Preklinik ve Klinik Çalışma Protokolü Nasıl Yazılır? Faz II çalışmalar

Preklinik ve Klinik Çalışma Protokolü
Nasıl Yazılır?
Faz II çalışmalar
Dr Hüseyin Abalı
TTOD 2014
Preklinik ve Klinik Çalışma Protokolü
Nasıl Yapılır?
Faz II çalışmalar
Dr Hüseyin Abalı
TTOD 2014
Yapabildiğin zaman yazmışsın
demektir!
Araştırma nedir?
NIH tanımı:
“Genelleştirilebilir bilgi üretmek ya da var
olan bilgilere katkı sağlamak için
tasarlanmış çalışma”
Neden araştırma yaparız?
•
•
•
•
Dergilerde ismimizi görmek için
Eğitim araştırma hastanelerine atanmak için
Üniversitelerde yer edinmek için
Doçent olmak için
Diğer insanlar için!
En önemli 3 kural
DÜRÜSTLÜK
DÜRÜSTLÜK
DÜRÜSTLÜK
Bilimsel yöntem araştırmanın temel
anatomisidir
Onkolojide Klinik Çalışma Fazları-I
Faz 0 - Preklinik
•Preklinik hayvan çalışmaları
•Doz-cevap araştırır
Faz I
•Maksimum tolere edilebilir doz (MTD)
•Hastaları sıklıkla diğer tedavi seçenekleri yok (değişiyor
gibi)
Faz II
•İlaç aktivitesini araştırır
•Ciddi toksisiteyi araştırır
•Daha ileri (faz III) çalışmaya değer mi?’yi araştırır
542-03-#8
Onkolojide Klinik Çalışma Fazları-II
Faz III
• İlaç ya da tedavinin etkinliğini ortaya koyar
• Çeşitli tasarımlar
– Kontrol grubu yok
– Historik kontrol
– Eş zamanlı
– Randomize, çift kör
Faz IV
• Uzun süreli Faz III sonrası takip
• Güvenlik analizleri
542-03-#9
Projeler her zaman çok önemli
araştırma sorusuyla başlar
Araştırma sorusu nereden gelir?
• Makale saatleri
• Literatür taramaları
• Taplantılardaki dersler
• Yazılardaki “kısıtlılıklar” ya da “beklenen
çalışmalar”
• Günlük klinik pratik
Projeler her zaman çok önemli
araştırma sorusuyla başlar
• İyi soru
– İyi proje için potansiyel
• Kusurlu soru
– Karışık ve eksik projeler
• Kullanışsız soru
– Projeyi gerçekleştirmek için boşa hacanan zaman
• Soru yok?
– Cevap yok!
Düzgün araştırma sorusunun elemanları:
4 PICO
P patients
I
intervention
(bağımsız değişken)
C comparison
O outcome
(bağımlı değişken)
Araştırma sorusu geliştirmek için “PICO”
• Hedeflenen hasta grubu (patients)
• Araştıracağımız etki (independent variable)
– Müdahale, maruziyet, hasta karakteristiği
– Çalışmanın ana ilgi odağı
• Karşılaştırma (Comparison, bir grup hasta, prosedür)
• Neyle ölçeyim ? (Outcome measure)
Hepsi birden bir araştırma sorusunu oluşturur
Araştırma sorusunu rafine et:
Daha ince ayar çekilmiş soru haline getir
F
I
N
E
R
feasible
interesting
novel
ethical
relevant
Ölçmek
End point
Sonlanım Noktası
• Tıpkı metre ya da kilogram gibi klinik
araştırmalarda araştırma sorusunun cevabını
ararken kullandığımız parametreler
– Birincil
• Bir çalışmanın temel sorusunun ölçüm parametresi
• Güç ve hasta sayısı hesabının yapıldığı temel ölçüm
– İkincil
• Çalışma yapılırken ortaya çıkan diğer yan parametreler
End point Seçimi
•
•
•
•
•
Çalışma fazı
Kullanılan ilaç ya da metodoloji
Hastalığın evresi
Hastalığın biyolojisi
Sorduğun sorunun doğası
Klinik Araştırma Tipleri ve end pointler
• Faz I
• Faz III
– MTD
• Hastaların 1/3’ün grade 3-4
toksisitenin görüldüğü doz
• Faz II
– Yanıt oranları (RECIST)
•
•
•
•
•
•
•
CR
PR
SD
PD
Clinical Benefit Ratio
PFS
TTP
–
–
–
–
–
OS
PFS
DFS
TTP
DMFS
• Çalışma dizaynına ve
sorulan soruya göre
değişir
Örnek çalışma
GEP-NET Sınıflandırma
ESMO/ENETS/NCCN Önerisi
• WHO 2010
– İyi Diferansiye
• NET G1
• NET G2
– Kötü diferansiye
• NEC G3
Grade 3, Nöroendokrin karsinoma
•
•
•
•
Ki 67 indeksi >20 ve mitoz sayısı >20
Sistemik olma eğiliminde
Küçük hücreli akciğer gibi tedavi edilir
Esas tedavi kemoterapi
– Platin-Etoposit
• Ortanca yaşam 18 ay gibi
• Yetersiz
Literatür Araştırması
Literatür araştırmasından bulgularım
• Nöroendokrin tümörlerde mTOR yolağının
inhibisyonu çalışıyor
– Radiant çalışmaları (iyi diferansiye)
• Yüksek derecelilerin %67-80’inde mTOR
boyanması var
• Everolimus ile sisplatin-etoposit
kombinasyonunun biyolojik rasyoneli var
Laura Catena, Targ Oncol (2011) 6:65–68
DOI 10.1007/s11523-011-0171
Takashi Shida, Cancer Chemother Pharmacol (2010) 65:889–893
B. Besse, Annals of Oncology 25: 505–511, 2014
Düzgün araştırma sorusunun elemanları:
4 PICO
P patients
I
intervention
(independent variable)
C comparison
O outcome
(dependent variable)
Araştırma sorusu
Yüksek dereceli nöroendokrin karsinomalı
hastalarda sisplatin etoposite everolimus
eklenmesi historik kontrollere göre PFS’yi arttırır
mı?
Kombinasyonlarda istenen
• Sinerji veya en azından aditif etki
• Örtüşmeyen toksisite
• Kombinasyonun dozunun belirlenmesi
– Faz 1a çalışma var mı?
Sisplatin-etoposit-everolimus faz 1
verisi
• Sisplatin 75 mg/m2 1 gün
• Etoposit 100 mg/m2 1,2,3. günler
– 21 günde bir, 6 kür
• GCSF 30 milyon ünite /gün 4. gün’den sonra 510
• Everelimus 2.5 mg /gün gün 2’den başlanacak
– Progresyona kadar
Sonlanım noktası ne olmalı
• Birincil
– Yanıt oranı veya clinical benefit ratio?
– PFS
• İkincil
– OS
– G3-4 toksisite oranı
Sonlanım noktası
• Yanıt Oranı
– Solid tümörler için RECIST, PERCIST
– Lenfomalar için ayrı
• PFS
– Çalışma önerisi içinde bir tanımı olur: ICF
imzalandıktan sonra ilk progresyonun ya da
ölümün görüldüğü tarihe kadar geçen zaman
Hastalığı ne ile ölçebiliriz
• Bilgisayarlı tomografi
Hangi Hastalarda
(Hasta alım kriterleri)
• Yüksek dereceli nöroendokrin karsinoma
(küçük hücreli akciğer dışında)
• Yaş >18
• ECOG 0,1,2 sahip olan
• Lokal tedaviye uygun olmayan
• Ölçülebilir hastalığı olanlar
• Yeterli organ fonksiyonu
Faz II Tasarım Türleri
•
•
•
•
Gehan
Fleming one stage
Fleming 2 stage
Randomize Faz II
Örneklem Büyüklüğü Hesabı
• Bir çalışmaya alınacak hasta sayısını belirlemek
için yapılır
• Under-powered (Az hasta)
– İstatistiksel farklılık ortaya çıkmayabilir
• Over-powered (Çok hasta)
– Önemsiz farklılıklar önemliymiş gibi görünebilir
Mosaic çalışması güç hesabı
Birincil
sonlanı
m
noktası
Örneklem Büyüklüğü Hesabı
• Değişken tipi, end point tipi
– Faz 2 ve 3’te farklılık gösterir
• Alfa=p
– Yalancı pozitiflik oranı
– Genelde P<0.05, her zaman olması gerekmez
– 2 yönlüdür, 1 yönlü de olabilir
• Beta ya da güç (1-B)
– Yalancı negatiflik oranı
– 0,1 ya da 0,2
• Delta
– Aranılan fark
Örneklem Büyüklüğü Hesabı
bizim çalışmamızda
• Sisplatin etoposit ile
– Yanı oranı (CR+PR): %41.5
– Ortanca PFS: 8.9 ay
• Radiant-2 çalışması (iyi ve orta diferansiye)
– PFS
• Sandostatin LAR: 11.3
• Sandostatin LAR+Everolimus 10 mg: 16.4 ay
• Everolimus PFS’yi
• %45 arttırıyor!
E Mitry, British Journal of Cancer (1999) 81(8), 1351–1355
Örneklem Büyüklüğü Hesabı
bizim çalışmamızda
• PFS’yi 8.9 ayı 4 ay uzatabilir miyim?
• Yani 12.9 ay’a çıkarabilir miyim?
• Delta 4 ay
– Sürekli bir değişken
• Alfa
– P=0,05
• Beta
– %20
• Çalışmadan düşme oranı %10
Örneklem Büyüklüğü
Yanıt oranı olsa idi
•
•
•
•
•
•
•
Sisplatin etoposit ile yanıt oranı %45
Ben %70’e çıkarmayı ön görüyorum
Alfa: p=0.05
Beta: 0.2
30 hasta
5 hasta protokol dışı kalabilir
30+5 =35 hasta
Örneklem Büyüklüğü
İnternet
Geri kalanlar
• Maliyet
• Protokolün daha da geliştirilmesi
– Bilgilendirilmiş olur, Etik kurul süreci
– Sağlık Bakanlığı onay
• Para bulunması
– TTOD, TUBİTAK, ATOD, İlaç Firmaları
• Merkez seçimi
• Protokol başlatma
CRO
(Sözleşmeli Araştırma Kuruluşları