DEPO TASARIMI Mehmet TANYAŞ Hiyerarşik Depo Tasarımı Hiyerarşik depo tasarımı metodolojisinde; •Depo tasarımı problemleri stratejik, taktik ve operasyonel olarak 3 hiyerarşik seviyede ele alınmıştır. •Her seviyedeki probleme ilişkin gerçekleştirilmesi gereken faaliyetler sırasıyla belirtilmiştir. •Birbiri ile ilişkili olan faaliyetler gösterilmiştir. •Bu ilişkiler doğrultusunda metodolojideki faaliyetler etkileşimli olarak gerçekleştirilmektedir. 2 Stratejik Düzey Evet Müşteri belli mi? Başlangıç Depo amaç, işlev ve türünün belirlenmesi Hayır S1 Müşteri Stratejik Hedefler sayısının Yatırım Planlama belirlenmesi S2 Depo Yeri Seçimi Veri Toplama ve Analizi Deponun sürdürülebilirlik açısından (çevresel, ekonomik, toplumsal) özelliklerinin belirlenmesi Deponun tek / çok katlı olmasının belirlenmesi Depo yeri seçiminin yapılması (Arazi ve topoğrafya koşullarının değerlendirilmesi) Veri toplama ve analizlerinin yapılması (Hız / Hacim) Mevcut Gereksinimler S3 Deponun hizmet vereceği sektör/sektörlerin belirlenmesi Depolama Analizi Volümetrik Analizler Gelecekteki İhtiyaçlar Hareket Analizi Zaman Dilimi Potansiyel Çözüm Esneklik Belirsizlik Veri İhtiyaçları 1-3 Yıl 1-5 Yıl 1-10 Yıl 1-10+ Yıl Konvansiyonel -------------------------------- Otomatik Gelecekte planlama ihtiyaçları ve pazar trendlerine göre esnek olma ihtiyacının artması Planlama zaman dilimi uzadıkça belirsizlikler artacağı için belirli varsayımların yapılması ve bu varsayımların geçerliliğinin sürekli olarak izlenmesi Doğru kalem/hat verisi ------------- Doğru pazar projeksiyonları Stratejik Düzey B Depolama Kapasitesi Depolama birimi boyutları ve ölçülerinin belirlenmesi A Depo akış diyagramlarının oluşturulması Farklı veri grupları için Pareto analizlerinin yapılması (verilerin kendi içinde sıralanması) S3 Veri Toplama ve Analizi C Depolanan Palet Sayısı > 5000-7000 ? Evet Hayır D Saatte hareket gören palet sayısı > 50-60 ? Evet Otomatik Depo Hayır S4 Konvansiyonel / Otomatik Depo Konvansiyonel Depo Zaman bazlı çok kriterli değerlendirme Nihai kararın verilmesi Stratejik Düzey Depo akış tipinin belirlenmesi Yerleştirme / Depolama Stok alanının belirlenmesi Mal Kabul Mal kabul alanının belirlenmesi İade alanının belirlenmesi Araç yükleme / bekleme alanının belirlenmesi S5 Depolama Süreç Prensipleri Karantina / bloke stok alanının belirlenmesi A Müşteri / tedarikçi / gümrüklenen stoklara ilişkin alanının belirlenmesi Sipâriş Toplama Toplama türleri ve alanının belirlenmesi Çapraz sevkiyat / Flow through için stok alanının belirlenmesi Sevkiyat Sevkiyat alanının belirlenmesi Stratejik Düzey Gerekli diğer ek alanların (ekipman şarj ünite, yangın söndürme, acil durum çıkışları, vb.) belirlenmesi Üst seviye depo yerleşim planının oluşturulması S6 Üst Seviye Depo Yerleşimi Katma değerli hizmetlere ilişkin alanın belirlenmesi Ofis alanlarının belirlenmesi Toplam depolama alanının belirlenmesi Özel madde (tehlikeli, soğuk, donuk, vb.) depolama alanlarının belirlenmesi B Taktik Düzey T1 Depolama Politikaları S5 T2 Koridor Tasarımları S3 S6 C Raf Sistemleri ve ekipmanların belirlenmesi S4 S5 Raf Sistemleri ve Ekipmanlar T3 Depolama politikalarının belirlenmesi Koridor tasarımlarının yapılması Taktik Düzey Depolama alanı hesabının yapılması T1 T4 Detaylı Depo Yerleşimi Depolama yeri hesabının yapılması Toplam depo alanının hesaplanması Mal Kabul Yerleştirme / Depolama Kapı ve rampa sayılarının belirlenmesi Bölüm / raf yayılımının belirlenmesi S5 S5 Depolama Süreçleri Detay Tasarımı T1 Sipâriş Toplama D O1 Operasyonel Düzey Toplama faaliyetlerinin belirlenmesi S5 E Çapraz Sevkiyat Parti Oluşturma Çapraz sevkiyat sürecinin tasarlanması Parti oluşturma yöntemlerinin belirlenmesi S5 S5 E S4 Ayırma / Sınıflandırma Ayırma / Sınıflandırma sürecinin tasarlanması Depolama, Rotalama, Sıralama Rotalama ve sıralama sürecinin tasarlanması O1 Depolama Süreçleri Detay Tasarımı Operasyonel Düzey Parti büyüklüklerinin belirlenmesi S5 Katma Değerli Hizmetler Katma değerli hizmetlere ilişkin sürecin tasarlanması Sevkiyat S5 Sevkiyat sürecinin tasarlanması Süreç akışlarına göre gerekli personel sayısının belirlenmesi D1 Değerlendirme ve Uygulama Ekipman, iş gücü maliyet ve bütçelerinin hazırlanması Depo tasarımının değerlendirilmesi Ekipman test sistemlerin kurulumu ve testi Deponun inşası DYS ve diğer sistemlerin kurulumu ve testi Depo personelinin işe alımı ve oryantasyonu Depo performans yönetimi ve sürekli gelişim Deponun devreye alınması Değerlendirme ve Uygulama Son DEPO TASARIM HESAPLAMALARI 1. Kapı/Rampa sayısının belirlenmesi 2. Elleçleme ekipmanının ve depo içi koridorların yükseklik ve genişliklerinin belirlenmesi 3. Depolama yeri sayısının belirlenmesi(sizing) 4. Depolama alanı en ve boyunun hesaplanarak depo içi koridorların sayı ve uzunluklarının belirlenmesi 5. Sipariş hazırlama alanının (dock) belirlenmesi 6. Binanın en, boy ve yüksekliğinin hesaplanması (dimensioning) 1. Kapı/Rampa Sayısının Belirlenmesi n = ∑(( Di / Qi ) * ti ) / T Kapı/Rampa sayısı en yoğun giriş ve çıkışın olduğu döneme göre hesaplanır n : Kapı/Rampa sayısı Di : i tipi araç ile depoya gelen veya depodan çıkan ürün miktarı (palet, koli, vd.) ti : i tipi aracın manevra, yükleme veya boşaltma süresi (kapı/rampa işgal süresi) Qi : i tipi araç kapasitesi T : Dönemde kullanılabilir yükleme boşaltma süresi KAPI/RAMPA SAYISI HESABI ABC bir dağıtım şirketidir. Tuzla ‘da yeni bir dağıtım merkezi açmayı düşünmektedir. En yoğun gün ürün giriş çıkış miktarının toplam en fazla 700 palet olacağı, giriş ve çıkışların aynı tip araçlarla yapılacağı, araçlara bir seferde 33 palet yükleme veya boşaltma yapılabildiği, araç gerek yükleme ve gerekse boşaltma süresinin 45 dakika ve manevra dahil kapı/rampa işgal süresinin 1 saat olduğu ve günde 7,5 saat boyunca yükleme ve boşaltma yapılacağını varsayarsak deponun kapı sayısı ne olmalıdır? KAPI SAYISI HESABI n = (( D / Q ) * t) / T = (( 700 / 33) * 1 ) / 7,5 = 2,82 Bu durumda yeni kurulacak dağıtım merkezinin 3 kapıya/rampaya ihtiyacı vardır. 2. ELLEÇLEME EKİPMANININ SEÇİMİ Elleçleme Ekipmanları; Ürünlerin fiziksel özelliklerine Gelen ve giden ürünlerin trafiğine (frekansına) ve ambalaj tipine Bütçe kısıtına göre belirlenir. Hidrolik Transpalet Elektrikli Transpalet 2. ELLEÇLEME EKİPMANININ SEÇİMİ Forklift : Manevra Genişliği : 3-4,5 m Kaldırma Yüksekliği : 4-7 m A: Ön tekerlek aks ekseni B: Çatalın arka ucu C: Yükün ağırlık merkezi D: Çatalın ön ucu Reach Truck : Manevra Genişliği : 2,7-3 m Kaldırma Yüksekliği : 16 m 2. ELLEÇLEME EKİPMANININ SEÇİMİ Turret Truck (Dar Koridor Forklifti) : Manevra Genişliği : 2 m Kaldırma Yüksekliği : 16 m Otomatik Depolama Sistemleri (AS/RS): Robot Kaldırma Yüksekliği : > 16 m 3. DEPOLAMA YERİ SAYISI HESABI Depolama (raf veya istif) yeri hesabı için öncelikle ileriye yönelik depolama gereksinimi projeksiyonlarının belirlenmesi gerekir. Projeksiyonun en az 6 yılı içermesi gerekir. Depolama yeri hesabı aşağıdaki şekilde yapılır: n=(D*s)/d n : Depolama yeri D : Depodan dönemsel ürün geçiş miktarı s : Stok gün sayısı d : dönemsel gün sayısı Örneğin 2015 yılında 70.000 tonluk ürünün depomuza girip çıkacağını, stok gün sayısının 3, dönemsel gün sayısının 365 ve ortalama palet ağırlığını 0,5 ton olarak öngörmüş olalım. Bu durumda depodan dönemsel ürün geçiş miktarı 140.000 (= 70.000 / 0,5) palet olacak ve bu ürün için 2015 yılı depolama yeri gereksinimi n = ( 140.000 * 3 ) / 365 = 1.150 palet olacaktır. 3. DEPOLAMA YERİ SAYISI HESABI Genelde depolarda tek tip ürün bulunmaz. Bu durumda depolama yeri hesabında iki farklı depolama politikasına dikkat etmek gerekir. Tahsisli Depolama Politikası (Dedicated Storage Policy) Ürünler, önceden kendisi için belirlenmiş depolama yerlerine konur. Gerekli depolama yeri büyüklüğü hesabı için önce her bir ürünün dönemlere (örneğin: aylara) göre öngörülen en fazla depolama yeri miktarları (alan gereksinimleri) belirlenir. Daha sonra depolama yeri gereksinimini belirlemek için her bir ürünün söz konusu en fazla depolama yeri gereksinmeleri toplanır. md = ∑ makst Ij (t) t = 1,………,k ; j = 1,…..,n md : tahsisli depolama politikasında toplam depolama yeri gereksinimi n : ürünler t : dönem k : dönem sayısı Ij (t) : t döneminde j ürününün depolama yeri gereksinimi max Ij (t): j ürünün için tüm dönemler boyunca en fazla depolama yeri gereksinimi 3. DEPOLAMA YERİ SAYISI HESABI Rasgele Depolama Politikası (Random storage policy) Ürünlerin nereye yerleştirileceğine depo ve ürün (FIFO, vd.) durumuna, olası giriş ve çıkış öngörülerine(çok hareket görenler, vd.) göre dinamik olarak karar verilir. Dolayısıyla bir ürünün depolama yeri büyüklüğü zaman içinde değişebilir. mr = maxt ∑ Ij (t) j=1,…..,n mr : rasgele depolama politikasında depolama yeri gereksinimi Ij (t) : t döneminde j ürününün depolama yeri gereksinimi 3. DEPOLAMA YERİ SAYISI HESABI •Örnek: Bir şirket 5 ürün grubunun 2015 yılı satışlarına göre yeni bir depo tasarlamak istemektedir. Bu ürün gruplarının 2015 yılının aylarına göre depolama gereksinimi ton olarak aşağıdaki tabloda verilmektedir. Aynı tabloda ayrıca ürün gruplarının ortalama palet ağırlıkları (ton/palet) ve stok gün sayıları da verilmiştir. Ürün Palet Stok Grubu Ağırlığı Gün Sayısı A 1,5 5 B 0,5 4 C 1 10 D 2 15 E 0,25 12 1 2 3 4 500 600 200 75 220 600 500 160 60 120 700 400 120 65 100 650 560 160 30 130 AYLAR (ton) 5 6 7 8 500 600 100 100 250 40 800 200 220 240 400 900 160 300 320 200 850 120 250 240 9 10 11 12 150 900 100 350 310 100 700 80 380 360 150 650 20 400 380 80 700 0 450 340 3. DEPOLAMA YERİ SAYISI HESABI 1)Stok Politikasına göre gerekli palet yeri sayısını 2)Tesadüfi Stok Politikasına göre gerekli palet yeri sayısını bulunuz Ürün Grubu A B C D E Toplam 1 56 160 67 19 352 653 2 67 133 53 15 192 460 3 78 107 40 16 160 401 4 72 149 53 8 208 490 AYLAR (palet) 5 6 7 8 56 4 44 22 160 213 240 227 33 67 53 40 25 55 75 63 400 384 512 384 674 723 925 735 9 17 240 33 88 496 874 10 11 187 27 95 576 895 11 17 173 7 100 608 905 12 9 187 0 113 544 852 En Büyük 78 240 67 113 608 1105 925 Tahsisli Tesadüfi Tahsisli Palet Yeri Sayısı = 78 + 240 + 67 + 113 + 608 = 1.105 Tesadüfi Palet Yeri Sayısı (Ay Toplamlarının En Büyüğü): 925 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI ÖRNEK DEPO PLANI-1 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-1) Depo yüksekliği ve koridor genişlikleri elleçleme ekipmanına göre belirlenir. Depo yüksekliğinde arsa imar durumu da dikkate alınır. Eni ve boyu belirlemek için gerekli olan bazı notasyonlar: m: Gerekli olan stok pozisyonu αy: Stok pozisyonunun y-eksenindeki uzunluğu αx: Stok pozisyonunun x-eksenindeki uzunluğu wx: Ara koridorun x-eksenindeki genişliği wy: Ana koridorun y-eksenindeki genişliği nz: z-eksenindeki stok pozisyonu nx: x-eksenindeki stok pozisyonu ny: y-eksenindeki stok pozisyonu v: Toplayıcının(Forklift, Reach Truck, İşçi, vd.) hızı 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-1) • Deponun Lx uzunluğunu belirlemek için aşağıdaki formül kullanılır. • Deponun Ly uzunluğunu belirlemek için ise; • Bazı varsayımlar – Her seferde 1 birim stok yerleştirilir veya alınır. – Her koridora aynı olasılıkla ulaşılır. 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-1) • Toplayıcının ortalama mesafesi: • Bizim amacımız toplayıcının ortalama mesafesini enazlamaktır. – Minimize – Subject to: 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-1) • Karar değişkenini azaltmak için nx yerine aşağıdaki şekilde yazılırsa; • Toplayıcının mesafesi enazlamak için nx yerine yukarıda ki formül konulursa; amaç fonsiyonu iki değişkenli hale dönüşür. Yeni formüle göre bizim karar değişkenimiz x ve y-eksenleri boyunca kaç stok pozisyonu olacağını belirlemektir. 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-1) • Amaç fonksiyonumuz konveks yapıdadır. Eğer mesafeyi türevini alıp sıfıra eşitlerse y-ekseni boyunca gerekli olan stok pozisyonu bulunur. 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-1) • Aynı şekilde aşağıdaki formülü bu sefer ny değişkeni yokedersek, • Ve nx göre türevini alırsak, x-ekseni boyunca gerekli olan stok pozisyonunu belirlemiş oluruz. 4. DEPOLAMA ALANI EN ve BOYUNUN BELİRLENMESİ (PLAN-1) Örnek : m = 1.105 palet Palet eni = 0,8 m Raf eni (αy) = 0,9 m Palet boyu = 1,2 m Raf boyu (αx) = 1,2 m Ana Koridor (wy) = 5 m Ara Koridor (wx) = 3 m Palet Yeri Sayısı (nz) = 7 Çözüm : Palet Yeri Sayısı (nx) = 11 Palet Yeri Sayısı (ny)= 16 Toplam Palet Yeri Sayısı = 16 * 11 * 7 = 1.232 Depo Eni (Lx) = 29,7 m Depo Boyu (Ly) = 19,4 m Depo Alanı = 576 m2 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI ÖRNEK DEPO PLANI-2 αx αy wx wy 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-2) Deponun Lx uzunluğunu belirlemek için aşağıdaki formül kullanılır. Deponun Ly uzunluğunu belirlemek için ise; Toplayıcı için varsayımlar; Her seferde 1 birim stok(palet, vd.) yerleştirilir veya alınır. Her depolama yerine aynı olasılıkla gidilir. 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-2) Toplayıcının ortalama mesafesi: Toplayıcı her toplama iş emrinde ana ve ara koridor boyunun yarısı kadar hem gidiş hem de dönüş olarak mesafe kateder. Bizim amacımız toplayıcının ortalama mesafesini enazlamaktır. Minimize Subject to 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-2) Karar değişkenini azaltmak için nx yerine aşağıdaki şekilde yazılırsa; Toplayıcının mesafesi enazlamak için nx yerine yukarıda ki formül konulursa; 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-2) Yeni formüle göre bizim karar değişkenimiz yekseni boyunca kaç stok pozisyonu olacağını belirlemektir. Amaç fonksiyonumuz konveks yapıdadır. Eğer mesafeyi türevini alıp sıfıra eşitlerse y-ekseni boyunca gerekli olan stok pozisyonu bulunur. 4. DEPOLAMA ALANI EN BOY HESABI (PLAN-2) Aynı şekilde aşağıdaki formülü bu sefer ny değişkeni yokedersek, Ve nx göre türevini alırsak, x-ekseni boyunca gerekli olan stok pozisyonunu belirlemiş oluruz. 4. DEPOLAMA ALANI EN ve BOYUNUN BELİRLENMESİ (PLAN-2) Örnek : m = 1.105 palet Palet eni = 0,8 m Raf eni (αy) = 0,9 m Palet boyu = 1,2 m Raf boyu (αx) = 1,2 m Ana Koridor (wy) = 5 m Ara Koridor (wx) = 3 m Palet Yeri Sayısı (nz) = 7 Çözüm : Palet Yeri Sayısı (nx) = 6 Palet Yeri Sayısı (ny)= 31 Toplam Palet Yeri Sayısı = 6 * 31 * 7 = 1.302 Depo Boyu (Ly) = 32,9 m Depo Eni (Lx) = 16,2 m Depo Alanı = 533 m2 4. PLAN-1 ve PLAN-2 KARŞILAŞTIRMASI PLAN-1: Palet Yeri Sayısı (ny)= 16 Palet Yeri Sayısı (nx) = 11 Toplam Palet Yeri Sayısı = 16 * 11 * 7 = 1.232 Depo Eni (Lx) = 19,4 m Depo Boyu (Ly) = 29,7 m Depo Alanı = 576 m2 PLAN-2: Çözüm : Palet Yeri Sayısı (nx) = 6 Palet Yeri Sayısı (ny)= 31 Toplam Palet Yeri Sayısı = 6 * 31 * 7 = 1.302 Depo Boyu (Lx) = 16,2 m Depo Eni (Ly) = 32,9 m Depo Alanı = 533 m2 5. SİPARİŞ HAZIRLAMA ALANININ BELİRLENMESİ Sipariş hazırlama alanının eni genelde bir yarı-römork boyu (13-14 m) kadar alınır. Bunun nedeni yarı-römorktan boşaltılacak veya yarı-römorka yüklenecek yükün önce bu alanda hazırlanmasıdır. Bir yarı-römork boyu 13,6 m’dir. 5. SİPARİŞ HAZIRLMA ve DEPO ALANININ BELİRLENMESİ Plan-1’de alanın boyu 29,7 m (Lx) olduğuna ve sipariş hazırlama alanı eni 13,5 m alındığında sipariş hazırlama alanı = 13,5 * 29,7 = 401 m2, depo eni = 19,4 (Ly) + 13,5 = 32,9 m, tüm depo alanı= 29,7 * 32,9 = 977 m2 olacaktır. Plan-2’de alanın boyu 32,9 m (Ly) olduğuna ve sipariş hazırlama alanı eni 13,5 m alındığında sipariş hazırlama alanı = 13,5 * 32,9 = 444 m2, depo eni = 16,2 (Lx) + 13,5 = 29,7 m, tüm depo alanı= 29,7 * 32,9 = 977 m2 olacaktır. 6. ALIŞTIRMA (PLAN-3) Aşağıdaki Depo Planı için Lx, Ly, nx ve ny formülerini çıkarınız
© Copyright 2024 Paperzz
