EGİAD Finansal Risk Yönetimi Paneli Sezer Bozkuş Kahyaoğlu CIA, CFE, CFSA, CRMA, SMMM [email protected] 10 Şubat 2014, İzmir © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. İçerik 1 Küresel Risk Göstergeleri 2 Küresel Krizlerin İşletme Düzeyinde Bulaşma Mekanizması 3 Risk Yönetimi İçin Tavsiyelerimiz © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Küresel Risk Göstergeleri- 2014 Küresel Riskler – 2014 Yılı Görünümü 1. Küresel Piyasaları Yönlendiren Ekonomilerde Finansal Krizler 2. Yüksek İşsizlik ve İstihdam Sorunu 3. Su Kaynakları Krizi 4. Gelir Dağılımının Dengesizliği 5.İklim Değişikliklerinin Olumsuz Etkileri 6. Değişen İklime Dayalı Doğal Afetler 7. Küresel Denetim Eksiklikleri 8. Gıda Krizi 9. Küresel Finansal Kurumların İş Yapamaz Hale Gelmesi 10. Küresel Anlamda Politik Dengesizlikler ve Sosyal Düzensizlikler Kaynak: Global Risk Report, 2014 © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Olasılıklarına Göre İlk 5 Küresel Kriz 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I. Kritik işlem altyapısının çökmesi Varlık fiyatlarının çökmesi Varlık fiyatlarının çökmesi Varlık fiyatlarının çökmesi Felaketler ve siklonlar Gelir dağılımı eşitsizliği Gelir dağılımı eşitsizliği Gelir dağılımı eşitsizliği II. Gelişmiş ülkelerde kronik rahatsızlıklar Ortadoğu’da dengesizlik Çin ekonomisinin yavaşlaması (< %6) Çin ekonomisinin yavaşlaması (< %6) Sel felaketleri Kronik mali dengesizlikler Kronik mali dengesizlikler Hava koşullarına bağlı doğal afetler III. Petrol fiyatlarının dengesizliği Çökme yaşayan ülkeler Kronik rahatsızlıklar Kronik rahatsızlıklar Yolsuzluklar Sera gazı emisyon değerlerinin yükselmesi Sera gazı emisyon değerlerinin yükselmesi İşsizlik ve eksik istihdam IV. Çin’in ekonomik sert inişi Petrol ve doğalgaz fiyatlarının dengesizliği Küresel yönetim eksiklikleri Mali krizler Biyolojik çeşitlilik azalması Siber saldırılar Su kaynaklarına bağlı krizleri İklim değişiklikleri V. Varlık fiyatlarının çökmesi Kronik rahatsızlıklar ve gelişmiş dünya Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) Küresel yönetim eksiklikleri İklim değişiklikleri Su kaynaklarına bağlı krizler Yaşlanan nüfuzun iyi yönetilememesi Siber saldırılar Ekonomik Çevresel Jeolopolitik Sosyal Teknolojik Kaynak: Global Risk Report, 2014 © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Etkilerine Göre İlk 5 Küresel Kriz 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 I. Varlık fiyatlarının çökmesi Varlık fiyatlarının çökmesi Varlık fiyatlarının çökmesi Varlık fiyatlarının çökmesi Mali krizler Sistematik finansal başarısızlık Sistematik finansal başarısızlık Mali krizler II. Küreselleşmede n kısıntı Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) Küreselleşmede n kısıntı (gelişmekte olan piyasalar) İklim değişiklikleri Su kaynaklarına bağlı krizler Su kaynaklarına bağlı krizler İklim değişiklileri İç savaşlar Çin ekonomisinin yavaşlaması (< %6) Petrol ve doğalgaz fiyatlarının dengesizliği Petrol fiyatlarının dengesizliği Jeopolitik Çatışma Gıda kaynaklarında kıtlık Kronik mali dengesizlikler Su kaynaklarına bağlı krizler IV. Salgınlar Petrol ve doğalgaz fiyatlarının dengesizliği Kronik rahatsızlıklar Kronik rahatsızlıklar Varlık fiyatlarının çökmesi Kronik mali dengesizlikler Kitlesel imha silahlarının yaygınlaşması İşsizlik ve istihdam V. Petrol fiyatlarının dengesizliği Mali krizler Enerji fiyatlarındaki aşırı dengesizlik Enerji ve tarımda aşırı fiyat dengesizliği İklim değişikliklerine adaptasyonda başarısızlık Kritik işlem altyapısının çökmesi III. Salgınlar Ekonomik Mali krizler Çevresel Jeolopolitik Sosyal Teknolojik Kaynak: Global Risk Report, 2014 © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Dodd – Frank and Basel III reformları kapsam ve derinlik bakımından öncesi olmayan uygulamalarıdır. Dodd-Frank Wall Street Reformu ve Tüketici Koruma Kanunu “Büyük Buhranın ardından oluşturduğumuz reformlar arasında en zorlayıcı olanı” - ABD Başkanı Obama Önemli Düzenleyici Değişiklikler Federal Rezerv Yasası 1913 1920 1910 Glass Steagall Yasası 1933 1930 Menkul Değerler Yasası 1933 1913 1933 1940 1950 1940 1960 1970 Banka Holding İşletmeleri Yasası 1956 Menkul Kıymetler Değişim Yasası 1934 1934 Emanetçi Kurumlar liberalleştirme ve Parasal FIRREA Kontrol Yasası 1989 1980 Yatırım Şirketi Yasası 1940 1956 1980 1980 Yeni Basel Kapital Anlaşması 1988 1988 1989 Market Riski düzeltmesi Basel I’ e göre sermaye uzlaşısı 1996 1990 FDICIA², 1991 1992 Sarbanes Oxley yasası 2002 2010 2000 Gramm- LeachBliley Yasası 1999 1996 1999 Basel II 2004 2002 2015 Dodd – Frank ve Basel III, 2010 ve ilerisi 2004 2010 Düzenleyici Yapı Parasal Standartlar Menkul Değerler / Bankacılığı Geleneksel Bankacılık Tüketicilerin Korunması İzin Verilen Bankacılık Aktiviteleri © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Küresel Ekonominin Yeni Gerçekleri İçsel bağımlılık Şirketler arası bağımlılık artmıştır. Tedarik zinciri açısından şirketler arası ilişki söz konusudur. Yatay ve Dikey birleşmeler ile ortaklık ilişkileri bağlamında farklı ülkelerdeki şirketler birbirinin rakibi veya tedarikçisi durumundadır. Aksak Rekabet Aksak Rekabet- Tekelci veya Oligopol Rekabet ( piyasalara giriş çıkış engelleri: patent, fikri ve sanayi mülkiyet hakları, lisans sözleşmeleri) Finansal Regülasyon Finansal sisteme yönelik düzenlemeler (deregulasyondan regulasyona doğru hareketler) Finansal sistemdeki düzenlemelerin ortaya çıkardığı en önemli sonuç teminatların olmadığı piyasaların önem kazanması, fonlama aracılık maliyetlerinin artması, fon kullanım maliyetlerinin artması Sonuç: Finansal Maliyetler Artacak Küresel Parasal Sistem Uluslararası Parasal Sistemden Küresel Parasal Sisteme geçiş süreci yaşanmaktadır. ABD ve AB arasında serbest ticaret anlaşması önemlidir. FED’in yeni para politikası belirleyici olacaktır. Yüksek Kaldıraçlı Piyasalarda Finansal Açık Pozisyonlar © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Dünya ekonomisinde doların değerinde artış beklenmektedir • • • ABD Merkez Bankası’nın en son 30 Ocak 2014 tarihinde açıklanan 75 Milyar USD’lık varlık alımında 10 Milyar USD azaltmaya gitmesi, dünya piyasalarında bir likidite daralmasına yönelik algı yaratmaktadır. Dünya ekonomisinde büyüme trendi dünya Dolar talebini artırma yönünde bir eğilim ortaya çıkarmasa bile; Yüksek kaldıraçlı piyasalardaki açık pozisyonlar ile ticaret açıklarının yaratmış olduğu “rezerv para” olarak Dolara olan talep, Doların değer kazanmasına neden olmaktadır. GT Yorumu Bundan dolayı, likidite yönetimi ve maliyet kontrolü önem kazanmaktadır. Kurumsal yapı içinde finansal, operasyonel ve yasal risklerin izlenmesi gereklidir. Karar alma mekanizmasının koşullara göre hızlı güncellenmesi sürdürülebilirlik açısından kritik önem taşımaktadır. © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. İşletme Düzeyinde Krizlerin Bulaşma Mekanizması Finansal piyasalara etkisi •Hammadde maliyetleri •Nakliye giderleri •Zamanında tedarik edememe •Finansal zorluk •Capex yavaşlaması Alt yüklenicinin etkisi 1 •Fonlara erişme ve kullanma •Kısa vadeli borçları çevirme •Uzun vadeli borçları çevirme •Mevduat güvencesi Yüklenicinin etkisi Şirkete etkisi Rakipler ve iş ekosistemlerine etkisi •Mevzuat değişikliği •JV yavaşlaması •MA Fırsatları Müşteriye etkisi 4 3 2 © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Distribütöre etkisi •Kredibilite sorunları •Teminat limitleri ve risk yönetimi •İstenen ürün/hizmet özellikleri •Arz-talep dengesi •Ürün/Hizmete olan güven Risklerin Erken Teşhisi 1 2 3 Altyüklenici 1 Altyüklenici 2 Altyüklenici n •Hammadde maliyetleri Düşük Düşük Yüksek •Nakliye giderleri Orta Orta Orta Yüklenici Etki Analizi Yüklenici 1 Yüklenici 2 Yüklenici n •Zamanında tedarik edememe Yüksek Düşük Orta •Finansal zorluk Orta Düşük Orta •Capex yavaşlaması Orta Düşük Düşük Distribütör Etki Analizi Distribütör 1 Distribütör 2 Distribütör n •Kredibilite sorunları Yüksek Orta Düşük Yüksek Düşük Alt Yüklenici Etki Analizi •Teminat limitleri ve risk yönetimi Yüksek 4 Müşteri Etki Analizi Müşteri 1 Müşteri 2 Müşteri n •İstenen ürün/hizmet özellikleri Orta Orta Düşük •Arz-talep dengesi Yüksek Yüksek Düşük •Ürün/Hizmete olan güven Düşük Düşük Yüksek © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Örnek Kurumsallaşma ve Risk Yönetimi Kurum Düzeyi Birim Düzeyi Süreç Düzeyi Stratejiyi anlamak Strateji Kurumsal Risk Yönetimi Stratejik riskleri anlamak Riskleri tanımlamak ve ölçmek Risk Riskleri izlemek ve yönetmek Yetki delegasyonu İç Kontrol Operasyonel verimlilik Maliyetler 11 © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Gelir ve Maliyet Yönetimi Önem Kazanacak Etkin Sermaye Yönetimi İçin Tavsiyelerimiz • • Gelir tablolarınızı iyi analiz ediniz – Üretim maliyetleri – İşletme maliyetleri – Satışlar ve diğer faaliyetlerden gelirler Şirketlerin gelir ve gider dengesi üzerinde ani ve kısa vadede etkisi olan işlemlerin yol açtığı finansal maliyetler olmaktadır. – Döviz kuru riski – Faiz riski – Vade riski İyi yönetilmelidir. GT Yorumu – Bunları yönetmek, sermayenizi yönetmek demektir. – Böylece ekonomik şoklara karşı sermayenizi korursunuz. – Denetim ve Risk Yönetimi faaliyetlerine daha fazla zaman ve bütçe ayrılması gereken bir dönemdeyiz. © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Soru& Cevap © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. OFİSLERİMİZ Abide-i Hürriyet Caddesi Bolkan Center, No:211, C Blok, Kat 3 Şişli, İstanbul T: 0212 373 00 00 F: 0212 291 77 97 Eskişehir Yolu No:6, Armada İş Merkezi, A Blok, Kat:11, No:15 06520 Söğütözü, Ankara T: 0312 219 16 50 F: 0312 219 16 60 Y.Yalova Yolu, Buttim Plaza, Kat 5, No:1607 Bursa T: 0224 211 33 01 F: 0224 211 35 76 © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Bu yayında “Grant Thornton”, “ biz” ve “bizim” şeklindeki referanslar, ya küresel bir üye firmalar kuruluşu olan Grant Thornton International Ltd. ya da onun her biri ayrı bir yasal kuruluş olan ve birbirlerinin faaliyetlerinden sorumlu olmayan bireysel üye firmalarından bir veya daha fazlası ile ilgilidir. Grant Thornton International Ltd, sınırlı sorumlu bir İngiliz şirketi olup, müşterilerine hizmet sunmaz. Hizmetler, bağımsız olarak üye firmalar tarafından verilir. Grant Thornton International Ltd ve üye firmalar dünya çapında bir ortaklık değildir. www.gtturkey.com © 2014 Grant Thornton Türkiye. Tüm hakları saklıdır.