$),(5B ´ • ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΞΩΛΕΜΒΙΕΣ Ο ι εξωλέμβιοι κινητήρες δημιουργήθηκαν από την ανάγκη να προσφέρουν πρόωση, χωρίς να σπαταλούν τον ωφέλιμο εσωτερικό χώρο ενός σκάφους. Η ανάγκη αυτή τους έδωσε τη μορφή μιας συμπαγούς κατασκευής που ενσωματώνει κινητήρα, σύστημα μετάδοσης και προπέλα σε έναν μόνο όγκο, ο οποίος προσαρμόζεται στο πίσω μέρος τους σκάφους, με μοναδικό σημείο στήριξης τον καθρέφτη του. Το ίδιο σύστημα εξυπηρετεί σαν πηδάλιο, καθώς η περιστροφική του δυνατότητα γύρω από έναν κατακόρυφο άξονα δίνει στο σκάφος εύκολα και άμεσα την επιθυμητή κατεύθυνση. Η δυνατότητα περιστροφής γύρω από οριζόντιο άξονα επιτρέπει επίσης τον έλεγχο 2011 της αντιστάθμισης του σκάφους, αλλά και της προφύλαξης της προπέλας κατά την προσέγγιση σε ρηχά ή επικίνδυνα νερά. Η πλήρης έξοδος της προπέλας από το νερό βοηθά επίσης τη συντήρηση και την προφύλαξη, όταν το σκάφος δεν χρησιμοποιείται. Από ιστορικές καταγραφές που σημειώθηκαν πριν από το 1900, φαίνεται ότι οι πρώτοι εξωλέμβιοι κινητήρες εκμεταλλεύτηκαν τον ατμό. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν τετράχρονοι αερόψυκτοι κινητήρες σε μικρή παραγωγή, οι οποίοι όμως δεν καθιερώθηκαν λόγω της δύσχρηστης τότε ογκώδους κατασκευής. Στη σημερινή τους μορφή εμφανίστηκαν γύρω στα 1909, όταν ο εφευρέτης τους Ole Evinrude συνέδεσε έναν δίχρονο κινητήρα σε έναν άξονα μετάδοσης που κατέληγε σε μια προπέλα. Η απλή αυτή κατασκευή του Evinrude έδινε εύκολη και ταυτόχρονα αξιόπιστη λύση στη μηχανοκίνηση μικρών κυρίως σκαφών. Η απλότητά της έπαιξε σημαντικό ρόλο τόσο στο κόστος παραγωγής, όσο και στο λόγο βάρους - ιπποδύναμης, που βελτίωσε πολύ τις επιδόσεις σε σχέση με τις πιο πολύπλοκες και βαριές εσωλέμβιες αντιπάλους. Οι δίχρονοι κινητήρες κυριάρχησαν για πολλά χρόνια στο χώρο ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΝΟ ΒΕΝΕΤΣΑΝΟ $),(5B ´ • των εξωλέμβιων. Το μικρό τους βάρος και η μεγάλη ιπποδύναμη εξυπηρετούσαν άλλωστε τη ζήτηση για εύκολες λύσεις με επιδόσεις. Το μειονέκτημα όμως της εκπομπής ρύπων επηρέασε την εξέλιξή τους. Αν και δημιουργήθηκαν πιο καθαροί δίχρονοι κινητήρες με παράλληλη εξέλιξη των λιπαντικών και των καυσίμων, οι ολοένα και αυστηρότεροι περιβαλλοντικοί κανόνες επέβαλαν τη μετάλλαξή τους σε τετράχρονους. Για άλλη μια φορά η τεχνολογία κατάφερε να συμπιέσει τον μεγαλύτερο όγκο των τετράχρονων κινητήρων, βελτιώνοντας τις επιδόσεις τους έτσι ώστε να μπορούν να επικρατήσουν και αγοραστικά έναντι των δίχρονων. Σήμερα πολλές εταιρείες ασχολούνται με την κατασκευή εξωλέμβιων κινητήρων όπως οι Mercury, Yamaha, Suzuki, Briggs and Stratton, Evinrude, Johnson, Honda, , Mariner, Nissan, OMC, αλλά και αρκετές μικρότερες, αυξάνοντας κάθε χρόνο την προσφορά. Η αγορά τους γίνεται όλο και πιο εύκολη τόσο σε κινητήρες, όσο και σε ανταλλακτικά. Ολοκληρωμένα δίκτυα πώλησης και συντήρησης μειώνουν σχεδόν στο μηδέν την απόσταση ανάμεσα στο εργοστάσιο παραγωγής και τον τελικό καταναλωτή, εξαντλώντας κάθε τρόπο επικοινωνίας από την προσωπική σχέση μέχρι το διαδίκτυο. Μέσα σε αυτή την πληθώρα μοντέλων, αλλά και την τεχνολογική εξέλιξη που προωθούν, ένα ερώτημα ταλανίζει τον κάθε ενδιαφερόμενο αγοραστή: ‘Ποια είναι η κατάλληλη μηχανή για το σκάφος μου'; Στο ερώτημα αυτό θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στη συνέχεια. Το βασικό κριτήριο Αν ρωτήσουμε έναν Έλληνα αγοραστή ποιο θεωρεί ως βασικό κριτήριο για την αγορά ενός εξωλέμβιου κινητήρα, σίγουρα θα βάλει σε πρώτη προτεραιότητα την τιμή αγοράς. Η τιμή αγοράς επηρεάζεται σημαντικά από την ιπποδύναμη, το μήκος του άξονα και τον τύπο καυσίμου. Πριν φτάσει όμως κανείς εκεί πρέπει να λάβει υπ' όψιν ορισμένα πιο βασικά κριτήρια έτσι ώστε τελικά να μην χάσει χρήματα ούτε από την αγορά του κινητήρα, αλλά ούτε και από τη συντήρηση του σκάφους του γενικότερα. Ο σωστός συνδυασμός ιπποδύναμης σκάφους είναι ίσως το πιο σημαντικό κριτήριο που οδηγεί στη σωστή αγορά μιας εξωλέμβιας μηχανής. Όταν επιλεγεί πλεονάζουσα ιπποδύναμη σε ένα σκάφος, τότε βάζουμε σε κίνδυνο την αντοχή του, την ευστάθεια και τελικά την ασφάλειά μας. Όταν η ιπποδύναμη είναι μικρότερη από την κανονική, τότε μειώνονται οι επιδόσεις, αυξάνεται η αντίσταση στην κίνηση και ίσως η κατανάλωση καυσίμου, ανεβάζοντας σημαντικά το κόστος χρήσης. Πώς θα επιλέξουμε λοιπόν την κατάλληλη ιπποδύναμη; Δύο είναι οι βασικές πληροφορίες που θα μας οδηγήσουν στη σωστή επιλογή. Η πρώτη πληροφορία αναγράφεται πάνω στο σκάφος, σε μια ειδική μεταλλική ταμπέλα, όπου αναφέρεται η προτεινόμενη ιπποδύναμη από τον κατασκευαστή. Αξιοσημείωτο είναι ότι η προτεινόμενη ιπποδύναμη προκύπτει από λεπτομερείς ναυπηγικούς υπολογισμούς και εξαντλητικές δοκιμές που έχει πραγματοποιήσει ο κατασκευαστής. Η τιμή βασίζεται στις διαστάσεις του σκάφους και τη σχεδίαση της γάστρας του. Η τιμή της προτεινόμενης ιπποδύναμης δεν πρέπει λοιπόν να αγνοείται γιατί σε αυτήν στηρίζεται τόσο η κατηγοριοποίηση του σκάφους, όσο και η εγγύησή του. Η δεύτερη βασική πληροφορία προκύπτει από τη χρήση του σκάφους που επιλέξαμε. Αν το σκάφος πρόκειται να φορτώνεται συχνά με όλη την παρέα ή την πολυμε- λή οικογένεια και να λειτουργεί σε δύσκολες συνθήκες πλεύσης, τότε η προτεινόμενη ιπποδύναμη μπορεί να αυξηθεί κατά 10% για καλύτερα αποτελέσματα στην επίδοση και τον έλεγχο. Αν πάλι το σκάφος είναι μια καθαρά προσωπική μας υπόθεση και πρόκειται να χρησιμοποιείται τον περισσότερο καιρό με μικρά φορτία, τότε η προτεινόμενη ιπποδύναμη μπορεί να μειωθεί κατά 10%. Η συγκεκριμένη επιλογή δεν επηρεάζει τις επιδόσεις του σκάφους, αλλά μειώνει σημαντικά το βάρος, την τιμή αγοράς και το κόστος χρήσης. Αν δεν υπάρχει μεταλλικό ταμπελάκι τι γίνεται; Πριν μπείτε σε υποψίες για την επιλογή του σκάφους σας, μπορείτε να κάνετε ένα γρήγορο υπολογισμό για την ιπποδύναμη του κινητήρα ως εξής: Πολλαπλασιάστε το μήκος του σκάφους με το πλάτος του καθρέφτη. Προσοχή και οι δύο διαστάσεις να είναι σε πόδια. Αν το γινόμενο είναι κάτω από 52, τότε δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εξωλέμβια με ιπποδύναμη πάνω από 15 hp. Αν το γινόμενο είναι πάνω από 52 και το σκάφος έχει τιμονιέρα και ύψος καθρέφτη στις 20 ίντσες, τότε πολλαπλασιάστε επί 2 και αφαιρέστε 90. Στρογγυλοποιήστε το αποτέλεσμα στην $),(5B ´ • ΑΦΙΕΡΩΜΑ κοντινότερη πεντάδα. Αυτή θα είναι η προτεινόμενη ιπποδύναμη του σκάφους σας. Ακόμη και όταν ο κινητήρας έχει αγοραστεί, πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Για τον λόγο αυτό καλό είναι να δοκιμάσουμε τον κινητήρα στο σκάφος ώστε να γνωρίζουμε αν η επιλογή μας είναι η σωστή ή αν πρέπει να προγραμματίσουμε μια ενδεχόμενη αναβάθμιση. Ένας τρόπος ελέγχου είναι η μέτρηση της ταχύτητας πλαναρίσματος για τα περισσότερα μεσαία φουσκωτά και ταχύπλοα από fibreglass. Αν η ταχύτητα αυτή είναι από 12 έως 17 mph, τότε κάνατε τη σωστή επιλογή. Αν δεν φτάνετε σε αυτούς τους αριθμούς, τότε μπορείτε να αυξήσετε την ιπποδύναμη στο επόμενο μοντέλο του κινητήρα σας. Η τιμή αυτή όμως μπορεί να είναι υποκειμενική. Καλύτερα νιώστε εσείς τη συμπεριφορά του κινητήρα και του σκάφους ώστε να σας γεμίζει άνεση και σιγουριά. Επίσης παρατηρείστε τη στάση του σκάφους. Αν παραμένει για πολύ ώρα με ανασηκωμένη πλώρη κρύβοντας την ορατότητα προς τα εμπρός, τότε μάλλον έχετε κάνει μια λάθος επιλογή. Για μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, αλλά και οικονομία καυσίμου, σημειώστε ότι θα πρέπει να φτάνετε τις 4000 rpm στα 3/4 διαδρομής της μανέτας. Πριν την τελική επιλογή είναι βασικό να υπάρχει μια καλή ενημέρωση για κάθε κατηγορία εξωλέμβιων κινητήρων. Οι εξωλέμβιοι κινητήρες εξακολουθούν να κατηγοριοποιούνται με βάση την ιπποδύναμη και το βάρος. Στη συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένα από τα χαρακτηριστικά των μοντέλων κάθε κατηγορίας, αλλά και τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτά. 2 - 4 hp (μικρότερο από 16 κιλά) Σε αυτή την κατηγορία υπερτερούσαν άλλοτε τα δίχρονα μοντέλα ενός κυλίνδρου, που λόγω του μικρού όγκου και των γρηγορότερων κύκλων απέδιδαν εύκολα την απαιτούμενη ισχύ. Οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί όμως άλλαξαν τα δεδομένα. Μεγάλες εταιρείες όπως η Mercury, η Suzuki, η Yamaha, η Tohatsu, η Evinrude και η Honda διαθέτουν πλέον μοντέλα που τρέφονται με αμόλυβδη. Οι κινητήρες αυτής της κατηγορίας είναι κατάλληλοι για όλα σχεδόν τα μικρά σκάφη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ελαφρά κανό, μικρά ιστιοπλοϊκά, βοηθητικά σκάφη και μικρά φουσκωτά ή αλουμινένια με μήκος μικρότερο των 4 μέτρων και βύθισμα που δεν ξεπερνά τα 10 εκατοστά με πλήρες φορτίο. Το μικρό τους βάρους τα καθιστά ιδανικά μοντέλα για σκάφη που μεταφέρονται εύκολα στο πορτμπαγκάζ. Από την άλλη μεριά η ενσωματωμένη δεξαμενή καυσίμου που συναντάμε στα περισσότερα μοντέλα, αξιοποιεί σημαντικά το χώρο του σκάφους, καθώς κερδίζουμε το χώρο που θα καταλάμβανε το εξωτερικό ντεπόζιτο. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Ταχύτητες κίνησης από 5 έως 10 mph. Μερικοί δικύλινδροι ή τρικύλινδροι κινητήρες των 3 και 4 ίππων της ΟΜC σχεδόν θα οδηγήσουν ένα μικρό σκάφος με έναν επιβάτη σε πλανάρισμα. • Θα πλανάρουν ένα μικρό φουσκωτό ή κανό με έναν επιβάτη. • Ξεπερνούν σε επιδόσεις έναν παραδοσιακό κινητήρα trolling. • Θα βοηθήσουν ένα σκάφος από fibreglass με βάρος περίπου 300 κιλών να κινηθεί ικανοποιητικά, όταν χρησιμοποιούνται ως δεύτερος βοηθητικός κινητήρας. 5 - 8 hp (από 18 έως 28 κιλά) Πρόκειται για τους κινητήρες που χρησιμοποιούνται συχνότερα από μικρά φουσκωτά, αλουμινένια ή μικρές βάρκες από fibreglass ή πλαστικό. Προσφέρουν μεγάλη ιπποδύναμη, ενώ παραμένουν σχετικά ελαφριές για να μεταφέρονται εύκολα. Εξυπηρετούν ως κύρια μηχανή σε μικρά σκάφη, αλλά και ως βοηθητική μηχανή σε ιστιοπλοϊκά μέχρι 7 μέτρα. Είναι καταλληλότεροι για σκάφη βάρους έως 120 κιλά, με μήκος από 2,5 έως 4,5 μέτρα. Μεταξύ δίχρονων και τετράχρονων επιλογών προτιμήστε τις τετράχρονες. Οι δίχρονες οδεύουν προς την εξαφάνιση. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Ακόμη χειροκίνητη εκκίνηση. • Ταχύτητες από 10-18 mph με έναν επιβάτη σε ένα ελαφρύ σκάφος. • Επιλογές πρόσω και ανάποδα. • Καλή συμπεριφορά για trolling, βοηθητική χρήση σε ιστιοπλοϊκά. • Σημαντική αλλαγή επιδόσεων από έναν σε περισσότερους επιβάτες. 9.9 - 18 hp (από 30 έως 45 κιλά) Η πιο διαδεδομένη επιλογή για μικρά σκάφη κάθε τύπου λόγω επιδόσεων και προσιτής τιμής. Προσαρμόζονται σχεδόν σε οποιαδήποτε κατηγορία σκαφών, από μικρά ιστιοπλοϊκά με μήκος από 5 έως 8 μέτρα, μεγάλα κανό και αλουμινένια φουσκωτά έως 4 μέτρα και μικρά σκάφη από fibreglass έως 5 μέτρα. Το βάρος του $),(5B ´ • σκάφους που μπορούν να προωθήσουν είναι από 54 έως 270 κιλά, ενώ διατηρούν το πλεονέκτημα της εύκολης μεταφοράς, όπως και τα μικρότερα μοντέλα. Από την κατηγορία αυτή ξεκινά και η δυνατότητα ηλεκτρικής εκκίνησης, που σίγουρα πρέπει να επιλέξετε. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Ταχύτητες από 15 - 25 mph σε ελαφρά σκάφη. • Αισθητά πιο καλές επιδόσεις από έναν κινητήρα 6 - 8 hp. • Ευκολία εκκίνησης με μίζα καθώς και δυνατότητα φόρτισης μπαταρίας για το ηλεκτρικό κύκλωμα του σκάφους. 20 - 35 hp (από 45 έως 70 κιλά) Μπαίνουμε πλέον στη μεσαία κατηγορία κινητήρων κερδίζοντας σε επιδόσεις, αλλά χάνοντας ίσως σε ευκολία μεταφοράς. Οι συγκεκριμένοι κινητήρες είναι οι πλέον κατάλληλοι για μικρές βάρκες και σκάφη που προορίζονται για ψάρεμα. Οι επιδόσεις τους σε σκάφη μικρού βυθίσματος είναι εκπληκτικές, ενώ η εμβέλεια τους λόγω κατανάλωσης θεωρείται παραπάνω από ικανοποιητική. Είναι ιδανικοί για ελαφρά σκάφη με μήκος από 4 έως 5,5 μέτρα, μεγάλα κανό, φουσκωτά μεσαίας κατηγορίας και σκάφη για ψάρεμα που μπορούν να πλανάρουν όταν επιβαίνουν σε αυτά έως 3 άτομα. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Ταχύτητες 20 - 30mph στα περισσότερα ελαφρά σκάφη. • Αν το σκάφος σας πλανάρει με μια ιπποδύναμη 9.9hp - 18hp, η επιλογή ενός τέτοιου κινητήρα αποτελεί μια σοβαρή αναβάθμιση. 40 - 75 hp (100 έως 150 κιλά) Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα πρώτα τετράχρονα μοντέλα σε όλες τις εταιρείες. Φεύγουμε πλέον από τα παραδοσιακά καρμπυρατέρ και μπαίνουμε στο χώρο του ψεκασμού πολλαπλών σημείων. Οι βαλβίδες γίνονται τέσσερις ανά κύλινδρο, ενώ οι στροφές ανά λεπτό αγγίζουν και ξεπερνούν τις 6.000. Η κατηγορία αυτή είναι ιδανική για σκάφη μεσαίου μήκους 5 έως 6,7 μέτρα, μεγάλα αλουμινένια πάνω από τα 6 μέτρα και σκάφη για ψάρεμα με τρεις ή περισσότερους φίλους του φρέσκου ψαριού. Επίσης προσφέρονται για αθλητικές δραστηριότητες όπως έλξη σκι, μονοσκί κ.λπ. Η δυνατότητα ελέγχου της αντιστάθμισης μετατρέπεται σε ηλεκτρικό πλεονέκτημα του κινητήρα. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Ταχύτητες πάνω από 30 mph • Αξιόπιστη πλεύση σε μέτριες συνθήκες. • Περιορισμένη δυνατότητα μεταφοράς. • Δυνατότητα τιμονιέρας. 90 - 140 hp (V-4 η λιγότερο, 150 έως 200 κιλά) Μηχανές μόνιμης εγκατάστασης για σκάφη από τα 5 έως τα 7,5 μέτρα. Επιδόσεις που ξεπερνούν τα 55mph και αξιοπιστία που επιτρέπει κοντινά ταξίδια ή πλεύση σε πιο δύσκολες συνθήκες. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Υψηλές επιδόσεις • Καθαρή λειτουργία • Αρκετά ηλεκτρονικά συστήματα βελτίωσης ελέγχου και λειτουργίας. 150 - 300 hp (V-6 και V-8, 200 έως 280 κιλά) Ό,τι πιο δυνατό και αξιόπιστο έχει να επιδείξει η τεχνολογία των εξωλέμβιων. Σε μονή, διπλή ή τριπλή μόνιμη διάταξη μπορούν να οδηγήσουν ένα σκάφος άνω των 8 μέτρων σε εκπληκτικές επιδόσεις 60mph και άνω. Προσφέρονται με μήκος άξονα 25 ίντσες, καθώς προορίζονται για σκάφη μεγάλων διαστάσεων και με βαθύ V. Από έναν τέτοιο κινητήρα μπορούμε να περιμένουμε: • Τα πάντα. • Έναν ασφαλιστή για ασφάλεια κλοπής. • Πειράγματα από τους ζηλόφθονες φίλους μας. Στις επόμενες σελίδες σας παρουσιάζουμε τις προτάσεις των εταιριών Mercury, Suzuki, Yamaha για το 2011.