Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΠΟΥΡΙΜ ΤΟ ΠΟΥΡΙΜ ΚΑΙ Η ΜΕΓΚΙΛΑ Το βασιλικό

Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΠΟΥΡΙΜ
ΤΟ ΠΟΥΡΙΜ ΚΑΙ
Η ΜΕΓΚΙΛΑ
Η άνοδος του Βασιλιά Αχασβερός
(Ξέρξης Α΄, 486- 465 π.κ.π.) στο θρόνο
της Περσίας βρίσκει χιλιάδες Εβραίους
διασκορπισμένους
σ’ ολόκληρη
την
Περσική Αυτοκρατορία. Βρίσκονται εκεί
από την αιχμαλωσία της Βαβυλώνας (586
π.κ.π.),
όταν
ο
βασιλιάς
Ναβουχοδονόσορ έκαψε την Ιερουσαλήμ
και το Ναό του Σολομώντα και εξόρισε
τον λαό.
Η Μεγκιλά Εστέρ έχει σαν θέμα την
σωτηρία των Ιουδαίων της Περσίας από
την επιβουλή των εχθρών τους με την
παρέμβαση στο Βασιλιά των Περσών της
συζύγου του Εσθήρ. Ο ανώτατος
αξιωματικός
Αμάν
σχεδιάζει
να
εξολοθρεύσει τους Ιουδαίους. Κατορθώνει
μάλιστα να πάρει τη σχετική άδεια από
τον βασιλιά. Η Εσθήρ, καθοδηγούμενη
από το θείο της Μορδοχαίο, πετυχαίνει
τελικά να ανατρέψει πλήρως το σχέδιο
του Αμάν. Ο ίδιος οδηγείται στην αγχόνη
και οι Ιουδαίοι εκδικούνται φονεύοντας
τους εχθρούς τους. Σε ανάμνηση του
γεγονότος αυτού θεσπίστηκε η γιορτή των
«Πουρίμ».
Ο
δραματικός
τρόπος
της
περιγραφής των γεγονότων στη Μεγκιλά,
οφείλεται στο λογοτεχνικό χαρακτήρα του
έργου και στο πνεύμα της εποχής. Ο
συγγραφέας, αντλώντας στοιχεία από τη
λαϊκή εθνική παράδοση, περιγράφει τις
περιπέτειες των Ιουδαίων. Παρά το
έντονα εθνικιστικό πνεύμα όμως, στην
αφήγηση υπονοείται η βασική θεολογική
θέση ότι η πρόνοια του Θεού είναι αυτή
που κινεί τα νήματα της ιστορίας. Οι
ήρωες του έργου θέτουν με εμπιστοσύνη
το εαυτό τους στην υπηρεσία του Θεού, ο
οποίος πραγματοποιεί το σχέδιό του,
ακόμα και όταν τα όργανά του δείχνουν
αδυναμία.
Στη μετάφραση των Εβδομήκοντα
του βιβλίου της Εσθήρ, υπάρχει ένα
εντυπωσιακό κείμενο, το οποίο δεν
περιλαμβάνεται στη Μεγκιλά που έχουμε
στα χέρια μας. Το κείμενο αυτό, που το
παραθέτουμε αυτούσιο, αναφέρεται στο
Βασιλικό Διάταγμα για την εξόντωση των
Ιουδαίων:
Το βασιλικό διάταγμα για την
εξόντωση των Ιουδαίων
«Ο Μεγάλος Βασιλιάς Αρταξέρξης
απευθύνει τα ακόλουθα σε όσους έχει
στην εξουσία του, έπαρχους και διοικητές
των εκατόν είκοσι εφτά επαρχιών, που
εκτείνονται από την Ινδία μέχρι την
Αιθιοπία. Αν και είμαι άρχοντας πολλών
εθνών και έχω γίνει κύριος της
οικουμένης, θέλησα πάντοτε να διοικήσω
χωρίς αλαζονεία και κατάχρηση εξουσίας,
αλλά με επιείκεια και ηπιότητα. Έτσι
θέλησα να κάνω τη ζωή των υπηκόων
μου ήρεμη κι αδιατάραχτη για πάντα και
τη βασιλεία μου ήπια και ασφαλή, μέχρι τις
πιο απομακρυσμένες χώρες της, ώστε
όλοι να έχουν την ειρήνη που επιθυμούν.
Ρώτησα, λοιπόν, τους συμβούλους μου
πώς είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί
αυτό. Ένας απ’ αυτούς, που ονομάζεται
Αμάν είναι πιο σοφός από τους άλλους
και γνωστός για τη σταθερή αφοσίωσή
του και την αποδεδειγμένη πίστη σ’ εμένα
και κατέχει τη δεύτερη θέση στο βασίλειό
μου. Αυτός μου φανερώνει ότι ανάμεσα
στα έθνη της γης έχει διασπαρεί ένας
ύπουλος λαός. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν
δικούς τους νόμους και γι’ αυτό είναι
αντίθετοι προς κάθε άλλο έθνος και
αγνοούν συνεχώς τα βασιλικά διατάγματα.
Έτσι εμποδίζεται η αρμονική διοίκηση της
αυτοκρατορίας μου.
Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΠΟΥΡΙΜ
Πληροφορήθηκα, λοιπόν, πως ο
λαός αυτός μόνος του βρίσκεται σε
αντίθεση προς όλο το ανθρώπινο γένος,
έχουν περίεργο τρόπο ζωής εξαιτίας των
νόμων τους και διάκεινται εχθρικά προς
τα συμφέροντα μας. Διαπράττουν τα
χειρότερα
κακά,
με
σκοπό
την
υπονόμευση της σταθερότητας του
βασιλείου. Γι’ αυτό διέταξα όλοι αυτοί,
άντρες,
γυναίκες
και
παιδιά,
να
εξοντωθούν ολοκληρωτικά με ξίφος,
χωρίς οίκτο και φειδώ στις δεκατέσσερις
του δωδεκάτου μήνα αυτού του χρόνου,
δηλαδή του μήνα Αδάρ. Είναι όλοι τους
προγραμμένοι στο διάταγμα του Αμάν, ο
οποίος είναι αρμόδιος για όλες τις
κρατικές υποθέσεις και με συμβουλεύει
σαν δεύτερος πατέρας μου. Έτσι αυτοί οι
αιώνιοι εχθροί μας θα θανατωθούν βίαια
μέσα σε μια μέρα και δεν θα κλονίζουν πια
στο μέλλον τη σταθερότητα και την ειρήνη
του κράτους μου.»
Δύο σύμβολα – Δύο όψεις του
αντισημιτισμού
Το κείμενο αυτό είναι ίσως η
αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία αντισημιτισμού στην ιστορία. Διαπνέεται από τα
ίδια στερεότυπα και διατυπώνει τις ίδιες
κατηγορίες που χρησιμοποίησαν και
εξακολουθούν να χρησιμοποιούν οι
σύγχρονοι αντισημίτες.
Διαβάζοντας το διάταγμα, διακρίνουμε ότι το μίσος του Αχασβερός προς
τους Εβραίους είναι εξίσου μεγάλο με
αυτό του Αμάν. Η προσφορά της
βασιλικής σφραγίδας στον Αμάν για να
εξοντώσει αυτόν τον «παράξενο» λαό, και
η άρνηση του βασιλιά να πάρει τα
χρήματα που του προσφέρει ο Αμάν για
να εξαγοράσει το δικαίωμα εξόντωσης
του εβραϊκού λαού, φανερώνουν ότι και ο
ίδιος είναι προβληματισμένος με τον λαό
αυτό.
Θεωρεί ότι ο Αμάν κάνει χάρη και
στον ίδιο εξοντώνοντάς τον!
Αυτή η κατάσταση παρομοιάζεται με
την ακόλουθη ιστορία δύο χωρικών: Ο
ένας είχε ένα λόφο μέσα στο χωράφι του,
που τον εμπόδιζε να το καλλιεργήσει. Ο
άλλος είχε ένα παρόμοιο πρόβλημα με μια
μεγάλη τρύπα στη μέση του χωραφιού
του. Ο κάθε ένας επιθυμούσε αυτό που
είχε ο άλλος, σαν λύση στο πρόβλημά
του.
Μια μέρα, ο γεωργός που είχε την
τρύπα προσφέρθηκε να αγοράσει το λόφο
από το γείτονά του και να τον
χρησιμοποιήσει για να γεμίσει την τρύπα.
Ο γεωργός που είχε το λόφο στο χωράφι
του όχι μόνο δέχτηκε να τον δώσει, αλλά
αρνήθηκε και την προσφορά των
χρημάτων, αφού αυτό θα έλυνε και το δικό
του πρόβλημα.
Ο Αχασβερός και ο Αμάν μισούσαν
και οι δυο τους Ιουδαίους, ο καθένας για
τους λόγους του. Για τον βασιλιά
Αχασβερός αυτός ο λαός αντιπροσώπευε
ένα «λόφο» που απειλούσε το δικό του
ανάστημα. Για τον Αμάν οι Ιουδαίοι ήταν
κατώτερα και αξιοκαταφρόνητα όντα,
τόσο χαμηλά όσο μια τρύπα μέσα στο
χώμα.
Με άλλα λόγια, αυτά τα δυο
σύμβολα, ο λόφος και η τρύπα,
αντιπροσωπεύουν δυο από τις όψεις του
αντισημιτισμού ανά τους αιώνες. Οι
Εβραίοι «κατηγορούνται» επειδή διαφέρουν, είτε ως κατώτερα όντα – που
απειλούν να υποβαθμίσουν το γένος των
ανθρώπων – είτε ως ανώτερα, ικανά και
πολυτάλαντα άτομα – που είναι συνεπώς
επικίνδυνα για την υφιστάμενη τάξη και
την κάθε λογής δεσποτική ή τυραννική
εξουσία.
Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΠΟΥΡΙΜ
ΟΙ ΜΙΤΣΒΟΤ ΤΟΥ ΠΟΥΡΙΜ
Για να θυμηθούμε τα γεγονότα που σχετίζονται με τη γιορτή
και τη σωτηρία του λαού μας, όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, ακούμε με
προσοχή την ανάγνωση της Μεγκιλάτ Εστέρ. Κατά την ανάγνωση
της Μεγκιλάτ Εστέρ, τη στιγμή που ο Ραββίνος προφέρει το μισητό
όνομα του Αμάν, οι παρευρισκόμενοι πιστοί κτυπούν τα πόδια τους
στο έδαφος, ενώ τα παιδιά προκαλούν μια ευχάριστη οχλαγωγία με
τις ροκάνες, κουδούνες, ακόμα και πιστολιές! Άλλωστε, είναι και η
μοναδική φορά που όχι μόνο επιτρέπουμε αλλά παρακινούμε εμείς οι
ίδιοι τα παιδιά να κάνουν θόρυβο μέσα στη συναγωγή! Είναι, αν
θέλετε, η δική τους συμμετοχή στην τήρηση των Μιτσβότ της γιορτής!
Η αποστολή και η ανταλλαγή δίσκων (μισσλόαχ μανότ), με
τουλάχιστον δύο είδη γλυκισμάτων, φρούτων ή ακόμα και ποτών,
ενισχύει τους δεσμούς μεταξύ των φίλων και μας δίνει την ευκαιρία
για ευχάριστες συναντήσεις και ανταλλαγές ευχών. Το σωστό, κατά
την Αλαχά, είναι οι άντρες να στέλνουν σε φίλους τους και οι γυναίκες
σε φίλες τους.
Η αποστολή χρημάτων στους φτωχούς (ματανότ
λαεβιονίμ) την ημέρα του Πουρίμ, είναι η εκδήλωση της φροντίδας
που πρέπει να δείχνουν πάντα οι εύποροι προς τους φτωχούς, και
που συμβολίζει ότι η χαρά της γιορτής δεν μπορεί να είναι
ολοκληρωμένη για κανέναν από μας, αν δεν μπορούν όλοι οι
ομόθρησκοι της Κοινότητάς μας να συμμετέχουν σ’ αυτή. Η μιτσβά
αναφέρει επακριβώς τη λέξη «ματανότ» (δώρα), για να μας
υπενθυμίζει ότι πρέπει να αισθανόμαστε σεβασμό και εκτίμηση για
τους φτωχούς, γιατί ο κάθε φτωχός μάς δίνει την ευκαιρία να
εκπληρώσουμε τη μεγάλη μιτσβά της ελεημοσύνης (τσεντακά).
Αλλά αν οι τρεις παραπάνω μιτσβότ δεν είναι αρκετές για να
φτάσουμε στη πλήρη ενότητα που απαιτεί ο εορτασμός του Πουρίμ,
συγκεντρωνόμαστε οικογενειακώς σε κάποιο φιλικό σπίτι, όπου,
μετά από ένα εορταστικό γεύμα, πίνουμε ένα ποτηράκι παρά
πάνω (σεουντάτ πουρίμ)! Έτσι, χωρίς να οδηγούμαστε σε
ακρότητες, χαλαρώνουμε τους μεταξύ μας φραγμούς και νιώθουμε
πιο ανεκτικοί και πιο ενωμένοι!
ΜΑΣΚΑΡΕΜΑ
Το Πουρίμ τα παιδιά μασκαρεύονται, για να μας θυμίσουν
συμβολικά ότι η σωτηρία των Εβραίων στην Περσία δεν ήρθε με τις
φαινομενικά τυχαίες συμπτώσεις που μας διηγείται η Μεγκιλάτ
Εστέρ, αλλά στην ουσία με την κρυμμένη, «μεταμφιεσμένη» Θεία
Πρόνοια που βρίσκεται γύρω μας, έστω και αν δεν φαίνεται με γυμνό
μάτι!

Download Report