01- KATHI 12-10_KATHI NEW 11/10/14 00:21 Page 1
ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Κυπριακή Πολιτική και Oικονομική Eφημερίδα
ΛΕΥΚΩΣΙΑ, Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014 • Eτος 6ο • Aρ. φύλλου 314
Σ H M E PA
www.k athimerini.com.cy €1,50 (Απλή έκδοση) €2,90 (Βασική) €3,90 (Ενισχυμένη)
Οι Τούρκοι βάζουν το αέριο στο τραπέζι
Τη διέξοδο από την κρίση υπέδειξαν οι Αμερικανοί στην Άγκυρα και η μάχη γοήτρου Αναστασιάδη-Ερντογάν
Η κρίση που προκάλεσε η Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ δεν βρήκε απροπαράσκευη τη Λευκωσία, η οποία είχε θέσει επιτακτικά το θέμα των τουρκικών
προκλήσεων προτού αυτές εκδηλωθούν. Ωστόσο, στην Ουά-
ΛΑΚΚΟΤΡΥΠΗΣ
σιγκτον υπάρχουν εκτιμήσεις
σύμφωνα με τις οποίες αν η
Τουρκία δεν προχωρήσει σε αποκλιμάκωση, τότε η κίνηση με
τη navtex είχε ως στόχο να βάλει
στην ατζέντα των συνομιλιών
ή στα ΜΟΕ, το θέμα των ενερ-
Η Τουρκία
δηλώνει
παρούσα
στην περιοχή
γειακών. Κάποιοι, μάλιστα, με
πολύ στενούς δεσμούς με το
Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εισηγούνται
στις ΗΠΑ και τα Η.Ε. να ασκήσουν την επιρροή τους για πρόληψη μιας κλιμάκωσης «με στόχο τη διασφάλιση ότι οι υπερά-
κτιοι ενεργειακοί πόροι στην
ανατολική Μεσόγειο θα ωφελήσουν όλες τις χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της
Τουρκίας, και δεν θα καταστούν
επιπρόσθετη πηγή συγκρούσεων». Σελ. 3, 12
ΚΥΒ. ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ
Ακήρυχτος πόλεμος κατά του ιού Έμπολα
Επιστροφή
στον διάλογο
το συντομότερο
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
Ποιοι κινούνται
στο παρασκήνιο για
εκτόνωση της κρίσης
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ
Γκριζάρουν την ΑΟΖ
θέλουν και ρόλο
και γκάζι οι Τούρκοι
ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΕΛΛΑΔΑ
Τεστάρει φίλους της
και το τηλεφώνημα
στον Νετανιάχου
Προς «διαζύγιο»
από την τρόικα
Το πρώτο βήμα προς
τη συμφωνία για τη
βιωσιμότητα του χρέους θα επιχειρήσει
σήμερα το απόγευμα
η «ελληνική τρόικα»
των Γκ. Χαρδούβελη,
Γ. Στουρνάρα και Στ. Παπασταύρου
κατά το προγραμματισμένο ραντεβού τους με την επικεφαλής του ΔΝΤ
Κριστίν Λαγκάρντ. Παρά το γεγονός
ότι, όπως λένε οι Βρυξέλλες, «το
ΔΝΤ θα είναι πολύ χαρούμενο να ξεφορτωθεί την Ελλάδα, καθώς είναι η
πιο περίπλοκη κυβέρνηση που έχουν
αναλάβει», τα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά. Σελ. 18
ΥΓΕΙΑ
Απεξάρτηση
με… ζάχαρη
Τα γλυκίσματα μπορεί να βοηθούν
στο να περάσει η στιγμιαία μανία για
τη ναρκωτική ουσία, ωστόσο πολλοί
είναι οι εξαρτημένοι που τελικά εθίζονται στη ζάχαρη και οδηγούνται
στην παχυσαρκία. Σελ. 14
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Περιορισμένη
η δυνατότητα
αντιμέτρων
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ
Επί ποδός βρίσκονται τόσο η Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ, όπου τις τελευταίες ημέρες εντοπίστηκαν τα πρώτα κρούσματα αιμορραγικού πυρετού εκτός
Αφρικής. Η εμφάνισή τους καταδεικνύει τεράστια κενά στη θωράκιση της Δύσης έναντι του λοιμώδους νοσήματος μια περίοδο που η μετάδοση του
φονικού ιού και στη Γηραιά Ήπειρο δεν θεωρείται πλέον πιθανή αλλά βέβαιη. Σελ. 14
Τουρισμός: Μεγάλο
γερμανικό στοίχημα
Προβληματίζει η Σκανδιναβία
Με το βλέμμα στραμμένο στις μεγάλες
τουριστικές εκθέσεις, οι άνθρωποι του
τουρισμού προσπαθούν να διαμορφώσουν
μια προκαταρτική εικόνα για τη νέα χρονιά, με το μεγάλο νέο στοίχημα να είναι
πια η γερμανική αγορά. Πάντως, προβληματίζει η πτώση της Σκανδιναβίας,
η οποία έδινε στην Κύπρο τους τουρίστες
του χειμώνα. Οικονομική, σελ. 7
Αέρας αισιοδοξίας από τα στρες τεστ
Μετά μάλλον οι τράπεζες θα βγουν προς αναζήτηση κεφαλαίων
«Ελαφρώς χαμηλότερα» από τον πήχη αναμένεται πως θα κινηθούν τα αποτελέσματα
του στρες τεστ για τις κυπριακές τράπεζες,
οι οποίες θα χρειαστούν κατά πάσα πιθανότητα μια σχετικά μικρή ενίσχυση κεφαλαίων. Ήδη, η Ελληνική κινείται προς την
εξασφάλιση αύξησης κεφαλαίων από τους
μετόχους της, ενώ σχεδιάζει ταυτόχρονα
και κινήσεις προσέκλυσης νέων μετόχων.
Με αυτό τον τρόπο εκτιμάται πως θα κλείσουν
οι τρύπες που αναμένεται να δημιουργηθούν.
Την ίδια ώρα, η Κύπρου στηρίζεται στην
«εγγύηση» των νέων της μετόχων, όπως και
η RCB, ενώ για τον Συνεργατισμό δύναται
να χρηματοδοτηθεί από το Μνημόνιο μέχρι
και κατά 1 δισ. ευρώ. Οικονομική, σελ. 4
Τουρκία-ΗΠΑ
σε τροχιά ρήξης
Ιμπρεσιονισμός
στη Λεβέντειο
EΠΙΣΤΗΜΗ
Φορητός τεχνητός
νεφρός ενόψει
Τέλος στην ταλαιπωρία εκατομμυρίων νεφροπαθών με τη νέα πρωτότυπη φορητή συσκευή, η οποία θα
επιτρέπει στους ασθενείς να την
κρεμούν στη ζώνη τους και να κάνουν αιμοκάθαρση όπου και αν βρίσκονται. Ζωή, σελ. 7
Ο σημερινός νεοοθωμανικός μεγα-
Η Συλλογή του Παρισιού
λοϊδεατισμός του διδύμου Ερντογάν-Νταβούτογλου οδηγεί σε επικείμενη διπλωματική σύγκρουση με
την πολιτική Ομπάμα σε μία περίοδο που ο Τούρκος πρωθυπουργός
προσδοκεί πως οι αμερικανικές δυνάμεις, εμπλεκόμενες στον συριακό εμφύλιο με τις αεροπορικές επιθέσεις εναντίον του ISIS, κάποια
στιγμή θα βάλουν πλώρη για την
ανατροπή του Άσαντ. Σελ. 22
Η κυπριακής καταγωγής δρ Άντρη Μιχαήλ-Sueur, αναπληρώτρια καθηγήτρια
Ιστορίας της Τέχνης και υπεύθυνη Διεθνών Σχέσεων του Université de Picardie
στην Αμιένη της Γαλλίας, μας ξεναγεί
στη δεύτερη αίθουσα της Παρισινής
Συλλογής του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη,
με τα μοναδικά έργα των Ιμπρεσιονιστών
ζωγράφων. Ζωή, σελ. 1
EDITOR'S CHOICE
© DISNEY
O Άσαντ δεν είναι λύση
Ζωή, σελ. 8
THN KYΡΙΑΚΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
MAZI ΜΕ ΤΗΝ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ K SPORTS
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
ΑΠΟΕΛ
Ο πραγματικός
λόγος της απόλυσης
Πόσο «πονάει»
η ομάδα;
Η κακή σχέση που δημιουργήθηκε μεταξύ του προπονητή Χριστάκη Χριστοφόρου και του προέδρου Νίκου Κίρζη ήταν ο λόγος
της διακοπής της συνεργασίας.
Με δέκα παίκτες να έχουν περάσει από το ιατρικό δελτίο, ενώ είμαστε στην αρχή, είναι εύλογο να
υπάρχει ανησυχία στον ΑΠΟΕΛ
για το θέμα των τραυματισμών.
ΟΜΟΝΟΙΑ
ΔΙΕΘΝΗ
Τι κάνουν οι πρώην
«τριφυλλοφόροι»
Ο Ροναλντίνιο
χαμογελάει ξανά
Ο έλεγχος της απόδοσης των ποδοσφαιριστών που αποχώρησαν
το καλοκαίρι. Ποιοι διακρίνονται
στις νέες τους ομάδες και ποιοι
δεν βρήκαν καν νέο σύλλογο.
Το τελευταίο κεφάλαιο της καριέρας του άλλοτε κορυφαίου
ποδοσφαιριστή στον πλανήτη
γράφεται σε μια άσημη μεξικανική ομάδα.
Καθησυχαστική
η Noble, «σύνηθες
φαινόμενο», λέει.
Σελ. 4- 7
ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ
Με νηφαλιότητα
στο ναρκοπέδιο
Απαλλαγμένος από το σύνδρομο της
ομφαλοσκόπησης μπορεί κανείς να
αντιληφθεί ότι οι προθέσεις της Άγκυρας με την κλιμάκωση της έντασης
με την Κύπρο, ήταν από καιρό αναμενόμενες με άγνωστη απλώς την
ημερομηνία. Ωστόσο, η αδυναμία
της κυβέρνησης Ερντογάν να λάβει
ξεκάθαρη θέση έναντι του «Ισλαμικού Κράτους» από τη μία και των
δυτικών συμμάχων από την άλλη,
συνδυαζόμενη με την αιματηρή εξέγερση των Κούρδων εντός Τουρκίας,
«έδεσαν» με τις τουρκικές προκλητικές ενέργειες στην ΑΟΖ της Κύπρου, σε μια περίοδο που το Κυπριακό έτσι κι αλλιώς βρισκόταν σε
κώμα. Η Λευκωσία θα πρέπει όσο
γίνεται πιο σοφά και νηφάλια να κινείται πια στο ναρκοπέδιο μιας κλιμακούμενης κρίσης που δεν είναι
καθόλου «τοπική», αλλά έχει να
κάνει με την αποσταθεροποίηση
ολόκληρης της περιοχής μας, από
τον Ακάμα μέχρι ανατολικότερο
άκρο του Ιράν. 02-KATHI NEW_Master_cy 10/10/14 22:35 Page 2
2
l
ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΛΙΔΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Υ Ψ Ι Κ Α Μ Ι Ν Ο Σ / Γράφει ο ΜΙΧAΛΗΣ ΤΣΙΚΑΛAΣ
Εν μέσω
κοσμογονίας
…βεργούλες και με δείρανε
Γράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ
στη μουσική. Του άρεσε, του μιλούσε, σε αντίθεση με τα γράμματα με
τα οποία δεν συνομίλησε ποτέ του.
Στα 1936-37, στην Αθήνα, στο Περιστέρι, ο νεαρός τότε Γρηγόρης,
ακούει σε μια σκοτεινή γωνιά κάτι
ήχους να σπάνε το μονότονο του
δρόμου. Το φεγγάρι ψηλά να πλαγιάζει με το καλό του αυτί, να ακούσει κι εκείνο τον ήχο τον πρωτάκουστο. Στο μπουζούκι, ο Μάρκος:
«Τον λέω Σωκράτη γιατί όλοι αυτόν
ακούσαμε, είναι ο δάσκαλός μας.
Κάπως έτσι πιστεύω ότι θα ’τανε κι
ο Σωκράτης τότε. Κι έρχομαι κι εγώ
να πω ότι απόγονο του Σωκράτη
στον αιώνα που πέρασε, έχουμε
τον Μάρκο».
το κλίμα ήρθε την Τρίτη η απόφαση
του Προέδρου Αναστασιάδη για
αναστολή των συνομιλιών ως αντίδραση στην προκλητική τουρκική
κίνηση έκδοσης οδηγίας προς ναυτιλλομένους για δέσμευση από τις
20 Οκτωβρίου μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου περιοχής στην κυπριακή
ΑΟΖ για έρευνες. Το ερώτημα ποιος
κερδίζει και ποιος χάνει στην περίπτωση αυτή, χρησιμεύει σε όσους,
κοντόφθαλμα, επιδιώκουν οφέλη
στο στενό εγχώριο πολιτικό παιγνίδι. Η αλήθεια είναι ότι η Άγκυρα,
στο πλαίσιο μιας ήδη διαμορφωμένης πολιτικής στο ζήτημα των
υδρογονανθράκων, και με στόχο
να βάλει το γκάζι στο τραπέζι των
συνομιλιών, έστειλε –και αυτή τη
φορά– πλοία στην περιοχή που η
πλατφόρμα άρχισε τη γεώτρηση.
Η Λευκωσία το υπολόγιζε, γι’ αυτό
και ο Πρόεδρος, ορθώς κινήθηκε
προειδοποιητικά κατά τις επαφές
του τον Σεπτέμβριο στο περιθώριο
της Γ.Σ. του ΟΗΕ. Το γεγονός που
σαφώς ξεκαθαρίζει πια είναι ένα:
Χωρίς λύση του Κυπριακού, εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων
στην κυπριακή ΑΟΖ, δεν μπορεί
να υπάρξει. Μάλιστα είναι πια φανερό ότι η διαχείριση των υδρογονανθράκων στην περιοχή μας,
θα γίνει στο πλαίσιο ενός περιφερειακού μοντέλου, όπου κανείς
από μόνος του δεν θα μπορεί να
λειτουργήσει εκτός «κοινοπραξίας»
και να βγει κερδισμένος. Κύπρος,
Ισραήλ, Παλαιστίνη, Λίβανος, Αίγυπτος, Ιορδανία αλλά και η Τουρκία είναι αναγκασμένες να συμπράξουν σαν εμπορικοί εταίροι για
να κερδίσουν από το γκάζι της περιοχής. Έτσι με την κοσμογονία
που συντελείται στη γειτονιά μας,
εκ των πραγμάτων η λύση του Κυπριακού «παγώνει». Ο χρόνος μέχρι
την επανέναρξη των συνομιλιών
προσφέρεται για σοβαρό προγραμματισμό των επόμενων κινήσεων
αλλά και για μικροκομματικά παίγνια «ανυποχώρητων» ηγετών. Τώρα θα δείξει ο καθείς τι είναι!
Έτσι αποτύπωσε το μυαλό του νεα-
ρού Γρηγόρη Μπιθικώτση, την εξ
αγγέλων πλεγμένη στις νότες και
τις χορδές τέχνη του Μάρκου Βαμβακάρη. Όταν αργότερα οι δύο
τους σμίξανε στο πεντάγραμμο και
στο 2—3—5—7—7—7—7—5—7—8—7Τα δυο-ο σου χέρια πη-η-ηρανε 7(10)-(8 )-(10)-7-(8 )-7&(8 )&((10)) –
Γέμισμα 2—3—5—7—7—7—7—5—7—
8—7— Βεργου-ουλες και με δει-ειειρανε, οι ομιλούντες και οι
ακούοντες ρεμπέτικα υποκλίθηκαν
και παρέμειναν σκυμμένοι εν είδη
σεβασμού από τότε.
Αν το συνδυάσεις με το ναυτικό…
ΛΑΡΚΟΣ
Η «αραβική άνοιξη»
αντί της δημοκρατικής αλλαγής στην
ανατολική Μεσόγειο, άνοιξε μέτωπα
πολέμου, ιδιαίτερα
σε εκείνες τις χώρες που έχουν
ενεργειακές πηγές. Η Λιβύη διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη, η Αίγυπτος περνά από χίλια μύρια κύματα και η Συρία βιώνει ένα «εμφύλιο» που κανείς πια δεν ξέρει
πώς θα τελειώσει. Στο όνομα της
δημοκρατίας έγιναν ακατανόμαστα
εγκλήματα, χάθηκαν δεκάδες χιλιάδες ζωές και γεννήθηκε άλλο
ένα τέρας θρησκευτικού φανατισμού, το «Ισλαμικό Κράτος». Όλα
αυτά δεν γίνονται στο όνομα του
Αλλάχ ή οποιουδήποτε Θεού, αλλά
στο όνομα των υδρογονανθράκων,
των αμύθητων κερδών που κουβαλάνε και του συνεπακόλουθού
τους, πολύ προσοδοφόρου, εμπορίου των όπλων. Σε αυτό το τοπίο
ο Ταγίπ Ερντογάν επιχείρησε να
γίνει ο γκαουλάιτερ της περιοχής,
αλλά απέτυχε. Τα έφερε όμως η
ώρα που οι δυτικοί σύμμαχοι, στους
οποίους το 2003 είχε αρνηθεί πρόσβαση στο Ιράκ, να έρθουν και
πάλι στην ανάγκη του. Οι Αμερικανοί, μέχρι σημείου εξευτελισμού
του αντιπροέδρου, τον εκλιπαρούσαν να στείλει στρατό στη Συρία
για να βοηθήσει τους Κούρδους
κατά των τζιχαντιστών στην μεθοριακή πόλη Κομπάνι, που αν πέσει, το «Χαλιφάτο» αυτόματα αποκτά σύνορα με την Τουρκία. Ο Ερντογάν που υπέθαλπε τους τζιχαντιστές όχι μόνο δεν μπήκε στη Συρία αλλά απαιτεί όπως οι συμμαχικές δυνάμεις δημιουργήσουν
εναέρια ζώνη ασφαλείας για να
μπει και να καταλάβει τμήμα της
γειτονικής χώρας, ακυρώνοντας
στην ουσία τη δημιουργία κουρδικού κράτους, στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας. Αυτό όμως
προκάλεσε την εξέγερση των Κούρδων εντός Τουρκίας και από τη
Δευτέρα ξύπνησε για τον Ερντογάν
ο εφιάλτης της απώλειας τμήματος
της δικής του χώρας. Μέσα σε αυτό
επρόκειτο για φαιδρότητες και γι’
αυτό κατέβασε μετά από λίγο το
post άρον-άρον; Αλλά έτσι είναι κύριε Βέργα άμα παίρνεις κι εσύ και
οι όποιοι άλλοι τις βεργούλες σας
και βαράτε μέσω facebook: Το μετανιώνετε γιατί συνήθως υπερβάλλετε και τσουπ, πάει το post στα deleted. Γιατί από την άλλη κάθε φορά που κάποιος νιώθει να στενεύει
το τοίχος της υπεράνω υποψίας γύρω του, ανακαλεί και ανασταίνει
παρακράτη, χαρίζοντας κι άλλα
γράμματα της αλφαβήτου στην ΕΟΚΑ, δεν το κατάλαβα ποτέ. «Συγχαρητήρια στα αμερόληπτα ΜΜΕ, αντίσταση τότε στις σφαίρες αντίσταση τώρα στη λάσπη... στρατηγέ καθαρός ουρανός δε φοβάται», συνέχιζε στην ίδια ανάρτηση. Μα τι γίνεται;
Ο Γρηγόρης είχε έφεση από νωρίς
Γεια σου Βέργα με το μπουζούκι μου…
Τα δυο σου χέρια πήρανε… Βερ-
γούλες και με δείρανε, ένα τραγούδι που έμεινε στη νεότερη μουσικολογική ιστορία, και γι’ άλλους λόγους, πλην του Σάββα Βέργα και
των λεγομένων του για τη συνεργάτιδά του αλλά και τα όσα έγιναν
στην Πάφο αναφορικά με τα sms
και την υπόθεση Aristo. Όσα ισχυρίζεται ο κύριος Βέργας, ναι μεν θα
μπορούσαν να είναι εν χορώ ένα
καλό ζεϊμπέκικο, αλλά όχι. Τους
λείπει το 2—3—5—7—7—7—7—5—7—
8—7-. Δηλαδή, τους λείπει η λογική
ακολουθία που πρέπει να έχει ο λόγος για να είναι το τραγούδι σύμφωνο με τις νότες. Τι μας λέει ο κύριος Βέργας μέσα στην παραφωνία
του; Ότι το κινητό από το οποίο
εστάλησαν τα απειλητικά μηνύματα
προς τους τρεις της Aristo, το αγό-
[email protected]
ρασε εκείνος αλλά το έδωσε στη
(όχι συνεργάτιδά του αν και ο ίδιος
έτσι την κατονόμαζε) αλλά στην
απλή υπάλληλο του Δήμου Πάφου
για να κάνει δουλειά στα social media του Δήμου.
Ούτε όμως κι εκείνη έστειλε τα μη-
νύματα, εφόσον το κινητό το πήρε
ο πατέρας της και εκείνος έστειλε
τα μηνύματα. Το πρώτο χτύπημα
της… βεργούλας, αντιτάσσεται τη
λογική μου. Αν δεν είναι ο πατέρας
μέσα στα τεχνολογικά πράγματα
για χρόνια, αν δεν ξέρει τι εστί Apple και τι Samsung, διαστάσεις και
Features των smartphones και πάει
λέγοντας, το θεωρώ δύσκολο να
ξέρει να χειρίζεται ένα Galaxy S5
από τη μια μέρα στην άλλη. Μια μέ-
ρα, προσωπικά και με το λίγο μου
μυαλό, θέλω για να μάθω τα βασικά
σε κάθε νέο τηλέφωνο. Εκτός κι αν,
εκτός της υπαλλήλου και του συζύγου, δικαίωμα χρήσης του κινητού
είχε και η ευρύτερη οικογένεια.
Επειδή όμως το ένα φέρνει το άλλο, δεν θα μπω στα παπούτσια του
Σέρλοκ, και θα μείνω στα γεγονότα.
Είναι γεγονός λοιπόν, ότι ο κύριος
Βέργας βρίσκεται εν μέσω εκνευρισμένου πανικού. Δεν μπορεί να
εξηγηθεί αλλιώς η σπασμωδική του
αναφορά με post στο facebook (ο
δήμαρχος «την έχει» την τεχνολογία) με την οποία διερωτήθηκε αν
επέστρεψε στην Κύπρο το παρακράτος και αν ζούμε μια… ΕΟΚΑ Γ΄.
Αντιλήφθηκε μήπως και ο ίδιος ότι
αποκλεισμό ανοιχτά της Πάφου,
σημαίνει ότι βρισκόμαστε εν μέσω
μιας μάχης χωρίς να έχουμε πάρει
κανείς χαμπάρι. Γιατί ο κύριος Βέργας πήρε βεργούλες και χτύπησε
τα ΜΜΕ, άγνωστο επίσης. Το ένα
στοιχείο έφερε το άλλο, και εκείνα
τον έφεραν στην πόρτα του ανακριτή για ανάκριση. Για ποιον στρατηγό μιλάμε κύριε Βέργα και μπερδεύουμε τα μπούτια μας; Ναι, ο καθαρός ουρανός δεν φοβάται και
καλά κάνει, αλλά εγώ φοβάμαι για
άλλα πράγματα. Σε τρία χρόνια θα
είναι η Πάφος, η πολύ-πληγωμένη
τελευταίως Πάφος, πολιτιστική
πρωτεύουσα της Ευρώπης; Θα το
χαρούμε σαν Κύπρος μετά από όλα
αυτά; Στην Πάφο, θα το καλοδεχτούνε; Διότι ναι μεν μπορεί να λέει ό,τι θέλει ο καθένας υποστηρίζοντας τον εαυτό του, να ονομάζει
όπως θέλει συνεργάτες στενούς
και ευρύτερους, αλλά όταν πιάνεις
τις βεργούλες και χτυπάς τη λογική,
εμένα του μέσου ανθρώπου τα μηνίγγια μου πονάνε. Και όταν πονάει
η λογική, εξυψώνεται το παράλογο
και ο πανικός με αποτέλεσμα ούτε
ένα καλό ζεϊμπέκικο από τους Μπιθικώτση-Βαμβακάρη να μην μπορεί
να κάνει τα πράγματα καλύτερα.
[email protected]
E Ν Ω Ν Ο Υ Μ Ε Δ Υ Ν A Μ Ε Ι Σ / Γράφει Ο ΣΠΟΝΔΟΦOΡΟΣ
Με άριστα
το 10
1
@Anastasiadescy
Είδες, Μάριε, ο Βέργας;
Στις οικογένειες. Σε ένα τόπο μι-
κρό, όπως είναι η Κύπρος, που λέει και ο Εισαγγελέας, όλοι είμαστε
συγγενείς. Γι’ αυτό χρειάζεται νομοθεσία και αυστηρές ποινές για δουλειές συγγενών γύρω από αξιωματούχους.
2
το κάνουμε. Αλλά κι αυτός ο Βέργας
έχει γούστο στην επιλογή συνεργατών. Ε;
Εγώ εν τζαι. Ο Κύπριος «Αρτεμά-
8
κης» θα πρέπει να εκλείψει, έστω
κι αν ο αξιωματούχος «δεν είχε σχέση
με το δικηγορικό της οικογένειας».
Βαρεθήκαμε να ακούμε την ίδια ατάκα εδώ και χρόνια.
3
Στις καθαρές κουβέντες. Θες κύ-
ριε να έχεις δημόσιο ή κρατικό
αξίωμα; Τότε η οικογένειά σου μέχρι
δευτέρου βαθμού απαγορεύεται να
έχει έμμεσες ή άμεσες δοσοληψίες
με το κράτος και ειδικότερα με υπηρεσίες που επηρεάζει έμμεσα η άμεσα ο συγγενής. Είτε λέγεσαι Παπαδόπουλος, είτε Αναστασιάδης, είτε
Γιωρκάτζη. #nomorebullshit
4
Στο πήδημα. Αν θέλει να κατα-
γραφεί ο Νίκαρος ως η πραγματικά healthy προεδρία του τόπου, να
καταθέσει ένα νομοσχέδιο στη Βουλή
Στον sir Kas. Σε μία βδομάδα κή-
ρυξε τον πόλεμο κατά των ισλαμιστών, τα έβαλε με τον Ερντογάν και
είναι έτοιμος να κλείσει και τα οδοφράγματα. Πολύ σκληρός μας προέκυψε ο Γιαννάκης.
Για μια γυναίκα, για ένα πουκάμισο αδειανό...
με απαγορεύσεις ως πιο πάνω και να
παλέψει να περάσει από τη Βουλή
όπως παλεύει με τα μνημονιακά νομοσχέδια. Ιδού η Ρόδος...
5
Στην υποκρισία. Αν είμαστε λαός
που ωρίμασε μετά από 54 χρόνια
ελευθερίας, θα πρέπει εμείς οι ίδιοι,
ο καθένας ξεχωριστά, να ζητούμε να
σταματήσει η οικογενειοκρατία, η
διαπλοκή και τα κουμπαράτα, ως θέμα αρχής και αυτοσεβασμού. Αλλιώς…
6
Στη Βέργα. Αν δεν πέσουν κεφά-
λια κύριε βοηθέ εισαγγελέα (τον
εισαγγελέα δεν τον υπολογίζω κατά
τη ρήση του Healthy) και δεν πέσει
Βέργα στην Πάφο, τότε ζήτω που
καήκαμε, Ειδικά τώρα που θα αδειάσει και η θέση του Γενικού.
7
Στη Μαρία. Κι εσύ βρε κορίτσι μου
τόσο όμορφη κοπέλα σαν τα κρύα
τα νερά, τι ανακατεύεσαι με τα πίτουρα, τα twitter και το facebook του Δημάρχου. Είναι παρεξηγήσιμο, πώς να
9
Στον Φούλη. Αυτή η δήλωση «να
βρεθεί ένας τρόπος που να προστατευθεί η αξιοπιστία του Πρόεδρου
και να επιστρέψουμε στις συνομιλίες» ήταν η ατάκα της εβδομάδας.
Σφάξιμο με το βαμβάκι.
10
Στον Healthy. Αυτό με την
αποχώρηση από τις συνομιλίες
ούτε ο Τάσσος δεν θα το έκανε. Οι
φουστανελάδες βρήκαν το νέο τους
ίνδαλμα και οι ναινέκοι κλαίνε προδομένοι στις γκαλερί και τα χαμάμ. Ελπίζω μόνο να ξέρει τι κάνει.
Πρόεδρος Δ.Σ.: ΚΩΣΤΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ • Διευθύνων Σύμβουλος: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΟΤΤΙΔΗΣ • Διευθυντής: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ • Αρχισυντάκτης: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Υπεύθυνος Οικονομικού: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ • Υπεύθυνος Καλλιτεχνικού: MIXAΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ • Υπεύθυνος Ατελιέ: ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΔΑΜΙΑΝΟΥ
Iδιοκτησία
«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΚΔΟΣΗ ΚΥΠΡΟΥ ΛΤΔ»
Eκδίδεται σε συνεργασία και μετά από άδεια της εταιρείας
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.
Νίκου Κρανιδιώτη 7Ε, 3ος όροφος, 2411 Έγκωμη, Λευκωσία, Κύπρος
e-mail: [email protected] Τηλ.: 22472500 Fax: Σύνταξη +357 22472540
Fax: Διαφημιστικό Τμήμα - Μικρές Αγγελίες +357 22472550
Διευθυντής: Α ΛΕΞΗΣ Π ΑΠΑΧΕΛΑΣ
•
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, διασκευή
ή απόδοση του περιεχομένου της εφημερίδας με οποιονδήποτε
τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη.
Διεύθυνση συντάξεως: Ν ΙΚΟΣ Κ ΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ - Κ ΩΣΤΗΣ ΦΑΦΟΥΤΗΣ - Γ ΙΩΡΓΟΣ Μ ΑΝΤΕΛΑΣ
03-POLITIKI_Master_cy 10/10/14 21:24 Page 3
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
3
Παρασκήνιο για εκτόνωση της κρίσης
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ
Ανάλυση του
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΖΟΥΠΑΝΙΩΤΗ
Φτάνοντας στη Νέα Υόρκη το απόγευμα της 21ης Σεπτεμβρίου και
πριν συναντηθεί με τον υπουργό
Εξωτερικών, Τζον Κέρι, ο Πρόεδρος
της Δημοκρατίας έδωσε στους δημοσιογράφους ένα πλαίσιο των θεμάτων που θα ήγειρε στις συνομιλίες
του με τους Αμερικανούς, τα πέντε
μόνιμα μέλη του Σ.Α. και τα Ηνωμένα
Έθνη. Σε όλες τις συναντήσεις κοινός
παρονομαστής ήταν το θέμα της
ΑΟΖ και η άσκηση επιρροής στην
Άγκυρα να μην προβεί σε προκλήσεις.
<
<
<
<
<
<
<
Η μάχη γοήτρου για Αναστασιάδη-Ερντογάν, οι
φοβίες της Λευκωσίας
και οι αντοχές των ξένων.
HUGO BOSS International Markets AG Phone +41 41 727 38 00 www.hugoboss.com
Αργότερα την ίδια μέρα και μετά
τη συνάντηση Αναστασιάδη – Κέρι,
όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
ρωτήθηκε γιατί επιμένει στο ζήτημα
των τουρκικών παραβιάσεων, όταν
γενικά η Άγκυρα έχει χαμηλώσει
τους τόνους, απάντησε ότι γίνεται
για προληπτικούς λόγους, καθώς ξεκινούσε η γεώτρηση της ΕΝΙ.
Οι εξελίξεις που ακολούθησαν με
την έκδοση της «οδηγίας προς ναυτιλλομένους» από την Τουρκία, με
δέσμευση περιοχών σε τεμάχια της
κυπριακής ΑΟΖ, δικαίωσαν την απόφαση της κυβέρνησης να θέσει υψηλά το θέμα στις επαφές της με τους
ξένους ηγέτες και τον ΟΗΕ, ζητώντας
ταυτόχρονα από αυτούς να ασκήσουν
την επιρροή τους στην Τουρκία. Και
ήταν αυτή η προληπτική διπλωματία
που βοήθησε σημαντικά ώστε όταν
μετά την έκδοση της τουρκικής οδηγίας ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αποφάσισε την αναστολή των συναντήσεών του με τον Τουρκοκύπριο
ηγέτη Ντερβίς Έρογλου, δεν σημειώθηκαν οι συνηθισμένες αντιδράσεις
του διεθνούς παράγοντα, που ναι
μεν αναγνώριζε το δίκαιο των διαμαρτυριών της Λευκωσίας, από την
άλλη όμως την καλούσε να μην αναμειγνύει τις διαπραγματεύσεις του
Κυπριακού με άλλα θέματα.
Μετά την έναρξη των γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, τον Σεπτέμβριο του 2011 και την αμερικανική
παρέμβαση προς την Άγκυρα να μην
στέλνει πολεμικά σκάφη και αεροπλάνα για να παρενοχλεί τις εργασίες
της αμερικανικής NOBLE, διαμορφώθηκε ένα περίεργο καθεστώς συναντίληψης. Η Τουρκία γενικά σεβάστηκε την υπόσχεση προς τους
Αμερικανούς ως προς την αποστολή
πολεμικών σε περιοχές που δεν επιτρεπόταν, όμως συνέχισαν να οικοδομούν την υπόθεση της αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων
της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε διάφορα διεθνή φόρα, συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών. Παράλληλα ενθάρρυναν το
ψευδοκράτος να προκηρύττει διαγωνισμούς σε «τεμάχια» βορείως και
ανατολικώς των κυπριακών ακτών
κι έστελναν το ερευνητικό σκάφος
«Μπαρμπαρός» σε υποτιθέμενες σεισμολογικές έρευνες. Σε όλες αυτές
τις προκλήσεις, η κυπριακή κυβέρνηση έδινε τις απαντήσεις της, βάσει
της διεθνούς διπλωματικής πρακτικής.
Το διαφορετικό με την τελευταία
τουρκική οδηγία προς ναυτιλλομένους έγκειται στο ότι η Άγκυρα δοκίμασε τις αντοχές και της κυπριακής
κυβέρνησης, αλλά και του διεθνούς
παράγοντα, με πρώτους τους Αμερικανούς. Όπως δηλώνει ο τ. πρέσβης
Nicosia TIMINIS Store Phone 22 76 23 46
Limassol TIMINIS Store Phone 25 33 50 66
Larnaca TIMINIS Store Phone 24 65 76 05
Paphos TIMINIS Store Phone 26 94 67 76
Ayia Napa TIMINIS Store Phone 23 72 59 99
ΚΥΠΕ
Διέξοδο στην Τουρκία υπέδειξαν οι Αμερικανοί – Η κυβέρνηση κινήθηκε προληπτικά για αντιμετώπιση των προκλήσεων
Κατά τις πρόσφατες επαφές του στις ΗΠΑ ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έθεσε
επιτακτικά το θέμα των τουρκικών προκλήσεων προτού μάλιστα εκδηλωθούν.
Η κρίση βρήκε έτοιμη τη Λευκωσία, όμως παράτασή της εγκυμονεί φόβους για
πιέσεις τα ενεργειακά να ενταχθούν στην ατζέντα των συνομιλιών ή στα ΜΟΕ.
Ανδρέας Ιακωβίδης, «ο λόγος της
τουρκικής οδηγίας που καλύπτει περιοχές της ΑΟΖ όπου γίνονται εξορύξεις της ΕΝΙ και ΚONGAS είναι
προφανώς για να μπορέσει το
«Μπαρμπαρός» να διεξάγει σεισμικές
έρευνες στην περιοχή αυτή. Κι εφόσον συνοδεύεται από πολεμικά, πρόκειται για μία κατάσταση η οποία
μπορεί να οδηγήσει σε εμπόλεμη
ρήξη. Πρόκειται κυριολεκτικά για
πολιτική των κανονιοφόρων».
Θα υπάρξει αποκλιμάκωση;
Η ένταση της αντίδρασης του
Προέδρου της Δημοκρατίας να αναστείλει τις συναντήσεις του με τον
Ντερβίς Έρογλου ξάφνιασε και τα
Ηνωμένα Έθνη και τους Αμερικανούς, ωστόσο το γεγονός ότι μόλις
λίγες μέρες πριν η κυπριακή κυβέρνηση είχε απευθύνει προληπτικά
προειδοποιήσεις και εκκλήσεις για
παρεμβάσεις τους αφαίρεσε κάθε
πρόσχημα να τηρήσουν την γνωστή
τακτική ίσων αποστάσεων. Έτσι,
σύμφωνα με πληροφορίες, κατόπιν
των επαφών του Προέδρου της Δημοκρατίας και στελεχών της κυβέρνησης με τα Ηνωμένα Έθνη, τους
Αμερικανούς, τους Βρετανούς και
την Ε.Ε., ασκήθηκαν πιέσεις στην
Άγκυρα να μην υλοποιήσει τις αποφάσεις της.
Βέβαια, με βάση την πάγια τουρκική πρακτική, η άμεση ανάκληση
της «οδηγίας» φαίνεται αδιανόητη,
καθώς θα αποτελούσε πλήγμα για
τον Ερντογάν, σε μία περίοδο που
έχει εμπλακεί σε διαμάχη με τον Τζο
Μπάιντεν και τον Λευκό Οίκο και
πολλούς άλλους εταίρους. Σύμφωνα
με τις ίδιες πληροφορίες, το λογικότερο θα ήταν, η Τουρκία να μη στείλει
το «Μπαρμπαρός» ή άλλα σκάφη
της στις περιοχές που δέσμευσε με
την οδηγία κι αφού περάσουν λίγες
μέρες να εκδώσει νεότερη με άλλες
συντεταγμένες.
Ίσως αυτός να είναι κι ένας από
τους λόγους που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κράτησε χαμηλούς τόνους,
ρίχνοντας το βάρος στις παρασκηνιακές κινήσεις. Στην περίπτωση
αυτή θα αρθούν κι οι λόγοι για τους
οποίους ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
είχε ανακοινώσει την αναστολή των
συναντήσεών του με τον Ντερβίς
Έρογλου. Βέβαια, αν ο Ερντογάν συνεχίσει την πολιτική των προκλήσεων και δεν ακολουθήσει τη διέξοδο
που του υποδείχθηκε, ανοίγουν άλλες
παράμετροι, με πιθανή μία παρατεταμένη κρίση.
Γιατί υπάρχουν πολιτικοί αναλυτές
στην Ουάσιγκτον οι οποίοι εκτιμούν
ότι αν η Τουρκία δεν προχωρήσει
σε αποκλιμάκωση, τότε η κίνηση με
την οδηγία είχε ως σαφή στόχο να
βάλει στην ατζέντα των συνομιλιών
ή, τουλάχιστον, στο παράλληλο κανάλι των ΜΟΕ, το θέμα των ενεργειακών. Κάποιοι μάλιστα με πολύ
στενούς δεσμούς με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εισηγούνται στις ΗΠΑ
και τα ΗΠΑ να ασκήσουν την επιρροή
τους για πρόληψη μιας κλιμάκωσης
«με στόχο τη διασφάλιση ότι οι υπεράκτιοι ενεργειακοί πόροι στην ανατολική Μεσόγειο θα ωφελήσουν όλες
τις χώρες της περιοχής συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και δεν θα
καταστούν επιπρόσθετη πηγή συγκρούσεων».
Η τοποθέτηση αυτή, παρότι τυπικά ορθή, ανοίγει παράθυρα για
εκτροπές, αν δεν τεθεί σε ορθά πλαίσια. Αν δηλαδή η Τουρκία προκαλεί
σήμερα για να ξεκινήσει συζήτηση
για το πώς θα κατανεμηθεί ο ενεργειακός χάρτης της περιοχής –κι
αυτό δεν αφορά μόνο την Κύπρο,
αλλά και άλλες χώρες– οι πιθανότητες
να μην υπάρξει ποτέ λύση αυξάνονται. Παράλληλα, αυξάνεται κι κίνδυνος οι Αμερικανοί, αντί στην παρέμβασή τους για αποκλιμάκωση να
επιμείνουν στα αυτονόητα, να μπουν
στον πειρασμό να συζητούν «ενεργειακά ΜΟΕ», κάτι που δοκίμασε να
βολιδοσκοπήσει τον Μάρτιο του
2013 ο Ντάουνερ, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Η καθυστέρηση αυτή στη διαδικασία, πάει πάντως πίσω τα σχέδια
του ειδικού συμβούλου του γ.γ.,
Εσπεν Μπαρθ Άιντε να ξεκαθαρίσει
την εικόνα στις διαπραγματεύσεις
μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, ανοίγοντας
παράλληλα τον δρόμο και για την
επίσκεψη στην περιοχή του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Τζον
Κέρι. Ένας φόβος σε σχέση με την
επίσκεψη Κέρι είναι μήπως, καθώς
στο παρελθόν αδημονούσε να έλθει
στην Κύπρο, μία παρατεταμένη κρίση
γύρω από την ΑΟΖ τον φέρει ως πυροσβέστη, με ΜΟΕ για την ενέργεια
στην ατζέντα. Κάτι τέτοιο σίγουρα
θα αποτελούσε εφιαλτικό σενάριο
για τη Λευκωσία. Πάντως, οι αντιδράσεις του ειδικού συμβούλου
Εσπεν Μπαρθ Άιντε στην κρίση απέσπασαν τα εγκώμια και της ελληνικής
πλευράς και των διεθνών συνομιλητών του, που επισημαίνουν ιδιαίτερα την ψυχραιμία την οποία επέδειξε, αποφεύγοντας κακοτοπιές.
Πηγές στη Λευκωσία αναφέρουν ότι
παρότι η κρίση με την Τουρκία κυριάρχησε στις συνομιλίες του, ο Νορβηγός ειδικός σύμβουλος βρήκε την
ευκαιρία να παρουσιάσει τις ιδέες
του για γεφύρωση των διαφορών,
οι οποίες κρίθηκαν ότι κινούνται
στη σωστή κατεύθυνση.
04 - POLITIKI_Master_cy 10/10/14 10:49 PM Page 4
4
l
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Γκριζάρουν
την ΑΟΖ,
θέλουν
το γκάζι
To μομέντουμ
και οι ερμηνείες
Όλοι οι συνομιλητές της «Κ» συμ-
Η Αγκυρα διεκδικεί μερίδιο στο ενεργειακό παιχνίδι της ανατολικής Μεσογείου
Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΑΔΕΙΛΙΝΗ
Πρωταγωνιστικό ρόλο και μερτικό
στο γεωπολιτικό και ενεργειακό
παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο
διεκδικεί δυναμικά και με το «έτσι
θέλω» η Τουρκία, χρησιμοποιώντας
ως πρόσχημα το γεγονός ότι δεν
αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και ότι δεν έχει επικυρώσει
τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας. Με αφορμή την έναρξη
γεωτρήσεων από την κοινοπραξία
ΕΝΙ-Kogas στο τεμάχιο 9, η Άγκυρα
τεμαχίζει, σμικρύνει και ουσιαστικά
γκριζάρει την κυπριακή ΑΟΖ, ενώ
επαναφέρει, μέσω του Κυπριακού
και των Τ/κ, τη μοιρασιά των όποιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η τουρκική κυβέρνηση ποντάρει
πως η διεθνής κοινότητα, κυρίως
οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., θα ανεχθούν ή
ακόμα και θα αγνοήσουν τις κινήσεις της στην ανατολική Μεσόγειο
ως αντάλλαγμα για τη συμμετοχή
της στη διεθνή συμμαχία κατά των
ακραίων τζιχαντιστών το Ισλαμικού
Κράτους στη Συρία και το Ιράκ. Το
όλο εγχείρημα επηρεάζει άμεσα
τη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, αφού η προειδοποίηση της
Τουρκίας ότι θα αρχίσει έρευνες
και θα φέρει πλατφόρμα από τις
20 Οκτωβρίου ως τις 30 Δεκεμβρίου
στα τεμάχια 2,3 και 9 της κυπριακής
ΑΟΖ, υποχρέωσε τον Νίκο Αναστασιάδη να αναστείλει τη συμμετοχή της ε/κ πλευράς στις απευθείας συνομιλίες με την ομάδα του
Ντερβίς Έρογλου. Ακριβείς εκτιμήσεις για το αν τελικά η τουρκική
κυβέρνηση θα υλοποιήσει τις εξαγγελίες της μετά τις 20 Οκτωβρίου
δεν μπορούν να γίνουν. Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Ηνωμένα Έθνη
Mε τις κινήσεις
της, η Τουρκία
επιδιώκει να
αμφισβητήσει
και να σμικρύνει την κυπριακή ΑΟΖ, (ο κύκλος πέριξ του
νησιού στο χάρτη). Μέχρι τώρα
αμφισβητούσε
το κομμάτι της
στα δυτικά της
Πάφου. Τώρα
για πρώτη φορά
αμφισβητεί
ανοιχτά και τα
οριοθετημένα
τμήματα με τον
Λίβανο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
χαρακτηρίζουν μεσαίου μεγέθους
την κρίση. Δείχνουν να πιστεύουν
ότι μπορούν να χειριστούν διακριτικά την Άγκυρα χωρίς να υπάρξουν
επιπτώσεις, είτε στη γεώτρηση της
ΕΝΙ είτε στη διαδικασία του Κυπριακού. Χωρίς αμφιβολία, η διαπραγμάτευση του πολιτικού προβλήματος θα καθυστερήσει, ενώ
τίθεται και το ζήτημα υπό ποιες
προϋποθέσεις θα επανέλθουν οι
πλευρές στις απευθείας συνομιλίες.
Όπως και να έχουν τα πράγματα,
πάντως, η Τουρκία με την κίνησή
της –και χρησιμοποιώντας το Κυπριακό– επιχειρεί να υπενθυμίσει
στους ενεργειακούς παίκτες της
περιοχής ότι μπορεί να υποδεχθεί
και να μεταφέρει φυσικό αέριο με
σύστημα αγωγών από την επικράτειά της.
Navtex και πλατφόρμα
Η κρίση ξεκίνησε πριν από δέκα
ημέρες όταν η Άγκυρα εξέδωσε
οδηγία προς ναυτιλλομένους (Νavtex) με την οποία ανακοίνωσε ότι
δεσμεύει περιοχές στα τεμάχια 2,
3 και 9 της νότιας κυπριακής ΑΟΖ
για σεισμογραφικές έρευνες από
τις 20 Οκτωβρίου ως τις 30 Δεκεμβρίου. Εκδήλωνε επίσης πρόθεση
να μεταφέρει στη περιοχή και πλατφόρμα, αν χρειαστεί. Και οι δύο
ενέργειες θεωρήθηκαν πρωτοφανείς και αιφνιδίασαν την Κυπριακή
Δημοκρατία αλλά και τη διεθνή
κοινότητα. Μέχρι τώρα, η εκτίμηση
που υπήρχε ήταν πως η Άγκυρα,
παρά τους φραστικά υψηλούς τόνους, δεν θα προχωρούσε σε απευθείας αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής
Δημοκρατίας στη νότια θαλάσσια
περιοχή. Και αυτό διότι η Τουρκία
δεν μπορεί ούτε θεωρητικά να έχει
διεκδίκηση σε αυτή την πλευρά,
όπου η Δημοκρατία οριοθετεί ΑΟΖ
με άλλες χώρες και συγκεκριμένα
με τον Ισραήλ και τον Λίβανο. Η
οδηγία προς ναυτιλλομένους συνοδεύτηκε από ανακοίνωση του
τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών
η οποία, με πρόσχημα τα δικαιώματα των Τ/κ στο φυσικό αέριο,
καθιστούσε ξεκάθαρη μία από τις
βασικές διεκδικήσεις της Άγκυρας.
«Η αυταπάτη της ε/κ πλευράς ότι
είναι ο μόνος ιδιοκτήτης του νησιού, οι μονομερείς πρωτοβουλίες
της για έρευνες φυσικού αερίου
και η μη ανταπόκριση στην πρόταση της τ/κ πλευράς για δίκαιο
διαμοιρασμό των φυσικών πηγών
δείχνει ότι δεν είναι έτοιμη για μια
λύση στη βάση του συνεταιρισμού»,
ανέφερε χαρακτηριστικά η ανα-
κοίνωση του τουρκικού υπουργείου
Εξωτερικών. Στη συνέχεια και μετά
την απόφαση του Νίκου Αναστασιάδη να μη συμμετάσχει στις απευθείας συνομιλίες του Κυπριακού
μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση,
η Τουρκία επιχειρεί να πείσει ότι
η ε/κ πλευρά βρήκε δικαιολογία
για να καθυστερήσει τη διαδικασία
λύσης του πολιτικού προβλήματος.
Διακριτικοί χειρισμοί
Από την πρώτη στιγμή και πριν
λάβει απόφαση να αναστείλει τις
συνομιλίες, η κυπριακή κυβέρνηση
προσπάθησε να πείσει τους διεθνείς
παίκτες να στηλιτεύσουν με σκληρή
γλώσσα τις τουρκικές κινήσεις
στην ΑΟΖ. Η Λευκωσία συνάντησε
κατανόηση, ενώ έγινε κοινωνός
και της ενόχλησης ισχυρών χωρών
από την απόφασης της Άγκυρας
να πολώσει τα πράγματα στην ανατολική Μεσόγειο. Ούτε οι ΗΠΑ,
όμως, ούτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα
είχαν διάθεση να επικρίνουν σφόδρα και δημόσια την Άγκυρα. Τα
μηνύματα που έλαβε στις κρούσεις
της η κυπριακή πλευρά ήταν πως
η Τουρκία προβαίνει σε μεγαλόστομες διακηρύξεις χωρίς να προτίθεται να τις θέσει όλες σε εφαρμογή. Κι ότι θα γίνονταν διακριτικοί
χειρισμοί ώστε να εκτονωθεί η ένταση χωρίς να υπάρξουν επιπτώσεις
στις γεωτρήσεις ή και μεγάλες καθυστερήσεις στη διαδικασία του
Κυπριακού. Μάλιστα, οι Αμερικανοί
φέρονται να υποστηρίζουν πως
υπάρχει διαφορά αντίληψης για το
θέμα μεταξύ του Προέδρου της
Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν και του
πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου. Με τον δεύτερο να εμφανί-
φωνούν ότι η Τουρκία δεν θα
προχωρούσε σε κινήσεις στην
κυπριακή ΑΟΖ αν δεν θεωρούσε
πως η συγκυρία την ευνοεί. Πιστεύει ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. θα
ανεχθούν τις αξιώσεις της, που
παραβιάζουν το Δίκαιο της Θάλασσας, επειδή την έχουν ανάγκη για τις επιχειρήσεις κατά των
τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Και είναι γεγονός ότι η Δύση νιώθει πολύ πιο άνετα αν η
Τουρκία συμμετέχει στη συμμαχία κατά των ακραίων ισλαμιστών
στη Συρία και το Ιράκ. Όλοι επίσης συμφωνούν ότι, με τις κινήσεις της, η Τουρκία επιδιώκει να
γκριζάρει και να σμικρύνει την
κυπριακή ΑΟΖ. Μέχρι τώρα αμφισβητούσε το κομμάτι της στα δυτικά της Πάφου. Τώρα για πρώτη
φορά αμφισβητεί ανοιχτά και τα
οριοθετημένα τμήματα με τον Λίβανο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Ενώ σε χάρτη που έχει εκδώσει
για τα σημεία που θα ερευνήσει
εμφανίζει πολύ πιο μικρή την κυπριακή ΑΟΖ στα βόρεια του νησιού. Θέση που τη στηρίζει στην
παράνομη οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας με τα Κατεχόμενα. Ορισμένοι από τους συνομιλητές μας
προβάλλουν και μια τρίτη ερμηνεία. Θεωρούν πως η Άγκυρα με
τις τελευταίες ενέργειες έχει
επίσης στόχο να υποχρεώσει την
ε/κ πλευρά να συζητήσει το φυσικό αέριο στις συνομιλίες για λύση του κυπριακού.
ζεται πιο διαλλακτικός και να επιθυμεί την εκτόνωση. Ανάλογα είναι
και τα μηνύματα που έρχονται από
ευρωπαϊκές χώρες που συνομιλούν
με την Άγκυρα, αλλά και από τα
Ηνωμένα Έθνη. Βασική επιδίωξη
του διεθνούς παράγοντα είναι επανέλθει η ηρεμία, να ξαναρχίσει η
διαδικασία και να μη δεχθούν ισχυρό πλήγμα οι συνομιλίες του Κυπριακού. Η Λευκωσία ακούει τα
όσα της μεταφέρουν φίλοι και σύμμαχοι, αλλά κρατά μικρό καλάθι.
Δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στην
Τουρκία, ενώ δεν γνωρίζει τι επιρροή μπορεί να έχει αυτή την περίοδο ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου στον Πρόεδρο Ερντογάν, ο
οποίος παραμένει ο ισχυρός και
πιο σκληρός παίκτης σε ό,τι αφορά
τις τουρκικές διεκδικήσεις στην
ΑΟΖ και τη διαδικασία λύσης.
Καθησυχαστική η Noble
H Λευκωσία τεστάρει φιλίες
Διπλωματικές πηγές ενδιαφερόμενου κράτους ζήτησαν την περασμένη εβδομάδα τα σχόλια της
Noble Energy σχετικά με τις τουρκικές παρενοχλήσεις στα κυπριακά τεμάχια. Σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, η Noble διαβεβαίωσε πως καμία ανησυχία δεν
προκύπτει από την παρουσία
τουρκικών στρατιωτικών μονάδων κοντά στο κοίτασμα «Αφροδίτη» (αλλά και στο «Λεβιάθαν»)
όπου συνεχίζονται κανονικά οι
εργασίες της εταιρείας.
Στο παρελθόν, σύμφωνα με
τις ίδιες πηγές, τουλάχιστον τρεις
φορές σκάφη του τουρκικού πολεμικού ναυτικού και της αεροπορίας κινήθηκαν κοντά στην
πλατφόρμα εξόρυξης της Noble,
και μάλιστα σε τόσο μικρή απόσταση από τις εγκαταστάσεις της
εταιρείας, που υπήρχε ξεκάθαρη
«οπτική επαφή».
Η παρουσία τουρκικού ναυτικού και αεροπορίας δεν πέρασε
πάντως απαρατήρητη από το Ισραήλ, το οποίο προχώρησε τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις σε
αναγνωριστικές πτήσεις, ενώ διασταυρωμένες πληροφορίες κάνουν λόγο και για επεισόδιο μεταξύ μονάδων που φέρονται να
διοικούνται από τον ισραηλινό
στρατό, και στοιχείου που ελέγχεται από την τουρκική κυβέρνηση. Η τουρκική αεροπορία, μάλιστα, προχώρησε σε εκ νέου
ρύθμιση των συστημάτων ταυτοποίησης των αεροσκαφών της
(IFF), ταξινομώντας τα ισραηλινά
αεροσκάφη, αντί για «φιλικά»
Πέραν όλων των άλλων η κρίση στην
κυπριακή ΑΟΖ εξελίσσεται και σε
τεστ για τις συμμαχίες που αναπτύσσει η Λευκωσία έναντι των
τουρκικών προκλήσεων, δεδομένων
των εύθραυστων ισορροπιών που
επικρατούν στην περιοχή. Νίκος
Αναστασιάδης και Ιωάννης Κασουλίδης ανέλαβαν το βάρος της προσωπικής ενημέρωσης ηγετών σε
επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά
και τρίτων χωρών, από τις ΗΠΑ μέχρι και γειτονικές μας πρωτεύουσες
στη Μέση Ανατολή. Η προσοχή
εστιάστηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση
όπου η Λευκωσία απευθύνθηκε σε
δύο φίλους από τα παλιά, τον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χέρμαν Βαν Ρομπόι
και τον εκλεγμένο Πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος
αναλαμβάνει την 1η Νοεμβρίου.
Ιδιαίτερα θετικός υπήρξε επίσης
και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, προς
τον οποίο προέβη σε παραστάσεις
και ο Πρόεδρος της Βουλής, Γιαννάκης Ομήρου. Παρεμβάσεις έγιναν
και από τις πολιτικές δυνάμεις προς
συνεργαζόμενα κόμματα καθώς και
από Κύπριους ευρωβουλευτές. Σύμφωνα με πληροφορίες Ρομπόι, Γιούνκερ αλλά και ο Μάρτιν Σουλτς
κινητοποιήθηκαν κατά τρόπο διακριτικό μεν αλλά ιδιαίτερα αποτελεσματικό προς πολλές κατευθύνσεις εκφράζοντας εμπράκτως την
αλληλεγγύη τους έναντι ενός κράτους-μέλους και της πολιτικής του
ηγεσίας σε ανθρώπινο επίπεδο.
Όλοι εξέφρασαν την ετοιμότητα
να συμβάλουν με κάθε τρόπο για
Δεν ανησυχεί η εταιρεία από την ένταση στην ΑΟΖ
που ήταν μέχρι τον Ιανουάριο
του 2013, σε «εχθρικά». Οι εντάσεις που δημιουργούνται κατά
καιρούς από την «συνάντηση»
τουρκικών και ισραηλινών μονάδων του ναυτικού και της αεροπορίας, ωστόσο, φαίνεται πως
καθοδηγούνται από τη γενικότερη κλιμάκωση στις σχέσεις των
δύο χωρών.
Η ίδια η Noble Energy ενημέρωσε τους αξιωματούχους που
την προσέγγισαν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, πως δεν την
<
<
<
<
<
<
<
«Σύνηθες φαινόμενο»
που δεν επηρεάζει
τις λειτουργίες της.
απασχολεί καθόλου το όλο ζήτημα και πως δεν προκύπτει κανένα πρόβλημα από την κατά
διαστήματα παρουσία τουρκικών
σκαφών στην περιοχή όπου συνεχίζει τις εργασίες της. Η εταιρεία, η οποία προσεγγίστηκε από
τους αξιωματούχους της ενδιαφερόμενης χώρας μετά από ανησυχίες που ηγέρθησαν στο
Υπουργείο Εξωτερικών σχετικά
με μια πιθανή κλιμάκωση της
έντασης που συνεχίζεται μεταξύ
Κύπρου και Τουρκίας, έλαβαν το
μήνυμα πως «αυτές οι εξελίξεις
είναι συνήθεις και δεν λαμβάνονται υπόψη από την εταιρεία».
Μεγάλο κομμάτι της ανησυχίας που είχε εκφραστεί, είχε να
κάνει και με την πιθανότητα σημαντικής αύξησης των δαπανών
που μπορεί να προκύψει ως προς
την ασφάλιση των περιουσιακών
στοιχείων (της πλατφόρμας) από
ασφαλιστικές εταιρείες, μετά και
από πιέσεις από αντασφαλιστές
τους. Τα ποσά που δύναται να
προκύψουν σε περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης, είναι αρκούντως υψηλά για να κριθούν
ακόμα και ως απαγορευτικά. Τέτοιο ζήτημα, ωστόσο, δεν έχει
προκύψει, εν μέρει και λόγω του
δεδομένου πως η άμυνα των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας, είναι ζήτημα που απασχολεί και τις ένοπλες δυνάμεις του
Ισραήλ. Η πρόσφατη άσκηση διάσωσης «Νέμεσις», η οποία είχε
και στρατιωτικό σκέλος πέρα από
τη διάσωση και την προστασία
από «παραδοσιακή» τρομοκρατία,
δεν είναι άσχετη με αυτές τις
ανησυχίες.
Όσον αφορά στην ΕΝΙ-KOGAS,
πάντως, δεν είναι ξεκάθαρο τι
μηνύματα έχει αποστείλει στους
«δικούς της» διπλωμάτες. Σημειώνεται ωστόσο, πως πέρα από
τη στενή συνεργασία και ισχυρή
παρουσία της εταιρείας με την
Τουρκία, η ΕΝΙ ακολουθεί μια
πολιτική με την οποία προτιμά
τα κοιτάσματα χαμηλού οικονομικού κόστους αλλά υψηλού πολιτικού ρίσκου. Επομένως, εικάζεται πως τα όποια ζητήματα κόστους ελέω ασφαλιστικής κάλυψης που μπορεί να προκληθούν
από τη την συνεχιζόμενη ένταση,
κατά πάσα πιθανότητα λήφθηκαν
εκ των προτέρων υπόψη.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ
Η συμπαράσταση από Ε.E., ο Νετανιάχου και ο... χαμένος Μπάιντεν
εκτόνωση της κρίσης. Από τεστ πέρασε και η πολυαναφερόμενη συμμαχία της Λευκωσίας με τις ΗΠΑ.
Οι προσπάθειες για επικοινωνία
Αναστασιάδη-Τζο Μπάιντεν δεν
καρποφόρησαν έτσι ο Πρόεδρος
μετέφερε τα συμβάντα στον αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών Ουίλιαμ Μπερνς, ο οποίος φέρεται να
συνέστησε ψυχραιμία και «πολιτική
ηγετική ικανότητα από όλους». Η
Λευκωσία εξακολουθεί να αναμένει
κάτι περισσότερο από τη δημόσια
δήλωση της εκπροσώπου του Στέιτ
<
<
<
<
<
<
<
Nουθεσίες από την
Ουάσιγκτον, άργησε
αλλά μίλησε η Μόσχα.
Ντιπάρτμεντ Τζένιφερ Ψάκι, η οποία
εξέφρασε τη θέση όπως «τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου της νήσου όπως κι όλοι οι πόροι
της πρέπει να μοιραστούν ακριβοδίκαια μεταξύ των δύο κοινοτήτων
στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται δραστηριότητες που πιθανόν να αυξήσουν τις εντάσεις
στην περιοχή». Βάλσαμο για τη Λευκωσία αποτελούν οι διαβεβαιώσεις
ότι οι Αμερικανοί κινούνται παρασκηνιακώς προς την πλευρά της
Άγκυρας για κινήσεις εκτόνωσης
της κρίσης.
Ανταπόκριση στο τηλεφώνημα
έλαβε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης
από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ
Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος
άκουσε με ιδιαίτερη προσοχή τις
ανησυχίες του Κύπριου ηγέτη με
τον οποίο συμφώνησε να βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία. Σε επικοινωνία συμφώνησαν να βρίσκονται και οι Αναστασιάδης-Σαμαράς,
παρόλο που η προσοχή του Έλληνα
πρωθυπουργού βρισκόταν στην
άστατη πολιτική κατάσταση που
επικρατεί στη χώρα, αφήνοντας
ουσιαστικά το ελεύθερο των κινήσεων στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Εξωτερικών
Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος θα συναντηθεί τη Δευτέρα με τον Ιωάννη
Κασουλίδη.
Σημαντική θεωρείται από τη
Λευκωσία η αργοπορημένη αλλά
καλοδεχούμενη από κάθε άποψη
παρέμβαση της Μόσχας προς την
Τουρκία (μέσω του εκεί πρεσβευτή
της) για τερματισμό των προκλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ. Την κατηγορηματική θέση της Μόσχας
όπως τη μετέφερε στο τουρκικό
ΥΠΕΞ ο πρέσβης της Ρωσίας στην
Άγκυρα διατύπωσε ο Υφυπουργός
Εξωτερικών Αλεξέι Μεσκόβ, μετά
από συνάντηση που είχε με τον ειδικό αντιπρόσωπο του Προέδρου
Αναστασιάδη για τη Ρωσία Πρέσβη
Σώτο Ζακχαίο. Η Λευκωσία αποδίδει
ιδιαίτερη σημασία στη ρωσική παρέμβαση γιατί ουσιαστικά διασκεδάζει τις ανησυχίες όσων εκτιμούν
ότι η Μόσχα επέδειξε ουδετερότητα
σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την
αναβαθμισμένη στρατηγική σχέση
της Λευκωσίας με την Ουάσιγκτον,
εξέλιξη που προστίθεται στο εχθρικό «κούρεμα» ρωσικών καταθέσεων από κυπριακές τράπεζες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
05-POLITIKI_Master_cy 10/10/14 20:21 Page 5
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
5
«Ελεγχόμενη
ένταση» βλέπουν
στην Τουρκία
Του ΝΙΚΟΥ ΣΤΕΛΓΙΑ
Η άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής συμπεραίνει ότι με την απόσυρση της ελληνοκυπριακής πλευράς από το τραπέζι των
διαπραγματεύσεων το Κυπριακό έχει εισέλθει σε μια νέα περίοδο στασιμότητας.
Τουρκική πηγή, η οποία παρακολουθεί
από κοντά τις εξελίξεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αναφέρει στην «Κ» ότι
«ο Νίκος Αναστασιάδης βοήθησε την Άγκυρα για να μπουν οι συνομιλίες στην κατάψυξη μέχρι τις τουρκικές βουλευτικές
εκλογές».
Σύμφωνα με τουρκικές και τις τουρκοκυπριακές πηγές, η νέα περίοδος πέραν
<
<
<
<
<
<
<
Οι πολιτική μανούβρα
της Άγκυρας και η αντίδραση
της Λευκωσίας οδηγούν
σε περίοδο στασιμότητας.
της στασιμότητας χαρακτηρίζεται και από
μία ελεγχόμενη ένταση στα περίχωρα της
Κύπρου που δημιουργεί μεγάλα ρίσκα για
το μέλλον του Κυπριακού. Μιλώντας στην
«Κ», οι πηγές μας υπογραμμίζουν ότι πίσω
από τις νέες εξελίξεις στο Κυπριακό, κρύβονται δυο παράγοντες. Ένας βασικός προβληματισμός της Άγκυρας και οι σχεδιασμοί
του Νίκου Αναστασιάδη και της ηγεσίας
του που οδήγησαν τις συνομιλίες στην
«κατάψυξη». Αναλύοντας τις τελευταίες
εξελίξεις για την «Κ», ο Τούρκος δημοσιογράφος Τζεμ Καρ, ο οποίος παρακολουθεί
από κοντά τις εξελίξεις στο Κυπριακό,
ρίχνει φως στον βασικό προβληματισμό
της Άγκυρας. Κατά την άποψή του, σε μια
περίοδο που η Άγκυρα αντιμετωπίζει μια
μεγάλη κρίση στα νοτιοανατολικά σύνορά
της, στέλνοντας πολεμικά πλοία στα περίχωρα της Κύπρου, θέλησε να εκπέμψει
το μήνυμα ότι «οι μεγάλες δυσκολίες σε
πολλά ανοιχτά μέτωπα της εξωτερικής πολιτικής δεν πρόκειται να έχουν ως αποτέλεσμα την αποδοχή των τετελεσμένων γεγονότων στην Κύπρο και στο Αιγαίο».
«Η Τουρκία βρίσκεται με την πλάτη
στον τοίχο στην υπόθεση του Κομπάνι.
Για να αποσιωπήσει αυτή την εξέλιξη, υψώνει την φωνή της στο Κυπριακό», τονίζει
ο κ. Τζεμ, ο οποίος πραγματοποιεί ειδική
αναφορά στην σημασία, την οποία αποδίδει
η Άγκυρα στα κυπριακά ενεργειακά κοιτάσματα: «Η Άγκυρα πραγματοποιεί νέα
βήματα στο ενεργειακό παιχνίδι της ανατολικής Μεσογείου, έχοντας εξασφαλίσει
την υποστήριξη των ΗΠΑ και εστιάζει την
προσοχή της στα ενεργειακά κοιτάσματα
της Κύπρου. Στη νέα περίοδο για την Άγκυρα, αυτά τα κοιτάσματα φέρουν την ίδια
σημασία με την ασφάλεια των νοτιοανατολικών συνόρων της». Υψηλόβαθμο στέλεχος της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, εκτός
από το ενδιαφέρον της Τουρκίας για το
κυπριακό φυσικό αέριο, εστιάζει την προσοχή του και σε έναν παράγοντα, ο οποίος
διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο για τη διακοπή των συνομιλιών. Σύμφωνα με την
ΑSSOCIATED PRESS
Ανεβάζει τους τόνους στην Κύπρο, γιατί βρίσκεται
με την πλάτη στον τοίχο στο μέτωπο του Κομπάνι
Με την αποχώρηση από τις συνομιλίες ο Νίκος Αναστασιάδης διευκόλυνε τον Έρογλου, ο οποίος θα πορευτεί στην προεκλογική εκστρατεία
με εθνικιστική ρητορική, εκτιμούν αναλυτές σε κατεχόμενα και Τουρκία.
τουρκοκυπριακή πλευρά, εδώ και καιρό,
ο Νίκος Αναστασιάδης και οι συνεργάτες
του έψαχναν δικαιολογίες για να απομακρυνθούν από το τραπέζι των συνομιλιών.
«Αναμέναμε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά
θα χρησιμοποιούσε ως άλλοθι τα διάφορα
κεφάλαια του Κυπριακού ή τον ερχομό του
νέου ειδικού συμβούλου του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό.
Πιστεύαμε ότι οι Ελληνοκύπριοι θα έδιναν διαστάσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ή θα ξεκινούσαν μια νέα εκστρατεία δυσφήμισης του ΟΗΕ. Με αυτό
τον τρόπο, θα αποχωρούσαν από το τραπέζι
των συνομιλιών», τονίζει η πηγή της εφημερίδας μας, η οποία προσθέτει ότι: «Ο
Αναστασιάδης μάς εξέπληξε με τον τρόπο
τον οποίο επέλεξε για να απομακρυνθεί
από το τραπέζι των συνομιλιών. Ωστόσο,
δεν μας εξέπληξε το σκεπτικό του. Σε κάθε
περίπτωση ήθελε να απελευθερωθεί από
την νέα διαδικασία του πάρε-δώσε». Οι
πολιτικές μανούβρες της Άγκυρας και της
Λευκωσίας μας οδηγούν σε μια περίοδο
στασιμότητας στο Κυπριακό, η οποία θα
διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι και τις τουρκικές βουλευτικές εκλογές.
Με βάση αυτή τη θεωρία, το υψηλόβαθμο
στέλεχος της τ/κ πλευράς μας προτείνει
να εστιάσουμε την προσοχή μας σε τέσσερις
εξελίξεις, οι οποίες θα καθορίσουν το μέλλον
του Κυπριακού: Το αποτέλεσμα των τουρκικών βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου,
οι εξελίξεις στην Συρία, το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και η οικονομική
κρίση στην Κύπρο είναι οι τέσσερις σημαντικοί παράγοντες, οι οποίοι έρχονται
να αφήσουν την σφραγίδα τους στη νέα
περίοδο του Κυπριακού. Από την άλλη,
σύμφωνα με την πηγή μας, ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι «προεδρικές εκλογές»
του Απριλίου.
«Ο Αναστασιάδης διευκόλυνε το έργο
του Ντερβίς Έρογλου. Μετά τη διακοπή
των συνομιλιών, ο Έρογλου είναι έτοιμος
να δρομολογήσει μία προεκλογική εκστρατεία με εθνικιστικό φόντο», τονίζει η ίδια
πηγή. «Η νέα περίοδος της στασιμότητας
συνοδεύεται από σημαντικά ρίσκα», καταλήγει ο κ. Καρ. Κατά την άποψή του, η
διακοπή των συνομιλιών μπορεί να μετεξελιχθεί σε ένα μπούμερανγκ, το οποίο ενδέχεται να πλήξει τα ζωτικά συμφέροντα
και των δύο κοινοτήτων. «Η Τουρκία δεν
πρόκειται να οπισθοχωρήσει στο ζήτημα
του φυσικού αερίου. Για αυτό τον λόγο,
πιστεύω ότι η αντιπαράθεση στα χωρικά
ύδατα της Κύπρου θα διαιωνιστεί. Σε μια
περίοδο που οι ΗΠΑ και η Ευρώπη επιχειρούν να απελευθερωθούν από την ενεργειακή εξάρτηση της Ρωσίας, η Τουρκία
επιχειρεί να εξασφαλίσει τα συμφέροντα
της στην Κύπρο».
Εκτός από την ελεγχόμενη ένταση στα
περίχωρα της Κύπρου, ο Καρ εστιάζει την
προσοχή του και σε ένα άλλο σημαντικό
ρίσκο: «Το φυσικό αέριο ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο για τη διχοτόμηση, ενώ το
σημερινό status quo ενδέχεται να παγιωθεί
και να αποτελέσει το πλαίσιο της εξαγωγής
του κυπριακού φυσικού αερίου στη Δύση».
06 - POLITIKI_Master_cy 10/10/14 19:02 Page 6
6
l
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
O NIKOΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ ΣΤΗΝ «Κ»
Επιστροφή στον διάλογο το συντομότερο
Η πλευρά μας επιθυμεί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τη λύση
αλλά δεν είναι δυνατόν να διαπραγματευόμαστε υπό καθεστώς απειλών και εκφοβισμού
“
Συνέντευξη στους
ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
και ΜΑΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
Ήταν μία δύσκολη απόφαση αλλά η Τουρκία
δεν μας άφησε καμία
άλλη επιλογή.
“
Δεν εγκαταλείψαμε το
τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά αναστείλαμε τη συμμετοχή μας.
“
Είμαστε ικανοποιημένοι
με τη μέχρι σήμερα δημόσια αντίδραση, αλλά
ταυτόχρονα αναμένουμε
και άλλες ισχυρές δημόσιες αντιδράσεις.
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων το συντομότερο αποτελεί την
επιθυμία και τον στόχο της κυβέρνησης, ξεκαθαρίζει ο εκπρόσωπός
της, Νίκος Χριστοδουλίδης, τονίζοντας ότι η προκλητική ενέργεια
της Άγκυρας να δεσμεύσει περιοχή
της κυπριακής ΑΟΖ δεν άφηνε περιθώρια στη Λευκωσία. «Η πλευρά
μας επιθυμεί περισσότερο από
οποιονδήποτε άλλο τη λύση, αλλά
δεν είναι δυνατόν να διαπραγματευόμαστε υπό καθεστώς απειλών
και εκφοβισμού», δηλώνει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στην «Κ»
και αποκαλύπτει ότι διεξάγονται
παρασκηνιακές κινήσεις προς την
πλευρά της Άγκυρας για συμμόρφωση.
–Λίγο πολύ ήταν αναμενόμενες
οι τουρκικές προκλήσεις στην
κυπριακή ΑΟΖ ενόψει των ερευνών από την ΕΝΙ/ΚΟGAZ. Τι είναι
εκείνο που κάνει αυτές τις προκλήσεις χειρότερες από όσες
προηγήθηκαν;
–Το στοιχείο που μας ανησυχεί
ιδιαίτερα είναι ότι για πρώτη φορά
δεσμεύουν περιοχές νότια της Κύπρου για σεισμογραφικές έρευνες,
και μάλιστα σε μια περίοδο κατά
την οποία υπάρχει σε εξέλιξη η γεώτρηση από την ΕΝΙ. Αυτό δεν συνέβη στο παρελθόν και αποτελεί
ξεκάθαρη παραβίαση κυριαρχικών
δικαιωμάτων. Αυτό μας οδήγησε
στην απόφαση που πήραμε. Ήταν
μία δύσκολη απόφαση, αλλά η
Τουρκία δεν μας άφησε καμία άλλη
επιλογή.
–Εκτιμάτε ότι όλα αυτά έχουν
άμεση σχέση και με το Κυπριακό;
–Δεν μπορεί θεωρηθεί τυχαία
συγκυρία ή να μη δημιουργούνται
ερωτηματικά για το γεγονός ότι οι
τουρκικές προκλήσεις συνέβησαν
λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την
έναρξη ουσιαστικών συνομιλιών.
Είναι σύμπτωση ότι και τις δύο
προηγούμενες φορές που ο νέος
ειδικός αντιπρόσωπος του γ.γ. του
ΟΗΕ κ. Άιντε θα επισκεπτόταν την
Κύπρο, η Τουρκία προέβη σε παράνομες ενέργειες και έστειλε αρνητικά μηνύματα στο ανώτατο επίπεδο; Πρώτα είχαμε την παράνομη
επίσκεψη στα Κατεχόμενα του Τ.
Ερντογάν και λίγες μέρες μετά, την
επίσκεψη Νταβούτογλου. Εξάλλου
η τουρκική πλευρά γνώριζε ποια
θα ήταν η αντίδραση της κυβέρνησης σε μια τέτοια πρόκληση.
–Να υποθέσουμε ότι ήθελε να
«Αναμένουμε να συνεχιστούν οι δημόσιες αντιδράσεις και οι παρασκηνιακές κινήσεις από όλους εκείνους που θέλουν
και μπορούν, με στόχο η Τουρκία να αναθεωρήσει την απόφασή της» υποστηρίζει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Νίκος
Χριστοδουλίδης.
φύγει από τις συνομιλίες και δημιούργησε όλο αυτό το σκηνικό
για να μας εξωθήσει στην έξοδο
και να λειτουργήσει προσχηματικά;
–Επαναλαμβάνω ότι δυστυχώς
δεν υπήρχε για εμάς άλλη επιλογή.
Και επιθυμώ να ξεκαθαρίσω ότι
δεν εγκαταλείψαμε το τραπέζι των
διαπραγματεύσεων, αλλά αναστείλαμε τη συμμετοχή μας.
–Πολύ σύντομα στα Κατεχόμενα
θα μπουν σε προεκλογική τροχιά
ενόψει των «προεδρικών εκλογών» του Μαρτίου. Είναι ορατός
ο κίνδυνος η απρόσμενη διακοπή να πάει μέχρι τότε και να χαθεί πολύτιμος χρόνος;
–Η πλευρά μας δεν είχε άλλη
επιλογή μπροστά στην κατάφωρη
παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Στόχος μας είναι η αποκατάσταση των δεδομένων και η επιστροφή στο τραπέζι του διαλόγου
το συντομότερο. Η πλευρά μας επιθυμεί και επιζητεί περισσότερο
από οποιονδήποτε άλλο την επίλυση του Κυπριακού, αλλά δεν είναι
δυνατόν να αναμένεται να διαπραγματευόμαστε υπό καθεστώς
απειλών και εκφοβισμού.
–Πού αποδίδετε αυτή την ενέργεια της Τουρκίας;
–Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει
το πώς σκέφτεται η Τουρκία. Είναι
όμως προφανές ότι οι εξελίξεις στο
μέτωπο Συρίας-Ιράκ, η αναβάθμιση
των σχέσεων της Κύπρου με την
Αίγυπτο και άλλες αραβικές χώρες,
καθώς και με το Ισραήλ, χώρες τις
οποίες ο Ερντογάν προκάλεσε από
το βήμα της πρόσφατης Γενικής
Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών,
δεν μπορούν να μη σχετίζονται με
τις εξελίξεις. Την ίδια στιγμή δεν
είναι δυνατόν η στάση της Τουρκίας
να μη σχετίζεται με το Κυπριακό,
αφού λίγα εικοσιτετράωρα πριν από
την έναρξη ουσιαστικών συνομιλιών
προέβησαν σε ενέργεια που αναμφισβήτητα γνώριζαν ότι θα προκαλούσε την αντίδρασή μας. Όλα αυτά,
μαζί με άλλους παράγοντες, μπορεί
να δίδουν μια εξήγηση.
–Το 2003 η Τουρκία καθυστερούσε να ενταχθεί στον δυτικό
συνασπισμό δυνάμεων κατά του
Οι σχέσεις μας με ΗΠΑ και Ρωσία
–Είναι πασιφανές ότι η αντίδραση της
κυβέρνησης των ΗΠΑ υπήρξε χλιαρή
και σε κάθε περίπτωση όχι η αναμενόμενη, δεδομένων και των πρόσφατων
διαβεβαιώσεων για αναβάθμιση των
σχέσεων των δύο πλευρών. Είστε απογοητευμένοι από αυτή τη χλιαρή στάση;
–Αναμένουμε από όλα τα κράτη, ειδικά
τα μόνιμα μέλη του Σ.Α. και την Ε.Ε. να
αντιδράσουν στις τουρκικές ενέργειες.
Κανείς δεν αμφισβητεί τα κυριαρχικά μας
δικαιώματα. Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί
ότι κάποιες ανακοινώσεις λένε τα αυτονόητα αλλά είναι σημαντικό ότι λέγονται
αυτή την κρίσιμη στιγμή, την ώρα που η
Τουρκία αμφισβητεί τα αυτονόητα. Επαναλαμβάνω ότι πέραν από τις δημόσιες
ανακοινώσεις και δηλώσεις, είναι ιδιαίτερης
σημασίας και το τι γίνεται στο παρασκήνιο
προς την κατεύθυνση της Άγκυρας.
–Το τελευταίο διάστημα υπάρχει από
πλευράς κυβέρνησης συνεχής αναφορά
για την αναβάθμιση των σχέσεών της
Κύπρου με τις ΗΠΑ, με αφορμή και
την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου
στη Νέα Υόρκη. Είναι γεγονός ότι φραστικά καταγράφεται μια τέτοια εικόνα,
επί του εδάφους όμως, ή, καλύτερα,
επί της θαλάσσης, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται. Η Τουρκία μοιάζει να δρα ανενόχλητη.
–Υπάρχει αναβάθμιση σχέσεων με τις
ΗΠΑ, γιατί και οι δύο χώρες αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν αμοιβαία οφέλη. Να
σημειώσω ότι εάν δεν υπήρχε η σχέση
που υπάρχει με τις ΗΠΑ ίσως τα πράγματα
να ήταν πολύ διαφορετικά όσον αφορά
την Τουρκία.
–Προς το χειρότερο;
–Γενικότερα, δεν πρέπει να βλέπουμε
μόνο πως είναι τα πράγματα αλλά και το
πώς θα μπορούσαν να ήταν. Την ίδια στιγμή δεν είμαστε ονειροπόλοι ώστε να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι η Τουρκία
είναι μια σημαντική χώρα για τις ΗΠΑ,
ειδικά αυτή τη συγκεκριμένη περίοδο.
Και θέλω με την ευκαιρία αυτή να επαναλάβω ότι όποιο κράτος είναι πρόθυμο και
μπορεί να βοηθήσει στο Κυπριακό είναι
“
Πέρα από τις δημόσιες ανακοινώσεις είναι ιδιαίτερης σημασίας και το τι γίνεται στο παρασκήνιο προς την κατεύθυνση της Άγκυρας.
ευπρόσδεκτο, εμείς το επιδιώκουμε και
θα χαιρετίσουμε μια τέτοια εξέλιξη. Υπάρχει
περίπτωση κάποιο κράτος να επιθυμεί να
βοηθήσει στην προσπάθεια επίλυσης του
Κυπριακού, όπως αυτή καθορίζεται από
τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, τα σχετικά ψηφίσματα των ΗΕ και το Κοινό Ανακοινωθέν, και εμείς να μην το επιθυμούμε;
–Να συμπεράνουμε ότι απαντάτε στις
επικρίσεις ότι η πολιτική της κυβέρνησης είναι μονοδιάστατη και ότι στηρίζεται αποκλειστικά στις ΗΠΑ, εγκαταλείποντας παραδοσιακούς φίλους
της Κύπρου;
–Απαντώ και σε αυτό. Πρέπει να σας
πω ότι η συνάντηση του Προέδρου με τον
Σεργκέι Λαβρόφ στο περιθώριο της Γενικής
Συνέλευσης ήταν εξαιρετική και αυτό δήλωσε δημοσίως και ο ίδιος ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών. Διαβάστε τη δήλωση της
Ρωσικής Ομοσπονδίας με αφορμή τις τουρκικές ενέργειες. Είναι λάθος κάποιοι να
υποβάλλουν σε τρίτες χώρες να έχουν παράπονο από την Κυπριακή Δημοκρατία,
με μοναδικό γνώμονα την εξυπηρέτηση
σκοπιμοτήτων. Επαναλαμβάνω, δεν υπάρχει περίπτωση να αρνηθούμε εμπλοκή
οποιασδήποτε χώρας πραγματικά θέλει
και μπορεί να βοηθήσει στις προσπάθειες
επίλυσης του Κυπριακού. Ούτε πιστεύω
ότι θα βρεθεί κυβέρνηση να κάνει τέτοιο
πράγμα.
Σαντάμ Χουσεΐν προκειμένου
να εξασφαλίσει ανταλλάγματα,
στο Κυπριακό και αλλού. Μήπως
κάτι τέτοιο κάνει τώρα με τη
δυστοκία της στο θέμα της αντιμετώπισης των τζιχαντιστών
στη Συρία; Βλέπετε να βγαίνει
ενισχυμένη η Τουρκία από αυτήν
της τη στάση;
–Εμείς έχουμε ξεφύγει από τη
λογική να τα προσεγγίζουμε όλα
ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, ότι δηλαδή όποτε κερδίζει η
Τουρκία χάνουμε εμείς ή το αντίθετο. Πρέπει να ξεφύγουμε από
αυτή τη λογική αν πραγματικά θέλουμε λύση. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι εμείς θέλουμε οι Αμερικανοί, αλλά και όσοι επιθυμούν εμ-
πλοκή στο Κυπριακό και μπορούν
να βοηθήσουν, να διατηρούν σχέσεις με την Τουρκία, γιατί μόνο
έτσι θα μπορέσουν να βοηθήσουν
και στο Κυπριακό. Διαφορετικά,
αν δεν έχουν επαφή με την Άγκυρα
πώς θα μπορούν να βοηθήσουν;
–Η κίνηση της Άγκυρας συγκρούεται με τα μηνύματα που
διοχέτευε τον τελευταίο χρόνο
στους ξένους ενδιαφερομένους,
κατά κύριο λόγο στους Αμερικανούς, ότι αμέσως μετά την
εκλογή Ερντογάν στην Προεδρία
θα προχωρούσε σε θετικά βήματα στο Κυπριακό.
–Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία
δοκίμασε μία άλλη πολιτική, μακριά
από την Ε.Ε., επιδιώκοντας να διαδραματίσει ή να καθιερωθεί ως η
ηγέτιδα δύναμη της περιοχής. Η
προσπάθεια αυτή απέτυχε. Η Τουρκία σήμερα αντιμετωπίζει προβλήματα και δυσκολίες με όλους του
γείτονες της. Άρα, τα δεδομένα
όπως δημιουργήθηκαν θα αναγκάσουν μία ορθολογιστικά σκεπτόμενη Τουρκία να προσεγγίσει
διαφορετικά το ενδεχόμενο επίλυσης του Κυπριακού. Μία ορθολογιστική Τουρκία πρέπει να γνωρίζει
ότι με την επίλυση του Κυπριακού
θα επωφεληθεί. Για παράδειγμα,
η επίλυση του Κυπριακού θα βοηθήσει τις σχέσεις της Τουρκίας με
την Ε.Ε., θα βοηθήσει την Τουρκία
ενεργειακά, ενώ ταυτόχρονα θα
έχει ως αποτέλεσμα να σταματήσει
να συντηρεί το καθεστώς στα Κατεχόμενα που συνεπάγεται πολιτικό
και οικονομικό κόστος. Εάν η Τουρκία δεν αισθανθεί όλα αυτά τα οφέλη από μια ενδεχόμενη λύση δεν
θα κινηθεί προς την κατεύθυνση
αυτή.
–Μας είπατε ότι η Λευκωσία δεν
περίμενε αυτή την αντίδραση
της Τουρκίας. Μετά τον αιφνιδιασμό, πόσο ικανοποιημένοι
είστε από τη στήριξη που εξασφάλισε από άλλες κυβερνήσεις;
–Είμαστε ικανοποιημένοι με τη
μέχρι σήμερα δημόσια αντίδραση,
αλλά ταυτόχρονα αναμένουμε και
άλλες ισχυρές δημόσιες αντιδράσεις. Ο χειρισμός που γίνεται από
πλευράς κυβέρνησης δεν εξαντλήθηκε στις πρώτες μέρες μετά
την έκδοση του τουρκικού NAVTEX. Γίνεται καθημερινός χειρισμός προς την κατεύθυνση ανατροπής των τουρκικών προθέσεων
και αναμένουμε να συνεχιστούν
οι δημόσιες αντιδράσεις και οι παρασκηνιακές κινήσεις από όλους
εκείνους που θέλουν και μπορούν,
με στόχο η Τουρκία να αναθεωρήσει την απόφασή της.
Κανείς δεν μπορεί
να μας πει αδιάλλακτους
–Η απόφαση του Προέδρου για ματαίωση της συμμετοχής του στις διαπραγματεύσεις έγινε δεκτή από το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας. Δεν βλέπετε τον κίνδυνο η τουρκική πλευρά
να εκμεταλλευτεί αυτή την ενέργεια
και να μας αποδώσει την κατηγορία
του αδιάλλακτου;
–Πρέπει να σας πω ότι δεν είναι μια
απόφαση που μας χαροποιεί. Δυστυχώς,
ήταν μια επιλογή που δεν είχε εναλλακτική
και επιβαλλόταν από τις περιστάσεις.
–Για λόγους ουσίας ή επικοινωνιακούς;
–Για λόγους ουσίας. Αλλά η τουρκική
πλευρά δεν μπορεί να μας κατηγορήσει
ως αδιάλλακτους και αυτό είναι κάτι που
το αναγνωρίζουν όλοι, όχι μόνο λόγω των
προτάσεων που υποβάλλουμε και της
ετοιμότητας που επιδεικνύουμε, αλλά και
από τα ίδια τα γεγονότα. Θυμίζω ότι η τ/κ
πλευρά αποχώρησε από τις συνομιλίες
όταν η Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε
την προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε.,
δηλαδή, για να εκπληρώσει μία υποχρέωσή
της που προκύπτει από την ιδιότητα της
ως κράτους-μέλους της Ε.Ε. Η δική μας
απόφαση για αναστολή της συμμετοχής
μας στις συνομιλίες έγινε για λόγους ουσίας, για σαφή παραβίαση κυριαρχικών
“
Η αποχώρησή μας ήταν μία
επιλογή που δεν είχε
εναλλακτική και επιβαλλόταν
από τις περιστάσεις.
δικαιωμάτων. Ποιος μπορεί να μας ασκήσει
κριτική για κάτι τέτοιο;
–Κάτω από όλες αυτές τις συνθήκες
είναι λογικό να μιλούμε για προοπτικές
λύσης;
–Επαναλαμβάνω δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Για να υπάρχουν όμως πραγματικές
προοπτικές επίλυσης, ο διάλογος δεν μπορεί να διεξάγεται υπό καθεστώς απειλών
και εκφοβισμού. Είναι για αυτό τον λόγο
που οδηγηθήκαμε στην απόφαση για αναστολή της συμμετοχής μας.
–Πώς σχολιάζετε την παύση του διαπραγματευτή Κ. Οζερσάι από τον κ.
Έρογλου;
–Ρωτήθηκα και από μια τουρκοκυπριακή εφημερίδα και απάντησα ότι αυτό
είναι εσωτερικό θέμα της τ/κ κοινότητας
και δεν θα ήταν ορθό να το σχολιάσουμε.
07-POLITIKI_Master_cy 10/10/14 20:05 Page 7
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
7
Τα κόμματα συμφωνούν αλλά επικρίνουν
Εκεχειρία αντιπολίτευσης - κυβέρνησης στην οικονομία, αναζωπύρωση Κυπριακού εξαιτίας των τουρκικών προκλήσεων
Σύμπνοια στην
Της ΜΑΡΙΝΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Οι τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή
ΑΟΖ οδηγούν σε εκεχειρία αντιπολίτευση
και Προεδρικό στον τομέα της οικονομίας
και προκαλούν όμως νέο χαμηλό βαρομετρικό στο εσωτερικό τοπίο. Οι αντιδράσεις, λοιπόν, για την οικονομία μπαίνουν
σε δεύτερη μοίρα. Προτεραιότητα στην
πολιτική ατζέντα έχει πλέον το Κυπριακό
και η νέα πολιτική κρίση που αναπτύσσεται
λόγω τουρκικών μεθοδεύσεων. Η αρχική
σύμπνοια και συμπόρευση των πολιτικών
δυνάμεων για την αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων φαίνεται να αποδυναμώνεται και οι πολιτικές φωνές να αμφισβητούν πλέον στρατηγικούς σχεδια-
απόφαση του
Προέδρου να
αναστείλει τη
συμμετοχή του
στις διαπραγματεύσεις από τους
πολιτικούς αρχηγούς, δυσφορία
και ανησυχία εκφράζεται ωστόσο
από την ουδέτερη
στάση του διεθνούς παράγοντα
στις τουρκικές
προκλήσεις.
<
<
<
<
<
<
<
Η χλιαρή μέχρι τώρα αντίδραση του διεθνούς παράγοντα
στις τουρκικές προκλήσεις
αυξάνει τις φωνές που ζητούν
αλλαγή πλεύσης στους χειρισμούς εξωτερικής πολιτικής.
σμούς της κυπριακής εξωτερικής πολιτικής.
Απόφαση «δαμόκλειου σπάθης» μπορεί
να χαρακτηριστεί η αναστολή της συμμετοχής στις διαπραγματεύσεις. Επιβεβλημένη από τη μία γιατί η Τουρκία παραβιάζει κατάφορα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, επώδυνη από την άλλη, γιατί το μέλλον των
διαπραγματεύσεων κρίνεται δυσοίωνο.
Ο εμφανής πλέον κίνδυνος για την εισαγωγή του κεφαλαίου υδρογονανθράκων
στο τραπέζι των συνομιλιών δυσχεράνει
ακόμα περισσότερο την κατάσταση και
προκαλεί την αμηχανία της κυβέρνησης.
Η προκλητική ενέργεια της Τουρκίας, ερμηνεύεται από τη Λευκωσία ως τακτική
παρεμπόδισης του διαλόγου και της επίτευξης λύσης, αφού γίνεται λίγες μέρες
πριν από τη συνάντηση των δύο ηγετών.
Συγκρατημένος ο Δημοκρατικός Συναγερμός
Τις ισορροπίες προσπαθεί να διατηρήσει
ο ΔΗΣΥ, απέναντι στην κρίση που έχει
προκληθεί από τις τουρκικές ενέργειες.
«Σύνεση και ψυχραιμία» συστήνει ο πρόεδρος του κόμματος Αβέρωφ Νεοφύτου
σε μία δωρική ανακοίνωση με το τέλος
της σύσκεψης αρχηγών. Καλά ενημερωμένες πηγές δηλώνουν στην «Κ» πως κατά τη διάρκεια της σύσκεψης αρχηγών, ο
Αβέρωφ Νεοφύτου πρότεινε την αναστολή της συμμετοχής του Προέδρου
από το τραπέζι των συνομιλιών, αλλά όχι
και του Ε/κ διαπραγματευτή Ανδρέα
Μαυρογιάννη. Ο κ. Νεοφύτου, φαίνεται
Ανώτατες κυβερνητικές πηγές εκτιμούν
πως η Τουρκία νιώθει ενοχλημένη από
τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται ο νέος
ειδικός σύμβουλος του γενικού γραμματέα
του ΟΗΕ Εσπεν Μπαρθ Άιντε. Ωστόσο, η
κυβέρνηση στον διπλωματικό πυρετό της,
μελετά τρόπους επιστροφής της στο τραπέζι των συνομιλιών, πιέζοντας τον διεθνή
παράγοντα να ασκήσει δριμεία κριτική
στις τουρκικές μεθοδεύσεις, αφού σίγουρα
να θεωρούσε, πως με τη συνέχιση των
συνομιλιών τουλάχιστον σε επίπεδο διαπραγματευτών θα ήταν και πιο εύκολη
στη συνέχεια η επιστροφή του Προέδρου στο τραπέζι των συνομιλιών. Η
Πινδάρου φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα
για την πορεία των συνομιλιών. Στη συνάντηση Άιντε-ΔΗΣΥ, πέραν της καταδίκης των τουρκικών προκλήσεων, ο συναγερμικός πρόεδρος φαίνεται να έδωσε
ιδιαίτερη έμφαση στην αναζήτηση τρόπου για επανέναρξη των συνομιλιών με
τη διατήρηση ωστόσο της αξιοπιστίας του
Προέδρου της Δημοκρατίας.
στόχος δεν είναι για την κυβέρνηση η
διακοπή των συνομιλιών.
Στηρίζει η αντιπολίτευση;
Την άρνηση συνομιλιών υπό το καθεστώς
του εκφοβισμού και την αναστολή τους
στήριξαν από την αρχή όλα τα κόμματα.
Σκληρά μέτρα, κυρώσεις, διεθνοποίηση
του προβλήματος αλλά και ισορρόπηση
στην εξωτερική πολιτική φαίνεται να βλέ-
πουν ως τα επόμενα βήματα. Πολιτικές δυνάμεις επιζητούν σκληρά μέτρα ως αντίποινα
στην προκλητική ενέργεια της Τουρκίας,
ενώ όλες δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην
αντίδραση του διεθνούς παράγοντα. Το
ΔΗΚΟ στηρίζει την απόφαση του Προέδρου
για αναστολή των συνομιλιών και ζητά παράλληλα την επιβολή σκληρών μέτρων ως
αντίποινα τα οποία θα προκαλέσουν πολιτικό
κόστος στην Τουρκία. Στο ίδιο πλαίσιο φαίνεται να κινείται η Συμμαχία Πολιτών, η
οποία χαρακτηρίζει ανησυχητικά απομονωμένη την Κύπρο, επισημαίνει την αναγκαιότητα κυρώσεων στην Τουρκία από
τους Ευρωπαίους εταίρους, ενώ θεωρεί
αδιανόητη την επιστροφή στο τραπέζι των
διαπραγματεύσεων υπό τις περιστάσεις. Η
ΕΔΕΚ χαρακτηρίζει τις τουρκικές ενέργειες
ως casus belli, ενώ αναγνωρίζοντας τις προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση για
διεθνοποίηση του προβλήματος, ζητά την
άμεση προσφυγή προς το Συμβούλιο Ασφαλείας. Το ΑΚΕΛ τέλος, θεωρεί μεν πως οι
τουρκικές ενέργειες αποτελούν τα χειρότερα
τετελεσμένα από την εποχή της ανακήρυξης
του ψευδοκράτους, τονίζει δε διά του γενικού
του γραμματέα Άντρου Κυπριανού την αναγκαιότητα δημιουργίας κατάλληλων δεδομένων για επανέναρξη των συνομιλιών.
Αλλαγή πλεύσης σε
εξωτερική πολιτική
Η στάση των Δυτικών Συμμάχων, Μεγάλης
Βρετανίας- ΗΠΑ, ακόμα και της Ευρωπαϊκής Ένωσης χαρακτηρίζεται από ουδετερότητα και χλιαρότητα στο εσωτερικό
πολιτικό μέτωπο. Το Προεδρικό, προσπαθεί να κρύψει την απογοήτευσή του
από τη μέχρι τώρα στάση του διεθνούς
παράγοντα και παράλληλα αναμένει και
εργάζεται προς την κλιμάκωση των διεθνών αντιδράσεων οι οποίες θα αναγκάσουν την Τουρκία να αλλάξει τακτική.
Την αισιοδοξία της κυβέρνησης ωστόσο
δεν φαίνεται να συμμερίζονται οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Η ουδέτερη
στάση των Δυτικών Συμμάχων, προκαλεί
την αμφισβήτηση για τη μέχρι τώρα εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η Λευκωσία. Το ΑΚΕΛ, δεν παραλείπει να επικρίνει την κυβέρνηση για μονοδιάστατη
εξωτερική πολιτική αλλά και για ανάγκη
αλλαγής πλεύσης στο Κυπριακό. Στην
Εζεκία Παπαϊωάννου θεωρούν πως η
«χλιαρή» στάση ΗΠΑ-Βρετανίας απέναντι
στην τουρκική επιθετικότητα, θα έπρεπε
να προκαλεί δυστυχία στο Προεδρικό,
το οποίο επένδυσε αρκετά στις συγκεκριμένες χώρες της Δύσης και περιθωριοποίησε –σύμφωνα με το ΑΚΕΛ– άλλους
διαχρονικούς συμμάχους και πιο συγκεκριμένα την Ρωσία. «Κινούμαστε σε λάθος
γραμμή» σημειώνει ο εκπρόσωπος Τύπου
του ΑΚΕΛ Γιώργος Λουκαΐδης, υποστηρίζοντας πως πλέον βλέπουμε μπροστά
μας τους αρνητικούς καρπούς της εξωτερικής μας πολιτικής. Τη χλιαρή στάση
του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ
επισημάνουν και τα άλλα κόμματα της
αντιπολίτευσης, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ Συμμαχία
Πολιτών. Πάντως, το ΔΗΚΟ δεν παραλείπει να ασκεί κριτική και στη στάση
που κρατά ο ΟΗΕ και ιδιαίτερα στις δηλώσεις Άιντε που παρουσιάζουν τις τουρκικές παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ
ως θαλάσσιες διαφορές.
08-PARAPOLITIKA_Master_cy 10/10/14 22:33 Page 8
8
l
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Ο λόγος του Νίκου και ο έντιμος γκαφατζής
Προετοιμασμένη απόφαση
Η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να αναστείλει τη συμμετοχή του στις
συναντήσεις με τον Έρογλου ήταν αρκετά
προετοιμασμένη και για τον λόγο αυτό, όχι
μόνο δεν προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις
σε διεθνείς παράγοντες, αλλά και θεωρήθηκε λογική, με δεδομένη την καθαρή αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και ταυτόχρονα ένα πρώτο βήμα για περαιτέρω κλιμάκωση των προκλήσεων από την Άγκυρα.
Ωστόσο, καλό είναι η κυβέρνηση να προσέχει ορισμένες λεπτομέρειες. Ορθώς απέστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιστολή στον γ.γ. του ΟΗΕ, καθώς έπρεπε να τον
ενημερώσει για την απόφασή του να μην
παρευρεθεί στη συνάντηση με τον Έρογλου, όμως για τις τουρκικές προκλήσεις
πρέπει να ενημερωθεί εγγράφως και το Σ.Α.
και η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Έστω και
με επιστολή του μόνιμου αντιπροσώπου
στον ΟΗΕ. Γιατί οι τουρκικές προκλήσεις
αποτελούν απειλή για τη διεθνή ειρήνη και
γι’ αυτό ευθύνη πρωτίστως έχει το Σ.Α.
Ο ΗΡΩΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ
Σάββας Βέργας
ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Κυπριακή Πολιτική και Oικονομική Eφημερίδα
βρουαρίου 2014 • Eτος 5ο • Aρ. φύλλου 280
A
www.k athimerini.com.cy €1,50 (Απλή έκδοση) €2,90 (Βασική) €3,90 (Ενισχυμένη)
Παραβίαση ΑΟΖ ίσον τέλος διαλόγου
Προτιμητέα λύση στο ενεργειακό η αγορά κυπριακού LNG από την Τουρκία μέσω αγωγού αξίας 1 δισ.
Εάν επαναληφθούν οι παρενοχλήσεις από
την Τουρκία εντός της κυπριακής ΑΟΖ
θα αποχωρήσω από τις συνομιλίες, προειδοποιεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας,
Νίκος Αναστασιάδης, σε συνέντευξή του
στην «Κ». Ο Πρόεδρος μιλά για τις νέες
συνθήκες που δημιουργεί η ανακάλυψη
φυσικού αερίου η οποία ανατρέπει τη
γεωπολιτική εξίσωση και εκ των πραγμάτων προσφέρει ευκαιρίες, αλλά εγκυμονεί και κινδύνους. Στο πλαίσιο αυτό
χαρακτηρίζει ευθέως το αέριο ως τον
«καθοριστικό παράγοντα», σημειώνοντας
ότι οι ΗΠΑ το προσεγγίζουν στο στρατηγικό πλαίσιο απεξάρτησης από τη Ρωσία. Προκρίνει ως προτιμητέα λύση τη
μεταφορά του φυσικού αερίου προς την
Τουρκία μέσω της Κύπρου, ενώ σημειώνει
ότι η ένταξη της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη του ΝΑΤΟ μπορεί
να προσφέρει λύση στο θέμα των εγγυήσεων. Σελ. 4
••••
Βλάπτουν οι καταχρήσεις
Αυτή τη φορά η αναστολή της συμμετοχής
στις συνομιλίες ήταν απολύτως δικαιολογημένη, δεν πρέπει όμως αυτό το «όπλο» να
χρησιμοποιείται συνεχώς γιατί χάνει την ισχύ
του και στο τέλος μπορεί να λειτουργήσει ως
μπούμερανγκ. Κι επειδή ξέρουμε τι λέμε, σε
λιγότερες από 40 μέρες η Κυπριακή Κυβέρνηση το χρησιμοποίησε τρεις φορές. Στις 2
Σεπτεμβρίου ακυρώθηκε η συνάντηση Αναστασιάδη – Έρογλου, μία μέρα μετά τις προκλητικές δηλώσεις Ερντογάν στα Κατεχόμενα. Βέβαια, τα Ηνωμένα Έθνη πήραν πάνω
τους την ευθύνη και είπαν ότι αφού θα κατέβει σε μία εβδομάδα στην Κύπρο ο Άιντε, καλύτερα να προετοιμαστεί καλύτερα η συνάντηση. Όμως το αίτημα είχε υποβληθεί από
μας. Στις 16 Οκτωβρίου, που είχε προγραμματιστεί το δείπνο του Άιντε με τους ηγέτες, η
κυβέρνηση είχε προειδοποιήσει τα Ηνωμένα
Έθνη πως αν ο Νταβούτογλου, που επισκεπτόταν την ίδια μέρα τα Κατεχόμενα, προέβαινε σε δηλώσεις ανάλογες με εκείνες του
Ερντογάν, ο Πρόεδρος δεν θα πήγαινε στο
δείπνο. Δεν ξέρω αν αυτό επέδρασε, πάντως
ο Νταβούτογλου δεν ξέφυγε πολύ. Και οι συναντήσεις έγιναν. Την τρίτη φορά η απειλή
υλοποιήθηκε. Και σίγουρα στάλθηκε το μήνυμα ότι υπάρχουν όρια προκλητικότητας που
μπορούμε να ανεχθούμε. Κι ότι δεν μπλοφάρουμε. Όσο χρησιμοποιούμε τα «ατού» μας
με περίσκεψη ουδέν πρόβλημα. Οι καταχρήσεις όμως βλάπτουν.
Οι διαφωνίες Νικόλα
Απόφασή μου είναι να προχωρήσω με
τη συνεργασία των κομμάτων που στηρίζουν τη διαδικασία, αλλά χωρίς να
αγνοώ τους διαφωνούντες, υπογραμμίζει ο Πρόεδρος. Σελ. 4
Κ»
ι
-Ε.Ε.
Κράτησε τον λόγο του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όταν στις 23 περασμένου Φεβρουαρίου, σε συνέντευξή του στην «Κ» διακήρυττε ότι «Παραβίαση ΑΟΖ ίσον τέλος διαλόγου». Ο λόος τ’ αδρώπου, ότι τζι αν ένι, όπως έλεγε κι ο Δημήτρης Χριστόφιας
Τουρκία σε μαύρη λίστα
Το δράμα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις
που παίχτηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο, μετά την απαίτηση του Ταγίπ Ερντογάν
να του ζητήσει συγγνώμη ο αντιπρόεδρος
Μπάιντεν, ήταν από τα πλέον εντυπωσιακά.
Το ότι ο Μπάιντεν υποχρεώθηκε να επικοινωνήσει με τον Ερντογάν και να το πράξει,
σίγουρα δίνει πόντους στον Τούρκο Πρόεδρο. Όμως η νίκη ήταν πύρρεια. Γιατί τα
όσα είπε στην ομιλία του στο Χάρβαρντ ο
Τζο Μπάιντεν για τον ρόλο της Τουρκίας στη
συριακή κρίση και την ανάπτυξη των ισλαμιστών του ISIL έχουν καταγραφεί και αναπαραχθεί σ’ όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης
των ΗΠΑ και βέβαια σε όλες τις δεξαμενές
σκέψης, που έχουν βάλει την Τουρκία σε
μαύρη λίστα.
••••
Διπλωματικό ατόπημα
Τώρα σε ό,τι αφορά το λάθος του Αμερικανού αντιπροέδρου, για το οποίο και ζήτησε
••••
συγγνώμη, ήταν πως αποκάλυψε το περιεχόμενο της συνομιλίας του με τον Ερντογάν,
όταν ο Τούρκος πρόεδρος ομολόγησε ότι
πολλοί ξένοι μαχητές που εντάχθηκαν στον
ISIL πέρασαν στη Συρία μέσω Τουρκίας. Αυτό ήταν όντως διπλωματικό ατόπημα του κ.
Μπάιντεν. Αν ο Αμερικανός αντιπρόεδρος
έλεγε τα ίδια πράγματα ως δική του άποψη,
ουδείς θα μπορούσε να του προσάψει κάτι.
στην Ουάσιγκτον» και ότι η συγγνώμη που
ζήτησε από την Τουρκία και τα Εμιράτα δείχνει τους κινδύνους από το να πει κανείς κατά λάθος την αλήθεια. Ο Μπάιντεν πάντως
είπε και κάποια πράγματα που του αποκάλυψε ο Ερντογάν για το Κυπριακό. Προφανώς,
επειδή κινούνται στην κατεύθυνση ότι «η
Τουρκία επιθυμεί λύση», θεωρήθηκαν εντάξει από την Τουρκία.
••••
••••
Ο έντιμος γκαφατζής
Ο Μπάιντεν πάντως είναι γνωστός γκαφατζής, αυτοσαρκάζεται πολλές φορές γι’ αυτό και μάλιστα το απολαμβάνει. Ειδικά στην
περίπτωση της πρόσφατης σύγκρουσης με
τον Ερντογάν, ο αμερικανός Αντιπρόεδρος
κέρδισε πολλούς πόντους και μάλιστα από
δεξαμενές σκέψεις που τον έχουν επικρίνει
έντονα στο παρελθόν. Παράδειγμα το Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής, το οποίο στην
έκδοσή του Foreign Policy έγραψε ότι «ο
Τζο Μπάιντεν είναι ο μόνος έντιμος άνδρας
Ο Άιντε στη σέντρα
Στο πλαίσιο των τόσων σοβαρών εξελίξεων
που διαμορφώνονται γύρω από την κυπριακή ΑΟΖ λόγω των τουρκικών προκλήσεων,
πρέπει τα πολιτικά κόμματα να σκέφτονται
δύο φορές πριν μιλήσουν. Ιδιαίτερα όταν είναι δεδηλωμένη επίσημη θέση της κυβέρνησης ότι δεν εγκαταλείπει τις συνομιλίες,
αλλά αναστέλλει ο Πρόεδρος τη συμμετοχή
του λόγω των τουρκικών προκλήσεων. Έτσι
λοιπόν το γεγονός ότι το ΔΗΚΟ έβγαλε κυριολεκτικά στη σέντρα τον ειδικό σύμβουλο
Ο δήμαρχος της Πάφου Σάββας Βέργας, σαν πρωταγωνιστής της παφίτικης
σαπουνόπερας «Τόλμη και γοητεία»,
όπου παίζει τον ρόλο του… Προμηθέα!
του γ.γ. του ΟΗΕ, Έσπεν Άιντε, όταν απαντώντας σε ερώτηση είπε ότι «παντού στον
κόσμο, όταν προκύπτουν θαλάσσιες διαφορές η κατάσταση είναι σοβαρή», δεν επιτέλεσε υπηρεσία στον τόπο. Στοχοποιώντας
τον διπλωμάτη που μόλις ανέλαβε τις συνομιλίες την ώρα που θέλεις να επανέλθεις σε
αυτές δεν είναι και ό,τι καλύτερο. Εκτός αν
δεν θέλεις να επανέλθεις στις συνομιλίες…
Καλά θα ήταν, σε τόσο κρίσιμες στιγμές, οι
ηγέτες μας να βουτάνε τη γλώσσα τους στο
μυαλό τους, πριν τη βγάζουν περίπατο.
••••
Είναι μελετημένος
Παρά το φάουλ που του έκανε ο Νικόλας, ο
Άιντε στη συνέντευξη που έδωσε δύο ημέρες μετά στη Στέλλα Μιχαήλ του ΡΙΚ, φάνηκε ότι και διαβασμένος είναι και πολύ ευέλικτος αλλά και καθόλου άσχετος με ζητήματα
που άπτονται του δικαίου της θάλασσας αλλά και των ΑΟΖ. Μάλιστα, όπως η στήλη γνωρίζει ο Άιντε στο Κυπριακό κινείται με γνώμονα το κεκτημένο χωρίς παρεκκλίσεις. Και
ο νοών νοείτω…
••••
Ο κυρ Αντώνης
Χολωμένη είναι η Λευκωσία με τον κυρ Αντώνη, ο οποίος δεν ήρθη στο ύψος των περιστάσεων στις κρίσιμες για την Κύπρο στιγμές της τουρκικής προκλητικότητας. Μάλιστα όπως ελέχθη στη στήλη χαρακτηριστικά
«ήταν εκκωφαντικά απών»!
Γράφει Ο ΙΑΝΟΣ
ΑΜΕΡΩΤΑ / Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Μ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΒΟΛΕΣ / Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΑΡΗΣ
Οι μισοί Κύπριοι δεν είναι γαϊδούρια
Γυμνός ο βασιλιάς της δικαιοσύνης
Οι μισοί Κύπριοι φοροδιαφεύγουν,
άλλοι μισοί στέλνουν απειλητικά
μηνύματα. Άλλοι μισοί συμπατριώτες μας ψάχνουμε για ρουσφέτι ή
για προνομιακή μεταχείριση και οι
άλλοι μισοί κάνουν τα ρουσφέτια.
Οι μισοί Κύπριοι ξέρουν πράγματα
και θαύματα για τους άλλους μισούς, αλλά δεν ανοίγουν το στόμα
τους. Απειλούν μόνον, για να εισπράξουν ανταλλάγματα στην απειλή. Οι άλλοι μισοί έχουν άλλα «βρόμικα» αλλά και πάλιν σιωπούν. Κανείς δε μιλά χωρίς λόγο. Περιμένουμε όλοι να μας θίξουν τα δικά
μας και τότε «ανοίγουμε τον λάκκο»
και όποιον πάρει ο χάρος. Μου θυμίζει την ιστορία με τον Ευάγγελο
Γιαννόπουλο που όταν του ζήτησαν
επίμονα οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας να ανακαλέσει την αναφορά τους από το βήμα της Βουλής
πως οι μισοί βουλευτές της ΝΔ είναι
γαϊδούρια, ανέβηκε στο βήμα και
με ψυχραιμία αναφώνησε: «Οι μισοί βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας δεν είναι γαϊδούρια».
Σκεφτήκατε πώς θα μπορούσε να
ήταν η Κύπρος αν όλοι μιλούσαμε
χωρίς να θίγονται δικά μας συμφέροντα; Αν δηλαδή, μόλις μαθαίναμε
πως ο Χ ή ο Ψ υπέπεσε σε παράπτωμα, ποινικό η αστικό, δεν έχει
σημασία, το καταγγέλλαμε αμέσως;
Θα μου πείτε πως είμαι γραφικός.
Μπορεί. Και προτιμώ να γίνομαι
γραφικός παρά να ακούω τον Χριστόδουλο Χριστοδούλου να λέει
πως επειδή οι μισοί Κύπριοι φοροδιαφεύγουν δικαιούται να το κάνει
και ο ίδιος. Προτιμώ να γίνομαι γραφικός παρά να ακούω τον Σάββα
Βέργα να λέει πως αυτός που έστειλε τα απειλητικά μηνύματα, έκανε
ό,τι κάνει και η μισή Κύπρος εν βρασμώ ψυχής και είναι όλα μέλι γάλα.
Προτιμώ να γίνομαι γραφικός ή και
ρομαντικός αν θέλετε παρά να
ακούω τον βουλευτή Ανδρέα Θεμιστοκλέους να λέει στο ΡΙΚ, πως
όταν ανοίξει το στόμα του και πει
όσα ξέρει, θα είναι πολλοί αυτοί
που θα ψάχνουν για να κρυφτούν.
Σήμερα γίνεται ντόρος για την υπό-
θεση του Δημαρχείου Πάφου. Θα
βγουν πολλά άπλυτα στη φόρα, να
είστε σίγουροι. Το ζητούμενο σε
όλα τα «βρόμικα πλεκτά» είναι να
«φύγει ο πρώτος πόντος». Άπαξ και
γίνει η αρχή με τις αποκαλύψεις, τίποτα δεν μπορεί να μείνει όρθιο. Η
μία αποκάλυψη θα διαδέχεται την
άλλη. Και κάπως έτσι χάνουμε την
ουσία. Ασχολούμαστε με τη βοηθό
του Βέργα και τι σχέση που είχαν,
για τα έσοδα από συναυλία που
έπρεπε να πάνε σε κοινωφελή σκοπό και δεν πήγαν, με τα απειλητικά
μηνύματα και ποιος αγόρασε τη συσκευή από την οποία έφυγαν, και
ξεχνάμε τα ουσιαστικά αδικήματα
και τα μεγάλα σκάνδαλα. Κανείς
δεν ασχολείται με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του Αριστοδήμου,
και πως τα «χρυσά χρόνια» που
ήταν πρόεδρος της Τράπεζας Κύπρου φόρτωνε δάνεια σε εταιρείες
του που είχαν βιτρίνα άλλες εται-
“
Το ζητούμενο σε όλα τα
«βρόμικα πλεκτά» είναι
να «φύγει ο πρώτος πόντος». Άπαξ και γίνει η
αρχή με τις αποκαλύψεις, τίποτα δεν μπορεί
να μείνει όρθιο.
ρείες. Η υπόθεση με τα 177 οικόπεδα στο σκαλί της Πάφου, η οποία
θεωρείται υπόθεση «ρουτίνας» για
τους ντιβέλοπερ, τους δήμους και
το κτηματολόγιο, είναι παρωνυχίδα
μπροστά στα υπόλοιπα. Σε αυτή θα
καταδικαστούν μάλλον, οι τελευταίοι τροχοί της άμαξας και ο Αριστοδήμου, εικάζω πως θα τη βγάλει
καθαρή. Όταν αποφασίσουν στο
μεταξύ, βουλευτές όπως ο κ. Θεμιστοκλέους αλλά και άλλοι, (στην
ίδια εκπομπή ήταν καλεσμένος και
ο κ. Συλλούρης που είπε το αμίμητο: Εγώ θα μιλήσω όταν είμαι σίγουρος πως αυτό που ξέρω δεν το ξέρει κανείς άλλος), να ανοίξουν το
στόμα τους θα αποδειχθεί αυτό που
όλοι σιγοψιθυρίζουμε, ότι δηλαδή
οι υποθέσεις τύπου Σκαλί Πάφου
είναι καθημερινό φαινόμενο και είναι πολλές, πάρα πολλές.
Μέχρι τότε, όλη η Κύπρος θα παρα-
κολουθεί τα δημόσια πρόσωπα να
επικαλούνται, χωρίς ντροπή, το τι
κάνει λάθος η μίση Κύπρος. Κανένας
σεβασμός στους θεσμούς που υπηρετούν ή υπηρέτησαν και κανένα
ίχνος ευθιξίας. Ούτε σκέφτηκαν
προς στιγμή πως τούτοι οι άνθρωποι
είναι στις θέσεις που είναι για να μην
κάνουν αυτό που κάνουν λάθος και
παράνομα οι μισοί από μας. Πως θα
έπρεπε να περνούσε από το μυαλό
τους, πλούσιο ή φτωχό, αρκετό για
να μας κοροϊδεύουν, πως θα έπρεπε
να λειτουργούν ως υποδείγματα.
Πως δεν θα έπρεπε να δέχονταν μύγα στο σπαθί τους και πως έπρεπε να
επιδιώκουν οι ίδιοι τον έλεγχο για να
αποδεικνύουν κάθε μέρα την τιμιότητά τους. Καλά να πάθουμε όλοι
μας. Και οι μισοί Κύπριοι και οι άλλοι
μισοί.
www.dmdemetriou.wordpress.com
Γυμνώθηκε ο «βασιλιάς» της δι-
καιοσύνης και στην Κύπρο. Για
πρώτη ίσως φορά, στην ιστορία της
Δημοκρατίας, έρχεται αντιμέτωπη
η δικαστική εξουσία με το περί δικαίου αίσθημα του λαού. Ξεπέφτει
στη συνείδηση των πολιτών, ίσως
και το τελευταίο κάστρο αξιοπιστίας της κυπριακής πολιτείας.
« Όλοι τα παίρνουνε…» τραγουδά ο
λαός και διακωμωδεί τα «κούφια
λόγια τα μεγάλα».
«Ευυπόληπτοι» πολίτες, μεθυσμέ-
νοι ή και υπνώττοντας στο τιμόνι,
«σκοτώνουν» ανθρώπους και αφήνουν παράλυτα παιδιά. Η «τυφλή»
δικαιοσύνη επιβάλει ποινές «χάδι», τηρώντας το γράμμα του νόμου. Ο σοφός λαός, όμως λέει
απλά, ότι «αν τα θύματα ήταν παιδιά «ευυπόληπτων» πολιτών και οι
δράστες άνθρωποι του μεροκάματου, σίγουρα θα «σάπιζαν» για χρόνια στις φυλακές». Και αυτό συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις. Και
από εκεί και πέρα ο λαός «σοφά»
λέει, ότι αφού δεν μπορώ να τα
βάλω με το διεφθαρμένο σύστημα, ας περιμένω τη «θεία δίκη», η
οποία δεν ξέρει από νόμους και
νομικισμούς.
Η δικαιοσύνη δικαίωσε και τους
πολυσυνταξιούχους, με βάση τους
νόμους και το σύνταγμα. Ο λόγος
για μερικούς «ευυπόληπτους» γέρους, οι οποίοι λαμβάνουν πολλές
συντάξεις. Μια σύνταξη αντιστοιχεί μέχρι και είκοσι μισθούς νέων
επιστημόνων και αυτό τα λέει όλα.
Άσχετο αν οι πολυσυνταξιούχοι σε
πολλές περιπτώσεις, δεν έχουν
ούτε τα μισά πτυχία των νέων επιστημόνων. Οι «νικητές» στη δικαστική μάχη, κατέχουν ακόμη και
σήμερα αξιώματα στη Δημοκρατία
ενώ μερικοί αφυπηρέτησαν. Σχεδόν όλοι εργάστηκαν στη δημόσια
υπηρεσία και σε άλλους «θώκους»
κατά τη διάρκεια της καριέρας
τους. Η πλάκα είναι ότι μερικοί από
αυτούς, έχουν το θράσος να βγαίνουν στις τηλεοράσεις να λένε για
τα φακελάκια που δίνουν στους
γάμους, για να δικαιολογήσουν τάχα την ανάγκη να λαμβάνουν «χρυσές» συντάξεις από τους φόρους
των «πεινασμένων» συμπολιτών
του.
Ο σοβαρός επιχειρηματίας, με
δραστηριότητα σε πολλές χώρες,
άνθρωπος που φέρνει «ζεστό χρήμα» στο νησί, πολίτης που μια ζωή
πλήρωνε τους φόρους και τις υποχρεώσεις του, δεν άντεξε και
εξοργισμένος μέσα στον καφενέ,
άρχισε τα «μπινελίκια». «Εμείς
φταίμε που τους ψηφίζουμε. Εμείς
φταίμε που παραμένουμε στην Κύ-
“
To μόνο που μπορεί
να πει κανείς, είναι
ότι ζούμε στην εποχή
του πανικού και
του παραλογισμού.
προ. Εμείς φταίμε που τους ανεχόμαστε. Καλά όταν μας κούρεψαν
τις καταθέσεις μας, όταν μας διέγραψαν τις μετοχές μας, όταν μας
εξανάγκασαν, λόγω κουρέματος,
να απολύσουμε εργαζομένους,
όταν μας ανέτρεψαν την ζωή μας,
δεν υπήρχε δικαιοσύνη;»
Και φιλοσοφώντας «άνευ μαλα-
κίας» πρόσθεσε απλά: «ευτυχώς
δεν έχουν μαχαίρι, για να μας
αφαιρέσουν το μυαλό και τις γνώσεις μας. Τώρα πλέον, η Κύπρος είναι μόνο για διακοπές. Οι δουλειές
και οι επενδύσεις μας, θα γίνονται
μόνο σε μεγάλες και σοβαρές χώρες».
Είναι τρομερό και το μόνο που
μπορεί να πει κανείς, είναι ότι ζούμε στην εποχή του πανικού και του
παραλογισμού. Ενάμιση και πλέον
χρόνο από την καταστροφή, από το
κούρεμα, όχι μόνο των καταθέσεων, αλλά και της παραγωγικής δομής τους κράτους, το μόνο που γίνεται, είναι εξεταστικές επιτροπές, ανακρίσεις και επιβολή φόρων. Επί της ουσίας, δηλαδή πως
θα επανεκκινήσει η οικονομία, δεν
γίνεται ουσιαστικά τίποτα.
Οι «τσιφλικάδες» του δημοσίου
και της πολιτικοοικονομικής ελίτ,
συνεχίζουν να απολαμβάνουν τα
προνόμιά τους, ενώ ο κοσμάκης
«κουρεμένος» από μισθούς, άνεργος σε πολλές περιπτώσεις και βυθισμένος στα χρέη, βιώνει ένα
ανείπωτο σιωπηλό δράμα. Αυτοί
που τα «πήρανε» χοντρά, γνωστοί
και μη εξαιρετέοι, τιμωρούνται μόνο στη συνείδηση των πολιτών, οι
οποίοι αναμένουν τη «θεία δίκη»
να «καθαρίσει» γι’ αυτά που οι ίδιοι
αδυνατούν να πράξουν.
09-GNOMES CY_Master_cy 10/10/14 22:21 Page 9
ΑΠΟΨΕΙΣ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
9
AKAΡΙΑΙΑ / Της ΕΛΕΝΗΣ ΞΕΝΟΥ
Για ποιον χτυπάει
η καμπάνα…
Τι ακριβώς
σας χρωστάμε;
Είναι γεγονός. Ο Νίκος Αναστασιάδης δεν
είχε ουσιαστικά περιθώρια να μην αναστείλει
τις απευθείας συναντήσεις με τον Ντερβίς
Έρογλου και την ομάδα του. Οι τουρκικές
ενέργειες, η δέσμευση με οδηγία προς ναυτιλομένους περιοχών της κυπριακής ΑΟΖ
και οι παρουσία τουρκικών πολεμικών κοντά το σημείο
που επιχειρεί το πλοίο – γεωτρύπανο της ENI, έπρεπε να
λάβουν κάποια απάντηση. Πλοία κι αεροπλάνα δεν διαθέτει
η Κύπρος αλλά και να είχε πάλι δεν θα μπορούσε να αντιταχθεί στρατιωτικά στην Τουρκία. Άρα τα διπλωματικά
μέσα ήταν η μόνη οδός για να δείξει ο Πρόεδρος τη σοβαρή
ενόχληση της Κύπρου και την καραμπινάτη παραβίαση
κυριαρχίας από την Τουρκία.
Είναι επίσης γεγονός, όμως, ότι η αναστολή των συναντήσεων δεν πρέπει να ισχύσει επ’ αόριστον. Ή τουλάχιστον θα πρέπει να επιτραπεί στον διαπραγματευτή
Ανδρέα Μαυρογιάννη να συναντά τον Τ/κ ομόλογό του.
Ας μείνει η αποχή από τις συναντήσεις στο επίπεδο του
Προέδρου της Δημοκρατίας. Αντιλαμβάνομαι ότι η συγκεκριμένη πρόταση διατυπώθηκε στο Συμβούλιο Αρχηγών
της Τρίτης, αλλά δεν εισακούστηκε. Τα ξεφτέρια που κάθονται σε ηγετικές καρέκλες κομμάτων νομίζουν ότι ζουν
και πολιτεύονται σε περιφερειακή δύναμη. Επανέρχομαι
στο θέμα. Μετά τις 20 Οκτωβρίου θα φανεί αν η Τουρκία
προτίθεται να εφαρμόσει τα όσα λέει στην οδηγία προς
ναυτιλομένους (Navtex). Αν
<
<
<
<
<
<
<
δηλαδή θα στείλει το Barbaστα οικόπεδα 2, 3 και 9
Πολυεθνικές όπως ros
της ΑΟΖ κι αν θα προσπαη ΕΝΙ δεν αφήνουν θήσει να φέρει και πλατφόρμα στην περιοχή.
τίποτα στην τύχη.
Οι εκτιμήσεις διίστανται,
Και θεωρώ ότι πριν με αρκετά ισχυρή αυτή που
αρχίσει τη γεώτρηση λέει ότι η Τουρκία μάλλον
δεν θα πραγματοποιήσει όλα
θα είχε διερευνήσει τα όσα αναφέρει στο Navtex.
τις αληθινές προθέ- Κλειδί, πάντως, για να δει
κανείς τη πραγματικά συμσεις της Τουρκίας.
βαίνει, αν υπάρχει στ’ αλήΓια να συνεχίζει
θεια κίνδυνος να παρεμποανεπηρέαστη τη γε- διστεί η γεώτρηση είναι η
στάση της εταιρείας ΕΝΙ. Ο
ώτρηση κάτι ξέρει… ενεργειακός κολοσσός ξοδεύει περίπου ένα εκατομμύριο δολάρια την ημέρα για τη γεώτρηση και δεν έχει
καμία όρεξη να πάνε αυτά τα λεφτά χαμένα. Να μην ολοκληρωθεί δηλαδή το έργο που έχει αναλάβει. Πολυεθνικές
εταιρείες, όπως η ΕΝΙ δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη. Και
θεωρώ ότι πριν αρχίσει τη γεώτρηση θα είχε διερευνήσει
τις αληθινές προθέσεις της Τουρκίας. Για να ξεκινήσει και
να συνεχίζει ανεπηρέαστη τη γεώτρηση κάτι ξέρει. Άλλωστε
η ιταλική εταιρεία έχει τεράστια συμφέροντα στη γειτονική
μας χώρα και έχει κάθε λόγο να μιλά με τις τουρκικές αρχές
για τα σχέδιά της.
Όπως και να έχουν τα πράγματα, πάντως, οι συνομιλίες
θα πρέπει να ξαναρχίσουν και μάλιστα γρήγορα, διότι η
διακοπή τους μάλλον πλήττει παρά εξυπηρετεί τα συμφέροντα της ε/κ πλευράς. Πρώτα απ’ όλα, με την κίνησή
της η Τουρκία επεδίωξε να εγγράψει ή να υπενθυμίσει,
το ενδιαφέρον της για τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες.
Με την αναστολή των συνομιλιών τής δίδεται η ευκαιρία
να βάλει το θέμα του φυσικού αερίου στο τραπέζι. Θέτοντας
δηλαδή ως όρο να ενταχθούν θέματα κατανομής του
φυσικού πλούτου στο διακοινοτικό διάλογο για να επανέλθει
η τ/κ πλευρά στη διαπραγμάτευση.
Επιπλέον, και παρά την εντύπωση που έχει δημιουργηθεί,
οι συνομιλίες δεν αναστέλλονται. Η απόφαση που έλαβε
ο Πρόεδρος αφορά τις κοινές συναντήσεις που έχουν οι
ηγέτες και οι διαπραγματευτές τους. Ο ειδικός σύμβουλος
του γ.γ. του ΟΗΕ και η ομάδα του στην Κύπρο μπορούν
και θα συνεχίσουν να έχουν ξεχωριστές συναντήσεις με
τις δύο πλευρές. Το ξεκαθάρισε ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε
μετά από συνάντηση με τον Νίκο Αναστασιάδη την Τετάρτη.
Τα θέματα δηλαδή θα συζητούνται, αλλά η διαδικασία
λύσης αναπόφευκτα θα έχει ακόμα μεγαλύτερη καθυστέρηση. Δεν θα μπω καν στη λογική να διερωτηθώ ποιον
εξυπηρετεί η παράταση της μη λύσης, ποιος πλήττεται
από τη δημιουργία νέων πραγματικοτήτων στο νησί.
Πρέπει πια να σταματήσουμε να μιλάμε για τα αυτονόητα.
Πέρασαν μέρες από τη φοβερή δήλωση του
κ. Χριστόδουλου Χριστοδούλου και ενώ
αυτός υποθέτω ότι εξακολουθεί να αισθάνεται ήσυχος με τη συνείδησή του, εγώ
ομολογώ πως ακόμη δεν έχω καταφέρει να
ησυχάσω. Και αυτό που δεν με αφήνει να
ησυχάσω δεν είναι το τι έχει κάνει ο κ. Χριστοδούλου.
Είναι η νοοτροπία που κουβαλά. Μία νοοτροπία η οποία
είναι βαθειά ριζωμένη στα κύτταρα όλων αυτών των ανθρώπων που ανάλαβαν να χτίσουν, μετά από την ανεξαρτησία μας, ένα κράτος δικαίου. Και είναι αυτή η νοοτροπία, η οποία μας έφερε σήμερα στο σημείο μηδέν
και δεν αναφέρομαι μόνο στην οικονομική μας κατάντια
αλλά κυρίως στην ηθική μας παρακμή και στη βρωμιά
που ξερνά καθημερινά η κρατική μηχανή. Σάπια θεμέλια,
σάπιο σύστημα, σάπιες αρχές, σάπια μυαλά. Γιατί είναι
προφανές και το ζούμε καθημερινά πως ο κ. Χριστοδούλου
δεν είναι ο μόνος που κοιμάται ήσυχα τα βράδια, ούτε
και ο μόνος που αισθάνεται σε πλήρη αρμονία με τη συνείδησή του. Αν ήταν η εξαίρεση θα είχαμε μέχρι σήμερα
πολλές παραιτήσεις για λόγους πολιτικής ευθιξίας. Να
σας θυμίσω πως δεν είχαμε ούτε μία. Από κανέναν. Ούτε
και θα έχουμε. Ξεχάστε αυτό το σενάριο. Γιατί αυτοί οι
κύριοι που έχτισαν τις καριέρες τους πάνω στις πλάτες
μας με την πεποίθηση ότι ο τόπος αυτός τους χρωστά,
δεν πρόκειται να αισθανθούν καμία απολύτως ενοχή,
ούτε και ίχνος ευθύνης
<
<
<
<
<
<
για τη σημερινή μας κα- <
τάντια. Γιατί; Διότι είτε
Αν ο κ. Χριστοδούλου
έφαγαν, είτε χόρτασαν,
είτε ήπιαν, είτε απλά σιώ- ήταν η εξαίρεση θα
πησαν, είτε δεν χαμπά- είχαμε μέχρι σήμερα
ρισαν πως γύρω τους
υπήρχε φαγοπότι, σε κα- πολλές παραιτήσεις
μία περίπτωση δεν αι- για λόγους
σθάνονται ότι έκαναν κάτι λάθος. Και ο λόγος είναι πολιτικής ευθιξίας.
γιατί για εκείνους αυτό
είναι το σωστό. Να τρώνε, να πίνουν, να την αράζουν,
να βολεύονται, να εξασφαλίζουν το δικό τους τομάρι
απλώς και μόνο επειδή έχουν τη φρενοβλαβή πεποίθηση
ότι «ο τόπος τούς χρωστά». Και οφείλει να τους εξαργυρώσει τις όποιες μωροφιλοδοξίες τους και να τους καλύψει
τις όποιες ανεπάρκειες τους «επειδή πρόσφεραν περισσότερα από όσα πήραν».
Αυτοί είναι κύριοι οι ταγοί μας. Αυτοί ήταν ανέκαθεν.
Από την εποχή της ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα. Άνθρωποι
που διεκδίκησαν πολιτειακά αξιώματα και θέσεις, όχι
γιατί είχαν ένα όραμα και μια παιδεία που να τους
επιτρέπει να λογαριάζουν ως καθήκον τους το δημόσιο
συμφέρον αλλά γιατί πίστευαν (και προφανώς πιστεύουν
ακόμα) ακράδαντα πως όφειλε η χώρα να τους ανταμείψει
είτε γιατί οι ίδιοι, είτε γιατί οι πατεράδες τους, «πρόσφεραν»
στον τόπο. Και με αυτό το θράσος πορεύονταν για χρόνια
άλλοτε προσαρμοζόμενοι στις αλλαγές των ανέμων και
άλλοτε πιπιλίζοντας το «δεν ξεχνώ» προκειμένου να καλύψουν τις βρωμιές τους.
Τώρα, το τι πρόσφεραν όλοι αυτοί που αισθάνονται
ότι ο τόπος τους χρωστά, είναι ίσως το πιο καίριο ερώτημα
της εποχής μας. Διότι αν πραγματικά αυτή η προσφορά
την οποία επικαλούνται με θράσος και στόμφο, είχε
κάποια χρησιμότητα για το δημόσιο συμφέρον, τότε
προφανώς δεν θα έφτανε ποτέ η χώρα στην κατάντια
που έφτασε. Και αν αυτοί οι άνθρωποι ήταν πραγματικά
ικανοί να προσφέρουν κάτι χρήσιμο δεν θα άνηκαν στο
σινάφι που θεωρεί την προσφορά σαν μια επιταγή προς
εξαργύρωση. Άρα ποιά είναι η προσφορά για την οποία
νιώθουν πως ο τόπος τους οφείλει ανταμοιβή σε σημείο
μάλιστα που να απαιτούν ώστε αυτή η ανταμοιβή να
φτάνει μέχρι και το κλείσιμο των ματιών στις ψευτιές
και στις απατεωνιές τους; Ποιο είναι αυτό το τόσο
σπουδαίο καλό που μας έκαναν;
Η μόνη θλιβερή αλήθεια είναι πως ο κ. Χριστοδούλου
μέσα από τη φοβερή δήλωση «στον τόπο μου έχω δώσει
περισσότερα από όσα έχω πάρει» καταδεικνύει πανηγυρικά
τη νοοτροπία όλων αυτών των πολιτικάντηδων που μας
κυβερνούν, οι οποίοι εξακολουθούν να αισθάνονται
ήσυχοι με τη συνείδησή τους γιατί ανέκαθεν θεωρούσαν
την πολιτική σαν μια επιταγή προς εξαργύρωση των
προσωπικών τους απωθημένων.
[email protected]
ΑSSOCIATED PRESS
ΣΤΙΓΜΑ / Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΑΔΕΙΛΙΝΗ
ΑΡΑΔΕΣ / Του ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ναι, αλλά χωρίς ψευδαισθήσεις (ΙΙ)
Από το ’74 που εισέβαλε στην Κύ- της Τουρκίας και στο θέμα του φυσικού αερίου,
προ μέχρι και σήμερα, δύο υπήρ- το οποίο, όπως και οι ίδιοι ομολογούμε, συνιστά
ξαν οι μείζονες αντιδράσεις της καθοριστικό καταλύτη για τις περαιτέρω εξεΤουρκίας: Η πρώτη το 1999 για λίξεις, καθώς αποτελεί κίνητρο για όλους τους
να ματαιώσει την εγκατάσταση εμπλεκομένους να επιδιώξουν λύση του Κυτου αντιαεροπορικού συστήματος πριακού.
S300 και η δεύτερη το 2004 με την ένταξη της
Εδώ και καιρό η Άγκυρα διαμηνύει με κάθε
Κύπρου στην Ε.Ε. και την υποβολή του Σχεδίου τρόπο ότι θα κάνει τα πάντα για να αποτρέψει
Ανάν, του πρώτου ολοκληρωμένου σχεδίου την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων από
που εκπονήθηκε ποτέ για επίτευξη συνολικής την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας
λύσης του Κυπριακού.
την οποία επιμένει να μην αναγνωρίζει από το
Στην πρώτη περίπτωση η τουρκική αντί- 1963. Η δική μας πλευρά γνωρίζει τις προθέσεις
δραση στόχο είχε να ματαιώσει τη στρατιωτική της Άγκυρας και παρασκηνιακώς προσπαθεί
ενίσχυση της ε/κ πλευράς, γιατί κάτι τέτοιο θα να εξασφαλίσει τη στήριξη διεθνών οργανισμών,
ανέτρεπε τους συσχετισμούς δυνάμεων που κρατών και κυβερνήσεων. Είναι γεγονός ότι
σαφέστατα γέρνουν υπέρ της
όλοι αυτοί οι οργανισμοί και τα
<
<
<
<
<
<
Άγκυρας. Το αποτέλεσμα όλοι <
κράτη αναγνωρίζουν και δημοτο γνωρίζουν: Οι τουρκικές απεισίως τα κυριαρχικά δικαιώματα
Το αίσθημα της
λές για πόλεμο οδήγησαν τη Λευτης Κυπριακής Δημοκρατίας και
κωσία και την Αθήνα σε αναδί- αξιοπρέπειας και
τη δυνατότητά της να τα ασκεί
πλωση ή καλύτερα σε ταπείνωση, ο κίνδυνος μιας
χωρίς παρεμβάσεις. Από εκεί και
οι πύραυλοι ουδέποτε εγκαταπέρα όμως είναι ψευδαίσθηση
στάθηκαν στην Κύπρο και η δεύτερης πλάνης.
να περιμένουμε ότι θα κινήσουν
Τουρκία κατήγαγε ακόμη μία
γη και ουρανό για να μας υπεραεπιτυχία σε στρατιωτικό, πολιτικό και ψυχο- σπιστούν. Γράφαμε και την περασμένη Κυριακή
λογικό επίπεδο. Η πολιτική του «ενεργού ηφαι- πως «υπερφίαλες προσεγγίσεις ότι ο Μπάιντεν
στείου» που εφάρμοσε η Λευκωσία οδήγησε είναι φίλος μας, άρα και η Ουάσιγκτον θα
μεν σε πολιτικές εξελίξεις (που ήταν και το ζη- σπεύσει να μας βοηθήσει σε περίπτωση που
τούμενο για την πλευρά μας που επιζητούσε βρεθούμε αντιμέτωποι με κινδύνους που δεν
διακαώς ανακίνηση του Κυπριακού) αλλά οι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε, μόνον σε πεεξελίξεις κατέληξαν σε κάτι που σύμφωνα με ριπέτειες μπορούν να οδηγήσουν».
την πολιτική μας ηγεσία ουδόλως ήταν συμβατό
Η απόφαση του Προέδρου Αναστασιάδη (με
με τις επιδιώξεις μας, το Σχέδιο Ανάν. Τότε, τη στήριξη του συνόλου της πολιτικής ηγεσίας)
λοιπόν, είχαμε και τη δεύτερη σοβαρή αντίδραση για διακοπή των συνομιλιών, όσο κι αν ικανοποιεί
της Τουρκίας, η οποία κινητοποιήθηκε σε όλα το αίσθημα της αξιοπρέπειας, ενέχει ένα πολύ
τα επίπεδα, «εμβολίασε» το Σχέδιο με τις θέσεις μεγάλο ρίσκο, το οποίο είμαστε βέβαιοι ότι όλοι
της, πήρε τα περισσότερα από όσα ζητούσε εντοπίζουν: Να προσέξουμε ακριβώς μήπως με
και όργωνε την υφήλιο σαν πλασιέ ειρήνης, τη συμπεριφορά μας δώσουμε στην Τουρκία
διαφημίζοντας τη βούλησή της για λύση, την την ευκαιρία να υλοποιήσει τον στόχο που
ώρα που εμείς λίγο έλειψε να οδηγηθούμε σε απροκάλυπτα επιδιώκει, δηλαδή να απαιτήσει
εμφύλιο ανάμεσα στο «ναι» και το «όχι». Η δική να έχει λόγο στους ενεργειακούς σχεδιασμούς
μας πλευρά κέρδισε ασφαλώς την ένταξη στην της Κύπρου. Παρά τις δημόσιες διακηρύξεις
Ε.Ε. έστω και με άλυτο το Κυπριακό αλλά η τους οι πλείστοι πολιτικοί μας παραδέχονται
Τουρκία έβαλε επισήμως πλέον στο τραπέζι κατ’ ιδίαν ότι η αξιοποίηση των υδρογοναντον όρο «τουρκοκυπριακό κρατίδιο», ως κατά- θράκων είναι πολύ δύσκολη χωρίς τη λύση του
λοιπο του Σχεδίου Ανάν.
Κυπριακού. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα φροΤα δύο αυτά συμβάντα αποδεικνύουν ότι η νούμε ότι η δεύτερη πλάνη θα είναι χειρότερη
Τουρκία αντιδρά ακόμη και βίαια κάθε φορά της πρώτης, εάν η πολιτική μας ηγεσία δεν καπου διασαλεύεται το υπέρ της πολιτικό ή στρα- θορίσει επιτέλους τι ακριβώς θέλει και πώς το
τιωτικό ισοζύγιο δυνάμεων και παρεμβαίνει διεκδικεί. Εάν οδηγός μας είναι το συναίσθημα
με μοναδικό στόχο να διατηρήσει τα ζωτικά και το πολιτικό γόητρο μάλλον μπορούμε να
της συμφέροντα. Δεν υπάρχει άνθρωπος με προβλέψουμε τα χειρότερα.
στοιχειώδη πολιτική αντίληψη που να μην υπολογίζει ότι ανάλογη θα είναι η συμπεριφορά [email protected]
[email protected]
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ / Του ΝΙΚΟΥ ΣΤΕΛΓΙΑ
Το μεγάλο λάθος του Νίκου Αναστασιάδη
Έπρεπε να αποσυρθεί ο Πρόεδρος Νίκος
Αναστασιάδης από το τραπέζι των συνομιλιών; Είναι σωστό να «απαντά» η Λευκωσία
στην Άγκυρα υψώνοντας τους τόνους στο
Κυπριακό; Είναι ορθές οι αποφάσεις, οι
οποίες λήφθηκαν στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας; Τι είδους εξελίξεις μας
αναμένουν στο Κυπριακό; Όπως είναι κατανοητό, τα αναπάντητα ερωτήματα στις
συνομιλίες είναι πολλά. Ο Κύπριος πολίτης
-Τουρκοκύπριος και Ελληνοκύπριος- αδυνατεί
να κατανοήσει το υπόβαθρο των εξελίξεων,
οι οποίες σοκάρουν το μέλλον του σε αυτό
τον μικρό τόπο.
Πίσω από κλειστές πόρτες, ηγεσίες και
πολιτικοί άνδρες, οι οποίοι, το τελευταίο
διάστημα αντιμετωπίζουν κρίση νομιμοποίησης -ηθική και πολιτική- λαμβάνουν
αποφάσεις, οι οποίες παραμένουν για πολλούς συμπολίτες μας ακατανόητες. Ας ξεκινήσουμε τονίζοντας ένα σημαντικό σημείο:
Η απόφαση του Προέδρου Αναστασιάδη
σχετικά με την αποχώρηση της ελληνοκυ-
πριακής πλευράς από το τραπέζι των συνομιλιών δεν είναι μια νέα εξέλιξη. Η «Κ»
διαθέτει πληροφορίες, οι οποίες δείχνουν
ότι εδώ και μήνες, η ελληνοκυπριακή ηγεσία
είχε χάσει την ελπίδα της για ένα θετικό
αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων. Ακόμη
και την περίοδο του περίφημου Κοινού Ανακοινωθέντος, το οποίο παρουσιάστηκε στο
εσωτερικό ως ένα μεγάλο βήμα στις συνομιλίες, η ελληνοκυπριακή πλευρά έλπιζε για
μια γρήγορη αλλαγής εξουσίας στην άλλη
πλευρά της πράσινης γραμμής. «Με τον
Έρογλου δεν πάμε πουθενά.
Ο Ερντογάν πρέπει να αλλάξει τον Τουρκοκύπριο ηγέτη για να δούμε διαφορά στο
τραπέζι των συνομιλιών». Πάνω κάτω αυτό
ήταν το μότο της ε/κ πλευράς εδώ και μήνες.
Υπενθυμίζουμε ακόμη ότι η επιστροφή του
Κουντρέτ Οζερσάι στις συνομιλίες εκλήφθηκε
από την ε/κ πλευρά ως ένας «κακός οιωνός»
για το μέλλον των συνομιλιών. Αυτή η πεσιμιστική άποψη ήρθε στο προσκήνιο της
επικαιρότητας την περίοδο του Κοινού Ανα-
κοινωθέντος. Για αυτό τον λόγο επαναλαμβάνουμε το αυτονόητο: Η απόφαση για διακοπή των συνομιλιών δεν είναι μια νέα εξέλιξη στο Προεδρικό του Νίκου Αναστασιάδη.
Στο πλαίσιο αυτού του σύντομου άρθρου
γνώμης, δεν πρόκειται να επεκταθώ στους
λόγους, οι οποίοι κρύβονται πίσω από την
απόφαση της ε/κ ηγεσίας.
Όλα δείχνουν ότι το πρόσφατο ανακοινωθέν του Υπουργείου Εξωτερικών της
Τουρκίας, το οποίο μετέδωσε πρώτη η «Κ»
και η αποστολή δύο τουρκικών πλοίων στα
ανοικτά της Κύπρου, αποτέλεσαν την κατάλληλη αιτιολογία για την ε/κ πλευρά, για
τη δημοσιοποίηση μιας απόφασης, η οποία
έχει ληφθεί εδώ και καιρό.
Από τη δική μου σκοπιά, η διακοπή των
συνομιλιών δεν θα πρέπει να αποτελέσει
βασική πηγή προβληματισμού για τη μειοψηφία του πληθυσμού, η οποία εξακολουθεί
να πιστεύει ότι η λύση του Κυπριακού παραμένει ακόμη εφικτή. Οι συνομιλίες, οι
οποίες διακόπηκαν «πανηγυρικά» την προ-
ηγούμενη εβδομάδα θα μπορούσαν να ξεκινήσουν εξίσου «πανηγυρικά» τις επόμενες
ημέρες. Άλλωστε, τα καπρίτσια της πολιτικής
και της διπλωματίας είναι απρόβλεπτα.
Ωστόσο, εκείνο που με προβληματίζει
αφορά τη στάση την οποία τηρεί, η «φιλελεύθερη» κυβέρνηση του Νίκου Αναστασιάδη απέναντι στους 90.000 (ίσως και περισσότερους) Τουρκοκύπριους πολίτες της.
Η ηγεσία του κ. Αναστασιάδη επαναλαμβάνει το αδικαιολόγητο λάθος της κυβέρνησης του Δημήτρη Χριστόφια. Αγνοεί πολιτικά τον ρόλο που διαδραματίζουν οι
Τουρκοκύπριοι σε αυτό τον τόπο. Δεν επιδιώκει να αναπτύξει οδούς επικοινωνίας
με την άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής.
Παραμένει «βουβή» (βλ. προηγούμενα
άρθρα μας). Ακόμη, αφήνοντας να διαρρεύσουν στον εγχώριο τύπο πληροφορίες
όπως: «η ε/κ πλευρά σκέφτεται να κλείσει
τα οδοφράγματα» ή μη διαψεύδοντας εγκαίρως τέτοιου είδους φήμες, κλείνει την
πόρτα σε κάθε είδους προοπτική ουσια-
στικού διαλόγου με τους Τουρκοκύπριους
πολίτες της. Το 2011, όταν ξεκίνησε η περιπέτεια με το φυσικό αέριο στην ΑΟΖ της
Κύπρου, η «Κ» υπήρξε το μοναδικό μέσο,
το οποίο εξέφρασε σημαντικό προβληματισμό σε ό,τι αφορά την «τουρκοκυπριακή»
διάσταση της όλης υπόθεσης. Τότε, επεσήμανα ότι η Λευκωσία ήταν υποχρεωμένη
να λάβει σοβαρά υπόψη της τον τουρκοκυπριακό παράγοντα.
Ο συγκεκριμένος προβληματισμός μου
σκόνταψε πάνω στις γνωστές εθνικιστικές
και λαϊκιστικές εξάρσεις-ατάκες. Σήμερα,
τρία χρόνια μετά, επαναλαμβάνω: Το φυσικό αέριο, ο κοινός πλούτος των Κυπρίων
θα έπρεπε να αποτελέσει γέφυρα επικοινωνίας και συνεργασίας σε αυτό το μικρό
νησί. Δυστυχώς, η Λευκωσία, με τη χαρακτηριστική αλαζονεία της -μια αλαζονεία,
η οποία έθαψε την περίοδο 1960-1963 το
ανεπιθύμητο βρέφος, τη διζωνική Κυπριακή Δημοκρατία- αγνοεί με επιμονή αυτή
την πραγματικότητα.
10-EPISTOLES CY_Master_cy 10/10/14 22:24 Page 10
10
l
Η PISA και
το εκπαιδευτικό
μας σύστημα
Η
ΑΠΟΨΕΙΣ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΑΜΠΙΤΣΗ
συνήθης πρακτική στην Κύπρο, όταν
μια έρευνα δείχνει τα εκπαιδευτικά
μας χάλια, είναι να τη βγάζουμε άχρηστη. Όταν δεν το κάνουμε αυτό, συνηθίζουμε
να λέμε πως οι χώρες που κατατάσσονται
ψηλά στον πίνακα των αποτελεσμάτων της
έρευνας είναι αυτές που προετοιμάζουν
τους μαθητές τους για τη συγκεκριμένη
έρευνα. Η έρευνα PISA, που διοργανώνεται
από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ), και μας έχει
κατατάξει στις τελευταίες θέσεις όσον αφορά
τις ικανότητες των μαθητών μας στην κατανόηση κειμένου, στις μαθηματικές έννοιες
και στις έννοιες των φυσικών επιστημών,
δεν διέφυγε από αυτήν την κριτική. Είναι
μάλιστα και αρκετοί που υποστήριξαν, στηριγμένοι σε στατιστικές αναλύσεις, ότι η
έρευνα είναι άκυρη. Δεν είμαι ειδικός για
να έχω δική μου άποψη για το θέμα. Με
την κοινή, όμως, λογική, αντιλαμβάνομαι
πως αν η έρευνα ήταν άκυρη, θα έπρεπε
ήδη να είχε υποδειχθεί και από επιστήμονες
άλλων χωρών.
Είναι δυνατόν μόνο εμείς να έχουμε κάνει
αυτές τις διαπιστώσεις; Πάντως, το ΥΠΠ
δεν ασπάζεται τις μηδενιστικές απόψεις,
γι’ αυτό και προχώρησε πρόσφατα στη διοργάνωση συνεδρίου, που απευθυνόταν σε
στελέχη του Υπουργείου, με θέμα «Ανασκόπηση των αποτελεσμάτων του Προγράμματος PISA: τα επόμενα βήματα για
την Κύπρο». Ήδη, από όσα λέχθηκαν, αλλά
και από τον τίτλο της σχετικής ανακοίνωσης
του ΥΠΠ, τα αποτελέσματα του Προγράμματος αντιμετωπίζονται ως ένα παράθυρο
ευκαιρίας για εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Θα είναι ευχής έργον να αποτελέσουν
τα αποτελέσματα του προγράμματος αφετηρία για πραγματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Διότι εδώ και μια δεκαετία βρισκόμαστε σε διαδικασία εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και αλλαγή δεν βλέπουμε.
Υπήρξα ένθερμος υποστηρικτής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, αλλά τι επιτέλους
είναι αυτή, όταν δεν υπάρχουν ενδείξεις
βελτίωσης;
Μήπως βελτιώθηκαν τα αποτελέσματα
των Παγκυπρίων Εξετάσεων ή τα αποτελέσματα του Προγράμματος PISA, στα τρία
χρόνια κατά τα οποία συμμετέχει η Κύπρος;
Η απάντηση είναι αρνητική. Αλλά πώς θα
βελτιωθούν, αφού θεωρήσαμε πως εκπαιδευτική μεταρρύθμιση είναι μόνο η αλλαγή
των αναλυτικών προγραμμάτων;
Τόσο στην ανακοίνωση του ΥΠΠ για το
πιο πάνω συνέδριο όσο και στις μηνιαίες
συναντήσεις των Διευθυντών των σχολείων
Μέσης Εκπαίδευσης με τους Επαρχιακούς
Επιθεωρητές σημειώθηκε πως εμπειρογνώμονες από την Πολωνία και την Εσθονία
«παρουσίασαν τρόπους με τους οποίους οι
χώρες τους αξιοποίησαν τα αποτελέσματα
του προγράμματος PISA προκειμένου να
επιφέρουν θετικές μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό τους σύστημα». Για τα αποτελέσματα της δουλειάς των χωρών αυτών
θα κάνουμε σύντομα εκτενή αναφορά. Δεν
μπορεί, πάντως, να είναι τυχαίο το γεγονός
ότι και οι δύο αυτές χώρες απέφυγαν τον
σκόπελο του ελέγχου των οικονομιών των
χωρών τους από το Διεθνές Νομισματικό
Ταμείο, επειδή έλαβαν οι ίδιες μέτρα για
εξυγίανση των οικονομικών τους, αντί να
τα λάβουν άλλοι.
Πράγμα το οποίο εμείς δεν πράξαμε,
επειδή οι ηγέτες μας λογαριάζουν πρώτα
το πολιτικό κόστος και ύστερα το κοινωνικό
όφελος. Να γιατί και σήμερα, παρά τη συνειδητοποίηση από της υστέρησης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, δικαιούται
κάποιος να έχει αμφιβολίες αν στο τέλος
θα ληφθούν τα επώδυνα εκείνα μέτρα που
θα οδηγήσουν το εκπαιδευτικό μας σύστημα
σε ανάταση. Εκτός και εάν θεωρούν κάποιοι
ότι μπορεί το εκπαιδευτικό σύστημα να δυνηθεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των
καιρών ξοδεύοντας όλο και περισσότερους
κρατικούς πόρους. Στην Κύπρο οι επενδύσεις
στην παιδεία είναι ήδη πολύ μεγάλες, χωρίς
το ανάλογο αντίκρισμα. Πράγμα το οποίο
δεν συνέβαινε στο παρελθόν, αφού όπως
φάνηκε μέσα από τα αποτελέσματα της Διεθνούς Έρευνας Δεξιοτήτων Ενηλίκων (PIAAC), πρόγραμμα και αυτό του ΟΟΣΑ, «η
σύγκριση των μέσων όρων για της μαθηματικές και γλωσσικές δεξιότητες του ενήλικου πληθυσμού κατά ηλικιακή ομάδα
έδειξε ότι οι Κύπριοι ενήλικες ηλικίας 4565 ετών παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις
από τους αντίστοιχους ενήλικες σε διεθνές
και ευρωπαϊκό επίπεδο».
Με άλλα λόγια, ας εξεταστεί και το ενδεχόμενο επιστροφής σε παλαιότερες μορφές
του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως στο
διαχωρισμό σε Κλασικό, Πρακτικό και Οικονομικό. Νοουμένου, όμως, ότι θα υπάρξει
και παράλληλη εφαρμογή της αυστηρότητας
της εποχής εκείνης.
[email protected]
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
«Ονασαγόρας» με καταλύτες
Του ΛΑΡΚΟΥ ΛΑΡΚΟΥ
Ο
ι εξελίξεις τρέχουν στην κυπριακή
ΑΟΖ, καθώς η τουρκική κυβέρνηση
αποφάσισε να διευρύνει το πλαίσιο
των παρενοχλήσεων στη διάρκεια των
ερευνών για ανακάλυψη φυσικού αερίου
στη θαλάσσια περιοχή «Ονασαγόρας».
Σήμερα η Άγκυρα προσθέτει μία νέα παράμετρο στα πράγματα, λέγοντας ότι
σχεδιάζει γεωτρήσεις ενεργώντας εξ
ονόματος των Τ/κ, εκδίδοντας σχετική
οδηγία και θέτοντας χρονικό πλαίσιο
για έρευνες. Η ερμηνεία της Άγκυρας
είναι πασιφανώς αβάσιμη, αλλά αυτό
που έχει σημασία είναι πως τα δεδομένα
στο Κυπριακό αλλάζουν. Ο ειδικός σύμβουλος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ
για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Άιντε
υπόσχεται ότι «θα μιλήσω με την Άγκυρα»
για το ζήτημα, ενώ πρόσθεσε, «δεν μπορώ
να αναγκάσω ανθρώπους να συναντηθούν. Ελπίζω ότι θα είναι σύντομα αλλά
όσο δεν συναντώνται, θα συνεχίσω να
συνομιλώ και με τους δύο».
Η ερμηνεία των πραγμάτων διαθέτει
ορισμένες σταθερές. Όπως:
Α. Είναι προφανές ότι η Τουρκία επέλεξε την κίνηση αυτή σε μια εποχή που
η πολιτική της βαρύτητα έχει αυξηθεί
ουσιωδώς εξαιτίας του ISIL και της κομβικής σημασίας υπόθεση που προκύπτει
από την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά των τζιχαντιστών. Έτσι
έλαβε την απόφαση τώρα για να μειώσει
ή να μηδενίσει ενδεχόμενες αντιδράσεις,
κυρίως από την πλευρά των ΗΠΑ, οι
οποίες έδειξαν δείγματα γραφής για μια
πιο ενεργητική συμμετοχή στο σκάκι
της ανατολικής Μεσογείου -επίσκεψη
Μπάιντεν στο νησί, σκέψεις για επίσκεψη
Κέρι, δραστήρια συμμετοχή Αμερικανών
διπλωματών για να οριστικοποιηθεί η
συμφωνία της 11ης Φεβρουαρίου με επίκεντρο την Άγκυρα.
Β. Η σχέση Τουρκίας-ΗΠΑ ποτέ δεν
ήταν γραμμική. Ακόμα και στα χρόνια
του Ψυχρού Πολέμου η τουρκική εξωτερική πολιτική διέθετε ποσότητες αυτονομίας, καθώς συμμετέχοντας σε συμμαχίες και σχεδιάζοντας και δικές της
πολιτικές, μπορούσε να κερδίσει περισσότερα. Το ίδιο ισχύει και σήμερα καθώς
οι ΗΠΑ αξιολογούν τον κίνδυνο του ISIL
ως κορυφαία προτεραιότητα στην εξωτερική τους πολιτική. Η ενίσχυση των
πολιτικών σχέσεων της Κύπρου με το
ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας είναι μια
πολύ σωστή κίνηση, καθώς, ενώ δεν διαθέτει αυτόματες λύσεις, ενισχύει ή βελτιώνει τη διπλωματική δυνατότητα της
νήσου που, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν
πιο περιοριστική.
Γ. Το ουσιώδες στοιχείο παραμένει
κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα επα-
ναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις και αν
μια επανάληψη θα είναι παραγωγική ή
εάν η νέα εξέλιξη στην ΑΟΖ θα επιφέρει
κατά τρόπο καίριο τον τραυματισμό τους.
Βέβαιο είναι ότι η επόμενη ημέρα δεν
θα είναι ίδια με την προηγούμενη. Συνεπώς το σκηνικό αλλάζει και επί αυτού
χρειάζονται κινήσεις που θα βοηθήσουν
το πλήρες ξεκαθάρισμα του σκηνικού
στο πιο υψηλό επίπεδο. Ήδη οι εξελίξεις
υποβαθμίζουν το ρόλο των διαπραγματευτών και θέτουν όλο το παιχνίδι σε
μια πραγματική διπλωματική μάχη ανάμεσα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και
τον Τούρκο Πρόεδρο Τ. Ερντογάν με τη
μεσολάβηση ΟΗΕ και ΗΠΑ. Η διαπραγμάτευση απαιτεί νέα στοιχεία και χειρισμούς στο πιο υψηλό επίπεδο καθώς τα
κρίσιμα στοιχεία έχουν ξεπεράσει τη
«στενή» τράπεζα των διαπραγματεύσεων
στο παλιό αεροδρόμιο Λευκωσίας και
αναζητούν χειρισμούς κορυφής όπως η
σχέση της Ε.Ε. με το πλέγμα ασφαλείας
στην εποχή της επίλυσης ή μία ειδική
συμφωνία γύρω από την πολιτική της
ομοσπονδιακής κυβέρνησης για τους
φυσικούς πόρους μετά την επίλυση του
Κυπριακού.
Δ. Θεωρώ ότι η συμφωνία της 11ης
Φεβρουαρίου 2014 ανάμεσα στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον Τ/κ ηγέτη Ν.
Έρογλου αποτελεί την πιο σημαντική
«Συμφωνία Κορυφής» από την εισβολή
έως σήμερα, γιατί δεν είναι ένα διακηρυκτικό κείμενο όπως οι προηγούμενες,
αλλά θέτει σε μεγάλο βαθμό τις κατευθυντήριες γραμμές στην αναζήτηση λύσης. Ταυτόχρονα, σε αυτό το κρίσιμο
στάδιο και υπό το φως της πρόθεσης
Άιντε για υποβολή γεφυρωτικών προτάσεων, είναι χρήσιμο για την ε/κ πλευρά
να αξιοποιήσει, πέρα από την έως τώρα
εργασία των διαπραγματευτών, και τις
συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ ιδιαίτερα
το κεφάλαιο για τη διακυβέρνηση. Αυτή
η κίνηση θα δείξει πραγματικά πού πάνε
τα πράγματα καθώς ως αντιπολίτευση
ο Έρογλου διαφωνούσε με τη συμφωνία
αυτή, ενώ τώρα εμφανίζεται θετικός και
εν πάση περιπτώσει η ε/κ πλευρά έχει
κάθε συμφέρον να συμπλέει με τον ΟΗΕ
και να δώσει συνέχεια στην ε/κ διαπραγματευτική τακτική. Η αξιοποίηση του
«πακέτου για τη διακυβέρνηση» που
συμφωνήθηκε μεταξύ Χριστόφια-Ταλάτ,
και όπου κριθεί αναγκαίο η βελτίωσή
του, είναι μια παραγωγική διαδικασία
και σήμερα. Αυτή η σύγκλιση όπως υπο-
στήριξα σε άρθρο μου στην εφημερίδα
«Πολίτης» στις 17 Οκτωβρίου 2009 προβλέπει ότι «η τ/κ κοινότητα να συμμετέχει
με ποσοστό 20% στην εκλογή Ε/κ προέδρου και με το ίδιο ποσοστό θα συμμετέχουν οι ε/κ ως κοινότητα στην εκλογή
Τ/κ αντιπροέδρου... (αυτό) βελτιώνει το
σύστημα των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου οι οποίες προέβλεπαν απολύτως
ξεχωριστή διαδικασία εκλογής Προέδρου
και αντιπροέδρου από τις δύο κοινότητες.
Άρα, ανταποκρίνεται καλύτερα στο σύστημα Ε.Ε.».
Ε. Η τουρκική πολιτική ενδεχομένως
να αξιοποιεί σε σχέση με την κυπριακή
ΑΟΖ τη στρατηγική που ακολούθησε
μετά το 1974 για ζητήματα στο Αιγαίο –
παρεμπόδιση ερευνών, συμφωνία για
την υφαλοκρηπίδα, αξιοποίηση. Στο
θέμα με την κυπριακή ΑΟΖ μετρά επίσης
και η απουσία κάθε θαλάσσιας δυνατότητας της Λευκωσίας για δεκαετίες, γεγονός που επιτείνει την ανισορροπία
δυνάμεων και δείχνει, εκτός άλλων, τον
βαθμό της συνεργασίας ανάμεσα στο
Ισραήλ και την Κύπρο ή πόση πραγματική
διάσταση έχει το αμυντικό «δόγμα» Κύπρου-Ελλάδας.
Στ. Οι ΗΠΑ με σχετική ανακοίνωσή
τους αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην
Κυπριακή Δημοκρατία για αξιοποίηση
των φυσικών της πόρων, η Ρωσία καταδίκασε την τουρκική ενέργεια, ο ΟΗΕ
καλεί σε συνέχιση των συνομιλιών υπό
τον Άιντε. Ο επίτροπος για τη Διεύρυνση
Στέφαν Φούλε, κατά την παρουσίαση
της Έκθεσης Προόδου της Τουρκίας,
συνόψισε τη διεθνή προσέγγιση στο ζήτημα τονίζοντας «τη σημασία συνέχισης
ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων μεταξύ των ηγετών της ε/κ και τ/κ κοινότητας... μια συμφωνία για δίκαιη βιώσιμη
και συνολική λύση του Κυπριακού δεν
θα ενισχύσει μόνο τη σταθερότητα στην
περιοχή, δίνοντας νέα ώθηση στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, αλλά θα
ανοίξει μια δέσμη εναλλακτικών προτάσεων για την αξιοποίηση υδρογονανθράκων με οικονομικά οφέλη για όλους
τους κυπρίους».
Ζ. Οι εξελίξεις δείχνουν την πολυπλοκότητά τους αλλά δεν στερούνται και
μια νέας διάστασης. Εκ των πραγμάτων
θα επιταχύνουν εξελίξεις, η ένταση θα
επιφέρει παρεμβάσεις και αυτές με τη
σειρά τους θα απαιτήσουν αποφάσεις
κορυφής σε διάφορα επίπεδα. Σε αυτή
την κατεύθυνση η πίεση των πραγμάτων
μπορεί να γίνει καταλύτης στην αναζήτηση διεξόδων, κάτι που για το κυπριακό
δείχνει ως το ζητούμενο.
www.larkoslarkou.org.cy
Το Εθνικό μας Τσίρκο και ο Πρόεδρος
Σ
ε μια ψυχρά υπολογισμένη προκλητική ενέργεια της Τουρκίας ο Πρόεδρος αντέδρασε με τρόπο σπασμωδικό που φοβούμαι πως δεν εξυπηρετεί σε βάθος χρόνου τα συμφέροντα
της Κύπρου. Η απόφαση για διακοπή
της διαπραγματευτικής διαδικασίας –η
λέξη «αναστολή» δεν αλλάζει την ουσία– μάλλον την τουρκική στρατηγική
εξυπηρετεί. Γιατί της δίνει το ελεύθερο
να προχωρήσει στην υλοποίηση των δικών της σχεδιασμών σε μια περίοδο που
Ε.Ε., ΗΠΑ, Η.Ε. και η διεθνής κοινότητα
στο σύνολό της χρειάζονται απεγνωσμένα
τη συμβολή της στον πόλεμο κατά των
«τζιχατιστών» του Ιράκ, έναν πόλεμο
που είναι για όλους αυτούς ύψιστη προτεραιότητα. Κι έχω την αίσθηση πως ο
Πρόεδρος πήρε αυτή την απόφαση περισσότερο για να κατευνάσει τους κομματαρχίσκους του «εθνικού μας τσίρκου»,
ενός αστείου θιάσου, παρά για να ωθήσει
προς τα μπρος μια μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική επίλυσης του Κυπριακού.
Αλήθεια, τι την ήθελε εκείνη τη σύναξη
«των Αρχηγών»; Μπορούσε να καλέσει
χωριστά και να διαβουλευθεί με τους αρχηγούς των δύο μεγάλων κομμάτων που
εκφράζουν κατά τεκμήριο τη συντριπτική
πλειοψηφία του λαού. Είναι δυνατόν να
μην έχει αντιληφθεί πως το δήθεν Εθνικό
Συμβούλιο δεν είναι παρά μια φάρσα,
που δεν τη σώζει ούτε ο δεύτερος Θίασος
–η δήθεν δεξαμενή σκέψης– των διατεταγμένων από τον πρώτο θίασο «επιστημόνων»; Ο Πρόεδρος, ως ο εκλεγμένος
ηγέτης, αποφασίζει και αναλαμβάνει την
ευθύνη.
Επί της ουσίας: Ενδεδειγμένες και ορθές όλες οι διπλωματικές ενέργειες που
έχουν αναληφθεί. Κι έχει μια λογική κι
η ακύρωση της επόμενης συνάντησης
με τον Έρογλου. Όχι όμως η διακοπή –
με μονομερή από μέρους μας απόφαση–
Toυ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ
της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Ο
πρώτος λόγος επί τούτου, που αφορά
την Τουρκία, έχει ήδη εκτεθεί πιο πάνω.
Η συνάρτηση με το ενεργειακό παιχνίδι
στην περιοχή θα εξετασθεί πιο κάτω. Ο
δεύτερος κι εξίσου ουσιαστικός λόγος
είναι η αποξένωση από τους Τουρκοκυπρίους. Ήταν σωστή η στρατηγική του
Προέδρου να διευρύνει τη διαπραγματευτική διαδικασία, επιδιώκοντας μάλιστα
και απευθείας συνεννόηση με την Τουρκία. Όταν όμως αυτή η προοπτική προσκρούει αυτή τη στιγμή στην πειρατική
συμπεριφορά της Τουρκίας, δεν πρέπει
με κανένα τρόπο να κλείσομε τους διαύλους επικοινωνίας με την τουρκική
κοινότητα. Χωρίς να μειώνεται η σημασία
του διεθνούς παράγοντα σε ό,τι αφορά
πιέσεις προς την Τουρκία, όσο επιτρέπει
τέτοιες πιέσεις το σύνθετο πλέγμα των
συμφερόντων, ποτέ δεν πρέπει να αδιαφορούμε για τον παράγοντα τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ας μη ξεχνάμε την
εξέγερση των Τουρκοκυπρίων του 20022003. Την υπόθεση της Κύπρου θα την
κερδίσομε στον βαθμό που θα κερδίσουμε
τους Τουρκοκυπρίους, αδειάζοντας, με
δικές μας στρατηγικές πρωτοβουλίες,
τόσο τους πειρατικούς ακροβατισμούς
του Ερντογάν όσο και τη στάση του Έρογλου στις συνομιλίες. Φοβούμαι όμως
πως δεν καταφέρνομε ούτε το ένα ούτε
το άλλο.
Από όσα γνωρίζω, έχω την αίσθηση
πως η διαπραγματευτική μας τακτική,
έναντι της σκληρής ομολογουμένως στάσης του Έρογλου, έχει αγκιστρωθεί σε
μια δικαιακή προσέγγιση που απέχει
από την ιδέα ενός εφικτού πολιτικού
συμβιβασμού. Ενώ θα έπρεπε με τη στάση
μας να αδειάζαμε και τον Έρογλου και
γενικά την τουρκική πλευρά, δίνουμε
την εντύπωση αφενός πως παίζουμε το
ίδιο βιολί κι αφετέρου πως δεν επειγόμαστε για λύση. Αναφορικά με την Τουρκία, θα πρέπει να δούμε την εν εξελίξει
επιχείρησή της ως μέρος της στρατηγικής
της να μην επιτρέψει στην Κυπριακή
Δημοκρατία να την αποκλείσει από τον
ενεργειακό χάρτη της Λεβαντίνης. Εδώ
θα πρέπει να σταθμίσουμε, με ψυχρό
πολιτικό υπολογισμό, τις δυνάμεις και
τις δυνατότητές μας. Όταν ο Μπάιντεν,
κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο, μιλούσε για στρατηγικό εταίρο κι ενεργειακό κόμβο στην περιοχή αυτό το συναρτούσε απαραίτητα με τη λύση του Κυπριακού. Δεν το έβλεπε χώρια και ανεξάρτητα από τη λύση. Και είναι σαφές
ότι κάθε σενάριο σταθερότητας που να
εγγυάται την απρόσκοπτη ροή ενέργειας
από τη Λεβαντίνη στην Ευρώπη και
αλλού συμπεριλαμβάνει και την Τουρκία.
Στον δικό μας περιορισμένο ρόλο, μπορούμε να φτάσομε στη λύση και να αξιοποιήσομε απρόσκοπτα τον ενεργειακό
μας πλούτο –ο οποίος θα χρηματοδοτήσει
και τη λύση και την ανάκαμψη της οικονομίας– μόνο αν δημιουργήσουμε προϋποθέσεις θετικού αθροίσματος για την
Τουρκία. Το στοίχημα είναι οι αγωγοί.
Ή κερδίζουμε αυτό το στοίχημα και κάνομε άλμα προς το μέλλον ή μένουμε
αγκιστρωμένοι σε μια εύηχη –πλην ατελέσφορη– πατριωτική ρητορική που θα
προσπαθεί απελπισμένα να συντηρήσει
ένα έκρυθμο κι ετοιμόρροπο στάτους
κβο.
Όταν ο Πρόεδρος έπαιρνε τις σκληρές
αποφάσεις για την οικονομία δήλωνε
την προτίμησή του να είναι χρήσιμος
παρά αρεστός. Η πολλή συνάφειά του
με το «εθνικό μας τσίρκο» δεν δικαιώνει
εκείνη την ουσιωδώς πολιτική τοποθέτηση.
11-POLITIKI_Master_cy 10/10/14 19:01 Page 11
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
11
Αναζητούνται αντίμετρα κατά Μπαρμπαρός
Περιορισμένη είναι η αυτονομία αντιδράσεων της Λευκωσίας, πέραν των διπλωματικών κινήσεων που έχει στη φαρέτρα της
σε καθαρά ερευνητικά πλαίσια.
Χωρίς να μειώνεται διόλου η σοβαρότητα των τουρκικών προθέσεων, αυτό που πονοκεφαλιάζει
από τώρα πολιτικούς και διπλωμάτες είναι, αν η Τουρκία αποφασίσει
μετά τις έρευνες να προχωρήσει
με γεώτρηση. Αν και μια τέτοια εξέλιξη θεωρείται απομακρυσμένη,
κυρίως για πρακτικούς λόγους, οι
σχεδιασμοί και τα μέτρα που μελετούνται σε πολιτικό επίπεδο
έχουν βάθος χρόνου.
Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΤΟΜΑΡΑ
Η πρόθεση της Τουρκίας να δημιουργήσει νέα δεδομένα στην περιοχή με την παρουσία του ερευνητικού της σκάφος πέραν των γεωγραφικών ορίων του status που
επέβαλε με τα όπλα το 1974, βρίσκει
τη Λευκωσία ενώπιον σοβαρών
προκλήσεων και αποφάσεων, που
έχουν να κάνουν με το ουσιώδες
κεφάλαιο διαφύλαξης και περιφρούρησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας
(ΚΔ). Η Τουρκία, η οποία μέχρι σήμερα είχε ως πεδίο δράσης το βόρειο
θαλάσσιο τόξο της Κύπρου, εγκαταλείπει την τετριμμένη τακτική
που ακολουθούσε έναντι της ΚΔ
και για πρώτη φορά επιχειρεί να
επεκτείνει την παρουσία και δράση
της και στις νότιες θαλάσσιες περιοχές.
Η έκδοση οδηγίας προς ναυτιλλομένους, με την οποία ουσιαστικά
«δεσμεύει» μια περιοχή από το ύψος
της Αμμοχώστου έως και ανοιχτά
της Λεμεσού για σκοπούς ερευνών
του «Μπαρμπαρός», έχει προκαλέσει συναγερμό στη Λευκωσία, η
οποία αναζητεί τρόπους αντιμετώπισης των τουρκικών επιδιώξεων
πέραν της διπλωματικής οδού. Αναζήτηση, η οποία φέρνει την κυβέρνηση πρόσωπο με πρόσωπο με χρόνιες παθογένειες του πλαισίου υπεράσπισης ζωτικών χώρων και συμφερόντων της ΚΔ με ίδια μέσα και
τρόπους. Μπροστά σε ένα πολύ
σοβαρό περιστατικό, όπως κρίνεται
το συγκεκριμένο σε διπλωματικό
επίπεδο, οι αρχές δεν έχουν να επιδείξουν έστω τις ελάχιστες άλλες
επιλογές. Το διάστημα μέχρι και
την 20ή Οκτωβρίου, ημερομηνία
εισόδου του «Μπαρμπαρός» και
των πολεμικών πλοίων που θα το
συνοδεύουν στις νότιες θάλασσες
της Κύπρου, θα είναι ιδιαίτερα θερ-
Η στάση της Ελλάδας
Χάρτης του υπ. Ενέργειας της Δημοκρατίας με τα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ και τις περιοχές στις οποίες γίνονται ή
πρόκειται να γίνουν γεωτρήσεις από ενεργειακές εταιρείες. Με κόκκινο χρώμα απεικονίζεται η περιοχή που δέσμευσε με NAVTEX η Τουρκία, η οποία επικαλύπτει τεμάχια που έχει ήδη παραχωρήσει για έρευνες η Λευκωσία.
μό με την πολιτική ηγεσία σε πρώτη
φάση να καταβάλλει κάθε προσπάθεια, όπως η τουρκική οδηγία παραμείνει στα χαρτιά. Ωστόσο, οι
εκτιμήσεις που υπάρχουν, τόσο σε
διπλωματικό επίπεδο όσο και σε
επίπεδο αρχών ασφαλείας, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Με τα δεδομένα του σήμερα, δεν
υπάρχουν στοιχεία που να επιτρέπουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, ότι το διπλωματικό
και στρατιωτικό κατεστημένο της
Άγκυρας μπορεί να κάνει δεύτερες
σκέψεις.
Μοναδική περίπτωση για αποτροπή της έντασης στην περιοχή,
είναι, όπως εκτιμάται, η δραματική
επιδείνωση της κατάστασης στα
ανατολικά σύνορα της Τουρκίας
με την εξέγερση των Κούρδων,
αλλά και τη στάση που θα τηρήσει
έναντι των πιέσεων για στρατιω-
<
<
<
<
<
<
<
Η αγορά σκαφών ανοικτής θαλάσσης επανέρχεται στο προσκήνιο, με
πληροφορίες της «Κ» να
υποστηρίζουν ότι γι’ αυτό
υπάρχουν σε εξέλιξη παρασκηνιακές διεργασίες.
τικές ενέργειες κατά των τζιχαντιστών. Μία ενδεχόμενη αρνητική
αντιμετώπιση των δυτικών πιέσεων
για άμεση συμμετοχή της Άγκυρας
σε επιχειρήσεις επί του εδάφους
κατά του «Ισλαμικού Κράτους», θεωρείται στους διπλωματικούς κύκλους στη Λευκωσία ως μια θετική
εξέλιξη, που ενδεχομένως να αυξήσει την πίεση των δυτικών «συμμάχων» της Κύπρου για τις προ-
κλητικές κινήσεις του «Μπαρμπαρός» στις νότιες θάλασσές μας, κάτι
που μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει –
τουλάχιστον στο επίπεδο που θα
επιθυμούσε η κυβέρνηση. Για το
επόμενο διάστημα, όπως έλεγε έγκυρη πηγή στην «Κ», η προσοχή
του Προέδρου της Δημοκρατίας
αλλά και του ΥΠΕΞ είναι στραμμένη
προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό
που φαίνεται να προκαλεί αυξημένη
ανησυχία στην πολιτική ηγεσία
υπό τις περιστάσεις είναι το επόμενο
βήμα των τουρκικών προκλήσεων,
εάν οι προθέσεις για έρευνες γίνουν
πράξη. Στις ασκήσεις επί χάρτου
που έχουν γίνει σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο και με δεδομένη
την αδυναμία άλλου είδους αντίδρασης, κρίνεται ως «διαχειρίσιμη»
η κατάσταση που θα δημιουργηθεί
από τις κινήσεις του «Μπαρμπαρός», εάν αυτές περιοριστούν μόνο
Η εκφρασμένη πρόθεση των
Τούρκων να εισέλθουν σε ύδατα
που ελέγχονται από την ΚΔ έχει
αναδείξει και τη δυστοκία που υπάρχει σε θέματα αμυντικής συνεργασίας με την Ελλάδα. Παρά την νωπή
υπογραφή μνημονίου με το οποίο
γίνεται επικαιροποίηση των σχέσεων των δύο χωρών σε αμυντικό
επίπεδο, η Αθήνα, πέρα από τις τετριμμένες διπλωματικές αντιδράσεις, δεν δείχνει διάθεση για κάτι
περισσότερο κάτι, που, όπως λέγεται, έχει προκαλέσει δυσφορία
στη Λευκωσία. Ενώ στον τομέα
άντλησης πληροφοριών για το συγκεκριμένο θέμα, οι δύο χώρες είχαν
και έχουν αρμονική συνεργασία,
όταν πρόσφατα τέθηκε ανεπίσημα
το τι θα πράξει η Ελλάδα, η απάντηση που λήφθηκε ήταν απογοητευτική. Σε διπλωματικό επίπεδο
θεωρείται πολύ σημαντικό η Λευκωσία να δηλώσει έστω και συμβολικά την παρουσία της, εάν και
εφόσον το «Μπαρμπαρός» λύσει
άγκυρες από το λιμάνι της Αλεξανδρέττας, όπου βρίσκεται σήμερα
με προορισμό τη νότια θαλάσσια
περιοχή της Κύπρου. Μια τέτοια
κίνηση, όπως λέγεται, μπορεί να
γίνει μόνο με τη βοήθεια της Ελλάδας, που για την ώρα δεν φαίνεται
να είναι εφικτή.
Η Λευκωσία
γνώριζε για τις
τουρκικές κινήσεις
Αν ληφθεί υπόψη ο τρόπος αντί-
δρασης της πολιτικής ηγεσίας,
μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα
ότι η Τουρκία πέτυχε αιφνιδιασμό.
Ωστόσο, πηγές της «Κ» που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία
τους, επιμένουν ότι οι επιδιώξεις
και σχεδιασμοί των Τούρκων ήταν
γνωστές εδώ και ένα χρόνο. Οι
ίδιες πηγές μας έλεγαν ότι υπήρχαν πληροφορίες, αλλά και στοιχεία εντός και εκτός Κύπρου ότι η
Άγκυρα αθόρυβα και μεθοδικά όλο
αυτό το διάστημα προετοιμαζόταν,
αναμένοντας την κατάλληλη στιγμή που κρίθηκε ότι τις προσφέρουν οι εξελίξεις στην Συρία. Σε
μία από τις συσκέψεις τέθηκε ο
προφανής προβληματισμός: «Πώς
θα αντιδράσουμε, αν το «Μπαρμπαρός» πραγματοποιεί έρευνες
π.χ. ανοιχτά της Λεμεσού;». Υπό
αυτά τα δεδομένα και πέρα από
τους διπλωματικούς χειρισμούς
καταγράφεται προβληματισμός και
για άλλα μέτρα που σύμφωνα με
τις πληροφορίες της «Κ» αφορούν:
Την έκδοση προειδοποιητικής
οδηγίας προς ναυτιλλομένους για
στρατιωτικές ασκήσεις στη θάλασσα και τη μετατόπιση του χώρου
διεξαγωγής προγραμματισμένης –
την ίδια περίοδο– άσκησης ευρείας κλίμακας της Ε.Φ. Συνάμα το ζήτημα αγοράς πλωτών μέσων, που
είχε ναυαγήσει επί Υπουργίας Φώτη Φωτίου στο υπ. Άμυνας, φαίνεται να απασχολεί εκ νέου έντονα
την πολιτική ηγεσία με κάποιες
πληροφορίες να λένε ότι για το θέμα αυτό γίνονται παρασκηνιακές
διεργασίες.
12-POLITIKI_Master_cy 10/10/14 19:02 Page 12
12
l
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΚΚΟΤΡΥΠΗΣ ΣΤΗΝ «Κ»
Η Τουρκία δηλώνει παρούσα στην περιοχή
Οι επιδιώξεις της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ, οι διασυνδέσεις της ΕΝΙ,
η αλήθεια για το τερματικό και πώς θα γίνει η Κύπρος βάση εταιρειών όλης της αλυσίδας υδρογονανθράκων
Τερματικό
και άλλες επιλογές
Συνέντευξη στον ΛΕΥΤΕΡΗ ΑΔΕΙΛΙΝΗ
Τη θέση ότι η Τουρκία προβαίνει σε προκλητικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ
διότι αισθάνεται πως έχει μένει πίσω στην
υπόθεση των υδρογονανθράκων της περιοχής μας προβάλλει ο υπουργός Ενέργειας. Σε συνέντευξη στην «Κ», ο Γιώργος
Λακκοτρύπης τονίζει ότι με την ανακοίνωση διεξαγωγής ερευνών σε περιοχές
της ΑΟΖ η άγκυρα θέλει να δηλώσει παρούσα στην περιοχή. Μέχρι στιγμής δεν
έχει παρενοχλήσει τη γεώτρηση που διεξάγει η ENI στο τεμάχιο 9, αλλά αυτό μπορεί να γίνει μετά τις 20 Οκτωβρίου, όταν
αρχίζει η ισχύς της οδηγίας προς ναυτιλομένους. Ο υπουργός Ενέργειας ξεκαθαρίζει ότι η κυβέρνηση εξετάζει όλες τις
δυνατότητες για την ανόρυξη και την
–Τον τελευταίο καιρό μέλη της κυβέρνησης και
εσείς ο ίδιος κάποιες φορές έχετε αρχίσει να
μιλάτε για προοπτικές εκτός του χερσαίου τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου. Είναι
ένας τρόπος να πείτε στον κόσμο ότι το τερματικό
έχει λίγο-πολύ τελειώσει, κάτι που ήδη ψιθυρίζεται στους ενεργειακούς κύκλους;
“
«Εξετάζουμε όλες τις πιθανές επιλογές, περιλαμβανομένου του χερσαίου τερματικού, της πλωτής, του συμπιεσμένου αερίου και των περιφερειακών αγωγών προς Αίγυπτο, Ιορδανία, Κύπρο», δηλώνει ο υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης.
επεξεργασία του φυσικού αερίου και επισημαίνει ότι η λήψη αποφάσεων για το
χερσαίο τερματικό θα πρέπει να ληφθεί
σύντομα. Ο κ. Λακκοτρύπης αναφέρει
πως συνεννοήσεις για πώληση φυσικού
αερίου σε Αίγυπτο και Ιορδανία είναι σε
εξέλιξη και διευκρινίζει ότι θα πρέπει να
αλλάξει ο τρόπος χειρισμού εν δυνάμει
επενδυτών για να γίνει η Κύπρος βάση
εταιρειών από όλη την αλυσίδα των υδρογονανθράκων.
–Από τη δική σας ενημέρωση τι πραγματικά συμβαίνει το τεμάχιο 9 της κυπριακής ΑΟΖ; Έχει δεχθεί την οποιαδήποτε παρενόχληση η κοινοπραξία
ΕΝΙ-Kogas που έχει ξεκινήσει γεώτρηση στο κοίτασμα «Ονασαγόρας»;
–Παρακολουθούμε καθημερινώς τι
συμβαίνει στη γεώτρηση του «Ονασαγόρα»
στο τεμάχιο 9 της ΑΟΖ. Γνωρίζουμε ότι
υπάρχουν τουρκικά πολεμικά σκάφη στην
περιοχή, παρακολουθούν διακριτικά, προς
το παρόν, από απόσταση πέραν του ορίου
προειδοποίησης που είναι τα πέντε ναυτικά μίλια. Μέχρι στιγμής η γεώτρηση
προχωρά κανονικά, βάσει του προγραμματισμού που έχουμε κάνει, και δεν είχαμε
οτιδήποτε που να μας καθυστερήσει. Δεν
υπήρξε, δηλαδή παρενόχληση, αλλά ανησυχούμε πως θα επηρεαστούν οι γεωτρήσεις αν η Τουρκία προχωρήσει με τις απειλές να αρχίσει σεισμογραφικές έρευνες
στα τεμάχια που έχει παρανόμως δεσμεύσει. Για παράδειγμα τα σεισμογραφικά
σκάφη κουβαλούν πίσω τους καλώδια μήκους δεκάδων χιλιομέτρων, οπότε εύκολα
μπορεί να εμποδιστεί η απρόσκοπτη διέλευση πλοίων ανεφοδιασμού για τις νόμιμες γεωτρήσεις που διενεργούμε.
–Γιατί έκανε αυτή την κίνηση η Τουρκία, γιατί δέσμευσε με οδηγία προς
ναυτιλλόμενους περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ για έρευνες; Ποια είναι η εκτίμηση της κυβέρνησης;
–Πιστεύω ότι η Τουρκία άρχισε να νιώθει ότι έμεινε πίσω στην υπόθεση των
υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο. Νιώθει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία
προχωρεί απρόσκοπτα με τους σχεδιασμούς της, τόσο στο ερευνητικό της πρόγραμμα αλλά και όσον αφορά την αξιοποίηση των κοιτασμάτων που έχουμε
ήδη ανακαλύψει στο τεμάχιο 12. Βλέπει
τις σχέσεις που έχουμε αναπτύξει με τις
γύρω χώρες, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τον
Λίβανο, την Ιορδανία, και αντιλαμβάνεται
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Η Τουρκία άρχισε να νιώθει
ότι έμεινε πίσω στην υπόθεση
των υδρογονανθράκων στην
ανατολική Μεσόγειο. Βλέπει
τις σχέσεις που έχουμε αναπτύξει με τις γύρω χώρες, το
Ισραήλ, την Αίγυπτο, τον Λίβανο, την Ιορδανία, και αντιλαμβάνεται ότι μένει εκτός.
ότι μένει εκτός. Οπότε έκανε αυτή την
κίνηση για να υπενθυμίσει την παρουσία
της στην περιοχή. Παραβιάσεις της ΑΟΖ
είχαμε και στο παρελθόν. Η διαφορά είναι
ότι για πρώτη φορά δεσμεύουν περιοχές
σε αδειοδοτημένα τεμάχια της ΑΟΖ, για
τα οποία έχει υπογράψει διεθνείς συμφωνίες η Κυπριακή Δημοκρατία. Και μάλιστα νοτίως του νησιού και ταυτόχρονα
με τις ερευνητικές γεωτρήσεις.
–Εκτιμάτε ότι θα μπορούσε να υπάρξει
ακόμα και θερμό επεισόδιο αυτή τη
φορά;
–Πρόθεσή μας είναι να προσπαθήσουμε
ώστε να λογικευτεί η Τουρκία και να μην
προχωρήσει σε αυτή την προκλητική
ενέργεια. Είδα και τις δηλώσεις του Τ/κ
ηγέτη του κ. Έρογλου, που είχε αναφέρει
ότι η Τουρκία ενεργεί κατ’ αυτόν τον
τρόπο για να προστατεύσει τα συμφέροντα
των Τ/κ. Τον περασμένο Απρίλιο υπεγράφη
μια παράνομη «συμφωνία» οριοθέτησης
υφαλοκρηπίδας μεταξύ των Κατεχομένων
και της Τουρκίας. Εκείνη η «συμφωνία»
ουσιαστικά σμίκρυνε το μέγεθος της ΑΟΖ
της Κύπρου. Εύλογα, λοιπόν, διερωτάται
κανείς. Είναι αυτό προς το συμφέρον της
Κύπρου, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυ-
πρίων; Ή συμφέρει αποκλειστικά και
μόνο την Τουρκία; Είναι σημαντικό να
κατανοήσουν οι Τ/κ ότι το να προχωρήσει
η Κυπριακή Δημοκρατία στο θέμα των
υδρογονανθράκων είναι και προς το δικό
τους συμφέρον.
–Η ΕΝΙ, αντιλαμβάνομαι, έχει πολλά
συμφέροντα στην Τουρκία. Μια εταιρεία κολοσσός όπως αυτή διατηρεί
κανάλια επικοινωνίας με την τουρκική
κυβέρνηση. Θα προχωρούσε σε γεώτρηση, ξοδεύοντας ένα εκατομμύριο
ευρώ την ημέρα, αν πίστευε πως η
Τουρκία θα της δημιουργούσε προβλήματα, με αποτέλεσμα να χάσει τα
χρήματά της;
–Όλες οι εταιρείες του μεγέθους της
ΕΝΙ έχουν τις διασυνδέσεις τους. Εξάλλου,
η ΕΝΙ είναι κρατική εταιρεία κι έχει διασυνδέσεις σε πάρα πολλές χώρες. Ας μην
ξεχνάμε όμως και κάτι άλλο, ότι είναι συνηθισμένοι να δουλεύουν σε δύσκολες
περιοχές, σε περιοχές όπου υπάρχει ένταση. Είναι σημαντικό να πούμε ότι η
εταιρεία έχει κάνει τον προγραμματισμό
της, είναι επιθετικός προγραμματισμός
και είναι αποφασισμένη να τον υλοποιήσει.
–Κατηγορηματικά όχι. Όταν καταλήξουμε
στην επιλογή του τρόπου αξιοποίησης του
φυσικού αερίου, όποιος και αν είναι αυτός,
θα το πούμε καθαρά στον κόσμο. Αυτό που
λέμε είναι ότι πραγματικά κοιτάμε και άλλες
επιλογές. Ναι μεν έχουμε κάποιο χρονικό
περιθώριο για να δούμε πώς θα πάνε τα
πράγματα με τη γεώτρηση στον «Ονασαγόρα» τις επόμενες εβδομάδες, αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε για πάντα. Υπάρχει
και το θέμα των αγορών που είναι διαθέσιμες αυτή τη στιγμή, πρέπει να δούμε πώς θα
κινηθούν οι τιμές διεθνώς στο μέλλον.
Υπάρχουν και οι αβεβαιότητες με τρανό παράδειγμα το κοίτασμα «Αφροδίτη» που αλλιώς το υπολογίζαμε το 2011 και αλλιώς μας
βγήκε το 2013. Και αυτό διότι το κοίτασμα
δεν ήταν ενιαίο αλλά σε τμήματα. Στόχος
μας είναι να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα
προς το τέλος του χρόνου για το πώς θα κινηθούμε.
–Αντιλαμβάνομαι ότι εξετάζετε και τη μέθοδο
της πλωτής μονάδας υγροποίησης, κοιτάτε και
τη δυνατότητα μεταφοράς συμπιεσμένου αερίου
στις τοπικές αγορές...
–Ως Υπουργείο όμως και ως κυβέρνηση δεν
αντικρίζουμε το κάθε κοίτασμα ξεχωριστά,
αλλά ο σχεδιασμός μας αφορά ολόκληρη
την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτή είναι ίσως μια ουσιαστική διαφορά της οπτικής με την οποία η
κυβέρνηση αντικρίζει την εμπορική εκμετάλλευση του φυσικού μας πλούτου από την
οπτική με την οποία την αντικρίζει η κάθε
εταιρεία ξεχωριστά. Για εμάς η ουσία είναι
οι υδρογονάνθρακες αυτοί καθαυτοί, και λιγότερο τα εργαλεία αξιοποίησής τους. Ούτε
οι ενεργειακές αγορές, ούτε οι οικονομικές
ανάγκες της χώρας, ούτε οι χιλιάδες ανέργων, ούτε οι γεωστρατηγικές προοπτικές
της Κύπρου μάς επιτρέπουν να περιμένουμε
για πολύ καιρό. Όποια κι αν είναι η επιλογή
μας για έναρξη της αξιοποίησης των πρώτων
ανακαλύψεων θα είναι μόνο η αρχή, αφού
το μακροχρόνιο στρατηγικό μας πλάνο περιλαμβάνει πολλαπλές μεθόδους εξαγωγής
φυσικού αερίου, νοουμένου βέβαια ότι θα
εξευρεθούν οι απαραίτητες ποσότητες φυσικού αερίου. Γι’ αυτό λοιπόν παράλληλα με
τις εν εξελίξει ερευνητικές δραστηριότητες,
εξετάζουμε όλες τις πιθανές επιλογές, περιλαμβανομένου του χερσαίου τερματικού,
της πλωτής, του συμπιεσμένου αερίου και
των περιφερειακών αγωγών προς Αίγυπτο,
Ιορδανία, Κύπρο...
Χρειαζόμαστε και κουλτούρα επενδύσεων
–Έχετε ξεκινήσει επαφές με
την Αίγυπτο, την Ιορδανία με
στόχο τις πωλήσεις φυσικού
αερίου. Ακόμα και στο Ομάν
πήγατε. Πού βρίσκονται αυτές
οι συνεννοήσεις; Πόσο προχωρημένες είναι;
–Να διευκρινίσω ότι το Ομάν
ενδιαφέρεται να ενεργοποιηθεί
στα τεμάχιά μας, τους ενδιαφέρει
να έχουν οι εταιρείες τους παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο, να
πάρουν κομμάτι της πίτας ανόρυξης του αερίου. Τώρα, με την
Ιορδανία, όπως είναι γνωστό, υπεγράφη συγκεκριμένο μνημόνιο.
Αυτή τη στιγμή πρέπει να εξεταστούν ενδεχομένως οι τρόποι μεταφοράς του φυσικού αερίου, ποιος
θα είναι ο τελικός πελάτης, σε τι
τιμή θα πωληθεί το αέριο, ώστε
να διαφανεί κάποιο πλαίσιο συνεργασίας. Με την Αίγυπτο το
πλαίσιο είναι πιο ξεκάθαρο, διότι
έχουν δύο τερματικά υγροποίησης
που είναι αδρανή. Τα δύο αυτά
τερματικά έχουν υπογράψει μη
δεσμευτικές επιστολές προθέσεων
με την ισραηλινή κοινοπραξία, με
τη Noble και την Delek, και βέβαια
είναι σε αυτό το πλαίσιο που κινούνται και οι συζητήσεις οι δικές
μας.
–Φαντάζομαι ότι και η Αίγυπτος
και οι Ιορδανία επείγονται,
έχουν ανάγκες σε φυσικό αέριο
–Τι πρέπει να αλλάξει σε κουλτούρα ή και σε νομικό πλαίσιο
ώστε να δημιουργηθεί στην Κύπρο ένα ευνοϊκό περιβάλλον για
την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων;
–Έχει ήδη περάσει ένας αριθμός
από νομοθεσίες περί υδρογονανθράκων, πέρασε πρόσφατα και η
νομοθεσία περί υποθαλάσσιων
αγωγών. Πιστεύω ότι έχουμε το
απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο,
διαθέτουμε τα βασικά εργαλεία
που χρειάζονται. Το ότι υπάρχουν
θεσμοθετημένοι κανόνες του παιχνιδιού είναι ένα κίνητρο για τις
μεγάλες εταιρείες υποστήριξης γεωτρήσεων να έλθουν στην Κύπρο.
Επίσης, πολύ σημαντικές είναι οι
συμφωνίες συνεκμετάλλευσης.
Προχωρήσαμε σε υπογραφή με την
Αίγυπτο, διαπραγματευόμαστε με
το Ισραήλ και τον Λίβανο. Αυτού
του είδους οι συμφωνίες είναι ένα
θεσμικό πλαίσιο. Ξέρουν οι εταιρείες ότι αν επιχειρήσουν σε κοίτασμα που ενδεχομένως να είναι
κοινό μεταξύ δύο χωρών, θα υπάρχει πλαίσιο που ρυθμίζει αυτές τις
καταστάσεις. Από την άλλη, αυτό
που σίγουρα θα πρέπει να βελτιώσουμε είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τις επενδύσεις από εταιρείες που θέλουν να εγκατασταθούν
στο νησί. Η χώρα μας προσφέρεται
πάρα πολύ ως βάση για όλη την
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Πωλήσεις σε Αίγυπτο και Ιορδανία
“
Εκτός συζήτησης
η πώληση αερίου
στην Τουρκία με
άλυτο το Κυπριακό.
και θέλουν να τις καλύψουν.
Οπότε συζητάμε για πώληση
κυπριακού αερίου καταρχάς
από το κοίτασμα «Αφροδίτη»,
με τη μέθοδο της πλωτής μονάδας υγροποίησης ή του συμπιεσμένου ή με αγωγό. Αν λοιπόν, μπει το νερό στ’ αυλάκι,
υπογραφούν συμφωνίες με τις
δύο χώρες, υπάρχει υποχρέωση
για παράδοση συγκεκριμένων
ποσοτήτων, αρχίζουν να βγαίνουν χρήματα απ’ αυτή την
ιστορία, ποιος θα καθίσει μετά
να σκεφτεί το τερματικό;
–Όλα εξαρτώνται από τις ποσότητες που θα ανευρεθούν. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή δύο μεγάλες
αγορές στην περιοχή για φυσικό
αέριο. Η μία είναι η Τουρκία και
η άλλη είναι η Αίγυπτος. Υπό τις
παρούσες συνθήκες, η Τουρκία
για εμάς είναι εκτός συζήτησης.
Μένει η Αίγυπτος, στην οποία
όμως μπορούν να σταλούν συγκεκριμένες ποσότητες. Αν στο
άμεσο μέλλον έχουμε σημαντικές
ανακαλύψεις στα ανατολικά τεμάχια, που επιχειρεί η ΕΝΙ, τότε
ενδεχομένως ο βέλτιστος τρόπος
αξιοποίησης να είναι το χερσαίο
τερματικό. Επαναλαμβάνω, όλα
εξαρτώνται από το μέγεθος των
φυσικών πόρων που διαθέτει η
Κύπρος και αυτό ελπίζουμε να διαφανεί στους επόμενους μήνες.
αλυσίδα των υδρογονανθράκων.
Το νομικό, πολιτικό και θεσμικό
πλαίσιο επιτρέπει στις εταιρείες
να λειτουργήσουν όχι μόνο για τις
ενεργειακές δραστηριότητες της
Κύπρου, αλλά και για την ευρύτερη
περιοχή. Δύο συγκεκριμένα παραδείγματα είναι οι τεράστιες εταιρείες Halliburton και Schlumberger
που ήλθαν στην Κύπρο. Η κυβέρνηση έχει συστήσει μία ομάδα τεχνοκρατών από διάφορα υπουργεία
που εξετάζει με ταχύ ρυθμό αιτήματα για επενδύσεις. Υπάρχουν
και άλλα κίνητρα που αφορούν το
φορολογικό καθεστώς, την άδεια
εργασίας, την άδεια παραμονής
στη χώρα. Αυτή τη στιγμή συζητούν
μαζί μας το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν στην Κύπρο εταιρείες
που είτε κατασκευάζουν αγωγούς
είτε έχουν τεχνογνωσία σε υποθαλάσσιες υποδομές.
“
Να βελτιώσουμε
τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις εταιρείες
που θέλουν να εγκατασταθούν στο νησί
–Γίνεται πολύ λόγος τελευταία
για τη διπλωματία της ενέργειας
στην περιοχή της ανατολικής
Μεσογείου και τον ρόλο της Κύπρου ως συνομιλητή κρατών
που δεν τα πάνε καλά μεταξύ
τους, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, ο Λίβανος. Είναι μία πολιτική που φαίνεται να ευνοούν
και οι ΗΠΑ. Είναι ζωντανή αυτή
η προοπτική ή είναι κάτι που
προβάλουμε εμείς ίσως και με
μια δόση υπερβολής;
–Αυτή τη στιγμή βλέπουμε πράγματα που δεν μπορούσε κανείς να
διανοηθεί πριν από λίγο καιρό. Συνομιλούν χώρες οι οποίες ήταν παραδοσιακά εχθρικές μεταξύ τους,
είναι στα σκαριά συμφωνίες μεταξύ
των εταιρειών των χωρών αυτών.
Όπως και οι Αμερικανοί, πιστεύουμε πολύ στην ενεργειακή διπλωματία, πιστεύουμε ότι είναι ένας
πυλώνας σταθερότητας. Βέβαια, η
πρόσφατη συμπεριφορά της Τουρκίας μας προβληματίζει. Αν οι ΗΠΑ
και άλλα κέντρα επιρροής έχουν
αυτή τη στρατηγική υπόψη τους,
τότε θα πρέπει να προβληματιστούν
πώς η συμπεριφορά της Τουρκίας
συνάδει με αυτή τη στρατηγική.
Αν η ανακάλυψη φυσικού αερίου
στην περιοχή μας θεωρείται παράγοντας σταθερότητας, τότε πώς
μπορούν να επιτρέπουν στην Τουρκία να τον υπονομεύει;
13-POLITIKI_Master_cy 10/10/14 19:03 Page 13
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
13
Οι Τζιχαντιστές και η Τουρκία
Του ΜΙΧΑΛΗ ΑΤΤΑΛΙΔΗ
Ο
<
<
<
<
<
<
<
Φαίνεται ότι η Τουρκία
κάνει πιο περίπλοκους
υπολογισμούς ή
και επιδίδεται σε κάποιου
είδους παζάρεμα.
ΑSSOCIATED PRESS
Χένρυ Κίσινγκερ στο έργο του
«Διπλωματία» έγραψε ότι οι
πιο επικίνδυνες εποχές είναι
αυτές όπου διαλύονται αυτοκρατορίες. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι ότι
η διάλυση οδηγεί σε κενά εξουσίας
τα οποία αποτελούν ευκαιρίες για
να ικανοποιηθούν συμφέροντα και
φιλοδοξίες. Κατ’ αναλογία αυτό
ισχύει και όταν διαλύονται χώρες.
Δύο χώρες, η Συρία και το Ιράκ, διαλύονται στην περιοχή μας. Και οι
δύο είναι χώρες που δημιουργήθηκαν από τα κατάλοιπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τη γαλλογερμανική συμφωνία Sykes- Picot
μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Kαι οι δύο χώρες
είχαν και έχουν θρησκευτικές πολυμορφίες και ιδιοτυπίες.
Το κίνημα του ISIS (η ISIL ή Ισλαμικό Κράτος ή Χαλιφάτο), αναδύθηκε από αυτή τη διάλυση, αρχικά
ως οργάνωση ακραίων Ισλαμιστών
που πολεμούσαν το καθεστώς Άσαντ
στη Συρία, και λόγω της αδυναμίας
του ιρακινού στρατού βρήκαν την
ευκαιρία να επεκταθούν στο Ιράκ
επιτυγχάνοντας να ελέγξουν πλουτοπαραγωγικές πηγές και βαρύ οπλισμό, και να καταστούν, αν και σχετικά ολιγάριθμοι, (περί τις 30.000),
ισχυρός στρατιωτικός παράγοντας
στην περιοχή. Το πόσο ισχυρός
στρατιωτικός παράγων έγινε φαίνεται από το γεγονός ότι μερικές
μέρες μετά τη δημόσια εμφάνισή
του απείλησε την Ερμπίλ, πρωτεύουσα της Κουρδικής Περιφερειακής
Κυβέρνησης του Ιράκ, που εθεωρείτο
ως πόλος σταθερότητας στην περιοχή. Παρά τον αξιοπόλεμο στρατό
τους, τους Πεσμεργκά, η Ερμπίλ κινδύνευσε, και προκάλεσε την αρχή
της αμερικανική στρατιωτικής επέμβασης από αέρος, και οδήγησε στη
δημιουργία της «συμμαχίας» μεγάλου
αριθμού κρατών, στην οποία φαίνεται να εντάχθηκε και η Κύπρος.
Η αρχική σύνοδος της συμμαχίας
έγινε στην Τζέντα της Σαουδικής
Στην πόλη Κομπάνι της Συρίας η μόνη επί του εδάφους στρατιωτική δύναμη που εμφανίζεται ικανή να ανατρέψει τις
στρατιωτικές επιτυχίες του ISIS, είναι αυτή της Τουρκίας.
Αραβίας στις 11 Σεπτεμβρίου, με τη
συμμετοχή της Τουρκίας, και ό στόχος της, όπως δηλώνεται στο ανακοινωθέν που εκδόθηκε, είναι η καταστροφή του ISIS. Η Τουρκία συμμετείχε στη διάσκεψη αλλά αρνήθηκε να υπογράψει το ανακοινωθέν.
Εκείνη τη χρονική στιγμή, το ISIS
κρατούσε ακόμη ως όμηρο τον Τούρκο Πρόξενο στη Μοσούλη, μία από
τις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές
περιοχές του Ιράκ, που είχε καταλάβει. Αμέσως μετά την απελευθέρωση των Τούρκων ομήρων, ο Πρόεδρος Ερντογάν υποσχέθηκε να συνεισφέρει στον αγώνα εναντίον του
ISIS, και φαίνεται να πήρε κάποια
μέτρα εναντίον της διακίνησης νεοσυλλέκτων και όπλων μέσω του
εδάφους της Τουρκίας. Αυτή η απόφαση φαίνεται να πάρθηκε υπό την
πίεση του ψηφίσματος 2178 του
Συμβουλίου Ασφαλείας, που απειλεί
με κυρώσεις όσους βοηθούν τους
ξένους μαχητές στη Συρία. Ως τουλάχιστον το στάδιο εκείνο, όχι μόνο
η Τουρκία αλλά και σoυνιτικές αραβικές χώρες βοηθούσαν το ISIS και
άλλες οργανώσεις που μάχονταν
εναντίον του Άσαντ, ενώ όπως είναι
γνωστό, το σιιτικό Ιράν και η Ρωσία
βοηθούσαν την κυβέρνηση Άσαντ.
Σε όλα τα στάδια, αυτό που υποστηρίζει ο Ερντογάν και η Τουρκία
είναι ότι το ISIS «δεν είναι οι μόνοι
τρομοκράτες». Είναι γνωστό ότι στο
παρελθόν, η Τουρκία είχε φθάσει
στα πρόθυρα πολέμου με τη Συρία
που φιλοξενούσε τον Οτσαλάν (στο
Κομπάνι), ενώ οι οργανώσεις των
Κούρδων της Συρίας έχουν στενές
σχέσεις με το PKK, οργάνωση που
η Τουρκία και οι ΗΠΑ θεωρούν τρομοκρατική, αλλά που έχει διαδρα-
ματίσει σημαντικό ρόλο στη μάχη
εναντίον του ISIS.
Είναι εμφανές ότι οι από αέρος
επιθέσεις από μόνες τους δεν είναι
επαρκείς για να υπερνικήσουν τον
ISIS. Η ελπίδα ήταν ότι θα τους περιόριζε. Με την πίεση του ISIS εναντίον των Κούρδων μαχητών στο
Κομπάνι αποδεικνύεται ότι και ο
περιορισμός είναι δύσκολος με μόνο
από αέρος επιχειρήσεις. Η μόνη
στρατιωτική δύναμη επί του εδάφους
στην περιοχή που εμφανίζεται ικανή
να ανατρέψει τις στρατιωτικές επιτυχίες του ISIS, είναι αυτή της Τουρκίας. Αυτό φαίνεται να αναμένουν
από την Τουρκία οι σύμμαχοι της,
και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ. Η Τουρκία
όμως ούτε κινείται ούτε και έκανε
οτιδήποτε στην περίπτωση του Κομπάνι, παρά τα σημαντικά διακυβεύματα για την ίδια την Τουρκία.
Δεν επέτρεψε φαίνεται την ενίσχυση των Κούρδων μαχητών της
Κομπάνι ούτε από Κούρδους μαχητές
από την Τουρκία ούτε με όπλα. Αυτό
παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Οτσαλάν και οι εκδηλώσεις και διαδηλώσεις των Κούρδων της Τουρκίας δείχνουν ότι κινδυνεύει όχι μόνο η
εκλογική και κοινοβουλευτική στήριξη του Ερντογάν από Κούρδους,
αλλά και η ειρηνευτική διαδικασία
στην Τουρκία. Φαίνεται ότι η Τουρκία κάνει πιο περίπλοκους υπολογισμούς ή και επιδίδεται σε κάποιου
είδους παζάρεμα. Η σημασία που
προσδίδουν αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ
στη στρατιωτική δράση της Τουρκίας
επί του εδάφους φαίνεται από την
απολογία του αντιπροέδρου Μπάιντεν για μια δήλωση του, που ούτε
αναληθής είναι και ούτε και αρνήθηκε την ουσία του περιεχομένου
της ο Ερντογάν. Τι έχει υπόψη της
η κυβέρνηση της Τουρκίας;
Όταν η Τουρκική Εθνοσυνέλευση
ανανέωσε την εξουσιοδότηση της
κυβέρνησης να αποφασίσει εισβολή
στη Συρία και το Ιράκ, οι βουλευτές
του CHP (Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα)
και του HDP (φιλοκουρδικό Λαϊκό
Δημοκρατικό Κόμμα) καταψήφισαν
την πρόταση, εξηγώντας την ψήφο
τους με το ότι ο στόχος μιας τέτοιας
εισβολής δεν θα ήταν το ISIS αλλά
το καθεστώς Άσαντ και οι Κούρδοι
της Συρίας, και κατηγορώντας την
κυβέρνηση AKP ότι θεωρεί τον ISIS
ως το μικρότερο από δύο (ή τρία)
κακά.
Πράγματι ο Ερντογάν και ο Νταβούτογλου με δηλώσεις τους δια-
φοροποιούν τις θέσεις τους από αυτές των ΗΠΑ και της συμμαχίας,
επιμένοντας στην απομάκρυνση
του Άσαντ ως όρο για ενδεχόμενη
επέμβασή τους στη Συρία. Δημοσιεύθηκαν ακόμη πληροφορίες ότι
για να επιτρέψουν την ενίσχυση
των Κούρδων στο Κομπάνι οι τουρκικές υπηρεσίες τους ζητούν να διακόψουν κάθε δεσμό με τον Άσαντ
και να πάρουν απόσταση από το
ΡΚΚ. Για τις ΗΠΑ το «πρόβλημα
Άσαντ» φαίνεται ότι υποχωρεί σε
σημασία μπροστά στους κινδύνους
από τους Τζιχαντιστές, ενώ για την
Τουρκία παραμένει ως υπ’ αριθμό
ένα στόχος ο Άσαντ, μαζί με την
παρεμπόδιση της ενδυνάμωσης της
εδαφικής επικράτειας των Κούρδων
στην Συρία.
Για τον Άσαντ, πέραν του Κουρδικού ζητήματος, ο Ερντογάν φαίνεται να έχει και προσωπικές αντιθέσεις από το παρελθόν, αλλά είναι
και ενδεχόμενο να διαφαίνεται εδώ
η «σουνιτική εξωτερική πολιτική»
για την οποία έχει κατηγορηθεί στο
παρελθόν. Τον Άσαντ όμως υποστηρίζουν η Ρωσία και το Ιράν, σημαντικότατες δυνάμεις, τις οποίες
η διεθνής συμμαχία θα χρειασθεί
για να καταπολεμηθεί το ISIS στο
Ιράκ, για να αποφύγουν μεγάλου
μεγέθους διεθνείς συρράξεις, και
για να γίνει απόπειρα να επανασταθεροποιηθεί η περιοχή που βρίθει
από εθνικές και θρησκευτικές αντιπαραθέσεις και ιστορικές μνήμες.
Στις μνήμες συμπεριλαμβάνονται
και αυτές που δημιουργήθηκαν και
ματαιώθηκαν κατά τη διάλυση της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και
ήδη εμφανίζονται αναλύσεις που
διερωτώνται εάν και σε ποιό βαθμό
η Τουρκία του Ερντογάν και Νταβούτογλου κατευθύνουν την πολιτική τους στα πλαίσια αυτών των
αναμνήσεων.
Ο κ. Μιχάλης Ατταλίδης είναι πρύτανης
του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
14-YGEIA_Master_cy 10/10/14 18:59 Page 14
14
l
ΥΓΕΙΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Ο... ζαχαρένιος εθισμός της απεξάρτησης
Η πλούσια σε σάκχαρα διατροφή απεγκλωβίζει χρήστες από τα ναρκωτικά, αλλά τους οδηγεί στην παχυσαρκία
Ο Ρόντνεϊ Ζίμερς ήταν 21 ετών και
ζύγισε 67 κιλά όταν απεξαρτήθηκε
από την ηρωίνη και την κοκαΐνη.
Τρία χρόνια αργότερα παραμένει
«καθαρός» αλλά τώρα ζυγίζει 125
κιλά. Ο ίδιος επιρρίπτει τις ευθύνες
για την αύξηση του βάρους στην
πλούσια σε σάκχαρα και θερμίδες
διατροφή του κέντρου απεξάρτησης.
«Οταν “καθάρισα” από τα ναρκωτικά
εξακολούθησα να τρώω αυτά τα
απαίσια πράγματα», λέει ο 29χρονος
Ζίμερς ο οποίος και ίδρυσε ένα κέντρο απεξάρτησης για άνδρες κοντά
στο Πρέσκοτ της Αριζόνα. «Εμαθα
πώς να είμαι καθαρός αλλά τελικά
δεν έμαθα πώς να φροντίζω τον εαυτό μου. Δεν ήξερα πώς να μαγειρεύω
ή να ψωνίζω λαχανικά και φρούτα
επειδή δεν το είχα κάνει ποτέ. Δεν
είχα ικανότητες που θα με βοηθούσαν να επιβιώσω και δεν ήξερα πώς
να ζω ως ενήλικος».
Η ιστορία του νεαρού άνδρα είναι
πολύ κοινή σε όσους έχουν σχέσεις
με τα κέντρα απεξάρτησης και είναι
πρώην χρήστες ναρκωτικών που
κερδίζουν πολύ βάρος όταν γίνονται
καλά. Ομως η αλήθεια είναι ότι γι’
αυτό δεν ευθύνονται οι ίδιοι. Δυστυχώς τα περισσότερα κέντρα απεξάρτησης έχουν τη διατροφή σε δεύτερη
μοίρα. Μαζί με τα φρούτα, τα λαχα-
Η κατανόηση
του προβλήματος
<
<
<
<
<
<
Τα γλυκίσματα μπορεί να
βοηθούν στο να περάσει
η στιγμιαία μανία για τη
ναρκωτική ουσία, ωστόσο πολλοί είναι οι εξαρτημένοι που τελικά εθίζονται στη ζάχαρη.
νικά και τις πρωτεΐνες, τα παιδιά
στην απεξάρτηση βρίσκονται μπροστά σε ζαχαρώδη ηδύποτα, αναψυκτικά, χυμούς γεμάτους ζάχαρη και
γλυκά, αλμυρά ή απλά λιπαρά εδέσματα. Η ζάχαρη μάλιστα εθεωρείτο
προτιμητέα εξάρτηση συγκριτικά με
τα ναρκωτικά και το οινόπνευμα.
Μάλιστα, στο Μεγάλο Βιβλίο των
Ανώνυμων Αλκοολικών -όπου περιγράφονται τα δώδεκα βήματα προς
την απεξάρτηση- υποδεικνύεται ότι
οι άνθρωποι που βρίσκονται στη διαδικασία θεραπείας μπορούν να έχουν
γλυκίσματα κοντά τους όπως π.χ.
καραμέλες.
Γλυκό υποκατάστατο
Ωστόσο, αν και αυτά τα γλυκίσματα μπορεί να βοηθούν στο να
περάσει η στιγμιαία μανία για τη
ναρκωτική ουσία, πολλοί είναι οι
εξαρτημένοι που τελικά εθίζονται
στη ζάχαρη. «Από τη στιγμή που θα
κόψουν τα ναρκωτικά, ο εγκέφαλος
ζητάει άλλες ανταμοιβές όπως σοκολάτες ή μπισκότα, οτιδήποτε έχει
ζάχαρη. Και φυσικά τότε ένα μήλο
δεν γεννά καμία ικανοποίηση», εξη-
«Από τη στιγμή που ένας εξαρτημένος άνθρωπος κόψει τα ναρκωτικά, ο εγκέφαλος ζητάει άλλες ανταμοιβές όπως σοκολάτες ή μπισκότα, οτιδήποτε
έχει ζάχαρη. Και φυσικά τότε ένα μήλο δεν γεννά καμία ικανοποίηση», εξηγεί η δρ Πάμελα Πικ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο
του Μέριλαντ και συγγραφέας του βιβλίου «Τhe hunger fix» (Το φιξάκι της πείνας).
γεί η δρ Πάμελα Πικ, αναπληρώτρια
καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ και συγγραφέας
του βιβλίου «Τhe hunger fix» (Το φιξάκι της πείνας). «Ετσι, απλώς, αυτό
που γίνεται είναι ότι μεταβιβάζουν
τον εθισμό τους σε κάτι άλλο», παρατηρεί η Αμερικανίδα ερευνήτρια.
Επιστημονικές έρευνες έχουν
αποδείξει ότι η τροφή και τα ναρκωτικά έχουν παρόμοια δράση στο
σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το
2013 στο American Journal of Clinical
Nutrition ανέφερε ότι η ζάχαρη, και
όχι το λίπος, είναι αυτή που μας προκαλεί τη μανία να φάμε. Επίσης, μια
άλλη έρευνα του ιδίου έτους διαπίστωσε ότι τα μπισκότα Oreos πυροδοτούν δραστηριότητα στον επικλινή πυρήνα (nucleus accumbens)
του εγκεφάλου, δηλαδή στο κέντρο
της ευχαρίστησης ή ανταμοιβής,
κατά παρόμοιο τρόπο με την κοκαΐνη
και τη μορφίνη. Αυτό επηρεάζει τα
νευρωνικά μονοπάτια του εξαρτημένου ατόμου αλλά και την ψυχή
του και την αυτοπεποίθησή του.
The New York Times
Ο Κρίστοφερ Κένεντι-Λόφορντ, ο οποίος έχει γράψει
πολλά βιβλία για την εξάρτηση και τον εθισμό, επισημαίνει ότι για όποιον έπαιρνε
ηρωίνη ή έπινε βότκα, ένας
εθισμός στη ζάχαρη είναι
αστείος και είναι δύσκολο να
τον πάρει στα σοβαρά. Αυτό,
ωστόσο, δεν σημαίνει ότι το
πρόβλημα δεν υφίσταται.
Ομως ο Λόφορντ, που επί 23
χρόνια μένει καθαρός από οινόπνευμα και ναρκωτικά, λέει ότι τα προγράμματα απεξάρτησης θα πρέπει να προσεγγίζουν ολιστικά τον ασθενή. «Δεν μπορείς να βοηθήσεις κανένα εξαρτημένο άτομο αν πρώτα δεν διαχειριστείς όλες τις πτυχές της
ζωής του, τι σκέπτεται, πώς
σκέπτεται, πώς έρχεται σε
επαφή με τον κόσμο, τι βάζει
στο σώμα του, αν και πόσο
αθλείται. Ολα συνδέονται μεταξύ τους. Κι αυτό είναι κάτι
το οποίο πρέπει να καταλάβουμε», καταλήγει ο Λόφορντ. Oσοι καταφέρνουν να
απεξαρτηθούν από κάποια
ναρκωτική ουσία ή ακόμα
από την υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος θα πρέπει να βάλουν σε πρώτη μοίρα την υγεία τους. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν θα
πρέπει να εξαρτηθούν από τη
ζάχαρη.
Επιστροφή στις ουσίες λόγω πάχους
«Για όποιον έπαιρνε ηρωίνη ή έπινε βότκα, ένας εθισμός στη ζάχαρη
είναι αστείος και είναι δύσκολο να
τον πάρει στα σοβαρά».
«Κάποιοι άνθρωποι που έχουν απεξαρτηθεί από τα ναρκωτικά ξαναπέφτουν σε αυτά πραγματικά αηδιασμένοι από την αύξηση του σωματικού τους βάρους», υποστηρίζει
η δρ Μαριάν Τσάι, ιατρική διευθύντρια στο Κέντρο Ζωής της Νέας
Υόρκης, μια μονάδα απεξάρτησης
για εφήβους και νέους ενηλίκους
στο Μανχάταν. «Είναι βέβαιο πως
οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να
υποβάλουν τους εαυτούς τους σε
σκληρή δίαιτα και άσκηση επί έξι
μήνες. Θέλουν άμεσα αποτελέσματα.
Ετσι ζουν αποκλειστικά με καφεΐνη
και διεγερτικά χάπια ή ακόμα παίρνουν κοκαΐνη προκειμένου να χάσουν βάρος».
Σήμερα που γνωρίζουμε περισσότερα για την επίδραση της ζάχαρης στον εγκέφαλο, κάποιες μονάδες
απεξάρτησης μεταβάλλουν την καθημερινή διατροφή και προσλαμβάνουν διατροφολόγους και ειδικούς
μάγειρες προκειμένου να προσφέ-
ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
ΓΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
Η ΟΠΑΠ (ΚΥΠΡΟΥ) ΛΤΔ προκηρύσσει Ανοιχτό Διαγωνισμό για την
«ανάδειξη ενός αναδόχου που θα αναλάβει το σχεδιασμό, δημιουργία
και υλοποίηση της διαφημιστικής προβολής των παιχνιδιών και της
κοινωνικής προσφοράς της Εταιρείας, την αγορά χώρου και χρόνου
στα διαφημιστικά μέσα και τις ενέργειες δημόσιων σχέσεων», για
χρονικό διάστημα ενός έτους.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθευτούν την προκήρυξη του
διαγωνισμού, από τα γραφεία της Εταιρείας, Λεωφ. Λεμεσού 128-130,
Στρόβολος, Λευκωσία (2ος όροφος), μέχρι την Τρίτη 21 Οκτωβρίου
2014.
Οι προσφορές θα γίνονται δεκτές μέχρι την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου
2014, ώρα 12 το μεσημέρι, στα γραφεία της Εταιρείας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΑΠ (ΚΥΠΡΟΥ) ΛΤΔ
ρουν τα καλύτερα στους νοσηλευόμενους. «Δεν τους ζητάμε να ζήσουν
αποκλειστικά με μαρούλι», εξηγεί
η δρ Πικ. «Εχουμε καταλήξει σε πεντανόστιμα πιάτα και σνακ που ελπίζουμε ότι θα καταφέρουν να κερδίσουν τα ανθυγιεινά σνακ που τρώνε τα παιδιά».
Στο Κέντρο Ζωής γίνονται μαθήματα μαγειρικής για τους χρήστες
και τους γονείς τους, ενώ μπορούν
να παρακολουθήσουν διαλέξεις για
τη διατροφή και για το πώς πρέπει
να τρώνε ώστε να παραμείνουν υγιείς. Επίσης, οι ασθενείς στην ταράτσα του κτιρίου έχουν διαμορφώσει κηπάρια με αρωματικά βότανα, ενώ απαγορεύονται τα κατεργασμένα σάκχαρα, η καφεΐνη
και τα διάφορα ενεργειακά αναψυκτικά. «Οι περισσότεροι νέοι ενήλικοι που νοσηλεύονται εδώ δεν
γνωρίζουν καν πώς να διαλέξουν
τα τρόφιμα που πρέπει. Ζουν σχεδόν
αποκλειστικά με φαστ φουντ. Πολλοί
γονείς δεν καταφέρνουν να μάθουν
στα παιδιά τους πώς να φροντίζουν
τον εαυτό τους», εξηγεί η δρ Τσάι,
η οποία πιστεύει ότι η διατήρηση
της σωστής διατροφής μπορεί να
διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην
απεξάρτηση των παιδιών κατά βιώσιμο και αποτελεσματικό τρόπο.
Βέβαια δεν συμφωνούν όλοι με
αυτή την προσέγγιση. Ο δρ Μαρκ
Βίλενμπρινγκ, ιδρυτής της Alltyr,
μιας κλινικής απεξάρτησης στη Μινεσότα, δεν πιστεύει ότι η καλή, υγιεινή διατροφή είναι αυτό που μπορεί
να βοηθήσει τους ασθενείς του να
μείνουν μακριά από το αλκοόλ και
τα ναρκωτικά. «Πιστεύω ότι είναι
ευθύνη του κέντρου απεξάρτησης
να παρέχει καλή διατροφή, με πολλά
λαχανικά και φρούτα, όχι πολύ κόκκινο κρέας και όχι πολύ λίπος, διότι
έτσι θα διατηρηθούν σε καλύτερη
υγεία», εξηγεί ο δρ Βίλενμπρινγκ.
«Θα επηρεάσει αυτό την απεξάρτηση;
Δεν το νομίζω».
15-EPIKAIROTHTA_Master_cy 10/10/14 9:21 PM Page 15
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Ε Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η ΤΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
15
«Μου λείπουν 35 ευλογίες και υποκλίσεις»
Αραβικά βίντεο, τηλεοπτικά σόου και παραστάσεις καυτηριάζουν τον μουσουλμανικό σκοταδισμό και τον παραλογισμό του ISIS
Της ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΑΡΚΑΔΟΣ
Το χτύπημα για τη Δύση ήταν βαρύ:
Και οι μουσουλμάνοι έχουν χιούμορ και μάλιστα επιτυχημένο εάν
στις προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό του ως τέτοιο ιεραρχήσουμε πρωτίστως την κατανόησή
του από τους Δυτικούς. Τα διεθνή
ΜΜΕ αντέδρασαν περίπου με την
ίδια έκπληξη και χαρά που έδειξαν
τα ελληνικά για την ανακάλυψη
της Αμφίπολης. Ισως όχι αδίκως,
αφού οι ειδήσεις που φτάνουν
από τον μουσουλμανικό κόσμο,
όταν δεν σχετίζονται με πολεμικές
επιχειρήσεις, αναφέρονται στον
φόβο, στην ανελευθερία, στον
θρησκευτικό φανατισμό. Και είναι
ακριβώς αυτά από τα οποία φαίνεται να παίρνει λογική απόσταση
το αραβικό βιντεάκι που σατιρίζει
τους φονταμενταλιστές του ΙSIS,
προβάλλοντας χιούμορ ανατρεπτικό και βέβαια απολαυστικό.
Δημιουργία Παλαιστινίων για
την τηλεόρασή τους, την Al-Falistiya TV, το σύντομο βίντεο παρουσιάζει τρεις «πολεμιστές» του
«Ισλαμικού Κράτους» να σταματούν αυτοκίνητα για να ελέγξουν
την πίστη των οδηγών στο Ισλάμ, ενώ ταυτόχρονα θυμούνται
ωραίες στιγμές με κορίτσια σε
in περιοχές του Λιβάνου πριν
προσχωρήσουν στο ISIS.
«Πόσες υποκλίσεις (rakaat)
υπάρχουν στην προσευχή Fajr;»
είναι μία από τις ερωτήσεις που
δέχονται οι οδηγοί που σταματούν
οι φανατικοί ισλαμιστές. «Δύο και
δύο, συνολικά τέσσερις», απαντά
έντρομος ένας οδηγός. «Ξέχασες
τις δύο όταν μπαίνουμε στο τζαμί,
ανόητε, θα σου τινάξω τα μυαλά
στον αέρα, πώς μπόρεσες να ξεχάσεις τις δύο; Ε; Πώς;».
«Σκοτώνουν» τον οδηγό και περιμένουν τον επόμενο, ο οποίος
στην ερώτηση «πόσες φορές εμφανίζεται το γράμμα Α στην προσευχή Al κάτι» το παίρνει απόφαση ότι δεν υπάρχει περίπτωση να
απαντήσει και να τη γλιτώσει οπότε μπαϊλντισμένος τους λέει «Ωχ!
Πια! Σκοτώστε με! – Oh, shoot
me...».
Οταν εμφανίζεται ένας χριστιανός Ιορδανός, τσακώνονται μεταξύ
τους ποιος θα τον σκοτώσει για
να πάρει τις περισσότερες ευλογίες
από τον Αλλάχ («εσύ σκότωσες
4», «όχι εσύ σκότωσες 4 κι εγώ
τρεις, μου λείπουν 40 ευλογίες»,
«εγώ θα τον σκοτώσω», «όχι εγώ,
γιατί να τους σκοτώνεις όλους
εσύ, εγώ μόνο δύο σκότωσα σήμερα, στο τέλος της εβδομάδας
θα μου λείπουν 35 ευλογίες», «μου
’χεις υποχρέωση, μην ξεχνάς ποιος
σ’έβαλε στο ISIS» κ.τ.λ.).
«Πάρε καμήλα»!
Το συγκεκριμένο βίντεο δεν είναι η μόνη σατιρική αντίδραση
στον αραβικό κόσμο απέναντι
στην παράλογη κτηνωδία που προκαλεί ο καλπάζων θρησκευτικός
φανατισμός. Η σάτιρα εξάλλου
αποτελούσε πάντοτε σημαντική
πτυχή της αραβικής κουλτούρας
ξεκινώντας από τους αρχαίους
ποιητές τους. Στον Λίβανο, στο
δημοφιλές σόου Ktir Salbe, ταξί
ΑΡΘΡΟ / Tης ΣΑΒΙΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ
Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα
Η
πρόσφατη συμφωνία των κομμάτων της αντιπολίτευσης
για συζήτηση στη Βουλή του
θέματος της πορείας υλοποίησης
του Μνημονίου και της ανάγκης
επαναδιαπραγμάτευσής του, εύλογα
δημιουργεί ερωτηματικά ως προς
τις πραγματικές προθέσεις όλων
αυτών που, είτε λόγω ιδεολογικών
αγκυλώσεων είτε λόγω μικροκομματικών σκοπιμοτήτων ή προσωπικής ατζέντας, αποφάσισαν να
ακολουθήσουν το αντιμνημονιακό
μονοπάτι.
Καταρχάς, όσο αφορά την ενημέρωση της Βουλής, προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να προωθείται σε
τακτική βάση, στο πλαίσιο του δημοκρατικού διαλόγου, αλλά κυριότερα για σκοπούς έγκαιρης ενημέρωσης αναφορικά με το τι θα αναμένεται από το Σώμα, κατά την πορεία εφαρμογής του Μνημονίου. Με
αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η εκ
των προτέρων ενημέρωση των βουλευτών για τα σημαντικά μνημονιακά
νομοσχέδια, η οποία, κατά συνέπεια,
διασφαλίζει και την εκ των προτέρων
διαβούλευση με τα πολιτικά κόμματα,
πριν την κατάθεση τυχόν «επίμαχων» νομοσχεδίων στη Βουλή για
ψήφιση. Το θέμα όμως της επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου
εντάσσεται ξεκάθαρα στη σφαίρα
του λαϊκισμού και των εντυπώσεων,
για δύο βασικούς λόγους.
Πρώτον, και πολύ σημαντικό,
φαίνεται ότι τα αντιπολιτευτικά
κόμματα δεν έχουν πλήρως συνειδητοποιήσει ότι, αυτή τη στιγμή,
η εκταμίευση της έκτης δόσης ύψους
€436 εκατ. αλλά και το όλο πρόγραμμα του Μνημονίου, βρίσκεται
«στο ψυγείο» μέχρι νεωτέρας, καθώς
αναμένεται η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου σχετικά με την
αναφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας για τα 4 νομοσχέδια που
κρίθηκαν αντισυνταγματικά. Εάν
κάποιος έχει παρακολουθήσει με
προσοχή τις δηλώσεις από το εξωτερικό για το θέμα των εκποιήσεων,
θα είχε αντιληφθεί ότι οι «μανούβρες» ορισμένων κύκλων δεν εντυπωσίασαν καθόλου τους δανειστές
μας. Συνεπώς, η επιλογή αυτής της
χρονικής στιγμής για τέτοια συζήτηση, μόνο ζημιά μπορεί να προκαλέσει στον τόπο μας.
Επιπρόσθετα, αυτή τη χρονική
περίοδο, η καρδιά του τραπεζικού
μας συστήματος κτυπά στη Φρανκφούρτη όπου διεξάγονται τα τεστ
αντοχής για τις συστημικές τράπεζες,
τα αποτελέσματα των οποίων θα
κρίνουν το μέλλον του τραπεζικού
μας συστήματος. Η προσοχή και η
προσπάθεια όλων θα πρέπει να επικεντρωθεί στη σταθεροποίηση του
χρηματοοικονομικού μας τομέα, πάνω στον οποίο βασίζεται ουσιαστικά
η επιβίωση της οικονομίας μας, και
όχι σε ακόμη μία ανούσια προσπάθεια εντυπώσεων για τα μάτια της
κοινής γνώμης.
Ο δεύτερος λόγος αφορά τη διαδικασία της επαναδιαπραγμάτευσης.
Είναι γνωστό σε όλους ότι κάθε
φορά που η Τρόικα έρχεται στην
Κύπρο για αξιολόγηση της εφαρμογής του Προγράμματος, γίνεται
και η επαναδιαπραγμάτευση του
κειμένου του Μνημονίου. Εξού και
ο όρος, «επικαιροποιημένο» Μνημόνιο. Συνεπώς, η επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου είναι μια
συνεχής και ομολογουμένως επίπονη διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται εδώ και ενάμιση χρόνο
και βελτιώνει, σε μεγάλο βαθμό,
τόσο την ουσία των προνοιών του
Μνημονίου, όσο και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης τους.
Η όποια πρόθεση των αντιπολιτευτικών κομμάτων για εκ βάθρων
αλλαγές που ουσιαστικά θα στοχεύουν στην κατάργηση μεγάλου
μέρους του Μνημονίου, είναι εκτός
πραγματικότητας. Πέρα από το γεγονός ότι οι ίδιοι οι δανειστές μας
δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθούν
αυτή την τακτική, είναι και το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός διαθρωτικών αλλαγών όπως το ΓΕΣΥ,
η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, οι αποκρατικοποιήσεις, αποτελούν τομές που θα έπρεπε εμείς
οι ίδιοι να προωθήσουμε εδώ και
χρόνια. Αυτό είναι παραδεκτό από
την πλειοψηφία της κοινωνίας που
αντιλαμβάνεται τις πραγματικότητες
και τους λόγους που μας οδήγησαν
σε αυτό το σημείο.
Εάν υπάρχουν πραγματικές προθέσεις για εμπλοκή της αντιπολίτευσης στη διαδικασία διαπραγμάτευσης του Μνημονίου, υπάρχει
πάντοτε πρόσφορο έδαφος για συζήτηση. Είμαι της άποψης ότι αυτή
η εμπλοκή είναι θεμιτή, καθώς στο
τέλος της ημέρας θα δημιουργήσει
και συλλογική ευθύνη από όλους
για το τι θα γίνει ή δεν θα γίνει για
να επιβιώσει αυτός ο τόπος. Συνεπώς,
ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.
H κ. Σάβια Ορφανίδου είναι μέλος του
Πολιτικού Γραφείου του ΔΗΣΥ.
Μαχητές του «Ισλαμικού Κράτους» παρελαύνουν σε πόλη της Συρίας.
επιβιβάζει «τζιχαντιστή», ο οποίος
του λέει να κλείσει το ραδιόφωνο,
διότι δεν υπήρχε στα χρόνια του
Προφήτη. Ο οδηγός ταξί του προτείνει να ανοίξει air condition αλλά
η πρόταση απορρίπτεται από τον
τζιχαντιστή-επιβάτη για τους ίδιους
λόγους, ενώ επικρίνει τον οδηγό
επειδή έχει κινητό. Τελικά ο οδηγός
απηυδισμένος, γυρνάει και τον
ρωτάει: «Ταξί υπήρχαν στα χρόνια
του Προφήτη;». «Οχι βέβαια! Χίλιες
φορές όχι!» διαμαρτύρεται ο φανατικός ισλαμιστής επιβάτης και
ο οδηγός σταματάει το ταξί, ανοίγει
την πίσω πόρτα και τον πετάει
έξω λέγοντάς του να περιμένει κα-
μιά περαστική... καμήλα αντί για
το αμαρτωλό ταξί!
Ευαίσθητο θέμα
«Αυτοί οι άνθρωποι δεν δίνουν
την πραγματική εικόνα του Ισλάμ,
δεν εκπροσωπούν τη θρησκεία
του Ισλάμ κι έτσι, η διακωμώδηση
είναι ένας τρόπος να δείξουμε ότι
είμαστε εναντίον τους, ότι δεν συμφωνούμε με τις απαιτήσεις τους
και δεν τους θεωρούμε παντοδύναμους. Είναι φυσικά ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα, αλλά η σάτιρα
είναι ένας καλός τρόπος για να
βοηθήσεις τους ανθρώπους να φοβούνται λιγότερο απορρίπτοντας
ταυτόχρονα τον εξτρεμισμό», δηλώνει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Aσοσιέτεντ Πρες (A.P.)
o Ναμπίλ Ασάφ, ένας από τους παραγωγούς και συγγραφείς του σόου,
«είναι μικρές πράξεις αντίστασης
που υπενθυμίζουν στους Αραβες
ότι είναι ακόμα ασφαλές να γελούν
εις βάρος του ΙSIS».
Τα στραβά μάτια
Στην πραγματικότητα, ο σατιρικός σχολιασμός έγινε ιδιαίτερα
δημοφιλής από την εποχή που η
δορυφορική τηλεόραση –περίπου
20 χρόνια πριν– αναδύθηκε ως
βασικό μέσο διασκέδασης στον
αραβικό κόσμο. Ακόμα και στη
Σαουδική Αραβία, μία από τις δημοφιλέστερες τηλεοπτικές σειρές
είναι το «tash ma tash», στην
οποία σατιρίζονται οι αυστηροί
(κατά βάση θρησκευτικοί) νόμοι
της χώρας, ενώ και το καθεστώς
Ασαντ έκανε πάντα τα στραβά
μάτια στις θεατρικές και τηλεοπτικές σάτιρες όπου, βέβαια, πρωταγωνιστούσε.
Αλλά και στο Ιράκ, κινούμενα
σχέδια σε στυλ Looney Tunes, σατιρίζουν τους εξτρεμιστές του «Ισλαμικού Κράτους», προβάλλοντας
καρτουνίστικες φιγούρες νεαρών
και άπειρων μαχητών που σκοτώνουν κατά λάθος ο ένας τον άλλον
πυροδοτώντας λάθος πυραύλους.
Στα διεθνή media οι περιπτώσεις
αυτές της αραβικής σάτιρας προβάλλονται κατά κόρον τον τελευταίο καιρό. Ετσι, αποδομείται κάπως η μαζική εντύπωση. Εμφανίζεται ένα μικρό ράγισμα στη συμπαγή, μονολιθική εικόνα που δημιουργούν οι «ειδήσεις» και οι γραφικές πολιτισμικές ανταλλαγές ως
προς τα χαρακτηριστικά ενός
έθνους, αφού δεν αφήνουν χώρο
προβολής εκείνων των αποχρώσεων που είναι αναγκαίες για να
πλησιάσουμε, κατά το δυνατόν,
την πραγματικότητα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, να αντιληφθούμε καλύτερα την πολυπλοκότητα του λεβαντίνικου κόσμου
και του ισλαμικού προβλήματος,
αφήνοντας στη χονδροειδή προπαγάνδα την ταύτιση του αραβικού
κόσμου με κτηνώδεις οργανώσεις
όπως η Αλ Κάιντα και το ΙSIS.
16-GNOMES ELLADA_Master_cy 10/10/14 11:35 PM Page 16
l
Το πάθημα
δεν έγινε μάθημα
Του ΑΛΕΞΗ ΠΑΠΑΧΕΛΑ
Ε
ίχα την ευκαιρία να μιλήσω
με έναν έμπειρο πολιτικό,
που έχει πάντοτε την πιο καθαρή και ψύχραιμη εικόνα για το
τι συμβαίνει στο πολιτικό σκηνικό.
Το ερώτημα που έθεσε είχε ενδιαφέρον: «Δεν καταλαβαίνω γιατί βιάζεται τόσο πολύ ο Τσίπρας να γίνει
πρωθυπουργός. Δεν καταλαβαίνει
τι θα πάρει στα χέρια του αν εκλεγεί;». Οταν τον ρώτησα τι θα έκανε
στη θέση του αρχηγού της αξιω<
<
<
<
<
<
Κανείς δεν κάθεται
να σκεφθεί τι ακριβώς
επιδιώκει με τόσο
πάθος και κανείς δεν
κάθεται να σχεδιάσει
πραγματικά, και όχι με
γενικότητες, το πώς θα
χειρισθεί τα δύσκολα
που έρχονται.
ματικής αντιπολίτευσης μου απάντησε: «Θα έβγαινα αμέσως μετά τις
ευρωεκλογές και θα δήλωνα ότι αν
και τις κέρδισα, δεν βάζω θέμα για
την εκλογή νέου Προέδρου και πιστεύω ότι οι εκλογές πρέπει να γίνουν στην ώρα τους ή σε περίπτωση
που η κυβέρνηση χάσει τη δεδηλωμένη».
Μου υπενθύμισε στη συνέχεια
πώς την «πάτησε» ο κ. Παπανδρέου
το 2009, όταν επέμεινε στη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών γιατί ήταν
αποφασισμένος να μην ψηφίσει
κανέναν υποψήφιο Πρόεδρο την
άνοιξη του 2010. «Αν δεν βιαζόταν
τόσο πολύ να κυβερνήσει, γνωρίζοντας μάλιστα τα αδιέξοδα της
χώρας, θα είχε πολύ διαφορετική
τύχη», είπε και πρόσθεσε πως «ίσως
να μην ήταν εκείνος στην “ηλεκτρική καρέκλα” όταν έσκασε το
ζήτημα της αδυναμίας δανεισμού
από τις αγορές».
Είναι προφανώς αδιανόητο για
τον κ. Τσίπρα και το επιτελείο του
να συζητήσουν, έστω, οιαδήποτε
μεθόδευση θεωρούν ότι τους απομακρύνει από την ενδεχόμενη ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας. Τα πράγματα αποκτούν μια
δική τους δυναμική, ο κομματικός
στρατός βρίσκεται «στο κόκκινο»
από ζήλο και φανατισμό και τα περιθώρια για ψύχραιμες σκέψεις και
ορθολογικούς υπολογισμούς είναι
ελάχιστα. Κάπως έτσι σκέπτονταν
και στο ΠΑΣΟΚ το 2009 όταν βιάζονταν να πάρουν την «καυτή πατάτα» στα χέρια. Η διαφορά βεβαίως
είναι ότι τότε μπορούσε κάποιος
να ισχυρισθεί ότι δεν ήξερε πόσο
καυτή ήταν η... πατάτα. Τώρα πρέπει να είναι κουφός, τυφλός και
χωρίς αίσθηση αφής για να μην το
καταλάβει...
Εχουμε βρεθεί, για μια ακόμη
φορά, σε ένα πολύ λεπτό και κρίσιμο
σημείο. Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί
από σήμερα έως τον Φεβρουάριο
γιατί η αβεβαιότητα έχει παραλύσει
τη χώρα. Η κυβέρνηση έχει ακόμη
χαρτιά να παίξει και υπάρχει χρόνος
για ανασύνταξη και διόρθωση των
λαθών των τελευταίων έξι μηνών.
Η θερμοκρασία, όμως, θα ανεβαίνει
στο καμίνι της πολιτικής και οι εξελίξεις θα τρέχουν. Ποιο είναι το
πρόβλημα; Οτι κανείς δεν κάθεται
να σκεφθεί τι ακριβώς επιδιώκει
με τόσο πάθος και κανείς δεν κάθεται να σχεδιάσει πραγματικά,
και όχι με γενικότητες, το πώς θα
χειρισθεί τα δύσκολα που έρχονται.
Το καλύτερο που θα μπορούσε να
κάνει ίσως θα ήταν να ρωτήσει
τους βετεράνους του καμινιού της
κρίσης, εκείνους που έμαθαν μια
μέρα την άνοιξη του 2009 ότι η
πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές
έχει ημερομηνία λήξης τον Μάρτιο
του 2010 ή εκείνους που άκουσαν
τον Σόιμπλε σε ένα υπόγειο ξενοδοχείου να τους εξηγεί το σχέδιό
του για μια βελούδινη εκδίωξη της
Ελλάδας από το ευρώ.
Υπάρχουν και
άλλοι κίνδυνοι
Του ΚΩΣΤΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗ
Τ
ΕΛΛΑΔΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
ο πρόβλημα της τουρκικής
εξωτερικής πολιτικής των
τελευταίων κυβερνήσεων
του κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
υπήρξε η θεωρητική πληρότης,
που επιχείρησε να της προσδώσει
ο τότε υπουργός Εξωτερικών και
σημερινός πρωθυπουργός Αχμέτ
Νταβούτογλου, με το βιβλίο του
«Το στρατηγικό βάθος».
Η γοητεία των θεωρητικών κατασκευών είναι ότι δεν αφήνουν
κενά. Η μεγάλη αδυναμία τους
είναι ότι πρόκειται για εργαστηριακά μορφώματα, που δεν αντέχουν στην επαφή με την πραγματικότητα. Δεν είναι μόνον η Τουρκία θύμα αυτής της διαδικασίας.
Από παρόμοιο ιό προσβλήθηκαν
και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθ’
όσον αφορά τη διαχείριση των
προβλημάτων της Μέσης Ανατολής.
Επιτυχής, ωστόσο, υπήρξε η
πολιτική της Τουρκίας έναντι της
Ελλάδος και της Κυπριακής Δημοκρατίας, διότι παρέμεινε σταθερή, στις ίδιες ακριβώς συντεταγμένες που προσδιόρισε η Αγκυρα ήδη από τη δεκαετία του ’50.
Ούτε η ένταξή της στο ΝΑΤΟ, μαζί
με την Ελλάδα, απέτρεψε τους
διωγμούς που εξαπέλυσε εναντίον
των ομογενών στην Κωνσταντινούπολη, το 1955, ούτε ο ένταση
του Ψυχρού Πολέμου ανέστειλε
την εισβολή στην Κύπρο, το 1974,
ούτε η προοπτική εντάξεώς της
στην Ευρωπαϊκή Ενωση διαφοροποίησε τη συμπεριφορά της έναντι
της Ελλάδος ή της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τα στηρίγματα που αναζήτησε
-ή μάλλον φαντάσθηκε κατά καιρούς- το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο δεν αποδείχθηκαν πάντα
αποτελεσματικά. Εάν δεν υπήρχαν,
όμως, εάν η Ελλάς δεν μετείχε
της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας,
λόγου χάρη, η θερμή στρατιωτική
αναμέτρηση με την Τουρκία θα
είχε συμβεί δίχως καμία αμφιβολία
και όχι μόνον άπαξ.
Η Τουρκία διαμόρφωσε σταδιακώς μια πολιτική «απαγορεύσεων»,
περιοριστικών των ελληνικών επιδιώξεων και συμφερόντων: μη
αναγνώριση του εύρους του εναερίου χώρου, απειλή πολέμου στην
περίπτωση επεκτάσεως των ελληνικών χωρικών υδάτων, θεσμοθέτηση γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο
μετά την κρίση των Ιμίων, ανάληψη δεσμεύσεως εκ μέρους της Ελλάδος -μετά την κρίση του «Σισμίκ»
το 1987- για αποχή από μονομερείς
πετρελαϊκές έρευνες στο Αιγαίο,
αναγνώριση ζωτικών τουρκικών
συμφερόντων στο Αιγαίο βάσει
της συμφωνίας της Μαδρίτης το
1997. Η Αγκυρα επίσης επιδιώκει
συστηματικά να της αναγνωρισθεί
δικαίωμα εποπτείας στη Θράκη
και αναγνώριση ισοτίμου τουρκοκυπριακού «κράτους» στο πλαίσιο
της νέας συμφωνίας για την Κύπρο.
Αυτό ονομάζεται απλώς «φινλανδοποίηση» της Ελλάδος.
Επειδή στην παρούσα συγκυρία
η Τουρκία έχει εμπλακεί σε αδιέξοδο λόγω της εκρύθμου καταστάσεως στη Μέση Ανατολή και επειδή οι σχέσεις της με την Ουάσιγκτον και γενικότερα με τη Δύση
είναι τεταμένες, κάποιοι ενδεχομένως για αντιπερισπασμό στο
εσωτερικό μας αδιέξοδο μπορεί
να επαναφέρουν το θέμα της ανακηρύξεως της ελληνικής ΑΟΖ. Το
αποπειράθηκαν στο παρελθόν και
υποχρεώθηκαν σε αναδίπλωση.
Θα ήταν εγκληματικό εάν το
απειρώντο εκ νέου. Θα οδηγηθούμε
σε νέες ταπεινώσεις στην καλύτερη
των περιπτώσεων. Η Τουρκία δεν
εδίστασε να αυτενεργήσει όταν
οι σχέσεις της με τη Δύση ήταν
στενότερες. Δεν θα διστάσει τώρα.
Δεν πρέπει να αγνοεί η κυβέρνηση
ότι υπάρχουν μεγαλύτεροι κίνδυνοι
από το ενδεχόμενο ανόδου του
ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, που τόσο
αδέξια και αναποτελεσματικά επιχειρεί να αποτρέψει.
Kυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
Τζίτζικες, μέρμηγκες και ο φιλοχρήματος του Αισώπου
Του ΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ
Ο
Αίσωπος -σοφός άνθρωποςέχει τουλάχιστον ένα μύθο
που περιγράφει κάθε ανθρώπινο χαρακτήρα και ένα ηθικό δίδαγμα για κάθε περίπτωση. Είναι
δε τόσο σοφός, που πολύ συχνά το
δίδαγμα του ενός μύθου μπορεί να
αναιρεί το δίδαγμα του άλλου: η
ζωή, που δίδαξε τον Αίσωπο, διδάσκει κι εμάς ότι είναι φυσικό να
συνυπάρχουν πολλά ρεύματα, πολλά επίπεδα, πολλές ανατροπές στην
πορεία μας - ότι αυτό που ισχύει
σήμερα ίσως να μην ισχύει αύριο.
Εάν δούμε το σύνολο των μύθων,
βλέπουμε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει κανείς,
πέρα από την παγίδα που είναι ο
χαρακτήρας του, είναι η αδράνεια
σε σκέψη και πράξεις, όταν νομίζει
ότι μπορεί να βγάζει συμπεράσματα
χωρίς να υπολογίζει ότι τα πράγματα
αλλάζουν. Οταν εμείς μένουμε ακίνητοι, τα πράγματα προχωρούν χωρίς εμάς. Ο ένας μύθος με το δίδαγμά
του μπορεί να ταιριάζει τη μία στιγμή, ενώ ο αντίθετος μύθος, με άλλο
συμπέρασμα, ισχύει την άλλη.
Η ελληνική κρίση είναι γεμάτη
διδάγματα - όπως και όσα ακολούθησαν στην Ευρώπη τα τελευταία
χρόνια. Ποιος μπορεί να ξεχάσει
τη χλεύη των Βορειοευρωπαίων κυρίως των Γερμανών- που παρουσίαζαν τους Ελληνες ως άμυαλους
τζίτζικες που γλεντούσαν ανέμελοι
μέσα στο καλοκαίρι του εύκολου
χρήματος, ενώ οι εργατικοί και σώφρονες Γερμανοί, σαν μέρμηγκες
στρατευμένοι, προνοούσαν και εργάζονταν σκληρά ώστε να έχουν
εφόδια για τον δύσκολο χειμώνα;
Και μετά, με την κρίση, οι σπάταλοι
Νότιοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν
ελεημοσύνη από τους Βόρειους
εταίρους τους, οι οποίοι, χάρη στην
ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, έκαναν
την καρδιά τους πέτρα και έδωσαν
από το ταμείο τους για να σώσουν
τους άλλους. Δεν θα αναλύσουμε
εδώ πόσο λάθος ήταν αυτή η αντίληψη, αρκεί μόνο να σημειώσουμε
ότι για τους περισσότερους πολίτες
στις χώρες που μας δάνεισαν χρήματα αυτή παραμένει η κυρίαρχη
«αφήγηση» της κρίσης.
Με νέα δάνεια, με Μνημόνια, με
πολιτικές ανακατατάξεις και με μεγάλες ζημιές στην οικονομία και
την κοινωνία, εμείς οι Ελληνες τραβάμε τον δρόμο μας. Ο χρόνος θα
δείξει εάν θα καταφέρουμε να στήσουμε μια πιο λειτουργική οικονομία
και, συνεπώς, μια πιο δίκαιη κοινωνία. Αυτό που είναι ήδη σαφές, όμως,
είναι ότι όσα και αν κάνουμε εμείς,
η Ελλάδα δεν μπορεί να τα βγάλει
πέρα χωρίς μεγάλες αλλαγές στην
πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Μόνο όταν ενισχυθεί η Ε.Ε. (στους
τομείς των τραπεζών, της κοινωνικής
ασφάλισης και της δημοσιονομικής
πολιτικής) και αρχίσει να συμπεριφέρεται σαν μεγάλη δύναμη, σαν
<
<
<
<
<
<
Οσα και αν κάνουμε
εμείς, η Ελλάδα δεν
μπορεί να τα βγάλει
πέρα χωρίς μεγάλες
αλλαγές στην πολιτική
της Ε.E.
οικονομία των 500 εκατ. πολιτών,
τότε θα ενισχυθούν και οι χώρεςμέλη - συμπεριλαμβανομένης της
Ελλάδας. Αλλά δεν έχουν πεισθεί
όλες οι χώρες ότι πρέπει να επιστρατεύσουν τη δύναμη όλης της Ενωσης
για να δώσουν ώθηση στην οικονομία - της Ε.Ε. και κάθε χώρας.
Σήμερα είναι διαφωτιστικός ένας
άλλος μύθος του Αισώπου, που ίσως
να μην αρέσει στους Βόρειους γείτονές μας όσο αυτός με τον τζίτζικα.
Κάποτε, λέει, ένας φιλάργυρος πούλησε όλη του την περιουσία, αγόρασε με τα λεφτά του μία ράβδο
χρυσού και την έκρυψε σε μια τρύπα. Κάθε μέρα πήγαινε στο σημείο,
άνοιγε την τρύπα, θαύμαζε τον χρυσό, τον έκρυβε πάλι και έφευγε. Κάποιος που τον παρακολουθούσε,
όμως, βρήκε τον χρυσό και τον
έκλεψε. Την επόμενη μέρα, το θύμα
έκλαιγε και χτυπιόταν. Ενας γείτονας τον πλησίασε και τον ρώτησε
τι έχει. «Μου έκλεψαν τον χρυσό!»
φώναζε, δείχνοντας την τρύπα.
«Πάρε μια πέτρα και βάλε την στην
τρύπα και έλα κάθε μέρα να τη θαυμάζεις», του απάντησε ο άλλος.
«Την ίδια δουλειά που έκανε ο χρυσός σου θα κάνει και η πέτρα». Το
δίδαγμα είναι ότι όταν δεν χρησιμοποιούμε τις δυνατότητές μας
είναι σαν να μην τις έχουμε.
Τα τελευταία χρόνια, με την
αγωνία της να επιβάλει σε όλη την
Ευρώπη το μάθημα της λιτότητας
και της νοικοκυροσύνης, η Γερμανία αγνόησε την ανάγκη να επενδύει η ίδια σε έργα υποδομής ώστε
να κάνει τη δική της οικονομία πιο
λειτουργική και την ανάγκη άλλων
χωρών να κρατούν την οικονομία
τους ζωντανή. Η λιτότητα και η
ύφεση στην Ελλάδα δεν την αφήνουν να ξεφύγει από την τρύπα
του χρέους - ό,τι κι αν κάνουμε, η
πέτρα δεν γίνεται χρυσός. Σήμερα,
όμως, είναι σαφές ότι η οικονομία
της ίδιας της Ε.Ε. βρίσκεται σε τέλμα. Εάν δεν εξελιχθούν οι κανόνες
που προφανώς δεν βοηθούν την
ανάπτυξη, τότε ο τζίτζικας και ο
μέρμηγκας πνίγονται και οι δύο
στην ίδια μπόρα (με τη μόνη διαφορά, ίσως, ότι ο τζίτζικας τουλάχιστον πεθαίνει τραγουδώντας).
Ηθικό δίδαγμα: καλό είναι να
απαιτούμε από άλλους να αλλάξουν
τους σπάταλους τρόπους τους, αλλά
πρέπει κι εμείς να βλέπουμε τα σημάδια των καιρών ώστε να διασφαλίσουμε το μέλλον.
ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ
Μονόδρομος πρωτογονισμού
Tου ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ
Δ
εν πρόκειται για διαπίστωση
που μπορεί «αντικειμενικά»
να βεβαιωθεί. Πρόκειται για
διάγνωση που προκύπτει από υποκειμενική εκτίμηση της δυναμικής
συμπτωμάτων, τη στάθμιση επιρροής ενδεχόμενων ή σταθερών
παραγόντων. Και η διάγνωση λέει
ότι, σε κάθε κοινωνία, οι πολίτες
που κρίνουν τα κοινά με επαρκή
συλλογιστική ικανότητα και διαυγή, νηφάλια σύνεση αποτελούν
τη μειοψηφία.
Σε παρελθόν όχι πολύ μακρινό,
έμοιαζε να λειτουργούν στην κοινωνία κάποιοι αφανείς και ανεπίγνωστοι «φυσικοί» νόμοι, που
οδηγούσαν τους επιπόλαιους στη
σκέψη και αδύναμους στην κρίση
να δέχονται θετικά τον επηρεασμό
από τη γνώμη των αριθμητικά λιγότερων αλλά σαφώς ωριμότερων.
«Διαμορφωτές κοινής γνώμης» γίνονταν τότε οι περισσότερο μορφωμένοι, αλλά και όσοι διέθεταν
αποδεδειγμένη μέσα στον χρόνο
ευθυκρισία. Σωζόταν και μια προσωπική αίσθηση ευθύνης του
απλού ανθρώπου για τις γνώμες
- κρίσεις που εξέφραζε – αισθανόταν μειωμένος αν οι εκτιμήσεις
και επιλογές του αποδείχνονταν
λαθεμένες ή επιπόλαιες.
Σήμερα «διαμορφωτής της κοινής γνώμης» είναι, σχεδόν αποκλειστικά, η τηλεόραση. Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι άνθρωποι δεν έχουν καν δική τους
εκφραστική: αναπαράγουν λεκτικά
κλισέ παγιωμένα στις τηλεοπτικές
κοκορομαχίες. Ούτε υπάρχει πια
επίγνωση διαφοράς στην αξιολόγηση της συλλογιστικής και κριτικής ικανότητας: Οταν ο κ. Γιακουμάτος, ο κ. Κικίλιας, ο κ. Ντινόπουλος, η κ. Βούλτεψη, η κ. Γεννηματά κατέχουν θώκους και απολαμβάνουν τιμές υπουργών, κάθε
λειτουργία συγκριτικής αξιολόγησης μοιάζει θεσμικά καταργημένη. Οταν η σύνταξη υπαλλήλου
των προνομιακών κρατικών «ρετιρέ», με μόνο απολυτήριο γυμνασίου, είναι τουλάχιστον διπλάσια
της σύνταξης πανεπιστημιακού
καθηγητή, η αποτίμηση της εγκυρότητας γνωμών και κρίσεων,
με κριτήριο τη μόρφωση, γίνεται
εντελώς περιττή.
Σήμερα όλοι τα ξέρουμε όλα χάρη στην τηλεοπτική αναίδεια και
στην παγιωμένη αναξιοκρατία. Η
τηλεόραση «οφείλει» να παρέχει
συνεχή ροή «ειδήσεων». Οι ειδήσεις
αγοράζονται κονσερβαρισμένες
από τα «πρακτορεία ειδήσεων». Σε
ελάχιστα κανάλια υπάρχουν «ρεπόρτερς», με καταμερισμό πεδίων
αλλά όχι και με εξειδίκευση σπου-
AP
16
<
<
<
<
<
<
Σε μια αποθηριωμένη
κοινωνία η αύξηση
του εισοδήματος
δεν λύνει προβλήματα.
δών – δυστυχισμένα σκλαβάκια
που τρέχουν εξουθενωμένα, νύχτα
- μέρα, για ένα κομμάτι ψωμί, με
προτεταμένο ένα μαρκούτσι στο
χέρι, χωρίς να ξέρουν τι να ρωτήσουν και πώς να το ρωτήσουν.
Το κυρίως έργο της «πληροφόρησης» των πολιτών μετατίθεται
στις ανέξοδες «συνεντεύξεις»: Τα
«πρωινάδικα» και οι βραδινές τάχα
«πολιτικές» εκπομπές έχουν κατοχυρώσει σαν «πλουραλισμό»
την καθημερινή παρέλαση από
τη μικρή οθόνη υπουργών της κυβέρνησης και «στελεχών» της αντιπολίτευσης, που επιδίδονται σε
μιαν αέναη, δεκαετίες τώρα, πανομοιότυπη επανάληψη της πιο
ηλίθιας που θα μπορούσε να επινοήσει άνθρωπος κομματικής αυτοκολακείας και αυτοδιαφήμισης.
Κάποιες φορές καλούνται να τους
πλαισιώσουν και οι λεγόμενες
«γλάστρες»: τριτοκλασάτοι ηθοποιοί, τυχαίες γνωριμίες του καναλιού δίχως την παραμικρή κοινωνική παρουσία, δημοσιομανείς
μετριότητες του πανεπιστημιακού
ή του επιχειρηματικού χώρου.
Τέτοιες συνθέσεις τηλεοπτικών
«πάνελ» φτάνουν στο κορύφωμα
του αλαλούμ και της φτήνιας,
κάθε βράδυ, στα δευτερότερα κανάλια, αυτά που όλη τη μέρα προσφέρουν τηλε-αγορές και το βράδυ
πολιτική αγωγή. Εκεί ο «κάθε πονεμένος», κοσμοσωτήριων προ-
θέσεων αγορητής αποφαίνεται
περί παντός του γιγνομένου, ως
εγκυρότατος παντογνώστης. Τα
«πάνελ» αυτά μοιάζει να είναι το
κυρίως πρότυπο που υπαγορεύει
συμπεριφορά, λεξιλόγιο και αναίδεια σε ευρύτατες μάζες του ελλαδικού πληθυσμού. Βεβαιωνόμαστε από αυτά τα θεάματα, χωρίς
να το συνειδητοποιούμε, ότι μπορούμε όλοι να τα ξέρουμε όλα, να
αποφαινόμαστε με σιγουριά για
τα πάντα, να μας είναι περιττή,
για τη διαμόρφωση πολιτικής στάσης, η γνώμη ειδημόνων, επαϊόντων – κυρίως ανθρώπων ανυπότακτων στον ναρκισσισμό και
στην ιδιοτέλεια.
Πέντε χρόνια τώρα η πατρίδα
μας ζει οικονομική καταστροφή,
με επιπτώσεις εφιαλτικές για το
μέλλον: Μισθοί και συντάξεις
έχουν περικοπεί σε επίπεδο ένδειας. Οι Τράπεζες είναι αποκομμένες από την κοινωνία και την
αγορά. Το γιαπί νεκρό, επενδύσεις
μηδενικές, αποβιομηχάνιση πλήρης. Τα ασφαλιστικά ταμεία λεηλατημένα από τα κόμματα, ο
κρατικός μηχανισμός σε αποσύνθεση, η χώρα με ξεπουλημένη
την εθνική της κυριαρχία. Η Δικαιοσύνη και οι νομοθέτες καλύπτουν απροκάλυπτα «διεφθαρμένες συμπεριφορές» μεγιστάνων
του πλούτου, των τυράννων του
τόπου. Τα σχολειά μένουν ακόμα
ανοιχτά μόνο χάρη σε λίγους δασκάλους που αντιμάχονται τα
μηδενιστικά «οράματα» του
υπουργείου ρισκάροντας το ψωμί
τους. Η ανεργία αποδείχνεται
καινούργια πρακτική γενοκτονίας, ο πανικός και η ανελπιστία
καινούργια μορφή λοιμικής.
Το εφιαλτικότερο από όλα είναι
η αποθηρίωση του Ελλαδίτη, οι
αντικοινωνικές συμπεριφορές:
Ο,τι είναι δημόσιο, κοινωνική περιουσία, το λεηλατεί, το καταστρέφει. Κλέβει στα νοσοκομεία τις
κουρτίνες από τα δωμάτια και τα
σκεπάσματα της λεκάνης από τις
τουαλέτες. Το ελληνόπουλο, με
το σπρέι, τον μαρκαδόρο, τον σουγιά, καταστρέφει μανιασμένα το
σχολειό του και το πανεπιστήμιο.
Αχρηστευμένες οι πινακίδες της
τροχαίας, τα «σήματα» κυκλοφορίας, μόνο για την πρωτόγονη
ηδονή του βανδαλισμού.
Το πολιτικό σύστημα έχει καταρρεύσει, είναι ανίκανο να δώσει
κυβέρνηση που να μπορεί να καβαντζάρει τη συμφορά. Ποιος αφελέστατος είπε ότι «στη δημοκρατία
δεν υπάρχουν αδιέξοδα»; Καταλάβαινε τη δημοκρατία σαν συνταγή, ενώ η δημοκρατία είναι κατόρθωμα. Οταν σε μια συλλογικότητα κυριαρχεί ο πρωτογονισμός του ατομοκεντρισμού, όταν
έχει χαθεί η αίσθηση του δημοσίου
συμφέροντος, είναι απάτη ή αφέλεια να μιλάμε για δημοκρατία.
Πηγαίνουμε ολοταχώς για
εκλογές. Θα κληθούμε να επιλέξουμε τη μια από τις δυο όψεις
του ίδιου ιστορικο-υλιστικού μηδενισμού. Και το ανόσιο ζευγάρωμα Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ και ο συνονθυλευματικός ΣΥΡΙΖΑ κινούνται
στη λογική του μονοδρομικού
οικονομισμού. Δεν λένε λέξη για
κίνητρα παραγωγικότητας, για
εξόντωση του πελατειακού κράτους (αιτίας κάθε κακού). Ούτε
λέξη για δημιουργική άμιλλα,
για αξιοκρατία, για πάταξη της
κοινωνικής αδικίας, για καταξίωση της αριστείας. Ολος ο «αριστερισμός», και όλος ο «ριζοσπαστισμός» του ΣΥΡΙΖΑ εξαντλείται σε επαγγελίες «βελτίωσης»
του εισοδήματος – δεν ξέρουν
άλλον στόχο του βίου, άλλη χαρά
της ζωής.
Θα έρθουν στην εξουσία, όποιο
σχήμα κι αν επικρατήσει, άνθρωποι που επιμένουν να μας πείσουν, με κάθε τρόπο, ότι είναι
αμύητοι στην κοινωνική ευαισθησία, στις προϋποθέσεις ποιότητας της ζωής. Τους αφήνει
παγερά αδιάφορους η απόδοση
δικαιοσύνης, αποκλείεται να στείλουν στο εδώλιο όσους υπέγραψαν τον κακουργηματικό υπερδανεισμό της χώρας για χάρη του
πελατειακού κράτους, αποκλείεται
να δημεύσουν περιουσίες λωποδυτών.
Πράσινο, γαλάζιο, τώρα και
κόκκινο το ΠΑΣΟΚ.
17-ELLADA_Master_cy 10/10/14 11:55 PM Page 17
ΕΛΛΑΔΑ
Kυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
17
ΦΑΛΗΡΕΥΣ / Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ
Το σενάριο της απόσχισης των Λαφαζανιστών
Παρά τις ασάφειες και τις παλινωδίες
σε ζητήματα θέσεων, που ποτέ δεν
έχουν πάψει, η κατάσταση στο
εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ έχει αισθητά
βελτιωθεί, τον τελευταίο καιρό,
αφότου άρχισαν να διαισθάνονται
και αυτοί ό,τι διαισθάνονται και
όλοι οι άλλοι. Ενόψει σοβαρής πιθανότητας για εξουσία, τριβές και
διαφωνίες έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα. (Οσο αυτό είναι δυνατόν, ασφαλώς, για ένα κόμμα της
Αριστεράς...) Επικρατεί μια ελεγχόμενη γαλήνη, την οποία πότε
πότε ταράζουν τίποτε «συνοριακά
επεισόδια», που γίνονται για την
τιμή των όπλων, χωρίς να απειλείται
όμως η ανακωχή των δύο πλευρών.
Κάπως έτσι, λοιπόν, ξεχνάμε ότι ο
ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα με δύο διακριτές πτέρυγες: τους Τσιπριστές
(ιδεολόγοι του γνήσιου ΠΑΣΟΚ,
βασικά...) και τους Λαφαζανιστές,
που είναι κομμουνιστές κανονικοί
και ακομπλεξάριστοι.
Υπάρχει μία βασική διαφορά μεταξύ
του ΣΥΡΙΖΑ (Τ-Λ) σήμερα και του
ΠΑΣΟΚ του 1981. Οι εν πολλοίς
γραφικοί πασόκοι του 1981 έρχονταν να καταλάβουν τα ανάκτορα,
με σκοπό να εγκατασταθούν μέσα
σε αυτά οι ίδιοι. Δεν ήθελαν την
«έφοδο προς τον ουρανό» να λιγδώσουν το άντερο ήθελαν και δεν
ήταν κορόιδα να χαλάσουν μια
ωραία μηχανή που είχε πέσει στα
χέρια τους. Αντιθέτως, τη βελτίωσαν. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε
να συγκλίνουν θέσεις, πολιτικές,
ακόμη και συμπεριφορές μεταξύ
Κεντροδεξιάς και Κεντροαριστεράς,
με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η
γαλαζοπράσινη σχεδόν τιρκουάζ
πασοκαρία, με την οποία έκλεισε
ο κύκλος της Μεταπολίτευσης. Το
ΠΑΣΟΚ είχε τη μοίρα των Νορμανδών στην Αγγλία, των Βουργουνδών
στη Γαλλία, των Αραγωνέζων στην
Καταλωνία: αφομοιώθηκε, και από
την αφομοίωση προέκυψε κάτι καινούργιο. (Και πραγματικά φρικτό,
αλλά ας μη φεύγω από το θέμα...)
Το ίδιο πράγμα ισχύει και σήμερα
για τους Τσιπριστές του ΣΥΡΙΖΑ.
Η ουσιώδης διαφορά όμως είναι
ότι οι Λαφαζανιστές είναι πολλοί,
βρίσκονται σε καίριες θέσεις του
μηχανισμού, είναι ιδεολόγοι κομμουνιστές και έρχονται για «να
αλλάξουν τον κόσμο» – χωρίς, μάλιστα, να υπάρχει ηγεσία στον ΣΥΡΙΖΑ για να τους επιβληθεί και να
τους ελέγξει, όπως στο ΠΑΣΟΚ
του 1981. Ας μην υποτιμούμε τον
πρόσκαιρο καθωσπρεπισμό τους.
Τον επιβάλλει η πολιτική σκοπιμότητα. Μπορούν να διασφαλίσουν
τη ριζική στροφή της χώρας προς
τα αριστερά, αν αποσχισθούν ως
κοινοβουλευτική ομάδα, ώστε τυχόν κυβέρνηση Τσίπρα να εξαρτάται από τις ψήφους της στη Βουλή. (Μέχρι να την καταργήσουν,
ασφαλώς...)
Οσο για τη σχετική αυτοσυγκράτηση
που δείχνουν οι Λαφαζανιστές απέ-
προοδευτικός άνθρωπος πρέπει ν’
απαιτήσει απ’ τη διεθνή κοινότητα,
ΟΗΕ και Ε.Ε., αλλά κι απ’ την Τουρκία, που περιμένει τη συντριβή των
μαχητών και μαχητριών του YPG
απ’ τους τζιχαντιστές: Κάθε απαραίτητη βοήθεια πρέπει να δοθεί
μέσα στις επόμενες ώρες και μέρες,
ώστε το Κομπάνι να κρατήσει, ώστε
το Κομπάνι να μη χαθεί».
ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΣΥΜΕΛΑ ΠΑΝΤΖΑΡΤΖΗ
Η
κρατούσα την περίοδο αυτή
τάση, στο ευγενές σπορ της
πρόβλεψης του πολιτικού
μέλλοντος, είναι αυτή που θέλει
τον ΣΥΡΙΖΑ «να έρχεται». Από τον
τρόπο που ακούω να εκθέτουν τους
φόβους τους όσοι το προβλέπουν,
καταλαβαίνω ότι φαντάζονται την
έλευση του ΣΥΡΙΖΑ σαν μια επανάληψη του 1981, ως προς τον ιδεοληπτικό φανατισμό της «επερχομένης ηγέτιδος τάξεως του τόπου»,
για να το πω με τον αρμόζοντα
στόμφο – εντούτοις, όχι ως προς
την έκταση και το μέγεθος του φαινομένου στην κοινωνία. Ας συμφωνήσω κι εγώ, αφού το λένε όλοι.
Αλλά μήπως κάτι ξεχνάμε; Εννοώ
το προσδιοριστικό Τ-Λ, το οποίο
συνηθίζω να προσθέτω, πάντα εντός παρενθέσεως, στον τίτλο του
κόμματος.
Βαθύ ροζ, σχεδόν φούξια. Αναφέρομαι, φυσικά, στο χρώμα της γραβάτας του
εικονιζόμενου Ν. Νικολόπουλου, το οποίο και παραπέμπει στον στίχο του ποιητή: «Με κάτι καλλιτεχνικό στο ντύσιμό του – τίποτε χρώμα της κραβάτας»...
ναντι στις πολιτικές (ψηφοθηρικού
χαρακτήρα) παρασπονδίες που κάνουν οι Τσιπριστές, μάλλον τους
κάνει να υποφέρουν. Ισως για τον
λόγο αυτόν, το τελευταίο διάστημα,
οι επιφανείς Λαφαζανιστές συζητούν ανοικτά –ακόμη και με συνομιλητές τους από άλλους χώρους–
το ενδεχόμενο απόσχισης, στη νέα
Βουλή. Σημειωτέον ότι «ενδεχόμενο» το ονομάζω εγώ. Εκείνοι το
λένε «σχέδιο»...
Η Βαλαβάνη και το Κομπάνι
Δεν είναι τυχαίο το μέτρο στον
τίτλο. Η Νάντια Βαλαβάνη είναι
ποιήτρια και δη της Αριστεράς και
ως τέτοια, προφανώς, απηύθυνε
την urbi et orbi έκκλησή της για
τη σωτηρία της πόλης Κομπάνι της
Συρίας από τους τζιχαντιστές.
«Στο Κομπάνι», γράφει, «σήμερα
διακυβεύεται κάτι πολύ περισσότερο απ’ την υπεράσπιση μιας ακόμη πόλης απ’ την προέλαση των
τζιχαντιστών του ISIS. Διακυβεύεται
αν θα χαθεί μέσα σε ένα λουτρό
αίματος ή θα κρατήσει μια πόληπείραμα, που με την ύπαρξή της
αποδεικνύει ότι στην περιοχή μπορεί να υπάρξει τοπική εξουσία μακριά από κάθε θρησκευτικό φανατισμό, με ισότιμη παρουσία ανδρών
και γυναικών στα εκλεγμένα όργανά
της και στην καθημερινή ζωή της,
μ’ έντονα στοιχεία άμεσης δημοκρατίας. Κάθε δημοκρατικός και
Η κυνική στάση της Τουρκίας στο
συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι
κάτι το οποίο δεν έχουμε ξαναδεί
στην ιστορία του σύγχρονου κόσμου. Να θυμίσω την περίπτωση
των Σοβιετικών κατά την ηρωική
εξέγερση των Πολωνών πατριωτών
το 1944 στη Βαρσοβία: καθυστέρησαν σκοπίμως να προχωρήσουν
στην κατάληψή της, ώστε οι ναζί
να έχουν τον απαραίτητο χρόνο
για να ξεμπερδεύουν με την εξέγερση του κρυφού «Εσωτερικού
Στρατού» που ήταν πιστός στην
εξόριστη πολωνική κυβέρνηση του
Λονδίνου.
Εντούτοις, πώς η δήλωση της ποιήτριας των Λαφαζανιστών αποκαλύπτει την έφεση της αφ’ υψηλού
Αριστεράς στις ανούσιες πολυτέλειες της σκέψης! Μια βόμβα πέφτει
στον κήπο, διαλύει τα πάντα, εμείς,
ατενίζοντας το χάσμα που άφησε,
αναρωτιόμαστε τι να απέγιναν τα
ωραία μας τριαντάφυλλα. Παρομοίως, η Ν. Βαλαβάνη μάς εφιστά
την προσοχή στο τι «αποδεικνύει»
η ύπαρξη της πόλης Κομπάνι για
την αντιμετώπιση του θρησκευτικού φανατισμού, όταν ο θρησκευτικός φανατισμός απειλεί να τη σαρώσει.
Βελτιώνω, λοιπόν, τον τρόπο με
τον οποίο ορίζω τον σκεπτόμενο
αριστερό: αριστερός διανοούμενος
είναι ο άνθρωπος που επιλέγει να
ζει στην πραγματικότητα που του
αρέσει περισσότερο – ένας κατα-
Πώς είπατε;
Αφησα κάποιες μέρες να περά-
σουν, γιατί με τον καιρό βελτιώνεται το εφέ της δήλωσης, που
έγινε με αφορμή την επανεκλογή μπαρμπα-Φώτη στη ΔΗΜΑΡ:
«Η ΔΗΜΑΡ ενηλικιώνεται. Γίνεται θεσμικό κόμμα και βγαίνει
ανασυγκροτημένη και με νέο
πολιτικό λόγο από το 3ο Συνέδριο. Από την πλευρά των προοδευτικών, αριστερών δυνάμεων μπορεί και πρέπει να παίξει
πρωταγωνιστικό ρόλο στην κοινωνία. Μπορεί να έχει επόμενη
μέρα ως δύναμη ευθύνης στη
νέα προοδευτική διακυβέρνηση
του τόπου». Σχεδόν κάθε λέξη
χρειάζεται ένα «sic» εντός παρενθέσεως. Το πιο ιλαρό όμως
είναι ότι ο άνθρωπος στον οποίο
ανήκει η πατρότητα της δήλωσης, ο άνθρωπος που λέει τα
λόγια αυτά καθώς η ΔΗΜΑΡ βυθίζεται στο σκοτάδι της ανυπαρξίας, ονομάζεται Θ. Φωτεινός...
ναλωτής ουτοπίας, σε μια ούτως ή
άλλως καταναλωτική εποχή...
Κολ και Ντύλαν Τόμας
Μια και η κουβέντα μάς έφερε
στον χώρο της ποίησης, την οποία
επαξίως διακονεί η Νάντια Βαλαβάνη, να επιστήσω την προσοχή
σας στην πρόσφατη αποκάλυψη
της πραγματικής γνώμης του γηραιού Γερμανού ηγέτη Χέλμουτ
Κολ για την Αγκελα Μέρκελ. (Με
μία λέξη: ηλίθια...) Δεν μένω στην
ουσία του θέματος, αλλά στην ποιητική διάστασή του. Ακόμη και αν
δεν το ξέρει, ο Κολ, στα 84 χρόνια
του σήμερα, ακολουθεί την προτροπή του ποιητή: Do not go gently
into that good night...
[email protected]
18-ELLADA_Master_cy 10/10/14 11:20 PM Page 18
18
l
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
ΕΛΛΑΔΑ
Κυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
Τα βήματα για το «συναινετικό διαζύγιο»
Των ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΕΡΖΗ, ΣΩΤΗΡΗ ΝΙΚΑ,
ΕΛΕΝΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ
«Πήραμε τον ασθενή με 3 πακέτα
τσιγάρα την ημέρα, 2 μπουκάλια
ουίσκι, 8 χοτ ντογκ. Ηταν η πιο
βαριά περίπτωση που μας έτυχε,
και τώρα τρέχει... τζόκινγκ». Με τον
τρόπο αυτό περιγράφει υψηλόβαθμο
στέλεχος των Βρυξελλών την κατάσταση στην οποία ήταν η Ελλάδα
πριν από τέσσερα χρόνια και τη
διαδρομή που έχει διανύσει έως τώρα. Πλέον το ζητούμενο είναι ο
«ασθενής» να φθάσει σε σημείο να
μπορεί να «τρέξει» και μάλιστα μόνος
του. Χωρίς τις οδηγίες, τις κατευθύνσεις και την επιτήρηση άλλων.
Το πρώτο βήμα προς αυτή την
κατεύθυνση θα επιχειρήσει σήμερα
το απόγευμα η «ελληνική τρόικα»
των Γκ. Χαρδούβελη, Γ. Στουρνάρα
και Στ. Παπασταύρου κατά το προγραμματισμένο ραντεβού τους με
την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν
Λαγκάρντ. Παρά το γεγονός ότι,
όπως λένε οι Βρυξέλλες, «το ΔΝΤ
θα είναι πολύ χαρούμενο να ξεφορτωθεί την Ελλάδα καθώς είναι η πιο
περίπλοκη κυβέρνηση που έχουν
αναλάβει», τα μηνύματα που έστειλε
προ διημέρου η κ. Λαγκάρντ σηματοδοτούν τη διάθεση του Ταμείου
να διατηρήσει τα μάτια του πάνω
στην Ελλάδα και το προσεχές διάστημα.
Χαρδούβελης, Στουρνάρας και
Παπασταύρου (οι δύο τελευταίοι είχαν τετ α τετ με την κ. Λαγκάρντ
εντός του Ιουνίου στο Παρίσι, το
οποίο και επιχειρήθηκε να μείνει
κρυφό) θα επιδιώξουν να κωδικοποιήσουν με τη «σιδηρά κυρία» του
IMF έναν βασικό οδικό χάρτη που
θα έχει ως στόχο να διασφαλίσει
προϋποθέσεις: διάλυση της τρόικας,
κάτι που εκ των πραγμάτων μπορεί
να συμβεί μόνον με την αποχώρηση
του ΔΝΤ από το σχήμα εποπτείας
της Ελλάδας, αποφυγή ενός νέου
προγράμματος, έστω και «προληπτικού» τύπου, εφόσον προϋποθέτει
υπογραφή μνημονίου συνεργασίας
με συγκεκριμένους όρους, και εν
τέλει έξοδο της Ελλάδας στις αγορές,
υπό τις ευλογίες του ΔΝΤ και της
Ευρωζώνης, καθώς σε διαφορετική
περίπτωση το «άλμα πίστης» της
Αθήνας στις αγορές μπορεί κάλλιστα
να αποδειχθεί άλμα στο κενό. Το
«συναινετικό διαζύγιο», όπως το
χαρακτηρίζει η Αθήνα ή η «εξέλιξη
της σχέσης» για την οποία μίλησε,
την Πέμπτη, η κ. Λαγκάρντ προϋποθέτει ελάχιστες προστριβές μεταξύ Αθήνας και πιστωτών.
Με άλλα λόγια, η έξοδος της Αθήνας πρέπει να γίνει με τρόπο συναινετικό, που παράλληλα, όμως,
θα επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση να δώσει πανηγυρικούς τόνους. Αντίστοιχες, βέβαια, είναι και
οι επιδιώξεις των πιστωτών. Αν
υπάρξει success story, όλοι θα θελήσουν ένα μερίδιο επιτυχίας. Το
πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η ΕΚΤ,
μέσω Μάριο Ντράγκι, το ΔΝΤ, μέσω
Κριστίν Λαγκάρντ και Πόουλ Τόμσεν, κάποιοι στις Βρυξέλλες και, σίγουρα, οι αγορές που «έσπρωξαν»
προς τα πάνω τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, εκτιμούν ότι ο
ασθενής χρειάζεται έστω και... προληπτικού χαρακτήρα αγωγή, προκειμένου να μην... ξανακυλήσει.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, από
σήμερα έως και την τελευταία ημέρα
του έτους, υπάρχουν 16... κάβοι που
θα πρέπει να περάσει η κυβέρνηση
για να φθάσει στον στόχο της απεμπλοκής από το Μνημόνιο.
Αύριο, συνεδριάζει το Εurogroup
στο Λουξεμβούργο. Αν και η συζήτηση δεν θα περιστραφεί γύρω από
την Ελλάδα, είναι βέβαιο ότι στους
διαδρόμους θα γίνουν συζητήσεις
για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Οι εκπρόσωποι της τρόικας
θα ενημερώσουν τους υπουργούς
Οικονομικών της Ευρωζώνης για
το τι είδαν στην Αθήνα τις προηγούμενες ημέρες και ποια θέματα είναι
ανοικτά.
Πολιτική διαπραγμάτευση
Η συνάντηση της «ελληνικής
τρόικας» με την Κριστίν Λαγκάρντ
αλλά και η συνεδρίαση του Eurogroup ανοίγουν τη νέα φάση πολιτικών διαπραγματεύσεων, που
εγκαινίασε ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς στις συναντήσεις
του με Αγκελα Μέρκελ και ΖανΚλοντ Γιουνκέρ. Δεν αποκλείεται,
δε, να τις επαναλάβει, καθώς στις
23 Οκτωβρίου έχει προγραμματι-
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Από τη σημερινή συνάντηση της «ελληνικής τρόικας» με την Κριστίν Λαγκάρντ ώς τη συμφωνία για τη βιωσιμότητα του χρέους
Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν ξεκινήσει διεργασίες για συναντήσεις του
κ. Σαμαρά στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, που θα γίνει στις 23 Οκτωβρίου.
στεί Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες και ήδη υπάρχουν διεργασίες
για συναντήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού στο περιθώριο της Συνόδου.
«Σε αυτή τη διαπραγμάτευση είναι
σημαντικό να κρατηθούμε όλοι συγκεντρωμένοι στο τι πρέπει να γίνει
και να μην αναλωθούμε στο να κρατάμε πάγιες θέσεις. Κάτι που έγινε
τις προηγούμενες ημέρες στην Αθήνα» σημειώνουν με νόημα στελέχη
των Βρυξελλών, δείχνοντας ότι, εκ
των πραγμάτων, η διαπραγμάτευση
εισέρχεται στην τελική της φάση
όπου όλα θα μπουν στο τραπέζι
προς αναζήτηση μιας τελικής συμφωνίας.
Το ορόσημο του Οκτωβρίου, όμως,
είναι η ανακοίνωση των τεστ αντοχής από την ΕΚΤ που αναμένεται
να γίνει μεταξύ 24ης και 27ης Οκτωβρίου.
Τα τεστ της ΕΚΤ θα δείξουν ποιες
είναι οι πιθανές νέες κεφαλαιακές
ανάγκες των ελληνικών τραπεζών.
Πληροφορίες θέλουν την κυβέρνηση να έχει ήδη μία πρώτη εικόνα
(σ.σ. κάτι που, προφανώς, διαψεύδουν με ένταση οι συνεργάτες του
κ. Σαμαρά) και η εκτίμηση είναι ότι
οι όποιες, μικρές, ανάγκες θα καλυφθούν από ιδιωτικά κεφάλαια,
εξέλιξη που θα αποδεσμεύσει τα
11 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να
αξιοποιηθούν είτε στη μείωση του
χρέους, είτε στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας.
Πρόκειται για το τυρί, διότι υπάρχει
και «φάκα». Και αυτή είναι ότι προκειμένου να αξιοποιήσει η Ελλάδα
τα κεφάλαια του ΤΧΣ σε σκοπούς
που δεν έχουν να κάνουν με τις
τράπεζες, πρέπει η απόφαση αυτή
να λάβει το «πράσινο φως» μιας σειράς ευρωπαϊκών κοινοβουλίων. Γι’
αυτό και το ισχυρό σενάριο, μέχρι
πρότινος, ήταν τα χρήματα αυτά
να επιστραφούν, μειώνοντας το
χρέος.
Ο Νοέμβριος της κρίσης
Με το «καλημέρα» του Νοεμβρίου,
ξεκινάει και τυπικά να λειτουργεί
η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό τον
κ. Γιουνκέρ, στην ηγεσία του οποίου
η Αθήνα έχει στηρίξει σε μεγάλο
βαθμό την επιτυχία της πολιτικής
διαπραγμάτευσης που είναι αποφασισμένη να διεξάγει. Βέβαια, η
απόρριψη της Σλοβένας υποψήφιας
επιτρόπου δημιουργεί ενδεχομένως
καθυστέρηση στην ανάληψη των
καθηκόντων της νέας επιτροπής,
κάτι που ως ντόμινο μπορεί να οδηγήσει σε νέα καθυστέρηση και την
εξέλιξη των διαπραγματεύσεων. Αλλωστε, ο ίδιος ο κ. Γιουνκέρ σε κατ’
ιδίαν συζητήσεις του αναδεικνύει
ως μείζονα προτεραιότητα της νέας
Κομισιόν τη γρήγορη οριστικοποίηση της «επόμενης ημέρας» της Ελλάδας. Εφόσον δεν ανατραπεί το
πρόγραμμα, στο πρώτο 10ήμερο
του Νοεμβρίου θα επιστρέψει το
κλιμάκιο της τρόικας στην Αθήνα.
Στελέχη της τρόικας έχουν ήδη στείλει το μήνυμα ότι «χρειάζεται ουσιαστική πρόοδος για να επιστρέψουμε». Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει
να έχει κλείσει ο προϋπολογισμός
του 2015 (θα πρέπει να κατατεθεί
στη Βουλή το αργότερο στο τελευταίο 10ήμερο του Νοεμβρίου και να
ψηφιστεί μετά τα μέσα Δεκεμβρίου),
να έχει οριστικοποιηθεί η ρύθμιση
για τα «κόκκινα δάνεια» και κυρίως
να έχουν προχωρήσει οι μεταρρυθμίσεις, όσες τέλος πάντων εξ αυτών
μπορεί να «σηκώσει» σε αυτή τη
φάση η κυβέρνηση.
Και σε αυτό το πλαίσιο παράγοντες των Βρυξελλών ξεκαθαρίζουν
ότι «το σενάριο της “καθαρής” εξόδου δεν βοηθάει τη συζήτηση. Θα
ήταν καταστροφικό να γίνει αυτή
η καθαρή έξοδος και στη συνέχεια
να επιστρέψει η χώρα ζητώντας
χρήματα». Οπότε στα θέματα του
ελέγχου εντάσσεται και η εξεύρεση
της φόρμουλας, που θα επιτρέπει
να συνεχιστεί ομαλά η συνεργασία
των δύο πλευρών μετά την τρόικα.
Κάτι, πάντως, που η τρόικα αναγνωρίζει ότι δεν θέλει η κυβέρνηση,
αφού όπως επισημαίνουν στελέχη
με γνώση των συζητήσεων, «αν
κλείσει αυτή η αξιολόγηση θετικά,
μπορεί να φέρει περισσότερες ψήφους τελικά». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στις 6 Νοεμβρίου συνεδριάζει
το Eurogroup στις Βρυξέλλες. Από
την Κομισιόν θεωρούν ότι το συγκεκριμένο Eurogroup θα είναι σημαντικό, αφού θα υπάρχει μία καθαρή εικόνα πού βρίσκεται το ελληνικό πρόγραμμα και των προ-
οπτικών για την επόμενη ημέρα.
Σύμφωνα με αξιωματούχους των
Βρυξελλών, η Ελλάδα θα έχει να
επιλέξει μεταξύ:
1. Να κάνει τις μεταρρυθμίσεις τελειώνοντας όλα τα προαπαιτούμενα
άμεσα και στο ισχύον πλαίσιο, ώστε
στο μελλοντικό πλαίσιο (όποιο και
να είναι αυτό), οι προϋποθέσεις να
είναι «πιο μαλακές». Σε ένα τέτοιο
ενδεχόμενο αναμένεται και η τρόικα
να κάνει «εκπτώσεις», αλλά σε καμία
περίπτωση δεν μπορεί να διαγράψει
μία ολόκληρη μεταρρύθμιση από
την ατζέντα της (π.χ. το ασφαλιστικό).
2. Να αποφασίσει ή προχωρήσει μονομερώς σε διάφορα θέματα η κυβέρνηση, όπως για παράδειγμα να
μην υλοποιήσει τη μεταρρύθμιση
του ασφαλιστικού. Και σε αυτό το
ενδεχόμενο η αξιολόγηση θα κλείσει,
αλλά με σοβαρές εκκρεμότητες και
η Ελλάδα δεν θα εισπράξει ολόκληρο
το ποσό των δόσεων που αναμένει.
Κάτι αντίστοιχο ενδεχομένως να
πράξει και το ΔΝΤ.
3. Mιας «καθαρής» εξόδου από το
μνημόνιο χωρίς να τελειώσει η αξιολόγηση και χωρίς νέο πρόγραμμα.
«Πρόκειται για σίγουρη αποτυχία»
προειδοποιούν οι Βρυξέλλες, καθώς
οι αγορές δεν θα δώσουν πρόσβαση
στην Ελλάδα με το επιχείρημα ότι
«εδώ δεν έκανε αυτά που έπρεπε
όταν ήταν υπό επιτήρηση, θα τα
κάνει τώρα;». Κάτι το οποίο το υποστηρίζουν αρκετοί και εντός της
κυβέρνησης.
Το ιδανικό σενάριο για την κυβέρνηση είναι στα τέλη Νοεμβρίου,
και αφού έχει εν τω μεταξύ πραγματοποιηθεί έκτακτη συνεδρίαση
του Eurogroup και έχει παρουσιαστεί
το ελληνικής έμπνευσης σχέδιο μεταρρυθμίσεων με δεσμευτικούς στόχους και χρονοδιαγράμματα, να
έχουν ωριμάσει όλα τα παραπάνω
θέματα. Υπό αυτή την προϋπόθεση,
θα προετοιμαστεί και θα έρθει άμεσα
ο εφαρμοστικός νόμος (σ.σ. που θα
μπορεί να περάσει από τη Βουλή με
το διακύβευμα της εξόδου από το
μνημόνιο), θα εκταμιευτουν εγκαίρως
οι δόσεις από Ευρωζώνη και ΔΝΤ,
ενώ παράλληλα θα δρομολογηθεί
και η συμφωνία που θα διασφαλίζει
τη βιωσιμότητα του χρέους.
μερα, το αργότερο τις αμέσως επόμενες εβδομάδες. Πώς θα το κάνουν
αυτό; Με τον πιο απλό τρόπο. Θα
προετοιμαστούν για τα χειρότερα
και θα προσαρμόζονται κάθε φορά
που πείθονται για το καλύτερο. Παράδειγμα το τραπεζικό σύστημα,
από το οποίο εξαρτάται σε καθοριστικό βαθμό η εξέλιξη της οικονομίας.
Μπορεί ο έλεγχος της ΕΚΤ να μην
οδηγεί, όπως μαθαίνουμε, σε ανατροπές, πρέπει όμως κυβέρνηση και
τρόικα να τα βρουν και ο ΣΥΡΙΖΑ
να αποσύρει τις δικές του προτάσεις
για τα «κόκκινα δάνεια».
Αν θέλουμε να αποφύγουμε τον
εντελώς πραγματικό κίνδυνο να βυ-
θιστούμε σε «τέλμα σταθερότητας»,
οι πολιτικές παρατάξεις πρέπει να
έρθουν πιο κοντά σε ορισμένα στοιχειώδη θέματα, όπως το πλεόνασμα
του προϋπολογισμού, οι παράμετροι
του συνταξιοδοτικού και οι ελεύθερες
διαπραγματεύσεις στην αγορά εργασίας.
Δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται. Η μεν κυβέρνηση πρέπει να
σταματήσει να ονειρεύεται και να
συμφωνήσει με τις Βρυξέλλες για
το «Πρόγραμμα μετά το Πρόγραμμα».
Αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συμπεριφερθεί κατ’ αναλογίαν όσων
κατ’ ιδίαν διαβεβαιώνει τις αγορές.
Να μη χαθεί το εξάμηνο!
Εξοδος, αλλά τι έξοδος;
ΑΝΑΛΥΣΗ
Να μη χαθεί το εξάμηνο!
Του ΜΠΑΜΠΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Δουλειά των αγορών είναι να εκτιμούν τους κινδύνους, ώστε να προφυλάσσονται και να περιορίζουν τις
ζημίες, αλλά και να διαισθάνονται
τις ευκαιρίες, ώστε να τις αξιοποιούν
και να μεγιστοποιούν τα κέρδη. Γι’
αυτό, όσοι λαμβάνουν τις αγοραίες
αποφάσεις, φροντίζουν να μην τους
ξεφεύγει τίποτε από όσα συμβαίνουν.
Σε όλους τους τομείς. Στην πολιτική
σκηνή κάθε χώρας, προφανώς. Στις
«τιμονιές» των κεντρικών τραπεζιτών, που διατηρούν ισχυρή επιρροή
στο κόστος χρήματος. Στις κινήσεις
των δυναμικών επιχειρήσεων, που
διαδίδουν τις ανακαλύψεις και πολλαπλασιάζουν τον πλούτο.
Η Ελλάδα υπήρξε, από τα μέσα
του 2010 και μέχρι τις ευρωεκλογές,
σημαντικός παράγοντας υπερμεγέθυνσης της αστάθειας, που προκάλεσε η μεγάλη χρηματοπιστωτική
κρίση. Πλέον όμως, κανείς στην
Αμερική κι ελάχιστοι στην Ευρώπη
είναι αυτοί που υπολογίζουν κάποιον
«ελληνικό κίνδυνο». Για τον απλούστατο λόγο ότι η Ελλάδα έχει ξεπεράσει την καταστροφή που ξεκίνησε
το 2008 και ξέσπασε ανοικτά μετά
το 2010.
Η δημοσιονομική θέση της χώρας
είναι αρίστη. Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι
το 2015 η Ζώνη του Ευρώ θα εμφανίσει τρέχον κυβερνητικό έλλειμμα
2,5%, ενώ η Ελλάδα θα μείνει στο
1,9%. Οταν αφαιρέσουμε απ’ αυτή
την πρόβλεψη τις αναταραχές της
συγκυρίας, η Ελλάδα εμφανίζει το
καλύτερο διαρθρωτικό πλεόνασμα
στην Ευρώπη: 1,2%, με δεύτερη τη
Γερμανία στο 0,4%!
Το δυστύχημα για τους κατοίκους
αυτής της, σκληρά χτυπημένης από
την κρίση και τα λάθη της, χώρας
είναι ότι όλη αυτή η πρόοδος θα
τεθεί και πάλι υπό αμφισβήτηση.
Μεταξύ της ψήφου εμπιστοσύνης
και του μήνα κυβερνητικής ανασυγκρότησης μετά τις βουλευτικές εκλο-
γές, μεσολαβεί ένα ολόκληρο εξάμηνο. Βεβαίως η οικονομία έχει σταθεροποιηθεί, βεβαίως έχει πάρει τον
δρόμο της επιστροφής σε αναπτυξιακή τροχιά. Χρειάζεται όμως να
διασφαλίσουμε τη δημοσιονομική
σταθερότητα και να συντηρήσουμε
τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων και
όλοι δεν συμφωνούν σε αυτό.
Εξάλλου, το ζήτημα είναι ότι οι
αγορές δεν θα περιμένουν να ανοίξουν
οι κάλπες, να σχηματιστεί κυβέρνηση,
να ακουστούν οι προγραμματικές δηλώσεις, να εγκατασταθούν οι υπουργοί, να δώσει η κυβέρνηση «δείγμα
γραφής» και μετά να αποφασίσουν.
Θα προεξοφλήσουν τις εξελίξεις σή-
19-ADV ΜΤΝ_Master_cy 10/10/14 19:06 Page 1
20-ELLADA_Master_cy 10/10/14 11:03 PM Page 20
20
l
ΕΛΛΑΔΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
Διεθνές
θέμα πλέον
τα Γλυπτά
Παρθενώνα
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
Ηταν Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου, και
όσοι στενοί φίλοι και συνεργάτες
αναζητούσαν στο τηλέφωνο τον
υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τασούλα και δεν τον έβρισκαν, προσπαθούσαν να μαντέψουν την αιτία
αυτής της ξαφνικής και παρατεταμένης απουσίας. Και ήταν αναμενόμενο να τη χρεώσουν σε κάποια
απρόσμενη υπηρεσιακή συνάντηση
με αντικείμενο (τι άλλο;) την Αμφίπολη.
Στην πραγματικότητα, ο υπουργός βρισκόταν κλεισμένος για πολλές ώρες σε μια αίθουσα συσκέψεων
του κτιρίου της οδού Μπουμπουλίνας προετοιμάζοντας μαζί με υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου
του την τελική γραμμή εκπροσώπησης της Ελλάδας στη 19η σύνοδο
της Διακυβερνητικής Επιτροπής
της UNESCO για την προώθηση
της επιστροφής πολιτιστικών αγαθών στις χώρες καταγωγής ή την
αποκατάστασή τους σε περίπτωση
παράνομης αφαίρεσης. Θα ήταν
ένα πολύ σημαντικό διήμερο στις
1 και 2 Οκτωβρίου στην έδρα του
παγκόσμιου οργανισμού στο Παρίσι. Και αυτό γιατί στην ημερησία
διάταξη δέσποζε η πρόσκληση που
απηύθυνε η UNESCO προς τη βρετανική κυβέρνηση, μετά από αίτημα
της ελληνικής πλευράς το 2013,
όταν υπουργός Πολιτισμού ήταν
ο Πάνος Παναγιωτόπουλος, έτσι
ώστε να ξεκινήσει διαμεσολάβηση
για το ζήτημα των Γλυπτών του
Παρθενώνα στη βάση των σχετικών
κανόνων της UNESCO. Η πρόταση
απευθύνθηκε στους Βρετανούς τον
Αύγουστο του 2013 και δεν έχει
επίσημα απαντηθεί από τη βρετανική πλευρά έως σήμερα.
Η ελληνική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από ανώτατα στελέχη
των υπουργείων Εξωτερικού και
Πολιτισμού, έφτασε στο Παρίσι με
αυξημένες προσδοκίες. Αντίθετα,
η Μεγάλη Βρετανία, σε μια προσπάθεια να επιβεβαιώσει την πάγια
θέση της ότι το ζήτημα των Γλυπτών
του Παρθενώνα δεν αποτελεί θέμα
ανάμεσα σε κράτη αλλά ανάμεσα
στην εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση
και στο Βρετανικό Μουσείο, εκπροσωπήθηκε από τον υποδιευθυντή
του τελευταίου, κ. Τζέιμς Πέντερ.
Το αποτέλεσμα της συνόδου είναι
γνωστό πια: οι ελληνικές θέσεις
βρήκαν πλήρη και εντυπωσιακή
ανταπόκριση ανάμεσα στα μέλη
του διεθνούς οργανισμού. Η συνάντηση ελληνικής και βρετανικής
πλευράς κατέληξε σε «σύσταση»,
η οποία υιοθετήθηκε από την ολομέλεια της Διακυβερνητικής Επιτροπής. Η σύσταση (recommendation) καλεί τη Βρετανία να εξετάσει
την πρόταση για διαμεσολάβηση.
Η ίδια σύσταση προβλέπει την αρωγή της UNESCO προκειμένου να
λάβουν χώρα περαιτέρω συναντήσεις για την επίλυση του ζητήματος.
Είναι η πρώτη φορά που κράτος
καλείται να προχωρήσει θεσμικά
σε διαμεσολάβηση στο πλαίσιο της
UNESCO, δεδομένου ότι η διαδικασία θεσμοθετήθηκε μόλις το 2010.
Η σημαντική αυτή νίκη της ελληνικής πολιτιστικής διπλωματίας
δεν μπορεί να εξαργυρωθεί άμεσα.
Η Μεγάλη Βρετανία διατηρεί το
δικαίωμα να πει «όχι» στην ομόφωνη σύσταση της Επιτροπής και
αν κανείς διατρέξει τη χλιαρή υποδοχή της είδησης από τον βρετανικό Τύπο μπορεί εύκολα να προβλέψει τις επόμενες κινήσεις της
άλλης πλευράς. Παρ’ όλα αυτά, κάτι
EUROKINISSI
Μετά την ομόφωνη σύσταση της
UNESCO προς τη βρετανική πλευρά
Απομονωμένη βρέθηκε η βρετανική πλευρά κατά τη διάρκεια των εργασιών της τελευταίας Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO στο Παρίσι.
<
<
<
<
<
<
Το φορτισμένο
κλίμα, η υποστήριξη
από Τουρκία και η
πρόταση για έναρξη
διαμεσολάβησης
με αρωγή της UNESCO.
δεν είναι πια ίδιο από το βράδυ της
2ας Οκτωβρίου: για πρώτη φορά
διεθνής οργανισμός με το κύρος
της UNESCO εμπλέκεται άμεσα στο
θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα
και το ελληνικό αίτημα για τον επαναπατρισμό τους παύει να είναι διμερές και γίνεται διεθνές.
Δεν είναι μόνο αξιοσημείωτη η
ίδια η απόφαση της Επιτροπής ή
το γεγονός ότι λήφθηκε ομόφωνα.
Εχουν σημασία και όσα έλαβαν
χώρα τις δύο ημέρες της συνόδου.
Συνεργάτης της «Κ» παρακολούθησε τις εργασίες της και μας μετέφερε το κλίμα που οδήγησε τελικά στο ανακοινωθέν της τελευταίας βραδιάς. Ενα κλίμα εντυπω-
σιακής υιοθέτησης της ελληνικής
επιχειρηματολογίας και απομόνωσης του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η καλή ημέρα από το πρωί φαίνεται, και η εναρκτήρια ομιλία του
Salah Stetié, διακεκριμένης φυσιογνωμίας των γραμμάτων και των
τεχνών, πρώτου προέδρου και με
μακρά θητεία στη συγκεκριμένη
επιτροπή, έδωσε τον τόνο των όσων
θα ακολουθήσουν. Σε φορτισμένο
κλίμα, έκανε συνεχείς αναφορές
και σχόλια στην κλοπή των Μαρμάρων του Παρθενώνα από τον
λόρδο Ελγιν, καθώς και στο ιστορικό
διεκδίκησής τους από το ελληνικό
κράτος, αλλά και στην κλοπή σημαντικών ελληνικών όπως και πολιτιστικών αγαθών τρίτων χωρών
που σήμερα κοσμούν τις προθήκες
μεγάλων μουσείων του κόσμου. Ο
ίδιος σημείωσε ότι δεν είναι αντίθετος με την έκθεση τόσο σημαντικών πολιτιστικών αγαθών σε διεθνή μουσεία μεγάλης προβολής και
επισκεψιμότητας, όμως ότι κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχει ως προϋπόθεση την προηγούμενη σύμφωνη
γνώμη των κρατών προέλευσης.
Το ελληνικό αίτημα ανέπτυξαν
στην ολομέλεια της Επιτροπής η
γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων
Μ. Βλαζάκη και ο πρόεδρος του
Μουσείου της Ακρόπολης Δ. Παντερμαλής. Ο Τζέιμς Πέντερ συνοψίζοντας την πάγια βρετανική θέση επανέλαβε ότι το ζήτημα των
Γλυπτών εμπίπτει στην αποκλειστική εποπτεία και διαχείριση του
Συμβουλίου Διοικητών (Bond of
Trustees) του Βρετανικού Μουσείου, το οποίο και «κατέχει τον
νόμιμο τίτλο κυριότητας των Γλυπτών» και επομένως, όπως επισήμανε ο κ. Πέντερ πρόκειται για
διαφορά μεταξύ κράτους (Ελλάδα)
και Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού
Δικαίου (Βρετανικό Μουσείο). Επιπλέον, ο Βρετανός εκπρόσωπος
αποτίμησε θετικά την υπάρχουσα
συμφωνία Βρετανικού και Μουσείου της Ακρόπολης. Εντούτοις,
το ακροατήριο εκτίμησε διαφορετικά τις δύο τοποθετήσεις: η παρουσίαση της ελληνικής πλευράς
καταχειροκροτήθηκε, ενώ τη βρετανική εισήγηση ακολούθησε παγερή σιωπή.
Στα παραλειπόμενα δεν μπορεί
να μην επισημανθεί το γεγονός
ότι ανάμεσα στις πολλές υποστηρικτικές παρεμβάσεις ξεχωρίζει
αυτή της Τουρκίας, ίσως γιατί η
γείτονα χώρα έχει υιοθετήσει ανάλογη γραμμή διεκδίκησης δικών
της πολιτιστικών αγαθών. Συνοψίζοντας, η σημαντική διαφοροποίηση της φετινής σύστασης έγκειται στο ότι καλεί τη βρετανική
πλευρά να εξετάσει την ελληνική
πρόταση για έναρξη της διαδικασίας διαμεσολάβησης και προβλέπει την αρωγή της UNESCO προκειμένου να υπάρξουν περαιτέρω
συναντήσεις των δύο μερών για
την επίλυση του ζητήματος.
Τη Δευτέρα έρχονται στην Αθήνα
εκπρόσωποι του δικηγορικού γραφείου Doughty Street Chambers,
με προεξάρχουσα τη διάσημη πλέον
Αμάλ Αλαμουντίν, για να προσφέρουν νομικές συμβουλές στην Αθήνα στον αγώνα της για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Η ελληνική νίκη στο Παρίσι
άνοιξε ένα δρόμο. Και αυτός είναι
ο δρόμος της διπλωματίας.
Τα Μάρμαρα, μια νέα διεκδίκηση και η κυρία Κλούνεϊ
Της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΚΑΚΑΟΥΝΑΚΗ
Η αυριανή άφιξη τριών δικηγόρων
από το Λονδίνο, επίσημων προσκεκλημένων της κυβέρνησης,
έχει δημιουργήσει μια αναταραχή
στο Μέγαρο Μαξίμου. Δεκάδες δημοσιογράφοι προσπαθούν καθημερινά να επικοινωνήσουν με τους
συνεργάτες του πρωθυπουργού
προκειμένου να μάθουν την κάθε
λεπτομέρεια του προγράμματός
τους, κόσμος παίρνει για να μάθει
πώς θα μπορούσε να έρθει σε επαφή μαζί τους ή πώς θα μπορούσε
να τους κάνει κάποιο δώρο... Ο λόγος ελάχιστα έχει να κάνει με την
<
<
<
<
<
<
Ποιοι και γιατί συνέταξαν
μυστική στρατηγική
για δικαστική διεκδίκηση
των Μαρμάρων
του Παρθενώνα.
ατζέντα του τριήμερου αυτού ταξιδιού: δηλαδή τη διερεύνηση της
νομικής οδού για την επιστροφή
των Μαρμάρων του Παρθενώνα
από τους Βρετανούς. Το ενδιαφέρον όλων είναι στραμμένο στη νεαρότερη εκ των τριών επισκεπτών
– την κ. Αμάλ Aλαμουντίν. Και
αυτό γιατί η 36χρονη δικηγόρος
είναι εδώ και δύο εβδομάδες η σύζυγος του διάσημου ηθοποιού
Τζορτζ Κλούνεϊ. Και όσο και αν
σενάρια για το παρασκήνιο αυτού
του ταξιδιού οργίαζαν και o ερχομός της συνδυαζόταν με την πρόσφατη δήλωση του Κλούνεϊ πως
η επιστροφή των Μαρμάρων «είναι
μια καλή ιδέα», η πραγματικότητα
είναι πως η ανάμειξη της κ. Αλαμουντίν με το εν λόγω θέμα είχε
ξεκινήσει πολύ νωρίτερα και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του
2011.
Το νομικό σημείωμα
Τότε, ο κ. Ντέιβιντ Χιλ, ο αρχαιολόγος που προεδρεύει του παγκόσμιου συνδέσμου για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, πεπεισμένος πως η δικαστική
οδός στη διεκδίκηση είναι μονόδρομος για την Ελλάδα, απευθύνθηκε στον κ. Νόρμαν Πάλμερ, έναν
δικηγόρο διάσημο για την ενασχόλησή του με υποθέσεις πολιτιστικής
κληρονομιάς, και του ζήτησε μία
προσωπική χάρη: να διερευνήσει
τις νομικές επιλογές που θα είχε η
Ελλάδα στην περίπτωση που αποφάσιζε να διεκδικήσει δικαστικά
τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Οι δύο
άνδρες είχαν γνωριστεί σε ένα συνέδριο στην Αθήνα, κράτησαν επαφή και έτσι ο κ. Χιλ μάθαινε από
πρώτο χέρι λεπτομέρειες για υποθέσεις τις οποίες είχε φέρει εις πέρας με επιτυχία ο κ. Πάλμερ, όπως
π.χ. ο επαναπατρισμός των λειψάνων της φυλής των Αβορίγινων
στην Αυστραλία από το Mουσείο
Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.
Ο κ. Πάλμερ δέχτηκε και ζήτησε
τη βοήθεια ενός άλλου δικηγόρου,
με τον οποίο είχε συνεργαστεί στη
δύσκολη υπόθεση επαναπατρισμου
στην Αυστραλία, του κ. Τζέφρεϊ
Ρόμπερτσον, γνωστού για τα εκκεντρικά του ντυσίματα και τις σημαντικές διεθνείς υποθέσεις που
έχει κατά καιρούς αναλάβει το δικηγορικό του γραφείο – ένα από
Η Αμάλ Αλαμουντίν (προσφάτως και κ. Κλούνεϊ), μέλος της ομάδας δικηγόρων που αφικνείται αύριο στην Αθήνα. Στις συναντήσεις με τον πρωθυπουργό
και κυβερνητικά στελέχη θα βρεθεί στο επίκεντρο η καλύτερη δυνατή νομική
φόρμουλα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.
τα μεγαλύτερα του Λονδίνου.
Οι δύο επιφανείς δικηγόροι με
τρεις ακόμα συνεργάτες τους έκαναν «φύλλο και φτερό» τη βρετανική νομοθεσία αλλά και τα διαφορετικά δικαστήρια στα οποία θα
μπορούσε να προσφύγει η Ελλάδα
και συνέταξαν ένα νομικό σημείωμα
με προτάσεις. Μία από τις πέντε
υπογραφές στη δέκατη και τελευταία σελίδα του σημειώματος ήταν
της κ. Αμάλ Αλαμουντίν.
Με το που πήρε στα χέρια του
το σημείωμα ο κ. Χιλ, το 2011, μπήκε στο αεροπλάνο για την Αθήνα.
Στο υπουργείο Εξωτερικών έδειξαν
αρχικά ενδιαφέρον, αλλά λίγες
εβδομάδες αργότερα του τηλεφώ-
νησαν πως η συγκυρία εν μέσω
κρίσης δεν ήταν καλή. Οταν η πολιτική ηγεσία άλλαξε, εκείνος αποφάσισε να κάνει ένα ακόμα ταξίδι,
αυτή τη φορά για να συναντήσει
τον κ. Αντώνη Σαμαρά. Η πρώτη
τους γνωριμία είχε γίνει το 2009.
Στη διάρκεια της ξενάγησης - πρόβας, λίγες ημέρες πριν από τα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης, οι δύο άνδρες είχαν καθίσει
σε μια γωνιά και ο κ. Χιλ τού είχε
εκμυστηρευτεί τις σκέψεις του για
μια πιο ενεργητική δικαστική διεκδίκηση. Ο κ. Σαμαράς είχε δείξει
τότε έντονο ενδιαφέρον και του
είχε ζητήσει να ξανασυναντηθούν.
Οι εκλογές όμως ανέβαλαν εκείνη
τη συνάντηση. Στο Μέγαρο Μαξίμου, πλέον, ο κ. Χιλ αφήνει για τον
κ. Σαμαρά εκείνο το νομικό σημείωμα που είχε συνταχθεί το 2011.
Ο κ. Σαμαράς το διαβάζει και τον
Μάιο οι δύο άνδρες συναντιούνται
ξανά. «Θέλω να τους καλέσεις. Να
τους γνωρίσω και να συζητήσουμε
όλοι μαζί», θα του πει ο πρωθυπουργός αναφερόμενος στη συντακτική ομάδα του εμπιστευτικού
σχεδίου νομικής δράσης.
Το ταξίδι στην Αθήνα
Το ταξίδι είχε αρχικά προγραμματιστεί για το πρώτο δεκαήμερο
του Σεπτεμβρίου. Το πλάνο ήταν
να μείνουν περισσότερες ημέρες,
ώστε να γίνει και μια κρουαζιέρα
στα νησιά του Αργοσαρωνικού. Το
ταξίδι αυτό όμως αναβλήθηκε λόγω
του γάμου της κ. Αλαμουντίν και
έτσι οι τρεις δικηγόροι φτάνουν
αύριο στην Αθήνα.
Σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα θα πραγματοποιηθούν ξε-
νάγηση στο Μουσείο της Ακρόπολης, συναντήσεις με τον πρωθυπουργό, τον κ. Βενιζέλο, τον
υπουργό Πολιτισμού, καθώς και
με στελέχη από τα υπουργεία Πολιτισμού και Εξωτερικών, προκειμένου να ακουστούν και να συζητηθούν όλες οι πτυχές μιας πιθανής
νομικής εκπροσώπησης και βέβαια
το οικονομικό σκέλος: γιατί μπορεί
το κόστος αυτού του ταξιδιού να
το έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου
οι επισκέπτες, αλλά η νομική εκπροσώπηση κοστίζει μια περιουσία.
Οσο για τα φώτα της δημοσιότητας στην κ. Αλαμουντίν; Οταν η
ίδια πληροφορήθηκε πως το ξενοδοχείο στο οποίο θα μείνουν οι δικηγόροι σχεδίαζε να την υποδεχθεί
με ιδιαίτερες τιμές, το γραφείο της
επικοινώνησε με το Μέγαρο Μαξίμου και παρακάλεσε να μην υπάρξει απολύτως καμία ειδική μεταχείριση. Αυτό τώρα προσπαθεί να
μεταφέρει σε όλους τους εμπλεκομένους η κ. Λία Δανιόλου από το
γραφείο του Πρωθυπουργού, η
οποία έχει αναλάβει την οργανωτική εποπτεία της επίσκεψης.
Λίγες ώρες πλέον πριν από την
πολυαναμενόμενη άφιξη, η κ. Δανιόλου ελέγχει τις τελευταίες λεπτομέρειες, όπως το μενού του επίσημου γεύματος ή το δώρο που θα
κάνει ο πρωθυπουργός στους τρεις
δικηγόρους. Επικρατέστερο μέχρι
στιγμής ένα έργο τέχνης... συμβολικό. Μία φωτογραφία του Ερεχθείου, στην οποία έχει ενσωματωθεί
ηλεκτρονικά η Καρυάτιδα που είχε
αφαιρεθεί από τον Λόρδο Ελγιν το
1801 και βρίσκεται σήμερα στο
Βρετανικό Μουσείο.
21-DIETHNH_Master_cy 10/10/14 10:53 PM Page 21
Κυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
ΔIEΘNH
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Οι πιέσεις και το δίλημμα της Μέρκελ
«Δεν έχουμε ύφεση στη Γερμανία,
έχουμε αποδυνάμωση της ανάπτυξης», συνηθίζει να λέει εσχάτως
ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σχολιάζοντας τα τελευταία δυσμενή
στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή και τις γερμανικές εξαγωγές. Η προσπάθεια του Βερολίνου
να υποβαθμίσει τα πρώτα σημάδια
ύφεσης της γερμανικής οικονομίας
μαρτυρούν πόσο πολύ έχει αυτοπαγιδευτεί στην εμμονική ρητορική περί λιτότητας και τον ρόλο
του καθηγητή που νουθετεί τον
άσωτο ευρωπαϊκό Νότο η γερμανική πολιτική ηγεσία.
Ο Ιταλός πρωθυπουργός, Ματέο
Ρέντσι, έχει ήδη διαμηνύσει την
ενόχλησή του: «Μην μας αντιμετωπίζετε σαν σχολιαρόπαιδα»,
απαντά στις επίμονες εκκλήσεις
της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ
προς τη Ρώμη και το Παρίσι «να
κάνουν τα μαθήματά τους στο σπίτι». Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με
στελέχη του κυβερνώντος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος αν επίκειται αλλαγή πολιτικής στην Ευρώπη, η επωδός είναι η ίδια και
ενοχλητικά αυτάρεσκη. «Οχι, θεωρούμε ότι η πολιτική μας έχει δικαιωθεί. Μόνο μέσω της δημοσιονομικής πειθαρχίας μπορεί να ανακάμψει η Ευρωζώνη» (όπου η δημοσιονομική πειθαρχία είναι ο γνωστός ευφημισμός για τη λιτότητα),
έλεγε πρόσφατα στην «Κ» Γερμανός
Χριστιανοδημοκράτης βουλευτής,
που επισκέφθηκε την Αθήνα. «Η
τρέχουσα αδυναμία της γερμανικής
οικονομίας μάλλον δεν είναι αρκετά
αρνητική ώστε να δικαιολογήσει
μία στροφή 180 μοιρών από το Βερολίνο», συμφωνεί με δήλωσή του
στη Wall Street Journal o Ντιρκ
Σουμάχερ, αρμόδιος για την ευρωπαϊκή οικονομία στην Goldman
Sachs.
AFP / ALAIN JOCARD
Μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας και ευρωφοβικών, το Βερολίνο ίσως προτιμήσει να ικανοποιήσει το δικό του εκλογικό σώμα
Στη σύνοδο του Μιλάνου για την Απασχόληση την περασμένη Τετάρτη, ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ο
Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ και η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ εμφανίστηκαν ευδιάθετοι και τίποτα δεν πρόδιδε τη φορτισμένη ατμόσφαιρα των προηγούμενων ημερών με τις σκληρές δηλώσεις.
Η σοβαρότερη πρόκληση σε αυτήν την αδιαλλαξία ήρθε την περασμένη εβδομάδα από τη Γαλλία,
όπου ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ
ανακοίνωσε ότι θα χρειαστεί νέα
παράταση για να πετύχει τον στόχο
του 3% για το έλλειμμα της Γαλλίας,
το νωρίτερο δηλαδή το 2017, ενώ
παράλληλα απέκλεισε περαιτέρω
περικοπές στο τριετές πρόγραμμα
δημοσίων δαπανών ύψους 50 δισ.
ευρώ. Η κίνηση θεωρήθηκε «κόκκινο πανί» για το Βερολίνο και δημοσιεύματα του Τύπου έκαναν
λόγο για απόρριψη του γαλλικού
προϋπολογισμού από την Κομισιόν.
Στη σύνοδο του Μιλάνου για την
Απασχόληση την περασμένη Τετάρτη, Ολάντ και Μέρκελ εμφανίστηκαν ευδιάθετοι και τίποτα δεν
πρόδιδε τη δηλητηριασμένη ατμόσφαιρα μεταξύ τους. Τίποτα εκτός
από την αινιγματική δήλωση της
καγκελαρίου πως οι κανόνες του
ευρώ έχουν συμφωνηθεί απ’ όλους.
Την ίδια στιγμή η Le Monde προέβλεπε ότι η Κομισιόν θα εγκρίνει
τελικά τον γαλλικό προϋπολογισμό,
ίσως με κάποια δέσμευση του Παρισιού περί προώθησης των μεταρρυθμίσεων, καθώς ο νέος πρόεδρος της επιτροπής, Ζαν-Κλοντ
Γιουνκέρ, δεν θα ήθελε να ξεκινήσει
τη θητεία του με μία τόσο σοβαρή
κρίση.
Αν και στην ίδια τη Γερμανία
έχει ξεκινήσει η συζήτηση-ταμπού,
έστω και διστακτική, για κάποιου
είδους τόνωση της γερμανικής οικονομίας, η Μέρκελ μοιάζει εγκλωβισμένη ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πιέσεις για χαλάρωση και
την υφεσιακή δαμόκλειο σπάθη
που πλανάται πάνω και από το Βερολίνο από τη μία πλευρά και την
ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστών,
της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία», από την άλλη. Τα αρνητικά
στοιχεία για τη γερμανική οικονομία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βέλη στη φαρέτρα του
ευρωφοβικού κόμματος, που σημειώνει αλλεπάλληλες εκλογικές
επιτυχίες σε τοπικές αναμετρήσεις,
ενώ εμφανίζεται να ενισχύεται σε
εθνικό επίπεδο στις τελευταίες
δημοσκοπήσεις. Οι εξαγγελίες
Ντράγκι για αγορά junk bonds από
Ελλάδα και Κύπρο επαληθεύουν
στα μάτια των Γερμανών φορολογουμένων τα αντιευρωπαϊκά επιχειρήματα του κόμματος, αλλά και
όσων εθνικιστικών οικονομολόγων
στη Γερμανία αντιτίθενται στον
παρεμβατικό ρόλο της ΕΚΤ. O Γιούργκεν Σταρκ, πρώην στέλεχος
της ΕΚΤ και ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Ifo, Χανς Βέρνερ Ζιν,
αποδόμησαν την περασμένη Πέμπτη την πολιτική Ντράγκι, κατηγορώντας τον ότι καταχράστηκε
την ανεξαρτησία του θεσμού. Αν
δεν υπήρχε η γνωστή δήλωσή του
το 2012 («whatever it takes» για
τη διάσωση του ευρώ), θα είχαν
χρεοκοπήσει κάποιες χώρες, κατήγγειλαν οι δύο άνδρες στη διάρκεια παρουσίασης βιβλίου στο Βερολίνο.
Την ίδια στιγμή η S&P στη Γερμανία θεωρεί ότι η αυξανόμενη
επιρροή της AfD είναι ένας νέος
παράγοντας, τον οποίο θα έπρεπε
να παρακολουθούν στενά οι αγορές, αφού θα μπορούσε να παίξει
καταστροφικό ρόλο για τη συνοχή
και τη σταθερότητα στην Ευρωζώνη. Μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας, Ευρώπης γενικότερα και «Εναλλακτικής για τη Γερμανία», το Βερολίνο είναι πιθανό να προτιμήσει
την εσωστρέφεια και την ικανοποίηση του δικού της εκλογικού
σώματος, παρά της ευρωπαϊκής
κοινής γνώμης. Η ιστορία τουλάχιστον αυτό έχει δείξει.
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
l
21
Παρατεταμένος
χειμώνας στη Γαλλία
Το φθινόπωρο είναι η εποχή
της δυσαρέσκειας για τη Γαλλία, γράφει η Μίρα Καμντάρ
στους New York Times. Υπάρχει
μία διάχυτη αίσθηση μεταξύ
των Γάλλων ότι τους κλέβουν
ένα παρόν, το οποίο δεν είναι
τόσο καλό όσο το παρελθόν, αλλά κι ένα μέλλον, που προαλείφεται ακόμη χειρότερο. Κι αυτή
η απογοήτευση για την αδυναμία της σοσιαλιστικής κυβέρνησης Ολάντ να αλλάξει τη χώρα,
οδηγεί πολλούς ψηφοφόρους
στην υιοθέτηση των ξενοφοβικών και προστατευτικών πολιτικών του ακροδεξιού Εθνικού
Μετώπου. Αυτήν τη στιγμή
υπάρχουν 14 περιοχές με δημάρχους του Εθνικού Μετώπου.
Ο νεοεκλεγείς γερουσιαστής
του κόμματος, Στεφάν Ραβιέ,
διακήρυξε ότι το μόνο πολιτικό
προπύργιο που δεν έχει αλώσει
ακόμη το Εθνικό Μέτωπο είναι
το Μέγαρο των Ηλυσίων. Αν και
ο καιρός ήταν μάλλον ζεστός
τον Σεπτέμβριο, τα νέα προκάλεσαν αλλεπάλληλες ανατριχίλες. Η Le Monde προειδοποίησε ότι οι οικονομικές προοπτικές είναι τόσο δυσοίωνες ώστε
προκαλούν τρέμουλο στη ραχοκοκαλιά της χώρας. Ο υπουργός
Οικονομίας ανακοίνωσε ότι το
χρέος έχει ξεπεράσει τα δύο
τρισ. ευρώ, ήτοι το 95% του
ΑΕΠ. Η απάντηση ήταν περικοπές δαπανών ύψους 50 δισ. ευρώ και αύξηση του φόρου στα
καύσιμα. Αν και τα μέτρα ήταν
σαφώς πιο περιορισμένα από
αυτά που πιστεύουν η Ε.Ε. και η
Γερμανία πως θα έπρεπε να πάρει η Γαλλία, οι περικοπές βύθισαν σε οξύτερη κατάθλιψη την
ατμόσφαιρα στη χώρα, γράφει
η αρθρογράφος, η οποία εκτιμά
ότι η Γαλλία ετοιμάζεται για
έναν παρατεταμένο και σκληρό
χειμώνα.
22-DIETHNH_Master_cy 10/10/14 23:35 Page 22
22
●
ΔΙΕΘΝΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
Ο Ερντογάν στο ναρκοπέδιο της Συρίας
Ο νεοοθωμανικός μεγαλοϊδεατισμός οδηγεί την Τουρκία σε τροχιά ρήξης με τις ΗΠΑ και πυροδοτεί κουρδική «Ιντιφάντα» στο εσωτερικό
Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Η Αραβική Ανοιξη του 2011 απογείωσε τις μεγαλοϊδεατικές βλέψεις
του δίδυμου Ερντογάν - Νταβούτογλου. Ο ισχυρός άνδρας της Αγκυρας και ο θεωρητικός της νέας,
τουρκικής εξωτερικής πολιτικής
υπολόγιζαν ότι η κατάρρευση του
κοσμικού, απολυταρχικού καθεστώτος Μουμπάρακ στην Αίγυπτο
και η προσδοκώμενη ανατροπή του
Ασαντ στη Συρία θα αναδείκνυαν
σε κυρίαρχη δύναμη και στις δύο
χώρες τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Μια δύναμη στενά συνδεδεμένη με το κυβερνών ισλαμικό κόμμα της Τουρκίας, το οποίο, έχοντας
ήδη αγκαλιάσει την παλαιστινιακή
Χαμάς, θα αποκτούσε ισχυρά ερείσματα για την προώθηση των νεοοθωμανικών, ηγεμονικών του βλέψεων.
Από τα μέσα του 2013, οι στρατηγικές φιλοδοξίες της Αγκυρας μετατρέπονται σε σωρό ερειπίων. Το
πραξικόπημα του στρατηγού Σίσι
στην Αίγυπτο τσάκισε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ενώ ο Μπασάρ Ασαντ αποδείχθηκε πολύ ανθεκτικότερος από όσο υπολόγιζε η
τουρκική ηγεσία. Το τελευταίο τρίμηνο, η προέλαση του Ισλαμικού
Κράτους (ISIS) στη Συρία και το Ιράκ
έφερε στο εδώλιο του κατηγορουμένου την Τουρκία για τη βοήθεια
που τόσο απλόχερα προσέφερε
στους τζιχαντιστές. Ακόμη χειρότερα, ζωντάνεψε τον χειρότερο
εφιάλτη της Αγκυρας, τον οποίο ο
Ταγίπ Ερντογάν πάσχιζε να εξορκίσει: την απειλή μιας γενικευμένης
κουρδικής εξέγερσης.
Δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία
για να καταλάβει κανείς τα συναισθήματα που διακατέχουν αυτές
τις μέρες τους Κούρδους της Τουρκίας: μπροστά στα μάτια τους, ούτε
ένα χιλιόμετρο από τα τουρκικά σύνορα, οι τζιχαντιστές του ISIS πολιορκούν επί τρεις εβδομάδες την
πόλη Κομπάνι και απειλούν να σφαγιάσουν τους Κούρδους υπερασπιστές της, με την Αγκυρα να μην
κουνάει ούτε το μικρό της δαχτυλάκι,
αποφεύγοντας ακόμη και να ανοίξει
διάδρομο ανεφοδιασμού. Αποκαλυπτικός ο Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε
ότι «το (κουρδικό) ΡΚΚ και ο ISIS
είναι για μας το ίδιο πράγμα». Ας
τους αφήσουμε λοιπόν να βγάλουν
τα μάτια τους –και μεταξύ μας, καλύτερα να έχουμε σύνορα με φανατικούς, έστω, ισλαμιστές παρά
με Κούρδους– ήταν το υπόρρητο
συμπέρασμα.
Το αποτέλεσμα δεν εξέπληξε κανέναν. Τη νύχτα της Τρίτης προς Τετάρτη, 22 τουρκικές πόλεις, από το
Ντιγιάρμπακιρ και το Βαν μέχρι την
Αγκυρα και την Κωνσταντινούπολη,
τυλίχτηκαν στις φλόγες μιας κουρδικής «Ιντιφάντα», που άφησε πίσω
της δεκάδων νεκρούς, ύστερα από
βιαιότατες οδομαχίες με ισλαμιστές.
Οργισμένοι Κούρδοι γκρέμιζαν αγάλματα του Κεμάλ Ατατούρκ, ενώ ο
φυλακισμένος ηγέτης του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν έθετε τελεσίγραφο για την επίλυση του Κουρδικού
μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, απειλώντας
με επιστροφή στον ένοπλο αγώνα.
Υπό τη διπλή πίεση Κούρδων και
Δύσης, η τουρκική κυβέρνηση επιχείρησε να ελιχθεί. Με συνέντευξή
του στο CNN, ο Αχμέτ Νταβούτογλου
δήλωσε ότι είναι έτοιμος να στείλει
χερσαίες δυνάμεις εναντίον του
ISIS, μόνον εφόσον η Αμερική δεχθεί
να τεθεί ως προτεραιότητα η ανατροπή του... Ασαντ! Παράλληλα, ζήτησε να δημιουργηθεί ουδέτερη ζώ-
νη, υπό τον έλεγχο της Τουρκίας,
στα σύνορα με τη Συρία – κάτι που
πρακτικά θα σήμαινε κατοχή συριακών εδαφών. Εν ολίγοις, η Αγκυρα
προτείνει στη Δύση έναν πόλεμο
σε τρία μέτωπα – εναντίον του ISIS,
του Ασαντ και των Κούρδων «τρομοκρατών» ταυτόχρονα.
Είναι αλήθεια ότι η Ουάσιγκτον
έχει αποδείξει ότι είναι ικανή για
τεράστια λάθη, αλλά μια ηλιθιότητα
των διαστάσεων που της προτείνει
η Αγκυρα είναι κάτι που την υπερβαίνει. Ακόμη κι αν ο Ομπάμα σκεπτόταν να βάλει αυτή τη στιγμή
στο στόχαστρο τον Ασαντ, ποιον
θα τοποθετούσε άραγε στη θέση
του; Μήπως δεν βλέπει όλος ο κόσμος το χάλι της Λιβύης, όπου το
ΝΑΤΟ ανέτρεψε τον Καντάφι, μόνο
για να δει τη χώρα να μετατρέπεται
σε Σομαλία της Μεσογείου, με ισλαμιστές πολέμαρχους να ελέγχουν
τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις, ενώ
η κυβέρνηση στριμώχνεται σε ένα
ξενοδοχείο στο Τομπρούκ, δίπλα
στα σύνορα με την Αίγυπτο, για να
μπορεί να διαφύγει σε στιγμή ανάγκης;
Ισως ο Ερντογάν σκέφτεται ότι,
από τη στιγμή που ο Ομπάμα διέβη
τη μία όχθη του Ρουβίκωνα, εμπλεκόμενος στον συριακό εμφύλιο με
τις αεροπορικές επιθέσεις εναντίον
του ISIS, κάποια στιγμή θα αναγκαστεί να περάσει και την άλλη όχθη, βάζοντας πλώρη για την ανατροπή του Ασαντ. Επί του παρόντος,
τίποτα δεν επιβεβαιώνει αυτούς
τους υπολογισμούς, αν κρίνουμε
από την απάντηση του Λευκού Οίκου στον Νταβούτογλου, που κατέστησε σαφές ότι προτεραιότητα
της Ουάσιγκτον είναι η αντιμετώπιση του ISIS και όχι η ανατροπή
του Ασαντ.
θεροποίησης μιας ντε φάκτο κρατικής, κουρδικής οντότητας, φιλικής προς το ΡΚΚ του Οτσαλάν,
μπροστά ακριβώς από τα σύνορά
της. Την περασμένη εβδομάδα,
όταν οι τζιχαντιστές του ISIS βρίσκονταν στις πύλες του Κομπάνι,
ο συναρχηγός του PYD Σαλέχ
Μουσλίμ επισκέφθηκε την Αγκυρα,
ζητώντας το ελάχιστο: να ανοίξει
η Τουρκία διάδρομο στα σύνορά
της, ώστε οι Κούρδοι υπερασπιστές
της πόλης να έχουν ασφαλείς δρόμους ανεφοδιασμού. Η απάντηση
των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών ήταν μια ξεκάθαρη υπεκφυγή,
που ισοδυναμούσε με πισώπλατο
μαχαίρωμα την πιο κρίσιμη στιγμή:
έθεσαν ως όρο για την παραμικρότερη υποστήριξη, να ενταχθούν
οι δυνάμεις των Κούρδων στον
«Ελεύθερο Συριακό Στρατό» των
αντικαθεστωτικών που μάχονται
εναντίον του Ασαντ – με άλλα λόγια, να διαλυθούν, να εγκαταλείψουν την εθνική τους υπόθεση
και να δώσουν το αίμα τους για
χάρη της έμμονης ιδέας του Ερντογάν να ανατρέψει τον Ασαντ.
Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε όλοι...
Το Κομπάνι, η Γκουέρνικα
των Κούρδων
Μια μικρή πόλη περίπου 50.000
κατοίκων στα σύνορα Συρίας και
Τουρκίας έγινε παγκοσμίως διάσημη, τον τελευταίο μήνα, χάρη
στην πεισματική αντίσταση των
Κούρδων υπερασπιστών της απέναντι στις κατά πολύ υπέρτερες
δυνάμεις των φανατικών ισλαμιστών. Στη συλλογική συνείδηση
των Κούρδων έχει ήδη πολιτογραφηθεί ως η δική τους «Γκουέρνικα»,
κατ’ αναλογία προς τη μαρτυρική
πόλη του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, που ενέπνευσε τον Πικάσο:
σύμβολο ηρωισμού, αλλά και προδοσίας από την πλευρά των γει<
<
<
<
<
<
Η μικρή πόλη είναι το
λίκνο μιας σιωπηλής
κοινωνικής επανάστασης, που κινδυνεύει να
συντριβεί από τη βιαιότητα των τζιχαντιστών.
τόνων και συμμάχων που θα έπρεπε, θεωρητικά, να την προστατεύσουν. Εκείνο που δεν γνωρίζει
το ευρύ κοινό είναι ότι η μικρή
αυτή πόλη αποτελεί λίκνο μιας
σιωπηλής, αλλά πολύ ελπιδοφόρας
επανάστασης, που κινδυνεύει να
συντριβεί από τη βαρβαρότητα
των τζιχαντιστών.
Η πόλη Κομπάνι λέγεται στα
αραβικά Αΐν αλ Αράμπ, που σημαίνει, για ειρωνεία της ιστορίας,
Αραβική Ανοιξη. Κατοικείται κυρίως από Κούρδους, αλλά και από
Αραβες, Τουρκμένιους και Αρμενίους. Οταν ξέσπασε η αρχικά ειρηνική εξέγερση εναντίον του
απολυταρχικού καθεστώτος
Ασαντ, τον Μάρτιο του 2011, η
πλειονότητα των κατοίκων της
τάχθηκε υπέρ του δημοκρατικού
κινήματος. Αυτή ήταν η θέση και
του ισχυρότερου (και φυσικά πα-
ράνομου) κουρδικού κόμματος
της βόρειας Συρίας, του PYD –
μιας αριστερής δύναμης, που διατηρεί στενές σχέσεις με το ΡΚΚ
του Αμπντουλάχ Οτσαλάν στη γειτονική Τουρκία, αν και ιδεολογικά
βρίσκεται πιο κοντά στους Ζαπατίστας του Μεξικού, παρά στον
Λένιν και τον Μάο. Στόχος του είναι όχι η απόσχιση από τη Συρία,
αλλά η δημιουργία μιας ζώνης άμεσης δημοκρατίας, εθνικού και πολιτικού πλουραλισμού, στο πλαίσιο
μιας ενισχυμένης περιφερειακής
αυτονομίας, στην ευρύτερη περιοχή της «Ροτζάβα», δηλαδή το
Συριακό Κουρδιστάν.
Οταν η εξέγερση κατά του
Ασαντ εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο, το κοσμικό PYD βρέθηκε
ανάμεσα σε δύο πυρά – από τη
μια οι δυνάμεις του καθεστώτος,
από την άλλη οι τζιχαντιστές. Για
να προστατεύσει τον εαυτό του
και τον τοπικό πληθυσμό, δημιούργησε ομάδες λαϊκής αυτοάμυνας (YPG). Τον Ιούλιο του 2012, ο
κυβερνητικός στρατός αποσύρθηκε από την περιοχή για να ενισχύσει την άμυνα των μεγάλων
πόλεων, κυρίως της Δαμασκού.
Καλύπτοντας το κενό, το PYD κατέλαβε την εξουσία στο Κομπάνι
και άλλες πόλεις της Ροτζάβα. Ειδικά η κατάληψη της πόλης Κομπάνι είχε ξεχωριστή στρατηγική
σημασία, καθώς διέκοπτε την επικοινωνία ανάμεσα στην άτυπη
«πρωτεύουσα» του Ισλαμικού Κράτους, Ράκα, και τις δυνάμεις του
που μάχονται τον Ασαντ στη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, το Χαλέπι. Σύντομα το Κομπάνι και η
γύρω περιοχή σχημάτισαν ένα
από τα τρία καντόνια της ντε φάκτο αυτονομημένης Ροτζάβα. Τη
διοίκηση της περιοχής ανέλαβε
συνασπισμός κομμάτων με κυριότερους πόλους το PYD και το επίσης κουρδικό KNC, το οποίο πρόσκειται στην τοπική κυβέρνηση
του ιρακινού Κουρδιστάν, υπό τον
Μασούντ Μπαρζανί. Στο πρόσφατο παρελθόν, οι δύο οργανώσεις
είχαν συγκρουσθεί, ακόμη και
ένοπλα, με το PYD να κατηγορεί
το KNC ως ενεργούμενο της Αγκυρας και να κατηγορείται από
αυτό ως μαριονέτα του Ασαντ –
κατηγορίες εξόφθαλμα υπερβολικές. Οπως και να ’χουν τα πράγματα, το PYD ήταν εκείνο που έδωσε τον τόνο, χάρη στην πολύ ισχυρότερη κοινωνική επιρροή και
στρατιωτική του δύναμη. Σε σύντομο διάστημα, η απελευθερωμένη
Ροτζάβα έγινε πεδίο μιας πραγματικής κοινωνικής επανάστασης.
Η διοίκηση των πόλεων και των
περιοχών ανατέθηκε σε λαϊκές συνελεύσεις και ανακλητά συμβούλια,
όπου συμμετείχαν εκπρόσωποι
όλων των εθνικών και θρησκευτικών ομάδων. Η ισοτιμία της γυναίκας κατοχυρώθηκε πλήρως,
ακόμη και στο πεδίο της μάχης,
με τον σχηματισμό αυτόνομων
γυναικείων πολιτοφυλακών. Εκτάσεις απαλλοτριώθηκαν και σχηματίσθηκαν αγροτικοί συνεταιρισμοί. Το Συριακό Κουρδιστάν εμφανιζόταν ως ο υπαρκτός τρίτος
δρόμος, ανάμεσα στον κοσμικό
απολυταρχισμό του Ασαντ και τη
θρησκευτική τύφλωση των τζιχαντιστών.
Αυτό το σπάνιο για τα δεδομένα
της Μέσης Ανατολής κοινωνικό
και πολιτικό πείραμα κινδυνεύει
να συντριβεί από τους τζιχαντιστές
ή και από ενδεχόμενη τουρκική
κατοχή υπό τον μανδύα της «ουδέτερης ζώνης». Ηδη, η ευρύτερη
περιοχή γύρω από το Κομπάνι έχει
ερημωθεί, καθώς περίπου 200.000
άνθρωποι, η τεράστια πλειονότητα
των αμάχων, έχουν γίνει πρόσφυγες
για να αποφύγουν τη σφαγή.
Ενδεχόμενο, το οποίο ελάχιστα
φαίνεται ότι ανησύχησε την τουρκική ηγεσία – και, πάντως, πολύ
λιγότερο από την προοπτική στα-
Γιατί ο Ασαντ δεν είναι και ούτε μπορεί να γίνει μέρος της λύσης
Είναι δύσκολο να βρεθούν τρόποι
να εμποδιστεί το ISIS χωρίς στρατιωτική δράση. Αλλά παραμένει
ανοικτό το ερώτημα τι είδους δράση και με ποιον τελικό στόχο. Εως
τώρα, οι στρατιωτικές προσπάθειες
της Δύσης φαίνεται να έχουν λιγοστά αποτελέσματα.
Το γεγονός ότι το ΙSIS απέχει
πολύ από την ήττα μπορεί να λειτουργήσει ως επιχείρημα για να
υιοθετηθούν μέτρα απελπισίας.
Ενα τέτοιο μέτρο θα ήταν η αναβάπτιση του καθεστώτος Ασαντ
ως σύμμαχο. Ακριβώς αυτό θα ήθελε ο Σύρος δικτάτορας. Από το
2011, όταν οι Αραβες δικτάτορες
ανατρέπονταν ο ένας μετά τον
άλλον, ο Ασαντ έσπευσε να χαρακτηρίσει όλους όσοι του αντιστέκονται ως εξτρεμιστές και βί-
αιους τζιχαντιστές. Το μήνυμα
προς τη Δύση ήταν ότι έπρεπε να
υποστηρίξει «τον διάβολο που
γνώριζε». Ισως και να φούσκωσε
την ισλαμική απειλή, με το να μη
στέλνει την αεροπορία του εναντίον στόχων του ISIS και να απελευθερώνει μεγάλο αριθμό ισλαμιστών από τις φυλακές του.
Τώρα, τρία χρόνια μετά, η Δαμασκός έχει το θάρρος να μιλάει
για «κοινή μάχη» με τη Δύση εναντίον του ISIS. O Ασαντ δεν σχολιάζει
τους βομβαρδισμούς της Δύσης
στη Συρία, θεωρώντας ότι δικαιώνεται. Ισως μάλιστα ερμηνεύει τις
δυτικές ενέργειες εναντίον ενός
από τους εχθρούς του ως «πράσινο
φως» για να συνεχίσει να πολεμάει
προκαλώντας μεγάλο πόνο, θάνατο
και εκτοπισμούς αμάχων.
Εχει εξαπολύσει όλο το οπλοστάσιο που έχει στη διάθεσή του.
<
<
<
<
<
<
Ενώ ο διεθνής συνασπισμός
πλήττει το ISIS, τα αεροπλάνα
του Ασαντ βομβαρδίζουν τους
κατοίκους του Χαλεπίου,
προπυργίου της αντιπολίτευσης
στη Συρία.
Τεθωρακισμένα, πυροβολικό, αεροπορία, πυραύλους Σκουντ και
σε προηγούμενη φάση, χημικά
όπλα.
Περίπου 200.000 Σύροι έχουν
χάσει τη ζωή τους στον εμφύλιο
πόλεμο, ενώ η καταστολή συνεχίζεται. Τώρα η κρίση έχει φθάσει
σε ένα φοβερό σημείο καμπής. Ενώ
ο διεθνής συνασπισμός πλήττει
το ISIS, τα αεροπλάνα του Ασαντ
βομβαρδίζουν τους κατοίκους του
Χαλεπίου, προπυργίου της αντιπολίτευσης. Οσο κι αν υπάρχει μυ-
REUTERS / OMAR SANADIKI
THE GUARDIAN
Οι δυνάμεις του Ασαντ ανακατέλαβαν, την περασμένη εβδομάδα, τη
σχεδόν ισοπεδωμένη από τους βομβαρδισμούς al-Dukhaneya, κοντά
στη Δαμασκό.
στικός συντονισμός ανάμεσα στη
Δαμασκό και τον αμερικανικό στρατό κατά του ISIS, θα ήταν στρατηγικό σφάλμα να αφεθεί ο Ασαντ
να συνεχίζει τη σφαγή ατιμώρητος,
πιστεύοντας ότι έγινε σύμμαχος
και ότι τα εγκλήματά του θα αποσιωπηθούν από τις δυτικές πρωτεύουσες. Δεν μπορεί να υπάρξει
συμμαχία με τον Ασαντ, ούτε και
σιωπηρή. Οχι μόνο για ηθικούς λόγους, αλλά και γιατί θα ήταν αντιπαραγωγικό. Το να επιτραπεί στον
Ασαντ να γίνει αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν «το δικό μας κάθαρμα» θα κάνει το ΙSIS πιο ελκυστικό στους απλούς σουνίτες στη
Συρία και αλλού, ενισχύοντας τις
δυνάμεις που ο συνασπισμός θέλει
να καταστρέψει. Θα ήταν αδύνατον
να θεωρήσουν οι μετριοπαθείς σουνίτες ότι η δυτική πολιτική είναι
νομιμοποιημένη αν ο πόλεμος αυτός
γίνει από κοινού με τον στρατό του
Ασαντ. Ο αντιπολιτευόμενος Ελεύθερος Συριακός Στρατός έχει ήδη
αμφιβολίες επ’ αυτού.
Αν ο πόλεμος κατά του ISIS γίνεται εν μέρει για αντιτρομοκρατικούς σκοπούς και για την υπεράσπιση των δυτικών χωρών απέναντι στον βίαιο τζιχαντισμό, τότε
πρέπει να συνυπολογισθεί άλλος
ένας παράγοντας. Αν φανούμε ότι
παίρνουμε το μέρος του Ασαντ θα
υπάρξουν περισσότερα επιχειρήματα στην παραπληροφόρηση που
χρησιμοποιούν όσοι στρατολογούν
μαχητές του ISIS. Οι τακτικές του
Μπασάρ αλ Ασαντ συνεχίζουν να
αποτελούν σοβαρή αιτία των τωρινών προβλημάτων στη Μέση
Ανατολή. Ο Ασαντ δεν είναι και
ούτε μπορεί να γίνει μέρος της λύσης. Οι δυτικές χώρες πρέπει να
το πουν ανοικτά.
23-DIETHNH_Master_cy 10/10/14 10:39 PM Page 23
ΔIEΘNH
Κυριακή 12 Oκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Διάτρητη
η θωράκιση
της Δύσης
στον Εμπολα
<
<
<
<
<
<
Ο αιμορραγικός
πυρετός δεν μεταδίδεται
με τον αέρα, αλλά με
την επαφή με τα
σωματικά υγρά κάποιου
ήδη ασθενούς.
του φονικού ιού και στη Γηραιά
Ηπειρο δεν θεωρείται πλέον πιθανή αλλά βέβαια.
Ιδιαίτερα ζοφερή η κατάσταση
στην Ισπανία, όπου καταγράφηκε
η πρώτη περίπτωση μετάδοσης
του αιμορραγικού πυρετού εκτός
Αφρικής. Το πρώτο κρούσμα της
νόσου αφορά την Τερέζα Ρομέρο,
μια νοσηλεύτρια, η οποία προ-
23
Σε «κόκκινο συναγερμό» η Eλλάδα
Σε εγρήγορση βρίσκονται οι υγειονομικές αρχές της Eλλάδας, λόγω της
«εμφάνισης» του αιμορραγικού πυρετού Εμπολα και στη Γηραιά Ηπειρο. Το υπουργείο Υγείας, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων
και το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας εξετάζουν και επικαιροποιούν τακτικά το σχέδιο δράσης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εισόδου ενδεχόμενου ύποπτου κρούσματος του ιού στη χώρα, έχοντας
πάντα τα μάτια «στραμμένα» και στις συστάσεις των διεθνών οργανισμών και οργάνων. Στο πλαίσιο αυτό, στην προχθεσινή σύσκεψη στο
υπουργείο Υγείας αποφασίστηκε η ενίσχυση των πυλών εισόδου στη
χώρα (λιμάνια, αεροδρόμια και κέντρα πρώτης υποδοχής μεταναστών)
με ιατρικό προσωπικό και ειδικό εξοπλισμό όπως στολές, γάντια κ.ά.
Ιδίως στα αεροδρόμια, οι επιβάτες ορισμένων πτήσεων με ενδιάμεσους
σταθμούς σε χώρες με επιδημία Εμπολα θα συμπληρώνουν ένα ειδικό
έντυπο-καρτέλα για τον τόπο προέλευσή τους και τη «διαδρομή» τους
προς τη χώρα μας, καθώς και για την κατάσταση της υγείας τους (θα
κληθούν να απαντήσουν εάν έχουν κάποιο σύμπτωμα). Από τον περασμένο Αύγουστο έχουν εκδοθεί και αποσταλεί οδηγίες προς το υγειονομικό προσωπικό, το προσωπικό των αεροδρομίων, της ΕΛ.ΑΣ., του Λιμενικού και του Ελληνικού Στρατού για τον έγκαιρο εντοπισμό ύποπτου
κρούσματος και τον χειρισμό του.
Η μετάδοση του φονικού ιού θεωρείται
πλέον βεβαία και στη Γηραιά Ηπειρο
Επί ποδός σε έναν ακήρυχτο πόλεμο εναντίον του ιού Εμπολα βρίσκονται τόσο η Ευρώπη όσο και
οι ΗΠΑ, όπου τις τελευταίες ημέρες
εντοπίστηκαν τα πρώτα κρούσματα αιμορραγικού πυρετού εκτός
Αφρικής. Η εμφάνισή τους καταδεικνύει τεράστια κενά στη θωράκιση της Δύσης έναντι του λοιμώδους νοσήματος και μάλιστα
σε μια περίοδο που η μετάδοση
l
σβλήθηκε από τον ιό ενώ φρόντιζε
έναν ιεραπόστολο ασθενή με Εμπολα, ο οποίος είχε διακομιστεί
στη Μαδρίτη για θεραπεία. Η περίπτωση της Ισπανίδας νοσοκόμας,
η οποία μάλιστα ανήκε σε ειδικά
εκπαιδευμένη ομάδα για την αντιμετώπιση των νοσούντων από
Εμπολα, υποδεικνύει ένα σημαντικό κενό στο πρωτόκολλο που
ακολουθήθηκε σε αυτή την περίπτωση. Παρά την πάροδο αρκετών
ωρών από την ανακοίνωση του
κρούσματος παρέμενε άγνωστο
με ποιο τρόπο προσβλήθηκε η
40χρονη γυναίκα από την ασθένεια, αν και η ίδια υποστηρίζει ότι
πρέπει να συνέβη κατά την αφαίρεση της προστατευτικής στολής.
Οι ισπανικές αρχές και το υπουργείο Υγείας της χώρας αντέκρουσαν
τις κατηγορίες για ολιγωρία, αλλά
και για μεγάλη καθυστέρηση στην
αντιμετώπιση του κρούσματος,
ανακοινώνοντας ότι άμεσα οι υγειονομικές αρχές ήρθαν σε επαφή
με τουλάχιστον 20 άτομα που είχαν
συναναστραφεί την άρρωστη, ενώ
κάποια από αυτά τέθηκαν σε καραντίνα. Πάντως η περίπτωση της
Ρομέρο δείχνει ότι το νοσηλευτικό
προσωπικό βρίσκεται σε άμεσο
κίνδυνο από τη νόσο και αυτό όχι
Η περίπτωση με την Ισπανίδα νοσοκόμα που προσβλήθηκε από τον ιό του
Εμπολα δείχνει ότι το νοσηλευτικό προσωπικό βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο
από τη νόσο και αυτό όχι μόνο στους υγειονομικούς σταθμούς της Δυτικής
Αφρικής, αλλά και στα προηγμένα νοσηλευτικά ιδρύματα της Ευρώπης.
μόνο στους υγειονομικούς σταθμούς της Δυτικής Αφρικής, αλλά
και στα προηγμένα νοσηλευτικά
ιδρύματα της Ευρώπης.
Ωστόσο, τουλάχιστον ολιγωρία
έδειξαν και τα νοσοκομεία στις
ΗΠΑ, όπου ένας ασθενής της νόσου, ο Τόμας Ερικ Ντάνκαν, εμφανίστηκε με συμπτώματα της
ασθένειας στο νοσοκομείο του
Ντάλας και παρότι πληροφόρησε
τους γιατρούς ότι είχε ταξιδέψει
σε μία εκ των μαστιζομένων από
το λοιμώδες νόσημα χωρών της
Δυτικής Αφρικής, του δόθηκε θεραπεία με αντιβιοτικά και του ζητήθηκε να επιστρέψει σπίτι του.
Λίγες ώρες αργότερα, ο άνδρας
διακομίστηκε εκ νέου στο νοσοκομείο σε κρίσιμη κατάσταση και
διαγνώστηκε ότι πάσχει από Εμπολα, ενώ οι υγειονομικές αρχές
ξεκίνησαν έναν υπεράνθρωπο
αγώνα προκειμένου να εντοπίσουν
τα 80 και πλέον άτομα που είχαν
επαφή μαζί του προκειμένου να
ληφθούν οι απαραίτητες προφυλάξεις. Ο ασθενής κατέληξε παρά
την πειραματική θεραπεία που
του είχε χορηγηθεί,
Το δίδαγμα των ημερών τελικά
είναι ότι ο Εμπολα αποτελεί μια
αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα
πλέον και για τη Δύση. Πρόκειται
για μια «παγκοσμιοποιημένη επιδημία» φονικότερη μεν, αλλά με
πολλές αναλογίες με αυτές άλλων
υγειονομικών κρίσεων όπως είναι
η επιδημία SARS το 2003. Αξίζει
να σημειωθεί ότι τότε το μεγάλο
βάρος της πρόληψης και της ανακοπής της επιδημίας είχαν επωμισθεί οι αερομεταφορείς. Αυτή
τη φορά, αν και πολλές αεροπορικές εταιρείες περιόρισαν τις πτήσεις τους προς τη Δυτική Αφρική,
δεν επαναλήφθηκε το ίδιο «λάθος»
σύμφωνα τουλάχιστον με την κρίση των αρμόδιων φορέων, όπως
της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Μπορεί να έχουν τοποθετηθεί
θερμικοί ανιχνευτές σε κάποια αεροδρόμια προκειμένου να εντοπίζονται οι επιβάτες που πάσχουν
από υψηλό πυρετό, «πρόβλημα»
το οποίο μπορεί να υπερκεραστεί
–όπως ανέφεραν δημοσιεύματα
των τελευταίων ημερών– με τη
λήψη παρακεταμόλης πριν από
την επιβίβαση.
Τέλος, η περιφερειακή επικεφαλής της ΠΟΥ για την Ευρώπη,
Σουζάνα Ζακάμπ, τόνισε πως η
έλευση του Εμπολα στην Ευρώπη
είναι αναπόφευκτη, γεγονός που
καθιστά την ενημέρωση για τους
τρόπους προστασίας από τη νόσο
απαραίτητη. Ετσι κάθε ενδιαφερόμενος πρέπει να γνωρίζει ότι
ο ιός του αιμορραγικού πυρετού
δεν μεταδίδεται με τον αέρα αλλά
με την επαφή με τα σωματικά
υγρά κάποιου ήδη ασθενούς, ενώ
τα συμπτώματα περιλαμβάνουν
πυρετό, πονόλαιμο, διάρροια,
ναυτία και εμετούς.
Η Καθημερινή παρουσιάζει το περιοδικό
από τον βραβευμένο σεφ
Χρίστο Χριστοδούλου
ž¶€·®¸È¿²¼²½€°¸À·ª½€¾À¹¿®°ª½€
u²€u«¸®€™À²¼»È¹¿®½
ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
24-ADV ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΟΣ_Master_cy 10/10/14 19:07 Page 1
01-OIKONOMIA NEW_Master_cy 10/10/14 23:39 Page 1
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η 1 2 Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι ΟΥ 2 0 1 4
Μεταβολές εβδομάδας
X.A.K.
1,05%
Dow Jones
X.A.
-2,95%
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ψηλά στις προτεραιότητες
η γερμανική αγορά
Ψηλά στις προτεραιότητες βρίσκεται η
αγορά της Γερμανίας σε ό,τι αφορά την ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος προς την
Κύπρο ενώ παρατηρείται σταθεροποίηση
της αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου. Σελ 7
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Η καινοτομία βελτιώνει
την ανταγωνιστικότητα
-1,75%
Αποδίδει η επένδυση των
εταιρειών στα προϊόντα
Αισιοδοξία ότι η LG Electronics Hellas θα
καταφέρει να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στην εγχώρια κινητή τηλεφωνία εκφράζει ο διευθυντής Πωλήσεων της
εταιρείας. Σελ 8
Λήδρας και Ονασαγόρου
ανεβάζουν τα ενοίκια
Η ραγδαία ανάπτυξη στις οδούς Λήδρας
και Ονασαγόρου ανεβάζει τις τιμές των
ενοικίων των εμπορικών καταστημάτων.
Σήμερα οι δύο οδοί θυμίζουν κάτι από την
αίγλη της λεωφόρου Μακαρίου. Σελ. 12
-3,72%
Dax
-4,57%
ΔΙΕΘΝΗ
FTSE 100
Χαμηλά
κρατά τα
επιτόκια
η Fed Σελ. 10
-3,41%
Πετρέλαιο
€/$
-4,83%
-0,19%
Συγκρατημένη αισιοδοξία για τραπεζικά αποτελέσματα που θα είναι διαχειρίσιμα
Θετικά μηνύματα εκτιμάται ότι θα προκύψουν από τη Φρανκφούρτη, στις 26
Οκτωβρίου, ημερομηνία κατά την οποία
αναμένεται να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής των εγχώριων
τραπεζών.
Η προοπτική για διαχειρίσιμα αποτελέσματα είναι κάτι περισσότερο από πι-
θανή, την ώρα που διαφαίνεται ότι οι
ανάγκες των τεσσάρων υπό δοκιμασία
οίκων δύνανται να ικανοποιηθούν χωρίς
«δραματικά» σχέδια ενίσχυσης κεφαλαίων.
Παράλληλα, ήδη οι τράπεζες ετοιμάζονται για την επόμενη μέρα της κρίσιμης
ανακοίνωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αν και οι διαρροές που
ενδεχομένως φτάνουν στα αφτιά των τραπεζιτών, αποτελούν, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, καθώς και την
«Αρχή Κεφαλαιαγοράς» της Ε.Ε., «αποσπασματικές» πληροφορίες.
Παρόλο που είναι εκατοντάδες οι παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη κατά
την άσκηση προσομοίωσης, εντούτοις
μπορούν να συμπτυχτούν σε τέσσερις
βασικές.
Ταυτόχρονα, η εικόνα που διαμορφώνεται είναι πως μια από τις σημαντικές
ανησυχίες που εξέφραζαν οι τράπεζες,
ότι δηλαδή το αρνητικό σενάριο μπορεί
να αποδειχθεί εξαιρετικά «βαθύ», δεν θα
υλοποιηθεί. Σελ. 4
Αναπόφευκτη
η «διόρθωση»
μετά τη φούσκα
στο εμπόριο
Πλούσια ζωή με χρήματα άλλων
Oι προμήθειες των
διαχειριστών των
hedge funds
καθορίζονται από το
συνηθισμένο
μοντέλο του «2 και
20». Παίρνουν το 2%
για την ετήσια
διαχείριση και το
20% επί της
απόδοσης. Επιπλέον,
λαμβάνουν έξτρα
μπόνους και μισθούς
από την εταιρεία
τους, την οποία και ταυτόχροναχρεώνουν με τα
έξοδα των ιδιωτικών
τζετ, καθώς και με
άλλες προσωπικές
δαπάνες. Κατόπιν
τούτων, οι αποδόσεις
που παρέχονται
στους πελάτες τους
είναι δραστικά
μειωμένες.
AFP
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
-2,65%
Nikkei
Eν αναμονή των στρες τεστ
Η στροφή των επιχειρήσεων στην έρευνα
και την καινοτομία, πέραν του ότι βελτιώνει
την ανταγωνιστικότητά τους, παράλληλα
τους εξασφαλίζει σημαντικά κονδύλια. Σελ 6
Nasdaq
Σοβαρά ζητήματα πολιτικής θέτουν
τα στοιχεία για το εμπόριο, όπου
η μείωση της προσφοράς δείχνει
να είναι αναπόφευκτη, σε έναν
κλάδο που φαίνεται να έχει κατευθυνθεί από τη φούσκα που δημιουργήθηκε στον δανεισμό, με
την κατανάλωση να διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τις
εύκολες πιστώσεις των νοικοκυριών.
Την ώρα που η η συζήτηση για
το εμπόριο περιστρέφεται κυρίως
γύρω από το ωράριο λειτουργίας,
σε μια βιομηχανία, η οποία διέπεται από πάμπολλες ρυθμιστικές
στρεβλώσεις, βασικό ερώτημα είναι κατά πόσον είναι δυνατόν να
επιστρέψει η κατανάλωση στα
επίπεδα που είχε καταγράψει προ
της κρίσης. Σελ. 3
Α Ν Α Λ Υ Σ Η / Του ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ
Ένα Ausgleich για τον Ερντογάν
Όταν το 1848 οι Μαγυάροι ξεσηκώθηκαν κατά
της Αυστριακής Αυτοκρατορίας, η απάντηση
που έλαβαν ήταν σκληρή: Η Ουγγαρία «καταργήθηκε» και η γη της μοιράστηκε
ανάμεσα στους «δικαιούχους» του
στέμματος των Αψβούργων. Όλα λειτούργησαν καλά (αν ρωτήσει κανείς
τους υποστηρικτές της αυτοκρατορίας)
μέχρι που ο Βίσμαρκ έδωσε μια απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον το
εκκολαπτόμενο Β΄ Ράιχ θα ενωθεί
στα πλαίσια της «Μεγάλης Γερμανίας»
(Grossdeutschland που περιελάμβανε
την Αυστρία), ή αν η «Μικρή Γερμανία
(Kleindeutschland) θα κτιζόταν γύρω
από την ηγεμονία των Πρώσων.
Μετά τον σύντομο και καταστροφικό για τους Αυστριακούς πόλεμο
του 1866, οι Ούγγροι ξεσηκώθηκαν
ξανά, αισθανόμενοι την ευκαιρία να
αποσχιστούν από την αποδυναμωμένη αυτοκρατορία. Τότε ο Ντεάκ
σκέφτηκε το Ausgleich: Τον «συμβιβασμό» με τον οποίο οι Μαγυάροι θα
επανακτούσαν (περίπου) την αυτονομία που είχαν πριν να επαναστατήσουν είκοσι χρόνια νωρίτερα και
η Αυτοκρατορία θα διατηρούσε την
ενότητά της με μια λύση που θυμίζει
τα «τρία singles»: Μία κυριαρχία, μία
διεθνή προσωπικότητα και σχεδόν
μία ιθαγένεια. Ο στρατός, η εξωτερική
πολιτική και οι δημοσιονομικές υποθέσεις παρέμεναν μέρος της αυτοκρατορίας, η οποία από «αυστριακή»
πλέον θα άλλαζε όνομα σε «Αυστροουγγαρία». Η ένωση ήταν πλέον κυρίως στο πρόσωπο του πάτερ φαμίλιας
των Αψβούργων, ο οποίος θα φορούσε
διττό στέμμα – βασιλείας της Ουγγαρίας και Αυτοκράτορας της Αυστρίας.
Στην πορεία, την πάτησαν οι Σλάβοι,
που δέχονταν αφόρητες πιέσεις για
μαγυαροποίησή τους, και οι οποίοι
τελικά θα σκότωναν διά του Γκαβρίλο
Πριντσίπ τον Αρχιδούκα ο οποίος παρεμπιπτόντως, τους υποστήριζε. Κάπου εκεί άρχισε ο Α΄ Παγκόσμιος και
τέλειωσε η αυτοκρατορία των Αψβούργων. Η Τουρκία σήμερα βρίσκεται
σε μια δεινή θέση. Ο Ερντογάν θέλει
το Ισλαμικό Κράτος ως «ισλαμιστής»
ηγέτης, ενώ τον εξυπηρετεί και η
πίεση που ασκείται στους Κούρδους.
Από την αρχή βοηθούσε και στήριζε
το ISIL, έστω κι αν σχεδόν βρήκε μια
λύση «ομοσπονδιακού Ausgleich» με
τους Κούρδους. Μπορεί να μην έφτανε
ποτέ στο σημείο ενός «Τουρκο-Κουρδιστάν» η συμφωνία, αλλά οι Κούρδοι
ανακτούσαν μερική αυτοδιάθεση. Αν
<
<
<
<
<
<
<
Οι μοναδικές επιλογές
του Τούρκου πρωθυπουργού είναι εξωπραγματικές –τουλάχιστον μακροπρόθεσμα.
έφτανε ταχύτερα σε μια διευθέτηση
ο Ερντογάν με τους Κούρδους, σήμερα
θα είχε μπροστά του μια νέα επιλογή,
χρησιμοποιώντας τις ημι-αυτόνομες
περιοχές του τουρκικού Κουρδιστάν
για να απορροφήσει τους κουρδικούς
πληθυσμούς του βόρειου Ιράκ και
της Συρίας: Με μια κίνηση, θα έλυνε
το Κουρδικό και θα «οθωμανοποιούσε»
την εξωτερική του πολιτική, μεγαλώνοντας μάλιστα ουσιαστικά την
τουρκική επικράτεια με μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας περιοχές.
Μετά, μόνες του έγνοιες θα ήταν να
καταστήσει τις επαρχίες του αρκούντως εξαρτώμενες από την Άγκυρα
για να αποτρέψει πλήρη απόσχισή
τους, και να ηρεμήσει τα πνεύματα
στο βόρειο Ιράκ για να μην του σκοτώσουν κανένα Αρχιδούκα οι εκεί
πληθυσμοί. Εν τω μεταξύ, όμως, οι
δυναστικές βλέψεις του Ερντογάν θα
μπορούσαν να εξυπηρετηθούν και
με ένα άλλο τρόπο, που θα μπορούσε
να προχωρήσει παράλληλα με ένα
ημι-Ausgleich. Η ανακήρυξη Χαλιφάτου θα αποτελούσε την πιο σημαντική εξέλιξη για μια πολιτική που
ελπίζει να στεριώσει τον ρόλο της
Τουρκίας ως ντε φάκτο ηγήτορα της
περιοχής. Τα Χαλιφάτα, φυσικά, είναι
μεγάλη υπόθεση. Πρώτο, μια τέτοια
κίνηση θα αποτελούσε «αντι-κεμαλική» πολιτική, αφού ο Ατατούρκ είχε
καταργήσει το Χαλιφάτο που διά βίας
ακόμα υπήρχε το 1924. Δεύτερο, η
κίνηση θα πρέπει να τύχει μεγάλης
διαχείρισης ως προς τις σχέσεις της
Τουρκίας με το σιιτικό Ιράν αλλά και
με τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, την
Αίγυπτο και ολόκληρη την περιοχή.
Τρίτο, το «Χαλιφάτο» θα πρέπει να
έχει πανισλαμικό χρώμα, και όχι «τουρκικό» -κάτι σαν Βατικανό. Πάνω από
όλα, όμως, το «Χαλιφάτο» είναι περίπου όπως το «σωστό περιεχόμενο»:
Μπορεί να οριστεί όπως το θέλει ο
καθένας. Έτσι, θα μπορούσε να ήταν
μια βαθύτατα συμβολική κίνηση, που
στην πράξη να λειτουργεί κυρίως διακοσμητικά, με λίγη πραγματική πολιτική εξουσία. Σαν Βασίλισσα της
Αγγλίας, ας πούμε. Αλλά η κίνηση θα
μπορούσε να «απαγάγει» τον ισλαμικό
κόσμο: Χαμάς, Χεζμπολάχ, αλ Νούσρα
και οι εκατοντάδες άλλες «ομάδες»
θα ήταν σε αμηχανία. Οι Μουσουλμάνοι Αδερφοί ονειρεύονται από τον
καιρό του Χασάν αλ Μπάννα μια τέτοια κίνηση. Στο ισλαμικό πολιτικό
φάσμα, όλοι οι χώροι αριστερά του
ISIL θα ήταν «διαθέσιμοι» για τουρκική
επιρροή, ενώ και η συριακή πολιτική
του Ερντογάν θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί επίσης. Αυτή η στήλη έγραψε παλαιότερα –πριν τις πιο ακραίες
εξελίξεις με τον ISIL και κατά την
αρχή του συριακού εμφυλίου– πως
αυτή η πολιτική θα μπορούσε να εξυπηρετήσει ακόμα και την Κύπρο.
Και, δυνητικά, θα μπορούσε να
εξυπηρετήσει και πολλούς άλλους,
με την ενίσχυση ενός (πιο) ήπιου
Ισλάμ σε βάρος του «Ισλαμικού Κράτους» (κυριολεκτικά: Χαλιφάτου) το
οποίο σήμερα ο Ερντογάν δεν μπορεί,
ούτε να συνεχίσει να στηρίζει, αλλά
ούτε και να πολεμήσει όπως του ζητούν οι πάντες.
Οι επιλογές αυτές, όμως είναι υπερβολικά τολμηρές για να θεωρηθούν
πιθανές στο παρόν στάδιο. Αλλά το
γεγονός ότι συζητούνται, πλέον ανοικτά, από κύκλους εντός της Τουρκίας,
αλλά και στον αραβικό κόσμο, δείχνει
πόσο ακραίες είναι οι επιλογές του
www.pwc.com.cy
īLjĮnjĮljĮIJĮljIJǀıİLjǐ
IJǎĮǘǏLjǎǍİljǁnjĮĮȺǗıǀNjİǏĮ
Ερντογάν, και κατ’ επέκταση πόσο
δύσκολη είναι η θέση του.
Πράγματι, αν σκεφτεί κανείς πόσο
μακριά βρίσκεται σήμερα η Τουρκία
από το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων, αντιλαμβάνεται πόσο πιεσμένος πρέπει να αισθάνεται σήμερα
ο Τούρκος πρωθυπουργός, την ώρα
που η αφόρητη πίεση του αφήνει διαθέσιμες μόνο προβληματικές επιλογές,
η καθεμιά με το δικό της μεγάλο κόστος. Αυτό εξάλλου φαίνεται και από
την κατάσταση, με «εικόνες εμφυλίου»
που επικρατεί στην Τουρκία. Όλα
αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη
όταν η Λευκωσία μετρά τους στόχους
και τις επόμενες κινήσεις της Τουρκίας
ως προς την ΑΟΖ. Ενώ μια κίνηση
όπως την πρόσφατη της Τουρκίας
δεν ήταν παρά θέμα χρόνου, η γενικότερη εικόνα μπορεί να δείξει πού,
πώς, και κάτω από τι είδους πίεση
είναι δυνατόν να υποχωρήσει ο Ερντογάν κάτω από τις σημερινές συνθήκες. Εν τω μεταξύ, πρέπει να προχωρήσει ένα σοβαρό ΓεΣΥ και να εκπονηθεί ΜΔΠ. Και τα λεφτά από το
γκάζι, μακριά από τους πολιτικούς.
www.fortheisland.wordpress.com
Σχολιάστε στο www.kathimerini.com.cy
OIK_02-OIK DHKTHS-NEW 2stilo_Master_cy 10/10/14 23:09 Page 2
l
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
ΑΡΘΡΟ
/ Της ΕΜΙΛΥΣ ΜΙΝΤΗ
Άλλοι ανεργιακό,
άλλοι τριπλή σύνταξη
Μόνο με πρόκληση που ξεπερνά
τα όρια της λογικής και εμπαίζει
το περί δικαίου αίσθημα μπορεί να
χαρακτηριστεί η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου να κρίνει ως
αντισυνταγματικό τον Νόμο που
ψήφισε η Βουλή για κατάργηση
των πολλαπλών συντάξεων σε άτομα που υπηρέτησαν σε διάφορες
θέσεις της κυπριακής Δημοκρατίας.
Η κατάργηση των πολλαπλών
συντάξεων είχε θεωρηθεί ως μια
στρέβλωση που έπρεπε να διορθωθεί, αφού εκτός του ότι λειτουργούσε ως βαρίδι στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων το οποίο αντιμετωπίζει σοβαρότατες πιέσεις,
από την άλλη ήταν και μια αδικία
που έπρεπε να τερματιστεί. Και αν
<
<
<
<
<
<
<
Από όσους δικαιούνται
πολλαπλές συντάξεις,
ποιοι έχουν τα «μούτρα» να σταθούν απέναντι στους ανέργους;
τέτοιες αποφάσεις όπως π.χ. η παραχώρηση συντάξεων λήφθηκαν
σε χρόνια και περιόδους που έραβαν
και έκοβαν ορισμένοι στα μέτρα
τους, σήμερα τα πράγματα είναι
πολύ διαφορετικά.
Πέραν του ότι οι πολίτες είναι
πλέον ενημερωμένοι και μορφωμένοι και έχουν τη γνώση για το τι
συμβαίνει γύρω τους αλλά και στον
υπόλοιπο κόσμο –οπότε μπορούν
εύκολα να ξεχωρίσουν το δίκαιο
από το άδικο όπως και την αλήθεια
από το ψέμα– την ίδια στιγμή η
ίδια η κυπριακή κοινωνία που γέννησε και μεγάλωσε ένα δημόσιο
σύστημα γεμάτο από ελλείψεις, λάθη και παραλείψεις, ταλαντεύεται
από μια φοβερή χρηματοπιστωτική
κρίση που έχει καταρρακώσει αξίες,
θεσμούς και συστήματα. Και όσο
περνά ο καιρός, όσο περισσότερες
αποφάσεις λαμβάνονται ή σκάνδαλα βγαίνουν στη φόρα ο κόσμος
δικαιώνεται και επιβραβεύεται που
έχει στρέψει πλέον την πλάτη σε
όλους και σε όλα και τους έχει καταστήσει αναξιόπιστους, κρατώντας
για τον εαυτό του τουλάχιστον μια
στάση αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού.
Γιατί δεν είναι δυνατόν ολόκληρη
η χώρα να βιώνει μια τόσο βαθιά
κρίση κάποιοι να ζητούν, να διεκδικούν ή ακόμα και να δικαιούνται
πολλαπλές συντάξεις. Αλήθεια, αναρωτήθηκε κανείς πόσες οικογένειες
θα μπορούσαν να τα βγάλουν πιο
εύκολα πέρα αν είχαν έστω και ένα
μικρό εισόδημα; Και ασφαλώς δεν
αναφερόμαστε στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα το οποίο βρίσκεται υπό αμφισβήτηση ως προς
την απόδοσή του σε αυτούς που
το έχουν ανάγκη.
Αναφερόμαστε σε ένα εισόδημα
πραγματικό που να επιτρέπει σε
μια οικογένεια, σε έναν άνθρωπο
να ζήσει αξιοπρεπώς. Δεν είναι δυνατόν νόμοι του παρελθόντος που
αποτελούν στρέβλωση να συνεχίσουν να εφαρμόζονται έστω και
αν κρίθηκαν αντισυνταγματικοί.
Η κυβέρνηση και το Νομοθετικό
Σώμα έχουν την κύρια ευθύνη να
καθίσουν κάτω και να βρουν πραγματικά λύσεις σε τέτοια προβλήματα
και να τροποποιήσουν με σοβαρότητα κάποιες νομοθεσίες.
Διερωτήθηκε κανείς άραγε πώς
αισθάνονται οι άνεργοι τις ατέλειωτες ώρες που περιμένουν στο
ανεργιακό προκειμένου όχι μόνο
να εξασφαλίσουν το επίδομα που
δικαιούνται για να καλύψουν άμεσες
ανάγκες αλλά και για να βρουν μια
δουλειά για να μπορούν τουλάχιστον να βγάζουν τα προς το ζην.
Διερωτήθηκε άραγε κανείς πώς αισθάνονται οι μανάδες, οι πατεράδες
και άλλες ομάδες του πληθυσμού
όταν καταφεύγουν στα παντοπωλεία και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα;
Αναρωτήθηκε άραγε κανείς –εκτός
από αυτούς που βιώνουν τα προβλήματα τι σημαίνει να μην ξέρεις
αν την επόμενη μέρα θα μπορείς
να είσαι συνεπής στις υποχρεώσεις
σου; Π.χ. να βάλεις βενζίνη στο αυτοκίνητο να πας τα παιδιά στο σχολείο, να πληρώσεις ρεύμα και νερό
και άλλα πολλά;
Δυστυχώς η παροιμία που λέει,
«όταν είσαι έξω του χορού, πολλά
τραγούδια ξέρεις», επιβεβαιώνεται.
Και ιδού, το μέγα ερώτημα: Από
αυτούς τους προνομιούχους που
δικαιούνται να λαμβάνουν πολλαπλές συντάξεις, ποιοι έχουν τα
«μούτρα» να σταθούν απέναντι
από τον κυπριακό λαό και να ζητήσουν να πάρουν το λαβείν τους;
Δηλαδή και δεύτερη και τρίτη ή
ακόμα και τέταρτη σύνταξη;
Μα πραγματικά, δεν είναι ντροπή;
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
ΔΗΚΤΗΣ
[email protected]
Tweet;
Ήρθε το CODEL στην Κύπρο με τον «δικό μας» τον
Gus Bilirakis και άλλους δύο βουλευτές των ΗΠΑ,
έγινε το πανηγύρι, τα δείπνα και οι χαρές, αλλά ο
Δήκτης παραμένει εντυπωσιασμένος από κάτι
άλλο: Ούτε ένα tweet, ούτε μια κουβέντα στο facebook καλέ «φίλοι της Κύπρου»; Φαίνεται και
πόσο σοβαρά πήραν αυτή την επίσκεψη...
••••
Να μάθουν...
Πάντως, παραδέχονται οι διάφοροι εξ Αμερικής
εμπλεκόμενοι στο CODEL πως η «συμμαχία» των
ελληνικών συμφερόντων με την AIPAC είναι πολύ χρήσιμη για το ελληνικό και κυπριακό λόμπι.
«Να μάθουν λίγο και πώς γίνεται το λόμπι», σχολίασε ένας εκ των εμπλεκομένων. «Να δουν πως
σημασία δεν έχουν τα ψηφίσματα του Κογκρέσου, αλλά η διαμόρφωση πολιτικής», σχολίασε ο
άλλος. Κι εμείς να μάθουμε τι και πώς πρέπει να
χρηματοδοτούμε, λέει ο Δήκτης...
EPA
2
••••
Τελικά;
Ο Παβλόφ τον σκύλο του και οι πολιτικοί τα μικρόφωνα. Ο πατριωτισμός σε όλο του το καμάρι.
Τελικά, ο αποστολέας του SMS δεν ήξερε να
χρησιμοποιεί το τηλέφωνο, λέει, και μόνο με Siri
είναι δυνατόν να έστειλε το μήνυμα. Το γεγονός
βάζει σε μπελάδες τον δήμαρχο της πόλης του
έρωτα, ο οποίος αγόρασε το κινητό τηλέφωνο και
το έδωσε στη θυγατέρα του κυρίου που δεν ξέρει
πώς να στέλνει μηνύματα. Όπως και σε κάθε
μπερδεμένη ιστορία με μπλεγμένη πλοκή και
πολλούς εμπλεκόμενους, τα πάντα ξεκαθαρίζουν
με τη γνωστή συνταγή: Cherchez la femme…
••••
Quiz 1
δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά από
την ιατρική επιστήμη, αλλά εμείς είμαστε μια χαρά αφού έχουμε Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Φοβίζει
η απλότητα της διαβεβαίωσης και η στήλη πολύ
φοβάται πως η αυτοϊκανοποίηση που βγαίνει
από το Υπουργείο Υγείας μάλλον δείχνει πως
δεν φοβούνται όσο θα έπρεπε τον κίνδυνο που
υπάρχει.
••••
Χαλάλι
Χαλάλι τα χιουμοριστικά καρφιά που εκτόξευ-
Τι κοινό έχουν ο δήμαρχος της πόλης του έρωτα
με τον πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ; Για ευκολία
εξηγούμε πως η αδυναμία τους, τους πρόδωσε...
••••
Quiz 2
Πάφιος φίλος, που είναι πηγή της στήλης, αφη-
γούμενος τα τεκταινόμενα στην πόλη της Αφροδίτης, μιλούσε με τον πιο φυσικό τρόπο για τον «Mister 15%». Η στήλη δεν ήξερε ποιος είναι και έκανε ώρα να καταλάβει –και να διασταυρώσει– την
πληροφορία, οπότε και κατάλαβε πως ο κόσμος το
’χει τούμπανο. (Κι η Πάφος κρυφό καμάρι...).
••••
Κοίταξε κανείς;
Εδώ που τα λέμε, κοίταξε κανείς και την πολιτιστική πρωτεύουσα, ή το πάρτι εκείνο θα συνεχιστεί μέχρι να γίνουμε ρεζίλι διεθνώς;
••••
Έμπολα
Όλα μια χαρά, μας λένε, με τον Έμπολα, αφού
υπάρχει Εθνικό Σχέδιο Δράσης το οποίο θα υλοποιηθεί αν μας τύχει τίποτε τυχαίο. Η ασθένεια
σαν σε εκδήλωση της Eurobank, μερικοί εκπρόσωποι κορυφαίων διαχειριστών κεφαλαίων για
την τακτική του «δεν πληρώνω», που ομολογουμένως ακολουθούσε επί χρόνια η ελληνική οικο-
H ΛEΞH
ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Κατά Κεφαλήν Εισόδημα
Με τον όρο κατά κεφαλήν εισόδημα εν-
νοούμε το μέσο όρο του εισοδήματος των
κατοίκων μιας χώρας. Το
κατά κεφαλήν εισόδημα
προκύπτει αφού διαιρέσουμε το συνολικό ακαθάριστο
εγχώριο εισόδημα μιας χώρας με το σύνολο του πληθυσμού της, και αποτελεί
βασικότατο παράγοντα
προσδιορισμού του βιοτικού επιπέδου
της χώρας.
ΜΑΡΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Καθηγητής Διοίκησης και Οικονομικών
Cyprus Institute of Marketing / The Cyprus
Business School
νομία, όπως επίσης και για κάποιες αποτυχημένες τακτικές του κυπριακού οικονομικού μοντέλου. Η ενδελεχής ανάλυση για τις ευκαιρίες και
τους κινδύνους στις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές, το polo shirt της Pioneer Investment
και τα διάφορα δώρα που αποκόμισαν οι παρευρισκόμενοι, καθώς και η στιλάτη αλλά συνάμα
καταρτισμένη Elsa Goldberg, αντιπρόεδρος της
Franklin Templeton άφησαν ικανοποιημένους
τους προσκεκλημένους.
••••
Quiz 3
Ποιος ξημαρόγλωσσος μάστορας της κυπριακής
οικονομικής, πολιτικής, κομματικής, νομικής και
μηντιακής ζωής έφαγε πόρτα από τον Wilbur
όταν πήγε να τον δει στο γραφείο του; Ο Ross
δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί απαιτούσε ο
δικός μας να τον δει, χωρίς να έχει καν κάτι απτό
και σημαντικό στην προτεινόμενη «ατζέντα» της
συνάντησης. Πού να ξέρει πως εδώ αλλιώς μάθαμε;
••••
Παβλόφ
Ομόφωνα αποφάσισαν οι κομματικοί αρχηγοί
τη διακοπή των συνομιλιών. Ομόφωνα συμφώνησαν επίσης πως δεν θα γίνουν ούτε δηλώσεις μετά τη συνάντησή τους. Όταν, όμως είδαν τα μικρόφωνα, ως «σκύλος του Παβλόφ»
δεν άντεξαν στον πειρασμό και προχώρησαν
σχεδόν όλοι οι κομματικοί αρχηγοί σε δηλώσεις. Ο πατριωτισμός στην πίσω γραμμή, μαζί
με τη σοβαρότητα και μπροστά-μπροστά έπαιξε η εξυπνάδα των κομματικών αρχηγών που
δεν σκέφτηκαν ούτε την οικονομία, ούτε τη διπλωματία και επιχείρησαν να αρπάξουν εντυπώσεις μπας και κερδίσουν πέντε ψωροψήφους σε δυο-τρία χρόνια που θα έχει εκλογές.
Και εις ανώτερα.
Α Ν Α Λ Υ Σ Η / Του NOAH BARKIN / REUTERS
Μία οικονομική κρίση στη Γερμανία
ίσως ωφελήσει την Ευρωζώνη
Με μια πρώτη ματιά, η ξαφνική επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας θα ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστη
για την υπόλοιπη Ευρώπη, που ήδη
παλεύει με την υποτονική ανάπτυξη. Αναμφισβήτητα, η Γερμανία είναι ο πυλώνας ανάπτυξης της Ευρωζώνης. Αλλά μία κρίση στη γερμανική οικονομία, πιθανώς, να είναι
ό,τι χρειάζεται για να πεισθεί η
καγκελάριος της χώρας, Αγκελα
Μέρκελ, πως είναι αναγκαίο να χαλαρώσει τη δημοσιονομική της πολιτική τόσο στην εγχώρια οικονομία
όσο και στην Ευρώπη. Να δώσει
το «πράσινο φως» σε μέτρα στήριξης ώστε να τονωθούν οι οικονομίες της Γαλλίας και της Ιταλίας,
δηλαδή η δεύτερη και τρίτη μεγαλύτερη στην Ευρωζώνη μετά τη
Γερμανία.
Προς το παρόν, βασικό μέλημα
της κ. Μέρκελ είναι να υπάρξει ισοσκελισμένος προϋπολογισμός –δηλαδή ανύπαρκτο δημοσιονομικό
έλλειμμα– έως τα τέλη του 2015.
Αυτός ο στόχος χαρακτηρίζεται
από κυβερνητικούς αξιωματούχους
στο Βερολίνο το «ιερό δισκοπότηρο» της κυβέρνησης συνασπισμού
των συντηρητικών Χριστιανοδημοκρατών και των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών.
Ενας ισοσκελισμένος προϋπολογισμός επιφέρει τεράστια οφέλη
και για τις δύο πολιτικές πλευρές.
Γι’ αυτόν τον λόγο, εξάλλου, η κ.
<
<
<
<
<
<
<
Μία τέτοια εξέλιξη
θα πείσει την Αγκελα
Μέρκελ να επανεξετάσει την πολιτική λιτότητας τόσο στην εγχώρια
οικονομία όσο και στην
Ευρώπη.
Μέρκελ αντιστέκεται σε εκκλήσεις
για αύξηση των δαπανών τόσο
στην εγχώρια οικονομία όσο και
στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Αλλά,
εάν η γερμανική οικονομία, έπειτα
από τη συρρίκνωση κατά 0,2% το
δεύτερο τρίμηνο και τη στασιμότητα το τρίτο τρίμηνο, συνεχίσει
να εξασθενεί μέσα στο επόμενο
έτος, η κ. Μέρκελ μπορεί τελικά
να αναγκαστεί να αλλάξει πορεία,
ακολουθώντας τις συστάσεις της
Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
(ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).
«Εάν ο μοναδικός τρόπος για να
επιτευχθεί ένας ισοσκελισμένος
προϋπολογισμός είναι οι περικοπές
στις δημόσιες δαπάνες, επιδεινώνοντας έτσι μια υφιστάμενη ύφεση,
τότε θα εγκαταλειφθεί και θα αυξηθούν οι δαπάνες», δήλωσε Γερμανός αξιωματούχος που ζήτησε
να παραμείνει ανώνυμος λόγω της
πολιτικής ευαισθησίας του θέματος.
Μια άλλη πηγή κοντά στην καγκελαρία επισημαίνει πως «περαιτέρω
εξασθένηση της γερμανικής οικονομίας θα αποτελέσει καθοριστικό
παράγοντα σε μια νέα ιεράρχηση
προτεραιοτήτων της κυβέρνησης».
Προς το παρόν, ο μηδενισμός
του δημοσιονομικού ελλείμματος
είναι εύκολος στόχος. Mε την ανεργία να κυμαίνεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 7%, δηλαδή κοντά
στο ναδίρ από την επανένωση της
Γερμανίας μέχρι σήμερα, τα φορολογικά έσοδα συνεχίζουν να ρέουν
στα ταμεία του ομοσπονδιακού
κράτους. Παράλληλα, τα επιτόκια
κυμαίνονται σε σχεδόν μηδενικά
επίπεδα, οδηγώντας σε ιστορικά
χαμηλά επίπεδα το κόστος δανεισμού της Γερμανίας, παρέχοντας
έτσι πρόσθετη στήριξη στον προϋπολογισμό και διευκολύνοντας
τον ισοσκελισμό του.
Η Bundesbank, η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας, εκτιμά πως το
κράτος έχει εξοικονομήσει 120 δισ.
ευρώ, συμπεριλαμβανομένων 37
δισ., μέσα στην τελευταία επταετία.
«Βέβαια, υπάρχει κίνδυνος να
μην επιτευχθεί ο στόχος του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού εάν
επιβραδυνθούν σημαντικά οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας»,
επισημαίνει ο Εκχαρτ Τούτσβελ,
οικονομολόγος στην Commerzbank
που ειδικεύεται σε ζητήματα προϋπολογισμού. «Αλλά δεν θεωρούμε
πως αυτή η πιθανότητα είναι ισχυρή. To βασικό σενάριο για τη Γερμανία είναι μια προσωρινή εξασθένηση των οικονομικών επιδόσεων
της οικονομίας, όχι μια παρατεταμένη ύφεση».
Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία στοιχεία για τις βιομηχανικές παραγγελίες, την παραγωγή και τις εξαγωγές σχηματίζουν μια ανησυχητική εικόνα, με το ΔΝΤ να αναθεωρεί προς τα κάτω τις εκτιμήσεις
για ανάπτυξη το 2014 και το 2015.
«Οι κίνδυνοι για την προοπτική
της γερμανικής οικονομίας είναι
αρκετά υψηλοί», σχολιάζει ο Μάρσελ Φράτσερ του οικονομικού ινστιτούτου DIW στο Βερολίνο, αναφερόμενος στις οικονομικές αδυναμίες της Ευρωζώνης, στους πολιτικούς κινδύνους της Γαλλίας και
της Ιταλίας, στην αβεβαιότητα για
την ισχύ των ευρωπαϊκών τραπεζών
ενόψει των τεστ κοπώσεως, αλλά
και στην έκρυθμη γεωπολιτική κατάσταση στην Ουκρανία και τη
Μέση Ανατολή.
Το DIW, δε, εκτιμά πως η Γερμανία ήδη στερείται ετησίως επενδύσεις 80 δισ. ευρώ εξαιτίας της
υποχώρησης των δαπανών σε υποδομή και τεχνολογικό εξοπλισμό
από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα
κατά το διάστημα των τελευταίων
δεκαετιών.
OIK_03-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 23:10 Page 3
ΑΝΑΛΥΣΗ
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
3
Σπάει σταδιακά η φούσκα του εμπορίου
Η πορεία που κατέγραψε ο εμπορικός κλάδος δείχνει πως η «διόρθωση» δεν μπορεί να αποφευχθεί
Του ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ
Την ώρα που οι παραδοσιακοί εμπορικοί δρόμοι –κυρίως στην Λευκωσία– συνεχίζουν να δείχνουν
μια εικόνα παρακμής, ένα από τα
βασικά ερωτήματα είναι πώς μπορεί
η βιομηχανία του εμπορίου να ανακάμψει. Τα στοιχεία δείχνουν πως
το εμπόριο έχει κατευθυνθεί από
τη φούσκα που δημιουργήθηκε
στον δανεισμό, με την κατανάλωση
να κατευθύνεται κυρίως από τις
εύκολες πιστώσεις των νοικοκυριών.
Ενώ η συζήτηση για το εμπόριο
περιστρέφεται κυρίως γύρω από
το ωράριο λειτουργίας, σε μια βιομηχανία βαθύτατα ρυθμιζόμενη,
η οποία διέπεται από πάμπολλες
ρυθμιστικές στρεβλώσεις, την ίδια
στιγμή βασικό ερώτημα είναι κατά
πόσον είναι δυνατόν να επιστρέψει
η κατανάλωση στο λιανικό εμπόριο,
στα επίπεδα που είχε καταγράψει
προ της κρίσης.
Τα νοικοκυριά
Τα τελευταία πέντε χρόνια πριν
από την εκδήλωση της κρίσης, τα
στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας
καταγράφουν μια δραματική αύξηση των πιστώσεων προς τα νοικοκυριά, ακόμα κι αν εξαιρέσει κανείς τα δάνεια που αφορούν σε
σκοπούς στέγασης. Η ραγδαία αύξηση των πιστώσεων, μάλιστα,
προκύπτει όχι μόνο από την αύξηση
στα δάνεια που κατατάσσονται
στην κατηγορία «καταναλωτικά»
αλλά και στα λεγόμενα «άλλα» δάνεια. Ο συνδυασμός των δύο δείχνει
πως υπήρχε συνεχιζόμενη αύξηση
των πιστώσεων για καταναλωτικούς
σκοπούς από το 2006 μέχρι και το
2009. Μέσα σε τρία χρόνια, τα υφιστάμενα δάνεια των νοικοκυριών
(εξαιρουμένων των στεγαστικών
Απασχόληση και προστιθέμενη αξία στο εμπόριο
69.000
Απασχόληση
2.000
Προστιθέμενη αξία (εκατ. ευρώ, δεξιός άξονας)
Δάνεια νοικοκυριών
(υφιστάμενα, εκτός από στεγαστικά)
✔ Από το 2008 και μετά, η απασχόληση
και οι τζίροι υποχωρούν σταθερά, μετά
από την ραγδαία αύξηση που δείχνει φούσκα.
55.000
2012
2016
δανείων) έφτασε στο αστρονομικό
30%. Είναι καταφανές πως η αύξηση αυτή δεν ήταν δυνατόν να
κριθεί ως βιώσιμη.
Το 2008, μάλιστα, η «Κ» είχε σχολιάσει την επανακατηγοριοποίηση
ορισμένων από τα «καταναλωτικά»
δάνεια, η οποία έδειχνε διόρθωση
της ραγδαίας αύξησης εκ πρώτης
όψεως. Την ίδια περίοδο ωστόσο,
καταγράφηκε ισόποση σχεδόν αύξηση της κατηγορίας «Λοιπά» δάνεια, γεγονός που έδειχνε πως οι
συνολικές πιστώσεις για καταναλωτικούς σκοπούς συνέχιζαν να
καταγράφουν αύξηση, σε πείσμα
των όσων «έλεγαν» εκ πρώτης όψεως τα στοιχεία.
Η εικόνα σήμερα παραμένει προβληματική. Ενώ η προσοχή των
αναλυτών και των πολιτικών παραμένει στραμμένη προς τα στεγαστικά δάνεια των νοικοκυριών,
την ίδια στιγμή το πρόβλημα είναι
ακόμα μεγαλύτερο στα καταναλωτικά. Σημειώνεται πως στα καταναλωτικά δάνεια καταγράφεται
εξαιρετικά υψηλός λόγος Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων που φτάνει
στο αστρονομικό 54%. Την ίδια
1.500
8.000
2006
στιγμή, τα ΜΕΔ των στεγαστικών
κινείται στο 35%.
Σε απόλυτους αριθμούς, μάλιστα,
τα ΜΕΔ των καταναλωτικών δανείων είναι υψηλότερα από εκείνα
των στεγαστικών, φτάνοντας στα
4,4 δισ. ευρώ, έναντι 4 δισ. ευρώ
που είναι τα ΜΕΔ των στεγαστικών.
Η αύξηση αυτή του δανεισμού
τροφοδότησε την κατανάλωση στο
εμπόριο για ένα μεγάλο χρονικό
διάστημα πριν από την κρίση. Ακόμα πιο ανησυχητικό, όμως, στοιχείο,
είναι το γεγονός ότι η πορεία της
κατανάλωσης συνέχισε την αυξητική της τάση ακόμα και μετά την
εκδήλωση της κρίσης. Παρόλο που
αυτό το στοιχείο είχε το θετικό
αποτέλεσμα πως λειτούργησε ανασταλτικά στην εμβάθυνση της κρίσης, την ίδια ώρα δεν μπορούσε
να μη διαφανεί η συνεχιζόμενη –
και επιδεινούμενη– ανισορροπία
σε μακροοικονομικό επίπεδο: Τα
νοικοκυριά συνέχισαν την κατανάλωσή τους, χρησιμοποιώντας
τις αποταμιεύσεις τους για να συγκρατήσουν τις παλαιότερες συνήθειες κατανάλωσης.
Αποτέλεσμα αυτής της εικόνας
ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟ ΝΕΟ ΤΕΥΧΟΣ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ f2
nomisma
MΟΝΟ ΣΤΟ
nomisma
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
Αυστηρή λιτότητα στους
ημικρατικούς και το έτος 2015
Τι προβλέπεται για δαπάνες, μισθούς,
θέσεις εργασίας και αναπτυξιακά έργα
Συνέντευξη
ξη του Προέδρου του ΚΟΤ κ. Άγγελου Λοΐζου
Ανοικτά όλα τα σενάρια για
το μοντέλο λειτουργίας του ΚΟΤ
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2015
ΤΡΑΠΕΖΕΣ
H γεώτρηση της ΕΝΙ/ΚΟGAS
και οι προσδοκίες μας
Οι 20 μεγάλοι δανειζόμενοι
και πόσα χρωστούν
Πως και γιατί η Τράπεζα Κύπρου
έδωσε €800 εκ. για τον ELA
Γιατί οι Κύπριοι τρώνε τα αποθέματα τους
και μειώνουν τις αποταμιεύσεις τους
ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ
ΣΥΝΔΕΘΕΙΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Η απασχόληση
12.000
y€€
Τι προβλέπει για έσοδα,
δαπάνες και ανάπτυξη
Εάν μάλιστα εξαιρεθεί ένας μικρός
αριθμός εξαιρετικά εύπορων μόνιμων κατοίκων της Κύπρου (κυρίως ξένων) που έχουν πολύ υψηλές
καταθέσεις αλλά μηδενικά δάνεια,
ο πραγματικός λόγος φαίνεται πως
είναι πολύ μεγαλύτερος από το
100%.
(Λιανικό, χονδρικό και επιδιώρθωση οημάτων)
www.nomisma.com.cy
2014
είναι τα υψηλά ΜΕΔ των νοικοκυριών για καταναλωτικούς σκοπούς
(εξαιρούνται πάντα τα στεγαστικά)
τα οποία δημιουργούν μια σοβαρή
τρύπα στο τραπεζικό σύστημα, αυξάνουν τα επιτόκια και συντηρούν
την πίεση στη ρευστότητα.
Ταυτόχρονα, όμως, συντηρείται
και μια άλλη σοβαρή ανισορροπία
στην οικονομία: Ενώ οι εισαγωγές
πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών μειώθηκαν κατά 12,8%, και οι
εισαγωγές κεφαλαιακών αγαθών
μειώθηκαν κατά 21%, την ίδια ώρα
οι εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών συγκρατήθηκαν. Όσον αφορά
στα μη διαρκή αγαθά, μάλιστα, η
μείωση έφτασε μόλις στο 5,7%.
Έτσι, η οικονομία στρέφεται προς
την κατανάλωση, «εξοικονομώντας» πόρους από τις «παραγωγικές»
εισαγωγές. Αυτή η εικόνα βάζει
οροφή στην ανάπτυξη που είναι
δυνατόν να ακολουθήσει. Επιπλέον,
αιωρείται ακόμα πάνω από την οικονομία το ερώτημα για πόσο ακόμα θα μπορούν τα νοικοκυριά να
«τρώνε από το λίπος», την ώρα που
πλέον ο λόγος καταθέσεων-προςπιστώσεις προσεγγίζει το 100%.
Στον αντίποδα αυτής της εικόνας,
η απασχόληση και οι τζίροι στο
εμπόριο δείχνουν πως έχουν ήδη
φτάσει –και ξεπεράσει– ένα μέγιστο
σημείο στο οποίο δεν μπορεί να
επιστρέψει.
Μέχρι και το 2008, τόσο η προστιθέμενη αξία όσο και η απασχόληση στο εμπόριο (λιανικό, χονδρικό και επιδιόρθωση οχημάτων)
συνέχισε να καταγράφει άνοδο.
Από το 2005 ως το 2008, μια περίοδο
που περίπου συνάδει και με την
πορεία των πιστώσεων που παραχωρούσαν οι τράπεζες στα νοικοκυριά για καταναλωτικούς σκοπούς,
η προστιθέμενη αξία του εμπορίου
κατέγραφε εντυπωσιακή άνοδο.
Αυτή η άνοδος έφτασε μέσα σε
τρία χρόνια στο 36%, γεγονός που
δείχνει πως δεν ήταν δυνατόν να
συνεχιστεί. Ταυτόχρονα, η απασχόληση στη βιομηχανία του εμπορίου κατέγραφε ανάλογη αύξηση,
η οποία ανήλθε στην ίδια περίοδο
στο 18%. Η εικόνα αυτή συνάδει
και με ένα άλλο «παράπονο» που
εκφράζει η «Κ» κατά καιρούς σχετικά με την επιμονή των πολιτικών
αποφάσεων στην τεχνητή στήριξη
στο εμπόριο και την λιανική κατανάλωση – ότι δηλαδή εκ φύσεως
ο κλάδος αυτός της οικονομίας δείχνει χαμηλή ένταση απασχόλησης.
Απασχολεί δηλαδή λιγότερα άτομα
ανά ευρώ παραγωγής από άλλες
βιομηχανίας.
Πλέον, και από την ώρα που εκ-
δηλώθηκε η κρίση, τα νοικοκυριά
αρχικά δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν νέες καταναλωτικές πιστώσεις, και στη συνέχεια δείχνουν
ανίκανα να εξυπηρετήσουν τις δανειακές υποχρεώσεις που ανέλαβαν
στο παρελθόν.
Έτσι, η πίεση που ασκείται στο
εμπόριο δεν μπορούσε παρά να
μεταφραστεί σε χαμηλότερη προστιθέμενη αξία και τζίρους, αλλά
και χαμηλότερη τελικά απασχόληση στον κλάδο.
Η μείωση δεν δείχνει πως μπορεί
να αντιστραφεί στο εγγύς μέλλον,
κι αυτό διότι στηρίχθηκε στον εύκολο δανεισμό, ο οποίος δεν μπορεί
να επανέλθει κάτω από τις σημερινές συνθήκες. Θα ήταν μάλιστα
εύλογη υπόθεση πως ακόμα κι όταν
το τραπεζικό σύστημα θα επιστρέψει σε ρυθμούς «κανονικής» λειτουργίας ή όταν τα νοικοκυριά τελικά θα εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν με τα καταναλωτικά τους δάνεια, δεν μπορεί
να αναμένεται πως ο δανεισμός θα
γίνει ξανά τόσο εύκολος που θα
ανατροφοδοτηθεί το εμπόριο και
δη το λιανικό.
Η εικόνα αυτή θέτει σοβαρά ζητήματα πολιτικής: Η όλη συζήτηση
που γίνεται δεν φαίνεται πως αγγίζει
καθόλου την ουσία του προβλήματος στον κλάδο, όπου εκ πρώτης
όψεως φαίνεται πως υπάρχει υπερβολική προσφορά.
Έτσι, η αποχώρηση πολλών επιχειρήσεων από την αγορά δείχνει
πως δεν μπορεί να αντιστραφεί,
ούτε με κινήσεις τόνωσης, ούτε με
αλλαγές ωραρίων, ούτε ακόμα με
άλλες εύηχες κινήσεις που μπορεί
μεν να εξυπηρετούν τον καταναλωτή, αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν την εικόνα που (δυστυχώς)
δείχνει πως αυτό που συμβαίνει
είναι διόρθωση.
OIK_04-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 22:49 Page 4
4
l
ΤΟ ΘΕΜΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Στρες τεστ: αισιοδοξία και ερωτηματικά
Του ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ
Με μεγάλη αισιοδοξία –αλλά με
πολλά ακόμα ερωτηματικά– προχωρούν οι τράπεζες προς ολοκλήρωση του στρες τεστ, τα αποτελέσματα του οποίου αναμένεται να
ανακοινωθούν στις 26 του μήνα.
Δεν αποκλείεται, ωστόσο, κάποια
καθυστέρηση από πλευράς της
EBA (European Banking Authority),
αφού η διαχείριση των τεχνικών
πτυχών της όλης άσκησης, παραμένει πολύπλοκη.
Πάντως, τα στοιχεία που υπάρχουν διαμορφώνουν μια μόνο μερική εικόνα των δεδομένων. Μάλιστα, τόσο η ΕΒΑ όσο και η Αρχή
Κεφαλαιαγοράς της Ε.Ε. (ESMA)
<
<
<
<
<
<
<
Στους τέσσερις υπό δοκιμασία οίκους, όλα δείχνουν πως οι όποιες
ανάγκες μπορούν να
ικανοποιηθούν χωρίς
μεγάλες ανάγκες για
νέα κεφάλαια.
έχουν αποστείλει προειδοποιητικές
επιστολές στις τράπεζες σχετικά
με τις πιθανές διαρροές που μπορεί
να γίνουν σχετικά με την άσκηση
προσομοίωσης, ενώ και η ΕΚΤ έχει
ζητήσει υπογραφή συμφωνίας εμπιστευτικότητας από τους τραπεζίτες.
Η ESMA σημειώνει στη σχετική
της δήλωση πως οι πληροφορίες
που έχουν μπροστά τους οι τράπεζες είναι «αποσπασματικές» αλλά
και «προκαταρτικά» και η οποιαδήποτε διαρροή θα αποτελεί
«απλή εικασία» από μέρους των
τραπεζιτών, γεγονός που ισοδυναμεί με παραπλάνηση των αγορών.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, κάποιες
ενδείξεις μπορούν να ξεκαθαρίσουν
σχετικά με την πορεία της όλης
άσκησης. Το αρνητικό σενάριο για
την Κύπρο φαίνεται πως λαμβάνει
υπόψη του το γεγονός πως η κρίση
έχει ήδη οδηγήσει την οικονομία
σε κάποια διόρθωση.
Στις τιμές κατοικιών, υποχώρηση
των τιμών στο βασικό σενάριο προβλέπει μείωση κατά 7% φέτος και
5,2% και 2% αντίστοιχα το 2015
και το 2016. Το αρνητικό σενάριο
προβλέπει μείωση των τιμών κατά
11,9%, 11% και 3,3% για την ίδια
περίοδο. Συνολικά, το αρνητικό
σενάριο μεταφράζεται σε τιμές χαμηλότερες κατά 16% σε σχέση με
το βασικό σενάριο. Σε άλλες χώρες,
η απόκλιση του αρνητικού σεναρίου από το βασικό, είναι μεγαλύτερη. Για παράδειγμα στη Σουηδία
και Βρετανία, το αρνητικό σενάριο
προβλέπει υποχώρηση τιμών κατά
29% περίπου σε σχέση με το πιο
ήπιο βασικό σενάριο. Κατά μέσο
όρο, το αρνητικό σενάριο είναι
«χειρότερο» όσον αφορά στις τιμές
οικιστικών ακινήτων, κατά 21,2%.
Παρόμοια είναι η εικόνα όσον
αφορά στα εμπορικά ακίνητα, όπου
η μείωση των τιμών για το 2014
εκτιμάται στο βασικό σενάριο στο
4,9%, ενώ για του χρόνου και το
2016 η μείωση υπολογίζεται στο
3,5% και 0,5% αντίστοιχα. Στο αρνητικό σενάριο, η μείωση για φέτος
είναι 7.9% και τα επόμενα δύο χρόνια σε 6,5% και 3% αντίστοιχα.
Έτσι, η απόκλιση του αρνητικού
σεναρίου από το βασικό, ανέρχεται
στα 8,7%, σε σύγκριση με το 14,7%
που είναι ο μέσος όρος για την υπόλοιπη Ε.Ε.
Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι πως μια από τις σημαντικές
ανησυχίες που εξέφραζαν οι τράπεζες, ότι δηλαδή το αρνητικό σενάριο μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά «βαθύ» δεν θα υλοποιηθεί.
Οι τράπεζες
Η Ελληνική Τράπεζα έχει ήδη
αρχίσει τους σχεδιασμούς της για
EPA
Διαχειρίσιμα αναμένεται πως θα είναι τα αποτελέσματα χωρίς δραματικά σχέδια ενίσχυσης κεφαλαίου
Διακύμανση τιμών με βάση
τα σενάρια της άσκησης προσομοίωσης
ΑΕΠ
Βασικό
Αρνητικό
Πληθωρισμός
Βασικό
Αρνητικό
Ανεργία
Βασικό
Αρνητικό
Οικιστικά ακίνητα
Βασικό
Αρνητικό
Εμπορικά ακίνητα
Βασικό
Αρνητικό
την επόμενη ημέρα, η οποία θα
απαιτήσει από την τράπεζα αύξηση
κεφαλαίου. Ενώ οι σχεδιασμοί επί
χάρτου συνεχίζονται, η τράπεζα
σχεδιάζει το roadshow με το οποίο
θα προσεγγίσει επενδυτές που να
2014
2015
2016
-4,8
-6,3
0,9
-0,5
1,9
1,1
0,4
0,4
-1,4
1
-1,7
0,6
19,2
19,6
18,4
19,4
17
18,4
-7
-11,9
-5,2
-11
-2
-3,3
-4,9
-7,9
-3,5
-6,5
-0,5
-3
ενδιαφέρονται για αύξηση κεφαλαίου. Όπως έχει διαφανεί, η τράπεζα έχει προχωρήσει ήδη σε ενίσχυση των κεφαλαίων της με μετατροπές ΜΑΚ κατά «κύματα» κάθε
φορά που διαφαινόταν μια τέτοια
ανάγκη με μείωση των Βασικών
Ιδίων Κεφαλαίων της τράπεζας κάτω από εποπτικό όριο του 9% που
ισχύει. Η «Κ» εκτιμά πως κάτω από
τις συνθήκες αυτές, το AQR θα δείχνει πως η τράπεζα αρχίζει τη δοκιμασία με ανάγκη αύξησης κεφαλαίων κάτω από το βασικό σενάριο.
Είναι ωστόσο προφανές πως οι
βασικοί μέτοχοι της τράπεζας –Third Point και Wargaming– έχουν
πρόθεση να προχωρήσουν με ενίσχυση κεφαλαίων της τράπεζας,
κάτι που έχει καθυστερήσει ακριβώς διότι επιθυμούσαν την ολοκλήρωση του στρες τεστ. Σύμφωνα
με πληροφόρηση, η Third Point
μπορεί και θέλει να ενισχύσει την
τράπεζα με 300 εκατ. ευρώ, «ή και
περισσότερα» αν χρειαστεί. Αυτό
το δεδομένο, σε συνδυασμό και με
την επικείμενη αύξηση κεφαλαίου,
εκτιμάται πως θα ικανοποιήσει τις
ανάγκες της τράπεζας έστω κι αν
οι μικρότεροι μέτοχοι δεν είναι σε
θέση να ενισχύσουν ουσιαστικά
την τράπεζα.
Όσον αφορά στον Συνεργατισμό,
όπως γράφτηκε και παλαιοτέρα, η
BlackRock η οποία μισθώθηκε από
την Κεντρική Συνεργατική Τράπεζα
για το στρες τεστ, επιμένει στην
εκτίμησή της πως δεν θα χρειαστούν νέα κεφάλαια μετά το στρες
τεστ.
Σημειώνεται, ωστόσο, πως ο Συνεργατισμός έχει «αέρα» μέχρι και
1 δισ. ευρώ από τη χρηματοδότηση
του Μνημονίου. Το ποσό αυτό είναι
διαθέσιμο από το Μνημόνιο για
ενίσχυση των κεφαλαίων του Συνεργατισμού, αν χρειαστεί, ενώ
εάν οι ανάγκες είναι μικρότερες,
κάτι τέτοιο αποτελεί «μπόνους»
για το Υπουργείο Οικονομικών που
θα απολαμβάνει χαμηλότερο χρέος.
Εκτιμήσεις της «Κ» θέτουν τις ανάγκες των Συνεργατικών γύρω στα
300 εκατ. ευρώ, αλλά οι εκτιμήσεις
γίνονται με μικρότερη «δύναμη
πυρός» και λιγότερες πληροφορίες
από εκείνες της BlackRock.
Όσον αφορά στην Τράπεζα Κύπρου, οι ανάγκες κι εκεί δείχνουν
διαχειρίσιμες.
Φαίνεται πως η τράπεζα θα βρεθεί με σημαντικές ανάγκες εάν
πράγματι οι εκτιμήσεις δεν έλαβαν
υπόψη την αύξηση κεφαλαίου στο
AQR.
Έτσι, η τράπεζα ενδεχομένως
να μην ξεκινά την άσκηση από τα
15,5% στα Βασικά Ίδια Κεφάλαια,
αλλά από το 10,6%, με το AQR να
τα μειώνει περεταίρω. Ωστόσο,
από την επαύριον του στρες τεστ
το «μαξιλάρι» του 1 δισ. ευρώ θα
αποτελεί μια αυτόματη –και κατά
πάσα πιθανότητα ικανοποιητική–
λύση για τις όποιες ανάγκες.
Σε κάθε περίπτωση, τα δεδομένα
της τράπεζας –και δη η νέα της μετοχική δομή– αποτελούν σημαντική «εγγύηση» πως, εάν τελικά
διαφανούν ανάγκες από το στρες
τεστ (ιδίως σε περίπτωση που η
αύξηση κεφαλαίου δεν έχει ακόμα
υπολογιστεί) η λύση θα μπορεί να
βρεθεί εύκολα και εκ των έσω. Εξάλλου οι νέοι επενδυτές είναι τέτοιου
εκτοπίσματος που εικάζεται πως
έκαναν και τις δικές τους «ασκήσεις» πριν προχωρήσουν στην ενίσχυση της τράπεζας.
Τέλος, μεγάλος άγνωστος είναι
η RCB, για την οποία ωστόσο υπάρχει απόλυτη πεποίθηση πως υπάρχει ικανοποιητικό «μαξιλάρι» στα
Βασικά Ίδια Κεφάλαια. Όλα δείχνουν πως η RCB θα περάσει το
στρες τεστ με «άνεση». Η υψηλή
κεφαλαιακή βάση, η μικρή έκθεση
σε προβληματικό δανεισμό και η
μικρή έκθεση, ακόμα, στην κυπριακή οικονομία, φαίνεται πως
έχουν θωρακίσει την τράπεζα. Στην
κάπως απομακρυσμένη περίπτωση
να χρειαστεί κεφάλαια, πάντως, οι
λύσεις δείχνουν να είναι έτοιμες,
με τους μεγαλομετόχους της τράπεζας (ανάμεσά τους και η VTB)
να έχουν τη διάθεση, αλλά και την
ικανότητα, να λύσουν το όποιο
πρόβλημα.
Πώς γίνεται η όλη άσκηση για το αποτέλεσμα των τεστ αντοχής
Εκατοντάδες οι παράμετροι, με μικρές διαφοροποιήσεις στις παραδοχές να αλλάζουν δραματικά τα αποτελέσματα
Η άσκηση βασίζεται στα ενεργητικά
των τραπεζών, ως είχαν κατά την
31η Σεπτεμβρίου 2013. Προηγήθηκε το AQR, η «ανασκόπηση ποιότητας ενεργητικών», με την οποία
επαναξιολογήθηκαν τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών, θέτοντας έτσι το «σημείο εκκίνησης»
για τον κάθε οίκο. Μια τράπεζα θα
μπορούσε, για παράδειγμα, να διαθέτει Βασικά Ίδια Κεφάλαια στο
20%, αλλά μετά το AQR η επαναξιολόγηση των ενεργητικών της
να θέτει τα Βασικά Ίδια Κεφάλαιά
της πιο χαμηλά (π.χ. στο 15%) ή
και πιο ψηλά (κάτι που σχεδόν αποκλείεται).
Η άσκηση προσομοίωσης αρχίζει
με το σημείο αυτό, που συνυπολογίζει και τους κινδύνους που υφίστανται στα κεφάλαια. Με δεδομένη την αναμενόμενη αύξηση
των ΜΕΔ υπολογίζεται υποχώρηση
στο χαρτοφυλάκιό τους και οι κυπριακές τράπεζες ξεκινούν την
άσκηση με Βασικά Ίδια Κεφάλαια
χαμηλότερα από εκείνα που αναφέρονται επισήμως.
Σημειώνεται πως οι τράπεζες θα
πρέπει να διατηρήσουν Βασικά
Ίδια Κεφάλαια στο 8% στο βασικό
σενάριο, και 5,5% στο αρνητικό,
με τον πήχη να θεωρείται από πολλούς αναλυτές πως έχει μπει αρκετά
χαμηλά. Σε περίπτωση κατά την
οποία εντοπιστούν κεφαλαιακές
ελλείψεις, οι τράπεζες που θα αποτύχουν στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, θα
πρέπει να υποβάλουν στην ΕΒΑ
και την ΕΚΤ σχέδιο δράσης εντός
15 ημερών, με το οποίο θα διορθώνουν τις ελλείψεις σε ένα διάστημα μεταξύ 60 και 90 ημερών
ανάλογα με την σοβαρότητα του
αποτελέσματος.
Το σενάριο βασίζεται σε τέσσερις
γενικές παραμέτρους:
1) Κρατικό χρέος
Πρώτο, στην αύξηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων.
Σε αυτή την παράμετρο, εξετάζεται
μεταξύ άλλων και η πιθανή αύξηση
των αποδόσεων στο χρέος των
ΗΠΑ, κάτι που θα οδηγήσει σε αύξηση και τις γερμανικές αποδόσεις,
ασκώντας έτσι πιέσεις στα σπρεντ
των κρατικών ομολόγων. Η χαμηλότερη τιμή (ο αντίποδας των υψηλών αποδόσεων) στα κρατικά ομόλογα θα έχει άμεση επίδραση στα
βιβλία των τραπεζών, στον βαθμό
που κατέχουν κρατικό χρέος ανάμεσα στα ενεργητικά τους. Στην
περίπτωση της Κύπρου, αυτή η
επίδραση αναμένεται πως θα είναι
μάλλον ήπια, αφού τα βιβλία τους
δεν είναι «φορτωμένα» με κρατικό
<
<
<
<
<
<
<
Στο βασικό σενάριο
υπολογίζεται η υπό εξέλιξη κρίση. Έτσι, το αρνητικό σενάριο δεν είναι
ιδιαίτερα «βαθύ».
χρέος, όπως συνέβαινε παλαιότερα
(βλέπε ελληνικά ομόλογα).
Ωστόσο, την ίδια στιγμή η εξέλιξη
αυτή θα έχει και έμμεσες επιπτώσεις, αφού η αύξηση των σπρεντ
διεθνώς θα επηρεάσει τη ζήτηση
σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία, δημιουργώντας νέες πιέσεις
στην ανάπτυξη, ενώ και οι τιμές
των swap θα δεχτούν πιέσεις. Στην
περίπτωση των ανατολικών κρατών
της Ε.Ε., εκτιμάται πως θα δημιουργηθούν και πιέσεις για υποτίμηση των νομισμάτων τους, κάτι
που ωστόσο δεν επηρεάζει την Κύπρο και τη λοιπή Ευρωζώνη με άμεσο τρόπο.
Ο ίδιος «μηχανισμός» επηρεάζει
και τα εταιρικά ομόλογα, τα οποία
στην περίπτωση της Κύπρου εκτιμάται πως θα υποχωρήσουν μέχρι
και 26,6% το 2016, με τις μειώσεις
να αρχίζουν κοντά στο 20% από
το 2014. Ωστόσο, εκτιμάται πως η
επίδραση στα νοικοκυριά (και επομένως στα ΜΕΔ) και στα βιβλία των
τραπεζών ενδέχεται να είναι χαμηλή, αφού η χρηματιστηριακή
αγορά στην Κύπρο είναι ουσιαστικά
νεκρή.
2) Ποιότητα πιστώσεων
Μια δεύτερη παράμετρος που
ελέγχεται με την άσκηση προσομοίωσης, είναι η πιθανή υποχώρηση στην ποιότητα των χαρτοφυλακίων, με αύξηση του πιστωτικού ρίσκου (και επομένως των
Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων).
Σε αυτή την περίπτωση, το μεγαλύτερο μέρος της επίδρασης που
αναλύεται, θα είναι διαφορετικό
στην κάθε χώρα, με τις επιπτώσεις
να αναλύονται σε επίπεδο εθνικής
οικονομίας και όχι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Με δεδομένα τα υψηλά Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) στην
Κύπρο, τα οποία φτάνουν στο 50%
και στα καταναλωτικά δάνεια φτάνουν μέχρι και 54%, είναι προφανές
πως αυτή η παράμετρος είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις επιδόσεις
των κυπριακών τραπεζών που θα
δοκιμαστούν στο στρες τεστ. Η
επίδραση, εκτός από την αύξηση
των ΜΕΔ και τη πίεση στον δανεισμό, θα επηρεάσει και τις τιμές
των ενεργητικών, όπως τα ακίνητα,
ενώ εκτός από την μείωση της ζήτησης, πιέσεις εκτιμάται πως θα
αυξηθούν και στην παραγωγή από
μια νέα υποχώρηση της ποιότητας
των πιστώσεων.
Σημειώνεται, πάντως, πως στην
περίπτωση της Κύπρου η διόρθωση
στις τιμές υπολογίζεται πως θα
είναι ουσιαστική, τόσο στο βασικό
όσο και στο αρνητικό σενάριο.
Έτσι, το αρνητικό σενάριο δεν
είναι ιδιαίτερα «βαθύ» σε σχέση
με το βασικό. Ενδεχομένως το όποιο
πρόβλημα να προκύψει, έτσι, κυρίως στο βασικό σενάριο και όχι
στο αρνητικό.
3) Μεταρρυθμίσεις
Όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις, ο έλεγχος που γίνεται αφορά
κυρίως στο μακροσκοπικό επίπεδο
της οικονομίας. Έτσι, η άσκηση
«δοκιμάζει» την επίδραση που θα
έχει στην οικονομία η περίπτωση
κατά την οποία οι μεταρρυθμίσεις
θα σταματήσουν, κυρίως μέσα από
την επίδραση που θα έχει μια τέτοια
εξέλιξη στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων.
Πέρα όμως από τις άμεσες επιπτώσεις του «σοκ στα ομόλογα»,
μια τέτοια εξέλιξη θα έχει και παράπλευρες επιπτώσεις όσον αφορά
στα επιτόκια των αξιών, μεταξύ
των οποίων και οι μετοχικοί τίτλοι.
Έτσι, θα επηρεαστεί και η συνολική
ζήτηση.
4) Χρηματοδότηση Τραπεζών
Ένα νέο σοκ στη χρηματοδότηση των τραπεζών, θα οδηγήσει σε
αύξηση των επιτοκίων στη διατραπεζική αγορά, γεγονός που θα ασκήσει πιέσεις στα επιτόκια και στο
κόστος δανεισμού. Έτσι, θα συμπιεστεί και το ΑΕΠ και η ανεργία,
ενώ για τις τράπεζες το πρόβλημα
μεταφράζεται σε μικρότερα περιθώρια επιτοκίου και χαμηλότερη
ζήτηση δανεισμού. Η πίεση που
θα προκύψει στην εμπιστοσύνη
των τραπεζών και την εσωτερική
ζήτηση σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.,
θα επηρεάσει τα επίπεδα κατανάλωσης, αλλά και επενδύσεων. Ταυτόχρονα, όπως σχολιάζει και η EBA,
από την πλευρά της προσφοράς,
ενδέχεται να προκληθούν αυξήσεις
στο κόστος παραγωγής.
Αυτές οι παράμετροι αποτελούν
τις πιο αδρές γραμμές του στρες
τεστ, με τις λεπτομέρειες και τις
επί μέρους παραμέτρους να είναι
κυριολεκτικά εκατοντάδες: κίνηση
διεθνούς εμπορίου, διεθνείς αγορές
στα εμπορεύματα, φυγή κεφαλαίων
λόγω απώλειας εμπιστοσύνης στις
τράπεζες, αύξηση των swap, κόστος
επενδύσεων, διακύμανση επιτοκίων, κοκ.
OIK_05-ADV SYNEDRIO_Master_cy 10/10/14 19:05 Page 9
In co-operation with:
Hazlis & Rivas advertising
10TH CYPRUS SUMMIT
RESTORING CONFIDENCE IN EUROPE
REINVENTING CYPRUS
NOVEMBER 4TH 2014, HILTON PARK NICOSIA
Top-flight speakers from Europe and the USA - including the Troika - will gather in Nicosia for a high-level debate:
Nicholas Burns
Fmr US Under Secretary
of State for Political Affairs,
Professor of the Practice
of Diplomacy
and International Politics
Harvard Kennedy School
Klaus Regling
Managing Director
European Stability
Mechanism
(ESM)
Nicos Anastasiades
President
Republic of Cyprus
Benoît Coeuré
Member
of the Executive Board
European Central Bank
Dimitris Papadimoulis
Vice President
European Parliament
John Koenig
Ambassador of the United
States of America to
the Republic of Cyprus
Averof Neofytou
President
The Democratic Rally
Party (DISY)
Andros Kyprianou
General Secretary
of the Central Committee
Progressive Party
of the Working People
(AKEL)
Shelly Porges
Co-Chair
Ready for Hillary 2016
Former CMO
Bank of America
Harris Georgiades
Minister of Finance
Cyprus
Chrystalla Georghadji
Governor
Central Bank of Cyprus
Mark Lewis
Mission Chief for Cyprus
International
Monetary Fund (IMF)
Harper Reed
Chief Technology Officer
Obama for America 2012
Crowd-sourcing and
social media pioneer
Take part in a lively and fruitful discussion on:
„ The priorities for Europe under a new leadership
„ What is The Economist’s forecast on Europe after the elections?
„ What are the ways to reinvent Cyprus?
„ What are the current developments in the euro area?
„ How is confidence in Cyprus going to be restored?
„ A political and geostrategic overview of the southeast European and eastern Mediterranean region
„ Has there been any progress on the Cyprus issue during the past year?
„ What are the new trends and challenges on digital and IT in the business workplace?
„ What are the investment opportunities to reignite the Cypriot economy?
„ Redesigning the energy map of the eastern Mediterranean: What are the new projects and developments?
Hazlis & Rivas The Economist Events for Greece, Cyprus, Malta and the EU-Southeast Europe series
Tel.: (30) 210 94 08 750
email: [email protected]
www.hazliseconomist.com
Platinum sponsor:
Bronze sponsors:
Gold sponsors:
www.economistinsights.com
Silver sponsors:
Sponsor:
Airline carrier:
Contributor:
Supported by:
Communication sponsor:
Logistics supplier:
IT sponsor:
Hazlis & Rivas -The Economist Events 2014/Greece, Cyprus, Malta and EU-Balkan series
John Peet
Europe Editor
The Economist
OIK_06-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 19:04 Page 6
6
l
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Αναδιαμορφώνοντας το επιχειρηματικό μοντέλο
Αναγκαία η στροφή σε καινοτόμους τομείς σε συνδυασμό με τη διατήρηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων
Του ΜΑΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
Η σοβαρή έλλειψη ρευστότητας στην
αγορά, ως απότοκο της απόφασης για
κούρεμα καταθέσεων, είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία των επιχειρήσεων
να διεξάγουν ομαλά τις δραστηριότητές
τους , είτε προχωρώντας σε νέες επενδύσεις ή αγορές με στόχο την επέκτασή
τους είτε αντλώντας τα απαραίτητα
κεφάλαια, προκειμένου να μην παρεμποδιστεί η λειτουργία τους. Η τραπεζική
κρίση απέδειξε ότι το επιχειρηματικό
μοντέλο έχρηζε ανέκαθεν ουσιαστικής
<
<
<
<
<
<
<
Η περαιτέρω άντληση
κεφαλαίων από εθνικά και
ευρωπαϊκά προγράμματα,
όπως επίσης και η διοχέτευση των χρηματοδοτήσεων στην εφαρμοσμένη
έρευνα, αναμένεται να
προσφέρει ουσιαστική
στήριξη στις επιχειρήσεις.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι πιο απαιτητικά από τις ενδιαφερόμενες
δανειολήπτριες εταιρείες, οι οποίες καλούνται να καταθέσουν ένα ολοκληρωμένο
επιχειρηματικό πλάνο, που θα τεκμηριώνει την ικανότητα έγκαιρης αποπληρωμής
των δόσεων, μέσα από την κερδοφορία.
αναδιάρθρωσης, καθώς ανέσυρε στην
επιφάνεια αρκετά από τα προβλήματα
του κλάδου. Παρόλο που παρατηρείται
σταδιακή βελτίωση στον τομέα των
επιχειρήσεων σε σχέση με την περσινή
περίοδο, εντούτοις η αγορά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες.
Παράλληλα, οι εταιρείες καλούνται
να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα,
υιοθετώντας συνάμα καινοτόμες λύσεις
προκειμένου να απεμπλακούν από το
οικονομικό αδιέξοδο.
Ασφαλής
Δύσκολη υπόθεση αποδεικνύεται
για τις επιχειρήσεις η εξασφάλιση κονδυλίων, τα οποία θα συμβάλουν στην
τόνωση της αγοράς, την ώρα που τα
ισχύοντα δανειοδοτικά σχέδια των
τραπεζών δεν επαρκούν για να καλύ-
ψουν τις αυξημένες ανάγκες των εταιρειών. Η χρηματοδότηση, εκεί και
όπου υπάρχει, προσφέρεται, με αυστηρές και απαιτητικές διαδικασίες,
που προέκυψαν μετά την επιβολή σχετικών προνοιών, προϋποθέτοντας ταυτόχρονα την υποβολή μεγάλου όγκου
στοιχείων, τα οποία είναι απαραίτητα
για την εξασφάλιση μίας δανειοδότησης. Εξαιτίας της γενικότερης οικονομικής κατάστασης, όπως επίσης και
της εκτόξευσης του ποσοστού των μη
εξυπηρετούμενων δανείων, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι πιο
απαιτητικά από τις ενδιαφερόμενες
δανειολήπτριες εταιρείες, οι οποίες
καλούνται να καταθέσουν ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό πλάνο, που
θα τεκμηριώνει την ικανότητα έγκαιρης
αποπληρωμής των δόσεων, μέσα από
την κερδοφορία και τις προσοδοφόρες
δραστηριότητες. Γνώμονας των τραπεζών δεν αποτελεί αποκλειστικά και
μόνο η διευθέτηση των αναγκαίων
εξασφαλίσεων από τις επιχειρήσεις
για την εξόφληση ενός δανείου, αλλά
η ικανότητα διαρκούς και σταθερής
αποπληρωμής του, η οποία θα προκύψει στη βάση μίας βιώσιμης στρατηγικής.
Στροφή στο κέρδος
Η διατήρηση των δανειστικών επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα, σε συνδυασμό με την αυξημένη γραφειοκρατία,
το μικρό μέγεθος της οικονομίας, η εισαγωγή πρώτων υλών από το εξωτερικό
αντί η προμήθειά τους από την εγχώρια
παραγωγή, εξακολουθούν να δημιουργούν αυξημένο κόστος λειτουργίας για
κάθε επιχείρηση, θέτοντάς την σε μειονεκτική θέση έναντι ξένων ανταγω-
νιστριών εταιρειών. «Επειδή ακριβώς,
σε αρκετές περιπτώσεις τα περιθώρια
κέρδους είναι περιορισμένα, τα λειτουργικά έξοδα αυξημένα, ενώ η ανταγωνιστικότητα παραμένει υψηλή
και συνεκτιμώντας ότι ορισμένες επενδυτικές δραστηριότητες είτε δεν προσφέρονται καθόλου είτε είναι δύσκολο
να πραγματοποιηθούν στην Κύπρο,
θα πρέπει να στραφούμε σε νέους επικερδείς και βιώσιμους τομείς», αναφέρει
στην «Κ» ο Γενικός Γραμματέας του
ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής.
Αρκετοί κλάδοι, όπως είναι οι επαγγελματικές υπηρεσίες διαθέτουν προστιθέμενη αξία, μιας και στον συγκεκριμένο τομέα μπορεί να απασχοληθεί
εγχώριο επιστημονικό προσωπικό, το
οποίο θα είναι, από τη μία παραγωγικό
και εξειδικευμένο, και από την άλλη
οι αμοιβές που θα παραχωρούνται θα
είναι σε σαφώς σε πιο λογικά επίπεδα
από εκείνες που θα δινόντουσαν αντίστοιχους επιστήμονες του εξωτερικού. Πλεονέκτημα για τον τομέα των
επαγγελματικών υπηρεσιών αποτελεί
επίσης το φιλικό σύστημα φορολογίας,
καθώς και το ευρύ δίκτυο συμφωνιών
αποφυγής διπλής φορολογίας, παράγοντες οι οποίοι υποβοηθούν τη δραστηριοποίηση ξένων εταιρειών μέσω
της τοπικής αγοράς.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και
ο κλάδος της ναυτιλίας, ο οποίος προσελκύει το ενδιαφέρον επιχειρήσεων
οι οποίες χρησιμοποιούν την Κύπρο
ως βάση για την εδραίωσή τους σε
ξένες αγορές. Αισιοδοξία επικρατεί
και για τον τομέα των εκπαιδευτικών
υπηρεσιών, ο οποίος στοχεύει στην
προσέλκυση στα κυπριακά εκπαιδευτικά ιδρύματα φοιτητών από το εξωτερικό. Το πρόβλημα, όμως, με την
φοίτηση ξένων σπουδαστών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έγκειται στο μειονέκτημα ότι, σε αντίθεση με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, στα οποία οι πλείστοι κλάδοι σπουδών διδάσκονται στα
αγγλικά, στα δημόσια πανεπιστήμια
η πλειοψηφία των προγραμμάτων εξακολουθεί να προσφέρεται στην ελληνική γλώσσα.
Στοίχημα η καινοτομία
Αναπόσπαστο κομμάτι της επιχειρούμενης βελτίωσης
του επιχειρηματικού μοντέλου αποτελεί ο τουρισμός,
ένας τομέας που διαχρονικά αποφέρει αξιοσημείωτο μέρος των εσόδων της κυπριακής οικονομίας. Από την άλλη, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η βελτίωση της
ποιότητας των υπηρεσιών και των υποδομών, σε συνδυασμό με τον ενδελεχή εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος αποτελούν το βασικό στοίχημα για την εξασφάλιση περισσότερων κερδών, τα οποία θα λειτουργήσουν
ευεργετικά τόσο για τις επιχειρήσεις του κλάδου όσο και
για την οικονομία. «Η παραχώρηση κινήτρων για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, μέσω της δημιουργίας μικρής έστω εμβέλειας μαρίνων, καζίνο και θεματικών πάρκων, έτσι ώστε να αποφεύγεται η πεντάμηνη,
ίσως και εξάμηνη, αδράνεια των τουριστικών επιχειρήσεων, δηλαδή από τον Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο, αναμένεται να προσφέρει ευρεία γκάμα επιλογών στους χειμερινούς τουρίστες», επισημαίνει ο κ. Τσιακκής, τονίζοντας ότι η ήπια κλιματικά χειμερινή περίοδος αποτελεί ένα
ακόμα πλεονέκτημα έναντι άλλων χωρών, το οποίο θα
πρέπει να τύχει εκμετάλλευσης. Θετικά εκτιμάται ότι θα
λειτουργήσει στην όλη προσπάθεια και η ανάπτυξη του
ιατρικού τουρισμού, ένας τομέας από τον οποίο η Κύπρος
δύναται να έχει σημαντικά οφέλη, καθώς η χώρα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως το καταρτισμένο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό, τα αρκούντως εξοπλισμένα νοσοκομεία και οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες,
που συμβάλουν στην ταχεία ανάρρωση του ασθενούς.
Πέραν των υπόλοιπων τομέων, το βάρος πέφτει κυρίως
στην έρευνα και την καινοτομία, τομείς στους οποίους θα
πρέπει θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση τόσο από κυβερνητικής πλευράς όσο και από αρμόδιους φορείς. Η αύξηση
των κονδυλίων, η άντληση κεφαλαίων από εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως επίσης και η διοχέτευση
των χρηματοδοτήσεων στην εφαρμοσμένη έρευνα, η
οποία καταλήγει σε κάποιον προϊόν ή υπηρεσία, σε αντίθεση με τη θεωρητική έρευνα, η οποία χρησιμεύει κυρίως για ακαδημαϊκούς και επιστημονικούς σκοπούς,
αναμένεται να προσφέρει ουσιαστική στήριξη στις επιχειρήσεις. Οι έξυπνες ιδέες και οι καινοτόμες εισηγήσεις
από νεαρά λαμπρά μυαλά κινδυνεύουν διαρκώς να μην
υλοποιηθούν ποτέ, καθώς συναντούν εμπόδια όσον
αφορά στην προσέλκυση κονδυλίων από τους μηχανισμούς. Σε αυτό το κλίμα, η στροφή σε καινούργιους τομείς, με την κατάθεση πρωτοπόρων ιδεών, αλλά και η
ανακάλυψη κερδοφόρων πτυχών των παραδοσιακών
κλάδων, όπως η γεωργία και η βιομηχανία, καθίσταται
πιο αναγκαία από ποτέ.
ΑΡΘΡΟ
Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΒΑΛΑΝΙΔΟΥ
Παγκόσμια Τράπεζα και η προετοιμασία για αποδοχή των εκπαιδευτικών πολιτικών
αποτελεσμάτων των εθνικών εξετάσεων που προωθούνται μέσα
από τα Εθνικά Επίπεδα ή τις Διεθνείς Εξετάσεις.
Μετατροπή του σχολείου σε μοντέλο διοίκησης «τύπου βιομηχανίας-επιχείρησης», όπου κυρίαρχο
χαρακτηριστικό είναι «εισαγωγή»/
επένδυση-παραγωγή προϊόντος»/
μαθησιακά αποτελέσματα μανθανόντων.
Μέτρο ποιότητας εκπαιδευτικού
συστήματος η επιτυχία σε Διεθνείς
Εξετάσεις (π.χ. PISA του ΟΟΣΑ).
Εισαγωγή διδάκτρων και αποτελεσματική πολιτική δαπανών
στο δημόσιο τομέα, που μπορεί να
περιλαμβάνει:
Οικονομική συνυπευθυνότητα
με τοπικές κοινωνίες και επιχειρήσεις
Επιλεκτική επιβολή διδάκτρων
στο Λύκειο
Δίδακτρα για όλο το δημόσιο τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσηςσε συνδυασμό με δάνεια, κλπ
Μετατροπή του εκπαιδευτικού
σε «καλό μάνατζερ» για διοίκηση.
Ποσοτική μέτρηση των πάντων
στην εκπαιδευτική διαδικασία με
στόχο την επιτυχία στις τυποποιημένες εξετάσεις (ουσιαστικά
«αφαίρεση» του παιδαγωγικού και
δημιουργικού ρόλου της παιδείας)
Πιο κάτω θα αναφερθούν χαρακτηριστικές πολιτικές από το παρελθόν που δυστυχώς καλλιέργησαν και ετοίμασαν το έδαφος για
«υποδοχή» της Παγκόσμιας Τράπεζας και της φιλοσοφίας της.
Περιεχόμενο –Μάθηση –οργάνωση μαθησιακής διαδικασίας
Εθνικά Επίπεδα: Από τα τέλη
της δεκαετίας του ’90-μέχρι 2003,
Ομάδα υψηλόβαθμων στελεχών
του Υπ.Π.Π.-Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με επιφανείς πανεπιστημιακούς (που διαχρονικά βρίσκονται πάντα στο προσκήνιο με διάφορους ρόλους και υψηλές θέσεις)
σε συνεργασία με Διευθύνσεις
<
<
<
<
<
<
<
Προωθείται συστηματικά η φιλοσοφία και πολιτικές της Παγκόσμιας
Τράπεζας και μπορεί να
πούμε με επιτυχία.
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Η παρουσία της Παγκόσμιας Τράπεζας στα Κυπριακά εκπαιδευτικά
τεκταινόμενα δεν πρέπει να ξαφνιάζει. Προετοιμαζόταν ο ερχομός
της εδώ και κάποιες δεκαετίες με
τη βοήθεια όλων των μέχρι σήμερα
Κυβερνήσεων. Μπορεί και να μη
το γνώριζαν, αλλά μέσω των διαφόρων παραγόντων που βρίσκονταν είτε σε σημαντικές θέσεις του
Πανεπιστημίου και αναλάμβαναν
σχετική δράση, είτε σε υψηλές θέσεις στο Υπουργείο Παιδείας και
Πολιτισμού –Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, είτε ως «εμπειρογνώμονες»,
προωθείται συστηματικά η φιλοσοφία και πολιτικές της -και μπορεί
να πούμε- με επιτυχία. Και αυτό
ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’90
και συνεχίστηκε ακόμη και επί διακυβέρνησης αριστεράς, χωρίς προφανώς να αναφέρεται ότι αυτό αποτελεί «πολιτική που προωθείται
από την Παγκόσμια Τράπεζα».
(Στην ιστοσελίδα της υπάρχουν οι
εκθέσεις της για τη «βελτίωση της
εκπαίδευσης», από το 1962.) Συνοπτικά οι πολιτικές αυτές προτείνουν και προωθούν:
Εισαγωγή στην εκπαίδευση Εθνικών Επιπέδων, που στη συνέχεια
«μετονομάστηκαν» σε Δείκτες με
κριτήρια αναφοράς με επεξεργασία
«μετρήσιμων στόχων», μετρήσιμων
μαθησιακών αποτελεσμάτων.
Έλεγχος-αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων των μανθανόντων με προκατασκευασμένα
εξεταστικά δοκίμια (και δημιουργία
τράπεζας θεμάτων) με (α) εθνικές
εξετάσεις γενικές (για όλα τα επίπεδα, Πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας) και (β) Διεθνείς Εξετάσεις
(π.χ. τύπου PISA).
Δαπάνες στην εκπαίδευση ανάλογα με το σχολικό-μαθησιακό αποτέλεσμα
Αξιολόγηση, προαγωγή, πρόσληψη και αμοιβές εκπαιδευτικών
με βάση τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών τους –ή των
Υπ.Π.Π., αναλαμβάνουν την ετοιμασία και προώθηση των Εθνικών
Επιπέδων/μαθησιακών αποτελεσμάτων, που προνοούν εισαγωγή
εθνικών εξετάσεων για αξιολόγηση
των μανθανόντων, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και τάξεις.
Οι προσπάθειες σταμάτησαν με
την κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου, λόγω της Έκθεση για την
Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, η
οποία τασσόταν ενάντια στα Εθνικά
Επίπεδα. Ωστόσο γίνονταν προσπάθειες από τους υποστηριχτές
τους να τα προωθήσουν, αλλά δεν
υιοθετήθηκαν ως επίσημη πολιτική.
Η Φιλοσοφία για τα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα αποτελούσε έκφραση της φιλοσοφίας της Έκθεσης για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Δυστυχώς το αποτέλεσμα
της συγγραφής τους-όπως αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα του
Υπ.Π.Π.-με ελάχιστες εξαιρέσεις,
δεν ανταποκρίνονταν σε αυτή τη
φιλοσοφία. Εκτός από τη ανομοιογένεια στη φιλοσοφία, μεγάλος
αριθμός γνωστικών αντικειμένων
προτείνει τρόπους αξιολόγησης με
μαθησιακά αποτελέσματα και μα-
θησιακούς στόχους και είναι γραμμένα όπως και τα Εθνικά Επίπεδαπροσεγγίσεις που προτείνει η Παγκόσμια Τράπεζα από τη δεκαετία
του ’90 (ποσοτικά, μετρήσιμα μαθησιακά αποτελέσματα).
Οι Διεθνείς εξετάσεις, μέρος της
φιλοσοφίας της Παγκόσμιας Τράπεζας, πρωτοπαρουσιάστηκαν στην
Κύπρο με τα αποτελέσματα της
TIMSS, (δεκαετία ’90). Προσπάθεια
να πειστεί η κοινή γνώμη ότι τα
αποτελέσματα τους κρίνουν την
ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Το ίδιο έπραξαν και πρόσφατα με το Διαγωνισμό PISA, που
είχε «πολυδιαφημιστεί» από τους
επικεφαλής των Υπ.Π.Π. και Ομάδας
Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων,
ότι η επιτυχία σε αυτές αποτελεί
στόχο μας και ότι μπορούμε να «γίνουμε Φινλανδία»! Το προφανές
είναι ότι το εκπαιδευτικό σύστημα
της Κύπρου χρειάζεται εκσυγχρονισμό και βελτίωση (π.χ. σε δομή,
περιεχόμενο, τρόπο πρόσληψης,
προαγωγής, επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, σχέση σχολείου με
Πανεπιστήμια κ.λπ.) και δε χρειάζεται η μέτρηση της αποτυχίας
σε έναn Διεθνή Διαγωνισμό, με
εξεταστικά δοκίμια για διαφορετική
ύλη και εξεταστική κουλτούρα, για
να το αποδείξει.
Σε επίπεδο Ε.Ε., οι Υπουργοί Παιδείας απέρριπταν στην αρχή τα
Εθνικά Επίπεδα ως γενική πολιτική.
Ωστόσο, οι επικεφαλής της Ευρ.
Επιτροπής στα θέματα Παιδείας,
τα προωθούσαν με διάφορους τρόπους και στο τέλος «επέβαλαν» τη
φιλοσοφία τους μέσω των μετρήσιμων παραμέτρων, π.χ. Δείκτες,
Κριτήρια Αναφοράς, μαθησιακά
αποτελέσματα και στόχους, όπως
προτείνει και η Παγκόσμια Τράπεζα. Προώθησαν παράλληλα πολιτικές σύγκρισης των εκπαιδευτικών συστημάτων (που αντιβαίνει
στις αρχές που διέπουν την επικουρικότητα στην Εκπαίδευση σε
επίπεδο ΕΕ). Οι πολιτικές αυτές
«πέρασαν» και επέβαλαν ως μέτρο
σύγκρισης τους Διεθνείς Διαγωνισμούς PISA του ΟΟΣΑ. Έτσι η Κύπρος παλεύει εδώ και κάποια χρόνια
για να «ανταποκριθεί» στους «στόχους πολιτικής της Παγκόσμιας
Τράπεζας».
Σύστημα πρόσληψης και αξιολόγησης-προαγωγής εκπαιδευτικών:
Εγκρίνεται σχέδιο Αξιολόγησης
ΑΘΗΝΑ (2006) με εντελώς αντίθετες
παραμέτρους από αυτές που θέτει
η Έκθεση για την Εκπαιδευτική
Μεταρρύθμιση. (Επικεφαλής επιφανείς πανεπιστημιακοί που διαδραματίζουν μέχρι σήμερα ρόλο
στις σχετικές περί παιδείας εξελίξεις-εκθέσεις και αξιολογήσεις του
εκπαιδευτικού συστήματος). Το
Σχέδιο προωθούσε «τον εκπαιδευτικό-καλό διοικητή-μάνατζερ» και
γραφειοκρατικές προσεγγίσεις για
μέτρησης των «επιδόσεων» του.
Η ομοιότητα της φιλοσοφίας των
παραμέτρων του με το σχέδιο που
κατέθεσε πρόσφατα η Παγκόσμια
Τράπεζα, είναι εμφανής.
Στην ίδια φιλοσοφία κινήθηκαν
και τα κατοπινά σχέδια που κατατίθεντο από το Υπ.Π.Π., είτε ως
σχέδια αξιολόγησης εκπαιδευτικών,
είτε ως σχέδια πρόσληψης και αξιολόγησης. Έτσι μετά το ΑΘΗΝΑακολούθησε ο Στρατηγικός Σχεδιασμός του Άκη Κλεάνθους (2007),
το σχέδιο Ανδρέα Δημητρίου (2009
και αναθεωρημένο 2010), το σχέδιο
Γιώργου Δημοσθένους (2012), το
σχέδιο Κυριάκου Κενεβέζου (2013).
Βασικό κοινό χαρακτηριστικό «η
καταγραφή σε ερωτηματολόγια»
και ποσοτική μέτρηση των χαρακτηριστικών του καλού εκπαιδευτικού και προτάσεις για αλλαγή
τρόπου πρόσληψης/κατάργηση
«καταλόγου» (που συμφωνούσε
και η Έκθεση για την Εκπαιδευτική
Μεταρρύθμιση).
Η ιδέα του «καλού διοικητή-εκπαιδευτικού» αντί του καλού παιδαγωγού, διαπερνά χωρίς διακοπή,
μέχρι σήμερα, όλο το σώμα της εκπαιδευτικής κοινότητας, στη βάση
και της επίσημης πολιτικής επιμόρφωσης από το Υπ.Π.Π.-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Η Παγκόσμια Τράπεζα στις τελευταίες Εκθέσεις για την ΚύπροΕκπαίδευση, προτείνει πολιτική
βασισμένη ήδη στην ετοιμασία
του «εδάφους», προωθώντας τη
βασική φιλοσοφία της για τον εκπαιδευτικό-Εκπαιδευτικό σύστημα:
Όλα μετρούνται με ποσοτικά κριτήρια και όλα έχουν «τιμή και κέρδος», ανάλογα με το ποσοτικό αποτέλεσμα-μαθησιακό ή άλλο.
Η δρ Χριστίνα Βαλανίδου είναι
ερευνήτρια.
OIK_07-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 22:03 Page 7
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Μεγάλο στοίχημα η
γερμανική τουριστική αγορά
Με το βλέμμα στραμμένο σε Λονδίνο, Βερολίνο και Μόσχα οι τουριστικοί φορείς
Της ΕΜΙΛΥΣ ΜΙΝΤΗ
Σε στάση αναμονής τελεί ο τουριστικός και ξενοδοχειακός κόσμος
της Κύπρου προκειμένου να μπορεί
να διαμορφώσει καλύτερη εικόνα
για τη νέα τουριστική χρονιά με το
ενδιαφέρον να επικεντρώνεται κυρίως στις μεγάλες τουριστικές εκθέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου,
της Γερμανίας και της Ρωσίας. Τα
σοβαρά προβλήματα που ταλανίζουν
Προβληματίζει η πτώση
που παρατηρείται από
τις σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες παλαιότερα μας έδιναν και τους
τουρίστες μακράς διάρκειας παραμονή κατά
τους χειμερινούς μήνες.
τη Ρωσία όπως οι κυρώσεις, η πτώση
του νομίσματος της χώρας (ρούβλι)
αλλά και τα συνεχή κλεισίματα ρώσων οργανωτών ταξιδιών που σημειώθηκαν κυρίως κατά τη διάρκεια
Ιουλίου-Σεπτεμβρίου, αποτελούν
ένα εμπόδιο το οποίο κανείς δεν
μπορεί να παραβλέψει. Η Ρωσία, η
οποία κατέγραψε θεαματικές αυξήσεις στις αφίξεις τουριστών προς
την Κύπρο από το 2010 και εντεύθεν
και αποτελεί αναντίλεκτα ένα από
τους κύριους αιμοδότες του κυπριακού τουρισμού σε διάφορες κατευθύνσεις (έσοδα λόγω υψηλής κατά
κεφαλήν δαπάνης), μπαίνει πλέον
επιτακτικά στο μικροσκόπιο με τους
CNPP
<
<
<
<
<
<
<
Τον Νοέμβριο αναμένεται ότι ο τουρισμός θα κινηθεί σε καλά επίπεδα.
αρμόδιους φορείς του τόπου να αδημονούν να ξεκαθαρίσει επιτέλους
το σκηνικό, περίοδος που χρονολογείται καλύτερα τον Μάρτιο όπου
θα πραγματοποιηθεί και η μεγάλη
τουριστική έκθεση της Μόσχας. Αν
και ο τουριστικός και ξενοδοχειακός
κόσμος της Κύπρου παραμένει επιφυλακτικός και φειδωλός στις εκτιμήσεις του λόγω του ρευστού σκηνικού που επικρατεί στη Ρωσία, εντούτοις οι πρώτες ενδείξεις που καταφθάνουν είναι πως ο εξερχόμενος
τουρισμός της ρωσικής αγοράς αναμένεται ότι κατά τη διάρκεια του
2015 θα παρουσιάσει σημαντική
πτώση ενδεχομένως και της τάξης
του 20% γεγονός το οποίο δεν αποκλείεται να επηρεάσει και την Κύπρο
ως προς τη διέλευση Ρώσων τουριστών.
Η Γερμανία
Πέραν της ρωσικής αγοράς ξενοδόχοι και άλλοι τουριστικοί φορείς
του τόπου εστιάζουν την προσοχή
τους στην αγορά της Αγγλίας και
της Γερμανίας. Η αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία ήταν μια
παραδοσιακή αγορά της Κύπρου
που τα τελευταία χρόνια είχε παρουσιάσει πτώση, φαίνεται ότι έχει
αρχίσει να σταθεροποιείται.
Ωστόσο, το μεγάλο στοίχημα όπως
μας ανέφεραν χαρακτηριστικά άτομα από τον ξενοδοχειακό κόσμο
της Κύπρου, είναι η αγορά της Γερμανίας. Όπως εκτιμούν, ακόμα και
με μια μικρή αύξηση η γερμανική
αγορά θα βοηθήσει σημαντικά ως
προς το ποσοστό των αφίξεων τουριστών προς την Κύπρο. Εξάλλου,
όπως μας ανέφεραν, έχουν δρομολογηθεί κάποιες επιπρόσθετες πτήσεις προς την Κύπρο από τη Γερμανία κάτι που θα ενισχύσει σημαντικά τις προσπάθειες που καταβάλλονται.
Οι σκανδιναβικές χώρες
Προβληματισμό συνεχίζουν να
προκαλούν οι σκανδιναβικές χώρες
(Σουηδία, Νορβηγία κυρίως) οι οποίες σε προηγούμενα χρόνια έδιναν
ψηλότερα ποσοστά αφίξεων σε
σχέση με τα δεδομένα των τελευταίων ετών. Από τις χώρες αυτές
ο κυπριακός τουρισμός εξασφάλιζε
και ένα πολύ μεγαλύτερο μερίδιο
τουριστών κατά τη διάρκεια της
χειμερινής περιόδου τους γνωστούς
τουρίστες μακράς διαρκείας.
Κύκλοι του τουριστικού κόσμου
σχολιάζουν πως αυτής της κατηγορίας τουρίστες τους έχουμε χάσει
εδώ και αρκετά χρόνια και δυστυχώς δεν έχουμε καταφέρει να τους
επανακτήσουμε. Πέραν του ότι τα
τουριστικά καταλύματα που διέμεναν πολλά από αυτά δεν είναι
πλέον σε καλή κατάσταση και άλλα
έχουν κλείσει, παράλληλα οι ξενοδοχειακές μονάδες δεν λειτουργούσαν τη χειμερινή περίοδο. Σημειώνουν ωστόσο ότι πολλοί από
αυτούς έχουν αγοράσει εξοχικές
κατοικίες σε περιοχές όπως η Ορόκλινη, η Πέγεια, η Τσάδα. Οι τουρίστες μακράς διάρκειας ήταν μια
πολύ τονωτική ένεση για τον τουρισμό. Η προσοχή όλων παραμένει
στις μεγάλες τουριστικές εκθέσεις
του Λονδίνου, του Βερολίνου και
της Μόσχας όπου θα μπορούν να
διαμορφώσουν καλύτερα την εικόνα για το μερίδιο που θα εξασφαλίσει η Κύπρος από την κάθε
χώρα. Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο
θα πραγματοποιηθεί η έκθεση του
Λονδίνου. Σε ό,τι αφορά τον επόμενο μήνα, δηλαδή τον Νοέμβριο,
αναμένεται ότι ο τουρισμός θα κινηθεί σε καλά επίπεδα, αφού προτείνονται χαμηλές τιμές για να μείνουν τα ξενοδοχεία ανοικτά, ενώ
έχουν δρομολογηθεί και κάποιες
επιπρόσθετες πτήσεις.
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
7
Η κρίση στην Ουκρανία
έπληξε τα τουριστικά έσοδα
Η ουκρανική κρίση και συνεπακόλουθα η πτώση του ρουβλιού,
έπληξαν σε σημαντικό βαθμό τα
τουριστικά έσοδα κατά τη διάρκεια του Ιουλίου και μάλιστα σε
μια περίοδο όπου οι αφίξεις παρουσίασαν αύξηση. Σύμφωνα
με τα στοιχεία της Στατιστικής
Υπηρεσίας τα οποία δόθηκαν
πρόσφατα στη δημοσιότητα, τα
έσοδα από τον τουρισμό τον Ιούλιο 2014 ανήλθαν σε €321,2 εκατ.
σε σύγκριση με €338,6 εκατ. τον
Ιούλιο 2013, καταγράφοντας μείωση της τάξης του 5,1%.
Όπως εκτιμά ο ΚΟΤ, η μείωση
στα έσοδα οφείλεται στη μείωση
στη μέση δαπάνη ανά επισκέπτη
κατά 10,23% (από €937 τον Ιούλιο
2013 σε €841 τον Ιούλιο 2014),
αφού οι αφίξεις τουριστών κατά
τον αντίστοιχο μήνα σημείωσαν
αύξηση 5,7%. Μιλώντας στην
«Κ» ο πρόεδρος του ΠΑΣΥΞΕ
(Παγκύπριος Σύνδεσμος Ξενοδόχων) κ. Χάρης Λοϊζίδης κληθείς
να σχολιάσει το γεγονός της μείωσης εσόδων σε σχέση με την
αύξηση αφίξεων επεσήμανε ότι
ήταν μια αναμενόμενη εξέλιξη.
Εξήγησε πως κατά τη διάρκεια
του Απριλίου-Μαϊου όταν ξέσπασε η ουκρανική κρίση οι Ρώσοι
οργανωτές ταξιδιών είχαν ζητήσει στήριξη με μειώσεις των τιμών στα τουριστικά πακέτα ή
και με άλλες προσφορές για την
περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου για να
μην αναγκαστούν να αποσύρουν
ή να ακυρώσουν προγραμματισμένες πτήσεις. Από πλευράς
των ξενοδόχων είχαν δοθεί κάποιες προσφορές οι οποίες προσέλκυσαν χαμηλότερο εισόδημα.
Ο κ. Λοϊζίδης ξεκαθάρισε ωστόσο ότι τα έσοδα δεν προσμετρούνται μόνο από τον τομέα
των ξενοδοχείων. Πρόσθεσε ακόμα ότι η συνολική μέση δαπάνη
ξεκινά να μετρά από το μεταφορικό μέσο που θα χρησιμοποιήσει
κάποιος όπως για παράδειγμα
το ταξί αλλά και τα καταστήματα
που ξοδεύει κάποια χρήματα, τα
σουβενίρ, τα μπαράκια, τις εκδρομές σε αξιοθέατα, τα κέντρα
αναψυχής κ.λπ.
Η ανταγωνιστικότητα
Αν και οι αφίξεις για την περίοδο του καλοκαιριού παρουσίασαν θετικά πρόσημα, εντούτοις η ανησυχίες για τη διακύμανση του τουριστικού ρεύματος
συνεχίζουν να προβληματίζουν
τόσο την κυβέρνηση όσο και
του φορείς του τουρισμού. Όλες
οι πλευρές εστιάζουν κυρίως
στην ανταγωνιστικότητα του
<
<
<
<
<
<
<
Η πορεία παρακμής
του τουριστικού προϊόντος προβληματίζει
όλους, ενώ γίνεται παραδοχή ότι μπορούμε
να ξεπεράσουμε το
1,5 εκατ. τουρίστες.
κυπριακού τουρισμού η οποία
όπως διαπιστώνεται συνεχίζει
να υποχωρεί διαχρονικά. Όπως
έγραψε σε προηγούμενα ρεπορτάζ η «Κ» η μακροπρόθεσμη πορεία παρακμής του τουριστικού
προϊόντος και κυρίως κάτω από
τις σημερινές συνθήκες οικονομικής κρίσης έχει εντείνει τις
ανησυχίες και ήδη έχει αρχίσει
ο σχεδιασμός για ριζικές μεταρρυθμίσεις στην τουριστική βιομηχανία. Αξίζει να σημειώσουμε
ότι όλοι παραδέχονται ότι μπορούμε να προσελκύσουμε περισσότερο τουριστικό ρεύμα ξεπερνώντας το 1,5 εκατ. τουρίστες
το οποίο μπορεί σταδιακά να αυξηθεί στα 2 εκατ. ή ακόμα και
στα 3 εκατ.
ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤH
OIK_08-OIKONOMIA 2_Master_cy 10/10/14 19:04 Page 8
8
l
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
LG: Δεν βλέπουμε περιστασιακά την Κύπρο
Υψηλά κρατιέται η αξία της αγοράς έξυπνων τηλεφώνων, δηλώνει ο διευθυντής Πωλήσεων Κινητής Τηλεφωνίας, Δ. Βάθης
Του ΜΑΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
Συγκοινωνούντα δοχεία χαρακτηρίζει την
κυπριακή και την ελληνική αγορά κινητής
τηλεφωνίας, η LG Electronics Hellas, με
την ειδοποιό διαφορά ότι στην εγχώρια
αγορά οι επιδοτήσεις για συσκευές διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα. Σε συνέντευξή
του στην «Κ» ο διευθυντής Πωλήσεων Κινητής Τηλεφωνίας της εταιρείας, Δημήτρης
Βάθης, τονίζει ότι «η πώληση ακριβότερων
συσκευών συμβάλλει στην άνοδο της αξίας
της κυπριακής αγοράς, στην οποία η εταιρεία επενδύει συστηματικά και όχι περιστασιακά». Παράλληλα, αισιοδοξία για περαιτέρω αύξηση του μεριδίου αγοράς στην
εγχώρια κινητή τηλεφωνία εκφράζει ο κ.
Βάθης, σημειώνοντας ότι σε περιόδους
κρίσεως οι εταιρείες που βγαίνουν κερδισμένες είναι όσες επενδύουν στα προϊόντα
τους.
–Ένα σπίτι γεμάτο με συσκευές LG.
Ποιες οι δυνατότητες για τον καταναλωτή;
–Για την LG είναι σημαντικό να προσφέρει συσκευές που διευκολύνουν την
καθημερινότητα των καταναλωτών ενώ
ταυτόχρονα είναι αξιόπιστα και εξοικονομούν χρόνο και ενέργεια. Αυτή η φιλοσοφία
εφαρμόζεται σε όλα τα προϊόντα, από τις
«λευκές» οικιακές συσκευές, τις συσκευές
οικιακής ψυχαγωγίας, τις συσκευές κλιματισμού και θέρμανσης, ως και τις συσκευές κινητής τηλεφωνίας. Σε κάθε κατηγορία, τα προϊόντα της εταιρείας στοχεύουν στην απλούστευση των διαδικασιών
και διευκόλυνση και αναβάθμιση της καθημερινότητας αλλά και στην καλύτερη
δυνατή εμπειρία χρήσης.
–Πώς επηρέασαν τα γεγονότα του
Μαρτίου του 2013 την παρουσία της
εταιρείας στην κυπριακή αγορά
–Υπήρξε, όπως είναι φυσιολογικό, ένα
«πάγωμα» αρχικά λόγω περιορισμένης
ρευστότητας στη αγορά και αβεβαιότητας
στον κόσμο για το τι θα επακολουθήσει.
Ας μην παραβλέπουμε πως η «βιαιότητα»
των εξελίξεων εκείνη την περίοδο ήταν
κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή που βιώσαμε στην Ελλάδα, αν και πολύ πιο περιορισμένη χρονικά. Η LG Hellas όμως δεν
βλέπει την Κύπρο περιστασιακά αλλά σαν
μία αγορά στην οποία θέλει να αναπτυχθεί
και να επενδύσει. Συνεπώς όχι μόνο δεν
υποχωρήσαμε αλλά ενδυναμωθήκαμε ακόμη περισσότερο και σήμερα είμαστε περήφανοι, μόλις περίπου έναν χρόνο μετά,
να απολαμβάνουμε διπλάσια μερίδια πωλήσεων. Έχει αποδειχτεί από μελέτες πως
σε περιόδους κρίσεως οι εταιρείες που
βγήκαν κερδισμένες ήταν αυτές που επένδυσαν στην αγορά και το προϊόν τους.
–Πώς μεταφράζεται η ενδυνάμωση
της παρουσίας στην Κύπρο και ποιοι
στόχοι έχουν τεθεί από την εταιρεία;
<
<
<
<
<
<
<
«Η βιαιότητα των εξελίξεων
του περσινού Μαρτίου
ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη
από αυτή που βιώσαμε
στην Ελλάδα».
Παρόλο που πριν από μερικά χρόνια ο
Κύπριος καταναλωτής έδειχνε προτίμηση
στις ακριβότερες μάρκες, πλέον βλέπουμε
όλο και περισσότερο να «συμβιβάζεται» με
κάτι πιο οικονομικό, επισημαίνει στην «Κ» ο
διευθυντής Πωλήσεων Κινητής Τηλεφωνίας
της LG Electronics Hellas, Δημήτρης Βάθης.
–Καταρχάς, ενδυναμώσαμε το δίκτυο
διανομής μας και πλέον τα προϊόντα μας
βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Κύπρου.
Επενδύουμε συστηματικά στην προβολή
των προϊόντων μας και σε συνέργειες με
τους πελάτες μας αλλά και με εταιρική επικοινωνία. Οργανώνουμε συχνά σεμινάρια
τεχνολογίας και εκπαίδευσης πάνω στα
προϊόντα μας για τη συνεχή επιμόρφωση
των συνεργατών μας, ενώ αναπτύξαμε
ακόμα περισσότερο τα επισκευαστικά μας
κέντρα. Το δίκτυο υπηρεσιών λειτουργεί
με τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό και
κάτω από πολύ αυστηρά κριτήρια ποιότητας
και χρονοδιαγραμμάτων ούτως ώστε να
εξασφαλίζεται η ποιότητα υπηρεσιών μας
και σε αυτόν τον τομέα. Ως αποτέλεσμα
όλων αυτών των βημάτων και βέβαια με
την υποστήριξη των συνεργατών μας, ο
Κύπριος καταναλωτής μας έχει τιμήσει με
ένα μερίδιο αγοράς 15% στα έξυπνα τηλέφωνα το οποίο και αποτελεί ένα από τα
μεγαλύτερα πανευρωπαϊκά. Συνεπώς δεν
μπορούμε παρά να είμαστε αισιόδοξοι για
το μέλλον και να αισιοδοξούμε πως με
αργά και σταθερά βήματα θα ξεπεράσουμε
το 20% μερίδιο μέσα στο 2015.
–Ποιες οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές της ελληνικής με την κυπριακή
αγορά κινητής τηλεφωνίας;
–Αρχικά, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω πως
μιλάμε για αγορές παρόμοιες, οι οποίες
δρουν και σαν συγκοινωνούντα δοχεία
λόγω των δεσμών μας σε όλα τα επίπεδα.
Εντούτοις, υπάρχει μία βασική διαφορά
στην Κύπρο που συμβάλλει στην πώληση
ακριβότερων συσκευών, με αποτέλεσμα η
αξία της αγοράς να κρατιέται ψηλά. Στην
Κύπρο, οι πάροχοι διατηρούν ακόμα τις
επιδοτήσεις για συσκευές σε υψηλά επίπεδα
κάτι το οποίο τα τελευταία χρόνια δεν συμβαίνει στην ελληνική αγορά. Συνεπώς, ο
Κύπριος καταναλωτής βιώνει ευκολότερα
και συχνότερα την εμπειρία χρήσης μιας
υψηλής τεχνολογίας συσκευής. Συν τοις
άλλοις, παρατηρούμε πολλές ομοιότητες,
όπως η αξιοσημείωτη αύξηση χρόνο με τον
χρόνο στα smartphones καθώς και τη σταδιακή πτώση στη μέση τιμή αγοράς, η οποία
βρίσκεται πλέον στα 300 ευρώ περίπου με
την κατηγορία 100 - 200 ευρώ να αυξάνεται.
Παράλληλα, μερίδια αγοράς κερδίζουν σταδιακά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, οι μικρότερες μάρκες, απευθυνόμενες
σε χαμηλές και πολύ χαμηλές τιμολογιακές
κατηγορίες.
–Ποια τα πλεονεκτήματα της εταιρείας
έναντι των αντιπάλων;
–H LG Electronics χάρη στις συνέργειες
με τις εταιρείες του ομίλου της, LG Innotek,
LG Display και LG Chemicals, διαθέτει ένα
ευρύ φάσμα προϊόντων προηγμένης τεχνολογίας στον τομέα της οθόνης, της κάμερας,
της μπαταρίας, αλλά και στο καινοτομικό
λειτουργικό του περιβάλλοντος χρήσης UX
των φορητών συσκευών της, που παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο LG G3 και ήδη
έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές.
Συμβιβασμός με οφέλη
–Ποιες είναι οι τάσεις των καταναλωτών
όσον αφορά στην αγορά των έξυπνων
τηλεφώνων και των ταμπλέτων;
–Τα κινητά τηλέφωνα αλλά και οι ταμπλέτες
έχουν μπει για τα καλά στη ζωή όλων μας, αν
αναλογιστεί κανείς το γεγονός ότι το πρώτο
πράγμα που ελέγχει κάποιος, κατά το πρωινό
του ξύπνημα, είναι το κινητό του. Είναι γεγονός
ότι με τόσες δυνατότητες ενσωματωμένες σε
μία συσκευή, ένα smartphone δεν χρησιμοποιείται σε καμία περίπτωση πλέον από τον χρήστη για να πραγματοποιήσει απλώς μία κλήση.
Από την άλλη, τα tablet μπορούν να πάρουν με
μεγάλη ευκολία τη θέση του Η/Υ ή ακόμα και
του φορητού υπολογιστή λόγω του μικρού βάρους και των αμέτρητων δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει. Στο δίλημμα smartphone ή
tablet, ενώ έχει διαφανεί μία σχετική προτίμηση από τους καταναλωτές για το δεύτερο, θεωρώ ότι αποτελεί απλώς μία ξεκάθαρη τάση, αν
και το κινητό διατηρεί τη δυναμική του.
–Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τους
χρήστες κατά την αγορά μιας συσκευής;
–Όταν στην εξίσωση υπάρχει η επιδότηση από
πάροχο τότε σχεδόν πάντα ο καταναλωτής θα
επιδιώξει μία αγορά βάσει χαρακτηριστικών
και μάρκας. Αντιθέτως, όταν δεν υπάρχει η επιδότηση, τότε βλέπουμε το κόστος της συσκευής να γίνεται ο μεγαλύτερος παράγοντας
στη διαδικασία της απόφασης και να υπάρχει
συμβιβασμός στα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες. Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός
ότι, παρόλο που πριν από μερικά χρόνια ο Κύπριος καταναλωτής διακρινόταν για την τάση
του να προτιμά τις ακριβότερες μάρκες, πλέον
βλέπουμε όλο και περισσότερο να «συμβιβάζεται» με κάτι λιγότερο γνωστό αλλά και πιο οικονομικό ταυτόχρονα. Σε κάθε περίπτωση πάντως η κυπριακή αγορά παραμένει υψηλά όσον
αφορά στην αξία.
Carrefour Κύπρου: Στηρίζουμε την οικονομία
«Ενισχύοντας την εγχώρια παραγωγή, εστιάζουμε στον Κύπριο καταναλωτή», δηλώνει ο εμπορικός διευθυντής
Στη διεύρυνση και αναβάθμιση του
δικτύου και των υπηρεσιών της,
όσο και σε μια σειρά καινοτομιών
για τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των
πελατών επενδύει η Carrefour Κύπρου. Ο Μιχάλης Παναγίδης, εμπορικός διευθυντής της εταιρείας, επισημαίνει ότι η αλυσίδα υπεραγορών
παραμένει πιστή στις δεσμεύσεις
της για την υποστήριξη των τοπικών
κοινωνιών και της κυπριακής οικονομίας. Με έμφαση στα εγχώρια
προϊόντα και την ντόπια παραγωγή,
η εταιρεία θέτει στο επίκεντρο τον
Κύπριο καταναλωτή, υιοθετώντας,
όπως εξηγεί ο κ. Παναγίδης, δυναμική πολιτική προσφορών και ενισχύοντας παράλληλα την απασχόληση. Ταυτόχρονα, απαραίτητο
στοιχείο στην εδραίωση της παρουσίας της εταιρείας στην Κύπρο, είναι
η οικοδόμηση μιας σχέσης αμοιβαίας
εμπιστοσύνης της Carrefour με τον
καταναλωτή, με τη διάθεση ποιοτικών προϊόντων σε ανταγωνιστικές
τιμές.
–Ποιοι παράγοντες συντελούν
στο να θεωρείται η Carrefour
Κύπρου ένας από τους ηγέτες
στην κατηγορία του λιανικού
εμπορίου;
–Η Carrefour Κύπρου με 18 καταστήματα σε ολόκληρο το νησί
και πάνω από 1.170 εργαζομένους,
αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες
αλυσίδες υπεραγορών στην Κύπρο,
συμβάλλοντας άμεσα και έμμεσα
στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Έχοντας ως βασική μας προτεραιότητα την πλήρη ικανοποίηση
κάθε ανάγκης και απαίτησης του
κυπριακού καταναλωτικού κοινού,
στην Carrefour Κύπρου επενδύουμε
τόσο στη διεύρυνση και αναβάθμιση του δικτύου μας και των υπηρεσιών μας, όσο και σε μια σειρά
καινοτομιών για τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πελατών. Παράλληλα, έχοντας πλήρη επίγνωση
των προκλήσεων, επενδύουμε δυναμικά στον τόπο, υιοθετώντας δυναμική πολιτική προσφορών, φροντίζοντας πάνω απ’ όλα να προσφέρουμε ποιοτικά προϊόντα σε συμφέρουσες και ανταγωνιστικές τιμές
για όλα τα κυπριακά νοικοκυριά.
Ταυτόχρονα, χτίζουμε στρατηγικές
<
<
<
<
<
<
<
«Στο επίκεντρο κάθε
στρατηγικής μας απόφασης βρίσκεται ο Κύπριος καταναλωτής, ο
οποίος θέλουμε να νιώθει ότι κάθε μας υπεραγορά στηρίζει τόσο τον
ίδιο όσο και την τοπική
οικονομία».
συνεργασίες με ντόπιους προμηθευτές, προωθώντας τα ποιοτικά
κυπριακά προϊόντα και ενισχύοντας
την τοπική παραγωγή. Στο επίκεντρο κάθε στρατηγικής μας απόφασης βρίσκεται ο Κύπριος καταναλωτής, ο οποίος θέλουμε να νιώθει
σε κάθε επίσκεψή του στα καταστήματα Carrefour ότι κάθε μας
υπεραγορά στηρίζει τόσο τον ίδιο
όσο και την τοπική οικονομία.
–Με ποιο τρόπο η διαχρονική
πορεία της εταιρείας στην Κύπρο αποδεικνύει την προσφορά
της στον τόπο; Ποια είναι τα δεδομένα που την ξεχωρίζουν γι’
αυτή της την αφοσίωση;
Η πορεία μας στην Κύπρο μετρά
ήδη 20 χρόνια ζωής και προσφοράς
στον τόπο. Ξεκινώντας από μια
μικρή υπεραγορά στη Λεμεσό, καταφέραμε με στρατηγικές κινήσεις,
να αναπτυχθούμε και να γίνουμε
ένας από τους κυριότερους παίκτες
του λιανεμπορίου, με δυναμική παρουσία σε κάθε γωνιά της Κύπρου.
Παραμένοντας πιστοί στις δεσμεύσεις μας για την υποστήριξη των
τοπικών κοινωνιών και της κυπριακής οικονομίας, διαθέτουμε στα ράφια των υπεραγορών μας περισσότερα από 46.000 προϊόντα, εκ των
οποίων το 90% αυτών που αφορούν
τρόφιμα, προέρχεται από τοπικούς
προμηθευτές και παραγωγούς. Σε
επίπεδο κοινωνικής ευθύνης, η εταιρεία σχεδιάζει και εφαρμόζει στοχευμένα πλάνα δράσης. Σας θυμίζω
ότι φέτος για τρίτη συνεχόμενη χρονιά η πρωτοβουλία «Προγευματίζωμεν» προσφέρει καθημερινά προ-
γεύματα σε 3.077 μαθητές. Στόχος
αυτής της προσπάθειας είναι να συνεισφέρουμε αποτελεσματικά σε
οικογένειες που έχουν ανάγκη. Μέχρι
το τέλος της φετινής σχολικής χρονιάς, εκτιμάται ότι θα προσφερθούν
συνολικά, πάνω από 900.000 προγεύματα. Το σημαντικότερο, ωστόσο,
όλων, είναι η σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης που έχουμε καλλιεργήσει με τον καταναλωτή. Χτίζουμε
αυτή τη σχέση διαθέτοντας προϊόντα
στις πιο ανταγωνιστικές τιμές πάντα
με την ποιότητα Carrefour. Δέσμευσή μας είναι να συνεχίσουμε να
στηρίζουμε αποτελεσματικά το κάθε
νοικοκυριό σχεδιάζοντας και υλοποιώντας δράσεις και πρωτοβουλίες
προς όφελος της τοπικής κοινωνίας
που δραστηριοποιούμαστε εδώ και
τόσα χρόνια.
–Η Carrefour Κύπρου αποτελεί
και έναν από τους μεγαλύτερους
εργοδότες. Ποια πολιτική ακολουθεί σε σχέση με το προσωπικό της, ιδιαίτερα στην εργοδότηση Κυπρίων;
Ενισχύουμε αποτελεσματικά την
απασχόληση. Οι εργαζόμενοι της
εταιρείας ξεπερνούν τους 1170, η
συντριπτική πλειοψηφία των οποίων
είναι Κύπριοι. Ακολουθούμε μια φιλοσοφία που έχει ως επίκεντρο τις
ασφαλείς συνθήκες εργασίας, τη
συνεχή κατάρτιση των εργαζομένων
μας και την εξέλιξη τους μέσα στην
εταιρεία. Βασική επιδίωξή μας είναι
να δίνουμε προτεραιότητα στους
ανθρώπους μας, προκειμένου να
αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και
να εξελιχθούν, μέσα σ’ ένα πλαίσιο
άρτιας συνεργασίας μεταξύ εργαζομένων και διοίκησης. Δίνουμε,
στην πράξη, εξαιρετική σημασία
σε θέματα που αφορούν την κοινωνική συνοχή. Εδώ και 18 χρόνια
φροντίζουμε να απασχολούμε σταθερά 20 εργαζόμενους με ειδικές
ικανότητες. Η επαγγελματική αποκατάσταση των εργαζομένων αυτών
αποτελεί για εμάς ηθική υποχρέωση
και δέσμευση.
–Πώς έχει επιδράσει η ενίσχυση
της τοπικής παραγωγής από
την αλυσίδα υπεραγορών τον
κύκλο εργασιών της, αλλά και
την εικόνα της;
Τα τελευταία χρόνια δίνουμε ολοένα και περισσότερη έμφαση στην
εγχώρια αγορά και την ντόπια παραγωγή. Προσφέρουμε στον Κύπριο
καταναλωτή μια ολοκληρωμένη εμπειρία αγορών, καλύπτοντας κάθε
επιθυμία και ανάγκη του με τον καλύτερο, ασφαλέστερο, ποιοτικότερο
και οικονομικότερο τρόπο. Με σεβασμό στον πελάτη μας, επιλέγουμε
προϊόντα κυπριακής προέλευσης,
φροντίζοντας να διαθέτουμε στα
καταστήματά μας 100% ντόπιο κρέας και προϊόντα αρτοποιίας, ενώ το
100% των συνεργατών μας στα
φρούτα και λαχανικά είναι Κύπριοι
προμηθευτές. Το 50% από αυτούς
ασχολούνται με την τοπική παραγωγή. Η «επιμονή» μας αυτή ωστόσο, στα κυπριακά προϊόντα, δεν
αποτελεί μια τυχαία επιλογή, αλλά
είναι συνειδητή μας απόφαση. Μια
απόφαση που μόνο θετική ανταπόκριση έχει, τόσο στον κύκλο εργασιών μας, όσο και στην εικόνα
μας. Ο Κύπριος καταναλωτής έχει
αγκαλιάσει την εταιρεία Carrefour
ως την πλέον «κυπριακή» υπεραγορά, δικαιώνοντας μας καθημερινά
για το σεβασμό που επιδεικνύουμε
στον τόπο μας και στους ανθρώπους
του.
–Ποιες οι σχέσεις που έχουν
αναπτυχθεί ανάμεσα στην εταιρεία και τους τοπικούς παραγωγούς;
Οι συνεργασίες της Carrefour Κύπρου με τους προμηθευτές, βασίζονται σε σχέσεις αξιοπιστίας και
εμπιστοσύνης, καθώς και στις αρχές
της Βιώσιμης Ανάπτυξης που διέπουν όλες τις λειτουργίες στην αλυσίδα αγορών μας. Κοινός στόχος
άλλωστε και των δύο πλευρών, είναι
να ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά στις ανάγκες των καταναλωτών.
Είναι ξεκάθαρος ο στόχος μας, οπότε
καθίσταται ξεκάθαρη και η μεταξύ
μας συνεργασία, η οποία εξελίσσεται
και ενδυναμώνεται σταθερά. Εργαζόμαστε και οι δύο πλευρές για ένα
κοινό σκοπό, έχοντας πάντα στο
επίκεντρο της δραστηριοποίησής
μας, τους πελάτες μας, που μας τιμούν διαχρονικά επιλέγοντας τα
καταστήματά μας για τις αγορές
τους.
ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ
OIK_09-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 22:11 Page 9
ΕΛΛΑΔΑ
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
9
Η οικονομία βγαίνει από το τούνελ της ύφεσης
Σημάδια σταθεροποίησης δείχνουν βασικοί δείκτες - Κίνδυνοι η πολιτική αβεβαιότητα και οι πολιτικές εξελίξεις
Των ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΣΟΥΝΗ, ΔΗΜΗΤΡΑ
ΜΑΝΙΦΑΒΑ, ΣΩΤΗΡΗ ΝΙΚΑ, ΑΝΕΣΤΗ
ΝΤΟΚΑ, ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗ,
ΝΙΚΟΥ ΡΟΥΣΑΝΟΓΛΟΥ, ΡΟΥΛΑΣ ΣΑΛΟΥΡΟΥ, ΛΕΩΝΙΔΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ
Σημάδια σταθεροποίησης και προοπτικές ανάκαμψης δείχνει η ελληνική οικονομία μήνα με τον μήνα.
Τα στοιχεία που ανακοινώνονται
για βασικούς δείκτες της οικονομίας
υποδεικνύουν πως η 6ετής βαθιά
ύφεση φθάνει στο τέλος της και
πλέον διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για να εισέλθει η οικονομία
σταδιακά σε ανοδικό κύκλο.
Στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι από το τρίτο τρίμηνο του
2014 θα καταγραφεί θετικός ρυθμός
ανάπτυξης του ΑΕΠ, στέλνοντας
το σήμα ότι η ύφεση ολοκληρώθηκε, ενώ δεν αλλάζουν την εκτίμηση για ανάπτυξη φέτος της τάξης
του 0,5 - 0,6%. Επίσης, δεν αλλάζουν
και την πρόβλεψη για την ανάπτυξη
του 2015 η οποία ανέρχεται στο
2,9%. Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι
υπάρχουν δύο μεγάλοι κίνδυνοι
που ενδεχομένως να μην επιτρέψουν την επίτευξη αυτού του στό-
χου και να κρατήσουν σε μια στασιμότητα τη χώρα:
1. Το διεθνές περιβάλλον και κυρίως οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην
Ευρώπη.
2. Η πολιτική αβεβαιότητα.
Πάντως, τα πρώτα στοιχεία που
βλέπουν το φως της δημοσιότητας
είναι ενθαρρυντικά. Ο κλάδος που
έχει αναλάβει να δώσει ώθηση
στην ελληνική οικονομία είναι ο
τουρισμός. Tο 2014 με βάση τις
τελευταίες εκτιμήσεις του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, ο αριθμός των αφίξεων
ξένων τουριστών (περιλαμβανομένων των επισκεπτών με κρουαζιέρα) θα πλησιάσει τα 22 εκατ.
Αντίστοιχα, το ύψος των ταξιδιωτικών εισπράξεων θα κινηθεί περί
τα 13,5 δισ. ευρώ. Τόσο σε επίπεδο
αφίξεων όσο και σε επίπεδο εισπράξεων η Ελλάδα θα πετύχει
ρεκόρ όλων των εποχών. Πάντως,
ο ΣΕΤΕ ανέφερε ότι το τελευταίο
διάστημα σε επίπεδο επενδυτικού
ενδιαφέροντος υπάρχει μία ανησυχητική τάση αναμονής, η οποία
αποδίδεται στη διαρκή εκλογολογία, στην κάμψη του ρυθμού ανά-
πτυξης της Ευρωζώνης και στη γεωπολιτική αστάθεια της ευρύτερης
περιοχής. Εκτιμά, δε, ότι εάν οι
παραπάνω παράγοντες ενισχυθούν
υπάρχει το ενδεχόμενο να επηρεασθούν αρνητικά όχι μόνο οι επενδύσεις αλλά και οι κρατήσεις για
το 2015. Προς το παρόν, όμως, σημειώνει ότι κινούνται θετικά τόσο
οι προκρατήσεις (πλην Ρωσίας),
όσο και ο προγραμματισμός των
αεροπορικών πτήσεων για την
επόμενη σεζόν. Επίσης, η έστω
και μικρή αποκλιμάκωση της ανεργίας για τρίτο συνεχόμενο μήνα,
είναι ένα ακόμα καλό σημάδι. Από
τον Απρίλιο του 2014 που ήταν
27,3%, τον Ιούλιο υποχώρησε στο
26,4%, ενώ είναι ενθαρρυντικό ότι
μειώθηκε η ανεργία των νέων κατά
7,5 ποσοστιαίες μονάδες φέτος
τον Ιούλιο σε σχέση με τον Ιούλιο
του 2013. Παράλληλα, αύξηση πωλήσεων των αυτοκινήτων καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο για 12ο
συνεχή μήνα, οι οποίες αποδίδονται αφενός στην αύξηση της τουριστικής ενίσχυσης και αφετέρου
στη βελτίωση της καταναλωτικής
εμπιστοσύνης.
Στο 26,4% υποχώρησε
η ανεργία τον Ιούλιο
Ενισχύθηκαν οι πωλήσεις
αυτοκινήτων τον Σεπτέμβριο
Εφικτός ο στόχος για αφίξεις
22 εκατ. τουριστών το 2015
Kόβει ταχύτητα η πτώση
τιμών των κατοικιών
Συνεχίστηκε τον Ιούλιο η μικρή αποκλιμάκωση της
ανεργίας, καθώς σύμφωνα με τα εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής
(ΕΛΣΤΑΤ), το ποσοστό υποχώρησε στο 26,4% από
26,7% τον προηγούμενο μήνα. Το σύνολο των απασχολουμένων τον Ιούλιο του
2014 ανήλθε σε 3.581.832 άτομα, οι άνεργοι σε
1.281.686 άτομα και ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός σε 3.268.994 άτομα. Οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν κατά 72.657 άτομα
ή 2,1% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2013 και κατά
34.218 άτομα ή 1% σε σχέση με το Ιούνιο. H μείωση
των ανέργων ήταν της τάξης του 5,1% σε σχέση με
τον αντίστοιχο περσινό μήνα, ήτοι κατά 69.413
άτομα, ενώ σε σχέση με τον Ιούνιο του 2014, ο
αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 12.212 άτομα
ή 0,9%. Οι οικονομικά μη ενεργοί μειώθηκαν κατά
52.105 άτομα σε σχέση με τον Ιούλιο του 2013 και
κατά 26.760 άτομα σε σχέση με τον Ιούνιο του 2014
(-0,8%). Σημαντική είναι και η μείωση που παρουσιάζει
το ποσοστό των νέων, ηλικίας 15-24 ετών, στο 50,7%
(από 58,2% τον αντίστοιχο περυσινό μήνα). Οριακή
μείωση παρουσίασε και η εγγεγραμμένη ανεργία,
όπως μετριέται από τον ΟΑΕΔ.
Τα στοιχεία αφορούν τον Αύγουστο, μήνα κατά
τον οποίο οι εγγεγραμμένοι στον οργανισμό άνεργοι
ανέρχονταν σε 974.937 άτομα έναντι 979.026 τον
Ιούλιο. Το σύνολο των επιδοτούμενων ανέργων για
τον ίδιο μήνα ανήλθε σε μόλις 111.789 άτομα.
Ευχάριστη έκπληξη για την αγορά αυτοκινήτου αποτελούν τα στοιχεία για τις νέες άδειες κυκλοφορίας
οχημάτων για τον μήνα Σεπτέμβριο, μήνας που παραδοσιακά δεν χαρακτηρίζεται από υψηλές πωλήσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής
Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) τον Σεπτέμβριο του 2014 κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά 7.730 αυτοκίνητα (εκ των
οποίων καινούργια τα 5.374) καταγράφοντας αύξηση
44,3%.
Σημειώνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2013 οι νέες
άδειες κυκλοφορίας είχαν αυξηθεί κατά 13% σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2012. Το 45% περίπου
των νέων πωλήσεων πρόκειται για εταιρικά αυτοκίνητα, καθώς συνήθως τέτοια εποχή οι επιχειρήσεις
ανανεώνουν τους στόλους τους.
Διευκρινίζεται ότι δεν πρόκειται για πωλήσεις
προς τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά για πωλήσεις
προς εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε άλλους
κλάδους. Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου
2014 κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά 76.618 αυτοκίνητα (εκ των οποίων καινούργια τα 57.153) έναντι
59.366 το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2013, καταγράφοντας αύξηση 29,1%.
Με βάση τις έως τώρα πωλήσεις είναι βέβαιο ότι
συνολικά το 2014 θα κλείσει με σημαντική αύξηση
πωλήσεων σε σύγκριση με το 2013. Κι αυτό διότι
ήδη στο εννεάμηνο οι πωλήσεις έχουν φτάσει τις
76.618, ενώ συνολικά το 2013 είχαν διαμορφωθεί
σε 78.630.
Πιο κοντά στα 22 εκατομμύρια (περιλαμβανομένων
των επισκεπτών με κρουαζιέρα) θα βρεθεί, εκτός
απροόπτου, ο αριθμός των αφίξεων ξένων τουριστών
για τη φετινή σεζόν, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων.
Στον δρόμο προς τα 22 εκατ. τουριστών σημαντικό
ρόλο θα παίξει η ενσωμάτωση των στοιχείων των
οδικών αφίξεων με αιχμή την κίνηση από την Τουρκία
και η διατήρηση του ρυθμού αύξησης των αφίξεων
στην Αθήνα έως το τέλος του έτους.
Στον αντίποδα απώλειες ενδέχεται να καταγραφούν
από την κρουαζιέρα, ενώ η πτώση της κίνησης από
τη Ρωσία φαίνεται ότι είναι ελεγχόμενη. Βέβαια δεν
λείπουν και πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις όπως αυτή
της Αlpha Bank, που έχει κάνει λόγο για 22,5 εκατ.
αφίξεις.
Ο ΣΕΤΕ δημοσιοποίησε τα τελευταία στοιχεία των
διεθνών αεροπορικών αφίξεων στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας.
Οι αφίξεις στο εννεάμηνο αυξήθηκαν κατά 14,3%,
υπερβαίνοντας τα 13 εκατομμύρια και τον Σεπτέμβριο
κατά 9%, ξεπερνώντας τα 2,1 εκατομμύρια.
Τις πρώτες θέσεις στο εννεάμηνο σε επίπεδο ποσοστού αύξησης κατέλαβαν η Καλαμάτα και η Μύκονος με 62,7% και 37,9% αντίστοιχα.
Σε απόλυτους αριθμούς τις περισσότερες αφίξεις
είχαν η Αθήνα και το Ηράκλειο με 2,7 και 2,3 εκατ.
αντίστοιχα.
Συνεχίστηκε κατά το φετινό δεύτερο τρίμηνο η επιβράδυνση του ρυθμού υποχώρησης των τιμών των
κατοικιών, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η πτώση σε ετήσια βάση διαμορφώθηκε σε 7,3%, τη στιγμή που η αντίστοιχη
κάμψη κατά το πρώτο τρίμηνο είχε αγγίξει το 8,5%.
Αντίστοιχα, στο σύνολο του 2013, η πτώση των
τιμών των κατοικιών ήταν της τάξεως του 10,3%,
ένα ακόμα δείγμα ότι πλέον η αγορά οδεύει προς
την ολοκλήρωση του πτωτικού της κύκλου, έστω κι
αν αυτό αναμένεται πλέον να συμβεί εντός του 2015.
Σύμφωνα με την ΤτΕ, η μείωση των τιμών κατά τη
διάρκεια του δευτέρου τριμήνου του έτους διαμορφώθηκε σε 6,1% για τα νεόδμητα και 8% για τα παλιά
διαμερίσματα, όταν κατά το πρώτο τρίμηνο, η αντίστοιχη υποχώρηση διαμορφώθηκε σε 7,8% και
8,9% για νέα και παλιά διαμερίσματα.
Εν τω μεταξύ, σε έκθεση για την πορεία των τιμών
των κατοικιών στην Ε.Ε., η Eurostat ανέφερε ότι σε
πανευρωπαϊκό επίπεδο οι τιμές στην Ευρωζώνη κατέγραψαν ανοδική πορεία κατά το φετινό δεύτερο
τρίμηνο, έπειτα από έξι διαδοχικούς μήνες πτώσης.
Ειδικότερα, οι τιμές των κατοικιών στις 18 χώρεςμέλη της Ευρωζώνης ενισχύθηκαν κατά 0,9% σε
σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ παρέμειναν
αμετάβλητες σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα
του 2013.
Αυξήθηκαν πωλήσεις
και τζίρος στο λιανεμπόριο
Η πολιτική αβεβαιότητα επιστρέφει,
το επενδυτικό ενδιαφέρον παγώνει
Αύξηση ύστερα από σειρά ετών φθίνουσας πορείας
σημείωσε τον Ιούλιο του 2014 ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανεμπόριο.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η αύξηση σε σύγκριση
με τον Ιούλιο του 2013 ήταν 1,5%, ενώ ο όγκος πωλήσεων (κύκλος εργασιών σε σταθερές τιμές) αυξήθηκε
κατά 4,8%.
Βεβαίως, όπως επισημαίνει η Εθνική Συνομοσπονδία
Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), αν και τα παραπάνω
στοιχεία αποτελούν μία ασθενή ένδειξη μεταβολής
των επί σειρά ετών αρνητικών εξελίξεων στην ελληνική
αγορά λιανικής θα ήταν, τουλάχιστον για την ώρα,
εξαιρετικά πρώιμο και παρακινδυνευμένο να μιλήσουμε
για μεταστροφή του κλίματος.
Αλλωστε σε επίπεδο επταμήνου ο δείκτης κύκλου
εργασιών στο λιανεμπόριο υποχώρησε κατά 1,6% κυρίως λόγω της αποκλιμάκωσης των τιμών στα είδη
ένδυσης - υπόδησης- ενώ ο δείκτης όγκου πωλήσεων
αυξήθηκε κατά 1,7%.
Αύξηση πωλήσεων -τόσο σε τρέχουσες όσο και σε
σταθερές τιμές- κατέγραψαν τον Ιούλιο του 2014 οι
περισσότερες κατηγορίες καταστημάτων με τις μεγαλύτερες να καταγράφονται στον κλάδο ένδυσης
και υπόδησης και στα βιβλιοπωλεία. Στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων, πάντως, ο κύκλος εργασιών
αυξήθηκε οριακά, μόλις κατά 0,4%, ενώ ο δείκτης
όγκου πωλήσεων αυξήθηκε κατά 3,3% σε σύγκριση
με τον Ιούλιο του 2013.
Τέσσερις μήνες μετά τη δυναμική
επιστροφή των εγχώριων τραπεζών στις διεθνείς αγορές όλα
έχουν αλλάξει. Η επιστροφή του
πολιτικού κινδύνου και το φάσμα
πρόωρης εκλογικής αναμέτρησης
εξανέμισαν την αισιοδοξία και
το ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον
για ελληνικό κίνδυνο. Στο δίμηνο
Μαΐου - Ιουνίου 2014, οι εγχώριες
τράπεζες μέσω αυξήσεων κεφαλαίου και ομολογιακών εκδόσεων
άντλησαν -κυρίως από ξένους
επενδυτές- κεφάλαια άνω των 10
δισ. ευρώ.
Το ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον είχε οδηγήσει σε ισχυρή
άνοδο των τιμών των μετοχών
των τραπεζών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η
αξία των συμμετοχών του ΤΧΣ
στις τράπεζες τον περασμένο
Ιούνιο είχε ανέλθει στα 20 δισ.
ευρώ. Σήμερα, το ποσό έχει συρρικνωθεί στα 16 δισ. ευρώ και το
ΤΧΣ -και κατ’ επέκταση το ελληνικό Δημόσιο- έχασε 4 δισ. ευρώ
εξαιτίας της αβεβαιότητας και
<
<
<
<
<
<
<
Οι επιχειρηματίες
τονίζουν ότι η πιθανότητα πρόωρων εκλογών θα φρενάρει
τη σταθεροποίηση
της οικονομίας
και την ανάκαμψη.
του κινδύνου των πρόωρων εκλογών. Τραπεζικά στελέχη σημειώνουν στην «Κ» ότι το κλίμα σε
επενδυτικές ημερίδες και συναντήσεις που πραγματοποιούνται
στο εξωτερικό έχει μεταβληθεί
ριζικά καθώς το πολιτικό ρίσκο,
που για σημαντικό χρονικό διάστημα είχε περιοριστεί, επανέρχεται.
Οι επιχειρηματίες εμφανίζονται
σκεπτικοί για την αύξηση του
πολιτικού ρίσκου της χώρας, αναγνωρίζοντας ότι η πιθανότητα
πρόωρων εκλογών θα φρενάρει
Ενδείξεις αισιοδοξίας στις
επιχειρήσεις της Αθήνας
τη σταθεροποίηση της οικονομίας
και την ανάκαμψη των επιχειρήσεων που ήδη άρχισε να διαφαίνεται στο α΄ εξάμηνο του 2014
έπειτα από 19 συνεχή ζημιογόνα
τρίμηνα.
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Jumbo, Απ. Βακάκης,
μίλησε πρόσφατα στην Ενωση
Θεσμικών Επενδυτών, υποστηρίζοντας ότι «δεν είναι αισιόδοξα
τα πράγματα λόγω της εγχώριας
καθημερινότητας» και πρόσθεσε:
«Οποιος δεν αντιλαμβάνεται τις
δυσκολίες του περιβάλλοντος
στο οποίο ζούμε πρέπει να πάει
στον γιατρό, επειδή… παίρνει
λάθος χάπια».
Ο πρόεδρος της Επιλέκτου και
πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής
Ελλάδας Ευριπίδης Δοντάς εκφράζει τον σκεπτικισμό του για
την αύξηση του πολιτικού ρίσκου
της χώρας σημειώνοντας ότι:
«Μόλις είδαμε να μειώνεται το
οικονομικό ρίσκο της χώρας τώρα
εμφανίζεται το πολιτικό ρίσκο».
Σύμφωνα με μελέτη της ICAP που παρουσιάστηκε
στην ημερίδα του Κέντρου Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων, οι επιχειρηματίες δηλώνουν τη συγκρατημένη αισιοδοξία τους, ενώ σημάδι
ανακοπής της ύφεσης θεωρείται το γεγονός ότι μεταξύ
2012 και 2013 οι ζημιές που κατέγραψαν οι εταιρείες
(Ο.Ε., Α.Ε. και ΕΠΕ) στην περιοχή της Αθήνας, μειώθηκαν από το 1 δισ. ευρώ στα 500 εκατ. ευρώ. Αντίθετα, ως μεγαλύτερο πρόβλημα αναδεικνύεται η
έλλειψη ρευστότητας.
Οι δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών, καταναλωτικής εμπιστοσύνης και οικονομικού κλίματος παρουσιάζουν μικρή ανάκαμψη, σύμφωνα με την πρώτη
έρευνα που έγινε για το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων.
Ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης, τόνισε
ότι «η στήριξη της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα
ανάμεσα στους νέους και τις νέες, που αποτελεί πολιτική προτεραιότητα για τη δημοτική αρχή, είναι
απολύτως επιτακτική, καθώς σχετίζεται άμεσα με
την ανάκαμψη της τοπικής οικονομίας και την ανάπτυξη της Αθήνας». Ο διευθύνων σύμβουλος του
ομίλου ICAP, Νικήτας Κωνσταντέλλος, σημείωσε ότι
«στο διάστημα 2012-13 σημειώνεται μείωση κατά
2,3% στον κύκλο εργασιών (9,4 δισ.) και υψηλός
βαθμός συγκέντρωσης, με το 5,6% των εταιρειών να
διαμορφώνει το 70% του συνολικού κύκλου εργασιών.
OIK_10-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 23:08 Page 10
10
l
ΔΙΕΘΝΗ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Δεν βιάζεται να αυξήσει
τα επιτόκιά της η Fed
Επιβράδυνση της διεθνούς οικονομίας, ενώ το δολαρίο ενισχύεται
Tου ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ
Ανησυχίες αλλά και προσδοκίες καλλιέργησε
στις αγορές το γεγονός ότι οι Αμερικανοί κεντρικοί τραπεζίτες φοβούνται πως η πρώτη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού από το 2008,
όταν συμβεί κάποια στιγμή το 2015, θα προκαλέσει τόσο σοβαρή αναστάτωση στις αγορές
ώστε θα υπονομεύσει την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας. Παράλληλα η Fed θεωρεί
ότι η ανάκαμψη θα απειληθεί από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας αλλά
και από την ενίσχυση του δολαρίου.
Γι’ αυτούς τους τρεις λόγους η επιτροπή
που αποφασίζει το επίπεδο των αμερικανικών
επιτοκίων δανεισμού αποφάσισε να διατηρήσει
στην τελευταία ανακοίνωσή της τη δέσμευση
ότι θα διατηρήσει τα επιτόκια δανεισμού στα
σημερινά σχεδόν μηδενικά επίπεδα για «αξιόλογο χρονικό διάστημα». «Μεταβολές στην
ενημέρωση για τις μελλοντικές κινήσεις θα
μπορούσαν να ερμηνευτούν, λανθασμένα, ως
σημάδι θεμελιώδους αλλαγής (νομισματικής)
πολιτικής, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεπιθύμητη επιδείνωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών», αναφέρεται στα
πρακτικά της πιο πρόσφατης συνεδρίασης
της Fed που δημοσιεύτηκαν την Τετάρτη το
βράδυ. Στο εσωτερικό της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας διεξάγεται «μάχη»
μεταξύ στελεχών που επιθυμούν τη διατήρηση
των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα και
άλλων που ανησυχούν ότι κάτι τέτοιο μπορεί
να προκαλέσει την άνοδο του πληθωρισμού
πάνω από το 2%.
Μέχρι σήμερα η πρόεδρος της Fed Τζάνετ
Γέλεν έχει δώσει την εντύπωση ότι δεν βιάζεται
να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού πριν να
είναι απολύτως σίγουρη για την ευρωστία της
αμερικανικής οικονομίας. Την Πέμπτη ο κυβερνήτης της Fed Ρίτσαρντ Φίσερ δήλωσε ότι
το «αξιόλογο χρονικό διάστημα» κυμαίνεται
μεταξύ δύο μηνών και ενός έτους και ότι η
πρώτη αύξηση επιτοκίων θα μπορούσε να σημειωθεί στα μέσα του 2015, αλλά θα εξαρτηθεί
από την κατάσταση της οικονομίας. Η αρχική
αντίδραση των επενδυτών την Τετάρτη το
βράδυ ήταν ανακούφιση, καθώς εκτίμησαν
ότι η πρώτη αύξηση επιτοκίων από το 2008
θα μεταφερθεί από τον Ιούνιο του 2015 που
πίστευαν μέχρι τώρα στον Σεπτέμβριο του
2015. Το δολάριο αρχικά υποχώρησε στο
84,937 έναντι έξι βασικών νομισμάτων, δηλαδή
στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο
εβδομάδων, ωθώντας την ισοτιμία του ευρώ
μέχρι το 1,2791, υψηλό δύο εβδομάδων. Ο
S&P 500 κατέγραψε την Τετάρτη τη μεγαλύτερη
άνοδο του τελευταίου έτους, ωστόσο η εικόνα
άλλαξε την Πέμπτη. Ο λόγος είναι πως οι επενδυτές άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή
και στους υπόλοιπους φόβους της Fed. Η ενίσχυση του δολαρίου κατά σχεδόν 9% έναντι
του ευρώ τους τελευταίους πέντε μήνες μπορεί
να είναι καλή για τους Αμερικανούς καταναλωτές, ωστόσο θα αρχίσει να αποτελεί πρόβλημα για τις εξαγωγικές εταιρείες. «Τα πρακτικά της Fed αποτέλεσαν τον καταλύτη ώστε
η αγορά να κεφαλαιοποιήσει την ενίσχυση
του δολαρίου κατά τις δύο με τρεις τελευταίες
εβδομάδες», εξηγεί στο Reuters ο Κεν Γουίλς,
διαχειριστής της U.S. Forex στο Τορόντο.
Πράγματι, αργά την Πέμπτη το δολάριο ενισχυόταν κατά 0,35% έναντι έξι νομισμάτων
με την ισοτιμία να διαμορφώνεται στο 85,596
ενισχυμένο και μετά τη νέα απογοητευτική
ανακοίνωση ότι οι γερμανικές εξαγωγές μειώθηκαν τον Αύγουστο κατά 5,8%.
«Κλειδί» το δολάριο
Πολλοί επενδυτές θεωρούν ότι το αμερικανικό νόμισμα θα εξακολουθήσει να ενισχύεται
τους επόμενους μήνες, καθώς η Ευρωζώνη
απειλείται με επιστροφή στην ύφεση, ενώ θα
πλησιάζει και η στιγμή της πρώτης αύξησης
των αμερικανικών επιτοκίων δανεισμού, κάτι
που θα προσελκύσει κεφάλαια στα αμερικανικά
ομόλογα ενισχύοντας και το δολάριο. Ωστόσο
η ενίσχυση μπορεί να αποδυναμώσει τον πληθωρισμό, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί
να οδηγήσει σε αναβολή της αύξησης των
επιτοκίων δανεισμού.
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Σχέδιο διχοτόμησης
της αμερικανικής
Hewlett Ρackard
Μετά τη διχοτόμηση της ιστορικής
ολλανδικής εταιρείας της Philips,
άλλος ένας όμιλος με παράδοση
στην υψηλή τεχνολογία αποφασίζει
να διασπάσει τις δραστηριότητές
του. Αυτός δεν είναι άλλος από τον
αμερικανικό κολοσσό της Hewlett
Ρackard, η οποία διαχωρίζει τον
κλάδο ηλεκτρονικών υπολογιστών
και εκτυπωτών από το εταιρικό
hardware και την παροχή υπηρεσιών σε εταιρικούς πελάτες και μεμονωμένα άτομα.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, αναμένεται να προκύψουν δύο εισηγμένες εταιρείες, καθεμιά εκ των
οποίων θα έχει ετήσια έσοδα άνω
των 50 δισ. δολαρίων.
Η διαδικασία αυτή θα διεκπεραιωθεί μέσω της αφορολόγητης διανομής μετοχών το 2015 με αποδέκτες τους μετόχους της ΗΡ. Αξίζει
να σημειωθεί πως κατά τα τελευταία
χρόνια ο όμιλος, που ίδρυσαν οι
Μπιλ Χιούλιετ και Ντέιβ Πάκαρντ
την 1η Ιανουαρίου του 1939 σε ένα
γκαράζ, έχει προχωρήσει σε δεκάδες
χιλιάδες περικοπές θέσεων εργασίας.
Αυτές, όπως και η διάσπαση των
δραστηριοτήτων του, εντάσσονται
σε ένα πολυετές πρόγραμμα εξυγίανσης. Αν και η ΗΡ συνέβαλε σε
μεγάλο βαθμό στο να γεννηθεί η
Σίλικον Βάλεϊ και να γίνει πραγματικότητα η επανάσταση των PC, τα
τελευταία χρόνια δείχνει δυσκολία
να συμβαδίσει με τον ρυθμό ανάπτυξης και προόδου των μικρότερων
ανταγωνιστριών της, οι οποίες καινοτομούν στις ηλεκτρονικές συσκευές με σύνδεση στο Διαδίκτυο.
Παρά τον εξορθολογισμό της
ωστόσο, η ΗΡ τον Αύγουστο ανακοίνωσε μείωση κερδών, ενώ παράλληλα εμφάνισε διογκωμένα έσοδα. Στα θετικά αποτελέσματα συνέβαλε η καλυτέρευση στις πωλήσεις των προσωπικών ηλεκτρονικών
υπολογιστών. Ο αμερικανικός κολοσσός δέχεται ισχυρές πιέσεις σε
επίπεδο ανταγωνισμού εξαιτίας της
ενίσχυσης των εταιρειών από την
Κίνα, όπως η Lenovo. Το 2012 είχε
εξοβελίσει την ΗΡ από την πρωτο-
<
<
<
<
<
<
<
Θα διαχωρίσει
τον κλάδο ηλεκτρονικών υπολογιστών
και εκτυπωτών
από την παροχή
υπηρεσιών σε εταιρικούς πελάτες.
πόρο θέση της σε διεθνή κατάταξη
όσον αφορά την κατασκευή προσωπικών υπολογιστών. Παρά τα
όποια προβλήματα του ομίλου όμως,
εφέτος αναμένεται να εμφανίσει
έσοδα σχεδόν 122 δισ. δολαρίων,
ενώ εξακολουθεί να απασχολεί διεθνώς 300.000 εργαζομένους. Σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα του προηγούμενου τριμήνου,
οι δραστηριότητες στους εκτυπωτές
και τους προσωπικούς υπολογιστές
ισοδυναμούν με σχεδόν το 50% στα
έσοδα της Hewlett Packard. Πάντως,
δεν είναι σαφές πώς κατανέμεται
στα επιμέρους τμήματα το προσωπικό της των 300.000 ατόμων. Η
χρηματιστηριακή της αξία στα 66
δισεκατομμύρια δολάρια ωχριά
μπροστά σε εκείνην της ανταγωνίστριας Αpple, η οποία ανέρχεται
στα 596 δισ. δολάρια. Η δε χρηματιστηριακή αξία της επίσης ανταγωνίστριας Microsoft φθάνει τα 380
δισ. δολάρια.
Α.Ρ., REUTERS
OIK_11-OIKONOMIA_Master_cy 10/10/14 23:06 Page 11
ΔΙΕΘΝΗ
Kυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Πίεση στο Βερολίνο για αλλαγή
πολιτικής μετά τα νέα στοιχεία
Μεγάλη μείωση εξαγωγών, συρρίκνωση βιομηχανικής
παραγωγής και επιβράδυνση της αύξησης του ΑΕΠ
Μία ημέρα αφ’ ότου έγινε γνωστό
πως η γερμανική κυβέρνηση
εξετάζει τη λήψη ήπιων μέτρων
για την τόνωση της ανάπτυξης
υπό το βάρος των πιέσεων από
πλευράς του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ και
της ίδιας της κυβέρνησης των
ΗΠΑ, νέα αρνητική εξέλιξη ήρθε
να εντείνει την ανησυχία ότι η
μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία φλερτάρει με την ύφεση: η
«βουτιά» 5,8% που σημείωσαν
οι γερμανικές εξαγωγές τον Αύγουστο, η μεγαλύτερη από τον
Ιανουάριο του 2009, όταν η Ευρωζώνη βρισκόταν στην αρχή
της κρίσης χρέους. Η εξέλιξη
ολοκληρώνει ένα δυσοίωνο συνδυασμό επιβράδυνσης της ανάπτυξης, υποχώρησης της βιομηχανικής παραγωγής και επιδείνωσης του οικονομικού αισθήματος. Προκαλεί, έτσι, τη
συντονισμένη αντίδραση των
σημαντικότερων οικονομικών
ινστιτούτων της χώρας που, συστρατευόμενα με τους διεθνείς
οργανισμούς, υποβαθμίζουν τις
προβλέψεις τους για την ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας
και καλούν εν χορώ την κυβέρνηση να αλλάξει πολιτική. Τάσσονται υπέρ της μείωσης των
εταιρικών φόρων, της αύξησης
των δαπανών για έργα υποδομής
και για την παιδεία, αλλά και της
λήψης μέτρων για την τόνωση
των ιδιωτικών επενδύσεων. Ο
Φέρντιναντ Φίχτνερ του ινστιτούτου DIW τόνισε πως «υπάρχουν πλεονάσματα που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε
επενδύσεις». Σύμφωνα με το
<
<
<
<
<
<
<
Οι Γερμανοί «σοφοί» στο σύνολό
τους ζητούν την
άμεση λήψη μέτρων
τόνωσης, ενώ χαρακτηρίζουν τον ισοσκελισμένο προϋπολογισμό σχέδιο γοήτρου άνευ σημασίας.
DIW, η Γερμανία πάσχει από
ετήσιο έλλειμμα επενδύσεων
ύψους 80 δισ. ευρώ ύστερα από
δεκαετίες μείωσης των δαπανών
για έργα υποδομής. Στις αρχές
της δεκαετίας του 1990, οι επενδύσεις αντιπροσώπευαν το 23%
του γερμανικού ΑΕΠ και σήμερα
έχουν μειωθεί γύρω στο 17%.
Ωστόσο, ο Γερμανός υπουργός
Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, επανέλαβε την πάγια θέση
του πως μια αύξηση των δαπανών θα ήταν το «λάθος φάρμακο»
στην αναιμική ανάπτυξη της
Ευρωζώνης και απέκλεισε το ενδεχόμενο να διολισθήσει η Γερμανία σε ύφεση. Από την πλευρά
της, πάντως, η Γερμανίδα καγκελάριος επιβεβαίωσε πως η κυβέρνηση διερευνά τρόπους για
να ενθαρρύνει τις επενδύσεις.
Ως προς την ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας, τα οικονομικά ινστιτούτα υποβαθμίζουν
τώρα τις προβλέψεις τους στο
1,3% για το τρέχον έτος και στο
1,2% για το 2015 από τις προηγούμενες του 1,9% και 2,0%
αντιστοίχως. Φαίνονται, έτσι,
ακόμη πιο απαισιόδοξα από το
ΔΝΤ, που στην αρχή της εβδομάδας υποβάθμισε τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη της
Γερμανίας στο 1,4% για το 2014
και στο 1,5% για το 2015 από τις
προηγούμενες για 1,9% και 1,7%
αντιστοίχως.
Εχουν προηγηθεί συρρίκνωση
0,2% της γερμανικής οικονομίας
το δεύτερο τρίμηνο, μείωση της
βιομηχανικής παραγωγής 4%
τον Αύγουστο και πτώση 5,7%
των βιομηχανικών παραγγελιών.
Η πτώση των εξαγωγών οδήγησε, άλλωστε, σε μείωση του εμπορικού πλεονάσματος στα 17
δισ. ευρώ από τα 22,2 δισ. ευρώ.
Τα γερμανικά ινστιτούτα δεν
παραλείπουν να καυτηριάσουν
τον στόχο της κυβέρνησης Μέρκελ για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό για το 2015 χαρακτηρίζοντάς τον «σχέδιο γοήτρου
χωρίς άμεση οικονομική σημασία». Επικρίνουν, όμως, και την
επιλογή της να εισαγάγει κατώτατο μισθό και να επιτρέψει την
συνταξιοδότηση ορισμένων κατηγοριών εργαζομένων στα 63
έτη με δικαίωμα για πλήρη σύνταξη. Σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το Reuters χωρίς να
την κατονομάζει, η τελευταία
αυτή απόφαση θα οδηγήσει σε
αύξηση της ανεργίας κατά
100.000 άτομα το 2015, ενώ η
θέσπιση κατώτατου μισθού θα
προσθέσει ακόμη 200.000 ανέργους.
Εσωτερική υποτίμηση στον Νότο
Την επώδυνη διαδικασία της εσωτερικής υποτίμησης προ-
τείνει στους λαούς του Νότου της Ευρώπης ο πρόεδρος του
γερμανικού οικονομικού ινστιτούτου Ifo, Χανς Βέρνερ Ζιν, αν
θέλουν να ξαναγνωρίσουν την ανάπτυξη. Προειδοποιεί για
παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας με αναιμική ανάπτυξη
εάν οι χώρες-μέλη της Ευρωζώνης δεν αναβαθμίσουν την
παραγωγικότητά τους και δεν ολοκληρώσουν τα προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης. O κ. Ζιν προειδοποίησε πως η
Ευρωζώνη κινδυνεύει να αντιμετωπίσει μια «χαμένη δεκαετία». Σύμφωνα με τον Γερμανό οικονομολόγο, η Ευρωζώνη
«έχασε ήδη μία δεκαετία εξαιτίας των τεράστιων ροών κεφαλαίων στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, που δεν ήταν τόσο παραγωγικές» και «έφαγαν» αυτά τα κεφάλαια αντί να τα χρησιμοποιήσουν για να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους.
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
11
Επιπλέον επενδύσεις ζητεί
η Κρ. Λαγκάρντ από
Γερμανία και ΗΠΑ
Αμεση ενίσχυση των επενδύσεων για αναζωογόνηση
της ανάπτυξης με έργα υποδομών ζητεί κατηγορηματικά από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, τονίζοντας «πως
το θέμα είναι να ληφθούν πρωτοβουλίες εμπράκτως
και όχι στη θεωρία». Αυτό συνιστά διαμετρικά αντίθετη
τοποθέτηση του ΔΝΤ από την εμμονή του των τελευταίων ετών με το δημόσιο χρέος και τις διαρθρωτικές
μεταρρυθμίσεις, οι οποίες
<
<
<
<
<
<
αποδεικνύονται πολιτικά <
δυσεφάρμοστες. Εξι χρόνια
«Το θέμα είναι να
μετά το ξέσπασμα της κρίσης, οι δηλώσεις Λαγκάρντ ληφθούν πρωτοκαι οι εκκλήσεις της για
δημόσιες δαπάνες με στό- βουλίες εμπράχευση τη δημιουργία θέ- κτως και όχι στη
σεων εργασίας και έργα
υποδομών συνιστούν ευ- θεωρία», τόνισε
θεία αναγνώριση πως οι η επικεφαλής
πολιτικές λιτότητας δεν
θεράπευσαν τον κόσμο από του ΔΝΤ.
τα πλήγματα της ύφεσης.
Επισημαίνοντας πως οι συμβουλές της δεν έχουν
μεταβληθεί από την τελευταία, προ εξαμήνου, σύνοδο
του ΔΝΤ, η Κριστίν Λαγκάρντ τόνισε ότι σήμερα
έχουν αυξηθεί οι κίνδυνοι που απειλούν την παγκόσμια
οικονομία. «Η τελευταία εικόνα της διεθνούς οικονομίας
μοιάζει ανησυχητικά οικεία: μία ανομοιογενής και
ασθενική ανάκαμψη με βραδύτερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη και εντεινόμενες καθοδικές πιέσεις»,
δήλωσε η κ. Λαγκάρντ, οριοθετώντας τις προτεραιότητες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τα
188 κράτη-μέλη του. Ο διεθνής οργανισμός, στις
αρχές της εβδομάδας, για τρίτη φορά φέτος αναθεώρησε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις του σχετικά με
την παγκόσμια ανάπτυξη του τρέχοντος έτους στο
3,3% και στο 3,8% το 2015. Υπό το πρίσμα αυτό, προειδοποίησε ότι στις μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης
η επίδοση της οικονομίας θα είναι υποτονική, καθώς
και στην Ιαπωνία και στις μεγάλες αναδυόμενες
αγορές. Ακόμα και η Γερμανία κινδυνεύει να περιπέσει
σε ύφεση, η Κίνα έχει βραδύτερη πορεία και οι ΗΠΑ
φοβούνται πως η γενικότερη δυσπραγία θα ανακόψει
τη δική τους ανάκαμψη. Δεδομένου, ωστόσο, ότι οι
ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν προχωρήσει σε
μεγάλες δημοσιονομικές προσαρμογές τα τελευταία
χρόνια, θεωρείται απίθανο ένα κονσένσους για αύξηση
κρατικών δαπανών στη σύνοδο ΔΝΤ / Παγκ. Τράπεζας.
Τέλος, αναφέρεται πως ειδικά η Γερμανία επιδιώκει
ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2015.
REUTERS, A.P.
OIK_12-REAL ESTATE NEW_Master_cy 10/10/14 19:05 Page 12
Real Estate
ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014
Περιζήτητα τα επαγγελματικά
ακίνητα στη Λήδρας
ΣΥΝΤΟΜΑ
Μικρή αύξηση των ενοικίων, σε αντίθεση με άλλες περιοχές που καταγράφουν μείωση
ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
οποία έχει σχεδιάσει τη λειτουργία της πίστας
στην Πάτρα, κάνει λόγο για επένδυση της τάξεως των 94,6 εκατ. ευρώ, έναντι ποσού της τάξεως των 800 εκατ. ευρώ της Δραπετσώνας.
Φόρμουλα 1... δύο
ταχυτήτων στην Ελλάδα
Διαφορετικής φιλοσοφίας είναι τα δύο επι-
χειρηματικά σχέδια ανάπτυξης πίστας προδιαγραφών Φόρμουλα 1 στην Ελλάδα, σε Πάτρα
και Δραπετσώνα.
Οπως προκύπτει και από τον προϋπολογισμό
των δύο έργων, η πίστα της Πάτρας δεν έχει
ως αυτοσκοπό τη λήψη άδειας για διεξαγωγή
αγώνα του πρωταθλήματος της Φόρμουλα 1,
κάτι που, όπως όλα δείχνουν, έχει πρώτιστο
μέλημα η Dielpis, η εταιρεία που έχει αναλάβει να «τρέξει» την επένδυση της Δραπετσώνας.
Ως εκ τούτου, οι προϋπολογισμοί των δύο έργων είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι. Η εταιρεία
Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας Α.Ε., η οποία έχει
σχεδιάσει τη λειτουργία της πίστας στην Πάτρα, κάνει λόγο για επένδυση της τάξεως των
94,6 εκατ. ευρώ, έναντι ποσού της τάξεως
των 800 εκατ. ευρώ της Δραπετσώνας. Η τεράστια αυτή διαφορά οφείλεται στο γεγονός
ότι η επένδυση της Δραπετσώνας συνδυάζεται με την ανάπλαση της περιοχής των πρώην
Λιπασμάτων, ενώ μόνο η απόκτηση δικαιωμάτων για τους αγώνες της Φόρμουλα 1 (σε συνδυασμό με το σχετικό συμβόλαιο) συνεπάγεται οικονομική δέσμευση της τάξεως των 3040 εκατ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, όπως όλα δείχνουν, πιο
κοντά στην υλοποίηση, ύστερα από 19 χρόνια
προσπαθειών, είναι η πίστα της Πάτρας. Σύμφωνα με τον κ. Ευάγγελο Φλωράτο, επικεφαλής της Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας Α.Ε., η εταιρεία βρίσκεται σήμερα στο τελικό στάδιο των
διαπραγματεύσεων με ενδιαφερόμενους
επενδυτές από το εξωτερικό, οι οποίοι και θα
αναλάβουν να καλύψουν την απαιτούμενη
χρηματοδότηση για την έναρξη λειτουργίας
της πίστας, που υπολογίζεται σε περίπου 65
εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζεται πως η εταιρεία
έχει λάβει την έγκριση της υπαγωγής στον
επενδυτικό νόμο, με αποτέλεσμα να επιδοτείται το 31,29% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου, ήτοι ποσό της τάξεως των
28,92 εκατ. ευρώ. Απώτερος στόχος είναι η
έναρξη λειτουργίας της πίστας στην Πάτρα το
2018.
Υπενθυμίζεται ότι η εταιρεία Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας απαρτίζεται από περίπου 430 μετόχους (μεταξύ των οποίων και τοπικά επιμελητήρια και ενώσεις), οι οποίοι, ήδη από το
1995, έχουν προχωρήσει στην αγορά έκτασης
1.148 στρεμμάτων, η οποία βρίσκεται στη θέση «Ρέντες» του Δήμου Ερυμάνθου, σε μια
περιοχή (Χαλανδρίτσα) απόστασης 18 χιλιομέτρων από την Πάτρα. Εκτός από την πίστα
Φόρμουλα 1, σχεδιάζεται η δημιουργία πίστας
καρτ διεθνών προδιαγραφών, πίστας ασφαλούς οδήγησης, αλλά και Μουσείο Αυτοκινήτου και Μοτοσικλέτας. Στόχος είναι η διεξαγωγή πρωταθλημάτων άλλων κατηγοριών του
μηχανοκίνητου αθλητισμού, πέραν της Φόρμουλα 1, όπου το κόστος λήψης των δικαιωμάτων είναι πολύ χαμηλότερο.
Διαφοροποιημένη είναι η κατάσταση
όσον αφορά στις τιμές των ενοικίων για
τα επαγγελματικά ακίνητα στις οδούς
Λήδρας και Ονασαγόρου σε σχέση με
τις υπόλοιπες περιοχές της Λευκωσίας,
στις οποίες καταγράφεται μείωση. Η υποχώρηση των ενοικίων για καταστήματα,
Αλλαγή των τάσεων
<
<
<
<
<
<
<
Η συγκέντρωση των επιχειρήσεων και η αυξημένη
επισκεψιμότητα καθιστά
τις οδούς Λήδρας και Ονασαγόρου κύριο πρωταγωνιστή των επαγγελματικών
ακινήτων.
επιχειρήσεις και άλλους επαγγελματικούς
χώρους στην πρωτεύουσα αγγίζει το 2530%. Ωστόσο, η ραγδαία ανάπτυξη του
κέντρου της Λευκωσίας, ιδιαίτερα στις
οδούς Λήδρας και Ονασαγόρου εκτίναξε
τα ενοίκια στις συγκεκριμένες περιοχές,
οι οποίες ενδέχεται να είναι και οι μόνες
στις οποίες σημειώθηκε άνοδος στις
τιμές. «Ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα
που οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως
καφετέριες, εστιατόρια και μπαρ, έχουν
μεταφερθεί στις εν λόγω οδούς», η ζήτηση
για ενοικίαση είναι ιδιαίτερα αυξημένη,
δηλώνει στην «Κ» η κτηματομεσίτρια
Δώρα Σιακίδου, με αποτέλεσμα οι τιμές
να διαμορφώνονται σε υψηλά επίπεδα.
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες περιοχές,
οι ιδιοκτήτες των επαγγελματικών ακινήτων στις δύο δημοφιλείς οδούς του
κέντρου της Λευκωσίας εκμεταλλεύονται
τον «αέρα» των καταστημάτων, δηλαδή
τη φήμη που αποκτά μία περιοχή, προκειμένου να διαθέσουν το ακίνητο προς
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Η εταιρεία Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας Α.Ε., η
τιμή, προκειμένου να εξεύρει ενοικιαστή.
Από την άλλη, αυξημένη είναι η ζήτηση
σε περιοχές κοντά στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπως η Μακεδονίτισσα και η
Έγκωμη, με αποτέλεσμα οι τιμές των
ενοικίων να παραμένουν απρόσιτες.
Οι ιδιοκτήτες των επαγγελματικών ακινήτων στις δύο δημοφιλείς οδούς του κέντρου
της Λευκωσίας εκμεταλλεύονται τον «αέρα» των καταστημάτων, δηλαδή τη φήμη που
αποκτά μία περιοχή, προκειμένου να διαθέσουν το ακίνητο προς ενοικίαση σε πιο
υψηλή τιμή.
ενοικίαση σε πιο ψηλή τιμή. Παρόλο που
παλαιότερα οι τιμές στις εν λόγω περιοχές
ήταν εξαιρετικά χαμηλές, εντούτοις η
συγκέντρωση των επιχειρήσεων και η
αυξημένη πλέον επισκεψιμότητά τους
τις καθιστά κύριο πρωταγωνιστή των
επαγγελματικών ακινήτων στην πρωτεύουσα. «Η απότομη ανάπτυξη οδήγησε
σε υπερβολική ζήτηση», εξηγεί ο κτηματομεσίτης Ζήνων Καραπάνος, τονίζοντας ότι οι ιδιοκτήτες είναι απαιτητικοί
προς τους ενοικιαστές όσον αφορά στην
τιμή, εξαιτίας της δυναμικότητας της περιοχής. Γύρω στα 40 με 50 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μπορεί να διατεθεί προς
ενοικίαση ένα κατάστημα στις οδούς
Λήδρας και Ονασαγόρου, μία τάση που
μπορεί να παρομοιαστεί με την περίοδο,
κατά την οποία η λεωφόρος Μακαρίου
έσφυζε από κίνηση. Αν και οι τιμές των
ενοικίων, στην άλλοτε δημοφιλή λεωφόρο
της Λευκωσίας, θεωρούνται ακόμα υψηλές, ωστόσο, η υποχώρηση που κατα-
γράφουν είναι εντυπωσιακή. Όπως ανέφερε στην «Κ» μεσιτικό γραφείο, η μείωση
φτάνει μέχρι και το 40%, την ώρα που ο
θεσμός του «αέρα» φαίνεται να αργοσβήνει.
Η αντίθετη όψη
Κι ενώ οι τιμές των καταστημάτων στο
κέντρο της Λευκωσίας κινούνται ανοδικά,
ενθαρρυντικά μηνύματα φτάνουν για
τους ενοικιαστές επαγγελματικών ακινήτων σε περιοχές όπως η Ακρόπολη, η
λεωφόρος Στροβόλου, η λεωφόρος Κένεντι, όπως επίσης και ορισμένες πάροδοι
της λεωφόρου Τσερίου, στις οποίες εντοπίζονται ενοίκια σε προσιτές τιμές.
Σημαντικό ρόλο σε αυτές τις περιοχές
διαδραματίζουν οι χώροι στάθμευσης,
καθώς σε περίπτωση που κάποιο ακίνητο
δεν διαθέτει αυτό το πλεονέκτημα, τότε
η ενοικίαση του καθίσταται είτε από δύσκολη έως ανέφικτη είτε ο ιδιοκτήτης
θα υποχρεωθεί να μειώσει αρκετά την
Νέο γιγάντιο εμπορικό κέντρο 100.000 τ.μ.
με 270 καταστήματα στο Βερολίνο
Ενισχύεται το τουριστικό προφίλ
του Βερολίνου ως ένας από τους
προτιμητέους ευρωπαϊκούς προορισμούς για καταναλωτές από όλο
τον κόσμο, καθώς την προηγούμενη εβδομάδα εγκαινιάστηκε το
Mall of Berlin, ένα εμπορικό κέντρο
270 καταστημάτων και 100.000
τ.μ., το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά
στην Ποτσντάμερ Πλατς. Μάλιστα,
στόχος της Harald Huth, της εταιρείας που βρίσκεται πίσω από το
νέο κέντρο, είναι η άμεση αύξηση
της διαθέσιμης εκμισθώσιμης επιφάνειας κατά επιπλέον 30.000 τ.μ.,
γεγονός που θα καταστήσει το Mall
of Berlin το μεγαλύτερο εμπορικό
κέντρο της Γερμανίας. Η έλευση
του νέου αυτού «γίγαντα» στη γερμανική πρωτεύουσα θεωρείται μια
φυσιολογική εξέλιξη, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι αφίξεις τουριστών
<
<
<
<
<
<
<
Τα τελευταία χρόνια
έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι τουρίστες, τονώνοντας και τις λιανικές πωλήσεις.
Το Mall of Berlin αναμένεται να
επεκταθεί κατά 30.000 τ.μ., εξέλιξη
που θα το καταστήσει το μεγαλύτερο
στην πόλη.
στην πόλη, τονώνοντας σημαντικά
και τις λιανικές πωλήσεις, οι οποίες
τον Ιούνιο αυξήθηκαν κατά 4,7%
σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης
0,4% στο σύνολο της Γερμανίας.
Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτή δεν σημαίνει ότι όλα τα εμπορικά κέντρα
του Βερολίνου είναι βιώσιμα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Jones
Lang LaSalle, υπολογίζεται ότι λειτουργούν 40 εμπορικά κέντρα στη
γερμανική πρωτεύουσα, αριθμός
που κρίνεται υπεράριθμος για τα
δεδομένα της πόλης. Μοιραία, κάθε
νέο εμπορικό κέντρο θέτει σε άμεσο κίνδυνο τα πιο αδύναμα κέντρα,
τα οποία έχουν κατασκευαστεί
πριν από αρκετά χρόνια.
Μεμονωμένη αποδεικνύεται κάθε περίπτωση ενοικίασης επαγγελματικού ακινήτου, σε αντίθεση με τη σταθερότητα
των τιμών που επικρατούσε σε κάθε περιοχή της Λευκωσίας. Από 10-60% η μείωση ανάλογα με την περίπτωση, δηλαδή
τοποθεσία, ανάγκες του ιδιοκτήτη, υποψήφιο ενοικιαστή και κατάσταση του
ακινήτου, διαμορφώνεται η τιμή του ενοικίου, αφού σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος εστιάζει στην άμεση εξασφάλιση του καταστήματος και επενδύει
στην καλή τοποθεσία, τότε η μείωση
στην τιμή δεν εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει
το 10%. Ωστόσο, «αν κάποιο ακίνητο παραμένει ξενοίκιαστο για μεγάλο χρονικό
διάστημα σε συνδυασμό ότι δεν βρίσκεται
σε καλή τοποθεσία, με αποτέλεσμα ο ιδιοκτήτης να αναζητεί οπωσδήποτε ενοικιαστή, τότε η πτώση της τιμής ενδέχεται
να πλησιάσει το 60%», αναφέρει ο κ. Καραπάνος. Την ίδια ώρα, σε σαφή διαχωρισμό των παλιών με τα καινούργια ακίνητα ευελπιστούν οι κτηματομεσίτες,
καθώς με τα τωρινά δεδομένα οι τιμές
των ενοικίων των νέων ακινήτων, μέχρι
οκτώ ετών, δεν αποκλίνει σημαντικά από
τα παλαιότερα. Όπως διαφαίνεται, η ζήτηση για τα καινούργια επαγγελματικά
ακίνητα ανεβάζει στροφές, σε αντίθεση
με τα παλαιά, στα οποία καταγράφεται
υποχώρηση. Συγκεκριμένα, όπως λέχθηκε
στην «Κ» από κτηματομεσιτικό γραφείο,
παρά το ελαφρώς μειωμένο κόστος ενοικίου, ακίνητα, τα οποία έχουν ξεπεράσει
την δεκαπενταετία, παραμένουν αδιάθετα,
την ώρα που στα καινούργια κοντεύει
να εκλείψει η προσφορά.
Κατασκευαστικός
«πυρετός» στη Βρετανία
Κατακόρυφη προβλέπεται ότι θα είναι η αύξηση
των νέων εμπορικών κέντρων της Βρετανίας, αλλά
από το 2017 και μετά. Αυτό αναφέρει σε ετήσια
έκθεσή της η Cushman & Wakefield, σημειώνοντας
ότι τότε προβλέπεται η λειτουργία συνολικά 179.000
τ.μ. νέων εμπορικών κέντρων, με το μεγαλύτερο
εξ αυτών να αφορά το Βικτόρια Γκέιτ στην πόλη
του Λιντς, το οποίο θα είναι μεγέθους 119.000 τ.μ.
Κατά το τρέχον έτος προβλέπεται να προστεθούν
στην αγορά συνολικά 124.300 τ.μ. νέων εμπορικών
κέντρων, μέγεθος που είναι λιγότερο από το μισό
εκείνου που είχε σημειωθεί το 2013. Κατά το πρώτο
φετινό εξάμηνο προστέθηκαν 54.400 τ.μ. νέων
κέντρων, που αφορούσαν τρία μικρά εμπορικά
κέντρα, όλα στις κεντροδυτικές επαρχίες της χώρας
(Γουέστ Μίντλαντς). Το μεγαλύτερο εξ αυτών ήταν
το κέντρο Ολντ Μάρκετ, επιφάνειας 28.600 τ.μ.,
στην πόλη του Χέρεφορντ. Ανάλογη προβλέπεται
ότι θα είναι η τάση και στο υπόλοιπο του έτους.
Οσον αφορά το 2015, η Cushman & Wakefield
προβλέπει την προσθήκη 154.618 τ.μ. νέων εμπορικών κέντρων, το μεγαλύτερο εκ των οποίων
προβλέπεται να είναι το εμπορικό Γουέστφιλντ
Μπράντφορντ των 51.100 τ.μ.
Μεγάλη ζήτηση για χώρους γραφείων στη Δυτική Ευρώπη
Η μεγαλύτερη ζήτηση από την οικονομική κρίση και μετά καταγράφεται στην αγορά γραφείων στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, αναφέρει
πρόσφατη έρευνα της εταιρείας παροχής υπηρεσιών ακινήτων CBRE.
Σύμφωνα με αυτήν, η ζήτηση που
καταγράφηκε κατά τη διάρκεια του
δευτέρου τριμήνου του έτους για
ενοικίαση γραφειακών χώρων ήταν
υψηλότερη κατά 21% σε σχέση με
το πρώτο τρίμηνο του έτους. Με
βάση τη CBRE, ήταν το καλύτερο
δεύτερο τρίμηνο από πλευράς ζήτησης, από την έλευση της οικονομικής κρίσης και μετά. Σημαντικό
<
<
<
<
<
<
<
Σημαντικό ρόλο στη
βελτίωση είχαν οι
αγορές γραφείων του
Μιλάνου και της
Λισσαβώνας.
ρόλο στη βελτίωση αυτή είχαν οι
αγορές γραφείων του Μιλάνου και
της Λισσαβώνας. Ειδικότερα, στο
Μιλάνο μισθώθηκαν γραφεία συνολικής επιφάνειας 94.000 τ.μ., μέγεθος
υπερδιπλάσιο σε σχέση με το προ-
ηγούμενο τρίμηνο, ενώ στη Λισσαβώνα, η δραστηριότητα του δευτέρου
τριμήνου ήταν από τις υψηλότερες
των τελευταίων ετών.Ταυτόχρονα,
το Λονδίνο διατήρησε την κυρίαρχη
θέση του στην Ευρώπη, καταγράφοντας τριμηνιαία αύξηση ενοικίασης γραφείων της τάξεως του 29%.
Σημαντική άνοδο νέων ενοικιάσεων
της τάξεως του 28% σε επίπεδο τριμήνου κατέγραψε και η αγορά γραφείων του Παρισιού, εξέλιξη που
κρίνεται ιδιαίτερη σημαντική, καθώς
τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες
εταιρείες που λειτουργούν γραφεία
στη γαλλική πρωτεύουσα απέφευγαν
τις μετακινήσεις. Αντίστοιχα, υψηλή
ζήτηση κατέγραψαν και οι αγορές
του Αμστερνταμ και των Βρυξελλών.
Η βελτίωση αυτή των συνθηκών έχει
ήδη οδηγήσει στον περιορισμό των
διαθέσιμων γραφείων, γεγονός που
αναμένεται να αυξήσει τις τιμές των
ενοικίων. Ηδη, σε ορισμένες αγορές
αυτό έχει αρχίσει να συμβαίνει. Για
παράδειγμα, στη Μαδρίτη, το μέσο
κόστος ενοικίασης αυξήθηκε κατά
το δεύτερο τρίμηνο σε 24,75 ευρώ/τ.μ.
μηνιαίως, έναντι 24,5 ευρώ/τ.μ. κατά
τους προηγούμενους τρεις μήνες.
Ηταν η πρώτη αύξηση των τιμών
ενοικίασης στην αγορά της ισπανικής
πρωτεύουσας από την έναρξη της
ύφεσης, στοιχείο που, έστω και συμβολικής σημασίας, σηματοδοτεί ακόμα ένα δείγμα σταθεροποίησης της
οικονομίας της χώρας. Αύξηση της
τάξεως του 14,2% σημείωσαν επίσης
τα ενοίκια γραφείων στο Δουβλίνο
της Ιρλανδίας, αγγίζοντας τα 430,5
ευρώ/τ.μ. σε ετήσια βάση, ενώ στο
Γουέστ Εντ του Λονδίνου τα ενοίκια
ενισχύθηκαν κατά 2,4% κατά το δεύτερο τρίμηνο. Σύμφωνα με τη CBRE,
η τάση αυτή αύξησης των ενοικίων
προβλέπεται να επεκταθεί στην πλειονότητα των αγορών γραφείων κατά
τους επόμενους 12 μήνες.
Το Λονδίνο διατήρησε την κυρίαρχη
θέση του στην Ευρώπη,
καταγράφοντας τριμηνιαία αύξηση
ενοικίασης γραφείων της τάξεως
του 29%.
01-TEXNES NEW_Master_cy 10/10/14 12:56 Page 1
ΖΩΗ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ • ΕΠΙΣΤΗΜΗ • ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
KYΡIAKH 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014
Ο κόσμος των Ιμπρεσιονιστών
της Λεβέντειου Πινακοθήκης
Η δρ Άντρη Μιχαήλ-Sueur μας μύησε στα μυστικά της Γαλλικής Συλλογής του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη
Του ΜΙΧΑΛΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Η Λεβέντειος Πινακοθήκη μετρά
σήμερα επτά μήνες λειτουργίας
και πάνω από 15.000 επισκέπτες,
αριθμός που αποδεικνύει την
εδραίωσή της στο κοινωνικό μας
περικείμενο με αποτέλεσμα αυτό
το στολίδι της κυπριακής πρωτεύουσας να γίνεται σταδιακά μέρος της σύγχρονης όψης του πολιτισμού μας. Το όραμα του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη να κάνει γνωστές τις συλλογές του στο κοινό
της Κύπρου, φαίνεται σήμερα να
παίρνει σάρκα και οστά. Ένας
από τους κυριότερους λόγους για
τους οποίους οι Κύπριοι αγκάλιασαν την Πινακοθήκη είναι η διαδραστική της διάσταση με τις μαθητικές επισκέψεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις ξενα-
“
Η Συλλογή του Παρισιού
της Λεβέντειου Πινακοθήκης είναι ανεκτίμητη, όχι
μόνο λόγω της πολύ υψηλής
αξίας των έργων της,
αλλά και για το γεγονός
πως είναι σπάνια.
γήσεις και διάφορες εκδηλώσεις
αλλά και τις ενδιαφέρουσες διαλέξεις που δίδονται από Κύπριους
και ξένους ακαδημαϊκούς με θεματολογία σχετική με την τέχνη
κάθε πρώτη Τετάρτη του μήνα.
Πρόσφατα, στο πλαίσιο των διαλέξεων αυτών βρέθηκε στη Λεβέντειο Πινακοθήκη η κυπριακής
καταγωγής δρ Άντρη ΜιχαήλSueur, αναπληρώτρια καθηγήτρια
Ιστορίας της Τέχνης και υπεύθυνη
Διεθνών Σχέσεων του Université
de Picardie, στην Αμιένη της Γαλλίας.
Η κ. Μιχαήλ-Sueur έδωσε μία
πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη με
θέμα «Η Συλλογή του Παρισιού,
Ιμπρεσιονιστές και άλλα έργα
Μοντέρνας Τέχνης – Το Κοινω-
«Η Συλλογή του Παρισιού δείχνει πόσο ο συλλέκτης Α.Γ. Λεβέντης είχε
όπως λέμε «μάτι», αγόραζε πίνακες που είχαν μια αισθητική αξία, που
αποσκοπούσε να δημιουργήσει μια συνοχή» λέει στην «Κ» η δρ Άντρη
Μιχαήλ-Sueur.
νικό, πολιτικό, αισθητικό πλαίσιο
της εποχής τους» όπου ανέλυσε
εκτενώς το «επαναστατικό» κίνημα του Ιμπρεσιονισμού, τονίζοντας τη σημαντικότητα της
Συλλογής του Παρισιού της Λεβέντειου Πινακοθήκης, η οποία,
όπως τόνισε, περιλαμβάνει έργα
των σημαντικότερων εκπροσώπων του συγκεκριμένου καλλιτεχνικού ρεύματος που άλλαξε τα
δεδομένα και εισήγαγε νέες αντιλήψεις στον χώρο και την Ιστορία της Τέχνης παγκοσμίως. Την
επόμενη ημέρα της διάλεξης, η
«Κ» έκλεισε ραντεβού με την κ.
Μιχαήλ-Sueur στην αίθουσα της
Συλλογής του Παρισιού της Πινακοθήκης. Εκεί, μαζί της είχα
την τύχη να περιπλανηθώ στη
δεύτερη αίθουσα της Παρισινής
Συλλογής του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη, με τα υπέροχα έργα των
ιμπρεσιονιστών ζωγράφων και
να μάθω από πρώτο χέρι από μία
εξαιρετική ακαδημαϊκό αρκετές
άγνωστες λεπτομέρειες για το ξεχωριστό αυτό ρεύμα του δεύτερου
μισού του 19ου αιώνα. Αν και αρκετά νωρίς το πρωί η Πινακοθήκη
έσφυζε από ζωή, με κόσμο να
μπαινοβγαίνει είτε για επίσκεψη
στις συλλογές είτε για καφέ στο
εστιατόριο όπου μετά τη μίνι ξενάγησή μας στον κόσμο των Ιμπρεσιονιστών καθίσαμε για να
συνεχίσουμε την κουβέντα μας.
Με χαμόγελο και ενθουσιασμό
η κ. Μιχαήλ-Sueur δεν δίστασε
να μου λύσει όλες μου τις απορίες,
απαντώντας σε όλες μου τις ερωτήσεις με λεπτομέρειες. «Πρέπει
να πούμε αρχικά πως η Συλλογή
του Παρισιού της Λεβέντειου Πινακοθήκης χαρακτηρίζεται από
μια πολύ καλή συνοχή και κυρίως
γύρω από τον Ιμπρεσιονισμό»,
μου εξήγησε για να μου τονίσει
το σπουδαίο γούστο του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη. Μάλιστα, μου
ανέφερε πως η Συλλογή είναι ανεκτίμητη όχι μόνο λόγω της πολύ
υψηλής αξίας των έργων της αλλά
και το γεγονός πως είναι σπάνια.
«Τα έργα αυτά δεν κυκλοφορούν
πολύ στην αγορά, γι’ αυτό η συλλογή της Λεβέντειου Πινακοθήκης
είναι και από αυτή την άποψη
ανεκτίμητη.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το
γεγονός ότι υπάρχουν αρκετοί
εκπρόσωποι με σειρά σημαντικών
έργων και όχι απλώς κάποια σκόρπια μεμονωμένα έργα». Συνεχίζοντας την κουβέντα μας έμαθα
πως τα περισσότερα έργα της
συλλογής αγοράστηκαν μετά το
1950, εποχή που ήδη ο ιμπρεσιονισμός είχε γίνει αποδεκτός και
τον αποζητούσαν όλα τα μουσεία,
αλλά και οι συλλέκτες. «Οπότε
θεωρώ ότι το να βρεθούν τόσα
έργα συγκεντρωμένα σε μια συλλογή είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο» τόνισε η κ. Μιχαήλ-Sueur.
«Ποιο άλλο, όμως, στοιχείο πέραν
αυτού καθιστά σημαντική τη συγκεκριμένη συλλογή;», τη ρώτησα.
Αφού χαμογέλασε μου απάντησε
άμεσα. «Το γεγονός ότι υπάρχουν
και έργα των προδρόμων του ιμπρεσιονισμού, με εκπρόσωπους
τους Corot και Boudin», έργα τα
οποία είδαμε προηγουμένως στην
ξενάγησή μας. «Ο Corot για παράδειγμα», μου είπε «ανανεώνει
εντελώς την έννοια του τοπίου,
το ελευθερώνει από τον ακαδημαϊσμό και η πινελιά του είναι
πιο ελεύθερη. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να τον δούμε δίπλα από
έναν Monet ή έναν Pissaro», πράγμα που συμβαίνει στη Λεβέντειο.
Γιατί όμως αυτό; «Και από την
άποψη της ιστορίας της τέχνης»,
μου εξήγησε «αλλά και για παιδαγωγικούς λόγους είναι πολύ εν-
Jean-Baptiste-Camille Corot (17961875), «La Vallée aux Chèvres (Soleil Levant) / Κοιλάδα με Αίγες (Ανατολή)»,
1868, λάδι σε μουσαμά.
Eugene Boudin (1824-1898), «Un
Rue à Honfleur: La Lieutenance /
Δρόμος στην Honfleur: Κατοικία
του Διοικητή», π. 1888-1895, λάδι
σε ξύλο.
διαφέρον να έχουμε λοιπόν μια
ιδέα της ιστορικής συνέχειας. Το
στοιχείο αυτό είναι πολύ σημαντικό για τον επισκέπτη». Με αυτό
τον τρόπο, όπως μου τόνισε, ο
επισκέπτης μπορεί πράγματι να
νιώσει αυτή τη συνέχεια του καλλιτεχνικού ρεύματος, να καταλάβει
τη μεγάλη ρήξη που δημιουργήθηκε στην τέχνη εκείνη την εποχή
και να αντικρίσει δείγματα από
διάφορα κινήματα. Ταυτόχρονα,
Paul Signac (1836-1935), «Bateaux à
Groix / Καράβια στο Groix», 1923, υδατογραφία και μολύβι σε χαρτί, AGLG 373
σύμφωνα με τα λεγόμενά της,
είναι επίσης σημαντικός ο διάλογος ανάμεσα στα έργα, δηλαδή,
οι ημερομηνίες δημιουργίας τους
είναι πολύ καθοριστικές για να
δει κάποιος ότι ορισμένες τάσεις
και κινήματα συνυπήρχαν. «Αυτό
μας βοηθά να καταλάβουμε ότι
η ιστορία της τέχνης δεν είναι
μια εναλλαγή κινημάτων που το
ένα διαδέχεται το άλλο, αλλά τα
διάφορα ρεύματα συνυπάρχουν».
Φαίνεται πως στόχος του Α.Γ. Λεβέντη ήταν να δημιουργηθεί μια συλλογή με συνοχή
Παρατηρώντας, προηγουμένως τα
έργα που βρίσκονται στην αίθουσα
της Συλλογής του Παρισιού της Λεβέντειου Πινακοθήκης δεν θα μπορούσα να μην τη ρωτήσω πώς κρίνει
η ίδια ως ιστορικός τέχνης τη Συλλογή, ιδιαίτερα το κομμάτι των ιμπρεσιονιστικών πινάκων αλλά και
το γούστο του ίδιου του συλλέκτη.
«Μια ιδιωτική συλλογή αντανακλά
πάντοτε το γούστο του συλλέκτη»
τονίζει, «αλλά καθορίζεται και από
την πραγματικότητα της αγοράς σε
μια δεδομένη στιγμή» κατέληξε για
να μου εξηγήσει με απλά λόγια.
«Ποια έργα είναι για παράδειγμα
διαθέσιμα, ποια βγαίνουν σε δημοπρασίες – συλλογικές αγορές έργων
μετά από σημαντικές εκθέσεις κ.λπ.
Η συλλογή δείχνει πόσο ο συλλέκτης είχε όπως λέμε «μάτι» αγόραζε
πίνακες που είχαν μια αισθητική
αξία. Φαίνεται, υποθέτω, ότι υπήρχε
κι ένας πιο συγκεκριμένος στόχος,
να δημιουργηθεί δηλαδή μια συλλογή με συνοχή. Απόδειξη ότι από
τους ιμπρεσιονιστές οι πιο σημαντικοί είναι εδώ». Η ίδια θεωρεί πως
σημαντικότερα έργα της έκθεσης
είναι εκείνα των Corot, Boudin, Monet, Sisley, Pissaro, Renoir, Kees
Van Dongen, ο οποίος δεν είναι και
τόσο γνωστός, αλλά είναι ένας σημαντικός εκπρόσωπος του εξπρεσιονισμού, κίνημα παρόμοιο με τον
φωβισμό στη Γαλλία. Παρακολουθώντας, όμως, τα έργα αυτά που συνέλεξε ο Α.Γ. Λεβέντης δημιουργείται
η εύλογη απορία ποιο ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει μία τέτοια
συλλογή, με αυτή τη συνοχή, στο
ευρύτερο φάσμα των σημαντικότερων εκπροσώπων του Ιμπρεσιονισμού και άλλων μοντερνιστικών κινημάτων. Όπως μου εξήγησε και η
ίδια η κ. Άντρη Μιχαήλ-Sueur κατά
τη διάρκεια της ξενάγησής μας στην
αίθουσα, η συλλογή δίνει μια πολύ
καλή ιδέα για τον ιμπρεσιονισμό
που αρκεί για να κατανοήσει κανείς
τη σημασία της πινελιάς των ιμπρεσιονιστών – που δεν ήταν όμως σε
όλους η ίδια. «Άλλη ήταν η πινελιά
του Renoir κι άλλη του Monet», μου
ανέφερε, εξηγώντας μου όλα εκείνα
τα στοιχεία μέσα από τα οποία θα
μπορώ να αναγνωρίσω ως θεατής
ένα ιμπρεσιονιστικό έργο αλλά και
Μαζί με την ιστορικό τέχνης Άντρη Μιχαήλ-Sueur περιπλανηθήκαμε στη δεύτερη αίθουσα της Παρισινής Συλλογής του Αναστάσιου Γ. Λεβέντη, με τα υπέροχα έργα των Ιμπρεσιονιστών ζωγράφων.
γενικότερα χαρακτηριστικά του κινήματος.
Ζωγράφοι της αθωότητας
Μιλώντας για τα έργα της Συλλογής του Παρισιού θέλησα να μάθω
περισσότερα σχετικά με το ρεύμα,
αφού είχα κοντά μου την ειδικό.
«Αρχικά να πούμε πως ο ιμπρεσιο-
νισμός γεννήθηκε ως αντίδραση
προς τον ακαδημαϊσμό και την ηρωική αναπαράσταση, γύρω στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα», μου
αναφέρει επιγραμματικά «με πρώτη
ομαδική έκθεση το 1873». Το κίνημα
αυτό απελευθέρωσε το χρώμα από
το σχέδιο, πράγμα που ήταν αδιανόητο πριν από τους ιμπρεσιονιστές.
«Για παράδειγμα, το χρώμα έπρεπε
να είναι υποταγμένο στο σχέδιο
που εθεωρείτο ως το πνευματικό
στοιχείο του πίνακα» μου εξήγησε
η κ. Μιχαήλ-Sueur υποδεικνύοντάς
μου όλα αυτά τα στοιχεία στα έργα
που είχαμε μπροστά μας. Ταυτόχρονα, μου εξήγησε ότι η θεματολογία τους ήταν διαφορετική.
«Δεν εντοπίζουμε πια ηρωικές
σκηνές στα έργα ή αναπαράσταση
σκηνών από τη μυθολογία αλλά
απλά, καθημερινά θέματα. Τώρα
πια οι ιμπρεσιονιστές συμπορεύονται με την εποχή τους και αντανακλούν τη μοντέρνα ζωή. Πρόκειται,
θα μπορούσαμε να πούμε για τους
ζωγράφους της αθωότητας, του ημιτελούς έργου που δίνουν όμως έμφαση στην πραγματικότητα». Παρατηρώντας, τα έργα, η κ. ΜιχαήλSueur μου εξήγησε πως «ένας ιμπρεσιονιστικός πίνακας χαρακτηρίζεται από ελευθερία στην πινελιά,
στην αυτονόμηση του χρώματος,
που γίνεται πλέον φωτεινό, είναι
ένας πίνακας που συλλαμβάνεται
στη στιγμή και αλλάζει με τις διαφοροποιήσεις του φωτός, είναι ένας
πίνακας που εκφράζει την προσωπική αντίληψη του καλλιτέχνη μια
συγκεκριμένη στιγμή και όχι ένα
ιδεώδες. Οι ιμπρεσιονιστές ελευθέρωσαν την τέχνη από την έννοια
της δεξιοτεχνίας, έδειξαν την αυτονομία του πίνακα ως ζωγραφική
πραγματικότητα και όχι ως μίμηση
της φύσης. Απαλείφοντας το περίγραμμα αγγίζουν, θα μπορούσαμε
να πούμε, μια αφηρημένη τάση στη
ζωγραφική. Δίνοντας σημασία στο
χρώμα, έδωσαν σημασία στην ύλη,
στο υλικό στοιχείο και όχι στο πνευματικό». Τελειώνοντας, την κουβέντα μας και φεύγοντας με χαμόγελο και καμάρι για τις νέες μου
γνώσεις από την Πινακοθήκη δεν
μπορούσα να καταλάβω τι με συνεπήρε περισσότερο. Η κατανόηση
και η συνειδητοποίηση της τέχνης
ενός ιμπρεσιονιστή ζωγράφου σε
συνάρτηση με την επαναστατική
του φύση ή η στωικότητα, οι γνώσεις, η μεταδοτικότητα και η αγάπη
για την τέχνη της κ. Άντρης Μιχαήλ-Sueur, από την οποία είχα την
τύχη να πάρω το καλύτερο ιδιαίτερο
μάθημα τέχνης.
TEXNES-02 ATZENTA_Master_cy 10/10/14 12:57 Page 2
2
l
ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Aτζέντα
ΘΕΑΤΡΟ
12.10-18.10.14
Το Θεατρικό Εργαστήρι του Πανεπιστημί-
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
«Το Άσμα του Γιοφυριού» από το ΘΕΠΑΚ
Ε Π Ι Λ Ο Γ Ε Σ
ου Κύπρου παρουσιάζει την επιτυχημένη
του παράσταση «Το Άσμα του Γιοφυριού»,
η οποία εδώ και 11 χρόνια κρατά αμείωτο
το ενδιαφέρον του θεατρόφιλου κοινού. Η
μουσική της παράστασης εκτελείται ζωντανά από τον συνθέτη Ευαγόρα Καραγιώργη (λαούτο) και τους μουσικούς Αντρέα
Χριστοδούλου (βιολί), Χριστιάνα Αντωνουδιού (κλαρίνο) και Γιάννη Σούλο (νταούλι).
Πρόκειται για μια δραματική διασκευή
στηριγμένη στις πιο εκφραστικές παραλλαγές του γνωστού ελληνικού δημοτικού
τραγουδιού «Το Γιοφύρι της Άρτας» από
την Κύπρο, τον Πόντο, την Κρήτη και την
Ηπειρωτική Ελλάδα σε σκηνοθεσία του
καθηγητή Μιχάλη Πιερή. Η παράσταση
αποτελεί γόνιμη εκπαιδευτική εμπειρία,
αφού δίνει την ευκαιρία σε μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικούς να έλθουν σε
επαφή με κρίσιμους προβληματισμούς
που προκύπτουν από τη μελέτη του δημοτικού τραγουδιού. Κυριακή 12 Οκτωβρίου,
Πολιτιστικό Κέντρο Πανεπιστημίου Κύπρο,
Αρχοντικό Οδού Αξιοθέας στην Παλιά
Λευκωσία στις 8:30 μ.μ. Εισιτήρια 10 και 5
ευρώ. Πληρ. 22894531.
Eπιμέλεια: ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
[email protected]
ΜΟΥΣΙΚΗ
3ο Avant Garden
Festival
Tο Avant Garden Festival επιστρέφει
φέτος με την τρίτη του διοργάνωση
προσκαλώντας το μουσικόφιλο κοινό
σε πάρτι με
μουσικές και
τραγούδια από
τέσσερα κυπριακά σχήματα. Σάββατο 18
Οκτωβρίου,
Δημοτικό Κήπος Λευκωσίας, από τις 4:00 μ.μ. μέχρι τις 11:00 μ.μ. Είσοδος ελεύθερη.
Στον χώρο του φεστιβάλ θα υπάρχουν φαγητό και ποτό προς πώληση.
Πληρ. 99870053.
ΛΟΝΔΙΝΟ
ΘΕΑΤΡΟ
Old Vic
www.oldvictheatre.com
«Electra». Η τραγωδία του Σοφοκλή, στην
Η παράσταση παρέχει στον θεατή τη δυνατότητα να παρακολουθήσει μια νεότρο-
πη σκηνική ερμηνεία του δημοτικού μας τραγουδιού μέσα στα συμφραζόμενα της
δικής μας εποχής.
ΜΟΥΣΙΚΗ
Παπαδημητρίου και Δάρρα σε δωρεάν συναυλία
Το καλλιτεχνικό ζευγάρι, ο
συνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου και η ερμηνεύτρια
Φωτεινή Δάρρα μας προσκαλούν να τραγουδήσουμε μαζί
τους αγαπημένα μας τραγούδια. Εμφανίζονται αυτή τη φορά στην Κύπρο και παρουσιάζουν τα πασίγνωστα τραγούδια τους στην πιο πρωτότυπη
εκδοχή τους: έτσι όπως πρωτογράφτηκαν και πρωτοτραγουδήθηκαν από τους ίδιους.
Το πρόγραμμα της συναυλίας
τους στη Λευκωσία θα περιέχει τραγούδια τόσο από την
κοινή όσο και από τη μη κοινή
τους πορεία, καθώς επίσης
και τραγούδια από το σύνολο
του ελληνικού και διεθνούς
ρεπερτορίου. Παρασκευή 17
Οκτωβρίου, Κινηματοθέατρο
Παλλάς, Πύλη Πάφου, Παλιά
Λευκωσία στις 8:30 μ.μ. Είσοδος δωρεάν. Πληρ. 22410181, Δύο μεγάλοι σύγχρονοι καλλιτέχνες με διεθνή πορεία ο καθένας τους, εμφανίζουν, χωρίς υποστηρικτικά μέσα, το ταλέντο τους.
22456615.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ
ΘΕΑΤΡΟ
9ο Φεστιβάλ
Αγίας Νάπας
Το κλουβί με τις τρελές
Η ιστορία του
ελληνικού εντύπου
To Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του
Πανεπιστημίου Κύπρου οργανώνει την
ημερίδα «Η ιστορία του ελληνικού εντύπου και της τυπογραφίας». Η φετινή επιστημονική ημερίδα θα επιχειρήσει να
αναζητήσει και να στοιχειοθετήσει όψεις
της ιστορίας του ελληνικού εντύπου και
της τυπογραφίας, φιλοδοξώντας να φωτίσει άγνωστες πτυχές της γουτεμβεργιανής τέχνης και της γοητευτικής και πολυκύμαντης ιστορίας του ελληνικού βιβλίου.
Την επιστημονική επιτροπή της ημερίδας
αποτελούν οι καθηγητές Χρήστος Λούκος,
Κλήμης Μαστορίδης και Πέτρος Παπαπολυβίου. Σάββατο 18 Οκτωβρίου, στην Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Κύπρου (Καλλιπόλεως) στις 9.30πμ.
Πληρ. 22892188, 22-892180.
του Jean Poiret «Το κλουβί με τις τρελές» σε σκηνοθεσία του Αντρέα Χριστοδουλίδη. Το έργο καταπιάνεται με τη ζωή δύο γκέι χορευτών στο καμπαρέ, όταν η
ηρεμία τους ανατρέπεται. Ο γιος του ενός ανακοινώνει ότι θα παντρευτεί την κόρη του αντιγκέι και συντηρητικού γερουσιαστή και έτσι τα προβλήματα και οι
απανωτές κωμικές καταστάσεις αρχίζουν. Το ζευγάρι
των πρωταγωνιστών έχουν επί σκηνής διάφορες απολαυστικές ξεκαρδιστικές στιγμές από την καθημερινότητά τους, καθώς το κωμικό και το τραγικό συνθέτουν ένα έργο γεμάτο χρώμα, λάμψη, χορό, φρου
φρου, φτερά και πολύ γέλιο. Πρεμιέρα την Τετάρτη 15
Οκτωβρίου στην κύρια σκηνή του θεάτρου Ένα, Λευκωσία και τακτικές παραστάσεις κάθε Παρασκευή,
Σάββατο, Κυριακή στις 8:30 μ.μ. Πληρ. 22348203.
για ένατη χρονιά ένα ιδιαίτερο φεστιβάλ που προσελκύει κάθε φορά ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Το Μεσαιωνικό Φεστιβάλ θα διαρκέσει μία
εβδομάδα γεμάτη από μουσικές, θεατρικές παραστάσεις, χορούς, εκθέσεις και συμπόσια όλα επιλεγμένα και
προσαρμοσμένα στην καλλιτεχνική
έκφραση και δημιουργία της μεσαιωνικής περιόδου στην Κύπρο. Το πρόγραμμα καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ αρχίζει στις 7:30 μ.μ. στο Μεσαιωνικό Μοναστήρι Αγίας Νάπας. Είσοδος για ελεύθερη. Πληρ. 23816307.
εξαιρετική μετάφραση του Φρανκ Μακγκίνες που χρονολογείται από το 1997, παρουσιάζεται σε νέα παραγωγή του σκηνοθέτη
Ιαν Ρίκμαν, με πρωταγωνίστρια την Κριστίν
Σκοτ-Τόμας. Γνωστή στο κοινό από τους κινηματογραφικούς ρόλους της, η ηθοποιός
δοκιμάζεται τώρα στο κλασικό θέατρο και
οι κριτικές είναι σε γενικές γραμμές αρκετά ευνοϊκές. Οπως σημειώνει ο Μάικλ Μπίλινγκτον στον «Γκάρντιαν», η Σκοτ-Τόμας
«ξεφεύγει από τον κίνδυνο να βυθίσει την
Ηλέκτρα στη μονομανία της εκδίκησης, δίνοντάς της χρώμα, ευστροφία, πολυδιάστατη εκφραστικότητα, ακόμα και ειρωνεία».
Πολύ καλές είναι και οι επιδόσεις των άλλων ηθοποιών, ιδιαίτερα της Νταϊάνα Κουίκ,
η οποία υποδύεται την Κλυταιμνήστρα,
αναδεικνύοντας πειστικά τα επιχειρήματα
που προβάλλει για να δικαιολογήσει τον
εαυτό της, αλλά και του Τζακ Λόουντεν, ο
οποίος δίνει στον μητροκτόνο Ορέστη αφοπλιστική αθωότητα και αφέλεια. Εως τις 20
Δεκεμβρίου.
ΗΜΕΡΙΔΑ
Το Θέατρο Ένα ανεβάζει την ξεκαρδιστική κωμωδία
Ο Δήμος Αγίας Νάπας παρουσιάζει
MATIEΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
ΕΚΘΕΣΗ
Tate Britain
www.tate.org.uk
«Late Turner - Painting Set Free». H έκθε-
ση είναι το πρώτο αφιέρωμα στην όψιμη
καλλιτεχνική περίοδο του μεγάλου Αγγλου
ζωγράφου, στα έργα που δημιούργησε από
το 1835 έως τον θάνατό του το 1851 (εδώ ο
πίνακας «Norman Castle - Sunrise», 1845).
Στα εκθέματα –ελαιογραφίες, σχέδια, χαρακτικά και υδατογραφίες– αναδεικνύεται
η εκπληκτική δημιουργική άνθηση του Τέρνερ τα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν
ζωγράφισε πολλά από τα ωραιότερα έργα
του, αλλά προκάλεσε επίσης αμφισβητήσεις και παρερμηνείες. Ρίχνοντας νέο φως
στη σημαντική αυτή περίοδο, η έκθεση αμφισβητεί μύθους και εικασίες που αναπτύχθηκαν για το όψιμο έργο του και φανερώνει έναν καλλιτέχνη με ευρύτατο φάσμα
γνώσης και φαντασίας, τολμηρό στην εξερεύνηση νέων τεχνικών, με ενδιαφέρον
για τη σύγχρονη ζωή αλλά και σταθερή
αναφορά στα θρησκευτικά, ιστορικά και μυθολογικά θέματα που τον συνέδεσαν με
την πολιτιστική παράδοση της εποχής του.
Εως τις 15 Ιανουαρίου.
ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ
ΕΠΙΣΗΣ | Του ΚΩΣΤΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ
Τουρκία: Με το ΡΚΚ ή με το ISIL;
Τζόζεφ Μπάιντεν, αντιπρόεδρος των
ΗΠΑ στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ
2/10/14, (ενώ έχει μεγάλη πείρα στη
γλώσσα της διπλωματίας, επαλήθευσε
αυτά που ήδη ξέραμε, ενώπιον όλων):
«Οι σύμμαχοί μας στην περιοχή ήταν
το μεγαλύτερό μας πρόβλημα στη Συρία.
Με τους Τούρκους και ιδιαίτερα με τον
Ταγίπ Ερντογάν, με τον οποίο περάσαμε
πολύ χρόνο μαζί, έχω εξαιρετικές σχέσεις.
Με τη Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα
κ.λπ. Ήταν πολύ αποφασισμένοι να ανατρέψουν τον Άσαντ και για έναν πόλεμο
Σουνιτών – Σιιτών. Τι έκαναν; Έστειλαν
σε όποιους πολεμούσαν τον Άσαντ εκατομμύρια δολάρια και δεκάδες χιλιάδες
τόνους όπλα. Στήριξαν την Αλ Νούσρα,
την Αλ Κάιντα. Δέχτηκαν τους τζιχαντιστές που έρχονταν από όλο τον κόσμο.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος είναι
παλιός φίλος, μου είπε «εσείς είχατε
δίκιο, επιτρέψαμε σε πολλούς ανθρώπους
να περάσουν (στην Συρία)».
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Τούρκος Πρόεδρος 4/1014, (μετά από δύο μέρες, ακόμη
φανερά οργισμένος): «Αν ο Μπάιντεν
χρησιμοποίησε τέτοιες εκφράσεις γι’
αυτό το θέμα για μένα είναι παρελθόν.
Εγώ τέτοιες δηλώσεις δεν έκανα ποτέ.
Αν ο κύριος Μπάιντεν είπε κάτι τέτοιο
πρέπει να μας ζητήσει συγγνώμη. Ξένοι
μαχητές μπορεί να πέρασαν από την
Τουρκία στη Συρία με τουριστικά διαβατήρια, αλλά κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι πέρασαν οπλισμένοι (!). Για
εμάς είναι απαράδεκτο να γυρνάει εδώ
και εκεί στους κύκλους και να κάνει τέτοιες δηλώσεις…
Αν δεν γίνουν τρία πράγματα εμείς
δεν θα συμμετάσχουμε στη συμμαχία.
Το πρώτο είναι ότι πρέπει να διευθετηθεί
η ζώνη απαγόρευσης πτήσεων. Πάνω
σε αυτό οι Αμερικανοί είπαν ότι το βλέπουν θετικά. Το δεύτερο, είναι η ζώνη
ασφαλείας. Εμείς αποδεχτήκαμε 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες. Γι’ αυτούς τους
ανθρώπους πρέπει να δημιουργηθεί μια
ζώνη ασφαλείας για να επιστρέψουν στη
χώρα τους. Μέσα σε αυτή τη ζώνη είναι
και ο τάφος Σουλεϊμάν Σαχ (μνημείο που
αποτελεί έδαφος της Τουρκίας εντός της
Συρίας). Το τρίτο είναι η αρχή της εκπαίδευσης και αμοιβής. Είναι ένα σημείο
συμφωνίας με τις συμμαχικές δυνάμεις
για το θέμα της εκπαίδευσης και αμοιβής
τόσο των στρατιωτών του Ιράκ όσο και
της Συρίας».
Ο Μπάιντεν ζήτησε συγγνώμη από
τον φίλο του Ερντογάν, αλλά έδωσε και
αφορμή στα αμερικάνικα και ευρωπαϊκά
ΜΜΕ, που εδώ και μήνες γνωρίζουν ότι
τα λεχθέντα είναι αλήθειες, να τονίσουν
την υποκριτική στάση της Τουρκίας,
επισημαίνοντας ότι ο Ερντογάν θα προτιμούσε να «εξαφανιστούν» οι Κούρδοι
της Συρίας και στενοί σύμμαχοι του ΡΚΚ,
παρά το ISIL. Wall Street Journal 7/10/14:
«ο Αντιπρόεδρος απολογείται σε λάθος
ανθρώπους και για τους λάθος λόγους».
Independent 8/10/14: «Το ISIL κάνει με
τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τη βρώμικη δουλειά της Άγκυρας. Πολεμά τον
Ασάντ, και τους Κούρδους που για δεκαετίες πολέμησαν την Τουρκία». Stuttgarter Zeitung 9/10/14: «Ο Ερντογάν
προσπαθεί να επιλύσει το πρόβλημά του
με τους Κούρδους μέσω της αδράνειας:
εάν πέσει το Κομπάνι θα αποδυναμωθούν
και οι προσπάθειες τους για αυτονομία.
Ωστόσο, όσο περισσότεροι Κούρδοι σκοτώνονται στη Συρία, τόσο πιο έντονες
θα είναι οι ταραχές στην Τουρκία. Κάθεται πάνω σε μια πυριτιδαποθήκη».
Μέχρι Παρασκευή πρωί το Κομπάνι
άντεχε ακόμη, σε όλη την Τουρκία μετρούσαν 35 νεκρούς στις συνεχιζόμενες
διαδηλώσεις των Κούρδων, ο Εμρουλάχ
Ιτσλέρ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ερντογάν, έγραψε ότι το ISIL είναι
πιο «ανθρώπινο» από το κουρδικό ΡΚΚ
και ψιθυρίστηκε ότι οι Τούρκοι της ΜΙΤ
έδιναν λάθος στόχους στα αεροπλάνα
που επιχειρούσαν εναντίον του ISIL και
τους αντικατέστησαν με Δυτικούς πράκτορες… Και για να μην ξεχνιόμαστε,
το ΥΠΕΞ της Τουρκίας χαρακτήρισε «αυταπάτη της ε/κ πλευράς ότι είναι ο μόνος
ιδιοκτήτης του νησιού», ενώ τα τούρκικα
πολεμικά ακόμη βολτάρουν στον Ονασαγόρα…
ΦΕΣΤΙΒΑΛ
www.melbournefestival.com.au
«Melbourne Festival». Εγκαινιάζοντας το
φετινό Φεστιβάλ Παραστατικών και Εικαστικών Τεχνών της Μελβούρνης, μέλη του
αποκαλούμενου Kulin Nation, ομοσπονδίας
που συνενώνει ομάδες αβορίγινων της περιοχής, παρουσίασαν την περφόρμανς Tanderrum, εμπνευσμένη από τη ζωντανή πολιτιστική τους παράδοση. Την ίδια πηγή έμπνευσης έχει και το «Οταν το βουνό άλλαξε
τα ρούχα του», θεατρικό έργο με συνοδεία
κρουστών στο οποίο παίζουν 40 παιδιά υπό
τη διεύθυνση του Γερμανού σκηνοθέτη Χάινερ Γκέμπελς. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ
περιλαμβάνει 90 συνολικά εκδηλώσεις,
συνδυάζοντας έργα Αυστραλών και ξένων
δημιουργών και καλλιτεχνικών ομάδων.
Ανάμεσά τους, το Τσίρκο Ελοΐζ από το Μόντρεαλ, ο νεοϋορκέζικος χορευτικός όμιλος
Τρίσα Μπράουν (συμμετέχει με τη χορογραφία «Trisha Brown from All Angles»), το
αυστραλιανό συγκρότημα Avalanches (παρουσιάζουν νέα εκδοχή του επιτυχημένου
άλμπουμ τους «Since I Left You») και ο θεατρικός-χορευτικός θίασος Kage στο «Team
of Life», έργο που εστιάζει στους νέους μετανάστες, εξερευνώντας θέματα ελευθερίας, καθώς και τα όρια ανάμεσα στον αθλητισμό, το θέατρο και την αναζήτηση της ταυτότητας. Εως τις 26 Οκτωβρίου.
TEXNES-03 EIKASTIKA_Master_cy 10/10/14 21:31 Page 3
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
3
«Θα μείνω πιστός στον κόσμο μου»
Η Έκθεση των υδατογραφιών του Αδαμάντιου Διαμαντή είναι μία ακόμα αποκάλυψη του τόπου του καλλιτέχνη
Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ
Ο Αδαμάντιος Διαμαντής ήταν πρωτοποριακός και πολυδιάστατος, τόσο ως καλλιτέχνης όσο και ως άνθρωπος, ανοικτός
σε νέες τάσεις και τεχνικές. Έτσι, η έκθεση
ακουαρέλας «Διαμαντής εν ύδατι, 1929 1980» που θα φιλοξενηθεί στην γκαλερί
Opus 39 αποκαλύπτει μία καλλιτεχνική
έκφραση του ζωγράφου που δεν είναι ευρέως γνωστή, που αξίζει όμως να ιδωθεί,
ώστε μέσω αυτής της καλλιτεχνικής αποτύπωσης, που έχει συστατικό στοιχείο
το νερό, να διαφανεί καθάρια η ψυχή του
Αδαμάντιου Διαμαντή, που συνταυτίστηκε
με την ψυχή της Κύπρου, ο καλλιτέχνης
που δεν ανήκει σε καμία σχολή, αλλά
ανήκει στον τόπο του.
Ο Αδάμαντιος Διαμαντής που έζησε
ολόκληρο σχεδόν τον 20ό αιώνα δικαίως
θεωρείται ο πατέρας της κυπριακής Τέχνης, και χωρίς υπερβολή δικαιούται
αυτόν τον χαρακτηρισμό, μιας και τα όσα
έβλεπαν τα μάτια του τα έκανε εικόνες,
αποτυπώνοντας την κυπριακή ψυχή και
τον τόπο και τους ανθρώπους του. Και
όπως ο ίδιος είχε πει σε συνέντευξή του
το 1984 στο περιοδικό «Λέξη» στους Θεοδόση Νικολάου, Νίκη Μαραγκού και
Νίκο Νικολάου «άλλο πράγμα οι σχολές
και άλλο πράγμα ο κόσμος».
Ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο
οποίος θα εγκαινιάσει την έκθεση, μας
ανέφερε ότι ο Διαμαντής διέθετε μία ποιητική αντίληψη των πραγμάτων και συνδέεται μαζί του ακριβώς λόγω του ποιητικού πρίσματος με το οποίο έβλεπε τα
πράγματα και τα αποτύπωνε σε καμβάδες.
Ο ζωγράφος Διαμαντής συνέχισε ο κ.
Χαραλαμπίδης με τρόπο αρμονικό κατάφερε να απεικονίσει το δικό του εσωτερικό
τοπίο, αντιλήφθηκε το αρχέτυπο του
δικού του τοπίου, το οποίο και έδωσε
στον κόσμο με χρώμα και σχήμα που παραπέμπει στην Κύπρο.
Ο Αδαμάντιος Διαμαντής δεν έκανε τέχνη για την τέχνη, αλλά εξορμούσε στα
πολύχρωμα λιβάδια των εικαστικών για
να εκφραστεί. Επιζήτησε να αγγίξει το
μοντέρνο στοιχείο, αλλά δεν θέλησε αυτό
να τον απορροφήσει, μας είπε ο ποιητής
Χαραλαμπίδης και όπως είχε δηλώσει ο
ζωγράφος: «Προσωπικά θα μείνω πιστός
στον κόσμο μου όσο υπάρχει, όσο θα
μείνει αληθινός και ζωντανός, όσο θα
εξακολουθεί να εμπνέει το σεβασμό μου.
Ο κόσμος αυτός μπορεί να είναι ένα πολυμεταμορφωμένο υπόλειμμα του παρελθόντος, για μένα όμως εστάθηκε μια
αστείρευτη πηγή έμπνευσης».
Ο Αδαμάντιος Διαμαντής, σκίτσο του Νί-
κου Νικολάου-Χατζημιχαήλ, 1984
Η Εκθεση
Υδατογραφία του Αδαμάντιου Διαμαντή
του 1964.
Η αποτύπωση μορφών και τοπίων που
φευγαλέα περνούσαν από μπροστά του
επέτασσαν την ακαριαία σχεδόν αντίδραση του καλλιτέχνη, έτσι ο ζωγράφος
ανέπτυξε την τεχνική της υδατογραφίας.
Στην Έκθεση θα παρουσιαστούν σαράντα
περίπου υδατογραφίες που αντανακλούν
τον τόπο του, μέρη όπου έζησε και βίωσε,
όπως η Λευκωσία, ο Στρόβολος, ο Άγιος
Θεόδωρος, αλλά και μέρη όπου περνούσε
τις καλοκαιρινές του διακοπές, τα θέρετρα
Υδατογραφία του Αδαμάντιου Διαμαντή
του 1958.
Υδατογραφία του Αδαμάντιου Διαμαντή του 1957.
και χωριά της ορεινής Κύπρου, που ανέκαθεν ενέπνεαν ποιητές και ζωγράφους,
Πεδουλά, Κακοπετριά, Τρόοδος, Πρόδρομο
και Άλωνα. Άλλωστε, αυτός ο Άγιος Θεόδωρος του αποκάλυψε την Κύπρο.
Μέσα από τις ακουαρέλες του Αδαμάντιου Διαμαντή ξανα-γνωρίζουμε έναν οικείο ζωγράφο, που χρησιμοποιεί χρώματα
και αφαιρετικά σχήματα, ενώ η ανθρώπινη
φιγούρα φαίνεται σχεδόν απούσα, εν συγκρίσει με τη δουλειά του σε λάδι ή ακρυλικό σε καμβά. Αν και στην Έκθεση παρουσιάζονται και μερικές ακουαρέλες
που απεικονίζουν πρόσωπα και ανθρώπινες δραστηριότητες. Ξεχωρίζει ίσως η
«Ανθρωπογυναίκα με τα ψεύτικα λουλούδια».
Ο γιος του, Αλέκος Διαμαντής, μας είπε
ότι ο πατέρας του, ακριβώς λόγω του αυθόρμητου χαρακτήρα του και της ευκολίας
μεταφοράς των συνέργων για την ακουαρέλα, «άρπαζε τη στιγμή» και αποτύπωνε
την κυπριακή φύση. Όπως ο ποιητής
«συλλαμβάνει» μια λέξη, έναν ήχο, έτσι
και ο Διαμαντής έκανε τη θωριά του υδατογραφία. Μας είπε ακόμα ότι μέσω της
ακουαρέλας ο ζωγράφος εξασκήθηκε
στην ισορροπία χρωμάτων και τοπίων.
Στην Έκθεση παρουσιάζονται και
ακουαρέλες που ο καλλιτέχνης δημιούργησε στην Κέρκυρα, γενέτειρα της συζύγου του, κάτι που αποδεικνύει ότι όταν
πήγαινε στο «χωρκό της γυναίκας», όπως
έλεγε, είχε πάντα πρόχειρα τα σύνεργα
για να σκαρώσει μία υδατογραφία.
info
Τα εγκαίνια θα τελέσει ο ποιητής Κυριάκος Χα-
ραλαμπίδης, τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου στις 7:30
μ.μ. και η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 25
Οκτωβρίου. H γκαλερί Opus 39 (22424983) λειτουργεί κάθε Δευτέρα 5-8μ.μ., Τρίτη-Παρασκευή 10.30π.μ. -12.30π.μ. & 5-8μ.μ. και Σάββατο 10:30π.μ.- 12.30μ.μ.
TEXNES-04 VIVLIO_Master_cy 10/10/14 19:00 Page 4
4
l
BIΒΛΙΟ
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ / Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗ
Τα κοινά μας δαιμόνια
ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΚΑΛΑ
ΣΕΣΗΜΑΣΜΕΝΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ
Εκδ. Αιγαίον, Λευκωσία 2014
Οι λέξεις είναι σαν να έχουν πνοή και πολλές φορές προσπαθούν να σου εμφυσήσουν το νόημά τους ή απλώς να σε κάνουν
να ανησυχήσεις, ενώ άλλοτε απλώς ψιθυρίζουν γύρω σου, δημιουργώντας έναν
βόμβο, που θες αγωνιωδώς να τον αποδιώξεις ή να τον κάνεις μελωδία, μετουσιώνοντάς τον σε βιβλίο.
Κάπως έτσι οι λέξεις κύκλωσαν τον νέο
συγγραφέα Μιχάλη Τσικαλά, ο οποίος
παρουσιάζεται στη συγγραφική παλαίστρα, προτείνοντας ιστορίες βγαλμένες
από την καθημερινότητα, από κάποιον
κόσμο που ίσως να είναι μακριά μας, ίσως
όμως να είναι και η ακριβώς πλαϊνή μας
οικία και οι πρωταγωνιστές των ιστοριών
του να αφορούν τους ενοίκους του απέναντι διαμερίσματος, τη γειτονιά μας,
όλους εμάς, αλλά πάλι ίσως και όχι.
Το αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας
έδωσε το πρώτο βιβλίο του Μιχάλη Τσικαλά, τα «Σεσημασμένα δαιμόνια», Εκδόσεις Αιγαίον, που κυκλοφορεί εδώ και
μερικές ημέρες σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
Τα «Σεσημασμένα δαιμόνια» είναι μία
συλλογή πέντε διηγημάτων, ίσως λίγο
μακρύτερων απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς, ωστόσο η
ανάγκη του συγγραφέα να
αποδιώξει κάποια από τα δαιμόνια που επενεργούσαν σε
καθεμία από τις σελίδες του
βιβλίου σχεδόν τον «υποχρέωσε» κάπως να μακρηγορήσει, χωρίς όμως να ξεφύγει
και να πελαγοδρομήσει στη
θάλασσα των λέξεων. Ίσως
ακόμα η δίψα του νέου συγγραφέα να δώσει ό,τι περισσότερο μπορεί, να αδειάσει τις δεξαμενές
του, έμπλεες όπως είναι λέξεων, να είναι
μία πειστική δικαιολογία, αφού τελικώς
δεν ο αναγνώστης δεν κουράζεται και η
ανάγνωση προχωρεί ευχάριστα.
Στη συλλογή περιλαμβάνονται τα διηγήματα «Το Φραγκάκι», «Και τότε βρέχει»,
«Το αβγό», «Ο κλήδονας» και «Τα σεσημασμένα δαιμόνια», με το καθένα να δια-
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
500ΛΕΞΕΙΣ
Δυναμική, πάλλουσα, πυκνή, σύγχρονη. Η
Κατερίνα Εσσλιν μπορεί να είναι καινούργια
στον χώρο της λογοτεχνίας, η γραφή της
όμως ξεχωρίζει. Στον χώρο της λογοτεχνίας
μπήκε το 2011 με το βιβλίο «Ο μισός βέσπα,
μυθιστορήματα του ενός λεπτού». Το 2012,
το δεύτερο βιβλίο της με τίτλο «Γαμ» ήταν
υποψήφιο στην κατηγορία καλύτερη συλλογή
διηγημάτων της χρονιάς των λογοτεχνικών
βραβείων του «Αναγνώστη». Το τρίτο της
βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε έχει τίτλο
«32 Δεκεμβρίου» και περιεχόμενο... «ιστορίες
που λάμπουν σαν φωτάκια νυκτός, αθωώνοντας το σκοτάδι». Ολα της τα βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Απόπειρα.
Ποια βιβλία έχεις αυτόν τον καιρό πλάι στο
κρεβάτι σου; Πιο συχνά θα πω «κάποτε διά-
Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ, Μορφές, χαρακτικό σε λινόλεουμ.
θέτει τη δική του αυθύπαρκτη παρουσία,
αλλά συνάμα να εμπλέκεται με τα υπόλοιπα, δημιουργώντας μία νοηματική
αλυσίδα, με κοινό χαρακτηριστικό τα δαιμόνια των χαρακτήρων των διηγημάτων,
που αλλού είναι φανερά, ενώ
αλλά παραμένουν κρυμμένα
επιμελώς στο βάθος της ψυχής του κάθε χαρακτήρα.
Ο κύριος Ιωσήφ και η κυρία
Φωτούλα, ο Σαρανταβγάκος,
η κυρία Αθηνά, η Δοξανιά
και ο Λάμπης και όλοι σχεδόν
οι πρωταγωνιστές των ιστοριών του βιβλίου συνομιλούν
μεταξύ τους, άλλοτε όμως η
συνομιλία υποδηλώνεται, μέσω των μύχιων σκέψεων των
πρωταγωνιστών. Επίσης, η βουή της γειτονιάς και οι κλεφτές ματιές από ένα
μπαλκόνι στον ήσυχο δρόμο είναι κάτι
που ίσως έχουμε κάνει όλοι, γι’ αυτό άλλωστε το βιβλίο αυτό είναι δυναμικό, μπορεί να τοποθετηθεί χρονικά στο σήμερα,
στο αύριο ή στο χθες, οι χαρακτήρες του
είναι διαχρονικοί, προσαρμόζοντας τις
εποχές του χθες στα σημερινά δεδομένα,
κάνοντας τις απαραίτητες ιστορικοχρονικές αναγωγές. Μπορεί στα πρόσωπα
των ιστοριών να αναγνωρίσουμε τον απέναντι σκεφτικό, την ηλικιωμένη του διπλανού σπιτιού που με πρόγραμμα σταθερό, νωρίς το ξημέρωμα, «αναλαμβάνει»
να καθαρίσει δρόμους και κάγκελα μιας
πόλης που εναγωνίως περιμένει τη βροχή.
Ίσως το πρωτόλειο αυτό έργο του Μιχάλη
Τσικαλά να έχει τις αδυναμίες του, ωστόσο
η προσπάθειά του να δώσει στο αναγνωστικό κοινό ιστορίες, σεσημασμένες στη
συνείδησή μας, που κρύβουν δαιμόνια,
που όλοι λίγο-πολύ προσπαθούμε να δαμάσουμε για να αποκαθάρουμε την ψυχή
μας, νομίζουμε ότι επετεύχθη, καταφέρνοντας επίσης να περπατήσει λογοτεχνικά
σε ένα δύσκολο δρόμο, αυτόν του διηγήματος, με ιστορίες άρτια δομημένες, αποφεύγοντας άσκοπους μανιερισμούς, με
το αποτέλεσμα να ισορροπεί μεταξύ λογοτεχνικής και κοινωνιολογικής ανάλυσης.
Ο Μιχάλης Τσικαλάς έκανε την εμφάνισή
του στα λογοτεχνικά πράγματα σχετικά
πρόσφατα, δημοσιεύοντας στο εν Ελλάδι
λογοτεχνικό περιοδικό «Ο Σίσυφος» το
διήγημά του «Το πουλί της Δαυλείας».
βασα» παρά «τώρα διαβάζω» – κι όχι επειδή
δεν προλαβαίνω πια, απλά απ’ όταν άρχισα
να γράφω δεν διαβάζω πάνω από 2-3 βιβλία
τον χρόνο γιατί ή ζηλεύω ή φοβάμαι. Η πιο
πρόσφατη αγορά μου είναι το «Αστερισμός
Ζωτικών Φαινομένων» του Anthonny Marra,
σε μετάφραση του Κυριακίδη, αλλά η ανάγνωσή του εκκρεμεί. Καμιά φορά στο κομοδίνο
μου ξεμένουν βιβλία για πολύ καιρό, χωρίς
απαραίτητα να σημαίνει ότι τα λάτρεψα. Το
«Διορθώσεις» του Φράνζεν, ας πούμε, το
είχα στο κομοδίνο για έναν ολόκληρο χρόνο,
αλλά άρχιζα άλλα στο μεταξύ και δεν αξιώθηκα
ποτέ να το τελειώσω. Το τελευταίο που
διάβασα πάντως (ολόκληρο) ήταν το καλοκαίρι, η νουβέλα «Ο Πύργος» του Κάφκα. Ποια είναι τα αγαπημένα σου βιβλία όλων
των εποχών; Αυτά που περιέχουν πολλές
λέξεις που αρχίζουν από Α ή Κ ή Γ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και σαν viral
αυτό το ερώτημα, στο facebook. Εκεί είχα παραθέσει καμιά
δεκαπενταριά βιβλία που με
πήγαν παρακάτω, αλλά σήμερα δεν θέλω ν’ απαντήσω
ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΣΣΛΙΝ
γιατί μετά από εκείνη την ανάρτηση στο
προφίλ μου τρόμαξα να κοιμηθώ το βράδυ
από τη στεναχώρια μου που πάνω στον ενθουσιασμό ξέχασα πολλά αγαπημένα, ενώ
μετά με έπιασε και το άγχος ότι «πούλησα
μούρη». Πάντως, αν η ερώτηση έχει και λίγο
τον στόχο να φτιάξω λίστα για να διαβάσει
οπωσδήποτε κάποιος μια δική μου πρόταση,
ας διαβάσει τα βιβλία μου – είναι το χυδαιότερο
αλλά το ειλικρινέστερο που μπορώ ν’ απαντήσω.
Ποιο κλασικό βιβλίο δεν έχεις διαβάσει και
ντρέπεσαι γι’ αυτό; Δεν ντρέπομαι για κάτι
που δεν έχω διαβάσει ακόμη. Πιο πολύ ντρέπομαι που καμιά φορά στραβοκοιτάζω άλλους
επειδή καταλαβαίνω ότι μπορεί να μην είναι
και τόσο διαβασμένοι – λες και είμαι καμιά
αστυνομία καλλιέργειας. Μιλώντας συγκεκριμένα για τα κλασικά έργα που έχω αγνοήσει,
περισσότερο μ’ ενδιαφέρει ό,τι διαβάζω,
ακόμη και χαϊκού να είναι, ν’ αναφέρεται σε
κάτι «κλασικό» από άποψη θεματολογίας (ζωή,
θάνατο, έρωτα, μνήμη). Σε κάθε περίπτωση,
περισσότερο με τρώει το αν θα γράψω καλά
παρά αν θα διαβάσω πολλά. Με ποιον συγγραφέα θα ήθελες να δειπνήσεις;
Α, όχι, δεν παίζω. Αν είναι να στρώσουμε
τραπέζι, να στρώσουμε για καμιά δεκαριά. Θα
καλούσα τον Λεοπόλδο Μαζόχ, τον Απόστολο
Ιωάννη, τον Ομηρο, τον Γούντι Αλεν, τον Τζόναθαν Φράνζεν, τη Λένα Ντάναμ, τον Φραντς
Κάφκα, την Αϊν Ραντ και τον Γουίλιαμ
Σέξπυρ, θα σέρβιρα «alphabet
soup» και θα όριζα θέμα συζήτησης «όφις και κρίνο».
Είναι κανείς από τους ήρωές
σου αληθινός; Οι ήρωές μου αν
δεν είναι ανθρωπένιοι και αληθινοί έχω σίγουρα αποτύχει. Γράφοντας ένα χαρακτήρα πρέπει να
τον γράψεις σαν να πρόκειται
σε λίγο να τον πάρεις τηλέφωνο.
KΡITIKH / Της ΛΙΝΑΣ ΠΑΝΤΑΛΕΩΝ
Αποπνικτικοί μικρόκοσμοι
ΒΑΣΙΑ ΤΖΑΝΑΚΑΡΗ
Η καρέκλα του κυρίου Εκτορα
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 186
Θα χρειαστεί να περάσουν δεκαοκτώ ιστορίες
μέχρι να σηκωθεί ο κύριος Εκτορας από
την καρέκλα του για να διαπλεύσει με το
μπαστούνι του τις ιστορίες, που διαδραματίζονται έξω από το παράθυρό του. Στις
σελίδες του τελευταίου και ομότιτλου της
συλλογής διηγήματος συστεγάζονται οι
ζωές των μυθοπλαστικών χαρακτήρων,
περνώντας φευγαλέα από το βλέμμα του
κυρίου Εκτορα. Με αυτή την επιλογική συνύπαρξη η Βάσια Τζανακάρη υποδεικνύει
την ομοιοπάθεια των ηρώων, τη σύνθλιψή
τους από ημέρες στενόχωρες, αλλά και τη
λαχτάρα τους για μια απολυτρωτική φυγή.
Οι γεροντότεροι έλκουν σαφώς τη συμπάθειά της. Σε ένα τρυφερό πορτρέτο εξεικονίζεται ένας ηλικιωμένος, που φύλαγε
ευλαβικά τις «αντρικές του φιλίες», ήσσονα
και μείζονα επεισόδια ξένων ζωών σε αποκόμματα εφημερίδων, που του κρατούσαν
συντροφιά.
Το ίδιο έρημος και καταβυθισμένος στην
εσωτερική του ζωή εμφανίζεται ο άστεγος,
που επαιτεί λεπτά και όχι λεφτά, βρίσκοντας
τελικά καταφύγιο στο πλατύσκαλο ενός
παλαιοβιβλιοπωλείου. Αν εκείνος ήθελε να
τον ελεήσουν με τον χαμένο του χρόνο,
τα βιβλία ως οιονεί κιβωτοί χρόνου τού
υπόσχονταν αυτή την αλλόκοτη ελεημοσύνη. Ενας άλλος βρίσκει στην κατακλείδα
του διηγήματος το κουράγιο να απεγκλωβιστεί από το περίπτερο, το παράθυρο του
οποίου πετσόκοβε τις διαστάσεις του πραγματικού κόσμου, και να αποδυθεί στην
αναζήτηση ακέραιων σχημάτων, με την ελπίδα πως οι άνθρωποι δεν ήταν ούτε ασώματοι ούτε ακέφαλοι.
Από τις πιο ρημαγμένες φιγούρες του βιβλίου είναι η μητέρα, που μια Μεγάλη Παρασκευή, ξεκινά μαζί με άλλες
μαυροφόρες να αποθέσει πασχαλιές στον Επιτάφιο. Μόνο
που η δική της περιφορά δεν
σταματά στην εκκλησία, την
προσπερνά για να συνεχίσει
μέχρι το νεκροταφείο, όπου καμία αναστάσιμη παρηγοριά δεν έρχεται να κατασιγάσει
το μοιρολόι της. Οι πασχαλιές στα χέρια
της, προσφορά στον θνητό της γιο και όχι
στον υπερούσιο. Μια άλλη μητέρα, που
μοιάζει να συγγενεύει με τις τραγικές όσο
και δαιμονικές μητρικές μορφές στη διηγηματογραφία του Σωτήρη Δημητρίου, ζει
κλεισμένη μαζί με τη νοητικά ανάπηρη
κόρη της σε έναν σκοτεινό μικρόκοσμο,
από τον οποίο εντέλει διαφεύγουν και οι
δύο με τον πιο ολέθριο τρόπο. Σπαρακτικός
μες στο πένθος του στέκει και ένας πατέρας
στην κουζίνα, όπου έχει ξεβραστεί όλος ο
πόνος για την απώλεια εκείνης, που μεριμνούσε με σπιτικά φαγητά για την οικογενειακή ασφάλεια. Μολονότι η Τζανακάρη
για να αποτυπώσει την ψυχική
κόπωση, στρέφεται σε πρόσωπα, που λόγω ηλικίας έχουν
καθηλωθεί σε ένα αίσθημα
εγκλωβισμού, τα σκιαγραφήματά της φαίνονται πειστικότερα όταν εστιάζει το ενδιαφέρον της στην παθολογία
νεαρότερων ηλικιών. Στο «Βετέξ (ή Πέντε αισθήσεις λάθος)»,
ένα από τα καλύτερα πεζά, η
ηρωίδα βιώνει με αυτοσαρκαστικό σπαραγμό μια ακόμα
αποτυχημένη ερωτική βραδιά. Ξυπνώντας
σε ένα αποδεκατισμένο από τη χθεσινή
παραφορά ξένο δωμάτιο, αναπολεί τα βλέμματα και τα αγγίγματα της νύχτας, αντιπαραβάλλοντάς τα με τις σκληρές όψεις
που αποκαλύπτονται στο πρωινό φως. Με
ένα βετέξ στο χέρι καθαρίζει το σπίτι, καγχάζοντας ενδόμυχα τις ονειροπολήσεις της
για οικιακή ευτυχία.
ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
ΠΙΕΡ ΛΕΜΕΤΡ
Καλή αντάμωση εκεί ψηλά
μτφρ. Εφη Κορομηλά, εκδ. Μίνωας, σελ. 588
Γοητεύουν πάντα τα μυθι-
στορήματα που αναφέρονται σε ιστορικές περιόδους. Ιδίως όταν μέσα στις
σελίδες τους αναζητούν,
καταγράφουν και ερμηνεύουν τις ανατροπές που
η ανθρώπινη ψυχή υφίσταται από τις κοινωνικές και πολιτικές κρίσεις. Σ’ αυτό το μυθιστόρημα, που τιμήθηκε
με το βραβείο Goncourt, ο συγγραφέας επιστρέφει στην εποχή της λήξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και με ήρωες δύο στρατιώτες που επιζούν και επιστρέφουν, αλλά
με τραύματα ψυχικά και σωματικά. O Λεμέτρ
σκιαγραφεί μια κοινωνία στην οποία θριαμβεύουν αδίστακτοι καιροσκόποι.
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
JOHN LE CARRE
Ο Νο 1 καταζητούμενος
μτφρ. Ν. Κυριαζόπουλος, εκδ. Bell,σελ. 404
Πάνω από πενήντα χρόνια
ο Λε Καρέ εξακολουθεί να
αποτελεί τον σπουδαιότερο συγγραφέα κατασκοπευτικής λογοτεχνίας. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο,
προσάρμοσε τη θεματολογία του στα σύγχρονα διεθνή προβλήματα – διεφθαρμένη γραφειοκρατία, ναρκωτικά, ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος, λαθρεμπόριο όπλων, τρομοκρατία. «Ο
Νο 1 καταζητούμενος» βασίζεται στην αληθινή ιστορία του Τούρκου υπηκόου κατοίκου
Γερμανίας Μουράτ Κουρνάζ, ο οποίος συνελήφθη το 2001 από τους Αμερικανούς στο
Πακιστάν, βασανίστηκε στο Γκουαντάναμο,
για να αφεθεί ελεύθερος το 2006.
ΜΕΛΕΤΗ
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ. Η αφήγηση
στις ελληνικές εφημερίδες, 19ος-20ός Αιώνας.
εκδ. Πόλις, σελ. 480
Ενα χρονικό του ελληνι-
κού Τύπου καταγράφει ο
Νίκος Μπακουνάκης σε
αυτή τη μεστή και άκρως
γοητευτική αφήγηση. Μονάχα που ο συγγραφέας
δεν περιορίζεται μόνο
στο χρονικό αλλά αναλύει
τις συνθήκες, τις μεταβολές και, εν τέλει,
τις μεταμορφώσεις των ελληνικών εφημερίδων σε ένα μάκρος δύο αιώνων. Σε καιρούς κατά τους οποίους το επάγγελμα έχει
λοιδορηθεί και αδικηθεί, ο ανά χείρας τόμος έρχεται να μας θυμίσει ότι η ελληνική
εφημερίδα έχει μια δική της, συναρπαστική
ιστορία.
ΔΟΚΙΜΙΟ
NUCCIO ORDINE
Η χρησιμότητα του άχρηστου
μετ. Ανταίος Χρυσοστομίδης
εκδ. Αγρα, σελ. 358
Προκαλεί θλίψη, γράφει
ο Ιταλός φιλόσοφος Νούτσιο Oρντινε, να βλέπουμε τους ανθρώπους, ανυποψίαστους για την απερήμωση του πνεύματος,
να αφιερώνουν τη ζωή
τους στο να συγκεντρώνουν χρήματα κι εξουσία. Ετσι, ξεκινά εκστρατεία υπέρ της οξύμωρης χρησιμότητας του άχρηστου, υπέρ της γνώσης που
εξαιτίας της αφιλοκερδούς φύσης της βρίσκεται μακριά από κάθε εμπορικό, πρακτικό περιορισμό. Χρήσιμο με άλλα λόγια είναι το άχρηστο.
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
ΣΑΡΑ ΚΟΕΝ ΣΚΑΛΙ
Μαξ
μτφρ. Αννα Κοντολέων
εκδ. Πατάκη, σελ. 488
Γεννημένος ανήμερα τα
γενέθλια του Χίτλερ, ο κατάξανθος Κόνραντ θεωρείται πρότυπο «προϊόν»
ενός μυστικού προγράμματος για την εξάπλωση
της άριας φυλής. Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, το βιβλίο της Σάρα Κόεν Σκαλί είναι
γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, όμως η επιπολαιότητα του μικρού αφηγητή, που για να
επιβιώσει μαθαίνει να αποφεύγει κάθε συναισθηματικό δεσμό, δεν καθιστά την ιστορία του λιγότερο τραγική: Αν και έχει γαλουχηθεί με τα ιδανικά του Γ΄ Ράιχ, βασανίζεται
από «ανεξήγητες» αμφιβολίες.
TEXNES-05 CINEMA_Master_cy 10/10/14 15:08 Page 5
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Tο νέο «σπίτι» της Louis Vuitton
Φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Φρανκ Γκέρι και είναι το πιο πολυσυζητημένο αυτόν τον καιρό αξιοθέατο του Παρισιού
Της ΣΕΜΊΝΑΣ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΎΛΟΥ
Οταν αντικρίζεις για πρώτη φορά ένα
κτίριο που όμοιό του δεν έχεις ξαναδεί,
προσπαθείς ενστικτωδώς να το κατανοήσεις παρομοιάζοντάς το με κάτι που
σου είναι οικείο. Το Fondation Louis
Vuitton, το νέο δημιούργημα του διάσημου Καναδού αρχιτέκτονα Φρανκ
Γκέρι στο Παρίσι, θυμίζει γιγαντιαίο
ιστιοφόρο με πανιά, γυάλινο παλάτι
που... εκρήγνυται, σύννεφο παγιδευμένο
ανάμεσα στη γη και τον ουρανό, παγόβουνο, ακόμη και φάλαινα - εξαρτάται
από την οπτική του καθενός.
Εικάζω ότι, αν το δεις από κοντά, ο
οποιοσδήποτε παραλληλισμός, όσο εύστοχος κι αν είναι, μάλλον περιττεύει,
αφού το φουτουριστικό «σπίτι» του γαλλικού κολοσσού ειδών πολυτελείας
“
Το κτίριο έχει χαρακτηριστεί από
τη Vogue «το πιο εντυπωσιακό
“κόσμημα” της Πόλης του Φωτός» και από το Vanity Fair «αρχιτεκτόνημα υψηλής ραπτικής».
LVMH κόβει την ανάσα. Το Ιδρυμα Louis
Vuitton, που θα ανοίξει τις πόρτες του
στο κοινό στις 27 Οκτωβρίου, βρίσκεται
στα δυτικά προάστια της γαλλικής πρωτεύουσας (στο 16ο διαμέρισμα), στο
Δάσος της Βουλώνης - ένα πάρκο διπλάσιο σε έκταση από το Σέντραλ Παρκ
της Νέας Υόρκης-, και θα στεγάζει το
Μουσείο Τέχνης και το Κέντρο Πολιτισμού του Ομίλου. Η ανέγερσή του
διήρκεσε 12 χρόνια και κόστισε 143
εκατ. δολάρια. Εχει εμβαδόν 11.706
τ.μ., θα διαθέτει 11 γκαλερί (στη μία
θα εκτίθεται η μόνιμη συλλογή έργων
τέχνης του Ιδρύματος, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πίνακες του Μονέ
και του Πικάσο), ειδικό εκπαιδευτικό
Γυαλί, ατσάλι και ξύλο είναι τα υλικά που «πρωταγωνίστησαν» στην κατασκευή του φουτουριστικού οικοδομήματος.
κέντρο, αίθουσες συνεδριάσεων, εστιατόριο, βιβλιοπωλείο, 4 αίθρια με θέα
την Αψίδα του Θριάμβου και τον Πύργο
του Αϊφελ και αμφιθέατρο 350 θέσεων
ιδανικό για συναυλίες - όταν τα καθίσματα και η σκηνή εξαφανίζονται μέσα
σε καταπακτές στο δάπεδο, ο χώρος
μετατρέπεται σε... πασαρέλα!
Ενα «ζωντανό» μουσείο
«Την πρώτη φορά που επισκέφτηκα
το ιστορικό πάρκο για να κάνω τα προσχέδια του κτιρίου, έκλαψα. Εδώ ορκίστηκε το 1860 ο Ναπολέων Γ΄, εδώ περπατούσε ο Μαρσέλ Προυστ. Ενιωσα μεγάλη ευθύνη, έπρεπε να δημιουργήσω
κάτι που θα αποτελέσει κομμάτι της
κληρονομιάς του τόπου και θα αφήσει
εποχή», λέει ο βραβευμένος με Pritzker
(το «Νομπέλ της αρχιτεκτονικής») Γκέρι.
Το κατάφερε. Στα 85 του επιβεβαίωσε
όσους τον θεωρούν τον πιο σημαντικό
εν ζωή αρχιτέκτονα. Δεν είναι, φυσικά,
η πρώτη φορά που μεγαλουργεί, ανατρέποντας τους κανόνες της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Εδώ και χρόνια
δημιουργεί κτίρια-θαύματα που μοιάζουν
με γλυπτά, πειραματιζόμενος με το καμπυλωμένο γυαλί και το σίδερο σε τεράστιες διαστάσεις. Χαρακτηριστικά
παραδείγματα είναι το εμβληματικό
Μουσείο Γκουγκενχάιμ στο Μπιλμπάο
της Ισπανίας (1997) και το Συναυλιακό
Κέντρο Walt Disney στο Λος Αντζελες
(2003). Αυτήν τη φορά όμως ξεπέρασε
τον εαυτό του. Για την κατασκευή του
Fondation Louis Vuitton τέθηκαν σε
εφαρμογή τα τεχνολογικά προγράμματα
που απαιτούνται για τη σύνθεση ενός
αεροπλάνου και επιτρέπουν στον μηχανικό να κάνει υπολογισμούς σε τρεις
διαστάσεις. Aποτέλεσμα;
Τα 12 σμιλευμένα γυάλινα πάνελ του
ενώνονται εσωτερικά με ιστούς από
ατσάλι και ξύλο, ενώ εξωτερικά λειτουργούν ως καθρέφτες που θαρρείς
πως αλλάζουν χρώμα ανάλογα με την
ώρα και τις καιρικές συνθήκες και επιτρέπουν στον επισκέπτη να έχει πανοραμική θέα του πάρκου. Δημιουργείται έτσι η ψευδαίσθηση της κίνησης,
εξ ου και η ονομασία «το ζωντανό μουσείο». «Από μέσα του θα ξεπηδήσει όλη
η τέχνη του 21ου αιώνα», λέει ο 65χρονος επιχειρηματίας Μπερνάρ Αρνό,
πρόεδρος του Ομίλου LVMH και πλουσιότερος άνθρωπος στη Γαλλία· η αυτοκρατορία του περιλαμβάνει περίπου
65 εταιρείες και οίκους (Dior, Givenchy,
Marc Jacobs, Dom Perignon, Sephora
κ.ά.). «Είναι μορφολογικά λειτουργικό
και αισθητικά άρτιο, αποδεικνύοντας
στο νεανικό κοινό ότι το ντιζάιν και η
μόδα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», λέει, ενώ η Σουζάν Παζέ, καλλιτεχνική διευθύντρια του πρότζεκτ,
τονίζει πως «σε μια εποχή όπου όλα
είναι εφήμερα και οι σταθερές καταρρέουν, ο κόσμος αναζητά διεξόδους και
απαντήσεις μέσω της τέχνης».
Προτού καν εγκαινιαστεί, το κτίριο
έχει χαρακτηριστεί από τη Vogue «ίσως
το πιο εντυπωσιακό “κόσμημα” της Πόλης του Φωτός», από το Vanity Fair «αρχιτεκτόνημα υψηλής ραπτικής», από
το Forbes «Γκραν Παλέ της εποχής μας»,
από τους Financial Times «σύμβολο
προόδου, πρωτοπορίας και υψηλής τέχνης», ενώ το Paris Match σχολίασε
πως «εκπροσωπεί την επιτομή της μοντέρνας αρχιτεκτονικής περισσότερο
και από το 40 ετών Κέντρο Πομπιντού».
Παρ’ όλα αυτά, η ανέγερση ενός γιγάντιου κτιρίου στο αστικό τοπίο προκά- λεσε και αντιδράσεις. Η Γαλλία είναι
μια χώρα που ενισχύει τα δημόσια έργα
και συχνά αντιμετωπίζει με καχυποψία
τα ιδιωτικά πρότζεκτ. Τα γραφειοκρατικά
εμπόδια καθυστέρησαν την υλοποίησή
του, όμως τελικά οι αντιρρήσεις ατόνη- σαν. Σε 55 χρόνια, άλλωστε, το Fondation Louis Vuitton θα ανήκει στην
πό- λη του Παρισιού.
«Ονειρευόμουν να σχεδιάσω για το
Παρίσι ένα μεγαλόπρεπο αρχιτεκτόνημα
που να συμβολίζει το πολιτιστικό κάλεσμα της Γαλλίας. Το φαντάζομαι ως
γυάλινη ρεγκάτα που πλέει στο πάρκο.
Με ποια κατεύθυνση; Πάντα προς τα
εμπρός», λέει ο Φρανκ Γκέρι.
l
5
06 TEXNES TV NEW2_Master_cy 10/10/14 12:58 Page 6
6
l
T H Λ E O PA Σ H
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Ωρα αποκατάστασης για τον Τέρνερ
Η νέα ταινία του Μάικ Λι βιογραφεί τον μεγάλο Βρετανό ζωγράφο, εστιάζοντας στο τελευταίο κομμάτι της ζωής του
Του ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ
Εκθεση
στην Tate Britain
Στην Αγγλία είναι κάτι σαν καλλιτεχνικός θεός –μαζί με τον Κόνσταμπλ, ο πιο αξιοσέβαστος ανάμεσα στους μεγάλους δασκάλους
που ανέδειξε ιστορικά η Βρετανία.
Για τον υπόλοιπο κόσμο είναι ένας
ακόμη σημαντικός ζωγράφος. Οι
Γάλλοι, μάλιστα, περίπου βγάζουν
σπυράκια όταν τους προτείνεται
ως πρόδρομος των «δικών τους»
ιμπρεσιονιστών. Πέρα από τους
όποιους εθνικούς μύθους, ο Τζόζεφ Μάλορντ Ουίλιαμ Τέρνερ
(1775-1851), όπως είναι το πλήρες
Εκτός της ταινίας, τα ίδια τα πρωτο-
ποριακά έργα έρχονται να συνομιλήσουν με το κοινό μέσω μιας νέας
έκθεσης που άνοιξε στην Tate Britain του Λονδίνου και θα παραμείνει
εκεί τουλάχιστον μέχρι τις 25 Ιανουαρίου. Παρουσιάζονται μαζί
ελαιογραφίες, υδατογραφίες, αλλά
και ημιτελή έργα, κυρίως από την
τελευταία δεκαπενταετία του Τέρνερ, οπότε και ο καλλιτέχνης πέρασε στην πιο αφαιρετική και «μοντέρνα» φάση της δημιουργίας του.
Ο τίτλος της έκθεσης «Late Turner:
Painting Set Free» αναδεικνύει το
στοιχείο της ελευθερίας τόσο στην
έκφραση όσο και στη φόρμα την
οποία είχε κατακτήσει ο καλλιτέχνης
στην ωριμότητά του. Αν και ήδη ηλικιωμένος ο Τέρνερ ήταν σαφώς ικανός να διακρίνει αλλά και να απεικονίσει με μοναδικό τρόπο το πνεύμα
ενός κόσμου που άλλαζε. Οσο για τα
έργα σε τέμπερα, εκεί ο πειραματισμός και η διάλυση της φόρμας αποθεώνονται. Ο ήλιος σαν κιτρινοκόκκινη θάλασσα κατακτά το τοπίο και
επιβάλλεται (τελικά) στο γκρίζο της
θάλασσας. Ο καλλιτέχνης είναι πια –
χωρίς τον κίνδυνο του κλισέ– μπροστά από την εποχή του.
“
Τα αγγλικά τοπία και κυρίως η μυστηριώδης γοητεία της θάλασσας που τόσο
ενέπνευσαν τον Τέρνερ περνούν μέσα από τον φακό
του Βρετανού σκηνοθέτη με
ιδιαίτερη ευαισθησία.
όνομά του, αποτελεί μια ξεχωριστή και άκρως ενδιαφέρουσα περίπτωση στην ιστορία της τέχνης.
Το περίεργο είναι πως ακόμη
και στην ίδια την Αγγλία, το πιο
ενδιαφέρον κομμάτι της ζωής και
(κυρίως) της τέχνης του, το τελευταίο δηλαδή, είναι συχνά κάπως παραμελημένο. Ολοι όσοι λίγο-πολύ ασχολούνται με την τέχνη
έχουν υπ’ όψιν τους (οπτικά τουλάχιστον) έργα όπως «Ο Οδυσσέας
περιφρονεί τον Πολύφημο» ή «Η
φωτιά στο Κοινοβούλιο», όμως
πολύ λιγότεροι ενδιαφέρονται για
τα έργα της τελευταίας του περιόδου και ειδικά για τις υδατογραφίες, οι οποίες υπολογίζονται
σε αρκετές χιλιάδες.
Εκκεντρική ιδιοφυΐα
Ο Τέρνερ πέθανε το 1851, ενώ
όλη την τελευταία δεκαετία της
ζωής του υπέφερε από κάποιας
μορφής αρθρίτιδα, η οποία τον
δυσκόλευε τρομερά και στη ζω-
ΡΙΚ1
ΤHΛ.: 22862000
ΡΙΚ2
«Mr Turner», η νέα ταινία του Μάικ Λι, με τον Τίμοθι Σπολ στον ρόλο του μεγάλου ζωγράφου. Ο Σπολ βραβεύθηκε για την ερμηνεία του στο
περασμένο Φεστιβάλ των Καννών, αφού απέδωσε εξαιρετικά την εκκεντρική ιδιοφυΐα ενός ανθρώπου, ο οποίος μετέφερε στα (φαινομενικά)
ρομαντικά τοπία του κάτι από έναν νευρώδη ψυχισμό.
γραφική. Κάποιος σαν αυτόν,
ωστόσο, δεν ήταν δυνατό να σταματήσει τη δουλειά του απλώς
επειδή δεν μπορούσε πια να σχεδιάσει με ακρίβεια. Οταν το πινέλο
τού έπεφτε πλέον από τα δάχτυλα,
εκείνος πήρε τα χρώματα στα χέρια του και τα άπλωσε πάνω στον
καμβά με τέτοιον ιδιοφυή δυναμισμό, ώστε κανείς μένει άφωνος
βλέποντας κάποια από αυτά τα
έργα από κοντά.
Φέτος, ήρθε μάλλον η ώρα της
«αποκατάστασης». Η νέα ταινία
του Μάικ Λι («Μυστικά και Ψέματα», «Μια χρονιά ακόμα») με τίτλο
«Mr Turner» βιογραφεί τον μεγάλο
ζωγράφο εστιάζοντας στο τελευταίο κομμάτι της ζωής του. Ο Τίμοθι Σπολ, ο οποίος βραβεύθηκε
για την ερμηνεία του στο περασμένο Φεστιβάλ των Καννών, απέδωσε εξαιρετικά την εκκεντρική
ιδιοφυΐα ενός ανθρώπου, ο οποίος
μετέφερε στα (φαινομενικά) ρομαντικά τοπία του κάτι από έναν
ΤHΛ.: 22862000
MEGA
νευρώδη ψυχισμό· μια έκρηξη
χρώματος και φωτός, που προκαλεί
πολλές φορές την εντύπωση πραγματικού οπτικού οργασμού. Κατάφερε, επίσης, ο Σπολ μέσω του
ξεχωριστού ερμηνευτικού του
στυλ να παρουσιάσει τον άνθρωπο
Τέρνερ, απογυμνωμένο από το
προφίλ του μεγάλου ζωγράφου.
Σε «φόρμα», όμως, είναι και ο
Μάικ Λι. Τα αγγλικά τοπία και
κυρίως η μυστηριώδης γοητεία
της θάλασσας που τόσο ενέπνευσαν τον Τέρνερ περνούν μέσα
από τον φακό του σπουδαίου
Βρετανού σκηνοθέτη με ιδιαίτερη ευαισθησία. Αλλωστε, η μελέτη των δυνατοτήτων της κίνησης και του χρώματος που τόσο ακάματα εξάσκησε ο Τέρνερ
δεν είναι καθόλου ξένη με τις
αισθητικές αναζητήσεις των
πρωτοπόρων του κινηματογράφου. Εκείνο όμως –το σημαντικότερο– που δεν ξεφεύγει από
τον δημιουργό της ταινίας είναι
ΤHΛ.: 22477777
ANT1
ΤHΛ.: 22200200
το μοντέρνο πνεύμα του μεγάλου
δασκάλου. Σε μια σκηνή όπου ο
Τέρνερ παρατηρεί τη ρυμούλκηση του παλαιού πολεμικού
ιστιοφόρου «Temeraire» στο λιμάνι προκειμένου να αποσυρθεί,
εκείνος συναρπάζεται περισσότερο από τη δύναμη του ρυμουλκού που το τραβάει. Κι όταν ένας
φίλος του επισημαίνει με πίκρα:
«το φάντασμα του παρελθόντος»
δείχνοντας το παλιό πλοίο, ο
Τέρνερ απαντάει αμέσως: «Οχι,
το παρελθόν είναι παρελθόν.
Εδώ βλέπεις το μέλλον! Καπνός.
Σίδερο. Ατμός!».
Αν ανοίξετε οποιοδήποτε βιβλίο
Ιστορίας της Τέχνης, θα δείτε τον
Τέρνερ να κατατάσσεται ανάμεσα
στους τελευταίους εκπροσώπους
του Ρομαντισμού και δικαίως, αφού
ειδικά τα πρώτα έργα του φέρουν
τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά αυτής της τάσης. Η συνέχεια, όμως, δεν ήταν έτσι. Ποιος
ρομαντικός θα μπορούσε άραγε
ΣΙΓΜΑ
ΤHΛ.: 22580100
να αποδώσει την υπερβατικότητα
του «Αγγέλου που στέκεται στον
Ηλιο», τη συμβολική δύναμη του
«O Πόλεμος, η Εξορία και το Οστρακο» ή τη συγκλονιστική φρίκη των
αλυσοδεμένων χεριών στο «Καράβι
των Σκλάβων»; Λέγεται πως τα τελευταία λόγια του Τέρνερ πριν πεθάνει ήταν «Ο ήλιος είναι θεός».
Παρόμοια διατύπωση μπορούμε
να βρούμε στα γράμματα ενός άλλου μεγάλου ζωγράφου, αναμφισβήτητα μοντέρνου αυτή τη φορά:
του Βίνσεντ Βαν Γκογκ, κι αυτό
βέβαια δεν είναι τυχαίο. Ο Τέρνερ,
όπως και οι ιμπρεσιονιστές που
τον ακολούθησαν, είχε το βλέμμα
του συνεχώς στον ήλιο και στα
καιρικά φαινόμενα εν γένει, τα
οποία καθορίζουν τον τρόπο που
τα πράγματα φαίνονται. Μπορεί
εκείνος να ζωγράφιζε κυρίως στο
εργαστήριό του και από μνήμης
–ή φαντασίας–, όμως η ουσία της
ζωγραφικής ως απόδοσης μιας ορισμένης εντύπωσης παραμένει.
MAD
ΤHΛ.: 22472472
TV PLUS
Στη Μ. Βρετανία και στις περισ-
σότερες ευρωπαϊκές χώρες η
ταινία «Mr Turner» θα αρχίσει να
προβάλλεται μέσα στον Οκτώβριο. Η
έκθεση «Late Turner: Painting Set
Free» στην Tate Britain του Λονδίνου
θα διαρκέσει έως τις 25 Ιανουαρίου.
ΤHΛ.: 22600600
21.15 Point of origin
21.30 L’ Uomo Sbagliato
21.20 Star Κύπρος 2014
21.20 Τhe Losers
22.00 Heartbreakers
17.30 Fashion Music Project
21.15 Falling Down
07.30 Θεία λειτουργία
10.15 Στην άκρη του
παράδεισου - (E)
Κυπριακή σειρά.
11.15 Πέτρινο ποτάμι - (E)
Κυπριακή σειρά.
12.30 Η Κύπρος κοντά σας
Μια ζωντανή γέφυρα
επικοινωνίας με τους
όπου γης Κύπριους.
13.30 Aμύνεσθαι
περί πάτρης
Εκπομπή με τον
Πέτρο Κωνσταντίνου.
14.00 EIΔHΣEIΣ
14.15 Κυπριώτικο σκετς - (E)
Μέρος Α’ & Β’.
15.30 Σπίτι στη φύση
Νέα περιβαλλοντική
εκπομπή.
16.00 Βέγγος, ο τρελός
καμικάζι
Κωμωδία, με τους
Θανάση Βέγγο,
Βάσια Τριφύλλη, κ.ά.
17.30 Θαλασσογραφία
Μουσικό ταξίδι.
18.00 EIΔHΣEIΣ
18.15 Χωρίς αποσκευές
Ταξιδιωτική εκπομπή.
18.50 Το καφενείο
Νέα κωμική σειρά.
19.20 Πατάτες 10 - (E)
20.00 EIΔHΣEIΣ
21.15 Οριακό σημείο
(Point of origin).
Θρίλερ, με τους Ρέι Λιότα, Τζον Λεγκουιζάμο.
23.00 EIΔHΣEIΣ
23.15 Ελληνική ταινία - (E)
00.00 Κυπριώτικο σκετς - (E)
01.30 EIΔHΣEIΣ - (E)
03.00 Σπίτι στη φύση - (E)
Κυπριακή σειρά.
07.00 MAD Music
09.00 Παιδική ζώνη
α. Παλαμάκια β. Και τι καλά γ. O μύλος του Σάμερτον δ. Μπλανς ε. Πόκογιο
στ. Μπομπ ο μάστορας ζ.
Τουίνκλ ο μικρός εξωγήινος η. Φλίπερ και Λοπάκα θ. Tαμπαλούκα ι. Πίπι
Φακιδομύτη κ. Κλίφορντ
13.00 Παιδική ζώνη - (Ε)
15.30 Το σαφάρι της Σκάουτ
(Scout’s Safari, Ι)
Οικογενειακή σειρά.
Επεισόδιο 7ο/13.
16.00 100 καλές πράξεις για
τον Έντι ΜακΝτάουντ
(100 deeds for
Eddie MacDowed, ΙΙ)
Οικογενειακή σειρά.
Επεισόδιο 12ο/20.
16.30 Οικογένεια Στίβενς
(Even Stevens, I)
Kωμική σειρά.
17.00 Ξένο ντοκιμαντέρ
18.00 Διάσημες παραλίες
του κόσμου -(Life’s a
beach). Ντοκιμαντέρ.
18.30 Στην πράξη
18.45 Ο κόσμος ανάποδα Κατερίνα Λέχου
19.30 Η ρακή θέλει τον
μάστορά της
Ντοκιμαντέρ.
19.50 EIΔHΣEIΣ (αγγλική)
20.00 EIΔHΣEIΣ τουρκική)
20.10 Η ελληνική μου κουζίνα
My greek kitchen).
21.00 Xωρίς αποσκευές - (E)
21.30 Λάθος άνθρωπος
(L’Uomo Sbagliato).
Δραματική τηλεταινία.
23.20 Επ. προγραμμάτων
07.00 Θεία λειουργία
Απευθείας μετάδοση.
10.00 Mπουκιά και συχώριο-(E)
Εκπομπή μαγειρικής
με τον Ηλία Μαμαλάκη.
11.00 Σαββατογεννημένες - (Ε)
Ελληνική σειρά.
11.50 Η ώρα η καλή - (Ε)
Ελληνική σειρά.
12.40 UNA Φάτσα - (Ε)
Τηλεπαιχνίδι,
με τους Γιώργο Ρούσσο,
και Ελένη Σιδερά.
13.30 Joy it’s inside you
Ψυχαγωγικό μαγκαζίνο.
15.30 Πενήντα πενήντα - (Ε)
Ελληνική σειρά.
16.20 Το δαχτυλίδι
της φωτιάς - (Ε)
Ελληνική σειρά.
18.10 EIΔHΣEIΣ
18.40 Την τύχη μου μέσα - (Ε)
Ελληνική σειρά
με τους Σάκη Μπουλά,
Πέτρο Φιλιππίδη, κ.ά.
19.30 Τhe Music School
Μουσικό talent show
για παιδιά, με την Ντορέττα Παπαδημητρίου.
(Πρεμιέρα)
20.20 EIΔHΣEIΣ
21.20 Star Κύπρος 2014 Feel Fantastic - Live
Show, με τη Χριστιάνα
Αριστοτέλους.
00.10 EIΔHΣEIΣ
01.00 The Railway
Station Man
Tηλεταινία, με τους
Tζούλι Kρίστι, Nτόναλντ
Σάδερλαντ, κ.ά.
02.30 Για σένα - (E)
04.30 Έχουμε και λέμε - (E)
05.50 Χαραυγή - (E)
06.20 Πρωινή ενημέρωση
07.00 Οι Μεν και οι Δεν - (E)
Ελληνική σειρά.
07.50 Aς πρόσεχες - (E)
Ελληνική σειρά.
09.40 Kαλές δουλειές - (E)
Ελληνική σειρά.
10.30 Santa Γιολάντα - (E)
Κυπριακή σειρά.
11.20 Τύχη βουνό - (E)
Ελληνική σειρά.
12.10 Extreme makeover Home Edition
13.00 Μusic and more - (E)
13.50 Όμικρον θετικό - (E)
Κοινωνική σειρά με τους
Μαρία Τζομπανάκη,
Πασχάλη Τσαρούχα, κ.ά.
14.40 Λόλα - (E)
Ελληνική σειρά.
16.10 Το καφέ της Χαράς - (E)
Ελληνική σειρά.
17.00 Κωνσταντίνου
και Ελένης - (E)
Ελληνική σειρά.
18.00 Tα νέα του ANT1 σε 10’
18.10 Aίγια Fuxia - (E)
Κυπριακή σειρά.
19.15 Την πάτησα - (E)
Κυπριακή σειρά.
20.20 Tα νέα του ANT1
21.20 Oι επικίνδυνοι
(Τhe Losers). Tαινία
δράσης, με τους Zόι
Σαλντάνα, Tζέφρι Nτιν
Mόργκαν, κ.ά.
23.00 Held Hostage
Τηλεταινία θρίλερ, με
τους Tζούλι Mπενζ,
Nατάσια Kάλις, κ.ά.
00.45 Tίτλοι ειδήσεων
00.50 Wanted
01.40 Mωβ Ροζ - (Ε)
02.30 Οι δρόμοι της πόλης - (Ε)
06.25 Αδάμαστη καρδιά - (E)
Τηλενουβέλα.
07.55 UEFA Champions
League Magazine
08.30 Παιδική ταινία
09.40 Max Steel
Παιδικό πρόγραμμα.
10.00 Σπίτι μου σπιτάκι μου
Ψυχαγωγική εκπομπή,
με την Κωνσταντίνα
Σπυροπούλου.
13.55 Άκου τι είπαν! - (E)
Τηλεπαιχνίδι με τον Χρήστο Φερεντίνο.
15.15 Εφτά ουρανοί και
σύννεφα αλήτες - (E)
Κυπριακή σειρά.
16.30 Όρκος σιωπής - (Ε)
Δραματική σειρά.
17.50 Γεγονότα σε συντομία
18.00 Kόκκινο ποδήλατο
Ψυχαγωγική εκπομπή
μαγειρικής με τον
Αλ. Παπανδρέου.
18.40 Πάμε πακέτο - (E)
Εκπομπή με τη
Βίκυ Χατζηβασιλείου.
20.20 Τομές στα γεγονότα
21.20 Μην αρχίζεις
τη μουρμούρα - (E)
Ελληνική σειρά.
22.00 Καρδιοκαταχτητές
(Heartbreakers)
Κωμωδία με τους Σιγκούρνι Γουίβερ, Tζένιφερ Λαβ Xιούιτ, κ.ά.
23.50 Γεγονότα σε τίτλους
23.55 NCIS, VII
Ξένη αστυνομική σειρά.
00.45 Σπίτι μου σπιτάκι μου-(Ε)
Ψυχαγωγική εκπομπή.
04.00 Ελένη - (Ε)
Ψυχαγωγική εκπομπή
με την Ελένη Μενεγάκη.
00.00 Ηits Non Stop
02.00 Insomnia Mixer
06.00 Wake Up... Hits
08.00 Breakfast
11.00 Greeks Only Mixer
12.00 MAD Greekz Top 10
13.00 Greeks Only Mixer
14.00 Breaking MAD
15.00 Zone M
17.00 Mixer
17.30 Fashion Music Project
18.00 Λάικ στα ελληνικά
19.00 Hits Non Stop
21.00 Στη Διαπασών
23.00 Ζone M
07.00
14.30
16.00
17.00
CAPITAL
18.00
18.45
19.00
19.30
20.55
21.15
ΤHΛ.: 25577577
23.10
01.00
02.30
21.00 The accused
07.15 Παιδική ζώνη
09.45 Στα καλά καθούμενα
Ψυχαγωγική εκπομπή.
13.55 Αποκαλυπτικά
Ψυχαγωγική εκπομπή.
17.00 Tηλεαγορά
18.35 Ταξίδι στις γεύσεις
Εκπομπή μαγειρικής.
19.05 EIΔHΣEIΣ
20.10 Οι ειδήσεις των σταρς
21.00 The accused
Αστυνομικό δράμα.
23.15 Motives
Θρίλερ.
00.55 Donkey punch
Αστυνομικό θρίλερ.
02.35 Miranda
Ρομαντική κωμωδία.
Παιδική ζώνη
Επίκαιρα - (Ε)
Τηλεαγορά
The Fresh Prince
of Bel Air, IΙ
Ξένη σειρά.
Tο στραβόξυλο
Ελληνική ταινία.
EIΔHΣEIΣ
Συνέχεια της ταινίας
Ρόδα τσάντα
και κοπάνα 2
Ελληνική κωμωδία.
EIΔHΣEIΣ
Falling Down
Δραματική περιπέτεια
με τους Μάικλ Ντάγκλας,
Ρόμπερτ Ντιβάλ, κ.ά.
The Mentalist, I
Ξένη σειρά.
Επεισόδια 8ο & 9ο.
Tο στραβόξυλο - (Ε)
Ρόδα τσάντα
και κοπάνα 2 - (Ε)
EXTRA TV
ΤHΛ.: 25715111
07.15 Εxtra Kids
12.00 Ελληνική ταινία
14.00 Tαξίδι ζωής
16.00 Παιδική ζώνη
16.45 EIΔHΣEIΣ (νοηματική)
17.00 Ελληνική ταινία
18.45 EIΔHΣEIΣ
19.30 Ελληνική ταινία
21.30 Μουσικό πρόγραμμα
22.30 Ελληνική ταινία
23.55 Ξένη ταινία
00.00 Υπαστυνόμος Ρεξ
(Ξένη σειρά)
01.00 ΕΙΔΗΣΕΙΣ
01.30 Ελληνική ταινία
03.15 Το πάρτι της ζωής σου
(Ψυχαγωγική εκπομπή)
NOVACINEMA 1
07.50 Arthur Newman 09.30
Family Weekend 11.15 Fading
Memories 12.50 Oblivion 15.00
Cedar Cove, II 15.50 Person Of
Interest, IV 16.40 Silicon Valley
- Εp. 2 17.20 NCIS, XII 18.10 Cine
News 19.20 Broken City 21.15
Silicon Valley 22.00 12 years a
slave 00.20 All Is Lost 03.05
The French Connection 04.50
Cold Comes The Night
NOVACINEMA 2
07.55 Steel Magnolias 09.55 To
The Wonder 11.50 California
Suite 13.35 Oz The Great And
Powerful 15.45 Star Trek Into
Darkness 18.00 The Hangover
19.45 Moulin Rouge! 22.00 A
Good Year 00.00 The Way, Way
Back 01.45 The Marine 03.20
Cine News 03.55 Jeune & Jolie)
NOVASPORTS 2
04.30 Ο Κόσμος των Freesports
(Ε) 07.00 Super League 2014/15
Πρωτάθλημα ΟΠΑΠ (Ολυμπιακός-ΟΦΗ) (Ε) 09.00 Στιγμιότυπα
Aquabike - Ibiza (Ε) 10.00 Super
League 2014/15 Πρωτάθλημα
ΟΠΑΠ (ΠΑΟΚ-ΟΦΗ) (Ε) 14.00
Παγκόσμιο Πρωτάθλ. Σκοποβολής/Ισπανία (Ε) 14.30 TODAY
17.00 Ο Κόσμος του Στίβου (Ε)
17.30 Ο Δρόμος προς το Ρίο (Ε)
20.00 TODAY 20.30 Παγκόσμιο
Πρωτάθλημα UIM F1 H2O - Liuzhou/Κίνα - 2η Μέρα (Ε) 22.00
Basket League 2014/15 Πρωτάθλημα ΟΠΑΠ, 1η Αγωνιστική
NOVASPORTS 2
06.00 Στιγμιότυπα Nascar Sprint
Cup Series - Kansas Speedway
(Ε) 11.00 Super League 2014/15
Πρωτάθλημα ΟΠΑΠ (ΒέροιαΠΑΣ Γιάννινα) (Ε) 19.00 Super
League 2014/15 Πρωτάθλημα
ΟΠΑΠ (Παναθηναϊκός-Νίκη Βόλου) (Ε) 21.00 Στιγμιότυπα
Aquabike - Ibiza 23.50 TODAY
07-TEXNES EPISTIMI NEW_Master_cy 10/10/14 15:06 Page 7
ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η
l
7
Δημιουργούν φορητό τεχνητό νεφρό
Τέλος στην ταλαιπωρία εκατομμυρίων νεφροπαθών στον κόσμο επιδιώκουν να βάλουν με μια πρωτότυπη συσκευή
νέργειες, υπό την προϋπόθεση ότι ελέγχεται η πρόσληψη ασβεστίου και μαγνησίου. Πάντως, όπως τονίζουν οι ερευνητές,
θα πρέπει να ελέγξουν κατά πόσο η συσκευή απομακρύνει το ίδιο αποτελεσματικά και τις υπόλοιπες τοξίνες.
Του ΚΩΣΤΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ
Τέλος στην ταλαιπωρία εκατομμυρίων
νεφροπαθών σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι
σήμερα χρειάζεται να κάνουν αιμοκάθαρση 3 φορές την εβδομάδα και να παραμένουν κάθε φορά στο νοσοκομείο
για αρκετές ώρες, υπόσχονται να βάλουν
οι ερευνητές που παίρνουν μέρος στο
ευρωπαϊκό πρότζεκτ Nephron+. Με επικεφαλής την ελληνική εταιρεία πληροφορικής Exus, οι ερευνητές του πρότζεκτ
έχουν αναπτύξει και έχουν ήδη δοκιμάσει
σε πειραματόζωα μια πρωτότυπη φορητή
συσκευή που λειτουργεί όπως και τα
συμβατικά μηχανήματα αιμοκάθαρσης,
έχοντας ωστόσο πολύ μικρότερες διαστάσεις από ένα τέτοιο μηχάνημα.
Ετσι, έχουν κάνει το πρώτο βήμα ώστε,
μέχρι το 2020 όπως σχεδιάζουν, μια βελ-
“
Επικεφαλής του πρότζεκτ
Nephron+ είναι η ελληνική
εταιρεία πληροφορικής Exus.
τιωμένη και ακόμη μικρότερη εκδοχή
της συσκευής να αρχίσει να χρησιμοποιείται σαν φορητό τεχνητό νεφρό από
τους ασθενείς, οι οποίοι θα το κρεμούν
στη ζώνη τους και, συνδέοντάς το με
έναν καθετήρα, θα κάνουν αιμοκάθαρση
όπου κι αν βρίσκονται – στο σπίτι, στο
γραφείο ή στις διακοπές. Επιπλέον, με
μια εφαρμογή στο «έξυπνο» κινητό του,
κάθε νεφροπαθής θα έχει τη δυνατότητα
ανά πάσα στιγμή να ελέγξει πώς λειτουργεί η συσκευή. Τα ίδια δεδομένα θα στέλνονται μέσω mobile internet και στον
γιατρό του, για να μπορεί να παρακολουθήσει ακόμη και από χιλιόμετρα μακριά σε τι κατάσταση βρίσκεται η συσκευή, αλλά και ο ασθενής. Αν και η ιδέα
του φορητού τεχνητού νεφρού θεωρείται
εδώ και δεκαετίες μία από τις καλύτερες
λύσεις για να βελτιωθεί το επίπεδο ζωής
των νεφροπαθών, μόλις τα τελευταία
χρόνια αναπτύχθηκαν οι τεχνολογίες
που θα έκαναν δυνατή την κατασκευή
του. «Βασιστήκαμε σε δύο κυρίως καινοτομίες, ξεκινώντας από νέα προσροφητικά νανοϋλικά και χημικές διεργασίες
που επιτρέπουν σε ένα τόσο μικρό μηχάνημα να απομακρύνει τις τοξίνες από
το αίμα. Επίσης, τα ενσωματωμένα ηλε-
ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΝΤΑΙ
Ενοικιάζεται διαμέρισμα στη Λακατάμια 2 υπνοδωματίων, πλήρης επιπλωμένο, με όλα τα είδη
οικιακών συσκευών. 75τ.μ. και 15τ.μ. βεράντα,
στον 3ο όροφο με ανσασέρ σε ολοκαίνουργια
πολυκατοικία 1 ετών και με γκαράζ στεγασμένο.
Τηλέφωνο επικοινωνίας 99184295. Τιμή €370,00.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ γωνιακό διαμέρισμα 2 υπν., 6 ετών,
με σαλοτραπεζαρία, κουζίνα με όλα τα χρειώδη,
wc, μπάνιο, έξτρα wc και ντους στο 1 υπν., γύρω
βεράντες, a/c παντού, πάρκινγκ, αποθήκη. Μικρή
νέα οικοδομή, κοντά στο Πανεπιστήμιο Κύπρου,
περιοχή Κοιμητηρίου Κωνσταντίνου και Ελένης.
Ενοίκιο €370 και κοινόχρηστα, κατάλληλο και για
φοιτητές. Τηλ. 99623267, Λευκωσία.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ μεγάλο μονάρι, πλήρως επιπλωμένο
με όλες τις ηλεκτρικές συσκευές και κλιματιστικά
σε μικρή μοντέρνα πολυκατοικία κοντά στην Πανεπιστιμιούπολη.Ιδανικό για φοιτητές. Τηλ. 99585045
Τάσος Νικολάου.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΝΤΑΙ διαμερίσματα 2 & 3 υπν. στον Λυκαβηττό, επιπλωμένα ή μη, εντοιχισμένη κουζίνα,
θέρμανση, κλιματισμός, ηλιακός, χώρος στάθμευσης,
κλειστό σύστημα παρακολούθησης. Τηλ. 99682782.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ ή πωλείται μοντέρνο διαμέρισμα,
υπερσύγχρονο, ανεξάρτητο, 170τ.μ., στον τρίτο
όροφο, συγκρότημα Laxia Boutique, με κοινόχρηστη
πισίνα. Μεγάλο μέτωπο, βεράντα 32τ.μ., κυρίως
υπνοδωμάτιο με γκαρνταρόμπα και χώρο υγείας
walkthrough, υπνοδωμάτιο en-suite, με πλήρη
ποιοτικό εξοπλισμό και φωτιστικά σώματα. Για φωτογραφικό υλικό και άλλες πληροφορίες:
[email protected] ή τηλέφωνο 99621380.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ διαμέρισμα 2 υπν. 105 τ.μ. στην περιοχή Παλουριώτισσας, έναντι Πύλης Αμμοχώστου,
σε άριστη κατάσταση. Εντοιχισμένη κουζίνα, 2WC,
Το 2020 στην αγορά
Σήμερα οι νεφροπαθείς κάνουν αιμοκάθαρση τρεις φορές την εβδομάδα στα νοσοκομεία. Εφόσον υλοποιηθεί επιτυχώς το ευρωπαϊκό πρόγραμμα, οι ασθενείς θα μπορούν να κρεμούν τη συσκευή στη ζώνη τους και να κάνουν αιμοκάθαρση όπου κι αν
βρίσκονται – στο σπίτι, το γραφείο ή στις διακοπές.
κτρονικά συστήματα, οι αισθητήρες και
οι τεχνολογίες τηλεπαρακολούθησης
ενισχύουν την ασφαλή λειτουργία της
συσκευής», λέει στην «Κ» ο δρ Λεωνίδας
Λυμπερόπουλος από την Exus, συντονιστής του πρότζεκτ.
Οπως προσθέτει ο επιστήμονας, αν
και το πρωτότυπο που δημιουργήθηκε
μέσω του Nephron+ ζυγίζει 3,2 κιλά και
έχει διαστάσεις 25 x 16 x 5 εκατοστά, η
εμπορική του εκδοχή θα είναι ακόμη
ελαφρύτερη και μικρότερη. «Με αυτήν,
οι νεφροπαθείς θα έχουν τη δυνατότητα
να κάνουν αιμοκάθαρση οπουδήποτε
και οποτεδήποτε το θελήσουν, κάτι που
σημαίνει πως θα αποκτήσουν πολύ μεγαλύτερη ελευθερία στην καθημερινότητά τους», σημειώνει χαρακτηριστικά
ο Jaap Joles, αναπληρωτής καθηγητής
Πειραματικής Νεφρολογίας στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο της Ουτρέχτης, το οποίο συμμετέχει στο πρότζεκτ.
«Αυτό που μένει να δούμε είναι αν θα
επιλέξουν να χρησιμοποιούν το τεχνητό
νεφρό συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα,
π.χ. όσο κοιμούνται το βράδυ, ή αν θα
το φορούν 24 ώρες το 24ωρο, ώστε η
απομάκρυνση των τοξινών να γίνεται
συνεχώς και με πολύ αργό ρυθμό, περίπου
Storage Heaters, επιπλωμένο, Air Conditions σε
όλους τους χώρους, ηλιακό, αποθήκη και στεγασμένο
χώρο στάθμευσης. Tιμή €400. Για περισσότερες
πληροφορίες στα τηλ. 99490942, 99566540.
ENOIKIAΖΕΤΑΙ διαμέρισμα 1 υπν. (54 τ.μ.) στη Μακεδονίτισσα, πίσω από τον Τύμβο. Βρίσκεται σε
ήσυχη περιοχή κοντά στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
και διαθέτει χώρο στάθμευσης και μικρή αποθήκη.
Ενοίκιο €400. Τηλέφωνο επικοινωνίας 99693859.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ διαμέρισμα 2 υπν. στην Ακρόπολη
(Iφιγενείας, δίπλα από δημοτικό σχολείο) σε άριστη
κατάσταση. Πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα (πλυντήριο
ρούχων και πιάτων, στεγνωτήριο ρούχων, κουζίνα,
φούρνος, ψυγείο). Μερικά έπιπλα, με κεντρική θέρμανση και 2 air conditions. Tιμή €430. Για περισσότερες πληροφορίες στο 99582156.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ στην Έγκωμη απέναντι από τα φώτα
του Hilton Park χώρος 2200τ.μ. από τα οποία τα
1000τ.μ. είναι στεγασμένα. Ιδανικός χώρος για οποιαδήποτε εργασία. Τηλ. 22673403, 99908143.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ μοντέρνο διαμέρισμα στην Έγκωμη
80τμ, 2 υπνοδωμάτια, 2ος όροφος, κατασκευή:2009,
Πλήρως επιπλωμένο, Κεντρική Θέρμανση, Κλιματισμός, Αποθήκη, Στεγασμένος Χώρος Στάθμευσης,
Δίπλα από Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Tιμή: 750€.
99689498.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ οροφοδιαμέρισμα στο Καϊμακλί.
Αποτελείται από τρία υπνοδωμάτια en suite και κοινόχρηστη κουζίνα, τραπεζαρία και σαλόνι. Mε πλήρη
επίπλωση ή χωρίς έπιπλα. Τηλέφωνο 99327245.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ διαμέρισμα 2 υπνοδωματίων, 80
τ.μ., με 2 βεράντες και ιδιωτικό χώρο στάθμευσης
σε ολοκαίνουργια πολυκατοικία, στη περιοχή Αγαπήνωρος στην Κάτω Πάφο. Τιμή ευκαιρίας. Περισσότερες πληροφορίες στα τηλέφωνα 99632077,
99328326.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ ρετιρέ 180τ.μ. με απρόσκοπτη θέα,
Πωλείται
Πωλείται μεγάλο διαμέρισμα
260 τ.μ. στο Λυκαβητό, 1ος όροφος, 4όροφου κτιρίου, μεγάλη
σαλοτραπεζαρία με ξύλινη επένδυση και bar, hall με βιβλιοθήκη
ξύλινη, 3 μεγάλα υπνοδωμάτια,
τζαμαρία, αποθηκούλα, ανεξάρτητη κεντρική θέρμανση
και κλιματιστικά.
Πληροφορίες
στο τηλ. 96809113
Ενοικιάζεται
Ευρύχωρο διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου, με καθιστικό κουζίνα
και μεγάλη βεράντα, εξοπλισμένο
με κλιματισμό (ζεστό – κρύο) και
όλες τις ηλεκτρικές συσκευές.
Διαθέτει στεγασμένο parking.
Ευρίσκεται σε καινούργια πολυκατοικία στην Αγλαντζιά κοντά
στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Ιδανικό για φοιτητές και νεαρά ζευγάρια. Τηλ. 99699132
Η πρωτότυπη συσκευή που δημιουργήθηκε ζυγίζει 3,2 κιλά και έχει διαστάσεις 25 x 16 x 5 εκατοστά. Η εμπορική
της εκδοχή θα είναι ακόμη ελαφρύτερη
και μικρότερη.
όπως κάνουν και τα νεφρά ενός υγιούς
ανθρώπου», προσθέτει. Σύμφωνα με τους
υπευθύνους του πρότζεκτ, αν ένας ασθενής επιλέξει το δεύτερο σενάριο, αναμένεται να έχει μεγαλύτερο όφελος και
για την υγεία του, αφού θα επιβαρύνεται
λιγότερο η καρδιακή του λειτουργία.
στην Αγλαντζιά, παρά το ΚΕΜΑ. Διαθέτει 3 υπνοδωμάτια, 2 αποχωρητήρια, αποθήκη, κεντρική θέρμανση, κλιματιστικά σε όλους τους χώρους, φούρνο
και κεραμική εστία, ψυγείο και πλυντήριο ρούχων.
Τιμή: 650 ευρώ (συζητήσιμη). Ιάκωβος 99-606-586.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ αποθήκη με εμβαδό 350 τ.μ. εις
Βιομ. περιοχή Αραδίππου. Διαθέτει γραφείο - κουζίνα
- και 2 αποχωρητήρια. Διαθέτει πόρτα ασφαλείας
και εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στον αυτοκινητόδρομο. Τηλ. 99634136. Λάρνακα.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ ανεξάρτητη μονοκατοικία στην περιοχή Ζακάκι. Είναι 150 τετραγωνικά μέτρα με 3
υπνοδωμάτια. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε στο τηλέφωνο 99552063.
ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙΚΟΠΕΔΑ
Πωλείται εμπορικό ακίνητο στη Λεωφόρο Στροβόλου στη Λευκωσία κατάλληλο για γραφεία –
Showroom με εμβαδό 550τ.μ. συν 380τ.μ. υπόγειο
σε οικόπεδο 577τ.μ. σε συντελεστή 160:1. Για
πληροφορίες 9968168
ΠΩΛΕΙΤΑΙ οικιστικό τεμάχιο, 724 τ.μ., στην Αλάμπρα,
μεταξύ Παλαιού και Νέου δρόμου Λ/σίας- Λεμεσού.
Τιμή: € 150.000 τηλ.99622427
ΠΩΛΕΙΤΑΙ εξαιρετικό οικόπεδο 661 τ.μ στην περιοχή
Coloumbia-Γερμασόγεια. Εφάπτεται πεζόδρομου
και μεγάλου διαμορφωμένου χώρου πρασίνου.Με
τίτλο κι όλες τις παροχές. ΣΔ 100%. Μέχρι τρεις
ορόφους. Τιμή 370.000 ευρώ (συζητήσιμη). Τηλ
97742121.
ΠΩΛΕΙΤΑΙ οικόπεδο στην περιοχή της Αγίας Φύλας,
«Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος της
συσκευής μέσω του smartphone θα δίνει
μια αίσθηση αυτονομίας σε αυτόν που
τη χρησιμοποιεί, αφού θα μπορεί εύκολα
να προσαρμόσει τις ρυθμίσεις της ανάλογα με την ποσότητα των υγρών στο
σώμα του ή τη συγκέντρωση ηλεκτρολυτών (κυρίως του καλίου). Επιπλέον, σε
περίπτωση που υπάρξει κάποιο πρόβλημα
στη λειτουργία της, τότε θα στέλνεται
αυτόματα ένα μήνυμα στον νεφροπαθή
και τον γιατρό του, ώστε να αντιμετωπισθεί άμεσα. Οι γιατροί θα μπορούν
επίσης να συμβουλεύονται και μια βάση
δεδομένων όπου θα συγκεντρώνονται
όλα τα δεδομένα της συσκευής, για να
βελτιώσουν το πρόγραμμα της αιμοκάθαρσης», συμπληρώνει.
Οι δοκιμές
Οι κλινικές δοκιμές του πρωτοτύπου
σε πειραματόζωα θα ολοκληρωθούν μέχρι
το τέλος της χρονιάς, όταν θα ολοκληρωθεί και το Nephron+. Εως τώρα, τα
αποτελέσματα των πειραμάτων είναι αρκετά ενθαρρυντικά, αφού δείχνουν πως
αφαιρούνται επαρκείς ποσότητες καλίου
και φωσφόρου από το αίμα, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχουν επικίνδυνες παρε-
776τ.μ. με τίτλο ιδιοκτησίας, 90% ΣΔ, 3 ορόφοι.
Τιμή 290.000 ευρώ. Τηλ 99787862. Email:
[email protected]
ΠΩΛΕΙΤΑΙ oικόπεδο στο χωριό Ποταμιά, 580 τ.μ.
με τίτλο ιδιοκτησίας, 90% Συντελεστή Δόμησης,
σε εξαιρετική περιοχή με νέες κατοικίες. Τιμή
130.000 ευρώ. Τηλ. 99574611.
ΠΩΛEITAI ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΤΕΜΑΧΙΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ
ΕΠΕΝΔΥΣΗ. Το οικιστικό τεμάχιο βρίσκεται στην
περιοχή Φοινικαριά. Ολικο εμβαδο 5,686 με Σ.Δ
20%.Τηλ : 96885030 ιδιοκτήτης.
ΠΩΛΕΙΤΑΙ σε νεόκτιστη περιοχή οικόπεδο 533 τ.μ.
στην περιοχή Αγ. Κων/νου και Ελένης, Ηλιούπολη
στο Δάλι Λευκωσίας. Το οικόπεδο εφάπτεται με
πεζόδρομο και έχει τίτλο ιδιοκτησίας. Για πληροφορίες
τηλ. 99458745
ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ ΑΚΙΝΗΤΑ
ΠΩΛΕΙΤΑΙ καινούργια, 2όροφη κατοικία, 4 υπν., 214
τ. μ. σε 600 τ.μ. οικιστικό τεμάχιο, στην Αλάμπρα,
πάνω στον παλιό δρόμο Λευκωσίας- Λεμεσού. Τιμή:
€ 265.000 τηλ. 99622427
ΠΩΛΕΙΤΑΙ καινούργιο διαμέρισμα, ισόγειο 2 υπνοδωματίων με A/C κοινή πισινα,2 parking και μεγάλη
βεράντα με κήπο στην περιοχή Τάφοι των Βασιλέων,
με τίτλο ιδιοκτησίας στην Παφο.Τιμη:130.000 Τηλ.
99425558
ΠΩΛΕΙΤΑΙ διαμέρισμα 2 υπνοδωματίων στο Κολόσσι
επιπλωμένο, με κλιματισμό σε όλους τους χώρους.
Διαθέτει αποθήκη και καλυμμένο χώρο στάθμευσης
σε πολύ καλή τιμή. Πληροφορίες 99009501
Με ορίζοντα το 2020, οπότε οι επιστήμονες προβλέπουν πως το φορητό
τεχνητό νεφρό θα είναι έτοιμο να διατεθεί
στην αγορά, θα πρέπει να έχουν αντιμετωπισθεί ορισμένα μειονεκτήματα
που έχει η συσκευή στη σημερινή μορφή
της. «Ενα από τα πράγματα που θα χρειαστεί να βελτιώσουμε είναι οι αισθητήρες
που αναλύουν το αίμα, ώστε να έχουν
καλύτερη ακρίβεια και μεγαλύτερο χρόνο
ζωής», αναφέρει ο δρ Λυμπερόπουλος
από την Exus. Επίσης, όπως προσθέτει,
πάντοτε υπάρχουν περιθώρια για να
μειωθεί ακόμη περισσότερο το μέγεθος
της συσκευής ή να εξελιχθεί ο εξοπλισμός
της, όπως οι αντλίες και τα ηλεκτρονικά
συστήματα. «Οσον αφορά τους νεφροπαθείς που θα επιλέξουν να κάνουν αιμοκάθαρση χρησιμοποιώντας την 24
ώρες το 24ωρο, ένα από τα εμπόδια είναι
ότι η συσκευή θα πρέπει να βρίσκεται
διαρκώς συνδεδεμένη σε μια φλέβα μέσω
καθετήρα, κάτι που σημαίνει αυξημένο
κίνδυνο για μόλυνση ή θρόμβωση. Γι’
αυτή την περίπτωση, θα αναζητήσουμε
μια πιο βιοσυμβατή και ασφαλή λύση»,
συμπληρώνει. Λύση που, όπως και το
φορητό τεχνητό νεφρό στο σύνολό του,
θα πρέπει να δοκιμασθεί με επιτυχία σε
κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, πριν
πάρει άδεια κυκλοφορίας από τις ευρωπαϊκές και τις αμερικανικές υγειονομικές
αρχές. Τότε, παράλληλα με το ότι οι ασθενείς θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής
τους, τα συστήματα υγείας θα μπορέσουν
να εξοικονομήσουν σημαντικούς πόρους
από την περίθαλψη όσων πάσχουν από
χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, με τη μείωση
των χορηγούμενων φαρμάκων και του
ιατρικού προσωπικού που χρειάζεται
σήμερα για τις μονάδες τεχνητού νεφρού
των νοσοκομείων. Σύμφωνα με τους
υπευθύνους του Nephron+, το ετήσιο
κόστος περίθαλψης κάθε νεφροπαθούς
εκτιμάται ότι θα ελαττωθεί κατά 15.00020.000 ευρώ. Ενα νούμερο που, λαμβάνοντας υπόψη ότι 340.000 Ευρωπαίοι
υποβάλλονται σήμερα σε αιμοκάθαρση,
μεταφράζεται μόνο στη «Γηραιά Ηπειρο»
σε εξοικονόμηση 5-7 δισεκατομμυρίων
ευρώ κάθε χρόνο.
ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ
Πωλείται BMW 318ci Coope του 2000, manual,
leder, σε γκρί χρώμα σε πολύ καλη κατάσταση.
Τιμή €2,700. Τηλέφωνο επικοινωνίας 99184295
ΠΩΛΕΙΤΑΙ OPEL VECTRA 18CC, registration DAF,
1993, manual, airbags, air-condition, car radio, silver
color, special price: 800 euro only! Call 22101858.
ΠΩΛΕΙΤΑΙ GolF IV Tdi Van 110 hp χρώματος ασήμι
3.500 ευρώ. Τηλ. 99997147.
ΠΩΛΕΙΤΑΙ Toyota Starlet Glanza 13άρι turbo, χρώματος ασημί, γραμμένο και επιθεωρημένο, 4.500
ευρώ. Τιμή συζητήσιμη! 96766150 Λεμεσός.
ΠΩΛΕΙΤΑΙ Mercedes e 220 CDI μοντέλο 2001 silver,
MOT 5/2014, πρόσφατο γενικό service, full extra,
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
ΠΡΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
Το Ταμείο Συντάξεων Ιατρών & Οδοντιάτρων (ΤΣΙΟ) ανακοινώνει
την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς Ασφαλιστικές
Εταιρείες για κάλυψη των μελών του όπως προνοούν οι Κανονισμοί
του Ταμείου για Παροχή Θανάτου, Ανικανότητας και Αναπηρίας,
(λεπτομέρειες στους κανονισμούς του Ταμείου στην ιστοσελίδα
www.cytsi.org).
Η εκδήλωση ενδιαφέροντος πρέπει να παραδοθεί στα γραφεία
της εταιρείας i.e. Muhanna & co., Actuaries & Consultants στη
Λεωφόρο Λεμεσού 71, 3ος όροφος, τηλ. 22 456045 μέχρι τις 12
το μεσημέρι της Παρασκευής 17 Οκτωβρίου 2014, αναφέροντας
απαραίτητα στοιχεία ατόμου επικοινωνίας για να αποσταλούν τα
έγγραφα προσφοράς.
Για περισσότερες πληροφορίες ή διευκρινήσεις παρακαλώ όπως
επικοινωνήσετε με τον κ. Μαρίνο Θεοδοσίου, διευθυντή του ΤΣΙΟ,
στο τηλ. 22 456045.
ΕΘΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ
Ιπποκράτους 63, 106 80 Αθήνα
ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
Η Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών προκηρύσσει διαγωνισμό
ανέκδοτου διηγήματος για νέους μέχρι 35 ετών με ελεύθερο θέμα
έως 2.500 λέξεις. Τα έργα πρέπει να είναι δακτυλογραφημένα με
ψευδώνυμο και σε κλειστό φάκελο τα στοιχεία του συγγραφέα.
Αντίτυπα 3
Προθεσμία υποβολής από 1ης Σεπτεμβρίου 2014 έως 30 Οκτωβρίου
2014.
Διεύθυνση αποστολής: Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών
Ιπποκράτους 63, 106 80 Αθήνα.
TEXNES-08-ADV DISNEY_Master_cy 10/10/14 12:54 Page 1
THN KYΡΙΑΚΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
EDITOR'S CHOICE
Ο συλλεκτικός τόμος ΜΙΚΥ ΜΑΟΥΣ EDITOR'S CHOICE με τις καλύτερες ιστορίες του θρυλικού περιοδικού!
Από τις παλιές αλλά κλασικές ιστορίες του Calr Barks ταξιδεύουμε στο 2014 με νέες ιστορίες του Μίκυ Μάους.
Για τους αναγνώστες που αγάπησαν τη μεγάλη βιβλιοθήκη η απόλαυση και το γέλιο συνεχίζεται…
208
ΣΕΛΙΔΕΣ
© DISNEY
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ
www.kathimerini.com.cy

Η συμφωνία που δεν έγινε ποτέ

Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος αναβαθμίζουν τη συνεργασία τους

εδώ - Γενική Πανελλαδική Ομοσπονδία Επιχειρήσεων Τουρισμού

πολιτικη - pdf.kathimerini.com.cy_!

Φαντομάς της Τράπεζας Κύπρου ο Aristo

Κατερίνα Στικούδη - trikalaout.gr | Tο μεγαλύτερο site για την πόλη

Εκτύπωση αρχείου σε PDF

Κύπρος: Από τον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο στον Ενιαίο Ενεργειακό

ΕΛΑΒΕ ΨΗΦΟ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ