y a k o y m a k ­
t a d ı r . A y rıc a b u p r o g r a m ın ç o c u k la r ı n b e d e n i m a j la r ı
ü z e rin d e de olum lu b ir etk isi o ld u ğ u s a p t a n m ı ş t ır . K am p
d e n e y im in in u z u n s ü re li e t k i l e r i n i de a r a ş t ı r a n R o h r­
b a c h e r, k a m p s o n ra s ın d a ç o c u k la rd a kilo a r tış ı eğilim inin
s ü r d ü ğ ü n ü a n c a k a r t ı ş h ı z ı n ı n a z a l d ı ğ ın ı o r t a y a k o y ­
m u ş t u r . A r a ş t ı r m a c ı , ş i ş m a n l ı ğ ı n k a lıc ı ve eğ ilim ol­
d u ğ u n u b u nedenle düzenli bed e n eğitimi ve k a m p
p r o g r a m la r ı n ı n , a ğ ırlık k o n t r o l u n d a z o r u n lu l u ğ u n u v u rg t la m ak tad ır.
İn s a n sağlığını t e h d i t eden fa z la k ilo la rın a t ı l m a s ı n a
a t k ı d a b u l u n d u ğ u gibi, s a k a t l ı k l a r ı ve özellikle k a lp ve
d o laşım s is te m le rin d e g ö rü le b ile c e k r a h a t s ız l ık l a r ı
ö n le m e s i, o n l a r ı n i y i le ş ti r i l m e s i b a k ı m ı n d a n d a b e d e n
eğ itim i e tk i n l ik l e r i n in önem i t a r t ı ş ı l a m a z .
Beden Eğitiminin Psikomotor Gelişmedeki Rolü
P s ik o m o to r gelişim, te m e ld e k e n d is in i h a r e k e t e ilişkin
d av ran ışla rd ak i
d e ğ iş ik lik le r
y o lu y la
o r t a y a k o y ar.
G enel o l a r a k v ü c u t k o n tro lü , v ü c u t k o o rd in a s y o n u , b ir
b a ş k a dey işle s in ir-k a s s i s te m le r i n i n gelişim i d e m e k tir.
K oşm a, s ıç ra m a , t ı r m a n m a , y a k a l a m a , t a k l a a t m a vb.
te m e l h a r e k e t l e r i n g e liş im i, m o t o r g e liş im i t e m e l i n i
o lu ş tu r u r . B u h a r e k e t l e r i n g elişim in d e o lg u n la ş m a k a d a r
çevresel f a k tö r le r a r a s ı n d a y e r a l a n o l a n a k l a r , m o t iv a s ­
yon ve ö ğ retim de ö n e m lid ir (G a lla h u e , 1982). Çocuk y e ­
tiş tirm e y ö n tem leri ve eğitim u y g u la m a la r ı m otor becerile­
rin k e n d i k e n d in e gelişebileceği iz len im in i v e r m e k t e d i r l ­
er. B ir b a ş k a d e y işle , d u y u -d e v in im
u y aran ları
s a ğ l a m a d a ve ço cu kları ç e v re le r in i h a r e k e t l e a r a ş t ı r m a
61
k o n u su n d a ce sa re tle n d irm e d e y e te rsiz k a lm a k ta d ırla r.
Ç o ğ u n lu k la a n a - b a b a la r , k o r u y u c u ve s ın ırla n d ırıc ı d a v ­
r a n ı ş l a r ı ile ç o c u k la r ı iç in e n iyi o la n ı y a p t ı k l a r ı
k a n ıs ın d a d ırla r . B en ze r b ir biçim d e o k u lla r d a çocukların
m o to r g elişim le rin i s a ğ l a m a d a y e t e r s iz k a l m a k t a d ı r . M o­
to r
b e c erilerin
g elişim i
ve
ö ğ re n ilm e si
şansa
b ıra k ılm a m a lıd ır.
M otor b ecerilerin ö ğrenilm esi t ü m b irey le r için p ek çok
n e d e n le rle g e r e k lid ir . M o to r b e c e r i l e r i n g elişim i b ire y in
zihinsel, d u y g u s a l ve to p lu m s a l g elişim i ile ilişk ilidir. Bu
b o y u t l a r b i r b i r i n d e n b a ğ ım s ız o l a r a k g e liş m e z le r . P ia g e t'n in (1952) ç a lı ş m a l a r ı z i h i n s e l g e liş im d e h a r e k e t l e
k e ş fe tm e n in ö n em in i o rta y a k o y m a k t a d ı r . P e k çok m o to r
e t k i n l i k t e k i o l u m lu ço c u k lu k d e n e y im l e r i b e n l i k k a v ­
r a m ı n ı n g e liş im in i de e t k i l e m e k t e d i r (Z a ic h k o w s k y ve
diğerleri, 1980). B ireyin m o to r becerilerd e k i yeteneğ i k o n u ­
s u n d a k e n d in i y e te r li h is s e t m e s i o n u fiziksel e tk in lik ve
sp o ra k a t ı l m a d a g ü d ü lem ey e cek böylece fiziksel ve p s i­
kolojik o la ra k u y u m lu b ir b irey olm a ş a n s ın ı a r tı r a c a k t ı r .
B u a m a c a u l a ş m a d a tem el h a r e k e t l e r ü z e rin e k u r u l a n
sp o rla ilişkili h a r e k e t l e r , s a lt h a r e k e t etm ey i Ö ğrenm ede
a m a ç o lm a k y e r in e e t k i n l ik l e r e k a t ı l m a d a a r a ç o l m a k ­
ta d ır. A rtık h a r e k e t , çeşitli y a r ı ş m a ve iş b irliğ in e d ayalı
oyun, spor, d a n s ve r e a k t i f e tk in lik le r d e a r a ç o l a r a k k u l ­
l a n ılır (G allah ue, 1982).
B ecerilerin gelişim i birey in te p k i z a m a n ı, hızı, k u v v e t,
d a y a n ık lılık , k o o rd in asy o n , v ü c u t y a p ıs ı, boy, a ğ ırlık vb.
ö ze llik lerin in y a n ı s ı r a z ih in s e l ve d u y g u s a l ö ze llik le rin e
de bağlıdır. M otor b e c e rilerin g elişim i b irik im li ve y a ş a m
boyu d e v a m ed e n b i r s ü r e ç t ir . H a r e k e t y e t e n e k l e r i n i n
a ş a m a lı gelişim i b ecerilerin ü s t düzeye u l a ş m a s ı n d a b a s a ­
m a k la r o la ra k g ö rü lm elid ir. B e ce rilerin u z m a n lık
düzeyinde gelişm esi bireyin, g ü n l ü k y a ş a m ı n d a d a önemli
rol oynar. Böylece, birey, d a h a az enerji h a r c a y a r a k , çabuk
y o ru lm ad a n , d a h a e s tetik b ir biçim de h a r e k e t edebilir.
62
B ecerilerin g e liş tirilm e s i b ed e n eğ itim i p ro g r a m ­
l a r ı n ı n te m e lin i o l u ş t u r u r . A n c a k b u y o lla b i r e y i n b ir
b ü t ü n o la ra k g elişim ine k a t k ı d a b u lu n u la b ilir . K a z a n ıla n
b e c e rile r so n u n d a b irey , e tk in lik le r e k a t ı l m a k t a n
h o ş l a n a c a k ve g r u b a u y u m u k o la y la ş a c a k tır. B ire y le r g e ­
nellikle belli b ir düzeyde y e te n e k ve beceriye sah ip o ld u k ­
la rı e tk i n l ik l e r i y a p m a k t a n h o ş l a n ı r l a r . B e d e n e ğ itim i
p ro g ra m la rın d a y er alan
çe şitli b e c e rile rin
ge­
li ş ti r i l m e s i n e y ö n e lik e t k i n l i k l e r b i r e y l e r i n ilg ile rin i de
çe ş itle n d ire c e k tir. B irey in k a z a n d ı ğ ı b e c e rile r s e r b e s t z a ­
m a n la rın değerlen d irilm esi
aç ısın d a n da önem taşır.
B eceriler, s e r b e s t z a m a n l a r ı n n a s ı l k u lla n ıla c a ğ ın ı ve b i­
reyin y a ş a m biçim ini b elirler (B ucher, 1979).
Beden Eğitiminin Zihinsel Gelişmedeki Rolü
Beden eğitimi, genel e ğ itim in ay rılm a z b ir p a r ç a s ı ola­
r a k k a b u l e d i l d i ğ in e g ö re z i h i n s e l g e l i ş i m e k a t k ı s ı
k a ç ın ılm a z d ır. E ğ itim y e lp a z e s in in t ü m a l a n l a r ı n c a p a y ­
laşıldığı gibi bed e n eğ itim i de b ilg in in b irik im i ve içgörü
ile a n l a ş ı l m a s ı n ı s a ğ l a r . B i l g i n i n e d i n i l m e s i , a n ­
la ş ılm a sı ve içgörü k a z a n m a zih in s e l g ü cü n m a lz e m e s in i
o lu ş tu ru r. Bu m a lz e m e y o ru m y a p a b ilm e , d e ğ e rle n d irm e ,
k a r a r v erm e , d ü ş ü n m e s ü re ç le rin d e k u lla n ılır . E ğ itilm iş
b ire y d ü ş ü n e n b i ry e d ir. G ü n ü m ü z d e b ilim , d ü ş ü n m e y e
y a ln ız z i h i n s e l b i r s ü re ç o l a r a k d eğ il, t ü m b e d e n i n
katıldığı b ir süreç o lara k b a k m a k t a d ı r (Barrow, 1977).
B e c e rile rin k a z a n ı l m a s ı o t o m a t ik d e ğ ild ir, ö ğ re n ilir.
B u n e d e n l e b i r e y i n ö ğ r e n il m e s i n i s a ğ l a y a n a l g ı l a m a ,
d ü ş ü n m e , m a n tık y ü r ü t m e gibi z ih in sel eylem lere g e r e k s i­
n im v a r d ır . B e c e rile rin ö ğ re n ilm e s i ö n ce lik le b ey in ile
k a s la r a r a s ın d a b ir k o o rd in a sy o n
k u ru lm asın ın
d ü şü n ü lm e sin i, b u n u n yanı sıra zihinsel u y a n ık lık ,
h a z ırlık ve çabayı da g e r e k ir ir (B arro w , 1977). B ecerin in
öğrenilm esi yalnız o beceriye ilişk in d ü şü n m e y i değil, b u ­
n a bağlı o la ra k k u r a l l a r , t e k n ik le r, y ö n te m le r ve t e r i m l e ­
rin ö ğ re n ilm e s in i de içerir. T ü m b u b ilg ile r h a r e k e t i n
t
63
doğası, h a r e k e t ile ilgili z a m a n , m e k a n gibi e tm e n l e r i
iliş k ile d ire n b ilim sel ilk e le rin k a v r a n m a s ı , h a r e k e t i n iyi
y a p ı l a b i l m e s i ve y a p ı l a n h a r e k e t i n ö n e m i n i n a n ­
l a ş ıla b ilm e s i için de g e r e k l i d ir (B u ch e r, 1979; Borrovv,
1977).
B ed en eğitim i e tk in lik le ri aracılığı ile birey, sağlık il­
k e l e r i ve h a r e k e t i n y a ş a m d a k i ö n e m in i k a v r a r . İ n s a n
h a r e k e t i n i n doğası, b ü y ü m e ve g elişm ed eki önem i, te m iz ­
lik, h a s t a l ı k l a r d a n k o r u n m a , d eng eli ve y e te rli b eslen m e ,
iyi s a ğ lık a l ı ş k a n l ı k l a r ı vb. k o n u l a r d a bilgi e d in ir. B u
g e rç e k le re iliş k in b ilg ile rin b irik im i ile e t k i n l ik l e r y en i
b ir a n l a m k a z a n a c a k b u d a h e r b ire y in d a h a sağ lıklı ve
am açlı b ir y a ş a m s ü r d ü r m e s in e y a rd ım c ı olacak tır.
Beden Eğitiminin Duygusal ve Toplumsal G elişm edeki
Rolü
D u y g u sal ve to p lu m s a l gelişim b irb iri ile k a r ş ılık lı e t ­
k ile ş im h a l i n d e d i r . D u y g u s a l g eliş im in t a m o la r a k k a ­
z a n ıl m a s ı n d a n s o n ra a n c a k b ire y t o p lu m a k a t k ı d a b u l u ­
nab ilir. B u n ed e n le b irey in önce b irey o lara k k e n d in e
u y u m s a ğ lam a sı, b ir b a ş k a d eyişle k e n d in i k a b u l etm esi,
d a h a s o n ra g ru b a uy u m s a ğ la m a s ı söz k o n u s u d u r (Barrow,
1977).
U y u m s a ğ la m a süreci, d u y g u s a l gerginliği de b e r a b e ­
r in d e g e tirir. Ç ü n k ü yeni d u r u m l a r a u y u m zih in se l ve
h a r e k e t l e ilg ili d a v r a n ı ş l a r d a d e ğ i ş i k l iğ i g e r e k t i r i r
(Yavuzer, 1984). Yeni b ir çevreye uy u m h e r y a ş t a zor ol­
m a k la b irlik te o rta ö ğ re tim ö ğ re n cilerin d e d a h a da
g ü ç le ş m e k te d ir . T o p lu m s a l u y u m z a m a n l a k a z a n ı l ı r ve
bazı d e n e y im le rle gelişir. G e n iş ölçüde a i t olm a, k a b u l
edilm e, sevilm e, sayg ınlık k a z a n m a ve s t a t ü s a h ib i olm a
g e r e k s i n m e l e r i n i n k a r ş ı l a n m a s ı n a b a ğ lıd ır.
H e r bed e n eğitim i e tk in liğ i to p lu m s a l b ir d e n e y im d ir
ve çoğ unlukla d u y g u ları içerir. B u t ü r e tk in lik le re k a t ı l a n
b irey h a r e k e t l e r aracılığı ile d u y g u l a r ı n ı ifade e tm e o la­
64
n ağ ı b u lu r. S a ld ırg a n lık , öfke, u ta n g a ç lık , k ıs k a n ç lık vb.
d u y g u l a r ı n a b o ş a lım s a ğ la r , b u n l a r ı k o n t r o l e t m e s i n i
öğrenir. H u rlo c k 'a (1978) göre de b a s k ı a ltın d a k i d u y g u s a l
e n e rjid en k u r t u l m a n ı n b ir yolu sp or y a d a oyun e tk in lik le ­
rin e k a t ı l m a k t ır .
B e d e n eğ itim i e t k i n l ik l e r i n e k a t ı l m a b ire y in fizik sel
o lduğ u k a d a r b en lik gelişim ine de k a t k ı d a b u l u n u r . B e n ­
lik g e n e ld e , "b irey in ne o ld u ğ u , n e o lm a k is te d iğ i ve
ç e v re sin e n a s ıl t a n ı n d ı ğ ı k o n u l a r ı n d a k i b ilin ç liliğ i” o la ­
r a k ta n ım la n a b ilir (Enç, 1980, s. 36). Birey b u bilince k e n ­
d in i b a ş k a l a r ı ile k a r ş ı l a ş t ı r a r a k u l a ş ı r . Ç ocu k d iğ e r
ç o c u k la r la o y n a m a y a b a ş l a d ı ğ ı n d a k e n d i s i n i n z a y ıf ve
g ü çlü y ö n le rin i a n l a m a y a b a ş la r . O y u n l a r s ı r a s ı n d a k e n ­
disi ile b a ş k a l a r ı n ı k a r ş ı l a t ı r ı r , y e t e r l ik ve y e t e r s iz l ik l e ­
r in i fa rk e d e r. F iz ik sel özellikleri n e d e n iy le a k r a n l a r ı t a ­
r a f ı n d a n k a b u l y a d a re d d e d ilir. D iğ e r y a n d a n , k e n d i n i
k e n d i gözüyle g ö r ü ş ü ile k e n d i s i n e iliş k in b a ş k a l a r ı n ı n
g ö rü ş le r in i k a r ş ı l a ş t ı r ı r . Bu n e d e n le b ire y in k e d is in i fi­
z ik s e l o l a r a k g e l i ş t i r m e s i y a l n ı z c a k e n d i s i için değil,
a y n ı z a m a n d a fiziği ve fiziksel b e c e r i l e r i n i n to p l u m s a l
im ajı ü z e rin d e k i e tk ileri n e d e n iy le ö nem lidir.
B a ş a r ılı olma, b ireyin önem li g ü d ü le rin d e d ir ve d u y u ­
ru lm a s ı gerek ir. O yun o rta m ın d a uyg u n y a ş a n tıla r
h a z ırla n a ra k
b ire y le rin
b aşa rıy a
u la şm a la rı
s a ğ l a y a b i l i r . B öylece b i r e y i n k e n d i n e g ü v e n i a r t a r ,
b a ş a r ı n ın k e n d is i ö ğ re n m e içifı ödül o lu r (B ucher, 1979).
B eden eğitim i p ro g r a m la rın d a çok çeşitli etk in liğ e y e r v e ­
rile re k , b u e t k i n l ik l e r d e b a ş a r ı lı o la b ilm e k için g ere k li
b e c e r i l e r g e l i ş t i r i l e b i l i r . B öylece h e r b i r e y i n k i ş i s e l
b a ş a r ı y ı y a ş a m a o lasılığ ı a r t a r ( P a n g r a z i ve d iğ e rle ri,
1982). B a şarıy ı y a ş a m a b irey lerin , b ed e n e ğ itim in e ilişkin
olum lu b i r t u t u m geliştirm e lerin e de k a t k ı d a b u lu n u r.
D e m o k ra tik to p lu m la r d a tü m b ireylerin g ru p bilinci ve
i ş b irliğ in e d a y a lı o lu m la d u y g u l a r g e liş tir m e s i g e re k ir.
Beden eğitim i e tk in lik le rin in d e m o k ra tik b ir o rta m d a , b i­
65
re y le rin p l a n l a m a , p r o g r a m l a m a ve u y g u l a m a l a r a e tk in
k a t ı l ı m l a r ı ile y a p ı l m a s ı b i r e y l e r d e k u r a l l a r a u y m a ,
b a ş k a l a r ı n ı n h a k l a r ı n a say g ı, y a r d ı m l a ş m a , iş b ir liğ in e
d ayalı y a ş a m biçim in i g e rç e k le ş tire b ilm e b e c e rile rin i g e ­
liştirir (Barrow, 1977). Ayrıca b irey le re e tk in olma, s o ru m ­
l u lu k y ü k le n m e ve s o n u ç la r a k a t l a n m a o la n a k la r ı sağ lar.
B irey ler k işise l s o r u m l u l u k la r ı n b ilincine v a r ı r ve on ları
k a b u l e d e rle r. T a v ır , b e ğ e n i v e d e ğ e r l e r i n i ( d ü r ü s t l ü k ,
dostluk, işbirliğin e y a tk ın lık , sevecenlik vb.) d a v r a n ı ş yo­
lu y la ifade olanağ ı b u lu rla r.
B ed en e ğ itim i e t k i n l ik l e r i b ire y le re li d e r l i k e ğ itim i
için de o l a n a k l a r s ağ ladığ ı gibi ay n ı z a m a n d a iyi b ir iz­
leyici, iyi b i r y a r ı ş m a c ı o la b ilm e y e t e n e k l e r i de k a ­
z a n d ırır.
B u ray a k a d a r ta rtış ıla n g örü şler A dam s ta ra fın d a n
bed e n e ğ itim in in te m e lin i o l u ş t u r a n b ilim s e l ilk e le r o la ­
ra k b e lirle n m iş tir (Bucher, 1979). B u n lar:
1. E ğ i t i m t ü m o r g a n i z m a y ı i ç e r i r . Z i h i n - b e d e n
b ü t ü n lü ğ ü eğitim in tem el felsefesini o lu ş tu ru r.
2. B e d e n e ğ i t i m i g e n e l e ğ i t i m i n a y r ı l m a z b i r
p a r ç a s ı d ı r . B e d e n e ğ i t i m i n i n a m a ç l a r ı g e n e l e ğ itim in
a m a ç la r ın a u y g u n d u r ve b u a m a ç la rı g e rç e k le ş tirilm e s in e
k a t k ı d a b u lu n u r .
3. Beden eğitimi etk in lik le ri b ü y ü m e ve gelişm e için t e ­
m eld ir. İn s a n o r g a n iz m a s ı n ın o p tim u m g e lişm e s i b ü y ü k
k a s g r u p la r ın ın k atıld ığ ı b e d e n s e l e tk in lik le re b ağ lıd ır.
4. B e d e n e ğ i t i m i
k a t k ı d a b u lu n u r .
serbest
za m a n ların
k u la n ım ın a
5. Beden eğitim i liderlik eğitim için o l a n a k l a r sağ lar.
6. Beden eğitim i k e n d in i ifade etm e ve y a ra tıc ılık o la­
n a k l a r ı sa ğ la r. B ed en in b ir e y in d u y g u la rın ı ifad e d e k u l ­
la n ılm a s ı, y en i h a r e k e t l e r i n y a r a t ı l m a s ı n d a z e n g in o la ­
n a k l a r a s a h ip tir.
66
7. B eden eğitim i k ü ltü re l gelişm eye k a t k ı d a b u l u n u r .
E s t e t i k beğeniye ve a r tis tik ü re tim e o lan ak sağlar.
8. B e d e n e ğ i t i m i d u y g u l a r ı n k o n t r o l e d i l m e s i n e
k a t k ı d a b u lu n u r. Oyun ve spor o r ta m ın d a k i etk ileşim d u y ­
g u la r ın boşalım ı ve k o n tro lü için u y g u n o la n a k la r sağ lar.
9. B e d e n e ğ i t i m i k a r a k t e r ve k i ş i l i k g e l i ş i m i n e
k a t k ı d a b u lu n u r. G üçlü bağlar, bağlılık, ta k ı m r u h u , g ru p
e tk ile ş im i oyun ve spor a la n l a r ı n d a g ö rü len özelliklerdir.
B u ö z e llik le rin k işilik g e lişim in e k a t k ı l a r ı v a rd ır.
T a k ı m a r k a d a ş l a r ı n a , ra k ib e u y u m , to p l u m s a l u y u m u n
s a ğ l a n m a s ı n a etk ili olur.
10. B eden eğitim i organik gelişim e (fiziksel u y g u n lu k )
k a t k ı d a b u lu n u r.
11. B eden eğitim i psikom otor becerileri geliştirir.
12
.
Beden
eğ itim i
sağ lık
a l ı ş k a n l ı k l a r ı n ı n g e liş im in i s a ğ l a r .
ve
13. B e d e n
sağ lar.
için o l a n a k l a r
e ğ itim i z ih in s e l g e liş im
korunm a
14. B eden eğ itim i d em o k ra tik s ü re çlere k a t k ı d a b u l u ­
n u r. S ın ı f e tk in lik le rin in p la n la n m a s ı ve y ü r ü t ü l m e s i n d e
t ü m b ire y le rin k a tılım ı gereklidir.
15. B eden e ğ itim in in tem elin d e biyoloji, psikoloji, sos­
yoloji b ilim le ri y e ra lır. P ro g ra m la r ın p l a n l a n m a s ı n d a b u
a la n la rd a n yararlan ılır.
16. B ed en eğ itim i b ireyin g e r e k s in m e le r in e d a y a n ır .
H a r e k e t en tem el g erek sinm e o la ra k k a b u l edilir. Fiziksel
e t k i n l i k y a ş a m a k için g e r e k l i d ir . D u r a ğ a n m o d e r n
y a ş a m b u b a ğ la m d a beden eğitim ini d a h a d a önemli k ılar.
17. O y u n , e ğ its e l p o ta n s iy e le s a h i p iç g ü d ü s e l b i r
d ü r t ü d ü r . O y u n u n d in a m ik niteliği b irey le rin d a h a u y g u n
d a v r a n ış biçim leri elde e tm elerin d e k u lla n ıla b ilir.
67
YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. Akgün, N. E gzersiz F izyolojisi. Izmin: Ege Ü niversitesi Beden
Eğitim ve Spor Yüksek Okulu. 1982.
2. Astrand, M.D. ve K. Rodahl. Textbook ve Work Physiology: Physiological Bases o f E xercise. Second edition. New York: McGraw - Hill Book
Comp., 1977.
3. Barrow, H.M. Man and Movement: P rinciples of P hysical Education. Secod edition. Philadelphia: Lea and Febiger, 1977.
4. Bookwalter, K.W. ve H.J. Vander Zwaag. Foun dation s ad P rin c i­
ples of P hysical Education. Philadelphia, London: W.B. Saunders Comp.,
1969.
5. Bucher, C.A. Foundations of P hysical Education. Eighth edition. St.
Louis: The C.V. Mosby Comp., 1979.
6. Enç, M. R uhbilim T erim leri Sözlüğü, ikinci baskı. Ankara: Türk
Dil Kurumu, 1980.
7. Gallahue, D.L. U ndertstanding M otor D evleopm ent in Children.
New York: John Wiley and Sons, 1982.
8. Huhlock, E.B. C hild D evelo p m en t. Sixth edition. New York:
McGraw - Hill Book Comp., 1978.
9. Nixon, J. ve A. Jevvett. An Lntroduction to Physical Education. Nineth edition. Boston: Allyn and Bacon, 1980.
10. Özoğlu, S.Ç. "Spor Psikolojisi Ders Notları" , Ankara: 19 Mayıs
Gençlik ve Spor Akademisi, 1976. (teksir)
11. Pangrazi, R., P. D am st, S. Fedorchek ve K. Cole. "Teh Needed
Link: A Physical Education Curriculum Designed Exclisively for Ju n io r
Hignh Students," Physical Educator, May 1982, ss. 71. 75.
12. Piaget, J. The Origins o f In terligen ce in Children. New York: In­
ternational Universities Press, 1952.
13. Rohrbacher, R. "Influence of Special Camp Program for Obese Boys
on Weight Loss, Self Concept and Body Image", Research Quaterly, 44,1972,
ss. 150-157.
14. Yavuzer, H. Çocuk P sik o lo jisi.
Yayınevi, Bilimsel Sorunlar Dizisi, 1984.
İstanbul:
Altın
K itaplar
15. Zaichkowsky, L.D., L.B. Zaichkowsky ve T.J. M artinek. G ro w th
and Developm ent: The Child and P hysical A ctivity. St. Louirs: The C.V.
Mosby Comp., 1980.
68
G E N E L T A R T IŞ M A
BAŞKAN (Yrd. D oç. Dr. ÖMER PEKER) - S a y ı n
G ökm en, şu a n d a g ençlerin g e liş m e s in d e b ed e n eğ itim in
genel eğitim in ay rılm az bir p a rç a s ı o ld u ğ u n u ve gerçek ten
b e d e n s e l ve z i h i n s e l g e l i ş m e n i n e s a s ı ve t e m e l i n i
o l u ş t u r d u ğ u n u b e lirttile r. Şim di b u k o n u d a so ru ve k a tk ı
g e tirm e k is te y e n le r k ıs a ve öz o lm a k s u re tiy le söz a la b i­
lirler.
SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU (TED B ilim K urulu
B aşkanı) - S a y ın G ö k m en 'in b il d ir is i n d e n dolayı k e n d i ­
sine t e ş e k k ü r e tm e k is tiy o ru m . B u a r a d a iki k o n u y u da
a c a b a bild irisi çerçevesinde ele a l ı r l a r m ı? B u n l a r d a n bir
ta n e s i beden Öğretimi k o n u su , h e r h a l d e bed e n eğ itim ind e n
fa rk lı b ir d u r u m , belki biyoloji d e r s in in , s a ğ lık d e r s in in
k o n u s u a m a s iz in b i l d i r i n i z ç e r ç e v e s i n d e n a s ı l ele
a l ı n a b i l i r .? İk i n c i s i de c in s e l e ğ i t i m d e d i ğ i m iz y in e
e ğ itim in a y r ıl m a z b i r p a r ç a s ı a m a b iz d e h e n ü z b e lirli
ölçülerle t a r t ı ş ı la m a y a n b ir k o n u o b a k ım d a n sizin b ild iri­
nizde k o n u n u z l a b u iki k o n u n u n ilişk isi n a s ıl k u r u l a b i ­
lir?
BAŞKAN - B en de k o n u ile ilgili b u ld u ğ u m için b ir h u ­
s u s u s o r a c a ğ ı m . Ç a ğ d a ş i n s a n ı n ve ö z e l l i k l e iş
y a ş a m ı n d a k i i n s a n ı n işle ailesi ile, çe v resi ile to p lu m la
ilişk ilerin d e çeşitli u y u m s u z l u k l a r ı sözk o n u su . Biz b u n u
to p lu m d a s tre s veya b azı k i t a p l a r d a gerilim diye söyleyip
geçiyoruz. T ab ik i s tre s in t ü r l ü h a s t a l ı k l a r ı n n e d e n i y a da
ş id d e tle n m e s in e n e d e n old uğu söyleniyor. A yrıca s tre s le
de b a ş a ç ık a m a y a n i n s a n l a r ı n çok k ı s a z a m a n d a h a s t a ­
la n a c a k l a r ı v e y a ölece k leri ş e k lin d e a ç ı k l a m a l a r oldu,
b u n u n l a ilgili ö rn e k le r var. A m a d iğ er t a r a f t a n da stresle
b a ş a çık m an ın d o ğ u ştan g etirilen b irta k ım içgüdüsel
özelliklerin ötesinde de so n ra d a n öğretilebileceği ifade ed i­
liyor. Bu b a ş a ç ı k m a y o lla rın d a n fizik sel ya d a b e d e n sel
düzenlem e dediğim iz, b ir de zihinsel d ü ze n le m e dediğim iz
69
b irta k ım gevşem e y ö n te m le ri v a r ve s tresi giderici, b u n u n
için h a s t a l ı k l a r ı ve b e n z e ri iş y a ş a m ı n a t e k r a r u y u m ve
v e rim in i
a rtırıc ı
b irta k ım
ö n le m le rin
a lın d ığ ı,
alın ab ilece ğ i ve i n s a n ı n b u n u öğ ren eb ilece ğ i söyleniyor.
T ab ii b u a r a d a i n s a n ı n s t r e s l e ilgili b ilg isiz liğ in i g i d e ­
r i r k e n i n s a n ı n k e n d i s i n i t a n ı m a s ı v e k e n d i s i ile
t a n ı ş m a s ı d e d iğ im iz b i r olay v ar. B e d e n iy le t a n ı ş m a s ı ,
b e d e n in i n ö z e llik le r in i t a n ı m a s ı d e d iğ im iz d o l a y ı s ı y la
te p k ile rin i a y a rla y a b ilm e s i k o n u s u var. B u b a k ı m d a n b e ­
n i m s o r u m şu : B i r e y i n e ğ i t i m s o n r a s ı y a ş a m ı n ı n
s ü r d ü r ü l m e s i iç in b e d e n e ğ i t i m i ile i lg ili k o n u l a r
iş le n irk e n a c a b a g e lec ek tek i k a r ş ıl a ş a c a ğ ı s tre s le r i b e d e ­
ni
eg zersizler
b ak ım ın d an
gevşem e
tek n ik leri
b a k ım ın d a n ne t ü r bed e n eğ itim i k o n u l a r ı n d a işlen eb ilir,
devreye sok u lab ilir. Ç ü n k ü , ö rn e ğ in b ir y e r d e o k u d u ğ u m
k a d a rıy la nefes a lm a bile g ü n d e 20 defa b ir çeşit nefes a l ­
m a t ü r ü v a r , yo k i ş t e k a b u r g a n e g e s i, k a r ı n n e f e s i,
k ö p rü c ü k nefesi gibi nefes t ü r l e r i v ar. B u n l a r ö ğ re tilirs e
i n s a n d a b i r r a h a t l ı k oluyor. Ç ü n k ü k a n d a k i o k s i j e n i n
a r tm ış olm ası dolayısıyla stre se k a r ş ı y a da gelen
u y arıc ıla ra k a rşı in s a n ın tep k isin i h az ır, k arşı k o y m a
eğ ilim in i a r tı r ı y o r . B e n im s o ru m , b e d e n e ğ it i m i n d e b u
s tre s i önleyici d a v r a n ı ş l a r sade ce fiziksel b a k ı m d a n k a ­
z a n d ırıla b ilir mi? Zihinsel yöne ayrı tabii.
BAŞKAN - B u y u ru n A h m et Bey.
AHMET SEVGİ (Talim Terbiye Kurulu Ü yesi) - Sayın
B a ş k a n a çok te ş e k k ü r e tm ek is tiy o ru m b ed e n eğitim i ile il­
gili b ir b a ş k a b o y u t g e tird i g ü n d e m e . G e rçek te n b u g ü n i n ­
s a n la r d o ğ u ş u n d a n ölü m ü n e k a d a r çeşitli devrelerd e s t r e s ­
le k a r ş ı k a r ş ıy a d oğan b i r b eb ek , a ltın ı ıs l a t tı z e m e n le rd e
ir stre ss a l tın d a ve göçe y ak ın d ön em lerd e de ölüm k o r k u s u
yine yaşlıyı b ir s tre s a l t ı n a sokuyor y a n i in s a n d o ğ u m d a n
ölüm ün e k a d a r b ir s tr e s a l t ı n d a yaşıyor, s tre s s iz y a ş a m a k
m ü m k ü n değil ve b u k o n u d a d ü n y a ç a lk a la n ıy o r, f a k a t
T ürk iy e'y e h e n ü z yen i g irm ey e b a ş la d ı ve yeni y en i telaf70
fu s ed ilm eye başlad ı. D o layısıyla s t r e s k o n u s u y l a b ed e n
e ğ itim i a r a s ı n d a y a k ı n il iş k i l e r i n k u r u l m a s ı la z ım ve
bed e n eğitimi alan u z m a la rı b u k o n u y u g ü n d em e getirm esi
lazım . Bilebildiğim k a d a r ı y l a A m e r ik a 'd a b ilm e m n e k a ­
d a r y ıld a n beri s tre s p ro g r a m la rı u yg ulanıyor, A v ru p a b u
k o n u d a ç a lış m a la r s ü r d ü r ü y o r ve s tre s le b e d e n eğ itim i
a r a s ı n d a i l i ş k i l e r g ü n d e m e g e t i r i l i y o r . Çok ş e y l e r
sö y le n iy o r s tr e s k o n u s u n d a , d i y o r l a r ki s t r e s o k a d a r
önem li b ir k o n u ki cinsel y a ş a m ı bozuyor. K a d ın la r ın regil d ü z e n in i bozuyor, a ile le r yıkılıyor, p e r iş a n oluyor, iş
v e rim lilik leri b ir hay li a ş a ğ ı l a r a d o ğru çekiliyor. Ö ğrenci
b ü y ü k b ir stre s s a ltın d a h e r g ü n değişik d ersle r, p r o g r a m ­
lar, ödevler ile k a rşı k a r ş ıy a ve s tre s e u ğ r a ş a n b ir kişi a d e ­
t a b ir k im y a b a n y o n u s u n içine so k u lu p çıkarılıyor. T abii
elb e tte b ed e n eğitimi k o n u s u n d a da b u k o n u d a y apılac ak ,
söylenecek çok şeyler olm ası lazım . A caba s tr e s ve beden
eğ itim i k o n u s u n d a efendim , b ira z t a r t ı ş s a k mı, g ö rü ş s e k
mi fa la n diye dü şü n ü y o ru m . Bu öyle h e m e n b ir beş on d a k i­
k a içerisind e a k ta rıla b ile c e k b ir k o n u değil gibi geliyor ve
çok ö n em li o d u ğ u n u d ü ş ü n ü y o ru m . M ese la öğrenci ciddî
s tr e s le r a l t ı n d a b u lu n u y o r, bir k iş in in eşi ö ld üğü z a m a n ­
l a r d a s tre s a l tın d a , b o ş a n m a s t r e s m e y d a n a getiriy o r,
h a p s e g irm esi, em ekli olm ası, b o r ç la n m a s t r e s m e y d a n a
g e tiriy o r. H e r z a m a n k a r ş ı m ı z a d a b i r b e d e n e ğ itim i
çıkıyor. Ş u h a ld e b i r b a k ı y o r s u n u z k i e fe n d im , b e d e n
eğitimi k o n u s u çok b oyu tlu b ir n o k ta y a geldi. G erçekten b u ­
n u n ü z e r i n d e çok u ğ r a ş m a k g e re k iy o r. A c a b a b a k ı n ı z
stre s le b a ş a çıkm a y ö n tem leri k o n u s u n d a d a ilg ililer çok
şeyler söylüyor, m e s e la se m a diyorlar, m ü z ik diy orlar,
o ra to ry a diyorlar, p a p a z a g ü n a h ç ık a rm a diyorlar, m e y h a ­
neye g itm e diyorlar, s t a d y u m a g itm e d iy o rlar, çiçek t a n ­
zim e t m e d iy o rlar, y og a d iy o rla r, ö rg ü d iy o rla r, a r a b a
y ı k a m a diy orlar, spor diyo rlar. T ab ii b u n l a r ı n h e r birisi
s t r e s l e b a ş a ç ı k m a ile i lg ili o la n k o n u l a r d iy e
d ü ş ü n ü y o ru m . Ben özellikle S a y ın B a ş k a n a t e ş e k k ü r e t ­
m ek istiyorum . Bu stre s k o n u s u n u ayrı bir g ü n d em m a d d e ­
71
si y a p m a k s u re tiy le b ed e n eğ itim i ile a k a d e m i k seviyede
u ğ r a ş a n a r k a d a ş l a r ı m ı z ı n b u k o n u ile i r t i b a t l a r ı n ı k u r ­
m a k su retiyle b e d e n eğitim i ö ğ re tm e le rim iz in p r o g r a m l a n
içerisine de s tre s ile ilgili k ıs ım la r ı g ü n d e m e a lm a n ın z a ­
m a n ı geldiği k a n a a t i n d e y i m .
HÜLYA GÖKMEN - S ayın Özoğlu, eğ e r y a n lış a n l a ­
m a d ıy s a m b e d e n ö ğrenim i ile s o rm a k iste d iğ in iz b e d e n in
t a n ı n m a s ı . B ire y in b e d e n in i n t a n ı m a s ı , b e d e n i n f o n k ­
siy o n ların ın öğrenm esi b ed e n eğ itim in in a m a ç la rı
a r a s ı n d a y er a lm a k ta .
C in sel e ğ itim b u b ild iriy i h a z ır l a r k e n d e ğ in ip
d e ğ in m e m e k o n u s u n d a ü z e r i n d e d ü ş ü n d ü ğ ü m b i r n o k ta .
B e d e n i n t a n ı n m a s ı ve f o n k s i y o n l a r ı n ı n ö ğ r e n i l m e s i
a ç ıs ın d a n ele a lın d ığ ın d a cinsel eğitim belki de en k o lay
beden eğitim d ersi k a p s a m ı n d a verilebilir.
S a y ın B a ş k a n , " s t r e s s " ö n ley ici d a v r a n ı ş l a r ı n k a ­
z a n d ır ı lm a s ı n d a b e d e n e ğ itim in in ö n e m in d e n söz e d e re k
b e n d e n b ir p r o g r a m i s t iy o r u z . G e v şe m e t e k n i k l e r i n i n
ö ğ r e tilm e s i b e d e n e ğ itim i k a p s a m ı n a g i r m e k t e a n c a k
böyle b ir p ro g ram ne tü r d e n h a r e k e t l e r y e r alm alı k o n u m u z
içinde olm adığı gibi tü m b ire y le r için etk ili olabilecek tek
bir p ro g ra m d a n da söz e tm ek olası değil.
T e ş e k k ü r ed e rim .
BAŞKAN - Biz de te ş e k k ü r ederiz.
72
PANEL: 1
Beden Eğitimi Etkinliklerinde K a rşıla şıla n
Başlıca Sorunlar
P a n e l Üyeleri: Nalân BİLGE
Vahit AKDOĞAN
Taner GÖNEN
Şeydi DİNÇTÜRK
Günal ENSARİ
Figen Gökdoğan ÇOK
Oturum Başkanı: Prof. Dr. R üştü YÜCE
A . P A N E L Ü Y E L E R İN İN K O N U Ş M A LA R I
BAŞKAN - D ördüncü o tu r u m u açıyorum.
E f e n d i m , biz s i z i n k a r ş ı n ı z a b i r a z h a z ı r l ı k l ı
çıktığım ızı zannediyoruz. D ün b i r to p la n tı y a p a r a k b u g ü n
n a s ıl b ir düzen içerisinde size ta k d i m edeceğiz paneli, k e n ­
di a r a m ı z d a t a r t ı ş t ı k ve ö n ce S a y ı n N a l â n B ilge
H a n ı m e f e n d i n i n b i r t a r i h i p e r s p e k t i f i ç e r i s i n d e Osm a n l ı d a n başlay ıp , C u m h u r i y e t d ö n e m in d e n çıkıp bed e n
eğ itim i etk in lik le rin d e k a r ş ıla ş ıla n b aşlıca s o ru n la ra
d e ğ i n m e s i n e k a r a r v e rd ik . S ö z ü S a y ın N a l a n B ilgeye
b ıra k ıy o ru m .
NALAN BİLGE (Hacettepe Ü n iversitesi E ğitim Fak.
Ö ğ retim G ö r ev lisi) - B en s i z l e r e b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ r e tm e n in i n özellikle y e ti ş t ir il m e s i y l e ilgili o l a r a k k o ­
n u şac ağ ım . Bed.-u E ğitim ini sosyal b ir bilim o lara k k a b u l
e d e rs e k diğer sosyal bilim d a lları gibi yapıldığı to p lu m u n
siy a s a l, sosyal, k ü l t ü r e l f a k tö r le r i n d e n e t k i l e n i r ve y ine
y a p ıld ığ ı t o p l u m a göre a n l a m k a z a n ı r . B u n u n en iyi
örneğini de eski T ü rk le rd e k i sp or a n la y ış ın d a görüyoruz.
E s k i T ü rk le r d e bed e n eğitim , sp o r g ü n ü m ü z d e k i a n ­
l a m ı n d a n d a h a fa rk lı y a n i e ğ itim in b i r p a r ç a s ı o la ra k
gören u n s u r d a n d a h a fark lı ele a lın m ış tır. Yani o n la r için
bed e n eğitim i spoır dinsel am açlı, s av a ş eğitim ini g e r e k ti­
re n bir a n la y ış la ele alın m ış ve g e liş tir ilm iş tir . B u n d a n
d o la y ı d a g ü n ü m ü z d e k i a n l a m d a b i r b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n i k a v r a m ın a ra s tla m ıy o ru z . F a k a t T ü rk
d ü ş ü n ü r le r i d a h a o y ılla rd a bed e n e ğ itim in in önem in i b e ­
lir t m i ş l e r ve b u n la rın içerisinde size ö rnek o lara k verebi75
leceğim İbn-i S in a d a h a o y ılla r d a d a b ed e n eğ itim inin i n ­
s a n s a ğ lığ ın d a k i ö n e m in i b e l i r t e r e k o k u l l a r d a k i e ğ itim
p r o g r a m l a n için d e b e d e n e ğ itim in in d e r s o la ra k y e r a l ­
m a s ı g e r e k t i ğ in i b e l i r t m i ş t i r . İ b n - S i n a ’n ın b u f ik irle r i
d a h a so n rak i y ılla rd a ro n e s a n s la b irlik te b a tın ın
e ğ i t i m c i le r i t a r a f ı n d a n y e n i f i k i r l e r m i ş gibi o r t a y a
a t ı l a c a k ve biz de b u f i k i r l e r i y ü z y ı l l a r s o n r a b a t ı
e ğ itim c ile rin d e n a y n e n k o p y a edeceğiz. O s m a n l ı l a r d a a t ­
a l a r ı n d a n a lm ış o ld u k la rı b e d e n e ğ itim i spor a n la y ış ı
a y n e n d e v a m e t t i r m i ş l e r d i r . O n d a n dolayı da b a ş t a osm a n lı eğ itim k u r u m l a n s a y ıla n E n d e r u n m ek teb i, acem i
oğ lan lar m e k te b in d e ve b ire r h a l k eğitim m erkezi vey a k u ­
r u m l a n sayılab ilece k te k k e l e r d e de b e d e n eğitim i sp o ru n
t a l i m o l a r a k , ö z e llik le b e l i r t i y o r u m t a l i m o l a r a k ele
a lın d ığ ın d a g örü y o ru z. B a tılı a n l a m d a y a n i e ğ itim in b ir
u n s u r u o la ra k b ed e n e ğ itim i d e r s in i eğ itim in b ir u n s u r u
o la ra k gören fik irle re ise t a m a m e n y e n ilik h a r e k e t l e r i ile
b irlik te ra stlıy o ru z . H e p im iz in bileceği gibi y enilik h a r e ­
k e tle ri ile b irlik te a sk e ri o k u lla rd a b a ş la y a n ve h ız la a s k e ­
ri sivil rü ş tiy elerd e, id ad ilerd e ve de s u lta n ile rd e d a h a son ­
ra d a kız ve e rk e k ö ğre tm e n o k u lla rın d a tabii ilk önce e r ­
k ek ö ğ re tm e n o k u lu o lm a k ü z e re d a r ü lm u a llim
d a r ü l m u a l i m a t o lm a k ü z e r e b u o k u l l a r d a y e r a ld ığ ın ı
görüyoruz. Böylece bed e n eğ itim i dersi t a n z i m a t l a b irlik te
h ı z l a d e rs o la r a k y a y ıld ığ ın ı g ö rü y o r u z . E lim iz d ek i ilk
k a y n a k l a r O s m a n lı D e v le tin in F r a n s a 'd a aç m ış o ld u ğ u
M e k te b i O s m a n i n i n p r o g r a m ı n d a b u d e r s in c i m n a s t i k
a d ıy la y e r ald ığ ın ı görm ek te y iz .
Y ine k ıs a c a özetleyecek o lu rs a m , g ü m ü n ü z d e n 124 yıl
önce bu d e rs a s k e ri o k u lla rd a y e r a lm ıştır.
Böylece c u m h u r iy e tte n önce b a tılı t a r z d a açılm ış olan
bu a s k e ri ve sivil o k u lla rın b e d e n eğitim i ö ğ re tm e n le ri i h ­
t i y a c ı i s e g e n e l o l a r a k ş u üç y o l d a n s a ğ l a n m a y a
ç a lışılm ıştır. B irin cisi y u r t d ış ın d a n g etirilen bed en
eğitim i ö ğ re tm e n le ri ile örn eğ in b u n l a r ı n içinde en b ilin e ­
ni M a r tin i, M ale u s , d a h a s o n r a u z u n z a m a n İ s t a n b u l 'd a
76
çalışm ış olan S ta n g a li, V a n tü r e h a n ı m ilk b ilin e n b ed e n
eğitim i ö ğ re tm e n le ri a r a s ı n d a , y u r t d ı ş ı n d a n g e tirile n
beden eğ itim i ö ğ re tm e n le ri a r a s ı n d a y e r alır. İkinci ola­
r a k bu y a b a n c ı ö ğ r e t m e n l e r i n y e t i ş t i r d i ğ i y e t e n e k l i
öğrenciler ile yine b u yabancı ö ğ re tm e n le rin aç m ış o ld u k ­
la rı c im n a s tik h a n e le r d e n y e tiş e n b a ş a r ı l ı g e n ç le r b ed e n
eğitimi ö ğ retm en i olara k görevi ü s tle n ir le r . Ö rneğ in , F aik
Bey, M a z h a r Bey, S aniy e H a n ım gibi. D ev let t a r a f ı n d a n
beden eğ itim i ayn ı z a m a n d a ü ç ü n c ü o la ra k d a d e v le t t a ­
ra fından y u r t dışına beden eğitim i spo r ta h s ilin e y o llanan
k iş ile rin t a h s i l l e r i n i t a m a m l a y ı p y u r d a d ö n d ü k le r i z a ­
m a n öğretm en olara k görev ü s tle n d ik le rin i görüyoruz. B u ­
n u n d ış ın d a 19 14-1915 y ılla rı a r a s ı n d a b e d e n e ğ itim i
öğretm eni y e tiş tire n b ir okulun aç ılm ası d ü ş ü n ü lm ü ş , o k u ­
lu n b ü tü n h a z ırlık la rı h em en h e m e n b in a s ı d a dah il olm ak
ü z e re h a z ır la n m ış ; f a k a t Birinci D ü n y a S a v a ş ı n e d e n iy le
okul a ç ıla m a d a n k a p a n m ış tır . Böylece C u m h u r i y e t in k u ­
r u lu ş u n a k a d a r bed en eğitim i ö ğ re tm e n i y e t i ş t ir e n re sm i
b ir k u r u m a ra stlam ıy o ru z . C u m h u riy e tin ilan ı ile hızlı b ir
eğitim seferb erliğ ine girişen T ü rk iy e C u m h u riy e ti gelecek
nesillerin r u h e n ve fiziksel o la ra k sağ lık lı y e tiş m e le rin i,
nitelikli y e tiş m iş bed e n eğitimi ö ğ re tm e n le ri ile m ü m k ü n
olacağını b ild ik le r in d e n bed en e ğ itim i ö ğ r e tm e n in i n y e ­
tiş tirilm e s in e önem v e r m iş le r d ir . Ö zellik le M u s t a f a K e­
m al A ta tü rk 'ü n C u m h u riy e ti s o n s u z a k a d a r m u h a f a z a ve
m ü d a r a a e t m e s i için T ü r k g e n ç liğ in e b ı r a k ı r k e n , b u
gençliğin d a y a n m a s ı g e rek en ilk eleri de ö ğ re tm e n le re şu
şekilde b e l i r t m i ş t i r ; C u m h u r i y e t fi k r e n , ilm e n , b e d e n e n
kuvvetli ve y ü k s e k seciyeli m u h a fız la r ister. Yeni nesli bu
e v s a f ve k a b iliy e tte y e t i ş t ir m e k sizin elinizded ir. Ayrıca
A ta tü rk b ed e n eğitim i, sporu milli eğ itim in tem el u n s u r u
saymış ve şu şekilde belirtm iştir. H e r çeşit spor faaliy etin i
T ü r k g e n c in in m illî t e r b iy e s in in a n a u n s u r u n d a n s a y ­
m a k lazım dır. îş te h ü k ü m e t i n şim diy e k a d a r o ld u ğ u n d a n
d a h a ;ok ciddi ve d ik k a tli d a v r a n m a s ı , T ü r k g enç liğini
sp o r b a k ım ın d a n d a m illi h e y e c a n için d e i t i n a ile y e ­
77
tiş tirilm e s i önem li t u t u lm a l ı d ı r . A t a t ü r k 'ü n b u söylev ve
d e m e ç le rin d e n de a n l a ş ı l a c a ğ ı gibi b e d e n e ğ itim i d ersi
c u m h u riy e tle b irlik te örgün eğ itim k u r u m l a r ı n d a h a f ta d a
bir veya iki s a a t o lara k y e r a lm ası, b u k o n u d a öğretm en y e ­
t iş tir e n o k u lların a ç ılm asın ı d a g erek li k ılm ış tır. C u m h u ­
riy etin k u r u l u ş u n d a n g ü n ü m ü z e k a d a r geçen altm ış b e ş yıl
içinde to p la m o l a r a k b eş t a n e f a r k l ı t a r z d a d ip lo m a y a
yönelik beden eğitim i ö ğ re tm e n i y e tiş tir e n okul açılm ıştır.
B u okulları genel h a t l a r ıy l a genel isim o la ra k ve açılış t a ­
r ih le r iy le s ı r a l a y c a k o l u r s a k k u r s l a r d a n y e tiş e n b ed e n
eğitim i ö ğ re tm e n le ri, e n s t i t ü le r d e n y e tiş e n b ed e n eğ itim i
ö ğ re tm e n le ri, a k a d e m ile rd e n y e tiş e n b eden eğ itim i
ö ğ r e tm e n le r i , y ü k s e k o k u l l a r d a n y e t i ş e n b e d e n e ğ itim i
ö ğ r e t m e n l e r i ve g ü n ü m ü z d e ş u a n d a y a ş a d ı ğ ı m ı z
ü n iv e rs ite le rd e n yetişen bed e n eğ itim i öğretm e n le ri.
E l i m i z e g e ç e n c u m h u r i y e t i n il k b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ re tm e n le rin in 1926 y ılın d a Ç a p a Kız Ö ğ re tm e n O k u lu
bü n y esi içerisin de açılm ış olan k u r s t a n y e tiş m iş o ld u ğ u n u
görüyoruz. Kız ve erk ek şu belerin d e n o lu şan b u k u r s t a 1930
y ılın a k a d a r b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i y e t i ş t ir m i ş l e r d ir .
Y alnız size özellikle tep eg ö z d en g ö s te rm e k is te d iğ im b ir
h u s u s v a rd ı, b u n u ik in ci t u r k o n u ş m a m d a g ö s te re y im .
G e n el h a t l a r ı ile b i r s ı r a l a y a y ı m i s t e r s e n i z , öze llik le
ü z e rin d e d u r m a k is ted iğ im k o n u b ir aç ıla n k u r s a a lın a n
öğ re tm e n le rin özelliği ü z e rin d e d u r m a k istiyo ru m . Ç ü n k ü
d a h a s o n ra b u fik rin n a s ıl d e ğ iş tiğ in i göreceksiniz. K u r ­
sun öğretm enleri d a h a önce y u r t d ışın a beden eğitimi, spor
ta h s ili y a p m ış k iş ile rle ö rn e ğ in S elim S ır r ı T a r c a n , Vildan A şir S a v a ş ır, N i z a m e ttin K ır ş a n gibi h o c a la rla , y u r t
d ış ın d a n g e tirile n u z m a n b e d e n eğ itim i ö ğ re tm e n le ri ile
k a r ş ı l a n m a y a ç a lış ılm ıştır. Y in e özellikle b e litm e k i s t e ­
d iğ im , d a h a s o n r a b u n u n d a d e ğ i ş t i ğ i n i g ö re c e ğ iz .
Ö ğ renciler ise, kız ve erk ek ö ğ re tm e n o k u lların ı b a ş a r ı ile
b itir m iş ö ğ re tm e n a d a y la rı ile h e r ilin y e te n e k li b a ş a rılı
ilkokul ö ğ retm enleri ve o rd u d a b u özelliklere sa h ip kişiler,
s u b a y l a r ç a ğ ır ılm ış la rd ır. Ö z e llik le a r a l a r ı n d a s e ç ile re k
78
b u k iş ile r alın m ış. İş te c u m h u r i y e ti n b u ilk y ı l la r ı n d a
b e d e n eğitim i ö ğ re tm e n in in m e s le ğ in d e ç a lışk a n , b a ş a rılı
i n s a n l a r a r a s ı n d a seçilerek a lın ıp y e tiş tir ilm e le ri dolaylı
o l a r a k to p l u m d a k i b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i im a jın ı d a
o lu m lu y önde etk ilem iş ve m esleğ i say gın b i r h a le g e t i r ­
m iş tir. D a h a soraki y ılla rd a b u im ajın z a m a n içinde n asıl
s i l i n d i ğ i n i ve y o k e d i l d i ğ i n i , d a h a s o n r a a r k a d a ş l a r ı m ı n d a y a p a c a ğ ı a ç ı k l a m a l a r d a n çok r a h a t
g ö re c e s in iz .
Yine b eş yıl gibi k ıs a bir z a m a n içinde ü s te lik de s a ­
v a ş t a n y e n i çık m ış b i r m i l l e t i n b i r s ü r ü m e s e l e le r i
y a n ı n d a b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i y e t i ş t i r m e k için g i­
rişilen b u çab alar T ü rk spor tarih im izd e g u ru rla
öv ü neb ileceğim iz g iriş im le rd ir. 5 T e m m u z 1932 y ı l ın d a
105 sayılı Talim Terbiye K u ru lu K a ra rıy la Gazi O r t a M u ­
allim M e k te b i ve T e rm iy e E n s t i t ü s ü b ü n y e s i iç e r is in d e
b ed e n te rb iy e si şub esi açılır. B ölüm , 1933 y ılın a k a d a r
e s a s ın d a 1932 y ılın d a açılm ası p la n la n d ığ ı h a ld e , k a n u n ,
y ö n e tm e lik le r öyle h a z ırla n d ığ ı h a l d e b ö lü m 1933 y ılın d a
öğretim e b a şla r. Bu bölüm Türkiy e'd e b ed e n eğitim i ve spo­
r u n genç k u ş a k l a r a ö ğ re te cek ve y a y a c a k ilk s i s te m li
y ü k s e k ö ğ r e t im
k u r u m u n u n ö n c ü s ü s a y ılır. B ö lü m ü n
ö ğ re tm e n le ri y u r t d ışın d a eğ itim y a p m ış k işile rle
Ç a p a 'd a k i k u r s u b a ş a r ı ile b i t ir m i ş k i ş i le r a t a n ı r ve i h ­
tiyaç o ldu k ça da b ö lü m ü n , y u r t d ış ın d a y a b a n c ı u z m a n
ö ğ r e t m e n l e r g e t i r i l i r . Ö ğ r e n c i l e r is e l is e o l g u n l u k
sın av ın ı v e re n le rle ilkokul ö ğ re tm e n liğ in i y a p m ış k iş ile r
a r a s ı n d a s eç ile rek öğ ren ci a lın ır . D iğ e r ö ğ re tm e n y e ­
tiş tire n bö lü m le r d ö rt yılken, özellikle b u n u b e lirtm e k i s ­
tiyorum , beden eğitimi şubesi üç yıldır ve b u sene fark ı z a ­
m a n z a m a n e n s titü le rin p r o g r a m la r ı n d a g örü lec ek tir. B u
m ü fre d a t program ı k ıs a c a yani Gazi O rta M u alim M ektebi,
e n s titü n ü n toplam olarak d a h a s o n ra Gazi E ğitim E n s titü s ü
o lara k isim değ iştirec ek olan e n s t i t ü l e r i n to p la m o la ra k
geçen 1967 yılına k a d a r dokuz fa rk lı m ü f r e d a t p ro g ra m ı
geçirdiğini görüyoruz. Şöyle b ir m ü f r e d a t p r o g r a m la r ı n ı n
79
genel özelliklerini size h a t l a r ıy l a a n l a t a c a k o lu rs a m 19411942 m ü f r e d a t p r o g r a m ı y l a b i r l i k t e b e d e n e ğ itim i
b ö lü m le rin d e n özellikle ikinci b i r a l a n d a y e tiş tir ilm e le ri
de d ü ş ü n ü lm ü ş ve aynı z a m a n d a y ard ım c ı d e rs adıy la b ir
d ers y e r alm ıştır. T ürkçe, t a r i h , coğrafya gibi, f a k a t b u
d e rsle r
ik i
y ı l lı k
o ldu ğu
za m a n program dan
ç ık a r ılm ış tır . Z a m a n z a m a n p r o g r a m l a r d a y az k ış spor
k a m p la rı ve izcilik k a p m l a r ın a d a ra s tla m a k ta y ız . F a k a t
çok acı olan b ir gerçek de a t a s p o r l a r ın a bu p ro g r a m la r
içerisinde r a s tla m a m a m ız . Tez olayı sö z k o n u s u değil b u n ­
ların p r o g r a m la r ı n d a y in e çok acı olan b ir olay d a beden
eğitim i ö ğ re tm e n i y e t i ş t ir e n b i r b ö lü m ü n m ü f r e d a t p r o ­
g r a m ı n d a ö ğ re tm e n lik fo r m a s y o n u d e r s l e r i n e y e r v e r il­
m em iş o ld u ğ u d u r. Ö rn e ğ in 1945-1946 y ılla rın d a . Çok acı
b ir olay. 1948 y ılın d a 3530 sayılı B eden T erb iy e si Genel
M ü d ü rlü ğ ü K a n u n u n u n 24 ü n c ü m a d d e s in e b ağlı o la ra k
y ü k s e k o k u l s ev iy esin d e b e d e n e ğ itim i sp o r e le m a n ı y e ­
t i ş ti r e n b ir okul a ç ılm ası d ü ş ü n ü l m ü ş , f a k a t b u o k u ld a
eğitim ini ta m a m la y a r a k a ç ıld ık ta n h e m e n so n ra k a ­
p a n m ıştır.
T ü rk iy e'd e 1967 y ılına k a d a r e n s t i t ü b ü n y e s i içerisinde
b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i y e t i ş t i r e n d ö r t b ö lü m k u r u l ­
m u ş t u r . B u n l a r h e p in iz in bileceği gibi G azi E ğ itim E n ­
stitü s ü , A ta tü rk E ğitim E n s t i tü s ü (İstan bul'daki), İzm ir Buca E ğ itim E n s t i tü s ü , D iy a r b a k ır E ğ itim E n s t i t ü s ü beden
eğitim i bö lü m le rid ir. 1974-1975 y ılın d a A n k a r a 'd a gençlik
ve spor ak a d em isi açılır. Böylece 3530 Sayılı B eden T e r ­
biyesi Genel M ü d ü rlü ğ ü k a n u n u n u n 24 ü n c ü m add esi 36 yıl
so n ra n ih a y e t g erçekleşm iş olur. Böylece T ü rk iy e 'd e beden
eğitim i öğ re tm e n i d ışın d a spor e lem a n ı y e tiş tir e n ilk k u r ­
um olm a özelliğini ta ş ıy a n gençlik ve spor a k a d e m ile ri g e­
re k y a p ıla rı, g ere k se e ğ itim ö ğ re tim o rta m la r ıy la
T ü rk iy e ’de b u g ü n bile beden eğitim i sp o r b ö lü m le rin in s a ­
h ip o la m a d ığ ı b i r e ğ itim ö ğ r e ti m o r t a m ı n a s a h i p ol­
m u ş la rd ır. Ç ü n k ü b u b ö lü m ü n ö ğ re tm e n le ri h e n ü z a k a d e ­
m ile r a ç ıl m a d a n önce y u r t d ı ş ı n a G en çlik ve S p o r B a ­
80
k a n l ı ğ ı t a r a f ı n d a n e ğ itim e y o l l a n m ış l a r ve g e ld ik le rin d e
de b u k iş ile r sp or a k a d e m ile r in d e g ö re v le n d irilm iş le rd ir.
A ynı z a m a n d a d iğ e r ö ğ re tim
ü y e le ri de d iğ er
ü n i v e r s i t e l e r d e n s a ğ l a n m a y a ç a lış ılm ış tır. O k u lu n g e n e l
ö z e l l i k l e r i n i g e ç iy o r u m , i k i n c i b ö l ü m d e v e r e c e ğ im .
Ö ğ re n c in in son iki yılda, ilk iki yıl n o rm a l a lm a s ı g e r e k ­
en t ü m b r a n ş la r ı a lm a k ta , son iki yıld a seçtiği b r a n ş t a ve
y a r d ı m c ı b r a n ş t a u z m a n l a ş m a s ı s a ğ l a n m a k t a id i,
m ü f r e d a t p r o g r a m la r ı n d a b ire y s e l g r u p s p o rla r ı ve a t a
sp o rla rım ız te k e r te k e r d ers
o la ra k işlen m ey e
b a ş l a n m ı ş t ı r . Ö ğ re n c in in son s ın ıf ta te z h a z ı r l a m a s ı d a
z o r u n lu h a le g e tirilm iş tir. Ayrıca y a z ve k ış k a m p l a r ı da
v a r d ır . Uç t a n e gençlik ve spor a k a d e m is i aç ılm ıştır. A n ­
k a r a 19 M ayıs Gençlik ve S por A kadem isi, İs ta n b u l A n a d o ­
lu H is a r ı G ençlik ve S por A k a d em isi, M a n is a G ençlik ve
S p o r A ka d em isid ir. 1978-1979 y ılın d a n itib a re n e n s t i t ü le r
d ö r t yıl o lu r ve 19 79-1 9 8 0 y ı l ı n d a n i t i b a r e n de ism i
Y ü k sek ö ğ retm en O kulu o lara k a d la n d ırılır. B u n la rın
b e d e n e ğ itim i b ö l ü m l e r i n i n m ü f r e d a t p r o g r a m l a r ı d a
özellikle a t a s p o rla rın a y e r v e rilir ve s p o rla r b r a n ş o la ra k
t e k e r t e k e r gösterilm eye b a ş la n ır. Y ani bed e n eğ itim i y e ­
t iş tir e n b ir k u r u m 46 yıllık b ir gecikm e ile m ü fre d a t
p r o g r a m l a r ı n d a a t a s p o r l a r ın a y e r v e rm e y e b a ş l a m ı ş t ır .
İlginç olan b ir y a n ı da beden eğitim i ö ğ re tm e n i y e tiş tir e n
b u k u r u m u n m ü f r e d a t p r o g r a m ın d a özellikle bu m ü f r e d a t
p r o g r a m ın d a b ed e n eğ itim i t a r i h i gibi önem li b ir d e rs in
k o n m a m a s ıd ır. Tez sözkon usu değil, y in e e n s titü le r in d e ­
v a m ı oldu ğu için d ö rt ta n e d ir . Ege Ü n iv e r s ite s i b ü n y esi
iç e r is in d e ay rıc a b e d e n eğ itim i sp or y ü k s e k o k u lu açılır.
H e m b ed e n eğitimi, hem de spor elem a n ı y e tiştirm e am acı
t a ş ı y a n b u okul pek b ilin m e m e k te d ir. Yani e s a s e n iyi b ir
y a p ıs ı o lm a s ın a ra ğ m e n p e k b ilin m e m iş , t a n ı n m a m ı ş bir
okul. Y a p ı o l a r a k a k a d e m i l e r e b e n z e y e n b ö lü m g enel
özellik lerini, b u n d a da ü ç ü n c ü s ın ıfta n s o n ra b r a n ş la ş m a
sözk o n u su . Tez h a z ırla n ıy o r, y az ve k ış k a m p ı yok b u n ­
ların.
Y a b a n c ı dil seçm eli d e r s o l a r a k o k u tu l u y o r .
Y ü k s e k lis a n s eğitim i açan b ir bölüm o la ra k geçm ekte lite ­
r a t ü r l e r e aynı z a m a n d a ve n ih a y e t 1979'd a ODTÜ b ün yesi
içerisinde b ed e n eğitim i, spor ve re k re a sy o n b ö lü m ü k u r u ­
lur. Ö zellik le b e l irtiy o ru m , b u l i s a n s eğ itim i v e r e n b ir
b ölüm değildir ve y ü k s e k lis a n s eğitim i v eren b i r b ölüm
o la ra k a ç ılm ış tır ve çok acı o lan b ir şey y ü k s e k l i s a n s a
alm ış olduğu 10 öğrencinin şu a n d a içimizde olan b i r a r k a ­
d a ş ım ız a n c a k m e z u n o l a b i l m i ş t i r b u b ö lü m d e n o n u n
d ış ın d a hiçb ir m e z u n v e r e m e m iş tir,
Son o la ra k d a hep in izin bildiği gibi ü n iv e rs ite le re bağlı
o la ra k k u r u l a n b ed e n e ğ itim i sp o r b ö lü m le rid ir. E v e t 6
K a sım 1981 de 2547 say ılı Y ü k s e k ö ğ r e tim K a n u n u n u n
y a y ın la n m a sıy la y ü k se k ö ğ re tim d e yeni k a p s a m lı bir
d ü z e n le m e y e g id ilm iş ve 20 T e m m u z 1982 ve 41 say ılı
Y ü k s e k ö ğ r e tim K u r u m l a n T e ş k i l a t ı H a k k m d a k i K a n u n
H ü k m ü n d e K a r a r n a m e ile t ü m y ü k s e k ö ğ r e tim k u r u m l a n
h i y e r a r ş i k b i r y a p ı iç e r i s i n d e d e ğ iş im le re u ğ r a m ı ş ve
g ü n ü m ü z d e bildiğiniz gibi 7 t a n e b ed e n eğitim i ö ğ re tm e n i
y e t i ş t ir e n k u r u m , ü n i v e r s i t e l e r e b a ğ lı eğitim f a k ü lt e le r i
b ü n y e l e r i n d e bölüm o la r a k k u r u l a n b e d e n e ğ itim i sp o r
b ö l ü m le rin i g ö rm ek te y iz .
BAŞKAN - N â la n h a n ı m a t e ş e k k ü r ediyo rum . T oplum u m u z u n b a y a n l a r a k a r ş ı n e k a d a r h o şg ö rü lü o ld u ğ u n u
gö rüy o rsu n u z , b ir p a n e l b a ş k a n ı o lara k süre 10 d a k i k a ol­
m a s ı n a ra ğ m e n h an ım e fe n d iy e 20 d a k ik a h içbir m ü d a h e le
etm ek sizin sağ la m ış b u lu n u y o ru m .
15 d a k i k a l ı k gecikm eyi k o n u ş m a c ı l a r a b i r e r k ı s a t u r
ş a r t ı d a h a v e r e r e k d e ğ e r l e n d i r m e k is tiy o ru m . Ö zellikle
N â la n H a n ım e f e n d in in b u tepeg öze g ö s te rm e k iste d ik le ri
d o k ü m a n l a r ı g örm ek is tiy o ru m .
B u y u r u n N â la n H a n ım .
NALAN BİLGE - (Birinci turda bahsettiği konu ile ilgi
itepegözle izahı)
Özellikle ben sizlere şu a n d a k i d u r u m u izah e tm e k is ­
tiy o ru m . Y a p m ış olduğ um a r a ş t ı r m a s o n u c u n d a ş u a n d a
82
T ü rk iy e 'd e b ed e n eğ itim i ö ğ r e tm e n i y e t i ş t i r e n , özellikle
b u n u belirtiyo rum , b ir y ü k s e k o k u l b u l u n m a m a k t a , sadece
b e d e n e ğ itim i ve s p o r ö ğ r e t m e n i y e t i ş t i r e n ve b u n u n
y a n ı s ı r a a n t r e n ö r y e tiş tir e n b e d e n eğ itim i spo r bölüm le ri
b u l u n m a k t a . B u n l a r d a e ğ itim f a k ü l t e l e r i n e b ağ lı olup,
ü n i v e r s i t e l e r b ü n y e s in d e y e r a l m a k t a d ı r ve yedi ta n e d ir .
A n k a ra , İ s ta n b u l, İzm ir, B u rs a , K o n y a ve A d a n a 'd a , son
iki söylediğim Konya ve A d a n a b u sene eğitim ve öğretim e
b a ş la m ış tır . Yine T ü r k iy e ’de b u yedi ü n iv e r s i t e n i n bed e n
eğitim i ve spor b ö lü m ü lisans eğ itim i y a p m a n ı n d ış ın d a üç
t a n e s in d e beden eğitim i spor k o n u s u n d a y ü k s e k lis a n s y a ­
ni m a s t e r y a p ılm a k ta d ır. İki ta n e s i n d e de d o k to ra eğitim i
yap ılm ak tad ır. Bu ü n iv e rsite le r şu n lard ır.
G azi
Ü n iv e r s ite s i Sosyal B ilim ler E n s t i t ü s ü m a s t e r y a p m a k t a ,
ODTÜ Sosyal B ilim ler E n s t i t ü s ü y ü k s e k lis a n s y a p m a k ta ,
M a r m a r a Ü n iv e r s ite s i Sosyal B ilim le r E n s t i t ü s ü y ü k s e k
lisan s, d o k to ra y a p m a k ta , 9 E ylül Ü n iv e r s ite s i Sosyal B i­
lim le r E n s t i t ü s ü y ü k s e k lis a n s d o k to ra y a p m a k t a . F a k a t
y ine y a p m ı ş o ld u ğ u m a r a ş t ı r m a s o n u c u n d a çok acı b ir
gerçeği sizlere söylem ek is tiy o ru m . L i s a n s ü s t ü ve d o k to ra
eğitim i y a p a n b u b ölü m le r, çok acı o lan b ir şey b r a n ş a
dönük eğitim verm em eke; y a n i b u b ö lü m ü seçen öğrenciler
l i s a n s ü s t ü m a s t e r v e y a d o k to r a y ı seç en öğrenci h iç b ir
b r a n ş ü z e r i n d e d iy e lim ki s p o r iş l e t m e c i s i v e y a sp o r
yö netim cisi vey a sp or psikolojisi v e y a d iğ e r sp o r eğ itim
ü z e rin d e ay rı ayrı b r a n ş a d ö n ü k b ir eğ itim g ö rm em e k te .
B u n l a r ı h e p b i r l i k t e b ir b ü t ü n o l a r a k a l m a k t a y in e
özellikle ü z e r i n d e d u r m a y ı d ü ş ü n d ü ğ ü m b i r k o n u var.
Doktora eğitim i y a p a n b u ü n iv e rs ite le r d e özellikle d oktora
y e te rlilik olayı dediğim iz olay u y g u l a n m a m a k t a . E m in im
içinizde b u l u n a n ö ğ retim üyesi h o c a la rım ız b u n u n n e k a ­
d a r ö n e m li b i r a ş a m a o l d u ğ u n u n b i l in c in d e d i r . Y ine
b ö lü m le rin
genel
o lara k
b irtak ım
göze ç a rp a n
özelliklerini b e lirtec ek o lu rsa m b ö lü m le r h e p in izin bildiği
gibi b a ş a r ı l ı ö ğ re tim e l e m a n l a r ı n ı ve ö ğ re n c ile rin i n e
yazık ki y u r t d ış ın a şu a n d a ü n iv e r s i t e n i n k o ş u lu y e te rli
83
o lm a d ı ğ ı iç in g ö n d e r e m i y o r u z d e m e k t e l e r , i n ş a l l a h
k o ş u lla r iyi olur d a g ö n d e rirle r. K u rs a , eğitim e, incelem e
y a p m a y a y o l l a n m a l ı d ır . B ö l ü m l e r d e t e k r a r y a z ve k ış
s p o rla r ı k u r s l a r ı a ç ılm a lıd ır. Ö z ellik le b ilim s e l a l a n l a r ­
d a te z ç a lı ş m a l a r ın a a ğ ırlık v e r ilm e lid ir, b ö lü m e g iriş
p u a n l a r ı a r t ı r ı l a r a k h iç b ir y e r e g ire m e y e n ö ğ re ncinin son
seçenek o la ra k beden eğitim i sp o r b ö lü m ü n ü seçm ek zo ru n ­
d a k a l m a s ı b ıra k ılm a m a lı, p r o g r a m l a r çağın g ereğ in e u y ­
g u n o la ra k h a z ır l a n m a l ı ve ö ğ r e tm e n in k a r ş ıla y a c a ğ ı so­
r u n l a r ı yenebilecek ve onun y a r a tıc ı olabilecek bilgi ve d e ­
n ey im lerin i o rta y a ç ık a r a n ve o n a y a r a tıc ı olabilecek bilgi
ve d e n e y im le r in i o r t a y a ç ı k a r a n ve o n a b u ö ze llik lerin i
k a z a n d ı r a n m ü f r e d a t p r o g r a m l a r ı h a z ı r l a n m a l ı v e r ile n
lisan s ü s t ü d o k t a n eğitim i b ira z önce söylediğim gibi a l a n ­
l a r a y ö n elik o l a r a k v e rilm eli. B ö lü m le r d e k i y a b a n c ı dil
e ğ itim in e a ğ ırlık verilm eli, y a b a n c ı b e d e n e ğ itim i sp o rla
ilgili y a y ın la r , k i t a p l a r b ö lü m e a lın m a lı, son y e n ilik le ri
izlem e o rta m ı y a r a tılm a lı, y a b a n c ı ö ğre tim e l e m a n la r ı n ı n
m i s a f i r ö ğ r e ti m g ö re v lis i v e y a ö ğ r e ti m ü y e s i o l a r a k
b ö lü m le rd e d e rs v e rm e i m k â n ı s a ğ la n m a lıd ır.
Sağ olu n, te ş e k k ü r ediyorum .
B A Ş K A N - Biz te ş e k k ü r ediyoruz.
84
m - G E N Ç LİK VE SPOR A K A D E M İL E R İ (1974-1982)
4 yıl
51/56 fa rk lı d ers
197/209 s a a t d ers işle n m ek ted ir.
138 kredi
D e rs le rin M ü f r e d a t P r o g r a m ı İç inde ki Ağırlığı:
(1933 - 1940) (1941 -1942)
3 yıl
3 yıl
8 farklı ders gös. 17 far. ders gös.
204 saat ders iş.
(1944
-
1945)
3 yıl
18 far. ders gös.
208 saat ders iş.
(1945
-
1946)
2 yıl
13 farklı ders
140 saat ders iş.
D e rs le rin M ü f r e d a t P ro g ra m ı İçin dek i Ağırlığı:
Alan Bilgisi Dersleri
Genel Kültür Dersleri
Öğr. Formasyonu Ders.
1941 - 1942 1944 - 1945 1945 - 1946
% 47
% 51
% 74
% 33
% 20
% 30
% 19
% 26
B. Gazi E ğitim E n s titü s ü , B eden E ğitim i Bölümü:
( 1947 - 1948 ) ( 1948 - 1949 ) ( 1954 - 1955 ) ( 1962 - 1963 ^ ( 1967 - 1968 )
3 yıl
2 yıl
3 yıl
3 yıl
3 yıl
15 farklı ders 24 farklı ders 23 farklı ders 19 farklı ders 24 farklı ders
132 saat
192 saat
192 saat
192 saat
204 saat
D e rs le rin M ü f r e d a t P ro g ra m ı İçin deki Ağırlığı:
1947-1948 1948-1949 1954-1955 1962-1963 1967-1968
Alan Bilgisi Dersleri
Genel Kültür Dersleri
Öğr. Formusyonu Der.
%66
%81
%68
%67
%64
%12
%13
%13
%30
%20
%7
%18
%20
%6
%14
85
I -KURS (1926-1930)
1 yıl
8 fa rk lı ders. gös.
II - ENSTİTÜLER (1933 -1967)
A.Gazi O r t a M uallim M ektebi ve Terbiye E n s t i tü s ü
Beden T erbiyesi Şubesi
Alan Bilgisi Dersleri
Genel Klütür Dersleri
Öğr. Formasyonu Ders.
% 69
% 21
% 10
% 11
% 20
%9
IV - YÜKSEK OKULLARI (1979 -1982)
A - YÜKSEK ÖĞRETMEN OKULU BEDEN EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
4 yıl
51 fa rk lı d ers
221 s a a t d ers işlen m ek ted ir.
142 kredi
D e rs le rin M ü f r e d a t P r o g r a m ı İçindeki Ağırlığı:
Alan Bilgisi Dersleri
Genel Kültür Dersleri
Öğr. Formasyonu Dersleri
% 75
% 13
% 12
B - BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR YÜKSEK OKULU
( EGE ÜNİVERSİTESİ)
4 yıl
38 farklı d e rs
188 s a a t d e rs işlenm ektedir.
134 kredi
D e sle rin M ü f r e d a t P ro g ra m ı İçin dek i Ağırlığı:
Alan Bilgisi Dersleri
Genel Kültür Dersleri
Öğr. Formasyonu Dersleri
86
% 76
% 14
% 10
BAŞKAN - İkinci k o n u şm a c ım ız b ir öğrencimiz.
B a k a l ı m ö ğre n ci k o n u y a n a s ı l y a k l a ş ı y o r , d e r d i ne,
özlem i, b ek len tisi ne? Bu b a k ı m d a n b u n l a r ı dile g e tirm e k
ü z e re S ayın V a h it Akdoğan Beye sözü veriyorum .
VAHİT AKDOĞAN - (Yenimahalle Endüstri M eslek ve
Teknik Lisesi 4. Sınıf Öğrencisi)
S a y ın B aş k a n , değerli p a n e l ü y eleri ve say g ıd e ğ e r iz­
l e y i c i l e r ; b e d e n e ğ itim i ve i n s a n y a ş a m ı g ü n ü m ü z
d ü n y a s ı n d a içiçe g irm iş bir o lg u d u r. H a n g i y a ş ı n i n s a n ı
o lu r s a olsun bilinçli u y g u la n a n b e d e n eğ itim i t ü m y a ş a m
s ü r e s i içerisin d e o in s a n ı s a ğ lık lı ve m u t l u k ıla r . B eden
eğ itim i m illi eğitim k a n u n u n a u y g u n o la ra k k i ş i n in oy­
u n , c im n a s tik , s p o rtif ç a lış m a la r ın ın t ü m ü y le k a s , eklem
ve o rgan sağlığı y a n ın d a kuv vetli, cesur, k e sin k a r a r v e re ­
b ilen ira d e li, b a ş k a la r ı n a y a rd ım c ı, canlı, neşeli o lm asın ı
sa ğ la m a k tır.
G ö rü ld ü ğ ü gibi in s a n h a y a tı için b i r besin m a d d e s i k a ­
d a r değerli olan bu eğitim e ü lk e m iz d e y e te ri k a d a r önem
v e rilm e m e k te d ir. B ırak ın o k u lla rd a k i y e rin e , okul
d ı ş ı n d a k i i n s a n l ı k için b i l e y e t e r i k a d a r i ş l e v i n i
s ü r d ü re m e m e k te d ir. Ben k o n u gereğ i b u s o ru n u n o k u lla r­
d a k i d u r u m u n u a n l a t m a y a ç a lış a c a ğ ım . B ed en e ğ itim i
d e r s l e r i o k u l u n a g ö r e d e r s s a a t i ve u y g u l a m a s ı
d e ğ iş m e k te d ir. K lasik liselerde n o r m a l şekilde b u b ed e n
dersi, m e s le k liselerin d e gereği gibi y a p ı l m a m a k t a d ı r . Bu
d u r u m ilerid e ü lk e n in y ö n e tim in i tek n o lo jik y önd e i l e r ­
letecek biz gençleri k ö tü d u r u m l a r a itm e k te d ir. B u k ö tü d u ­
r u m l a r n e d ir veya m eslek liselerin d ek i bed en eğ itim i d e r ­
sin in d u r u m u nedir?
E n d ü s t r i m e s l e k l i s e l e r i e ğ i t i m v e r d iğ i m e s l e k
b r a n ş ı n a göre y arı kalifiye e le m a n y e t i ş t ir e n o k u lla rd ır.
Ü l k e m i z t e k n i k e le m a n i h t iy a c ı d u y a n b i r ü l k e ol­
d u ğ u n d a n y u r t iç in d e m e s le k i e ğ i t i m y a p a n o k u l l a r ı
ç o ğ a l t m a k t a d ı r . A v r u p a d a n ç e ş itli e ğ itim s i s t e m l e r i n i
87
ken d i eğitim s is te m in e dah il e tm e k te d ir. Ö rn e k o la ra k şu
a n d a m eslek lis e lerin d e A lm an s iste m i o la ra k t a b i r edilen
b ir siste m u y g u l a n m a k t a d ı r . B u s is te m gereğ i öğre n ciler
birinci s ın ıf ta a ld ığ ı m e s le k i b ilg ile ri ikin ci ve ü ç ü n c ü
sınıfta h a f ta n ı n üç g ü n ü n ü fa b r ik a b ir işçi gibi g eçirerek o
çlalda d a h a çok g e lişm e sin i s a ğ la m a k , d iğ e r iki g ü n ise
çeşitli m eslek d e rs le ri ile k ü l t ü r e l d e rs le ri t a m a m l a y a r a k
ok uld a g eçirm esini te m in e tm e k tir.
Öğrenci sis te m gereği f a b r i k a d a ça lıştığ ı g ü n le rd e b ir
işçi s ı f a t ı n a b ü r ü n d ü ğ ü için y o ğ u n b i r ç a lış m a o r t a m ı
n e d e n iy l e y o r u l u r . B u y o r u l m a ve b u n a l m a h a l i n d a
g e n ç le r d e ş a rj olaca k y e r le r a r a y a c a k l a r d ı r . O k u l a g e l­
dik lerin d e y o rg u n lu ğ u n d ev am e ttiğ in i h isse d e n bu
gençler bozuk b ir* ru h hali içerisin e g ire rle r. Böylece v e r e ­
cekleri yü zd e 90'lık r a n d ı m a n d a n e k s ilm e le re n e d e n o lu r­
lar. Ç ü n k ü k e n d ile r in i r a h a t l a t a n d in le n d ire n s p o rtif
oy u n ları o k u lla rın d a b u la m a z la r.
B uraya k a d a r
s ö y le d ik le rim ik in c i s ı n ı f t a o k u y a n a r k a d a ş l a r ı m için
geçerlidir. Ü ç ü n c ü sın ıfta o k u y a n a r k a d a ş l a r ı m d u r u m u
b u o l a y la r a n a z a r a n d a h a d a k ö t ü d ü r . Ç ü n k ü o n l a r ı n
k a r ş ı s ı n a b u se f e r de ü n i v e r s i t e d e d iğ im iz b i r olay
ç ık m a k ta d ır . D o la y ıs ıy la ü n i v e r s i t e y i ,
daha
doğrusu
h a y a t ı n d a d a h a b a ş a rılı olabilecek b ir y eri k a z a n m a k için
ta til g ü n lerin d e d e r s a n e ded iğim iz eğ itim v e re n k u r u m la ra
g id ere k
h a fta n ın
ik i
gününü
de
b u rad a
geç irm ek ted irler. Böylelikle h a f ta n ı n yedi g ü n ü y o ğ u n b ir
şek ild e ç a l ı ş m a k t a d ı r l a r . P ek i b u a r k a d a ş l a r ı m b u y o r ­
g u n lu k la rın ı ne ile a t a c a k l a r d ır ? B u s o ru y a h e m e n cevap
o la ra k o k u l l a r ı n d a d ü z e n li o la r a k y a p ı l a n b ed e n e ğ itim i
dersi ile, y a ln ız b u d ersi o k u l l a r ı n d a b u l a m a d ı k l a r ı için,
k ö tü y e rle r t a b i r ettiğ im iz k a h v e h a n e le r d e .
Bu b e l i r t t i k le r i m b e d e n e ğ itim i d e r s in i n öğrenci için
yeri d o l d u r u l a m a y a c a k b ir d e ğ e r o l d u ğ u n u z a n n e d e r i m
a ç ık l a m a k ta d ı r . B u a ç ık l a d ık l a r ı m b e d e n e ğ itim i d e r s i ­
n in s ade ce b i r y ö n ü d ü r. D iğ e r y ö n le r in i de a ç ık l a r s a k ,
örneğin m alze m e ve te s is s o ru n u . O k u lla rım ız d a m a lz e m e
s o r u n u çok h isse d ile n b ir olaydır. B eden eğitim i d ersi ol­
m a s ı n a ra ğ m e n m a lz e m e si y e t e r l i o lm a y a n o k u lla rım ız
v a rd ır. B u d u ru m tabiki beden eğitim i dersin i i s te r istem ez
e n g e lle m e k te d ir. B u k o n u ş u şu ö rn e k le de açıklayabiliriz.
B e d e n e ğ itim i d e r s in d e y a p ı l a n s p o r voleybol o lsu n .
Ö n celikle öğrencinin voleybol o y n ay a b ilm esi için s a h a de­
diğim iz b ir zem ine direklere, fileye ve bir a d e t de voleybol
t o p u n a ih tiy a ç v a rd ır. B u n l a r d a n h e r h a n g i b irin in e k s ik ­
liği b e d e n eğitim i d e rsin in y a p ı l m a s ı n ı en ge lle r, böylece
m a l z e m e n i n ek s ik liğ i öğ re n ciy e b e d e n e ğ itim i d e r s in d e
h iç b ir şey verm ez. Tesis o l a r a k da b u n u ele alabiliriz.
B eden
e ğ itim i d e r s in in ö n c e lik le h e r m e v sim d e
y a p ı l a b i l m e s i için k a p a l ı b i r e r s p o r s a l o n u n a i h t iy a ç
v a r d ı r b ü t ü n o k u lla rım ız d a , e ğ e r b u d a s a ğ l a n a m ıy o r s a
d üzenli bir şekilde zem ini sa ğ lık lı olan spo r s a h a l a r ı ol­
m a s ı g e re k ir. B u n l a r a s f a l tl a n m ı ş , b e to n la n m ış voleybol
v ey a futbol s a h a la r ı da olabilir, b ü t ü n b u s o ru n la r ; y an i
m a lz e m e ve tesis s o r u n u n u bizim ok u lu m u z çok b ü y ü k bir
ş e k i l d e h i s s e d i y o r d u . A m a b u n a r a ğ m e n A n k a r a ve
T ü r k iy e ç a p ın d a k i futbol ve g ü r e ş t e b irço k iyi d ere c e le r
a l m ı ş tı r . B u n d a n size k ı s a b i r ö rn e k v e r m e k is tiy o ru m .
B en im d e içinde b u lu n d u ğ u m okul futbol ta k ım ı A n k a r a 'd a
g r u b u n d a birinci, genelde ü ç ü n c ü o l m u ş tu r ve T ü rk iy e b i ­
r in c ilik le rin d e de g ru p b irin iciliğ in d e d ö rd ü n c ü olm u ştu r.
Y ine a y n ı ş ek ild e g ü re ş t a k ı m ı m ı z çeşitli b i r i n c i l i k le r
a l m ı ş t ı r t a k ı m h a l i n d e ve ferdi o la ra k b i r a r k a d a ş ı m ı z
T ü r k i y e ş a m p i y o n u ve ik i a r k a d a ş ı m ı z d a T ü r k i y e
d ö rd ü n c ü s ü olm u ştu r. Bu dereceler böyle s o ru n la r h isseden
b i r okul için bence k ü çü m sen m e y ece k b ire r b a ş a rıd ır , eğer
m a lz e m e ve tesis so ru n u o lm asa idi belki b u b a ş a rın ın de­
recesi b ir k a t da olsa arta rdı.
D iğ er b ir m eselede beden eğ itim i ö ğ re tm e n i m e s e le si­
dir. O k u lla r ım ız d a b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n le rim iz say ıca
az bir d u r u m d a d ı r l a r . S ay ıca az o lm a n ın y a n ı n d a o k u l­
l a r ı m ı z d a s ı n ı f l a r ı n öğrenci b a k ı m ı n d a n k a l a b a l ı k ol­
m ası
dersane
ve
sın ıfla rın
da
ço k
o lm ası
ö ğ re tm e n le rim iz in öğrenciye vereceği b ilgilerde b ir g en e l­
lem eye i t e r y a n i sa h ip o ld u ğ u b ü t ü n bilg ileri öğrenciye
verem ez; ç ü n k ü z a m a n k ıs ıtlı, s ın ıf k a l a b a l ık h a n g is i ile
ilg ile n sin ?
Bu b a k ım d a n ö ğ re tm e n le rim iz in
a r t ı r ı l m a s ı g e r e k t i ğ in e in a n ı y o r u m .
de
sayı
o larak
M e s le k l i s e l e r i n e s a d e c e m e s le k i y ö n ü a ğ ı r b a s a n
öğrenciler de gelmez; y a n i b u m e sle k d a lın d a becerisi olup
da b a ş k a b r a n ş l a r d a b e c erisi o lm a y a n i n s a n gelm ez. B u ­
n u n için b u ö ğ re n c ile rin b e lk i b ü n y e s i n d e gizli k a l m ı ş
spor y ete n e ğ i de b u lu n a b ilir . B u n l a r b ed e n eğ itim i s a y e ­
sin d e öğrenciye k a z a n d ı r ı l a b i l ir . D iğ er b i r s o ru n o la ra k ,
son sorun o la ra k sizlere ş u n u sö ylem ek is tiy o ru m . D ersin
olduğu o k u lla rd a z a m a n ın az olm ası y an i b ir te k d ers sa a ti
ki b u 40 d ak ik ad ır, b u z a m a n çok azdır. Ç ü n k ü b u 40 d a k i­
k a içerisin d e öğrenci 1 5 d a k ik a y ı d erse g iriş te ve ç ık ış ta
giyinm eye h a r c a r , 15 d a k i k a s ı n ı ıs ın m a y a , d iğ er 10 d a k i ­
k a s ın ı ise eğ er y a p a b ilirs e b e d e n eğitim i dersin e. Bu olay
g e r ç e k te n cevap b u l m a s ı g e r e k e n s o r u n l a r d a n d a birisi.
Son o la ra k ş u n l a r ı sö y lem ek is tiy o r u m . Ü lk e m iz çeşitli
d önem lerde y ap tığ ı h a t a l a r l a teknoloji ve san a y i y ö n ü n d e n
A v ru p a ü lk e le r in d e n g erid e k a lm ış tır . B u açığı k a p a t m a k
için d a h a önce de b e lirttiğ im gibi t e k n i k ve m eslek i yö n ü
a ğ ı r b a s a n o k u lla r ı y u r t ç a p ın d a s a y ı s ı n ı a r t ı r m ı ş t ı r ,
çeşitli eğ itim s is te m le r in i eğ itim p l a n ı n a d ah il e tm iş tir.
Y alnız b u s i s te m le r e ğ itim p l a n ı n a d a h il e d ilirk e n , biz
öğrenciler, d a h a d o ğru su b ü t ü n birim le rin yapı ta şı olan biz
ö ğ ren ciler b ir ölçüde d ü ş ü n ü l m e m iş i z d i r . S is te m i sadece
t e k n ik o la ra k değil de sağ lık o la ra k d a a lm a k g e r e k m e k ­
tedir. U n u t u l m a m a s ı g e r e k e n b i r k o n u , Y abancı ü lk e le rd e
b u olay sadece o k u lla rd a değil, f a b r i k a l a r d a , iş y e rle rin d e
bile y a p ılm a k ta d ır ki b u ü lk e le r b u sayede zinde b ir toplum ,
zinde bir gelecek elde e tm e k te d irle r.
S p o ru m u z u k a lk ın d ır ıc a k , n ice
şam p iy o n lar
ç ık a rta c a k isek eğitim s is te m im iz d e b ed e n eğitim i d e rsin e
90
ve ö ğ re tm e n le rin e önem v erm e m iz g e rek ir. Biz gen ç le rin
b ü y ü k le rim iz d e n dileği şu; B ed en eğ itim i d e r s in i y e te rli
z a m a n d a ve bilinçli o la ra k v e r ilm e s i, e ğ e r b u v e r ilirs e
zinde ve başarılı bir toplum y etiş tirilm iş olur.
BAŞKAN - V a h it A k d o ğ a n a t e ş e k k ü r ediyoruz.
BAŞKAN - Efendim , üçüncü ko n u şm acım ız b ir veli ola­
cak. B iliy o rsu n u z y a v r u la r ı m ız , g e n ç le rim iz eve s o r u n ­
l a r ı y l a b e r a b e r geliyorlar, özellikle o k u ld a k i s o ru n la r ıy la
b e r a b e r , b u n la rın çözüm leri de b ir ölçüde veliye kalıyor.
D ü n k ü toplantım ızd a ben S ayın T a n e r G önen'i çok
d olu g ö rd ü m , d o la y ıs ıy la sözü k e n d i s i n e b ı r a k ı y o r u m .
G ö zlem lerini ve özlem lerini sizlere a k ta r s ın .
TANER GÖNEN TRT Yayın, Planlam a D a iresi U z­
m anı - Veli) - S ayın m isafirle rim iz y a p a c a ğ ım k o n u ş m a
k iş ile ri ve k u r u l u ş l a r ı y erm e k , o n la rı t e n k i t efm e k için
değil, yapıcı olm ak d a h a iyiye, d a h a m ü k e m m e le u la ş m a k
içindir. B ir veli olara k bazı n o k ta la r ı sizlere ifade etm eye
ça lışa cağ ım .
T o p lu m k a l k ı n m a s ı n d a eğitim , en önem li e tk e n le r d e n
b iridir. M odern a n l a y ı ş t a e ğ n im çocuğa g erek li b ilg ilerin
v e r ilm e s in d e n ziyade, kişiliğin g e liş m e s in e y a r d ım eden
b ir fa k tö r o larak k a b u l e d ilm ek ted ir. Bu an la y ış
ç e r ç e v e s i n d e " B e d en E ğ i t i m i ”n i n ço c u k g e l i ş i m i ve
k iş iliğ in in t e ş e k k ü l ü ü z e rin d e k i r o l ü n d e ö n e m le d u r u l ­
m ak tad ır.
E ğ itim in tem el öğeleri öğretm en ve öğrencidir. M odern
eğ itim d e b u İkiliye aile d e k a t ı l m a k t a ve ü ç lü b i r h a l k a
o lu ştu rm ak tad ır.
E ğ i t im d e ö ğ re tm e n -ö ğ re n c i a ile h a l k a s ı b i n a , araçgereç vs. gibi a lty a p ıla rla desteklendiği sürece b a ş a r ı d a h a
çok a r ta c a k t ı r .
O k u lla r ım ız d a b ed e n eğ itim i d e r s s a a t l e r i n d e te m e l
bilgi ve b eceriler k a z a n d ır ılm a y a ç a lış ılm a k ta , b u f a a ­
91
liy e tle r
n o t'la
ö d ü lle n d irilm e k te
veya
ceza­
l a n d ı r ı l m a k t a d ı r . E n b ü y ü k y a n lış lığ ın , y e te n e ğ e son d e ­
rece bağlı olan b u fa a liy e tle rin ödül veya ceza sistem i ile
d e ğ e rle n d irilm iş o ld u ğ u g e rç e ğ in e p ek ço ğ u n u z u n
k a t ı l m a y a c a ğ ı n ı z ı s a n ı y o r u m . O y s a k i , e ğ l e n d i r ic i ve
ö z e n d ir ic i b i r ş e k l i d e , y e t e n e k l e r i n e g ö re b r a n ş l a r a
a y r ıl a r a k y a p ıla n f a a liy e tle r in so n u cu t a r a f l a r ı d a h a çok
m u t l u ed ecektir. S ev e re k y a p ı l a n h e r iş zev klidir. Sonuç
ise b a ş a r ı d ı r . B a ş a r ı n ı n m u t l u l u ğ u k i ş i n i n k e n d i n e
g ü v e n in i a r t ı r a c a k t ı r . Ve böylece b e d e n e ğ itim i d e r s le ri
gerçek a m a c ın a u la ş m ı ş o la c a k tır.
A n cak h a f ta l ık d e r s p r r o g r a m ı içinde 2 s a a t t e sın ırlı
bed e n eğ itim i d e r s le rin in , m o d e rn a n l a m d a etk ili o lm ası
m ü m k ü n değ ildir. A y rıc a b a z ı m e r k e z l e r i m i z d e k i say ılı
o k u llarım ız d ış ın d a eğ itim y u v a la r ım ız ın ç o ğ u n lu ğ u spor
etk in lik le rin i h e r t ü r l ü k o ş u ld a y a p m a y a o la n a k veren a lt
yapıya sah ip değildir. H a t t a p e k çok spor m a lze m e sin in b u ­
lu n m a d ığ ı o k u lla rım ız d a h i m e v c u ttu r .
Ö n c elik le o k u lla r ım ız ın t a m a m ı açık ve k a p a lı spo r
ala n la rın a k a v u ştu ru la ra k
te k n ik im k â n la rı g e ­
l i ş ti r i l m e l i d ir . B u a r a d a ö ğ r e tm e n a d a y l a r ı m ı z g ü n ü n
k o ş u l l a r ı n a u y g u n o l a r a k y e ti ş t ir il m e l i , g ö revd e o l a n l a r
ilgili k u r u l u ş l a r c a d ü z e n le n c e k s e m i n e r p r o g r a m l a r ı ile
yeni t e k n ik g e lişm e le rd e n h a b e r d a r e d ilm elid ir. K e n d in i
yen iley e n ö ğ re tm e n ö ğ re n c ile rin e d a h a y a r a r l ı o lm a k ta n
m u t l u l u k d u y a c a k t ı r . A n c ak , ö ğrenci s a y ı s ı n d a g ö rü le n
p a t l a m a l a r sık sık ö ğ re tm e n açığ ın ın değ işik y ö n te m le rle
sağ lan m a sın ı z o ru n lu
k ılm ıştır.
Bu
d a v erim i
d ü şü rm ek ted ir.
M odern t o p lu m la r d a spor k itle le r t a r a f ı n d a n b e n i m s e n ­
m iş tir. G e re k sp o rc u say ısı ve k a l i t e s i g e r e k s e izleyici
sayısı ve k a lite s i çok y ü k s e k t i r . Ü lk em iz ise, sp or e t k i n ­
likleri çok k ü çü k b ir kesim t a r a f ı n d a n y a p ı l m a k t a , seyirci
sayısı ve k a lite s i b a k ı m ı n d a n d a g elişm iş ü lk e le r d e n çok
farklı b ir d u ru m a rz e tm e k te d ir.
92
B e d e n e ğ itim i e t k i n l e r i n e , e ğ i t i m i n ilk y ı l l a r ı n d a
k a tılım ı sa ğ la m a k , gidere k b r a n ş l a ş m a s a y e sin d e spo r e t ­
k i n l ik l e r i n in t o p lu m a m a l edilm esi s a ğ la n m ış o la ca k tır.
B ed en eğ itim i d e r s in in am a c ı y a ln ız ç o c u k la ra
sa ğ lık lı b i r v ü c u t k a z a n d ı r m a k d e ğ ild ir. A ynı z a m a n d a
ç o c u k la r ım ız a a h e n k li ve r i t m i k h a r e k e t l e r i m ü z ik ile
n a s ı l y a p ıla c a ğ ın ın g ö s te rilm e s id e g e re k lid ir. B u a r a d a
b e s l e n m e n i n de b a ş a r ı d a r o l ü n ü n ö n e m li o l d u ğ u n u ,
m ü m k ü n s e ö ğrencilerim izin ilgili k u r u l u ş l a r c a b u h u s u s ­
t a y a rd ım c ı o lm aları d a g e re k m e k te d ir.
Ö ğ re n ci b e d e n e ğ itim i d e r s in d e n çok y o rg u n o l a r a k
ç ık m a k ta d ır, terli ve y o rgu n o la ra k girdiği d iğer d e rs le rd e
b a ş a r ı lı o la m ıy a c a k tır. M ü m k ü n s e b e d e n eğitim i d e r s le ri
son s a a tl e r e a lın m a lıd ır.
U lu s la ra ra s ı p latfo rm la rd a T ü rk
ço c u k la rın ın
b a ş a r ı la r ı n ı g örm ek en b ü y ü k dileğim ve a r z u m d u r.
B e d e n E ğ i t i m i d e r s l e r i ile i l g i l i o l a r a k o r t a
ö ğ re n im d e k i ö ğ re n c ile r ile v elileri a r a s ı n d a y a p m ı ş ol­
d u ğ u m a n k e t so n u çlar aşa ğ ıd a d ır.
Ö ğ re n c i v e lile rin in % 16'sı h a f ta l ık d e r s s a a t l e r i n i n
a r tır ılm a s ın ı, % 16'sı bilim sel k u r a l l a r a u y g u n d e rs v e r il­
m e s in i, % 32'si t e k n ik i m k â n l a r ı n a r tı r ı l m a s ı n ı , % 27'si
isteğe ve yeteneğ e bağlı d a lla r a ay rılm asın ı, % 9'u de beden
eğ itim i d e r s in in m ecb uri o lm a m a s ın ı i s t e m e k te d irle r .
Kız ö ğre n cilerin % 12'si beden eğ itim i d e r s le rin i sev ­
m ed ik le rin i, % 38'i b ira z sev dik lerini, % 25'i sevdiğini, %
25'i de çok sevdiğini b e lirtm işle rd ir.
Ayrıca, kız öğrencilerin % 50'si b ed e n eğitim i d e rs in in
y a r a r l ı o ld u ğ u n u ifade e tm işle rd ir.
E r k e k ö ğrencilerin d e b u o r a n d a % 71'i b ed e n eğ itim i
d e r s in i n y a r a r l ı o ld u ğ u n u ve % 2 9 'u y a r a r l ı o lm a d ığ ın ı
ifade e tm e k te d irle r.
A n k e t sonuçları da g ö s te rm e k te d ir ki, d ers s a a tle r in in
ve t e k n i k i m k a n l a r ı n a r t ı r ı l a r a k b r a n ş l a ş m a y a g id ilm esi
velilerin genel iste k le ri a r a s ı n d a y e r a lm a k ta d ır .
Ö ğ re n c ile rim iz a r a s ı n d a k i b ed e n e ğ itim in i s e v e n le rin
o ra n ın ı d a h a y ü k sek düzeye ç ık a rttığ ım ız d a am ac a
u la ş m ış , p ro b lem lerim iz a s g a riy e in m iş o laca k tır.
T e ş e k k ü r ederim .
BAŞKAN - Biz de te ş e k k ü r ederiz.
93
BAŞKAN - Ş im d i sözü ö m r ü n ü n b ü y ü k b ir k ıs m ın ı
sporcu o larak, eğitici o larak, yönetici o la ra k beden eğitim i
ile ilgili k o n u l a r a h a s r e t m i ş o lan h o c a m ız S ay ın Ş eydi
D in ç tü rk 'e b ıra k ıy o ru m , b u y u r u n .
ŞEYDİ DİNÇTÜRK (Emekli B eden Eğitim i Öğretmeni
ve Y önetici) - İ n s a n ın t a b i a t ı n elin d e n çıktığı gibi k a l ­
m a s ı n ı n y e te r li o lm adığı, b e d e n in ve r u h u n e ğ itim e i h ­
t i y a c ı o l d u ğ u ve i n s a n ı n d o ğ u ş t a n s a h i p o l d u ğ u
y a t k ı n l ık l a r ı a n c a k b u say e d e g eliştireb ilece ğ i d ü ş ü n c e s i
çok e s k i t a r i h e d a y a n m a k t a d ı r . E s k i Y u n a n l ı l a r z a ­
m a n ı n d a d ü ş ü n ü r ve y ö n e tic ile r t a r a f ı n d a n o r t a y a a t ıla n
b u d ü ş ü n c e y ö n ü n d e u y g u l a m a y a b a ş l a n m ı ş t ı r . O nsek izinci a s r a k a d a r b e d e n e ğ itim i e ğ itim ç a lı ş m a l a r ı g e ­
liş e r e k h ı z l a d iğ e r t o p l u m l a r a d a y a y ılm ış tır . A n c a k b u
a s ı r d a b a ş lıy a n h ı r i s t iy a n lı ğ ı n ilk y ılla r ın d a b azı
ü lk e le r d e d u r a k la m ış , b a z ı l a r ı n d a ise y a v a ş la m ış tır . D a ­
h a önce h ı r i s t i y a n l ı ğ ı n k o y u e t k i s i n d e n k u r t u l m a y a
b a ş la y a n ü lk e le r bed en eğ itim i ç a lış m a la r ın ı s ü r d ü r m e y e
deva m e tm iştir.
T ü rk iy e 'd e b ed e n eğ itim i u y g u l a m a t a r i h i çok esk idir.
A ncak bu u y g u la m a u zu n sü re o rd u b irlik le rin d e
y a p ılm ış tır. T o plu m d ü z e y in d e b e d e n eğ itim i ç a lış m a la r ı
çok d a h a s o n ra k i y ı l la r d a b a ş la y a b ilm iş tir .
B eden eğitim i ç a lış m a la rı b ir k ıs ım ü lk e le r d e b ü t ü n
to p lu m u
e tk iley ec ek
ve
g e liş tire c e k
b içim d e
sü rd ü rü lm e k te d ir.
Bu
a m a ç y ö n ü n d e k i b ilim se l
ç a lış m a la r , özellikle a r a ş t ı r m a l a r ü z e r in d e önem le d u r u l ­
m a k ta d ır . T oplum un ü / e r i n d e e tk in ça lış m a la rı son ucu b u
ü lk e l e r in s p o r d a da b a ş a r ı lı olabileceği ta b iid ir . Ç ü n k ü
önce b e d e n eğ itim i ile v ü c u t h a z ı r l a n m a k t a ç o c u k la rın
g e n ç liğ e g eçişlerinde s p o ra y ö n e lte n ç a lış m a la r la gençlik
k a b iliy e ti i s t ik â m e t in d e g e liş tir ilm e k te d ir .
S p o r d a u l u s l a r a r a s ı b a ş a r ı eld e ed e n ü l k e l e r in b u
b a ş a r ı la r ı to p lu m a u y g u la d ık la r ı p lân lı bed e n eğ itim i so­
nucudur.
T ü rk iy e 'd e b ed e n e ğ itim in in C u m h u r i y e t d ö n e m in d e k i
okuliçi ve dışı u y g u la m a y a b a ş l a n m a s ı h a y li eskidir. A n ­
94
cak u y g u l a m a n ı n e t k i n
y ılla rca d u ru lm am ıştır.
ve g e l i ş e n
du ru m u
ü zerin d e
B e d e n e ğ itim in in b a ş lıc a u y g u l a m a a la n ı o k u lla rd ır.
İ l k o k u l l a r d a p lânlı ve d ü ze n li b a ş lıy a c a k ve o rta ö ğ re tim
d e v re s in d e g e liş tirile re k s ü r d ü r ü l e c e k b ed e n eğitim i a r z u
ed ilen gençlik ve t o p l u m u n o l u ş t u r u l m a s ı n d a b a ş lıc a e t ­
k e n d ir . O lu m lu eğ itilen m ily o n la r c a genç için den sp o ru n
çeşitli b r a n ş l a r ı n a en iy ilerinin d a h a k olay b ulu n ab ilece ğ i
seçilebileceği doğaldır.
Ders Müfredat Programlan
Beden
v a rd ır.
e ğ itim i
u y g u la m a la rın d a
üç
tü rlü
yöntem
B irin cisi, d a h a çok a le t v a s ıta s ı ile y a p ıla n eğ itim dir.
Bu u z u n süre İsviçte u y g u la n m ıştır.
İk in c is i , a tle tiz m , y a n i k o ş u , a t m a ve a t l a m a spo r
ç e ş itle r in e yönelik e ğ itim d ir. U z u n s ü re F r a n s a d a u y g u ­
la n m ıştır.
Ü ç ü n c ü s ü ise, iki y ö n te m in s o n u c u n d a n do ğan ve en
son o la ra k tercih edilen spor tü r l e r i n e ve a tle tiz m e yönelik
eğitim i k a p s a y a n y ö n te m d ir.
Ü ç ü n c ü y ö n tem in terc ih ed ilm e sin in n ed e n i, gençlerin
k u r a l l a r a b ağlı h a r e k e t l e r d e n h o ş l a n m a d ı k l a r ı n ı n , o y u na
ve s p o r a eğ ilim li e ğ itim d e n d a h a çok h o ş l a n d ı k l a r ı n ı n
s o n u c u n a v a r ıl m a s ı d ı r .
B ugün okullarım ızd a u y g u lan an m ü fre d a t program ı
elli y ılı a ş a n s ü r e önce u y g u l a n m a y a b a ş l a n m ı ş t ı r .
Y öntem i eski İsveç eğ itim ine y an i d a h a ziyade alet v as ıta s ı
ile y a p ı l a n eğ itim ş e k lid ir. U y g u l a n m a s ı için m u t l a k a
eğitim s a l o n u n a ih tiy a ç v a r d ır . Y ılla rd ır ö ğ re tm e n le r b u
u y g u la m a y a göre y e tiş tir ilm e k te ve b u n a göre h a z ır la n m ış
d ers p r o g r a m la r ı ile d e rs e g irm e le r i m e c b u r i t u t u l m a k ­
ta d ır . Elli yıl önce, h a t t a şim di kaç o k u l u m u z d a b ed e n
eğitim i sa lo n u b u l u n m a k t a d ı r ?
95
Y aln ız u y g u l a n a n m ü f r e d a t a göre y e tiş tir ile n , k a p a lı
b ir y e ri ve ale ti b u l u n m a y a n ş a r t l a r içinde y apa bile ceğ i
ça lış m a la r y ö n ü n d e hiçb ir eğ itim e ta b i tu tu lm a y a n
ö ğ re tm e n le r o k u l l a r a a t a n d ı k l a r ı n d a u y g u n ç a lış m a o r­
ta m ı b u la b ile n le rd e n çok azı ç a lış m a la r ın ı n o rm a l şekilde
s ü rd ü rm e k te d ir. B ü y ü k b ir ço ğ u n lu ğ u çok k ısıtlı im k â n la r
içinde k e n d i y a r a t ı c ı lı k l a r ı d ü z e y in d e ç a lış a b ilm e k te d ir.
B u m ü f r e d a t u y g u l a m a s ı n d a n eld e e d i l e n s o n u ç
ü z e rin d e 1986 y ılın a k a d a r d u r u l m a m ı ş tı r . Son y irm i yıl
içinde sp o rd a d a h a iyi s o n u ç la r a la b ilm e a r a y ış ı içine gi­
rilm iş ve b u n u o k u l l a r d a b a ş l a t ı l a c a k ç a l ı ş m a l a r l a g e ­
lişebileceğine i n a n ı l a r a k h a f ta l ık b ed e n eğitim i d ers s a a t ­
leri ikiye ç ık a r ılm ış a n c a k o k u l l a r d a g e re k li u y g u l a m a
alan la rı aynen b ırak ılm ıştır.
A r t ı k b ed e n e ğ itim in d e ile ri ü lk e le r d e u y g u l a n a n ve
g e n ç le rim iz t a r a f ı n d a n çekici b u l u n a n s p o r t i f o y u n l a r a
yö nelten eğitim i öngören y ö n te m e y ^r verm e m iz in z a m a n ı
re s m e n gelm iş olm alıdır. Bu u y g u lan .a. i Gençlik ve Spor
B a k a n lığ ın ın k u r m u ş ve y a p m ış olduğu te s is le rle ilgi­
lenen ve diğer özel ve k a m u k u r u ' şiarının organize ettiği
fa a l i y e t le r e k a t ı l a n g e n ç le rle b a ş l a m ı ş b u l u n m a k t a d ı r .
Bazı ö ğ re tm e n le r b u nevi p r o g r a m la r u y g u la m a k ta d ır. A n ­
cak b u çalışm aların y u r t düzey ine ve en uyg un biçim de u y ­
g u l a n m a s ı için d e r s m ü f r e d a t p r o g r a m l a r ı n d a g e r e k li
d ü z e n le m e n in y a p ılm a s ı çok g e c ik m iştir.
Saha ve Salonlar
G ençlik ve S p o r B a k a n lığ ın ın k u r u l m a s ı ile s a h a ve
salon h a t t a d ers ara ç ve gereci y ö n ü n d e önemli s a y ılac ak
i m k â n l a r s a ğ la n d ığ ı i n k a r edilem ez. Yeni y a p ı l a n salon
ve s a h a l a r sporun y a y g ın la ş m a s ın a b ü y ü k e tk en o lm u ş tu r.
A n cak o k u lla rın pek ço ğ u n d a b u i m k â n l a r b u l u n m a m a k ­
t a d ı r . S a lo n ve s a h a n ı n b u l u n m a d ı ğ ı o k u l l a r d a b e d e n
eğ itim in d e n olum lu sonuç elde ed ilem em ek te d ir.
Okul Yönetimi ve Beden Eğitimi Öğretmeni
O k u lla rd a bed en eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in d u ru m u
d iğ er d e r s ö ğ re tm e n le r i n d e n f a rk lıd ır . O k u l y ö n e tic ile ri
96
d i ğ e r d e rs ö ğ e r e tm e n le r in in e ç a l ı ş m a l a r m ı b e n z e r l i k l e r i
n e d e n i ile n eleri nasıl y a p m a l a r ı g e re k tiğ in i bilir, g e r e k ­
s in im le r in i k a r ş ıl a r , g e r e k tiğ in d e d e n e tle r. B ed en eğitim i
ö ğ r e t m e n l e r i n i n n a s ıl ç a lı ş m a s ı g e r e k t i ğ in i h e m e n h e ­
m e n hiçb ir yönetici b ilm e m e k ted ir. B u n ed e n le s o ru n ­
la rın ı
ta m
a n lıy a m a m a k ta ,
y e te rli
ilg i
g ö s te re m e m e k te d ir. Ö ğ re tm e n in
ç a lış m a la r ın ı
den et­
le y e m e m e k te d ir. O k u lu n d e rs dışı fa a liy e tle rin d e
y a rd ım c ı o la m a m a k ta , h a t t a b u fa a liy e tle rin okul d ü z e n in i
b o zd u ğ u in a n c ın d a o lanları d a b u lu n a b ilm e k te d ir.
O k u lla rın pek çoğunda b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i b u l u n ­
m a m a k t a , diğer ders ö ğ re tm e n le rin e ek d ers o la ra k verile­
re k doldurulm aktadır.
B ed en eğ itim i ö ğ r e tm e n le r in in g e lişe n e ğ itim ,
özellikle spor eğitimi k o n u s u n d a hizm etiçi eğ itim e ta b i tut u t u l m a l a r ı önem lidir.
Ö ğ r e t m e n i n e ğ itim y ö n ü n d e k i , ö ğ re tic i, r e h b e r ve
çalıştırıcı özelliğini k o r u m a ve öğre n cilere b u özelliği h i s ­
s e t t i r m e de önem li b ir k o n u d u r . B ü t ü n o lu m lu ş a r t l a r a
r a ğ m e n b u n l a r ı n en iyi şekilde d e ğ e rle n d irilm e s in d e özen
g ö s t e r m e y e n , ö ğrenciyi a r z u e d ile n ş e k ild e e ğ i t m e y e n
ö ğretm en s o ru n u b u lu n d u ğ u n u a z d a olsa gözardı edemeyiz.
Ö ğ re tm e n le r m ü zik veya re s im -iş m ü fe ttiş le ri v a s ıta s ı
ile değil, ö ğ re tm e n le re r e h b e r o lab ilece k b e d e n e ğ itim i
m ü fe ttiş le rin c e d en e tle n m e lid ir. Son y ılla r d a d e n e tle m e y i
b r a n ş dışı m ü fe ttiş le r y a p m a k ta d ır .
Eğitim in Sevdirilm esi
Öğrenciye kabiliyeti ölçüsünd e en ü s t u d ü ze y d e y a p a b i­
leceği h a r e k e t l e r ü z e rin d e d u r u l m a l ı o n u a ş a n h a r e k e t ­
lerd e İ s r a r edilm em elidir. Zorlayıcı u z u n süre li z o r h a r e ­
k e t l e r öğrenciyi d e r s te n s o ğ u t m a k t a ve h a t t a d e r s e g ir ­
m em eleri için ra p o r a l m a l a r ın a sebep o lm a k ta d ır.
N o t v e r m e e s n a s ın d a ö ğ re n c ile ri b a ş a r ı lı h a r e k e t l e ­
riy le d e ğ e r l e n d i r m e y e ç a lış ılm a lı, b a ş a r ı s ı z h a r e k e t l e r
ö ze n d irm ey i etkiley ecek b içim d e d e ğ e rle n d irilm e m e lid ir .
97
D e r s t e s ı n ı f l a r ı n b i r l e ş t i r i l m e s i ilgi ve sevgiyi çok
a z a l t m a k t a g e re k ö ğ re tm e n ve g erek se öğrenci için sıkıcı
ve v e rim s iz o lm a k ta d ır.
B ed en E ğ i t im i n d e b a ş l ı c a s o r u n la r ım ız ı ö zet o l a r a k
s u n m u ş b u lu n u y o ru m .
T e ş e k k ü r e d e rim .
BAŞKAN - Sözü bizim ölçüm lem em ize göre s t a n d a r tl a r ı
old ukça iyi, te s is a ç ıs ın d a n oldu k ça iyi b ir k u r u l u ş olan
T E D A n k a r a Koleji V a k fı L is e s in in d e ğ e rli ö ğ r e tm e n i
G ü n a l E n s a r i'y e b ıra k ıy o ru m .
GÜNAL ENSARİ (TED Ankara Koleji Vakfı Özel L ise­
si B eden E ğitim i Ö ğretm eni) - Değerli m isafirler, Beden
Eğ itim i e tk in lik le r in in i n s a n l a r ü z e rin d e s a ğ lad ığ ı o lu m ­
lu g elişim in, s a n ıy o ru m h e p im iz bilincindeyiz.
Beden E ğitim i etk in lik le ri ile bedensel, zihinsel ve r u h ­
sal y ö n d e n s a ğ lık lı n e s i l l e r y e t i ş t ir m e b ilin c in e v a r m ı ş
ü lk eler, a y ırd ık la r ı b ü tç e le rle b u e tk in lik le ri, a m a c ı n a u y ­
g u n u y g u la y a b ilm e k için h e r t ü r l ü im k â n ı s a ğ lıy a ra k , b u
k o n u ile ilgili s o r u n l a r ı e n a z a i n d i r g e m i ş ve d iğ e r
ü lk e le re ö rn e k o lm u ş la rd ır.
Ü lk e m iz d e B ed en E ğ itim i e t k i n l ik l e r i n in sağ lık lı u y ­
g u la n a b ilm e s i için B eden E ğ itim i ö ğ re tm e n i, öğrenci a r t ı
tesisin
b ir
araya
g elm esinin
y an ın d a, m ü f r e d a t
p ro g ra m ın ı h a z ı r l a y a n l a r ı n ve okul y ö n e tim in in b u k o n u ­
da d u y a rlı ve bilinçli olm ası gerekir.
B eden E ğ itim ö ğ re tm e n le ri ü lk e m iz d e sayı o la ra k h e ­
m en h e m e n t ü m o k u la rd a y etersizd ir. Ş u a n d a orta dereceli
o k u llard a
B eden
E ğ i t i m i ö ğ r e t m e n i a ç ığ ı h â l â
kü çüm senm eyecek b o y u tla rd a d ır. Ç ünkü bu b ra n ş
ö ğ r e tm e n le r i n i
y etiştire n
Ü n iv ersitele r b ü n y esin d ek i
B ed en e ğ itim i b ö l ü m le r i n i n s ay ısı p a r m a k l a s a y ı l a c a k
k a d a r azdır. Ayrıca b u b ö lü m le rd e y e tiş e n B eden E ğ itim i
98
ö ğ e r e tm e n le rin in b ir kısm ı e k o n o m ik k o ş u l l a r n e d e n i ile
ö ğ re tm e n lik y a p m a m a k ta ve özel y e rle rd e çalışm ayı tercih
e tm e k te d irle r. B u k a p ıla rın d ış ın d a B eden E ğ itim i
öğ retm enliği y a p a n la r ı n bir kısm ı da bazı n e d e n le rle bilgi
a ç ısın d a n t a m k a p a s ite li değil.
B u n a ned e n olarak; Beden E ğ itim i b ö lü m ü n e m ü r a c a a t
ed e n ö ğ re n c ile rin b ir k ıs m ın ın Ü n i v e r s i t e s ı n a v l a r ı n d a
bir y ere girem eyen ve d ü şü k p u a n a la n l a r ı n oluşu.
B i r d i ğ e r B e d e n E ğ i t im i b ö l ü m l e r i n d e k i k a l i t e l i
ö ğ re tim
e l e m a n l a r ı n ı n a z l ı ğ ı ve b u r a d a o k u y a n
öğ ren cilerin iyi y etişm esin i o lum suz yönde etk iley en tesis
y e t e r s iz l iğ i .
B u n l a r d a n a y r ı b i r a r a h ız lı e ğ i t i m d e n g e ç ir ile n
ö ğrencilerin b irk a ç ay içinde B eden E ğ itim i öğ re tm e n i y e ­
tiş tirip m e z u n edilişi gösterilebilir.
Bu o lu m s u z ş a r t l a r d a y e tiş e n eğ itic ile r t a r a f ı n d a n ,
B e d e n E ğ i t i m i e t k i n l i k l e r i n i n ö n e m i ö ğ r e n c i l e r e ve
çevreye is te n e n şekilde a k ta rıla m ıy o r.
B ed en E ğ itim i ö ğ re tm e n le rin in b i r k ıs m ı s p o r m a l ­
ze m e sin i g iym eden d e rs y a p t ı r m a y a çalışıyorlar. Ö ğrenci
de b u olayı t a k l i t edip Beden E ğitim i d e r s in e elbiseyle gel­
m eye b a ş l a m a k t a dolayısıyla b u e tk in lik le r in ön em i cid­
diyeti ve am acı k a y b o lm ak tad ır.
Eğiticilerin b ir kısm ı ta t l ı- s e r t b ir t u t u m l a bilinçli b ir
ş e k i l d e ö ğ r e n c i y i B e d e n e ğ i t i m i e t k i n l i k l e r i ile
b ü tü n le ş tir m e k , b u u y g u la m a ile öğrenciyi özlemle severek
e tk in lik le re k a t ı l m a s ı n ı s a ğ la m a k y e rin e , d a h a çok k a t ı
k u r a l l a r a b ağ lı b ir disiplin o l u ş t u r m a y a ç a lı ş m a k t a d ı r .
E ğ itic ile r b u e tk in lik le rd e
g iy ile c e k m a lz e m e y e
öğrencinin seviyesine ve beslenm e d u r u m u n a da d i k k a t e t ­
m e lid ir.
D ersin k ab iliy e t d ersi o ld u ğ u n u u n u t m a y ı p öğrencileri
b u e t k i n l ik l e r d e z o r la m a m a lı, y a p a b il e c e k l e r i k a d a r ı n ı
99
y ap tırm alı. B a ş k a ç a lış m a la rla ö ğ ren cin in
k e n d in e g ü v en d u y g u s u n u a r t t ı r m a l ı d ı r l a r .
c e s a r e ti n i ,
Ö ğ re n cin in b a ş a r ı s ı eğitici t a r a f ı n d a n d e s te k le n m e k te ,
f a k a t b a ş a rıs ız olduğu a n l a r d a a z a r la n ıp , k ü ç ü m s e n m e k te
ve özellikle a r k a d a ş l a r ı a r a s ı n d a a z a r l a n m a k t a d ı r . B u
d a v r a n ı ş la r öğrenciye y a v a ş y a v a ş m a z e r e t l e r u y d u r t a r a k
b u e tk in lik le rd e n s o ğ u tm a k ta ve g ittik ç e u z a k ­
la ştırm ak tad ır.
Ü lk e m iz d e B ed en E ğ itim i e t k i n l i k l e r i n i u y g u l a m a y a
ç a lışırk e n k a r ş ı m ı z a ç ık an en b ü y ü k s o r u n l a r d a n b iri de
te s is in ve m a l z e m e n in y e te r s iz liğ id ir. E ld e k i t e s i s l e r
B eden E ğ itim i e t k in lik le rin in y a p ılab ilece ğ i k a d a r y e te rli
ve öğrencilerin ilgisini çekecek n ite liğ e s a h ip değil. H a t t a
çoğu o k u lu n b e d e n eğ itim i e tk in lik le rin i u y g u la n ab ilec eğ i
b ir y eri bile y o k tu r. B u y ü zd e n b e d e n e ğ itim i d e rs le rin d e
öğrenciler y a sınıfta t u t u l m a k t a veya d a b u s a a t b ir b a ş k a
b r a n ş ın ö ğ re tm e n i t a r a f ı n d a n k u l l a n ı l m a k t a d ı r . O y sa b i ­
liyoruz ki öğerencilerin o s a a tt e h a r e k e t ve oyun ih tiy a cın ı
k a r ş ı l a y ı p , p s ik o lo jik o l a r a k r a h a t l a m a y a i h t i y a ç l a r ı
v a rd ır.
Beden eğitim i e tk in lik le rin i y ap a b ile cek v a s a t b i r t e s i­
si olan o k u lla rın d a b a ş ı n d a a y r ı b ir -sorunu v a rd ır. B eden
eğitim i d e r s in e 1., 2. ve 3. s ın ıfla rd a n 2 'ş e rd e n 6 sınıflık
k a la b a lık b ir g ru p h a lin d e , t a h m i n e n 150-200 öğrenci aynı
a n d a bu e t k i n l i ğ e k a t ı l m a k ü z e r e g e l m e k t e d i r . B u
ş a r tl a r d a u y g u la n a n
b ed e n
eğ itim i
e tk in lik le rin d e
p ro g ra m ın is t e n e n şek ild e u y g u la n a m a d ığ ı ve a m a c ın d a n
s a p m ış o ldu ğu k a n a a t i n d e y i m .
Bu s o ru n la rın d ış ın d a B eden E ğ itim i k o n u s u n d a
a y d ı n l a n m a m ı ş o lan ve ç o c u ğ u n u n t e r l e y ip h a s t a o l a ­
cağını d ü ş ü n e n veya g ü n a h say ıp dolayısıyla bed e n eğitim i
etk in lik le ri içinde y e r a lm a s ın ı iste m e y e n a ile le rin de b u ­
lu n u ş u b ir s o ru n o lara k o rta y a ç ık m a k ta d ır. Ayrıca m a d d i
g üçten y o k su n ailelelerin ç o c u k la rın a sp o r m a lz e m e le rin i
a la m a m a la r ı çocuğun b u e tk in lik le r e k a t ı l m a s ı n ı engelle100
in e k te d ir. B u lu n a c a k h e r h a n g i b i r k a y n a k t a n öğrencilere
y a p ıla c a k spor giysisi y a r d ım ı öğrenciyi h e m sevindirecek
h e m de etk inliğe k a tılm a s ın ı te ş v ik edecektir.
Y ine d ers dışı ç a lı ş m a l a r d a d a ay rı s o r u n l a r l a k a r ş ı
k a rş ıy a k a lın m ak tad ır.
O k u l t a k ım la r ı ç a lış m a la r ı ve m a ç la rı n e d e n iy le gece
geç s a a tle r d e eve giden, b a z e n d e r s le rin d e n g eri k a l a n ve
b u n l a r ı telafi e tm e k için e k s t r a ç a lışm a içine g irm e k zo­
r u n d a k a l a n ö ğ re n ciler, o k u l i d a r e s i v e y a d iğ e r b r a n ş
ö ğ r e tm e n le r i t a r a f ı n d a n d e s t e k l e n m e s i v e y a a ç ık l a r ı n ı
k a p a t m a k için k u r s l a r açıp y a rd ım c ı o lm a la rı g e r e k irk e n
o lu m s u z d a v r a n ı ş l a r l a k a r ş ı l a ş ı n c a b u e t k i n l i k l e r d e n
s o ğ u m a k t a ve b u n a l ı m a g irm e k te d irle r .
B e d e n e ğ itim i e t k i n l i k l e r i n d e b e d e n s e l g e l i ş i m i n
y a n ı n d a z ih in s e l ve r u h s a l g e liş im in s a ğ lık lı y a p ıld ığ ı
k a n a a t i n d e değilim .
Ö ğrenci y ö n len d irilen ve e ğ itile n d ir. F iziksel b a ş a rıs ı,
ira d e si, ce sare ti, ç a lı ş m a l a r la elde ettiğ i b ec erileri, p s i­
kolojik d u r u m u g eliş tirilm e li ve b ü t ü n le ş tir ilm e lid ir .
İ n s a n l a r t ü m y a ş a n t ı l a r ı b o y u n c a sa ğ lık lı, g ü ç lü ve
d a y a n ık ı olm ak z o r u n d a d ırla r. B u n u n l a b i r l i k te to p lu m d a
g ü v e n ilir disiplinli ve ölçülü d a v r a n ı ş t a b u l u n m a s ı b e k le ­
nir. B u n ların t ü m ü a m a c a u y g u n düzenli b ed e n eğitim i e t­
k in lik le ri
içinde k a z a n d ı r ı l ı p , h a y a t a
d a h a iy i
h a z ırla n a b ilir.
S an ıy o ru m bu s o ru n la r h e r f ı r s a t t a "Y arın ın
b ü y ü k l e r i " d iy e n i t e l e n d i r d i ğ i m i z g e n ç l e r i m i z i n g e ­
lişim in i b ed e n sel, zihinspl ruh> al yön den o lu m su z e tk ile ­
m e k te d ir ve etkilem eye devam edecektir.
T e ş e k k ü r ed e rim .
BAŞKAN - S ayın E n s a r i ’ye t e ş e k k ü r ediyorum . Birinci
t u r u n son k o n u ş m a s ın ı y a p m a k ü z e re b i r a k a d e m i k k a ­
riy e r m e n s u b u olan ve k o n u y a fa rk lı b ir b a k ış açısı g e tire ­
101
cek o lm a n S a y ın F ig e n Ç o k 'a sözü v e r iy o r u m , b u y u r u n
efendim .
FİGEN GÜNDOĞAN ÇOK (A nkara Ü n iv e r site si
E ğitim B ilim leri F akültesi A raştırm a Görevlisi) - P an eli­
m izd e b e d e n e ğ itim in e iliş k in s o r u n l a r d a n söz ediliyor.
Ben k o n u ş m a m d a b ir geriye d ön ü ş yapıp, ergen lerin beden
e ğ itim i e t k i n l ik l e r i n e iliş k in a ç ı k l a m a l a r a ve a r a ş t ı r m a
b u l g u l a r ı n a y e r v e r e c e k ve e r g e n l e r i n g e l i ş m e l e r i
a ç ısın d a n b e d e n e ğ itim in in ö n e m i ü z e rin d e d u racağ ım .
E r g e n l i k t e b e d e n e ğ i t i m i n i n ö n e m in i v u r g u l a m a d a n
önce e rg en lerin b e d e n g e liş im le rin in çok hızlı ve düzensiz
o ld u ğ u n u b e l i r t m e k g e r e k m e k t e d i r . E r g e n li k d ö n e m in d e
beden h ız la gelişir ve b u hızlı gelişim s ıra s ın d a ergen k e n ­
di b e d e n in e y a b a n c ıla ş ır. B ed e n se l d a v r a n ı ş l a r beceriksiz
ve
sakar
o lu r.
H orm on
salg ıların d ak i
ö n em li
d e ğ işik lik le r fizik sel e n e rjid e ve h e y e c a n s a l d u y a r lı l ı k t a
a n i d e ğ işik lik le re yol a ç a r. B e d e n ö lçü leri h y d a değ işir,
k a s g ücü nd e de a r t ı ş l a r gözlenir (G uash, Çev. B. Onur).
E r g e n li k d ö n e m in d e o lg u n b i r k i m li ğ i n b a ş a r ı l ı b ir
şekilde k a z a n ı l m a s ı için, fizik sel ve psikolojik yönden e r ­
gen in k e n d in i t a n ı m a s ı v a k a b u l e tm e s i g e re k m e k te d ir.
E rg e n k ız a y h a li d ö n e m l e r in i , g e liş e n g ö ğ ü s le rin i, g e ­
n iş le y e n k a l ç a l a r ı n ı k a b u l e t m e l i ve t ü m g e liş im le ri
a r a s ı n d a b ir b ü t ü n l ü k s a ğ la y a b ilm e lid ir (C om itte on Adolencence, 1968). S p o r y a p m a k , b e d e n s e l e tk in lik te b u l u n ­
m ak , b edeni eğitm ek, d eğişen b e d e n i k a b u l etm ed e k i z o r­
lu k la rı b ir ölçüde giderebilir. S p o r y a p a n , bedensel e t k i n ­
likte b u l u n a n erg en en a z ın d a n b e d e n in i d a h a iyi t a n ı m a
ve g e l iş im in i y a k ı n d a n i z le m e o l a n a ğ ı n a s a h i p olur.
Böylelikle b ed e n d e ğ iş ik lik le rin i d a h a y a k ı n d a n izley e b i­
lir ve değişen b ed e n e u y u m s a ğ la m a s ı kolay olabilir.
F i z i k s e l y e t e n e k ve f i z i k s e l g ö r ü n ü m e r g e n l i k
d ö n e m in d e b e n lik k a v r a m ı n ı n ön em li b elirley icileri o la ­
r a k g ö rü lm e k te d ir. (J a c k so n ve M a r s h , 1986). R y c k m a n 'a
göre b ire y le rin k e n d i fizik sel g ü ç le r in e iliş k in in a n ç l a r ı
102
ve b a ş k a l a r ı n ı n y a n ı n d a fizik sel b e c e ri g e r e k t i r e n d a v ­
r a n ı ş l a r d a b u l u n m a l a r ı b e n l i k s a y g ı l a r ı y l a i l iş k i l i d ir .
Y an i k e n d in i fiziksel yönden gü çlü b u l a n ve b a ş k a la r ı n ı n
y a n ı n d a b u n u o r t a y a k o y u c u d a v r a n ı ş l a r g ö s t e r e b il e n
k iş ile rin b e n lik say gıları y ü k s e k t i r (T h o rn to n , R cy k m an ,
Robbins, Donolli, Biser, 1987).
Bazı a ra ş tırm a c ıla r, spor ve d a n s gibi k a r ış ı k bede n sel
e tk in lik le r d e b u l u n m a n ı n b e d e n e olan ilgiyi a r t t ı r d ı ğ ı n ı
ve e r g e n i n p sikolojik ve t o p l u m s a l g e liş im i a ç ıs ı n d a n
önem li olan beden im a jın d a n s a ğ l a n a n doyum d ü zeyin i e t­
k i l e d i ğ in i v u r g u l a m a k t a d ı r ( S h o n tz , 1969). B e d e n d e n
sa ğ la n a n doyum düzeyi e rg e n in k e n d in e güveniyle,
k iş ile r a r a s ı ilişk ileriy le, g r u b u ü z e rin d e k i etk isiy le
y a k ı n d a n ilgilidir. A n k a r a İli Ç a n k a y a L isesi ö ğ rencileri
ü z e rin d e y ap ılan b ir a r a ş t ır m a , spor, folklor, d a n s gibi e t ­
k in lik le r d e b u l u n a n e r g e n le rin b e d e n le r i n d e n d a h a fa zla
do y u m lu o ld u k ların ı o r t a y a k o y m u ş t u r . B u b u lg u b a t ı d a
y ap ılan
birço k
a ra ştırm a
b u lg u su y la
p a ra le llik
g ö ste rm e k te d ir (Gökdoğan, 1988). B e d e n in y a r a r lı ve etkili
b i r biçim d e k u l l a n ı lm a s ı erg e n için d o y u m k a y n a ğ ı ol­
m a k t a d ı r . B ed enden s a ğ l a n a n do y u m d a e r g e n in o lu m lu
p sik olo jik ve t o p lu m s a l g e lişim iy le iliş k ili o ld u ğ u n d a n ,
b ede n sel e tk in lik te b u lu n m a n ın , b e d e n i e ğ itm e n in olum lu
etk isi o rta y a ç ık m a k ta d ır.
E r g e n l e r çok çe ş itli n e d e n l e r l e b u t ü r e t k i n l i k l e r e
k a t ı l ır l a r . P a s s e r, e r g e n le rin b u e t k i n l ik l e r e k a t ı l m a n e ­
d en le ri a r a s ı n d a "yakınlık", " a r k a d a ş lık " gibi sosyal n e ­
d en lerin ve "beceri g eliştirm e ", "heyecan" "b aşarı", " s t a tü
elde e tm e " , " b e d e n s e l y e t e r l i k , u y g u n l u k " ve " e n e rji
boşalım ı" gibi n e d e n le rin y e r ald ığ ın ı b e lir tm e k te d ir . E r ­
g e n le r in b e d e n sel e t k i n l ik l e r e k a t ı l m a l a r ı n ı n n e d e n l e r i ­
ni a ç ık la y a n bazı k u r a m l a r v a r d ı r . B u n l a r d a n b iri de
H a r t e r ' m g e l i ş t i r d i ğ i " Y e te r lik M o t i v a s y o n K u r a m ı "
(C om petence M otivation T heo ry )'d ır. H a r t e r 'a göre b i­
re y le r yeterli olm ak için a k a d e m ik a l a n d a , spo r a la n ı n d a
y a da a r k a d a ş ilişkileri gibi y a ş a n t ı l a r d a b a ş a rılı o lm ay a
103
g ü d ü le n m iş tir. Y e te rlik d u y g u s u n u n d o y u ru lm a s ı için i n ­
s a n l a r b u a l a n d a g iriş im le r d e b u l u n u r l a r . B u g iriş im le r
b a ş a r ılı b ir biçim de s o n u ç l a n ı r s a , k işi o lu m lu b i r d u y g u
y a ş a r ve b u n u s ü r d ü r m e is te ğ i, y e n id e n y a ş a m a iste ğ i
d o ğ ar. B a ş a r ı l ı b i r p e r f o r m a n s d a h a s o n r a k i k a t ı l ı m
aç ıs ın d a n k r i t i k b ir r o l o y n a m a k t a d ır . î l k d e n e y im le rd e
k e n d in i b a ş a rılı b u la n , y a n i y e te r li o ld u ğ u n u d ü ş ü n e n b i ­
re y le rin b u e tk in liğ i s ü r d ü r m e olasılığı y ü k s e k t i r . O e t ­
k i n l i k t e ve f i z i k s e l g ü ç l ü k t e k e n d i n i b a ş a r ı s ı z
a lg ıla y a n la r ın , e tk in liğ i s ü r d ü r m e o la s ılık la rı d ü ş ü k t ü r .
H a r t e r 'ı n b u a ç ı k m a l a r ı ç e ş itli a r a ş t ı r m a b u l g u l a r ı y l a
do ğ ru lan m ıştır. R oberts, K leiber ve D uba, spor y a p a n e r in ­
le rin , y a p m a y a n l a r a g ire k e n d i l e r in d e n fiziksel, b ilişse l
ve kişisel d eğ e r y ö n ü n d e n d a h a fa z la d o y u m lu old u k ların ı
o rta y a k o y m u ş tu r. K lin t ve W e iss de j i m n a s t i k y a p a n e r ­
g e n le rin k e n d ile r in i y e te r li o l a r a k a l g ıla m a la r ı ile b u e t ­
k in liğ e k a t ı l m a n e d e n le r i n i a r a ş t ı r m ı ş l a r ve k e n d i n i fi­
ziksel yön den y e te r li b u l a n l a r ı n b u etk in liğ e k a t ı l m a n e ­
d e n le r in in "yeni b e c e rile r k a z a n m a " , "beceri g e liştirm e ",
"m ücadele etm e" o ld u ğ u n u , k e n d i n i sosyal y ö nd en y e te r li
b u l a n l a r ı n ise "yeni k i ş i l e r t a n ı m a " , " g r k a d a ş l a r l a b i r ­
likte olma" ve "ta k ım r u h u edin m e" gibi sosyal n e d e n le rle
b u etk in liğ e k a tıld ık la rı s o n u c u n a v a r m ış la r d ır . B u
a ra ştırm a la r
b ed en sel e tk in lik le re k a tılm a m erg en in
b e d e n s e l , t o p l u m s a l ve p s i k o lo jik g e liş im i a ç ı s ı n d a n
önem ini o rta y a k o y m a k ta d ır (K lin t ve W eiss, 1987).
K ı z l a r ve e r k e k l e r i n b e d e n s e l e t k i n l i k l e r e k a t ı l m a
d ü z e y le r i a r a s ı n d a ve k a t ı l d ı k l a r ı b e d e n s e l e t k i n l i k
t ü r l e r i ve spor d a l l a r ı a r a s ı n d a f a r k l ıl ı k l a r v a r d ır . G e le ­
neksel olarak bedensel e tk in lik te b u lu n m a k , erk ek lik
özellik leriy le b i r l e ş t i r i l m e k t e d i r . Ö r n e ğ in , sp o r y a p m a k
e rk e k le re özgü b ir e tk in lik o l a r a k g ö rü lm e k te d ir. S p o r ile
c in siy et rolleri a r a s ı n d a k i ilişk i çeşitli a r a ş t ı r m a c ı l a r t a ­
r a f ı n d a n a r a ş t ı r ı l m a k t a d ı r ( J a c k s o n a n d M a r s h , 1986).
K a d ın la r, erk e k le re göre d a h a sın ırlı b ir şekilde b u e t k i n ­
lik le re k a t ı l m a k t a d ı r . A r a ş t ı r m a s o n u ç l a r ın a göre, j i m ­
104
n a s t i k ve yoga gibi spor d a l l a r i d ış ın d a k i e tk in lik le re e r ­
k e k le r k ız la rd a n d a h a fa zla k a tılım g ö ste rm e k te d ir
(Colley, N ash , O'Donnell, R estorick, 1987). G elen eksel ola­
r a k sp o r d a l l a r ı n d a cin siy e te özgü b e k l e n t i l e r v a r d ır .
Ö rn e ğ in , boks, g ü re ş , h a l t e r , b u z h o k ey i gibi s p o r d a l ­
l a r ı n ı n y a l n ı z c a e r k e k l e r için u y g u n o ld u ğ u g ö r ü ş ü
yay g ın d ır. E rk e k le r için cinsiyete özgü o ldu ğu (u y g u n ol­
d u ğ u ) k a b u l ed ilen spor d a l l a r ı, k a d ı n l a r için c in siy ete
özgü olduğu k a b u l ed ilenlerden d a h a fazladır. E r k e k le rd e
spor d a lların ı cinsiyete özgü o la ra k b elirlem e eğilimi d a h a
f a z la d ır (Colley, N a sh , O'Donnell, R estorick, 1987).
M ethen y, k a d ı n l a r için u y g u n görü lm ey e n g ü re ş, boks,
h a l t e r gibi s p o rla r d a a ğ ır objelerin k u lla n ıld ığ ın ı, b e d e n ­
sel te m a s ın fazla old u ğ u n u ve y ü zy üze t e r s gelindiğini b e ­
l i r t m e k t e , b u n l a r ı n d a k a d ı n l a r ı n ö ze llik lerin e u y m a d ığ ı
a ç ık la m a s ın ı g e tir m e k te d ir . A y rıca, te n i s , golf, j i m n a s ­
tik , k a y a k gibi k a d ı n l a r için u y g u n g ö rü le n s p o r l a r d a
ağ ırlığ ı az o b jelerin k u ll a n ı ld ı ğ ı n ı , a ş ı r ı güç g e r e k m e ­
diğini b e lirtm e k te d ir (Colley, N a s h , O 'D onnell, R estorick,
1987). M a lu m p h y , S y n d e r ve K ivlin gibi a r a ş t ı r m a c ı l a r
k a d ı n l a r için güç, b e d e n sel t e m a s ve d a y a n ık lığ ı v u r g u ­
la y a n spor d a lla r ın ın gelen e k sel o la ra k k a b u l e d ile b ilir­
liğ inin düşü k, beceri, güzellik ve zerafeti v u r g u la y a n spor
d a lla r ın ın k a b u l ed ilebilirliğin in y ü k s e k o ld u ğ u n u b e l i r t ­
m e k te d ir (Jackson a n d M arch, 1986).
Ç eşitli a r a ş t ır m a c ı l a r k a d ı n l a r için u y g u n g ö rü lm ey e n
sp or d a l l a r ı n a k a t ı l a n k a m l a r ı n ç a t ı ş m a y a ş a d ı k l a r ı n ı
ileri s ü rm ek ted ir. B u görüş bazı a r a ş t ı r m a so n uçlarıy la da
destekle nm iştir. J a c k s o n ve M arch, b ir erk ek sp o ru o lara k
g ö r ü l e n " h a l te r " s p o r u y l a i l g i l e n e n k ı z e r g e n l e r i n ,
k a d ı n l a r için u y g u n sp o rla rla ilg ilenen lere göre, d a h a fa z­
la c in s iy e t ro lü n e ilişk in k a r m a ş a y a ş a d ı k l a r ı n ı , a n c a k
b u k a r m a ş a n ı n d ü z e y in in b e k l e n e n d e n d ü ş ü k o ld u ğ u n u
o r t a y a k o ş m u ş l a r d ı r . D a h a önce de b e l i r t i l d i ğ i gibi
özellikle cinsiyete uy gun spor d a lla r ı olm ak ü zere, sporla
105
ilg ile n m e n in e rg e n le rin b e n lik k a v r a m la rı ü ze rin d e
o l u m lu g e liş tir ic i e t k i l e r i o l d u ğ u i l e r i s ü r ü l m e k t e d i r
(Jackson a n d M arsh , 1986).
A r a ş t ı r m a l a r , b e d e n s e l ve cin sel y ö n d en geç g elişen
k ı z l a r ı n ve e r k e n g e l i ş e n e r k e k l e r i n , e r k e n g e liş e n
k ı z la r a ve geç gelişen e r k e k le re göre b e d e n le rin d e n d a h a
f a z la d o y u m lu o ld u k la rın ı ve d a h a fa z la b e d e n s e l e t k i n ­
lik te b u lu n d u k l a r ı n ı o rta y a k o y m a k ta d ır. B roo ks-G un n ve
W a r r e n , erg e n lik d ö n e m in d e k i k ız la r ın b e d e n etk in liğ in e
k a t ı l a n ve k a t ı l m a y a n l a r ı n c in s e l o l g u n l a ş m a z a m a n ­
l a r ın ı inceleyen b ir a r a ş t ı r m a y a p m ış la r d ır . B ed en se l e t ­
k i n l ik t e b u l u n a n k ız la r ın b ü y ü k ç o ğ u n lu ğ u cinsel o lg u n ­
l u ğ a geç u la ş m a k ta d ır . B u sonuç, çeşitli b ede n sel e tk in lik ­
le rin ince b ir b ed e n y a p ısın ı ve az kilolu olm ayı g e r e k t i r ­
diği ve geç o lg u n la ş a n k ız la r ın d a b u özeliklere s a h ip ol­
d u ğ u , d o layısıyla geç o l g u n l a ş m a ile b e d e n s e l e t k i n l ik t e
b u l u n m a k a r a s ı n d a k a r ş ı l ı k l ı b i r b a ğ ı m l ı l ı k o ld u ğ u
şek lin d e y o r u m l a n m a k t a d ı r . B e d e n s e l e tk in lik te b u l u n a n
e rg e n le r, b u l u n m a y a n l a r a göre b e d e n le r in d e n d a h a fazla
doyum s a ğ la m a k ta d ır . (Brooks, G u n n a n d W a rre n , 1985).
Geç o lg u n laşan k ız la r d a h a ince g ö rü n ü m lü , d a h a az kilo­
lu b ir bedene sahiptir. Bu b ed e n tipi batı k ü l t ü r ü n e ideal
o lara k k a b u l edilen özelliklere u y m a k t a ve bede n sel e t k i n ­
lik te b u l u n m a y a elverişli o l m a k t a d ı r (Blyth, S im m o n s, Zak in , 1985). B u k ız la r ın d a h a g iriş k e n , d a h a k o n u ş k a n ve
k e n d in e g ü v en li k iş ile r o ld u k la r ın ı, b a ş a r ı lı g ü d ü l e r i n i n
y ü k s e k olduğu, t o p l u m d a s a y g ın lık la r ın ın fa z la olduğ u,
t o p l u m s a l e t k i n l ik l e r e d a h a f a z l a k a t ı l d ı k l a r ı
çe şitli
a r a ş t ı r m a l a r ı n o rta y a k o y d u ğ u b u lg u la rd ır. B ed en e t k i n ­
liğe b u l u n m a y a uy g u n b ed e n özellikleri ta ş ıy a n e rk e n ol­
g u n la ş a n e r k e k le rin d a h a çekici olduğu, to p lu m sa l u y u m ­
l a r ı n d a b a ş a r ı l ı o ld u k la rı i le ri s ü r ü l m e k t e d i r ( G a rris o n
a n d G a r r i s o n , 1975). ( J o n e s a n d M u s s e n , 1 9 5 8 ). B u
a ç ı k l a m a la r d a n a n la ş ıld ığ ı gibi, b e d e n s e l e t k i n l i k t e b u ­
l u n m a y a uy g u n özellikler t a ş ı y a n ve d a h a fa z la b ed e n s e l
e tk in lik te b u l u n a n erk en o lg u n la ş a n e r k e k le r ve geç olgul a ş a n k ı z l a r çeşitli o lu m lu ö zellik ler t a ş ı m a k t a d ı r .
106
B i r e y l e r i n h o ş n u t o l d u k l a r ı ve o l m a d ı k l a r ı b e d e n
ö z e llik le rin i in c e le y e n a r a ş t ı r m a l a r d a b e d e n s e l e t k i n ­
l i k t e b u l u n m a n ı n ö n e m in i o r t a y a k o y a r n i t e l i k t e d i r .
Ü n i v e r s i t e ö ğ re n c ile ri ü z e r i n d e y a p ı l a n b i r a r a ş t ı r m a
k ız la r ın en d o y u m su z o ld u k la rı b e d e n ö ze llik lerin in kilo
ve sp o r y e te n e ğ i gibi b e d e n s e l e t k i n l ik t e b u l u n m a m a y l a
b a ğ l a n t ı l ı ö z e llik le r o ld u ğ u o r t a y a k o n m u ş t u r (Dacey,
1979).
B ed en se l e tk in lik le r e r g e n in to p lu m s a l gelişim i
a ç ı s ı n d a n g e l i ş t ir ic i d ir . T a k ı m s p o r l a r ı iş b i r l iğ i y a p ­
m a s ı n ı g e l i ş t i r i r , ö ğ r e n c i-ö ğ re tic i i ş b i r l iğ i n i g e l i ş t i r i r ,
s a ld ır g a n lık d ü r t ü l e r i n i doğal yolla ve sosyal k u r a l l a r a
u y g u n o lara k b o şaltm ayı öğretir (B aşer, 1986).
E rg e n le rin çok çeşitli n e d e n le rle k a t ı l d ık l a r ı b e d e n sel
e tk in lik le r cinsiy ete göre f a r k l a r o r t a y a k o y m a k t a ve b u
k a t ı l ım l a r la e rg e n le r çeşitli
ş e k ille rd e
gelişim le rin i
destek le y ic i ö ze llik ler k a z a n m a k t a d ı r .
D ü n y a n ı n ç e ş itli ü l k e l e r i n d e y a p ı l a n a r a ş t ı r m a l a r
b e d e n s e l e tk in lik le r d e b u l u n a n e r g e n le rin , b u l u n m a y a n ­
l a r a göre çeşitli y ö n lerd e n d a h a o lum lu k iş ilik özellikleri
ve to p lu m s a l ö zellikler t a ş ı d ı k la r ı n ı o r t a y a k o y m a k ta d ır.
E lim iz d e b u k o n u d a y e te r li a r a ş t ı r m a l a r b u l u n m a m a k ­
tad ır. A ncak, b a tıd a yap ılan a r a ş t ı r m a b u lg u la rın ın bizim
erg enlerim iz için de geçerli olduğ u düşü ncesiyle, b u e t k i n ­
lik le rd e k a r ş ı l a ş ı l a n s o r u n l a r ın o r t a d a n k a l d ı r ı l m a s ı y a
da a z a l t ıl m a s ı n ı ve d a h a f a z la s a y ıd a e r g e n e d a h a iyi
k o ş u lla rd a
bed en eğitimi
o la n a ğ ın ın t a n ın m a s ın ı d i­
liyorum . T e ş e k k ü r ederim .
BAŞKAN - Biz de te ş e k k ü r ederiz.
KAYNAKÇA
Başer, E., U ygulam alı Spor Psikolojisi, P erform ans S porunda P siko­
lo jin in Rolü, MEGSB Yay. No. 31, Ankara, 1986.
Slyth, D.A., Simmons, R.G., Zakin, D., "Satisfaction With Body Im-
107
age for E arly Adolescent Famales: The Im pact of P ubertal Timing Within
Different School Environmants" Journal of Y outh and A dolescence, 1985,
Vol. 14, No. 3,163-189.
Brooks-Gunn and W arren, M.P., "The Effects of Delayed Menarche" in
Different Contexts: Dance and Nondance Students”, Journal o f Youth and
Adolescence, 1985, Vol. 14, No. 4, 285-300.
Colley, A., Nash, J., O'Donnell, L. Restorick, L., "Attitudes to the Females Sex Role and Sex-Typing of Physic a 1 Activites", Internationel Jou r­
nal of Sport Psychology, 1987, No. 18,19-29.
Committe on Adolescence Group for th e Advancement of Psychiatry
Norm al A dolescence, Charles Scribner's Sons, New York, 1968.
Dacey, J.S., A dolescent Todey, Goodyear Publ. Com., Santa Monica,
Calfomia, 1979.
I
Garrison K.C., Garrison, K.C., Jr., P sychology of A dolescence, Second
Ed., Prentice-Hall Inc., New Jersey, 1975.
Gökdoğan, F., "O rtaöğretim e Devam E den E rgen lerd e Beden
im ajından Hoşnut Olma Düzeyi" Basılm am ış Yılsek Lisans Tezi, A.Ü.
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1988.
Guash, G.P., "Bedensel Değişmeler ve Yabancılık Duygusu", E rgen ­
lik P sik o lojisi (içinde), Çev. B. Onur, H acettepe Taş Kitapçılık, Ankara,
1985.
Jakson, S. Marsh, H.W., "Athlatic or Antisocial The Female Sport Experience", Journal of Sport Psychology, 1986, No. 8,198-211.
Jones, M.C., Mussen, P.H., "Self-Conceptions, Motivations, Interpersonal Attitudes of Early and Late M aturing Girls" Child Developm ent, 1958,
Vol. 29, No. 4, 491-501.
Klint, KA., Weiss, M.R., ’Perceived Competence and Motives for Participating in Youth Sports: A Test for H arter’s Competence Motivation Theoly, Journal of Sport Psychology, 1987, No. 9,55-65.
Shontz, F., Perceptual and Cognitive Aspects o f Body Experience, Academic Perss, New York, 1969.
Thornton, L. Ryckman, R.M., Robbins, M. A., Donolli, J., Biser, G.,
"Relationship Between Perccived Physical Ability and Indices of Actual
Physical Fitness, Journal of Sport Psychology, 1987, No. 9, 295-300.
108
B . G E N E L T A R T IŞ M A
B A Ş K A N - (P ro f. D r . R ü ş t ü Y ü c e ) - B uy u ru n Sayın Ruhi
S el.
R U H İ S E L - Önce S ayın N a l a n H a m ı n a çok t e ş e k k ü r
e d e rim . K e n d ile r in d e n b i r h a y l i ş e y le r ö ğ re n d ik , a n c a k
s a b a h le y in söylediğim gibi, b e d e n e ğ itim in e sp or d en m ez ,
b e d e n eğitim in in içinde z a te n sp o r v a r, oyun v a r, c im n a s ­
t i k v ar. O n u n için b u n u lü tfe n d ü ze lte lim . İk in cisi S ay ın
N a la n H a n ım , Selim S ırrı T a r c a n 'ı ta n ım ıy o r, o n d a n b a h ­
setm ed i, oysa b u n l a r m e m lek ete ilk defa S elim S ır rı T a rca n b e d e n e ğ itim in i g e t i r m i ş t i r ve y a y m ı ş t ır , g ü z e l b ir
şekli so k m u ş tu r. N e d en in i söyleyeyim 1933 y ılın d a b e n im
h o c a m d ı efendim . İ s t a n b u l Ö ğ r e tm e n O k u l u n d a , b e n n e
ö ğ re n d iy s e m o n d a n ö ğ re n d im , o n u n t a v s iy e s i ile b e d e n
e ğ itim i ö ğ re tm e n i oldum ve o n d a n s o n r a 190 8'd e İsveç'e
gitti ve iki sene o ra d a k a ld ı b u r a y a geldi ve k e n d is in in k aç
ta n e eseri o ld u ğ u n u biliyor m u s u n u z , 58 ta n e , 28 ta n e s i eski
h arflerle.
B en b u n u n ü z e rin d e k aç s e n e d e n b e r i u ğ ra ş ıy o r u m ,
k ita b ın ı h a z ırla d ım , b a k a n lık b asa c a k . A ncak şu n a
ü z ü lü y o ru m ki b ed e n eğitim i t a r i h i n d e b a h s e d e r k e n Selim
S ır r ı 'd a n şöyle b i r g eçtiniz, b u b e n i çok ü z d ü . O n u n b u
m e m l e k e t e g e tird iğ i y e n ilik le r, özellikle B e d e n E ğ itim i
k o n u s u n d a , hiç k im s e y a p a m a m ış tır . Önce sayısı 58'i b u ­
la n e s e le rin b i r i s i n i in cele d in iz m i? B u n u öncelikli t a v ­
siye ederim . H e p in ize say g ılar su n a rım .
T e ş e k k ü r ed e rim . A lk ışlar.
B A Ş K A N - B u y u ru n efendim.
N A L A N B İ L G E - E fendim , çok ö zür dilerim . S ayın R u ­
h i Sel h o c a m ı e s a s ı n d a b e n k o n u y u çok k ı s a k e s m e y e
ç a lıştığım için değerli S elim S ır r ı T a r c a n h o c a m ız a y er
v erm ed im . Son o la ra k sizin çıkan m a k a le n iz i de o k u d u m ,
onun Selim S ırrı T a r c a n Bey h a k k ı n d a T R T 'de bile y e r ve109
rilm e y iş in i b e lirte n y az ın ız ı d a o k u d u m , o n u n için olay­
la rın h e p s in i b iliy o ru m f a k a t s ü re m iz k ıs ıtlı o ld u ğ u n d a n
dolayı b u n l a r a y e r v erm e dim . S elim S ırrı T a r c a n gibi b ir
kişiyi u n u t m a m ız a im k â n ve i h t im a l yok, tıp k ı sizi u n u t ­
m a y a c a ğ ım ız gibi.
BAHA AYRILMAZ (A y d ın lık ev ler L is e s i B ed en
E ğ itim i Ö ğ retm en i) - S a y ı n N a l a n B ilge h a n ı m a
gerçekten ben de hocam gibi bize verdiği bilg ilerden dolayı,
birçok şey öğrendik, o n ed e n le t e ş e k k ü r ed iyo rum . Yalnız
k e n d is in e b ir soru soracağım . Z a m a n z a m a n bizlere gerek
G azi E ğ itim E n s t i t ü s ü i k e n , ü n i v e r s i t e ik e n gelm iy o r
a r t ı k , g e re k o r a d a n g e r e k s e s p o r a k a d e m i s i n d e n d e rs
g ö rm ek ü z e re ö ğ re n ciler g elir. D e m in d e b u y u r d u n u z k i
a k a d e m i n i n d e rs p r o g r a m l a r ı s a n k i G azi Ü n i v e r s it e s i
veya Gazi E ğ itim E n s t i t ü s ü n ü n p r o g r a m la rın d a n çok d a h a
olgun, çok d a h a yapıcı ve d a h a a r z u ed ilen d ü ze y d e ol­
d u ğ u n u v u rg u la d ın ız ve d ediniz ki ih tis a s la ş m ı ş b ir
d u ru m v a r d ır b u ra d a . B en b ed e n eğitim i öğ re tm e n i o lara k
b u n a k a r ş ı çıkacağım . Biz b e d e n eğitim i ö ğ re tm e n i o la ra k
i h tis a s la ş m a y ı değil, h e r k o n u d a ö ğ rencim izin k a r ş ı s ı n d a
ö ğ re tm e n d e olm ası lâ z ım g e le n şeyleri v u r g u l a m a k i s t e ­
riz. Bizde b ir k a id e v a r d ır , biz şam piyon y e t i ş t ir m e k i s t e ­
meyiz, spor r u h l u öğrenciler y e tiş tir m e k isteriz. Ş im d i ben
size s o r u m u y ö n e ltiy o ru m . S p o r a k a d e m i s i n d e n m e z u n
olan b ir ş a h ıs la , G azi Ü n i v e r s it e s i n d e n m e z u n olan b ir
beden
eğ itim i
Ö ğ re tm e n in i
aynı
o k u ld a
k a r ş ıla ş tırd ığ ın ız d a y a p a c a k la rı p ro g ra m la r içerik
b a k ım ıd a n okula ne gibi fa y d a s a ğ la y a c a k tır? Y oksa bazı
çelişkilere mi sebep o la c a k tır h a t t a ç a tı ş m a l a r a mı sebep
o l a c a k t ır ?
NALAN BİLGE - E fe n d im , b u n u n c u m h u r iy e t t a r i h i
içerisinde diyeceğim y a ş a n m ı ş b i r olay, y an i b u ç a tışm ay ı
T ü rkiy e C u m h u riy e ti y aşad ı, sebebi de a k a d e m i k u r u l d u ğ u
ilk y ılla rd a hep in izin bileceği gibi, b e n im de b a ş t a b e l i r t ­
t i ğ im gibi b e d e n e ğ i t i m i s p o r e l e m a n ı y e t i ş t i r m e k
a m a c ı y la k u r u ’m u ş b i r o k u l d u ; y a n i b e d e n e ğ i t i m i
110
ö ğ r e t m e n i y e t i ş t i r m e k a m a c ı y l a k u r u l m u ş b i r okul
değildi, özellikle o nu b elirte y im . İkincisi k u r u l a n b ed e n
eğ itim i gençlik ve spor a k a d e m ile ri k ıs a c a k e sin lik le yeni
çağa uygun olara k düzen len di ve m ü f r e d a t p ro g ram ı, oysa
o y ılla rd a Gazi E ğitim E n s t i t ü s ü n ü m ü f r e d a t p o g ra m ı üç
yıldı ve d e rsle r oyun sp o rları v ey a bireysel s p o rla r diye
to p lu o lara k işlen m ek tey d i. O ysaki b a tıd a a r tık
b ra n ş la ş m a y a yönelm iş y ü k s e k o k u lla rd a te k e r te k e r
b r a n ş a d önü k ç a lış m a la r vardı. Yine Gençlik ve S p o r A k a ­
d em ile ri, özellikle G en çlik S p o r B a k a n l ı ğ ı n d a b u l u n a n
m e n s u p la rın olduğu şu o r ta m d a söylüyorum ç ü n k ü t a s l a k ­
la rı b e n de inceledim y u r t d ış ın d a y a p ıla n özel ç a lış m a la r
so n u c u n d a h a z ır l a n m ış b ir m ü f r e d a t p ro g ra m ı ile k u r u l ­
m u ş tu r. Tıpkı Gazi E ğ itim E n s t i t ü s ü n ü n ilk y ılla rın d a k u ­
ru ld u ğ u gibi, b en sadece ş u n u b e lirtm e k istedim . H e r k u r u ­
la n y en i k u r u m z a m a n l a yen i r e f o r m l a r a açık olm alı ve
h e r sene değişm e değil de a r a ş t ı r a r a k çağa u y g u n şekilde
yenilenm eye
dönüştürülm eli. İşte b u
Gazi
Eğitim
E n s t i tü s ü n d e acı d a olsa y a ş a n m ış , o n d a n dolayı d a Gazi'den m e z u n la a k a d e m id e n m e z u n l a r a r a s ı n d a u z u n bir
s ü re ç a tı ş m a l a r çıktı. B en b u iki k u r u m d a n m e z u n olan
k işile r a ra s ın d a ça tışm a o lara k g ö rm ü y o ru m , b a ­
k a n l ı k l a r a r a s ı b i r ç a tış m a ve y a z ış m a ç a tış m a s ı o la ra k
görüyorum . Belki siz de b u y a z ış m a la rı o k u m u ş s u n u z d u r.
O lay t a m a m e n iki b a k a n l ı ğ ı n , y a n i M illî E ğ itim B a ­
k an lığ ın ın b ed e n eğitim i spor b ölüm lerin i Gençlik ve Spor
B a k a n lığ ın a v e rm e m e s i ve o n u n d a h a y ı r biz spor elem a n ı
y e tiş tir e n b ir k u r u m o la ra k b ö lü m le rin bizde olm ası g e ­
r e k e n d iy e ç ı k a n , k e n d i n i k o r u y a n t a m a m e n b i r
ç a t ı ş m a n ı n ü r ü n ü o l a r a k o r t a y a ç ı k m ı ş tı r . B en sizin
söylediğimiz s o r u n a d a k e s in lik le y a k la ş m ıy o ru m . G aye
en iyiyi, en güzel öğreten bir beden eğitimi spor elem anı ve
öğ retm eni y e tiş tir m e k .
BAHA AYRILMAZ (D evam la) - N a la n H a n ım ben 35
yıl bu gaye için u ğ ra ş tım , yalnız ş u n u söyleyeyim, u y g u la ­
m a y a g e le n ö ğ r e n c i l e r i n d e r s t a t b i k a l a r ı s ı r a s ı n d a ,
111
ö ğretm en i b ır a k ıp g ittiğ in d e h o ca m size bırak ıyo ruz, b u n a
göre g ereğ in i y a p a c a k s ın ız h e r h a l d e ded iğ in d e, ellerin de
p r o g r a m l a r ı v a r , p r o g r a m g e t i r d i k l e r i n d e bizim i n a n ın
A v r u p a d ü z e y in d e h a z ı r l a m ı ş o ld u ğ u m u z p r o g r a m la r ı n
çok d ışın d a, çok s a d e le ş tir ilm iş , s a b it ve s p o rtif o y u n la ra
y ön elik p r o g r a m l a r l a k a r ş ı m ı z a b e d e n e ğ itim i p ro g ra m ı
o la ra k ç ık tık la r ın ı g ö rd ü k . S esim iz i ç ık a r m a d ık , u y g u l a ­
m a y a g e ç tik le rin d e öğrenci ö ğ r e tm e n in a y n a s ıd ır. B ir iki
d e r s s o n r a ö ğ re n c ile rin s ık ıld ığ ın ı ve b u p r o g r a m la r d a n
k e s in lik le m e m n u n o l m a d ı k l a r ı n ı v u r g u l a d ı l a r ve y in e
b u t ü r y a ş a n m ış o la y la ra d a y a n a r a k söylüyorum ki b ir de­
fa k a b u l ed ilm iştir ak a d e m ile rd e , o d a b ir
p re n s ip
k a r a r m a m ı d a y a lı y o k s a b a k a n l a r k u r u l u n u n a l d ı r m ı ş
oldu ğu b ir k a r a r m ı on u b ilem iy o ru m , b i r defaya m a h s u s
olm ak ü z e re a k a d e m ile r o k u lla r a b ed e n eğitim i ö ğ retm eni
o la ra k m e z u n l a r ı n ı g ö n d erd i, y o k s a b ö lg elere id areci o la­
r a k veya a n t r e n ö r o la ra k gönderildi, h a le n de b u u y g u la m a
gidiyor. T a h m i n e d iy o ru m sizin v u r g u l a m a k isted iğ in iz
şey b a ş k a b e n p r o g r a m l a r ı n içe riğ in i s o rd u m sizden b ir
b e d e n e ğ itim i d e r s i n i n p r o g r a m ı n a s ı l o lm a lıd ır? G a zi
Ü n iv e r s ite s in d e ş u a n d a u y g u l a n a n b e d e n eğ itim i d ers
p ro g ra m ı n a s ı l d ı r ve h a l e n a k a d e m ile r im iz d e v a r s a a k a ­
d em in in d ers p ro g ra m ı n a s ıld ır? Gazi E ğ itim e n s titü s ü n ü
şu a n d a b ı r a k a n şu a n d a b i r ü n iv e rs ite düzeyindeki
p r o g r a m d a n b a h s e d iy o r u m . E ğ e r y in e a r a l a r ı n d a b u nevi
ç a tış m a y a sebep o lacak , u y g u la m a d a ç a tışm a y a ,
y a z ış m a d a deği 1 efen dim , u y g u l a m a d a ç a tış m a y a sebep
o la c a k , iç e r i k b a k ı m ı n d a n f a r k l ı l ı k l a r v a r s a ö ğ re n c i
b a k ı m ı n d a n , e ğ itim ö ğ r e ti m b a k ı m ı n d a n çok acı o l a ­
caktır. B u n u n m ü m k ü n s e in c e le n e re k o b jek tif şekliyle b u ­
r a y a g e tirilm e s in i b e n ri c a ediyorum .
T e ş e k k ü r ed e rim .
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ed erim .
Prof. Dr. SÜLEYMEN ÇETİN ÖZOĞLU (TED Bilim
K urulu B aşk an ı) - E fe n d im k o n u , y a r ın k i b ir b ild irin in
112
k o n u s u , y an i öğretm en y e tiş tir m e k o n u s u n u y a r m a y rı b ir
bild iri o lara k ta rtışa c a ğ ız ve b e lirtile n le rin b ir k ısm ı o bil­
diri de ta h m in ederim ele a lın a c a k ve b u çerçevede cevap
v erile cek .
B en im b u a r a d a y a ş a d ığ ım bazı o la y la rd a n dolayı bazı
d ü z e ltm e le r y a p m a m gerekti, b ira z da on un için söz aldım .
A k a d e m in in
p ro g ra m ın ı
y a ş a d ım , E ğ itim E n s t i t ü s ü
p r o g r a m la r ın ı d a y a ş a d ım , Y ü k s e k o k u l p r o g r a m la r ı n ı d a
y a şa d ım . O rta d a şöyle b ir bilgi farklılığı v a r o n u s i s te m a ­
tik biçim de bilgiye s u n m a istiy o ru m . B ed en eğ itim i k o n u ­
s u , ö ğ r e t m e n y e t i ş t i r m e ç e r ç e v e s i n d e ele a l ı n a r a k
y ü k s e k o k u l l a r d a ö ğ r e t i l m i ş , c u m h u r i y e t i m i z d e b ö y le
b a ş la m ış , a m a diğer u l u s l a r d a o ld uğu gibi B ed en eğ itim i
a y rıc a öğretm en y e tiş tirm e d ış ın d a d a
yüksekokul
p ro g r a m la r ı n a girm iş. Bizde b u k o n u 1 9 7 0 ’lere k a d a r ele
a lın m a m ış , h ep öğre tm e n y e t i ş t ir m e ve b ed e n eğ itim i k o ­
n u s u b irlik te y ü k s e k ö ğ retim d e ele alınm ış. B ir b ilim sel ve
ak ad em ik a ra ş tırm a k o n u su y ap ılm am ış, b ir B eden
E ğ itim i B asını veya y az ım ı diye b ir k o n u ele a lın m a m ış ,
B eden E ğitim işletm esi, sp or iş letm e si diye ele alın m a m ış .
A k adem iler, b u ihtiyacı
k a r ş ıl a m a k
a m a c ıy la "Spor
a d a m ı ” y e t i ş t ir m e k ç e rç e v e s in d e k u r u l m u ş ve o a m a c ı
g erç e k le ş tirm e k ü z e re de üç y e rd e ç a lış m a y a b a ş la m ış tır .
O a r a d a y in e B ed en E ğ i t im i k o n u s u n u n ö ğ r e tm e n y e ­
t i ş t i r m e d ı ş ı n d a k a l a n ö z e llik le ri b ilim s e l y ö n d e n ele
a l ı n m a k ü z e re sayın k o n u ş m a c ın ın az b ilin e n dediği b ir
okulda, Ege Ü n iv e rs ite s in d e Y ü k se k o k u ld a ele a lın m ış ve
b u a s lın d a ta rih i b ir gelişim dir, ilk k ez B eden E ğ itim i ve
Spor bir ak a d e m ik k o n u o la ra k , a k a d e m ile rin d ışın d a, ele
alın m ış ü n iv e rs ite le r y a k l a ş ı m l a işlen m iş. Ne y a z ık ki az
b ilm iy o rm u ş . Ve b u o k u ld a , Y ü k s e k o k u l d a k i g e liş m e le r
ta r ih i gelişim içerisinde b ir fa k ü lte y e d önü şm eye d oğ ru g i­
d e r k e n YOK ile t e k r a r b a ş a d ö n m ü ş ü z ! N e e n s t i t ü , ne
yük sek oku l, şimdi b ir bölüm ve s a lt ö ğretm en y e tiş tirm e y e
yö n elik b i r b ö lü m o l m u ş . O n u n i ç i n t a r tış m a la r ı
program ın içeriği şu idi veya b u id i şeklind e ele a l­
113
m ayalım . K onu, şim di s a lt ö ğ re tm e n y e tiş tir m e y e yönelik
bölüm h a l i n e g etirilm iş. B u g ü n k ü p r o g r a m la r ı veya a k a ­
d em id ek i bölüm h a lin e g e tirilm iş . B u g ü n k ü p ro g r a m la rı
v e y a a k a d e m i d e k i p r o g r a m l a r ı şö y le b i r g ö z d e n
g eçirdiğim iz z a m a n b a k ıy o ru z k i b azı y ı l la r d a a k a d e m i ­
lerd e k i p r o g r a m l a r y u r t d ı ş ı n d a k i in c e le m e le rd e n s o n ra
ele a l ı n m a y a ça lışılm ış. îlk h a z ı r l ı k t o p l a n t ı l a r ı b u n a
göre y apılm ış; a m a o a r a d a d a n e y azık ki egem en güçler
y u r t d ış ın d a k in e göre değil, yin e k e n d i is te k le rin e ve b il­
d ik le rin e g öre y a p m ı ş l a r p r o g r a m la r ı . B ir y önde b ed e n
eğitimi öğretm enleri, bir yönde diğer ilgililer ve b u
p ro g r a m la r b u şekliyle o lu ş tu ru lm u ş . A k a d e m ile rd e İncel­
ediyseniz göreceksiniz, sık sık p ro g r a m değişikliği olmuş.
O a n d a b a k a n l ı k t a k im eg e m e n s e p r o g r a m la r o n la ra göre
olmuş. H a t t a
ş u n u d a söyleyeyim, yaşa d ığ ım için b i­
liy o ru m , ü n i v e r s i t e l e r d e b u o k u l l a r a k i m l e r g itm e k i s ­
tiy o rsa z a m a n z a m a n o n la rın d e r s i p r o g r a m la r a k o n m u ş.
Ege Ü n iv e rs ite s in d e k i Y ü k s e k ö ğ re tim p ro g r a m ı ise fa rk lı
b ir ü n i v e r s i t e r y a k l a ş ı m l a ele a lın m ış ve b i r a k a d e m i k
y a k la ş ım la k u r u l ve s e n a to d a
y ü k s e k lis a n s d o k to ra
p r o g r a m la r ı o l u ş t u r u l m u ş ve b u p r o g r a m la r k iş ile rin i s ­
te k le rin e
göre
d e ğ işen
p ro g ra m la r
d e ğ ild ile r.
Ü n i v e r s e t in i n
s e n a t o s u n d a k a b u l ed ilm iş p r o g r a m l a r
idiler. B eden E ğ itim in d e, S p o rd a d o k to ra m ı y a p ılır d e n ­
m iş tir? Y a p ılab ilec eğ i g ö s t e r i l m i ş t i r . N e y a z ık , t e k r a r
ediy o ru m , b u b ir fa k ü lte y e d ö n ü ş e c e k k e n , b ö lü m e
d ö n ü ş m ü ş t ü r . Ş u a n d a k i p r o g r a m l a r d a b e d e n e ğ itim i
ö ğ r e tm e n i y e t i ş t ir il i y o r , n a s ı l t a n ı m l a n ı y o r s a öyle y e ­
tiş tiriliy o r. Ş u u n u tu l u y o r . B ed en e ğ itim i ö ğ re tm e n i g e ­
nelde 30 y a ş ın d a n s o n ra b e d e n i e tk in liğ in i k a y b e d e n b ir
öğretm endir. O nd an s o n ra ne y a p a c a k tır? İşte tem el s o ru n ­
la r b u r a d a d ır , ta h m in ed iyo ru m y a r ın k i bildiri de b u k o n u
t e k r a r ele alın a c a k tır.
T e ş e k k ü r edirim S ay ın B a ş k a n . (A lkışlar)
BAŞKAN - F e rh a n Oğ^ızkan, b u y u ru n efendim.
114
F E H A N O Ğ U Z K A N - S a y ın B a ş k a n , d e ğ e rli a r k a ­
d aşlar, ben k o n u şm a m ı fazla u z a k m a k is te m iy o ru m
ç ü n k ü S ayın S ü le y m a n Bey b azı b ilg ile r v e rd ile r, b e n de
b u n l a r a b ir iki cüm le e k lem e k is tiy o ru m . Ş im d i b u spor
ak a d e m ile rin in k u r u l u ş u a s lın d a b e d e n eğ itim i ö ğ re tm e n i
y e tiş tirm e ta rih ç e sin e girm ez b a ş la n g ıç ta . G irm ez , ç ü n k ü
b u k u ru lu şla rın am acı ta m a m ıy la spor u zm a n ı y e­
t i ş ti r m e k , a n t r e n ö r y e t i ş t ir m e k , s p o rc u y e t i ş t i r m e k b ir
yerde v e y a h u t spo r a la n ı ile ilgili b az ı u z m a n l a r ı n y e ­
tişm esi, yönetici, a n t r e n ö r veya yetiştirici. B u idi, ç ü n k ü o
z a m a n a k a d a r bed e n eğitim i ö ğ re tm e n le ri y e tiş tir e n k u r u ­
lu ş la r m u n t a z a m b ir şekilde ç a lışıy o rlard ı, k im s e de bun a r d a n şikây etçi değildi. H a t t a b e n z e r l e r i y a v a ş y a v a ş
say ıca da
a r ttığ ı o lu y o rd u . M e s e la G azi E ğ itim
E n s t i tü s ü n ü n beden eğitim i b ö lü m ü n e ilave o la ra k d em in
a r k a d a ş ı m ı z ı n sö y led iğ i gibi b i r ik i e n s t i t ü d e d a h a
b ölüm ler a ç ıla ra k ta le b e sayısı a r tırıld ı. Ç a t ı ş m a n e r e d e
çıktı? Ç a tış m a ş u r a d a çıktı. M e z u n la r çoğaldıkça b iliyor­
sunuz bizde yeni b ir okul açılır, o ra y a çok s a y ıd a a r tı k
siyasal a k ı m a v e y a h u t görü şe göre b i r a z d a ta le b e a lın ır
a m a b u is tih d a m i m k â n l a r ı n ı n d ı ş ı n d a ta le b e sayısıd ır.
D ö rt b eş s e n e g e ç ti k t e n s o n r a o o k u lu k u r a n l a r d a
ş a ş ı r ı r l a r biz ne y a p a c a ğ ız b u m e z u n la r ım ız ı? O z a m a n
b u n la r ın n e r e d e ç a lış m a s ı g e r e k iy o rs a en u y g u n y e r le r
z o rla n m a y a b a ş la r . T a b i doğal o l a r a k spo r a k a d e m is in i
b i t i r e n l e r i n n e r e d e ç a lı ş m a s ı g e r e k i r m a a l e s e f M illi
Eğitim B ak anlığı h e r k u r u l u ş u n a öğ re tm e n o la ra k b u fazla
sayıda y e tiş m iş ö ğ re tm e n lik fo r m a s y o n u t a ş ı m a y a n i n ­
san ları a lm a k z o r u n d a k a l m ı ş tı r . Y a ln ız b e d e n eğ itim i
a lan ın d a değil, birçok m a t e m a t i k ö ğ re tm e n i ik tis a d i ticari
i l i m ’. er a k a d e m i s i n i b i t i r m i ş k i m s e l e r d i r . B i r ç o k
ö ğ re tm e n le r eczacılık fa k ü lte s in i, d işçilik fa k ü lt e s i n i bitirm ş k im selerd ir. N e re d e n geliyor b u k im s e le r pedagojik
fo rm a sy o n u o lm adan. H a t t a belki te m e l u z m a n l ı k a la n ı
ile ilgili, m esela beden eğitimi s a h a s ın d a k a z a n m a s ı ge­
rek en b e c e rile ri k a z a n m a d a n n a z a r i bilg ileri k a z a n m a ­
115
d a n b ed e n eğ itim i öğ re tm e n i oluyor, b izim k o n u m u z o ol­
d u ğ u için o n l a r d a n b a h s e d iy o r u z y o k s a y ü z le rc e ö rn e k
verilebilir b u n a p a ra le l olara k iş te o ra d a bir görüş m eselesi
gelm iştir. A c ab a k e n d is in i sp orc u o la ra k y e ti ş t ir m i ş veya
sp o r s a h a s ı n d a yö netici o l a r a k y e t i ş t i r m i ş k i m s e l e r de
ö ğ re tm e n lik y a p a b ilir m i y a p a m a z m ı, fa rze d elim k i iyi bir
g ü r e ş ç i, iyi b i r b o k s ö r a y n ı z a m a n d a b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n i de olabilir mi? O lab ilir d em işlerd i o z a m a n . Y a­
ni re sm i o la ra k öyle bir g örü ş a ğ ırlık k a z a n m ı ş tı r ve b u n ­
l a r b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i, b u m e z u n l a r tab ii b ir k ıs m ı
y e te n e k li o lm a d ığ ın ı b ild iğ i h a l d e y a n i y a p a m a y a c a ğ ı n ı
bildiği h a ld e b u görevi a l m a k z o r u n d a k a lm ış tır . B u d e ­
m e k değildir k i bed e n e ğ itim in i y e tiş tir e n , o m a k s a t l a k u ­
r u l m u ş olan m ü e s s e s e le r p r o g r a m b a k ı m ı n d a n z a y ıf tıla r
h a y ı r b u n u b ir defa d ü ze ltm em iz lâzım , ç ü n k ü o s ı r a l a r d a
Özoğlu gibi b en de Gazi E ğitim E n s ti tü s ü n d e çalışıyordum ,
s o n ra d a n t a lim terb iy e d e ö ğ re tm e n y e tiş tir m e p ro g r a m la rı
ü z e rin d e y en ilik le r yapıldığı s ı r a d a d a b u lu n d u m . B u p ro ­
g r a m l a r özellikle b ed e n e ğ itim i b ö l ü m ü n ü n p r o g r a m l a n
t a m a m ı y l a A l m a n y a 'd a İ n g i l t e r e ’de, A m e r i k a 'd a e ğ itim
g ö r m ü ş a r k a d a ş l a r ı m ı z ı n i ş t i r a k l e r i ile y a p ı l m ı ş t ı r ve
b u n l a r ı n b ü y ü k b ir k ıs m ı h a l e n saygı ile an d ığ ım ız k i m ­
s e le r d ir , b ir k ıs m ı b elki b u g ü n v e f a t e tm iş d u r u m d a d ı r
a m a b i r k ı s m ı e m e k li o l a r a k , b i r k ı s m ı h a l e n g öre v
b a ş ı n d a ç a lı ş m a k t a d ı r l a r . Y a n i p r o g r a m l a r S a y ı n K o­
n u ş m a c ım ız ın dediği gibi s p o r a k a d e m i s i p r o g r a m la r ı y l a
z a te n m u k a y e s e ed ilm e m e s i g e r e k m e k t e d i r . Ç ü n k ü ikisi
ay rı ayrı a m a ç la ra h iz m e t etm ek ü zere k u ru lm u ş
m ü e s s e s e le rd ir. A m a
b e n ş u n u d ü z e ltm e k istiy o ru m .
B e d e n e ğ i t i m i b ö l ü m ü n ü n p r o g r a m ı i s t e r ik i y ıllık
dö nem de olsun i s t e r üç yıllık d ö n em d e olsun, ç ü n k ü yılın
b ir önem i yok. D ört y ıla ç ık a rıld ığ ı z a m a n ne
y a p ıy o r s u n u z , ik i y ıllık ,
üç y ıllık p r o g r a m la r ı
u z a tı y o r s u n u z . D e rs s a a t i a z a lıy o r, h a f t a l ı k d e rs s a a t i
azalıy o r d e r s le rin a r a s ı n a b ir iki t a n e d a h a ek s ik k a lm ış
o la n la r ı k o y u y o rs u n u z t a b i i ö n e m li b ir g e liş m e d ir; a m a
116
a s l ı n d a iki yıla in d irilm e si, üç y ıla in d irilm e s in i de y in e
o y ılla rın ö ğ re tm e n ih tiy a c ın ı k ı s a z a m a n d a k a r ş ı l a m a k
için y a p ı l a n iş le m le r o l m u ş tu r . Uç y ılk e n , b iliy o r s u n u z
G a zi E ğ i t im E n s t i t ü s ü d ö r t yıl o l a r a k k u r u l m u ş t u r
b a ş la n g ıç ta , s o n ra bazı b ö lü m le r iki y ıla in d irilm iş tir, üç
yıl b e d e n e ğ itim i, m ü z ik , b ö l ü m l e r i n i n üç yıl o ld u ğ u
d ö n em d e m a t e m a t i k ö ğ re tm e n i ih tiy a c ı çoğaldığı için iki
yıla in d irilm iş tir. B u dem ek d e ğ ild ir ki iki y ıld a m a t e m a ­
t i k ö ğ r e tm e n i y e t i ş i r , ö t e k i s i için m u h a k k a k üç yıl
lâ z ım d ır, g e r e k ir. B u n l a r i h t i y a c a göre o z a m a n m illi
e ğ i t i m b a k a n l ı ğ ı çok k o l a y l ı k l a b u n l a r ı n y ı l l a r ı n ı
d e ğ i ş t i r e b i l i y o r d u , i h t i y a c a g ö re ve b u n l a r böyle in ip
ç ık m ış tır ve n i h a y e t h e p s i b elli b i r d ü zey e g e lm iş tir. O
b a k ı m d a n ben a r k a d a ş l a m ı z ı n d u y a r lılığ ın a k a t ı l m a k i s ­
tiyo rum . Siz tab ii b a ş k a aç ıd a n d eğ e rle n d iriy o rs u n u z a m a
b u s a p ta n m a s ı veya belirlen m esi g e rek en b ir n o k ta d ır, b u ­
r a d a o b jek tif d a v r a n m a m ı z lâzım . E ğ itim c i o la r a k ob­
j e k t i f d a v r a n m a m ı z lâzım . B u g ü n e ğ e r o k u l l a r ı m ı z d a
çeşitli k a y n a k l a r d a n g elen ö ğ r e t m e n l e r v a r ise b u n l a r
ş ü p h e s iz u z l a ş a c a k l a r , ç a lı ş a c a k l a r elb irliğ iy le p ro g r a m ı
en iyi şekilde u y g u la m a y o lu n a g ideceklerd ir. A m a hiçbiri
b irb irin d e n ne d a h a eksiktir, n e d a h a ü s t ü n d ü r , ayrı m a k ­
s a t l a r l a y e t i ş m i ş l e r d i r a m a k a d e r o n la r ı ne y a p m ı ş t ı r ,
aynı görevi görm ek için bir k u r u m d a to p la m ış tır, b u n la r ın
ç a t ı ş m a m a l a r ı g e r e k i r , u z l a ş m a l a r ı g e r e k i r . A m a şu
gerçeği de u n u t m a y a l ı m , b ed e n eğ itim i ö ğ re tim in d e fel­
sefemiz n edir? O çok önem lidir. H e m sporcu bed en eğitim i
ö ğ re tm e n i o lab ilir m i? Ki b izim y e tiş d iğ im iz z a m a n d a
bed en e ğ itim i ö ğ re tm e n i olm adığı için n e r e d e futbol oy­
n a m ış , b a s k e tb o l o y n am ış, b o k s ö rlü k y a p m ış , g ü re ş ç ilik
y a p m ı ş k i m s e l e r g e l i r l e r ö ğ r e t m e n l i k y a p a r l a r d ı . Biz
öğrencilik d ö n em in d e h e p s in i g ö rd ü k , m e ş h u r sp o rc u la rın
beden eğ itim i ö ğ re tm e n i o ld u ğ u n u gö rd ü k , em ekli s u b a y ­
l a r ı n ö ğ r e t m e n l i k y a p t ı ğ ı n ı g ö r d ü k , g e n ç l e r i n v e k il
öğretm en o la ra k yine bu d ersle re girdiğini gördük. Tabii o
dö nem leri a r t ı k a ş tık , a m a g e riy e b a k tığ ım ız z a m a n g e ­
l iş m e le ri o b je k tif b ir g ö rü ş le d e ğ e r l e n i r m e m i z y e r in d e
olur.
117
Çok te ş e k k ü r ederim efendim .
BAŞKAN - Biz te ş e k k ü r ederiz.
AHMET YAĞIZKURT (E m ek li B ed en E ğ itim i
Öğretm eni) - 42 yıl h iz m e t y a p tım ben. Şim di akadem i m e ­
s e le s in e i n t i k a l e tt i ğ i için o r a d a n b a ş la y a c a ğ ım . S por
a k a d e m is i k u r u l m a d a n d a h a 1936, 1937 y ıl la r ı n d a Gazi
E ğ itim E n s t i tü s ü n d e b ed e n eğ itim i ş u b e s in in d ö rt ilâ beş
yıla ç ık a r ılm a s ı için o z a m a n k i h o c a la rım ız V ild an A şır
B ey, N i z a m e t t i n K ı r ş a n B e y , Z e h r a H a n ı m l a r ve
P rofesörüm üz A lm an H e r r D a y n a s vardı. B u fikir üç s e n e ­
lik olunca o k u lla ra bed en eğ itim i ö ğ re tm e n i y e tiş tirm iş ol­
sun, üç seneyi b itir m iş o ld u k ta n s o n ra d ö rd ü n c ü , beşinci
y ılla r d a i h t is a s la ş m a y a g id ilsin. C im n a s tiğ i is te y e n cimn a s tiğ e geçsin, y a ln ız s p o rtif k ıs ım la r ı, eğlendirici s p o rtif
k ıs ım la r ı, y aln ız m ü c a d e le s p o rla rı, a tle tiz m b u g r u p l a r a
a y r ılm a k s u re tiy le b ir fik ir o la ra k b u n l a r atılm ıştı. O z a ­
m a n k i k o ş u l l a r b u n a m ü s a a d e etm edi. Y ıllar geçti, 1964
vey a 1965 yılı b ed e n te rb iy e si G en el M ü d ü r ü a r k a d a ş ı m
N u ri G ü c ü y en er bizi ç a ğ ırttı, r a h m e t li H ü s a m e ttin Güreli,
ben ve o a r a d a bizim le k o n u ş u r k e n , İs t a n b u l 'd a n Tevfik
B ö k ey i g etirttik , o da Deniz H a r p O k u lu n u n beden eğitim i
öğ retm eni idi. Albaydı, geldi. B izden ricası: A k a d em i k u r ­
m a k is tiy o ru z n e y a p a lım . N i z a m e t t i n bey A l m a n y a 'd a
ok um uş, Tevfik bey A lm a n y a 'd a ok um u ş, ben b u r a d a o k u ­
m u ş , y e t i ş m iş b i r k im s e , d o s t l u k l a r ı m ı z v a r, ç a lış m a
d ü ze n im izd e b irlik var. P eki d ed ik a r a ş t ır a l ı m ve b u a r a ­
da ikisi de o ra d a o k u d u k la rı için o ra n ın y ö n etm elik lerin i,
n iz a m la r ın ı, y a p ıla c a k işleri biliyorlar, C u m h u r S a l t ık da
T ü rk iy e 'y e yeni g elm işti. O d a A lm a n y a 'd a ü n i v e r s i t e d e
hocalıjt yapıp T ürk iy e'ye yeni d ö n m ü ş tü . O n u da ça ğırttık ,
bize o*da b u son şeyler, onun ayrı, N iz a m e ttin , Tevfik Beyin
o k u d u ğ u z a m a n l a r ayrı on ları b ir b irle ş tire lim , A lm a n y a
ile b ir i r t i b a t k u r a lı m ne y a p a lım , ne y a p ıla b ilir? H a k i ­
k a t e n b u şeylerin h a z ır lığ ın a A lm a n y a ile i r t i b a t k u r u l d u ,
Alm an h ü k ü m e ti k ab u l etti, dedi yalnız b u iş için 30 ta n e
118
b e d e n eğ itim i ö ğ retm eni iki yıl bizim id a re m iz d e , biz y e ­
t i ş t i r e c e ğ i z , d ö n d ü k l e r i n d e s iz a r a z i n i z i , y e r i n i z i
h a z ırla y ın oradaki h o ca lık ların ı b u n la r yap acak , m a l­
zem e bize a it dedi A lm anlar. M a lze m esin i de biz vereceğiz
d e d ile r . K e n d ile r in d e n de ö ğ r e tm e n g ö n d e r e c e k le r. B u
h a z ı r l ı k y ap ıld ı, o z a m a n M â l i y e n i n eng el o lu ş u çıktı,
n için y a ln ız beden eğitim i ö ğ re tm e n i gidiyor dendi, a r a
y e re m ü h e n d is koy dular, d o k to r k o y d u la r k e n d ile rin e göre
b u n u gönderm eyi A lm an h ü k ü m e t i de o z a m a n k a b u l e tm e ­
di. Biz b e d e n eğitim i ö ğ re tm e n i y e tiş tir m e k için istiyoruz,
bed e n eğitim i öğretm eni n erede 300 kişi ve b u o v a k it 1964,
1965 y ılla rı idi, kaldı. Ş im d i g a y e y in e S a y ın H ocam ızın
a n l a t t ı k l a r ı gibi i h t i s a s l a ş m ı ş i n s a n o l a r a k y e t i ş t i r m e
a k a d e m id e o z a m a n l a r d a d ü ş ü n ü l e n b u idi, bed e n eğitim i
ö ğ re tm e n i o la ra k ayrı y e t i ş t ir m e , o ih tis a s la ş m ı ş o la n la rı
d a b u r a d a p e d a g o g u y e t i ş t i r i l e c e k , p s i k o l o g u yetiştirilec ek ir, y a h u t diğer şeyleri h ep si o ra y a aitti.
T e m a s e tm e k isted iğim ikin ci b ir ko n u . B eden eğitim i
ö ğ re tm e n le rin e ilave d e rs m e se le si. B eden eğ itim i
ö ğ r e tm e n le r in e ilav e d e rs m e s e le s i 1936 y ılın d a A l m a n ­
y a 'd a ta le b e m ü fettişliğ in en y e n i d ö n m ü ş b u lu n a n r a h m e t ­
lik C e v a t D u rsu n o ğ lu Bey g elm işti. K en disi de E r z u r u m
K o n g re s in i A t a t ü r k 'e h a z ı r l a y a n k i m s e idi. K e n d ile rin i
o k u la d a v e t ettik . Bu d a v e tim iz d e k o n u ş m a la r ım ız d a
b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i y e tiş tire c e ğ iz a m a m esleğim izin
icabı b i r t a k ı m arızi h a d i s e l e r ç ı k a c a k t ı r k o lu m u z k ırılır,
b elim iz k ırılır, ç ü n k ü çocukla h a ş ı r n e ş i r o la ra k çalışm a,
biz öyle y e tiştik . S oy unu p bilfiil çalışm a, ben 65 y a ş ım d a
d ah i ay n ı şekilde çalıştım; a m a 20 s ene oldu em ekliyim . O
t a r z d a y etiştire c e ğ im iz için ç a lı ş m a l a r ım ı z d a b u n u n t e h ­
lik e s in d e m e s le k te n atıla c a ğ ız , b ed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n i
o la m ıy o rs u n s a k a ts ı n , ne o la c a k b u n u n h a li? Beş sen e
içinde m i olur bu, 10 sene içinde mi olur? O b a k ım la rd a n
b ir e m e k lilik k ı d e m i n e g e l e b i l m e k için 15 yıl 16 yıl
ça lışm ak gerekiyordu, beş yıl d a değil. Bu öğretm en b u s a ­
k atlığ ı geçirirse h a y a t t a ne olacak? C e v a t D u rsu n o ğ lu Bey
119
n u r içinde y a t s ı n l a r , ben A lm a n y a 'd a u z u n m ü d d e t taleb e
m ü f e ttiş liğ in d e k a ld ım , b a ş m ü f e t t i ş o l a r a k o ra d a b u l u n ­
d um , in celedim b u n u y a p a c a ğ ız dediler. Y a lnız k a b u l l e n ­
d ik te n s o n ra son sınıfa, biz son sınıftık, sizlere verm eyiz,
sizden so n ra k i s ın ıfla ra vereceğiz ve .orada T ü rk ç e, t a r i h ,
co ğrafya d e rs le ri b u n l a r a , b iz d e n so n ra k i s ın ıfla ra v e r il­
m iş oldu. B u m esele 40 y ılla rın d a değil, 42 y ılla rın d a değil
1936 y ılın d a b a ş la m ış tır . S o n r a d a n k a ld ırıld ı z a n n e d e r im
ve b u d a b e n im k a n a a t i m c e y in e s a k a t b i r iş tir , m e s ­
leğim izde h e r an s a k a t l a n m a v a r d ı r , a r k a d a ş l a r ı m ı z d a n
g e ç ire n le r v a r d ır , ald ığı a r ı z a d a n z a m a n ı n d a n önce r a h ­
m e tlik olan a r k a d a ş l a r ım ı z v a r d ır .
D iğ e r b i r k o n u y a g e ç iy o ru m . A r k a d a ş l a r ı m ı z b e d e n
e ğ itim i ö ğ re tm e n i, b e d e n e ğ itim i ö ğ re tm e n liğ i güç b i r
ö ğ re tm e n lik tir. S ebebi çocuğun içinde h a ş ı r n e ş i r olaca k
y an i y eri gelecek çocuğa a r k a d a ş , ö ğre tm e n o lara k b u l u n a ­
cak h a m i o l a r a k b u l u n a c a k . H e rş e y i ile o n u n l a k a y ­
n a ş a c a k , b u k a y n a ş m a ile ço cu ğ u n ö z e llik le rin i
öğrenecek. Biz beden eğitim i ö ğ re tm e n le ri b ira z d a h a şöyle
b ir a b a r t m a o la ra k d a k a b u l e ts e n iz y in e öyle deyin, b ir
k ü çü k k ed in in ilerid e fa rey i tu tu p tu ta m a y a c a ğ ın ı
ö ğ r e n b ilm e b a k ı m ı n d a n y u m a k l a o y n a y ı ş ı n a b a k a r ı z .
Y u m a k la o y n ay ışın d ak i m a h a r e t i n d e n o avcı b ir kedi o la ­
c a k t ı r d eriz. B eden e ğ itim i ö ğ r e tm e n i de çocuğun y e ­
t i ş tir ilm e s in d e k e n d i k a l i t e s i n d e g ö sterd iğ i h a r e k e t l e r d e ,
o y u n la rd a , b ec e rile rd e b u çocuğun geleceğe göre n e o la ­
cağını t e s p i t eder, b u n u n d ı ş ı n d a k a r a k t e r i n i t e s p it eder,
m izacını t e s p i t eder. A r k a d a ş ı ile ileri m i gidiyor, d o ğ ru
m u d u r , d ü r ü s t m ü d ü r , b i t a r a f m ıd ır , a r k a d a ş c a n lıs ı
m ıdır, f e d a k â r m ıdır, fe ra g a tli m ıdır? H ep biz b u n u o y u ­
m a k içinde, a m a b ir t a n e to p u a t t ı k m ı o to pu a t m a k değil,
k e d in in y u m a k l a oy nad ığ ı gibi o çocuğun o y n ad ığ ın ı da
görürüz, b ir top m eselesin de d a h i 40 d a k ik a son ra çocuğun
n e t i c e s i n i v e r ir iz . Y a n i b i r n e v i g e n ç lik s a r r a f ı y ı z .
Ç o cu k la h a ş ı r n e ş i r o la r a k . A m a b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n in e diyoruz k i sen ş u n u yap, b u n u yap, olm az a r ­
120
k a d a ş l a r . Güç b ir iş. Sebebi. B en ilk o k u l h o c a lığ ın d a n
y ü k s e k o k u l h ocalığına k a d a r h o calık y a p a n b ir kim seyim ,
bed e n eğ itim i ö ğ re tm e n in in ü z e rin d e çok y ü k v ar. M e r a ­
sim ler bed e n eğitim i ö ğ re tm e n in in ü z e rin d e n e z a m a n , boş
z a m a n la rın d a , b a y ra m la r d en ir onun ü zerin d e, sın ıf
m ü s a b a k a l a r ı , s ın ıf iç i m ü s a b a k a l a r ı , s ı n ı f l a r a r a s ı
m ü s a b a k a l a r ı , o k u l l a r a r a s ı m ü s a b a k l a r ı , b ir de b u n l a r a
ek o lara k izci te ş k ila tın ı k u r m a k , b u n l a r a geziler te rtip e t ­
m ek ta t b i k a t l a r y ap m ak , ne z a m a n c u m a rte s i p az ar
g ünleri. Y ani h e r k e s evinde i s t i r a h a t t e u z a n m ı ş r a h a t , o
d a ğ la r d a t a ş l a r d a dolaşacak. B u n l a r a göre de affedersiniz
19 ta n e de defter ve dosyası v ard ır. K atip m idir, m uhasebeci
m id ir? H a n g i b i r i n e b a k s ı n . O n u n için b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n le rim iz in , a r k a d a ş l a r ım ı z ı n b irço k la rı b u y ü k ü n
a l t ı n d a n k u r t u l a b i l m e k için n e y a p a r g id e r m ü d ü r m u a ­
vinliği a lır. B u n u s e v d iğ in d e n m i değil, y ü k lü . B eden
e ğ itim i ö ğ r e t m e n l e r i n e ç a l ı ş m a i m k â n ı n ı v e r e b ile c e k
t a r z d a d e rs adedi ve o n dan iste n e n görevleri p a y la ş tırm a k
lazım . B ü t ü n h e p s i n i b u n l a r a v e r i r s e k b e d e n e ğ itim i
öğ re tm e n i gereğini ta m a m e n y e r in e g etirem ez. V a k tin d e n
evvel m esleğ e a l l a h a ı s m a r l a d ı k d e r v e y a k ü s e r . B u n la rı
y a ş a y a n b ir k im s e o la ra k sizlere a r z e tim ve dinlediğiniz
için de çok te ş e k k ü r ederim.
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ederiz.
RONA ÖZENER (Beden eğitim i öğretm eni) - Ş u a n d a
Millî E ğitim i Geçlik ve S por B ak an lığ ı Gençlik H izm etleri
G enel M ü d ü r l ü ğ ü n d e G e n el M ü d ü r Y a rd ım c ıs ı o l a r a k
çalışıyorum . E fendim , N a la n Bilge h a n ı m , b e d e n eğitim i
ö ğ re tm e n i y e t i ş t ir il m e s i n d e k i k o n u l a r ı g a y e t güzel b ir
şekilde b iz le rin ö n üne s e r d ile r , pekço k şe y le r ö ğ re n d ik ,
k e n d ile r in e t e ş e k k ü r ed iyo rum . U fa k b ir e k le n ti y a p m a k
istiy o ru m . H ız la n d ır ılm ış e ğ itim , m e k tu p la eğ itim
t a r z ı n d a bazı u y g u l a m a l a r la b e d e n eğiim i ö ğ re tm e n i yetiş ir ilm iş tir , o n la rın da e k le n m e s in d e y a p tığ ı ç a lış m a y a
k a tk ısı o lu r d ü şüncesiy le arzım ı ifade ediyorum .
121
Asıl söylem ek is te d iğ im b i r h u s u s var. İ s t e r 1930'lu
19 40'lı 1 9 5 0 'li y ı l l a r o ls u n , i s t e r s e b u g ü n o lsu n y e ­
tiştire c e ğ im iz k iş in in ele a lın ış biçim i, seçm e biçimi çok
önem lidir. Ö zellikle eğ itim e n s t i t ü l e r i n e gelen öğ re tm e n
a d a y l a r ı y ü z d e i t i b a r i y l e , çok y ü k s e k b i r r a k a m l a
ö ğ re tm e n o k u l l a r ı n d a n g e lirle r d i. Ö ğ r e tm e n o k u l u n d a n
g e le n k i ş i n a s ı l g e lir d i, o n a d a b i r b a k m a k lazım .
Ö ğ re tm e n ok ulları o rta o k u lla r d a iyi veya pekiyi derece ile
m ezu n
olmuş, b a ş a rılı, y e te n e k li öğrenciler k u r u l
k a r a r ı y l a se ç ile n ö ğ r e n c i l e r d i r . B u b i r . İ k in c is i, b u
b a ş a r ı la r ı k u r u l c a k a b u l edilen öğrenciler s ın a v a g ir e r le r ­
di, önce y a z ılı, b u s ı n a v d a n s o n r a m ü l a k a t s ın a v ı
y ap ılırdı. İyi b ir t a r a m a ile ö ğ re tm e n o k u l l a r ı n a öğrenci
a l ı n ı r d ı . Ş im d i o o k u l l a r d a g ö re v li ö ğ r e t m e n l e r de
g e rçek ten
m esleğ in e
son
derece
aşık k işile rd i.
Ö ğ re n c ile rin i g e ld ik le ri g ü n d e n m e z u n o l d u k l a r ı g ü n e
k a d a r g eçen s ü r e i ç e r i s i n d e de y ö n l e n d i r i l e r d i . Y a n i
y ü k s e k ta h s ile gidecek olan çocuk, n e ö ğ re tm e n i o laca k sa
b u n u n k a r a r ı n ı te k b a ş ı n a değil, on a r e h b e r l i k y a p a n
ö ğ re tm e n i ile b e r a b e r v e r ir d i ve b u id ealle üç y ıllık b ir
e ğ itim d e n de böyle g eç erlerd i. G elird i G azi eğ itim i E n ­
s titü s ü n e s ın a v a k a tılırd ı, s ın a v y a p a n ö ğ re tm e n le r
seçimde zorluk çekerlerdi, ç ü n ü a d e ta t o r n a d a n çıkm ış gi­
bi ay n ı seviyede a d a m la r . Ş im d i olayı b u r a d a n aldığın ız
za m a n şu gerçek o rta y a çıkıyor. Tabii en k a lite li a d a m la r ı
seçer, en iyi eğitim e le m a n la rı ile b u n u tak viy e e d e r d a h a
iyi h a z ı r l a r s a n ı z t a h m i n e d iy o ru m o k i ş i l e r d a i m a t a k ­
dirle, ş ü k r a n la a n ılır. B u t a r t ı ş m a n ı n b a n a göre asıl özü
bu rad an
k a y n a k la n ıy o r.
B ir
nebze
S ay ın
ko­
n u ş m a c ıla r d a n biri b a h s e tti, y a n i bed e n eğitim i ö ğretm eni
o la ra k y e tiş tire c e ğ im iz k iş in in fid an ın ı iyi seçm ezsek, iyi
aşı y a p m a z s a k o n d an is ted iğ im iz m eyvayı a lam a y ız . B u ­
n u a rz e tm e y i is te d im ; b e n i d in le d iğ in iz için h e p in iz e
te ş e k k ü r ederim .
B A Ş K A N - T e ş e k k ü r ediyorum .
A H M E T S E V G İ (Talim Terbiye Kurulu Üyesi) - E fen­
dim , N a la n h a n ım e f e n d iy e ve k e n d ile r in e s o ru s o ra n
122
b e d e n eğitim i ö ğ re tm e n in e t e ş e k k ü r ediyoruz, b azı k o n u ­
la rı a ç m a k f ı r s a t ı verdi. N a l a n h a n ı m e f e n d i özellikle
YÖK'e b a ğ l a n d ı k t a n
s o n r a b u eğ itim k u r u m l a r ı m ı z ı n
b e d e n e ğ itim i ö ğ re tm e n i y e t i ş t i r m e d i ğ i k o n u s u n d a b ir
ifad e k u l l a n d ı y a n lış a n l a m a d ıy s a m .
N A L A N B İL G E - Yanlış a n la ş ılm a olabilir. Ben sadece
ş u n u belirttim . B eden eğitimi ö ğretm eni ve b u n u n y a n ı s ıra
a n t r e n ö r y e tiş tire n b irer k u r u m o la ra k b elirttim .
A H M E T SE V G İ (D e v a m la ) - Ben yanılm ış oldum. E ğ er
böyle b ir sıkıntı v arsa, y arın iki g ü n s o n ra is tih d a m d a b i r ­
ta k ım prob lem ler m e y d a n a gelecekse, b ir kısım a k a d e m i s ­
yen a r k a d a ş l a r ı m ı z b i l iy o r la r M illî E ğ i t im G e n çlik ve
S por B a k a n lığ ı D evlet P l a n l a m a T e ş k ilâ tı, Y Ö K ilgilileri
ve d e k a n l a r d a n oluşan ö ğ re tm e n y e t i ş t ir m e ve is tih d a m ı
ü s t k o o rd in a s y o n k u r u l u diye b i r k u r u l k u r u l d u . E ğ e r b u
p r o g r a m l a r d a b i r t a k ı m a k o r t s u z l u k l a r v a r ise Y Ö K ile
Millî E ğ itim B ak an lığ ı a r a s ı n d a k i o rta k n o k t a l a r a r a k e ­
sitle rd e b u lu ş m a k suretiy le bir iy ile ştirm e y ap ılab ilir diye­
cektim . A n lad ığ ım k a d a r ı y l a p r o g r a m y ö n ü n d e h e r h a n g i
b ir s ık ın tı b u l u n m a m a k t a d ı r d iyeb ilirm iy iz S ay ın Koç.
Z a n n e d iy o ru m spor a k a d e m i le r i ile ilgili olan k o n u ­
l a r d a n b ir t a n e s i b u u y u m s u z l u k t a n k a y n a k l a n m ı ş t ı ,
a s l ı n d a u y u m s u z l u k yok, g e r e k h o c a m ı, g e r e k s e S ay ın
O ğ u z k an beyin de ifade ettiği gibi a m a ç la rı fa rk lı idi. şu
k o n u y a açıklık g e tirm e k is tiy o ru m . N a la n h a n ım e fe n d iy e
t e ş e k k ü r ediyorum , g erçekten b ir t a r ih i gelişimi t a s n i f etti
ve b u n a T ü r k milli eğitim h iz m e tle rin d e bed e n eğitim i y e ­
tiş tirm e ile ilgili geçilmesi g e re k e n k o rid o rlar, biz b u k o r i­
dorları geçtik. F a k a t hocam bir so ru s o rd u la r d ediler ki b u
a r k a d a ş l a r ı m ı z l a biz u y u m iç e r i s i n d e değiliz. B i r t a k ı m
s ı k ı n t ı l a r v a r d ed iler. A r k a d a ş l a r ı m ı z b ilir le r ki 25 yıl
eğitim için b ir birim k ab u l ediliyor. D a h a 1974'de k u r u l a n
a k a d e m ile r 1978-1979 öğretim y ılın d a m ezun verdiler, t a k ­
d ir b u y u r u lu r k i b ü t ü n i n s a n l a r gibi m ü e s s e s e le rin de b ir
bebeklik çağı v ar, b ir çocukluk çağı v ar, b ir gençlik çağı
123
v ar, b ir d in a m iz m çağı v a r, b i r o lg u n lu k çağı var. Şim di
siz k a lk ıp d a Gazi E ğitim E n s t i t ü s ü n d e şu k a d a r yıl önce
m e z u n olan b i r ö ğ re tm e n sin iz , y a n ı n ı z a genç b i r a r k a d a ş
g e liy o r h a n i b u b i r b a k ı m a 48 k ilo ile a ğ ı r s ik l e t in
k a r ı ş t ı r ı l m a s ı gibi b ir ş e y olur. B u y a n l ı ş b i r ş e y d i r diye
d ü şü n ü y o ru m . İk in cisi p ro g r a m la rın k a r ş ıla ş tırılm a s ı
a r tık sadece u l u s l a r a r a s ı d e n k lik işle m le rin d e k u l ­
lan ılıy or, a r t ı k b u g ü n p ro g r a m k a r ş ı l a ş t ı r m a s ı p r o g r a m ­
l a r ı n sad ece k a ğ ı t ü z e r i n d e k i d e ğ e rle ri itib a riy le değil,
eğ itim ö ğretim o r ta m la r ı, a ra ç , gerç, ö ğ re tm e n ve b en z e ri
u n su rlar
y ö n ü y le
b irlik te
b ir
paket
h a lin d e
k a r ş ı l a ş t ı r ı l ı y o r . B en p r o g r a m ı b u a n l a m d a a lıy o r u m ,
y ok sa p ro g ra m ı k a ğ ı t ü z e rin d e sadece talim terbiyeci a r k a ­
d a ş la r ın y ap tığ ı u l u s l a r a r a s ı b i r a k ı m dip lo m a d e n k lik le ri
ile ilgili n e y in n e r e y e geçebileceği k o n u s u n d a k i h i z m e t ­
le rd e y a ra rla n ılıy o r, b u n u n d ış ın d a h e r h a n g i b irş e y d e y a ­
ra rlan ılm ıy o r.
E fe n d im b u a k a d e m ile rim iz 1964 y ılın d a k u r u l m u ş t u ,
S ayın Ö zoğluna, S ayın O ğ u z k a n beye katılıyo r, b ir ek lem e
y a p m a k is tiy o ru m . 1974 y ı l ın d a b iliy o rs u n u z S ad i I r m a k
h ü k ü m e t i iş b a ş ı n a g e lm işti ve g ü v en o y u a la m a m ış tı. F a ­
k a t z a m a n ın T a lim ve T erbiye K u ru lu B a ş k a n ı Z ek a i Balao ğlu b ey e fen d i de G en çlik ve S p o r B a k a n ı o lm u ş tu . O
s ıra la rd a birşeyler yapılm ası k o n u su n d a büyük g ayret
s a r f edildi ve z a m a n a k a r ş ı k o ş u lu y o rd u , dö rt a y lık b ir
s ü re v ard ı ve g erçek ten d ö rt aylık sü re içerisinde h u m m a l ı
b ir ç a lış m a y a p ılm a k s u re tiy le a k a d e m ile r yetiştirile b ild i.
O n l a r y a p ı l m a s ı g e r e k e n ö n em li b ir k a t k ı idi, a m a ç l a r ı
f a rk lı idi, b e n b u b a k ı m d a n e l e m a n la r ı n , b ed e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n i o la ra k aynı o k u ld a is tih d a m edilm esi h a lin d e k i
k a r ş ıl a ş t ı r m a n ı n
y a n lış
olacağını
v u r g u la m a k
is ­
tiy o r u m .
N A L A N B İL G E - S ayın B a ş k a n , özellikle s o r u la r b a n a
yöneldi çok k ı s a cevap v e r m e k istiyo rum .
B A Ş K A N - Biz de genç y a ş l a r ım ı z ı d a teb liğ le ri böyle
v e r i r d i k , t e b l i ğ l e r d e b ö y le çok uç v e r i r s e n i z b ö y le
124
e l e ş t i r i l e r a lırsın ız .
N A L A N B İ L G E - T e ş e k k ü r ederim . Özellikle gerçek ten
k o n u m a b u k a d a r b ü y ü k b ir ilg i gösterildiği için b u beni
çok m e m n u n etti, h e p in ize a y rı ayrı çok t e ş e k k ü r ederim .
Ö zellikle bu k a d a r değerli h o c a la r ı m ın a r a s ı n d a o ld uğu m
için de çok şan slıy ım . Y alnız y a p m ı ş o ld u ğ u m ça lış m a m
b e n i m b i r d o k to r a te z ç a l ı ş m a s ı d ı r ve o n u n için a r ş iv
ç a lış m a la r ı ü z e rin d e çalıştım . S ü r e m şu a n d a çok k ıs ıtlı
o ld u ğ u için size en a z a in d irg e y e re k a n l a t m a y a çalıştım .
E n b a ş t a n b aşlay a y ım .
A k ad em ile re, ilk ö ğ re tm e n lik h a k k ı 1981 y ılın d a v e r il­
m işti. F a k a t u g y u la m a sı 1983 y ılın d a b a ş la m ış tır. 1983 u n
y a z ın d a , b a h a r ı n d a o n l a r a A n t a l y a y ö re s in d e a ç ıla n b ir
k u r s l a ö ğ r e tm e n li k f o r m a s y o n u d e r s l e r i n d e k i e k s i k l i k
g id erilm ey e ça lışılm ış ve a y r ıc a b ir ek m a d d e d ü ş ü l e r e k
de b u n d a n s o n r a a k a d e m i m e z u n l a r ı n ı n ö ğ r e t m e n l i k
h a k k ı olduğu b e lirtilm iş , o n d a n dolayı d a 1982'ye k a d a r
a n c a k ö ğ re tm e n lik h a k k ı n ı k u l l a n a b i l m i ş l e r ; z a t e n o n ­
d a n s o n r a da Y Ö K ’e b a ğ l a n d ı ğ ı için de a k a d e m i olayı
s ö z k o n u s u değild ir. İ k in c is i T a l i m T e r b iy e K u r u l u n u n
a r ş iv k a y ı t l a r ı n d a özellikle h o c a m çok a r a d ım , y a n i sizin
b a n a b elirtm iş o ld u ğ u n u z m ü fre d a t p ro g ra m la rın d a k i
ikinci b ir y a n a l a n d a y a n i y a n d e r s te d e rs v e rm e olayı
a rş iv k a y ı t l a r ı n d a 1933'deki m ü f r e d a t p ro g ra m ın ı ben m e ­
z u n o la n la r ın a lm ış o ld u ğ u d e r s le r d e n ç ık a rd ım , çok il ­
ginç. B u n u n ta lim terbiyede k a y ı t l a r ı yok. E lim e geçen ilk
d üzenli a rş iv kay d ı, K ü l t ü r B a k a n ı n ı n im zasıy la, b iliy or­
s u n u z o z a m a n K ü ltü r B a k a n lığ ın a bağlı, o k a y ı t l a r d a b u ­
n u n ta m a m e n 1941, 1942 y ılın a a i t olan a r ş iv k a y d ı var;
T a lim ve T erb iy e n in a r ş iv k a y d ı n d a b u v ar, o n d an önceki
m ü fre d a t p ro g ra m la rın ın a rşiv k a y ıtla rın ı arad ığ ım
h a ld e g erçek ten b u la m a d ım .
A H M E T Y A Ğ 1 Z K U R T - 1937'dir, 1937 y ılın d a arz e t ­
tiğim gibi C ev at D u rsu n o ğ lu bey b u n u yönetm eliğe k o y d u r­
du.
125
N A L A N B İL G E - E v et h ak lıs ın ız , b en t e k r a r bir arşivi
inceleyeyim, ş a y e t sizin elinizde b u n u n re s m i yazısı v a r s a
b a n a v e rirsen iz çok m e m n u n o lu ru m .
H e m e n ö bür s oruya geçiyorum . Ben özelikle bize k r o ­
nolojik b ir ta rih i gelişimi g österim , y an i ben şu okul iyi y e ­
tiştirm iştir, b u okul k ö tü y e tiş tirm iş tir, b u ben im eğitim a n ­
la y ış ım a çok t e r s b ir olay. K esin lik le b en size kronolojik
b ir a ş a m a içerisin d e olan olay ları a n l a t t ı m . İyi yetişm iş,
k ö t ü y e t i ş m iş b u t a m a m e n f a r k l ı o l a y l a r ve özellikle
geçirdiğ i d e v re le ri a n l a t t ı m ; A k a d e m il e r olayı h e r h a l d e
y a n lış an laşıldı, o dönem içinde özellikle ben b u n u b irk a ç
c ü m le m d e k u l l a n d ı m , o d ö n e m iç in d e f a r k l ı a ç ılm ış ,
çağdaş ve spor elem anı y e tiş tire n ilk beden eğitimi spor k u ­
r u m u o la ra k söyledim , y o k sa y a n i a k a d e m i le r çok iyi idi,
çok fe v k a la d e idi diye veya ö b ü rle r in d e n fa rk lı b ir t u t u m
t a r z ı n d a a n la ttığ ım ı s a n m ıy o ru m , h e r h a l d e b ir y a n lış a n ­
la m a oldu.
H Ü L Y A G Ö K M EN - E fe n d im , b e n b ak ıy o ru m p a n e lin
k o n u s u n a beden e ğ itim in d e k a r ş ıl ı ş ı la n b a ş la c a s o ru n la r.
Şu a n d a t a r t ı ş t ı ğ ı m ı z t a m a m e n f a r k l ı b irş e y . B en mi
b a ğ l a n t ı s ı n ı k u ra m ıy o ru m , m ü m k ü n s e y ard ım c ı olunuz.
B A Ş K A N - E fend im , d ed iğ im gibi p a n e ld e görev a la n
altı a r k a d a ş l a dü y a p tığ ım to p l a n t ı d o ğ r u ltu s u n d a h e r k e s
k e n d i u z m a n lık d a lın d a k i b ilg ileri size a k t a r m a y ı h e d e f ­
lediler, a m a ben de sizin gö zlem inize k a tılıy o ru m , b ed e n
eğitim i ö ğ re tm e n i olan v e y a s a ğ ı m d a o t u r a n h o c a m ın ve
p a n e l i s t ö ğ re n cin in d ı ş ı n d a k i t ü m k o n u ş m a c ı l a r d a h a
ziyade işin teorik yö n ü ve d iğ er y an d alları ile dile getirdi.
Ben is te rs e n iz sizi çay içm eye d a v e t etm e d e n önce a n l a y a ­
bildiğim k a d a r ı y l a b u p a n e ld e n b ir ö ğ re tim üyesi o la ra k
n e le r çık a rd ığ ım ı a r k a r m a k is tiy o ru m .
B en bir te k n ik e le m a n ım , i n ş a a t m ü h e n d is i
k ö k en liy im , d o ıa y ıs ı/la m e v z u a t k o n u s u n u d ış la rs a k
s p o rd a n gelen b ir k iri o lara k şöyle özetleyebilirim . B ir t a ­
126
n e s i şu: görüş birliği o d u r ki b e d e n eğ itim i fa a liy e tle rin e
ve k o n u s u n a ortaö ğ retim k u r u m l a n m ı z d a y e te rli derecede
ön em verilm iyor. B enim çık ard ığ ım birinci se n te z bu. B u ­
n u n n ed e n le rin i ikiye ayıra b iliyo ruz , b i r te s is yetersiz liği,
İk in c is i ö ğre tim e le m a n ı y e te r s iz liğ i. İk in c i ç ı k a r d ı ğ ım
h u s u s d a bu. B ir üçü n c ü öğ ren diğim k o n u b e d e n in i k u l l a ­
n a n k işilerin d oyu m lu olduğu ve h a y a t a b ağlı olduğu, do­
la y ıs ıy la b u r a d a n ve b a ş a b a ğ la n tı y a p a r s a k , o rta ö ğ re tim
k u r u m l a n m ı z d a ne k a d a r çok b e d e n eğitim i fa a liy e tle rin e
ön em v e r ir s e k o k a d a r d o y u m lu i n s a n l a r ı t o p l u m a k a ­
za n d ırıy o ru z. B ir son y a k la ş ım ım k i b u n u O D T Ü 'd e b i r ­
lik te çalıştığım ız a r k a d a ş l a r ın
dikkatine
su n m ak is­
tiyo rum , ODTÜ'de şu a n d a fa a liy e t g ö s te re n b ed e n eğitim i
spo r bölüm üne y e ten e k sınavı ile öğrenci a lın ırk e n b u n d a n
s o n r a d a h a y ü k s e k p u a n lı k iş ile ri d i k k a t e a l m a k d u r u ­
m u n d a k a l m a k is te rim , sizleri öyle g ö rm e k is te rim . E ğ er
ü n i v e r s i t e g iriş s ı n a v l a r ı n d a a l ı n a n p u a n l a r ı b i r b a ş a r ı
k r i t e r i k a b u l ed e rsek , p u a n ı y ü k s e k k iş ile re y ö n e lm e n in
ön em li b ir f a k t ö r o l d u ğ u n u d a b u r a d a k i u z m a n a r k a ­
d a ş la r ın ağ z ın d a n d in le m iş oldum . D o lay ısıy la bu
çerçevede p an e li k a p a t m a k is tiy o ru m ve sizleri y a r ın b ir
a r a d a olm aya d a v e t ediyorum .
127
BİLDİRİ: IV
Beden Eğitiminde Tesis, Araç ve Gereçlerin
Yeri ve Önemi
RonaOZENER
Milli E ğitim Gençlik ve S p o r B ak an lığ ı Gençlik
H izm etleri Genel M ü d ü r Y a rd ım c ısı
O turum Başkanı: D oç. D r. Ö zca n D E M İR E L
129
BEŞİNCİ OTURUM
B A Ş K A N - Efendim , iyi g ü n le r ve g ü n a y d ın d iliy e rek
b e ş in c i o tu r u m u açıyorum.
B eşin ci o t u r u m u m u z u n k o n u s u "Beden eğ itim in d e t e ­
sis, a r a ç ve gereçlerin yeri ve önemi". B u k o n u d a bize b i l ­
d iri s u n a c a k olan S ayın R o na Ö z e n e r'i d a v e t e d iy o ru m .
S a y ı n Ö z e n e r h a l e n M illî E ğ itim G e n ç lik ve S p o r B a ­
k a n l ı ğ ı G ençlik H izm etleri Genel M ü d ü r Y a rd ım c ısı o la ­
r a k görev y a p m a k ta .
B u y u r u n S ayın Özener.
RONA ÖZENER
B ir ü l k e n in k a l k ı n m a s ı ve g e liş m e s in d e e s a s u n s u r
i n s a n gücü, in s a n fa k tö rü d ü r. B u g ü c ü o lu ş tu r a n i n s a n ı n
en m ü k e m m e l b ir şekilde eğitilm e si ve y e tiş tir im e s i g e ­
r e k m e k t e d i r . K a lk ım a P lâ n l a r ı n d a h e d e fle n d iğ i gibi, do­
r u k n o k t a l a r a u la ş a b ilm e k , p r o g r a m l a n a n u y g u l a m a l a r ı
y e r i n e g e tire b ilm e k ; a n c a k ilm i u s u l l e r l e y e t i ş t ir il m i ş ,
ö ğ re n d ik le rin i u y g u la y a b ile n , y a r a t ı c ı , d ü r ü s t k a r e k t e r l i ,
y ı l m a d a n ve y o r u lm a d a n ç a lış a b ile n , m ü c a d e le e d e b ile n
n e s i l l e r e ih tiy a ç v a r d ır . B u n e s i l l e r i n y e t i ş t ir il m e s i ise
a n c a k e ğ i t i m l e m ü m k ü n d ü r . E ğ i t im , e ğ i t i m c i l e r t a ­
ra f ı n d a n şöyle t a n ı m la n m a k t a d ı r .
E ğ i t im ; a m a c ı ve a r a c ı i n s a n o la n k a r m a ş ı k b i r
o l u ş u m d u r . D ü ş ü n c e k a y n a ğ ın ı f e ls e fe n in , d o ğ r u l u ğ u n u
bilim d en , d ü zenin i to p lu m d a n a la n , b ir in s a n y a r a t m a s a ­
n atıd ır.
î n s a n y a r a t m a o lg u s u n d a , B e d e n e ğ i t i m i n i n g e n e l
e ğ itim e k a tk ıs ı, çok b ü y ü k tü r. B ir b a ş k a ifade ile, b e d e n
eğ itim i ile genel eğ itim , b irb i r i n d e n a y r ılm a s ı m ü m k ü n
o lm ay an bir b ü tü n d ü r , ilişkiler ise şöyle s ıra la n a b ilir.
Genel eğ itim ile b ed e n e ğ itim i a m a ç la r ı a r a s ı n d a ,
p a r a l e l l i k v a rd ır,
131
- Genel
e ğ itim a m a ç l a r ı n ı n g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i n d e ,
bed e n e ğ itim in in çok güçlü k a y n a k la r ı , önem li rol oynar.
- B eden e ğ itim in d e y ap ıla n ç a lış m a la r ile, sin ir ve k a s
siste m i g e lişir, r u h s a l g elişim g ü ç le n ir, k işiliğ in
eğitim inde, genel eğitim e b ü y ü k k a t k ı l a r d a b u lu n u r.
- S e r b e s t z a m a n e tk in lik le r i ve oyun ile t o p lu m a ve
eğ itim e sayısız y a r a r l a r sağlar.
G en el e ğ itim in t a n ı m ı n d a n ve b ed e n eğ itim i ile olan
ilişk ilerd e n sonra, bed en eğ itim i n ed ir, b u n u n d a b ir
t a n ı m ın ı n y a p ılm a s ı y erin d e o la c a k tır.
B ed en E ğ itim i; fe rd in , b e d e n e n , r u h e n ve fik re n g e ­
l i ş i m i n i s a ğ l a m a k , g ü n l ü k h a y a t ı n ve iş h a y a t ı n ı n
ş a r t l a r ı n ı k iş iy i h a z ı r l a m a k , m illi ş u u r ve v a t a n d a ş l ı k
d u y g u la r ın ı k u v v e t l e n d i r m e k a m a c ıy la y a p ı l a n , d ü ze n li,
s i s t e m l i ve m e t o t l u ç a l ı ş m a l a r ı n b ü t ü n ü n e B E D E N
EĞ İT İM İ d e n ilm e k te d ir. A m açları; ferdin , bedeni, r u h i ve
fiziki g e liş im in i s a ğ l a m a k tı r . O y u n , sp o r ve c i m n a s t i k
ç a lış m a la r ı ile b irey i b ede n ce s a ğ la m , fikirce u y a n ı k ve
r u h e n s a ğ lık lı o la ra k y e t i ş t ir m e k , k iş iy e to p lu m k u r a l ­
l a r ı n a u y g u n o la ra k y a ş a m a a lış k a n lığ ı k a z a n d ı r m a k ve
k a v ra tm a k tır.
B u a m a ç l a r a u la ş a b ilm e k için;
Ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a h a f t a d a iki d e r s s a a ti, b ed e n
e ğ itim i d e r s i y a p ı l m a k t a d ı r . D e rs in m ü f r e d a t p ro g ra m ı,
ö ğrencilerin ilgi ve is te k le ri, g e lişm e le ri, y a ş d u r u m l a r ı ,
sın ıf sev iy eleri, r u h s a l d u r u m la r ı d ik k a te a lın a r a k
h a z ır l a n m ış t ı r . Ö ğ re n c ile r b u d e rse is te k ve a r z u dolu,
heye can dolu d u y g u la r içinde k a t ı l m a k t a d ı r .
B ed en eğitim i d e rsin e k a r ş ı öğrencilerin g österdiği i s ­
tek ve a r z u n u n sebebi nedir, öğrencilere b u d ers n e le r k a ­
z a n d ı r m a k t a d ı r . B u n l a r ı n n e d e n le r i ü z e r in d e b ir n eb z e
d u r u l m a s ı n d a y a r a r g ö rü lm e k te d ir.
132
1. B eden eğ itim i d e rs in d e öğrenci spor y a p a b ilm e k te ,
d iğ e r d e r s le rin s t r e s i n d e n k u r t u l a b i l m e k t e , h a r e k e t i h ­
tiy a c ın a cevap bulabilm ek tedir.
2. K ö tü a l ı ş k a n l ı k l a r d a n k o r u n a b i l m e k t e , k u r a l l a r a
u y m a y ı, d is ip lin li olm ayı, b a ş k a l a r ı n a s a y g ılı olm ayı
a l ış k a n lık h a l i n e g e t ire b ilm e k te d ir.
3. A r k a d a ş l a r ı ile y a r d ım l a ş a b il m e k t e , b irlik te olma,
b irlik te k a z a n m a veya kay b e tm e , b irlik te iş b a ş a r m a h u z u ­
ru n u y aşam aktad ır.
4. N ot k o r k u s u n a k a p ı l m a m a k t a d ı r .
5. Dengeli b i r k işilik k a z a n m a k t a d ı r .
6. G ücünün ne olduğunu b u d e rs te ölçm ektedir.
7. Y e te n e k le rin i g e liş tir m e k te d ir.
8. Boş z a m a n la rın ı d eğ e rlen d irm ed e d a v r a n ış ve beceri
k az an m ak tad ır.
9. D ers b itim in d e k e n d is in d e b ir r a h a t l ı k h i s s e t m e k t e ­
dir.
Y a p ıla n g enel a ç k ı l a m a l a r d a n s o n r a B ed en E ğ itim i
d e rs le rin d e r e h b e r k a b u l edilen eğ itim p r o g r a m la r ı n a da
d e ğ in ilm e k te y a r a r g ö rü lm e k te d ir.
B e d e n E ğ itim D ersi E ğitim P r o g r a m la n
B eden eğ itim i d e r s le ri için m ü f r e d a t p r o g r a m la r ı n d a
öngörülen e s a s la r a uyg un o la ra k yıllık, h e r s ın ıf için ayrı
ayrı d ers p r o g r a m la n h a z ı r l a n m a k t a b u d a h a so n ra aylık
ve g ü n l ü k ş e k l i n d e d e t a y l a n d ı r ı l m a k t a d ı r . P r o g r a m
h a z ır la n m a s ı şu b a ş l ı k l a r a l t ı n d a ele a l ı n m a k t a d ı r .
D üzen te m rin le ri; S e rb e s t h a r e k e t l e r , A ra çla h a r e k e t ­
ler, A r a ç t a h a r e k e t l e r , Yer (M in d e r) h a r e k e t l e r i , S por
A l ı ş t ır m a la r ı , O y u n la r .
B a k a n lığ ım ız G en çlik H i z m e t l e r i G e n el M ü d ü r l ü ğ ü
K oordinatörlüğünde, program
geliştirm e
tekn ikleri
k o n u s u n d a e ğ i t i l m i ş ve t e c r ü b e l i b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ re tm e n le rin d e n
b i r i h t i s a s k o m is y o n u t a r a f ı n d a n ,
133
m o d ern eğitim te k n ik le rin e u y g u n o la ra k ilk öğ retim o k ul­
la rı Lise ve Dengi O k u lla r için b ed e n eğitim i, eğitim
p r o g r a m la r ı h a z ı r l a n m ı ş T a lim ve T e rb iy e K u r u l u 'n d a n
geçirilm iştir. B u p ro g ra m la rın 1988-1989 d ers y ılın d a n iti­
b a r e n ö ğretim k u r u m l a r ı n d a u y g u l a n m a s ı n a geçilecektir.
Yeni p ro g r a m la r ile d ersle rin çok d a h a verim li ve etkili ol­
m ası am aç lan m ıştır.
i s t e r g eçm işte h a z ır l a n a n eğitim p ro g r a m la rı, i s t e r y e ­
ni h a z ı r l a n a n e ğ itim p r o g r a m la r ı in c e le n d iğ in d e şu h u ­
s u s l a r g a y e t açık o lara k g ö rü lm e k te d ir.
1. B ed en e ğ itim i dersi için u y g u n b ir a l a n a ih tiy a ç
v a r d ır . İklim ş a r t l a r ı ve çevre özellik lerin e göre b u ala n
açık veya k a p a lı olabilir.
2. D e r s in i ş l e n m e s i s ı r a s ı n d a k o n u
çeşitli a le t ve m alzem eye,
(ü n ite ) g e re ğ i
3. Dersi işleyecek b r a n ş öğ re tm e n in e ,
4. D ers için gerekli giysiye ve,
5. Öğrenciye ihtiy a ç d u y u lm a k ta d ır.
B u beş h u s u s t a n h a n g is i ek sik o lu rsa olsun, d ers am aç
ve h ed e fle r d o ğ r u l t u s u n d a y a p ıla m a z . K o n u m u z u n gereği
üç t a n e s i v ark i b u n ları:
T e s i s l e r - d e r s için g e r e k li, a ra ç - g e re ç ve g iy s ile r
o lu ştu rm ak tad ır.
B ir okul d üşünelim , b u oku lun salon u ve açık h a v a spor
te s is le r i m e v c u t t u r , b ed e n eğ itim i d e rs i için g e re k li h e r
t ü r l ü araç-g ereci v a r d ır . (K a s a , m i n d e r c im n a s tik s ırası,
ku zu , beygir, atletizm için gerekli a ra ç la r, çeşitli top lar, lab u t, a t la m a ipi, p a rm a k lık , t ı r m a n m a ipleri, b arfiks, p a r a ­
lel, A s im e trik b a r, vb. d iğ er a ra ç la r), sın ıf m e v c u tla rı 3040 a r a s ı pırıl pırıl öğrenciler, te k tip spor giysileri, (forma,
ş o r t , e ş o f m a n , a y a k k a b ı ) m e s l e ğ i n eh li ve a ş ığ ı b ir
ö ğ re tm e n . Böyle b ir o k u ld a p l â n l ı p ro g r a m lı ç a lış m a la r ,
134
b ilim sel ça lış m a la rla b ü tü n le ştirin , o okul eğitim ve k ü l t ü r
y u v a s ıd ır. Ü lk e g enelind e o r ta ö ğ r e tim k u r a m l a r ı n ı n s ın ıf
d u r u m l a r ı ve spor tesis a r a ç ve gereçlerin e b u n a ilave ola­
r a k B.T.S.G.M. a it s a h a ve te s is le re b ir göz a t m a k t a y a r a r
gö rü y o ru m .
M i l li E ğ i t i m G e n ç l ik v e S p o r B a k a n l ı ğ ı 1 9 8 7
Is t a t i s t it l e r in e göre köy ve ş e h irlerd e top lam 5688 ortaokul
2656 lise (m eslek liseleri d ah il) b u l u n m a k t a d ı r . O r ta o k u l­
la r ın 264'ünde y a n i % 4.64 lise le rin 678'inde y a n i % 6 spor
s a lo n u v a r d ır . B u s a lo n la rın b i r k ıs m ı, spor sa lo n u , b ir
k ıs m ı d a k ü çü k , ders y a p ılm a y a m ü s a i t te n e ffü s h a n e veya
genişçe d e r s h a n e le r d ir , gerçek s p o r s a lo n u sayın ın, Devlet
P l a n l a m a T e ş k ilâ tı özel i h t i s a s k o m is y o n la rı r a p o r u n d a ,
salon sayısı 287 o lara k ifade e d ilm ek ted ir.
B e d e n T e rb iy e s i ve S p o r G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü n ü n ise
Ü lk e m iz d e 305 spor salonu, 179 s ta d y u m , 263 çocuk oyun
a la n la rı, 489 futbol sahası, 322 b asketb ol sahası, 146 voleybol
s a h a s ı b u l u n m a k t a d ı r . B u te s i s l e r i n , y e te r li ve eğitilm iş
e le m a n b u l u n m a m a s ı , h iz m e tiç i eğ itim d e k i b ü y ü k e k s ik ­
likler, te s is le rd e k i k a d r o s a y ıs ın ın azlığı v e y a yok luğ u gi­
bi n e d e n le rle s ö z k o n u s u t e s i s l e r v erim li ve g e n iş b ir k e ­
sim e h i z m e t edecek şekilde iş le tile m e m e k te d ir.
O k u l l a r a r a s ı sp o r y a r ı ş m a l a r ı n d a b a ş a r ı k a z a n m ı ş ;
m a h a l l i , bölgesel y a r ı ş m a l a r ile T ü r k iy e b ir in c ilik le rin e
k a t ı l m a h a k k ı n ı elde e t m i ş o k u lla r ım ız in c e le n d iğ in d e ,
b u o k u lla rım ız ın sp or s a lo n la rın ın olduğu, b e d e n eğitim i
ve sp or için g erekli te s is araç-gereç, m a lze m e y e sa h ip ol­
duğu,
m esleğ in i
seven
ç a lışk a n
beden
eğ itim i
ö ğ re tm e n le rin in b u l u n d u ğ u n u g ö rü r ü z , okul y ö n etim i ve
d i ğ e r b r a n ş ö ğ r e t m e n l e r i n i , b e d e n e ğ i t i m i ve s p o r
ç a l ı ş m a l a r ı n ı d e s t e k l e d i k l e r i n i , h a t t a y a r d ı m c ı old u k lrın ı g örü rü z. B ü t ü n b u o lg u la r b i r zincirin h a l k a l a r ı
gibidir, y a n y a n a g eldik leri z a m a n b i r m a n a ifade ederler.
135
Yarışmalarda Alet ve Malzeme
S por Y a r ı ş m a la r ı n d a t e k n i k m a lz e m e ve m o d e rn araçgereç o lm ad an bir b a ş a r ı d a n sözetm ek m ü m k ü n değilir.
E sk id en a tle tiz m p ist y a r ış m a la rı to p ra k p is tle r
üz e rin d e yapılırdı, b u p is tle r h a v a d a n etkilendiği için spo r­
cu la rın derecelerini o lum suz y ö nde etkilerdi, b u g ü n b u so­
r u n çö zü lm üştür, to p r a k p is tle rin yerini, t a r t a n adı verilen
y a p a y p is tle r a lm ış tır. B u p i s t le r 10-15 m m . k a lın lığ ın d a
y a p a y m a d d e d e n y a p ılm ış e l â s t i k i ve y a y l a n m a özelliği
olan u z u n ö m ü rlü p is tle rd ir. B u p is tle rd e sporcu çok d a h a
iyi dereceler y a p a b ilm e k te , a t l a m a d is ip lin lerin d e de d a h a
ü s t ü n d ereceler elde ed e b ilm ekted ir. G eçm işte y ü k s e k a t l a ­
m a k u m h a v u z la r ı n d a y a p ılm a k ta y d ı, h a v u z a y a p ı l a n a t ­
l a m a d a , belirli s ı n ı r l a m a t e k n i k l e o lm a k ta y d ı. K u m h a ­
v u zu y erin e b u g ü n , k a v u ç u k k a lın m in d e rle r k u l ­
l a n ı l m a k t a d ı r , b u m i n d e r l e r i n s a ğ l a d ı ğ ı g ü v e n c e ile
y ü k s e k a t l a m a d a s ırt ü s t ü d ü ş e r e k a t la n ıla n ve fosbari stili
o la ra k isim v e rile n s tilin y a r a t ı l m a s ı n a o la n a k
s a ğ lan m ıştır. B u teknoloji ve g elişen stil ile re k o r la r b irb i­
r in i t a k i b e t m e k t e d i r . K e za y a k ı n z a m a n a k a d a r s ı r ı k l a
y ü k s e k a t a l a m a i p tid a i s ı r ı k l a r l a y a p ılırd ı, b u s ı r ı k l a r
önce t a h t a d a n d ı , s o n r a l a r ı m e t a l s ı r ı k l a r k u l l a n ı l m a ğ a
b a ş l a n d ı , t e k n o l o j i k g e l i ş i m i s o n u c u b u g ü n çok
m ü k e m m e l, y a y l a n a n ve f ı r l a t m a özelliği olan, h afif, fi­
b erg la sta n y ap ılan sırık lar k u lla n ılm a k ta , bu s ırık la rla
y a p ı l a n a t l a m a l a r d a elde e d ile n d e re c e le rd e m ü k e m m e l
o lm ak tad ır. B u k o n u d a ö rn e k le r d a h a d a çoğaltılabilir. So­
n u ç o la ra k ş u sö y len eb ilir, e n iyi d e re c e le r, b a ş a r ı l a r ,
m o d e rn araç-gereç ile elde edilir.
G elelim b ed e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n in s a y ı l a r ı n a ve
o k u lla r d a bed e n eğ itim i d e rsi d u r u m u n a , y in e i s t a t i s t i k ­
lere göre, O rta o k u lla rd a 43.280 Şube, L iselerde 27.509 şube
b u l u n m a k t a d ı r . H e r sın ıfta h a f t a d a iki s a a t b ed e n eğitim i
d e rs i o ld u ğ u n a göre o r t a o k u l l a r d a 86.560, L is e le r d e ise
55.018 s a a t beden eğitim i d ersi y a p ılm a k ta d ır. Ben b u no k ­
136
t a d a d a h a fazla d e ta y a in m e k istem iy o ru m , (zira liselerde
k ı z ve e r k e k ö ğ r e n c i l e r a y r ı a y r ı b u d e r s l e r e
k a t ı l d ık l a r ı n a göre şube say ısı d a d ers sayısı d a d a h a da
a r t ı ş g ö ste rm e k te d ir.)
H e r ö ğ retm en in h a f t a d a 30 s a a t d erse girdiğini v a r ­
s a y a r a k b i r t a b l o ç iz m e k i s t i y o r u m , b i l i n d i ğ i gib i
ö ğ re tm e n le rim iz in b ir k ıs m ı d a id a ri g ö re v le rd e b u l u n ­
d u k la rın d a n d a h a az d ers e g irm e k te d irle r.
E v e t o rta o k u lla rd a 86.560 s a a t bed e n eğitim i dersi ol­
d u ğ u n u d a h a önce ifade e tm iş tim . Görevli b ed e n eğ itim i
öğ re tm e n i sayısı ise 1 05 3 'tü r. B ir ö ğ re tm e n in h a f t a d a 30
s a a t derse girdiği d ü ş ü n ü lü rs e 1053 X 30 = 31.590 d ers sa a ti
b ed e n eğitim i ö ğ re tm e n le ri t a r a f ı n d a n o k u t u l m a k t a , g e ­
riye k a l a n 54.970 s a a t d ers, d iğ e r ö ğ re tm e n le r t a r a f ı n d a n
d o ld u r u l m a k t a d ı r . L is e le r d e k i d u r u m d a şöyledir, 55.018
s a a t bed en eğ itim i dersi v a r d ı r h a f ta d a , ö ğ re tm e n sayısı
3 2 4 7 'd ir, kız ve e r k e k o l a r a k s ı n ı f ik iy e a y r ı l a c a ğ ı
d ü ş ü n ü l ü r s e d e r s s ay ısı 1 1 0 .0 3 6 'y a u la ş ır. Ö ğ r e t m e n l e r
(3247 X 30 = 97.410 s a a t d ers o k u tm a k ta d ırla r. 16.626 s a a t
ders diğer b r a n ş ö ğ re tm e n le ri t a r a f ı n d a n o k u tu lm a k ta d ır.
Sonuç o lara k ; B eden eğ itim i d e r s le rin in b ra n ş
ö ğ re tm e n le ri ta r a f ı n d a n o k u tu la b ilm e s i için o rta o k u l l a r ­
da (54.970 : 30 =) 1833 liselerde (12.626 : 30 =) 421 olmak üzere
o r ta d e re c e li o k u l l a r ı m ı z d a e n az 2.253 b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n in e d a h a ihtiy a ç v ard ır.
O rta o k u lla rd a 1.962.324 liselerde 1.110.379 olm ak üzere
o rta dereceli o k u lla rd a 2.072.703 öğrenci b u l u n m a k t a d ı r .
O rta dereceli o k u lla rd a görevli b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i
s a y ı s ı ise, (1 0 5 4 + 3 2 4 7 ) = 4 . 3 0 0 'd ü r . K ı y a s l a m a
yapıldığında 482 öğrenciye 1 öğre tm e n d ü şm ek ted ir.
Ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a b e d e n e ğ itim i d e r s l e r i için
lüzu m lu ders a r a ç ve gereçleri y ap tırılıp o k u lla ra dağ ıtım ı
k o nusu, Gençlik ve Spor B ak an lığ ı ta r a f ın d a n 1971 yılın da
başlatılm ış ve (bu görev d a h a önce okuliçi Beden E ğitim i ve
137
S p o r G enel M ü d ü r l ü ğ ü , d a h a s o n r a G en çlik H iz m e tle r i
G enel M ü d ü r l ü ğ ü t a r a f ı n d a n y e r in e g e t i r i l m iş t i r ) 1986
y ılın a k a d a r a r a lık s ız d ev a m e ttirilm iş tir. D a h a s o n r a b u
g ö re v 328 9 s a y ılı B e d e n T e r b i y e s i ve S p o r G e n e l
M ü d ü r l ü ğ ü n ü n T e ş k i l â t ve G ö revleri H a k k ın d a k i K a n u n n u n 37'nci m a d d e s i u y a r ın c a ilgili Genel M ü d ü rlü ğ e veril­
m i ş ti r . Milli E ğ itim G e n çlik ve S p o r B a k a n lığ ı G ençlik
H izm etleri Genel M ü d ü rlü ğ ü is ta tis tik le rin e göre 1971-1986
yılları a r a s ı n d a 37 k a le m ve 193.288 a r e t (çift, t a k ı m vs.)
a l e t ve m a lz e m e ö ğ re tim k u r a m l a r ı n a a y n i y a t k a r ş ıl ı ğ ı
d a ğ ıtılm ıştır.
S ay ı itib a riy le ; 18.850 a d e t c im n a s tik m in d e ri, 7066
cim nastik k as a s ı, 405 çift b a s k e tb o l potası, 8670 çift voleybol
dikm esi, 5290 çift y ü k s e k a t l a m a sehpası, 6300 engel, 4759
a d e t m a s a ten isi m a s a s ı, 16.885 a d e t gülle, 17.910 a d e t de
disk , o k u lla r ım ız a d a ğ ı t ı la n m a l z e m e le r i n b ir k ıs m ıd ır.
B u m a lz e m e le rin b ir k ısm ı m iy a tlı m a lz e m e le r b i r k ıs m ı
is e u z u n s ü r e k u l l a n ı l a n d e m i r b a ş m a l z e m e l e r d i r .
Ö ğ re tim k u r a m l a r ı n d a b e d e n e ğ itim i ve sp o r ç a lış m a la r ı
için gerekli olan araç-gereç ve m a lz e m e n in ih tiy a c a cevap
v e rece k seviyede olm ad ığ ı B a k a n l ı ğ ı m ız a g elen m a lz e m e
i s te k y a z ıl a r ı n ın in c e l e n m e s in d e n a n l a ş ı l m ı ş t ı r .
Öğretim K urum larında Y apılan D ers D ışı E gzersiz
Çalışm aları
E g z e rs iz ç a lış m a la r ı ile ö ğ re n c ile rin o k u lla r d a b e d e n
eğitim i ve spor ç a lış m a la r ın a d e r s dışı o la ra k k a t ı l m a l a r ı
a m a ç l a n m a k t a d ı r . B u ç a lı ş m a l a r ı sın ıfla r, k ü m e l e r vey a
şu b eler a ra sı y a rışm a ve k a r ş ıla ş m a la r o la ra k
d ü z e n le n m e k te d ir. Böylelikle ö ğ re n ciler te ş v ik e d ilm e k te ,
y e t e n e k l i ve k a b i l i y e t l i ö ğ r e n c i l e r i n d e o r t a y a ç ı k m a s ı
m ü m k ü n o lm a k ta d ır. Ö ğrenci s p o ra ilk a d ım ın ı m a h a l l e ­
r i n d e , ik in c i a d ı m ı d a o k u l u n d a a t m a k t a d ı r . B e d e n
eğ itim i ö ğ re tm e n in in t e ş h i s i ve te ş v ik i ile ilgi d u y d u ğ u ,
b a ş a r ı g österd iğ i b r a n ş t a , s p o r y a p m a y a b a ş l a m a k t a d ı r .
B u r a d a önem li o lan ö ğ r e n c in in sp o r y a p m a a l ı ş k a n l ı ğ ı
138
k a z a n m a s ı d ı r . B a şarılı olursa, önce s ın ıf ta k ım ın d a , d a h a
s o n r a o k u l t a k ı m ı n d a sınıfını v e y a o k u lu n t e m s il e tm e
g ö re v in i
ü stlen ir.
B eden
E ğ itim i
ö ğ re tm e n le ri,
ö ğ re n c ile rin spor y a p m a fı r s a tı ve im k â n ı y a r a t m a l ı d ı r .
K a n a a t i m c e işin d o ğ ru su ve y a p ılm a s ı g e rek en de b u d u r.
Zira d e r s dışı egzersiz ç a lış m a la rı ile okul sp o ru y ap ılır,
o k u ld a g e n iş t a b a n l ı spor a l ty a p ıs ı böyle k u r u l u r . O a l t
y a p ı d a n da elit s p o rc u la r z a te n y etişir. Bazı o r t a dereceli
o k u lla r d a gözlediğim bir y a n lış u y g u la m a v ar, o d a şöyle,
b e d e n e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n i y e t e n e k l i ö ğ r e n c i l e r i b e lli
y ö n t e m l e r l e seç iy o r ve b ir k l ü p ç ü z ih n iy e tiy le y a l n ı z
seçtiği ve okul ta k ı m ı o lara k b elirle d iğ i b u ö ğ re n cilerle
çalışıyor, b u r a d a d iğer öğ ren ciler ih m a l ediliyor B u u y g u ­
la m a y ı y a d ırg a d ığ ım ı ve doğru b u lm a d ığ ım ı b u r a d a ifade
e tm e k is tiy o ru m , d o ğ ru s u , is te k li b ü t ü n ö ğre n cilere spor
y a p m a f ırs a tı s a ğ la m a k , im k â n ı y a r a t m a k d ı r . B u d a spor
t e s i s l e r i n d e y a p ı l m a k t a d ı r , t e s i s ara ç -g e re ç o lm a y a n b ir
ok u ld a d e rs dışı bed e n eğitimi ve spor egzersiz ça lış m a la rı
y a p m a k m ü m k ü n değildir.
S o n u ç v e K anaat
1.
O r t a ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n d a b e d e n eğ itim i ve sp o r
ç a lış m a la r ı için gerekli, spor te s is ve a l a n l a r ı y ete rs iz d ir.
B üy ü k b i r k ıs m ın d a spor tesisi m e v c u t değildir. T esis y e ­
tersizliğ i y a n ın d a araç-gereç ve m alze m e n o k s an lığ ı m e v ­
c u ttu r. B u n o k s a n lık la r giderilm elidir. B u k o n u d a B eden
T erbiy esi ve Spor Genel M ü d ü rlü ğ ü görevlidir. 3289 sayılı
Beden Terbiyesi ve S por Genel M ü d ü r lü ğ ü n ü n T e ş k ilâ t ve
g ö r e v l e r i H a k k ı n d a k i K a n u n u n 2'n c i m a d d e s i n i n b
f ık ra s ı ile 37'nci m a d d e n in , a f ı k r a s ı G enel M ü d ü r l ü ğ e
o k u lla r a d a ğ ıtılm a k ü z e re m a lz e m e y a p t ı r m a görevi v e r ­
m iştir. M a d d e 2'nci fık ra (b) Millî E ğ itim Gençlik ve S por
B a k a n lığ ın a bağlı b ü t ü n öğretim k u r u m l a r m ı n ; y u r t içi ve
y u r t d ış ı sp o r f a a l i y e t le r i n i n e s a s l a r ı n ı t e s p i t e tm e k ,
y ü r ü t m e k , bu fa a liy e tle re a it a r a ç , gereç ve b e n z e ri ihta y a ç l a r ı s a ğ la m a k . F ık r a n ı n t a m a m ı i ş le r h a l e g e t i r i l ­
139
m e lid ir . B u k o n u d a ö ğ r e ti m k u r u m l a r ı n d a ciddi b i r
a r a ş t ı r m a yap ılm alı, bölgesel özellikler ve g eleneksel spor
b r a n ş l a r ı g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l a r a k b ir p r o g r a m d a h i ­
linde b ü t ü n öğretim k u r u m l a r ı n d a s t a n d a r t sp or m a lz e m e ­
si d a ğ ıtım ı y a p ılm a lıd ır .
2. O rta ö ğ re tim k u r u m l a n g enel o la ra k il ve ilçelerde
m e rk e z i y e r le rd e b u l u n m a k t a d ı r . S p or t e s is le rin d e n y o k ­
sun olan b u k u r u m l a r ı n ih tiy a ç la rın ı b a k a n lık t a r a f ı n d a n
g id erilm esi m ü m k ü n değildir. B u k o n u d a m a h a lli i d a ­
rele rin ve b elediyelerin i m k â n la r ı ile tesis y a p ım ı cihetine
gidilm elidir. B ir k ısım b e led iy e le r b u k o n u d a ö n cü lü k e t ­
m ekte, açık oyun a l a n l a r ı ve s e m t s a h a la r ı y a p m a k s u r e ­
tiy le gençliğe b ü y ü k h i z m e t l e r s u n m a k t a d ı r . B e le d iy e le r
ta ra fın d a n y ap ılm ası g erek en spor s alo n ların ın , o k u l­
l a r ı n y a k ı n l a r ı n d a , b a t ı d a çok a m a ç lı s a l o n l a r o l a r a k
is i m l e n d i r i l e n d ü ş ü k m a l i y e t l i, e k o n o m ik , t ü r ü b ü n s ü z ,
h a n g a r şek lin d e b ird e n çok ta k ı m ın o k u lu n vey a g r u b u n
a y n i z a m a n d a ç a lı ş a b il e c e ğ i k a p a s i t e d e t i p p r o j e l e r
h a z ır la n m a lı, m a h a lli id a re le r ve beden te rb iy e si te ş k ilâ tı
b u t ü r salo n la r y a p ım ın a g itm elid ir.
3. B eden eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in ih tiy a c a cevap v e r e ­
cek s a y ıy a u l a ş t ı r ı l m a s ı için , ü n i v e r s i t e l e r i n e ğ i t i m
f a k ü lt e le r i n in b e d e n e ğ itim i ve sp o r b ö lü m ü i m k â n l a r ı
a rttırılm a lı
daha
çok
say ıd a
ö ğrenci
alm ası
s a ğ la n m a lıd ır. İlâv e o la ra k ü n iv e rs ite le r in
d iğ er
b ö lü m le rin d e n m e z u n g en ç le r a r a s ı n d a n , sın a v ile, b ed e n
e ğ itim i ö ğ r e tm e n i o la r a k g ö re v y a p a b ile c e k k a b i l i y e t t e
g e n ç le ri t e s b i t e tm e li, k ı s a s ü r e li k u r s l a r ile b u n l a r ı
eğiterek, beden eğitim i ö ğretm eni o lara k ilk ve o rta d ere c e ­
li o k u lla ra ta y in ed ilm elid ir. E sk i y ı l la r d a b u t ü r u y g u ­
l a m a l a r y a p ılm ış, ilk oku l ö ğ re tm e n le rin d e n k a b iliy e tli ve
yetenekli ö ğ re tm e n le r belli b ir eğ itim den s o n ra ortad ereceli o k u l l a r d a y a r d ım c ı b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i o l a r a k
a t a m a l a r ı y a p ı l m ı ş t ı r . B u ş e k ild e a t a n a n ö ğ r e t m e n l e r
b u g ü n o rta d e re c e li o k u l l a r d a h â l â görev y a p m a k t a d ı r .
İlâve o la ra k liselerde o k u tu la n Millî G üv enlik d e r s le rin d e
olduğu gibi, T ü r k S ilâh lı K u v v e tle rin d e n b u k o n u d a d a
140
d e s te k sa ğ la n a b ilir.
4. 3289 Sayılı Beden Terbiyesi ve S por Genel M ü d ü rlü ğ ü
y a s a s ın ın 26'ncı m add esi, tesis y a p m a m ükellefiyeti ile il­
g ilid ir. M a d d e y e göre 5 0 0 'd e n f a z l a işçi ve m e m u r
ç a lış tır a n k u r u l u ş l a r a , öncelikle k e n d i p e rs o n e lin in beden
eğ itim i ve spor y a p a b ilm e si için t e s is y a p m a ve a n t r e n ö r
t u t m a m ecb u riy eti g etirilm iş tir. Y a s a d a ve y a s a y a d ay a lı
o lara k çık arıla n yö netm elikte 500'den fazla kişi is tih d a m
ed e n k u r u l u ş l a r a spor tesis i y a p m a y ü k ü m l ü lü ğ ü g e tir il­
m i ş ti r , d ileğ im iz ilgili m a d d e n i n i ş l e r l i k k a z a n m s ı ve
spor t e s is le r in in ü lk e m iz d e ç o ğ a ltılm asıd ır.
5. B eden eğitimi ve spor ara ç ve gereçleri son y ılla rd a
ü lk em izd e b ü y ü k g elişm eler g ö ste rm iş tir. B u h u s u s t a bazı
fu a rla r
a ç ılm ış
pekçok
m a lz e m e n in
ü lk em izd e
ü re tile b ild iğ i g ö zlen m iştir. B u sevinilece k b ir d u r u m d u r .
Bazı m a lz e m e le rin , özellikle eşo fm a n , form a, şort, çeşitli
sp or a y a k k a b l a r ı n ı n son derece g ü zel ve k a lite li oldu ğu
g ö r ü l m ü ş t ü r . B ir k ıs ım m a lz e m e le rin p a t e n t l e r i a lın m ış
ve yerli ü re tim e böylece geçilm iştir. B u n l a r son y ılla rd a k i
spo r m a lz e m e le ri y a p ım ı h u s u s u n d a k i iyi ve sev ind irici
g elişm elerd ir.
B ir k ıs ım olim pik ölçülerdeki sp o r m a lz e m e le rin y u r t
d ış ın d a n getirildiği b ilin e n b ir g e rç e k tir. B u h u s u s t a s a ­
n ay ici ve iş a d a m l a r ı m ı z ın y a r d ı m ı ilgi ve d e s te ğ i ile
ü lk e m iz d e b u k o n u d a d a sa n a y ii k u ru la b ile c e ğ in i, h a t t a
ü re tile n m alze m e le rin ih ra ç edilebileceğini dış p a z a r l a r d a
alıcı b u la c a ğ ın ı d ü ş ü n ü y o ru m .
T e ş e k k ü r ederim .
KAYNAKÇA
Aslan Nurten: Teknoloji ve Spor. 19 M ayıs Gençlik ve Spor Akademi­
si Dergisi 1982.
M.E.G. ve Spor Bakanlığı Istatisdikleri 1986-1982.
M.E.G. ve Spor Bakanlığı Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü 1986
yılı faaliyetleri.
M.E.G ve Spor Bakanlığı Lise Müfredatı Programı 1987.
M.E.G. ve Spor Bakanlığı 1985-1986 Okul Spor Hizmetleri.
Başbakanlık Devlet Plânlam a T eşkilâtı V. Beş Y ıllık Kalkınm a
Plânı Özel ihtisas Komisyonu Raporu. SPOR. Ankara 1983.
141
G E N E L T A R T IŞ M A
BAŞKAN - Biz de S ayın K o n u şm ac ı Özener'e te ş e k k ü r
ediyoruz. K e n d ile ri çok k ı s a c a ö z e tle rs e k , eğ itim in genel
t a n ı m ı ile iş e b a ş l a y ı p , b e d e n e ğ itim i t a n ı m ı n ı bize
aç ık la m a y a ça lıştı ve b u a r a d a b ed e n eğitim i d e rs le rin in
eğitim p ro g r a m la rı içindeki y eri ve b u n a bağlı o la ra k t e ­
sisler, ara ç gereç d u r u m u m u z ve b u d u r u m u m u z u sayısal
v e r ile rle d e s t e k l e y e r e k o r t a y a k o y m u ş oldu. G eleceğe
dön ük olara k a r z u ettiği ön erile r y e rin e getirilir diyoruz.
Yalnız b u a r a d a sizin k a t k ı ve s o ru ların ız ı d a bekliyo­
ru z. A ncak s ü re m iz b eş d a k i k a m a a le s e f, sab a h le y in üç
tebliğ v ar; birin ci teb liğ b u s u r e tl e t a m a m l a n m ı ş oluyor.
Ben çok k ıs a o lm ak k o ş u lu y la e ğ e r s o ru sorm ak istey en ler
v a r s a o n la ra söz v erm e k istiyorum .
RAUF İNAN - S ay ın k o n u ş m a c ı y a çok çok t e ş e k k ü r
ed e riz, çok y a r a r l ı b ilg ile r v e r d il e r . B u a r a d a b i r de
içim izde s o r u l a r d o ğ u ra n b ilg ile r v e rd ile r. Yeni ö ğ re tim
pro g ra m ı ile eskisi a r a s ı n d a n e f a r k v a r? İkincisi Beden
E ğ itim i G enel M ü d ü r l ü ğ ü n ü n s a lo n la rı v ar, o k u la r b u n ­
d a n ne ölçüde y a r a r l a n a b il i y o r ? B a ş k a ü lk e le r d e b e d e n
eğitim i s a lo n la rın ı h e m o k u lla r, h e m de o k u lların s a lo n ­
l a r ın ın boş z a m a n d e ğ e r le n d ir m e s i için y a r a r l a n ı l d ı ğ ın ı
biliyoruz. S o n ra 2253 ö ğ re tm e n e ih tiyaç o ldu ğun a göre b a ­
k a n lık b u k o n u d a ne gibi b ir ön lem a lm a k t a d ı r ? K ıs a z a ­
m a n d a b u n u k a r ş ı l a m a k ü z e re n e gibi b ir önlem a l m a k ­
ta d ır. Geçmiş y ılla rd a olduğu gibi ki, b irisin in m ü d ü r ü b u ­
r a d a y a n ım ız d a d ır, ilkokul ö ğ re tm e n le rin d e n özellikle a t ­
letik t i p te o la n l a r ın y e te n e ğ i o l a n l a r ı n d a n y a r a r l a n m a k
d ü ş ü n ü lü y o r m u? B u n ları rica edeyim .
ÇETlN ERTURAN (A ydınlıkevler Ticaret L isesi
B eden E ğitim Öğretm eni) - T e s islerin 3289 K a n u n a göre
sa n ıy o ru m B ed en T erb iy e si ve S po r G enel M ü d ü r lü ğ ü n e
b ıra k ıld ığ ı b i r g erçek, B ed en T e r b iy e s i ve S p o r G e n e l
M ü d ü r l ü ğ ü n d e b u işi y ü r ü t e n , o rg a n iz e eden k i ş i le r i n
142
s ık ın tıy ı çe k m iş o lm a la rı h a l i n d e o k u l l a r d a k i t e s i s l e r i n
s ı k ı n tı s ı n ı , ö ğ re n c ile rin te s is, m a l z e m e s ı k ı n tı s ı n ı d a h a
iy i a n l a y a c a ğ ı k a n a a t i n d e y i m . Y a n i b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ re tm e n le ri t a r a f ı n d a n b u t e s i s i ş le rin in de y ü r ü t ü l m e s i
h a l i n d e s ı k ı n t ı y a d a h a iyi y a k l a ş a l a b i le c e ğ i d ü ş ü n c e m
d o ğ ru m u d u r ac ab a? B u n u h o c a m ın t e c r ü b e le r in d e n bize
s u n m a s ı n ı ric a ediy oru m .
S a l o n l a r ı n çok a m a ç lı k u l l a n ı l m a s ı h u s u s u v a r .
T ü rk iy e 'm iz d e , 10 K a sım T ö re n i, 23 N i s a n B a y ra m ı, b ir
id a rc in in doğum g ü n ü , çocuğun doğu m g ü n ü gibi v e s a ire
s e b e p le rle s a l o n l a r a giriliyor. S ig a r a s ö n d ü rü lü y o r s a l o n ­
da, s o k a k ta giydiği is k a rp in le r i ile s a lo n d a geziyor ve biz
de o r a y a y ü z ü m ü z ü s ü r ü y o r u z . S a l o n u v e r m e k i s t e m e ­
d iğ im iz z a m a n l a r d a d a b a ş ı m ı z d a a m i r v a r, m ü lk i a m ir
v a r, em irli y az ı ile salo n e lim iz d e n a lın a b iliy o r. H a n g i
i z a n d ı r , h a n g i i n s a f t ı r b u, b e n im çocuğun o ra y a y ü z ü n ü
s ü r e r k e n oraya plan jo n a t a r k e n , ö b ü rü geliyor s o k a k ta giy­
diği ay a k k a b ı ile geziyor, o ra d a cilayı d a m ah fed iyo r, boy­
ayı d a m ahfediyor. B u g ü n s a lo n la rım ız ın b u k a d a r az ol­
d u ğ u h alde, k u lla n ıla m a z olduğu h ald e, b u o lan ları d a eğer
i s t a t i s t i k l e r e e k l e r s e k e lim iz d e s a lo n o lm a d ığ ı d a b ir
g e rç e k tir. C iddî b i r salo n o lm ad ığ ı b i r g e r ç e k tir, b u b ir
e ğ itim eksikliği. Yine say ın h o c a m ın söylediği b i r k o n u
v ard ı, k u lü p le re öğrenci seçilerek sadece b u öğrencilerle il­
g ile n e n ö ğ re tm e n le rin ü z ü n t ü s ü n ü y a ş a d ığ ı n ı söylediler,
m u t l a k a k a t ı l ır ı z . A n c a k b u ö ğ r e tm e n le r i n o k l ü p l e r d e
ç a lışa n sporcuları o k u la lan se ede b ilm eleri, on ları o k u ld a
ö r n e k g ö s t e r e b i l m e l e r i için t a b i a t ı y l a o ö ğ r e n c i l e r
a r a s ı n d a y a r ı ş m a l a r y a p tığ ı
sın ıflararası m ü sa b a k a la r
y a p tığ ı ve o n la rı o ra y a iyice k a b u l e ttird iğ i h a ld e a n c a k
k lü p okul işbirliğini y ürü teceği gerçeğini de b u r a d a b e lirte ­
r e k h o c a m ın f a z l a ü z ü l m e m e s i g e r e k t i ğ i n i , bö y le b i r
ça lışm a n ın ben d a h i içerisinde o ld u ğ u m u z u a r z e tm e k i s ­
tiy o ru m .
B ir soru d a h a so rm a k is tiy o ru m . M alzem ey i k im v e ­
ri y o r ?
143
T ü rk iy e'd e spor ve bed e n e ğ itim i m a lz e m e s in i k im v e ­
riyor, h a n g i m a k a m ve h a n g i y ö n te m le veriyor?
Arz ed e rim efendim .
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ederiz.
RUHİ SEL - Önce R on a a r k a d a ş ım ız a çok te ş e k k ü r e d e ­
rim , bizleri a y d ın la ttı, y aln ız s u sp o rla r ın d a n b a h s e tm e d i.
Acaba o k u lla rd a b u n l a r d a n y a r a r l a n a c a k e le m a n yok m u ?
A n k a r a 'a b iliy o rsu n u z biri açık b iri k a p a lı iki t a n e y ü z m e
h a v u z u v a r , a ç ık y ü z m e h a v u z u çok k o m i k b i r ş e y
söyleyeceğim, k a d ı n l a r g ü n ü a y rı, e r k e k le r g ü n ü a y rı ve
d ü n y an ın hiçbir y e rin d e böyle b irşey yok a m a bizde son z a ­
m a n l a r d a b u u y g u la n ıy o r. İk in cisi, k a p a lı y ü z m e h a v u z ­
la rın a üiren k işile r g ö rm ü ş tü r, b e n de 1942 y ılın d a n b u y a ­
n a yü zm e h a k e m liğ i y a p ıy o ru m ve h â l â boş z a m a n l a r ı m ı
böyle d eğ e rlendiriyo rum . A ncak b ir sü re önce g ittiğ im h a ­
k e m lik s ı r a s ı d a z a v a llı k ü ç ü k l e r i m i z i n s u d a n ç ı k t ı k t a n
so n ra gözlerinin k ıp k ırm ız ı o ld u ğ u n u g örd üm ve ilgililere
sordum ne oldu? H ocam s o rm a s u la rı d eğiştirem iyo ruz, iyi
b u yönden k lo ru a rtırıy o r u z , iyi, hiç o lm a z s a p e n c e re le ri
açın da biz nefes a lalım dedim . A m a y u r t d ış ın d a k i a r k a ­
d a ş larım ız çok iyi bilir, A lm a n y a 'd a , V iy a n a 'd a h o ca m d a
çok iyi bilir, o ra d a da y ü zm e h a v u z la r ı n ı gezd im , h e p s in i
tek tek gördüm ve aklım d u rd u , ş u n u n için b ir yü zm e h a v u ­
zu yok, sekiz on t a n e y ü zm e h a v u z u v a r ve h e r y a ş a göre
b ö lü n m ü ş b ir ta n e s i b iliy o rs u n u z
b ir dü& m eye
b as ıy o rs u n u z d alga oluyor ve a k l ı m a K a ra d e n iz geldi, ben
de K a ra d e n iz ço cuğuyum , a h T ü rk iy e 'd e b u d a l g a l a r d a n
fa y d a la n a n yok f a k a t o ra d a b u n u s u n i o lara k y ap ıy o rla r.
Peki bizde acab a yü zm e h a v u z u yok m u, v a r o tellerd e var,
a m a altı aylık m a a ş ım ız ı y a t ı r ı r s a k a n c a k f a y d a l a n a b i l i ­
riz.
T e ş e k k ü r ed e rim .
BAŞKAN - Biz de te ş e k k ü r ederiz.
144
P rof Dr. SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU (TED B ilim Ku­
ru lu B aşk an ı) - Söz a l m a m ı n n e d e n i, özellikle B ed en
E ğ i t i m i k o n u s u n a b u t o p a n t ı l a r d a v e r m e m iz g e r e k e n
çe rçev e ile ilgilidir. B ed en E ğ i t im i y a l n ı z u y g u l a m a s ı
y a p ıla n b ir ça lışm a a la n ı değ ild ir. B eden E ğ itim i a k a d e ­
m ik b i r özellik ta ş ı m a k z o r u n d a d ır, b u n u v u r g u l a m a k zo­
ru n d a y ız . E ğ e r k o n u y a böyle b a k m a z s a k te s is le r i
s a ğ la m ış olsak bile Beden E ğ itim i ça lış m a la rı ne eğ itim in
ne de to p lu m s a l e tk in liğ in is te d iğ im iz b ir p a r ç a s ı h a l i n e
gelem ez. O yön den B a k a n lık S a y ın Tem silcisi de b i r y erd e
ar a ç ve gereçle çok u ğ r a ş tığ ın a göre on a b u r a d a n yen i bir
m esaj v erm e zo run day ız. B ed en E ğ itim i b ir bilim d alı ise
b u n u n ü lk e d e a r a ş t ı r m a ve g e l i ş t i r m e t e s i s l e r i n i n de
o l u ş t u r u l m a s ı g e r e k ir. Y aln ız u y g u l a m a t e s i s l e r i değil.
M u t l a k a ve m u l ta k a l a b o r a t u v a r özelliğini ta ş ıy a n a k a d e ­
m ik ç a lış m a la r ın y a p ıla c a ğ ı b i r a r a ş t ı r m a ve g e l i ş t ir m e
tesis ve la b o r a tu v a r ıın o lu ş tu r u lm a s ı g e re k ir. Ö rn e k v e r ­
diler d e d iler ki a r a ç ve gereç T ü rk iy e 'd e ü re tiliy o r, h a y ı r
ü re tilm iy o r, m o n tajı yapılıyor. T ü rk ç o c u k la rın a o
a r a ç l a r ı n u y g u n olup o lm a d ığ ın ı B a k a n l ı ğ ı n a r a ş t ı r m a
m e rk e z in d e ü n iv e r s ite le r in a r a ş t ı r m a m e rk e z in d e ele a l ­
m a m ız , ç a lış m a m ız g e re k ir. B ö y le lik le B e d e n E ğ itim i
ö ğ re tm e n le ri b i r e r a r a ş tır ıc ı o l a r a k de o k u lla rın d ış ın d a
ça lışa b ilm elid irler. B u b a k ı m d a n b u çevçeveye a r a ş t ı r m a
ve g eliştirm e için, a k a d e m ik özellik k a z a n d ı r m a için a r a ç
ve gereçlerin, d ü ş ü n ü lm e s i g e re k tiğ in i e k lem e k is tiy o ru m .
Bu m esajı, b u to p la n tın ın bir m esajı o la ra k ilgililere s u n ­
m a k is tiy o ru m .
Çok te ş e k k ü r ed e rim S ayın B aşk an .
BAŞKAN - Biz de çok te ş e k k ü r ederiz.
B u y u ru n S ayın Özener.
RONA ÖZENER (MEGSB G ençlik H izm etleri Genel
Müdür Y ardım cısı) - E fe n d im , t e ş e k k ü r ed e rim . Önce
Sayın Hocam R a u f İn a n Beye cevap v erm e k istiyorum . Ye­
ni h a z ır la n a n eğ itim p r o g r a m la r ı n d a n e y in n a s ıl
yap ılac ağ ı m a d d e l e r ş e k lin d e a n l a t ı l m ı ş , k o n u a lın m ış ,
145
d iy elim k i voleybol ö ğ re tim i. B u iş le n iş b içim i s o n u n d a
çocuğa n e le r k a z a n d ı r m a y a ö ngörüyoruz. Y an i b u k o n u d a
p ro g ra m g e liş tirm e te k n ik le r i k o n u s u n d a e ğ itilm iş,
ü n i v e r s i t e d e k i a r k a d a ş l a r ı n d a iş b irliğ i ile y a p ı l a n b ir
ç a lış m a o ld u ğ u n d a h on u o k u y a n b e d e n eğ itim ö ğ re tm e n i
öğrencisin e çok d a h a iyi p r o g r a m la r h a z ır la y a b ile c e k b il­
g ileri h e m e n d ü ş ü n c e s in d e o lu ş tu ra b iliy o r. Y ani
ö ğretm en i b ilinç le n d irm ey e şu d a v r a n ış ı v erm e n iz için b u
a k tiv ite le ri y a p t ı r m a n ı z g e r e k ir biçim in d e a d e t a b i r k lav u z lu k y a p a n b ir özelliğe s ahip, eski p ro g r a m d a çok g en el­
di, şu h a r e k e t l e r , b u h a r e k e t l e r biçim in d e vardı. B u r a d a
h a r e k e t l e r i n tas n ifi de y a p ılm ış ve h e r s ın ıf için h e r k o n u
bir b a şlık o lara k ele a lın m ış say ın h o ca m ve o n a göre v e ­
rilm iş; y a n i ş u n u söylem ek i s tiy o r u m sonuç itib a riy le
bed e n eğitim i ö ğ re tm e n in i b ir y e rd e y a ln ız lık ta n k u r t a r a ­
cak b ir özellik v a r bu p ro g ra m d a ona yard ım ı olacak bir
program .
İkinci s o ru n u z S ay ın H ocam , b a k a n lığ ın b u k o n u d a k i
po litikası n e d ir? V a lla k e n d im i b u n a cevap v e rm e y e t k i ­
sin de b u lm a d ığ ım için afifimi ric a ed iy orum , b ilem iy o ru m
b u k o n u d a k i b a k a n lık d ü ş ü n c e s i nedir?
R A U F İN A N - Ö ğ re tm e n b a k ı m ı n d a n mı?
R O N A Ö Z E N E R (D evam la) - E v et, y a n i e k siğ in t a ­
m a m l a n m a s ı k o n u s u n d a k i b a k a n l ı ğ ı n ö ğ re tm e n ih tiy a c ı
k a r ş ıl a m a s ı k o n u s u n d a k i fik ri n e d ir, b u k o n u y u b i l m e ­
diğim i ifad e e tm e k istiy o ru m . İlk o k u l ö ğ r e tm e n le r i n d e n
istifade ciheti a c a b a d ü ş ü n ü le m e z mi dedi sayın hocam , o
eski sizin b ild iğ in iz ilkok ul ö ğ re tm e n le ri yok şim d i, o n ­
l a r ı n m e n ş e i k u r u d u b e n im t a h m i n i m e göre, ö ğ r e tm e n
o k u lla r ın ın k a p a t ı l m a s ı n d a n s o n r a ü n i v e r s i t e l e r d e n g e l­
en y a n i ilk o k u ll a r d a k i o y e t e n e k l i genç a r k a d a ş l a r ı m ı z
yok, şim di ö ğ re tm e n o k u lu y ok, o r a d a n m e z u n yok, d o ­
l a y ıs ıy la e ğ itim d e k i b u d e ğ iş ik lik sizin d ü ş ü n d ü ğ ü n ü z
t a r z d a k i ilkokul ö ğ re tm e n le ri b u l m a y a i m k â n v e rm iy o r,
onu ifade e tm e k istiyorum .
146
Ç etin E r t u r a n Beyin s o r u l a r ın a cevap v eriy o ru m , r a n ta b l k u llan ılıy o r m u? Yani b a n a göre b ed e n terb iy e si te s is ­
leri de okul te s isle ri de d ü ş ü k b ir k a p a s it e ile çalışıyor
şa h s i k a n a a t i m , b u d ü n y a n ı n h e r y e r in d e de böyle yalnız.
B e lçik a'd a d a yüzd e 46 im iş b i r k a y n a k t a n ö ğ re n d iğ im e
göre, o n la rd a y ü zd e 46 k a p a s i t e ile t e s is le r d e n is tifa d e
e d iy o rla rm ış . Y üzde y ü z i s t if a d e e d ilm e s i m ü m k ü n ol­
m ad ığ ın a göre bizde yüzde 46 ile b ir s ü r ü y ön etm elik ler v a r
te s is le r in o r t a k k u l l a n ı l m a s ı y l a ilgili y ö n e t m e l i k l e r v a r
a m a işlerliği o lm ay an y ö n e tm e lik le r b u n la r . B u o k u lla rın
sa lo n la rın ın
k u lla n ılm a sı
konusunda,
okul
y ö n e tic ile r in in böyle b i r d u r u m d a k i t a v ı r l a r ı , b e n b u
t a r t ı ş m a l a r a g irm e k is te m iy o ru m . A m a b u n l a r s ık ın tıla r.
Ben okul k lü p ilişk ilerin i d e s te k le y e n b ir g ö rü ş ü s a v u ­
n u y o ru m . Y a n i okul k l ü p i l iş k i s i n e k a r ş ı d e ğ ilim , b e n
ş u n a k a r ş ıy ı m . O k u l d a y e t e n e k l i ö ğ re n c ile ri ele alıp ,
işgücü y aln ız 12 t a n e voleybolcu ile u ğ r a ş m a y a k a rşıy ım .
Yoksa k lü p le işbirliği y a p ılm a s ın ı d e s te k le y e n b ir g örüşe
sahibim . D iğer öğrencilere de i m k â n l a r n is b e tin d e h iz m e t
e d ilm e s in d e n y a n a y ım a m a ok ul k l ü p iliş k is in i d e s t e k ­
leyen b ir g ö rü ş ü m v ar. M alze m ey i 3289 sayılı Y a s a n ın
2'nci m a d d e s i n e göre B ed en T e r b iy e s i ve S p o r G e n el
M ü d ü rlü ğ ü d e rs araç, g e re ç le rin in y a p ım ı ve d a ğ ıtılm a s ı
ile görevli k u r u l u ş t u r .
R uhi Sel hocam su sporları ile, özellikle yü zm e sporu ile
ilgili s o r u s u n a çok p a h a l ı b i r t e s i s o l a r a k ilg ilile rle
g ö rü ş tü ğ ü m d e b u n u n y a y g ın la ş tırılm a s ı ç ü n k ü çok k om ik
r a k a m l a r v ar, T ü rk iy e 'd e k a p a lı y ü z m e h a v u z u sayısı 7,
aldığım b ilg ile ri göre T ü r k i y e g e n e lin d e , a ç ık l a r ı v a r
b u n la rın b ir k ıs m ın ın ve n e d e n y a y g ın la ş tırılm ıy o r s o r u ­
s u n u n c e v ab ın ı d a çok p a h a l ı y a t ı r ı m l a r o ld u ğ u için
şeklinde b a n a cevap verdiler. F a z l a ileriye g itm e k de i s t e ­
m iyorum , b en i bağışlay ın S ayın Hocam.
Bilim k u r u l u m u z n k a t k ı l a r ı n a a y n e n k a tılıy o ru m . Bu
k o n u d a son y ılla rd a y ap ılan , bed e n terbiyesi ve spor genel
m ü d ü rlü ğ ü n ü n ö n cü lü ğ ü n d e sağlık ve eğitim a r a ş t ı r m a y a
yönelik b ir iki tesis k u ru ld u . B ir ta n e s i A n k a ra 'd a , b ir t a ­
147
n e s i İ z m i r 'd e , ü n i v e r s i t e l e r d e b u k o n u l a r d a iş b i r l iğ i
i ç e r i s i n d e ç a l ı ş t ı k l a r ı n ı ö ğ re n d im , d ile ğ im o d u r ki b u
ç a l ı ş m a l a r b ilim in ış ığ ın d a , b ilim a d a m l a r ı ile y a p ı l ı r s a
T ü r k gencine, T ü r k s p o ru n a çok şeyler k a z a n d ırır.
T e k r a r t e ş e k k ü r eder, sa y g ıla r s u n a r ım efendim.
BAŞKAN - Biz de S ayın Ö z e n e r’e çok te ş e k k ü r ediyor ve
5'nci o t u r u m u k a p a tıy o ru m .
ÖZCAN METE (MEGSB G ençlik H izm etleri G enel
M üdürü) - S ayın B a şk a n k a p a t m a d a n önce b ir te m e n n im i
dile g e t i r m e k istiy o ru m .
BAŞKAN - T e ş e k k ü r e d e rim
b u y u r u n . B a k a n l ı k a d ı n a mı?
k a p a t m ı ş oldum
am a
ÖZCAN METE (D ev a m la ) - S a y ı n B a ş k a n ı m
m ü s a m a h a n ı z a çok t e ş e k k ü r ederim .
S ay ın Bilim K u ru lu B a ş k a n ı n a b ir defa böyle b ir m e s e ­
leyi e le a l d ı k l a r ı iç ie n ş a h s ı m d a b ü t ü n y e t k i l i l e r e
t e ş e k k ü r le r i m i arz e tm e k istiy o ru m . B u a r a d a iki t e m e n ­
n im v ar. H e r h a l d e t e k n ik b ir h a t a o lu ş m u ş, z a m a n l a m a
iyi seç ile m e m iş ve dolayısıyla çok a r z u e tm e le rin e r a ğ m e n
birçok m e s l e k t a ş l a r ım b u r a y a gelem iy orlar. D em ek k i b u
z a m a n l a m a y ı iyi a y a r l a m a k l â z ı m d ı k i, s a y ı n k o ­
n u ş m a c ı l a r m e s e le le rin i spot o l a r a k veriy o rla r. Ç ü n k ü k o ­
n u ş m a c ı l a r ı s ı n ı r l ı b a ş k a ç a r e l e r i yok. T a b i i o k o ­
n u ş m a l a r d a n d in le y e n le r im iz in b i r t a k ı m ç a ğ r ı ş ım l a r y a ­
p a r a k b ild ir ile ri d e s te k le m e le ri ve g e liş tirm e le ri, böylece
t a r t ı ş m a o r t a m ı n ı n ö z e llik le g e n ç m e s l e k t a ş l a r ı m ı z a ,
genç a r k a d a ş l a r ı m ı z a d a h a y a r a r l ı b ir h a le gelm esi a r z u
e d ilm ek te. B en is te rd im ki b u t a r t ı ş m a k o n u s u n u n bildiri
k o n u s u n d a n d a h a fa zla b ir z a m a n dilim i a y ı r a r a k m e s e ­
leler b iraz d a h a tartışılsın . Bu k o n u d a zam an za m a n
zevkle ve t a k d i r l e izliyoruz. S ayın TED yöneticileri b u t ü r
to p l a n t ıl a r ı y a p ıy o rla r, b u n d a n so n ra k i t o p l a n t ıl a r d a b u n ­
l a r a d i k k a t ed ilirse çok çok y a r a r lı olur, çok t e ş e k k ü r e d e ­
rim .
BAŞKAN - Efendim, biz de te ş e k k ü r ediyoruz.
148
B İL D İR İ: V
Beden Eğitiminde Öğrencilerin
Değerlendirilmesi
Dr. Nihat GÜNDÜZ
Dokuz Eylül Ü niv ersitesi B uca E ğitim F akültesi
Ö ğ re tim Görevlisi
O tu ru m B aşkanı: D oç. Dr. Meral A K S U
ALTINCI OTURUM
BAŞKAN: Doç. Dr. M eral A ksu
KONUŞMACI: Dr. N ih a t Gündüz.
B A Ş K A N : Bu o t u r u m d a k o n u m u z "Beden e ğ itim in d e
ö ğ r e n c i l e r i n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i " k o n u ş m a c ı S a y ın . D r.
N i h a t G ü n d ü z . S ayın G ü n d ü z 9 E ylül Ü n iv e r s ite s i B uca
E ğ itim F a k ü l t e s i ö ğ re tim g ö re v lis id ir. B u y u r u n S a y ın
Gündüz.
Dr. N ihat GÜNDÜZ - Bilindiği gibi o rtaö ğ retim k u r u m ­
l a n n d a k i tü m o k u lla r d a o k u t u l a n d e r s le r le ö ğ re n c ile rd e
s a ğ la n m a s ı ö ngörülen d a v r a n ı ş d eğ işik lik le ri s a lt bilişsel
d a v r n n u l a r l a sınırlı o lm a m a k ta d ır . H e m e n h e m e n o k u l­
l a r d a o k u tu la n h e r b ir dersin a m a ç l a n ; belirli bilgi ve bece­
r i l e r gibi bilişsel d a v r a n ı ş la r y a n ı n d a p s ik o m o to r gelişim ,
k i ş i l i k , t u t u m l a r , d e ğ e r le r ve ilg iler gibi d u y u ş s a l d a v ­
ra n ış la r ı d a içerm ektedir. (Koç N iz a m e ttin 1981, s. 7)
E ğ i t im i n g en el a m a ç l a r ı d o ğ r u l t u s u n d a , s a p t a n m ı ş
özel a m a ç l a r ı n a u l a ş m a d a ; o r t a ö ğ r e t i m k u r u l u l a r ı n d a k i
b e d e n e ğ itim i ve sp o r d e r s le r i n i n iç e r iğ in d e ; y ü r ü y ü ş ,
koşu, a t m a ve a t l a m a gibi tab ii ve fonksiyonel h a r e k e t l e r ,
a m a c a yönelik h e r t ü r l ü birey sel, eşli ve g r u p l a araçlı ve
a ra c ın y apılan b edensel h a r e k e tle r , d a n s ve k e n d in i ifade,
yüzm e, eğitsel oyunlar, k ü ç ü k ala n oy u n ları, s p o rtif o y u n ­
lar, izcilik vb. e tk in lik le r b u l u n m a k t a d ı r . B u e tk i n l ik l e r
ile o rtaöğretim k u r u m l u n n d a k i beden eğitim i ve spor dersi
ç o c u k la rd a s a l t p s ik o m o to r g elişm ey i s a ğ l a m a k l a k a l ­
m a y ı p , a y n ı z a m a n d a s a ğ lık ve o r g a n i k g e l i ş m e n i n
y a n ı n d a ; bağ ım sız, k e n d in i y ö n eteb ilen , k a r a r l ı , k u r a l l a ­
r a saaygılı, to p lu lu k ve a r k a d a ş lık sev^i ve bağlılığı içinde
işbirliği, k e n d in e ve to p lu m a y a r a r lı olm a, m ili d u y g u la rı
k u v v e tli b ir kişi olm a gibi o lu m lu d a v r a n ı ş l a r ı d a g e ­
liştirebilm ektedir. Bu n ed en le g ü n ü m ü z d e b ed e n eğitim i ve
sp o r e t k i n l ik l e r i n in ç o c u k la rın h e r y ö n d e n g e liş im in d e
b ü y ü k rol o y n a d ığ ın a in a n ı l m a k t a d ı r . Ö ğ re n c ile rd e bazı
151
beceri h a r e k e t l e r i n i n ö ğ re n im in d e : k e n d i n e g ü v e n i, k a ­
ra rlılığ ı, girişim ciliği, a tılg a n lıg ı a r t a r k e n , s p o r t i f o y u n ­
la ra b ir ta k ım ın m e n su b u o lara k k a tılm a k la da
ç o c u k la r d a z a m a n l a k a r ş ı l ı k l ı y a r d ı m l a ş m a , b e r a b e r
çalışm a, ta k ı m ın d iğ er o y u n c u la r ın a ve o y u n u n d ü z e n in e
saygılı olm a d u y g u la r ı d a g e liş m e k te d ir. T a k ı m h a l i n d e
y a p ıla n ç a lı ş m a l a r z a m a n l a çocuğa, böyle b i r o r t a m d a
n asıl h a r e k e t edeceğini, g e re k k en d i h a r e k e t l e r i n i ve g e ­
re k se h e y e can ın ı n a s ıl k o n tro l edeceğini b ilm e gibi k o n u ­
ları d a ö ğ re te b ilm ek te d ir. T a k ı m h a lin d e y a p ı l a n s p o rla r
say e sin d e i n s a n l a r ve g r u p l a r a r a s ı n d a k i sosy al ilişk i ve
b ağ ların k u v v e tle n d iğ in e ve sosyal m e n fa a tle rin
k ı s a l d ı r m a da i n a n ı l m a k t a d ı r . G ö rü ld ü ğ ü gibi gelec ek te
to p lu m d a s o ru m lu lu k y ü k le n e c e k y e ti ş k i n le r i n ; p s ik o m o ­
to r g e liş im le rin d e , iyi a l ı ş k a n l ı k l a r e d i n m e s i n d e , g e r e k
k i ş i l e r a r a s ı , g e r e k t o p l u m l a r a r a s ı iyi ve o l u m l u
i liş k ile rin k u r u l m a s ı n d a ve d e v a m e t t i r i l m e s i n d e ay n ı
z a m a n d a b a r ış içinde m u t lu y a ş a m d a , o rta ö ğ re tim k u r a m ­
l a r ı n d a k i b ed e n e ğ itim i ve s p o r e t k i n l ik l e r i b ü y ü k b i r
önem t a ş ı m a k t a d ı r (Akgün N ecati, 1982 s. 209).
B ilindiği gibi b ire y le ri eğ itim -ö ğ re tim iş le rin i o k u lla r
ü s t l e n m i ş t i r . G e le n e k s e l o l a r a k o k u l l a r ö ğ r e tm e d u r u ­
m u n d a o ld u k ları şey lerin ö ğ re n ilm e s i için, h e r öğrenciye
e ş it f ı r s a t t a n ı m a ile y ü k ü m l ü b u l u n m a k t a d ı r (Bloom,
1979). B u y ü k ü m lü lü k le r in i s a p t a n m ı ş olan e ğ itim in genel
a m a ç la rın ı g e rç e k le ş tirm e ç a b a s ın a yön elik o l a r a k y e r in e
g etirm e y e ç a lışırlar. A ncak, b irb iri içine g eçm iş h a l k a l a r
şeklind eki g ö rü n ü m ü y le e ğ itim -ö ğ retim iş leri o k u l l a r m a ­
rifetiyle y e n c e s e tirilir k e n ; g enel a m a ç la r d o ğ r u l t u s u n d a
ve o n l a r ı n t a m a m l a y ı c ı s ı n i t e l i ğ i n d e - a n l a n m ı ş özel
a m a ç l a r ve özel a m a ç l a n ee ı <,-k !e*t i r m e y e y ö n e l i k
ö ğretim p r o g r a m la r ı n d a n y a r a r l a n m a k t a d ı r l a r . S o n o la ­
ra k 3 0.3‘>
t a r i h ve 2212 sayılı T e b liğ le r D e rg is in d e
y a y ı n l a n a n şekliy le o r t a ö ğ r e t i m k u r a m l a r ı n d a k i b e d e n
eğitimi ve spor d e r s in e ilişkin öğ re tim p ro g ra m ı, u y g u l a n ­
m a k ve d e n e n i p g e l i ş t i r i l m e k ü z e r e , ç a ğ ı m ı z ı n ve
ü lk e m iz in k o ş u l l a r ı n a göre y e n id e n h a z ı r l a n m ı ş t ı r .
152
O rta ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a k i çocu kların, b ed e n ve ru h
g elişim le rin i gözönünde b u lu n d u rm a k , sağ lık d u r u m ­
ların ı
z a ra rlı
e tk ilere
k a r ş ı k o ru m ak, k e n d ile rin i
d a y a n ık l ı h a le g e t i r m e k , ö ğ r e n c ile rd e k e n d i n e g ü v e n ,
k e n d i n i k o n tro l, d ik k a t, ça b u k ve is a b e tli k a r a r v erm e ,
g ü ç lü k le rle sa v a ş m a , açık k a lp lilik , i t a a t , disiplin, düzen
sev e rlik , to p lu lu k ve a r k a d a ş l ı k sevgi ve b a ğ lılık içinde
iyi işbirliği, h a k l a r a ve k u r a l l a r a saygılı, sö zün de d u r m a
gibi kişise l to p lu m s a l a l ı ş k a n l ı k l a r ı g e liş tir m e k , çocuğu
z i h i n s e l , p s ik o lo jik ve fiz ik s e l y ö n d e n r a h a t l a t a r a k
ç a lı ş m a ve y a ş a m a ze v k in i y a r a t m a k , a r t t ı r m a k , d o ­
la y ıs ıy la y u r d u n u ve to p lu m u seven, s a ğ la m , d a y a n ık lı,
neşe li, cen tilm en ve sp o rtm en k işile rin y e tiş m e s in i ve bu
d a v r a n ı ş l a r ı n b ed e n eğitim i ve sp o r e tk in lik le r i ile k a ­
z a n d ı r ı l m a s ı ise, özel a m a ç l a r o l a r a k b e l i r l e n m i ş t i r
(Tebliğler Dergisi 9 Kasım 1970 ta r ih ve 1630 sayılı cilt. 33)
Bu a ş a m a d a ça ğ d a ş b ir to p lu m y e tiş tir m e y e yönelik,
m o d ern eğ itim -öğ retim sistem i içinde, y u k a r ıd a b e lirtile n
a m a ç la rı g e r ç e k le ş tirm e k ü ze re, a m a ç l a r a u y g u n o la ra k ,
b e d e n e ğ itim i ve s p o r k o n u s u n d a b i l im s e l v e r i l e r i n
ış ığ ın d a seçilecek m u h t e v a (ö ğ re tim p r o g r a m la r ı ) önem
k a z an m ak tad ır.
M u h te v a n ın b e lirle n m e sin d e n sonra; o la n a k la rı,
k o ş u lla rı, çevreyi, y a ş d u r u m l a r ı , cin s iy e t d u r u m l a r ı vb.
fa k tö r le r i d i k k a t e a l a r a k u y g u l a n a c a k y ö n te m in seçim i
y a p ılm alıd ır. B u a ş a m a d a k a r ş ım ı z a iki yol ç ık m a k ta d ır.
Bu yolları:
1 - Öğretim Yöntemleri:
1.1. B ü tü nsel Yöntem
1.2. P a rç a la m a ve Diril Y öntem i
2 - Antreman Yöntemleri:
2.1.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.3.
Devam lı Y ü klem e Yöntem i
İııterval Y üklem e Yöntemi
E xtensiv In te rv a l Y üklem e Yöntem i
İn ten siv İn terv al Y üklem e Yöntem i
T e k r a r Y ü klem e Y ö ntem i'dir.
153
B u iki yö n tem (Ö ğ retim ve Y ü k len m e Y öntem leri) d u ­
r u m a bağ lı o la r a k z a m a n z a m a n b i r b i r i n e b a ğ ım lı b ir
şekilde ve ön k o ş u llu o la ra k ele a lın m a y ı g e r e k t i r i r l e r .
Ö rn e ğ in : Ç ocuk önce h e r h a n g i b i r h a r e k e t i y a p a b ilm e s i
iç in , o h a r e k e t iç in g e re k li o lan k u v v e t, sü ra t,
d a y a n ık lılık , k o o rd in a s y o n , d e n g e , r i t i m vb. f a k tö r le r i
k a z a n m a k ve o h a r e k e t için h a z ı r olm ak zo ru n d ad ır. B u r a ­
d a h a r e k e t i n öğ ren ilm esi için fiziki h a z ırlığ ın y e rin e g e ti­
rilm e s in d e a n t r e m a n y ö n te m le ri ön k o şul o la ra k y e r alır.
H e r h a n g i b i r s p o r t i f eylem d e ço c u k la rın iyi p e r f o r m a n s
gö sterm eleri ve b a ş a rılı o labilm eleri için, h a r e k e t l e r i n çok
iyi ö ğ re n ilm iş o lm a sı g e r e k m e k t e d i r . B u d u r u m d a d a
öğrenm e öncelik k a z a n m a k t a d ı r . B irb irin in içinde ve b i r ­
b irin in b ü tü n le y ic is i o la ra k b u iki y ö n tem , b ed e n eğ itim i
ve s po rd a ç o c u k la rd a g e liş tirilm e k is te n e n p siko m o tor g e ­
liş im le rd e ve d iğ er d u y u ş s a l g e liş im le rin d e t a k i p edilen
yol o lm a k ta d ır.
Y u k a r ı d a a ç ık la n a n y ö n t e m l e r y a r d ım ıy la , b e lirle n e n
m u h te v a iş le n e re k böyle b ir etk ile ş im süreci içinde b e d e n
e ğ itim i ve s p o r ile ilg ili özel a m a ç l a r a u l a ş ı l m a y a
ç a lışılır.
Y apılan h e r t ü r l ü ça lışm an ın so n u n d a, beden eğitim i ve
spor dersi için s a p t a n a n a m a ç l a r a ne ölçüde ve ne düzeyd e
ulaşıldığını b elirlem e ve bir d e ğ e r h ü k m ü o lu ş tu rm a süreci
niteliği ta ş ı y a n d e ğ e rlen d irm e, eğitim ve ö ğretim e t k i n l ik ­
le rin in ayrılm az , b ü tü n ley ici b ir u n s u r u o lm a k ta d ır. Y u k ­
a r ı d a açık ve a y r ın tılı o l a r a k ifa d e edildiği gibi; te m e l
a m a c ı, b ir e y in d a v r a n ı ş l a r ı n ı to p l u m u n is te d iğ i y ö n d e
d e ğ iş tirm e k ve g e liş tirm e k olan eğitim , b irb iri ile s ü re k li
ve k a r ş ılık lı etk ile ş im içinde b u l u n a n üç a n a u n s u r d a n
olu şan d in a m ik b ir sü re ç o l m a k ta d ır. B u n l a r d a n b i r i n c i ­
si, b ire y d e s a ğ l a n m a k i s te n e n d a v r a n ı ş d e ğ iş ik lik le rin in
s a ğ l a n m a s ı n d a is te n e n d e ğ iş ik le rin in n e le r o l d u ğ u n u b e ­
lirleyen özel a m a ç la rd ır. İkincisi; b ire y le rd e is te n e n d a v ­
ra n ış d e ğ işik lik le rin in s a ğ la n m a s ın d a y a r a r la n ıla n
m u h te v a , te k n ik le r, a r a ç l a r ve d iğ er h u s u s l a r ı b e lirle y e n
154
eğitim ve ö ğretim u y g u la m a la r ıd ır . Ü ç ü n c ü s ü ise, y a p ıla n
e ğ i t i m ve ö ğ r e t i m u y g u l a m a l a r ı ile özel a m a ç l a r
yönündeki
d av ran ış
d e ğ işik lik le rin in
ne
ö lçü d e
g e r ç e k le ş tirile b ild iğ in i b e lirle y e n ve b ir d e ğ e r h ü k m ü n e
b a ğ l a y a n , d e ğ e r le n d irm e d ir. ( E d w a rd , J. F u r s t . 1958 s.
3'ten a k t a r a n N iz a m e ttin Koç. 1981) E ğitim in bu üç u n s u ru ,
eğ itim s ü re c in in o d ak n o k t a l a r ı o l a r a k d a n i t e l e n d i r i l ­
m ek ted ir.
S on a ş a m a d a k i d e ğ e r l e n d i r m e iş le m in e b a ş l a m a d a n
ö n ce , ö ğ r e n c i l e r e k a z a n d ı r ı l a c a k ö z e l l i k l e r i , y e n i
erişilec ek h e d e fleri, b u h e d e fle re u l a ş m a k için y a p ıla c a k
e t k i n l i k l e r l e k u l l a n ı l a c a k a r a ç ve g e r e ç le r i, s a p t a n a n
h e d e fle re u la ş ılıp u la ş ılm a d ığ ın ı a n l a m a o lan ağ ı v erecek
öğ re tim p r o g r a m ın d a şu s o r u l a r açık seçik ve t u t a r l ı b ir
biçim d e c e v a p la n d ırılm ış o lm a lıd ır.
- Niçin E ğitim ?
- N eler, ne z a m a n ve n asıl an layacağız?
- N e k a d a r ö ğrenildiğini n a s ıl an lay a cağ ız ?
B u son so ru y u şöyle açık la y ab iliriz . Ö ğre n cilerin d a v ­
ra n ışla rın d a
o lu şm ası
b e k len e n
d e ğ işm e le rin
g e r ç e k l e ş i p - g e r ç e k le ş m e d i ğ in i a n c a k b elli y ö n t e m l e r l e
ölçeb iliriz ve d e ğ e r l e n d i r e b i l i r i z . A s l ı n d a b u e ğ itim in
kaçın ılm az b ir zo ru n lu lu ğ u d u r. B u olguyu beden eğitim i ve
sp o ra in d irg e rs e k :
B eden eğitim i ve s porda p e rfo rm a n s ı geniş ölçüde n e s ­
nel (objektif) o la ra k s a p t a y a b i lm e k ve fa rk lı p e r fo rm a n s
son u çların ı birbiri ile k ı y a s l a m a k için b ir teşh ise, t a n ıy a
ih tiy a ç v ard ır. B u t a n ı ve t e s p i t ile b ir öğrencinin, beden
e ğ itim i ve s p o rd a k i d u r u m u n u s a p ta y a b iliriz . D iğ er b ir
deyişle p e r fo rm a n s ı h a k k ı n d a h ü k ü m v ereb iliriz. A n c ak
p e r f o r m a n s k a v r a m ı r e l â t i v k a v r a m d ı r . V e r i le n b i r
görevin y e r in e g e tirilm e s i için o r t a y a k o n u l a n zih in sel,
em osyonel ve p sik o m o to r ç a b a l a r ı n b ü t ü n ü o la ra k ifade
ed ilen p e r f o r m a n s o l g u s u n u n ü s t ü n d e e t k i n o lan b az ı
155
fa k tö rle r de b u l u n m a k t a d ı r . Ö rneğin : B u fak törle r;
- F izik sel Faktörler: K o nstitü sy o n u , (Boyu, kilosu, a n a
ve b a b a s ın d a n b e r a b e r in d e g etird iğ i k a lıtım s a l özellikleri)
Kuvvet, d ay a n ık lılık , s ü r a t vb.
- P sik olojik Faktörler: M otivasyon, ken d in e g üvenm e,
öne geçm e a r z u s u , s a l d ı r g a n l ı k , h e y e c a n s a l s ü r e k li l i k ,
k a r a r l ı olma, to p lu m s a l oluş.
- B eceri Boyutu: Koordinasyon, tep k i za m a nı, çeviklik,
denge, z a m a n a lg ıla m a s ı, r itim , m e k â n alg ıla m a s ı, an tipasyon, o ry a n ta sy o n vb.
- D ış K oşullar: S por te s is le ri, ik lim k o ş u l l a n , araçgereçler, çe v ren in sosyo-ekonom ik ve k ü ltü r e l y a p ısı vb.
P e rfo rm a n s ın o rta y a çık ış ın d a etk ili olan b u fa k tö rle ri
d i k k a t e a l a r a k , b e d e n e ğ i t i m i ve s p o r e t k i n l i k l e r i n i n
d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e , çoc u ğ u n b u e t k i n l ik l e r e k a t ı l ım ı ,
çabası, ilgileri, görevleri ve t ü m b u n l a r a bağlı o la r a k o r­
t a y a ko yacağı p e r fo rm a n s , e s a s a lı n a c a ğ ı n a göre, p e r fo r­
m a n s k a v r a m ı n a k o n u m u z la ilgili b o y u t t a geçerli olabile­
cek bazı a ç ık la m a la rın y a p ı l m a s ı y a r a r l ı o laca k tır.
Perform ansın 'Başarının" Tanım ı, Anlamı ve Ç eşitleri
S por l i t e r a t ü r ü n d e p e r fo rm a n s sözcüğü h em b i r olayı,
h em de s p o r t i f ey le m le rin s o n u c u n u n i t e l e n d i r m e k t e d i r .
Çoğu kez de b ir k im sey e verilen ve on u n y ü k ü m l ü olduğu
is te m le ri b e lirle m e k te d ir . T e r im genel a n l a m d a e y le m le ­
rin, y a p tır ım la r ın ve sü re ç le rin sonucu (a u tp u k ) o la ra k t e ­
rim sel b ir a n l a m k a z a n ı r k e n , n o r m a t i f açıdan b i r görevin
y a d a b i r ö d e v in e n iyi ş e k i l d e b a ş a r ı l ı o l a r a k
g e rç e k le tirilm e s i a n l a m ı n ı d a t a ş ı m a k t a d ı r ( O r h u n A d­
n a n 1979) (*).
S osyal b ilim sel k a v r a m o l a r a k b u te r i m ö n g ö rü le n ,
b e k l e n i l e n y e t i l e r ve ö z e l l i k l e r i n
so n u ç la rın d a k i
bağım lılığı ifade e tm e k te d ir. Ö rn e ğ in : y a p ıla n e tk in lik ve
156
ç a b a k a r ş ı s ı n d a k i b e k l e n t i , ö ğ r e n m e ve e ğ itilm iş o lm a
süreci gibi.
W. S te r n 'e göre p e r fo rm a n s , en e rji k u l l a n m a k yolu ile
d e ğ e rle r y a r a t m a k t ı r (A ld rm a n , 1974). Böyle b ir k a v r a m
ta n ım , i n s a n d a fizik ve psişik değ e rleri aynı ölçüde k a p s a ­
m a k t a ve d e ğ e r y a r a t m a a n l a t ı m ı ile zih n i g ü cü n o r t a y a
koyabileceği v erim i de y a n s ı t m a k t a d ı r .
İ n s a n ı n d a v r a n ış ı, ne s a l t k a t ı b ir içg ü d ü sel ş e m a y a
göre d ü z e n le n ir, ne de k a p a lı d ış çevreye b ağlıd ır. A ksine
in s a n ı n d a v r a n ı ş ı b ir fle k sib ilite ve u y u m y e tk is i ile k ar a k t e r i z e e d ilm e k te d ir. A n tro p o lo jik a ç ıd a n p e r f o r m a n s ı
ta n ım la d ığ ım ız d a ; b ireyin çevreyi e tk ile m e s i ve s o n ra onu
ö z ü m lem esi süreci içinde eylem de b u l u n a r a k k e n d in i b e ­
l irle m e s i a ş a m a s ı n d a e y le m le r in so n u ç la rı o n u n a n t r o ­
polojik a ç ıd a n p e r fo rm a n s ı o l a r a k d e ğ e r le n d ir ilm e k te d ir .
İ n s a n ın to p lu m içinde k e n d i s i n i d e ğ e rle n d irm e s i, p r e s t i ­
j i n , h a y a t s t i li n i b e l i r l e y e n b u p e r f o r m a n s , i n s a n ı n
k iş iliğ in in , k a tılım ın ın , y e tile rin in , k o n s titü y o s u n u n ,
zek âsın ın , y aratıcılığ ın ın , m o tiv a sy o n la rın ın , ilg ileri­
n in , k o r k u ve e n g e lle rin in , h e y e c a n l a r ı n a b ağ lı o l m a k ­
tad ır.
Kültür Felsefesi Açısından Performans
H e r t o p l u m d a k i b e lirli d e ğ e r l e r s ils ile s i " D e ğ e r le r
h iy e ra rş is i" o to p lu m u n in a n ç la r ı, m o ral d e ğ e rle ri k a b u l
e d ile n y ü c e ö r n e k l e r ç e r ç e v e s i n d e o l u ş u r , g e l i ş i r ve
ş e k ille n ir. B u d e ğ e r l e r s ilsile si, o t o p l u m u n k ü l t ü r e l
d eğ e rleri o la ra k yol gösterici ö ğelerdir. B u d o ğ r u l t u d a k i
tü m çaba ve ey lem ler to p lu m s a l p e r fo rm a n s o la ra k k a b u l
edilir (T o plu m sal k a b u l edilm iş a m a ç l a r d o ğ r u l t u s u n d a k i
tü m ç a b a l a r p e r fo rm a n s o la ra k d eğ e rle n d irile b ilir). T o p ­
lu m u n bir y e rd e y a ra tıc ılık gücü, e s te tik ve s a n a t s a l y a ­
(*) Adnan O R H U N : E .Ü . Bed. E ğ t. ve Spor Y ü ksek Ok. D ers N ot­
la n . İzm ir 19 79. "Beden Eğitim ve Spor H areket Bilgisi Açısından M otorsal Temel Özellikler"den yararlanılm ıştır.
157
ra tıc ılık gücü, "d an s-b ale vb." b u n l a r a r a s ı n d a d ı r . Kökeni
i n a n ç l a r a ve d e ğ e r y a r g ı l a r ı n a d a y a n a n y ü k s e k ifa d e
gücü. "Afrikalı b ir k a d ın ı ifad e d a n s ı gibi".
Öğrenme Teorisi Açısından Performans
Ö n g ö rü le n ö ğ re n m e için d a v r a n ı ş l a r ı n m o d ifik a s y o ­
n u, y a n i sürekli ve is te n d ik d eğ işm eler ö ğrenm ede p e rfo r­
m a n s terim i ile ifade e d ilm e k te d ir. Ö ğ re nm e sü recin de o r­
ta y a k o n u la n çaba ve y e tile r (sü reç ve sonuç o lara k ) y e t e ­
nek , yaratıcılık , tra n s f e r, s en z om o to rik ve a lg ıla m a y e t k i ­
leri, y a n i i n p u t ve a u t p u t (g ird i ve ç ık tı y e ti a lg ıla rı)
öğrenm e teorisi aç ısıda n p e r f o r m a n s k a v r a m ı n ı dile g e t i r ­
m e k te d irle r.
Pedagojik Açıdan Performans
P ed ag o jik
a ç ıd a n
p e rfo rm a n s , öznel d e ğ e rle r
çerçevesinde de alın ır. Ö rn e ğ in : görevin g ü çlü ğü, çocuğun
y eten e ğ i, çevre , ö ğ re tim y ö n te m i, ö ğ re n m e y e h a z ır lık ,
m o tivasy on, ilgi, çocuğun ö ğ re n m e ve sosyol düzeyi gibi
k o n u l a r d a g ö s te rile n çaba, r e l â t i f d e ğ e rd e b i r p edago jik
p e r f o r m a n s o la ra k d e ğ e rle n d irile b ilir .
Sportif Performans
Beden eğitim sel ve sp o rtif p e rfo rm a n s y a d a m o tor p e r ­
fo rm a n s , a n t r e m a n b ilim c ile r t a r a f ı n d a n ; b ed e n e ğ itim i
ve s p o rd a k i eylem ve e d im le rin , so n u çların genel o la r a k
n ite le n d irilm e s i b içim in d e ifad e ed ilm e k te d ir. (Yani elde
edilen kesin sonuç, b a ş a rı)
B u n u n y a n ın d a dış ve iç (endojen ve exojen) k o ş u lla rın
ve o la n a k la rın etkisi ile elde ed ilen bireysel y a da t o p lu m ­
sal eylem için y a p ıla n çaba (sü re ç o larak ) o la ra k d a n i t e ­
len d irilm ek ted ir.
B u biçimde spor li te r a t ü r ü n d e m otor perfo rm ans; beden
eğitim i ve spor etk in lik le rin d e ta k ım o lara k y a da bireysel
o l a r a k is te m le ri ve a r z u l a r ı dile g e t i r i r k e n , ç o c u k la rın
158
ç a b a la rı s o n u n d a o rta y a k o n u la n m o to rsal ve p sik o-m otor
y e t e n e k l e r o l a r a k d a t a n ı m l a n a b i l m e k t e d i r ( O r h u n A.
1979).
Ç oğu kez b a ş a r ı ile s p o rtif (a tle tik ) p e r fo rm a n s birbiri
ile k a r ı ş t ı r ı l m a k t a ve birçok k işi b a ş a rıy ı p e r fo rm a n s ola­
rak k u lla n m a k ta d ır.
O ysa
p erfo rm an s, b aşa rıy ı
g e r ç e k l e ş t i r m e k için o rta y a k o n u l a n ç a b a - u ğ r a ş o l m a k ­
t a d ı r . S p o r t i f ( a t l e t i k ) p e r f o r m a n s is e , b i r e y l e r i n
k a l ı t ım s a l ö zellik lerin g elitirilm e s i için g erek li ö ğ re n m e
y ö n t e m l e r i n i n ve a n t r e m a n y ö n t e m l e r i n i n u y g u l a n ı ş
b i ç i m l e r i n e g ö re f a r k l ı l ı k g ö s t e r d i ğ i g ib i b a ş a r ı y ı
ge rç e k le ş tirm e is te k le rin e ve psikolojik f a k tö r le rin de u y ­
g u n o lm a s ın a b ağlı o lm ak tad ır. Ö rn eğin: b ir
öğrenci
h e r h a n g i b ir h a r e k e t i ya da bir sp o rtif eylemi b a ş a r m a k i s ­
te m iy o rs a , k e n d i s i n d e n b ek len ilen m o to r p e r f o r m a n s ı ve
bağlı o la ra k b a ş a rıy ı g ö sterem ey ecek tir.
P e rf o rm a n s psikolojik açıdan d a h a çok m o tiv a sy o n ve
b a ş a r ı g e r e k s i n im i ile ilgili o l m a k t a d ı r . Y u k a r ı d a v e r ­
diğim iz ö rn e k te de öğrencide b a ş a r ı y a u l a ş m a m a v ey a
b a ş a r ı d a n k a ç m a g ü d ü s ü , k a y g ı l a n m a v a r d ı r . Ö n e m li
o lan
ç o c u k la rd a k i
bu
güdünün
o lu m lu
yönde
y ö n le n d irilm e s i ve is te n ile n düzeyde m o to r p e r fo rm a n s ın
ü r ü n ü n ü , b a ş a r ı n ın o rta y a k o n u lm ası için gerekli o la n a k ­
ların h az ırlan m asıd ır.
Ö ğ ren cilerden is te n ile n ve b e k len e n b a ş a r ıy a u la ş m a s ı
a ş a m a s ın a k a d a r geçen süreç içinde o rta y a k o n u la n çabap e rfo rm a n s iki şekilde ken d in i g ö s te rm e k te d ir.
A - Ölçülebilen Performans:
Ölçülebilen p e r f o r m a n s ta kesin o la ra k h e r n e şekilde
o lu rs a o lsu n, d e ğ e rle n d irm e y e e s a s te ş k i l ed e n ö lçü ler
sö zk o n u su d u r. İ n s a n ın bireysel psiko-fızik y e tile rin in t e ­
m e lle rin i o l u ş t u r a n k u v v e t, d a y a n ık lılık , s ü r a t , k o o rd i­
n as y o n , y u m u ş a k l ı k , es n e k lik , beceri ve k e n d i n i a ş m a ,
gözüpeklik ve y ü re k lilik gibi fa k tö r le r ölçülebilen p e rfo r­
m a n s y etisin in de te m e lin i o lu ş tu r m a k ta d ır la r .
159
M otor perform ans, u y g u la m a d a
m etre, saniye, k i­
l o g r a m s a y ı vb. gibi k e s i n ö lç ü le r le d e ğ e r l e n d i r i l i r ,
ö lç ü le b e lir p e r f o r m a n s t a ü r ü n ve so n u ç s ö z k o n u s u d u r .
B a ş a r ıy ı s a p t a m a k a m a c ıy la y a p ı l a n u y g u l a m a d a , ölçü
işlemi, b ir s p o rtif eylem in s o n u c u n d a yani sportif eylem so­
n a e rd iğ in d e y a p ılm a k ta d ır. S p o rtif eylem in t a m a m ı b i t i ­
r i l m e d e n y a p ı l a c a k b i r t a k ı m ölçü i ş l e m le r i ço ğ u k e z
y an ıltıcı so nu çlar verebilir. Z ira s p o r tif eylem in s o n u c u n a
b a k a r a k , b u a k ış içinde; p e r f o r m a n s a etk i eden f a k tö r le ri
d ik k ate
alm ad a n ,
n o rm al
so n u çlan a cak m ış
gibi
d ü ş ü n m e k ve b ir y a r g ıy a v a r m a k çoğu k ez y a n ıltıc ı so­
n u ç l a r v e r m i ş t i r . Ö r n e ğ i n : 8 0 0 m e t r e k o ş a n ik i
öğrenciden, ilk 400 m e tre y i önde geçenin, y a r ış m a y ı önde
bitirebileceğim v a r s a y m a k , y a d a ilk 400 m e tre d e k i d ere c e ­
sine b a k a r a k , y a r ış m a y ı b i t ir m e d e n 800 m e tre y i b i t ir m i ş
g ib i, t a h m i n e d a y a l ı b i r s o n u ç d e r e c e s i y a z a r a k
d e ğ e rlen d irm ek , h a t a l ı bir işlem olacaktır. Z ira hiç k im s e
bu öğ rencilerin , y a rış ın s o n u n a k a d a r aynı s ü r a tle
k o ş a b ile c e ğ in i y a d a y a r ış ı t a m o la r a k b it ir e b i l e c e ğ in i
(s o n u ç la n d ıra b ilic e ğ in i) g a r a n t i ed em ez.
B - Değerlendirilebilen Performans
D e ğ e rle n d irile b ile n p e r f o r m a n s t a ise, ölçü leb ilen p e r ­
f o r m a n s ta olduğu gibi m e tre , san iy e, k ilog ram vb. gibi so­
m u t ö lçü d e ğ e r l e r i b u l u n m a m a k t a d ı r . B u n e d e n l e
d eğ erlen d irm ed e bazı b irey sel fa rk lılık la ra r a s tla m a k
o lağ an d ır.
Z ira d e ğ e rle n d irile b ile n
p e rfo rm a n sta
h ü n e r s e l - s a n a t s a l h a r e k e t l e r de y e r a l m a k t a d ı r . E n
ö n em lisi
b irey in
p iso k o lo jik
y a p ısa llığ ı
da
d e ğ e r l e n d i r i l m i ş o l m a k t a d ı r . (A r z u ve i s t e k y a p ı s ı ,
m ücad e lesi, kaygı d u r u m u , s ü re k liliğ i, s a ld ırg a n lığ ı vb.)
D e ğ e rlen d irileb ilen p e rfo rm a n s, r e lâ tif a n la m d a
çeşitli o la n a k ve k o ş u lla rd a k i ça ba-süre ç, b ir y erd e d e so­
nu ç o lm a k ta d ır. Ö ğre n cilerin h e r h a n g i b ir h a r e k e t t e veya
spor d a lın d a elde ettiği so n u cu n y a n ın d a , o n d an da d a h a
önem lisi g österdiği çabadır. K e n d isin e verilen g ö re v in y e ­
160
rin e g e t i r i l m e s i ve k e n d i s i n d e n b e k le n ile n i v e r e b i l m e s i ­
d ir H a r e k e t i n t a m a m l a n m a s ı y a d a y a r ı ş m a n ı n s o n u n d a
elde ed ilen so nu cun ötesinde, ö ğ re n cid en o y a r ı ş m a içinde
b ek le d iğ im iz
ça b a-u ğ raşın
d e ğ e rle n d irilm e si
( p e rfo rm a n s ın d e ğ e rle n d irilm e s i) s o n u ç la rın o lu m lu
yönde o lu şu v ey a olm ayışı önem lidir.
D e ğ e rle n d irile b ile n p e r fo rm a n s a ö rn e k o lara k ;
h ü n e r s e l ve s a n a t s a l d eğ e rler ifa d e ed e n sp o r d a l l a r ın ı n
d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n i verebiliriz . B u n l a r : s e r b e s t c i m n a s ­
tik , r i t m i k , c im n a s tik , a letli c i m n a s t i k , s p o r tif o y u n la r,
h a lk o y u n la rı, b uz p a te n i, k u le a t l a m a , t r a m p l e n a t l a m a
vb. sp o r d a lla r ı olabilir.
2 - Zihinsel ve Duygusal Performans
İ n s a n o r g a n iz m a s ın ı b ir b ü t ü n o la r a k ele a lır ve t ü m
beden eğitim i ve s p o rtif etkin lik le rd e bireyi h e r y ö n ü ile il­
gili h a r e k e t i n y a d a s p o rtif ey lem in g e r e k tird iğ i biçim de
ç a lış tır ıp g e liş tir m e y i a m a ç la rız . F iz ik i u y u m l u lu ğ u g e ­
r e k t i r d i ğ i k o ş u l l a r ı y e r in e g e t i r e n b i r s p o rc u ö ğ re nci,
y a r ış m a s ı r a s ı n d a zihin sel ve d u y g u s a l o la ra k y a r ış m a y a
h a z ı r l a n m a m ı ş ise, y a r ış m a a n ı n d a k o n d i s y o n u n u n k e n ­
disine s a ğ la y a c a ğ ı p e r fo rm a n s ı ve o n u n ü r ü n ü b a ş a r ı y ı
gö s te rm e s i m ü m k ü n o la m a y a c a k tır. Z ihinsel ve d u y g u s a l
p e rfo rm a n s ; sporcu öğrencinin, ilgili spo r d a lın d a k i d is ip ­
linin (b ra n ş ın ) her- t ü r l ü k o ş u llard a, te k n ik , t a k t i k ve bece­
ri y ö n ü n d e n e n e rjisin i en iyi b içim de d e ğ e rle n d irm e s i ve
y ü k sek p e rfo rm a n s elde etm ek am ac ı ile onu y a ş a m a s ı h i s ­
s e tm e s i d u y m a s ıd ır.
(Çevre f a k tö r le r i n d e n k e n d i s i n i
s o y u t l a y a r a k , s a lt y a ş a m d a d a v r a n ı ş l a r ı y a ş a m a s ı, d u y ­
m a s ı o la y ıd ır.)
Y a r ı ş m a l a r d a n önce ve y a r ı ş m a l a r s ı r a s ı n d a b a z ı
spo rcu ö ğ re n c ile re d i k k a t e d e rs e k , Ö rn e ğ in : c i m n a s t i k
h a r e k e tle rin e b a ş la m a d a n
önce d ü ş ü n ü y o rm u ş veya
h e r h a n g i b irş e y b e k liy o rm u ş gibi d a v r a n ı ş la r , s a k i n d u ­
r u ş l a r v e y a r ı ş m a ile b ü t ü n l e ş t i k l e r i , y a r ı ş m a y ı
161
y a ş a d ık la rı g ö rülür. İşte b u olay, sporcu öğrencide, zihinsel
ve d u y g u s a l p e r f o r m a n s s ü re c in in g ö r ü n t ü s ü n ü m e y d a n a
g e tir m e k te d ir . S p o rc u ö ğ re n c in in m o to r s a l ö ze llik le rin in
öngördüğü
p erfo rm an sın
y e rin e
g e tirilm esi
ve
d eğ e rle n d irilm e s i, zih in se l ve d u y g u s a l p e r f o r m a n s ın ge­
liş tirilm iş ve m ü k e m m e l l e ş t ir i lm i ş o lm ası ile o la n a k lıd ır
diyebiliriz. (Y a rışm a h a v a s ı n a g irm e, iyi b ir şek ilde k o n ­
s a n t r e olabilme - u y u m sağ lam a ).
G ö rü ld ü ğ ü gibi, p e r f o r m a n s k a v r a m ı, değişik a l a n l a r ­
d a fa rk lı ş ek illerd e g ö r ü lm e k te ve b ir b a k ı m a r e l â t i v b ir
değer ifade e tm ek ted ir. O ld u k ça zen gin b ir etk in lik
a l a n ı n a sa h ip olan, b e d e n e ğ itim i ve sp or k o n u s u n d a d a
p e r f o r m a n s o l g u s u , a m a c a g ö re f a r k l ı o l a r a k ele
a l ı n a b i l m e k t e d i r . Ö rn e ğ in : s p o r a l ı ş t ı r m a l a r ı n d a , s o m u t
o la ra k m e tre , san iy e, k i l o g r a m cin s in d e k i d e ğ e rle re göre
p e rfo rm a n s b e lirle n irk e n , s p o r tif o y u n la r d a ve b a z ı beceri
h a r e k e t l e r i n d e ise, d e ğ e r y a r g ı l a r ı n a bağlı o la ra k p e rfo r­
m a n s s a p t a m a s ı y a p ıla b ilm e k te d ir.
Öğrenmenin Kontrolü ve Değerlendirmenin Gereği
O rta ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a , b ed e n eğitim i ve sp o r k o n u ­
s u n d a n e le rin , n e şekilde, n a s ıl ölçüleceği, ölçü a r a c ı o la­
r a k n e le r in k u l l a n ı la c a ğ ı ve d e ğ e r l e n d i r m e k r i t e r l e r i n i n
n a s ı l oİacağı, n e l e r i n n e k a d a r d e ğ e rle n d irile c e ğ i gibi
k o n u l a r a g e ç m e d e n ö n ce; d e ğ e r l e n d i r m e n i n g e r e ğ i ve
önem i ile b u k o n u d a k i g ö r ü ş l e r in dile g e tirilm iş olm ası
y a r a r s a ğ la y a c a k tır .
Bilindiği gibi eğ itim p siko lojisi, i n s a n d a o p tim a l b ir
ö ğ re n m e o lg u s u n u n g e rç e k le şip g e rçek leşm ed iğ in i, u y g u n
b ir geri y a n s ı t m a ile m ü m k ü n olabileceğini b e l i r t m e k t e ­
dir. B u geri y a n s ı t m a d a a n c a k ö ğ re n m e o lg u su n u n k o n tro l
ed ilm esiy le m ü m k ü n o la b ilm e k te d ir. Bu n e d e n le
ö ğrenm enin k o n tro lü , tü m öğ re tim işlem ve y ö n te m le rin d e
b ü y ü k ö nem t a ş ı m a k t a d ı r . A n c a k n e v a r k i, ö ğ re n m e n in
k o n t r o l ü ve g ö s t e r i l e n p e r f o r m a n s ı n b e l i r l e n m e s i ve
162
d e ğ e rle n d irilm e s i, eğitim d e t a r t ı ş m a k o n u s u o lm a k ta d ır .
D iğer b ir deyişle; b u g ü n o k u llard a çocuğun bilgi ve bece­
r i s i n i n s a p t a n m a s ı ve b u n l a r ı n n o t a ç e v rilm e s i b irç o k
çevrelerce e le ş tiri k o n u s u o lm a k ta d ır. B u gibi e le ş tir ile r
b ed e n eğitim i ve spor d ersle ri için de sö z k o n u s u o lm a k ­
ta d ır. B eden eğ itim i ve spor d ers le rin d e , çocuğun p e r fo r­
m a n s ı n ı n s a p t a n m a s ı ve d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e o r t a y a
s ü rü le n görüşler a şa ğ ıd a k i şu m a d d e le r a l tın d a to p l a n a b i ­
lir.
1. B u g ü n k ü n o t v e rm e sistem inin gerçek t a n ı s a l değeri
çok k ıs ıtlıd ır.
2. B u g ü n k ü n o t v e rm e (ölçme ve d eğ e rle n d irm e ), çok
öznel b i r d e ğ e r t a ş ı m a k t a d ı r . (Ö ğ r e tm e n d e n ö ğ r e tm e n e
göre d e ğ iş eb ilm ek ted ir.)
3. B eden e ğ itim in d e verilen d ü ş ü k n o tla r, öğrenci ve
ebeveynin iste k ve h ev e sin i k ırm a k ta d ır.
4. B ed en e ğ itim i ve sporda, ölçme ve d e ğ e rle n d irm e
gerçek a n la m d a s p o rtif p erfo rm an sı, p e r fo rm a n s isten cin i
ve p e rfo rm a n s k o ş u lla rın ı b ir b ü tü n o la ra k ele a l m a m a k ­
tad ır.
5. S alt p e rfo rm an sı ölçen not, in san i yönü ile b ü y ü k b ir
değ e r ta ş ıy a m a z .
6. N o t v e r m e s is te m i b e d e n s e l b a k ı m d a n z a y ıf ve
çelim siz o la n la r ı g ö z ö n ü n d e t u t m a m a k t a d ı r . (G rö ssin g ,
1983).
Y u k a rıd a k i g ö rü ş le r d a h a çoğaltılabilir. O ysa o k u ld a
n o t verm e s is te m in i s a v u n a n la r ise, g ö rü ş le rin i şöyle b e ­
lirtm e k ted irler.
1. D e ğ e r l e n d i r m e y ö n t e m i n in
ta n ıs a l değerini a r ttır a b ilir .
g eliştirilm esi
onun
2. N otların özelliği, t e s t yöntem leri ile az altılabilir.
163
3.
N o tların ,
ö ğ re n m e n in
p e k iştirilm e sin in
s a ğ l a n m a s ı n ı n y a n ı n d a , bilgi e d in m e işle v le ri de i n k â r
e d ile m e z .
4. î n s a n k e n d i bilgileri ve b e c erileri h a k k ı n d a sü re k li
bilgi e d in m e k is te m e k te d ir.
5. P e rf o rm a n s is ten ci ve p e r f o r m a n s ın özellikleri; a n ­
cak, s p o r tif p e r f o r m a n s l a b i r l i k t e ele a lın d ığ ı t a k d i r d e
değer taşır.
6. P e rfo rm a n s ı g en iş o la ra k ele a la n ve h a k ç a v erilen
b ir n o tu n , in sa n i olm ay an b ir t a r a f ı yoktur.
7. Bedensel ve m otorik b a k ı m d a n y e tersiz d u r u m d a b u ­
l u n a n ç o c u k la r "özel b e d e n e ğ itim i ve s p o r d e r s l e r i n e
k a tılm a lıd ır."
D e ğ erlen d irm e
de
o
çerçevede
y a p ılm a lıd ır.
Y u k a rıd a , b e d e n e ğ itim i ve s p o r d e r s le r i n d e y a p ı l a n
d e ğ e r l e n d i r m e n i n n o t ile b e l i r l e n i p b e l i r l e n m e m e s i n e
iliş k in ik i a y r ı g ö r ü ş in c e l e n d iğ i n d e ; ço c u ğ u n , b e d e n
eğitim i ve spor e tk in lik le rin d e g ö sterdiği, p sik o -m o to r ve
d u y u ş s a l p e r f o r m a n s ı n ı n d e ğ e rle n d irilm e s i ve b u p e r fo r­
m a n s l a r ı n h e r h a n g i b i r ş e k ild e b e l i r l e n m e s i n i n b irçok
b a k ım a n y a r a r l ı olacağı g ö rü lm e k te d ir.
G erçekte çocuk p e r fo rm a n s a d ö n ü k b ir y a p ıy a s a h ip tir.
G ü n lü k y a ş a n t ı s ı n d a d a d oğal o l a r a k z a te n , e k o n o m ik ,
sosyal, to p lu m s a l vb. d u r u m l a r ı n ı d e ğ e r l e n d i r e r e k k e n d i
konum unu;
z ih in se l
ve
bedensel
d u ru m u n u
d eğ e rle n d ire re k ok u ld ak i ve to p lu m d a k i y e rin i b e lirle m e k
i s t e m e k t e d i r . B u n u n için u z u n u z u n a ç ı k l a m a l a r a ve
a r a ş t ı r m a l a r a g id ilm e s in e de g e r e k y o k t u r . Ç o c u k la r ı,
b ed e n eğ itim i ve spor e t k i n l ik l e r i n d e "özellikle o y u n l a r ­
da" izlediğim izde o n la rın k u v v e tle r in i ve b e c e rile rin i b i r ­
birleri ile k ıy a s la d ık la rı aç ık o la r a k g ö rülebilir. Ç ocuğ un
k e n d i k ı y a s l a m a s ı n ı n b i r b e n z e r i n i n de b e d e n e ğ itim i
ö ğretm en i t a r a f ı n d a n y a p ı l a r a k b elirtilm iş olm ası, çocuğa
164
okul y a ş a m ı n d a b ir p erfo rm an s motifi olabilecektir. Böyle
b ir p e r f o r m a n s m otivi de çocuğun t ü m m o tiv a s y o n la rın ın
t e m e l öğesi o lm a ö z e lliğ in i de o l u ş t u r a c a k t ı r . Z i r a
ço c u k ta k i b a ş a r ı ü m id i ve b a ş a r ı s ız l ık t a n k o r k m a eğilimi,
O 'n u n ed im le rin i b ü y ü k ölçüde etk ile y e b ilm e k te d ir.
Ç ocuğ un tü m y a ş a m ı boyunca, sosyo-ekonom ik g e re k li­
lik le r de a s l ı n d a p e r fo rm a n s ilk e s in d e n vazg eçm ey e pek
m ü s a a d e e tm e m e k te d irle r. Ç ü n k ü , çocuk to p lu m d a id e a lle ­
r i n e u l a ş a b i l m e k için, y a ş a m ı n ı n h e r d ö n e m in d e ve h e r
a l a n d a belli d ü ze y d e p e r f o r m a n s g ö s te rm e k z o r u n d a d ır .
D e m o k r a tik d ü z e n d e to p lu m s a l p o zisy o n lar ve roller, b ir
b a k ı m a doğu m a ve düzeye bağlı olmayıp, p e r fo rm a n s yetisi
ile ö l ç ü l m e k t e d i r . P e r f o r m a n s d u r u m u n u n , ç o c u ğ u n
y a ş a m ı n d a k e n d is in e yön v e r m e d e önem li b i r u n s u r ol­
du ğ u d ü ş ü n ü lü rs e , b u d u ru m u n öyle ya da böyle m u t la k a be­
lirtilm iş o lm a s ın ın ve çocuk t a r a f ı n d a n b ilin m e s in in g e ­
rek liliğ i ve b u n d a n vazgeçilem eyeceği söylenebilir.
H e r ne k a d a r , ö ğ re tim in p l â n l a n m a s ı ve u y g u la m a s ı,
ö ğ re n im in
a m a c ın ın
k o n tro lü
i le b i r b ü t ü n l ü k
o lu ş tu ru y o rs a da; ö ğ re tim in k o n tro lü b a k ım ın d a n ,
d e ğ e rle n d irm e ölçütleri, no t s iste m i, ö ğ re tm e n y e tiş tir m e ,
eğitim p ro g r a m la rı ve öğretim a m a ç la rı s a b it değildir. B u
n e d e n le ö ğ re tim in k o n t r o l ü d a i m a g ü n c e lliğ in i k o r u y a n
ve y enilen eb ilen b ir y a p ıy a s a h ip olm alıdır. B u n a bağlı
o la ra k d a kontrol a r a ç la r ın ın s ü re k li g e liş tirilm e si ve y e ­
nilenm esi g erek m ek ted ir.
Ölçme ve Değerlendirme
O r t a ö ğ r e t i m k u r a m l a r ı n d a k i b e d e n e ğ itim i ve sp o r
ö ğ re tim in d e d e ğ e rle n d irm e a la n ı o ld u k ça g e n i ş t i r (D iğer
d ers le re benzem ez). O k u ld ak i bed e n eğitim i d e r s le rin d e k i
h a r e k e t l e r , k a m p l a r , izcilik f a a liy e tle r i, k u r s l a r , fa rk lı
spor d a lla rı, diğer d e rs dışı ç a lış m a la r vb. etk in lik le r. B u
nedenle verilecek n o tu b elirlem e öğeleri oldukça b ü y ü k tü r .
"Kişi y a da g r u p la r ın belli b ir özelliğe (niteliğe) sa h ip
165
oluş d e r e c e le r in in , b i l in e n b i r fo rm e l i l iş k i l e r s is te m i
aracılığı ile o la n a k la r ö lç ü s ü n d e a s l ı n a y a k ın b ir biçim de
b e tim le n m e s i işlem i y a d a s a d e c e belli özelliğe sa h ip oluş
d e re c e le rin in b e lirle n m e s i işlem i" (D. Ali Ç elik, 1979 s.
304) olara k ifade edilen ölçme iş le m in e geçm eden önce; n e ­
leri ne k a d a r ölçeceğimizi ve n e k a d a r isteyeceğim izi s a p ­
ta m a m ız g e r e k m e k t e d i r .
B eden eğ itim i ve sp o rd a , m o to rsa l b e c e rin in
öğrenilm esi, te m e ld e ö ğ re n m e y e h a z ı r olm ayı g e r e k t i r ­
m ekle b e r a b e r birçok s a y ıd a t e k r a r a da bağlı o lm a k ta d ır.
H e r ne k a d a r p r o g r a m la r ı n d a g enel h a t l a r ı y l a b e lirtilm iş
ise de; b u r a d a beden eğ itim i ö ğ re tm e n in in b irin ci derecede
g ö rev i; seç ile c e k m u h t e v a n ı n , d e r s i n özel a m a ç l a r ı n ı
g e rç e k le ş tirm e y e yönelik , o k u lu n s a h a -te s is -a r a ç -g e re ç ve
fiziki o la n a k la rın ı d ü ş ü n e r e k ve çocuğun d ü ze y in e uy g u n
o lm asın a d a özen g ö s te rm e k olm alıd ır. Ö ğ re n c ile rin s ın ıf
ve biyolojik y a ş d u r u m l a r ı n a g öre, a n a to m i k , fizyolojik,
psikolojik ve zih insel gelişim d u r u m l a r ı ve b u n l a r ı n gelitirile b ilirlik ö ze llik lerin e b a ğ lı o l a r a k ö ğ re tim ve a n t r e ­
m a n y ö n te m le ri ile u y g u l a n a n a n t r e m a n v a s ı t a l a r ın ı n da
f a r k l ı l ı k g ö s te r e c e ğ i b i r g e r ç e k t i r . T ü m s a y ı l a n l a r a ,
ç o c u ğ u n ç e v r e s i, b e s l e n m e s i , k o n s t i t ü s y o n u , s o s y o ­
ekonom ik d u r u m u vb. f a k tö r le rin de etkili o ld uğu b ilin m e ­
si ve d ü şü n ü lm e s i g e re k e n te m e l k o n u l a r olm alıdır.
Beden eğitim i ve spor d e rs le rin d e , o r t a l a m a u y g u n lu ğ u
s a p t a n m ı ş k o n u l a r ı n ö ğ r e t i m i n d e ; s ı n ı f t a k i ç o c u k la rın
y a ş , cin siy et, ö ğ re n m e y e t i s i vb. f a r k l ı l ı k l a r ı n a y a da
ö ğ re tm e n in seçtiği y ö n te m in e b ağ lı o larak , h e m e n "çabuk"
öğrenen, n o rm a l ö ğ renen ve geç ö ğ ren en ç o c u k la rd a b u l u ­
n a b ilir. Ö zellikle b e d e n e ğ itim i ve sp o r e t k i n l i k l e r i n i n
ö ğrenilm esi için belli sü re y e, ö ğ r e n ild ik te n s o n r a d a yine
p ekiştirilm e si ve p e r fo rm a n s a d ö n ü ş tü r ü lm e s i içinde u z u n
b ir z a m a n a ih tiy a ç v a rd ır.
B ed en e ğ itim i ve s p o r k u n u s u n d a , h i ç b i r ö ğ r e ti m
y ö n te m i n o r m a l b i r ö ğ r e ti m iç in d e , t ü m ö ğ r e n m e y i ,
166
ö ğ re n c ile rin t ü m ü n d e g e r ç e k le ş tir e m e m iş tir . B u k o n u d a
y a p ı l a n b i r a r a ş t ı r m a d a % 5 h a t a p a y ı ile, % 80-90
ö ğ r e n c i n i n ö ğ re n e b ild iğ i ve ö ğ re n d iğ i k a b u l e d ile n b u
ö ğ re n cilerin d e a n c a k a m a c a yönelik h a r e k e t l e r i n % 90'm ı
ö ğ re n eb ild ik leri s a p t a n m ı ş t ır (H. Schiefele, L e h r P ro g ra m
in d e r Shule. M ünchen. 1972, s. 231.)
Beden Eğitimi ve Sporda Ölçmenin Temel Prensipleri
G e n iş b ir e tk in lik a la n ın a sa h ip olan b e d e n eğ itim i ve
s p o r d e r s l e r i n d e k i y a p ı l a n ö lç m e le rd e , h e r n e k a d a r
s ü b j e k t i f y ö n te m le r v a r s a da, b u a l a n d a y a p ıla n ölçme ve
d e ğ e rle n d irm e le rin ,
d iğ er
a la n la rd a
y a p ıla n
d e ğ e r l e n d i r m e l e r d e n d a h a a ç ık ve a n l a ş ı l ı r d u r u m u
v a r d ır . Ö rn e ğ in : öğrencinin, k e n d in i h a z ır l a y a b i l m e s i ve
k o n s a n t r e o labilm esi için, ö ğre tim in a m a c ıd a n d a h a önce
b ilg i s a h ib i o lm a lıd ır. Y ani çocuk h a n g i a m a ç la
ö ğ re n d iğ in i ve ö ğ re n d iğ in in ney e y a r a y a c a ğ ı n ı b i l m e li ­
dir. B u ona k o n u y a y a k la ş ım ın ı k o la y la ş tır m a ve önceden
g e r e k li h a z ır lığ ı y a p m a y ö n len m e o la n a ğ ı ve a v a n t a j ı n ı
s a ğ la m ış olacak tır. B u n u n y a n ın d a d a h a b a ş k a ;
- P e rf o rm a n s (sınav) ko ntrol z a m a n ı, çocuk t a r a f ı n d a n
b ilin m e lid ir.
- P e rfo rm a n s k o n tro lü n ü n k o n u s u çocuk t a r a f ı n d a n d a ­
h a önce b ilinm elid ir.
- P e rf o rm a n s k o n tro lü n d e , çocuk k e n d is i de görev a l ­
m a lıd ır.
- Ç ocuk k e n d i d erecesin i k e n d is i t a y in e d e b ilm e o la ­
n a ğ ı b u la b ilm e lid ir.
- P e r f o r m a n s k o n tro lü , öğrencinin am a c ı ile ilgili ol­
m a lıd ır.
- P e rfo rm a n s k o n tro lü n d e elde edilen v erilerin önce p u ­
a n o la ra k k a l m a s ı , d o ğ ru d a n n o t o l a r a k v e r il m e s i n d e n
d a h a iyidir.
167
P e rf o rm a n s k o n t ro lü n d e , çocuk m ü m k ü n oldu ğu k a ­
d a r çok gen iş e t k i n l ik l e r d e d e n e m e li, k e n d i n e uy g u n ve
y e te n e ğ in i gösterebileceği a la n ı sa p ta y a b ilm e lid ir.
B u n l a r a ek o la ra k ay rıc a, s ü b je k tif d e ğ e rle n d irm e y a
d a d e ğ e r l e n d i r i l e b i l e n p e r f o r m a n s k o n u l a r ı n d a d a,
ö ğ re n cin in
g erek li
uyum u
g ö ste rm e sin i
tem in
b a k ı m ı n d a n , bilgi s a h ib i o l m a s ı n d a y a r a r v a r d ır . Bu
ko n u lar:
1. H a r e k e t i n biçim i, "Tam lığı"
2. H a r e k e t i n görevi, "E tkinliği"
3. H a r e k e t i n d in a m iğ i, "Akıcılığı"
4. H a r e k e tin fa n ta z is i, vb. fa k tö r le rd ir.
Uygulama ve Yardımcı Araçlar
B e d e n e ğ itim i ve s p o r e t k i n l i k l e r i n d e , ö ğ r e n m e n i n
ta m m a la n m a sı
ve
ö ğ re n ile n le rin
perform ansa
d ö n ü ştü rü lm esi,
sü re k li
ve uzun
v ad e li p lâ n lı
ç a lış m a la r la a n c a k m ü m k ü n o la b ilm e k te d ir. B u n ed e n le ,
ö ğ r e n c i n i n g e r e k ö ğ r e n m e s i ve g e r e k s e p e r f o r m a n s
a r tı ş ı n ı n d e n e tle n m e s i ve s ü r e k li izle n m e s i g e r e k m e k t e ­
dir. B u a m a ç la ö ğ re tm e n , b i r t a k ı m y a rd ım c ı a r a ç l a r g e ­
liş ti r m e k z o r u n d a d ır . Ö rn e ğ in ;
1. P e rf o rm a n s k a r t l a r ı ,
2. Ö lçülebilen p e r f o r m a n s için d e ğ e rle n d irm e ce tv e lle ­
r i,
3. D eğerlen d irileb ilen p e r f o r m a n s için ta b lo la r,
4. S ta n d a r t l a ş t ı r ı l m ı ş te s tle r, vb.
P e rf o rm a n s k a r t l a r ı , ço cu k la rın b ed e n eğ itim i ve spor
d e rsin d e k i b a ş a rıs ıı s a p ta n m a s ın a te m e l d a y a n a k
o lu ş tu ra c a ğ ın d a n , çocuğa a i t h e r t ü r l ü bilgiyi b u l u n d u r a ­
cak şekilde düze n le m elidir. Ç ocuğun sadece, ölçülebilen ve
168
d e ğ e r l e n d i r i l e b i l e n v e rile re değil, a y n ı z a m a n d a sosyal
d a v r a n ı ş l a r ı n a i liş k in b ilin m e s i g e r e k e n k o n u l a r ı n da
b ilg ilerin i içerecek tü rd e geniş b o y u tlu h a z ır la n m a lıd ır .
Ö lç ü le b ile n p e r f o r m a n s v e r il e r i n i d e ğ e r l e n d i r i l m e s i
ve n o ta d ö n ü ş tü rü lm e s in d e y a r a r l a n ı l m a k üzere, çok geniş
b o y u tlu ve u z u n y ılla ra giden, sağlıklı b i r a r a ş t ı r m a y a ge­
r e k l i l i k v a r d ı r . Y a ş d u r u m l a r ı ve c i n s i y e t l e r a r a s ı
özellik ler ve bölgesel k o şu lla r d ik k a te a l ı n a r a k t ü m ü lk e
d ü z e y in d e ciddi b i r a r a ş t ı r m a y a p ılm a lıd ır . B u k o n u d a
ü lk e m iz için geçerli h e r h a n g i b ir sağlık lı ö lç ü tle r v a r d ır
denilem ez. 1949 y ılın d a h a z ır la n m ış bazı cetvelllerin
ol­
d u ğ u görülüyor ise de; y a k la ş ık k ırk yıl önce sadece A n k a ­
r a 'd a k i ö ğ re n c ile r ü z e r in d e y a p ı l a n , f a k a t d a h a s o n r a
ü z e rin d e çalışılıp g e liştirilm ey e n b u ce tv e lin g ü n ü m ü z d e
geçerliliği ve g ü v e n irliliğ in e k u ş k u ile b a k ılır.
Z ira
b en z er k o n u la rd a k i bir a r a ş tır m a N ih a t G ü n d ü z t a ­
r a f ı n d a n 19 7 4 y ı l ı n d a A n k a r a o r t a ö ğ r e t i m k u r a m ­
l a r ı n d a k i 12-18 y a ş l a r ı a r a s ı e r k e k ö ğ re n c ile r ü z e r in d e
y a p ılm ış ve h e r iki a r a ş t ı r m a sonuçları a r a s ı n d a d eğ e rle r
b a k ım ın d a n , ö ğ rencin in n o tu n u etk iley eb iec ek tü rd e
fa rk lılık ların olduğu g ö rü lm ü ş tü r (G ü n d ü z N., 1974)
Ölçülebilen p e r fo rm a n s değerleri için, s e r b e s t h a r e k e t ­
ler, m in d erd e , k a s a d a (alette), a le t ile h a r e k e t l e r , milli
o yu nlar, s p o rtif o y u n la r vb. etk in lik le r ile sosyal d a v r a n ış
k o n u s u n d a ele a lın m a s ı g e rek en özelliklerin b o y u tla rı ve
t a m h ğ ı açık o l a r a k b e lirtilm e li, d e r e c e le n d i r i lm e l i ve
b u n l a r a a it ta b lo la r d ü zenlen m elid ir.
P erfo rm an sın
ö lçü lm esi
ayrı
b ir
şey,
d e ğ e rle n d irilm e s i ay rı b ir olaydır. Biri d iğ e rin in y e r in e
g e ç em ez. D e ğ e r l e n d i r m e n i n y a p ı l a b i l m e s i iç in , önce
ö lçü m lerin y a p ılm a s ı ve o r t a y a d e ğ e rle n d irile c e k v e r il e ­
rin y a r a t ı lm a s ı g e r e k m e k te d ir. Beden eğ itim i ve spo r
k o n u s u n d a p e r f o r m a n s ı ölçebilen b irço k d e ğ iş ik t e s t l e r
k u lla n ılm a k ta d ır.
169
T ü m t e s tle rd e o rta k özellik o lara k a r a n a n ve bek len e n
k o n u l a r o l a r a k ; t e s l e r i n g ü v e n ilir liğ i, geç erliğ i, e k o n o ­
m ikliği, k u lla n ıla b ilirliğ i vb. f a k tö r le r i n y a n ı n d a , d e r s in
özel a m a ç la rın a göre y a p ıla n a y r ım d a o rta ö ğ re tim k u r a m ­
la rın d a k i çocu k la ra u y g u n lu ğ u olan t e s tle r in seçilm esi g e ­
r e k m e k t e d i r . Ö rn e ğ in ; b u t e s t l e r d e a ş a ğ ıd a k i ö ze llik ler
ara n m a lıd ır.
1. T e s tle r , ç o c u k la rın çok y ö n lü m o to rik ö ze llik lerin i
ö lç e b ilm e lid ir. ( k u v v e t, s ü r a t , d a y a n ı k l ı l ı k , o y n a k l ı k ,
denge, ritim , kood inasyo n vb.)
2. Ç o c u ğ u n , fizy o lo jik ,
liş im in e u y g u n o lm alıd ır.
p s ik o lo jik
ve z i h i n s e l
ge­
3. Çocuk için a n l a ş ı l ı r olm alıdır.
4. O k u l u n b u l u n d u ğ u b ö lg e
h a z ı r l a n m a s ı k o la y o lm a lıd ır.
k o şu lların a
uygun
5. Tem el faaliyetle ri k a p s a m a l ı, so m u t y a ş a m biçim ine
u y g u n olm alıdır. Ö rn e ğ in : A y a k ta te m e l d u r u ş t a , çöm elip
d o ğ ru lm a y e rin e , b ir b a n k ın ü z e rin d e n sa ğ a -so la
s ıç ra m a la r te rc ih e d ilm e lid ir vb.
6. T e stle r, çocuğun y a ş ve c in siy et özelliklerin e u y g u n
o lm a lıd ır.
7. T e s tle r k u l l a n ı lı r o lm a lıd ır (hem z a m a n a ç ıs ın d a n ,
h e m de a le t b a k ım ın d an ).
H e r n e k a d a r k o n d is y o n t e s t l e r i n d e k i h a r e k e t l e r ,
y u k a r ıd a k i özelliklerde, o k u l l a r a u y g u n o la ra k h a z ır l a n ı p
u y g u lan sa da b u n a k a rş ın te stle rin o k u llard a u y g u la n ­
m a s ı t a r t ı ş m a l a r y a r a t m a k t a d ı r . Z ira te k b a ş ı n a te s t l e r ,
çocukları eylem için dek i p e r f o r m a n s ı n ı n b e l i r l e n m e s i n d e
yeterli g ö rü lm em ek ted ir. Ö rneğ in : t e s t ölçm elerinde y e t e r ­
li kuvvete sahip olduğu s a p t a n a n b ir çocuğun, bu d u r u m u n a
b a k a r a k p e r fo rm a n s s a p t a m a s ı y a p ı l a m a m a k t a d ır .
T e s tle r sık y a p ılırs a , m o to rik ö zelliklerin g e liş m e s i ve
170
b a z ı b ec erilerin geliştirilm esi iıçin y e te rli z a m a n o la m a y a ­
c a ğ ın d a n çocuk s tre s e itilm e k te d ir. A r a lık la r ı g e re ğ in d e n
f a z la olu r ve u z u n a r a lık la rla y a p ılırs a , ço c u k ta etk is i az
o lm a k ta d ır. B u n u n y a n ın d a t e s t t a r i h l e r i d iğer s ın a v la rın
a r a la r ın a ra stlatılm am alıd ır.
Değerlendirme Kriterleri ve Not Verme
H em en söylem ek gerekir ki; okul b ed e n eğitim i ve spor
e t k i n l ik l e r i , ço c u ğ a s a l t h a r e k e t e ğ itim i ve b e c e ri k a ­
z a n d ır m a k l a k a lm a z . Sosyal ve a h l â k i b a k ı m d a n d a bazı
o lu m lu d a v r a n ı ş l a r k a z a n d ı r ı r . B u n e d e n le o r t a ö ğ r e t i m
k u r u m l a r ı n d a k i b ed e n eğitimi ve spor d e r s le rin d e k i onlu
(1 0'lu ) n o t s k a l a s ı n ı n o l u ş t u r u l m a s ı n d a b u i l k e l e r ve
özellikler de d i k k a t e a lın m a lıd ır. H e r n e k a d a r verilecek
n o tu n içinde h e m perform ans boyutuyla, h e m de sosyal d a v ­
r a n ı ş b o y u tu y la ilgili bilgiler b u l u n m a s ı n d a b irle ş ilm e s i
m ü m k ü n i s e d e , v e r il e n n o t u n k a r n e y e y a n s ı y ı p
y a n s ı m a m a s ı ve n o t u n o l u ş t u r u l m a s ı b iç im in d e de bazı
fa rk lı g ö rü ş le r b u lu n m a k ta d ır . B u görü şleri a ş a ğ ıd a k i gi­
bi beş a n a m a d d e d e top lam ak m ü m k ü n d ü r .
1. Ç o cuğ un m o to r s a l p e r f o r m a n s l a r ı ve a r k a d a ş l a r ı
a r a s ı n d a k i d a v r a n ı ş la r ı n ı n t a n ı m s a l d e ğ e rin e iliş k in b ir
hüküm
v e rilm e lid ir.
A ncak
bu
k arneye
y a n sıtılm a m a lıd ır.
2. Ç eşitli te m e l a l ı ş t ı r m a l a r ı n h e r b ir i için v erile c e k
n o t l a r ve d e ğ e r l e n d i r m e ile d a v r a n ı ş l a r için g en e l b ir
h ü k ü m v erilm eli ve yin e k a r n e y e y a n s ıtılm a m a lıd ır .
3. Ö ğ r e n c i n i n
p erfo rm an sın ın
iştek i
tu tu m u
(fonksiyonel) ile a r k a d a ş l a r ı ile olan ilişkisi, iki ay rı n o t
o la ra k b e lirle n m e li ve k a r n e y e iş le n m e lid ir.
4. Çocuğun k o n s titü s y o n u gö zö n ü n d e t u t u l a r a k v e rile ­
cek n otu n y a n ı n a (önüne ve a r k a s ın a ) p ozitif ve n e g a tif
o lara k i ş a r e tl e r k o n u l a r a k k a r n e y e iş le n m e lid ir.
5. Ç eşitli p e r f o r m a n s l a r için , p u a n l a m a y a p ı l m a l ı ,
171
b u n l a r n o t a ç e v r i l d ik t e n s o n r a ; b u n d a n , çocuğu n kons titü s y o n u ve d a v r a n ı ş la r ı g ö zö nün de t u t u l a r a k n o tla rd a n
ç ı k a r t m a ve i l â v e l e r y a p ı l a r a k k a r n e y e i ş l e n m e l i d i r
(O rh u n A., 1988).
Y u k a rıd a k i b u g ö rü şle r u y g u la m a d a k i b ir tak ım
g ü ç l ü k l e r i de b e r a b e r i n d e g e t i r i y o r ve o k u l b e d e n
e ğ itim in d e n o t v e rm e d e b azı t a r t ı ş m a l a r a n ed e n oluyorsa
da, y in e de m u t l a k a s a ğ lık lı b i r n o t v e r m e m o d e lin in
o lu ş tu r u lm a s ı ve is a b e tli d e ğ e rle n d irm e y a p ılm a s ı g e r e k ­
m e k te d ir. A n c a k çocuğun v erile cek b u not, h a k ettiğ in in
çok ü s tü n d e olup ne bir l ü t u f niteliği, ne de h a k ettiğ in in çok
a l tın d a olup b ir ceza niteliğ i ta ş ım a m a lıd ır .
Y u k a r ı d a k i g ö rü ş le r e u y g u n , b azı y a b a n c ı ü l k e o k u l­
l a r ı n d a b e d e n eğ itim i ve sp or d e r s le rin d e çocuğa verilen
n o t'a ilişkin b ir iki örneğ e b a k a lım .
H a n s GROLL, 1971 A v u stu ry a
Performans (genel not)
D avranış
b irlik te
çalışm a
Çok iyi
iyi
Orta
Yeterli
Yetersiz
1
2
3
4
5
Çok iyi
1
1
2
3
4
Normal
1
2
3
4
4 (5)
Davranışı iyi değil
2
3
4 (5)
5
4
Tablo: A Orhun 1988'den alınm ıştır.
D eğerlen d irm e: "Ö lçm e sonucu n da elde edilen bir değerin belli
bir am açla işe yarayıp yaram adğın ı belirlem ek am acıyla onun ilgili
bir ölçüt ile k a rşılaştırılm a sı ve böyle bir k a rşılaştırm a ile ölçülen
değerin niteliği hakkında bir y a rgıy a u laşm a işlem idir." (D . Ali Çelik
Ankara, 1979).
172
A v u s t u r y a 'd a o rta ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a u y g u l a n a n b u
no t v e rm e s is te m in e b a k tığ ım ız d a ; çocuğa p e r fo rm a n s ı ile
ilgili 1 ile 5 a r a s ı n d a değişen b i r not, d a v r a n ı ş ve b irlik te
ç a lış m a b o y u t u n d a ise "çok iyi, iyi, n o rm a l ve d a v r a n ı ş ı
iyi değ il" gibi b a z ı h ü k ü m l e r v e r i l m e k t e d i r . Ç o cu ğ u n
k a rn e s in d ^ y a n s ıy a n not, b u iki ayrı b o y u tta n a lın a n n o tu n
k a r ı ş ı m ı n d a n ç ık m a k ta d ır. B ir y e rd e h e r iki n o t b irb irin i
belli b o y u t l a r d a e tk ile m e m e k te d ir. Ö rn e ğ in ; ta b lo y u in c e ­
led iğ im izde, p e r fo rm a n s b o y u t u n d a n 1 a l a n öğrenci, d a v ­
r a n ı ş b o y u t u n d a n "iyi d e ğ il" h ü k m ü a l m ı ş s a , b u
öğ re n cin in b ed e n eğitim i n o tu 1 (çok iyi) değil, 2 (iyi) ol­
m a k t a d ı r . Y a d a p e r fo rm a n s b o y u tu n d a k i 5 (yetersiz), f a ­
k a t d a v r a n ı ş b o y u t u n a n d a 1 (çok iyi) a l m ı ş ise, b u
öğ re n cin in k a r n e s i n d e k i n o tu 4 (yeterli o labilm ektedir).
D iğ e r b ir örneği de Doğu A lm a n y a 'd a n verebiliriz.
B u ta b lo d a da, ö ğ ren cin in n o tu iki b o y u t t a n m e y d a n a
g e lm e k te d ir. B u b o y u t l a r d a n b iri p e r fo rm a n s ı, diğ eri de
ço cuğun sosyal d a v r a n ı ş l a r ı n ı iç e re n b o y u t o l m a k t a d ı r .
D e ğ e rle n d irm e altı s k a la y a ay rılm ış tır. N o t v e rm e ve h e r
iki b o y u tu n b irb irin i e tk ile m e biçimi, A v u s t u r y a 'd a k i u y ­
g u la n a n siste m e b e n z e m e k te d ir (Tablo: 2)
"Grotefent, 1964"
S O S Y A L
P e r fo r m a n s
G en el N ot.
Çok iyi
1
İyi
2
Orta
D A V R A N IŞ L A R
Değişken Eksik Çok eksik
3
4
5
6
2
2
3
Çok iyi
1
1
1
1
iyi
2
1
2
2
3
3
4
Memnuniyet
verici
3
2
2
3
3
4
4
Yeterli
4
3
3
4
4
5
5
Eksik
5
4
4
5
5
5
6
Yetersiz
6
4
4
5
5
6
6
Tablo 2 - D oğu A lm an ya'd a O kul beden eğitim i ve sporunda not
verm e sistem i. (A . O rh un , H arek et Bilgisi 1 9 8 8 , ders notlarından
alınmıştır.
173
H e r ik i t a b l o d a d a p e r f o r m a n s b o y u t u y l a i lg ili
d e ğ e rlen d irm e, b izim d a h a önce g en iş b o y u tu y la ü z e r in d e
d u rd u ğ u m u z , ölçebilen ve d e ğ e rle n d irile b ile n p e r f o r m a n s ­
l a r y e r a lm a k ta d ır .
A v u s tu ry a 'd a " D av ra n ış ve b irlik te ç a lışm a b o y u tu " ile
Doğu A lm a n y a 'd a k i "Sosyal d a v r a n ı ş la r " b o y u t u n u h a n g i
ö zellik lerin m e y d a n a g etird iğ i ö n em lid ir.
Ü lk em iz o r ta ö ğ r e tim k u r u m l a r ı n d a , b ed e n e ğ itim i ve
s p o r d e r s le ri için y a p ıla c a k d e ğ e r l e n d i r m e l e r d e , p e r f o r ­
m a n s ve sosyal d a v r a n ı ş b o y u t l a r ı a y rı ay rı ele a l ı n ı p
d e ğ e rlen d irilm e li, n o ta d ö n ü ş t ü r m e d e de b i r i n i n d iğ e rin i
e t k i l e m e s i b iç im in d e a ğ ı r l ı k l ı o l a r a k d ü z e n l e n m e l i d i r
(Ö ğrenciye verilecek n o tu n b az ı g e rek çe le ri olm alıdır).
B u am aç la, h a z ır l a n a c a k b i r k a r t e k s e iş le n e n b ilg ile ­
rin d e ğ e rle n d irilip n o ta ç e v rile b ilm e si için önce; p e r f o r ­
m a n s (ölçülebilen ve d e ğ e rle n d irile b ile n p e r f o r m a n s )
b o y u tu y la ilgili çizelgeler ve s k a l a l a r ile, sosyal d a v r a n ı ş
b o y u t u n d a y e r a la lc a k d a v r a n ı ş ö zellikleri ve s k a l a l a r ı n
h a z ırla n m a sı gerek m ek ted ir.
Y u k a rıd a k i g ö rü ş d o ğ r u l t u s u n d a öğrenciye s o m u t o la ­
r a k n o t v e rm e k ü z e re b ir m odel o l u ş t u r u l m a s ı i s t e n i r s e ;
a ş a ğ ıd a k i şekilde b ir m odel önerilebilir.
ORTA ÖĞRETİM KURUMLARINDA NOT VERME SİSTEMİ
Performans­
lardan elde
edilen not
10
09
06
07
06
05
04
03
02
01
SOSYAL DAVRANIŞLAR
Çok iyi
Güven
Güvenilir Demişken vermiyor
iy i
10
9
8
7
6
5
4
3
10
10
09
08
07
06
05
04
04
08
10
09
09
08
07
06
05
04
04
03
10
09
06
07
07
06
05
04
04
(fi
9
9
8
7
6
9
8
8
7
6
5
4
3
3
2
8
8
7
6
6
5
4
3
3
2
8
7
7
6
5
4
4
3
2
1
7
7
6
5
5
4
3
2
2
1
5
4
4
3
2
2
7
6
6
5
4
4
3
2
1
1
1
6
6
5
5
4
3
3
2
1
1
(Önerilen model, Dr. N ihat Gİ 'NDÜZ ve Adnan O R H U N tarafınd an g e­
liştirilm iştir.)
174
B u şe k ild ek i g e n iş k a p s a m l ı b i r d e ğ e rle n d irm e y e
d ay a lı no t verm e ; öğrencide g e re k p e r f o r m a n s d a ve g e r e k ­
se sosyal d a v r a n ış la rd a bir t a k ım o lum lu y önlend irm eye
n e d e n olacak ve b u çaba içinde olan çocuk d a h a istençli,
n e ş e li ve canlı olacaktır.
Ö n e rile n n o t v erm e s is te m in e a i t ta b lo d a , p e r fo rm a n s
b o y u t u n d a d a h a önce a ç ı k l a m a s ı n ı y a p t ı ğ ı m ı z , b e d e n
e ğ i t i m i ve s p o r e t k i n l i k l e r i n d e k i ö l ç ü l e b i l e n ve
d e ğ e rle n d irile b ile n p e r f o r m a n s ö lç ü tle rin e a i t n o t l a r b u ­
lu n m a k t a d ı r . Sosyal d a v r a n ış b o y u t u n d a y e r a la n beş a n a
b ö lü m d e ise, d ersin genel ve özel a m a ç l a r ı n a yönelik
k a z a n d ırılm a sı
ö n g ö rü le n
d a v ra n ış la rın
d e ğ e rle n d irilm e s in d e n elde ed ilen , h ü k ü m l e r y e r a l m a k ­
t a d ı r . Sosyal d a v r a n ı ş b o y u t u n d a k i n o t l a r ı , ö ğ re tm e n in
gözleyebildiği k a d a r ı y l a ö ğ ren cinin b e d e n eğ itim i ve spor
d ersin e k a r ş ı ilgisi, okul spor y u r d u ve oyun y u v ası o rg a n i­
z a s y o n la r ı n a k a tılım ı, v e rile n görevi y e r in e g e tirm e d e k i
k a ra rlılığ ı, d ü rü stlü ğ ü , g ü v e n ilirliğ i, a r k a d a ş la r ı
a r a s ı n d a k i t u t u m u ve d a v r a n ış la r ı, işbirliği r u h u , k e n ­
d is in in ve a r k a d a ş l a r ı n ı n s a ğ lığ ın a d i k k a t e tm e s i, l i d e r ­
lik özelliği, i t a a t , d i s i p li n a n l a y ı ş ı , k u r a l l a r a k a r ş ı
say g ılı
o lu şu
v b.
ö z e llik le rin
o lu ştu ra b ile c e ğ i
d ü şü n ü leb ilir.
K A YN A K LA R
1. Akgiin, N ecati. Egzersiz Fizyolojisi. E.Ü. Beden Eğitim i ve Spor
Yüksek Okulu Yayınlan, no. 1, İzmir 1982.
2. Alderman, R.B. Rsychological Behavior in Sport London, 1974.
3. Bloom, S. Benjamin. İnsan N itelik leri ve Okulda Öğrenme,
Çeviren: Durmuş Ali Özcelik. Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1979.
4. Bös, Klaus. Handbuch Sportmotorischer Test. Verlag
filr Psychelogie Dr. C.J. Hoprefe Göttingen. Toronto-Zilrich, 1987.
5. Fetz, Friedrich. A llgem eine M ethodik der L eibesübungen.
Ö sterreihiseher Bundesverlag filr U ntirricht W issenchaft und K unst.
Vien, 1976.
175
6. Gündüz, Nihat. 12-18 Y aşlan Arası Ankara Erkek Okul Çocuklan
Proporsiyonların A tletizm B aşarısına E tkileri Ü zerine Bir Araştırma.
Ankara, 1974.
7. Koç, N izam ettin. Liselerde Öğrencilerin Akademik B aşanlarının
D eğerlendirilm esi U ygu lam asın ın E tk iliğ in e ilişk in Bir A raştırm a.
A.Ü. Eğitim Fak. Y ayınlan. No: 104, Ankara, 1981.
8. Orhun, Adnan, Beden Eğitimi ve Spor Hareket Bilgisi Açısıdan Motorsal Temel Özellikler. E.Ü. Beden E ğitim i ve Spor Yüksek Okulu Ders
N otlan (Teksir) İzmir, 1979.
9. Orhun, Adnan. Hareket Bilgisi. Dokuz Eylül Ün. Eğt. Fak. Beden
Eğitimi ve Spor Bölümü. Ders N otlan, Manisa, 1988.
10. Tamer, Kemal. Beden E ğitim i ve Oyun Öğretimi. Anadolu Ün.
Yayınlan No: 200, Açıköğretim Fak. No: 101, Ankara 1987.
11. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Tebliğler Dergisi. Cilt. 33, 9 Kasım
1970 tarih ve 1630 sayılı.
12. Ervin, N. Leibeserziechung und Schulsport Österreichischer Bundesvelag, 1983.
13. Grössing, S. Einführung ın die Sportdidaktik Bad. Hamburg, 1983.
176
G E N E L T A R T IŞ M A
B A Ş K A N - S a y ın D o k to r G ü n d ü z 'e b e d e n e ğ itim in d e
ö ğrencilerin d eğ e rlen d irilm e si btagün kü n o t v e rm e s iste m i
k o n u s u n d a y a p t ı k l a r ı k a p s a m lı ve a y d ın latıcı k o n u ş m a ve
a y r ıc a t a m s ü r e s in d e t a m a m l a d ı k l a r ı için t e ş e k k ü r
ed iy o ru m .
S o ru ların ız
ça lışa c a ğ ım .
ve
k atk ılarım ız
varsa
o n ları
alm ay a
A H M E T Y A Ğ IZ K U R T - A r k a d a ş l a r ı m ı z ı n h a z ı r l a m ı ş
old u ğ u k ıs m a çok t e ş e k k ü r ederiz, bizi b irçok c e p h elerd e n
a y d ı n l a t m ı ş o ld u . B e n i m ş a h s i d ü ş ü n c e l e r i m , k o ­
n u ş m a l a r ı n ı z d a n , ö ğ ren ciy e n o t v e r m e i ş l e r i n d e ev v e la
ö ğ re tm e n in b r a n ş ın ı sevdiği k a d a r d a çocuğu sev m esi ve
b u n a göre çocuğa y a k l a ş m a s ı n d a arıy o ru m . Y alnız u s û l ve
m eto d olarak, k a ğ ı t o la ra k ne verece k sin ? B u n u k a p s a y a ­
cak h a l e g e tirirs e k , ço cukla a r a d a k o p u k l u k olur, çocuk
ö ğ re tm e n in i sev m eli, d e r s in i sevm eli, o n u d a ö ğ re tm e n
h a z ı r l a r . B u n u n için de d e r s in i ç i n d e k i k ı s m ı m ı z d a
çocuğa ş u n u y ap tı, b u n u y a p a m a d ı, şu k a d a r ı n ı y a p tı, b u
k a d a r ı n ı y a p a m a d ı m es e le sin d e n ziyade, çocuk n e d e n y a ­
p a m a d ı ? B u çocuğu, y a p a m a y a n çocuğu ö ğ r e tm e n b i r
ö z e lliğ in d e a r a r , g e r e k i r s e ç e k s in k o n u ş s u n ö ze lliğ in i
a r a s ı n . G e çirdiği r a h a t s ı z l ı k l a r m ı v a r , b i r h a r e k e t i n
ç a lı ş m a s ı n d a n g e t i r i l e n b i r k a z a n ı n n e t i c e s in d e için d e
o ra y a k a r ş ı b ir ü r k e k li k , b ir k o r k a k lı k b ir fobi m i v ar?
V e y ah u t sosyal y a ş a n tıs ın d a
g e ç ird iğ i b ir ta k ım
im k â n s ız lık la r m ı v ar? B u n la rı elde e d e rs e k çocuğun g e ­
lişm e sin e y ard ım c ı oluruz. N o t b a k ı m ı n d a n v e r ilirk e n de
çocuğu d e ğ e rle n d irm e d e b u n a göre h a z ır l a r ı z , g e r e k ir s e
ço cuklara b u a r a d a k a n ım c a o ra d a o lm a y a n b ir k ıs ım d a ­
h a n a z a ri bilgiler de verelim , sp o ru n n a z a r i b ilg ilerini de
verelim , b ir k ısım ço c u klar b ed e n en b u işleri b a ş a r a m a z
a m a h ü s n ü n iy e t v a r geliyor çalışıyor, m u n t a z a m k ıyafe tle
geliyor g a y r e t g ö s te riy o r y a ln ız k a p a s i t e s i m u a y y e n , b u
çocuğa b u no tla sen b a ş a rıs ız s ın diyemeyiz. N a z a r i yoldan
177
da çocuğa b u n o tla sen b a ş a rıs ız s ın diyemeyiz. N a z a r i yol­
d a n d a çocuğu te şv ik e d e r e k g e r e k ir s e o n l a r a b i r t a k ı m
a r a ş tır ıc ı b ilg iler g e tirm e le r in i d o sya s a ğ l a m a la r ı n ı i s t e r ­
sek b u çocuğu o ra d a n d a d e ğ e r l e n d i r e r e k b a ş a rıs ız lığ ın ı
d ü z e l t i r i z . K a n ı m c a ço c u k d e ğ e r l e n d i r m e s i n d e n y a ­
n a ş m a k . Ç ok ö z ü r d ile y e r e k a r k a d a ş l a r ı m d a n , d in ley ici­
lerden de geçirdiğim saflıa var. Biz çocukları y e tiş tir ir k e n
ç a lış tığ ım ız ş im d id e z a n n e d e r i m a l a n ve s a h a l a r ı m ı z
aynı. Bin k iş in in gelip b a h ç e d e k o ş u p oynadığı, afedersin iz t ü k ü r d ü ğ ü y e r l e r d e i d m a n ı m ı z ı y a p ı y o r u z , t a ş l a r
çık m ıştır. B u n u n l a b e r a b e r so y u n u r, h a ş ı r n e ş i r o lu ru z ve
çocuğa a n l a t ı r ı z . Ç o c u k la r b iz im m e s l e ğ i m i z i n b ir in c i
ş a r tı tem izlik tir; a m a biz tem iz olm ayan y erd e çalışıyoruz.
P is lik iç in d e ça lışıyo ruz. B izim b r a n ş ım ı z ı n a r a s ı n d a k i
b u n l a r m a lz e m e siz lik , y o k lu k iç in d e b u g ü n k ü i m k â n l a r
h ü k ü m e t i n i m k â n l a r ı b izd e b u k a d a r , siz g eleceğ in, b u
m e m le k e tin , b u m ille tin id a re c ile ri olaca ksın ız , b u g ü n k ü
y a ş a n tım ız ı gö rün , b u n a göre s p o ra el u z a tın . A lan, tesis,
m a lz e m e , a r a ç , g e r e ç le r in h a z ı r l ı ğ ı n a s izler g e le c e k b u
sp o ru n k a l k ı n m a s ı sizlerle olacak. Ş im d i sizinle b e r a b e r
b u p is lik iç in d e b e r a b e r ç a lış a c a ğ ız . B e n im de k a f a m
y a r ılıy o r, b e n i m de b e lim in c iy o r a m a s izin le b e r a b e r
ça lışıy o ru m . O n u n için ç o c u k la rın ız a b u n l a r ı d a a n l a t ­
m a k y o lu y la f ik ir v e r m e k y o lu y la g e l i ş t ir m e y e g i tm iş
o lalım .
SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU (TED B ilim K urulu
B aşkanı) - D e ğ erlen d irm e k o n u s u n a ilişkin b u bild iri için
S ayın G ü n d ü z 'e t e ş e k k ü r ed iy o ru m çerçeveyi çizdiler, ben
o r a la r d a b a z ı n o k t a l a r a d e ğ in m e k le b u n u b e lk i z e n g in le ştire b ilirim diye d ü ş ü n d ü m . O rta d e re c e li o k u lla rd a , n o t
ö ğ re tm e n d e ğ e rle n d irm e , s ila h , k o r k u t m a k , b u n l a r h e p ,
yaşa dığım ız k o n u l a r ve belkide b u t ü r k o n u l a r d a e n fa zla
d ik k ati çeken de z a m a n z a m a n beden eğitimi ö ğ re tm e n i ol­
m a k t a . Ç ü n k ü o n l a r d a n z a m a n z a m a n d e r s in d ı ş ı n d a
b a ş k a ş e y l e r de b e k l e n i y o r g a l i b a k i b u g ü ç lü olm a,
öğrencileri e tk ile m e gibi k o n u l a r ı n o tla b a ğ d a ş t ı r m a m a k
178
gerek tiğ i h e r h a ld e açık S ayın G ü n d ü z de o nu belirli n o k t a ­
l a r ı y l a o r t a y a koyd u. B en t e k r a r l a m a k is tiy o r u m . N o t
h iç b ir z a m a n b ir silah değildir, ne ö ğ re tm e n için n e de
bed en eğitim i gibi yeteneğe dayalı b ir d ers için. İkincisi b ir
te h lik e y i
sez d iğ im için v u r g u l a m a k is tiy o r u m . L ü tfe n
b e d e n eğ itim i d e rsin in özelliğini b ir t a r a f a b ı r a k ı p d iğ er
belleğ e d a y a n a n d e r s le re b e n z e m e y e ç a lış m a y a lım . H e r
d e r s in k e n d i özelliği içinde ele a lı n m a s ı , y a p ı l m a s ı ve
d eğ e rle n d irm e s i ayrı bir önem taşıyo r. O b a k ı m d a n bed e n
e ğ itim i
d e rsin d e
b elleğ e
d a y a lı
d a v ra n ışla rı
d e ğ e r l e n d i r m e k b ilm iy o ru m n e r e y e g ö t ü r ü r , o r a d a çok
d ik k a tli olm ak g erek ir. B eden eğ itim i d e rsin d e g e ­
liş tirilm e s i, a m a ç l a n a n n e ise on u d e ğ e r l e n d i r m e k e s a s
a lın m a lı h ele o da bir m otor d a v r a n ış la , b i r gelişim le çok
y a k ı n d a n ilgili ise. Belli s p o r c u la r ın is i m l e r in i b ilm e si
veya b elli re k o r la r ı bilm e si güzel, iyi, b ir v a t a n d a ş için
belki gerek li a m a b ed e n eğitim i d e rs in d e k i d e ğ e rle n d irm e
için b u e sa s olm am alı. Böyle o lu rs a o z a m a n biz b u dersi
d iğ er d e r s le r e b e n z e tm e d e n k e n d im iz i a la m a y ız . D iğ er
dersle rd ek i zor soruları biz de zor s o ru la r h a lin d e s o rm a y a
çalışırız. Bu da h e r h a l d e d ersi o k u ld a k i a m a c ın ı b ü y ü k
ölçüde etkiler. B u r a d a ü ze rin d e d u r m a k is ted iğ im b ir n o k ­
t a d a şu. G ençlerin kişiliğini d e ğ e rle n d irm e . Ne y a z ık ki
o k u l l a r ı m ı z d a b irç o k d e r s t e ö ğ r e t m e n l e r i m i z ö ğ re n c i
ö ğ re tm e n
ilişk ile rin d e
k işiliğ i
d eğ e rlen d irm ey e
eğilim liler. B ed en e ğ itim i d e r s le ri de b u n l a r d a n b iris i
olabilir. K işin in y a p t ı k l a r ı n ı değil, size k a r ş ı t a v ı r l a r ın ı
değ erlen d irm ey e k a lk a rs a n ız
sonuç h e r h a ld e b ir
d e ğ e rle n d irm e olm az, b a ş k a b o y u t l a r d a d e ğ e r le n d ir ilir .
Bu b a k ı m d a n b e d e n e ğ itim i d e r s in d e k i d e ğ e r l e n d i r m e
işlev in d e k iş in in k iş ise l, d a v r a n ış la r ın ı, k iş iliğ in e
ilişk in d a v r a n ış la r ın ı d e ğ e r le n d ir m e k te n
çok g e ­
liş m e sin e iliş k in p sik o m o to r ü r ü n l e r i v e y a p e r fo rm a n s ı
d eğ e rlen d irm ey e yönelik ç a lış m a la r y a p m a k t a y a r a r var.
Bu ders d eğ e rlen d irm e k u r a m ı n d a çok önemli b ir n o k ta y a ,
b ir ilkeye y e r verecek b ir özellik taşıyo r. K iş in in k e n d i s i ­
179
n in d e ğ e r l e n d i r m e s i . B u d e r s t e ö ğ r e n c i n i n k e n d i s i n i
d e ğ e r l e n d i r m e s i n e y ö n e l i k e t k i n l i k l e r i g e l i ş t ir e b i l ir iz ,
kon tro l edebiliriz ve b u n u b ir d e ğ e rle n d irm e y ö n te m i o la­
rak
o k u lla ra
k a z a n d ıra b iliriz .
K işi
k e n d in i
d e ğ e rle n d irm e y i ö z e llik le b e d e n e ğ itim i d e r s in d e
s a ğ l a y a b i li r s e k , y a p a b i l d i k l e r i n i n b ilin c in e v a r a c a k t ı r ,
zevkine v a r a c a k tır . B u h iç b ir n o t l a ifad e e d ilm e m iş olsa
bile dersi g e n ç le re s a ğ la d ığ ı g e le c e k te k u lla n a b ile c e k le ri
en b ü y ü k b i r ü r ü n d ü r , b i r ö z e llik tir. B u n u sa ğ la y ıc ı
yö ntem i g eliştirm e k çok y a r a r l ı olacak tır. Bir d iğer n o k t a ­
d a şu: B u d ers k a l ı p l a r a göre d e ğ e rle n d irm e y e çok y a tk ın
b ir ders, belirli k a l ı p l a r a göre, üç k a s a y ı a tla d ı, iki k a s a y ı
a tlad ı, beş k a s a y ı a tla d ı gibi. L ü tfen , eğ e r d e ğ e rle n d irm e
yapıp çocuğun b u d e rs te n k a z a n d ı k l a r ı n ı ele a l m a k istiy o r­
sanız, b u t ü r k a l ı p l a r d a n h a r e k e t eden d e ğ e rle n d irm e d e n
çok, b irey in g e liş m e s in d e n h a r e k e t eden d e ğ e rle n d irm e y e
a ğ ır lık v e r m e k z o r u n d a y ı z . Ü ç k a s a d a n a t l a y a m a y a n ,
bed en eğ itim in d e n y a r a r la n m a y a n değ ild ir. B eden
e ğ itim in d e n k e n d i y e t e n e k l e r i çe rç e v e s in d e g eliş m e s iy le
b ir y a r a r l a n m a o rta y a k o ş m u ş s a o h a n g i d eğ e rle n d irm e y i
y a p a rs a n ız y a p ın b u d e r s te b a ş a r ı lı o lm uş b i r k işid ir. O
y ö n d en b ir y a k la ş ım o la r a k k a l ı p l a r a göre değil, b irey in
g e liş m e s in d e n h a r e k e t l e n e n b i r d e ğ e rle n d irm e y i e s a s a l ­
m a k , y i n e k a l ı p l a r l a ilg ili ç a lış m a y ı y a p ı n , a m a g e ­
lişm edeki d eğ e rle n d irm e y i n a s ıl y a p a b ir iz t ü r ü n d e b ir so­
r u y a cevap a r a y a c a a r a ş t ı r m a l a r h e r h a l d e y a r a r l ı o la ­
caktır. Ben b ir yerd e b u a l a n ı n bilim sel ö n c ü le rin d e n b u
t ü r ç a lış m a la r ı b a ş l a t m a l a r ı n ı b e k liy o ru m , d iliyo ru m .
N İH A T G Ü N D Ü Z - S ayın S ü le y m a n h o c a m a t e ş e k k ü r
e d e r i m , b i r k o n u d a b e n de i la v e e t m e k i s t i y o r u m ,
d e ğ e r l e n d i r m e n i n y a p ı l m a s ı için b a z ı h a r e k e t n o k t a ­
la rın ın
b ilin m e si
ve
bazı
özel
k rite le rin
o l u ş t u r u l m a s ı n d a n söz e t m i ş t i m . Ö z e llik le p e r f o r m a n s
k a r t l a r ı n ı dile g e t i r m i ş ti m , b u k a r t l a r d a belli bazı özel
s t a n d a r t l a r olab ilece ğ i g ibi b u t e s t l e r i n ö z e llik le g e ­
180
liş tirilm e s in d e d u r u m la r ı s a p t a m a t e s t l e r i ve gelişim i iz­
lem e te s tle ri gibi t e s tle r vardır. H e r öğrenci geldiği z a m a n
b u l u n d u ğ u y a ş ve d u r u m a b a ğ l ı o l a r a k o a n d a k i
d ü z e y in d e d ir, b u belli olur. H e r ö ğ re n c in in k e n d i s i n i n
a ş m a d u r u m u n a göre b ir d e ğ e rle n d irm e y a p ıla b ilir; a m a
b ir öğrencinin hali h a z ır d a k i m e v c u t d u r u m u b i r diğ erin e
göre y ü z d e 10 d a h a iyidir, y ü z d e 10 k e n d i s i n i a ş m ı ş t ır ,
y ü z d e 10 a ş a ğ ıd a olan k e n d is in i y ü z d e 20 y ü z d e 30 do­
lay ın d a aşm ıştır. E lb e tte bize göre a ş a ğ ıd a a l t d eğerde olup
da k e n d in i d a h a fa zla a ş a n kişi b ed e n eğ itim i d e r s in d e n
çok d a h a fa z la y a r a r l a n a n k işid ir. D e ğ e r le n d ir m e d e b u
ö lçü ler d i k k a t e a l ı n a r a k y a p ı l a b i l i r diye d ü ş ü n ü y o r u m .
A m a b u n u n bilin m esin d e elbetteki çocuğun o a n d a k i d u r u ­
m u n u n n e olm ası ve n asıl yönde b ir gelişm e g ö s te rm iş ol­
d u ğ u n d a elbetteki s a p t a n m a s ı ve k o n tro l edilm esi g e r e k ­
m ek ted ir.
YUSUF CAN (Atatürk Anadolu L isesi B eden Eğitim i
Ö ğ r e tm e n i) • S a y ı n G ü n d ü z b e y e t e ş e k k ü r e d e r i z
aç ık la m a la rı için. B ir iki k o n u d a ben fikir a l m a k i s ­
tiy o ru m . İ h t i s a s l a ş m ı ş sp o r dersi, seçm eli i h t i s a s l a ş m ı ş
spor dersi, b ilm iyo rum bilgileri v a r m ı b u k o n u d a , o k u lu ­
m u z d a u y g u la n a n b ir d ers, A n a d o lu L is e le rin d e u y g u l a ­
n a n b ir ders. Diğer o k u lla rd a u y g u la n ıp u y g u la n m a d ığ ın ı
b ilm iy o ru m . Bu d e rs in am acı y e te n e ğ i b u lu n a n
ö ğ re n cilerin b ir sp o r b r a n ş ı n d a g e liş m e s in i, y e tiş m e s in i
sa ğ la m a k olacak h e r h a ld e . H en üz m ü f r e d a t p ro g ra m ı yok.
Biz k e n d i ç a b a l a r ı m ı z d o ğ r u l t u s u n d a u y g u l a m a y a
çalışıyoruz, an c ak u y g u la m a d a bazı a k s a k lı k l a r v ar. Ben
özellikle d e ğ e rle n d irm e k o n u s u n d a sizden fik ir a l m a k i s ­
tiyo rum . Ö rn e ğ in seçm eli i h t i s a s l a ş m ı ş s p o r d e r s in e b ir
s ı n ı f o ld u ğ u gibi k a t ı l m a k d u r u m u n d a k a l ı y o r y a n i
öğrenci seçm eli değil de s e ç tirilm e li ş e k lin d e k a t ı l m ı ş
oluyor. H e r isteyen öğrenci değil, sınıfın geneli istedi ise o
s ı n ı f t a m a m e n seçm eli i h t i s a s l a ş t ı r ı l m ı ş sp o r d e r s i n e
k a tılm a k d u r u m u n d a kalıyor. D u ru m böyle olunca s o n u çta
ne çıkıyor? S ınıfın içind e s p o ra y e te n e k li ö ğ re n c ile r ol­
181
d u ğ u gibi spora ilgisi az ve t a t b i k i yeteneği çok az b u lu n a n
ö ğ ren ciler de b u d e r s te n d e ğ e rle n d irilm e k z o ru n d a
k alınıyor. B u d u r u m d a m illi t a k ı m a g itm iş bir voleybolcu­
n u n d eğ e rlendirilm esiyle, y e te n e ğ i az ve ilgisi az b u l u n a n
ö ğ re n c ile rin seçm eli i h t i s a s l a ş m ı ş , y e te n e ğ i az ve ilgisi
b u l u n a n öğrencilerin seçm eli i h t is a s la ş m ı ş spor d e r s in d e
n a s ıl d e ğ e rle n d irilm e s i g e r e k i r . B u k o n u d a b ilg ile r in iz i
ric a edeceğim. İkinci b i r k o n u d a h a z ır lık sınıfları k o n u ­
su n u n d eğ e rlen d irilm e si v a r. H azırlık sın ıfla rın ın
d eğ e rlen d irilm e sin d e h a n g i n o k t a l a r a d a h a çok d i k k a t e t ­
m em iz gerekir. B u k o n u d a d a bilgilerinizi rica ediyorum .
Dr. NİHAT GÜNDÜZ - S a y ın Y u s u f C an a r k a d a ş ım ız
b ir özel k o n u y a t e m a s e t m i ş oldu. İ h t i s a s l a ş m ı ş b e d e n
eğ itim in d e n söz ettiniz, y a n i seçmeli o lara k an c ak seçmeli
değil de zo ru n lu b ir d ers h a l i n e d ö n ü ş m ü ş ç ü n k ü seçmeli
b ir d al olabilm esi için o d a la özel y a tk ın lığ ı olan k iş ile rin
seçmesi ve istey ere k o dersi y a p m a s ı g ere k m e k te d ir. Şim di
b u çocu kların k e n d i isteği ile olabileceği gibi az önce de
ifade e ttim bazı t e s t l e r v a s ı t a s ı y l a h a n g i çocuğun h a n g i
s p o r d a l ı n d a d a h a b a ş a r ı l ı , d a h a y a t k ı n o la b ile c e ğ i
öğ re tm e n t a r a f ı n d a n d a s a p ta n a b ilir , ikisi de olabilir.E ğ er
b u olm am ış, h em ö ğ re tm e n t a r a f ı n d a n çocuğun h a n g i spor
d a lın d a u y g u n lu ğ u s a p t a n m a d a n s ın ıf o lu ş tu r u lm u ş y a da
n o rm a l o la ra k çocuk k e n d i n i ö ğ re n d ik te n s o n ra b a ş a r ı l ı
olabileceği dal o la ra k b e lirle y ip seçm em iş, z o r u n lu o l a r a k
seçmeli dal olara k verilm iş ve k e n d is i o d a ld a z o r u n la o la­
r a k öğrenim e b a ş la tılm ış ise b u d u r u m d a siz seçmeli d e r ­
sin g erektird iğ i özel k o ş u lla rı y e rin e g e tirm e k ü z e re d e r s i ­
nizi işleyeceğinize göre e lb e tte k i o d a ld a yeten eğ i o lm a y a n
ya da diğerlerine göre d a h a az olan kişinin b a ş a rıs ı d a d a ­
h a d ü ş ü k düzeyde o la ca k tır. A m a b u çocuğun k e n d i suçu
değildir. Öyle ise çocuğa z o r u n lu olarak seçtirilen b u dalın
b ir k ü lf e t h a lin e g e tirilm e m e s i b a k ım ın d a n o a n d a k i d u ­
r u m u n u n ne olabileceği ve m ü m k ü n olabildiği k a d a r k e n ­
d inin o d alda, o yönde özel o lm a sa bile belli a l a n l a r d a g e ­
lişim in i sa ğ la y a c a k şek ilde k o la y lık g ö s te rm e k ve k e n d i ­
182
sine n o t v e r m e k için b irta k ım g ir iş im d e b u l u n m a n ı z g e ­
r e k e c e k ti r , o z a m a n özel k a r t l a r t u t a c a k s ı n ı z , çocuğun
k e n d i n i a ş m a s ı n a yön elik g ö s te rd iğ i b a ş a r ı n e ise b u
b a ş a r ı y a bağlı o la ra k özel görev ler v e r m e k s u re tiy le k e n ­
d isin e n o t v e rm e y o lu n a gideceksiniz diye d ü ş ü n ü y o ru m .
D iğ er h a z ır lık s ın ıfın a g e ld iğ in iz z a m a n h a z ır lık
s ın ıfın ın d iğ e r o r ta ö ğ r e tim k u r u m l a n n d a k i , o r t a o k u l l a r ­
da ve lise le rd e k i sın ıfla rd a n a y rı b ir özelliği v a r m ı onu
bilm iy oru m , y o k s a z a te n h e r d e rs in a y rılm ış öğ re tim
p r o g r a m la r ı n a , h e r s ın ıf için a y r ıl m ı ş belli k o n u l a r y e r
a lm a k ta d ır. O belli k o n u la r d a h a n g i a m a c a h i z m e t ettiği
ve am acı g erç e k le ş tirm e k te k i gö re v le rin in ne old uğ u b u n a
u l a ş m a k için h a n g i öğ re tim y ö n t e m l e r i n i n seçilm esi g e ­
r e k ti ğ i h e le h e le son y e tk i l il e r i n i f a d e l e r i n e g öre son
ö ğretim p r o g r a m ın d a d a h a a y r ın tılı o la ra k y e r aldığı b e ­
l i r t i l m e k t e d i r . A n c a k size ş u n u aç ık ve s o n u t o l a r a k
söylemek m ü m k ü n değil. Bir çocuk neyi n e k a d a r y a p a r s a
ne k a d a r n o t a lır? B içim in d e k i s o m u t b i r s o n u c u size
söylemem m ü m k ü n değil, az önce de ifade e ttiğ im gibi bu
u z u n a r a ş t ı r m a l a r a i h t iy a ç d u y u l a n b i r o l a y d ı r . O
b a k ı m d a n b izin belli n o k t a l a r d a y e te r li g ö r d ü ğ ü n ü z b ir
çocuk b ir b a ş k a ö ğ re tm e n t a r a f ı n d a n y e t e r s iz y a d a bir
d i ğ e r i i ç in çok d a h a m ü k e m m e l b a ş a r ı l ı o l a r a k
d e ğ e r l e n d i r i l m i ş o lab ilir.
B u n l a r ı n o r t a d a n k a ld ırıla b ilm e s i için b i r g ö rü ş o la ­
r a k çoc u ğ u n k e n d i d u r u m u n u n a ş a m a s ı n d a k i y ü z d e
değerine b a k m a k s u re tiy le ya d a o r t a k o la ra k sınıfın tü m
ö z e llik le rin in o r t a l a m a n o k t a s ı n ı iç in e a l a n o r t a k b ir
d eğ erlen d irm e k rite rin i d ik k a te a lm a k su re tiy le
d e ğ e rle n d irm e y a p ılm a s ı g ereğ in e in a n ıy o ru m .
T e ş e k k ü r ed e rim .
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ederiz Sayın G ündüz.
183
BİLDİRİ: VI
Beden Eğitimi Oğrctmenleriniıı
Yetiştirilmesi
Yrd. Doç. Dr. Kemal TAMER
O.D.T.Ü. E ğ itim F a k ü lte s i Ö ğre tim Üyesi
* O turum u B aşkanı: Dr. Mesut Ö Z G E N
YEDİNCİ OTURUM
BAŞKAN: Dr. M esu t Özgen
KONUŞMACI: Yrd. Doç. Dr. K em al T a m e r
BAŞKAN - Değerli k o n u k la r to p lan tım ızın yedinci o tu ­
r u m u n u a ç ıy o r u m . Biz b u t o p l a n t ı l a r ı a l t ı n c ı k e z d i r
yapıyoruz, özellikle de k a r ş ım ız a çıkan en önem li so ru n b u
z a m a n o la y ın ı h e n ü z çö z ü m le y em em iş olm am ız . B ü t ü n
ç a b a l a r ı m ı z a r a ğ m e n verd iğ im iz s ü r e l e r a ş m a k t a b u d a
gerçi k im i d in le y ic ile rim iz in iyi k a t k ı l a r ı n ı g e t i r m e k t e
a m a g e n e ld e öz o la ra k y a k a la m a k iste d iğ im iz şeyleri de
z a m a n z a m a n gözden k a ç ır a b ilm e k te . O n e d e n le b i r kez
d a h a h a t ı r l a t m a k t a y a r a r g ö rü y o ru m . Z a m a n a özellikle
s o r u la r b o y u t u n d a bildiri s o n u m u n d a k o n u ş m a c ıla r bo y u ­
t u n d a u y a r s a k , b u n d a n sonraki t o p la n tıla rım ız d a d a d a h a
k o la y a l ı ş k a n l ı k l a r a s a h i p o lu ru z i n a n c ı y l a b e n sözü
S ayın K em al T a m e r'e b ırakıyo rum .
Yrd. Doç. Dr. KEMAL TAMER
B eden e ğ itim i ö ğ re tm e n liğ i y e t i ş t i r i l m e s i ü lk e m iz d e
çok ç e ş itli a ş a m a l a r d a n g e ç t i k t e n s o n r a g ü n ü m ü z d e
ü n i v e r s i t e l e r i n B e d e n E ğ i t im ve S p o r B ö l ü m l e r i n d e
yap ılan d ö rt yıllık b ir eğitim ile g e rçek leşm ek te d ir. Beden
Eğitim i ö ğ retm en liği öğrencilere b e d e n e ğ itim in i etkili bir
şe k ild e v e r e b i l m e le r i , o n la r ın ö ğ re n c ile rin k i m o ld u k ­
la r ı n ı t a n ı m a l a r ı y a n ı n d a n e ö ğ r e t e c e k l e r i n i , n a s ı l
ö ğ re te c e k le rin i ve en ö n em lisi de n e d e n ö ğ re te c e k le rin i
çok iyi b ilm e le ri g e re k m e k te d ir.
Etkili bir bed en eğitimi ö ğretm eni için g erekli ve k a ­
lite n in b e lirle n m e s i a d e t a im k â n s ız d ır. A n cak M o rris ve
S tie h l (198 5) b e d e n e ğ itim i ö ğ r e t i m i n i n u y g u l a m a d a
b a ş a rıy a u la ş a b ilm e s i için ö ğ re tm e n in s a h ip olm ası g e ­
reken becerileri şu dört g ru p ta toplam ıştır.
1. Öğrencileri ile etkili bir iletişim kurabilmek:
B eden
e ğ itim
ö ğ r e tm e n le r i n in
b a ş a r ı l ı o la b ilm e le ri
187
ö ğ re n ciler ile o lan il e t iş i m i n n e d erece e tk ili o ld u ğ u n a
b a ğ lıd ır. E t k i li b i r i l e t iş i m i n k u r u l a b i l m e s i de b e d e n
eğitim i ö ğ re tm e n in in a la n ile ilgili bilgi, k a v r a m ve h is le ­
ri ö ğ re n c ile r ile p a y l a ş m a y a i s t e k l i o lm ası ve d e r s in
a m a c ı n a u l a ş a b i l m e s i için g e r e k li sem bol ve m im ik le r i
iyi b i r ş e k ild e k u l l a n a b i l m e b e c e r i s i n e s a h i p o lm a s ı
ö n e m lid ir.
2. Öğrenciler ile k işisel ilişk iler geliştirebilm ek:
B e d e n e ğ itim i ö ğ r e t m e n i n i n y a l n ı z c a k a l i t e l i b i r
e ğ itim v e r m e y i a r z u e t m e s i y e t e r l i d e ğ ild ir. B u n u n
y a n ı n d a k a r a r l ı , s a m im i, d ü r ü s t ve ö ğ re n ciler ü z e r in d e
o lu m lu b ir oto rite k u r m a s ı v e r ile n e ğ itim in e tk ili o lm ası
için önem t a ş ı m a k t a d ı r .
3. İyi bir eğitim ortamı hazırlayabilmek:
B eden e ğ itim i ö ğ r e tm e n in i n e tk ili b ir s ın ıf y ö n e tim i
göstere b ilm esi, h e r öğrenciyi k a p a s it e s i n e göre u y g u n b ir
ç a lış m a y a y ö n le n d ire b ilm e s i ve ö ğre n cilerin k a p a s i t e l e r i ­
ni zo rla y a b ilm e le ri için g ere k li m o tiv e ed e b ilm e bilgi ve
becerisine' sa h ip olması g e r e k m e k te d ir.
4. Karar verm ede öğrencilerin katkıda bulunm alarını
sağlayabilmek:
B eden eğitim i öğrenciler için an la m lı olm ası ve o n la rı
d a h a çok ça lış m a y a y ö n le n d irm e k için bilgi a l a n l a r ı n ı ve
i h tiy a ç la rın ı te s b it e tm e k ve d o lay ısıy la e ğ itim e k a t k ı d a
b u lu n m a la rın ı s ağ lam a k a n c ak on ların fik irle rin i a l ­
m a k l a m ü m k ü n d ü r . Ö ğ r e n c i l e r i n f i k i r l e r in i n p l a n l a m a
ve u y g u la m a y a y a n s ıtılm a s ı p ro g r a m ın o n la rın k iş ise l il ­
gi ve ih tiy a ç la rın a cevap v ereb ilecek şekilde h a z ı r l a n m a s ı
için ö n em lid ir. Aksi t a k d i r d e b e d e n e ğ itim in in a m a c ı n a
u la ş a b ilm e si için çok önem t a ş ı y a n b ir görev y e r in e g e t i ­
r ilm e m iş olur.
B ed en eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in g ö re v le ri
ö ğ r e n c i l e r i n e ğ itim i ile s ı n ı r l ı o l m a m a k t a d ı r .
188
sadece
Bunun
y a n ı n d a okul içi sp ortif fa aliy etle r düzenlem ek, okull a r a r a s ı s p o r t i f f a a l i y e t le r e ö ğ re n c ile ri h a z ı r l a m a k ve
k a t ı l ı m l a r ı n ı s a ğ l a m a k , a n t r e n ö r l ü k ve h a k e m l i k y a p ­
m a k ve çeşitli boş z a m a n f a a l i y e t le r i d ü z e n le m e k gibi
görev ve s o ru m lu lu k la rı d a b u l u n m a k t a d ı r .
B ed en eğ itim i ö ğ re tm e n in in g ö rev lerin i iyi b ir şekilde
y e r i n e g e t i r m e s i ve b e d e n e ğ i t i m i n i n a m a ç l a r ı n a
u l a ş a b i l m e s i a n c a k eğ itim k u r u m l a r ı n d a k a l i t e l i b e d e n
e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n in y e t i ş t ir il m e l e r i ile m ü m k ü n d ü r .
M a s a b a ş ın d a çok iyi h a z ır la n m ış b ir bed en eğitim i
p r o g r a m ı a n c a k iyi y e t i ş m i ş b ilgili b i r ö ğ r e tm e n t a ­
r a f ı n d a n etkili b ir şekilde u y g u l a m a y a k o n u la b ilir. Aksi
t a k d i r d e b u p ro g r a m h iç b ir d eğ e r ta ş ı m a z . Bu d a beden
eğ itim in d e ö ğ re tm e n in ön em in i g ö ste rm e k te d ir.
O
h a l d e s ö z k o n u s u o la n k a l i t e l i b e d e n e ğ itim i
öğ re tm e n le ri n a s ıl b ir eğ itim d e n geçm e lid irle r k i k e n d ile ­
rin d e n b e k le n e n görevi b a ş a r ı ile y e rin e getire bilsin ler?
B eden eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in y e tiş tir ilm e s in d e
ö zellikle ü z e r i n d e d u r u l m a s ı g e r e k e n iki ö n em li k o n u
v a r d ı r . B u ö n e m l i k o n u l a r d a n il k i b e d e n e ğ i t i m i
ö ğretm en i olacak a d a y la rın seçimi ve İkincisi de b u a d a y ­
l a r ı n m e s le k i e ğ itim le rin i k a p s a m a k t a d ı r .
Adayların Seçimi
Ü lk em izd e ve d iğ er ü lk e le rd e bazı n e d e n le rd e n dolayı
çok iyi beden eğitim i öğretm eni olabilecek k a p a s ite y e sahip
olan ö ğ re n c ile r gen e ld e b u m esleğ i s e ç m e m e k te , b u n u n
y a n ı n d a iyi ö ğ r e t m e n o l a m a y a c a k l a r s e ç m e k t e d i r l e r .
Ş a y e t eğitim s iste m im izin görevini b a ş a r ı ile s ü r d ü r m e s i
isten iyo r ise bu d u r u m a m u t l a k a çözüm g etirilm elid ir. A n ­
cak k a lite li ö ğ re tm e n olabilecek a d a y la r ın s eç im in in çok
zor b ir iş olduğ u da k a b u l edilm elidir. F a k a t iyi öğrenci
seçimi için g erekli g a y r e t g ö s te rilm e lid ir. Ç ü n k ü b ed e n
eğitim i öğ retm enliği bazı özel n itelik le ri sah ip olmayı g e ­
r e k t i r i r ve b u n ite lik le r in a d a y l a r d a b u l u n m a s ı n a özen
189
g ö ste rilm e lid ir. O h a l d e bed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i olacak
a d a y la r ı n seçim i çok ö n em lid ir. Ç ü n k ü seçilen a d a y la rın
k a lite s i b a ş a rıy ı d o ğ ru d a n etk ile m e k te d ir.
G ü n ü m ü z d e b ed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n i o laca k a d a y l a r
genelde ü n iv e rs ite g iriş s ı n a v l a r ı n d a b a ş a rıs ız olm uş y a n i
old u k ç a d ü ş ü k p u a n a lm ış ö ğ re n ciler a r a s ı n d a n ö n k a y ıt
s is te m in e göre s e ç ilm ek ted irle r. Ö n k a y ıt y a p t ı r a n a d a y la r
çeşitli fiziki y eten e k t e s tle rin d e n geçirilm ekte ve t e s tle r so­
n u n d a a d a y la r b a ş a r ı d u r u m l a r ı n a göre s e ç ilm e k te d irle r.
A m e rik a gibi bazı ü lk e le r ise b ed e n eğitim i ö ğ re tm e n i o la­
cak a d a y la rı fiziki y e te n e k s ın a v ın a ta b ii t u t m a d a n k a b u l
e tm e k te d ir. Bazı ü lk e le r ise fiziki y e ten e k te s tin e ta b ii
tu tm a la rı
y an ın d a
o n la rın
a k a d e m ik
b a ş a r ı la r ı n ı
d ik k a te a lm a k ta d ır. B u d a b ed e n eğitim i öğ retm en i olacak
a d a y la r ı n seç im lerin in t e k tip b ir siste m le o lm ad ığ ın ı o r­
t a y a k o y m a k ta d ır.
B ed en eğ itim i ö ğ re tm e n i olaca k a d a y la r ı n se ç im in d e
ş u fa k tö r le r d ik k a te a lım alıd ır.
1. A d a y l a r h e r ş e y d e n ö n c e ü n i v e r s i t e l e r i n d i ğ e r
b ö lü m le rin e a lın a n öğ re n ciler ile ay nı s t a n d a r t l a r a s a h ip
o lm a lıd ır la r. Y ani ü n i v e r s i t e g iriş s ı n a v l a r ı n d a n y ü k s e k
p u a n a lm ış olm alı ve b e d e n eğ itim i ve sp or b ö lü m le rin e
g ire b ilm e k için te rc ih y a p m ı ş o lm a lıd ır la r. D o la y ıs ıy la
ö n k a y ıt s is te m i ile öğrenci alım ı k a ld ır ılm a lıd ır . A d a y ın
iyi b ir lise eğitimi a lm ış olm ası ve b a ş a rılı b ir ö ğ re tm e n
o la b ilm e k için g e r e k l i bilgi ve z e k â y a s a h i p o l m a s ı
ö n e m lid ir.
2. A d a y la r k e n d ile rin i sözlü ve yazılı o la ra k ifa d e ed e­
b ilm e y e t e n e ğ i n e s a h i p o l m a l ıd ı r la r . T ü rk ç e 'y i iyi k o ­
n u ş u p y a z a b ilm e lid irle r .
3. Fizik ve ru h s a ğ lık la rı iyi olm alıdır.
4. Ö ğ r e t m e n l i ğ e y a k ı ş ı r b i r k i ş i l i k
m a lıd ırla r. B u
kişilik ça lışk a n , sam im i,
190
s a h ib i ol­
e k o n o m ik ,
u y u m l u , k a r a r l ı , g ü v e n ilir, d ü r ü s t , n e ş e li ve k e n d in i
k o n t r o l edeb ilm e gibi özellikleri k a p s a m a k t a d ı r .
5. B ed en eğ itim in i öğ retm eyi sevm eli, b e n im s e m e li ve
ö ğ re n c ile rle ç a lı ş m a k t a n zevk a lm a lıd ır.
6. B ed en eğ itim i ö ğ retm en liği için g erek li fiziki k a p a ­
s ite ve becerilere sah ip olmalıdır.
Y u k a r ı d a b a h s e d ile n özellik ve b e c e rile rin b ir k ıs m ın ı
ü n iv e rs ite eğ itim i s ırasın cı ö ğ ren cilere k a z a n d ırm a k
m ü m k ü n d ü r . A n cak ü n iv ersite eğ itim in de z a m a n d a ­
ha
çok
bu
b e c e rile rin
ö ğ re tilm e si
y e rin e
m ü k e m m e l l e ş t i r i l m e s i için a y r ılm a lıd ır .
B u d a bed e n eğitim i ö ğretm eni a d a y la rın ın b u tem el b e ­
cerileri d a h a önceki eğ itim le ri s ı r a s ı n d a g e liş tirm iş o lm a ­
la rı g e r e k tiğ in i o r t a y a k o y m a k ta d ır.
Mesleki Eğitim
U y g u la m a d a bazı fa rk lılık la r olm asın a ra ğ m e n ev­
r e n s e l b ir y a p ıy a sah ip olan beden eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in
y e tiş tir ilm e s i a m a c ı ile g e liş tirile n p r o g r a m d a b u l u n m a s ı
g e rek en k o n u la r d ö rt g r u p t a toplanabilir.
1. Genel eğitim ile ilgili k o n u lar.
2. Tem el b ilim le r ile ilgili k o n u la r
3. A lan eğ itim i ile ilgili k o n u lar.
4. Ö ğ r e tm e n lik fo rm a sy o n eğitim i ile ilgili k o n u la r.
G e n el e ğ itim d e a m a ç b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n in
k ü l t ü r l ü ve fa r k l ı a l a n l a r a r a s ı n d a il iş k i l e r k u r a b ile c e k
b ir n i t e l ik k a z a n m a s ı n ı s a ğ l a m a k tı r . G e n el e ğ itim k a p ­
sam ın d a, T ürkçe, m a te m a tik , güzel s a n a tla r, ta rih ,
coğrafya, biyoloji, fizik ve b e şe ri b ilim le r ile ilgili k o n u la r
y e r alır. Bu k a p s a m içerisinde yer a lm a s ı is te n e n k o n u la r
öğ ren cilerin kişise l ilgi a la n ve i h t iy a ç l a r ı n a cevap v e r e ­
cek şekilde esn ek tu tu lm a lıd ır .
191
Tem el b ilim ler ile ilgili k o n u l a r bed en eğitim i ve spo r­
l a y a k ı n d a n ilişkisi olan k o n u l a r ı k a p s a r. B u n la r; in s a n
a n a to m i ve fizyolojisi, sp o r fizyolojisi, kinesioloji, biom e k a n ik , sporcu s a k a tlık la rı ve re h ab ilitasy o n , sağlık b il­
gisi, ilk y a r d ım , spor psikolojisi ve spor sosyolojisi gibi
k o n u la rd ır. B ed en eğ itim i ö ğ re tm e n le ri b u k o n u l a î d a u z ­
m a n s a y ılm a z la r. A n c a k b u k o n u l a r ı n b ed e n eğitim i ve
sp o ra olan k a t k ı l a r ı n ı a n l a r ve u y g la m a d a k u lla n a b i­
lirle r.
Beden eğitimi ve s p o rd a a l a n eğitim i k o n u ile ilgili teo­
r i k ve p r a t i k k o n u l a r ı k a p s a m a k t a d ı r . B u r a d a a m a ç
ö ğ re n cilerin a la n ile ilgili çok çeşitli k o n u l a r d a d e r i n ­
lem esine bilgi sahibi o lm asın ı sa ğ la m a k tır. İlgili k o n u la r
çok çeşitli spor b r a n ş d e r s le rin i, h a r e k e t a n a liz i, h a r e k e t
eğitim i, i n s a n h a r e k e t l e r i n i n te m e l e s a s la rı, s p o rtif o r­
ganizasy on ve yönetim , spor te s is le ri işletm eciliği r e k r e a s ­
yon, beden eğitim i ve spor t a r i h i n i k a p s a m a k ta d ır.
Ö ğ re tm e n lik
form asyon
eğ itim i
ö ğ re n cileri
ö ğ re tm e n liğ e h a z ır l a y ı c ı k o n u l a r ı i ç e r m e k t e d i r . E ğ itim
psiko lojisi, eğ itim sosyolojisi, ölçme ve d e ğ e r l e n d i r m e ,
p ro g ra m g eliştirm e , eğitim tekno lo jisi ve ö ğ re tim m etod ları gibi k o n u la r b u k a p s a m içerisin d e b u lu n u r la r . B u ra d a
a m a ç öğrenciyi ö ğ re tm e n o lm a y a h a z ır l a m a k t ı r .
B eden eğitimi ve spor öğretm enliği p ro g ra m ın d a y e r a l­
m a s ı g e r e k e n k o n u l a r a g enel o la ra k d e ğ in d ik te n s o n r a
ş im d i de b e d e n e ğ itim i ö ğ r e t m e n l e r i n i n y e t i ş t i r i l m e s i
s ıra s ın d a özellikle g e liş tirilm e s i gerek en bilgi ve b eceriler
ü z e rin d e d u ra lım . Beden e ğ itim i ö ğ re tm e n le rin in b a ş a rılı
olabilm eleri için sah ip o ld u k la rı m esleki bilgi ve beceriler
d a h a çok önem t a ş ı m a k t a d ı r . O h a ld e b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n le rin in e ğ itim le ri s ı r a s ı n d a g e liş tir ilm e s in e i h ­
tiyaç d u y u la n gerekli m eslek i b ec eriler ş u n la rd ır.
1. Okul ve toplum ile ilgili bilgiler ve o n la rın yapısı ve
gelişim i h a k k ı n d a bilgi k a z a n m a k .
2. Çocuk b üy üm esi ve gelişim i h a k k ın d a çok geniş bilgi
k a z a n m a k ve a n la m a k .
192
3. Ö ğ re tim m e to d la rı h a k k ı n d a bilgili o lm ak ve uy g u n
ö ğ re tim m e t o d u n u seçebilme ve u y g u lay ab ilm e becerisi k a ­
zanm ak.
4. E ğ itim a r a ç l a r ı n ı k u l l a n a b i l m e b e c e ris in i k a z a n ­
m ak.
5. L id e rlik y a p a b ilm e b e c erilerin i k a z a n m a k .
6.
Ö ğ ren cilerin
g e lişim le rin i
o b je k tif o lara k
d e ğ e r le n d ir e b ilm e b ec erisin i k a z a n m a k .
7. H e r ö ğ ren cinin ihtiyaç ve ilgi a l a n ı n a cevap v e r e ­
bilecek p ro g ra m ı h a z ırla y a b ile c e k ve u y g u la y a b ile c e k b il­
gi ve beceriyi k a z a n m a k .
8. M e s le k ta ş la rı, yöneticiler, aileler, öğrenciler ve
toplum ile işbirliği y ap ab ilm e ve b irlik te çalışab ilm e bece­
risi k a z a n m a k .
9. B ed en e ğ itim i ö ğ re tm e n le ri i n s a n h a r e k e t l e r i n i n
tem el p re n s ip le r i ve özellikleri ile ilgili d e rin le m e s in e b il­
gi s a h ib i o lm alı ve a n la m a lıd ır. B u g e n e l p r e n s ip l e r i n
eğitim ve a n t r e n ö r l ü k t e u y g u la n a b ilm e s i ile ilgili bece­
riler k a z a n m a lıd ır.
10. B e d e n e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n l e r i n i n o k u l ö n c e s i
ilköğretim , o rta ö ğ re tim ve özürlü ö ğrencilerin eğ itim i gibi
çeşitli a l a n l a r ı n y a n ı n d a p l a n l a m a , p r o g r a m g e liş tir m e ,
re h a b ilita s y o n gibi özel görevler y ap ab ilecek şekilde de y e ­
ti ş tir ilm e le r in e i h t a y a ç d u y u lm a k ta d ır.
11. B ed en e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n in s a d e c e b i r spo r
b ra n ş ın ı ü s t düzeyde bilmesi ve öğretebilm esi f a k a t b a ş k a
spor b r a n ş la r ı ö ğ retem em eleri k a b u l edilem ez. G ördük leri
eğ itim o n la ra g en e l o la ra k b irço k sp o r b r a n ş ın ı
ö ğ re te b ilm e b e c e ris i k a z a n d ı r m a l ı d ı r . A n c a k iç e r is in d e
b u l u n d u ğ u m u z z a m a n ı n b ir u z m a n l a ş m a çağı o l d u ğ u n u
d ü şün ecek o lu rs a k bed en eğitimi ö ğ re tm e n le rin in b ir y a d a
birkaç spor b r a n ş ın d a çok ü s t düzeyde u z m a n la ş m ış olm a­
ları verecekleri eğ itim in k a litesin i d a h a d a a r tı r a c a k t ı r .
12. B eden eğ itim i ö ğ re tm e n le rin in a y rıc a fiziki f a a ­
liy e tle rin biyolojik ve sağlık y ö n le rin e i liş k in te o rik
193
k o n u l a r ı d a v e re b ileek şek ild e y e tiş tir ilm e le ri g e r e k m e k ­
te d ir.
1 3.
B ü tü n
ö ğ re tm e n le r
gibi
beden
e ğ itim i
ö ğ r e t m e n l e r i n i n de a r a ş t ı r m a y a p a b i l e c e k , d a h a d a
ö n e m lis i İlm î y a y ın y a p a b il e c e k y a p ı l a r ı a r a ş t ı r m a l a r ı
a n la y a c a k ve u y g u la m a a l a n ı n a y a n s ıta b ile c e k bilgi ve b e ­
c e risin e
sah ip
o lm aları
ö z e llik le
büyük
önem
taşım ak tad ır.
B e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n liğ i p r o g r a m l a r ı n ı g ü n ü m ü z
i h t i y a ç l a r ı n ı ve y e n i g e l i ş m e l e r d i k k a t e a l ı n a r a k
h a z ır l a n m a s ı veya d e ğ iş tirilm e s i v e rile n eğ itim in k a lite li
o lm ası b a k ı m ı n d a n ö n e m lid ir. P r o g ra m d e v a m lı o l a r a k
içinde b u lu n d u ğ u z a m a n ve geleceğin ih t iy a ç l a r ı n a cevap
verece k şekilde bilinçli o la ra k değ işim e u ğ r a m a l ıd ı r . B u
n e d e n le b u g ü n k ü b ed e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n liğ i p r o g r a m ­
la r ı n ı n ve y e tiş e n ö ğ re tm e n le rin d a h a da b a ş a r ı lı olabil­
m e le ri için şu ö n le m le r a lın m a lıd ır.
1. A d a y la rın ö ğ re tm e n lik u y g u l a m a l a r ı n a d a h a fa z la
k a tılm a la r ı sa ğ la n m a lıd ır. B u n a ek o la ra k d a a n ­
t r e n ö r l ü k ve h a k e m l i k a l a n l a r ı n d a te c r ü b e l e r i n i a r tır ıc ı
i m k â n l a r y a r a t ı lm a l ı d ı r .
2. A d a y la rın d a h a fa z la sp o r psikolojisi ve sosyolojisi
eğ itim i g ö rm ele ri s a ğ l a n m a lı d ı r .
3. A d a y la rın eğ itim in d e sağlık eğitim i, h a r e k e t (motor)
ö ğrenim i ve ö z ü r lü le r için ö ğ re tim m e to d la rı k o n u l a r ı n a
d a h a fazla y e r v e r m e k ve o n la rın b u k o n u l a r d a bilgili ol­
m a l a r ı ve b e c e ri k a z a n m a l a r ı s a ğ l a n m a l ı d ı r . A y rıc a
ad a y la rın
a ra ştırm a
y a p a b ilm e
p o tan siy eli
ge­
liş tire b ilm e le ri am acı ile m a t e m a t i k gibi k o n u l a r a önem
v e rilm e lid ir.
4. A d a y la r k e n d i g e lişim le rin i s a ğ la m a k , m e s le k i ge­
lişim lere k a tılm a k ve yön vereb im ek am ac ı ile m e s le k i or­
g an iza sy o n lara k atılm a lıd ırla r.
5. B eden eğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n in b elirli z a m a n l a r d a
bilgi te a tis in d e b u lu n m a yen i g elişm elerd e o n ları h a b e r d a r
e t m e k a m a c ı ile h i z m e t içi e ğ i t i m l e r e k a t ı l m a l a r ı n ı
194
s a ğ l a m a k d a h a iyi h i z m e t v e r m e l e r i a ç ı s ı n d a n önem
taşım ak tad ır.
T itiz lik le seçilm iş beden e ğ i t i m i ö ğ r e tm e n le r i a d a y ­
la rın ın k a lite li b ir m eslek i e ğ itim d e n g eç m e lerin i
sağ la y a b ilm e k için de eğitim k u r u m l a r ı n d a iyi eğ itim o r­
t a m ın ın y a r a t ı lm a s ı g e re k m e k te d ir. Aksi t a k d i r d e g ü n ü n
ş a r t l a r ı n a göre m ü k e m m e lc e h a z ı r l a n m ı ş b i r p ro g r a m
k a ğ ıt ü z e rin d e k a l m a k t a n ö teye gidem ez. B u n u n için de
a ş a ğ ıd a b e lir tile n u n s u n l a r ı n m u t l a k a m e v c u t o lm a s ın a
ihtiy aç v a rd ır. B u n la rd a n h e r h a n g i b ir ta n e s i n i n y e tersiz
o lm a sı e ğ i t i m i n k a l i t e s i n i d o ğ r u d a n e tk i l e y e c e k v e y a
düşü recek tir.
Beden eğitimi ve Spor B ölüm lerinde:
1. Y e te rli s a y ıd a çok iyi e ğ i t i m d e n g e ç m iş k a l i t e l i
a k a d e m ik p ers o n e l b u lu n m a lıd ır .
2. Y e te rli te s is , ders ve l a b o r a t u v a r a r a ç l a r ı b u l u n ­
m a lıd ır.
3. İ h t i y a c a c e v a p v e r e b i l e c e k b i r k ü t ü p h a n e ve
d o k ü m a n ta s y o n m e rk e z i b u lu n m a lıd ır .
B ü tü n
b u n la rın
y a n ısıra
beden
eğ itim i
ö ğ r e t m e n l e r i n i n y e t i ş t i r i l m e s i n d e a m a ç çok s a y ı d a
öğretm en y e tiş tirm e değil k aliteli ö ğ re tm e n y e tiş tir m e k ol­
m a lıd ır.
Sonuç olara k beden eğitimi ö ğ re tm e n le ri m u t la k a en az
dört yıl eğitim veren Beden E ğ itim i ve Spor B ölü m lerind e
y e tiş tirim e lid irle r. H a tta g ü n ü m ü z d e bed en eğ itim i
öğ retm e n le rin in y e tiş tirilm e s in d e b eş yıllık b ir eğitim e i h ­
tiyaç d u y u l m a k t a d ı r . A ncak böyle b i r eğ itim s a y e s in d e
beden eğitim i öğretm enleri a la n d a d a h a geniş ve d erin bil­
gi ve b e c e r i l e r k a z a n a b i l i r l e r . Ç ü n k ü ö ğ r e t m e n l i k ve
özellikle bed e n eğ itim i öğre tm e n liğ i çok özel n i t e l ik l e r e
sahip olmayı g ere k tire n kom pleks b ir m eslek tir.
KAYNAKLAR
Morris, Don G.S and Stiehl, Jim: Physical Education: From Intent to
Action. A Bell adHowell Company, London, 1985.
195
G E N E L T A R T IŞ M A
B A ŞK A N
- S a y ı n Tam eı» b iz e b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ re tm e n le rin in y e t i ş t ir il m e s i k o n u s u n u sü re m iz e u y g u n
b ir biçim de özellikle de ö n e rile rle y ü k lü b ir biçim de dile
getirdi, k e n d is in e t e ş e k k ü r ediyoruz.
Ş im d iy e k a d a r söz a l m a m ı ş genç a r k a d a ş l a r ı m ı z d a n
b a ş l a m a k k a y d ı y l a b u k o n u d a s o r u s u o la n a r k a ­
d a ş la r ım ız a öncelikle söz v erip s o ru la rı a l m a k istiyorum .
ŞEREF ÇİÇEK (O D TÜ Eğitim Fakültesi Beden Eğitim
ve Spor B ölüm ü Ö ğrencisi) - Öncelikle S ayın K em al T a ­
m e r'e v e r m iş o ld u k la rı b ilg ile r d e n dolayı t e ş e k k ü r e d e ­
rim . B eden e ğ itim i ö ğ re tm e n liğ in in b r a n ş o la ra k
s e ç il m e s i n d e ö ğ r e n c i l e r i n , Ö zellikle b u b r a n ş ı s e ç e n
ö ğ re n c ile rin belli b i r k a l i t e n i n a l t ı n d a o ld u ğ u n u söyledi
hocam ız, ac a b a Millî E ğ itim G ençlik ve S por B akanlığ ı t a ­
r a f ın d a n k u r u l m a s ı ö ngö rü len sp o r liseleri, spo r o k u lları
b u b ed e n eğitim i ö ğ re tm e n le rin in k a lite s in i yü kseltici b ir
u n s u r olabilir mi, b u k o n u d a fik irle r in i a lm a k istiyorum .
OKAN D İLİK (ODTÜ B ed en E ğitim i Bölüm ü 3. sın ıf
ö ğren cisi) - Y ük sek m ü s a a d e l e r i n i z l e sa y ın h o c a m a s o r­
m a k isted iğ im h u s u s şu: T ü r k i y e ’de bilind iğ i ü z e re beden
eğ itim i ve sp o r b r a n ş ı ü z e r i n e b i r k a ç t a n e ü n i v e r s i t e
v a r d ı r ve b u b ö l ü m l e r i n a n a a m a c ı o l a r a k ş u n u
söyleyebiliriz. T ü rk iy e 'd e f a z la s ıy la ih tiy a ç d u y u l a n
b ed e n eğitim i ve spor ö ğ re tm e n i y e tiş tir m e k . A m a genel
o lara k b ak tığ ım ız d a h e r b irin in
ay rı ayrı m ü f r e d a t
p ro g r a m la rın a sahip o ld u ğ u n u görüyoruz. T abik i m ü f r e d a t
p ro g ra m ın d a k i d e ğ işik lik
ayrı ayrı am aç lard a k i
ö ğ re tm e n le rin varlığını g ö s te rm e k te d ir . B u fa rk lılık ve b u
f a r k l ıl ı ğ ı n s o n u c u n d a o r t a y a ç ık a n a y r ı a m a ç l a r d a k i
ö ğ r e t m e n l e r i n i h tiy a ç d u y u l a n b e d e n e ğ itim i d a l ı n d a
öğrencilere ve to p lu m a n e k a d a r verim li olabileceği k o n u ­
s u n a bence önem verilm esi g e re k e n b ir h u s u s t u r . A caba bu
değişik lik am açlı ö ğ re tm e n ve ö ğ re tm e n a d a y la r ı n ı o r t a k
196
b e s le n ile n b ir t e k a m a c a yöneltm e m ü m k ü n değil m id ir?
B u k o n u d a a y d ın la tıc ı bilgiyi ş a h s ı n ı z d a n ric a ediyor ve
t e ş e k k ü r ed iyo rum .
YUSUF CAN (Atatürk Anadolu L isesi B eden E ğitim i
Ö ğretm eni) - S ay ın ho cam ıza a ç ık la m a la r ın d a n ö t ü r ü çok
t e ş e k k ü r e d e r i z . B en de iki k o n u d a f i k i r l e r i n i r i c a
ed eceğim . B irin c is i k a lite li b ed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n i y e ­
t i ş t i r i l m e s i k o n u s u n a özellikle çok d e ğ in d i hoca m ız . B u
k o n u d a özellikle a d a y seçimi k o n u s u n a d i k k a t ed ilm esin i
v u rg u lad ı. A ncak ben ad a y seçiminde belli b ir t a b a n a o t u r ­
t u l m a s ı g e r e k t i ğ in e in a n ıy o ru m . B u k o n u d a k e n d is i ne
d ü ş ü n ü y o r ac ab a? Ö rn e ğ in beden eğitim i ö ğ re tm e n i olara k
y e t i ş e c e k ö ğ r e n c i l e r i n 16 y a ş ı n d a n s o n r a y a d a 18
y a ş ı n d a n s o n ra b e d e n eğitim i b ö lü m le rin e g ire r e k b u r a d a
spor eğitim i a lm a s ı ve k aliteli b ir bed en eğitim i ö ğretm en i
o la ra k y e tiş m e s i u y g u n g ö rü lü r m ü? B u n u n y a n ı n d a belli
b ir t a b a n a o t u r t u l m a s ı iste n irk e n , spor m e sle k liselerin in
ve ö ğre tm e n lis e le rin in beden eğitim i ve sp o r b ölüm le rinin
u y g u l a m a d a g e t i r i l e c e k ç e ş itli y e n i l i k l e r l e b u b e d e n
eğ itim i
ö ğ re tm e n liğ in e
belli
b ir
tab an
o larak
o l u ş t u r u l m a s ı m ü m k ü n değil mi? B u k o n u n u n özellikle
ü z e rin d e d u r u l m a s ı n ı istiyo ru m .
ik in ci k o n u d a y in e k a liteli bed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n i
y e tiş tir ilm e s i k o n u s u n d a hocam ız k a lite li a k a d e m i k p e r ­
sonel y e tiş tirilm e s in e değindi. B u k o n u d a T ü rk iy e de h a n ­
gi b o y u tla rd a o ld u ğ u n u ve kaliteli a k a d e m ik p erso n elin n e
ş e k ild e y e t i ş t i r i l d i ğ i n i k e n d i s i n d e n a ç ı k l a n m a s ı n ı ri c a
e d iy o ru m .
GÜLŞEN BİLİR (Gazi Ü n iv e r site si G azi E ğ itim
F ak ü ltesi B ed en E ğitim i ve Spor bölüm ü Ö ğretim
G örevlisi) - S a y ın T a m e r'e a ç ık l a m a la r ı için t e ş e k k ü r
ediyoruz. B eden eğ itim i spor k u n u s u g ü n d e m e geldiğinde
ü s t ü n d e d u r u l m a s ı g e re k e n en önem li k o n u l a r d a n birisi
idi b a n a göre b ed e n eğitim i ö ğ re tm e n le rin in y etiş tirilm e s i
ve Sayın T a m e r sö zlerine b a ş la rk e n , eski b ö lü m le rin eski
197
y a p ıla r ın d a n k u r t a r ı l a m a y ı ş m ı n n e d e n le ri v a r d ır ve b u n ­
l a r değişik n e d e n le r d i r deyip g e ç iş tird i a m a asıl b u g ü n
p ro b l e m l e r im i z v a r s a b u n e d e n l e r i n ç ö z ü lü m e m i ş ol­
m a s ın d a n ileri geldiğine in a n ıy o ru m , onu n için b u n e d e n ­
le rin a ç ık la n ıp , h a t t a g e r e k t i ğ in d e t a r t ı ş ı l m a s ı g e r e k ir
diyorum .
T e ş e k k ü r ed erim .
BAŞKAN - Biz de te ş e k k ü r ediyoruz efendim.
B uyurun.
Prof. Dr. SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU (TED B ilim
Kıırıılu Başkanı) - S ayın B a ş k a n te ş e k k ü r ederim , sizlerin
de s a b ı r l a r ı n a s ığ ın ıy o r u m , s ık s ık k o n u ş m a y a p tığ ım
için. Ancak, b u ilk to p lan tı, t e k r a r t e k r a r b u n u n ü ze rin d e
d u r u y o r u m . B u r a d a b irç o k ö n e m li, b ilim s e l k o n u l a r ı n
çerçev esin in çizilm esi g erek iyo r. Ö ğ re tm e n y e t i ş t ir m e de
b u çerçevenin içerisin d e ö nem li b i r y e r alıyor. B u g ü n k ü
t a r tış m a m ız , k o n u m u z ö ğ re tm e n y e tiş tir ilm e s i idi, a n c a k
b u n u n l a ilgili çok ilginç b ir d u r u m o rta y a çıktı. S ayın Bil­
diri s a h ib i ö ğ r e tm e n in y a p a c a k l a r ı n ı sa y d ı ve b u n l a r ı
iç e risin d e öyle k o n u l a r v a r ki; ö rn e ğ in : sosyal iliş k ile r
var, kişiyi t a n ı m a v ar, y a n i b i r d ok tor k a d a r , b ir psik i y a t r i s k a d a r t a n ı m a gibi k o n u l a r d a b ir ölçüde giriyor,
d e ğ e r l e n d i r m e var. G ö rü lü y o r k i a r t ı k B eden E ğ itim i
öğ re tm e n i y e t i ş t ir m e ve k o n u s u s a l t b u g ü n e k a d a r izle­
diğim iz y ö n te m le rle , p o l i t i k a l a r l a g e lişec ek b i r özellik
taşım ıyo r. Y eniden b ir b a k ı ş g e tirm e k gerek. Kim g e tire ­
cek b u b a k ı ş ı b ilem iyoruz. Ü n iv e s ite d e b u k o n u n u n ele
alın m ış olm ası b ir şans. B u g ü n ü lk e m iz d e B eden E ğ itim i
ve Spor politikasını kim o lu ştu ru y o r? belli bazı g azetelerin
son s a y f a l a r ı mı?. İ t i r a z e d e m e z s i n i z . H i ç b i r B ed en
E ğ itim i ö ğ re tm e n i, B eden E ğ itim i p o litik a s ı ile ilgili bir
o l u ş u m u n iç e r is in d e o l a m a m ı ş t ı r . A n c a k g ö rü y o r u z ki
b u g ü n B eden E ğ itim in e sah ip çık m ası g e re k e n le rin
ö ğ r e tm e n li k t e n gelen k i m s e l e r o lm a s ın ı is tiy o ru z . Öyle
198
ise ö ğ re tm e n le ri y e tiş tir ir k e n , y e t i ş t ir m e k u r u m l a n m ı z d a
b u b ilim sel k o n u n u n , eğer bilim dalı ise, böyle k a b u l edi­
l i y o r i s e , b i r b ü t ü n o l a r a k ele a l ı n m a s ı , y a l n ı z
ö ğ re n c ile rin in değil, ö ğ re tic ile rin d e n b e k le n e n d iğ e r r o l­
le rin de d ik k a te a l ı n a r a k p r o g r a m la r g e liş tirilm e si g e r e ­
k iy o r. S a y ın b ild ir i s a h ib in e b i r n o k t a d a k a t ı l ıy o r u m .
Z a n n e d iy o ru m sizler de b u n oktay ı d estek le m e k d u r u m u n ­
d a s ı n ı z , ö n k a y ı t s is te m i ile ö ğ r e tm e n a d a y ı a l ı n m a s ı
y a n lış tır . B u d e m e k t i r ki biz s a l t b ed e n i b e c e rile ri olan
k im s e le rle b u bilim d alın ı y ü rü tec eğ iz. O lm a z böyle şey.
Böyle olduğu sürece b u dalın, bilim sel po litik asını b u d alın
d ı ş ı n d a k i le r y a p a c a k t ı r . H içb ir sp o r y ö n e tic is in in , sp o r
y a z a r ı n ı n , spor p o litik a c ıs ın ın B ed en E ğ itim i o k u lu n d a n
y e tiş tiğ in i görem iyoruz. A m a o r a d a n y e tiş m e s i gerekiyor.
B ugün ta r tış m a y a k a tıla n a r k a d a ş la r ım ız , b ild iri
h a z ı r l a y a n a r k a d a ş l a r ı m ı z ö ğ r e t m e n l i k t e n , b e l i r l i b ir
d e ğ iş ik lik le , y e n i b i r a l a n a g i r e r e k y e t i ş m i ş l e r , y a n i
a r a ş t ı r ı c ı o l m u ş la r . S a y ın b i l d i r i s a h i b i ö ğ r e t m e n i n
a r a ş tır ıc ı olm asını istedi. Ben b u k a d a r ü m i t v a r değilim,
o lm a s ın la r. B elki d a h a iyi y a p a r l a r , a r a ş t ı r ı c ı l ı k b a ş k a
b ir şey. B u n u n için ay rı elem a n y e tiş tirm e m iz g erekir. B u ­
n u n için b u ön em li görevi ö ğ re tm e n le re y ü k le m e y e lim .
D iğ e r d e r s a l a n l a r ı n d a d a y a p ı y o r u z b u n u ve h e r
ö ğ re tm e n in a r a ş tır ıc ı o lm asın ı istiyoruz. Ş u olm ası b u ol­
m a s ı diyoruz ve o n d an so nra d a y a p m ıy o rla r diyoruz, neyi
y a p s ın la r ? E s a s işi ö ğ re tm e olan k im s e o n u b ı r a k ı p d a
n a s ıl a r a ş t ı r m a y a p a c a k ? O b a k ım d a n biz B ed en E ğ itim i
k o n u s u n d a ay rıca a r a ş tır c ı d a y e tiş tir m e d u r u m u n d a y ız .
Am a, ö ğ re tm e n lik te n b a ş l a y a r a k belki, t a rtış ıla b ilir.
B u a la n ın a r a ş tır ıc ıs ı, yöneticisi, p o litik ac ısı y in e bu
ö ğ r e tm e n y e t i ş t i r m e p o l i t i k a l a r ı n d a v e y a u y g u l a m a ­
l a r ı n d a ele a lın m a s ı u z u n y ılla r biz b u t a r t ı ş m a l a r ı m ı z ı
s ü r d ü r e b i li r i z . G e n ç le r, ön k a y ı t l a a l ı n d ı k l a r ı s ü r e c e
y a ln ız b e c e rile rin e d ayalı b ir m eslek i rol b e n i m s e r h a le
geliyorlar. S ık ın tı o rta y a çıkm ış, belirli k a r ş ı l a ş t ı r m a l a r
yapıldığı z a m a n
d iğ e r b r a n ş l a r d a k i g iriş p u a n l a r ı ile
199
bed e n eğitim i b ö lü m le rin e g iriş p u a n l a r ı n d a k i fa rk la r or­
t a y a çıkınca s ız la n m a la r d a b a ş la m ış . Öyle ise ön kayıda
göre değil, m u t l a k a ve m u t l a k a ü n i v e r s i t e y e g irişteki
ölçütler ne ise, o d a t a r t ı ş ı la b i li r , o ö lçü tlerd e b ir ayırım
y a p m a d a n ö ğ re n c i a l m a k k o n u s u g e r ç e k l e ş t i r i l n e l i .
E fe n d im fire v e ririz den e b ilir. H a le n v e r m i y o r m u s u ı u z ?
B elki de b u ön k a y ıts ız a ld ığ ım ız z a m a n m e m n u n la rın
sayısı, m u t l u o la n la r ın s ay ısı a r t a c a k t ı r . M u tlu ad a y la r
ise b a ş a r ılı ö ğ re tm e n le r o la c a k tır . B elki fiziksel yönden
becerili olm ay ab ilirler. A m a ö ğ re tm e n li k t e m u t l u olacak­
la rd ır, öğre tm e likte b a ş a rılı o la c a k la rd ır ve Beden E ğ t i m i
a la n ın ı bir bilim alan ı o lara k d a h a ileri götüreceklerdir.
Çok t e ş e k k ü r ederim efendim .
BAŞKAN - Biz de te ş e k k ü r ediyoruz.
ÇETİN ERURAN - M u t l a k a ve m u t l a k a ü n iv e rs ite
seçme sın a v ın a göre ö ğre n ciler b ed e n eğ itim i bölüm lerine
a l ı n s ı n . S a y ı n k o n u ş m a c ı v e S a y ı n B a ş k a n böyle
söylediler. B u m ü m k ü n d e ğ ild ir efend im . B en d ersim de
öğrencim le b e r a b e r eğer h a r e k e t i y a p a m ıy o rsa m o na birşey
öğ re te m em . E ğ e r y e te n e ğ im y o k s a s ı r a d a n h e r h a n g i b ir
k im se gibi bed e n eğitim i ö ğ re tm e n i o lm u ş sa m eşofm anda
giym em , o öğrenciyi de n a z a r i d e r s te n ileri götürem em .
A rz ederim .
BAŞKAN - T e ş e k k ü r ediyorum .
Son o la ra k d a k o n u ş m a m ı n b a ş ı n d a b e lirtm iş tim en
genç k o n u ğ u m u z a en son sö zü v ereceğim d em iştim , a m a
S a y ın k o n u ğ u m u z u m i k r o f o n a d a v e t ed e ceğ im . Ç ü n k ü
çokça no t aldılar. Hocam o tu rta b iliriz sizi b u ra y a.
RAUF İNAN (Emekli Öğretm en) - S ayın B aşkan, b a n a
söz verd iğ in iz için t e ş e k k ü r ed e rim . S a y ın K on uşm acıya
da ay rıc a t e ş e k k ü r e d e re k k u t l a r ı m . O n u n bed en eğitim i
ö ğ r e t m e n e r i iç in k u l l a n d ı ğ ı
şu s ö zc ü k , k a lite li
ö ğ re tm e n lik . K aliteli ö ğ r e tm e n lik dedi ve açıkladı o nları
200
b u r a d a y in e le m e m e gerek yok, ç ü n k ü z a m a n ın ız ı alırım ,
f a k a t b u k a lite li öğretm en n iteliğ i b ü t ü n ö ğ re tm e n le r için
d ü ş ü n ü l e b i l i r . Ş im d i b irş e y d i k k a t i m i ç e k ti, b u k a d a r
değerli b ir toplantı h e r to p la n tıs ın d a b u d ern eğin ben b u ko­
n u y u ele alıyorum . Sizi teinin e d e rim d ü n y a n ın h iç b ir y e ­
rin d e b u n ite lik te b ir çalışm a, b ir d e rn e ğ in girişim i Millî
E ğ i t im B a k a n l ı ğ ı n c a b e n i m s e n m e d e n olm az. Ö nce hiç
k i m s e g e lm iy o rd u , şimdi t e k t ü k g e l e n l e r oluyor. A m a
h a y ı r b u salon dolm alıydı. İz in v e r ilm e s i g e r e k i r beden
eğ itim i ö ğ re tm e n le rin e ve e m ir edilm eliydi b a k a n lık ç a , şu
v ar, gidin dinleyin, neye y a r a d ı şim di. K ita p çıkacak, kaç
ö ğ re tm e n b u k i t a p l a r ı alıp o k u y a c a k ? M illî E ğ itim B a ­
k a n lığ ın ı b u b a k ı m d a n s u ç lu y o ru m d e m e y e h a k k ı m yok
a m a e le ş t i r i y o r u m . Şim di M illî E ğ i t im B a k a n l ı ğ ı n d a n
k im se v a r mı b u ra d a ? B u y u ru n işte b u y u ru n . Ne oldu, n e ­
r e d e n g e lm iş , n a s ı l n e r e d e n t o p l a n ı p g e l i y o r b u k o ­
n u ş m a c ı l a r b u b ild iri s u n a n l a r ? K işilik le ri n e d ir, n a s ıl
b u n l a r b u r a d a h a v a y a k o n u ş u r l a r efendim ? N e ise b u b e ­
n im öteden b eri B ak an lığ a y a p tığ ın ı eleştirilerd ir.
Beden eğitim i dersinin öbür d e r s le rd e n ayrı b ir niteliği
va rd ır. Ş u k a d a r ı n ı söyleyeyim, b en o k u y a r a k geliyorum ,
gidip g ö rm e d im . A m e r ik a 'd a o r t a d e re c e li o k u l l a r d a üç
d ers z o r u n lu imiş. Ö bürleri y e te n e ğ e göre, biri A m e rik a n
dili, doğal b ir şey, biri A m e r ik a n t a r i h i , A m e r ik a 'n ın fu ­
k a r a n ı n ne t a r i h i v a r ki neyi ö ğ re n e c e k , b i r de b ed e n
eğitimi. B ak ın beden eğitimi z o r u n lu ders. B u n d a n hiçbir
öğrenci açık d u ra m a z , öbür d e r s le r i r e h b e r l e r d e rle m iş,
o na göre seç e rle rm iş . B u ra y a g e lm e d e n önceki g ü n iki
pedagoji an s ik lo p e d is in d e n b e d e n e ğ itim i k o n u l a r ı n ı i n ­
c eledim , b u r a y a k o lla r s a l l a n a r a k g e lin m e m e li, o r a d a
ş u n u gö rd ü m . Biz beden eğ itim i diyoruz, A lm a n la r v ü c u t
a l ı ş t ı r m a l a r ı d iy o rlar. Bir d efa b e d e n e ğ itim i d iy o rla r;
a m a sağlık beden eğitimi, s ağ a ltım b ed e n eğitimi, y e te n e k ­
liler için beden eğitimi. Bir de c im n a s tik v a r ve s o n ra spor
so nra d a oyun. O yun içinde k o yuy or, açık h a v a d a oyun,
dü n b u n u sö zk o n u su da e ttim a r k a d a ş l a r la , k a h v e h a n e
201
o yun ları, h ele şim di y ü k s e k sosy eted e o la n la r ın d a b a ş k a
oy un ları v ar, b ila rd o v ar, b u n l a r değil, açık h a v a d a oyun
diyor. B a k ın b u n u b ilm e k g e r e k . S o n r a b e d e n eğ itim i
ö ğ r e t m e n l e r i n i n b a h s e t t i k l e r i ş e y çok iy i. B ü t ü n
ö ğ re tm e n le r için a m a b ed e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r in in çok
ayrı b ir y a n ı var. B u n u söy lerk en onu son öğrencileri gali­
b a b e n d e n b a ş k a d a h a y a t t a k im s e k a lm a d ı. Selim S ırrı
T a r c a n 'ı n b e d e n e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n l i ğ i n i d ü ş ü n ü y o r u m .
E lim de de b ir m e k t u b u v ar, t a m 62 yıl önce y a z ılm ış b ir
m e k tu b u , b e n im ona y az d ığ ım b ir m e k t u b a v erdiğ i y an ıt.
B en niçin a c a b a b ü t ü n ö ğ r e tm e n le r i m v a r k e n h iç b irin e
değil de Selim S ırrı'y a y a z m ış ım b u m e k t u b u o d a b a n a ce­
vap verm iş. İşte beden eğitim i ö ğ re tm e n in in özelliği b u r a ­
da. O bize a n l a t ı r k e n b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n liğ in i y a n ıt,
ö rnek verirdi. A lm a n y a öğrenciyi o k a d a r b ü y ü le m iş k i 30
bin kişiyi to p lam ış ve F r a n s a 'd a n girip za fe r a r a b a s ı n ı g e ­
tirm e k için F r a n s ız s ın ır ın d a zor y a k a la y a b i l m i ş l e r f a k a t
çok saygı ile y a k a la m ış l a r bizdeki gibi j a n d a r m a ile po lis­
le fa lan değil. D oğ ru d a n d o ğ ru y a h e y e tle r gitm iş. B ism a rk
a d a m l a r g ö nd erm iş, g alib a B is m a r k ve söz v e r m iş onu biz
gidip g e tire ceğ iz, hiç siz g i t m e y in . O y a n 'ı a n l a t m a y a
k a l k s a m h a y l i z a m a n a l ı r , o n u n için b u k a d a r ı n a
d eğin iyo rum .
K e n d isin in b ir özelliğini söyleyelim , b ir b a y r a m g ü n ü
id i, b iz ö ğ r e t m e n o k u l u n u n s o n s ı n ı f ı n d a t a b i i
İ s t a n b u l 'l u l a r g itm iş le rd i, biz A n a d o lu la r s a b a h le y in p e k
keyifli k a lk m a m ış tık . B ir a r a h a b e r geldi S elim S ırrı g e l­
di diye. T abii h e p im iz fırla d ık , k im im iz p i j a m a ile, k i m i ­
miz şey, bizi topladı ve dediki "Ben bu g ü n sab ah leyin, b u d a
ta m 63 sene öncedir, b a y r a m n a m a z ı n d a n çıktım eve g i t ­
tim , a n n e m i n elini ö p tü m size geldim " b u b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n in in bu y a n ın ı söylerdi. Ş im di b en bed e n eğ itim i
ö ğ re tm e n in in bize d ü ş e n b a ş k a b ir şeyini söyleyeyim . B u
gençler, g ü n eşsiz y erle rd e ç a lışa n b u genç le rin geleceği n e
olacak? A lm a n la r ın b u a u s f r u k dedikleri gezi, b u gezi b iz ­
de h e r h a ld e t a r i h ö ğretm eni y a p m a z , m a t e m a t i k ö ğ re tm e n i
202
de yap m az , b u ancak beden eğitim i ö ğ re tm e n le rin e düşer,
b u n u d ü ş ü n m e k , bu k o nud a b e n z a te n y ıllarca önce Gazi
E ğ itim d e d e b ir k on feran s v e rm iş tim , beden eğ itim i
ö ğ re tm e n liğ i b u k a d a r ö n e m lid ir. Ö zellikle b u n u S elim
S ı r r ı 'd a n a ld ığ m ı 63 sene s o n r a g e n ç b e d e n e ğ itim i
ö ğ r e tm e n le r in e söylüyorum . N e y a z ık k i b u r a d a b a ş k a
b e d e n eğitim i ö ğ retm en leri de yok, çok acıdır. Y alnız şu
v a r. B eden eğitim i a n c ak b edenci, y a n i a t le tik y e t e n e k t e
o l a n l a r için sp ora doğru gider. Bizde öğren cilerin, o rtad ereceli o k u l l a r d a öğrencilerin y e t e n e k l e r i n e göre d e rs ol­
m a d ığ ı için, y e te n e k le r in e g ö re y e t i ş t i r i l m e d i k l e r i için
k o r k u n ç s ın ıfta k a l m a v a rd ır. T a s a v v u r b u y u r u n y ü z d e
27 .75 ’dir. Y ıllard ır yüzde 27.7'den aşa ğ ı d ü şm ed i b e n h e r
sene izliyorum . Ne d e m e k tir b u? 1970'in son y ılla rın d a k i
gençlerin b irb irle rin i ö ld ü rm e s in d e n d a h a d a k o rk u n ç b ir
f e la k e t . Ç ü n k ü biz y e t e n e k l e r e g ö re y e t i ş t i r m i y o r u z .
K ısa c a b irşey söyleyeyim. B ir d e fa y e t e n e k l e r ş u n la r , en
b a ş t a k u r a m s a l y e ten e k te o la n la r var, m e s e la b en k u r a m ­
sal y e te n e k te olalım, n az ari teo rik d erd ik , so nra p r a ti k ye­
t e n e k te o la n la r v a r ameli, san a tç ı y e te n e ğ in d e o la n la r var,
e s te tik , re s s a m , m üzisyen, b e n m ü z is y e n o la m a z d ım ki
r e s s a m o lam az d ım ki eğer b e n i böyle b ir şeye v e rs e le rd i
s ın ıfta k alırd ım . A m a b e n im b ir b a k ım a y eğ e n im
sa y ıla c a k olan G ü r e r Aykal eğ e r bizim lis e le re g itse idi
s ın ıfta kalırd ı. S u n a K an girse sın ıfta k alırd ı. B ırak ıp g i­
d erd i. İş te y e t e n e k l e r e göre o lm a y ın c a d a h e r b a k a n
b a ş a r ı s ı z l ı k l a r d a n ş ik a y e t ed e r, h a k l ı ; a m a y e t e n e k l e r e
göre de y a p ılırsa b u şikay etler k a lm a z ve sın ıfta k a l a n l a r ­
d a olmaz. A yrıca ekonom ik y e te r s iz liğ i o la n la r v a r. Zihinci y e te n e k te o lan lar var; a m a a t l e t i k y eten e k li o la n la r
için an c ak sp or ta m a n la m ıy la sö yleneb ilir. A m a b ed e n
eğitimi h e r yeten e k te olan için.
Efendim , bizim beden eğitim i ö ğ re tm e n le rim iz e d ü şen
b a ş k a b iry şey d a h a v a rd ır. B u n u özellikle genç a r k a ­
d a ş l a r ım a da söylem ek is tiy o ru m . T ü r k a y d ın ı çok y a ­
vaştır. Çok gevşektir. B u y a v a ş lık ta n b u g ev şe k lik ten k u r ­
203
t a r a c a k t a r i h d ersi değildir, m a t e m a t i k dersi değildir, a n ­
ca k b e d e n e ğ itim i d e r s id ir. D in a m ik , a t ı l g a n i n s a n y e ­
tiş ti r m e k lâzım . Biz 235 s e n e d ir süre k li, O s m a n lı Devleti
234 senede çöktü, b u d in a m ik o lm ad ığ ın d a n , b u n d a n önce
d i n a m ik ti a y d ın la r , d in a m ik o lm a d ığ ın d a n ve de a p a ti k
b ir h a s ta lığ ın a y d ın a y a n s ım a s ın d a n b u g ü n de o a p a ti k h a ­
va var. B u a p a tik h a v a s ü rd ü k ç e biz ne çağ atlayab iliriz, ne
gelişebiliriz. B eden eğitim i ö ğ re tm e n le rin e d ü ş e n b i r ödev
de gençliği canlı, a tılg a n y a p m a k t ı r ve aç ık ç a söyleyeyim
ben çok g e v ş e k tim , a m a S e lim S ır rı'y a ö ğrenci o ld u k ta n
so n ra , ç ü n k ü S elim S ırrı ş u n u y a p tı, söyleyeyim b e n 50
y a ş ın d a y ım b a k ın k a r ş ım ı z d a z ıp lad ı d u r d u , z ıp lad ı d u r ­
du, hızlı yürü yeceksiniz y a v a ş değil, b u işte beni etkiledi ve
ş u n u söyleyeyim iyi b ir ö ğ re tm e n oldum. Ö ğre n cilerim b u ­
n u n ş a h i t l e r i d i r ve belk i de b e n im k a d a r m u t l u olan,
öğ re tm e n lik ten m u t lu olan p e k az in s a n v a rd ır. B u n u n S e ­
lim S ırrı'y a borçluy um , o n u n c a n lılığ ın a ve öğrenciye v e r ­
diği değere işte o k a d a r ki d ü ş ü n ü n ben ö ğ re tm e n o ld u k tan
bir yıl s o n ra b ir ü z ü n t ü m ü Selim S ır r ı’y a y az ıy o ru m ve o
da b a n a cevap v e riy o ru ve b e n de b u m e k t u b u k u t s a l b ir
belge o la ra k s a k lıy o ru m , iş te b u b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n in in özelliğidir. S elim S ır rı'n ın b u k o n u d a k i p ek
çok şeylerini söyleyecek y a z ık k i v a k i t y o k tu r.
S a y ı n k o n u ş m a c ı ço k iy i b i r b e d e n
eğ itim i
ö ğ re tm e n in in n a s ıl olm ası g e r e k tiğ in i b i r çe ş it p ro je s in i
v erd ile r. Çok iyi iyin in d ü ş m a n ı d ı r . 225 4 b e d e n eğ itim i
öğretm eni nasıl yetişir? Ü n iv e rs ite le rd e d ö rt sene b ü t ü n bu
bilgilerle, bizim h ız la b u önceki k o n u ş m a d a verilen sayısı
2253 b u n u y e t i ş t ir m e m iz l â z ım d ır. B u k o n u d a T ü r k i y e
C u m h u r i y e t i h ızlı ö ğ r e tm e n y e t i ş t i r m e k t e ve b a ş a r ı l ı
ö ğ re tm e n y e t i ş t ir m e k t e çok b a ş a rılı d e n e m e le r y a p m ış tır ,
u y g u la m a la r y a p m ıştır,
o n lard a n
y a rarlan m am ız
l â z ım d ır. S a y ın k o n u ş m a c ı d a n o n u b e k l e r d i m . B i r a n
önce b u boşlu ğu d o ld u rac ak ş u yollar v a r diye. O n u d a çok
isterd im .
204
Ö ğ r e tm e n y e tiş tir m e k sp orcu y e t i ş t ir m e k d e ğ ild ir d e ­
d i l e r b u doğru. E fe n d im , k a n ı m ş u d u r . B ir d e fa bed e n
e ğ itim i
ö ğ re tm e n le rin in a t le tik t i p te o lm a la rı lâzım.
H e r h a n g i b ir sa n a tç ı tip in d e olan bed e n eğitim i ö ğ retm eni
o l a m a z , iyi b ir el s a n a t ı n ı y a p a n u s t a iyi b i r b e d e n
ö ğ re tm e n i m u h a k k a k a tle tik t i p t e olm ası lâzım d ır. B u n u
d i l e r i m k i ö n ü m ü z d e k i z a m a n l a r d a ele a l ı n a c a k t ı r .
B irş e y i y in e liy o ru m 2253 ö ğ re tm e n in y e t i ş t ir il m e s i için,
b ir a n önce yetiştirilm esi, y a v a ş değil. B u gidişle b u n u biz
50 s e n e d e m i y e tiş tir e c e ğ iz ve s a d e o n u n değil, b ü t ü n
ö ğ re tm e n le rin , ilkok ul ö ğ re tm e n le rin in de b ir a n önce y e ­
t i ş t i r i l m e s i için g eçm iş d ö n e m d e k i u y g u l a m a l a r ı m ı z d a n
ö rn e k a lm a k lâ z ım d ır ve b u n u d a u y g u la m a k lâzım dır.
Çok t e ş e k k ü r ederim b a n a b u f ırs a tı verd iğin iz için ve
s a y ın k o n u ş m a c ı y a d a n o t e t t i m çok y a r a r l a n d ı m , çok
t e ş e k k ü r ederim .
B A Ş K A N - S ay ın I n a n 'ın bize b ir m e sajı oldu g alib a
t e k r a r l a m a k t a y a r a r v ar. En gen ç a r k a d a ş ı m ı z a söz v e ­
receğim dem işti, en genci o ld u ğ u n u b ir k e r e d a h a k e n d is i
v u rg u la d ı k i dolaylı o la ra k b u r a y a g e lm ed e n b i r t a k ı m a n ­
siklopedileri k a r ı ş t ı r a r a k b ed e n e ğ itim i ile ilgili bilgileri
to p la d ı, s a n ıy o ru m h o ca m b izler de to p la y a c a ğ ız b u n d a n
sonra.
E fe n d im , şim d i de S a y ın T a m e r 'e b u k o n u ş u l a n l a r
a r a s ı n d a k i s o r u l a r a cevap v e rm e s i için s ü re t a n ıy a lım .
B u y u ru n S ayın T a m e r.
Yrd. Doç. Dr. K E M A L T A M E R - Efendim , k o n u ile ilgi­
li g ö r ü ş l e r i n i s u n a n d e ğ e rli k o n u ş m a c ı l a r a ve s o r u
y ö n e lte n k o n u ş m a c ı l a r ım ı z a t e ş e k k ü r e d e rim . C e v a p l a ­
m a y a çalışa y ım .
S o ru la n sıra ile c e v a p la m a d a n önce z a n n e d e r im Rona
H o c am ız d a a y n ı k o n u y a d e ğ i n d i l e r 2253 k i ş i n i n y e ­
tiştirilm esi, ş u n u beden eğitimi öğ re tm e n i o lara k k a b u l e t ­
m e m e liy iz . B ed en e ğ i t i m i n i b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i
205
ö ğ re tir, b a ş k a k im s e ö ğ re te m e z . B ir m a t e m a t i k
ö ğ r e t m e n i n i n b e d e n e ğ itim i ö ğ r e t m e s i n i i s t e m iy o r u z .
Y anlış y ö n len d irilen ço c uk lar h a y a t boyu y a n lış bilgilerle
ve y ö n le n ec ek tir. B u g ü n b i r t a r a m a y a p a lım d eğil diğer
b ran ş
ö ğ re tm e n le rin in ,
y e tişm iş
beden
eğ itim i
ö ğ re tm e n le rin i soralım . A n t r e m a n s ı r a s ı n d a su v erm e y e n
b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n i b e n k a s t e d iy o ru m . Çok
acıdır ve ölüm e sebep olan b e d e n eğitim i ö ğ re tm e n le rin i
k a s t ediyorum . Biz k e n d im iz i y e tiş tir e m e m iş iz k i y ab a n c ı
b r a n ş l a r d a n y a r d ım ala c a ğ ız , is te m iy o r u z o y a r d ı m o n ­
la r ın olsun. Y e tiş tirm e s in le r, b ı r a k s ı n l a r boş z a m a n o la­
r a k d e ğ e r l e n d i r s i n ö ğ re n c i o n u , oy u n z a m a n ı o l a r a k
d e ğ e r l e n d i r s i n l e r b elk i k e n d i l e r in i y ö n le n d ire m e y e c e k le r
a m a d a h a iyi b ir sosyal g elişim i, belki a r a l a r ı n d a n l i d e r ­
lik y a p a b ile c e k ö ğ re n c ile rin y e t i ş m e s i n e sebep o la c a k tır.
Ben yab a n cı b r a n ş t a n i n s a n l a r ı n bed e n eğitim i ö ğ re tm e n i
s ı f a t ı y l a d e r s e g i r m e s i n e k a r ş ı y ı m , k i y e t i ş m i ş çoğu
ö ğ re tm e n le ri de görev y a p t ı k l a r ı n a in a n m ıy o ru m . B ed en
eğitim i öğretm eni d e m e k sınıfa gidip, öğrenciye top u v erip
oyun o y n a m a la rın ı s a ğ la y a n k iş i değ ild ir vey a öğrenci de
oyun oynayıp k e n d is in e p a s v e rilm e d iğ i z a m a n öğrenciye
k ü f r e d e n ö ğ r e tm e n d e ğ ild ir. B e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i
öğ ren cin in g elişm esi için g e re k li olan o rta m ı h a z ı r l a y a n
i n s a n d ı r . K e n d isi o y n a m a y a b i li r , o y n a m a m a lıd ır , k e n d i
boş z a m a n ı n d a k e n d isi o y n a m a lıd ır. E ğ e r istiyorsa, o z a ­
m a n öğrenciye a i t t i r ve ö ğ re n c in in g elişim i için k u l l a n ­
m a lıd ır o z a m a n ı bizdek i u y g u l a m a y a b a k tığ ım ız z a m a n
b u çok fa rk lıd ır, b ed e n eğ itim i ö ğ re tm e n i o y n a r, öğ ren ci
seyreder. Çok kolay ve çok zor olabilecek b ir m e s le k , çok
kolay çü nk ü b ir top v erd iğiniz z a m a n 30 k işilik bir sınıfı
s a a t l e r c e m e ş g u l e d e b il i r s i n i z , biz de, b e d e n e ğ i t i m i
ö ğ re tm e n i o l a r a k o t u r u r ç a y ım ız ı k a h v e m i z i içer çen e
ç a la rız , çok a ffe d e rs in iz . Çok zo r b i r m e s l e k t i r , ç ü n k ü
gerçek o larak y a p ılm a k iste n d iğ i z a m a n k işile rd e
g ö r ü le b ile c e k d e ğ i ş i k l ik l e r i n o lm a s ı s ö z k o n u s u d u r . B u
değ işik lik le r sadece fir-ki o l a r a k değil, sosyal ve psiikolo-
206
jik d e ğ işik lik le rin o lm ası s ö z k o n u s u d u r. O h a ld e
b r a n ş ı m ı z ı l ü t f e n b a ş k a i n s a n l a r a t e s l i m e t m e y e lim ,
b ı r a k a l ım d e rs le rim iz boş g eç sin . Ç ü n k ü b a ş k a l a r ı bize
kendi b ra n şla rın ı
te slim e tm iy o rla r. B u g ü n t e ş k i l a t a
b a k a lım , sayın h oca m ız o n la r ın çok ilgisiz o ld u ğ u n a dey in d ile r a n l a m a z l a r k i ilg ile n s in le r . Ç ü n k ü b izleri k e n d i
b ra n şın d a
b a ş a rıs ız o lm uş i n s a n l a r y ö n e tm e k te d ir.
B a k a lım sp o rla s o r u m l u i n s a n l a r a , k a ç t a n e s i n i n spor
eğitimi vardır. Kaç t a n e spor, b ed e n eğitim i g örm üş kişi ü s t
d ü zeye g e lm iş tir, g en e l m ü d ü r o l m u ş t u r , m ü s t e ş a r ol­
m u ş tu r, alan ım ızd a, b a şk a a la n d a istem iy o ru z z a te n
m ü s a a d e etsin ler o n la r da bize k a r ış m a s ı n n a s ıl bizi k e n d i
iş le rin e k a r ı ş t ı r m a d ı k l a r ı gibi.
F a k a t b u r a d a h a k s ı z d e ğ ille r, biz k e n d im iz i iyi y e ­
tiştirm e m iş iz . V eya bizim a l a n ı m ı z d a k a lite li eğitim v e ­
rilm em iş. S oruyorum , ülkem izd e kaç t a n e b u b r a ş t a iyi bir
eğitim g örm üş e le m a n var? Yedi t a n e ü n iv e rs ite d e eğitim
verilm ektedir.
15
ta n e
ç ık a r mı? Ben beş ta n e
s a y a m ıy o ru m k u s u r a b a k m a y ı n . O h a l d e b izim işim ize
k a rışm a sın la r.
H ızlı ö ğ r e tm e n le r i g ö r d ü k e f e n d im , üç a y d a h ızlı
eğitim y a p a n i n s a n l a r ı g ö rd ü k . N e le r ö ğ r e tt i k l e r i n i çok
m e ra k ediyorum , n e y a p t ı k l a r ı n ı , o d ö n e m in m e ş h u r b ir
lafı v a rd ı, üç a y d a k a b a k y e t i ş t i r m e z k e n ö ğ re tm e n y e ­
t i ş tir ir diye.
Hızlı üç aylık k u r s l a r l a b e d e n eğ itim i ö ğ re tm e n i y e ­
tişmez, öğretm en y etişm ez b ir defa beden eğitim i öğretm eni
önce ö ğ re tm e n d ir , önce i n s a n d ı r , s o n r a b e d e n e ğ itim i
öğretm enidir. Spor liseleri ile ilgili b ir soru oldu.
Z a n n e d e rim b u n d a n b irk a ç yıl öncesi idi, y in e b ild iri
s u n uy ord um ve aynı şey g ü n d em e geldi, o z a m a n ş u n u d e ­
dim, am acı belli o lm a y a n k u r u m l a n n y a ş a m a s ı m ü m k ü n
değildir. Ne am açla k u r u l d u ğ u belli o lm ay an sp o r liseleri
de ö l m ü ş t ü r . Ç ü n k ü b e d e n e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n i yetiş tire m e y e n b ir ü lk e d e spor lisesi açıyo ru z a m a ç n e d ir?
Spcr lisesinden m e z u n olacak öğre n cilerin bed e n eğ itim i
207
bö lü m le rin e k a lite y ü k s e ltm e s i b a k ı m ı n d a n k a t k ı l a r ı olur
m u olmaz mı? S ın a v a k a tıla b ilir le r , k a z a n ı r l a r s a ne âlâ,
k a z a n a m a z l a r s a k e n d ile r i b i l ir tab ii, b u b ir y a r ış m a d ır ,
n o rm a l ş a r t l a r d a k a z a n m a l a r ı gerek ir, o z a m a n b u y u r s u n
h e p s i g e l s i n l e r b ö l ü m le r i m iz e , b i l i y o r s u n u z , öze llik le
O D T Ü k a s t e d iy o ru m , b irço k m illî s p o rc u b ö l ü m ü m ü z ü
k a z a n a m a m a k t a is te m iy o ru z , sad ece sp o rc u o ld uğu için
gelecek öğrenci istem iyoruz. Ö ğ re tm e n olm ayı is te y e n v a r ­
sa gelsin bize, sporcu olm ası o n a d a h a iyi b ir k a lite , d a h a
iyi öğretm en o lm a s ın a y a rd ım c ı o lab ilecektir b r a n ş t a a m a
önce öğretm en.
Y ani k o ş a n ö ğ re tm e n le r değil, d ü ş ü n e n ö ğ re tm e n le re
ih tiy a c ım ız var. B u g ü n e k a d a r k o ş m u ş u z , a r tık
d ü ş ü n m e n in z a m a n ı g e lm iş tir bence. B u g ü n e k a d a r
k o ştu ğ u m u z
için
de b r a n ş ım ız d a
b a ş k a la rı
at
k o ş t u r m u ş t u r , h â l â k o ş t u r m a k t a d ı r , biz k o ş u y o ru z , o n lar
bizi k o ş tu ru y o rla r. O h a ld e d ü ş ü n m e y e b a ş la m a m ız , bizim
on ları k o ş t u r m a y a b a ş l a m a m ı z ı n z a m a n ı g e lm iş tir a r tık .
D eğ işik a m a ç lı e ğ itim v e r e n k u r a m l a r ı n o r t a k a m a c a
y ö n le n d irilm e s i s o r u n l a r d a n b ir i idi, ki b u b e d e n eğitim i
b ö lü m le rin i i lg ile n d ir e n b i r s o ru idi. S p o r a k a d e m i le r i
a ç ı l m ı ş t ı r , k a p a t ı l m ı ş t ı r , a m a ç b e lli d e ğ i l d i ç ü n k ü .
G ü n ü m ü z d e b ö lü m le r a ç ılm a y a b a ş la n ıy o r. Ç ü n k ü fa la n
k i ş i n in fa la n y e r d e ta n ı d ı ğ ı v a r ve o f a l a n k işi k e n d i
b ranşım dan b a şırısız o lm u ş tu r , b ed e n e ğ itim in d e y e tiş m iş
e le m a n y o k t u r , o r a d a b a ş o lm a k is tiy o r. G i t s i n k e n d i
b r a n ş ı ' i l e i l g i l e n s i n . B u i n s a n l a r ı n a ç m ı ş o ld u ğ u
b ö lü m le rle diğer, g e r ç e k te n a ç ıla n b ö lü m le r a r a s ı n a b ir
i liş k in in k u r u l m a s ı m ü m k ü n değil, ç ü n k ü o n l a r b a ş k a
a m a ç la a ç m ış la r d ır b u b ölüm leri. Y ü k s e k ö ğ re tim k u r u m u
k u r u l d u k t a n s o n ra b ü t ü n b ed e n eğitim i b ö lü m le rin e t a s la k
pro g ram g önd erm iştir. B u p ro g ra m sadece t a s l a k t ı r , a n c a k
diğer b ölü m le r b u taslağı alıp ay n e n u y g u la n m ış la rd ır. Bu
t a s l a k t a y ü zd e 30 değ işik lik y a p a b ilm e h a k k ı n a s a h i p t i r
ü n iv e rs ite le r. B u değişikliği y a p a b ilm e k için o a l a n d a y e ­
tiş m iş . olmal< gerek ir. Ç a l ı ş m a k g e r e k ir, a y n ı s ı n ı u y g u ­
208
l a m ı ş l a r d ı r . . O r t a k özellik v a r d ı r a s l ı n d a d iğ e r b ö lü m le r
a r a s ı n d a , O DTÜ hariç.
A d a y seçim inden söz e tti Y u s u f C a n k a rd e ş im iz . Spor
lis e le ri b u y u rs u n g elsin ler k a z a n ır la r s a . O n a k a rşı
değiliz, ön eğitim , b ir sporcu y e tiş tir m iy o r u z , a m a c ım ız ı
çok iyi b e lirle m e m iz g e re k ir. B ir, a m a ç b e d e n e ğ itim i
ö ğ re tm e n i y e t i ş t ir m e k t ir . S p o rcu d e ğ iş tirm e k değil, eğ er
sporcu y e tiş tirm e k iste rse k o z a m a n k u lü p açarız,
ü n iv e rs ite le r d e eğitim v erm e m iz e hiç ih tiy a ç yok, h iç ge­
re k yok. K u lü p açarız çok d a h a r a h a t y e tiş tiririz biz o t ü r
i n s a n l a r ı ve çok güzel s p o rc u la r y e tiş tir e b ilir iz . S ad ec e
m ü s a a d e etsin ler. A ka d em ik p erso n e l ü lk em izd e n a s ıl y e ­
tiş tiriliy o r? H e n ü z l i s a n s e ğ itim i v e r e m e y e n i n s a n l a r ı n
d o k to r a p ro g r a m ı a ç m a s ıy la y e tiş iy o r T ü rk iy e 'd e a k a d e ­
m ik p erso nel ve b i r y ıld a d o k to ra eğ itim i v e r iy o r la r, çok
y a n lış b ir olay, n asıl y e tiş tir ilm e y e g irm e k iste m iy o ru m ,
ç ü n k ü z a m a n ım ız çok kısıtlı efendim .
G ülsen Hoca h a n ı m iyi bir k o n u y a değindi, n e d e n diye
s o rm a k g e re k ir, n e d e n bazı b ö l ü m le r h â l â eski lise h a ­
v a s ı n d a n k u r t u l a m a d ı diye, so ru y o ru z a m a cevap v e r e n
yok efendim .
Ü lk em izd e b ed en eğ itim i sp o r p o litik a s ın ı k im
o l u ş t u r u r diye sayın hocam ız k e n d ile r i cevap v e rd ile r
za te n , bizim dışım ızda h e r k e s efendim . B enim cevabım da
o şekilde. Ç ü n k ü bizim a l a n ım ız a d e ğ e r v erilm iy o r, s a ­
dece y a r ış m a sp o rları ö nem lid ir, s a d e ce b irk a ç sp o r dalı
ö n em lid ir.
Ç etin
B ey in
so ru su
v a rd ı,
beden
e ğ itim i
ö ğ re tm e n le rin in m u t l a k a y a p m a l a r ı g e re k tiğ in i ben örnek
verm e k istiyorum . M a r k Spitz'e yedi m a d a ly a k a z a n d ı r a n
a n t r e n ö r ü y ü z m e b ilm e z ve b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n i
değildir. E ğ e r bu b a ş a r ı ise b ilem iy o ru m ve a r a ş t ı r m a l a r
ş u n u g ö s te r m iş tir . S p o rd a y e t e n e k l i o lm a k la ö ğ re tm e k
a r a s ı n d a hiçb ir a n la m lı ilişki y o k tu r. Y e te n e k li seçelim ,
209
m a r a t o n c u s e ç ti k d ü n y a ş a m p i y o n u , b e d e n e ğ itim i
ö ğretm en i aldık, b u m a r a t o n c u a c a b a c im n a s tik y a p a b ilir
mi, öğretebilir mi, g ö stere b ilir m i a r k a d a ş l a r ? S a y ın Hoca­
larım ?
Dünya
şam p iy o n u
c im n a stik c i b a sk e tb o l
gösterebilir mi? O h a ld e y aptığ ım ız iş, bo şa çalışıyoruz.
•
E fe n d im , d a h a f a z l a z a m a n ı m ı a l m a k i s te m iy o r u m
t e ş e k k ü r ederim .
B A Ş K A N - E fen dim , çok t e ş e k k ü r ediyoruz biz de. Ko­
n u ş m a m ı n b a ş ı n d a s ü r e le r e u y m a m ız g e r e k tiğ in i b e l i r t ­
m em ize k a r ş ı n y in e de u y a m a d ı k . T a b ii b u n d a b ir özel
neden var, o d a özel y e te n e k isteyen b ir d ers g ru b u n u n o rta
dereceli o k u lla rd a k i d e rs g r u b u n u n bilim sel b o y u t t a galiba
iddialı o lm a m a k için ilk diyem eyeceğim ; a m a b i r on g ü n
önce S e lç u k Ü n i v e r s i t e s i n d e de b e n z e r i b i r t o p l a n t ı
y a p ılm ış tı, b ilim sel b o y u t t a ö n cü b i r t o p l a n t ı o lm a s ın ın
san ıy o ru m s ın ırla rı a ş a n b ir o rtam y a r a ttığ ı o rtay a
çıkıyor. K im i y erd e sa y ın hoca h a n ı m ı n b e lirttiğ i ve h a k lı
o lara k b i r t a k ı m d u y g u s a l şeyleri de o rta y a k o y a n ilişk iler
var, sizin de cevap v e rm e d iğ in iz öte y a n d a n olayın b ilim ­
sel b o y u tla rı var. M a r k S pitz 'in a n t r e n ö r ü v a r v esa ire v e ­
saire b u n l a r s a n ıy o ru m , b u n d a n so n ra k i t o p l a n t ıl a r d a d a ­
h a d a b e lirg in h a l d e d a h a d a k r i s t a l i z e o lm u ş b içim d e
ta rtışıla c a k .
PANEL: 2
Ortaöğretim Kurumlarında Beden Eğitim i
Spor Etkinliklerini Nasd Daha Verimli ve
İşlevsel Duruma Getirebiliriz?
P anel Üyeleri: Doç. Dr. Selami SARGUT
Dr. Nihat GÜNDÜZ
Nurten ASLAN
Baha AYRILMAZ
Dr. Şevki KOÇ
O turum B aşkanı: P r o f . Dr. SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU
SEKİZİNCİ OTURUM
B A Ş K A N - Prof. Dr. Süleym an Ç etin Özoğlu - Değerli
k o n u k l a r , b u n d a n önceki o tu r u m b elirli n e d e n le r d e n do­
layı b ira z uzadığ ı için bu o t u r u m u d ö r t beş d a k ik a lık b ir
gecikm e ile açm ayı uyg un b u lduk . İki g ü n d ü r to p la n tım ız
d e v a m ediyor, ön s ıra la r d a n ed e n se k im s e yok, b ir m e r a k
k o n u s u . Rica e tsek acab a ön s ı r a l a r a a r k a d a ş l a r g elirle r
m i? Ö zellikle g en ç le r biraz ön s ı r a l a r a g elseler. O n la r ı
o r a l a r d a g ö rm ek istiyoruz. N e d e n s e h e r k e s s a l o n u n a r ­
k a s ı n d a . B en ric a etsem , a r k a d a k i g e n ç le ri ön t a r a f t a
g ö rm e k istiyo rum , b u y u ru n .
Y e te r in c e b e k le m e z a m a n ı a y ı r d ı k , b e n t ü m ü n ü z e
s a y g ıla r s u n a r a k to p lan tım ızın sekizinci ve son o t u r u m u ­
n u açıyorum . H e r öğretim to p la n tım ız d a o ldu ğu gibi, son
o t u r u m u n u açıyorum . H e r ö ğre tim t o p l a n t ım ı z d a o ld uğu
gibi, son o tu ru m u m u z d a t a r t ı ş m a l a r d a n s o n ra o k o n u d a h a
iyi n a s ıl ele a lın ab ilir, d a h a iyi d ü ze y e n a s ıl g e tirile b ilir
s o r u s u n a yönelm esi ve o s o ru y a c e v a p la r g e tirm e s i p l a n ­
lanıyor, bekleniyor, B ugün de B eden E ğitim i spor e tk in lik ­
le rin i n a s ıl d a h a verim li ve işlev sel d u r u m a g e tire b iliriz
s o r u s u n a p a n e l üy elerim izle c e v a p la r a ray ac ağ ız. Sizlerle
c e v a p l a r a r a y a c a ğ ız . B u p a n e l i n b i r özelliği şu: Biz
ü y e le rle d a h a önceden b ir t o p l a n t ı y a p m a d ı k . K o n u l a r
a r a s ı n d a bir işbö lü m ü de y ap m ad ık . H e r a r k a ş ım ız k e n d i
bakış aç ısın da n b u soruya y a n ıt getirecek.
P a n e l i m iz e k a t ı l a n d eğ e rli ü y e l e r , k o n u y a i liş k in
g ö rü şlerin iz i a k ta r d ık ta n so n ra, k o n u y u t a r tış m a y a
açm ayı planlıyoruz. İlk sözü, iş le tm e a l a n ı n d a değerli b i ­
lim a d a m ı, spo rla belirli a l a n l a r d a ve b o y u t t a u ğ ra ş m ış ,
çalışm ış Doç. Dr. Selam i S a rg u t'a v e r m e k istiy o ru m .
B u y u ru n S ayın Doç. Dr. Selam i S a rg u t.
D oç. Dr. S E L A M İ S A R G U T - A r a ş t ı r m a a l a n ı m
İşletm ecilik olduğ u için k e n d im i b u p a n e ld e m e s le k dışı
213
b ir kişi o la ra k k a b u l ed iy oru m . A n c ak b u n u n b e lk i de
y a r a r ı olacak. K o n u y a fa rk lı b ir p a r a d i g m a çerçev esin de
b ak acağ ım .
T a rtışıla c a k k o n u d a k i a n a h ta r
işim i oldu k ça k o la y la ş tırıy o r.
k a v ra m la r
ben im
Bu a n a h ta r kavram ları
E tk in lik
V e rim lilik
iş le v se llik , o la r a k s ıra lıy a b iliriz . B en b e d e n e ğ itim i
ö ğ r e t m e n i n i b i r y ö n e tic i ve l i d e r o l a r a k g ö r ü y o r u m .
Ö yleyse o n la rı e tk in lik - v e rim lilik ve işlev sellik k a v r a m ­
l a r ı y l a i l iş k i l e n d i r e b il i r i m . B u k a v r a m l a r y ö n e t i m ve
ö r g ü tle n m e n in tem il k a v r a m l a r ı a r a s ı n d a y e r alır.
K onu ne o lu rs a o lsun e tk in lik , v erim lilik , işlev sellik
ü z e rin e eğ ilm ek is tiy o rs a n ız y ö n e tim ve o rg a n iz asy o n cu l a r ın k a p ısın ı ç a la c a k s ın ız d e m e k tir.
B u n o k t a d a ö n em li b i r s o r u a k l a geliyor: N e y in
y ö n e tim i? Açın, yaz ılı s p o r b a s ı n ı n a b ak ın ! Y a z ı la n l a r ı
s i s t e m a t i k o l a r a k y o r u m l a r s a n ı z , y a z ılı b a s ı n ı n s p o r u n
y ö n e tim ve ö r g ü t l e n m e s i n d e n a n la d ığ ı fiziksel k a y n a k ­
la rın ve değ e rlerin y ö n e tim ve ö rg ü tlen m esid ir.
S ü re k li a n l a t ı l a n ve y a z ı l a n l a r T E S İ Ö Y K Ü L E R İ ve
M ALZEM E Ö Y K ÜLERİDİR... y a d a fiziksel (sabit) değere
d ö n ü ş m ü ş to p çu la rın el d e ğ iş tirm e ÖYKÜLERİ! S P O R U
yön eten Beden Terbiyesi G enel M ü d ü rlü ğ ü de aynı çerçeve
iç e r i s i n d e d ü ş ü n ü r . G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü n y ö n e t i m ve
ö r g ü t l e n m e a n l a y ı ş ı n a b a k ı n . Y ü z le rc e i n s a n ı n t ü m
y a p tığ ı, t e s i s l e r i n ve m a l z e m e n in k o r u n m a s ı d ı r . OYSA
k l a s i k y ö n etim a n la y ış ın ı b ir y a n a b ı r a k ı r s a k , ö zellikle
son z a m a n l a r d a y ö n e tim d e n a n l a ş ı l a n , V E R İM L İL İK VE
E T K İN L İĞ E F İZ İK S E L KAYNAKLARLA değil de İN S A N
KAY NAKLA RI a r a c ı l ı ğ ı y l a u l a ş ı l d ığ ı g e r ç e ğ id ir. H e le
214
spor y ö n e tim in e ORTAÖĞ RETİM K U R U M LA R I a ç ıs ın d a n
b a k tığ ım ız d a olay tü m ü y le 11-17 y a ş a r a s ın d a , çeşitli y e te ­
n e k ve b e c e rile re s a h ip , d i n a m ik , k i m lik a r a y ış ı için d e
olan, to p lu m u n k e n d is i için ö n g ö rd ü ğ ü şim d iki ve gelecek ­
t e k i r o l l e r i k a v r a m a y a ç a l ı ş a n , y e n i d a v r a n ı ş ve
a lışk a n lık la r
ö ğ re n eb ilece k
genç
in sa n la rın
y ö n e ltilm e s id ir. O n l a r a lid e rlik y a p ı l m a s ı d ı r . B a ş k a b ir
deyişle T ü r k iy e 'n in geleceği olan genç İN S A N KAYNAK­
L A R IN IN e tk in b ir biçimde y ö n le n d irilm e s id ir.
E r i k E r i k s e n 'a göre o r ta ö ğ r e tim d e , k i m lik a r a y ı ş ı n d a
olan, d ış a d ö n ü k eğ ilim ler t a ş ı y a n , b a ş k a l a r ı n ı n k e n d i s i ­
n i n a s ı l d e ğ e r l e n d i r d i ğ i n e ö n em v e r e n , k im liğ iy le u z ­
la ş m a ç a b a s ın a g iren ve geçiş d ö n em in i y a ş a y a n 11-17 y aş
g ru b u n d an
o lu şm u ş
in san
k a y n a k la rıy la
k arşı
k a rşıy a y ız . B u denli k r itik bir geçiş d ö nem ini y a ş a y a n i n ­
s a n k a y n a ğ ı n ı g e le c e k te k i y a ş a m a u y u m l a m a g ö re v in i
y a l n ı z c a fiz ik , k i m y a , m a t e m a t i k , t a r i h gibi d e r s l e r e
y ü k le m e k ve b u s tra te jid e n sonuç b e k lem e k y an ıltıcıdır.
B u g eç iş d ö n e m i n d e en e t k i n d a y a n a ğ ı m ı z b e d e n
eğitim i ve s p o rtif etkin liklerd ir. N ed en ? Ç ü n k ü spor e t k i n ­
l i k le r i y a ş a n ı r - u y g u l a n ı r . S o y u t m o d e l l e r d e ğ i l l e r d i r .
S p o rtif oyun aracılığ ıyla erişkin çevresini ö ğ re n ir ve k e n ­
disini t a n ı r . B ir spor t a k ım ın ın içindeki d in a m ik le r, güç
dengeleri, d a v r a n ı ş tek n ik le ri b ir m a ç t a k i gerilim , s t r a t e ­
ji ve t a k t i k l e r y a ş a m ın t a kendisidir.
Bu a ç ıla rd a n sp o rtif o rta m ın , e rişk in i y a ş a m a
h a z ır la y a n b ir m ik ro u y g u la m a a la n ı o ld u ğ u n u
söyleyebiliriz. Ş İM D İ böyle b ir a la n ı ve i n s a n k a y n a ğ ın ı
ra stla n tısa l
ilişk i
ve
e tk in lik le rin
o d a ğ ın a
b ıra k a b ilirm iy iz ? B u n u n y a n ıtı h a y ı r o la c a ğ ın a göre h e ­
m en yön etim ve ö rg ü tlen m e k a v r a m ı öne çık acak tır.
S p o r k a m u o y u ve yazılı s p o r b a s ın ı b u k o n u d a d a
y an ıltıc ı i ş a r e t l e r v e r m e k te d ir. Y u k a r ı d a b e lirle n e n t ü m
k ritik n o k t a l a r ı geriye ite n y a n lış b ir s tr a te jiy le t e s is te n
s o n ra ikinci s o ru n n o k ta s ın ı a n t r e n ö r y e te rs iz liğ i o la ra k
215
g ü n d e m e g e tirirle r. K u ş k u s u z a n t r e n ö r açığı v a r d ır . A n ­
cak k ritik so ru n odağı spor yöneticisidir. H a t t a T ürk iy e'd e
i n s a n g ü c ü ü n en k ı t olduğu n o k ta spor yöneticiliğidir.
S por k lü p le rim n asıl y ö netildiğ in e b ak ın , ne d e m e k is ­
te d iğ im i d a h a iyi a n la r s ın ız . S an ıld ığ ı gibi y a d a yazılı
spor b a s ın ın sandığı gibi verim liliği y aln ızca gelip te s is ve
ç a lşıtırıc ıy a b a ğ la rs a n ız y a n ılırsın ız . V erim lilik b ir
yön etim , bir liderlik so n u cu d u r.
S p o r t i f i n s a n k a y n a k l a r ı n ı n p l a n l ı ve s t r a t e j i k b i r
biçim de y ön etilm esi b i r t ü r l ü T ü rk iy e 'n in g ü n d e m i n e gel­
m iy o rs a n e d e n i s p o r t i f v e r im lilik le y ö n e tim a r a s ı n d a k i
i l iş k in in k u r u l m a m a s ı n d a n d ı r . İç in d e s p o r t i f e e tk i n l i k ler y a p ıla n b ir siste m i (şu a n d a t a r t ı ş t ığ ı m ı z s is te m O r ­
taöğ retim K u ru m u d u r) V ER İM Lİ ve İŞLEV SEL d u r u m a ge­
t i r m e n i n t e k yolu e ld e k i i n s a n k a y n a k l a r ı n ı s t r a t e j i k
k a v r a m l a r ı gözönüne a l a r a k y ö n e tm e k tir.
V erim liliğ i ve İşlev selliğ i s a ğ la y a b ilm e k için s p o r t i f
ç a lışm aları üç ayrı düzey de ele a lm a k gerekir:
1 - S tratejik düzey
2 - Yönetsel düzey
3 - Operasyon el düzey
Ayrıca b u h e r düzeyde bazı tem el işlevleri y e r in e g e t i r ­
m e m iz g e rek ir:
1
2
3
4
- Seçme
- Değerleme
- Ö düllendirm e
- G eliştirm e
K ısaca b ir örnek v e rm e k g e re k irs e S T R A T E J İK
S E Ç M E i n s a n k a y n a k l a r ı y l a h e d e f a r a s ı n d a k i iliş k iy i
k u r m a y a y ö n e lik tir.
S o ru lm a sı g e re k e n s o ru ş u d u r: E lim iz d ek i k a y n a k l a r
u l a ş m a y ı a m a ç l a d ı ğ ı m ı z h e d e f l e r e u y u m i ç i n d e m i?
S T R A T E J İK D E Ğ E R L E M E D E a n a h t a r k a v r a m p e r f o r ­
216
m a n s t ı r . P e r f o r m a n s h a n g i s t a n d a r t l a r a göre belirlenecetir? S ü re m iz d a r o ld u ğ a için m a k r o k o n u la r d a n k a ç ın a r a k
s p o rc u n u n özendirilm esi gibi d a h a m ik ro b ir k o n u y a girip
i n s a n k a y n a k l a r ı n ı n y ö n e t i m i n i n v e r im l i l ik ü z e r i n d e k i
olum lu e tk is in i v u r g u l a m a y a çalışacağ ım . S por y a p a n b ir
efo r-ça b a sarfed iyo r.
S p o rtif y ö netim sistem i öncelikle bireye b u çab asıla p e r ­
fo r m a n s ı a r a s ı n d a k i ilişkiy i k a v r a m a k z o r u n d a d ır. Ç a b a
p e r f o r m a n s ı s a ğ la r .
(Ç ................... > P).
İyi p e r fo rm a n s ın son uçla o lan ilişkisi de yin e e tk in b ir
y ö n etim siste m i içinde bireye a n la tıla b ilir. P e rf o rm a n s so­
n u c a u l a ş m a m ı z ı s a ğ la y a c a k tır .
(P .................... > S).
SonuçİHr içsel ve dışsal so n u ç la r olm ak ü z e re iki k a ­
teg o rid e d e ğ e rle n d irile b ilir .
D ış s a l S o n u ç la r , ilgi g ö rm e , b e ğ e n ilm e a r k a d a ş l a r
a r a s ı n d a t a n ı n m a , b e d e n e ğ i t i m i d e r s i n d e n 10 a l m a
b iç im in d e t a n ı m l a n a b i l i r .
İçsel S o n u ç la r ise b a ş a r m a duygusu, b ir ak tiv ite d e b u ­
l u n m a n ı n , iyi b i r iş y a p tığ ın ın b ilin c in d e o lm a n ın , v e r ­
diği doyum b iç im in d e s ıra la n a b ilir.
O rta ö ğ re tim d e k i spor yöneticisini b u r a d a b ir t u z a k b e k ­
lem ek ted ir.
E ğ e r genci y a ln ız c a d ışsal so n u ç la r a ra cılığ ıy la teşv ik
etm e (ki b u d a h a kolaydır), ç a b a s ın a girilirse m otivasyon
hızla d üşer.
O ysa içsel so n u ç la r d a h a kalıcı teşv ik öğesidir.
E ğ e r s o n u ç l a r (içsel-dışsal) a y r ıl a n z a m a n ı , ç a b a n ın
v e rd iğ i
y o rg u n lu ğ u
ve
vazgeçm e
m aliy etin i
k a r ş ıla m ıy o rs a , b ire y in te ş v ik e d ilm esi o la n a k sız d ır.
217
G e rç e k te a m a tö r sp o rc u y la p ro fesy o n el sporcu
a r a s ı n d a k i te m e l fa r k d a b u n o k t a d a o r t a y a ç ık m a k ta d ır.
İçin deki a m a tö rc e coşkuyu t ü m ü y le y itir m iş b ir s po rc uy u
b i r s ü r e d ı ş s a l s o n u ç l a r la t e ş v i k e d e b ilirs in iz . A n c ak ,
içinde am a tö rc e coşku t a ş ı m a y a n sporcu k ı s a sü re d e olay­
d a n k opac ak tır. Bu n edenle profesyonel spo rcu yu seçerken,
am a tö rce coşkuyu tü m ü y le y itir m iş o la n la r ın d a n
k a ç ı n m a k g e r e k ir.
Y ö n e tic i-lid e r o l a r a k g ö re v im iz s p o r c u n u n b e k le d iğ i
so nuçları çekici h a le g e tirm ek - b u n l a r y a ln ız c a m a d d i so­
n u ç l a r d e ğ ild ir- ve s o n u ç t a v a r ı l a c a k v e r im l i l ik ve
işle v s e lliğ in y a ln ız c a iyi s p o rc u y e t i ş t i r m e k o lm a d ığ ın ı
b ilm e k tir. Y önetici-lider ç a b asıy la sporcu d ışın da,
1 - İyi bir seyirci,
2 - Spor a lış k a n lık la rı k a z a n m ı ş birey,
3 - G ru p içinde güç d in a m ik le rin i h e m e n k a v r a y a b ile n
b ir işgören,
4 - Y a şa m ın önemli b ir p a r ç a s ı olan d a v r a n ış t e k n i k l e ­
rini g eliştirm iş bir birey,
5 - O yun s tra te jile rin i k a v r a m ı ş b ir birey,
6 - E tk in ile tiş im t e k n i k l e r i ö ğ re n m iş b i r b ire y , y e ­
tiş tirm e ş a n s ın a da sah ip tir.
Son uç o la ra k , s p o r e t k i n l i k l e r i n i n d a h a v e r im li ve
işlevsel h a l e g e tirilm e s in e ilişk in s o ru n la r, y a ln ız c a t e s is
ve çalıştırıcı k ıtlığ ıy la s ı n ı r l a n a m a z . S p o rd a önem k a z a ­
n a n v e rim lilik ve işlev sellik b i r y ö n e tim o lay ıdır. İ n s a n
ve m a t e r y a l k a y n a k l a r ı n ı e tk in b ir b içim d e k u l l a n a c a k
spor yö netici-liderlerine g e r e k s in m e v ardır. B u b oşluk dol­
d u ru lm ad ık ça, m ily a rlarc a lira lık tesis y a tırım la rı b ir
a n la m ifade etm eye cek tir.
218
BAŞKAN - T e ş e k k ü r e d e r i m S a y ın Doç. Dr. S elam i
S arg u t.
İ k i n c i o l a r a k , B ed en E ğ i t im Ö ğ r e t m e n i o l a r a k O r ­
t a ö ğ r e t i m d e ve y ü k s e k ö ğ r e tim d e u z u n y ılla r h i z m e t v e r ­
m iş , a k a d e m i k ç a lış m a la r ın ı ve a r a ş t ı r m a l a r ı n ı t a m a m ­
layarak
a la n ın d a doktora
yapan
öncüler
a r a s ın d a
y e r a l m ı ş b u l u n u n Dr. N i h a t G ü n d ü z 'ü n k o n u y a iliş k in
g ö r ü ş l e r in i a l m a k istiy o ru m .
B u y u r u n S ayın Dr. Gündüz.
NİHAT GÜNDÜZ - Beden eğ itim i ve spor e tk in lik le ri­
n in çe şit y ö n ü n d e n zenginliği ve birey in g e re k fizik ve g e ­
r e k s e psikolojik y e tilerin e önem li düzeyd e etkili oluşu, b u
fa a liy e tle rin p lân lı p ro g ram lı old uğu k a d a r özellikle b ilgi­
li k i m s e l e r t a r a f ı n d a n y ü r ü t ü l m e s i n i de z o r u n lu h a l e ge­
t i r m e k t e d i r . E ğ itim in genel a n l a m ı içinde çocuğun fiziki
psik olojik ve sosyal e ğ itim in e d e ğ e r v e rilm e s i d ü ş ü n c e s i
b a t ı ü lk elerin d e k i düzeyde o lm a sa bile, a r t ı k ü lk em izd e de
a n l a ş ı l m ı ş b u l u n m a k t a d ı r . A n c a k n e v a r k i, o k u l ­
l a rım ız ın b u d e rs in işleyişiyle ilgili fiziki k a p a s it e le r i n in
ve a ra ç - g e re ç le rin in y e te rs iz liğ i gibi n e d e n le r e bağ lı o la­
r a k b e d e n e ğ itim i ve sp or d e r s i iş lev in i y e t e r i d ü ze y d e
sü rd ü rem em ek ted ir.
B u g ü n o rta ö ğ r e tim k u r a m l a r ı n d a k i b ed e n e ğ itim i ve
spor etkin lik le ri, k aliteli y a ş a m ın bir p arç a s ı ve en y a r a r lı
so sy al e t k i n l ik l e r d e n b iris i o l a r a k k a b u l e d i l m e k t e d i r .
P e r f o r m a n s s p o ru b ir y a n a g ü n ü m ü z y a ş a m k a v r a m ı n d a
çocuğun dengeli ve sağlıklı gelişim i içerisin d e d ü ze n li
spor y a p m a n ın önemli b ir yeri v ard ır. Ç ocuğun b u lû ğ çağı
öncesi ve s o n ra sı düzenli o la r a k y a p tığ ı spo r e tk in lik le ri
sağlık lı b ir fizik y a p ın ın g e lişim in i s a ğ l a r k e n ; ile rid e k i
y a ş l a r d a fizik y a p ın ın b o z u lm a s ın ı g e c ik tirm e d e ö nem li
b ir rol o y n adığıda b ilin m e k te d ir. B u n u n y a n ı n d a y a p ıla n
g ö zlem ler okul ç a ğ ın d a ç o c u k la ra d ü ze n li o la ra k
y a p t ı r ı l a n b ed e n eğitim i ve spor, d a h a s o n ra k i y a ş l a r d a
güncel y a ş a m ı n bir p a rç a s ı o la ra k a lış k a n lık h a l i n e g e t i ­
219
rilecek şekilde b e n im s e n e b ilm e k te d ir. B u n e d e n le sağlıklı
olm ak için okul ç a ğ ın d a k i bed e n eğ itim i ve spor e tk in lik ­
lerinin son derece önem li olduğu k a b u l edilm ektedir.
G ü n ü m ü z m o d e rn t o p l u m u n u n i n s a n ı g ü v e n ilir, g i ­
rişim ci, iş b irliğ in e y a t k ı n , sağ lık lı, d in a m i k ve ü r e tk e n
b ir y a p ıy a s a h ip s e ve b u özellikleri o n u n p e rfo rm a n s ın ı
o l u ş t u r u y o r s a b u p e r f o r m a n s ı n t e m e l i n d e y a t a n olgu
çocukluk dön em in d e b a ş la y a n b ed e n eğitim i ve spor e t k i n ­
lik le r i n e d a y a n m a k t a d ı r .
N öcker'e göre, "G en çlik ç a ğ ın d a o ld u ğ u k a d a r i n s a n
g elişim in in h e m e n h iç b ir ç a ğ ın d a spor, b u derece ö n em
ta şıy a m a z ." (1) Ç ü n k ü b u ça ğ d a o r g a n iz m a gelişim için
gerekli u y a rıy ı h a r e k e t t e n a l m a k t a ve h a r e k e t u y a r a n ı n a
k a r ş ı en u y g u n ev rede b u l u n m a m a k t a d ı r . B u çağdaki o r­
g a n i z m a n ın dış u y a r a n l a r a k a r ş ı y ü k s e k d ere c e d e k i
d u y a r lılığ ı, e ğ itim - ö ğ r e tim ve g e liş im için b i r a v a n t a j
sayılm aktadır.
G ö rü ld ü ğ ü gibi ço cu ğun fizik sel, psikolojik ve sosy al
y etile rin s a p t a n m a s ı ve g e liş tirilm e s in d e , o rta ö ğ re tim ol­
d u k ç a u y g u n b ir dönem o lm a k ta d ır. K o n u n u n önem i a n ­
laşıld ığ ın d a o rta ö ğ re tim k u r a m l a r ı n d a k i b ed e n eğitim i ve
spor d e rs le rin in h e r k o ş u la k a r ş ı n işlevsel ve a k t i f olm a
z o r u n lu lu ğ u k a ç ın ılm a z o lm a k ta d ır .
Ancak, n ed e n i ne o lu rs a olsun, y u k a r ıd a d a ifade ed il­
diği gibi b u g ü n o rta ö ğ r e tim k u r u m l a r ı n d a y ap ıla n b ed e n
e ğ itim i ve s p o r d e r s l e r i n e b a k t ı ğ ı m ı z d a t a m o l a r a k
işlev in i y e r in e g e tird iğ i ve v erim li o ld u ğ u pek
söyleneırıem ektedir. B u n e d e n le b azı ö n lem lerin a lın m a s ı
ve o rta y a çık a c a k s o r u n l a r ın ç ö z ü m le n m e si g e r e k m e k t e ­
d ir . B u k o n u d a a l ı n m a s ı g e r e k e n t e d b i r l e r i ve
ön erilerim izi a ş a ğ ıd a k i gibi ö ze tle m e k m ü m k ü n d ü r .
1
- B u ra d a birinci derecede ele alın m ası ve ü ze rin d e d u ­
ru l m a s ı g e r e k e n k o n u , b e d e n e ğ itim i ve s p o r e ğ itim iö ğ re tim i için s a p t a n m ı ş özel a m a ç l a r a yö nelik m u h t e ­
220
v a n ın
seçimi
olmalıdır. H e r
ne
kadar
öğretim
p r o g r a m ın d a o rta ö ğ r e tim k u r u m l a n için s e r b e s t h a r e k e t ­
ler, a l e t t e h a r e k e tle r , spor a l ı ş t ı r m a l a r ı ve s p o rtif o y u n la r
o l a r a k g r u p l a n d ı r ı l m ı ş b i ç i m d e a b e l i r l e n m i ş i s e de,
ö ğ r e ti m y ılın ın b a ş ı n ı n s o n u n a k a d a r k i y a k l a ş ı k sek iz
a y l ı k d ö n e m e d a ğ ılım ı ile h a r e k e t l e r i n b i r b i r i n e gö re
ö n c e lik li s ı r a l a n m a s ı ve b u n u n y a n ı n d a e n ö n e m lis i
öğ re tim y ö n tem in in sağlıklı ve t u t a r l ı biçim de çocuğa
u y g u n olarak
seçilm esi önem li o lm a k ta d ır. Ö ğ re tim
u y g u n düşecek şeklde ve k o lay öğrenebileceği b ir ö ğ re tim
y ö n te m i ile ö ğ re tm e lid ir. A ksi h a l d e çocuk, ö ğ re n m e n in
g ü çlü ğ ü n e bağlı o la ra k h a r e k e t i t e k r a r t e k r a r d e n e m e k te n
k a ç ın a c a k ve d o layısıyla b a ş a r ı s ız o laca k tır. B u şek ild eki
b a ş a r ı s ız l ık y a r a t a c a k h a r e k e t l e r a r d a r d a g e lirs e , çocuk
a ç ısın d a n beden eğ itim i ve spo r d ersi b a ş a rıs ız ve sevim siz
b ir h a le gelmiş o lacaktır.
Ç ocuğ un spor m o to rsa l ö z e llik le rin in g e liş tir ilm e s i ve
b u özelliklerinin h a n g i spor d a l l a n için d a h a u y g u n o labi­
lece ğ in in b e lirle n m e s i b a k ı m ı n d a n ç o c u k la ra çok çe şitli
ve değ işik spor e t k i n l ik l e r i n d e k e n d i l e r in i d e n e m e le r in e
o la n a k s a ğ la n m a lıd ır. B u n u n için o k u l l a r d a ö ğ r e tm e n le r
çocukları m ü m k ü n o ld uğu k a d a r d eğişik fa a liy e tle re sevke tm e li ve b u yolla ço c u k la ra k e n d i l e r in e u y g u n olan b ir
spor dalı b u l m a l a r ı n a y a r d ım c ı o lm a lıd ırla r.
2 - O rta ö ğ retim k u r a m l a r ı n d a k i b ed e n eğitim i ve spor
d e r s le rin d e y a p ıla n ç a lı ş m a l a r ın , çocuğun t ü m biyolojik
ve psikolojik g e re k s in m e le rin i gö zö n ü n e a l a r a k çok çeşitli
t e k n ik ve beceri d e n e m e le rin in çocuğun g e lişim d e önem li
rol oynadığını g ö s te rm e k te d ir . Ç ocuğu n b u ö ze llik lerin in
yeterince ve gereği gibi g e liştirile b ilm esi de önem li ölçüde
çok y önlü beden e ğ itim i ve s p o r e ğ itim in e bağ lı o lm a k ­
tad ır.
3 - Bilindiği gibi o r ta ö ğ r e tim k u r u m l a r ı n d a b u g ü n u y ­
g u la n m a k ta olan b ed e n eğitim i ve spor dersi, s ın ıfla ra göre
221
fa rk lılık g ö s te rm e k te d ir . H a f t a l ı k o la ra k bazı s ın ıfla rd a
bir, bazı sın ıflard a ise iki s a a t o la ra k iş le n m e k te ve genel
o l a r a k d a ik i s a a t o l a n b u d e r s l e r b l o k o l a r a k
y a p ılm a k ta d ır. Blok o la ra k y a p ıla n d ersin te n e ffü s e r a s t ­
la y an b ö lü m ü n d e derse a r a v e rilm e k te ve dolayısıyla d ers
b ö lü n m e k te d ir. B eden eğitim i ve spor d e r s le rin in gereği
o l a r a k b a ş l a n ı l a n b i r d e rs b a ş ı n d a n s o n u n a k a d a r b ir
b ü t ü n l ü k g ö sterir. A ra d a çocuğun s o ğ u m a s ın a n e d e n ola­
cak k a d a r u z u n b i r s ü r e n i n b u l u n m a s ı , d e r s in ikinci
y a rıs ı için y enid en ısın m a y ı g e r e k tire c e k tir . B u d u r u m d a
çocuğun bir ısınıp b ir s o ğ u m ası d ersin akıcılığını bozd uğ u
gibi soğuyan çocuğun d a t e k r a r yeni b a ş t a n ç a lış m a y a h e ­
vesi k a lm a y a c a k tır. B u t ü r b i r u y g u la m a , iş le n e n d ersin
akıcılığını ve ak tifliğin i b o z d u ğ u gibi sağlık a ç ıs ın d a n d a
bazı s a k ın c a la r m e y d a n a g etire b ilec ek tir.
4
- Beden eğitimi ve spor d e rsin d e y ap tırıla c a k h a r e k e t ­
ler çevrenin ve o k ulun k o şu lları d ik k a te a l ı n a r a k çocuğun
iç in d e b u l u n d u ğ u o r t a m d a
ve g e liş im in e k a t k ı s ı n ı n
y a n ı n d a , ile rid e k i y a ş a m ı n d a d a y a r a r l ı o lab ilecek d a v ­
r a n ı ş l a r ı k a z a n d ı r a b i l m e l i d i r . D a h a aç ık b i r ifa d e y le
h a r e k e tle r çocuğun b e k le n tile ri b ir y erd e p a r a le llik
gösterm eli ve çocuk aç ıs ın d a n beden eğitim i ve sp o r dersi
b ir ih tiy a ç h a lin e gelm elid ir. B u k o n u d a b e d e n e ğ itim i
öğretm eni bazı k o n u la r d a k a tı t u t u m ve d a v r a n ış içinde ol­
m a d a n çocuk ile iyi b ir diyalog k u ra b ilm e lid ir. Ö rneğ in : 4
ya d a 5 p arçalı b ir c im n a s tik k a s a s ın d a n g eç em eyen b ir
çocuğa öğretm en ıs r a r ederde m ecbu r t u t a r s a , çocuk atla y a m a la c a ğ ın ı a n la d ığ ın d a z a y ıf n o t a lm a y e r in e r a p o r
alıp d e r s e g irm ey e cek tir. Ya d a a tla y a b ilm e k için gidip
k a s a y a v u ra c a k ve belkide s a k a tl a n a c a k veya b ir fobi g e ­
l i ş ti r e r e k ö m ü r boyu b u t ü r h a r e k e t l e r d e n k a ç ın a c a k t ı r .
Ö ğ re tm e n b u gibi d u r u m l a r d a k a tı b ir t u t u m içinde olm a
y e rin e y a çocuğu atla ta b ile c e k d u r u m a g e tirm e k için b ira z
d a h a çalışm alı ( b a s a m a k la m a yap ılm alı) y a d a o h a r e k e t ­
ten vazgeçip çoc ığun yapabileceği b a ş k a b ir h a r e k e t i i s t e ­
m elidir. B ım id a önemli olan çocuğun beden eğ itim i ve spor
222
e tk in lik le rin e
k a tılım ın ı
sağ lam a k
t a n ı m a s ı n a o la n a k y a r a t m a k t ı r .
ve
k en d in i
5 - D e rs s a a t l e r i n d e k i s ı n ı r l ı z a m a n s ü r e s i iç in d e
ç o c u k la rın t ü m ih tiy a ç la rın ın k a r ş ı l a n m a s ı m ü m k ü n o la ­
m a y a c a k t ı r . Bazı s p o r d i s i p li n l e r i n e özel y e te n e ğ i olan
ç o c u k l a r ı n y ö n l e n d i r i l m e s i ve g e r e k t i ğ i ş e k i l d e g e ­
l iş tirilm e s i b a k ı m ı n d a n d e rs d ışı z a m a n l a r d a o k u ld a özel
ç a l ı ş m a l a r d ü z e n le n m e lid ir . B u m ü m k ü n o lm ad ığ ı h a l ­
le rd e de çevre ile k u r u l a c a k o lu m lu ilişk ilere d ay a lı o la­
r a k y a B.T. ve Spor İl M ü d ü r l ü ğ ü te s is le rin d e ve o n la rın
u z m a n l a r ı v a s ıta sıy la , y a d a g e rç e k ve t u t a r l ı ç a lış m a la r
y a p a n s p o r k u l ü p l e r i ile i ş b i r l iğ i y a p ı l a r a k b u gibi
ç o c u k la rın g e liş m e le rin e f ı r s a t v e rilm e lid ir.
6 - B eden eğitimi ve spor d e r s le rin in verim li olm ası ve
işlevini y a p a b ilm e s in d e b ir e tk e n de ön görülen d e rs sa a ti
s ü r e le r i n i n çok iyi d e ğ e rle n d irile b ilm e s id ir . Y a p ıla n b azı
gözlem ve d en e y im le rim iz g ö s t e r m i ş t i r ki, ö ğ re n c ile r b ir
dersin a n c a k d örtte bir k a d a rlık b ö lü m ü n d e a k t i f t u t u la b il ­
m e k ted irler.
(Ö rn e ğ in :
kasada
b ir
h a re k e tin
ö ğ re tilm esin d e, voleybolda serv is a tış ı, m a n ş e t , p as, b a s ­
k e tb o ld e t u r n i k e vb. k o n u l a r d a ) B ir d e r s s a a t l i k o la ra k
işlenen d e rs le rd e ıs ın m a dah il b i r öğrencinin a k t i f o la ra k
derse k a tılım ı 17-18 d a k ik a y ı, blok o la ra k iş le n e n d e r s ­
lerde ise b u 24 - 26 d ak ikayı geç m e m ek ted ir. B u süre le rin
8-10 d a k i k a l ı k b ö l ü m l e r i n i n ı s ı n m a ile g e ç i r d i ğ i
d ü ş ü n ü lü rs e , çocuklar h e r ders için o r t a l a m a 8-10 d a k ik a
k a d a r a k t i f o l a b i l iy o r l a r d e m e k t i r . B u n u n t e d b i r i n i n
a lın m a s ı g e r e k m e k te d ir. Ö ğ r e tm e n in s a ğ la y a c a ğ ı o r g a n i ­
zasyon ile ö ğ ren cilerin a k t i f t u t u l m a s ü re le rin i a t t ı r m a k
m ü m k ü n o lab ilece k tir. Ö rn e ğ in : İş le n e n k o n u y a ilişk in
d e ğ iş ik y e r l e r e h a r e k e t l e r h a z ı r l a n a b i l i r . ( İ s t a s y o n
çalışm ası gibi) Çocuğun esas h a r e k e t i y a p m a k ü zere s ıra d a
beklem esi y e rin e aletli y a d a a le ts iz o la ra k h a z ır l a n a n bu
y e r le rd e g ö s te rile n h a r e k e t i y a p m a l a r ı s ö y len ir. Ç ocuk
s ı r a d a p a s i f o l a r a k b e k l e m e y e r i n e a s ıl h a r e k e t e
223
hazırlayıcı a r a b i r h a r e k e ti ç a lış a ra k a k t i f t u t u l m u ş olur.
7
- Beden eğitimi ve spor d e rs in in aktifliği, salon, saha
araç-gereç, m u h te v a , seçilen öğre tim y ö n tem i, ö ğ re tm e n in
o r g a n iz a s y o n g ü c ü vb. f a k t ö r l e r e b a ğ lı o ld u ğ u k a d a r ,
ö ğ re tm e n in k e n d i a k tifliğ in e de b a ğ lı o l m a k t a d ı r . E ğ e r
öğre tm e n k e n d is i d ers içinde y e te r i k a d a r a k t i f olam az ve
öğrencilerini y e r in d e m otive edem ezse, öğrencileri h e r z a ­
m a n k e n d i l i k le r i n d e n a k t i f o lm a la r ı m ü m k ü n o l a m a y a ­
ca k tır. T ab iik i ö ğ re tm e n b u t ü r b i r u y g u l a m a içine g ir ­
diğ in d e doğal o la ra k y o r u la c a k tır . Ö ğ re tm e n in b u d u r u ­
m u n u d ü ş ü n e r e k , b ed e n eğ itim i ve spo r d e r s in in v erim li
o lm a sı ve iş le v s e l d u r u m a g e t i r i l m e s i a m a c ı y la b e d e n
eğ itim i ö ğ re tm e n in in h a f ta lık
ö ğ re tim
yükünün
a z a ltılm a sı b ir te d b ir o lara k d ü ş ü n ü le b ilir . S ay g ıla rım la .
BAŞKAN - Prof. Dr. SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU
K o n u y a iliş k in g ö rü şlerin iz ve s i s te m a t ik ö n e rile rin iz
için t e ş e k k ü r ederim , S ayın Dr. N i h a t G ündüz.
P a n e lim iz in ele aldığı k o n u y a ve b e lir le n e n s o ru y a ,
u y g u l a m a d a n gelen S ayın N u r t e n A sla n 'a g ö rü ş ve y a k ­
laş ım ın ı a lm a k ü z e re sözü k e n d ile r in e v eriy o ru m .
B u y u ru n S ay ın Aslan.
NURTEN ASLAN - B eden Eğitim i ve S por E tk in lik le ri
e ğ itim i ve ta m a m la y a n
u n su n ların
v az g eçilm ez
p a rç a s ıd ır. B ilim , teknoloji ve sosyal a l a n d a ileri g itm iş
ü lk e le r in b e d e n eğitim i ve sp o r e t k in lik le r in e ciddi y a k ­
l a ş ım la rı hep im izce b ilin m e k te d ir. B edensel, r u h s a l ve zi­
h i n s e l g e liş im in en y o ğ u n d ö n e m l e r d e n b iri o la n o r ­
t a ö ğ r e t im d ö n e m i çocuğu için b u ç a lı ş m a n ı n ne k a d a r
önemli oldu ğu o rtad a d ır.
İyi a l ı ş k a n l ı k l a r ve k a r a k t e r k a z a n m a d a , ç e v re y i,
d o ğ a y ı s e v ip k o r u m a d a , t o p l u m s a l l a ş m a d a , l i d e r l i k
ö z e ll i ğ i k a z a n m a d a , k u r a l l a r a u y m a , h a k s ı z l ı ğ a
gözyum m ay ıp d ü r ü s t d a v r a n ı ş la r k a z a n m a d a b e d e n ve z i­
224
h in g e liş im in e iliş k in b eceri ve d a v r a n ı ş l a r k a z a n m a d a
b e d e n e ğ itim i ve sp o r e t k i n l i k l e r i n i n ö n e m i b ü y ü k t ü r .
B a ş k a b i r d e y iş le b e d e n e ğ i t i m i ve sp o r o r g a n iz m a n ı n
b ü t ü n l ü ğ ü iç e r is in d e t ü m k iş iliğ in eğ itim i g en el eğ itim in
t a m a m l a y ı c ı s ı a y r ıl m a z b i r p a r ç a s ı d ı r . B u p e r k s p e k t i f
iç e risin d e ü lk e m iz k o n u l a r ı n d a b e d e n eğ itim i ve spor e t ­
k in lik le rin in g ö rü n ü m ü n asıld ır?
M ü f r e d a t p r o g r a m ı iç e r is in d e b e d e n e ğ itim i e t k i n l i k ­
l e rin in d e r s dışı ç a l ı ş m a l a r ı n d a spor e tk in lik le rin i i s ­
t e n e n d ü zey e nasıl getireb iliriz? B u k o n u d a h a n g i fa k tö rle r
g ö z ö n ü n d e t u t u l m a l ı d ı r ? Y ö n e t i m , v e li, ö ğ r e n c i ve
ö ğ re tm e n iliş k ile ri n a s ıld ır? B u k o n u d a k i t u t u m ve d a v ­
r a n ı ş l a r n e d u r u m d a d ı r ? A raç, gereç, spor a l a n l a r ı , fîn a n s y e l k a y n a k l a r ve b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le in in so­
ru n la rı nelerdir?
B ed en eğ itim i d e r s le rin in eğ itim p r o g r a m la r ı n a u y g u n
o l a r a k y ü r ü t ü l e b i l m e s i için h a f t a l ı k d e r s d a ğ ı l ı m ı n ı n
çocuğun gelişim p eriy o d u gözö nün de t u t u l a r a k o rta birinci
sınıf ço cu kları için h a f t a d a b ir blok y erine, a r a lık lı o lara k
iki d e fa u y g u l a n a c a k ş e k ild e y a p ı l m a l ı d ır . A n c a k o rta
ikinci ve ü ç ü n c ü s ın ıflar için b u g ü n yapıldığı gibi salon ve
te s is s o r u n l a r ı n ı b e lirli ö lç ü le rd e r a h a t l a t m a s ı a ç ısıd a n
d ers o la r a k p r o g r a m d a y e r v e rilm e lid ir. Blok d e r s le r t e ­
n effü slerle b ö lü n m e m e lid ir. H a fta lık d e rs p ro g ram ı
h a z ı r l a n ı r k e n b u d e r s in özelliği, k u lla n ım a la n l a r ı , araçgereç d i k k a t e a l ı n m a l ı s ı n ı f l a r ı n d e r s in özelliği, k u l ­
la n ım a l a n l a r ı , a r a ç - g e r e ç d i k k a t e a l ı n m a l ı s ı n ı f l a r n ı
d e n g e li v e e ş i t ş e k i l d e s a l o n d a n y a r a r l a n m a l a r ı
d ü ş ü n ü lm e lid ir. S ın ıfla r b i r le ş tir ilm e k su re tiy le v ey a iki,
üç h a t t a d ö rt beş sınıfın b i r a r a d a aynı spor s a lo n la rın d a e t ­
kili ve v e r im l i d e r s y a p m a s ı m ü m k ü n d e ğ ild ir. S ın ı f
s a y ıla rın ın o r t a l a m a k ı r k k ı r k b e ş o ldu ğu k a p a s i t e d e b u
k a d a r sayı ile e ğ itim d e k e s in lik le p ed ago jik d e ğ e rle rd e n
söz edilem ez.
G ü r ü l t ü n ü n i n s a n sağlığını özellikle s in ir s is te m in d e
225
y a p m ış olduğu gerilim ve y ı p r a n m a h epim izce b i lin m e k te ­
dir. Gelişim ve öğ ren im s ü re ci içinde olan ço c u k ta ise bu
d u r u m b a ş a ğ rısı, iş t a h s ı z l ık , h a ls iz lik ve s in irlilik y a ­
r a t ı r . S o n u ç t a ö ğ re n im d e v e r im i n d ü ş m e s i h i s s e d i l ir .
Çocuk b ü y ü k b ir is tek le d e rs e g e lm e k te iken, k a r ş ıla ş tığ ı
g ü ç l ü k l e r ve o l u m s u z l u k l a r s o n u c u d e r s t e n b i t k i n
a y r ıl m a k t a ve d e rs e olan ilgisini y i tir m e k te d ir. Ve sonuç
o la ra k r a p o r a lm a k s u re tiy le veya su g ö tü rm e z ö zü rle rle
derse girm em eyi terc ih etm e k te d ir. O h a ld e k ıs a v ad e d e ilk
ö n lem o l a r a k B ed en E ğ i t im i d e r s l e r i n i n h a f t a l ı k d e r s
d a ğ ılım p r o g r a m ı n d a ö z e llik le re g ö re y e r l e ş t i r i l m e l e r i
g erek ir.
Yeri gelm işken bed e n eğitim i dersleri veya d iğ er e tk in ­
lik le r için a lın a n ra p o r k o n u s u n u a ç a c a k o l u rs a k , ra p o r
a lm a işini şu n e d e n le re b ağ layab iliriz:
1.
B eden eğitim i d e r s le rin in bazı e tk in lik le rin d e çocuk
b a ş a rıs ız olduğu s a p l a n t ı s ı n a g ire re k k e n d in i geri p la n d a
t u t m a k t a d ı r . Ö rn e ğ in : t a k l a a t a m a z , y ü k s e k a t l a y a m a z ,
k a s a d a n g eç em ez b u n a b e n z e r . V e y a fi z i k s e l o l a r a k
şişm a n lık , düz ta b a n lık , göz b o zukluğ u ned e n ile r a p o r a l ­
m a y o lu n a g itm e k le d ir. O y sa b u n l a r n e b ir k aç ış yolu ol­
m a l ı n e de b i r n e d e n . B u ç o c u k la r a b e d e n e ğ itim i
ö ğ r e t m e n i n i n p e d a g o jik ve p s ik o lo jik y a k l a ş ı m l a r ı y l a
çoc u k la rın d e rs e ilgi ve is te ğ in i a r t t ı r m a l ı , d e r s i çekici
h a l e g e tirm elid ir. Çocuğu d e r s te n itm e y e r in e k a z a n m a k
g e r e k i r . Ç o c u k n o t k o r k u s u ile k a r ş ı k a r ş ı y a
b ır a k ılm a m a lıd ır . Y a lnız b a ş a r ı l ı o l a n l a r değil, d a h a az
y e te n e k lile r de k e n d ile rin i k a n ı t l a y a c a k l a r ı b ir a la n b u ­
lab ilirler. Ö ğ re tm e n in am a c ı b a ş a rıs ız ı elem e k , e t k i n l i k ­
lerin d ışın a itm e k , b a ş a rıy ı öne ç ık a r m a k değil, h e r k e s in
y e t e n e ğ i n i iş le m e k o lm a lıd ır . N o t v e r m e d e ö ğ re n c ile r
y a l n ı z y e t e n e k l e r i n e g ö re d e ğ e r l e n d i r i l m e m e l i d i r l e r .
Ç o c u k la rın s a d e ce y a p t ı k l a r ı n a , a t t ı k l a r ı n a göre değil,
d e rste k i t u t u m ve d a v r a n ı ş la r ı n a ilgi ve ç a b a la rı d ik k a te
a l ı n a r a k o b jek tif d e ğ e r le n d ir m e y a p ılm a lıd ır. Ç o c u k la rın
226
ö ğ re tm e n e güven ve sevgileri s a r s ılm a m a lıd ır . R a p o r a l ­
m a d a ikinci n ed e n ise, öğrenci veli ilişkileri. B iraz önceki
a ç ık l a m a n ın t a m t e r s i n e b e d e n e ğ itim i ve sp or d a l ı n d a
b a ş a r ı l ı o la n ö ğ r e n c i l e r i n v e l i l e r i , d i ğ e r d e r s l e r d e
b a ş a r ı s ız olacağı e n d iş e s in e k a p ı l a r a k v e lile r t a r a f ı n d a n
r a p o r a ld ır m a k su re tiy le çocuk bed e n eğitim i d e rs le rin d e n
u z a k l a ş t ı r ı l m a k t a d ı r . B u d u r u m d a o la n ö ğ r e n c i l e r i n
s a y ıla rı n e y azık ki g ü n d e n g ü n e a r t m a k t a d ı r . İşin d a h a
da ü z ü c ü y a n ı d iğer b r a n ş ö ğ re tm e n le rin in de çocuğa k a ­
z a n d ır a c a ğ ı b ed e n se l, r u h s a l ve z ih in s e l g elişim gerçeği
u n u t u l a r a k derse k a r ş ı ilg isin in a z a l m a s ı n a ve r a p o r a l ­
m a s ı n a n e d e n o lm ak tad ır.
B u d u r u m d a b e d e n e ğ itim i ö ğ re tm e n le ri, y ön etici ve
diğer b r a n ş ö ğ re tm e n le rin in t u t u m , yö n tem ve a m aç birliği
iç in d e ç a lı ş m a l a r ı çok ö n e m lid ir . B u d a a n c a k s ü r e k li
d iy a lo g la g e r ç e k le ş tir ile b ilir . B u d a y a n ı ş m a k a d r o s u n a
veli ve öğrenciyi de k a t m a k z o ru n d ay ız. Veli b u k o n u d a
a y d ın la tılm a lı,
g elecek
kuşkusuna
k ap ılm am ası
s a ğ la n m a lıd ır. H e r n e k a d a r y u r t i ç i k a r ş ı l a ş m a l a r ı için
M illî E ğ itim M ü d ü rlü k le ri, y u r t d ı ş ı k a r ş ı l a ş m a l a r ı içinde
M illî E ğ i t im B a k a n l ı ğ ı ö ğ r e n c i l e r i izin li s a y ı y o r s a d a
b u g ü n ü n eğitim p o litik a s ı, g en ç le rin ö n ü n e çıkan
Ü n iv e r s ite Seçme ve Y e rle ş tirm e S ın a v la rı nedeniyle, veli
çocuğuna
g e rçek
o lm a y a n h a s t a l ı k y a k ı ş t ı r m a l a r ı y l a
r a p o r a lm a y o lu n a g itm e k te d ir. N e y a z ık ki b u r a p o r l a r 19
M a y ıs G e n ç lik ve S p o r B a y r a m ı gibi çok a n l a m ı ve
g e n ç le rin k e n d i b a y r a m l a r ı n ı k u t l a m a l a r ı g e r e k e n m illi
g ü n le re r a s t l a t ı l m a k t a d ı r . B ed en eğ itim i ö ğ re tm e n le ri ve
y ö n e t i c i l e r ç a r e s i z l i k iç in d e k a l m a k t a d ı r l a r . B u r a d a
d iğ er b r a n ş ö ğ retm enleri, okul m ü d ü r ve yö neticilerine b ir
görev d ü ş m e k te d ir. E n a z ın d a n ço c u k la rın b u l u n a m a d ğ ı
g ü n l e r d e s ı n a v y a p m a m a l a r ı , d e r s t e n k a ç ıy o r o l a r a k
ç o c u k la rın
s u ç la n m a m a la rı,
z a m a n la rın ı
boşa
h a rcıy o rlar, top peşinde k o ş u y o rla r diye veliye şik ay ette b u ­
l u n m a m a l a r ı , b iz b e d e n e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n l e r i n i n
dileğidir. Ayrıca, bazı o k u lla rın u y g u lad ığ ı gibi t a m a m l a ­
227
m a k u r s l a r ı ile çocuğa e k s ik lik le ri g i d e r ile r e k y a r d ım c ı
o lu n m a lıd ır.
Beden eğitim i ve spor e tk in lik le rin in d a h a verim li ola­
b ilm e si d e r s
ç a l ı ş m a l a r ı n a ve b u n l a r ı n d a h a d ü z e n li
y ü rü tü lm e s in e b ağ lıd ır. B üyük to p lu lu k la r h a lin d e
y a ş a y a n i n s a n l a r ı n , b ir ib irle riy le iyi iliş k ile r k u r a b i l m e ­
leri, u y u m lu y a ş a b ilm e le ri, u y g u n k o ş u l l a r d a b irib irle rin i
iyi t a n ı m a l a r ı y l a m ü m k ü n olur. S p o r e tk i n l ik l e r i , k o n ­
serler, s e rg iler g ençlere ve u l u s l a r a r a s ı to p lu m içerisin d e
k e n d in i , o k u lu n u ve ü lk e s in i t a n ı t m a o lan ağ ı v erir.
B ed en eğ itim i ö ğ re tm e n i d e r s le r i n d e s a d e ce k o n u l a r ı m
işleyebilir. B u k a d a r sü re içerisinde bed en eğ itim i ve spor
a m a c ı n a u l a ş a m a z . Ç o c u k l u k ve g e n ç lik d ö n e m i n d e
çeşitli bilgi ve a lı ş k a n l ı k l a r ı k a z a n m a ça ğ ın d a olan o rta
dereceli okul ö ğ ren cileri için çağın gereği b ir u ğ r a ş olan
sp o r ç a l ı ş m a l a r ı n a a ğ ır lık v e r ilm e lid ir. G e n ç le rin d e rs
dışı
ç a lış m a la r d a
ilgi
ve
iste k le ri
doğru ltu su n d a
y a tk ın o ld u kları spor d alları s a p ta n m a lı, y e ten e k leri
y ö n l e n d i r i l m e l i ve g e l i ş i m i n e y a r d ı m c ı o l u n m a l ı d ı r .
D e rs dışı e t k i n l i k l e r i B e d e n E ğ i t im i d e r s l e r i n i n b i r
p a r ç a s ıd ır. Ç ocuk d e r s te ö ğ re n d ik le rin i b u ç a lı ş m a l a r la
p e k iştirir. D u ru m böyle ik e n t ü m öğrencilerin ça lış m a la rı
a r z u ed ilirk in , m a a l e s e f ö ğ re n cilerd en a n c a k b i r b ö lü m ü
seç ile rek s p o r t i f e t k i n l i k l e r a d ı a l t ı n d a okul t a k ı m l a r ı
ç a lış tırılm a k ta d ır. B u r a d a y a p ıla n p lan lı ç a lış m a la r la
beden eğitimi ve sp or özendirilm eli, sağlık ve eğitim aracı
o la ra k d ü ş ü n ü lm e li ç o c u k la r so ru m lu lu k alm ay ı,
g ö re v le rin i
sonuç
alın ca y a
kadar
y ü rü tm ey i
ö ğ re n m e lid irle r.
S ı n ı f l a r a r a s ı k a r ş ı l a ş m a l a r l a t ü m ö ğ re n c ile re f ı r s a t
eşitliği t a n ın m a lı. B u r a l a r d a b a ş a r ı lı ö ğ re n cilerd en okul
t a k ı m la r ı o l u ş t u r u l m a lı ve t a k ı m l a r o k u lla r a r a s ı m a ç l a r
için a y r ıc a ç a lı ş t ı r ı l m a l ıd ı r .
Şam piyon olma, y a r ış k a z a n m a eğitim çerçevesi içinde
y ö n le n d irilm e lid ir.
Ö n e m li
olan
ç o c u k la ra ,
228
k a r ş ıla ş m a la r a k a tılm a k , k a z a n m a k veya k ay b e tm e k
s p o r u n d o ğ al s o n u c u d u r i l k e s i b e n i m s e t i l m e l i d i r . B u
ç a l ı ş m a l a r g ö revinin n i te liğ in i k a v r a y a n ve b e n im s e y e n
b ed e n eğ itim i öğ re tm e n le ri t a r a f ı n d a n y ü rü tü lm e lid ir .
K a r ş ı l a ş m a l a r ı n s o n u c u ö d ü l l e n d i r i l m e ço cu k için
ö n e m lid ir . T eşv ik e tm e ve ö z e n d ir ilm e b a k ı m ı n d a n a n ­
l a m lı o la c a k tır.
Okul
ta k ım la rın ı
ç a lış tırm a k ,
sın ıfla ra ra sı, okull a r a r a s ı ve özel k a r ş ıl a ş m a la r l a gençleri
bir a r a y a
to p la y ıp k itle eğitim i gibi çok y a r a r l ı ve sosyal e tk in lik le r
beden
e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n l e r i n e , o k u l m ü d ü r ü ve
y a r d ım c ıl a r a b ir dizi ek görev y ü k l e m e k te d ir. B u k ü l f e t
k a r ş ıl ı k l ı d a y a n ış m a ve iyi n iy e tle rle y ü rü tü lm e lid ir .
B e d e n eğ itim i d e r s le ri aç ık h a v a d a y a p ı l d ı ğ ın d a y a ­
r a r l ı o lm a k ta d ır. A ncak çok y ö n lü b r a n ş l a r ı n ideal o la ra k
y ü r ü t ü l m e s i b a k ı m ı n d a n k a p a l ı a l a n l a r ve s a l o n l a r a
g ü n ü m ü z d ü n y a s ın d a d a h a çok ih tiy a ç d u y u lm a k ta d ır. N e
y a z ık k i birçok o k u llarım ızın sp o r sa lo n la rı ve oyun a l a n ­
la rı yo k tu r. M ev c u tla rd a ise y e te rli ara ç ve gereçler b u l u n ­
m a m a k t a d ı r . B u n e d e n le d e r s l e r k o r i d o r ve s ı n ı f l a r d a
y a p ı l m a k t a d ı r . Böyle y e r le r d e y a p ı l a n d e r s le r in sağ lık lı
olacağı d ü ş ü n ü le m e z . B a k a n lık , okul i d a re s i ve v a t a n d a ş
k a t k ı l a r ı ile h e r ok ula b ir k a p a lı spor sa lo n u y a p ım ın a g i­
dilm elid ir. S t a n d a r t l a r a u y g u n d e rs a r a ç ve gereçlerin i h ­
tiy a ç d u y u l a n o k u l l a r a d a ğ ıtım ı s a ğ l a n m a lı d ı r . B u n u n l a
b e ra b e r te m in in d a k o la y lık la rı b u lu n a n b a s it araç
g e r e ç l e r i s a b i t v e y a t a ş ı n a b i l e n y a r d ım c ı m a l z e m e l e r
sa ğ la n a b ilir.
O k u lların
m a lz e m e -araç-g e reç lerin in
b a k ı m ve k o r u n m a s ı son d e re c e ö n e m lid ir. B u n e d e n le
ö ğ re n c ile r t a r a f ı n d a n k u l l a n ı l m a k t a o lan m a lz e m e le r in
k o r u n m a s ı a lış k a n lık h a l i n e g e tirilm e lid ir .
Beden eğitimi öğretmenlerinin durumuna gelince:
B e d e n e ğ i t i m i ö ğ r e t m e n l e r i ç o c u ğ u çok y ö n l ü
eğ itec ek tir. E ğ itim ve ö ğ re tim le milli eğ itim in tem el ilk e ­
229
leri d o ğ r u ltu s u n d a görev y ap ıp k e n d in i m esleğ in e a d a y a ­
c a k tır . F ik r e n , b e d e n e n ve r u h e n g e liş im i m ü f r a d a t m
i ş l e n i ş i ile b i r l i k t e ç o c u ğ a sev g i, sa y g ı, k i ş i l i k g e ­
l iş im in in k a z a n d ı r ı l m a s ı, d oğayı s ev e n , zayıfı k o r u y a n ,
h a k s ı z l ı k l a r a k a r ş ı koyup, k u r a l l a r a u y a n ve lid e r o labil­
m e n in özelliği k a z a n m a d a b ed e n eğ itim i öğ re tm e n i b i r i n ­
ci derecede etk end ir.
B u a m a c a u y g u n o la ra k ç a lış a n b ed e n eğ itim i
öğretm enleri sadece derse girip çıkan ö ğretm en y e rin e d ers
dışı ç a lı ş m a l a r ı, ö ğ re n c ile rin d e ğ iş ik y a r ı ş m a ve m illi
b a y r a m l a r ı m ız a h a z ı r l a n m a s ı n d a k i ta ş ıd ığ ı y ü k ü b ü y ü k
b ir özveri ile yerin e g e tirm e k te d ir.
G örev
an lay ışı
ve
so ru m lu lu k la
ç a lışa n
ö ğ r e tm e n le r i m i z in a l d ı k l a r ı ü c r e t o n l a r ı z o r d u r u m a
d ü ş ü r m e k t e d i r . Ö ğ r e t m e n t e m i z ve iyi g i y i n e c e k ti r .
Ö ğ re tm e n geceko nd uda o tu rm a m a lıd ır. İyi b ir çevreye s a ­
hip olm ak m esleğ inin gereğidir. B ü tü n b u n l a r ı d ü ş ü n e r e k
ö ğ re tm e n in m e s a i dışı ç a lış m a la r ı d e ğ e rle n d irile re k
y e terli ü c r e t s a ğ la n m a lıd ır. M ad d i z o r lu k la r ın ın y a n ı n d a
bed e n eğitim i ö ğ re tm e n le ri s ı r a d a n b ir ö ğ re tm e n o la ra k
d ü ş ü n ü l m e y i p b u d e r s in ö n e m i h e r k e s ç e b i l in m e lid ir .
Ö ğ r e t m e n m e s l e k i b ilg i g ö r g ü ve k e n d i n i y e n i l e m e
b a k ı m ı n d a n ilgili k u r u l u ş l a r c a z a m a n p e r iy o d u iç in d e
k u r s ve sem ilerlere tabi tu t u lm a k t a d ır . Bu gibi orgazisyonl a r d a h a y a y g ı n h a l e g e t i r i l m e l i d i r . Y az a y l a r ı n d a
ö ğ re tm e n le rin d in len m eleri için B a k a n lığ ın te s p i t edeceği
deniz kıyısı te s is le rin d e n n ö b e tle şe y a r a r l a n d ı r ı l m a l ı d ır .
B ö lg elerin
spor
o la y la rın d a
beden
e ğ itim i
ö ğ re tm e n le rin d e n sertifikalı o l a n la r a birinci dereced e h a ­
kem , a n t r e n ö r l ü k gibi ç a lış m a la r d a öncelik verilm elid ir.
Y u k a rıd a s ıra la n a n ve d a h a b u n a b e n z er pekçok s o r u n ­
la rı olan ö ğ r e tm e n le r i m i z e d a h a fa z la ilgi ve o l a n a k
s a ğ la n ırs a , ö ğ re tm e n d a h a v erim li ve d a h a is te k le görev
y ap a c a k tır.
230
BAŞKAN - Prof. Dr. SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU
S a y ın A s la n 'ın k a r ş ı l a ş ı l a n te m e l eğ itim s o r u n l a r ın ı
ele a l a r a k çözüm ler önerm esi, k o n u y a ışık t u t m u ş t u r . K en­
d isine t e ş e k k ü r ediyorum .
O r ta ö ğ r e tim im iz d e görev y a p m a k t a o lan S a y ın B a h a
A y rılm az, a c a b a p a n e l k o n u m u z a ve s o ru m u z a n a s ıl y a k ­
l a ş ıy o rla r ? G ö rü ş le ri n e le r d ir? M e r a k l a b u n l a r ı b e k liy o ­
ruz.
B u y u r u n S ayın Ayrılm az.
BAHA AYRILMAZ - S ayın B a ş k a n , S ayın İzleyiciler,
Y a k la ş ık 22 yıl önce P rofesör S a y ın N e c m e ttin E r k a n
T .E .D . K oleji B e d e n E ğ i t i m i Ö ğ r e t m e n i S a y ı n Z eki
A k kö k'le ü ç ü m ü z D ev let S p o r B a k a n ı n ı s p o ru m u z u n so­
r u n l a r ı k o n u lu b ir to p la n tı y a p m a s ın a ik n a etm iş,
a r a ş t ır m a y a
dayalı
h a z ır lık la r t a m a m l a n m ı ş s a da
to p l a n t ı g e r ç e k le ş e m e m iş tir. D a h a s o n r a B ed en E ğ itim i
Ö ğ re tm e n leri
D erneğinin öncülü ğün de
k ü çü k
ça p ta
t o p l a n t ı l a r y a p ı l m ış s a d a b ilim s e l ö lçülerd e d ö k ü m a n t e r
b ir so n u ca u l a ş a m a m ı ş t ı r .
A ra d a n geçen 22 y ıld a spor a l a n l a r ı n d a d a h a organize
gelişm eler oldu, b irim le r k u r u ld u , te s is ve m alze m e tem in i
D evletçe ö n em le ele alındı. N e v a r ki; s iy asal g e lişm eler
so n u cu d e rn e ğ im iz k a p a n d ı a r a ş t ı r m a , to p la n tı, s e m in e r
ve ile tiş im le rd e n yo k su n k alın dı.
B u n u n en b ü y ü k
z a r a r ı n ı d a o r t a ö ğ r e t i m k u r u m l a n ı n ı z g ö rd ü . G eçen
s ü re ç te b ıra k ın ız S ay ın S por B a k a n l a r ı m ı z ı ilgi b i r i m le ­
rim izin Genel M ü d ü rle ri ile d a h i to p la n ıp m esleki s o r u n ­
larım ızı t a r t ı ş m a k i m k â n la r ın ı b u la m a d ık . İşte b u n e d e n ­
le rle 35 y ılın ı b i r m e s le ğ e a d a m ı ş b i r b e d e n e ğ itim i
öğ re tm e n i o la ra k sayın T ü r k E ğ itim D erneği Bilim K u r u ­
lun ca o lu ş tu ru la n bu paneli saygı ile k a r ş ıla r k e n k o n u n u n
ilgili m e s l e k t a ş t a r a f ı n d a n dile g e tirilm e s i i m k â n ı n a d a
t e ş e k k ü r e d e r b a ş a rı d ilek lerim i a rz e d e rim .
231
B ed en eğitim i n e d ir? B ed en eğitim i, fiziksel ve r u h s a l
gelişm eyi b ilim sel ölçülerde a r a ş t ı r a r a k u y g u l a y a n h a r e ­
k e tle r to p lu lu ğ u
olu p,
to p lu m la rın
g elişm e
ve
k a l k ı n m a s ı n d a e n b ü y ü k f a k t ö r l e r d e n b i r i d i r . T o p lu m
y a ş a m ı n ı n vazgeçilm ez u n s u n l a r ı n d a n olan b e d e n eğitim i
b u n ed e n le o k u lla ra ders o la ra k k o n u lm u ş tu r .
S ayın B aşk a n , S ayın Ü yeler,
O r t a ö ğ r e t i m k u r u l a r ı n d a b e d e n e ğ itim i s o r u n l a r ı n ı
a ile , o r t a ö ğ r e t i m ve B a k a n l ı k k u r a m l a r ı m ı z ı n b a k ı ş
a ç ıl a r ı n d a n ele alıp, a k s a k l ı k l a r ı s a m im iy e t ve c e ra s e tle
dile g e tirip t a r t ı ş ı r s a k b ed e n eğ itim i ve spo r e t k i n l ik l e r i ­
m izi de n a s ıl d a h a işlevsel d u r u m a g e tire b iliriz s o r u s u n u
da çözüm lem iş oluruz.
A ile le rim iz in s p o r e t k i n l ik l e r i n e y a k l a ş ı m ı a r z u e d i ­
len d ü z e y d e n h a y li u z a k tı r . S ü r a t l e a r t a n n ü f u s u m u z a
o ra n la ço c u k la rın ın sp or y a p a b ilm e s i için g erek li diyalog
ve g iriş im le r d e b u l u n a n a ile le r im iz çok az olup, a k s i n e
k a rş ı çık ılm aktad ır. O rta ö ğ retim d e h alen b u n u n tip ik
m ü c a d e le le ri v e r ilm e k te , ç o ğ u n l u k t a k ı z l a r o lm a k ü z e r e
v e lile r u y d u r m a b a h a n e l e r l e g e r e k s iz y e r e ç o c u k la rın a
r a p o r a l m a k t a d ı r l a r . O h a l d e ilgili b i r i m le r b u k o n u d a
v elilerle ile tiş im k u r m a l ı g e r e k i r s e velileri e ğ itm e y o l­
l a r ı n a g itm e lid ir.
O rta ö ğ retim k u ra m la rım ız ın k o nuya y a k la şım la rı
ise: "S p o r a l a n ı n d a g e l i ş m iş ü l k e l e r i n b a ş a r ı l a r ı b u
ü lk elerin okul s p o r u n a v erd ik le ri önem ile b u n a bağlı o la­
r a k o k u lla rd a s ü r d ü r d ü k l e r i p lan lı ve siste m li spor f a a ­
liyetlerin
ürünüdür.
O k u lla rd a
planlı
ve sistem li
p r o g r a m la r d o ğ r u l t u s u n d a g e r ç e k le ş tirile n b ed e n eğ itim i
ve spor e tk in lik le ri, sağlıklı, deng eli ve ü r e tk e n b ir to p lu ­
m u n o lu ş m a s ın d a en b ü y ü k fa k tö rd ü r."
B u cüm leler Beden Terbiyesi ve Spor Genel M ü d ü rü m ü z
S a y ın K e m a l K a m ilo ğ lu 'n a a i t t i r . Çok da d o ğ ru d u r . N e
v a r k i b e d e n e ğ itim i ve sp o r e tk in lik le r i o k u lla r ım ız d a
232
h a l e n önem siz ders ve fa aliy e tle ri n ite liğ in d e g ö rü lm e k te ,
y e te r s iz y a k la ş ım la rla y ü r ü t ü l m e k t e d i r .
A m a c ım , h iç b ir k u r u m u ve i d a r e y i s u ç l a m a k değil,
için için k a n a y a n ve a ç ığ a v u r u l a m a y a n b i r y a r a n ı n
varlığını açık ve d ü rü s tlü k le o r t a y a k o y m a k tır. E sk i S por
B a k a n ım ız Sayın İs m e t S ezgin'in "Spor k a lın b ir b a c a k ve
en se dem ek değildir" d iyerek b e d e n eğitim i ve spo r e t k i n ­
lik le rin in bilim sel ölçülerde ele a lın ıp y ü r ü t ü l m e s i g e r e k ­
liliğini v u rg u la m ış tır . O y sa k a m u o y u n d a sp or fik ri, h â l â
k alıp laşm ış (Futbol,
G üreş)
gibi
b ir
iki
b ra n şta
to p la n m ış tır. T o p lu m u m u z u n b u d e ğ e rle n d irm e s i y a n ı n d a
özellikle o rta ö ğ r e tim d e k i m ily o n la r c a g e n c im izin b u k o ­
n u d a , f i k i r ve u y g u l a m a l a r y ö n ü n d e n , y e t e r s i z y e ­
tiştirilm e le ri ise çok ü z ü c ü d ü r. Ş a y e t beden eğitim i ve spor
e tk in lik le rin bilim sel ölçülerde, y u r t ç a p ın d a layık olduğu
se v iy e y e y ü k s e l t m e m ü c a d e l e s i v e r e n , f a k a t b u g ü n
ö rgü tsüz ve s u s k u n sayın bed e n eğitim i ö ğ re tm e n le rin i k o ­
n u ş t u r m a k m ü m k ü n o lsay d ı, hiç de iç açıcı b i r ta b lo
çizm ezlerdi. O rta ö ğ re tim k u r u m l a n m ı z d a b e d e n e ğ itim i
ve spor etk in lik le rin in m ü f r e d a t ve h a f ta l ık d ers p r o g r a m ­
l a r ı n a göre u y g u l a n ı ş l a r ı n d a d a, b ü y ü k f a r k l ı l ı k l a r ol­
m a k ta d ır . M ü fre d at p ro g ra m ı, içerik b a k ım ın d a n t ü m k uru m la rın ıız d a s t a n d a r t u y g u la m a is te r k e n bö lg esel
ş a r tl a r , spor salonu, tesis ve m a lz e m e o la n a k la rı, fa rk lı
u y g u l a m a l a r a ve dolayısıyla fa rk lı b o y u t l a r d a g e lişm elere
sebep olm aktadır. T ü rk iy e g enelin de 9875 o rtaöğretim o k u ­
l u n d a 171'inde a m a c a uy g u n 9 9 'n d a ise k u l l a n ı la m a z d u ­
r u m d a spor salonu m evcut olup, b u n la rın b ü y ü k bir kısm ı
da k e n tle rd e to p lan m ıştır. O rta ö ğ re tim k u r u m la r ın d a
k o n u m u z l a ilgili b ü y ü k s o r u n l a r d a n b iri de çift ö ğ re tim
s iste m i içinde b irle ş tirilm iş k a l a b a l ı k s ın ıfla rd a y a p ı l a n
u y g u l a m a l a r ı n y e te r s iz liğ i y a n ı n d a ö ğ re n c ile rin s a ğ lık
d u r u m l a r ı n a g ö s terilen b ü y ü k ilg isizlik tir. İ k iş e r s a a tl i k
d e rs u y g u la m a la r ı, u zu n ve y o ru c u sp or e t k in lik le rin d e n
s o n ra toz, t e r ve y o r g u n lu k için d e öğrenciyi d e r s e vey a
e v in e g ö n d e r ir s e k n e t e k n i k , n e fizik , n e de s a ğ lık
233
aç ıs ın d a n v erim alam a y ız . Ş u n o k t a y a d a d i k k a t i çekm ek
is te rim : İ l k o k u l d a n , O r t a o k u l a o r d a n d a L ise ve dengi
o k u lla ra a k a n m ily o n la r c a ö ğ re n c in in ne s ağ lık k a r te k s leri m e v c u t t u r n e de ö ğ re n c i d o s y a l a r ı n ı n s a ğ lık s a y ­
fa s ın d a sa ğ lık la rıy la ilgili te k b ir s a tır. S a n k i s a ğ la m m ış
gibi bizlere te slim edilen ö ğrencilerin ne denli y e te rs iz
b e s le n d ik le r in i, k a l p y e m e z liğ i, n e fe s d a r lığ ı, a n e m i ve
b u n a b en zer ra h a ts ız la r a sah ip o ld u k ların ı u y g u la m a ­
la rım ız d a k a r ş ıl a ş t ı ğ ı m ız acı o l a y l a r la t e s b i t e tm iş s iz d ir.
B u a k s a k l ı k l a r a görm e, i ş i tm e ve r u h s a l b u n a l ı m içinde
olan ları d a k a t a r s a k işin n e k a d a r ciddi o ld u ğ u n u v u r g u ­
la m ış oluruz.
S ay ın İzleyiciler,
O rta ö ğ re tim d e b ed e n e ğ itim i ve spor e tk in lik le rin i y a ­
sa, m ü fre d a t ve y ö n etm e lik le re göre p ro g r a m la ş tır ıp b ilim ­
sel ölçülerde y ü r ü t e n ve s o r u n l a r a k a r ş ı ciddi m ü c a d e le le r
v e re n b ed e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r i n in k o n u m l a r ı n ı d a iyi
ve a k s a y a n y ö n le riy le dile g e t i r m e k is tiy o r u m . Y e te rli
i m k â n l a r ı n v a r o l d u ğ u ü n i v e r s i t e d ü z e y i n d e ö ğ r e n im
g ö re n b e d e n e ğ itim i ö ğ r e tm e n le r im iz , çoğu k ez y e te r s iz
im k â n la ra
sah ip
o rtaö ğ retim
o k u lla rın a g elin ce
s a r s ı l m a k t a ve güç d u r u m d a k a l m a k t a d ı r l a r . M ad d i m a ­
nevi s o r u n l a r k a r ş ı s ı n d a ö ğ r e tm e n le r i m i z in ç o ğ u n lu ğ u
y ılm ad an
in an ç
için d e
fedakârca
ç a lışm a la rın ı
s ü rd ü rü r k e n b ir k ıs m ın ın o la n a k s ız lık la r n ed e n iy le
y anılgılı s a p l a n t ı l a r içine d ü ş t ü ğ ü n ü g örü y o ru z. M esela;
bazı ok ullarım ız spor etk in liğ i o la ra k b ir veya iki b r a n ş a
önem v e r e re k b u n l a r ı u y g u l a m a y a koyuyor. Az s a y ıd a
a k t i f öğrenci ile ü s t ü n b a ş a r ı elde e tm e zaafı y a s a l ol­
m a y a n v a a d le r l e öğrenci t r a n s f e r l e r i n i g e r e k tiriy o r. Bu
d a bazı o kulların bazı b r a n ş l a r d a (Futbol, Voleybol, B a s k e t­
bol gibi) tekelci o lm a la rın a yol açıyor. G eçm şite old uğu gi­
bi bugün de b u n u n s o m u t örn e k le rin i görm ekteyiz.
A s lın d a k o la y y o ld a n k e n d i n i k a n ı t l a m a i d d i a s ı n a
d a y a n a n b u nevi y a n ılg ılı t u t u m ve d a v r a n ı ş l a r seyir
234
sp o ru m u z d a da çirkin o laylara ve g ru p ç a tış m a la r ın a sebep
o lm a k ta d ır , ilerid e de k o n u edeceğim bazı y anılg ılı d a v ­
ra n ış la rın ı eleştire rek m e sle k d a şla rım ı k ırm ak n iy e ­
tin d e değilim . H e p sin e saygılı o la ra k yan ılgı içinde o la n ­
l a rı u y a r m a k ve y u r t ç a p ın d a k e n d i ç a b a ve e m e k le rin in
eseri, s p o r o lu ş u m la rın a s a h ip ç ık m a k la r ın ı v u r g u l a m a k ­
tad ır.
Milli E ğ itim G ençlik ve S p o r B a k a n lığ ım ız ın k o n u y a
y a k la ş m ın ı: S p oru n to p lu m s a l y a ş a m d a k i ö n em in e b in a e n
o k u lla r a k o n m a s ı b ü y ü k b i r a ş a m a d ı r b u u ğ u r d a y u r d u ­
m u z d a g e r ç e k te n b ü y ü k e m e k ve m ü c a d e le v e re n say ın
b ü y ü k le rim iz e m in n e t ve ş ü k r a n la r ım ı arz e d e rim .
Y ıllarca 3530 sayılı k a n u n l a b e d e n eğitim i ve spor e t k i n ­
lik le ri t o p l u m u n t ü m k e s i m l e r i n d e u y g u l a n m a k i s t e n ­
m iştir. D a h a so nra m od ern b ir g örüşle Spor B akanlığı k u ­
ru lm u ş ve 3289 sayılı Spor K a n u n u ile de k o n u d a h a yaygın
ve çağ daş b o y u tla rd a ele a lın m ıştır. G e rek geçm işte g e re k ­
se h a le n S ay ın B akanlığım ız ve b u n a bağlı b irim le r elbette
e lle rin d e n geleni y a p m ış la r ve y a p m a k t a d ır la r . N e vark i;
B a k a n lık ve o rta ö ğ re tim k u r u m l a n a r a s ı n d a bazı k o p u k ­
luk, b o şlu k ve y etersiz iletişim ler m e v c u ttu r. Eskiye n a z a ­
r a n fik irs e l b e n im s e m e n in olm ası y a n ı n d a , n is b e te n a r ­
t a n m o d e rn tesis ve i m k â n l a r y in e de h ız la çoğalan O r ­
ta ö ğ re tim k u r u la r ım ız için y e te rli o la m a m a k ta , b u n e d e n ­
le de k u r a m l a r d a özlenen a ş a m a l a r y a p ı l a m a m a k t a d ır .
M ü f r e d a t p ro g ra m ı ile y ö n e tm e lik le rim iz in de bed e n
eğ itim i ve spo r e t k in lik le rim iz için iş le rlik s a ğ l a m a k t a
y e te rs iz k a ld ık la r ı b ir gerçek tir. Bu n e d e n le ilgili b i r i m ­
lerim izd en
g e n e lg e le rle
o k u llarım ıza
u la ştırıla n
y a p t ı r ı m l a r l a i k i y l e u y g u l a n ı p a r z u e d ile n s o n u c a
u l a ş a m a m a k ta d ı r . G erek beden eğitim i g erekse spor e t k i n ­
likleri b a k ı m ı n d a n u l a ş ı l a n s o n u ç la r s t a n d a r t ölçülerd en
h a y l i u z a k o lm a s ı y a n ı n d a a y n ı d u r u m ü n i v e r s i t e
g e n ç liğ im iz in bu a la n d a u la ş tığ ı s o n u ç la r d a da
g ö r ü l m e k t e d i r . D ü ş ü n ü n ü z s a y ın ü y e le r ; T ü r k i y e m i z d e
235
9875 ortaöğretim k u r u m u n d a k i 3.910.000 y ak laşık 4.000.000
öğrenciden iyim se r bir d ü ş ü n c e ile h e r o k u ld an 100 öğrenci
a k t i f spora y önetilse b ir m ily o n a y a k ın öğrenciye k a r ş ı n 3
m ilyon öğrenci g r u b u d ışla n ıp pasivize ed ilm ek te ve sokak
a r a l a r ı n a i t il m e k t e d i r l e r .
O rta ö ğ re tim d e k i spor e t k in le k le rin i y ü r ü t e n en b ü y ü k
f a k t ö r ü n b e d e n e ğ itim i ö ğ r e t m e n l e r i o l d u ğ u n u v u r g u ­
lam ıştım . B ugü n y u r d u m u z u d a 5710 o rta o k u ld a n 198 1'inde
beden eğtimi öğretm eni olup, açık 3729'dur. 2829 lise ve 1336
a d e t m eleki lise le rin b ed e n e ğ itim i ö ğ re tm e n le ri açığı da
okul sa y ım ın a göre 5000'i b u l m a k t a d ı r . İşte m e v c u t 5000'e
y a k ı n B ed en E ğ itim i ö ğ r e t m e n l e r i n i n g e re k y u r t g e r e k
yöre sel d a ğ ıl ı m l a r ı n d a k i d e n g e s iz lik de b e r a b e r in d e
bed e n eğitim i ve spor e tk in lik le ri için sayısız s o r u n l a r g e ­
tirm e k te d ir. M ev c u t b ed e n eğitim i ö ğ re tm e n le rim iz in y e t e ­
rince d eğ e rle n d irile m e m e le ri de b e d e n eğitim i ve sp or e t ­
k i n l i k l e r i n d e a k s a m a l a r y a r a t m a k t a d ı r . M e s le ğ in m i ­
m a r ı sa y ıla n
ö ğ r e tm e n le r im iz in
b i r k ıs m ı
özellikle
ek o n o m ik s o r u n l a r k a r ş ı s ı n d a k l ü p vey a m ü e s s e s e l e r e
k a y m a k t a h a t t a y a n l ı ş d a v r a n ı l a r l a okul k a y n a k l a r ı n ı
b ir k u r u l u ş l a r a t a h s i s e d e re k geriye k a l a n b ü y ü k m i k t a r ­
d a k i ö ğ re tm e n le r a d ı n a i s t i s m a r l a r a sebep o lm a k ta d ırla r.
D a h a z iy a d e b ü y ü k k e n t l e r d e g ö z l e n e n b u d u r u m
dü zeltilm eli ve b ir s ta tü y e b a ğ la n m a lıd ır.
O r t a ö ğ r e t i m d e b e d e n e ğ itim i ve s p o r e t k i n l i k l e r i n i
yay g ın ve işlevsel d u r u m a g e t i r m e k a m a ç k e n sa y ın B a ­
k a n lığ ım ız ın b e d e n e ğ itim i d e r s l e r i n d e n b ü t ü n l e m e ve
s ın ıfta k a lm a y ı k a l d ı r m a s ı , d e r s s a a tl e r i n in 3'e çık a rılıp
t e k r a r in d irilm e si ön önem lisi de m e s le k î lise le rd e bed e n
eğitim i d erslerini k ald ırıp d a h a s o n ra b ire r s a a t o la ra k u y ­
g u l a m a y a k o y m a s ı gibi k a r a r l a r a l m a s ı n ı a n l a m a k
m ü m k ü n değildir.
B u t u t u m l a r l a beden eğitim i ve spo r etk in liklerini d a h a
işlevsel h a l e g e t i r m e k değil, a n c a k işlev leri yok e tm e k
vey a en a z a in d irm e k le s a ğ la n a b ilir.
236
O rta ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a p r o g r a m ve y ö n e tm e lik le re
r a ğ m e n e tk in lik le r s e r b e s t b ı r a k ı l m ı ş gibidir. K im i okul
hiç, k im i o kul da i s t e r s e b i r ik i b r a n ş t a e t k i n l i k l e r e
k a tılır. Bu u y g u lam a da o rta ö ğ re tim d e k i k u r u m la r
a r a s ı n d a b ü y ü k e tk in lik f a r k l a r ı n ı n d o ğ m a s ın a ve y u k a r ­
d a b a h s e tt i ğ i m iz m ily o n la rc a ö ğ re n c in in pasiv ize e d ilm e ­
s in e yol a ç m a k t a d ı r . O l a n a k l a r n e o l u r s a o l s u n o r ­
t a ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n d a e t k i n l i k l e r s a y ıs a l h ü k ü m l e r e
b a ğ l a n m a lı ve b ir nevi m e c b u ri y a p t ı r ı m l a r l a d a h a çok
öğ re n ci e tk in liğ e ö z e n d irilm e lid ir.
S ay ın B a ş k a n , S ayın İzleyiciler,
H e r d e rece d ek i o k u l l a r d a 35 yıl ö ğ re tm e n lik y a p t ı m
s iz le re b i z z a t y a ş a y ıp t e s b i t e t t i ğ im a k s a k ve n o k s a n
o l u ş u m la r ı ş a h s i g ö zlem lerim o l a r a k iç te n lik le a z e t t im .
İ n a n ı y o r u m ki s i z l e r i n de b i l i m s e l g ö r ü ş v e y a k ­
l a ş ı m la r ı n ı z l a elde edilecek d o k ü m a n l a r y u r t ç a p ın d a ve
h e r b irim d e etk in ve y a p tırım c ı olacak tır.
Son o la ra k sayın B a k a n lığ ım ız d a n b ilim sel b u l g u l a r a
ilav eten,
1 - O k u la r ım ız a o rg a n iz e b i r b a s ın -y a y ın k u r u m u n u n
k u ru lm ası,
2 - Üç veya dö rt
k a r a r ın ın alınm ası,
y ıld a b ir, "spor şû ra sı" to p la n m a s ı
3 - M esleki gelişim ve d a y a n ı ş m a l a r için k a m u y a y a ­
ra rlı b ir "Beden E ğ itim i Ö ğ r e t m e n l e r i D e rn e ğ in in k u r u l ­
m a s ı n a y a r d ım c ı o lm a s ı ile s o r u n l a r ı n ç ö z ü m ü n e en
b ü y ü k y a k la ş ım y a p m a s ın ı d ile rk e n , t ü m birim le rim iz i b u
k u ts a l göreve d avet etm eyi b ir görev biliyorum.
İn a n ıy o r u m ki; b ir b ü y ü ğ ü m ü z ü n dediği gibi;
"MİLLİ ve B EŞE R İ KALKINM A SPO RLA KABİLDİR"
BAŞKAN - Prof. Dr. SÜLEYMAN ÇETİN ÖZOĞLU
S a y ın A y rılm a z a d e n e y im l e r in i , k a r ş ı l a ş t ı r d ı k l a r ı n ı
ve g ö rü ş le rin i
açıklayıcı
konuşm ası
için t e ş e k k ü r
e d iy o r u m .
237
T o p la n tım ız ın açış b ild iris in i s u n a r a k , ele aldığım ız k o n ­
u n u n çerçevesini etk ili b ir biçim de ç ize rek t a r t ı r m a l a r ı n
y ö n ü n ü n b e lirle n e m e s in i sa ğ la y a n ve Dr. G ü n d ü z gibi a l ­
a n ı n d a a k a d e m ik ç a lı ş m a l a r la d erece k a z a n m ı ş b u l u n a n
Dr. Ş evki Koç'un g ö rü ş ve ö n erile rin i b e lirle n e m is in i rica
e tm e k istiyorum .
B u y u ru n S ayın Dr. Koç.
Dr. ŞEVKİ KOÇ - 1739 Sayılı Millî E ğitim Tem el K anun u ' n u n 2 6 'n c ı m a d d e s i n e g ö re o r t a ö ğ r e t i m şö y le
t a n ı m la n m a k t a d ı r . " O rta ö ğ re tim , tem el eğ itim e d ay a lı, en
az üç y ıllık ö ğ re n im v e r e n g e n e l, m e s l e k î ve t e k n i k
ö ğ re tim k u r a m l a r ı n ı n t ü m ü n ü k a p s a r ." d e n i l m e k t e d i r .
T e m e l ö ğ re tim k u r a m l a r ı n a 7 - 1 4 y a ş l a r ı a r a s ı n d a k i
ço cu k la rın eğ itim i y a p ıld ığ ın a göre, o rt a ö ğ r e t i m i n , genel
o lara k 15 - 18 y aş g r u b u n u içereceği söylenebilir.
H a y a t la r ı n ı n en coşkulu b ö lü m ü n ü y a ş a y a c a k olan o r­
t a ö ğ r e t im gençliği, e r in lik d ö n e m in in g e r id e k a ld ığ ı ve
e rg en lik çağının y a ş a n d ığ ı b ir devredir. B u çağı genci se ­
vilen, b eğe n ile n ve b a ş a r ı lı b i r kişi o lm a k is te r. B enliğin
t a n ın m a s ı, g ö rü n ü ş ve y e te n e k le rin olduğu gibi k a b u l edil­
m e s i n d e ö n e m li yol a l ı n m ı ş t ı r . K o r k u l a r a z a l m a y a
b a ş la m ış , im re n m e d u y g u s u b e lirg in le ş m iş tir. S e r b e s t z a ­
m a n ı n d e ğ e rle d irilm e s i b a k ı m ı n d a n b e n z e r ilg ileri olan
k işile rce k ü ç ü k y a d a b ü y ü k k ü m e le re g irm e, d a v ­
r a n ış l a r ı n y e n id e n ö r ü n t ü l e n m e s i a n l a m ı n a gelir. E rg e n ,
k ü m e n in istediği biçim de d a v r a n m a y a ve y e te n e k le rin i b u
yolda k u l l a n m a y a ç a b a h a r c a r . K endi d a v r a n ı ş l a r ı n ı d e ­
n e tle y e b ild ik le ri b u ça ğ d a, g e n ç le rd e , d in ve t o p l u m u n
a h l â k k u r a l l a r ı n ı e le ş tirm e eğilim i g ö rü lü r. B a ş la n g ıç ta
h erşey i ele ştirir gözüken erg en d e, b u çağın s o n u n a doğru
özgeci d a v r a n ı ş l a r ı n a r tt ı ğ ı , olay ve o lg u la rın a ç ık la m a
d u y g u d a n çok aklın egem en o ld u ğ u g ö zlen m e k te d ir. S por
ve d iğ er etk in lik le rd e e rg e n in k e n d in i g ö s te rm e k i s te m e ­
si, ü s t ü n olm a ve k a z a n m a y a yol a ç a n çeşitli f ı r s a t l a r ,
gence bü y ü k zevk ve Sevinç veren d u ru m la rd ır .
238
A ç ık la n a n b u özellikler çerçev esin d e b ed e n eğ itim i ve
sp o r e tk in lik le rin in , o r ta ö ğ r e tim çağı g e n c in in h a y a t ı n d a
önem li ve a n lam lı b ir y e re s a h ip olacağı k u ş k u s u z d u r . O r ­
t a ö ğ re tim k u r a m l a r ı n d a k i b e d e n e ğ itim i ve spor e t k i n l ik ­
lerin in
n a s ı l d a h a v e r im li b i r d u r u m a g e tirile b ile c e ğ i
k o n u s u n a geçm eden, önce b u g ü n k ü iş ley işin a ç ık la n m a s ı
d a h a d o ğ ru olacaktır. U y g u l a n m a k t a olan siste m in y e t e r ­
siz k a l d ı ğ ı n o k t a l a r o r t a y a k o n a b i l d i ğ i ö lçü d e y e n i
ö n e r ile rin b i r a n la m ı o la c a k tır.
I)
O rta ö ğ retim d e Y ap ılan B eden E ğitim i ve Spor E t k i n ­
lik le rin i;
A. D e rs Ç a lış m a la rı
B. D e r s D ışı
d ü şü n eb iliriz.
Ç a lışm a la rı
o lara k
ik i
b ö lü m d e
A. DER S ÇALIŞMALARI:
1)
S alo n d a veya D ış a rıd a Y ap ılan D ersler: 9 K asım 1970
g ü n ve 1630 sayılı T eb liğ ler D e rg isi'n d e, o rta ö ğ re tim k u ­
r a m l a r ı n d a y a p ıla c a k b e d e n e ğ itim i d e r s in i n m ü f r e d a t ı
y e r a l m a k t a d ı r . M ü fre d a t p r o g r a m ın d a k i k o n u la rın u y g u ­
l a n m a s ı için önce b ir yıllık p la n y ap ılır. E ğ e r o k u lu n k a ­
p a lı s a l o n u v a r s a , d e r s k o n u l a r ı n ı n i ş l e n m e s i n d e b i r
g ü çlü k y ok tu r. Beden eğitim i ö ğretm eni, y ü k s e k ö ğretim de
ald ığ ı fo rm a s y o n u n g ereğ i o la ra k d e rs k o n u la rın ı
işleyecektir. K apalı sa lo n u b u l u n m a y a n o k u lla rd a , bed e n
e ğ itim i d e r s l e r i n i n u y g u l a n ı ş b iç im i h a v a k o ş u l l a r ı n a
bağlı o la ra k d eğ iş m e k te d ir. P r o g r a m d a y e r a la n h a r e k e t ­
le rin n ite liğ i "sa ğ lık lı o l m a 'y a y ö n e lik g ö z ü k m e k te d ir .
Ne v a r k i sınıf, koridor, k a n t i n a la n ı ve okul b ah ç esi gibi
y e r le r d e y a p ı l a n d e r s le r i n ö ğre n ci sağ lığ ın ı g e liş tir d iğ i
söy len em ez. S ın ıf la rın k a l a b a l ı k , d e r s a r a ç - g e re ç le rin in
y etersiz, çalışılan zem inin b eto n ve to p r a k oluşu ve çabuk
to z la n m a s ı, d ersin v e rim in i o ldu k ça d ü ş ü rm e k te d ir .
239
2)
D e rsin S ın ıf İçinde İşlen m esi: H a v a n ın elverişli ol­
m a m a s ı d u r u m u n d a d ers s ın ıf ta iş le n m e k te d ir. B u d u r u ­
m a y a p ı l a c a k f a z l a b i r e t k i n l i k y o k t u r ve çoğu k ez
öğre n cilere " se rb e s t çalışın" d e n ilm e k te d ir. "S ın ıf içi
o y u n l a r " a d ı y l a y a p ı l a n ç a l ı ş m a l a r ı n lis e ö ğ r e n c ile r i
y ö n ü n d e n fa zla eğ itici d e ğ e ri o ld u ğ u sö y len em ez.
Ö ğ re n c ile re v e rile c e k k u r a m s a l b ilg ile r, z ih in se l
b a k ı m d a n y o ru lm u ş olan ö ğ re n ciler için hiç de çekici ol­
m am ak tad ır.
B. DERS DIŞI ÇALIŞMALARI:
1) Y a r ı ş m a l a r a H a z ı r l ı k Ç a l ı ş m a la r ı : B ed en e ğ itim i
ö ğ re tm e n i g e n e llik le k e n d i s i n i n iyi o ld u ğ u spor d a l ı n d a
b ir t a k ım o l u ş t u r a r a k il içi ve il d ışın d a d ü zen len ecek spor
k a r ş ı l a ş m a l a r ı n a t a k ı m ı h a z ı r l a m a y a ç a lış ır . B a z a n ,
ö n c e k i y ı l l a r d a iyi s o n u ç l a r a l ı n m ı ş s p o r d a l ı n d a
ç a l ı ş m a l a r ı n s ü r d ü r ü l m e s i g e r e ğ i de o r t a y a ç ık a b ilir.
T a k ı m l a r d a k i ö ğrencilerin t ü m ü n e u y g u n d üşecek s e rb e s t
z a m a n ı n b u lu n m a s ı; a n t r e n m a n y a p ıla c a k s a h a -s a lo n ve
m a lz e m e n in te m in i gibi k o n u l a r , t a k ı m l a r ı n y a r ı ş m a l a r a
h a z ı r l a n m a s ı n d a ö n em i ve s ü re k liliğ i olan g ü ç lü k le r d e
olup, çoğu kez b ü tü n ü y le a ş ılm a sı d a o lanaksızdır.
2) S p o rtif Y a rış m a la r: S p o r t i f k a r ş ı l a ş m a l a r a k a tılım ,
ö ğ re tm e n ve sporcu öğrenciler için önem li b ir h a y a t ve d e ­
n e y im a l a n ı d ı r . O k u l içi k a r ş ı l a ş m a l a r d a n b a ş l a y a r a k
te c rü b e k a z a n a n sp o rc u la r, g id e re k k e n d ile ri için y a b a n cı
o la n s a h a ve s e y irc i ö n ü n d e y a r ı ş ı r l a r . Y a r ı ş m a n ı n
k o ş u l l a r ı e ş it o ls a da, çoğu k e z e ş it o lm a y a n b iç im d e
h a z ır l ık l a r s ü r d ü r ü l m ü ş t ü r . S a lo n -s a h a ve y e te rli m a l z e ­
m esi olan o k u lla r ve b u n l a r ı n t a k ı m la r ı y a n ın d a ; b irk a ç
to p u a la m a y c a k ölçüde b ü tç e si za y ıf o k u lla rın sporc u la rı
k a r ş ı k a r ş ı y a gelebilir.
G e re k a n t r e n m a n g e r e k s e s p o r t i f y a r ı ş m a l a r çocukiçin a n la m lı u ğ r a ş ı l a r o lm a s ın a k a r ş ı n , sp o rc u öğrenci
için d e rs le rin a k s a tı l m a d a n y ü r ü t ü l m e s i h e r z a m a n kolay
o l m a m a k t a d ı r . O k u l y ö n e tim in c e sp o r y a p a n ö ğ re n c ile r
için b a z ı k o l a y l ı k l a r ı n d ü ş ü n ü l m e s i ; b u k o l a y l ı k l a r ı n
d e r s ö ğ r e tm e n le r i n c e de s a ğ l a n a c a ğ ı a n l a m ı n a gelm ez.
B a z a n , d ers ve s p o r ç a lı ş m a l a r ın ı b i r l i k te y ü r ü t e m e y e n
öğ re nciler için b ir t e n i h y a p m a d u r u m u o rta y a çıkabilir.
O rta ö ğ retim
ö ğ re n cilerin in
h e r h a n g i b ir sp o rla
240
u ğ r a ş m a la r ı g e n e llik le k e n d ile r in e b ir m e sle k k a ­
zand ırıp, h a y a t g a r a n tis i s ağ lam a z. K işinin, h e m spor y a p ­
m a isteği, h em de d e r s le r d e b a ş a r ı l ı olm a z o r u n lu lu ğ u
k a r ş ı s ı n d a y a p a c a ğ ı en d o ğ ru iş, ö ncelikle d e r s le r in d e
b a ş a r ılı olm ay a ç a lış m a s ıd ır. A k a d e m ik y ö n d en b a ş a rıs ız
b ir öğrencinin spo r y a p m a d a ı s r a r etm esi; veli, öğretm en
ve öğrenci y ö n ü n d e n bazı g ü ç lü k le r d o ğ u rm a k ta d ır .
B ir d iğ er so ru n , s p o r tif y a r ı ş m a l a r a k ız -e rk e k sporcu
ö ğ re n c ile rin k a f ile h a l i n d e g ö t ü r ü l ü p g e t i r i l m e s i n d e k i
g ü ç lü k le r d ir . U la ş ım a r a ç l a r ı n ı n t u t u l m a s ı y a d a y e r
ay ırtılm a s ı, önceden yem e-içm e ve b a r ı n m a y e r le rin in b e ­
lirlenm esi, son derece y o ru c u ve sü p riz le rle dolu o la y la r­
da n d ır. H e r il dışı s p o rtif y a r ış m a , ilgililere yeni d e­
n e y im le r, k a z a n d ı r m a k l a b i r l i k te , iş le rin ö n ceden p l a n ­
la n d ığ ı gibi g itm e m e s i; ç a lı ş m a is t e ğ i n i a z a ltıc ı, h a t t a
sporcu verim in i d ü ş ü r ü c ü etki y a p m a k ta d ır .
II
- Yabancı Ü lkeler O rtaöğretim K urum lanndaki
Beden Eğitimi ve Spor Uygulamaları
Bazı ü lk elerin öğretim k u r u m l a r ı n d a u y g u la n a n beden
eğ itim i ve spor e t k in lik le rin e b a k t ı ğ ı m ı z d a a ş a ğ ıd a k i so­
n u ç l a r g ö rü lm e k te d ir.
B u l g a r i s t a n 'd a k i D u ru m :
İlk o k u lla rd a , h a f t a d a 3 k ez ve l ' e r s a a t o la ra k beden
eğitim i dersi görülür. D erslerd e genellik le eğitsel oyun, 3040 m e tre lik k o ş u la r, s a v u r m a to p u , u z u n a tla m a , hentbol
ç a lı ş m a l a r ı y a p ılır. İ l k o k u l l a r d a s ı n ı f t a k a l m a y o k tu r.
B a ş a rılı ö ğ re n ciler spor k lü p le rin d e u ğ ra ş la rın ı
s ü r d ü r ü r l e r . O k u ld a h e r k e s , s a b a h le y i n m ü z ik eşliğinde
10 d a k ik a top lu olara k c im n a s tik çalışm ası yap a r.
O rta ö ğ re tim d e , ö ğ re n ciler b elirli spor d a lla rın a
yö nelirler. İlgi ve b a ş a r ı l a r ı n a göre öğrenciler,, voleybol,
b a s k e tb o l, a tle tiz m , g ü r e ş (k ız la r r i t m i k c im n a s tik ) gibi
s p o rla rd a n b irisini seçer. Ç a l ı ş m a la r h a f ta d a altı s a a t ola­
r a k p l a n l a n m ı ş t ı r , y a n i h e r g ü n sp o r y a p ı l m a k t a d ı r .
S ın ıfla ra ra sı,
o k u lla ra ra sı
ve
b ö lg e le ra ra sı
k a r ş ı l a ş m a l a r y a p ı l m a k t a d ı r . A y r ı c a , b e d e n e ğ itim i
öğretm eni öğrencilere, s ü r a t k o ş u la rı, şınav, d u r a r a k uzun
a t l a m a ve reak siy o n hızı gibi y ö n le rd e n t e s t u y g u lar. Elde
edilen s o n u ç la r a göre, ö ğre n ci v elis iy le de k o n u ş u l a r a k
ç o c u k l a r ı n ilgi ve y e t e n e k l e r i d o ğ r u l t u s u n d a s p o r
241
k lü p le r in e y ö n e lm e le ri s a ğ la n ır.
B atı A lm a n y a 'd a k i D u ru m :
B atı A lm an y a o rtaö ğ retim k u r u m l a r ı n d a b ed e n eğ itim i
dersi h a f ta d a iki s a a ttir. H em en h e r o k ulun b ir k a p a lı spor
salo n u b u l u n m a k t a d ı r . B eden eğ itim i d e r s in in iç eriğ in d e
h e r k e s in y ü z m e b ilm e s i z o r u n lu l u ğ u v a r d ır . T ü m s p o rtif
oyunlar, a tle tiz m in 100 m, 800 m , u z u n ve y ü k s e k a t l a m a
d isip lin le ri
ö ğ re tilm e k te d ir.
C im n a stik
iç e rik li
ç a lış m a la r o l a r a k d a, y e r h a r e k e t l e r i , k a s a ç a lış m a la r ı,
b a r f i k s ve p a r a l a l d e b e l i r l i h a r e k e t l e r i n ö ğ r e t i m i
y a p ı l m a k t a d ı r . O k u l l a r c a , y ı l d a ik i k e z s p o r ş e n liğ i
d ü z e n le n m e k te d ir. H e r öğrenci d e rs dışı ç a lı ş m a l a r ı o la ­
ra k m ü zik , re sim v ey a b ed e n e ğ itim in d e n b iris in i
secçmeli d ers o la ra k a la b ilm e k te d ir.
A v u s t u r y a 'd a D u ru m :
A v u s tu ry a 'd a o rta ö ğ re tim k u r u m l a r ı n d a b e d e n eğ itim i
dersi birinci s ın ıfta n b eşinci sın ıfa k a d a r h e r s ı n ı f t a iki
s a a t z o r u n lu o la r a k u y g u l a n m a k t a d ı r . A y rıc a y in e h e r
sınıfta bir veya iki s a a tlik s e r b e s t beden eğ itim i çalışm ası
ö n g ö rü lm ek ted ir. S por o rta o k u l u n d a 5-6-7 ve 8. s ı n f l a r d a
h a f ta d a 7 'şer s a a t; sp or lise le rin d e ise 5-6-7. s ı n ı f l a r d a 8
saat; 8-9-10-11. sınıflarda h a f ta d a 7 saat; 1. sınıfta 6 s a a t zo­
r u n l u b e d e n e ğ i t i m i d e r s i o k u t u l m a k t a d ı r . 9 ve
10.sın ıflarda birer, 11 ve 12. s ın ıflard a ise 2 s a a tl i k seçmeli
beden eğitim i dersi g ö rü lm ek ted ir.
m - Ortaöğretim Kurumlarında Beden Eğitimi ve Spor
Etkinliklerinin Dayanması Gereken Temel İlkeler
O rta ö ğ retim k u r u m l a r ı n d a beden eğitim i ve sp or e t k i n ­
lik le rin in d a y a n a c a ğ ı ilk eler, ço cuğun sosyal, m o ra l, z i­
h in s e l ve fiziksel g e r e k s in im le r iy le u y u m lu o lm a k d u r u ­
m u n d a d ır. B ir b a ş k a a ç ık la m a ile e tk in lik le r; çocuğun g e ­
r e k s i n i m l e r i n i k a r ş ıl a y ı c ı, il g il e r i n i g e liş tir ic i, d e r s l e r
y o lu y la eld e e d i l e m e y e n b e c e r i ve d a v r a n ı ş l a r ı k a zand ırığı ve
gelecekteki y a ş a m d a çocuğun b a ş a r ıs ın ı
d e s te k le y ic i ö z e llik te o lm a lıd ır . A r t ı k , k e m i k l e r d e g e ­
lişim b ü y ü k ölçüde t a m a m l a n m ı ş ve ağ ırlık h â l â a r tm a y a
b a ş la m ış tır . D ik k a tin s ü re si u z a m a k t a , y o r g u n lu k a z a l ­
m a k ta d ır . Genç, s o ru m u lu lu k a l m a y a h a z ır ve is te k lid ir.
Beden eğ itim iyle ilgili y a p ıla n e t k i n l ik l e r ilgiyle iz le n e ­
b i l m e k te d i r .
242
B eden eğitim i e tk in lik le r i o la ra k ; e r k e k l e r güç, k u v ­
vet, d a y a n ık lılık , d enge, e s n e k l i k ve k o o rd in a s y o n g e ­
liştirici h a r e k e t l e r i sever, k ı z l a r ise güzel, n a r in , çekici
g ö stere n d u r u ş ve h a r e k e t l e r e k a r ş ı ilgi d u y a r la r. B eden
eğ itim i
ç a lışm a la rı
yönünden
o rtao ğ retim
çağı
ço c u k la rın a g ö tü rü lec ek h iz m e t, ço cu kların zih in sel, d u y ­
gu sal ve sosyal gelişim ve ih tiy a ç la rı g özönünde t u t u l a r a k
p l a n l a n m a l ı d ı r . B ir ö rn e k v e r m e k g e r e k i r s e ; c in sin z i­
h in s e l, d u y g u s a l ve sosyal g e liş im a ç ıs ı n d a n p sik olo jik
özelikleri şöyle s ır a la n a b ilir :
a) K a rm a ş ık d u y g u la r iç e risin d irle r.
b) Son derece a lın g a n d ırla r.
c) D ışa d ö n ü k , coşk u dolu ve a r k a d a ş c a n lıs ıd ır la r .
O kula ve çevrelerine k olayca u y u m s a ğ la rla r.
d) Sosyal e tk in lik le re k a t ı l m a y a ve b ir s t a t ü elde et- •
m eye çaba h a r c a r la r.
e) A r k a d a ş l a r ı n a ve b ü y ü k l e r i n e k a r ş ı son d ere c e
eleştiricid irler.
f) K arşı cinsle a r k a d a ş l ı k k u r m a k is terler.
g) Okul ve evin d ış ın d a k i sosyal e tk in lik le re k a t ı l m a k
isterler.
Bu Yaş G ru b u n u n G e re k s in im le ri
- B aşarı ve b aşa rısızlığı h ay siy etli biçim de k a b u l e tm e ­
leri için deneyim e ih tiy a ç la rı v a rd ır.
- T op lu m d ak i d eğ e r ve k u r a l l a r a ih tiy a ç olduğ u k o n u ­
s u n d a a n la y ış k a z a n m a l a r ı g e re k ir.
. - D in le n m e ve r a h a t l a m a ile ilgili b ilg ilere ih tiy a ç
d u y a r la r. Bu k o n u d a etkili s p o r la r ın g e rg in lik le ri g i d e r ­
diği b ilin m e k te d ir . Sosy al e t k i n l i k l e r z e n g in l e ş ti r i l m e l i
ve d en e y im k a z a n ılm a lıd ır .
- B ir am aç için, aynı y aş g r u b u y la b irlik te çalışılm ası
y a r a r l ı olur.
Önerilen Etkinlikler
O rta şid d ette veya şiddetli fiziksel e tk in lik le r p l a n l a n ­
m alıdır. S ın ıf t a k ı m la r ı k u r u l m a l ı ve okul dışı e t k i n l i k ­
lere
k a tılım
s a ğ la n m a lıd ır.
C im n a stik ,
serbest
a lış tır m a la r , h a lk d a n s l a r ı n a y e r v erilm eli s tr e s g i d e r i l ­
meye ç a lış ılm a lıd ır
IV) Ortaöğretim Kurumlarında Beden Eğitimi ve Spor
E tkinliklerinin Daha V erim li Durum a G etirilm esi için
Düşünülen Öneriler
1) O rta ö ğ re tim çağı çocukları için ö n erile n e t k i n l ik l e ­
rin d ü z e n le n m e sin d e ça ğ d aş bed e n e ğ itim in in a m a ç ve il­
keleri gözönünde tu t u lm a k l a b e r a b e r b u k o n u d a , T ü r k
t o p l u m u n u n sosyal ve k ü l t ü r e l d e ğ e rleri, ü lk e n in coğrafi
ö z e llik le ri, o k u l l a r ı m ı z ı n o l a n a k l a r ı ve a s ı l ö n e m lis i
T ü r k ço cu ğun un ö zellik lerin i d i k k a t e a la n b i r y a k l a ş ı m
b u lu n m alıd ır.
2) B eden eğitim i a l a n ı n d a g ö tü rü le c e k h i z m e tle rin e t ­
k in , v erim li ve gerçekçi o lab ilm esi için, e ğ itile cek o la n ­
la rın
sözkonusu
h iz m e tle ri
n asıl
a lg ılay ıp
d e ğ r le n d i r d i k le r i b i l in m e k d u r u m u n d a d ı r . G özlem , a n ­
k e t , t e s t ve d iğ e r bilgi t o p l a m a t e k n i k l e r i n d e n y a r a r ­
la n ıla r a k , o rtaö ğ retim çağı ço cu klarını b ed e n eğitim i d e r ­
si y ö n ü n d e n ilgi, eğilim , b e k le n tile ri öğ re n ilm eli; b u k o ­
n u d a b ir bilgi b irik im i s a ğ la n m a lıd ır.
3) Y u k a r ı d a k i m a d d e ile ö n g ö rü le n ç a lış m a so n u c u
eld e e d ile n b i lg ile r ; h e k i m , p s ik o lo g , b e d e n e ğ i t i m i
öğretm eni, okul yöneticisi ve eğitim cilerd en olu şan k o m is ­
y o n la rc a d e ğ e r le n d irilm e lid ir. O r t a ö ğ r e t i m d e u y g u l a n a ­
cak d ers k o n u la rı ve ilkeleri b u t ü r ç a lış m a la r d a elde ed i­
len bilgi ve b u l g u l a r a d a y a n d ır ılm a lıd ır.
4) O k u l ö ncesi, t e m e l e ğ i t i m ve o r t a ö ğ r e t i m d e k i
ç o c u k la rın ilgi, eğilim ve p sik o lo jik ö ze llik le riy le ilgili
b i l g il e r , ö ğ re n c i d o s y a s ı n d a t o p l a n m a l ı , b u k o n u d a
sağ lık lı ve işlevsel b ir k a r t e k s s is te m i g e liş tir ilm e lid ir.
K u şk u su z, öğrencinin gelekcekte h e r h a n g i b ir sp or d a lın d a
y e t i ş t ir il m e s i d ü ş ü n ü l d ü ğ ü n d e ; öğrenci k a r t e k s i n d e y e r
a la n b ilg ile r d e n b ü y ü k ö lçü d e y a r a r l a n ı l a c a k t ı r .
T e ş e k k ü r ed erim .
BAŞKAN - S ay ın Dr. Koç'a k o n u y a s i s te m a t ik y a k ­
l a ş a r a k d iğer u l u s l a r d a k i d u r u m a d e ğ in e r e k verd iğ i b i l ­
giler ve getirdiği önerile r ve g ö rü ş le r için t e ş e k k ü r
ediyorum .
GENEL DEĞERLENDİRME
BAŞKAN - Yoğun ve ilginç b ir p a n e l ç a lış m a s ın d a n
s o n ra u zun b ir d eğ e rlen d irm e y a p a ra k , bazı t e k r a r l a r a y e r
v e r e re k za m a n ın ız ı a l m a k is te m iy o r u m .
Bilim K uru lu riıu z, O r ta ö ğ r e tim K u r u m l a r ı n d a B eden
E ğ i t im i m i z i n ö n e m li o ld u ğ u ve b u k o n u n u n b ilim in
244
ışığ ın d a
ta rtışılm a sın ın
y a ra rla r
sağ lay a cağ ın ı
d ü ş ü n e r e k VI. Ö ğ re tim T o p l a n t ı s ın ı d ü z e n le m iş t i r . B u
d ü z e n le m e n in ne k a d a r i s a b e tli o ld u ğ u n u h e p b e r a b e r
g ö rd ü k ve y a ş a d ık . B ed en E ğ itim i ve S p o r k o n u s u n u n
y aln ız fiziksel h a r e k e t l e r b ü t ü n ü olm adığını, b ir bilim
a la n ı o lara k ele a lın m a s ı g e r e k tiğ in i g ö rd ü k ve b u k o n u ­
d a k i g e liş m e le ri ve y a k l a ş ı m l a r ı b e lirli ö lçü lerd e i n c e ­
lem e o lanağını b u ld u k . Bu ön em li k o n u y u , y a ln ız "Beden
E ğ itim i Ö ğ re tm e n leri" değil, t ü m eğilim le rin t a r t ı ş ı lm a s ı
g e r e k tiğ in i gördük.
B eden Eğitim i d e rs in in , g en c in g e lişm esin d ek i önem li
ve y a ş a m s a l rolü d ik k a te alın d ığ ın d a , b u d e r s te n h e r k e s in
y e te n e ğ i ö lç ü s ü n d e y a r a r l a n m a s ı n ı n s a ğ l a n m a s ı g e r e k ­
tiğ in in v u r g u l a n m a s ı önem li b i r sonuç o lm u ş tu r . B eden
E ğ itim i dersi b ir ifade olabilm elidir. B eden E ğ itim i dersi,
b ire y in b e d e n in i ö ğ re n m e s in e , k u l l a n m a s ı n a ve k o n tro l
e d e rek g e liştirm e s in e o lan ak sağlayıcı b ir özellik ta ş ım a lı
ve b ilim s e l a r a ş t ı r m a s o n u ç l a r ın a g öre p r o g r a m l a r d a k i
y e r in i g e liş tir m e lid ir.
B u t o p l a n t ı d a ilg ilile r ile a l a n ı n u y g u l a y ı c ı l a r ı b ir
a r a y a gelerek, k o n u y u irdelem e ve t a r t ı ş m a o lanağ ını b u l ­
m u ş l a r d ı r . E tk ile ş im s a ğ l a n m ı ş t ır .S ü r d ü r ü l e c e ğ i n i u m u t
e d iy o ru m .
Bilim K u ru lu m u z u n b u to p la n tı için b elirlediği a m a c a
u la ş ılm ış tır. U y g u la y ıc ıla r ile y e t i ş t ir ic i le r ve a k a d e m ik
k u r u l u ş l a r ve B a k a n lık b u to p l a n t ı ç a lı ş m a l a r ın d a n y a ­
r a r l a n a r a k özlenen g e liş m e n in s a ğ l a n a c a ğ ı n a i n a n m a k ­
ta y ız .
B a ş t a P a n e li'm iz in değerli ü y eleri o lm ak ü ze re, so ru
s o ra n k a t k ı d a b u l u n a n k o n u k l a r ı m ı z a t e ş e k k ü r l e r s u ­
n uy oru m . T o plan tım ız için b u nezih salo n u ve ortam ı bize
s a ğ la y a n T ü rk iy e V a k ıfla r B a n k a s ı G en el M ü d ü r l ü ğ ü n e
h u z u r la r ı n ı z d a te ş e k k ü r le r i m iz i s u n u y o ru m .
T ü rk E ğitim Derneği Bilim K u r u l u n u n bir diğer b ilim ­
sel
e tk in liğ in d e b u lu ş m a k ü zere say g ılarım ı s u n a r a k
top lan tıy ı k a p a tıy o ru m .
245
EK : 1
TÜRK EĞİTİM DERNEĞİ
VI. ÖĞRETİM TOPLANTISI
Ortaöğretim Kurumlarında
Beden Eğitimi ve Sorunları
5 - 6 Mayıs 1988
Perşembe - Cuma
Yer: Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
Genel Müdürlüğü Toplantı Salonu
Atatürk Bulvarı No. 204 Kavaklıdere/ANKARA
5 Mayıs 1988 Perşembe
1 0 .0 0 - 10 .3 0
- AÇILIŞ
Prof. Dr. Süleyman Çetin Özoğlu
(T.E.D. Bilim Kurulu Başkanı)
Prof. Dr. Rüştü Yüce
(T.E.D. Genel Başkanı)
Başkan
- BİRİNCİ OTURUM
- Dr. Ferhan Oğuzkan
Konuşmacı
- Dr. Şevki Koç
10 .30 - 11.00
(T.E.D. Bilim Kurulu Üyesi)
(Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fak. Öğretim
Görevlisi)
Konu
Başkan
-"O rtaöğretim de Beden Eğitim i E tkinliklerine
Genel Bir Bakış: Yeni Yaklaşım ve Uygulama­
lar (Amaç - Yöntem ve Teknikler)"
- TARTIŞMA
- ARA - ÇAY
- İKİNCİ OTURUM
- Doç. Dr. Haydar Taymaz
Konuşmacı
- Ayşe C^mirbolat
Konu
-"Beden Eğitimi ve Spor
- TARTIŞMA
- ÖĞLE TATİLİ
1 1 .0 0 -1 1 .1 5
1 1 .1 5 -1 1 .3 0
11 .30
- 12 .0 0
(T.E.D. Bilim Kurulu Üyesi)
(Gazi Ü. Gazi Eğitim Fak. Öğretim
1 2 .0 0 -1 2 .1 5
1 2 .1 5 -1 3 .3 0
Görevlisi)
ilişkileri"
13.30 -14.00
Başkan
ÜÇÜNCÜ OTURUM
Yrd. Doç. Dr. Ömer Peker
(T.E.D. Bilim Kurulu Üyesi)
Konuşmacı
Yrd. Doç. Dr. Hülya Gökmen
(O.D.T.Ü. Eğitim Fak. Öğretim Üyesi)
Konu
14.00 - 14.15
14.15 - 14.30
14.30 - 16.00
Başkan
"(Gençlerin Gelişmesinde Beden
Eğitiminin Rolü (Fiziksel - Psikolojik ve
Sosyal G elişm ede)"
TARTIŞMA
ARA - ÇAY
DÖRDÜNCÜ OTURUM
(PANEL I)
Prof. Dr. Rüştü Yüce
(T.E.D. Genel Başkanı)
Konu
Katılanlar
"Beden Eğitimi Etkinliklerinde
K arşılaşılan Başlıca Sorunlar"
Şeydi Dinçtürk
(Emekli Beden Eğitimi Öğretmeni ve Yönetici)
Figen Gökdoğan
(A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Araştırma Görevlisi)
Günal Ensari
(T.E.D. Ankara Koleji Vakfı Özel Lisesi Beden
Eğitimi Öğretmeni)
Vahit Akdoğan
(Yenimahalle Endüstri Meslek ve Teknik Lisesi 4.
Sınıf Öğrencisi)
Taner Gönen
(T.R.T. Yayın, Planlama Dairesi Uzmanı - Veli)
Nalan Bilge
(H.Ü. Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi)
ARA - ÇAY
TARTIŞMA
6 Mayıs 1988 Cuma
BEŞİNCİ OTURUM
10.00- 10.30
Doç. Dr. Özcan Demirel
Başkan
16.00- 16.15
16.15- 17.00
(T.E.D. Bilim Kurulu Üyesi)
Konuşmacı
Rona Özener
(M.E.G.B.S. Gençlik Hizmeleri Genel Müdür Yrd.)
Konu
"Beden Eğitiminde Tesis, Araç ve
Gereçlerin Yeri ve Önemi"
Başkan
- TARTIŞMA
- ALTINCI OTURUM
- Doç. Dr. Meral Aksu
Konuşmacı
- Dr. Nihat Gündüz
1 0 .3 0 - 10.45
10 .4 5 - 1 1 .1 5
(T.E.D. Bilim Kurulu Üyesi)
(Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Öğretim Görevlisi)
Başkan
- "Beden Eğitiminde Öğrencilerin
D eğ e rle n d irilm e si"
- TARTIŞMA
- ARA - ÇAY
- YEDİNCİ OTURUM
- Dr. Mesut Özgen
Konuşmacı
- Yrd. Doç. Dr. Kemal Tamer
Konu
1 1 .1 5 -1 1 .3 0
1 1 .3 0 - 11 .4 5
1 1 .4 5 - 12.15
(T.E.D. Bilim Kurulu Üyesi)
(Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Öğretim üyesi)
Konu
1 2 .1 5 -1 2 .3 0
1 2 .3 0 - 14.00
1 4 ,0 0 - 15 .3 0
Başkan
- "Beden Eğitimi Öğretm enlerinin
Y e tiş tirilm e s i"
- TARTIŞMA
- ÖĞLE TATİLİ
- SEKİZİNCİ OTURUM
(PA N EL II)
- Prof. Dr. Süleyman Çetin Özoğlu
(T.E.D. Bilim Kurulu Başkanı)
Konu
Katılanlar
- "Ortaöğretim Kurumlarında Beden
Eğitimi - Spor Etkinliklerini Nasıl Daha
Verimli ve işlevsel Duruma Getirebiliriz?"
- Doç. Dr. Selâmi Sargut
(T.E.D. Ankara Kolejliler Spor Kulübü Temsilcisi)
- Dr. Nihat Gündüz
(Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Öğretim Görevlisi)
- Nurten Aslan
(Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim
Görevlisi)
- Baha Ayrılmaz
(Aydınlıkevler Lisesi Beden Eğitimi Öğretmeni)
- Dr. Şevki Koç
(Dokuz Eylül Üni. Buca Eğitim Fak. Öğretim Görevlisi)
1 5 .3 0 - 15 .4 5
1 5 .4 5 - 16 .3 0
1 6 .3 0 - 17 .0 0
- AHA - ÇAY
- TARTI? ” A
- GENE
DEĞERLENDİRME

Konu : Koop-Gep Eğitimleri 03/11/2014 MÜ

?fft$N§bff.N . Hfi*s!tnLQ+Ju E lNjjt

f /.. ııoızoıı - mersin - mut ilçe millî eğitim müdürlüğü

Zehirenme_Nedenleri

duyuru - Ankara İtalyan Kültür Merkezi

T.C. YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞI Eğitim Öğretim

Document 5043533

ozur - Milli Eğitim Bakanlığı

Katılımcı Listesi

ARCHIVIO SEGNAPUNTI ASSOCIATI al 15/11/2014