Motorna laboratorija - Rafinerija ulja Modriča

Rafinerija ulja Modriča
Motorna laboratorija
Rafinerija ulja Modriča proizvodi više od 200 različitih proizvoda. Veoma značajno mjesto u proizvodnom
programu zauzimaju motorna ulja. Kao kompanija koja je jako posvećena kvalitetu svakog od svojih
proizvoda i zadovoljstvu kupaca, Rafinerija ima razvijen sistem upravljanja kvalitetom. Privredno društvo
Rafinerija ulja Modriča certifikovano je po međunarodnom standardu za upravljanje kvalitetom, BS EN ISO
9001:2008 i standardu za upravljanje zaštitom životne sredine, BS ISO 14001:2004 od strane Lloyd’s Register.
Kontrolu kvaliteta sirovina, međuproizvoda i proizvoda, kao i proizvoda iz eksploatacije kod korisnika obavlja
vlastita laboratorija akreditovana prema međunarodnom standardu BAS EN ISO/IEC 17025:2006. Sva
motorna ulja se ispituju i u motornoj laboratoriji na dizel- i OTTO- motorima uz korišćenje standardnih i
alternativnih goriva.
MOTORNI TESTOVI
Svaka nova formulacija motornih ulja kontroliše se ispitivanjem svih bitnih fizičko-hemijskih karakteristika.
Same laboratorijske analize nisu dovoljne za potpunu ocjenu kvaliteta motornih ulja. Iz tih razloga vrši se
ispitivanje ulja na motorima. Ova ispitivanja se redovno vrše u motornoj laboratoriji Rafinerije ulja Modriča, a
odvijaju se po tačno utvrđenim procedurama. Testovi se izvode uz korišćenje različitih vrsta goriva: benzina,
dizel-goriva, auto-gasa, biodizela, alkohola i drugih alternativnih goriva.
Slika 1. Prikaz dvotaktnog motora DMB 520 R
Slika 2. Prikaz četvorotaktnog motora
VW 2,8 LT na ispitnom stolu
Motorna laboratorija Rafinerije ulja Modriča posjeduje dvije
komore, tzv. ćelije, u koje mogu da se postave različiti
motori. U jednoj ćeliji je instalirana motorna kočnica za
ispitivanje na motorima snage do 150 KS (110 kW) i do 9000
rpm, a u drugoj na motorima snage do 500 KS (370 kW) i
5000 rpm. Motorni testovi se rade prema standardnim
procedurama. Pred početak testa vrši se priprema motora.
Koriste se novi, certifikovani dijelovi motora (klipovi, klipni
prstenovi, ventili, ležajevi...) kojima se izmjere dimenzije i
masa. Nakon završenog motornog ispitivanja čije trajanje i
režim rada motora su propisani standardnom metodom, vrši
se demontaža motora, priprema i mjerenje dijelova prema
datim procedurama: dijelovi se opet mjere, vagaju i
ocjenjuju prema propisanim metodama. Osim ocjene
vitalnih dijelova motora, vrši se i provjera kvaliteta
motornog ulja. U toku testiranja, pored praćenja
parametara motora, periodično se uzimaju uzorci ulja, koji
se potom analiziraju u laboratoriji. U okviru ispitivanja rade
se analize osnovnih fizičko-hemijskih karakteristika ulja,
hemijske promjene na infracrvenom spektrometru kao i
utvrđivanje prisustva metala habanja. Rezultati ovih
ispitivanja daju ocjenu antihabajućih, detergentnodisperzantskih, antikorozionih svojstva ulja na osnovu čega
se donosi ukupna ocjena kvaliteta ulja i primjenljivosti u
eksploataciji. Motorni testovi se rade na Otto motoru
proizvođača FIAT i na dizel motoru VW 1.9, kao i na
dvotaktnim motorima TOMOS UMO6 i DMB 520R.
Motorni testovi se odvijaju prema različitim procedurama. Za svaki motor postoji određena standardna
procedura ispitivanja koja propisuje tačne parametre prema kojima se vrši testiranje (uslove rada
motora: temperaturu vazduha na usisu, temperaturu rashladne tečnosti, temperaturu ulja, temperaturu
izduvnih gasova, opterećenja, dužinu trajanja testa...)
PROCEDURA CEC L-78-T-99
VW 1,9 TDI
Motor
Parametri procedure
VW 1,9 L dizel motor sa direktnim ubrizgavanjem i
turbopunjačem
Razrada motora 2h: broj obrtaja se postepeno
povećava od 1500 do 4500 rpm; registruju se
broj obrtaja, obrtni moment i potrošnja goriva
4 cilindra - linijski
Test 54h: tokom testa se smjenjuju dva režima
rada kako je prikazano u tabeli:
Cilj procedure
Provjera slobode kretanja karika i čistoće klipa;
kao i provjera kvaliteta motornog ulja
analizom
osnovnih
fizičko-hemijskih
karakteristika.
Priprema motora
Mjerenje i vaganje svih vitalnih dijelova
motora prema proceduri (mikrometarsko
mjerenje dimenzija i mjerenje mase).
Režim br:
Vrijeme
trajanja
1
2
30 min
150 min
Br. obrtaja
minimum
4150 ± 15
Temp. ulja, °C
40 ± 3
145 ± 3
30 ± 2
90 ± 3
90 ± 15
630 ± 20
Temp. vode
(izlaz), °C
Temp. izd.
gasova, °C
Ocjenjivanje
Ocjena motora se vrši prema metodi CEC M-02-A-78
Motor se rasklapa a vitalni dijelovi se čiste i mjere.
Vizuelno se vrši pregled motora, utvđuje se stanje
motora i vitalnih dijelova.
Po metodi IP 279/72 se vrši ocjena čistoće klipova i
pokretljivosti klipnih prstenova u toku 2 h od
završetka testa.
Uzima se uzorak korišćenog ulja i analiziraju se
sljedeće karakteristike: viskoznost na 40 °C i na 100
°C, TBN, sadržaj metala habanja i kontaminacije i
prisustvo čađi. Ove vrijednosti se upoređuju sa
Slika 3. Prikaz klipova i ležećih (glavnih) ležajeva
nakon demontiranja, mjerenja i ocjenjivanja. U
ovom primjeru je evidentna čistoća klipova, što
ukazuje na dobra disperzantsko-detergentna
svojstva korišćenog ulja.
Sledećom šemom je prikazana procedura motornog testa na OTTO motoru FIAT
128A.064.
PROCEDURA FIAT 128A.064
Test od 100 h na benzinskom motoru FIAT 128A.064
Motor
Parametri procedure
FIAT 128A.064; 1100 cm³ OTTO motor
4 cilindra – linijski
max. snaga: 40 kW pri 4000 rpm
Razrada motora 4h: broj obrtaja se postepeno
povećava od 800 do 4000 rpm; registruju se
broj obrtaja, temperatura vode na izlazu i
temperatura ulja.
Cilj procedure
Provjera
disperziono-detergentnih,
antihabajućih
i
oksidacionih
svojstava
motornih ulja gradacije SAE 15W-40; provjera
upotrebljivosti motornog ulja u eksploataciji.
Test 100 h: rad se prekida na svakih 10 h kako
bi se uzeo uzorak ulja; uslovi rada su prikazani
u tabeli:
Uslovi rada
Vrijeme trajanja
100 h
Priprema motora
Br. obrtaja
4000
Mjerenje i vaganje svih vitalnih dijelova
motora prema proceduri (mikrometrisanje i
težinsko mjerenje).
Temp. ulja, °C
110 ± 2
Temp. vode (izlaz), °C
88 ± 2
Ocjenjivanje
Nakon završetka testa motor se demontira i vizuelnim pregledom se utvrdi stanje dijelova
motora.
Motor se rasklapa a vitalni dijelovi se čiste i mjere mikrometražno i težinski. Vizuelno se vrši
pregled motora, utvđuje se stanje motora i vitalnih dijelova.
Ocjena klipova i pokretljivosti klipnih prstenova se vrši prema standardu ZCZ 50542.
Uzima se uzorak korišćenog ulja i analiziraju se sledeće karakteristike: viskoznost na 40 °C i na
100 °C, procentualna promjena viskoznosti, sadržaj goriva, TBN, nerastvorno u pentanu i
benzolu, sadržaj vode, sadržaj gvožđa, hroma, bakra i aluminijuma i oksidacija na IR-u (ABS/cm).
Vitalni dijelovi motara se fotografišu u koloru, bez skidanja lakova i taloga.
EKSPLOATACIONA ISPITIVANJA
Da bi se stekao uvid u realno ponašanje ulja, u pravim uslovima vožnje, vrše se i eksploataciona ispitivanja
ulja. Vozilo u kome se ulje testira učestvuje u saobraćaju pri različitim uslovima vožnje, kao i pri
maksimalnim opterećenjima; u gradskoj vožnji i u vožnji na autoputu; koristi se gorivo različitog kvaliteta a
takođe se vozi i po različitim vremenskim uslovima. Testiranja se najčešće vrše sa gorivom koje se nalazi
na tržištu BiH i zemalja okruženja. Svi ovi parametri utiču na ponašanje ulja u eksploataciji.
Osim redovnih eksploatacionih ispitivanja
provode se i specijalni testovi na određenim
tipovima vozila. Ovo su namjenski testovi koji
traju duže i koji se rade prilikom uvođenja nove
generacije ulja. Jedno od takvih ispitivanja
rađeno je na vozilu Golf V, sa uljem Optima Eco
Plus SAE 5W-30. Ukupno trajanje testa je bilo
100000 km. U toku testa su rađene tri zamjene
ulja; prvi put je ulje mijenjano nakon 15000 km,
drugi put nakon 30000 km, a treći put nakon
55000 km. Redovno su rađene analize osnovnih
fizičko-hemijskih karakteristika ulja, kao i
analize metala habanja. Na kraju testa je
urađena i ocjena stanja motora. Rezultati su
pokazali da se radi o ulju vrhunskog kvaliteta,
koje je i poslije 55000 km pokazalo odlična
svojstva podmazivanja i odličnu stabilnost.
Slika 5. Test vozilo za eksploataciono ispitivanje
motornog ulja Optima Eco Plus SAE 5W-30
na 100 000 km
Slika 6. Tim motorne laboratorije zadužen za eksploataciono ispitivanje motornog ulja Optima Eco Plus SAE 5W-30
na 100 000 km: Boro Ilinčić, Ljubica Sailović, Rade Čančarević, Ostoja Sailović, Mladen Šoljić
Pored redovnih eksploatacionih
ispitivanja i ciljanih ispitivanja
pri razvoju novog proizvoda,
vrši se i testiranje maziva i
fluida pri ekstremnim uslovima
primjene, kao što su sportska
takmičenja. Rafinerija ulja
Modriča je sponzor različitih
sportskih aktivnosti. Jedna
od njih su i auto-trke na
kojima učestvuje radnik
motorne laboratorije i testvozač Mladen Šoljić.
Šoljić redovno učestvuje na Šampionatima Bosne i Hercegovine. Višestruki je šampion u ovom sportu,
vozač godine i nosilac Zlatne kacige. Motori koji se koriste na ovim trkama, redovno se kontrolišu u
motornoj laboratoriji Rafinerije ulja Modriča. Osim toga, maziva i tečnosti koja se koriste na trkama
takođe se ispituju u laboratoriji. Kontroliše se prisustvo metala habanja u ulju, ugušćenje ulja i ostale
fizičke i hemijske karakteristike ulja. Još jedan dokaz vrhunskog kvaliteta proizvoda Rafinerije je taj što
korišćena maziva i fluidi pokazuju odlične karakteristike čak i u ovako teškim uslovima primjene kao što
su auto-trke.
Slika 7. Mladen Šoljić
U proizvodnom programu Rafinerije ulja Modriča postoje proizvodi specijalno formulisani za teže
uslove vožnje, tj. za potrebe vozila koja voze trke. Motorno ulje Optima Sport SAE 10W-60 i tečnost za
kočione sisteme UHK Racing DOT 5.1 zadovoljavaju najstrožije uslove primjene.
Četvorotaktni motori za ispitivanja
Slika 8. Četvorotaktni motor FIAT 128.A.064
spojen na ispitni sto
Slika 10. Četvorotaktni motor VW 2,8 LT spojen
na sto za ispitivanje
Slika 9. Četvorotaktni motor FIAT
128.A.064; detalj. Testiranje sa
gasnom smješom propan-butan
Slika 11. Četvorotaktni motor
VW 1,9 SDi spojen na sto za
ispitivanje
Motor sa presjekom namijenjen za edukaciju
Slika
12.
Prikaz
četvorotaktnog motora
specijalno pripremljenog
za obuku. Crvenom
bojom su označene
površine presjeka; plava
boja označava protok
rashladnog fluida a žuta
boja protok ulja
Slika 13. Dijelovi motora za edukaciju. Crvenom bojom su označene površine presjeka,
plavom bojom protok rashladnog fluida a žutom bojom protok motornog ulja.
Da bi se na pravi način odgovorilo
zahtjevima
tržišta,
potrebno
je
obezbijediti ne samo vrhunsku opremu,
nego i vrhunski kadar. Rafinerija ulja
Modriča
je
posvećena
stalnom
usavršavanju, kako svojih proizvoda,
tako i stručnog kadra. U okviru motorne
laboratorije nalazi se i posebna jedinica
za edukaciju, u kojoj su smješteni motori
koji se koriste za obuku. Jedan od ovih
motora je prikazan na slici 14.
Ovi motori su specijalno pripremljeni
tako da je rađen presjek svih bitnih
dijelova. Različitim bojama su označeni
dijelovi u kojima struji ulje i rashladni
fluidi.
Slika 14. Prikaz motora za obuku
Slika 15. Tim radnika
motorne laboratorije i
sektora za razvoj (s
lijeva na desno)
Boro Ilinčić, Danka
Šikuljak,
Rade
Čančarević,
Marija
Milosavljević, Mladen
Šoljić, Ilinka Mišić,
Ljubica Sailović
Efikasan i profesionalan rad motorne laboratorije omogućen je izuzetnom saradnjom svih zaposlenih u
laboratoriji, na čelu sa rukovodiocem Radetom Čančarevićem, dipl. inž. maš, i inženjera iz sektora za
razvoj, na čelu sa glavnim inženjerom za motorna ulja putničkih vozila Ilinkom Mišić, dipl. inž. tehn.
Rafinerija ulja Modriča
Stepe Stepanovića 49
74480 Modriča, BiH
www.modricaoil.com
Tel: +387 53 810 111
Faks: +387 53 812 541
Motorna laboratorija:

Download Report