Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 90 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 Περίπου το 20% του παγκόσμιου εμπορίου περνά μέσα από τον Κόλπο του Άντεν μεταξύ Υεμένης και Σομαλίας. Είναι ο ταχύτερος θαλάσσιος διάδρομος διέλευσης από τον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω της διώρυγας του Σουέζ προς τον Ινδικό Ωκεανό και αντίστροφα. H πολυεθνική στρατιωτική παρουσία έχει καταφέρει να ελαχιστοποιήσει τις περιπτώσεις επιθέσεων και πειρατείας με τη δημιουργία και τη λειτουργία του Διεθνούς Συνιστώμενου Διαδρόμου Διέλευσης (International Recommended Transit Corridor/IRTC) για τον ασφαλή διάπλου των εμπορικών πλοίων στη μέση του κόλπου. 90 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 91 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ATAΛANTA» ΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Νικόλαου Μιχαηλίδη Ταγματάρχη Πεζικού M.A. in International Relations MASTER en Sciences Historiques, Philologiques et Religieuses United Nations Diploma on Disarmament Ο 21ος αιώνας θα είναι αναμφίβολα ένας αιώνας αφιερωμένος στη θαλάσσια ασφάλεια. Η ύπαρξη απρόσκοπτων και αξιόπιστων ναυτιλιακών γραμμών είναι ζωτικής σημασίας για την ασφαλή και ταχεία μεταφορά των παραγόμενων βιομηχανικών προϊόντων, σε μεγάλες ποσότητες, στις αγορές. Οι βιομηχανικές διεργασίες στη σύγχρονη εποχή είναι παγκόσμια δικτυωμένες και αλληλοεξαρτώμενες και απλά δεν είναι νοητές χωρίς τις θαλάσσιες μεταφορές, οι οποίες θα παραμείνουν η πιο αξιόπιστη, η πιο οικονομική και η ασφαλέστερη επιλογή για την παγκόσμια ανταλλαγή προϊόντων. Αδιαμφισβήτητα υπάρχει μια πανίσχυρη σύνδεση μεταξύ της παγκόσμιας θαλάσσιας πολιτικής ασφάλειας και της προάσπισης των εθνικών αλλά και των παγκοσμιοποιημένων οικονομικών συμφερόντων. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ήπειρος ακολουθώντας μια διαχρονική θαλάσσια πολιτική, μέσα από μια ιστορία αιώνων αέναης οικονομικής ανάπτυξης, θα εξακολουθήσει να εξαρτάται από την ομαλή λειτουργία των εμπορικών εισαγωγών και εξαγωγών μέσω των υδάτινων οδών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) οφείλει όχι μόνο να διατηρήσει το απρόσκοπτο, οικονομικό θαλάσσιο εμπόριο, αλλά και να το ενισχύσει ποικιλότροπα, με απώτερο σκοπό αυτό να συνδράμει στην οικονομική ευημερία όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και να συνεισφέρει στην έξοδο από την οικονομική κρίση, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη γενικότερη ασφάλεια της γηραιάς ηπείρου. Αυτό σημαίνει ότι οι στρατιωτικές ναυτικές δυνάμεις της Ε.Ε. έχουν την υποχρέωση να ξεφύγουν από τις παραδοσιακές εθνικές συμβατικές αποστολές και να περιλάβουν στις δυνατότητές τους την εκτέλεση επιπλέον αποστολών, όπως την πρόληψη και τη διαχείριση κρίσεων, την υποστήριξη παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, την καταπολέμηση της διεθνούς πειρατείας και τρομοκρατίας, την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης και την ετοιμότητα αντιμετώπισης ποικιλόμορφων ασύμμετρων απειλών. Οι ναυτικές δυνάμεις της Ε.Ε. συνεχίζουν 91 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 92 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 να αποτελούν ένα απαραίτητο εργαλείο για τη χάραξη και την υποστήριξη οποιασδήποτε πολιτικής απόφασης και δράσης της Ένωσης και πρέπει να διατηρούνται σε μια συνεχή αρίστη επιχειρησιακή ετοιμότητα με ικανότητα προβολής ισχύος σε όλη την υφήλιο. Η έναρξη και η εξέλιξη της Επιχείρησης «ATAΛANTA» Για να γίνει κατανοητή η παγκόσμια πρόκληση για τη διατήρηση της ασφάλειας στη θάλασσα, το παράδειγμα δράσης της Ναυτικής Δύναμης της Ε.Ε. (European Union’s Naval Force/EUNAVFOR) στην επιχείρηση «Aταλάντα» θα εξεταστεί παρακάτω. Οι ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις έχουν εμπλακεί εντατικά, για περισσότερα από τρία χρόνια, μαζί με το ΝΑΤΟ και άλλες διεθνείς δυνάμεις, σε ναυτικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας/ΕΠΑΑ (Common Security and Defense Policy/CSDP) αλλά και των Ηνωμένων Εθνών. Οι επιχειρήσεις αυτές δείχνουν ξεκάθαρα τη γεωστρατηγική σημασία της διατήρησης της ασφάλειας των παγκόσμιων θαλάσσιων διαδρόμων και τα πολλαπλά οφέλη στη συλλογική θαλάσσια ασφάλεια από τη συνεργασία διεθνών ναυτικών δυνάμεων. Η επιχείρηση ξεκίνησε επίσημα στις 8 Δεκεμβρίου 2008 σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Ε.Ε. (EU Council Joint Action) 2008/851 και 2008/918. Η Ευρωπαϊκή Ναυτική Δύναμη της επιχείρησης «Aταλάντα» (EUNAVFOR- Operation Atalanta) είναι η πρώτη ναυτική εκστρατεία στα πλαίσια της ΕΠΑΑ. Η επιχείρηση υποστηρίζει επίσης τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών/ΣΑΗΕ (United Nations Security Council/UNSC)1814 - 1816 - 1838/2008, τα οποία inter alia (μεταξύ άλλων) λαμβάνουν υπόψη το αίτημα της Μεταβατικής Κυβέρνησης της Σομαλίας (Transitional Federal Government/TFG) για διεθνή συμμετοχή στις προσπάθειες αντιμετώπισης της πειρατείας, επιτρέποντας σε «ορισμένα κράτη να εισέλθουν στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας, κατά τρόπο συμβατό με τη δράση που επιτρέπεται από το διεθνές δίκαιο στην ανοικτή θάλασσα». Επομένως η επιχείρηση αυτή ενεργεί σύμφωνα με ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών αλλά και των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσδίδοντας της μια μοναδική και ιδιόμορφη δυαδικότητα. Συγκεκριμένα η αποστολή της Ευρωπαϊκής Ναυτικής Δύναμης/EUNAVFOR της επιχείρησης «Aταλάντα» είναι: -Η προστασία των πλοίων του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (World Food Programme/WFP) και των πλοίων της αποστολής της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία (African Union Mission on Somalia /AMISOM), που μεταφέρουν την επισιτιστική βοήθεια στους εκτοπισμένους πληθυσμούς της Σομαλίας, όπου το 70% του πληθυσμού έχει ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια. -Η προστασία ευάλωτων σκαφών που πλέουν στα ανοικτά των σομαλικών ακτών 92 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 93 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 και η αποτροπή, η πρόληψη και η καταστολή των πειρατικών επιθέσεων και των ένοπλων ληστειών στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας. -Η παρακολούθηση των αλιευτικών δραστηριοτήτων στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας. Η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας/ΕΠΑ (Political and Security Committee /PSC) ασκεί τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική διεύθυνση της επιχείρησης υπό την ευθύνη του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο διοικητής της επιχείρησης υπάγεται απευθείας στην ΕΠΑ. Η Στρατιωτική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης/ΣΕΕΕ (European Union Military Committee/EUMC) παρακολουθεί την ομαλή εκτέλεση της επιχείρησης που διεξάγεται υπό την ευθύνη του διοικητή επιχειρήσεων. Ο πρόεδρος της ΣΕΕΕ ενεργεί ως πρωταρχικό σημείο επαφής με τον διοικητή επιχειρήσεων, ο οποίος ασκεί τη διοίκηση από το Επιχειρησιακό Στρατηγείο (Operational Headquarters/OHQ) στο Northwood του Ηνωμένου Βασιλείου. Εκεί σχεδιάζει και διευθύνει την επιχείρηση σε συνδυασμό με τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της Ε.Ε. Επίσης για τις ανάγκες Διοικητικής Μέριμνας της επιχείρησης έχει δημιουργηθεί και μια βάση υποστήριξης στο Τζιμπουτί. Η χρηματοδότηση της επιχείρησης διενεργείται από όλα τα κράτη - μέλη της Ε.Ε. μέσω του Μηχανισμού «Αθηνά». Από τον Απρίλιο του 2010 η Επιχείρηση «Aταλάντα» λειτουργεί σε συνδυασμό με μια άλλη επιχείρηση της ΕΠΑΑ της Ε.Ε., την Εκπαιδευτική Αποστολή στη Σομαλία (European Union Training Mission in Somalia/EUTM), η οποία προσπαθεί να συμβάλει στην ασφάλεια και τη σταθερότητα της Μεταβατικής Κυβέρνησης της Σομαλίας, εκπαιδεύοντας το προσωπικό των δυνάμεων ασφαλείας. Η εκπαίδευση πραγματοποιείται στην Ουγκάντα, σε συνεργασία με τη στρατιωτική αποστολή της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία (AMISOM), του ΟΗΕ και των ΗΠΑ. Εκτός από την ανοικοδόμηση της ασφαλείας στη Σομαλία, η Ε.Ε. ταυτόχρονα παρέχει και μια τεράστια οικονομική συνεισφορά στο βασανιζόμενο λαό της υπό μορφή ανθρωπιστικής και υλικοτεχνικής βοήθειας. Η πειρατεία στον Ινδικό Ωκεανό έχει αυξηθεί σημαντικά από την έναρξη της επιχείρησης το 2008, με την αυξητική τάση να συνεχίζεται σε αντίθεση με τον Κόλπο του Άντεν και τις κοντινές ακτές της Σομαλίας, όπου έχει περιοριστεί σημαντικά. Οι τακτικές και ο τρόπος δράσης των πειρατών έχει μεταλλαχτεί αρκετές φόρες και έχουν επιδείξει μια εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής στις εκάστοτε τακτικές συνθήκες. Τα τελευταία χρόνια οι πειρατές αύξησαν την ακτίνα δράσης τους, εφαρμόζοντας μια τακτική χρήσης της αχανούς έκτασης της θαλάσσιας περιοχής του ωκεανού και αναβάθμισαν τα πειρατικά τους σκάφη. Παρά τις επιχειρησιακές δυσκολίες τα πολεμικά πλοία και τα αεροσκάφη της ΕUNAVFOR διενεργούν ακατάπαυστα περιπολίες και οι ειδικά εκπαιδευμένες ομάδες από τα πλοία της επιβιβάζονται και ελέγχουν όσα ύποπτα πλοιάρια εντοπίζονται. Κατά τη διάρκεια 93 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 94 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 Η γερμανική φρεγάτα της EUNAVFOR, FGS KOELN, συνοδεύει πλοίο του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (World Food Programme), το οποίο μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Σομαλία. Η φρεγάτα υποστηρίζεται από ένα αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας από το Λουξεμβούργο. των νηοψιών κατάσχονται ή καταστρέφονται τα διάφορα υλικά, τα οποία θεωρούνται ότι συσχετίζονται με πράξεις πειρατείας (π.χ. κινητά τηλέφωνα, συστήματα προσδιορισμού θέσεως, σκάλες, αρπάγες, μαχαίρια και συνήθως οπλισμός τύπου ΑΚ-47 και εκτοξευτές αντιαρματικών βλημάτων τύπου RPG). Όλα τα δεδομένα από τα κινητά τηλέφωνα και τα συστήματα προσδιορισμού θέσεως τυγχάνουν επεξεργασίας και αναλύονται, με αποτέλεσμα να εξάγονται πολύτιμες πληροφορίες. Σε περίπτωση ελλείψεως αποδεικτικών στοιχειών συμμετοχής σε πράξεις πειρατείας, το ύποπτο προσωπικό που συνελήφθηκε αποδεσμεύεται, αφού πρώτα διενεργηθεί ανάκριση, ληφθούν τα δακτυλικά τους αποτυπώματα και αναγραφεί στη βάρκα τους με μπογιά συγκεκριμένος κωδικός, έτσι ώστε να μπορούν να την αναγνωρίσουν, αν συλληφθεί ξανά στο εγγύς κατοπινό στάδιο. Υπάρχει περίπτωση να αντικατασταθεί η εξωλέμβια τους μηχανή με μια μικρότερης ισχύος, η οποία απλώς θα τους επιτρέψει να φτάσουν στη στεριά. Συνήθης πρακτική των πειρατών, όταν αντιληφθούν ότι επίκειται επιβίβαση ομάδας στο πλοιάριο τους, είναι να πετούν όλα τα αποδεικτικά στοιχεία μέσα στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συλληφθούν για πειρατεία. Για όσους υπόπτους υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά 94 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 95 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 στοιχεία συμμετοχής τους σε πειρατικές επιθέσεις, ή έχουν συλληφθεί επ’ αυτοφώρω να διενεργούν πειρατικές πράξεις, ενεργοποιείται και η ανάλογη κατά περίπτωση διαδικασία έκδοσής τους για εκδίκαση. Οι πειρατές χρησιμοποιούν όλο και μεγαλύτερα σκάφη ως μητρικά (mothershipsdhows) είτε χρησιμοποιούν αιχμαλωτισμένα εμπορικά / αλιευτικά πλοία, για τη διενέργεια επιθέσεων σε βάθος στον Ινδικό Ωκεανό. Ειδικά τα μεγάλα αλιευτικά έχουν καταστεί πολύ ελκυστικός στόχος για τους πειρατές. Η χρήση κατειλημμένων πλοίων για να εξαπολύσουν πειρατικές επιθέσεις, προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, διότι αποκτώντας τη δυνατότητα να επεκτείνουν την ακτίνα δράσης τους, σημαίνει ότι μπορούν να επιχειρούν για περισσότερο χρόνο σε μια ευρύτερη θαλάσσια περιοχή, η οποία είναι σχεδόν αδύνατο να προστατεύεται ανά πάσα στιγμή. Είναι επίσης πιο άνετα για διαβίωση και πιο ασφαλή. Πάνω στα πλοία υπάρχουν επίσης οι συλληφθέντες όμηροι, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως ανθρώπινη ασπίδα προστασίας, καθιστώντας τα πολεμικά πλοία πιο απρόθυμα να παρέμβουν, καθώς επίσης μπορούν να χρησιμοποιήσουν και τον εξοπλισμό του πλοίου, όπως ασύρματο και ραντάρ στο κυνήγι νέων θηραμάτων. Η μέθοδος αυτή όμως έχει τα μειονεκτήματα ότι παρέχει μειωμένες ικανότητες αιφνιδιασμού, λόγω του μεγέθους του πλοίου και επίσης έχει μεγάλες απαιτήσεις λογιστικής συντήρησης του πλοίου, για τις οποίες οι πειρατές δεν διαθέτουν τους απαιτούμενους πόρους και υποδομές. Επιπλέον, υπάρχουν εύλογες υποψίες ότι οι Σομαλοί ισλαμιστές τρομοκράτες αναπόφευκτα θα ενώσουν στο μέλλον τις δυνάμεις τους με τους πειρατές, σύμφωνα με το μοντέλο της θεωρίας των συγκοινωνούντων δοχείων, αλλά προς το παρόν, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν μεμονωμένες ενδείξεις, το ενδεχόμενο είναι ακόμα απομακρυσμένο. Αλλά θα ήταν αφελές να θεωρηθεί ότι η πειρατεία και οι τρομοκρατικές και εγκληματικές οργανώσεις λειτουργούν σε αυστηρό διαχωρισμό. Έτσι, υπάρχει μια συνεχής επιχειρησιακή ανάγκη προσεκτικής ανάλυσης των συλλεγομένων πληροφοριών και παρακολούθησης των περαιτέρω εξελίξεων, ώστε να παρέχεται συνεχώς μια έγκαιρη ενημέρωση, προκειμένου να αποτραπεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο εν τη γενέσει του. Οι πρόσφατες απαγωγές στην ξηρά, με σκοπό την καταβολή λύτρων, παρέχουν κάποιες ενδείξεις για μια νέα επιχειρησιακή τακτική των πειρατών, αλλά δημιουργούν και ένα πιο πρόσφορο πεδίο συνεργασίας με τρομοκρατικές οργανώσεις. Τον Μάρτιο του 2012 το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβεβαίωσε την πρόθεσή του να παρατείνει την αποστολή της επιχείρησης «Aταλάντα» μέχρι τον Δεκέμβριο του 2014. Ταυτόχρονα, το Συμβούλιο σε συνεργασία με την Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Σομαλίας, επεξέτεινε επίσης την περιοχή των επιχειρήσεων, ώστε να περιλαμβάνει το παράκτιο έδαφος της Σομαλίας και τα εσωτερικά της ύδατα, γεγονός που θα δώσει τη δυνατότητα προσβολής και 95 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 9:59 πμ Page 96 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 καταστροφής πειρατικών στρατοπέδων που χρησιμοποιούνται ως βάσεις λογιστικής υποστήριξης, ένα αίτημα που λόγω της μετεξέλιξης των τακτικών δράσης των πειρατών έχει καταστεί ως μια άμεση επιχειρησιακή αναγκαιότητα. Παρά την παρουσία ενός μεγάλου αριθμού πολυεθνικών ναυτικών δυνάμεων που αναπτύχθηκαν στην περιοχή, η οποία αριθμητικά μοιάζει με μία τεράστια δύναμη και παρά την ασταμάτητη διεξαγωγή επιχειρήσεων, η θαλάσσια περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, στην οποία εμπλέκονται, είναι τεράστια. Στην πραγματικότητα η δύναμη δεν είναι αρκετά μεγάλη και υπάρχει η επιτακτική ανάγκη για να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, ώστε τουλάχιστον να διατηρήσει τον έλεγχο της πειρατείας στην ανοιχτή θάλασσα, καλύπτοντας την ακτίνα δράσης των πειρατών στις αχανείς εκτάσεις του Ινδικού Ωκεανού. Τα ευρωπαϊκά έθνη, που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της πειρατείας σήμερα, βρίσκονται σε μια δύσκολη οικονομική θέση, οπότε υπάρχει μια σοβαρή δυσχέρεια στην υλοποίηση της απαιτουμένης σημαντικής αύξησης των θαλάσσιων και εναέριων δυνάμεων για την ουσιαστικότερη συνεισφορά στην καταπολέμηση της πειρατείας. Έτσι, η παρουσία των ναυτικών δυνάμεων της Ε.Ε. είναι κάθε άλλο παρά μαζική και δεν είναι επαρκής, με αποτέλεσμα να μπορεί μόνο να περιορίσει την πειρατεία στον Κόλπο του Άντεν και στις εγγύς ακτές της Σομαλίας. Η πρόσφατη έναρξη χρήσης από την EUNAVFOR, Στρατιωτικών Αποσπασμάτων Προστασίας Πλοίων (Military Vessel Protection Detachments) έχει επεκτείνει τις επιχειρησιακές δυνατότητες, αλλά δεν αντιμετωπίζει επαρκώς την έλλειψη σε μονάδες επιφάνειας. Είναι πασιφανές ότι η λύση του προβλήματος της πειρατείας στη θάλασσα βρίσκεται στη ξηρά και συγκεκριμένα στην εγκαθίδρυση ενός λειτουργικού κράτους στη Σομαλία, στο οποίο θα επικρατήσει ο νόμος και η τάξη. Οι διεθνείς ναυτικές δυνάμεις στην περιοχή βρίσκονται εκεί για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του προβλήματος, γνωρίζοντας ότι η «ρίζα του κακού» βρίσκεται στην ίδια τη Σομαλία και τον φυλετικό θρησκευτικό πόλεμο που τη μαστίζει. Η πειρατεία είναι άμεσα σχετιζόμενη με την εσωτερική αναταραχή στην Σομαλία, η οποία εξακολουθεί να είναι χαοτική χωρίς ιδιαίτερες πιθανότητες μελλοντικής εξομάλυνσης και χωρίς κάποιας μορφής δραστικής εξωτερικής παρέμβασης από τη διεθνή κοινότητα. Παρ’ όλα αυτά η επιχείρηση «Aταλάντα» θεωρείται μια μεγάλη επιτυχία, και μια τεράστια συνεισφορά της Ευρώπης στη διεθνή ναυτιλία και τη θαλάσσια ασφάλεια, δεδομένου ότι ο πρωταρχικός στόχος, που είναι η προστασία των πλοίων που μεταφέρουν επισιτιστική βοήθεια, έχει επιτευχθεί και υπάρχει ένα ποσοστό επιτυχίας 100% στην προστασία αυτών των πλοίων καθώς επίσης και στην πρόληψη και καταστολή της πειρατείας, όπου και σ’ αυτόν τον τομέα τα αποτελέσματα είναι αξιόλογα και πολύ σημαντικά για τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα. Παράλληλα, επεκτείνοντας την προσφορά της προς τη ναυτιλιακή κοινότητα, έχει εκτελέσει και μια πληθώρα άλλων αποστολών, όπως τεχνική, ιατρική βοήθεια και διασώσεις ναυτικών και πλοίων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο στη θάλασσα. 96 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 97 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 Η Διεθνής Διάσταση της Επιχείρησης «ATAΛANTA» Παράλληλα με τη ναυτική δύναμη της Ε.Ε., στον Κόλπο του Άντεν και στα ανοικτά της Σομαλίας δρα υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ η επιχείρηση «Ocean Shield», η οποία αποτελεί τη συνεισφορά του NATO στις διεθνείς προσπάθειες καταπολέμησης της πειρατείας στην περιοχή και ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2009. Η Συνδυασμένη Τακτική Ομάδα-151 (Combined Tactical Force/CTF-151), ενεργώντας σε στενή συνεργασία με την EUNAVFOR, αποτελούν μια ισχυρή δύναμη αντί-πειρατείας. Σομαλοί πειρατές προσπαθούν να διαφύγουν τη σύλληψη, πετώντας τα αποδεικτικά στοιχεία στη θάλασσα. Στη φωτογραφία φαίνεται καθαρά ότι πετούν ένα αντιαρματικό βλήμα RPG. Επίσης στην περιοχή ενεργούν και οι ΗΠΑ ξεχωριστά με την αντιπειρατική αντιτρομοκρατική επιχείρηση «Enduring Freedom - Horn of Africa», στην οποία συμμετέχουν διάφορα άλλα έθνη, μη μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Αυστραλία, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλα. Ενώ το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. παρουσιάζονται συχνά ότι συμμετέχουν σε ένα θεσμικό ανταγωνισμό, η επιχείρηση «Αταλάντα» αποτελεί ένα άριστο παράδειγμα συνεργασίας και αλληλοσυμπλήρωσης επιχειρησιακών δυνατοτήτων. Παρά την έλλειψη μιας επίσημης συμβατότητας, οι δύο επιχειρήσεις συνεχίζουν ακατάπαυστα 97 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 98 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 να συνεργάζονται απόλυτα και αποτελεσματικά σε πρακτικό επίπεδο, φέρνοντας συνεχώς ακόμα πιο κοντά το ΝΑΤΟ με τις δομές της ΕΠΑΑ. Έτσι και αλλιώς οποιαδήποτε προβλήματα συνεργασίας με την EUNAVFOR και τη CTF-151 θα έχουν μόνον δυσμενείς επιχειρησιακές επιπτώσεις στην καταπολέμηση της πειρατείας. Η ύπαρξη της Περιφερειακής Διοίκησης του ΝΑΤΟ (NATO Regional Command, Allied Maritime Component Command) στο Λονδίνο δίπλα από το Επιχειρησιακό Στρατηγείο της EUNAVFOR στο Northwood επιβεβαιώνει και διευκολύνει τα μέγιστα τη συνεργασία αυτών των δυο ναυτικών δυνάμεων. Εκτός από αυτές τις δύο μεγάλες συμμαχίες της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, υπάρχει επίσης μια συνεχής και αυξανόμενη παρουσία από την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και περιστασιακά από διάφορες άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, η Ταϋλάνδη και η Μαλαισία. Αυτές οι ναυτικές δυνάμεις επιχειρούν, επικοινωνούν και συντονίζονται μεταξύ τους, δημιουργώντας έτσι μια τεραστία διεθνή συμμαχία ενάντια στην πειρατεία, η οποία συνεχώς διογκώνεται, εξελίσσεται και βελτιώνεται. Η εντολή της Ε.Ε. για την ίδρυση της επιχείρησης «Aταλάντα» περιέχει διατάξεις που επιτρέπουν και την συμμέτοχη χώρων που δεν ανήκουν στην Ε.Ε. Η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και η Ουκρανία έχουν ζητήσει στενότερη συνεργασία με την EUNAVFOR, ενώ η Ρωσία ζήτησε επίσημα ένα πιο κεντρικό και ουσιαστικό ρόλο στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ γενικότερα. Το ρωσικό και το κινεζικό ναυτικό έχουν ήδη εκτελέσει αποστολές συνοδείας πλοίων του WFP και της AMISOM, τα οποία μεταφέρουν επισιτιστική βοήθεια, επιδεικνύοντας έμπρακτα για ακόμα μια φορά τη διάθεση τους για στενότερη συνεργασία. Αυτό δείχνει όχι μόνο την επιτυχία της επιχείρησης «Aταλάντα» αλλά και τον τρόπο με τον οποίο άλλες παραδοσιακές δυνάμεις βλέπουν τη δράση των στρατιωτικών δομών της Ε.Ε. Στον Κόλπο του Άντεν αυτή η πολυεθνική στρατιωτική παρουσία έχει καταφέρει να ελαχιστοποίησει τις περιπτώσεις επιθέσεων και πειρατείας. Αυτό κατέστει κατορθωτό με τη δημιουργία και τη λειτουργία του Διεθνούς Συνιστώμενου Διαδρόμου Διέλευσης (International Recommended Transit Corridor / IRTC) για τον ασφαλή διάπλου των εμπορικών πλοίων στη μέση του κόλπου του Άντεν. Τα εμπορικά πλοία είτε συντονίζονται και ομαδοποιούνται (Group Transit) είτε σχηματίζουν νηοπομπές (Convoys) για τη διαμετακόμισή τους στο εσωτερικό του IRTC. Αυτό επιτρέπει στις στρατιωτικές ναυτικές δυνάμεις να «αποστειρώνουν» την περιοχή μπροστά από τα εμπορικά πλοία, παρέχοντάς τους μια διαρκή προστασία όλες τις μέρες και ώρες. Εξετάζοντας τη δράση των πολυεθνικών δυνάμεων στον Ινδικό Ωκεανό, κάτω από το πρίσμα μια γενικότερης γεωπολιτικής ανάλυσης, παρατηρούμε ότι οι υπόλοιπες μεγάλες υπερδυνάμεις αλλά και οι αναπτυσσόμενες είναι αποφασισμένες να διασφαλίσουν ότι η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ δεν θα αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο της περιοχής αυτής, η οποία αποτελεί βασική θαλάσσια εμπορική αρτηρία στρατηγικής 98 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 99 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 σημασίας. Η συνεχής ανάπτυξη ναυτικών μονάδων από διάφορες χώρες και η δημιουργία υποδομών στο θέατρο επιχειρήσεων του Ινδικού Ωκεανού αποδεικνύει περίτρανα την προσπάθεια να αυξήσουν την επιρροή τους σε αυτή τη σημαντική γεωγραφική περιοχή. Συγκεκριμένα η ναυτική στρατηγική της Ινδίας και της Κίνας είναι ενδεικτική των αναδυόμενων υπερδυνάμεων, όπου μέσω των τεράστιων επενδύσεων σε ναυτικές δυνάμεις και βάσεις, προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τη ναυτική τους ισχύ, σε μια εποχή όπου οι ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις μειώνουν τους προϋπολογισμούς τους, εξαναγκασμένες κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης. Αδιαμφισβήτητο γεγονός παραμένει ότι η πρωτοφανής και συνάμα εντυπωσιακή συνεργασία ενός τέτοιου αριθμού πολυεθνικών δυνάμεων στον Ινδικό Ωκεανό έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη συρροή ναυτικών δυνάμεων σε θέατρο επιχειρήσεων μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Κέντρο Ναυτικής Ασφάλειας - Κέρας της Αφρικής (Maritime Security Centre-Horn of Africa / MSCHOA) Παρά το γεγονός ότι η επιχείρηση δίνει προτεραιότητα στην προστασία των πλοίων που συνδέονται με την AMISOM και το WFP καθώς και στην καταπολέμηση της πειρατείας, η επιχείρηση συνεχίζει να συντονίζεται και να ενεργεί σε στενή συνεργασία με τη διεθνή εμπορική ναυτιλία μέσω του Κέντρου Ναυτικής Ασφάλειας του Κέρατος της Αφρικής (Maritime Security Centre-Horn of Africa / MSCHOA). Το Κέντρο Ναυτικής Ασφάλειας - Κέρας της Αφρικής είναι μια πρωτοβουλία που θεσπίστηκε από την EUNAVFOR σε συνεργασία με τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Λειτουργεί ως ένα τμήμα του Κέντρου Επιχειρήσεων του στρατηγείου στο Λονδίνο και παρέχει 24 ώρες επανδρωμένη παρακολούθηση των εμπορικών πλοίων που διέρχονται από τον Κόλπο του Άντεν. Επίσης η παροχή μιας διαδραστικής ιστοσελίδας για τους χρήστες επιτρέπει στο Κέντρο να αναρτήσει στο διαδίκτυο τις τελευταίες πληροφορίες σχετικά με την πειρατική δραστηριότητα επιτρέποντας στις ναυτιλιακές εταιρείες να επαναχαράξουν την πορεία του πλοίου τους αποφεύγοντας επικίνδυνες περιοχές. Επίσης το MSCHOA μπορεί να προσδιορίσει την ιδιαίτερα ευάλωτη ναυτιλία και να συντονίσει ειδικές ρυθμίσεις προστασίας είτε από το εσωτερικό της EUNAVFOR είτε από άλλες δυνάμεις στην περιοχή. Όλα τα πλοία που διέρχονται τον Κόλπο του Άντεν καλούνται να εγγράψουν την πορεία τους στο MSCHOA, έτσι ώστε στη συνέχεια τα πολεμικά πλοία, που είναι επιφορτισμένα με τον έλεγχο του διαδρόμου IRTC, να μπορούν να παρακολουθούν τα διερχόμενα πλοία και στην περίπτωση της απόπειρας πειρατείας ή ένοπλης ληστείας στη θάλασσα να ενεργούν για την αποτροπή της. Η EUNAVFOR είχε ένα τεράστιο αντίκτυπο στην καταπολέμηση της πειρατείας στην περιοχή, με τα στατιστικά στοιχεία να δείχνουν ότι οι πειρατές έχουν υποχρεωθεί να επιχειρούν έξω από τον Κόλπο του Άντεν, για να αποφύγουν τις στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. Κατά συνέπεια το πεδίο δραστηριότητας και επιχειρήσεων της EUNAVFOR έχει αναγκαστικά επεκταθεί. Πάνω από 10.000 ναυτιλιακές εταιρίες έχουν εγγραφεί. Η 99 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 100 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 λειτουργία από την EUNAVFOR του MSCHΟA, εντός του Κέντρου Επιχειρήσεων της δύναμης, κρίνεται ως μια σημαντικότατη συνδρομή στην ασφάλεια και τον συντονισμό της παγκόσμιας ναυσιπλοΐας στην περιοχή. Μια άλλη συνεισφορά προς τη εμπορική ναυτιλία από το MSCHOA είναι η έκδοση των «Βέλτιστων Πρακτικών Διαχείρισης» (Best Management Practices/BMP), οι οποίες έχουν εκδοθεί από την EUNAVFOR σε συνεργασία με την εμπορική ναυτιλία Μέλη των ειδικών δυνάμεων, που ενεργούν από πλοία της EUNAVFOR, επιβιβάζονται για διενέργεια ελέγχου σε ένα ύποπτο σκάφος. και σε συνεννόηση με τις ναυτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ και του Κέντρου Εμπορικής Ναυτιλίας του Ηνωμένου Βασίλειου (United Kingdom Maritime Trade Organization/UKMTO). Ο σκοπός των «Βέλτιστων Πρακτικών Διαχείρισης» είναι να βοηθήσουν τα πλοία να υιοθετήσουν τα αποτελεσματικότερα ενεργητικά και παθητικά μέτρα, ώστε να αποφεύγουν, να αποτρέπουν ή να καθυστερούν πειρατικές επιθέσεις σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Οι πρακτικές αυτές προέρχονται από την εμπειρία και τα δεδομένα που συλλέγονται από τις ναυτιλιακές εταιρίες και τις ναυτικές στρατιωτικές δυνάμεις και έχει αποδειχτεί ότι η εφαρμογή αυτών των πρακτικών μπορεί να συνεισφέρει δραστικά στην πρόληψη και την 100 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 101 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 αποτροπή πειρατικών επιθέσεων, προσδίδοντας παράλληλα ένα επιπλέον αίσθημα ασφάλειας στο πλήρωμα ενός πλοίου. Μια σημαντική συνιστώμενη πρακτική είναι η δημιουργία σε κάθε πλοίο μιας «ακρόπολης» (Citadel), η οποία είναι ένα ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο, στο οποίο μπορεί να διαφύγει όλο το πλήρωμα, και να επιβιώσει για περιορισμένο αριθμό ημερών σε περίπτωση κατάληψης του πλοίου. Προστατεύονται από θωρακισμένες πόρτες και προβλέπεται να υπάρχει φαγητό και νερό, δορυφορική / ασύρματη επικοινωνία και ένα μέσο για τον έλεγχο κινητήρων του πλοίου. Τα μέλη του πληρώματος πρέπει να είναι σε θέση να παραμείνουν εκεί μέσα με ασφάλεια, μέχρι να φτάσει βοήθεια από ένα κοντινό πολεμικό πλοίο. Η πλήρης συμμόρφωση της ναυτιλιακής βιομηχανίας στην υιοθέτηση αυτών των πρακτικών, παρά το οικονομικό κόστος που εμπεριέχουν, αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα τους αλλά και τη διάθεση της διεθνούς ναυτικής κοινότητας για συνεργασία. Η αντιμετώπιση των πειρατών από ιδιωτικές ένοπλες ομάδες ασφαλείας έχει αποδειχτεί ως η πιο επιτυχημένη μέθοδος αποτροπής και αρχίζει να καθίσταται ο κανόνας, παρά τα διάφορα νομικά και άλλης φύσεως προβλήματα που δημιουργούνται. Η επιχείρηση συνιστά και συνηγορεί στη χρήση τέτοιων ομάδων. Η ενοποίηση των κοινών προσπαθειών και η δημιουργία μιας ευρείας διαδικασίας λήψης ποικιλόμορφων μέτρων αντιμετώπισης του φαινομένου της πειρατείας, σε συντονισμό με τις διαφορές κυβερνήσεις, την παγκόσμια βιομηχανία και ιδίως τους θαλάσσιους οργανισμούς και τις ναυτιλιακές εταιρείες είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της. Πειρατεία και Όμηροι: Η ανθρωπιστική τραγωδία και το οικονομικό κόστος Οι Σομαλοί πειρατές κόστισαν το 2011 στη ναυτιλιακή βιομηχανία και στις εμπλεκόμενες κυβερνήσεις συνολικά περίπου 6,9 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Διεθνές Ναυτιλιακό Γραφείο (International Maritime Bureau / IMB). Ο μέσος όρος των λύτρων που πληρώθηκαν τον προηγούμενο χρόνο έχει αυξηθεί κατά 25%. Τα εμπορικά πλοία δαπάνησαν ένα ποσό περίπου 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιπλέον καύσιμα, για να επιταχύνουν μέσα από τις επικίνδυνες περιοχές και για την εκλογή μακρινών αλλά πιο ασφαλισμένων διαδρόμων ναυσιπλοΐας. Οι κυβερνήσεις έχουν ξοδέψει ακόμη περίπου 1,27 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των περιπολιών πολεμικών πλοίων και οι πλοιοκτήτες ακόμη 1,16 δισεκατομμύρια δολάρια για ένοπλους φρουρούς, εξοπλισμό ασφαλείας και από την αύξηση των ασφαλίστρων που πληρώνονται στις ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες έχουν επωφεληθεί σημαντικά. Επιπλέον 38 εκατομμύρια δολάρια δαπανήθηκαν για την εκδίκαση και φυλάκιση πειρατών καθώς και για την αναβάθμιση των υποδομών καταπολέμησης της πειρατείας σε διάφορα κράτη της περιοχής. Έχει επιβεβαιωθεί πέραν πάσης αμφιβολίας, από ενημερώσεις ομήρων, ναυτικές 101 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 102 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 στρατιωτικές πληροφορίες και τη συνεργασία με τις εμπορικές ναυτιλιακές εταιρίες, ότι οι Σομαλοί πειρατές βασανίζουν συστηματικά τους ομήρους και τους χρησιμοποιούν ως ανθρώπινες ασπίδες. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου οι πειρατές έδεσαν ομήρους ανάποδα και τους έσυραν στη θάλασσα και περιπτώσεις όπου όμηροι κλειδώθηκαν σε καταψύκτες μέχρι προκλήσεως υποθερμίας. Επίσης προέβηκαν σε ευρεία κλίμακα σε συστηματικούς ξυλοδαρμούς, σε εσκεμμένο υποσιτισμό των ομήρων και επανειλημμένα εφάρμοσαν τον ψυχολογικό βασανιστήριο των εικονικών εκτελέσεων. Σε άλλες περιπτώσεις, όταν πολεμικά πλοία πλησίασαν ένα πειρατικό πλοίο πάρα πολύ κοντά, οι πειρατές έσυραν τους ομήρους στο κατάστρωμα και τους κτυπούσαν μέχρι το πολεμικό πλοίο να απομακρυνθεί. Πριν από μερικά χρόνια τα περιστατικά βίας ήταν πολύ περιορισμένα και οι πειρατές επιδείκνυαν πολύ περισσότερο σεβασμό στους ομήρους, αλλά το τελευταίο διάστημα έχουν δείξει μια έντονη τάση και προθυμία να χρησιμοποιήσουν βία με μεγαλύτερη ευκολία και δυσανάλογη προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Εκτιμάται ότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την αλλαγή τακτικής προς τους ομήρους. Με τη σταδιακή και ανοδική αύξηση των λύτρων η πειρατεία έχει αναδειχτεί ως μια επικερδής οικονομική επιχείρηση στη Σομαλία, με επιχειρηματίες ως επενδυτές, προκαλώντας την εμπλοκή πιο αδίστακτων και καλά οργανωμένων συμμοριών με συγκεκριμένη ιεραρχία και με πληθώρα εγκληματικών στοιχείων στο εσωτερικό τους, τα οποία κάνουν και συστηματικότερη χρήση ναρκωτικών, διεγερτικών ουσιών και αλκοόλ. Επίσης η ύπαρξη περισσοτέρων πολεμικών πλοίων και καλύτερα προετοιμασμένων πληρωμάτων σημαίνει ότι οι πειρατές πρέπει να καταβάλουν πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια και να χρησιμοποιήσουν περισσότερη βία, για να ανακόψουν και να καταλάβουν τα πλοία, αντιμετωπίζοντας πολύ περισσότερους κινδύνους. Επιπλέον το γεγονός ότι σε περίπτωση που επιτύχουν επιβίβαση σε ένα πλοίο και αδυνατούν να αιχμαλωτίσουν το πλήρωμα όταν αυτό έχει καταφέρει να κλειδωθεί στο προβλεπόμενο ασφαλές δωμάτιο (ακρόπολη / citadel), τους εξοργίζει. Σε διάφορα περιστατικά κατάληψης πλοίων έχουν κτυπήσει με αντιαρματικά βλήματα τις πόρτες, έχουν χρησιμοποιήσει πλαστικά εκρηκτικά και έβαλαν φωτιά στα πλοία, ενώ τα πληρώματα τρομοκρατημένα συνωστίζονταν μέσα σε αυτά τα ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια. Υπήρξαν περιπτώσεις όπου τελικά οι πειρατές παραβίασαν την ακρόπολη και τιμώρησαν το πλήρωμα με άγριο ξυλοδαρμό. Οι πειρατές χρησιμοποιούν επίσης περισσότερη βία, επειδή έχουν πλέον επίγνωση της αξίας της ζωής των ομήρων, γι’αυτό και δεν προβαίνουν σε δολοφονίες. Οι διαπραγματεύσεις με τις ναυτιλιακές εταιρίες παρατείνονται για περισσότερο χρόνο, καθώς οι πειρατές απαιτούν όλο και μεγαλύτερα λύτρα, και ο βασανισμός των μελών του πληρώματος θεωρείται ως ένας τρόπος να ασκηθεί πίεση στην πλοιοκτήτρια εταιρία να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις των πειρατών 102 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 103 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 γρηγορότερα. Η συνειδητοποίηση ότι οι όμηροι έχουν την πιο ισχυρή διαπραγματευτική αξία και όχι μόνο το πλοίο και το φορτίο του, σημαίνει ότι οι πειρατές πλέον χρησιμοποιούν το πλήρωμα ως το κύριο μέσο εκβιασμού για την καταβολή λύτρων, παρά το φορτίο του. Το κόστος της πειρατείας σε ανθρώπινες ζωές δεν μπορεί να προσδιοριστεί από οικονομική άποψη, όπως δεν μπορούν να υπολογιστούν τα ψυχικά τραύματα στους ναυτικούς που προκαλούνται από μια ομηρία. Οι πειρατικές επιθέσεις στα ανοικτά των ακτών της ανατολικής Αφρικής το 2011 οδήγησαν συνολικά στην ομηρία 1.118 ναυτικών και στον θάνατο 24, από διάφορα αίτια σχετιζόμενα με πειρατεία ή ομηρία συμπεριλαμβανόμενων και αυτοκτονιών. Συνολικά το 2011 για την απελευθέρωση 31 πλοίων καταβληθήκαν λύτρα με μέσο όρο 5 εκατομμύρια δολάρια ανά πλοίο. Το Διεθνές Δίκαιο και η Επιχείρηση «ATAΛANTA» Η κατακόρυφη αύξηση του φαινομένου της πειρατείας στο Κέρας της Αφρικής οδήγησε ταχύτατα σε μια κοινοπραξία διεθνών ναυτικών δυνάμεων με σκοπό την καταπολέμησή του. Παρά την σχετικά άμεση προσαρμογή των ναυτικών Η πιο πρόσφατη ελληνική συμμετοχή στην επιχείρηση πραγματοποιήθηκε με τη φρεγάτα πολλαπλών ρόλων ΥΔΡΑ, τύπου MEKO 200HN η οποία διαθέτει ένα ελικόπτερο τύπου SH-70 Sea Hawk. 103 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 104 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 στρατιωτικών δυνάμεων στις απαιτήσεις του φαινομένου, σε αντίθεση η διεθνής νομοθεσία παρουσίασε μια βραδύτητα στην κατάλληλη προσαρμογή της, ώστε να αντιμετωπιστεί και νομικά το συνεχώς αυξανόμενο πρόβλημα. Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (United Nations Convention for the Law of Seas/UNCLOS), η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1994 και επικυρώθηκε από 159 χώρες έως σήμερα, ανάμεσα σε πολλές άλλες πρόνοιες, καθορίζει ότι αποτελεί καθήκον του κάθε παράκτιου κράτους να λαμβάνει μέτρα κατά της πειρατείας. Η σύμβαση αυτή παρέχει τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές για το πώς τα κράτη πρέπει να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της πειρατείας, δημιουργώντας κάποια πλεονεκτήματα αλλά και επιβάλλοντας κάποιους περιορισμούς. Η σύμβαση επιτρέπει στα παράκτια κράτη την επιβίβαση σε οποιοδήποτε σκάφος για το οποίο υπάρχει υποψία ότι ενέχεται σε πράξεις πειρατείας, την έρευνα του και τη σύλληψη των επιβαινόντων σε περίπτωση εξεύρεσης ενοχοποιητικών στοιχείων. Προβλέπει επίσης ότι κάθε κράτος έχει τη δικαιοδοσία να δικάσει υπόπτους για πειρατεία σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο του, αλλά παρουσιάζονται νομικά και πρακτικά εμπόδια όταν οι ύποπτοι για πειρατεία πρέπει να δικαστούν εκτός του κράτους καταγωγής τους. Γενικά όμως δεν υπάρχει μια ενιαία, σαφής και πρακτική διεθνής και κρατική νομοθεσία για το πώς να αντιμετωπιστούν οι πειρατές που συλλαμβάνονται και αυτή η σύγχυση δυσχεραίνει αφάνταστα τις προσπάθειες αποτελεσματικής καταπολέμησης του φαινομένου. Έτσι το τι θα γίνει με τους υπόπτους για πειρατεία, μετά τη σύλληψή τους, είναι ένα ιδιαίτερα προβληματικό ζήτημα και συνήθως προσεγγίζεται ad hoc από το κάθε κράτος. Κανονικά βάσει της UNCLOS η Σομαλία έχει την υποχρέωση να δικάσει τους Σομαλούς πειρατές που συλλαμβάνονται στα χωρικά της ύδατα. Όμως η Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνησή της έχει επιδείξει μια παντελή αδυναμία, όχι μόνο στο να καταπολεμήσει και να διώξει την πειρατεία αλλά γενικότερα στο να ελέγξει τη χώρα. Ανάμεσα σε άλλα το δικαστικό σύστημα της Σομαλίας είναι ουσιαστικά ανύπαρκτο. Επομένως, αναγκαστικά, όσοι ύποπτοι για πειρατεία συλλαμβάνονται, θα πρέπει να δικαστούν σε άλλες χώρες. Η επιχείρηση αντιμετωπίζει μια μεγάλη δυσχέρεια αλλά και μια βραδύτητα στην προσαγωγή των υπόπτων στη δικαιοσύνη, καθώς επίσης και το προβληματικό νομικό πλαίσιο εντός του οποίου απονέμεται αυτή. Η νομική δικαιοδοσία ενός εθνικού δικαστηρίου, για να δικάσει και να καταδικάσει υπόπτους για πειρατεία σε διεθνή ύδατα, είναι διεθνώς αποδεδειγμένα ανεπαρκής. Παρά τη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Κένυα, τις Σεϋχέλλες και πρόσφατα τη Δημοκρατία του Μαυρικίου για να δικάζονται σε αυτές τις χώρες οι πειρατές που συλλαμβάνονται στη Ζώνη Επιχειρήσεων της EUNAVFOR, τα νομοθετικά και εκτελεστικά τους συστήματα κρίνονται ανεπαρκή και χρειάζονται αναπροσαρμογή καθώς και μεγάλη 104 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 105 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 οικονομική βοήθεια για την ανάπτυξη των δικαστικών τους υποδομών. Ειδικότερα η Κένυα έχει επιδείξει μια διστακτικότητα να απορροφήσει μεγάλο αριθμό υπόπτων παρά τις αρχικές προσδοκίες, ίσως επηρεασμένη και από την ύπαρξη συνόρων με τη Σομαλία αλλά και την επιθετικότητα των Ισλαμικών Οργανώσεων της Σομαλίας απέναντί της. Η Ρωσία, η Ινδία καθώς και το ΝΑΤΟ δεν έχουν υπογράψει οποιαδήποτε νομική συμφωνία σχετικά με την προσαγωγή υπόπτων για πειρατεία και η οποιαδήποτε σύλληψη αποτελεί ξεχωριστό εθνικό πρόβλημα. Από την αρχή της επιχείρησης η EUNAVFOR συνέλαβε συνολικά 117 υπόπτους για πειρατεία, από τους οποίους 56 καταδικάστηκαν και 61 περιμένουν να δικαστούν. Μέχρι σήμερα συνολικά είτε περιμένουν να δικαστούν είτε έχουν καταδικαστεί πάνω από 1.000 Σομαλοί, οι οποίοι κρατούνται σε περίπου 20 διαφορετικές χώρες. Επί του παρόντος πειρατές δικάζονται σε χώρες όπως η Κένυα, οι Σεϋχέλλες, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία και οι Κάτω Χώρες. Η πρόταση για ένα διεθνές δικαστήριο κατά της πειρατείας φαίνεται ότι κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος εντός της Ε.Ε. αλλά και του ΟΗΕ. Το πρόσφατο ψήφισμα 1976 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, που εγκρίθηκε ομόφωνα τον Απρίλιο του 2011, αφού υπενθυμίζει τα προηγούμενα ψηφίσματα σχετικά με την κατάσταση στη Σομαλία, αποφάσισε να εγκρίνει την εξέταση της θέσπισης ειδικών δικαστηρίων στη Σομαλία για την εκδίκαση αποκλειστικά του εγκλήματος της πειρατείας. Υπάρχει επίσης μια σοβαρή μελέτη για τη χρηματοδότηση κατασκευής, από τη διεθνή κοινότητα, φυλακών υψίστης ασφάλειας στο έδαφος της Σομαλίας, όπου θα μεταφέρονται και θα εκτίουν την ποινή τους, όσοι Σομαλοί καταδικάζονται από αυτά τα δικαστήρια αλλά και των άλλων χωρών. Σε συνδυασμό με τα πιο πάνω υπάρχει σε θεωρητικό επίπεδο η σκέψη για την ανάγκη μια ναυτικής δύναμης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, η οποία θα ενοποιήσει όλες τις προσπάθειες καταπολέμησης της πειρατείας. Λόγω αυτής της κατάστασης ένας ανυπολόγιστος αριθμός υπόπτων για πειρατεία έχουν συλληφθεί και απελευθερωθήκαν, λόγω ελλείψεως ενός επαρκούς νομικού πλαισίου και επομένως αδυναμίας στοιχειοθέτησης ισχυρών αποδεικτικών στοιχείων. Η τακτική αυτή κρίνεται ως αναγκαστική και είναι πλήρως αναποτελεσματική και η οποία δυστυχώς εφαρμόζεται στο μεγαλύτερο ποσοστό συλλήψεων υπόπτων. Αυτή η μέθοδος της σύλληψης και της απελευθέρωσης φυσικά δεν είναι καθόλου αποτρεπτική και απλώς δεν συμβάλλει στην κάμψη του αριθμού των πειρατών στη θάλασσα. Η προοπτική ενός απελπισμένου Σομαλού να κερδίσει μερικές χιλιάδες δολάρια εξασφαλίζει με σιγουριά ότι οι ύποπτοι για πειρατεία σύντομα θα επιστρέψουν ξανά στον ανοικτό ωκεανό, για να επιτεθούν ή να αιχμαλωτίσουν διερχόμενα πλοία. Η εφαρμογή μιας αποτελεσματικής και διεθνώς κοινά αποδεκτής νομικής διαδικασίας εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, που απαιτούν επίλυση και αποτελούν προϋπόθεση για την καταπολέμηση της πειρατείας στην περιοχή. 105 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 106 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 Η πειρατεία είναι ένα έγκλημα του ποινικού δικαίου και η νόμιμη δίωξη αποτελεί ένα πανίσχυρο εργαλείο για την αποτροπή της εγκληματικότητας στην ανοικτή θάλασσα. Η ουσιαστική λύση για την επικράτηση της πειρατείας στο Κέρας της Αφρικής είναι να αντιμετωπισθεί η ανομία στη Σομαλία. Και ενώ η Σομαλία H ισλαμιστική οργάνωση ανταρτών Al-Shabab (σημαίνει Νέα Γενιά στα αραβικά) η οποία αγωνίζεται εναντίον της προσωρινής κυβέρνησης της χώρας, που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, απέρριψε την τελευταία ειρηνευτική πρωτοβουλία για τον τερματισμό του χρόνιου εμφυλίου πολέμου. Έχει αρνηθεί επανειλημμένα να επιτρέψει στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) αλλά και σε πολλές δυτικές μη κυβερνητικές υπηρεσίες να διανέμουν επισιτιστική βοήθεια στις περιοχές υπό τον έλεγχό της, κατηγορώντας τους ότι έχουν μια πολιτική ατζέντα, χρησιμοποιώντας και την πείνα ως όπλο για τον έλεγχο του πληθυσμού. Θέλει να καθιερώσει τον ισλαμικό νόμο της ‘Σαρία’ σε ολόκληρη τη χώρα. Τον Φεβρουάριο του 2012 η Al-Shabab ανακοίνωσε ότι προσχώρησε στην Αl-Qaeda. παραμένει ένα «αποτυχημένο κράτος», είναι προς το συμφέρον της διεθνούς κοινότητας να συντονίσει τις εθνικές νομοθεσίες, ώστε να καταστεί δυνατή η κράτηση και η νόμιμη δίωξη των συλληφθέντων πειρατών, αποφεύγοντας τον κορεσμό του συστήματος από την αύξηση των συλληφθέντων υπόπτων. 106 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 107 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 Η διεθνής δραστηριότητα για την προώθηση της θαλάσσιας ασφάλειας σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα στην Αφρική εξαρτάται τόσο από τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου της θάλασσας αλλά και σε ένα ευρύ φάσμα εξειδικευμένων διακρατικών συμφωνιών ή συμφωνιών μεταξύ διεθνών οργανισμών. Η δημιουργία μιας συγκεκριμένης νομοθεσίας, διεθνώς αποδεκτής, είναι ουσιαστικής σημασίας για την ασφάλεια στη θάλασσα, επειδή καθορίζει πως ακριβώς πρέπει να ενεργήσουν τα έθνη και προβλέπει μηχανισμούς για τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών. Ταυτόχρονα, όμως, το διεθνές δίκαιο γενικά εξακολουθεί να είναι επισφαλές και αναξιόπιστο, επειδή εξαρτάται τελικά από την αρχή της συναίνεσης μεταξύ των κρατών. Αν τα έθνη δεν επιθυμούν να βοηθήσουν το ένα το άλλο ή να συμμορφώνονται με τα διεθνή νομικά πρότυπα, δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν, για να επιβάλουν τη συμμετοχή και τη συμμόρφωση. Τελικά, η επιτυχής εφαρμογή του διεθνούς δικαίου εξαρτάται αποκλειστικά από την προθυμία των κρατών να συνεργαστούν και τη διαθεσιμότητα των οργανωτικών, των τεχνικών τους δεξιοτήτων και των οικονομικών τους πόρων για να εκπληρώνουν τις νομικές υποχρεώσεις τους. Οι πρακτικοί και οι ολοκληρωμένοι νόμοι είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της ασφάλειας των θαλάσσιων μεταφορών, αλλά η οποιαδήποτε νομοθεσία θα είναι αποτελεσματική, μόνο αν υπάρχει η πολιτική βούληση και η πρακτική ικανότητα των ναυτικών εθνών για την υλοποίησή τους. Ενώ πολλά απομένουν να γίνουν, οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου στον Ινδικό Ωκεανό και τις ακτές της Σομαλίας παρέχει ενθαρρυντικές προοπτικές, σε παγκόσμιο επίπεδο, για την καταπολέμηση της αναβίωσης αυτού του πανάρχαιου εγκλήματος. Το μέλλον της Θαλάσσιας Ασφάλειας Η επιτυχία της επιχείρησης καθώς και ο αριθμός των ναυτικών δυνάμεων από διάφορα μη ευρωπαϊκά κράτη που συνεργάζονται στα πλαίσια της επιχείρησης «Aταλάντα» αποδεικνύουν έμπρακτα ότι πλέον η Ε.Ε. θεωρείται ότι ενεργεί ως μια ισχυρή ενιαία δύναμη, ως ένας ισότιμος εταίρος στη διατήρηση της διεθνούς ασφάλειας και ως ένας σημαντικός γεωπολιτικός παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή. Χρησιμοποιώντας την EUNAVFOR, ως ένα υποδειγματικό παράδειγμα συνεργασίας στα πλαίσια της ΕΠΑΑ/CSDP, εκπέμπεται ένα παγκόσμιο μήνυμα ότι η αντίληψη της Ευρώπης για τη δική της στρατιωτική δύναμη και την πολιτική ισχύ της έχει διαφοροποιηθεί και έχει ενοποιηθεί ακόμα περισσότερο. Το μοναδικό, εκπληκτικό φαινόμενο της ταχείας ανάπτυξης της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε., στην εκτέλεση της επιχείρησης «Aταλάντα», δείχνουν ότι η Ε.Ε. διαδραματίζει ένα σημαντικό παγκόσμιο ρόλο στον τομέα της ασφάλειας στη θάλασσα και κατά συνέπεια πρωτοπορεί στην εφαρμογή μιας καινοφανούς φιλοσοφίας της χρήσης της ευρωπαϊκής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής και ισχύος. 107 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 108 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 Η Ευρώπη μπορεί να χαρακτηριστεί σε ένα μεγάλο βαθμό ως μια θαλάσσια ήπειρος με μια τεράστια ναυτική κληρονομιά και παράδοση, γι’αυτό έχει την υποχρέωση να ενεργεί πέραν από τις παραδοσιακές λειτουργίες των ναυτικών της δυνάμεων και οφείλει να συνεχίσει να αναπτύσσει τις αμυντικές δομές της, κατανέμοντας αριστοτεχνικά τις αμυντικές της ευθύνες, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ανάκαμψη και η απρόσκοπτη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας μέσα σε ένα ολοένα και πιο ρευστό, επικίνδυνο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η σταθερότητα των παγκόσμιων αγορών, η απεριόριστη πρόσβαση σε κρίσιμους παραγωγικούς πόρους και η αξιόπιστη και ασφαλής μεταφορά των αγαθών παρέχουν τις προϋποθέσεις για να διασφαλιστεί ένα σταθερό κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, το οποίο θα επιτρέψει την εδραίωση των αξιών της ελευθερίας και της δημοκρατίας στο εσωτερικό της αλλά και θα συνδράμει στη συλλογική προσπάθεια παγκόσμιας εξάπλωσής τους. Τα βασικά καθήκοντα των ναυτικών δυνάμεων σ’ ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ε.Ε., είναι να εξασφαλίσουν την ικανότητα υλοποίησης αποφάσεων σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, να διασφαλίζουν την εθνική ασφάλεια και να συμβάλουν στη συλλογική άμυνα των συμμάχων και των εταίρων τους. Οι σύγχρονες γεωπολιτικές συνθήκες έχουν καταστήσει την ταχύτατη δυνατότητα επίλυσης των προβλημάτων ασφάλειας, όπου και αν αυτά προκύψουν, ως μια πρωταρχική επιχειρησιακή ικανότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελισσόμενες πτυχές της ασφάλειας στη θάλασσα, είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η προώθηση της πολυεθνικής συνεργασίας, της συνεργασίας μεταξύ διεθνών μη κυβερνητικών οργανισμών, της σταθεροποίησης των παράκτιων κρατών του Τρίτου Κόσμου και της ολοκλήρωσης παγκόσμιων θαλάσσιων πολιτικών θα παραμείνουν στοιχεία ζωτικής σημασίας μέσα στο εύρος των δραστηριοτήτων όλων των διεθνών ναυτικών δυνάμεων αλλά και των εθνικών κρατών. Η Ε.Ε. έχει πλέον εδραιωθεί στην παγκόσμια αρένα και θα παραμείνει ως ένας φερέγγυος διεθνής οργανισμός, ο οποίος πρωταγωνιστεί στη συνεισφορά αλλά και στη μελλοντική σχεδίαση και ανάπτυξη μιας συλλογικής κατανόησης της σημασίας της θαλάσσιας ασφάλειας αλλά και στην έμπρακτη προσπάθεια παγκόσμιας βελτίωσής της. Βιβλιογραφία: Bahadur, Jay, Deadly Waters: Inside the Hidden World of Somalia's Pirates, Profile Books LTD, London, 2011. Cameron Frazer, An Introduction to European Foreign Policy, Routledge, New York, 2nd edition, 2011. Cawthorne Nigel, Pirates of the 21st Century: How Modern-Day Buccaneers are Terrorising 108 Text 31 06 2012_Layout 1 3/5/2013 10:00 πμ Page 109 ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 29 Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 the World's Oceans, John Blake Publishing, London, 2009. Cullen P. & Berube C. Maritime Private Security: Market responses to piracy, Terrorism and waterborne security risks in the 21st century, Routledge, London, 2012. Eichstaedt H. Peter, Pirate State: Inside Somalia's Terrorism at Sea (True Crime), Lawrence Hill Books, Chicago, 2010. Elmi A. Afyare, Understanding the Somalia Conflagration: Identity, Islam and Peacebuilding, Pluto Press, New York, 2010. Geiss R. & Petig A. Piracy and Armed Robbery at Sea: The Legal Framework for CounterPiracy Operations in Somalia and the Gulf of Aden, Oxford University Press, New York, 2011. Hagemann Frank, Strategy Making in the European Union: The Quest for Comprehensive Security in the European Union's Military Operations: EUFOR RD Congo, EUFOR Tchad/RCA and EUNAVFOR Somalia, Miles-Verlag, Germany, 2010. Klein Natalie, Maritime Security and the Law of the Sea, Oxford University Press, 2011. Kraska James, Contemporary Maritime Piracy: International Law, Strategy, and Diplomacy at Sea (Contemporary Military, Strategic and Security Issues), Praeger Publishers Inc, United States, 2011. McGuire s. & Smith M. The European Union and the United States-Convergence and Competition in the Global Arena, Palgrave Macmillan, United Kingdom, 2008. Morel J-F & Cameron A. European Defense: Breaking New Ground, L'Harmattan, Paris, 2009. Murphy N. Martin, Small Boats, Weak States, Dirty Money: Piracy and Maritime Terrorism in the Modern World, C Hurst & Co Publishers Ltd, London, 2010. Russell Denise, Who Rules the Waves?: Piracy, Overfishing and Mining the Oceans, Pluto Press, London, 2010. Rutheford, R. Kenneth, Humanitarianism Under Fire: The US and UN Intervention in Somalia, Kumarian Press, United States, 2008. Sola F. N & Smith M. Perceptions and Policy in Transatlantic Relations: Prospective Visions from the US and Europe, Routledge Publications, United Kingdom, 2009. Payne C. John, Piracy Today: Fighting Villainy on the High Seas, Sheridan House, New York 2010. 109